De Oogst - oktober 2015

Maandblad van Tot Heil des Volks Evangelisatie, hulpverlening en profetisch geluid | oktober 2015 | jaargang 78 | 917

Stilte rond prenataal onderzoek Investeer in je ziel!

IsraĂŤl in het hart van de kerk

inhoud

Thema ‘Geloof in Jezus betekent geen breuk met het jodendom’

4

4 Israël in het hart van de kerk Interview met Mark Kinzer

8 Voorstellen: Gert Hutten 12 Een oorzaak van grote vreugde Matthijs Hoogenboom

12 ‘Christus is mijn eeuwige anker’ Interview met Sarah

18

14 ‘Wij zijn de laatste joden ter wereld’ Gertjan de Jong

Sarah uit Saudi-Arabië vond warmte en troost in de Shelter

12

16 In Memoriam: Bram Spreeuw Matthijs Hoogenboom

17 Opening Waypoint Twenterand Gertjan de Jong Mensen met een beperking ver­ dienen onze steun

18 Stilte rond prenataal onderzoek Elise van Hoek

20 Brave New World Willem Glashouwer

23 God vergeet Zijn kerk niet Wimco Ester ‘Heel veel praten gaat in Maleisië vooraf aan zakendoen’

24

24 Praten, heel veel praten

Thema Het nieuwe Europa ont­ wikkelt zich in naam van de mens

20

Interview met Ewout de Vries

26 Bijbelstudie: Gelukkig de vervolgden Gert Hutten

28 Israël en het Internationaal Strafhof Matthijs de Blois

30 Investeer in je ziel!

Interview met Joseph Bahemuka

33 Column: Nieuwe laarzen Marijke de Wit-Bakker

34 Biografie van de duivel Matthijs Guijt

‘Door ebola zag ik hoe kwetsbaar je bent als mens’

30

Hoofdredactioneel Gertjan de Jong De Oogst oktober 2015

Leegte is grootste bedreiging Frankrijk krijgt in 2022 zijn eerste islamitische presi­ dent, Mohammed Ben Abbas. Het land onderwerpt zich aan een ‘softe islam’ en een milde sharia.

Vrouwen worden van openbare functies uitgesloten en mogen op straat geen jurk of rok meer dragen.

Hoogleraren moeten zich bekeren tot de islam en ‘veelwijverij’ wordt toegestaan: vier vrouwen maximaal, van wie één minderjarige ‘voor het seksuele genot’.

Nee, deze profetie heb ik niet zelf bedacht. Dit scenario schetst de Franse schrijver Michael Houelle­becq in zijn laatste roman: ‘Soumission’ (onderwerping).

Het is een angst die breed lijkt te leven in Europa: straks neemt de islam hier de boel over.

De discussie gaat vooral over de islam en de mogelijke gevaren van ‘massa-immigratie’. De vraag waar Europa zelf voor staat, komt gek genoeg nauwelijks ter sprake. Ja, het woord ‘joods-christelijke wortels’ valt wel eens. Maar wat heb je aan die wortels als ze zijn uitgedroogd? Die geestelijke leegte is eigenlijk veel gevaarlijker dan de islam of wat dan ook. De bekende historicus Johan Huizinga (1872-1945) zei eens: ‘Cultuur moet metafysisch gericht zijn, of zij zal niet zijn.’ Dus zonder geloof – zeg maar een perspectief dat uitstijgt boven voetbal en bier – zinkt een volk weg in duisternis.

Als individuutje kun je er niet voor zorgen dat er weer leven gaat stromen door die joods-christelijke wortels. Wat kun je wel doen? Waken over je hart, zorgen dat je zelf op Christus gericht blijft. Bidden om genade. Genade om stand te houden. Om lief te hebben, zoals Christus ons leerde. Hij had ons lief, ook toen wij nog vijanden en vreemdelingen waren. En ook: blijven nadenken! Wat betekent het om Kerk te zijn? Wat zijn onze wortels? Dr. Mark Kinzer ­betoogt

De oogst

Uitgave Oogst Publicaties Onderdeel van Stichting ‘Tot Heil des Volks’, sinds 1855 actief in evangelisatie-arbeid en hulpverlening.

Redactionele mededeling: Kim ter Berghe, Eveline de Boer, Hans Frinsel en Krijn de Jong werken niet meer mee aan De Oogst.

Op pagina 17 staat hierover een mededeling te lezen. Wij beschouwen dit als een groot verlies voor De Oogst en voelen ons over de gang van zaken verdrietig.

Gertjan de Jong en Matthijs Hoogenboom Gertjan de Jong Hoofdredacteur De Oogst gertjandejong@totheildesvolks.nl

Jaargang 78 | nummer 917 | oktober 2015

Medewerkers Arie Ambachtsheer Matthijs de Blois Jeroen Bol Wimco Ester

Redactie

Willem Glashouwer

Matthijs Hoogenboom Gertjan de Jong (hoofdredacteur)

Matthijs Guijt

Vormgeving, opmaak en druk Buijten & Schipperheijn, Amsterdam i.s.m. Aperta, Hilversum

in deze Oogst dat er een diepe verbondenheid is tussen de Kerk en Israël. Wat doen we daarmee? In het laatste nummer van Israël en de Kerk stelt prof. dr.

Herman van Praag: ‘Ik vind dat de naaste familie van de synagoge, en dat is de kerk, veel te weinig positief opkomt voor het bestaansrecht van Israël.’ Wat kan de kerk doen? Van Praag: ​‘De durf hebben niet meer politiek correct te zijn, niet meer met de wolven in het bos mee te huilen. Leugens en laster over Israël aan de kaak te stellen. Achter Israël te blijven staan.

Niet kritiekloos, maar met begrip. Begrip ook voor de Palestijnen, mits ze het Joodse land en het Joodse volk ondubbelzinnig accepteren, er blijk van geven oprecht een duurzame vrede na te streven en bereid zijn het spreken met dubbele tong – dit te zeggen tegen het Westen, dat tegen de eigen bevolking – op te geven. In alle bescheidenheid: ik denk dat het dit is wat de Eeuwige van de kerken vraagt.’

Elise van Hoek Gert Hutten Lilian Madern Marijke Willems Marijke de Wit-Bakker Omslagfoto en stockfoto’s Dreamstime

Redactie en administratie Oogst Publicaties, O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam. www.totheildesvolks.nl 020 344 6310 info@deoogst.nl 020 420 2394 De Oogst is voor visueel gehandicapten ook verkrijgbaar in gesproken vorm. Nadere informatie bij de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo.

0341 565 499.

Abonnement De Oogst kost € 22,50 per jaar inclusief verzendkosten.

Nieuwe abonnees kunnen zich aanmelden via de coupon elders in dit blad of via www.totheildesvolks.nl

3

4

De Oogst oktober 2015 Interview Jeroen Bol

Israël in hart van de kerk De Amerikaan Mark S. Kinzer is een van de meest invloedrijke Messias-belijdende joodse theologen van dit moment. In 1971 kwam hij tot geloof in Jezus. Hij was toen negentien jaar.

Van meet af aan stond voor hem vast dat geloof in Jezus geen breuk met het jodendom betekent. Zijn nieuwe geloof in Jezus bleek het begin van een fascinerende ontdekkingstocht.

Hij zocht vooral antwoord op deze vraag: hoe kun je tegelijk voluit jood zijn én voluit gelovige in Jezus als de Messias van Israël en de Zoon van God? Hoe maak je tegelijk deel uit van de ecclesia, de gemeente van Christus, én van het Joodse volk? De klassieke opvatting van zowel christelijke als van joodse zijde is dat dit niet tegelijk kan. Kinzer is tot een heel andere conclusie gekomen: het kan wél, en hij heeft er een nieuwe term voor bedacht: ‘bilaterale ecclesiologie’, ofwel ‘tweezijdige kerkleer’.

In dit ‘model’ functioneert het Messiaans jodendom als de brug tussen het volk Israël en de kerk uit de volken. Het Messiaans jodendom heeft volgens Kinzer de mogelijkheid om deze unieke brugfunctie te (gaan) vervullen, omdat ze tegelijk deel uitmaakt van het volk Israël én van de Kerk.

Joodse identiteit is nooit een puur individuele zaak Kinzer is de inspirator voor een heel nieuwe generatie Messias-belijdende joodse theologen. De nog jonge beweging van Messiaans jodendom begint zachtjes aan steeds meer gehoor te vinden in de bredere theologische wereld. Kinzer is niet alleen een denker, hij is ook een bruggenbouwer. Hij is ervan overtuigd dat de breuk tussen het jodendom en het christendom, en de tragische pijnlijke geschiedenis die daarop volgde, niet door God gewild is. Hij ziet het eeuwenoude conflict tussen christendom en jodendom als een scheuring die geheeld zal (moeten) gaan worden.

Veel van wat u de afgelopen jaren hebt geschreven raakt het thema ‘Israël in het hart van de Kerk’. Wat bedoelt u met deze uitdrukking en waarom is dit zo wezenlijk voor u?

‘Veel christenen zien tegenwoordig terecht het belang van de relatie die de kerk heeft met het Joodse volk. Velen erkennen dat deze relatie een nauwe verbondenheid inhoudt, zoals Paulus die in Romeinen 11 tekent met het beeld van het enten van de heidenen op de edele olijf. Maar de meeste

mensen zien de relatie als iets externs, als een relatie met een gemeenschap die buiten het domein van de kerk zelf valt. In zekere zin klopt dat ook wel. Maar eigenlijk gaat de relatie tussen Kerk en Israël nog veel dieper dan dit. Jezus is een Jood, net als de apostelen en heel de vroege kerk van het allereerste begin. Dat betekent dat christenen in de eerste plaats met Israël in aanraking komen door opnieuw het Joodse karakter van het evangelie en de Kerk zelf te ontdekken. Dit is bijzonder belangrijk voor mij, omdat ik de opkomst van de Messiaansjoodse beweging zie als een profetisch teken van de waarheid van dit Joodse karakter van de Kerk en de evangeliën.’

Een van de lezingen die u 9 november zal geven, heeft als titel ‘Jezus in het hart van Israël’ (zie ka­ der). De afgelopen tien jaar verschenen er drie boe­ ken van uw hand waarin u hier verrassend nieuw licht op heeft laten schijnen. Wat betekent ‘Jezus in het hart van Israël’ volgens u voor het Joodse volk en wat betekent het voor de kerk in onze tijd?

‘Ik bedoel dit: Jezus vertegenwoordigt en belichaamt als Israëls Messias en als de “Koning der Joden” Zijn volk op zo’n wijze dat Zijn band met het Joodse volk helemaal en uitsluitend van Hem afhangt. Die band is onvoorwaardelijk en kan niet meer ongedaan gemaakt worden. Met andere woorden, de band die Jezus met Israël heeft is gelijk aan de band die de God van Israël heeft met het volk van het verbond. God woont onder het volk Israël, zelfs als Israël zondigt en zich los wil maken van Gods aanwezigheid. Op dezelfde wijze woont Jezus te midden van het Joodse volk, los van wat ze denken of zeggen over Hem.

Jezus is een Jood, net als de apostelen en heel de vroege kerk Gelukkig rebelleert Israël niet altijd tegen God, en er zijn tijden dat God een aangename verblijfplaats heeft onder Zijn volk. Ik ben van mening dat dit ook geldt voor de aanwezigheid van Jezus onder

Interview Jeroen Bol De Oogst oktober 2015

God schept er behagen in ons te zegenen door hen die anders zijn dan wij.

het Joodse volk, ondanks blijken van tegendeel. Ik bedoel dit: de Christus die eeuwenlang gepredikt is aan het Joodse volk had vaak maar weinig overeenkomst met de echte Messias van Israël. Daarom is het wel te begrijpen dat het Joodse volk de boodschap die de kerk bracht verwierp. De kerk eiste namelijk van de Joden om hun verbondsrelatie met God, en alles wat daaraan vastzit, te verwerpen.

De Joden die weigerden op zo’n “uitnodiging” in te gaan, waren juist trouw aan het verbond dat God met Israël heeft.

God woont onder het volk Israël, zelfs als Israël zondigt Daarom durf ik te stellen dat de opgestane Jezus, die voor eeuwig in liefde verbonden is met zijn eigen vlees en bloed, zich soms op zijn plaats gevoeld moet hebben te midden van een volk dat ogenschijnlijk niets met hem te maken wilde hebben. Dit helpt het paradoxale feit verklaren dat Joden in hoe zij leefden vaak beter uiting hebben gegeven aan het karakter van Jezus en Zijn ethisch onderwijs dan de Kerk.* Juist omdat Jezus op verborgen wijze te midden van zijn volk Israël verblijf houdt, is Hij ook in staat om de realiteit van Israël te vertegenwoordigen en tastbaar te maken in het diepste wezen van Zijn kerk. Je kunt dus stellen dat “Jezus in het hart van

Israël” het mogelijk maakt om Israël te ontdekken in het hart van de kerk.’

U zegt: ‘Jezus woont te midden van het Joodse volk, los van wat ze denken of zeggen over Hem.’ Zegt u hiermee dat iedere Jood behouden wordt, of hij of zij Jezus verwerpt of niet?

‘Zoals ik het zie garandeert de actieve aanwezigheid van Jezus te midden van het Joodse volk niet het persoonlijk heil van iedere individuele Jood. Die moet nog steeds in geloof reageren op de genadevolle activiteit van Jezus in hun midden. Maar het betekent wel dat we niet kunnen aannemen dat een Jood “Jezus heeft verworpen” louter en alleen omdat hij of zij niet expliciet het geloof in Zijn naam heeft beleden. Ik kom dan opnieuw terug op wat ik al eerder zei: de Jezus die eeuwenlang is gepredikt aan het Joodse volk – en die de Joden terecht hebben verworpen – is niet de Jezus van de Evangeliën.

Om die reden ben ik van mening dat we ons beter kunnen onthouden van algemene dogmatische verklaringen in welke vorm dan ook over de uiteindelijke eeuwige bestemming van individuele Joden.

Als we over dit onderwerp nadenken bevinden we ons op heilige grond en doen we er beter aan onze ogen af te wenden in vreze en beven.’

Op verschillende plaatsen schrijft u dat Jezus niet alleen een Jood was, iets wat velen tegenwoordig onderschrijven, maar dat Hij een Jood is en altijd

5

6

De Oogst oktober 2015 Interview Jeroen Bol

Geënt op de edele olijf…

een Jood zal blijven. Volgens u zit er een Jood aan de rechterhand van de Vader, iets dat praktisch nooit wordt genoemd in een preek in een christelijke kerk.

Waarom gelooft u dat Jezus nog steeds een Jood is en waarom benadrukt u dat zo in uw boeken?

‘Als je hier slechts even over nadenkt spreekt het eigenlijk vanzelf. De opgestane Jezus wordt in het Nieuwe Testament erkend en aangeroepen als “de Messias” en als “de leeuw van de stam van Juda”.

Deze titels drukken zijn blijvende identiteit uit als degene die “gesproten uit het geslacht van David naar het vlees, naar de geest der heiligheid door zijn opstanding uit de doden, en verklaard is Gods Zoon te zijn in kracht” (Rom.1:3-4). De opgestane Jezus behoudt toch ook zijn mannelijk geslacht? Als Hij na zijn opstanding een man blijft, waarom zou iemand dan denken dat hij ooit zijn Joodse identiteit achter zich zou laten?

De opkomst van de Messiaans-joodse beweging zie ik als profetisch teken Het is op basis van deze waarheid dat ik geloof dat we Jezus kunnen ontdekken in het hart van Israël.

Joodse identiteit is nooit een puur individuele zaak.

Joodse identiteit komt altijd tot uiting in het op een of andere wijze deel uitmaken van een gemeenschap. Als het zo is dat de opgestane Jezus een Jood blijft, dan vloeit zijn blijvende relatie met het Joodse volk logischerwijs voort uit deze waarheid.’

Ik heb de indruk dat de meeste christelijke theolo­ gen er niet over nadenken wat het wel niet betekent dat de opgestane en verheerlijkte Jezus een Jood is.

En dat zijn Joodse identiteit zelden of nooit genoemd

wordt in een christelijke prediking. Hoe ziet u dat?

‘Ik denk dat dit inderdaad het geval is. Wanneer ze er eenmaal nadrukkelijk op gewezen zijn, zullen de meeste theologen en predikanten de waarheid hiervan wel onderschrijven. Maar ze hebben hier om wat voor reden dan ook nooit echt over nagedacht.

En dus hebben ze ook nooit diep nagedacht over wat het betekent dat Jezus een Jood is en een Jood blijft. Dat is de reden dat ik dit zo sterk benadruk en dat ik probeer om de vele verregaande implicaties ervan in beeld te krijgen.’

Het begrip ‘bilaterale ecclesiologie’ (tweezijdige kerkleer) staat centraal in de drie boeken die de laatste tien jaar van uw hand verschenen. Wat be­ doelt u met deze term en waarom staat deze term zo centraal staat in uw denken?

lezingen MARK Kinzer Op D.V. maandag 9 november zal dr.

Mark Kinzer twee lezingen houden op een themadag van de Jules Isaac Stichting in Veenendaal. De dag staat in het teken van het geheimenis en de unieke band die Israël en de Kerk met elkaar hebben. Let op: de lezingen van Dr. Kinzer worden in het Engels gegeven en zullen niet vertaald worden. Kosten voor deelname aan de themadag bedragen € 25,00 per persoon. Dit is inclusief koffie, thee plus een lunch met soep en broodjes. Opgave voor deze themadag kan tot uiterlijk 1 november. Opgave kan via www.julesisaacstichting.org of telefonisch: 0172-475811.

Interview Jeroen Bol De Oogst oktober 2015

‘Ik hanteer deze term om te benadrukken dat de kerk in wezen bestaat uit een gemeenschap van joden en heidenen (niet-joden). Het apostelconvent waarover we lezen in Handelingen 15 besloot dat de heidenen in de kerk geen joden moesten worden.

Maar Handelingen 15 en het hele verdere Nieuwe Testament gaat er tegelijk vanuit dat joden ook geen heidenen moeten worden.

Joden hebben altijd deel uitgemaakt van de kerk, maar in de eerste paar eeuwen van de kerk werd van de Joden die wilden toetreden tot de kerk geëist dat ze hun Joodse identiteit geheel zouden afzweren en het werd hen streng verboden om nog Joodse gebruiken aan hun kinderen te leren. De kerk heeft dus al heel vroeg geprobeerd om haar fundamentele karakter als een gemeenschap van Joden en heidenen te verbergen. Door het introduceren van de term “bilaterale ecclesiologie” heb ik geprobeerd om de spotlight te zetten op dit cruciaal wezenlijke kenmerk van de kerk, een kenmerk dat de kerk zelf zo hard geprobeerd heeft uit te wissen.’

Ik begrijp dat het blijvende onderscheid tussen Jood en niet-Jood binnen het Lichaam van Christus volgens u een wezenlijk onderdeel uitmaakt van de basisstructuur van de kerk. Wat zou Gods bedoeling hiermee kunnen zijn?

‘Op deze manier legt God in de structuur van de kerk een principe dat je in héél Zijn schepping aantreft: God schept er behagen in ons te zegenen door hen die anders zijn dan wij. Het meest fundamentele onderscheid tussen mensen is dat tussen man en vrouw. Het onderscheid tussen Jood en niet-Jood in het kader van het verbond heeft een zekere overeenkomst met dat onderscheid tussen man en vrouw. De Amerikaanse theoloog Kendall Soulen heeft het als volgt verwoord: we hebben hier te maken met een principe van wederzijdse zegen (“mutual blessing”) tussen mensen die onderling verschillen en verschillend blijven.’** Denkt u dat de kerk beter in staat zal zijn om een zegen te zijn voor het Joodse volk en voor de staat Israël als ze zich meer bewust wordt dat ze in de kern een gemeenschap is die bestaat uit Joden en niet-Joden?

‘Ongetwijfeld! Wanneer de kerk dit gaat inzien, zal ze er veel meer op uit zijn om handen en voeten te geven aan deze unieke relatie tussen Joden en niet-Joden. Bovendien, wanneer Joden binnen de kerk leven als Joden die loyaal zijn aan héél het Joodse volk, dan zal dat hun niet-Joodse broeders en zusters binnen de kerk helpen om zich meer te identificeren met het Joodse volk en het land Israël. Want de niet-Joden binnen de kerk zullen dan een band met Israël gaan ervaren die fundamenteel deel uitmaakt van de unieke gemeenschap die de kerk ten diepste is: een gemeenschap van Joden en heidenen, samengebracht door de Messias, door de God van Israël, om elkaar tot zegen te zijn.’

Het aantal christenen dat meer wil weten over de Joodse wortels van de kerk lijkt flink te groeien.

Sommigen christenen denken dat ze de Sabbat moe­ ten gaan onderhouden, de joodse feesten moeten gaan vieren, de joodse heilige dagen moeten gaan onderhouden, enzovoort. Wat is uw visie hierop en wat heeft Messiaans jodendom te bieden aan chris­ tenen die graag meer willen leren over de joodse wortels van het christendom ?

‘De groeiende interesse in de Joodse wortels van de kerk is een positieve ontwikkeling. Maar er schuilt wel een gevaar in, namelijk dat christenen het zicht kunnen gaan verliezen op de bijzondere roeping van het Joodse volk in deze wereld. En dat men een nieuw soort vervangingstheologie creëert die de Thora dan wel positief beoordeelt, maar waarin een kerk die de Thora gaat onderhouden in de plaats komt van Israël zelf.

Messias-belijdende joden helpen ons om onze wortels te herontdekken Zoals ik al eerder stelde is de gemeente van Christus ten diepste een gemeenschap is waarin Joden en niet-Joden ieder hun eigen identiteit behouden. Het besluit dat het apostelconvent nam in Handelingen 15 wijst erop dat de Thora op verschillende wijze van toepassing is op Joden en heidenen binnen de kerk. De opkomst van de beweging van Messiasbelijdende Joden verschaft de kerk een mogelijkheid om haar Joodse wortels opnieuw te ontdekken, zonder dat ze haar unieke karakter verliest: een gemeenschap van Joden en heidenen in Christus.’ * Denk in dit verband aan de zeer sterke nadruk binnen de Joodse traditie op de praktijk van het leven met God en aan de centrale plaats van goed doen aan de naaste en de vreemdeling binnen het Joodse denken (zie ook Leviticus 19:18,34; Mattheus 5:19; Mattheus 7:12; Marcus 12:28-31). ** Aan de hand van o.a. Galaten 3 vers 28 toont Kinzer aan dat het onderscheid tussen Jood en niet-Jood (‘Griek’) niet wordt opgeheven binnen de gemeente van Christus. Paulus schrijft daar dat in Christus geen sprake is van mannelijk en vrouwelijk. Toch blijft de mannelijke en vrouwelijke identiteit voluit van kracht binnen het lichaam van Christus. Hetzelfde geldt dus voor de identiteit van Jood en niet-Jood (Griek). De Jood behoudt zijn Joodse identiteit net zoals de man een man blijft en de vrouw een vrouw. Maar allen zijn nu wel één in Christus.

Zie ook zijn boek ‘Postmissionary Messianic Judaism’, pag. 74

meer lezen over kinzer?

Soteria, kwartaalblad voor theologische bezinning, besteedt in nummer twee van 2015 veel aandacht aan het denken van Mark Kinzer. De titel van dit themanummer luidt: ‘Een nieuw canoniek verhaal’. Het nummer kan los besteld worden op www.soteria.nl

7

8

De Oogst oktober 2015 Dichtbij Gert Hutten

Voorstellen: Gert Hutten Sinds februari 2015 is Gert Hutten aan het werk als algemeen directeur van Tot Heil des Volks.

In de afgelopen maanden is hij druk bezig geweest om kennis te maken met het werk van Tot heil des Volks. In deze bijdrage kunt u kennismaken met hem.

Gert, vertel eens iets over jezelf.

Ik ben getrouwd met Mariël en we hebben samen drie zoons, Jorian (17 jaar), Daan (15 jaar) en Sil (11 jaar). We wonen in Arnhem. Daar was ik tot nu toe voorganger van De Koepelkerk. Vanaf januari werk ik drie dagen voor Tot Heil des Volks en blijf ik één dag verbonden aan De Koepelkerk zodat ik kan blijven preken en spreken. Ik heb theologie gestudeerd in Kampen en daarna heb ik me door studie en training meer en meer gespecialiseerd op het gebied van (geestelijk) leiderschap. Naast mijn werk als predikant en spreker gaf ik trainingen in het bedrijfsleven en coachte ik leiders. Ik ben auteur van een aantal boeken, onder andere ‘Jezus de man die je niet kunt negeren’, ‘Verrast door de Geest’ en ‘Zo verandert God jou’.

Een predikant die directeur wordt. Waar komt zo’n stap vandaan?

Ruim zestien jaar ben ik predikant geweest, eerst in Franeker en daarna in Arnhem. Uiteraard heeft dat werk me gevormd. De kerk is niet van de wereld, maar kerk zijn midden in de wereld is wel belangrijk. De kerk mag een veilige plek zijn in de wereld. We mogen leren om gastvrij te zijn en de deuren open te zetten. Anders wordt het muf in de kerk. We laten ons in mijn huidige gemeente graag inspireren door Jeremia 29 waarin God ons oproept om te bidden voor de stad en ons in te zetten voor de stad. De Koepelkerk (Gereformeerd vrijgemaakt) is een missionaire gemeente met een hart voor de stad.

Allemaal zijn we geroepen en gezonden om het evangelie van de redding door Jezus Christus uit te dragen. Steeds weer mogen we zoeken naar nieuwe wegen om mensen te bereiken. Naast en vanuit De Koepelkerk zijn drie nieuwe gemeenten gesticht.

Die betrokkenheid met gemeentestichting heeft mij gevormd. Villa Klarendal bijvoorbeeld is zo’n nieuwe gemeenschap in een achterstandswijk. De mensen van De Villa zetten zich in voor de wijk en voor mensen in armoede en zijn diaconaal betrokken. Er wordt onder andere voedsel en brood uitgedeeld via de voedsel- en broodbank. Samen eten is in De Villa belangrijk. Een aantal jaar heb ik brood opgehaald

bij een grote bakkerij in Arnhem en het werd dan diezelfde middag uitgedeeld. Daar genoot ik van.

De leiders van Villa Klarendal werken midden in de wereld en staan met de voeten in de modder. De ontmoeting met hen stelde mij voor de vraag: Gert, lijk jij op Jezus en sta jij ook net als Hij midden in de wereld? Heb jij net als Jezus hart voor mensen die verdrukt worden?

Steeds weer mogen we zoeken naar nieuwe wegen om mensen te bereiken Toen was daar ineens het Heil. Redelijk onverwachts kwam de vraag of ik erover na wilde denken om directeur te worden. Ik kende het Heil van de Shelters en van het prachtige werk van Scharlaken Koord. Later bleken er meer linken te zijn. Mijn schoonmoeder is in de Jordaan geboren en haar oma, oma Holzman, was schoonmaakster bij De Bewaarschool in de Jordaan. Ik voel me sterk verbonden met de missie van Tot Heil des Volks: evangelisatie, hulpverlening en profetisch geluid.

Wat is het belangrijk om profetisch te spreken en het kwaad en onrecht te ontmaskeren. Wat hebben mensen het nodig dat ze het goede nieuws van redding door Jezus Christus horen.

Het spreekt me aan dat het Heil een hele brede achterban heeft. Mensen uit veel verschillende kerken steunen het werk en daar zijn we blij mee. Met interesse heb ik me verdiept in de rijke historie van het Heil. We vieren dit jaar dat we 160 jaar bestaan!

Wat is jouw drijfveer?

Het Bijbelse thema recht en gerechtigheid is steeds belangrijker voor mij geworden. God is een God die wil dat er recht geschiedt en dat we stem geven aan de verdrukten. Ook door het lezen van boeken werd ik geraakt. Ik las het boek ‘Het gat in ons evangelie’ van Richard Stearns. Stearns liet studenten alle passages in de bijbel die gaan over het thema recht en gerechtigheid met een rode stift onderstrepen.

Vervolgens gaf hij ze de opdracht om ze uit de Bijbel te knippen. Toen bleek dat er een groot gat in de Bijbel ontstond. In het geloof gaat het om veel meer

Dichtbij Gert Hutten De Oogst oktober 2015

Gert Hutten

dan redding alleen. Tim Keller zei het zo: ‘Jezus Christus heeft recht gedaan en heeft het weer goed gemaakt tussen ons en God opdat het recht gaat stromen uit ons hart en uit ons leven.’

Het spreekt me aan dat het Heil een hele brede achterban heeft Ook door reizen naar Oeganda en Haïti voor ZOA en Compassion vormde God mij steeds meer. Ik raakte steeds meer onder de indruk van de gebrokenheid in deze wereld en ervoer een sterke roeping om me meer in te zetten voor de bestrijding van armoede en onrecht.

Genade Naast gerechtigheid is genade voor mij een kernwoord. Twee Bijbelteksten hebben daarbij een grote rol gespeeld. De eerste is Handelingen 17: 25: ‘Wij hoeven God niet te dienen alsof Hij iets van ons nodig heeft. Hij is het zelf die aan iedereen leven en

FOTO PAULINE MELLEMA

adem en alles geeft.’ Wij kunnen God niets geven.

Hij geeft alles. Hij voorziet in alles. Het is een grote kunst om steeds weer te leren kijken naar alles wat God geeft en doet in ons leven. ‘Tel je zegeningen’, zegt David. ‘Wees dankbaar in alles’, leert Paulus.

Ook in mijn leiderschap aan Tot Heil des Volks vind ik het belangrijk om met elkaar daarna te zoeken en te leren kijken. Wat doet God en wat geeft Hij allemaal?

De tweede tekst is Romeinen 5: 21: ‘Zoals de zonde heeft geheerst en tot de dood heeft geleid zo moet door de vrijspraak de genade gaan heersen.’ Het is dus Gods passie dat Zijn genade gaat heersen.

Jezus heeft de hemel opengebroken en we hebben toegang tot de troon van Gods genade. In plaats van zelf op te klimmen naar boven mogen we van boven naar beneden gaan leven. Alles (zelfs onze goede werken) ligt al klaar in de hemel. Wij mogen goede beheerders zijn van de schatkamers van Gods goede genade. Graag wil ik leiding geven uit genade en ook hier weer kijken naar wat God doet en geeft.

9

10

De Oogst oktober 2015 Dichtbij Gert Hutten

Wat wil dat zeggen voor de manier waarop jij lei­ ding geeft aan Tot Heil des Volks?

Ik kijk graag naar de talenten van mensen omdat ik geloof dat God ons met een specifiek talent en plan heeft gemaakt. Mensen verbinden en bruggen bouwen tussen mensen, vind ik mooi. Ik hou van creativiteit en nieuwe dingen verzinnen en doen.

In mijn geloof ervaar ik steeds meer dat Jezus Christus alles is. In Hem zijn alle schatten van wijsheid en kennis verborgen’ (Kolossenzen 2: 5). Alleen een sterke gerichtheid op Christus geeft groei. Dat heb ik wel ervaren in onze gemeente in Arnhem.

Dat is ook van belang voor het werk van het Heil.

Alleen als je dichtbij Jezus bent zal het werk vrucht dragen. Als je vragen hebt, vind je alleen bij hem het antwoord. Jezus is vaak verbazingwekkend anders. Hij eet met zondaars, praat met vrouwen en veroordeelt niet. Hij krijgt ruzie met de wetgeleerden uit die tijd. Het is allemaal net andersom. Stel dat hij nu op aarde kwam… wat zou Hij zeggen over ons?

Hoe heb je de eerste maanden bij het Heil ervaren?

In de afgelopen maanden ben ik onder de indruk geraakt van het prachtige werk in de verschillende stichtingen. Wat me aanspreekt van Het Heil is het gewone en het dichtbij mensen zijn in nood: Een bak koffie drinken met een prostituee, eten met daklozen of jongeren op straat opzoeken.

Er zijn, daar begint het mee. Het straatwerk, het werk aan de voorkant, is zo belangrijk. We zien dat we steeds beter worden in preventie. Ik ben onder de indruk van de creativiteit. Waar vind je een hostel waar je gastvrij welkom bent en hoort over Jezus; waar jongeren een tijd in hun leven mogen verblijven, leren leven en werken? Of neem bijvoorbeeld Waypoint. Dit is niet zomaar een kringloopwinkel, maar een plek waar bijvoorbeeld mensen met een taakstraf kunnen werken en waar mensen leren hun leven weer op de rails te krijgen. Het geld dat verdiend wordt, is voor de hulpverlening aan verslaafde jongeren. Al lang voor de participatie­sa­menleving had Waypoint dit uitgevonden. Waypoint is op allerlei gebieden volop in ontwikkeling en de vestiging van nieuwe Waypoints is in voorbereiding. In Emmeloord is Waypoint Sisters geopend. Sinds het aanstellen van de nieuwe coördinator van Waypoint Kampen zien we veel groei en mooie nieuwe ontwikkelingen. De feestelijke opening van het nieuwe pand van Waypoint Twenterand hebben we net achter de rug.

en monitoren goed welke groepen vergeten worden.

Bijzonder dat honderden vrijwilligers zich inzetten voor het Heil.

Dan heb ik het nog maar gehad over een paar onderdelen. Er valt nog veel meer te vertellen. Mensen hebben liefde en aandacht nodig en hebben het nodig dat ze de kunst van het leven soms opnieuw leren. Ik ervaar het als een zegen dat ik hier dienend aan mag meewerken.

Commissie Al snel nadat ik begonnen was bleek dat er meer speelde dan ik wist. Tot Heil des volks heeft een rijke maar ook bewogen geschiedenis. Rondom mijn aanstelling was er onrust. Om geen rechter te zijn in eigen zaak hebben we een externe commissie van wijze mannen aangesteld die de gebeurtenissen heeft geanalyseerd en vanuit die analyse waardevolle adviezen heeft gegeven voor de opbouw van een gezonde organisatie. Met die adviezen zijn we nu volop aan het werk.

Jezus is vaak verbazingwekkend anders Ondanks dit alles is er veel goeds gebeurd in het afgelopen half jaar. U heeft er hierboven iets over kunnen lezen. We zijn blij met alles wat we mochten ontvangen en ik geniet enorm van de mensen die werken bij het Heil. Wat een passie om de liefde van God door te geven. Soms kijken we teveel vooruit en vergeten we achterom te kijken naar de prachtige bloemen die God achter onze rug laat bloeien.

Ik kijk uit naar wat God allemaal nog gaat doen en brengen. Het gaat tenslotte niet om onze plannen, maar om Zijn plan met ons.

Ik geloof dat God ons met een specifiek talent en plan heeft gemaakt Er worden nieuwe projecten voorbereid rondom vluchtelingenwerk en bestrijding van kinderarmoede. We zoeken steeds naar waar gaten vallen

‘Kijk naar de prachtige bloemen die God laat bloeien.’

FOTO ARIE AMBACHTSHEER

Dichtbij Matthijs Hoogenboom De Oogst oktober 2015

uit de archieven

Een oorzaak van grote vreugde De archieven van Tot Heil des Volks bieden een schat aan informatie en bijzondere verhalen.

In deze rubriek belicht Matthijs Hoogenboom opvallende gebeurtenissen en archiefstukken uit de 160-jarige geschiedenis van Tot Heil des Volks. Deze maand: de opening van de bewaarschool in de Barndesteeg.

De Barndesteeg wordt gedomineerd door ons gebouw waar de Shelter City en Scharlaken Koord gevestigd zijn. Boven de linkeringang staat ‘1855’, het jaartal waarin Jan de Liefde Tot Heil des Volks oprichtte en een bewaarschool startte in de Willemsstraat in de Jordaan. Al gauw is het gebouw te klein en wordt er een huis aangekocht aan de Boomsloot, helemaal aan de andere kant van het centrum van Amsterdam. In de jaren daarna worden twee kerkgebouwen in de Barndesteeg aangekocht: gebouw Nazareth en de Zionskapel. Beide gebouwen moeten plaatsmaken voor het huidige pand.

Boven de rechteringang staat het jaartal 1915. Op 23 oktober van dat jaar, deze maand honderd jaar geleden, wordt door de dochter

van Jan de Liefde, Sophia, de eerste steen gelegd. Een steen met opschrift in de hal van het gebouw herinnert hieraan. Voor ons onzichtbaar is de oorkonde die in een loden koker is ingemetseld in de muur, met daarop de namen van het bestuur, de bouwcommissie en onder andere de architect, Tjeerd Kuipers en de tekst: ‘Predikt het Evangelie aan alle creaturen’.

grote vreugde’ zou zijn geweest.

De schoolkinderen sluiten af met een lied:

Met ontferming bewogen

Ja wij zijn slechts kleine kinderen, Maar wij leerden dat God let, Ook op d’allerkleinste kind’ren, En ook hoort naar hun gebed.

En nu komen wij te zamen, Vragen aan den lieven Heer, ‘Geef gij voorspoed bij het bouwen, Zend Uw rijken zegen neer.’

Een gebeurtenis als deze was in die tijd wat je noemt een ‘plechtigheid’. Dat laat de foto duidelijk zien. De voorzitter refereert in zijn toespraak aan de oprichter die ‘met innerlijke ontferming bewogen’ zijn werk in de Jordaan aanvatte. ‘Mejuffrouw’ de Liefde merkt op dat deze gebeurtenis voor haar vader een ‘oorzaak van

Bijna een jaar later wordt het nieuwe gebouw geopend.

Dit heugelijke feit gaan we op D.V. zaterdag 24 september 2016 groots vieren. Bij dezen alvast uitgenodigd! Zie voor een uitgebreidere versie van dit verhaal en meer foto’s onze website: www.totheildesvolks.nl.

11

12

De Oogst oktober 2015 Dichtbij Gertjan de Jong

shelter

‘Christus is mijn eeuwige anker’ Sarah (34) groeit op in een moslimfamilie in Saudi-Arabië en verhuist op haar achtste naar Nederland. Al op jonge leeftijd wordt haar leven getekend door pijn en verdriet. In youth hostel de Shelter Jordan vindt ze nieuwe hoop, ze komt tot geloof in Jezus.

Als veertienjarige krijgt Sarah pijnlijke verliezen te verwerken. Haar neef, even oud als Sarah, komt te overlijden. Een paar jaar later trouwt ze, maar haar man blijkt psychisch ziek te zijn en misbruikt Sarah. Haar beste vriendin verliest ze aan een hersentumor. Elf maanden later

Shelter De Shelter Youth Hostel Ministry is een christelijke ministry voor toeristen en backpackers. Jaarlijks ontvangen we ruim 35.000 gasten. Onze missie is tweeledig: in de eerste plaats is het ons verlangen om jonge mensen te bereiken met het evangelie door middel van persoonlijke gesprekken en Jezus bekend te maken in het hostel. In de tweede plaats willen we onze vrijwilligers toerusten en voorbereiden op een leven van ministry en dienstbaarheid.

De meeste vrijwilligers zijn tussen de achttien en dertig jaar oud en komen naast Nederland uit landen als Canada, de Verenigde Staten, Duitsland, Australië, Polen, Zuid-Korea en vele andere landen. Het is ons verlangen om relaties op te bouwen met de gasten en zo vrijmoedig getuigen te kunnen zijn van Jezus Christus.

Vanaf het begin is het de missie van de Shelter Youth Hostel Ministry geweest om reizigers te bereiken met het evangelie.

Amsterdam biedt mogelijkheden om met mensen van veel verschillende culturen, achtergronden en interesses kennis te maken. We merken vaak dat onze gasten niet alleen letterlijk op reis zijn, maar ook geestelijk. Veel reizigers staan open om na te denken of te discussiëren over geloof en het doel van het leven.

Vrijwilliger worden in de Shelter?

Zie www.youthhostelministry.org.

wordt ze moeder van een zoon, maar tot overmaat van ramp overlijdt hij een dag na de geboorte.

Sarah’s verdriet en pijn is zo diep dat ze ervan overtuigd raakt dat God niet kan bestaan – want hoe kan er anders zoveel pijn en lijden in de wereld zijn? Intussen gaat thuis het misbruik door. Na tien jaren van misbruik besluit Sarah dat het niet langer gaat. Ze zet een scheiding in gang. Na bijna vier jaar is de echtscheiding definitief en neemt ze twee maanden vrij van haar werk om te reizen.

Geborgenheid Haar eerste bestemming is Amsterdam. Voor een slaapplek

klopt ze aan bij de Shelter Jordan.

Als de receptiemedewerker Sarah vertelt dat de Shelter een christelijk hostel is, denkt ze verschrikt: o nee, waar is de uitgang?

Maar goed, ze heeft wel een slaapplek nodig. Dus blijft ze er maar, voor twee dagen. Het valt haar erg mee: ze geniet van de geborgenheid en gastvrijheid.

Daarna reist ze verder naar Den Haag en Rotterdam waar ze nogal negatieve ervaringen opdoet met hostels. Ze denkt terug aan dat gevoel van warmte en troost dat ze had ervaren in de Shelter en besluit ernaar terug te gaan.

Daar ontmoet ze Aline, een jonge vrouw die al langere tijd als gast

Dichtbij Gertjan de Jong De Oogst oktober 2015

in de Shelter Jordan verblijft.

Urenlang praten ze met elkaar over religie. Sarah is verrast over Aline’s openheid en haar nietoordelende houding. Ze besluit de rest van de week in het hostel te blijven.

Een paar dagen later nodigt een Shelter-medeweker, Theresa, haar uit om deel te nemen aan de Bible discussion. Sarah wil er liever niet naartoe, maar omdat ze bang is om onbeleefd over te komen, gaat ze toch. Het gespreksonderwerp is ‘echte liefde’. Het zet Sarah aan het denken: waarom noemt ze zichzelf eigenlijk atheïst? Er groeien twijfels. Twijfels die ze met haar ‘atheïstisch geloof’ maar moeilijk het hoofd kan bieden. Ze heeft meer informatie nodig. Het begin van een zoektocht. Shelter-medewerkers bestookt ze met allerlei vragen. De antwoorden die ze krijgt, leiden weer tot nieuwe vragen. En vaak ook tot verwarring en een gevoel van overweldiging. Ze beseft dat

reizen niet langer haar doel is.

Ze is op een spirituele zoektocht, op zoek naar antwoorden op levensvragen.

Alpha-cursus Paulus, een manager van de Shelter, ziet Sarah’s verwarring en nodigt haar uit om nog wat langer in de Shelter te blijven als schoonmaker. Ze weet immers toch niet waar ze naartoe moet?

En ze heeft nog zoveel vragen.

Sarah blijft nog een maand in de Shelter. Ze neemt deel aan een Alpha-cursus, samen met Aida, een andere nieuwe cleaner in het hostel. Aan het eind van de periode als cleaner, concludeert Sarah dat het bij het christelijk geloof in wezen niet om je verstand gaat maar om je hart. Ze komt tot geloof in Jezus en bid voor het eerst. Op 21 juni wordt ze gedoopt in de ‘Amsterdam50 Church’ in Amsterdam.

Na haar bekering wordt haar leven niet plotseling makkelijk.

Als haar vader hoort van haar geloof in Jezus, verbreekt hij alle contact met haar. Ook verbied hij andere familieleden om nog langer contact met haar te hebben.

Dat doet Sarah erg pijn en die pijn voelt ze tot op vandaag. Tegelijk vindt ze steun in haar geloof: ‘Christus is mijn eeuwige anker en hoop.’ Ze verheugt zich ook over Gods belofte van de hemel en het vooruitzicht dat ze op een dag weer herenigd zal zijn met haar zoon.

Sarah houdt ervan om in de Bijbel te lezen en vindt bemoediging in Lucas 21, waar gesproken wordt over het lijden in de laatste dagen, maar ook over de verlossing van Christus en Zijn wederkomst. Dwars door haar pijn en verdriet heen, vindt Sarah vrede in het Evangelie van Jezus Christus. ‘Op een dag zal Hij al mijn pijn en verdriet veranderen in vreugde.’

13

14

De Oogst oktober 2015 Dichtbij Gertjan de Jong

DE WANDELENDE TAK

‘Wij zijn de laatste Joden ter wereld’ Over Amsterdam raak je nooit uitgeleerd. Dat geldt ook voor de gidsen van De Wandelende Tak. Zij lieten hun kennis van Joods Amsterdam onlangs bijspijkeren door historicus Bart Wallet.

Een impressie.

Als het gaat om Joodse geschiedenis, is Bart Wallet een soort wandelende encyclopedie. Op elke vraag weet hij een antwoord, en een antwoord dat dan nog overtuigend klinkt ook. Met enthousiasme praat hij de gidsen bij over de geschiedenis van Joods Amsterdam en de ‘religieuze kaart’ van onze hoofdstad. ‘Door Amsterdam liep een denkbeeldige scheidslijn’, vertelt hij. ‘De westkant van de stad, de Jordaan en alles daarachter, was christelijk gebied. Tot 1940 woonden er hoogstens een handjevol Joden die niet zoveel aan het jodendom deden. De oostkant is Joods terrein.

De grens loopt over de Dam en de Nieuwmarkt. De Nieuwmarkt was een plek waar Joden en christenen elkaar op natuurlijke manier tegenkwamen. Maar er was geen Jood die het in zijn hoofd haalde om op de Wallen te gaan wonen, dat deed je niet. De Blauwbrug, tussen het Rembrandtplein en de Stopera, is ook zo’n overgangszone, zo’n denkbeeldige grens.’

‘Waarom de Joden aan de oostkant zijn terechtgekomen en niet aan de westkant? Omdat de nieuwe wijken aan de oostkant werden gebouwd, dat was op dat moment de uitbreiding van de stad, dat was voor migranten bedoeld. Qua sfeer deden die wijken erg aan de huidige migrantenwijken denken.

Er zaten mensen die gevlucht waren uit Wallonië, Fransen, Duitsers op zoek naar werk. En daartussen duikt eind zestiende eeuw ook een groep Portugese Joden op.’

Bekeerd onder dwang Aan de komst van die Portugese Joden gaat een heel verhaal

vooraf. Voordat ze in Portugal woonden, hadden ze hun thuis in Spanje. Daar kregen ze eind vijftiende eeuw echter steeds minder bewegingsruimte. ‘Er waren daar Joden die zich hadden bekeerd hadden tot het christendom, maar toch bleven omgaan met joodse familieleden. De rooms-katholieke leiders vertrouwde dat niet. Zij dachten: Wat doen die Joden thuis? Steken ze stiekem kaarsjes aan en lezen ze Hebreeuws?

Dat wilden ze niet. Ze bedachten: deze mensen kunnen alleen integreren als we de bron van het kwaad weghalen, dus de echte Joden. Dat resulteerde erin dat de Joodse gemeente in 1492 werd verboden. Joden kregen drie maanden om zich te laten dopen of het land te verlaten. Als ze gewoon in Spanje bleven en joods bleven, moesten ze op de brandstapel. Veel Joden zijn gebleven en hebben zich laten dopen – maar waarschijnlijk niet met veel enthousiasme. Anderen ging het land uit en kozen meestal voor de goedkoopste oplossing: de grens over na Portugal.’

De bron van het kwaad moest weg, dus de Joden ‘In 1496 werden er in Portugal dezelfde beperkende regels ingesteld. Alleen ditmaal werd emigreren er niet als optie bij gegeven, want de overheid wilden Joden behouden vanwege hun bijdrage aan de economie.

De boodschap richting de Joden kwam hier op neer: “Jullie gaan je allemaal laten dopen, of je het nou leuk vind of niet. Maar de eerste

dertig jaar gaan we niet controleren of jullie wel echt christelijk leven. Daarna komt de inquisitie wel controleren.”

‘Waarom ze zich zo hard opstelden? Ze wilden één rijk, één koning, één religie. Ze geloofden dat je alleen dan goed kan besturen. In veel landen wordt er nog steeds zo gedacht, en tot voor kort was het ook in Europa heel normaal om zo te denken.

Godsdienstige verdeeldheid werd als teken van zwakte gezien en als politiek probleem. Een honderd procent christelijke zone, dat was het ideaal. De ontdekking van het individu met zijn eigen rechten is iets van de achttiende eeuw. Een koning zei bijvoorbeeld: “Iedereen moet katholiek zijn in mijn rijk.” En dan kon hij zijn brieven onderteken met de “allerkatholiekste koning”. Wat zijn onderdanen in hun hart precies denken en geloven kon hem weinig schelen.’

Checklist ‘In Portugal nam de druk langzaam toe om vaker je gezicht in de kerk te laten zien en de inquisiteurs gingen steeds meer controles uitvoeren. Ze hadden een soort checklist met vragen. Eten jullie wel varkensvlees? Wat voor boeken lees je? Neem je deel aan de mis? Ze redeneerden: “Als Joden gewoon joods mogen zijn, krijgen we hier straks ook nog protestanten, het moet toch niet gekker worden?!”

‘Deze Joden die zich, vaak onder dwang, bekeerden werden nieuwchristenen, maranen of conversors genoemd. In 1590 werd de druk zo hoog dat er een tweede migra-

Dichtbij Gertjan de Jong De Oogst oktober 2015

De Blauwbrug: grens tussen christelijk en Joods Amsterdam.

tiegolf op gang kwam vanuit de Sefardische diaspora. Veel Joden gingen naar de Portugese koloniën, zoals Brazilië. Daar werd niet streng gecontroleerd. Een ander deel kwam in Nederland terecht.

Deze Portugese Joden zijn dan al honderd jaar “katholiek”. De kennis van het jodendom is bij hen dan grotendeels weggezakt. Het enige wat ze wisten van de Joodse geschiedenis was via het christendom, en ze kenden misschien nog wat Joodse melodieën en liedjes.’

Hé, een eend, die mogen we eten!

Een van de gidsen komt met een prangende vraag: ‘Ik vertel altijd dat Joden uit Emden komen, zit daar een kern van waarheid in?’

‘Er kwam inderdaad een groep Portugese Joden in Emden aan’, antwoordt Bart. ‘Daar was een familie, de familie Uri Halevi, die de Joden hielp bij hun terugkeer naar het jodendom.’

‘Het verhaal gaat dat deze Joden, nadat ze in Emden aan waren gemeerd, eerst op zoek gingen naar eten. Ze wisten: als Joden mogen we geen varkensvlees eten.

Gelukkig zagen ze op de markt een man met een eend staan. Ze dachten: hé, een eend, die mogen we eten! Ze volgden deze man naar zijn huis, en tot hun verbazing stond er boven zijn voordeur een Hebreeuwse tekst! Ze spraken de man aan: “We willen graag die eend van jou kopen. Wij zijn de laatste Joden ter wereld.” En die man zei: “Maar wij zijn ook Joods!”

‘Die man was meneer Uri Halevi.

Hij zei: “Je mag je hier niet bekeren tot het jodendom. Dan moet je naar de Republiek, dus naar Nederland. Daar is meer vrijheid en mag je wel overgaan tot het jodendom. Als je daar naartoe gaat, dan kom ik je over drie maanden helpen.” Ze spraken af bij de Montelbaanstoren. Vlakbij die toren huurden de Joden een huis. Na drie maanden kwam Uri Halevi op die plek, zoals afgespro-

ken. Hij onderwees de Joden over het joodse leven en begon daar de Joodse mannen te besnijden. Hij nam ook een Thorarol mee, die tot op vandaag eigendom is van de Joods-Portugese gemeente.’

wandelingen Benieuwd hoe de geschiedenis verder gaat? Geregeld organiseert De Wandelende Tak wandelingen door de oude Jodenbuurt in Amsterdam, met veel aandacht voor de geschiedenis van Joden in onze hoofdstad. Daarnaast staan deze wandelingen gepland: 15-10 Projectwandeling 29-10 Jordaanwandeling (met high tea) 10-11 Projectwandeling Voor meer info zie www.ontmoetamsterdamanders.nl.

Hier vindt u ook een verslag van een meerdaags verblijf met studenten in de Shelter en van een fietstocht naar de Portugees-Joodse begraafplaats in Ouderkerk aan de Amstel.

15

16

De Oogst oktober 2015 In memoriam Matthijs Hoogenboom

In Memoriam: Bram Spreeuw Op 15 september overleed Bram Spreeuw (1951) op Urk. Bram was een goede bekende van Tot Heil des Volks. Na een leven vol mishandeling, drugs en criminaliteit werd hij door God in de kraag gevat. Vaak vergezelde hij ons bij de wandelingen van De Wandelende Tak. Voor veel mensen is zijn getuigenis tot zegen geweest en nog steeds. Zijn levensverhaal is door Krijn de Jong opgetekend in het boekje ‘Dat jij nog leeft’.

Bram beleefde in Amsterdam een jeugd vol alcoholverslaving, seksuele ontsporingen en verwaarlozing.

Al jong kwam hij in internaten terecht, waar het er niet beter op werd. Bram ging het criminele pad op.

In december 2012 plaatsten we in De Oogst een interview met Bram waarin hij vertelt hoe hij tot geloof kwam. Het gebeurde bij inloophuis The Cleft op de Amsterdamse Wallen. ‘Ze vroegen of ze met mij mochten bidden. Nou, ik had toch niks meer te verliezen, dus dat wilde ik wel. Tijdens dat gebed kwam ik de Heer tegen. Wat was dat heerlijk zeg! Ik voelde de stromen van levend water waar Jezus over sprak. Ik dacht: wat doen ze hier, zijn ze mij aan het hersenspoelen ofzo? Maar toen ik mijn ogen opendeed, zag ik dat iedereen heel vredig in gebed was.’

Schuilen bij de Heer Na zijn bekering begon de strijd om van de drugs en alcohol los te komen. ‘Dat heeft jaren geduurd.

Een zware tijd. Er waren mensen die wraak op mij wilden nemen. Ik had zoveel mensen opgelicht of beroofd. Meerdere keren was ik bijna dood, maar gelukkig was God de duivel altijd een stapje voor.’

Op talloze scholen, in kerken en gevangenissen heeft Bram in samenwerking met stichting Voorkom zijn getuigenis gedeeld. De reactie op zijn getuigenis

bij De Wandelende Tak was vaak: ‘Wat is die man puur!’ Bram had er een gewoonte van gemaakt om ’s morgens in gebed te gaan en uit de Bijbel te lezen.

‘Even schuilen bij de Heer’, noemde hij dat. ‘Het is de olie waarop ik brand. Soms zing ik wat. Ik zing wel vals, maar niemand hoort me behalve de Heer – en Die vindt het prachtig. En zet dit maar met hele grote letters in De Oogst: Gods liefde en Zijn aanwezigheid gaan boven alles. Het is geen drank, geen drugs, dat stelt niks voor als je God kent. Het valt in het niet, wegwezen! Zorg dat je honger krijgt naar Zijn Woord. Dat geeft pas verzadiging.’

In 2012 trouwde Bram met Laura Kolmus. Ze vergezelde hem naar klinieken en gevangenissen en heeft hem liefdevol verzorgd toen hij ziek was. Een paar maanden geleden hebben we Brams getuigenis gefilmd. We gebruiken het bij de wandelingen van De Wandelende Tak. Zo leeft Bram voort en blijft hij tot zegen. Ondertussen is zijn wens in vervulling gegaan. Hij leeft bij zijn Heere, ontdaan van alle pijn. We wensen Laura en de verdere familie toe dat zij hieruit troost mogen putten.

Zie ook de column van Marijke de Wit-Bakker over Bram Spreeuw: http://dewaarheidsvriend.nl/column/bram

Dichtbij De Oogst oktober 2015

nieuwe winkel: waypoint sisters

Onlangs is er een nieuwe winkel van Waypoint geoend: Waypoint Sisters! Deze nieuwe winkel is een dependance van Kringloop Waypoint (Urk) en is gevestigd aan de Lange Nering 13 (boven) in Emmeloord. De winkel verkoopt met name vintage dameskleding. De winkel is open op dinsdag tot en met vrijdag, van 10:00 tot 17:30. Kom gezellig een keer langs!

De koffie staat klaar...

mededeling van de directie

Een verschil van mening met de Raad van Toezicht over de aanstelling van de nieuwe directeur heeft een aantal mensen, te weten Krijn de Jong, Eveline de Boer (redactie), Hans Frinsel en Kim ter Berghe (schrijvers) doen besluiten om niet meer te schrijven voor De Oogst. Het doet pijn om op deze manier afscheid van elkaar te moeten nemen. De directie is genoemde personen dankbaar voor de manier waarop ze zich jarenlang hebben ingezet voor De Oogst.

Het profetische geluid waar De Oogst om wordt gewaardeerd, heeft ons hart.

De redactie wordt nu gevormd door Gertjan de Jong (hoofdredactie) en Matthijs Hoogenboom. Daarbij worden ze ondersteund door een groep schrijvers die regelmatig schrijven voor De Oogst.

Ook mensen van de afdeling communicatie denken en schrijven mee.

Wilt u met uw gebed De Oogst blijven steunen?

Directie Tot Heil des Volks Gert Hutten Arie Seip

kerstviering tot heil des volks opening waypoint twenterand Alvast voor in de agenda: Op D.V. vrijdag 18 december zal de jaarlijkse kerstviering van Tot Heil des Volks worden gehouden.

U bent hiervoor van harte uitgenodigd.

De locatie is de Noorderkerk, Noordermarkt 48, in Amsterdam. De dienst begint om 19.30 uur. Om 19.00 uur is er een samenzang. De spreker is Martijn Rutgers, pastor bij Crossroads International Church en oud-medewerker van de Shelter, en de muziek zal verzorgd worden door ‘LEV’.

In het novembernummer van De Oogst volgt meer informatie. Ook op onze website www.totheildesvolks.nl is binnenkort meer informatie te vinden en kunt u zich aanmelden.

FOTO Thirza Walkot

Aan de Amerikalaan in Vroomshoop is donderdag 17 september een eigen ruimte van Waypoint Twenterand geopend. Op de maandagavond kunnen (ex-)verslaafden hier terecht voor ontspanning of een goed gesprek.

Waypoint is gestart op initiatief van voorgangers van de kerken uit de vier kernen van Twenterand. Zij maakten zich grote zorgen over het drugsgebruik in Twenterand en vonden dat er iets moest gebeuren. Ouders van drugsgebruikers voelen zich vaak machteloos en de stap naar reguliere hulpverlening is groot. Reden dat de medewerkers van Waypoint veel de straat opgaan en jongeren opzoeken op uitgaansplekken.

Westerhaar en Vroomshoop scoren hoog wat betreft het gebruik van GHB, en dit GHB-gebruik lijkt onder jongeren in Twenterand alleen maar toe te nemen. De

werkzame stof in GHB komt ook voor in gootsteenontstopper en velgenreiniger.

De drug is met deze middelen eenvoudig te maken en is, vanwege het verslavende karakter, inmiddels geplaatst op de lijst van harddrugs.

De (ex-)verslaafden krijgen van Waypoint begeleiding naar professionele hulp en krijgen een buddy. Eén van de vrijwilligers, Gerjan Koes uit Vroomshoop, was zelf vijftien jaar verslaafd. Hij begon op zijn twaalfde te gebruiken, zo vertelt hij in een reportage van RTV Oost. ‘Coke, speed en alcohol. Nee, geen GHB, ik wist waar dat van gemaakt was en wat dat doet met je.’

Inmiddels geeft hij voorlichting over drugs op scholen. Hij vindt het belangrijk dat jongeren die drugs gebruiken beseffen waar ze mee bezig zijn: ‘Voor je het weet ben je tien, vijftien jaar verder. Je vergooit je leven.’

17

18

De Oogst oktober 2015 Actueel Elise van Hoek

Stilte rond prenataal onderzoek Regelmatig trekt de total bodyscan de aandacht: u ziet een advertentie waarin Henny Huisman verheugd vertelt dat zijn niertumor op tijd werd ontdekt. Of u leest een reactie van de minister van volksgezondheid, die nog niet overstag is om de scan breed in te voeren. Naast voordelen zijn er immers ook nadelen zoals angst, onrust en onnodig vervolgonderzoek met bijbehorende kosten. Veel minder publiciteit is er helaas voor de onderzoeken die ongeboren baby’s ondergaan.

Blijf benadrukken dat het leven waardevol is.

Vanaf 2007 krijgt iedere zwangere de twintig-wekenecho aangeboden. En in 2015 vraagt de NIPT (niet invasieve prenatale test) de aandacht. Dit is een nieuwe test waarbij het bloed van de moeder volstaat om informatie over het DNA van haar baby te verkrijgen.

De test kan al vroeg in de zwangerschap worden uitgevoerd.

Deelname aan NIPT kan nu voor een selecte groep vrouwen via onderzoek in het medisch centrum van de VU, maar wekelijks steken zo’n honderd vrouwen de grens over om in het buitenland een test te ondergaan. Zij willen weten of ze een gezond kindje verwachten en nemen de kosten van de test voor eigen rekening. Binnenkort

neemt minister Schippers een besluit of deze NIP-test voor alle zwangere vrouwen wordt ingevoerd om te screenen op drie aandoeningen, waarvan downsyndroom de meest bekende is.

Daarnaast worden de trisomieën dertien en achttien onderzocht, het Patau- en Edwardssyndroom.

De laatste twee zijn zeer ernstige aandoeningen met een beperkte levensverwachting. De NIP-test leidt tot nieuwe dilemma’s. Want behalve op bovengenoemde aandoeningen, kan je op veel meer testen. Welke deur zetten we open?

Open rug Nederland loopt niet voorop met prenatale tests. In Europa

en wereldwijd zijn landen waar screening al veel langer en voor alle zwangere vrouwen is ingevoerd, op downsyndroom (Denemarken), open rug en open schedel (Italië, Spanje) en erfelijke aandoeningen (Israël). In al deze landen – hoe verschillend de culturen ook zijn – leidde dit tot een toename van zwangerschapsafbrekingen bij de gesignaleerde aandoeningen waardoor het ‘volume’ van kinderen met deze aandoening afneemt, zoals dat heet.

Dichtbij huis zien we ook zo’n ontwikkeling. Toen in 2007 de twintig-wekenecho werd ingevoerd, was deze bedoeld om te screenen op neurale buisdefecten (de meest bekende is een ‘open rug’). In de

Actueel Elise van Hoek De Oogst oktober 2015

praktijk is de echo uitgegroeid tot een veel breder onderzoek naar afwijkingen. Het aantal zwangerschappen dat wordt afgebroken tussen de 20e en 24e week van de zwangerschap is sinds invoering van deze echo gestegen. Negentig procent van de kinderen waar de echo een open rug signaleert, wordt geaborteerd.

Negentig procent van de kinderen met open rug wordt geaborteerd De komende jaren concentreert de deskundigheid rond deze aandoening zich bij minder ziekenhuizen en bij minder zorgverleners en uiteindelijk wordt een neuralebuisdefect ‘een aandoening van de derde wereld en niet meer van Europa’, zoals een wetenschapper op een congres van deze doelgroep verwoordde. Critici brengen in dat de bestaande downscreening er niet toe heeft geleid dat er minder kinderen met Down werden geboren. Ook de stijgende leeftijd van moeders – met verhoogd risico op een kindje met een afwijking – heeft er toe geleid dat er juist méér kinderen met Down geboren worden. Dus waarom zouden we dan bevreesd zijn voor een nieuwe test?

Eigen keuze De huidige downscreening kent meer risico’s op een miskraam en is niet gratis. Door alle zwangeren kosteloos een laagdrempeliger NIP-test aan te bieden, ontstaat een nieuwe situatie. Dit voorjaar werd door bijna 42.000 mensen de petitie #andersnietminder getekend. Onder hen veel ouders van kinderen met een aangeboren afwijking. Zij ervaren aan den lijve dat een kind met een handicap tegenwoordig ‘een eigen keuze is’ waar zij zich voor moeten verantwoorden. Het is opmerkelijk dat het verder zo stil blijft. Waar is de brede maatschappelijke discussie? ChristenUnie en SGP spreken zich duidelijk uit, maar waar zijn de overige politieke partijen die knokken voor het meedoen van mensen met een beperking?

Wetenschap, overheid en beroepsorganisaties spelen een rol in de invoering en het gebruik van prenatale screening. De overheid gaf met de twintig- wekenecho toestemming voor een onderzoek naar neuralebuisdefecten, maar laat het stilzwijgend gebeuren dat het veld inmiddels op veel meer aandoeningen screent. En ondanks richtlijnen en de nadruk op waardevrije counseling zijn er zorgverleners die sturen: door abortus als eerste mogelijkheid – of herhaaldelijk – te noemen en bij een afwijzende reactie pas over behandelmogelijkheden te praten.

Een toename van prenatale mogelijkheden verhoogt de druk op een zwangere vrouw. Maar naast haar belangen staat ook het leven van haar ongeboren kind. Als je een test aanbiedt, heb je ook een verantwoordelijkheid.

Een kind met handicap geldt nu als ‘eigen keuze’ De overheid en beroepsgroep kunnen vrouwen met hun aanbod in een noodsituatie brengen. De gewenste zwangerschap wordt opeens een ongewenste. De overheid schept de voorwaarden waardoor vrouwen voor een zeer moeilijke keuze komen te staan en is daardoor medeverantwoordelijk. Is dit een handelwijze die moreel te rechtvaardigen is?

Meer mogelijk maken in prenatale screening omdat dat nu eenmaal technisch kan, is geen argument. Er zijn genoeg technologische mogelijkheden waarvan gebruik niet wenselijk is. Door het screeningsaanbod wordt het mensen die ‘gewoon’ een gezin willen stichten wel moeilijk gemaakt.

De intrinsieke waarde van het mensenleven verandert niet door technologische veranderingen, maar de ervaren en de toegekende waarde wél. Om burgers te beschermen tegen ongewenst medisch onderzoek bestaat de Wet op het bevolkingsonderzoek (WBO). Mede omdat prenatale screening betaald wordt uit publieke middelen, moet glashelder zijn wat het gezondheidsprobleem

is en wat het doel is. Er is in het verleden lang gediscussieerd over het uitgangspunt van prenatale screening. Volgens het laatste advies van de Gezondheidsraad draait het om ‘reproductieve keuzemogelijkheden’ voor de zwangere. Dit is een verhullende term voor het kiezen voor abortus.

De stilte doorbreken Hoe doorbreken we de stilte? Laat een ieder van ons op zijn of haar plek mee helpen. In contact met onze buren, op de gesprekskring in de kerk, of zelf in de spreekkamer bij verloskundige of arts.

In ons werk als zorgverlener, in het pastoraat en in de politiek.

Op al deze plaatsen kunnen we – in woord én daad – benadrukken dat het leven waardevol is, al is het gehavend. Mensen met een beperking en hun omgeving verdienen onze steun. Als zij zich moeten verantwoorden voor hun bestaan, verzwaren we hun last. Laten we pal staan voor het ongeboren leven. Anders dan de heersende opinie ons wil doen geloven, leidt prenataal onderzoek niet alleen tot het aborteren van ‘niet-levensvatbaar leven’ maar ook tot het afbreken van mensenlevens die – weliswaar met beperkingen – een goede levensverwachting hebben.

Vanuit de NPV is ons devies: Biedt geen landelijke programma’s aan naar aangeboren afwijkingen die het beëindigen van zoveel levens mogelijk maakt.

Presenteer testen niet kosteloos aan alle zwangeren, maar reserveer ze voor vrouwen met een verhoogd risico en biedt ze op het passende moment in de zwangerschap aan – waarbij niet de abortusgrens, maar goede ondersteuning, begeleiding en (soms) behandeling leidend moeten zijn.

Dan dien je werkelijk de gezondheid van moeder én kind.

Elise van Hoek-Burgerhart Beleidsmedewerker bij de Nederlandse Patiënten Vereniging (NPV), zie ook www.npvzorg.nl.

19

20

De Oogst oktober 2015 Actueel Willem Glashouwer

Brave New World De ‘seculiere profeet’ Aldous Huxley voorzag in 1932 scherp welke kant het opging met de westerse wereld: richting een maatschappij gebaseerd op consumentisme, onmiddellijke behoeftebevrediging en massaproductie. We zien het in deze tijd gebeuren. Uit de onvoorstelbare wereldbranden van de laatste eeuw herrijst een adembenemende ‘Brave New World’.

‘Brave New World’ is een sciencefiction-roman uit 1932 van de Britse schrijver Aldous Huxley.

Wikipedia zegt erover: ‘De sciencefiction-roman beschrijft een toekomstige wereld die geheel beheerst wordt door technologie en rationalisme. De mensen zijn gezond en gelukkig, oorlog en armoede kennen ze niet. Traditionele waarden als liefde, trouw, gezinsleven, kunst en godsdienst bestaan niet langer, evenmin als de vrije keuze voor een individueel bestaan. De maatschappij is gebaseerd op consumentisme, onmiddellijke behoeftebevrediging en massaproductie. Mensen worden geacht voortdurend in contact te zijn met anderen, alleen-zijn hoort niet tot de mores. De vrij verkrijgbare drug soma geeft een gevoel van gelukzaligheid. Mensen die geen soma willen gebruiken, worden daarom niet begrepen.

Voor verstrooiing zijn er televisie, elektronische sporten en spelletjes, en “feelies”, doorgaans erotisch getinte films die ook de gevoelszintuigen prikkelen.’

Het nieuwe Europa ontwikkelt zich in naam van de mens ‘Hoewel de roman zich in de toekomst situeert, beschrijft Huxley voornamelijk procedés die hijzelf tot ontwikkeling zag komen. Huxley was erg op de hoogte van de sociale en wetenschappelijke veranderingen die over de wereld werden doorgevoerd.

Vooral rond 1920 begon de technologie aan een snelle opmars en machines begonnen vele arbeiders te vervangen. Een groot voorbeeld daarvan was Henry Ford; de vader van de lopende band was nu in staat om efficiënt een massaproductie van auto’s op te starten die betaalbaar waren voor zijn eigen arbeiders. Huxley bezoekt zo ook onder andere de nieuwe geavanceerde chemiefabriek “Brunner and Mond” waar kunststoffen worden geproduceerd voor allerhande toepassingen.’

‘Wanneer Huxley “Brave New World” schrijft in 1931 was dit aan het begin van de wereldwijde depressie ten gevolge van de Amerikaanse beurs­ crash in 1929. Mensen verloren hun spaargeld en er heerste een grote werkloosheid, het zogezegde perfecte kapitalistische systeem gebaseerd op con-

sumptie sprong als een luchtbel uiteen. In Europa heerste er bovendien een algemene angst voor de amerikanisering.’

Profeet Je zou Huxley met recht een geseculariseerde profeet kunnen noemen. Het nieuwe Europa ontwikkelt zich in naam van de mens. Uit de onvoorstelbare wereldbranden van de laatste eeuw, wereldoorlogen die een geteisterd Europa achterlieten, herrijst een feniks uit zijn as. Een glanzende vuurvogel. Een adembenemende ‘Brave New World’. Een nieuw humanisme komt op, soms gecombineerd met een religieus besef als dat van de ‘New Age’. Zelfs de Paus kon niet verhinderen dat er in de nieuwe grondwet van Europa geen verwijzing komt naar God, noch naar de joods-christelijke tradities en waarden die Europa eeuwenlang gevormd en gestempeld hebben. Geen God en geen meester. De mens op de troon, die zichzelf een god waant in het diepst van zijn gedachten. Maar de mens is een gevallen mens.

De opstand tegen God jaagt in zijn bloed. En de machten der duisternis staan klaar om er nog een schepje bovenop te doen, met de satan als grote meester op de achtergrond. Alle schone leuzen ten spijt, de neergang en het einde zal gruwelijk zijn.

De nieuwe geest van het humanisme lijkt verdacht veel op die van het oude Hellenisme dat door de Grieken, en vooral door Alexander de Grote en zijn nazaten wereldwijd verspreid werd. En hoewel tenslotte militair en politiek Rome over het Griekse rijk heen walste: de Griekse filosofie, cultuur en beschaving veroverden Rome.

Ooit is die geest van het hellenisme al eens krachtig in botsing gekomen met de God van Israël. Een van de generaals die een stuk van het Griekse rijk na de dood van Alexander kreeg toebedeeld, was Seleucus. Hij krijgt het gebied ten noordoosten van Israël. Ptolemaeus, een andere Griekse generaal, kreeg Egypte, ten zuidwesten van Israël. En die twee (en hun nazaten) gingen elkaar regelmatig te lijf om elkaars grondgebied te betwisten. Met Israël in het midden!

Toen tenslotte Antiochus Epiphanes (een van de ‘Seleuciden’) zich met bebloede kop moest terug-

Actueel Willem Glashouwer De Oogst oktober 2015

Aldous Huxley

trekken uit Egypte, koelde hij zijn woede op het gehate Israël. Hij verbood de Joden zich te besnijden, te verminken (een gruwel voor een Helleen die gelooft in een gezonde geest in een gezond lichaam en in mooie Olympische Spelen met prachtige ‘onbeschadigde’ gespierde mannelijke lichamen) en verbood om de Sabbat te houden. Er kwam een beeld van Zeus in de joodse Tempel in Jeruzalem, varkens (het meest onreine dier voor Joden) moesten geofferd worden op het altaar in de Tempel, en dat alles op straffe des doods als je niet meedeed. Het leidde tot de opstand onder de Makkabeeën. En zowaar, het hellenisme en Antiochus werden verjaagd na een bloedige strijd. De tempel werd gereinigd en opnieuw ingewijd, zodat de God van Israël weer gediend kon worden zoals het behoort. De Joden vieren dit heugelijke feit nog altijd in onze maand december tijdens het Chanoekafeest. De botsing tussen de natuurlijke mens, de hellenistisch/humanistische mens die leeft bij eigen inzicht en zelf god is in het diepst van zijn gedachten, én de mens die wil leven bij de openbaring Gods was beslecht ten gunste van de laatste.

Uiterste consequentie Alles wat er ooit was, zal er tenslotte opnieuw zijn, in ‘optima forma’ en in de uiterste consequentie. De grote politieke systemen van de wereldgeschiedenis en de grote religieuze systemen van de mensheid zullen steeds meer hand in hand gaan. Een steeds uitzichtlozere situatie voor vrome joden en voor Bijbelgelovige christenen. Tenslotte trekken alle volkeren op naar Jeruzalem, voor de laatste

beslissende slag. Om de gehate laatste dwarsliggers ‘mores’ (goede manieren) te leren. Want ‘zo zijn onze manieren’ en iedereen moet meedoen. De christenen zijn wereldwijd allang kalt gestellt, geëlimineerd of gelijkgeschakeld.

Huilen we mee met de wolven in het bos van de publieke opinie?

Misschien lukt het een aantal te overleven aan de rand van de samenleving. Maar kopen of verkopen zonder het teken aan je hand of je voorhoofd is eigenlijk onmogelijk, zeker als het contante geld nog slechts een ondergeschikte rol speelt. En je plastic kaartje met vingerafdruk, of je ergens in je lichaam ingebouwde chip, of je ‘Privium-oog-irisidentificatie’ krijg je alleen als je politiek en religieus zuiver op de graat bent.

De fabelachtige administratiesystemen houden alles bij. Vluchten kan niet meer. Maar eens zal de Heere ingrijpen. De afloop wordt geheel anders. De God van Israël zal Zich voor het oog der volkeren betonen als de Heilige, de Enige, de Eeuwige God. De God van Israël, die is de God van Abraham, Izaäk en Jacob, de Vader van onze Here Jezus Christus.

Echter: wees gewaarschuwd, volkeren van Europa en in de rest van de wereld. U bent – net als het beeld in de droom van Nebukadnezar in Daniel 2 – slechts een reus op lemen voeten. Overweeg driedubbel wat uw politieke besluitvormingen ten aanzien van Israël gaan inhouden. Want eenmaal

21

22

De Oogst oktober 2015 Actueel Willem Glashouwer

‘De verwoeste stad’ van Zadkine

zal Hij u daarover ter verantwoording roepen, als Hij komt als de ‘steen’ om het gehele beeld te verpulveren en om Zijn Koninkrijk wereldwijd te vestigen. Dat geldt ook voor de houding die de Kerk in het laatste dagen gaat aannemen tegenover Israël. Staan we naast onze Joodse oudere broeder?

Of huilen we mee met de wolven in het bos van de publieke opinie? Moge de Heere ons helpen om ondanks alle dreigingen rustig en trouw door te gaan met ons gebed en onze inzet voor het Joodse volk en Israël. Totdat Hij komt om alle dingen voor eeuwig nieuw te maken!

Jan zonder hart Rotterdam. De stad met het beeld van Zadkine: Janzonder-hart, officieel: De verwoeste stad (1953). Het bronzen beeld van een mens met de armen machteloos ten hemel geheven, het hart eruit gerukt, een gapend gat. Rotterdam. Het centrum in de Tweede Wereldoorlog plat gebombardeerd. Het kloppende hart weggerukt, het lichaam zieltogend achterlatend.

Zo is het vandaag eigenlijk ook met Europa. Het hart is eruit weggerukt. Uit Nederland zijn meer dan 100.000 Joden verdwenen. Weggerukt en nooit meer teruggekeerd. In heel Europa zijn er miljoenen weggerukt. En daarmee heeft Europa zijn eigen hart laten wegrukken, en blijft het lichaam zieltogend achter. Er is een gat geslagen in Europa.

De saprijke wortel, bron van de Joods-christelijke waarden, geestelijke krachtbron van de westerse beschaving, werd grotendeels afgesneden. Een geestelijk vacuüm bleef achter. En steeds meer

wordt dat geestelijk vacuüm opgevuld met andere ‘inspiratiebronnen’.

De Kerk is een ingeplante loot aan de stam van de edele olijf, gevoed door de saprijke wortel, leert Paulus ons in Romeinen 11. Maar wat gebeurt er als we de wortel doorsnijden? Dan verdorren de ingeënte takken en tenslotte sterven ze. Al vroeg in de kerkgeschiedenis zijn de geestelijke banden met Israël en het jodendom doorgesneden. En eeuw na eeuw werd vervolgens ‘Israël’ gehoond, bespot, belasterd, geslagen, geboycot, uitgeplunderd, afgeranseld, verkracht en tenslotte letterlijk vermoord.

En wat is er nu nog over van het christendom in Europa? Het is op sterven na dood. Hier en daar nog kleine lichtplekken, maar gelukkig zijn ook nog niet alle Joden verdwenen. Er lijkt mij een diepgeestelijke samenhang te bestaan tussen de presentie van de synagoge onder de volkeren van de wereld en de geestelijke kracht van de Kerk. Zij mocht en mag nog steeds het evangelie van de Joodse Verlosser verkondigen in de wereld van de heidenen en hun veelgodendom, zodat er de aanbidding van de ene, ware, onzichtbare God voor in de plaats kon en kan komen. De aanbidding van de ene Schepper van hemel en aarde, de God van Abraham, Izaäk en Jakob, de God van Israël! En de Tien Geboden als richtlijn ten leven.

Ds. Willem J. J. Glashouwer President Christians for Israel International

Christenvervolging Wimco Ester De Oogst oktober 2015

God vergeet Zijn kerk niet Als we naar het witte huisje lopen, worden we begroet door lachende mensen. Vergeleken met de andere huizen in deze buitenwijk is het een klein huisje. Of moet ik ‘kerkje’ zeggen? Samen met een collega van Open Doors ga ik namelijk op bezoek bij een huisgemeente, de eerste kerk in een stad in het zuiden van een Noord-Afrikaans land.

Even verderop begint de woestijn. De zon schijnt meedogenloos op het platte dak van het huisje. Binnen staat alleen een ventilator om wat verkoeling te brengen. De gordijnen zijn dicht, zodat niemand van buitenaf kan zien wat er hier binnen gebeurt.

In een hoekje zie ik wat planken met Bijbels, Nieuwe Testamenten en andere christelijke lectuur. De mensen die de kerk bezoeken, kunnen een boek lenen of kopen.

Je zult dit soort boeken niet in een boekhandel in deze stad vinden.

In de kamer staan plastic tafels en stoelen. Er hangt één lamp aan het plafond. Dit is de kerkzaal waar elke week tien tot vijftien mensen samenkomen om God te eren, elkaar te ontmoeten en samen te groeien in geloof. In totaal telt de gemeente nu 31 leden. Sommige van hen wonen op vrij grote afstand. Ongeveer een jaar geleden hebben ze dit huis gehuurd, omdat ze elkaar niet bij één van hen thuis kunnen ontmoeten. Ze wonen namelijk allemaal bij familieleden die geen christen zijn.

Discipelschap De gemeente staat ook goed bekend in de directe omgeving.

Toch geven de jonge leden toe dat het niet makkelijk is om christen te zijn in hun land. Relatief veel mensen die zich in Noord-Afrika tot het christendom bekeren, gaan op den duur weer uit de kerk weg.

Daarom werkt Open Doors aan een steviger basis voor mensen die pas tot geloof gekomen zijn, bijvoorbeeld door hen trainingen in discipelschap te geven en kerkleiders te ondersteunen.

Het kleine huiskerkje is een direct resultaat van deze trainingen. De jonge gelovigen zijn er blij mee.

Ze worden ondersteund door een pastor die op drie uur reizen woont. De financiële situatie van de kerk is echter niet goed. De jongeren hebben moeite om een baan te vinden en worstelen om de eindjes aan elkaar te knopen.

‘We moeten volhouden’, zegt Adel. ‘God vergeet Zijn kerk niet.’

Een ander gemeentelid valt hem

bij: ‘Deze kerk is gesticht met Gods hulp. We hebben een missie in deze stad. Daar willen we voor gaan. Het is als een graankorrel in de grond. Als je er niet goed voor zorgt, groeit hij niet. We weten dat er mensen op deze wereld zijn die de kerk een warm hart toedragen. Jullie bezoek aan ons bewijst dat.’

Wimco Ester Woordvoerder van Open Doors

OPEN DOORS Open Doors steunt christenen die om hun geloof worden vervolgd of verdrukt.

De stichting brengt Bijbels en christelijke lectuur naar landen die daarvoor gesloten zijn. Daarnaast geeft Open Doors training en verleent praktische hulp, zoals traumazorg en noodhulp.

Zie ook www.opendoors.nl.

God heeft me deze familie gegeven Adel (niet zijn echte naam) woont bijvoorbeeld nog bij zijn ouders in een klein dorpje, waar hij niet uit kan komen voor zijn geloof. Hij is kortgeleden christen geworden.

Maar in de stad voelt hij zich vrij: ‘Ik ben blij met mijn medegelovigen hier. God heeft me deze familie gegeven. In de stad kunnen we samenkomen zonder dat iemand ons lastigvalt.’

FOTO OPEN DOORS

23

24

De Oogst oktober 2015 Zending Matthijs Hoogenboom

Praten, heel veel praten Het heeft een jaar geduurd. Kopjes koffie, samen eten, lange gesprekken; allemaal om het vertrouwen van de Maleisiërs te winnen. ‘Maar dan kan je ook echt wel zaken met ze doen.’

Tweeëneenhalf jaar geleden werd Ewout de Vries met zijn vrouw en vier kinderen door Wycliffe Bijbelvertalers uitgezonden naar Maleisië. Ze hebben de taal geleerd en zijn diep de cultuur ingedoken. Nu zijn ze met verlof in Nederland en dat is wennen.

We treffen elkaar bij de Oude Kerk in Amsterdam. Een zonnig terras in september. Er zijn niet veel mensen die ik omhels, maar Ewout en ik kennen elkaar van de Shelter en daar heerst een ‘hugcultuur’. Toen ik een jaar als vrijwilliger in het christelijke jeugdhostel werkte, was Ewout daar manager en hij was mijn mentor.

Ewout is iemand van wie je veel kunt leren. Het staat in één woord samengevat op een ansichtkaart die ik van hem ontving en die nu

op mijn kamer hangt: genade.

Bijna een dag hebben we nodig om bij te praten. Een gesprek over Bijbelvertaalwerk, christenvervolging en vooral cultuur.

Via via hoorde ik dat het ongepast was om er zo bij te lopen ‘De eerste keer kwam ik op slippers en in korte broek naar kantoor. Niemand zei iets. Via

via hoorde ik later dat het in mijn functie ongepast was om er zo bij te lopen. Zo gaat dat in Maleisië.

De cultuur is heel indirect. Kritiek gaat op de manier van “Mijn tante zei laatst nog tegen me…” Praten, heel veel praten gaat vooraf aan zakendoen. Stel een Maleisiër niet teveel vragen, dan voelt hij zich ter verantwoording geroepen.’

Ewout laat me een foto zien van een feest ter gelegenheid van een afgeronde Bijbelvertaling. Samen met ander leidinggevenden zit

Zending Matthijs Hoogenboom De Oogst oktober 2015

hij aan een ronde tafel. ‘Er is een sterke hiërarchie. Ga je daar niet in mee, dan stoot je mensen tegen het hoofd en maak je jezelf ongeloofwaardig.’

worden? Dat kan best wel impact hebben. Soms moeten teams van land verwisselen. Onze focus is: als mensen het werk zelf kunnen doen, dan gaan we daarvoor.’

Blinde vlekken

Vijftien Bijbelboeken zijn er in de afgelopen tweeëneenhalf jaar afgerond. In Maleisië worden meer dan honderd talen gesproken.

‘Dat worden er steeds minder. Het overheidsbeleid is dat iedereen één taal spreekt: het Maleis. Het idee is dat je meer invloed hebt als iedereen dezelfde taal spreekt en in de zelfde God gelooft. Het merendeel van de Maleisiërs is moslim. Het is in de grondwet vastgelegd dat zij meer rechten hebben dan anderen. Dat zie je terug in de scholen en huisvesting.

Moslimregio’s staan er stukken beter bij dan gebieden waar christenen wonen.’

Ik, een beetje verontwaardigd: ‘Best erg eigenlijk, hoe een cultuur doordrongen kan zijn van normen en waarden die op z’n minst niet echt constructief zijn en zeker niet Bijbels.’ Ewout kijkt me aan en stelt een vraag: ‘Hoe denk jij dat een Maleisiër reageert op onze cultuur?’ Ik kijk om me heen. ‘Tja, het feit dat we hier op de Wallen koffie zitten te drinken, weliswaar op een keurig terras bij een kerk afgeschermd van de buitenwereld, kan wel schokkend zijn denk ik.’ ‘Dat ook, maar het gaat dieper. Een Maleisiër vind het onbegrijpelijk dat westerse christenen zoveel geld hebben, maar het niet weggeven. Het geven van tienden vinden ze in onze kerk daar heel normaal. Daardoor komt er ontzettend veel geld binnen. De ene cultuur is nooit beter of slechter dan de andere. We hebben allemaal onze blinde vlekken. Als je maar van elkaar wilt leren.’

Aan zakendoen gaat heel veel praten vooraf De opdracht die Ewout meekreeg was duidelijk: werken aan verandering. De tien vertaalteams die onder zijn verantwoordelijkheid vallen, werkten geïsoleerd.

Ieder team werkte aan één Bijbel in één taal. Er wordt toegewerkt naar een projectmatiger manier van werken. ‘Vertalers zijn gekomen om te vertalen, niet om een organisatie te runnen. Mijn taak is om teams bij elkaar te brengen en expertise uit te wisselen.’ Ik krijg een foto te zien van een groep mensen in een kring die ingespannen bezig zijn. ‘Hier zitten we met bewoners uit een dorp bij elkaar.

We onderzoeken hoeveel mensen hun taal spreken en wie er kunnen lezen en schrijven. Het klinkt raar, maar we moeten weten of het zin heeft om de Bijbel in hun taal te vertalen. Gaat die Bijbel gelezen

We hebben allemaal onze blinde vlekken Dat roept de vraag op of het voor Ewout en zijn vertaalteams wel veilig is in Maleisië. ‘We merken dat de overheid de touwtjes aantrekt. Een filmproject waarbij het Lukasevangelie werd verfilmd, is door een inval verstoord. Sommige medewerkers zijn bang en hebben hun commitment ingetrokken.

Voor ons is het heel belangrijk dat we kunnen aantonen dat we als expats iets toe te voegen hebben.

Daarom vertalen we niet alleen Bijbels en christelijke liedboeken, maar maken we ook woordenboeken. Het is wel een gebedspunt of we een visum kunnen krijgen als we na ons verlof terugkeren.’

Cultuuromslag We lopen een eindje door de stad en komen op een zonnig terras op de Keizersgracht terecht. Drie dames, een dagje uit in Amsterdam, vragen of we een foto van hen willen maken. Het gesprek komt op het effect van de cultuuromslag op het gezin van Ewout. Zijn vrouw Lianne heeft de oudste drie thuisonderwijs gegeven omdat het schoolgeld niet te betalen is.

Tijdens het verlof zijn de kinde-

ren terug op hun vroegere basisschool. ‘Mijn zoon Mark liep in het begin op het fietspad. We moesten hem uitleggen wat het verschil tussen een stoep en een fietspad is. Bij Benjamin heeft het meer dan twee maanden geduurd voor hij een spijkerbroek aan wilde, zo gewend was hij aan zijn korte broek.’

Met een opgroeiend gezin deze uitdaging aangaan, dat vraagt nogal een offer. ‘Er zijn zoveel praktische dingen waar je tegenaan loopt. Elektriciteit en stromend water zijn onbetrouwbaar.

Het budget dat we hadden, was maar nauwelijks toereikend. En dan zijn we aan een huis vol leven – kakkerlakken, slangen en hagedissen – inmiddels al gewend.

‘Evangeliseren mogen we niet en daarom hebben we ons wel afgevraagd: waarom doen we dit? We zien de meerwaarde daarin dat ik een leiderschapsrol kan vervullen in het vertaalwerk. Er is in de kerken honger naar geestelijk vast voedsel. Daar werken wij aan mee. De kerk mag een toevluchtsoord worden voor opbouw en groei. We hebben een missie voor de Maleisiërs, of ze dat nu willen of niet.’

We merken dat de overheid de touwtjes aantrekt We lopen aan het einde van de middag richting station.

Wonderlijk hoe landen en culturen je kijk kunnen verdiepen en verbreden. ‘En hoe zit het met jou?’ Even is het of ik tegenover de mentor Ewout zit. ‘Vind je niet dat ik in de Shelter al een hele cultuuromslag heb gemaakt?’ zeg ik, mezelf een beetje verdedigend.

Daarop kijkt hij mij een poosje vragend aan. ‘Natuurlijk, dat is ook zo…’

zendingswerk Voor meer informatie over het zendingswerk van de familie De Vries zie: www.word4life.nl.

25

26

De Oogst oktober 2015 Bijbelstudie Gert Hutten

Gelukkig de vervolgden De Bergrede is zo anders en gaat zo tegen onze logica in. Wat wij normaal vinden, draait Jezus om. Gelukkig de vervolgden. Verheug je en juich als je uitgescholden en vervolgd wordt.

Hoe kan Jezus dat nu zeggen? Wat bedoelt Hij?

‘Gelukkig wie vanwege de gerechtigheid vervolgd worden, want voor hen is het koninkrijk van de hemel’, zegt Jezus in Mattheus 5. ‘Gelukkig zijn jullie wanneer ze je omwille van Mij uitschelden, vervolgen en van allerlei kwaad betichten. Verheug je en juich, want je zult rijkelijk beloont worden in de hemel; zo immers vervolgden ze voor jullie de profeten. Jullie zijn het zout der aarde.’

In veel delen van de wereld hebben christenen het moeilijk. Er zijn op dit moment grote vluch-

telingstromen op deze wereld, onder andere omdat christenen verdreven zijn uit hun woongebied in Irak of Syrië door de radicale strijders van IS.

Jezus koppelt vervolging aan het doen van gerechtigheid Er is in veel moslimlanden vervolging van christenen – en overigens ook vaak van andere minderheidsgroepen. Al jarenlang worden christenen in Noord Korea

onderdrukt. Uit de cijfers van Open Doors blijkt dat er nog nooit zoveel vervolging is geweest. Het zijn de tekenen van de tijden en ze doen me vermoeden dat Jezus snel terug komt. Ben je er klaar voor?

Dichterbij dan je denkt Vervolging lijkt soms ver weg te zijn, maar het is dichterbij dan wij denken. Geloven wordt teruggedrongen achter de voordeur en publiek getuigen wordt niet gewaardeerd. Doordat tolerantie

Bijbelstudie Gert Hutten De Oogst oktober 2015

alles is, mogen we niets vinden.

Ook in ons land wordt de toon tegen christenen feller.

Tegelijkertijd zullen veel christenen zich happy voelen in ons kleine landje. Vervolging? Ik merk er niets van. We willen graag vriendelijk en aardig gevonden worden. Of… ik trek me terug in mijn eigen veilige kerk en achter die muur merk je weinig van vervolging.

Iemand zei het zo: ‘Zijn wij als christenen in Nederland voor de satan nog wel de moeite waard om ons aan te vallen met vervolging en verdrukking? Of hebben we ons zo aangepast aan deze wereld, zijn we zo compromisbereid, is ons geloof zo verwaterd en zo zonder volmacht, dat de satan ons al lang tot de zijnen rekent?’

Ik wil deze vragen maar even laten staan. Het zijn vragen naar onze eigen vastberadenheid en toewijding.

Ook in ons land wordt de toon tegen christenen feller Nog een andere kant. Ik geloof dat wat God wil werkt. De wereld smacht naar echte liefde en naar genade. Het is fijn als je geroepen wordt uit de duisternis in het licht. Ik zie ook dat er juist in deze tijd veel mensen op zoek zijn naar houvast. Misschien is er soms ook juist minder antipathie en dus vervolging omdat er meer openheid is voor religie.

Je kunt vervolgd en bespot worden door je eigen liefdeloze gepraat of

De graankorrel moet eerst sterven.

gedrag of door je eigen hypocrisie.

Er zijn ook vreemde christenen die oogsten wat ze zaaien.

De zaligspreking over vervolging is ingewikkelder dan wij denken.

Jezus heeft het niet over zomaar vervolging.

Jezus heeft het over vervolging vanwege de gerechtigheid. Jezus heeft het over ’vervolging omwille van mij’. Zoals de christenen in Mosul vervolgd werden omdat ze horen bij die Man uit Nazareth.

Het stelt je voor deze vraag: Als jij vervolgd wordt, wordt je dan vervolgd om Jezus of schelden mensen je uit om andere redenen?

Jezus koppelt vervolging aan het doen van gerechtigheid. In een liefdeloze wereld irriteert liefde.

In een donkere wereld is licht niet fijn. Als iedereen voor zichzelf gaat, is een sociaal type een vreemde eend in de bijt. Zo was het bij Jezus zelf. Zoveel goedheid en liefde werd simpelweg niet gepikt. Kruisig hem.

Jezus kwam om gerechtigheid te brengen. Hij maakte het goed tussen ons en de Vader. Hij geeft ons toegang tot de troon van de genade. Hij brengt shalom. De vrede die Jezus brengt gaat diep.

Het brengt je op de knieën. Ik ben een zondaar. Dat willen mensen niet horen. We willen wel iets aan ons leven veranderen, maar de boodschap ‘je leven moet op de kop’ willen we niet horen.

De wereld smacht naar echte liefde en naar genade Achter deze zaligspreking staat meteen ‘wees een zoutend zout en een lichtend licht’. Zout bijt, reinigt, maakt schoon, behoudt en maakt dorstig. Eet maar eens een handvol zoute pinda’s. Jezus zegt overigens ook duidelijk dat zout dat z’n smaak verliest, weggegooid moet worden. Ben jij een smaakmaker in deze wereld? Ben jij een zoutend zout? Reken maar dat je dan net als Jezus te maken zult krijgen met veel tegenstand.

Petrus zegt het helder: ‘Wie zou u kwaad doen als u goed doet?

En als u lijdt om de gerechtigheid dan bent u gelukkig te prijzen.

Wees niet bang voor mensen. Het is beter te lijden omdat men goed doet dan omdat men kwaad doet’ (1 Petrus 3: 13-17).

Paulus leert: ‘Als uw vijand honger heeft, geef hem dan te eten, als hij dorst heeft, geef hem dan te drinken. Dan stapelt u gloeiende kolen op zijn hoofd. Laat u niet overwinnen door het kwade, maar overwin het kwade door het goede’ (Romeinen 12: 20-21).

Goed doen: daar gaat het om. Als je goed doet, zul je vervolgd worden net als Jezus. Die vervolging zal toenemen zegt de Bijbel.

Lijden loutert De reactie van Jezus op vervolging is bijzonder. Als wij horen over vervolging willen we troosten, bidden en houvast bieden.

Prima overigens. Jezus doet wat anders. Hé, jij wordt vervolgd?

Gefeliciteerd! Je wordt uitgescholden om mij? Verheug je.

Dan weet je dat je op de goede weg bent. Heel de Bijbel leert dat lijden loutert en verdiept. Het brengt je dicht bij God. Je loon zal groot zijn in de hemel. Kijk alsjeblieft verder dan dit leven en deze wereld.

Jezus leert ons een belangrijk principe: Lijden om Christus wil zal veel vrucht dragen. Aan vrucht dragen gaat heel vaak lijden vooraf. Jezus leert ons het principe van de graankorrel. De graankorrel sterft en breekt voordat er graan geoogst kan worden.

Het is de bekende uitspraak: ‘Het bloed van de vervolgden is het zaad van de kerk.’ Zonder lijden en vervolging onder het communisme zou vandaag de dag de kerk in Rusland en China lang niet zo sterk zijn als nu. Lijden voor de naam van Jezus is het toppunt van discipelschap. Het is de ultieme toewijding aan Hem. Gert Hutten Algemeen directeur van Tot Heil des Volks en predikant.

27

28

De Oogst oktober 2015 Achtergrond Matthijs de Blois

Israël en het Internationaal Strafhof Steeds vaker horen of lezen we dat Israëlische militaire of politieke functionarissen gedaagd zouden kunnen worden voor het Internationaal Strafhof (ISH) in Den Haag in verband met oorlogsmisdrijven of misdrijven tegen de menselijkheid. Ooit leken mij de juridische barrières die daarvoor genomen zouden moeten worden zo groot, dat ik de kans klein achtte dat dit ooit zou gebeuren. Er zijn echter recente ontwikkelingen, die er op wijzen dat het niet ondenkbaar is dat het er toch van zou kunnen komen.

Voor een goed begrip vooraf, even iets in het algemeen over het ISH. Het is een internationaal Hof dat is ingesteld bij een verdrag, dat in Rome is gesloten in 1998: het Statuut van het Internationaal Strafhof, dat in 2002 in werking is getreden. Het is bevoegd om individuen te berechten in verband met zeer ernstige misdrijven, zoals genocide, misdrijven tegen de menselijkheid en oorlogsmisdrijven. Het staat wat dat betreft in de lijn van het Internationaal Militair Tribunaal van Neurenberg, dat in 1946 Nazikopstukken berechtte.

Avi Bell stelde dat het ISH de oorlog heeft verklaard aan Israël Nu is de vraag wanneer het Hof bevoegd is om een zaak te behandelen behoorlijk complex.

Dit maakt dat het op zich niet eenvoudig is een zaak tegen Israëlische staatsburgers voor dit Hof te brengen. Voor de bevoegdheid van het Hof is, behoudens een uitzondering, vereist dat de rechtsmacht is aanvaard door de staat waarvan de verdachte onderdaan is of door de staat waar het misdrijf gepleegd zou zijn.

Israël is geen partij bij het Statuut van dit Hof. Het heeft de rechtsmacht van het Hof niet aanvaard, zodat het Hof op die grond niet bevoegd is. Een andere mogelijkheid is dat een Israëlische staatsburger, die tevens burger is van

een staat die wel partij is bij het Statuut, bijvoorbeeld Frankrijk, wordt vervolgd door het Hof.

Gaza-vloot Verder is het mogelijk dat een zaak tegen Israëli’s wordt aangebracht indien zij verdacht worden van het begaan van een oorlogsmisdrijf op het grondgebied, of aan boord van een vaartuig of luchtvaartuig, van een staat die de rechtsmacht van het Hof heeft aanvaard. Dat brengt ons bij de actualiteit. We herinneren ons nog wel het incident met het ‘Gaza flottielje’, dat in 2010 trachtte de, door Israël in overeenstemming met het internationaal recht ingestelde, zeeblokkade van Gaza te doorbreken. Israël heeft dat verhinderd door een militaire actie, waarbij negen activisten de dood vonden. Dit ingrijpen vond plaats op een schip dat geregistreerd stond in de Unie der Comoren, een voor de oostkust van Afrika gelegen eilandenstaat, die partij is bij het Statuut. Daarmee is er een basis voor de rechtsmacht van het Hof.

De toetreding van Palestina tot het Strafhof is een vreemde zaak Op aangeven van de Unie der Comoren is de Aanklager in 2013 met een vooronderzoek begonnen.

In 2014 kwam zij echter tot de conclusie dat de feiten niet ernstig genoeg waren om een echt

onderzoek aan te vangen. Tegen deze beslissing maakte de Unie der Comoren bezwaar bij het Hof. Heel recent, op 16 juli 2015, heeft het Hof in een meerderheidsbeslissing (twee tegen één) de bezwaren van de Unie der Comoren gegrond verklaard. De aanklager werd verzocht haar beslissing te heroverwegen. Die uitspraak is terecht sterk bekritiseerd. Om te beginnen door de rechter die een minderheidsstandpunt ingenomen heeft. Hij is van mening dat het optreden van Israël, dat uitvoerig is onderzocht door verschillende commissies van experts, niet van een zodanige ernst is dat een optreden van een internationaal hof gerechtvaardigd is. Dat wordt ook duidelijk als we het flottieljeincident vergelijken met andere zaken, die door de Aanklager zijn onderzocht, zoals de gewelddadigheden in Kenia in 2007/8, waarbij ruim 1200 mensen om het leven kwamen. Professor Avi Bell, die doceert in Israël en de VS stelde zelfs dat het ISH de oorlog heeft verklaard aan Israël.

Vreemde zaak De Aanklager heeft nog een andere ‘aangifte’ die Israël betreft op haar bureau. Op 25 juli 2014 hebben Palestijnse vertegenwoordigers een klacht ingediend in verband met wat genoemd werd de bezetting van Palestijnse gebieden, de blokkade van Gaza en de aldaar uitgevoerde militaire operaties. Vervolgens heeft de

Achtergrond Matthijs de Blois De Oogst oktober 2015

Het Internationaal Strafhof (ISH) in Den Haag

Palestijnse ‘regering’ op 31 december 2014 verklaard de rechtsmacht van het ISH te aanvaarden.

Op 2 januari 2015 overhandigde ‘Palestina’ aan de Secretaris Generaal van de VN de documenten, die vereist zijn om toe te treden tot het Statuut van het Strafhof. Dit is per 1 april 2015 effectief geworden, zodat vanaf die datum Palestina geldt als één van de inmiddels 123 staten die partij zijn bij het Statuut. Daarmee zou de rechtsmacht van het Hof met betrekking tot feiten gepleegd op het territoir van Palestina gegeven zijn. Dat betreft overigens niet alleen daden van Israëli’s, maar ook van Palestijnen.

De toetreding van Palestina tot het ISH is op zichzelf een vreemde zaak, aangezien Palestina volgens de internationaalrechtelijke standaard helemaal geen staat is, terwijl alleen staten partij kunnen worden bij het Statuut van het ISH. Volgens het internationaal recht wordt een staat gekenmerkt door een territoir, waarop een bevolking woont, waarover een overheid effectief

soeverein gezag uitoefent. Aan dat laatste ontbreekt het in het geval van Palestina, aangezien Israël in laatste instantie in de omstreden gebieden (in ieder geval in Judea en Samaria, ook wel Westbank genoemd) het hoogste gezag uitoefent. Uiteindelijk zal het Hof zelf moeten bepalen of het rechtsmacht heeft. Maar goed, de Aanklager heeft op 16 januari 2015 besloten een vooronderzoek te starten met betrekking tot de Palestijnse klacht.

Misdrijven van Hamas kunnen ook aan het Strafhof worden voorgelegd Een en ander betekent niet dat we binnen afzienbare tijd Israëlische militairen of politici in de beklaagdenbank van het ISH kunnen verwachten. Het is van belang te beseffen dat de rechtsmacht van het ISH aanvullend is. Als in de betreffende staat de verdenkingen van de misdrijven, waar het in het Statuut om gaat, zijn voorgelegd aan een onafhankelijke

rechter, dan moet het Strafhof de zaak overlaten aan die nationale rechter. In het geval van Israël geldt dat dit land een onafhankelijke rechterlijke macht kent, die uitstekend in staat is om eventueel door militairen of burgers gepleegde misdrijven te behandelen. Verder betekent de toetreding van ‘Palestina’ tot het Statuut van het ISH ook dat misdrijven gepleegd door bijvoorbeeld Hamasterroristen aan het ISH kunnen worden voorgelegd. Tenslotte is voor berechting vereist dat verdachten zijn overgedragen aan het ISH. Het Hof is daarbij afhankelijk van de medewerking van staten. Het is hoe dan ook zaak de geschetste ontwikkelingen nauwlettend te volgen. Zij tonen in ieder geval aan dat de strijd tegen Israël ook via het Strafhof gevoerd zal worden.

Dr. Matthijs de Blois Docent recht aan de Universiteit van Utrecht. Dit artikel verscheen eerder in Israël Aktueel.

29

30

De Oogst oktober 2015 Interview Gertjan de Jong

Investeer in je ziel!

In 2014 hoorde Joseph Bahemuka de roepstem van God: ‘Ga naar Sierra Leone om mee te strijden tegen ebola.’ Hij gehoorzaamde en ging, op het moment dat de ebola-epidemie op z’n ergst was. Wat hij zag maakte een onuitwisbare indruk. ‘Je lichaam is zo ontzettend kwetsbaar en het leven zo vergankelijk. Dus zorg dat het goed is tussen jou en God!’

Joseph groeide op in een dorp in Oeganda. Voor school was eigenlijk te weinig geld thuis. Maar dankzij grote inspanningen van zijn moeder kon hij toch naar school. Joseph bleek een goede leerling.

Vanwege zijn goede leerprestaties kreeg hij een beurs om verder te leren. Hij studeerde maatschappelijk werk, volgde een masteropleiding ‘public health’, een postacademische studie in ‘water and sanitation’ en werd uiteindelijk toegelaten om een doctoraatonderzoek (PhD) te doen in Canada, gericht op water(voorziening), gezondheid en sociale gerechtigheid.

In Oeganda is zo’n loopbaan hoogst uitzonderlijk en dat hij deze kansen heeft gehad ziet Joseph dan ook als een groot wonder. ‘Ik heb nu een paspoort van de VN en reis geregeld met het vliegtuig. Vroeger wist ik nauwelijks van het bestaan van vliegtuigen!

Dagelijks moest ik uren lopen naar en van school.

Zonder schoenen, daar was geen geld meer voor over. Nog steeds is Oeganda een heel arm land.

Dat contrast is heel bevreemdend.’

Ik zag de beelden van dode lichamen in de straten van Monrovia Tijdens zijn doctoraatonderzoek in Canada hoorde Joseph van de ebola-epidemie. ‘In de kranten en op tv zag ik beelden van dode lichamen in de straten van Monrovia, de hoofdstad van Liberia.

Verschrikkelijk, die beelden lieten mij niet los.

Elke dag gingen er mensen dood, verstoken van hulp. Ik voelde me machteloos.’

‘Op een nacht, ik lag te slapen, schrok ik plotseling wakker. Er klonk een stem: “Joseph, jij moet naar Sierra Leone gaan en de mensen helpen om te vechten tegen ebola.” Ik kon mijn oren niet geloven!

Ik dacht dat het maar een droom was en ondernam geen actie. Maar na twee dagen hoorde ik diezelfde stem. De stem sprak duidelijk én specifiek: “Joseph, jij moet naar Sierra Leone gaan en helpen in het gevecht tegen ebola.” Ik was gelijk klaarwakker en riep tot God: “Heer, wilt U mij leiden? Als U wilt dat ik naar Sierra Leone ga, dan ga ik. Maar dan moet ik daar wel echt wat kunnen betekenen.” Ergens wist

ik wel dat ik kon helpen, omdat ik veel gestudeerd had op veiligheid en gezondheid.’

Ga niet!

‘Ik belde mijn moeder in Oeganda op en vertelde haar over mijn voornemen. Mijn moeder reageerde heftig. Ze zei tegen me: “Joseph, als je weet dat je mijn zoon bent en mij respecteert, ga dan niet naar Sierra Leone! Dokters en verplegers sterven daar elk uur vanwege ebola. Waarom wil je gaan om te sterven in Sierra Leone? Een plaats waar ik zelfs niet in staat ben om je dode lichaam te zien en te rouwen om jou?”

Interview Gertjan de Jong De Oogst oktober 2015

‘We zagen er uit als ruimtereizigers.’

‘Ik kon niet tegen mijn moeder zeggen dat ik toch naar Sierra Leone ging. Onze cultuur in Oeganda dicteert ons namelijk dat we loyaal en respectvol naar onze ouders moeten zijn en hun adviezen altijd moeten opvolgen. Als ik “nee” zou zeggen, zou mijn moeder dat opvatten als diepe minachting van mij voor haar. Dat kon ik niet maken!’

Joseph, als je mij respecteert, ga dan niet naar Sierra Leone!

‘In mijn hart wist ik zeker dat God mij wel riep om naar Sierra Leone te gaan. Zijn wil is het belangrijkste, belangrijker dan ieder ander ding. Ik hield mij dus stil naar mijn moeder. Mijn vrienden en mijn broeders en zusters in de kerk vroeg ik om voor mij te bidden. Een aantal vrienden, vooral zij die geen christen waren, konden het niet geloven dat ik mijn doctoraatonderzoek onderbrak en dan nog wel om naar ebolagebied af te reizen! Maar ik wist dat God gehoorzamen belangrijker is dan een “PhD” in Canada. Ik moest gaan.’

Gebed om leiding ‘Die beslissing maken is één ding. Maar dan? Wat voor stappen moest ik zetten? Ik had geen idee. Ik was nooit eerder in Sierra Leone geweest. Ik vroeg God om Zijn leiding. Daarna besloot ik om een aantal ngo’s (non-gouvernementele organisaties) aan te schrijven die in Sierra Leone werken. Ook liet ik mijn profiel achter op sites van organisaties die

personeel werven en maakte duidelijk dat ik geïnteresseerd was in vrijwilligerswerk in Sierra Leone.

Nadat ik twee weken op internet gezocht had naar open deuren, beantwoordde God mijn gebed. Ik ontving een e-mail van een wervingsbureau. Ze vroegen of ik geïnteresseerd was in een kortetermijnfunctie bij International Rescue Committee (IRC). Ik ging er op gesprek. Tijdens dat gesprek werd duidelijk dat ik zou komen te werken in een Ebola Holding Centre, dus in de frontlinie van het gevecht tegen ebola. Op dat moment voelde ik gek genoeg geen angst. God gaf mij de moed om Hem te gehoorzamen.’

‘Ik had een aantal gesprekken en ik werd toegelaten. Het hele proces ging heel snel. In twee weken was het rond! Er volgde nog een gesprek met een counselor. Dat was een nogal angstaanjagend en bedreigend gesprek. “Weet je waar je naartoe gaat?” vroeg ze. “Heb je je familie en je vrienden geïnformeerd?” Ze benadrukte dat ik zou gaan werken met mensen die ebola-positief waren en dat het echt een risicogebied was. Je weet niet of je er levend vandaan komt.’

Gezonde en sterke kerels zagen we in een paar uur aftakelen ‘Ik dacht: waarom vertelt ze mij al die bedreigende informatie? Later realiseerde ik mij dat ze mij emotioneel goed wilde voorbereiden. Ze wilde dat ik goed geïnformeerd was voor ik het definitieve besluit

31

32

De Oogst oktober 2015 Interview Gertjan de Jong

vragen aan joseph?

Joseph staat er open voor om vragen te beantwoorden over zijn werk in Sierra Leone en Liberia (graag wel in het Engels): bahjose@yahoo.com

nam om te gaan. Vanbinnen was ik vastbesloten, ik zei tegen mijzelf: als het betekent dat ik moet sterven dan ben ik daartoe bereid, want ik wil Gods mensen dienen.’

Gevarenzone ‘Eerst vloog ik naar Senegal. Vandaar kon ik verder reizen naar Sierra Leone. Niet met een gewone vlucht, er gingen helemaal geen commerciële vluchten meer naar Sierra Leone. Ik kon er alleen maar komen met een vliegtuig van de VN.’

Ik heb geleerd om minder op mijzelf en meer op God te vertrouwen ‘Mijn functietitel was Environmental Health Specialist. Mijn taak? Ik moest ervoor zorgen dat niemand die in het centrum werkte, werd geïnfecteerd met ebola. Een hele verantwoordelijkheid, want er werkten wel 250 mensen. De meeste van hen waren hygiënespecialisten. Ik trainde hen en instrueerde ook de medische staf en het psychosoci-

ale team over veiligheid en ebolapreventie. Ik leerde hoe je het veiligheidspak aandoet en weer uittrekt.

Dat is een tijdrovend karwei. Met alleen het pak uittrekken ben je al een half uur bezig! De ruimte waar de ebolapatiënten lagen, heette de red zone. Dat was de gevaarlijkste plek. Het was mijn taak om na te gaan of de werkers goed gekleed en helemaal schoon en veilig waren voor ze die gevarenzone betraden.’

‘Ik werkte veertien uur per dag en zeven dagen per week. We hadden drie shifts per dag, maar vanwege mijn functie moest ik in alle shifts aanwezig zijn om de veiligheid te garanderen. Mijn taak was ook om te zorgen dat er goed werd omgegaan met dode lichamen: ze moesten gedesinfecteerd worden, in een zak gedaan en op de juiste wijze worden begraven. In Sierra Leone is het de gewoonte dat een familie zorg draagt voor het lichaam van een overleden familielid. Dat is een teken van respect en eerbetoon aan de overledene. Het was moeilijk om mensen ervan te overtuigen dat dit nu levens­ gevaarlijk was.’

‘Op een dag lagen er in het centrum tien dode lichamen op de vloer. Zoiets vergeet je nooit meer.

Ik besefte hoe kwetsbaar ons lichaam is. Gezonde en sterke kerels zagen we in een paar uur aftakelen. Je kan je heel sterk voelen als mens, maar wat stelt het uiteindelijk voor? Ik heb geleerd om minder op mijzelf en meer op God te vertrouwen. Je ziel is uiteindelijk belangrijker dan je lichaam. Daar moet je meer in investeren! Zorg dat het goed is tussen jou en God.’

Het was verschrikkelijk om dode lichamen in zakken te doen.

‘Het was verschrikkelijk om dode lichamen te sprayen en in zakken te doen. Maar toch moest ik het doen. Het was voor de veiligheid, anders zouden er nog meer mensen sterven. Op een bepaald moment dacht ik, toen ik bezig was een gestorven man te sprayen: dit had net zo goed mijn lichaam kunnen zijn. Het kan zomaar met mij gebeurd zijn. Op dat moment bad ik tot God, Hij gaf mij de kracht om door te gaan.’

Ruimtereizigers ‘Op een andere dag kreeg ik plotseling hoge koorts.

Er werd een bloedtest afgenomen, ik moest naar een aparte ruimte en er mocht niemand bij mij komen. Het eten werd op een stoel gezet en dat kon ik daar later vandaan halen. Een moeilijke tijd, ik voelde mij heel geïsoleerd. Na drie dagen kwam eindelijk het resultaat van de bloedtest: ik had geen ebola. Wat voelde ik mij dankbaar. Ik kon verder gaan met dienen.’

‘Je moest voortdurend op je hoede zijn. Bij iemand die stuiptrekkingen had, mocht je niet dichtbij komen. Anders zou hij je kunnen schoppen, waardoor je pak zou kunnen openscheuren. Als iemand over-

Column Marijke de Wit-Bakker De Oogst oktober 2015

gaf, moest je ook op afstand blijven. Anders zouden er spetters op je pak kunnen komen, mogelijk met besmetting tot gevolg. Het is pijnlijk en verdrietig dat je niet dichtbij mensen kan komen die zo lijden, je wilt ze juist bemoedigen en helpen. Maar je hebt geen andere keus.’

‘Sowieso was het moeilijk om contact te maken met de patiënten. In die pakken zagen we eruit als ruimtereizigers! Stel je voor, je wordt bij je familie weggehaald, naar een vreemd centrum gebracht, weg bij iedereen, en dan komen er van die griezels naar je toe die zeggen dat ze je komen helpen? Kinderen moesten soms huilen als ze ons zagen. Na verloop van tijd werd de angst wel minder. Er overleden minder mensen en het gebeurde vaker dat ebolapatiënten het redden en herstelden. Eén van hen kwam later terug om ons te bedanken. Voor hem was er geen besmettingsgevaar, omdat hij al ebola al gehad.’

Kinderen moesten soms huilen als ze ons zagen ‘Na drie maanden liep mijn contract af en bood UNICEF mij een baan van zes maanden in Liberia aan, om daar mee te strijden tegen ebola. In de tijd

dat ik verhuisde naar Liberia, daalde het aantal besmettingen met ebola gelukkig. Maar preventie blijft belangrijk. Op dit moment ben ik nog steeds aan het werk met UNICEF in Liberia.’

‘Ik wil mijn vrienden, zowel in Canada als in Nederland, bedanken voor hun gebed, waardoor ik bewaard ben gebleven en mijn werk kon doen. Het geeft veel voldoening om deel van een team te zijn dat helpt om zo’n verschrikkelijke ziekte te bestrijden. En jij, jij die mijn verhaal leest: May God bless you!’

nog niet ebola-vrij Bij het klaarmaken van deze Oogst mag Sierra Leone zich nog niet ebola-vrij noemen. Een land mag zich officieel ebola-vrij noemen als er 42 dagen achter elkaar geen nieuwe gevallen opduiken, wat in Sierra Leone nog niet het geval is. Een 67-jarige inwoonster van Sierra Leone die 29 augustus overleed bleek namelijk besmet te zijn geweest met het ebola-virus, zo meldt het ANP. Sierra Leone was een van de ‘epicentra’ van de grote ebola-uitbraak in West-Afrika. Daardoor kwamen meer dan 11.000 mensen om het leven.

Nieuwe laarzen ‘Wow, wat mooi. Ze zijn zo goed als nieuw.’ Nina pakt de laarzen uit de tas en houdt ze omhoog, bungelend vlak voor haar neus.

‘Ik ga ze meteen passen. Kom even mee naar achteren.’ Nina wenkt ons en opent de deur naar de peeskamer.

Het is donderdagmiddag. Samen met mijn collega Marion bezoek ik de vrouwen op de Wallen.

Marion heeft laarzen voor Nina meegenomen. Ze komen uit ‘Second Step’, onze tweedehandskledingwinkel in de Jordaan. Deze winkel met atelier is een werkervaringsplek voor de vrouwen die bij Scharlaken Koord meedraaien in ons uitstapprogramma.

Nina had een tijdje terug aangegeven dat ze echt nieuwe laarzen nodig had. Bij ons laatste bezoekje zei ze het opnieuw en liet ze ons een oud, afgetrapt paar zien. Het liefst wilde ze een paar

zwarte, met een klein hakje. ‘Ik ben al bij meerdere schoenwinkels langs geweest. Ik schrok me naar, joh. Zo duur. Dat kan ik echt niet betalen.’ ‘Waarom kijk je niet eens bij Second Step?’, was onze reactie. ‘Daar kun je tegen een leuke prijs mooie kleding, schoenen of laarzen krijgen. We verkopen daar zelfs ook tassen en sieraden.’ Maar Nina durft niet.

Nina gaat op het bed in de peeskamer zitten en schopt de schoenen met hoge naaldhakken van haar voeten. Ik zie hoe ze kracht zet om haar rechtervoet in een van de laarzen te wurmen. Nu de rits nog omhoog. En, ja hoor, hij past. Trots draait ze op één voet in de laars rond. Dit houdt ze niet lang vol. Haar tenen zitten gekromd in de tuit en de rits om haar kuit springt weer open.

De laarzen zijn te klein.

Dit ritueel herhaalt zich meerdere keren bij onze verdere bezoekjes,

die middag. ‘Wat hebben jullie bij je? Wat zit er in die tas? Oh, mag ik ze passen?’ Maar helaas, bij de een zijn ze te groot en bij de ander te smal. Toch bieden de laarzen ons de ideale ingang om de vrouwen uit te nodigen voor Second Step.

En nu maar hopen dat ze de stoute schoenen aan durven te trekken om deze ‘second step’ daadwerkelijk te zetten.

Marijke de Wit-Bakker Manager van Schar­ laken Koord. Deze column verscheen eerder in De Waarheidsvriend, het weekblad van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland.

33

34

De Oogst oktober 2015 Boek Matthijs Guijt

Biografie van de duivel Het leverde gefronste wenkbrauwen op toen ik op een verjaardag tussen neus en lippen door meedeelde dat ik een biografie van de duivel aan het lezen was. Maar het boek bleek zeer de moeite waard. Philip Almond, emeritus hoogleraar religie in Australië gelooft zelf niet in het bestaan van de duivel, maar noemt hem wel ‘een realiteit in het denken van mensen’. In de negen hoofdstukken komen thema’s aan de orde als de ‘geboorte’ van de duivel, de val van de duivel, de hel, engelen en demonen, magisch volksgeloof en hekserij, exorcisme en het naderende einde van de duivel (over de antichrist en de Apocalyps).

Het laatste hoofdstuk handelt over de ‘dood’ van de duivel. Sinds de verlichting is het geloof in de duivel in een neergaande spiraal

terechtgekomen en alleen in ‘sommige vormen van modern conservatief christendom’ leeft dat geloof nog voort, aldus Almond.

Toch blijft de duivel aanwezig in allerlei uitingen van religie, kunst, literatuur en cultuur.

De auteur bedient zich frequent van buiten-Bijbelse bronnen.

Ook bespreekt hij diverse theorieën die in de loop van de (kerk) geschiedenis op de duivel en zijn verhouding tot God zijn losgelaten. Tijdens het lezen van dit boek ervoer ik regelmatig de behoefte aan Bijbelse bezinning en theologische ijking door Bijbelgetrouwe commentatoren.

Want een Bijbelgetrouwe duiding van ‘het concept’ duivel biedt deze biografie niet. Almond toont overtuigend aan dat de duivel een belangrijke (en ook ambivalente!)

Ja, ik wil een abonnement op De Oogst!

Ik neem een jaarabonnement (€ 22,50 per jaar) en kies voor welkomstgeschenk nummer: Ik geef een jaarabonnement cadeau (eenmalig € 22,50) en ontvang graag het welkomstgeschenk: Ik neem een gratis proefabonnement van drie maanden.

Ik geef iemand een gratis exemplaar van De Oogst cadeau.

Mijn gegevens: M/V

rol heeft gespeeld in het denken en geloven van de geslachten die ons voorgingen. Ik heb het boek vooral gelezen als een oproep om waakzaam te zijn, ‘want uw tegenpartij, de duivel, gaat rond als een briesende leeuw, op zoek naar wie hij zou kunnen verslinden’ (1 Petrus 5:8). Godzijdank is zijn kop al vermorzeld.

Matthijs Guijt

Philip Almond Titel Omvang Prijs Uitgever ISBN

De duivel, een biografie 280 pagina’s € 22,90 Boekencentrum, 2015.

9789021143789

Welkomstcadeaus bij een jaarabonnement 1. Gratis wandeling met De Wandelende Tak, www.ontmoetamsteranders.nl 2. Dat jij nog leeft! Het levensverhaal van Rooie Bram, internaatsjongen, drugsdealer en hulpverlener.

3. Eva. Het verhaal een ex-prostituee en haar nieuwe leven samen met God. 4. Tijdloze bureaukalender in de lijn van FEM! (Ark Media). Met mooie uitspraken van vrouwen, inspirerende oneliners, zegenbeden en quotes.

Naam

1

Straat Postcode

Plaats

Telefoon

2

Geb.datum

3 4

E-mail

IBAN-rekeningnummer Datum

Handtekening

Ik ontvang graag de e-mailnieuwsbrief van: Tot Heil des Volks De Wandelende Tak Scharlaken Koord De Sikkenberg Shelter Youth Hostel Ministry

Opgeven kan ook via www.deoogst.nl Deze bon kunt u gratis (zonder postzegel) opsturen naar: Waypoint Urk

Ik geef een cadeau-abonnement of een gratis exemplaar aan: M/V

Naam

Telefoon

Abonneren april 2015.indd 1

Tot Heil des Volks Antwoordnummer 9389 1000 XH AMSTERDAM Aan het einde van het abonnementsjaar wordt uw abonnement automatisch verlengd, tenzij u een maand van tevoren het abonnement opzegt. Cadeauen proefabonnementen worden niet automatisch verlengd.

Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan Stichting Tot Heil des Volks (incassant-ID NL97ZZZ405302330000) om een eenmalige of doorlopende incasso-opdracht van het abonnementsgeld naar uw bank te sturen en aan uw bank om deze afschrijving comform de opdracht van Tot Heil des Volks uit te voeren.

Straat Postcode

Waypoint Kampen

Plaats E-mail

Tot Heil des Volks incasseert in de laatste week van elke maand. Als u het niet eens bent met deze afschrijving, kunt u deze binnen 8 weken eenvoudig laten terugboeken door contact op te nemen met uw bank.

25-03-15 13:03

Tot Heil des Volks De Oogst oktober 2015

dank voor uw steun

tot heil des volks

Hoofdkantoor

Evangelisatie, hulpverlening en profetisch geluid O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam 020 344 6310 020 420 2394 info@totheildesvolks.nl www.totheildesvolks.nl facebook.com/totheildesvolks twitter.com/thdvamsterdam Bereikbaar: ma.-do. 9.00-16.30 uur (behalve de lunch); vr. 9.00-12.30 uur.

De Shelter

Youth Hostel Ministry info@youthhostelministry.org www.youthhostelministry.org facebook.com/shelteryouth.hostelministry Shelters twitter.com/shelterams The Shelter City Barndesteeg 21, 1012 BV Amsterdam 020 625 3230 020 623 2282 city@shelter.nl www.shelter.nl The Shelter Jordan Bloemstraat 179, 1016 LA Amsterdam 020 624 4717 020 627 6137 jordan@shelter.nl www.shelter.nl

Scharlaken Koord

Straatwerk, preventie en hulp­verlening rond prostitutie Barndesteeg 25, 1012 BV Amsterdam 020 622 6897 020 330 2224 info@scharlakenkoord.nl www.scharlakenkoord.nl twitter.com/bewareloverboys Preventiewerk 020 626 0845 info@bewareofloverboys.nl www.preventiescharlakenkoord.nl

info@waypoint-urk.nl www.waypoint-urk.nl twitter.com/waypointurk Kringloop Waypoint Vliestroom 21, 8321 EG Urk 0527 239 924 kringloop@waypoint-urk.nl www.kringloopwaypoint.nl facebook.com/kringloopwaypoint

Waypoint Kampen

Verslavingszorg en preventie Boven Nieuwstraat 105-1, 8261 HC Kampen 038 331 6660 info@waypoint-kampen.nl www.waypoint-kampen.nl facebook.com/waypointkampen twitter.com/waypoint_kampen twitter.com/thecapekampen Winkel Waypoint Kampen Tweedehandskleding en accessoires Oudestraat 136, Kampen info@waypoint-kampen.nl www.waypoint-kampen.nl

De Sikkenberg

Christelijk recreatiepark Sikkenbergweg 7, 9591 TD Onstwedde 0599 661 144 info@sikkenberg.nl www.sikkenberg.nl facebook.com/sikkenberg twitter.com/sikkenberg

AHA

Dagopvang voor dak- en thuislozen O.Z. Voorburgwal 125, 1012 EP Amsterdam 020 627 4422 info@aha-dagopvang.nl www.aha-dagopvang.nl

Second Step Tweedehandskleding en accessoires Willemsstraat 39, 1015 HW Amsterdam 020 622 6897 secondstep@thdv.nl www.secondstepshop.nl

De Bewaarschool

CHAP

De Wandelende Tak

Christelijke hulpverlening bij seksverslaving Goudsbloemstraat 38, 1015 JR Amsterdam 020 420 9203 info@chap-nederland.nl www.chap-nederland.nl www.benikseksverslaafd.nl

Different

Christelijke hulpverlening rond ­seksuele identiteit en relaties Goudsbloemstraat 38, 1015 JR Amsterdam 020 625 6797 info@different.nl www.different.nl

Buurgericht kinderwerk O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam 020 344 6310 info@debewaarschool.nl www.debewaarschool.nl

Stadswandelingen en fietstochten in (de regio) Amsterdam O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam 020 344 6310 info@ontmoetamsterdamanders.nl www.ontmoetamsterdamanders.nl facebook.com/ontmoetamsterdamanders twitter.com/gidsmatthijs

Habakuk.nu

Een helder christelijk geluid 020 344 6310 info@habakuk.nu www.habakuk.nu twitter.com/habakuknu

Waypoint Urk

Verslavingzorg en preventie Vliestroom 9, 8321 EG Urk 0527 690 073

U vindt ons op sociale media

Onder dank ontvingen wij in augustus 2015 de volgende giften: Algemeen 15.315,06 AHA 988,49 Different 451,54 Habakuk 5,00 CHAP 197,50 De Bewaarschool 2.216,59 Kinderwerk – Replay 5,00 De Oogst 36,50 De Sikkenberg 170,00 Sikkenberg VolleyFEST 600,00 Scharlaken Koord Amsterdam 6.765,81 Scharlaken Koord Nederland 647,50 Scharlaken Koord Second Step 50,00 The Shelter City 60,00 The Shelter Jordan 25,00 De Wandelende Tak 83,00 Waypoint Kampen 1.687,00 Waypoint Urk 444,50 Youth Hostel Ministry 220,00

---------Totaal E 29.968,49

----------

testament en giften Testament Wilt u onze stichting testamentair gedenken?

De tenaamstelling dient te luiden: Stichting Tot Heil des Volks te Amsterdam.

De stichting bezit rechtsgeldigheid en is ingeschreven in het stichtingenregister bij de Kamer van Koophandel, dossiernummer 40530233.

Giften Stichting Tot Heil des Volks Bankrekening 104944 IBAN code: NL34INGB0000104944 De stichting beschikt over een ANBI-verklaring.

Giften en abonnementsbetalingen b ­ uiten Europa ABN-Amro te Amsterdam: 4667.85.992 t.n.v.: Stichting Tot Heil des Volks, Amsterdam IBAN code: NL38ABNA0466785992 BIC code: ABNANL2A (Beide codes vermelden)

Mochten er in deze publicatie afbeeldingen staan waaraan rechten kunnen ­worden ontleend, dan verzoeken we u contact op te nemen met de uitgever.

35

‘God heeft zijn volk niet verstoten, dat Hij tevoren gekend heeft.’ Romeinen 11: 2