@Mumbai (Issue1/May/2014)

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

ชิมไป อิ่มไป ตามใจแขก

@ Mumbai Volume 2 , Issue 1

May 2014

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

ชิมไป อิ่มไป ตามใจแขก

Namaste India ความกังวลใจที่สาคัญของผู้ที่มาเยือนอินเดียโดยเฉพาะ ผู้ที่เพิ่งเดินทางมาครั้งแรกคงหนีไม่พ้นเรื่องอาหารจนทาให้ บางท่านต้องหอบหิ้วบะหมี่กึ่งสาเร็จรูปติดกระเป๋าไปด้วย ข้อเท็จจริงอาหารอินเดียไม่ได้ดูน่ากลัวมากขนาดนั้น @Mumbai ฉบับนี้จะพาไปรู้จักอาหารอินเดียขั้นพื้นฐานกัน

อินเดียเป็นประเทศที่มีความหลากหลายด้านวัฒนธรรมอาหาร มีจุดเด่นเรื่องการใช้เครื่องเทศเป็นเครื่องปรุงหลักใน อาหารที่เป็นรู้จักกันดีจนเป็นเอกลักษณ์คือ มาซาล่า (Masala) เป็นเครื่องแกงชนิดแห้ง ใช้เป็นส่วนประกอบอาหารหลาย ชนิดหรือนามาโรยข้าวรับประทาน ข้าวในประเทศอินเดียมีทั้ง ชนิดเมล็ดสั้น เมล็ดยาว เมล็ดเล็ก แต่ข้าวที่ดีที่สุด แพงและ อร่อยที่สุดเรียกว่า ข้าวบัสมาตี (Basmati) เมล็ดจะยาวและเรียว มาก ไว้มีโอกาสคราวหน้าจะมาเล่าถึงเรื่องข้าวโดยเฉพาะอีกที น่าสนใจในรายละเอียดตั้งแต่ต้นทางจนปลายทางผู้บริโภค ส่วน ใหญ่คนอินเดียจะนิยมทานแผ่นแป้งสุกที่มีอยู่หลายแบบ ทั้งปิ้ง นาบกระทะและทอด จะทานกับเครื่องจิ้มหรือแกงชนิดต่างๆ ที่ นิยมมากคือแกงถั่ว (Dal) มีให้เลือกมากมายหลายรสชาติ และ เนื่องจากคนอินเดียส่วนใหญ่จะทานมังสวิรัติอาหารจึงต้องมีโปรตีนจากถั่วหรือนม อาหารที่ทาจากเต้าหู้จากถั่วเหลืองมี น้อยมาก แต่จะมีเต้าหู้อีกชนิดหนึ่งทาจากนมวัว เรียกว่า ปะนีร์ (Paneer) มีสีขาว จัดอยู่ในอาหารประเภทชีส แต่กลิ่นไม่ แรง นิยมใส่ในแกงถั่วแนะนาเมนูนี้ไปอินเดียต้องไปลองทานกันอร่อยมาก อย่างที่คนทั่วไปเข้าใจกันว่าอาหารอินเดียต้อง เผ็ดซึ่งในความเป็นจริงไม่ได้เป็นเช่นนั้นไปซะทั้งหมด อาหารของคนอินเดียมีข้อแตกต่างในแต่ละภูมิภาค เช่น อาหารของ คนเหนือจะไม่ค่อยเผ็ดถึงแม้นจะสีแดงมากแต่สีแดงนั้นมาจากมะเขือเทศผสมกับเครื่องเทศในแบบอินเดียส่วนผสมหลักจะ เป็นกีย์ (Ghee) หรือน้ามันเนยโดยเฉพาะแถบแคชเมียร์จะนิยมใช้ แซฟฟรอน (Saffron) ซึ่งเป็นเครื่องเทศที่มีราคาสูงใน การประกอบอาหาร ส่วนคนใต้จะนิยมใช้กะทิและพริกในการปรุงอาหาร อาหารชาวใต้จึงค่อนข้างเผ็ดจนถึงเผ็ดมาก รูปแบบการใช้พริกปรุงอาหารจะมีหลายแบบแต่ถ้าใส่ ในอาหารจะเป็นพริกบดละเอียดเป็นส่วนใหญ่ พริก ชุบแป้งทอดเป็นของทานเล่นที่หาซื้อได้ทั่วไปตามข้าง ถนน รสชาติอร่อยน่าจะถูกปากคนไทยสงวนราคาอัน ละไม่กี่บาท ทั้งนี้ คนอินเดียนิยมทานเผ็ดกันอยู่แล้ว ถึงขนาดที่พิซซ่าฮัทต้องนาเสนอพิซซ่าพริกขี้หนู อินเดียล้วนๆ กันเลยทีเดียว อินเดียถือว่าเป็นประเทศ แห่งมังสวัรัติเพราะกว่าร้อยละ 80 ทานอาหาร มังสวัรัติด้วยความเชื่อทางศาสนาและสถานะทาง Page 2

(รูปภาพจาก internet)

@ Mumbai

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

เศรษฐกิจ กลุ่มคนอินเดียส่วนใหญ่ที่รับประทานเนื้อสัตว์เป็นประจาจะเป็นกลุ่มคนมีเงินจะ รับประทานเนื้อสัตว์โดยเฉลี่ยสัปดาห์ละ 3-4 วันหรือในโอกาสพิเศษ เนื้อสัตว์ที่บริโภค จะเป็นเนื้อไก่และเนื้อแพะ (Mutton) สามารถหารับประทานได้ง่ายเพราะไม่ผิดหลักศาสนา ขณะที่เนื้อวัว เนื้อหมูหาทานแทบไม่ได้เลยเนื่องจากข้อจากัดทาง ศาสนาจะหาได้ก็ในร้านอาหารฝรั่งและโรงแรมหรูในตัวเมืองใหญ่เท่านั้นอาหารทะเลหาทานได้ไม่ยากตามเมืองที่ติดทะเล ส่วนผักจะเป็นผักปลอดสารพิษปลูกด้วยวิถีธรรมชาติใครที่ชอบทานผักสดไม่ผิดหวังแน่นอนที่สาคัญราคาถูกแต่หาก ต้องการซื้อใบกระเพราจะต้องไปที่แผงขายพวงมาลัยแทนเพราะคนอินเดียจะไม่ทานใบกระเพราแต่จะนามารอยเป็นพวง วงกลม เรียกว่า “ตูรูซิ:Holy Leaf” ใช้บูชาเทพเจ้าในศาสนาฮินดู สาหรับเมนูยอดนิยมที่คาดว่าจะถูกปากคนไทย ได้แก่ ไก่ทันดูรี (Tandoori Chicken) เป็นไก่ที่หมักในเครื่องเทศแล้วนาไปอบในเตาดิน ข้าวหมก (Biryani) มีทั้งแพะและไก่ ไก่กะบ๊าบ (Chicken Kebab) หรือไก่ทอดจะทานกับ Jeera Rice หรือ ข้าวหุงยี่หร่าหรือจะทานเล่นก็ไม่ผิดหวัง สาหรับอาหารเช้าขอเสนอโดซ่า (Doza) เป็นแผ่นแป้งยัดไส้นาไปทอดคล้ายซาลาเปาทอด และอิฎลี (Idli) หน้าตาคล้ายซาลาเปานึ่งมีทั้งแบบจืดและหวานทั้งสองเป็นอาหารใต้ที่ โด่งดังไปทั่วอินเดียแต่ถ้าอยากได้กลิ่นอายอินเดียแท้ๆ ต้องลองทาลี (Thali) ซึ่งก็คืออาหารถาดมีเครื่องจิ้มหลายอย่างประกอบด้วย ข้าว แป้ง และน้าจิ้ม หรือแกงอัณฑะ (Anda Curry) ในแต่ละภูมิภาคก็จะมีรสชาติ และส่วนผสมบางชนิดที่แตกต่างกัน โดยรวมก็อร่อยเหมือนกัน ร้านอาหารอินเดียเกือบทุกร้านจะมีเมนูหมี่ผัดแบบจีนสไตล์ ต่างๆ ที่นิยมคือสไตล์แมนจูเลียรสชาติออกเผ็ดมีข้อสังเกต เพิ่มเติมคือ ร้านอาหารที่นี่มักลงท้ายด้วยคาว่า Hotel เวลา เพื่อนชวนไปสถานที่ที่ชื่อลงท้ายด้วย Hotel ก็ไม่ต้องตกใจ กันเขาชวนไปกินข้าวนะจ๊ะ วิธีการทานอาหารแบบอินเดียแท้ๆ จะทานด้วยมือ วางบนใบตอง ว่ากันว่าที่ต้องวางบนใบตองเพราะสะดวก ในการทานมือและเมื่อทานเสร็จก็ไม่ต้องมาเสียเวลาทา ความสะอาดให้เปลืองน้าเพราะทรัพยากรน้าถือเป็นสิ่งที่มี จานวนจากัดมาก แถมย่อยสลายได้ไม่ทาลายสิ่งแวดล้อม มารยาท ในการทานอาหารในแบบฉบับอินเดียคือจะต้อง ใช้มือขวาเปิบข้าวด้วยปลายนิ้วเท่านั้น คนอินเดียบอกว่า ถ้าเป็นผู้ดีมีมารยาทจะต้องเปิบข้าวมือไม่เลอะเทอะภาชนะ ใส่อาหารจะต้องสะอาดเกลี้ยงเกลา หากนั่งกับพื้นต้อง

Volume 2 , Issue 1

นั่งขัดสมาธิ หลังตรงเแต่ถ้านั่งบนโต๊ะต้องไม่เท้าศอกบนโต๊ะและ อย่ายกถ้วยหรือจานอาหารขึ้นให้ใช้มือกอบอาหารเข้าปาก เท่านั้น สาหรับการทานอาหารแบบทางการ ต้องให้เกียรติเจ้า ภาพหรือผู้อาวุโสรับประทานก่อนจะลุกออกจากที่นั่งได้เมื่อ เจ้าภาพหรือผู้อาวุโสทานเสร็จแล้วแต่อาจจะขออนุญาติไปล้าง มือได้แต่ต้องรีบกลับมาอย่างเร็วที่สุด หากมีโอกาสได้ตักอาหาร เองควรตักเท่าที่ต้องการอย่าทานเร็วหรือช้าเกินไป เพราะถือว่า เป็นกริยาที่ไม่สุภาพ ทานช้าแสดงว่าอาหารไม่อร่อยแต่ถ้าทาน เร็วจะหมายถึงอาหารอร่อยมาก เจ้าภาพจะรีบตักให้ใหม่ทันที และตักทีละเยอะๆ ถ้าทานไม่หมดก็ไม่ให้เกียรติเจ้าภาพอีกและ คนอินเดียจะไม่ทานอาหารในห้องครัวเพราะถือว่าเป็นบาป.....

(รูปภาพจาก internet)

Page 3

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

Namaste India

ช่วงเวลาในการรับประทานอาหาร มื้อเช้าขึ้นอยู่กับแต่ละบ้าน อาหารเช้าไม่หนักมากอาหารกลางวันจะเริ่มที่ 13.00 -14.00 น.อาหารเย็นจะเริ่มที่ 20.00 - 21.00 น. แต่ส่วนมากจะทานกัน 14.00 น.และ 20.00 น. อินเดียเป็นประเทศที่มีวัฒนธรรมที่มีรายละเอียดมากทุกวิถีการดารงชีวิตล้วนมีกระบวนการขั้นตอนบูชาสิ่ง ศักดิ์สิทธิ์ของแต่ละศาสนาอยู่เสมอไม่เว้นแต่การประกอบอาหารและทานอาหารที่ก่อนจะทาต้องมีพิธีกรรมและมีข้อ ห้ามบางสิ่ง ดังนั้นเวลาไปทานอาหารที่บ้านคนอินเดียอย่าละเลยที่จะศึกษาและปฎิบัติตามคาแนะนาของเจ้าบ้าน ด้วยจะเป็นการดีที่สุด..ถามเขาไปเถอะเขาจะดูเอ็นดูเรามากกว่า ดีกว่าทาผิดแล้วโดนแขกว่า ปกติภาษาอังกฤษ แบบแขกก็ฟังยากอยู่แล้วและถ้าได้เจอแบบจัดเต็มทั้งน้าเสียงและท่าทาง พูดได้เลยว่าอาการหนักเลย...^ ^...

(ขอบคุณข้อมูลดีๆ จาก Wikipedia, indiaindream และแหล่งข้อมูลที่อนิ เดียทุกคน) Page 4

(รูปภาพจาก internet)

@ Mumbai

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

Knock Door India ไปดูตลาดอาหารสมัยใหม่กนั ด้วยความกังวลใจว่าจะรับประทานอาหารไม่ได้เพราะไม่คุ้นเคยกับ กลิ่นเครื่องเทศและรสชาติที่ต่างจากอาหารไทยที่เคยชิน ไหนจะเรื่อง ความสะอาดของอาหาร ขาดความรู้เรื่องประเทศนี้ดีพอ ทาให้บางคน คิดว่ากลับมาต้อง “ผอม” แน่นอน คิดผิดเสียแล้วเพราะเดี๋ยวนี้อินเดียมีทั้ง Pizza Hut, McDonald’s, Domino’s Pizza, KFC, Subway, Starbucks, Krispy Kreme สารพัดจะเลือกสรร เพียงแต่ร้านเหล่านี้ยังไม่กระจายไป ทั่วทุกพื้นที่เท่านั้นเองแต่ไม่ต้องกังวลใจเพราะเขากาลังขยายพื้นที่กัน อย่างเมามันอยู่ในขณะนี้ นอกจากอาหารประเภทฟาสต์ฟู้ดหรืออาหาร จานด่วนสายพันธุ์ต่างชาติที่กล่าวไปจะเข้าไปจับจองพื้นที่ในส่วนแบ่งการ ตลาดเพราะมองเห็นโอกาส ศักยภาพ และอัตราการขยายตัวอย่างรวด เร็วของอินเดียแล้วยังมีฟาสต์ฟู้ดเจ้าถิ่นอีกจานวนมากมีตั้งแต่ขนาดเล็กข้างถนนจนถึงร้านใหญ่โตในปี 2556 ตลาดอาหาร ประเภทฟาสต์ฟู้ดทุกประเภทในอินเดียมีมูลค่าตลาดสูงถึง 4.8 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ร้านอาหารจานด่วนแบบดั้งเดิม ของอินเดียที่เรียกว่า Unorganized Segment มีมูลค่าตลาด 3.37 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือ 70% ของตลาด ฟาสต์ฟู้ดในอินเดียทั้งหมด ในขณะที่ร้านฟาสต์ฟู้ดสมัยใหม่ที่บริหารในระบบเครือข่ายสาขาหรือที่เรียกกันว่าเป็นฟาสต์ฟู้ด เชนซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นสาขาจากต่างประเทศมีสัดส่วน 5.2% ของตลาดฟาสต์ฟู้ดทั้งหมดของอินเดีย มูลค่าตลาดในปี 2556 อยู่ที่ 2.5 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ซึ่งหนึ่งในนั้นก็มีหนึ่งเดียวของ Thailand เข้าร่วมแข่งขันในตลาดนี้อยู่และกาลัง ได้รับความนิยมแบบฉุดไม่อยู่แล้วในตอนนี้ด้วยสาขากว่า 100 สาขาในเวลาอันรวดเร็วนั่นก็คือ “ไก่ย่าง 5 ดาว” สินค้าของ บริษัทซีพีเอฟหรือเครือเจริญโภคภัณฑ์ของเรานั่นเองที่ได้เริ่มเปิดตัวไปเมื่อปลายปี 55 ที่เมืองบังกะลอร์ ผลปรากฎว่าได้ รับการตอบรับดีเลิศจนต้องขยายสาขาไปยังรัฐอานธรประเทศและรัฐทมิฬนาฑูในเร็วๆ นี้และตั้งเป้าหมายว่าจะเปิดสาขา ครบ 500 สาขาภายในปี 2560 ซะด้วย ไม่ธรรมดาซะแล้ว แต่ปัจจุบันเริ่มมีบริษัทของอินเดียนาอาหารอินเดียมาจาหน่าย ในระบบเครือข่ายสาขามากขึ้นโดยนาแนวความคิดและวิธีบริหารจัดการที่ได้เรียนรู้จากร้านฟาสต์ฟู้ดเชนต่างชาติที่เข้าไป ขยายสาขาในอินเดียมาประยุกต์ใช้และสามารถทาได้ดีด้วย เช่น Jumbo King ที่จาหน่ายวาดะเปาหรือแฮมเบอร์เกอร์ สไตล์อินเดีย โดยเริ่มต้นสาขาแรกที่เมืองมุมไบหรือจะเป็นร้าน Paradise ที่ขายข้าวหมก (Biryani) จากเมืองไฮเดอราบาด ที่กาลังขยายสาขาด้วยฟาสต์ฟู้ดเชนเช่นเดียวกับร้าน Wow Momo จาก เมืองกอลกัตตาขายอาหารเนปาลที่เรียกว่า โมโม่ ซึ่งเป็นอาหารว่างที่เป็น

Volume 2 , Issue 1

(รูปภาพจาก internet)

Page 5

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

Knock Door India

ที่นิยมอีกอย่างหนึ่ง ทั้งนี้ได้มีการคาดการณ์ว่าในปี 2557 โดยรวมฟาสต์ฟู้ดเชนสมัยใหม่จะขยายตัว 1.6 เท่า ทาให้ มีสัดส่วนในตลาดอาหารประเภทฟาสต์ฟู้ดเพิ่มขึ้นจากปีที่แล้ว 8.33% ในขณะที่กลุ่มร้านฟาสต์ฟู้ดแบบดั้งเดิมจะมี สัดส่วนลดลงเป็น 61% ปัจจัยสาคัญที่มีส่วนผลักดันให้โครงสร้างตลาดอาหารประเภทฟาสต์ฟู้ดในอินเดียเปลี่ยนไปคือ วิถีชีวิตที่เปลี่ยนไปตามกระแสโลกสมัยใหม่ จากการเดินทางไปต่างประเทศและการรับข้อมูลข่าวสารผ่านระบบการ สื่อสารสมัยใหม่ นอกจากนี้พื้นที่ต่างๆ ของอินเดียเริ่มเปลี่ยนแปลงเข้าสู่สังคมเมือง คนอินเดียส่วนใหญ่ต้องใช้เวลานอก บ้านมากขึ้น พฤติกรรมการบริโภคอาหารก็จะเปลี่ยนจากการทาอาหารรับประทานเองที่บ้านมาเป็นการรับประทาน อาหารนอกบ้านเพราะข้อจากัดเรื่องเวลา มีการคาดการณ์ว่าภายในปี 2573 ประชากรของอินเดีย 40% จะกลายเป็น ประชากรเมืองและคนเมืองนี่เองที่จะเป็นตลาดสาคัญ สาหรับร้านฟาสต์ฟู้ดเชนที่กาลังขยายตัวอยู่ในขณะนี้ เมื่อพูดถึง ธุรกิจฟาสต์ฟู้ดแล้วไม่พูดถึงธุรกิจแฟรนไชส์ (Franchisor) ด้วยก็จะเหมือนว่ายังขาดอะไรไป เพราะกว่า 30% ของ หลายต่อหลายบริษัทในอินเดียต่างใช้เป็นวิธีการขยายสาขาเข้าสู่ตลาดอินเดีย ปัจจุบันอินเดียมีเจ้าของแฟรนไชส์ 1,200 ราย มีตราสินค้ามากกว่า 3,000 ตราสินค้ามีทั้งตราสินค้าของอินเดียเองและมาจากต่างประเทศ มีการจ้างงานใน ธุรกิจนี้กว่า 1 ล้านคน ปัจจัยสาคัญที่ทาให้ธุรกิจแฟรนไชส์ขยายตัวอย่างรวดเร็ว คือ ความคล่องตัวในการดาเนินงาน ผ่านระบบแฟรนไชส์ ความต้องการสินค้าและ บริการที่เพิ่มสูงขึ้นของคนรุ่นใหม่รวมถึงการสนับสนุนจากหน่วยงาน ภาครัฐ ในปี 2555 มูลค่าตลาด 304.5 พันล้านบาทกับ 44,630 สาขา คาดว่าในปี 2560 จะเพิ่มเป็น 1,144.8 พันล้าน บาทด้วย 168,300 สาขา อัตราการเติบโตเฉลี่ยปีละ 30% และเฉพาะอุตสาหกรรมภัตตาคารและร้านอาหารในปี 2557 จะมีมูลค่าเพิ่มขึ้นเป็น 233.9 พันล้านบาทและ 297.1 พันล้านบาทในปี 2559 ด้วยอัตราการขยายตัวเฉลี่ยปีละประมาณ 12% เป็นตัวเลขที่น่าสนใจไม่น้อย

นอกจากอาหารฟาสต์ฟู้ดแล้วในอินเดียยังมีการให้บริการ อาหารพร้อมรับประทานเพื่อให้ความรู้สึกถึงการปรุงสดใหม่ เหมือนทานอยู่ที่บ้านและประหยัดค่าอาหารในแต่ละวันอีก ซึ่งธุรกิจนี้มีอายุยืนยาวอยู่คู่กับอินเดียมาช้านานที่เป็นที่รู้จัก กันทั่วโลกคือธุรกิจบริการจัดส่งอาหารกลางวัน Dabbawala ธุรกิจดังของ Mumbai บริการดังกล่าวจะมีเจ้าหน้าที่แบ่ง ออกเป็นสายตระเวณไปตามบ้านลูกค้าเพื่อรวบรวมอาหารกลางวันที่เพิ่งปรุงเสร็จร้อนๆ ฝีมือคนที่บ้านซึ่งบรรจุอยู่ใน ปิ่นโต แล้วทาการรวบรวมปิ่นโตอาหารเหล่านี้จัดส่งไปถึงมือคุณพ่อบ้านถึงที่ทางานในเมืองทันเวลาอาหารกลางวันพอดี โดยผู้ใช้บริการจ่ายค่า บริการเป็นรายเดือน กิจการการส่งอาหารกลางวันนี้ได้รับการยกย่องจากทั่วโลกว่ามีระบบการส่ง ที่แม่นยาและเที่ยงตรงมากที่สุดตามหลักบริหารจัดการ Six Sigma กันเลยทีเดียวไม่ธรรมดาซะด้วย การรับส่งมีตั้งแต่ จักรยาน รถเข็น ไปถึงรถไฟ โดยมีโค้ตขีดไว้ที่ปิ่นโต ด้วยความน่าสนใจของ Dabbawala พี่แขกเขาก็ได้แรงบันดาลใจ จับไปสร้างเป็นภาพยนตร์ไม่ให้เสียชื่อ Mumbai เมืองแห่ง Bollywood เกิดเป็นหนังรักโรแมนติกเรื่อง “The lunchbox” Page 6

(รูปภาพจาก internet)

@ Mumbai

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

Knock Door India

ที่ต้นเหตุเกิดจากแม่บ้านคนหนึ่งอยากเอาใจสามีด้วยการส่งอาหารกลางวันไปให้ทานแต่ เกิดความผิดพลาดทางเทคนิคทาให้ปิ่นโตเจ้าปัญหาไปอยู่ในมือของพ่อม่ายสุดเหงาที่ภรรยาได้ชิงลาโลกไปก่อนหน้าแล้ว สองคนจึงได้ส่งข้อความผ่านปิ่นโตอาหารกลางวันกันไปเรื่อยๆ ส่วนตอนจบจะเป็นอย่างไรนั้นคงต้องไปติดตามหาชมกัน ต่อไป ต้นเหตุที่ทาให้เกิดธุรกิจส่งอาหารกลางวันไม่ใช่เพียงแค่ความชื่นชอบเรื่องความสดใหม่เท่านั้นแต่ด้วยข้อปฎิบัติ ต่างๆ ตามความเชื่อของคนอินเดียที่ไม่เหมือนกันด้วย นิยามคาว่าสดใหม่ของพี่แขกก็ไม่เหมือนพี่ไทย สดคือสดจริงๆ ถ้าเป็นเนื้อสัตว์คือต้องเชือดและนามาปรุงอาหารทันทีไม่ได้เชือดแล้วแช่ตู้เย็นไว้แบบบ้านเรา นี่เองจึงเป็นเหตุให้อาหาร ประเภท Ready-to-Eat Food (RTE Food) ไปไม่ถึงดวงดาวเมื่อแรกเข้าสู่ตลาด แต่เมื่อเวลาผ่านมาแล้วกว่า 20 ปี พฤติกรรมผู้บริโภคชาวภารตะเปลี่ยนไป รูปแบบการใช้ชีวิตที่เร่งรีบทาให้โอกาสทองกลับมาสู่ธุรกิจ RTE Food อีกครั้ง ในปี 2555 ที่ผ่านมามีมูลค่าตลาดสูงถึงประมาณ 1,016 ล้านบาท เพิ่มขึ้นจากปีก่อน 21% คาดว่าในปี 2560 จะโตเฉลี่ย 22.4% มูลค่าจะเพิ่มขึ้นเป็น 2,828 ล้านบาท ด้วยตัวเลขการขยายตัวสูงจึง ไม่น่าแปลกใจที่ธุรกิจนี้จะเป็นที่จับตามองของผู้ท้าชิงจากทั่วทุกสารทิศ ประกอบกับปัจจัยเสริมมากมายและรูปแบบการดาเนินชีวิตของคนรุ่นใหม่ จึงเป็นตัวแปรสาคัญในการผลักดันให้ธุรกิจอาหารที่สร้างความสะดวก สบายในชีวิตถือว่าตอบโจทย์วิถีชีวิตคนรุ่นใหม่ได้เป็นอย่างดีเป็นที่ต้องการ และได้รับการตอบรับอย่างต่อเนื่อง สาหรับพฤติกรรมการเลือกซื้ออาหาร พร้อมรับประทานจะซื้อจากร้านค้าปลีกสมัยใหม่ ปัจจัยสาคัญที่มีผลต่อ การตัดสินใจเลือกซื้อจะมาจากรสชาติและกลิ่นของอาหาร ความเชื่อถือใน ตรายี่ห้อ ราคา และความสะดวกในการซื้อตามลาดับ อาหารพร้อมรับ ประทานที่วางจาหน่ายในตลาดอินเดียส่วนใหญ่จะเป็นอาหารอินเดีย อาหารต่างชาติยังมีไม่มากนัก ปัจจุบันเจ้าของตลาดรายใหญ่คือ บริษัท MTR Foods ผลิตอาหารอินเดียพร้อมรับประทานที่มีส่วนแบ่งตลาด 50%

อยากไปขายบ้าง พอจะมีโอกาสไหม

สาหรับอาหารไทยแม้ว่าจะได้รับความนิยมเป็นอย่างมากใน อินเดีย อันเป็นผลมาจากการที่นักท่องเที่ยวอินเดียนิยมเดินทางมาเที่ยว ประเทศไทยแต่ร้านอาหารไทยแท้ๆ ในอินเดียกลับมีน้อยมาก เนื่องจาก ยังมีคนไทยสนใจเข้าไปลงทุนเปิดร้านอาหารไทยในอินเดียไม่มากนัก ถ้า สถานการณ์ร้านอาหารไทยในอินเดียยังขยายตัวไม่มากอย่างนี้ การส่งออกอาหารไทยพร้อมรับประทานไปตลาด อินเดียก็น่าจะเป็นทางหนึ่งที่จะทาให้คนอินเดียได้มีโอกาสลิ้มลอง อาหารไทยแท้ๆ ซึ่งมีแนวโน้มค่อนข้างสดใสกันเลยทีเดียว คนอินเดีย นิยมสินค้าและความเป็นไทยมาก แม้ว่าอินเดียจะเปิดเสรีค้าปลีกแบบ ปิดๆ อยู่แบบนี้ เราก็ไม่ต้องไปสนใจอะไรมาก เพราะถึงอินเดียจะเปิด เสรีค้าปลีกอย่างเต็มที่ ผู้ที่จะได้ประโยชน์อย่างสูงสุดก็จะเป็นค้าปลีก ยักษ์ใหญ่จากอเมริกาและยุโรปเสียมากกว่า สาหรับผู้ประกอบการไทย เราก็ควรจะมองหาช่องทางที่เหมาะสมและเป็นไปได้มากกว่าในการที่ จะเข้าตลาดอินเดียได้เร็วขึ้น ซึ่งก็คือ “ธุรกิจแฟรนไชส์” นั่นเอง Volume 2 , Issue 1

(รูปภาพจาก internet)

Page 7

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

การจะบุกตลาดอินเดียด้วยธุรกิจแฟรนไชส์สาหรับผู้ประกอบการไทย ต้องกลับมาพิจารณาดูว่าอุตสาหกรรม หรือธุรกิจแบบไหนที่มีโอกาสมากและเรามีความถนัดพร้อมด้วยความเชี่ยวชาญในเรื่องนั้นๆ ซึ่งก็ไม่ใช่เรื่องยากที่ จะฟันธงได้เลยว่าน่าจะเป็นธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับภัตตาคารและร้านอาหารซึ่งถือเป็นจุดแข็งของไทยเรา เพราะถ้าไม่ แน่จริงร้านอาหารไทยคงไม่โด่งดังและแพร่กระจายไปทั่วโลกอย่างทุกวันนี้ประกอบกับคนอินเดียเองก็มีความนิยม อาหารไทยเป็นอย่างมาก เพียงแต่ไม่ค่อยมีนักลงทุนไทยสนใจหรือกล้า เข้าไปเปิดภัตตาคารร้านอาหารไทยในอินเดียซะเท่าไหร่ร้านอาหารไทย (ดีๆ) ในอินเดียจึงหายากมากถึงมากที่สุด ทั้งๆ ที่อุตสาหกรรมภัตตาคาร และร้านอาหารในอินเดียเป็นอุตสาหกรรมที่มีขนาดใหญ่และมีการเจริญ เติบโตมาก อันเป็นผลมาจากการขยายตัวของศูนย์การค้า พฤติกรรม ผู้บริโภคที่เปลี่ยนมานิยมการรับประทานอาหารนอกบ้านมากขึ้น ทั้งนี้ การเข้าสู่ตลาดอินเดียแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบ ซึ่งผู้ประกอบการไทยจะ ต้องกาหนด Position ให้ตนเองก่อนว่าจะขายแบบรสชาติไทยแท้ๆ โดย มีกลุ่ม เป้าหมายจะเป็นพวกแฟนพันธุ์แท้อาหารไทยอาจจะเคยได้มาลิ้มลองของแท้ที่เมืองไทยแล้วติดใจหรือแม้น แต่ชาวต่างชาติ ชาวไทยเองที่อยู่ที่อินเดีย ราคาอาจจะแพงหน่อยแต่พี่แขกไม่กลัวอยู่แล้วเดี๋ยวนี้รวยนะจ๊ะนาย หรืออีกแบบคือเป็นอาหารไทยสไตล์อินเดีย มีการปรับปรุงรสชาติ รูปร่างหน้าตาให้เข้ากับผู้บริโภคท้องถิ่นซึ่งใน ส่วนนี้จะครอบคลุมกลุ่มเป้าหมายในทุกพื้นที่ไม่ได้จากัดเฉพาะผู้ที่หลงเสน่ห์อาหารไทยเท่านั้น แต่ก็ยังได้กลุ่ม ลูกค้าที่ชอบลองของใหม่ด้วย อย่าลืมว่าอาหารไทยเป็นอาหารของการผสมผสานมาจากหลายสัญชาติหนึ่งในนั้น คืออาหารอินเดีย

แล้วจะไปบุกตลาดแถวไหนดี

โอกาสประสบผลสาเร็จในการเจาะตลาดเราจะพิจารณาเป็นภาคๆ ไปเริ่มที่ทางตอนเหนือของอินเดียมีอัตราการ เติบโตค่อนข้างสูง เนื่องจากประชากรมีรายได้สูงและมีเมืองที่เป็นศูนย์กลางทางการค้า ส่วนทางตอนใต้ได้รับความ สนใจจากเจ้าของแฟรนไชส์ต่างชาติมากเนื่องจากประชากรส่วนใหญ่มีกาลังซื้อและมีเมืองบังกาลอร์ ซึ่งมีชื่อเสียง ด้าน IT คนต่างชาติอยู่เยอะ สาหรับทางด้านตะวันออกมีความเจริญน้อยกว่าทางเหนือและทางใต้ แต่ก็มีอัตราการ เจริญเติบโตที่ค่อนข้างสูงโดยเฉพาะอย่างยิ่งที่เมืองกอลกัตตาที่มีนักท่องเที่ยวไปไม่ขาดสาย ด้านตะวันตกเมืองที่ น่าสนใจและอนาคตสดใสแน่ๆ คือ เมืองมุมไบและเมืองปูเน่ นั่นเอง จะไปภาคไหนก็เลือกกันได้ตามกลุ่มเป้าหมาย ของท่านได้เลย ผู้ประกอบการท่านใดถนัดแบบไหนก็ เลือกสรรตามความถนัด วันนี้โอกาสมาถึงหน้า บ้านท่านแล้วติดอยู่ที่ท่านจะเก็บโอกาสไว้หรือ ทิ้งโอกาสไป Thai Trade Center Mumbai ยินดีต้อนรับและรอทุกท่านก้าวสู่แดนภารตะ ไปรวยกันเร็วพี่น้องชาวไทย....

Page 8

@ Mumbai

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

ธุรกิจ Fast Food Chain ในอินเดีย 2556

20% 12% 11% 9% 8% Other 40%

Foreigner=63% Indian=75%

Services 62% Volume 2 , Issue 1

Indian=37% ธุรกิจแฟรนไชส์ในอินเดีย 2556

Foreigner=25% (รูปภาพจาก internet)

Product 38% Page 9

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

India ..What’s happened ?! ผูแ้ ทนทางการค้าของสหรัฐฯ ระบุวา่ อุตสาหกรรมอาหาร อินเดียก่อให้เกิดอุปสรรค ทางการค้าระหว่าง 2 ประเทศ

มีรายงานว่านโยบายเรื่องอุตสาหกรรม อาหารและสัตว์ปีกจะเป็นอุปสรรคทางการค้า ระหว่าง 2 ประเทศ เนื่องจากการกาหนดกฎ ระเบียบการนาเข้าสินค้าด้วยมาตรฐาน SPS ในหลายรายการที่กาหนดไว้สูงตลอดจนการทาความเข้าใจในหลักการปฎิบัติของ การตรวจสอบสินค้า และบรรจุภัณฑ์ การขนส่ง ที่ยังไม่สามารถปฎิบัติได้อย่าง เต็มที่ ทั้งนี้ สหรัฐฯ ระบุว่าขั้นตอนการตรวจสอบและเงื่อนไขข้อบังคับต่างๆ ที่อินเดียกาหนดไว้ไม่สอดคล้องกับมาตรฐานสากลโดยเฉพาะสินค้าธัญพืชและ ผลิตภัณฑ์ที่ทาจากเนื้อหมู ซึ่งสหรัฐฯ มองว่าเป็นการกาหนดเกินจริงแบบไม่มี เหตุผลและได้ออกมาเรียกร้องเพื่อกดดันให้อินเดียพิจารณาแก้ไขเงื่อนไขในการออกใบรับรองการนาเข้าสินค้า ดังกล่าว รวมถึงระยะเวลาที่มีผลบังคับใช้ที่เหมาะสมด้วย (ที่มา: Zeebiz ,Last Updated: April 01, 2014 )

รัฐบาลอินเดียประกาศใช้พระราชบัญญัติความปลอดภัย ด้านอาหารและมาตรฐานอาหารภายในประเทศอย่างเคร่งครัด เพื่อป้องกันการปลอมปนในอาหารและสร้างความมั่นใจในคุณภาพของอาหารรัฐบาลอินเดียจึงประกาศบังคับ ใช้พระราชบัญญัติความปลอดภัยด้านอาหารและมาตรฐานอย่างเคร่งครัดตั้งแต่บัดนี้เป็นต้นไป ซึ่งจะมีผลบังคับใช้ สาหรับบุคคลและองค์กรในธุรกิจอาหารที่จะต้องลงทะเบียนกับเจ้าหน้าที่ของรัฐ เพื่อจัดเก็บข้อมูลการผลิต รายการ อาหาร การกระจายสินค้า การขาย การนาเข้า ฯลฯ รวมถึงต้องมีการตรวจสอบและออกใบรับรองให้กับผู้ประกอบการ ซึ่งจะเรียกว่าบัตรสุขภาพบังคับ ( Mandatory Health Cards) ตามข้อกาหนดภายใต้พระราชบัญญัติฉบับนี้เพื่อให้ได้ มาซึ่งอาหารที่มีความปลอดภัยและเป็นประโยชน์ต่อผู้บริโภค ทั้งนี้การประกาศใช้ข้อบังคับนี้จะครอบคลุมทั่วทั้งประเทศ อินเดียซึ่งภาครัฐยอมรับว่าขณะนี้ยังไม่มีความพร้อมในการตรวจสอบข้อมูลดังกล่าวเท่าที่ควร เนื่องมาจากขาดอุปกรณ์ และสถานที่สาหรับดาเนินการแต่คาดว่าทุกอย่างจะพร้อมและสามารถดาเนินการได้ทั่วทั้งประเทศภายในเดือน สิงหาคมนี้ สาระสาคัญของข้อบังคับตามพระราชบัญญัติฯ คือ ทุกคนที่เกี่ยวข้องจะต้องจัดทารายการอาหารที่จะแสดง ถึงการได้รับบัตรสุขภาพบังคับ นายจ้างจะต้องรับผิดชอบ ถ้าตรวจพบว่าพ่อครัวไม่มีบัตรสุขภาพฯ ปัจจุบันมีสถาน ประกอบการกว่า 1,01,687 แห่ง ได้ขึ้นทะเบียนรับการตรวจสอบเรียบร้อยแล้วและอีก 200,000 แห่งที่จะได้รับการ ขึ้นทะเบียนในเดือนสิงหาคมนี้ ทั้งนี้ได้มีการอานวยความสะดวกให้กับผู้ประกอบการให้สามารถลงทะเบียนออนไลน์ ผ่านทางเว็บไซต์แล้ว (ที่มา: The New India Express : May 10, 2014 ) Page 10

@ Mumbai

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

โรงแรมในเดลีและมุมไบได้รบั การจัดลาดับให้เป็น โรงแรมระดับ 5 ดาว ทีจ่ ่ายแล้วคุม้ ค่าทีส่ ดุ ในโลก เว็บไซต์ Hotels.com ได้จัดลาดับให้ โรงแรมในนิวเดลีครองอันดับหนึ่งสาหรับ โรงแรมที่มีข้อเสนอที่ดีที่สุดหรือจ่ายแล้วคุ้มค่า ที่สุดในกลุ่มโรงแรมระดับห้าดาวประจาปี 2013 โดยมีราคาเฉลี่ยคือ 9,652 รูปีต่อคืน ตามด้วยโรงแรมในมุมไบด้วย ราคาเฉลี่ยต่อคือที่ 9,809 รูปี สาหรับผู้ครองตาแหน่งอาดับ 3 คือ โรงแรมในเมืองกวางโจว ประเทศจีน ด้วยราคา 9,812 รูปีต่อคืน อันดับที่ 4 คือโรงแรมในบรัสเซลส์ เมืองหลวงของเบลเยี่ยมที่มีจุดเด่นที่ความปลอดภัยในสถานที่ ราคาต่อคืนเฉลี่ย10,144 รูปี และอันดับ 5 ตกเป็นของโรงแรมในกรุงเบอร์ลิน ประเทศเยอรมนี ด้วยราคาต่อคืน เฉลี่ย 11,386 รูปี จากการจัดลาดับดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าโรงแรมในอินเดียมีศักยภาพในการแข่งขันในตลาดนี้เป็น อย่างมาก ทั้งนี้รายงานยังกล่าวว่าไม่เพียงแค่โรงแรมในระดับ 5 ดาวเท่านั้นที่โรงแรมในนิวเดลีและมุมไบมี ศักยภาพในการแข่งขันด้านราคาแต่โรงแรมในระดับ 4 ดาวก็มีเช่นกันเพราะจากการจัดอันดับโรงแรมระดับ 4 ดาว ผลปรากฎว่าโรงแรมในนิวเดลีอยู่ในลาดับที่ 4 ด้วยราคาเฉลี่ยต่อคือที่ 6,555 รูปีต่อคืน ในขณะที่โรงแรมในมุมไบรั้ง ตาแหน่งที่ 5 ที่ราคาเฉลี่ยต่อคือ 7,010 รูปีต่อคืน ส่วนลาดับที่ 1 ตกเป็นของโรงแรมในประเทศไทยด้วยราคาเฉลี่ย ต่อคืนที่ 5,933 รูปี ลาดับที่ 2 ได้แก่ โรงแรมในบูดาเปสต์ ประเทศฮังการีกับราคาเฉลี่ยต่อคืนที่ 6,375 รูปี และ อันดับที่ 3 ตกเป็นของโรงแรมในกวางโจว ประเทศจีนที่ราคาเฉลี่ยต่อคืน 6,553 รูปี นอกจากนี้รายงานยังเผย 10 อันดับโรงแรมระดับ 5 ดาวที่ราคาแพงที่สุดอีกด้วย ซึ่งอันดับ 1 ตกเป็นของโรงแรมในนิวยอร์ก ด้วยราคาเฉลี่ยต่อ คืนที่ 38,904 รูปี ตามมาด้วยโรงแรมในสิงคโปร์ ราคาเฉลี่ยต่อคืนที่ 24,822 รูปี ลาดับที่ 3 คือโรงแรมในลอนดอน ราคาเฉลี่ยต่อคืนที่ 24,672 รูปี ลาดับที่ 4 คือโรงแรมในปารีส ราคาเฉลี่ยต่อคืน 24,250 รูปี และลาดับที่ 5 คือ โรงแรมในมอสโก ราคาเฉลี่ยต่อคืนที่ 23,270 รูปี (ที่มา: Press Trust of India : April 02,2014 )

ส่งออกอินเดียในเดือนเมษายนมี มูลค่า 25.63 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ เพิ่มขึน้ 5.26% ข้อมูลจากกระทรวงพาณิชย์อินเดียแจ้งว่า การส่งออกของอินเดียประจาเดือนเมษายนมีมูลค่า เพิ่มขึ้นเป็น 25.63 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ ขยายตัว 5.26% เมื่อเทียบกับช่วงเวลาเดียวกันในปีที่แล้ว การนาเข้าลดลง 15% ทั้งนี้การนาเข้าทองคาใน เดือนที่แล้วลดลง 74.13% (1.75 พันล้านเหรียญ สหรัฐฯ) เมื่อเทียบกับช่วงเวลาเดียวกันในปีที่แล้ว (ที่มา: The New India Express : May 09, 2014 )

Volume 2 , Issue 1

Dunkin' Donuts บุกมุมไบแล้ว Dunkin' Donuts Chain ได้ประเดิมเปิด ตลาดในส่วนตะวันตกของอินเดียด้วยการ เปิดสาขาใหม่ในมุมไบถึง 2 สาขาในวันที่ 10 พฤษภาคมนี้ Dev Amritesh COO และประธานบริษัท Dunkin' Donuts India กล่าว ว่า “เรามีความสามารถในการแข่งขันในเรื่องของราคาและบริษัท ยังคงมุ่งเน้นที่ความแตกต่างของผลิตภัณฑ์ที่ยังคงรสเผ็ดแบบ ที่นิยมกันในอินเดีย” นอกจากนี้ Dunkin สาขาในนิวเดลีจะเปิด ตัวการให้บริการจัดส่งสินค้าถึงบ้านในไม่กี่สัปดาห์ข้างหน้านี้ ทั้งนี้บริษัทมีแผนระยะยาวที่จะเปิดสาขาให้ครบ 500 สาขา ทั่วประเทศ ภายใน 10-15 ปี (ที่มา: Business Today: May 9, 2014 ) Page 11

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

@ 3rd Floor News สคร. มุมไบ เข้าร่วมงาน Europe Day ที่โรงแรม Taj Mahal Palace ณ เมืองมุมไบ

Mr. Atul Jogani

นักธุรกิจอินเดียที่มีกิจการหลายอย่างทั้งในไทย และ อินเดียแวะมาหารือลู่ทางการขยายการค้า สคร. มุมไบ ร่วมกับสถานกงสุลใหญ่ ณ เมืองมุมไบ จัดเทศกาลสงกรานต์ ภายใต้ชื่องาน Destination Thailand 2014

ณ The Club เมืองมุมไบ

สคร. มุมไบ ร่วมแสดงความยินดี และเข้าร่วมงานฉลองครบรอบ 50 ปี บริษัท Shree Ramkrishna Exports ผู้นาเข้าส่งออกรายใหญ่ ณ Surat รัฐ Gujarat

Page 12

@ Mumbai

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

สวัสดีครับท่านผูอ้ ่านทีร่ กั ทุกท่าน @Mumbai กลับมาพบกับท่านอีกฉบับหนึ่งแล้วด้วยความรวดเร็วหลังจากที่ สานักงานส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ ณ เมืองมุมไบ ได้เปิดตัวฉบับปฐมฤกษ์ไป เมื่อสองสัปดาห์ก่อน ปรากฏว่ากระแสตอบรับออกมาดีเหลือเกินมีหลายท่านติดต่อ เข้ามาพูดคุยกับเราในหลายช่องทาง โดยส่วนใหญ่จะบอกว่าชอบแนวหนังสือประมาณนี้ คือ น่าสนใจ อ่านง่าย สนุก แต่มีสาระเต็มเปี่ยมซึ่งก็ตรงกับความตั้งใจของคนทา อยู่แล้วที่อยากจะนาเสนอข้อมูลดีๆ เกี่ยวกับอินเดียที่คนไทยยังไม่ค่อยรู้มาจัดทา ในรูปแบบสบายๆ คลายเครียดแต่ให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์เพื่อที่คนไทยจะได้เห็น โอกาสอันมหาศาลในประเทศอินเดีย ขอย้าอีกครั้งว่า @Mumbai เป็น eMagazine รายปักษ์นะครับ หรือ พูดง่ายๆ ก็คือเราตั้งใจจะออกนิตยสารนี้เดือนละสองฉบับเลยมีท่านผู้อ่านบางท่าน ก็น่ารักเหลือเกินเป็นห่วงเป็นใยว่าออกกัน “รัว รัว” (ภาษาวัยรุ่นจามาจากนักศึกษาฝึกงาน) หยั่งงี้จะไหวเหรอ ก็ไม่ต้องเป็นห่วงกันนะครับทางทีมงานเราสู้กันเต็มที่ตั้งใจทากันด้วยใจเพื่อให้ได้ผลงานคุณภาพมาฝากผู้อ่าน ทุกท่าน อย่างไรก็ดีฝากติดตามกันต่อไปนะครัช (ภาษาวัยรุ่นอีกแล้ว) สาหรับฉบับนี้ เพื่อต้อนรับงาน ThaiFex ที่จะจัดขึ้นในวันที่ 21-25 พฤษภาคมนี้ ณ Impact เมืองทองธานี ที่เมืองไทยบ้านเรา จึงขอเสนอเรื่องอาหารการกินในประเทศอินเดียเพื่อที่ท่านผู้อ่านจะได้รู้จัก อาหารอินเดียและพฤติกรรมการบริโภคอาหารของคนอินเดียมากขึ้น รวมถึงธุรกิจที่เชื่อมโยงกับอาหารในประเทศ อินเดียที่มีมูลค่ามหาศาลอีกด้วย ฉบับนี้รับรองว่าท่านจะต้องอ่านไป หิวไปแน่นอน แต่ถ้าอยากรู้รสชาติอินเดีย แท้ๆ ก็คงต้องยอมลงทุนบุกแดนภารตะด้วยตัวเองกันแล้วละครับ....Thai Trade Center, Mumbai รออยู่ @Mumbai ครับ อดุลย์ โชตินิสากรณ์ ผู้อานวยการ สานักงานส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ ณ เมืองมุมไบ

จดหมายน้อย จากมุมไบ

จัดทำโดย......สานักงานส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ ณ เมืองมุมไบ ประเทศอินเดีย

เทคนิคและกรำฟฟิก : ทีมงานสานักงานส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ ณ เมืองมุมไบ Volume 2 , Issue 1

Page 13

@ Mumbai

www.facebook.com/thaitrademumbai.th

จัดทาโดย......สานักงานส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ ณ เมืองมุมไบ ประเทศอินเดีย กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ กระทรวงพาณิชย์ (Thai Trade Center @Mumbai) ..Address: Express Towers, 3rd Floor Nariman Point Mumbai 400021