De Oogst oktober 2018

Maandblad van Tot Heil des Volks | oktober 2018 | jaargang 81 | 950

de Oogst SINDS 1855

Twee zonen verslaafd aan drugs:

‘Ik heb veel verdriet gehad, maar God is trouw’ Nieuw: Digitaal straatwerk Scharlaken Koord

Onze helden!

Portretten van THDV-vrijwilligers

INHOUD

THEMA: TROUW

6 Twee zonen van Hilly waren aan de drugs ‘Het is allemaal niet voor niets geweest’

10 Ontmoet Amsterdam Anders Met recensies, tips en nieuws van OAA

12 De vrijwilliger 2.0 Pragmatisch en korte projecten

14 De helden van THDV Portret van twee vrijwilligers: wat drijft hen?

16 Nieuws Nieuws en ontwikkelingen rond de projecten van THDV

18 Project in beeld Deze keer: Waypoint Twenterand

20 Donateur Wie zijn de mensen rondom THDV? Waarom steunen zij ons?

22 Bijbelstudie Gert Hutten & column Arie de Rover Over het thema Trouw

24 Nieuw: digitaal straatwerk Scharlaken Koord Een antwoord op de digitalisering van prostitutie

28 Dagen van (on)heil Geschiedenis van Jan de Liefde en de Afscheiding

30 Recensies Recensies van diverse boeken

34 Boekbespreking Met dit keer het boek Wormen en engelen

TOT HEIL DES VOLKS

REDACTIONEEL: RONALD KOOPS

Trouw Als collega’s van THDV zijn we geschokt en overrompeld door het plotselinge overlijden van Sietse Greving op 7 augustus jongstleden. Sietse was de man van onze collega Herma Greving van ons secretariaat; hij was voorganger van de GKv in Alkmaar. Hij verdronk tijdens een vakantie in Zwitserland. Collega Matthijs Hoogenboom was aanwezig bij de rouwdienst en schrijft erover in zijn column op pagina 11. Ik wil je uitnodigen Herma en haar gezin in jullie gebed aan de Heer op te dragen.

Het thema van deze Oogst is trouw. We openen met het verhaal van Hilly Maathuis. Twee van haar zonen raakten aan de drugs en Hilly vertelt hoe ze in die periode vastzat in verdriet en eenzaamheid. Ook vertelt ze hoe ze juist toen ook de aanwezigheid van God ervoer. Hij is trouw, zegt ze achteraf. Bijzonder is dat Jelmer, een van haar kinderen, zijn levensverhaal zal delen op onze Levensechttour (zie advertentie op de achterkant de deze Oogst).

Hij is uiteindelijk van zijn drugsverslaving afgekomen en geeft nu preventielessen op middelbare scholen. Over trouw gesproken!

In deze Oogst vind je meerdere interviews met mensen die iets hebben met het begrip trouw: donateurs die onder de indruk zijn van het werk van THDV en het werk trouw willen ondersteunen. Of vrijwilligers die elke week trouw de straat op gaan in de Rosse buurt om namens Scharlaken Koord iets van Gods liefde en hoop uit te delen. Vrijwilliger Gratia Selier vertelt erover in deze Oogst, evenals

DE OOGST

Uitgave Tot Heil des Volks Redactie Matthijs Hoogenboom (eindredacteur) Ronald Koops (hoofdredacteur) Vormgeving, opmaak en druk Buijten & Schipperheijn, Amsterdam i.s.m. Aperta, Hilversum Fotografie Esta Fotografie (coverfoto) Juliantien Fotografie Sjaak Noteboom

Pieternel Meerkerk die zich inzet voor de dak- en thuislozen bij AHA. Wat gaaf om te zien dat onze vrijwilligers trouw het verschil willen maken!

Over vrijwilligers gesproken: hoe gaat het met ‘de vrijwilliger’ in Nederland? Diverse organisaties luiden de noodklok omdat vrijwilligers maar moeilijk te vinden zijn. Matthijs Hoogenboom schrijft erover in een achtergrondartikel over vrijwilligers. Eén ding is hem duidelijk geworden: de moderne vrijwilliger uit de generatie Y wil zich heus wel vrijwillig inzetten, maar is daarbij wel pragmatisch en doet het liefst korte projecten. Het verhaal is te lezen op pagina 12.

Ten slotte wijs ik graag op het artikel over digitaal straatwerk – een nieuwe digitale manier om vrouwen uit onder meer de thuis- en internetprostitutie te bereiken. Simone Schoemaker sprak met Marijn Goodijk, projectleider digitale hulpverlening, zie pagina 24.

Namens de redactie van de Oogst wens ik je veel inspiratie toe bij het lezen van dit nummer. ◄ Ronald Koops Hoofdredacteur de Oogst

FOTOGRAFIE: RUBEN TIMMAN

JAARGANG 81 | NUMMER 950 | OKTOBER 2018

Medewerkers Lisa Bac Matthijs Guijt Matthijs Hoogenboom Gert Hutten Ronald Koops Arie de Rover Simone Schoemaker Correctie Hannie Tijman

Redactie en administratie THDV, O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam thdv.nl 020 344 6310 info@deoogst.nl 020 420 2394

De Oogst is voor visueel gehandicapten ook verkrijgbaar in gesproken vorm. Nadere informatie bij de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo.

0341 565 499.

De Oogst is het donateursmagazine van THDV dat elf keer per jaar verschijnt en je wil inspireren om meer van Jezus te zien. Elke maand komt een nieuw relevant thema aan bod. Onze donateurs ontvangen het magazine. Word ook donateur en ontvang de Oogst thuis! Ben je benieuwd naar het magazine? Vraag een kosteloos exemplaar aan via communicatie@thdv.nl

DE OOGST

3

4

DE OOGST

Als jij gebrokenheid ziet, zie Ik genezing.

Wanneer jij afstand voelt, zie Ik dat je maar één stap verwijderd bent van thuis.

Hoe vaak kan één hart breken?

Dit had nooit zo mogen zijn.

Kijk in de spiegel, en je ziet iemand die je nooit had verwacht te zijn.

Maar in je betraande ogen kan Ik nog steeds mijn geliefde herkennen.

Ik weet dat jij dat nu misschien niet ziet, dus kijk naar Mij. Refrein: Wanneer jij alleen maar beschadigde dingen ziet, zie Ik dat er iets goeds in de maak is.

Ik ben nog niet klaar.

Wanneer jij wonden ziet, zie ik genezing.

Jij ziet je ergste fout, maar Ik zie de prijs die Ik betaalde.

En er is niets wat jij ooit zou kunnen doen om te verspelen wat genade heeft behaald.

Geef dus niet op, het is niet het einde.

Nee, hier begint wat liefde vermag: Ik maak alle dingen nieuw en Ik maak van jou een wonder.

Ik zie mijn kind, mijn geliefde, de nieuwe schepping die jij wordt.

Jij ziet de littekens van de keren dat je viel, maar Ik zie de verhalen die ze zullen vertellen over jou.

Jij ziet jezelf als onbruikbaar, Ik zie je als onbetaalbaar, jij ziet pijn, maar Ik zie een bedoeling.

Jij ziet niet-verdiend, onwaardig, maar Ik zie je door ogen van barmhartigheid.

Dit lied is van Matthew West, een christelijke zanger uit ­Amerika. Wil je dit lied op YouTube horen/zien, geef dan de zoekwoorden ‘Mended Matthew West’ op. Meer dan 4,6 miljoen mensen gingen je voor!

DE OOGST

5

THEMA

TEKST: RONALD KOOPS / BEELD: JULIANTIEN FOTOGRAFIE

Twee zonen van Hilly raakten aan de drugs

‘Ik heb veel verdriet gehad, Het is kwart over vijf in de ochtend en nog donker.

Het geluid van de deurbel klinkt luid in de stille nacht. Slaapdronken stommelt Hilly uit bed, loopt naar beneden en doet open. Ze schrikt als ze twee agenten ziet in uniform. ‘We willen graag dat u meegaat. Uw zoon ligt in het ziekenhuis en u moet afscheid van hem nemen.’

‘Onze zoon Geert begon met het gebruiken van drugs toen hij een jaar of 18 was. Al eerder was hij met alcohol begonnen. Ik had nog nooit met drugs te maken gehad en had in het begin ook niets door, hoewel er achteraf wel “signalen” waren. Spullen verdwenen, waardevolle dingen raakten zoek. Spaarpotjes werden opengebroken.

Toen dacht ik voor het eerst: wat gebeurt hier en wie doet dit? Al snel verdacht ik mijn zoon Geert. Ik wist zeker dat zijn oudere broer en zus dit niet deden, en Marije en Jelmer waren nog te jong. Maar toen ik Geert erop aansprak, ontkende hij natuurlijk alles. Op een zeker moment was het zo duidelijk! Maar hij bleef ontkennen.

Maar wat moest ik? Mijn man en ik dachten eerst dat het pubergedrag was, maar al snel bleek dat die gedachte wel een heel grote vergissing was. Hij kwam terecht in de kleine criminaliteit van bedreigen, joyriden en brandstichting. Later heeft hij daar een gevangenisstraf voor uitgezeten. In de weekenden ging hij naar hardcore feesten en kwam hij op zondagochtend pas thuis: “Goedemorgen… welterusten...” Hij ging naar bed en wij naar de kerk.’

6

DE OOGST

, maar God is trouw’ XTC ‘Mijn vermoeden dat er drugs in het spel waren, werd snel bevestigd toen ik xtc-pillen vond.

Enige tijd later ging hij ook GHB gebruiken. Op een nacht kwam hij na gebruik op zijn scooter naar huis en veroorzaakte hij een eenzijdig ongeval. De politie en ambulance werden direct opgeroepen. Omdat hij bang was dat de politie erachter kwam dat hij drugs bij zich had, besloot hij de rest van de GHB ook maar in te nemen. Dat veroorzaakte een enorme overdosis. Al snel hield zijn hart ermee op en werd hij gereanimeerd door de politie. Later in de ambulance kreeg hij weer een hartstilstand en in het ziekenhuis, onderweg naar de ic, nog een keer. Toen bleek hoe hoog de overdosis was. De artsen zeiden dat de kans op overleven wel heel klein was. Zij hadden het nog nooit meegemaakt.

‘Mijn vermoeden dat er drugs in het spel waren, werd snel bevestigd toen ik xtc-pillen vond’ We zijn die nacht meteen naar het ziekenhuis gegaan. Ik heb het naar God uitgeroepen: “Laat dit niet gebeuren!

Laat hem niet doodgaan! Ik heb dit kind van U gekregen.

Hoe kunt U het mij dan weer afnemen?!” Toen ik de deur van de ic opende, lag Geert daar in het ziekenhuisbed aan allemaal slangetjes en medische apparatuur. Hij werd kunstmatig in leven gehouden. Het meest afschuwelijke vond ik nog dat hij met z’n polsen en z’n enkels was vastgebonden aan de bedrand. Dat moest, zei de arts, want als mensen met zo’n overdosis toch uit een diepe coma ontwaken, zijn ze zo sterk dat ze alle apparatuur eraf trekken en een gevaar voor zichzelf en de omgeving zijn.

Toen ik hem zo zag liggen, brak ik. De arts zei na een paar minuten dat het moment was aangebroken om afscheid te nemen. Maar op dat moment gebeurde er iets heel bijzonders, want ik hoorde plotseling een zachte stem achter mij die rustig zei: “Hij gaat niet dood.” Ik draaide mij om, maar er stond niemand. Ik wist dat het een stem uit de hemel was. Ik heb daarom geen afscheid van hem genomen, ook niet nadat de arts het nog eens gevraagd had. Ik dacht: “Als die stem zegt dat hij niet doodgaat, dan vertrouw ik daarop.”

DE OOGST

7

Geert zou tot vier uur die middag in leven worden gehouden. Ik heb hem een dikke kus gegeven en gezegd: “Tot vanmiddag, jongen!” Nadat we hadden afgesproken dat we tegen 12 uur terug zouden komen, zijn we naar huis gegaan, want Marije en Jelmer moesten ook nog naar school geholpen worden. Toen ik weer thuis was, ging om kwart voor tien de telefoon. Ik dacht: “Het zal toch niet waar zijn, hè? Bellen ze dat Geert overleden is?”

Plotseling ging ik toch twijfelen. Had ik die stem wel echt gehoord? Of was het gewoon iets wat ik graag wilde horen? Vol angst nam ik de telefoon op. Ik hoorde een bekende stem: “Hoi mam, met Geert...” Ik was zo kwaad!!

Natuurlijk was ik heel opgelucht en dankbaar, maar ik dacht ook: “Wat heb je allemaal aangericht!” Ik heb het daar heel moeilijk mee gehad. Maar Geert reageerde vooral nuchter. Het is nu eenmaal gebeurd. Vanaf dat moment heeft hij geen GHB meer gebruikt, Hoewel ik me tot op de dag van vandaag nog wel zorgen maak over het drankgebruik.’

Eenzaam ‘Omdat ik niemand in mijn omgeving kende die ervaring had met drugsgebruik, kon ik mijn verhaal bij niemand kwijt. Aan wie moest ik het vertellen? Ik hield al het verdriet en alle ellende voor mezelf en raakte helemaal opgesloten en gevangen, jarenlang. Ik werd depressief en kon niet meer goed functioneren. Er heeft zich bij mij in die tijd epilepsie ontwikkeld en ik kreeg ook heel veel lichamelijke klachten. Ik kon niet meer slapen en werd heel vergeetachtig. Zo erg dat ik naar een psycholoog moest om een dementietest te doen. Gelukkig was het geen dementie. De oorzaak lag in de zorgen die ik had en de constante stress waarin ik leefde.

‘Omdat ik niemand in mijn omgeving kende die ervaring had met drugsgebruik, kon ik mijn verhaal bij niemand kwijt. Aan wie moest ik het vertellen?’

Tot overmaat van ramp kreeg ik het vermoeden dat onze jongste zoon Jelmer ook drugs gebruikte. Hij begon heel ander gedrag te vertonen dan normaal en ging er heel slecht uitzien. Ongezond en heel mager. Ook zijn eetlust verdween.

Op dat moment wist ik: dat zit niet goed. Hij verborg z’n drugs in het begin heel goed, maar ik ontdekte het toen ik een keer zijn kamer schoonmaakte. Ik zag een hoopje witte poeder liggen. Toen wist ik: dit is geen bloem, maar dat is speed.

Op een zeker moment vond ik flesjes met GHB. Toen Jelmer in de gaten had dat ik zijn drugsgebruik had ontdekt, besloot hij er niet langer een geheim van te maken.

Daarna begon hij ook thuis te gebruiken. Ik was enorm kwaad op hem en zei: “Nu heb je met je broer meegemaakt hoe ernstig drugs kunnen zijn en hoe het kan aflopen. En dan doe je het toch!” Maar het begin van zijn drugsgebruik was ongelukkig, vertelde hij. Hij was ergens in een disco en heeft per ongeluk een glas drinken gepakt waar GHB in zat. Hij voelde zich daar heel lekker

8

DE OOGST

bij en probeerde het nog een keer, en toen was het te laat om te stoppen.

Hij raakte gevangen in het drugsgebruik, het ging van kwaad tot erger. Op een gegeven moment gebruikte hij 24 uur per dag. Thuis, op z’n werk, overal. Ook kwamen er vrienden van hem over de vloer die hier thuis ook wilden gebruiken. Die jongens heb ik weggestuurd want ze wilden ook speed verhandelen. Ik zei: “Wegwezen, nu is het genoeg geweest, dit gebeurt niet in mijn huis!” Dat werd me niet in dank afgenomen. Een vriend van Jelmer zei: “Ja, maar het is mijn speed!” Toen zei ik: “En het is mijn huis, en nu eruit!”’

Zorgen ‘Ik maakte me ontzettend veel zorgen. Ik wilde niet dat mijn kinderen zo ten gronde gingen door de drugs. Ik heb het ze nooit verweten - verwijten helpt niet - maar ik heb altijd tegen hen gezegd: “Wat je doet, vind ik niet goed, maar ik hou van je.”

Dat vonden Geert en Jelmer niet altijd fijn om te horen, er is vast een schuldgevoel geweest.

Maar nu zeggen ze allebei: het is goed dat je dat toen gezegd hebt. Ze zeggen nu ook dat het verkeerd was afgelopen met ze als ik hen toen veroordeeld en uit huis gezet had. Geert is een poosje uit huis geweest – daar koos hij zelf voor – en dat vond ik heel erg. Hij ging naar een plek waar heel veel drankgebruik was, een heel slechte en ook vieze omgeving. Ik heb hem toen de sleutel van de achterdeur gegeven en gezegd dat hij altijd thuis mocht komen. “Denk maar niet dat ik dat doe”, zei hij nog, en daar ging hij. Wat was ik bang dat ik hem alsnog kwijt was, al was het dan niet door de dood. Maar na ruim een maand kwam hij terug. Hij vroeg: “Mag ik weer terugkomen?”

Ik zei: “Ik heb je toen de sleutel gegeven. Je weet dat je altijd terug mag komen.” Achteraf denk ik weleens: was dat wel zo verstandig? Volgens Geert wel, zo zei hij later.

Anders was hij helemaal in de ellende gekomen.’

Veroordeling ‘Als ik achteraf terugkijk op de hele situatie waar we toen in zaten, word ik nog het meest verdrietig van de veroordeling van de mensen om je heen, en de eenzaamheid.’ Dan schiet ze vol. Ze is even stil, veegt haar tranen af, slikt en zegt dan: ‘Ja, de veroordeling van de mensen om ons heen... dat vond ik het ergst. “Het zal wel aan de opvoeding liggen”, hoorde ik. En: “De vader is ook buiten beeld.” Dat klopte ook, want mijn man was internationaal chauffeur, dus die was er bijna nooit. Het lag overal aan, maar nooit aan de situatie zelf.

Ook werd ik ontweken. Zo liep ik eens in de winkel en zag dat een bekende van mij snel een ander gangpad in dook om maar niet te hoeven vragen hoe het ging. Zelfs mijn familie en mijn buren lieten mij links liggen. Ook bepaalde vriendjes en vriendinnetjes van onze dochters mochten niet meer bij ons spelen omdat wij zo’n asociaal gezin waren, met drank en drugs en weet ik veel wat nog meer.

Meer en meer kwam ik in de problemen en ik werd steeds depressiever. Op een zeker moment heb ik toch met mensen uit onze kerkelijke gemeente gepraat. Ik dacht nog:

‘Onze predikant kreeg het op z’n hart om Waypoint Twenterand op te richten, samen met een aantal mensen uit onze kerk. Ook ik werd benaderd. Ze zeiden: “Jij hebt kinderen die een verslaving hebben gehad. Wil je niet komen helpen bij Waypoint Twenterand?”

Toen dacht ik: “Ik wil de hele wereld laten zien dat mijn kinderen verslaafd zijn geweest. Na al het negatieve wat is gebeurd, wil ik daar toch nog wat positiefs uit halen.”

Zo ben ik bij Waypoint terechtgekomen.

Ik sloot me aan bij Moedige Ouders, een zelfhulpgroep.

Het was een drama toen ik voor het eerst mijn verhaal moest vertellen. Je moest je namelijk aan elkaar voorstellen en vertellen wat er was gebeurd. Huilend vertelde ik mijn verhaal. Toen de avond voorbij was, zat ik nog te huilen. Maar daarna kwam er een zekere rust en heel langzaam kreeg alles een plek. Er zaten voor het eerst in mijn leven mensen naast mij die in dezelfde situatie hadden gezeten. Ik besefte toen: ik ben niet de enige, ik hoef me helemaal niet zo eenzaam te voelen. Pas toen ik ging delen, kwam er genezing. Ik zou tegen alle ouders die een kind hebben dat verslaafd is of is geweest: zoek iemand op die in dezelfde situatie zit of heeft gezeten. Blijf er nooit alleen mee zitten. En ook: stuur je kind niet weg, maar zoek samen naar een oplossing.’

aan wie kan ik het beter vertellen dan aan een van mijn broeders of zusters in de Heer? Maar niets bleek minder waar. Het antwoord was: “Een goede christen kan niet depressief zijn!” Het voelde als een doodsteek. Toch heb ik altijd vertrouwen gehad in de Here God en het geloof vastgehouden dat het ooit weer goed zou komen. Vaak heb ik gebeden: “Heer, het kruis dat U mij te dragen geeft is zo zwaar. Ik kan het niet alleen!”’

Goed ‘Tegenwoordig gaat het beter met me. Ik zit nog wel in therapie om alles een plekje te geven. Als ik kijk hoe Jelmer nu voorlichting geeft op scholen door zijn verhaal te delen, dan denk ik: het zal wel ergens goed voor geweest zijn. Vaak moet ik aan de tekst denken die zegt: “Wat Mijn hand is begonnen te doen, zal Ik ook volbrengen.” (Naar Filippenzen 1:6, red.) God is trouw aan deze belofte. Na alle ellende die ik heb meegemaakt, kan ik nu misschien een hulp en steun zijn voor anderen. Dan is het allemaal niet voor niets geweest.’ ◄

Geert heet in het echt anders.

‘Als ik achteraf terugkijk op de hele situatie waar we toen in zaten, word ik nog het meest verdrietig van de veroordeling van de mensen om je heen, en de eenzaamheid’ Zelfmoord ‘Eens zakte ik zover weg dat ik het leven niet meer zag zitten. In de Bijbel staat dat een van de grote profeten de dag van zijn geboorte vervloekte. Bij mij voelde dat ook zo.

Ik had al een heel plan klaar om een eind aan mijn leven te maken. De locatie had ik al uitgezocht en ook hoe ik het zou doen. Ik dank God dat dat niet is gebeurd. Mijn geloof was sterker dan mijn depressie! De dood was voor mij misschien een oplossing, maar hoe moest dat dan met mijn kinderen? Maanden later kwam er eindelijk een ommekeer in de situatie, heel bijzonder. Na een diepe crisis kwam Jelmer tot een levend geloof en brak hij met de drugs.’ (Zie www. thdv.nl/jelmer. red.)

Luister naar de podcast van Hilly!

De podcastversie van dit artikel is te beluisteren via thdv.nl/podcast. De titel is: ‘Mijn kind is aan de drugs’. Jelmer (en z’n zus Marije) zullen hun verhaal vertellen op de Levensechttour in Ede en Vriezenveen. Meer info en gratis kaarten: thdv.nl/levensecht.

DE OOGST

9

ONTMOET AMSTERDAM ANDERS

  

MATTHIJS HOOGENBOOM

Ontmoet Amsterdam Anders

THDV organiseert onder de naam ‘Ontmoet Amsterdam Anders’ evenementen in Amsterdam. Omdat we graag de ervaringen met je delen die wij opdoen in ons werk. Omdat we enthousiast zijn over de mooie stad waar wij werken. ­Omdat we jou graag ontmoeten. Vanaf dit najaar heb je iedere week meerdere keren de gelegenheid om mee te gaan!

Wandelen in de herfst Dinsdag 9 oktober – Wie zie jij?

‘Wie zie jij?’ is de vraag die de gids je al wandelend door Amsterdam stelt. Je hoort over het ontstaan en het werk van THDV onder prostituees, daklozen en toeristen. Lunch in de Shelter.

Zaterdag 13 oktober – Wandelen met Bram Speciaal voor jongeren van 15 tot 18 jaar hebben we dit event ontwikkeld. Door middel van challenges, verhalen en getuigenissen leer je Amsterdam en jezelf beter kennen. Kijk op de website voor een promofilmpje.

Maandag 21 oktober – Amsterdam in WOII De gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor het dagelijks leven waren in een stad als Amsterdam enorm. Deze wandeling is ook voor kinderen (vanaf ongeveer 10 jaar) interessant.

Woensdag 24 oktober – Gracht Wandeling langs de mooiste grachten van Amsterdam met koffie, appelgebak en een rondleiding bij museum Van Loon. Lunch in de Shelter. Kijk op de Facebooktijdlijn van THDV voor een vlog over de laatst gehouden grachtenwandeling!

Donderdag 25 oktober – Wallen ‘It takes a generation to change peoples’ minds.’ Dáárom nemen we je mee naar de Wallen. Laat je raken door de grootste blinde vlek van nu: prostitutie en mensenhandel. Met high tea bij Second Step.

Vrijdag 2 november – Joods Amsterdam Een indrukwekkende wandeling langs de Portugese Synagoge, de Hollandsche Schouwburg, het Auschwitzmonument en de Dokwerker.

Start in de Hoftuin en lunch in de Shelter.

Zaterdag 3 november – Wie zie jij?

Zaterdag 10 november – Joods Amsterdam Dinsdag 13 november – Wie zie jij?

Ga voor meer data en aanmelden naar onze vernieuwde website: ontmoetamsterdamanders.nl

10

DE OOGST

Stilte in Amsterdam ‘In tijden niet zo’n vrede ervaren’, was een van de ­reacties op onze stiltewandelingen in het voorjaar.

Vanwege het succes van deze wandelingen gaan we dit najaar weer in stilte wandelen. Op woensdag 21 november neemt Ronald Koops je mee langs stille hofjes en kapellen in Amsterdam. Je bezoekt de lunchpauzedienst op het Begijnhof en luncht in de Shelter. De dag eindigt met een stilteconcert. Geef je snel op via ontmoetamsterdamanders.nl want vol = vol.

Recensie ‘Descartes in Amsterdam’ Met veel plezier en in de spreekwoordelijke ‘één adem’ heb ik deze filosofische detective in mijn vakantie gelezen. Het is de ideale mix tussen geschiedenis, filosofie en een smeuïg plot. Het is vooral leuk als je (de geschiedenis van) Amsterdam een beetje kent. Personen, gebeurtenissen en plekken komen dan tot leven en stiekem leer je ook nog wat bij.

Na het lezen van dit boek begrijp ik bijvoorbeeld een beetje beter wat de cartesiaanse methode is.

Descartes in Amsterdam Hans Doore­ malen Uitgeverij Boom € 20,--

Ga je een dagje naar ­Amsterdam?

Check dan deze link voor gratis lunchconcerten en andere leuke activiteiten: thdv.nl/ ontmoet-amsterdam-anders/agenda-tips

COLUMN / MATTHIJS HOOGENBOOM

Midden in de zomervakantie werden we opgeschrikt door het bericht dat de man van onze collega Herma – secretaresse op het Dienstencentrum – tijdens hun vakantie in Zwitserland is verongelukt. Negenendertig was hij, man, vader van vier jonge kinderen en predikant in Alkmaar. Niet te bevatten.

Het was een moment waarin we de band ervoeren die we met elkaar hebben. Collega’s zijn een apart slag mensen. In het rijtje familie, vrienden, enzovoort staan ze misschien niet vooraan, in het weekend is er meestal geen contact, maar je trekt wel meerdere dagen per week intensief met elkaar op. Dat onze collega een van de ergste dingen is overkomen die je mee kunt maken doet pijn. Hoe groot het verschil in pijn ook tussen haar en ons, we lijden met haar mee.

Dat onze collega een van de ergste dingen is overkomen die je mee kunt maken doet pijn Bezoekers van de dienst voorafgaande aan de begrafenis moesten worden verspreid over drie kerkgebouwen.

De stoet die daarna naar de begraafplaats trok, achter de rouwauto aan, leek eindeloos. Als collega’s waren we er samen getuige van hoe Herma en de kinderen één voor één een schep aarde op de kist gooiden. Ze werden ondersteund door moederhanden van een moeder die zelf door haar moeder werd omarmd. Hartverscheurend.

Naast de pijn met en voor Herma was er tegelijk een blik naar binnen. Sietse was maar twee jaar ouder dan ik. De dood zet alles in een ander licht. Het getuigenis dat van Sietse gegeven werd, was om jaloers op te worden. Hij was een man vol van God die – zo werd gememoreerd – eens gezegd heeft: ‘Wees niet tevreden met een leven dat wel lekker loopt.’ Ik onderzocht mijzelf en dacht: ben ik druk met de goede dingen? ◄ Matthijs Hoogenboom is gids en ­coördinator van Ontmoet Amsterdam Anders

FOTOGRAFIE: RUBEN TIMMAN

DE OOGST

11

THEMA

TEKST: MATTHIJS HOOGENBOOM / BEELD: TIME

Vrijwilliger 2.0: pragmatisch en korte projecten ‘Er ligt een tijdbom onder het vrijwilligerswerk in ons land’ kopte het Nederlands Dagblad onlangs. Een verontrustend geluid dat je vaker om je heen hoort. Zijn jongeren nog te porren voor vrijwilligerswerk?

Het probleem Projecten die niet aan vrijwilligers kunnen komen. Vacatures in kerkenraden en commissies die moeilijk te vervullen zijn. Is het echt zo slecht gesteld met vrijwilligerswerk? Cijfers van het CPB (zie kader) geven eigenlijk best een positief beeld. Waar komt dan het gevoel vandaan dat het lastig is om aan vrijwilligers te komen? De overheid heeft zich de laatste jaren behoorlijk teruggetrokken. Om werkzaamheden te continueren worden soms in plaats van betaalde krachten vrijwilligers aangetrokken.

Een andere verklaring zou kunnen zijn dat vrijwilligers enthousiaste mensen zijn die mogelijkheden zien. Ze zouden altijd meer willen doen, waardoor het beeld ontstaat dat er te weinig vrijwilligers zijn. Een derde oorzaak is de ouder wordende groep babyboomers die in verhouding veel vrijwilligerswerk doen. In 2020 worden de eerste babyboomers vijfenzeventig, de leeftijd waarop gemiddeld genomen veel mensen stoppen met vrijwilligerswerk. Hoe gaan we deze groep vervangen?

Generatie Y Was het maar zo simpel dat van onderaf een nieuwe generatie de oude zou opvolgen. Dat gaat sowieso al niet lukken omdat er nu eenmaal meer ouderen dan jongeren zijn (vergrijzing). Los daarvan: generatie Y (geboren tussen 1980 en 2000 en daarom ook wel millennials genoemd) past ervoor de vrijwilligerstaken van hun ouders over te nemen. Te langdurig, te frequent, te veel verantwoordelijkheid. Daar valt veel over te zeggen en dat gebeurt online dan ook in allerlei toonaarden. Met cijfers kan worden gestaafd dat narcisme onder millennials een soort volksziekte nummer 1 is. The Times zette in 2013 ‘The Me Me Me Generation’ als kop boven een artikel dat onder andere hierover ging. De schrijver van dat artikel (zelf millennial) betoogt daarin trouwens vrij overtuigend

12

DE OOGST

dat de genoemde kenmerken meer een voortzetting van een trend zijn dan een breuk met eerdere generaties.

Eeuwenlang waren bijna alle mensen zelfvoorzienende boeren op kleine schaal. Nu zijn de opties wat je met je leven zou kunnen doen eindeloos. Die ontwikkeling is snel gegaan. Is het raar dat je gebruikmaakt van de keuzes die je hebt en gaat voor de beste optie? Individualisme – want daar heb je het dan toch eigenlijk over? – is niet van vandaag of gisteren. Het bestaat sinds Luther: hij leerde dat je niet via een ander (Maria of zo) tot God hoeft te gaan, maar dat je je rechtstreeks tot Hem kunt richten.

Daarmee speelde de Reformatie een grote rol in de verschuiving van collectief denken (wat de paus zegt is waar) naar het individu. Individualisme is dus niet alleen maar negatief.

Nieuwe vormen Dat het beeld niet eensluidend is, blijkt uit een reactie van Corjan Rink, relatiebeheerder bij de christelijke organisatie Woord & Daad (armoedebestrijding vanuit Bijbels perspectief): ‘Er zijn jongeren die een koorzangavond organiseren, en ouderen die zich bezighouden met promotie op social media. Dus de traditionele vrijwilligerstaken zijn nog steeds actueel en blijven ook bestaan.’ Daarom zoekt de organisatie – naast de bestaande kortetermijnvrijwilligerstaken, zoals een collecte – naar nieuwe vormen van vrijwilligerswerk. ‘We zijn gestart met Mijnactie: mensen kunnen zelf een (sportieve) activiteit organiseren waarbij de werving via de website plaatsvindt.

Daarnaast kijken wij ook naar andere manieren om vrijwilligers betrokken te houden. Daar past ook in dat we nu meer met kringloopwinkels werken. Vrijwilligers kunnen daar beter hun tijd indelen die ze beschikbaar hebben.

Met deze vormen zien we dat er een groep (nieuwe) vrijwilligers betrokken blijft.’

vervanging voor de vakantie. Binnen die flexibiliteit zijn ze heel bewogen met een eenzame of oudere.’

Pragmatische idealisten Millennials zijn over het algemeen pragmatische idealisten. Ze dragen niet hun steentje bij omdat het zo hoort, en hebben weinig op met instituten en bureaucratie. Vandaar dat ze slecht te porren zijn voor vrijwilligerswerk op plekken waar mensen traditioneel maatschappelijke betrokkenheid uiten: politiek bijvoorbeeld. Maar dat betekent niet dat ze niet hun bijdrage aan de maatschappij (of hun naaste) willen leveren. Als ze ergens door zijn geraakt, zijn ze zeker bereid zich ervoor in te zetten.

‘Millennials denken projectmatig; ze hebben het liefst kortdurende of eenmalige vrijwilligerswerkzaamheden’ Daarbij denken ze projectmatig; ze hebben het liefst kortdurende of eenmalige vrijwilligerswerkzaamheden.

Organisaties als ‘De Voorleesexpress’ of ‘Bloemen Voor’ spelen hierop in. Net als ‘Burennetwerk’ dat buren aan elkaar koppelt voor kleine klusjes of sociaal contact. Het grootste gedeelte van de ‘Goede Buren’ (degenen die de diensten verlenen) is tussen de vijfentwintig en veertig jaar. Sanne Evers, coördinator bij Burennetwerk: ‘Senioren zijn vaak supergecommitteerd; die gaan iedere maandag koffieschenken in het bejaardenhuis. Ze voelen zich nog rot als ze op vakantie gaan. Jongeren willen het wat flexibeler, meer passend bij hun leven. Ze zijn net zo toegewijd, maar je moet wel rekening houden met hoe hun leven eruitziet. Daarom is er bij ons de mogelijkheid een klus terug te geven aan de helpdesk; dan zoeken wij

Trouw De Shelters, twee hostels van Tot Heil des Volks waar in hartje Amsterdam wordt geëvangeliseerd onder toeristen, draaien al meer dan vijfenveertig jaar op vrijwilligers: jongeren tussen de achttien en vijfentwintig jaar uit de hele wereld. Er is weleens een tekort geweest, maar altijd kon het werk doorgaan. Hennie Maljaars, stafmanager: ‘De meeste vrijwilligers maken hun periode niet alleen af, maar verlengen zelfs nog. Ze blijven ook trouw tot het eind en lopen niet in de laatste weken de kantjes ervanaf. Enthousiasme blijft, door de Geest die in hen werkt.’ Volgens Hennie heeft dat te maken met trouw. ‘In de Bijbel worden liefde en trouw vaak in één adem genoemd. Daarin mag je een afspiegeling zijn van God Zelf.

Trouw heeft voor mij niet in de eerste plaats te maken met beschikbaarheid, maar veel meer met de inhoud, met het hart. Ik zie dat terug bij onze vrijwilligers: elke dag weer opnieuw zetten ze zich – met alle onvolmaaktheid – in voor hun taak, of die nu interessant is of niet.

Dat ze trouw zijn in hun gebed geeft daarbij veerkracht.

Trouw betekent voor mij in verbondenheid met God blijven doen wat Hij zegt en Hem dienen in de kracht die Hij geeft. Dat heeft alles te maken met willen leven voor God in het besef dat Christus je leven is. Zoals een staflid laatst zei: “Het gaat niet meer om mij, maar om Christus.”’ ◄

Vrijwilligerswerk in Nederland • 49% van de Nederlanders van 15 jaar en ouder doet minstens eens per jaar vrijwilligerswerk • Gemiddeld besteden vrijwilligers 4 uur per week aan hun vrijwilligerswerk.

• Het meest actief is de groep tussen de 35 en 45 jaar (58%), vooral inzet op de school van hun kinderen.

• Van de vijfenzestigplussers doet 43% vrijwilligerswerk. Zij besteden er gemiddeld wel meer tijd aan.

Mensen gerelateerd aan een religieuze groepering zetten zich vaker in als vrijwilliger. Onder PKN’ers en gereformeerden ligt dit percentage het hoogst: rond de 65%.

Als alle vrijwilligers het minimumloon zouden ontvangen, zou dat per jaar een bedrag van 15 miljard euro kosten, nog afgezien van al het resultaat dat het vrijwilligerswerk oplevert.

Bron: CPB

DE OOGST

13

TEKST: SIMONE SCHOEMAKER / BEELD: ESTA FOTOGRAFIE & THDV

Naam: Pieternel Meerkerk Functie: vrijwilliger bij AHA / daklozenopvang Sinds: 2012 Taak: gastvrouw

De helden van THDV THDV heeft ongeveer 250 vrijwilligers. Zonder hen zou onze organisatie niet kunnen functioneren, daarom zijn we blij met hen. Ze zijn onmisbaar als straatwerker, kok, chauffeur, maatje of hulp in de kringloopwinkel. Maak kennis met twee van onze helden die al jaren verbonden zijn aan de organisatie.

‘In het inloophuis leerde ik de wereld kennen’ ‘In het laatste jaar van mijn middelbare school kwam ik voor een excursie naar Amsterdam. We bezochten onder meer inloophuizen voor daklozen, en ik had best veel vooroordelen en vond het spannend: ik was bang dat de bezoekers toch vreemd zouden zijn of met alleen een plastic tasje over straat zouden zwerven. Maar al snel leerde ik dat daklozen ook gewone mensen zijn. Iedereen kan door omstandigheden dakloos worden. Mijn vooroordelen klopten niet en ik was direct onder de indruk. Sterker: ik wilde graag iets betekenen voor de mensen om mij heen die het minder getroffen hadden. In het tweede jaar van mijn vervolgopleiding begon ik als vrijwilliger bij AHA. Het duurde even voordat ik een klik had met de bezoekers. Ondertussen heb ik geleerd dat het belangrijk is dat

14

DE OOGST

je trouw blijft komen en investeert in de contacten. Inmiddels heb ik de bezoekers heel goed leren kennen en kan echt naast hen staan.

Soms gaat er ook weleens iets mis en is iemand agressief. Maar dan gebeurt er altijd iets heel moois: de rest van de bezoekers spreekt deze agressieve persoon aan en de groep is dan heel beschermend richting de vrijwilligers. Mijn veiligheid komt op zo’n moment echt uit de groep en wordt gewaarborgd door de bezoekers zelf, dat had ik nooit verwacht. Ik vind het erg leuk om bij AHA te werken en leer er zelf veel van. Het is leerzaam om te zien hoe goed je het zelf hebt en ik vind het belangrijk om dit te kunnen delen. Maar ik geef niet alleen, ik krijg er ook veel voor terug. Ik kom uit een heel beschermde omgeving, een klein dorpje waar iedereen elkaar kent. Bij het inloophuis van AHA leerde ik de wereld kennen.’ ◄

‘Ik mag hoop brengen op donkere plekken’ ‘Mijn moeder is Hongaarse en daarom spreek ik vloeiend Hongaars. Dat is een groot voordeel in het contact met de Hongaarse vrouwen die werken in de Rosse buurten.

Ik doe dit werk nu zes jaar en heb daardoor een band opgebouwd met verschillende vrouwen van allerlei nationaliteiten. We bezoeken hen regelmatig en ze zien vaak uit naar onze komst. Bij de Hongaarse vrouwen is direct een klik en veel openheid doordat ik hun taal spreek. Ik heb vaak heel mooie gesprekken over hun thuisland, hun familie en de problemen waar ze mee worstelen. Er is een vrouw die ik al zes jaar lang elke maand bezoek, ze zorgt voor haar familie in Hongarije en stuurt steeds geld.

Daardoor vergeet ze zichzelf en heeft ze een heel laag zelfbeeld. Ze zegt vaak dat wij de enigen in haar leven zijn met wie ze bepaalde dingen kan delen en die haar waardevol vinden.

Ik voelde me in eerste instantie niet geroepen om dit werk te gaan doen en ben begonnen als tolk. Omdat ik geraakt werd door de verhalen die ik hoorde, besloot ik dat ik meer wilde doen. Ik ben gewoon maar begonnen

met het straatwerk en ik was verbaasd over hoe positief het was. De vrouwen die ik ontmoet zijn zo warm, vriendelijk en staan erg open voor contact. Het is mooi om te zien hoe God mij in dit werk gebruikt en hoe ik iets mag betekenen.

Hoewel de vrouwen die ik ontmoet een totaal ander leven dan ik hebben, ontstaat er vaak toch een mooie band.

Als we praten vallen onze verschillen weg, we praten als gelijken met elkaar en kijken door de problemen en uiterlijkheden heen. Ik zie dan zoveel kwetsbaarheid en gebrokenheid, maar ik zie ook dat God er is. Hij is aanwezig in die situaties, in die ontmoetingen. Niet alleen voor de vrouw die we bezoeken maar ook voor mij. En dat raakt me elke keer weer: Hij is daar op dat moment.

Dit werk kun je niet plannen of in de hand houden. Ik laat het los, ik zie wel wat God doet. Het belangrijkste is dat ik ga. Niet als iemand die komt vertellen wat vrouwen moeten doen, maar als iemand die naast hen wil staan, iemand die wil luisteren. Als je gaat in oprechtheid en trouw, dan pas krijg je echt contact met kwetsbare mensen. Ik mag een stukje met hen meelopen, vertellen dat er hoop is en een betere toekomst. Ik mag hoop brengen op plekken waar het donker is, dat vind ik rijk.’ ◄

Naam: Gratia Selier Functie: straatwerker bij Scharlaken Koord Sinds: 2012 Taak: bezoeken van de vrouwen in de Rosse buurt

DE OOGST

15

DICHTBIJ

NIEUWS / SIMONE SCHOEMAKER

Levensechttour THDV ‘Een beetje drugs gebruiken is toch niet zo erg?’ ‘Iedereen doet het, daar groei je wel overheen.’

Helaas zien wij een andere realiteit: drugs maakt veel kapot in de levens van mensen, hun relaties en de samenleving. Maar er is ook hoop! Het thema ‘Rauwheid & Hoop in Verslaving’ is het uitgangspunt voor een bijzondere en muzikale reis in het najaar van 2018.

Jelmer deelt zijn verhaal met ons en vertelt over zijn leven. Ook is er volop ruimte om kennis te maken met onze lokale Waypoint-projecten. THDV wil oud en nieuw met elkaar verbinden: daarom worden er prachtige psalmen gezongen en is er ruimte voor muziek van THDV-medewerker

Ronald Koops en band. Samen willen we danken, zingen en horen over het werk dat God nog steeds doet. Kom ook langs en laat je inspireren en verrassen. We hopen je te ontmoeten! De avonden worden dit jaar gehouden in Bunschoten (3 november), Ede (10 november) en Vriezenveen (17 november).

Met medewerking van de YesssTienerkoren uit Lunteren, organist Bastiaan Stolk, Gert Hutten, Matthijs Hoogenboom, Simone Schoemaker en Ronald Koops & band. De toegang is gratis, maar meld je wel even aan.

Kaarten zijn beschikbaar via thdv.nl/ evenementen. Zorg dat je op tijd bent want de kaarten zijn snel weg! Zin om mee te zingen met het koor? Dat kan!

Ga naar thdv.nl/projectkoor.

Nieuwe website Scharlaken Koord We zijn trots op de nieuwe website van Scharlaken Koord! Een prachtige site waar al onze activiteiten en projecten samenkomen. Via deze nieuwe site bereiken we dankzij de nieuwe chatfunctie ook vrouwen die zelfstandig werken vanuit huis en hotel of als escort op bezoek gaan bij een klant. Zie ook het interview met Marijn, onze projectleider Digitaal Werk, elders in dit blad. scharlakenkoord.nl

Dag tegen mensenhandel Op 18 oktober a.s. is het de Dag tegen Mensenhandel. Van alle slachtoffers van mensenhandel werkt 60% in de prostitutie. Zij worden gedwongen door fysiek of psychologisch geweld dat hun leven compleet verwoest. Scharlaken Koord strijdt al jaren om deze vrouwen hun waardigheid terug te geven en op te staan tegen dit onrecht. Het dagblad Trouw publiceert op 18 oktober a.s. een aparte bijlage over mensenhandel

16

DE OOGST

met verhalen van vrouwen die door Scharlaken Koord begeleid worden. Een aanrader om te lezen dus!

Menukaart kerken Wil je dit komende seizoen eens iets anders doen en je met je kerk inzetten voor mensen aan de rand van onze samenleving? Check dan onze menukaart voor de kerken op thdv.nl/kerken en laat je inspireren!

Gezocht: vrijwilligers (18-30 jaar) voor Shelter hostels

Overdracht ‘De Bewaarschool’ Op vrijdag 20 juli was er een klein feestje met de betrokkenen van De Bewaarschool. Een feestje om een komma neer te zetten in het verhaal van het buurtgericht kinderwerk. Na jaren van samenwerking tussen THDV en diverse kerken heeft THDV het concept van De Bewaarschool overgedragen aan de kerken zelf. Door de jaren heen hebben we steeds ervaren dat het concept thuishoort bij de missie van de kerk. Steeds meer kerken in Amsterdam zijn enthousiast om hun deuren wagenwijd open te zetten voor de buurt, om buurtbewoners een netwerk aan te bieden en naast mensen te gaan staan. Omdat je via de kinderen de buurt bereikt, slaat het concept van buurtgericht kinderwerk in veel kerken en buurten aan.

THDV Verslaafden ‘Vandaag mijn eerste joint gerookt, iedereen in de groep doet het, dus het is geen probleem.

School is toch achterlijk, ze snappen hier echt niet wat nodig is.

Mijn cijfers gaan omlaag, nou boeien? Gisteren met de groep wat rondgehangen in het winkelcentrum, wiet is best duur en we hebben geld nodig. Samen wat gejat bij de Bruna, niemand heeft het gezien, echt supersimpel.

Mijn moeder maakt zich zorgen dat ik met de verkeerde jongens omga, wat een onzin. Ik doe wel waar ik zin in heb. Nick zegt dat hij

Annerieke Bakker, medewerker van Re-play in Amsterdam-Oost, heeft het stokje van het buurtgericht kinderwerk (letterlijk) overgenomen. Wij zijn heel dankbaar dat zij haar talent en passie hiervoor wil inzetten en wensen haar hierin van harte Gods zegen toe. Ook wij gaan door met onze missie: in ons project Het Fort bouwen we aan een kansrijke toekomst voor kinderen die opgroeien in armoede. Uit verschillende hoeken van het land komen er aanvragen binnen om ook bij hen in de wijk een Fort-locatie te starten. Daar zijn we dankbaar voor, omdat we de kans krijgen nog meer kinderen te helpen.

We zijn nog op zoek naar vrijwilligers. Heb jij een passie voor kinderen en wil jij je inzetten voor hun toekomst? Neem dan een kijkje op thdv.nl/vacatures.

nog iets beters heeft dan wiet, dit weekend neemt hij xtc mee voor ons allemaal.’

Lees de rest van dit verhaal op thdv.nl/David. Er zijn nieuwe gedeelten aan zijn verhaal toegevoegd!

Ben jij of ken jij iemand tussen de 18 en 30 jaar oud, met een passie voor evangelisatie? Iemand die graag een paar maanden tot een jaar vrijwilligerswerk zou willen doen in een internationale context? De Shelter hostels in Amsterdam zijn op zoek naar nieuwe vrijwilligers!

Vind je het leuk om: • Op een praktische manier mensen te dienen?

• In contact te komen met mensen met verschillende achtergronden en overtuigingen?

• Op een ontspannen manier over Jezus te vertellen?

• Onderdeel te zijn van een internationale christelijke community?

• Te groeien in je persoonlijkheid en in je geloof?

• Te leren hoe je je geloof kunt delen met niet-christenen?

Dan is de Shelter echt iets voor jou! Kijk voor meer informatie op youthhostelministry.org en meld je aan!

Kerst 2018 Reserveer vast een plekje in je agenda voor de kerstviering van THDV. Op vrijdag 21 december staat de karakteristieke Noorderkerk in de Jordaan in het teken van THDV Kerst. Prachtige muziek, mooie verhalen en een kijkje in het leven van een dakloze staan centraal. Kom je ook?

DE OOGST

17

PROJECT IN BEELD / TEKST: RONALD KOOPS / BEELD: THDV

In de rubriek ‘Project in Beeld’ laten we via een foto het werk van de verschillende projecten van THDV zien.

18

DE OOGST

Waar zijn we: de stand van Waypoint Twenterand op het BOOST-festival in Den Ham. Wat zien we: Hoe loop jij als je onder invloed bent? Probeer hier onze drugsbril. Het uitnodigende bord voor de stand van Waypoint Twente­ rand daagt veel tieners en kinderen uit dit eens te proberen. Het jongetje op de foto probeert ‘onder invloed’ een bal te vangen. Hij vangt mis.

Meer over dit project: De passie van Waypoint Twenterand is om samen met de lokale gemeenschap de weerbaarheid van de nieuwe generatie jongeren te vergroten. Dit doet WP Twenterand door het geven van voorlichting aan de jongeren en door het trainen van vrijwilligers en ouders/ opvoeders die om de jongeren heen staan. Ook is er een zelfhulpgroep voor naasten en adviseren en helpen we concreet wanneer dit nodig is.

DE OOGST

19

ACHTERBAN / TEKST: RONALD KOOPS / FOTO: SJAAK NOTEBOOM

Wie zijn de mensen rondom THDV? Waarom steunen zij ons? Hoe staan zij in het leven?

We zoeken ze op en stellen ze in deze rubriek voor.

‘Ik hou van mensen’ Deze keer maken we kennis met Driek van Diermen, rasechte ‘Spiekendorper’, oftewel: zoon van een visserman en geboren en getogen in Spakenburg.

Dat hij een échte Spakenburger is, is goed te zien in zijn huis. Naast de voordeur prijkt een gefiguurzaagde afbeelding van de botter BU-59 en dezelfde botter staat als miniatuur op een klein tafeltje in de hoek van de open keuken te glanzen. Driek - ‘zeg maar “je” hoor!’ - woont al 43 jaar in dit huis, tot zijn grote verdriet sinds enkele maanden alleen, want in april van dit jaar overleed zijn ‘lieve vrouw’, net nadat ze vijftig jaar getrouwd waren.

Elke keer als hij over haar praat, schiet hij vol. ‘Mijn hart is vol verdriet, maar ik heb ook vertrouwen, ik ervaar God in deze tijd zó nabij.’

Driek van Diermen. Wie hem leert kennen, sluit hem in z’n hart. Hij houdt van mensen en dat straalt hij uit. Tij-

20

DE OOGST

dens ons gesprek gaat meerdere keren de voordeurbel.

Ook zijn buurman en – wat toevallig – mijn oud-docent Jaap Cordia komt via een zijdeur even binnenlopen. Koffie, kletspraatje, gezelligheid. Het tekent de sfeer in huize Van Diermen. ‘Mijn dochters zijn allemaal getrouwd en wonen met hun gezinnen in het dorp. Regelmatig komt er een dochter of een kleinkind langs voor een praatje of een boterham tussen de middag. Ik ervaar dat als zegen.’

Visser De vader van Driek, Jaap van Diermen, was visser. Zijn moeder, Jannetje Kok, was dochter van ‘de oude koster’ van de Noorderkerk in Spakenburg. Zelf heeft Driek ook altijd in ‘het dorp’ gewerkt: hij werkte maar liefst 37 jaar voor Vebo Beton en Staal in Bunschoten, een bedrijf dat gespecialiseerd is in prefabbeton en staalproducten.

Mede onder zijn leiding groeide het bedrijf van 25 naar meer dan 300 medewerkers en ongeveer 1500 opdrachtgevers die de specifieke producten van beton en staal afnemen: geveldragers, afdekbanden, dorpels, lateien, bloktreden, galerij-/balkonplaten, trappen enzovoorts.

‘Het is altijd mijn passie geweest om onze werknemers op de juiste plek te krijgen. Wat doen ze graag? Willen ze

Driek van Diermen (77) is vader van drie dochters en opa van acht kleinkinderen. Via zijn dochter Gerda raakte hij betrokken bij het werk van THDV. Nu wil hij vaste donateur worden en bezoekt hij regelmatig evenementen van THDV. Hij fietste mee met ‘Fietsen voor Het Fort’ in juni en ook de kerstviering van 21 december staat al in zijn agenda. ‘Jullie avonden zijn zó genieten…’

Woonplaats: Bunschoten-Spakenburg Kerkelijke achtergrond: Christelijke Gereformeerde Kerken

doorgroeien en hebben ze een interne opleiding nodig?

Daarnaast vond ik het ook belangrijk om met elkaar de successen te delen.’

VUT Toen hij 60 jaar was, ging hij met de VUT. Niet dat hij zich verveelde, want hij zat toen al jaren volop in het kerkelijk werk. Toen hij met de VUT was, is hij naast zijn kerkwerk ‘heel wat anders’ gaan doen in de tijd die hij kreeg. Hij raakte, op advies van zijn vrouw, betrokken bij het Museum Spakenburg. Tot vorig jaar was hij – hoe kan het ook anders – voorzitter van dit museum en op dit moment verzorgt hij er nog steeds rondleidingen. Ook is hij altijd present op de jaarlijkse Spakenburgse Dagen, waarin het allemaal draait om cultuur, historie en beleving.

THDV Via zijn dochter Gerda maakte Driek vorig jaar kennis met THDV. Ze kreeg een functie bij Het Fort als kindercoach.

Aanvankelijk was Driek niet zo enthousiast. ‘Maar toen ik de liefde van Gerda voor kansarme kinderen in Amsterdam-Noord zag, groeide mijn enthousiasme. Ze nam me ook mee naar de Levensechttour in Zwolle, schitterend was dat. Ik zag daar mensen die allemaal vanuit hun hart aan het werk zijn om kwetsbare mensen op de kaart te zetten.’ Ook het samen zingen en het getuigenis van een ex-drugsverslaafde die de liefde van Jezus ontdekte, vond hij heel bijzonder om mee te maken.

afgelopen juni organiseerde. Driek: ‘Mijn vrouw was nog maar kort geleden overleden, toen ik voor mijn verjaardag een bijzonder cadeau kreeg: mijn dochters gaven mij deze fietstocht cadeau en met z’n vieren hebben we een prachtige dag beleefd rond Amsterdam, Durgerdam en andere plaatsjes in de regio. De dag begon op Het Fort, waar we samen zongen, baden en meer hoorden over Het Fort.

Tussen de middag was er een picknick op de boerderij en we sloten de dag af in een klein kerkje. Het mooiste vond ik dat je 25 euro kon doneren, geld dat bedoeld is voor de kinderen van Het Fort, zodat ook zij een keer een cadeautje kunnen krijgen als ze jarig zijn. Dat vind ik het mooie aan THDV: de bewogenheid met mensen die het minder hebben. Er waren zulke mooie gesprekken op die dag, ook met andere deelnemers, dat kun je van tevoren niet bedenken, maar dat wordt door God geleid. Ja, ik voel me echt betrokken bij het werk dat jullie doen en ik heb besloten vaste donateur te worden. Dit werk moet doorgaan.’ ◄

Word donateur van THDV! SINDS 1855

Steun THDV en help ons om kwetsbare mensen op weg te helpen naar een mooie toekomst. Word nu donateur vanaf € 5 per maand en ontvang een blijk van waardering van ons!

- stadsgids ‘Amsterdam Anders’ van Matthijs Hoogenboom - studio-cd ‘Herademen met de Psalmen’ van ­Ronald Koops - gratis wandeling met THDV in Amsterdam

Maar het hoogtepunt voor Driek was toch wel zijn deelname aan het evenement ‘Fietsen voor Het Fort’ dat THDV

Levensechttour over verslaving in Bunschoten Na het succes van vorig jaar komt de Levensechttour terug in Bunschoten (za 3/11), Ede (za 10/11) en Vriezenveen (za 17/11). Het thema ‘Rauwheid & Hoop in Verslaving’ is het uitgangspunt voor drie bijzondere avonden, waarin we zingen, en ook luisteren naar het getuigenis van een ex-verslaafde. Gratis kaarten zijn vanaf nu te bestellen. En houd je van zingen? Zing dan in ons projectkoor mee op een van de avonden! Meer info: thdv.nl/levensecht

Doe jij ook mee?

Ga naar thdv.nl of bel 020 344 6310.

DE OOGST

21

BIJBELSTUDIE / GERT HUTTEN

Groot is Uw trouw, o Heer Kan ook een vrouw haar zuigeling vergeten, dat zij zich niet ontfermen zou over het kind van haar schoot? Al zou zij die vergeten, toch vergeet Ik u niet. Zie, Ik heb u in Mijn handpalmen gegrift… Jesaja 49:15-16

Trouw is een belangrijk woord in het werk van THDV. Wij willen graag trouw zijn aan Jezus, en trouw aan de mensen voor wie we het werk mogen doen. We gaan graag een extra mijl en willen blijven helpen en mensen niet in de steek laten. Trouw is langdurig. Trouw gaat door waar anderen stoppen. Trouw is steeds weer de deur openzetten: je bent welkom. Trouw heeft te maken met betrouwbaarheid. Doe wat je zegt. Trouw heeft te maken met vertrouwelijkheid. De Bijbel spreekt over Gods vertrouwelijke omgang met mensen (Psalm 25:14). Hij is een vriend die niets achterhoudt.

Korte termijn…

Trouw is een ingewikkeld onderwerp. Uit onderzoeken blijkt dat mensen steeds minder trouw zijn. Mensen gaan geen langetermijnverbindingen meer aan. Jongeren willen best wat doen, maar dan wel een kort en overzichtelijk project. Er is heel veel kortetermijndenken. We gaan voor het pleziertje of de luxe nu. Trouw heeft te maken met langetermijndenken en langetermijninvesteringen.

Langetermijndenken leer je alleen als je zicht krijgt op de eeuwigheid. In dat licht wordt alles anders. Het gebrek aan trouw zie je aan het aantal echtscheidingen. Het gras is al snel groener bij de buurvrouw. Vechten voor een relatie en vechten om trouw te zijn vinden we lastig. Het moet ons aan komen waaien.

Trouw aan wie?

Trouw is vaak ook moeilijk. Aan wie moet je trouw zijn?

Aan jezelf? Aan je hart? Aan je beloften? Aan God? Staat trouw aan je beloften boven trouw aan je eigen hart?

Trouw heeft inderdaad te maken met vragen als: Naar wie luister jij? Wie dien jij? Wie staat er bovenaan?

Vaak overzien mensen niet de gevolgen van ontrouw. Ze zien ook niet hoe ontrouw ontstaat. Wie in zeer weinig getrouw is, is ook in veel getrouw. En wie in zeer weinig onrechtvaardig is, is ook in veel onrechtvaardig (Lucas 16:10). Grote ontrouw begint altijd met kleine ontrouw.

Een scheiding begint altijd met een kleine leugen. Als jij

22

DE OOGST

het niet zo nauw neemt met je werktijden, waarom zou je dan ook niet op andere terreinen ontrouw zijn? Je ziet het zo vaak gebeuren.

Trouw in het kleine is zo waardevol en belangrijk. Oefen jezelf in trouw te zijn in kleine dingen. Het heeft grote gevolgen. Een ander mens worden begint met het opmaken van je bed. De waarde van trouw wordt vaak onderschat.

Trouw en betrouwbaarheid zijn erg belangrijk in gezinnen, in bedrijven en in de kerk.

Van de andere kant Trouw is niet menselijk. Van nature zijn wij niet trouw.

Trouw komt van de andere kant. Trouw komt van God. Trouw is goddelijk. De manier om trouw te worden is je verwonderen over de trouw van God. Als jij de trouw van God ontvangt, kun je zelf trouw worden. Als jij leeft in de trouw van God, zul je trouw gaan leven.

Ik denk dat er te weinig gesproken wordt over deze kostbare eigenschap van God: Zijn trouw. Trouw is het wezen van God. Hij kan niet anders dan trouw zijn aan Zichzelf.

Hij is trouw. Het is Zijn wezen, zoals Hij liefde is. Zijn trouw wordt hierin zichtbaar dat Hij nooit mensen kan

loslaten of kan laten vallen. Hij kan jou niet vergeten.

Zoals een moeder nooit haar kind kan loslaten, zo kan de Vader jou niet loslaten. Hij moet jou altijd blijven liefhebben. Dat is Zijn trouwe liefde. Die nooit stopt. Eeuwige liefde.

Ik verwonder me over die niet te stoppen en niet te stuiten trouw van God. Nooit zakt Hem de moed in de schoenen.

Hij slaapt niet en sluimert niet, maar is er altijd. Altijd gaat Hij maar weer door. Als Hij bedrogen wordt, komt Hij toch weer terug. Heel het Oude Testament is één groot verslag van de niet-aflatende trouw van God. Trouw is niet menselijk. Trouw is goddelijk.

Trouw moet je gegeven worden.

Trouw is een zaak van gebed.

Heer, maak me trouw.

Aan U. Vertrouwelijk Boven een brief staat soms ‘vertrouwelijk’. Helaas is dat nodig. We willen niet dat de informatie in verkeerde handen terechtkomt.

Vertrouwelijk is ook een omschrijving van een intieme manier van omgaan met elkaar. God verlangt ernaar om vertrouwelijk met jou om te gaan. Hij wandelt graag met Henoch en noemt Abraham Zijn vriend. Jezus leert ook dat Hij ons vrienden noemt, en geen slaven.

‘De manier om trouw te worden is je verwonderen over de trouw van God. Als jij de trouw van God ontvangt, kun je zelf trouw worden’ Ik ben ervan overtuigd dat een God op afstand zorgt voor onbetrouwbaarheid. Vertrouwelijk omgaan met God zorgt ervoor dat je vol raakt van Zijn trouw en Zijn liefde. Vertrouwelijk omgaan zorgt voor betrouwbaarheid.

Al teveel nadruk op een hoogheilige en toornende God kan hypocrisie in de hand werken.

Vergis je niet. God is groot en heilig. Met God valt niet te spotten. Maar een God op afstand is niet groot. Als een vrachtwagen ver van je afstaat, lijkt hij heel klein. Hoe dichterbij je komt, hoe beter je ziet hoe groot die vrachtwagen is. Zo is het ook met God. Hoe dichterbij Hij mag komen, hoe meer jij onder de indruk zult raken van Zijn grootheid. En vergeet nooit deze les: vertrouwelijke omgang met God zorgt voor meer trouw. De wereld snakt ernaar. ◄

COLUMN / ARIE DE ROVER

Huwelijk­ hersteldienst Met vijf huwelijksdiensten in zeven weken had ik in korte tijd weer mooie en vaak emotionele trouwbeloften gehoord. Sommige waren regelrechte poëzie, andere geloften rammelden grammaticaal maar ontlokten, dwars door alle taalfouten heen, gesnotter en gesnik.

Het blijft bijzonder hoeveel impact woorden van trouw hebben. Ze boren dwars door onze ratio en belanden op de meest gevoelige plekken in onze ziel. Wanneer een geliefde ons trouw belooft, ontlenen we veel waarde en betekenis aan dat wat ons wordt beloofd. Met zoveel publiek als getuige mag je je terecht veilig voelen bij degene die openlijk verklaart er altijd voor jou te zijn, voor jou te zorgen en van je te houden. Zo gek is het dus niet om die gelofte eerst aangeboden te krijgen voordat je jezelf helemaal blootgeeft.

‘Ontrouw is een aanslag op onze ziel’ In die overtuiging ben ik nog meer gegroeid sinds ik als counselor ook de schade zie van situaties van ontrouw.

Regelmatig sta ik oog in oog met hartverscheurende taferelen. De ooit beloofde oneindige trouw bleek toch beperkt te zijn. Wanneer de ontrouw dan ook nog eens stiekem heeft plaatsgevonden en uiteindelijk wordt ontdekt of opgebiecht, leidt dat niet zelden tot een diep traumatische ervaring. Ontrouw is een aanslag op onze ziel. Kostbare gevoelens als veiligheid, geborgenheid en waardigheid kunnen in één klap worden weggespoeld.

De pijn en de onveiligheid kunnen voor de gekwetste soms ondraaglijk zwaar zijn. Het zou logisch zijn als zulke destructieve gebeurtenissen automatisch tot een definitieve breuk leiden. Wat is het dan een geschenk als je weleens getuige mag zijn van het bovennatuurlijke wonder van genade. Als de bedrogene, met diep doorleefde gevoelens van pijn, toch beschikt over kostbare genade en de ontrouwe kan vergeven. Een soort huwelijkhersteldienst waarbij je een klein stukje van de hemel ziet. Jammer dat zulke emotionele momenten vaak niet voor publiek toegankelijk zijn. ◄

Arie de Rover is coach.

DE OOGST

23

SCHARLAKEN KOORD

TEKST: SIMONE SCHOEMAKER / BEELD: THDV

Scharlaken Koord biedt nieuwe vormen

‘Digitale prostitutie vraagt

Steeds meer prostituees vertrekken uit de traditionele Rosse buurten en clubs en bieden hun diensten aan via internet. Deze omslag binnen de prostitutiebranche vraagt om een nieuwe manier om deze vrouwen te bereiken en te helpen: digitale hulpverlening.

24

DE OOGST

van hulp aan:

om digitale hulpverlening’

DE OOGST

25

Scharlaken Koord heeft sinds deze week een nieuwe website met veel digitale mogelijkheden om met zijn hulpverlening in te spelen op de veranderingen binnen de prostitutie. ‘We merken al een aantal jaren dat de Rosse buurten rustiger worden; de ramen zijn vaker leeg en veel ramen zijn gesloten’, zegt Marijn Goodijk, projectleider digitale hulpverlening. ‘Ook het prostitutiegebied in bijvoorbeeld Utrecht is gesloten.’ Dat lijkt een positieve ontwikkeling, maar dat hoeft niet zo te zijn: de vrouwen die in Utrecht werkten stopten niet met prostitueren, maar stapten over naar het internet en werken nu thuis of als escort.

‘Het gemak waarmee er over vrouwen gesproken wordt, alsof ze alleen maar een voorwerp zijn, dat raakt me’ Marijn: ‘Dat is makkelijker te regelen en ze kunnen in veel gevallen buiten het bereik van de belastingdienst blijven.

In een club of achter een raam sta je geregistreerd als zelfstandige bij de Kamer van Koophandel. In de digitale branche is het veel makkelijker om onder de radar te blijven, het is heel laagdrempelig.’

Internetprostitutie: de feiten Aantal unieke seksadvertenties per dag: 8500 Misstanden bij online afspraken: 20-30% Werkplekken: thuis, garageboxen, verlaten plekken

Seksadvertenties Op een gemiddelde werkdag zijn er 8500 unieke seksadvertenties op het internet te vinden. Van die groep werkt 25% binnen de regio Amsterdam, Haarlem en Flevoland, het werkgebied van Scharlaken Koord. Marijn: ‘We willen deze doelgroep bereiken en inspelen op de actuele ontwikkelingen.’ Dat is nodig, want de missstanden in de digitale prostitutiebranche zijn volgens hem groot.

‘Het controleteam van de politie gaat af en toe langs bij vrouwen die zich aanbieden. Zij doen zich dan voor als klant, spreken af en doen een controle. De cijfers zijn schokkend; bij 20 tot 30% van de afspraken is er sprake van misstanden. Denk hierbij aan gedwongen prostitutie, mishandelingen, minderjarigheid, geen goede hygiëne of geen verblijfsvergunning. Ook zie je dat heel jonge vrouwen zich aanbieden tegen schokkend lage prijzen. Dat is snel geld verdienen voor de mensenhandelaren die erachter zitten.’

‘Er zijn enorme risico’s verbonden aan het werken via internet’ De branche is echter lastig te controleren: vrouwen werken thuis, vanuit een hotel, in garageboxen of spreken af achter een tankstation. Het EVIM (Expertisecentrum Vreemdelingen, Identificatie en Mensenhandel) geeft aan

26

DE OOGST

Beeld van de nieuwe website van Scharlaken Koord

dat de Wallen met het jaar schoner en veiliger worden.

Marijn: ‘Criminele activiteiten vinden heimelijk plaats en een gedeelte van de rotzooi die daar tien jaar geleden speelde, is nu digitaal gegaan.’ Volgens hem zijn er enorme risico’s verbonden aan werken via het internet: er is geen controle, het is onbeschermd en als er iets misgaat is er geen back-up. ‘Er zijn situaties bekend van vrouwen die maandenlang werken in een afgesloten garagebox.

Wie ziet zo’n vrouw en biedt hulp?’

Digitaal veldwerk Scharlaken Koord heeft ervoor gekozen om deze doelgroep te bereiken via zijn nieuwe website. Er is een methodiek ontwikkeld om contact te leggen met vrouwen en mannen die via het internet klanten werven: Digitaal Veldwerk. Marijn: ‘Sinds vorig jaar sturen we sms-berichten.

Via die vorm bieden we hulp aan en een luisterend oor.

In ons sms-bericht verwijzen we naar ons hulpaanbod en de nieuwe website. Hier geven we informatie over onze trajecten, het hulpaanbod, delen kennis, maar we zijn ook aanwezig om gewoon even te kletsen. De reacties zijn heel wisselend. Soms wordt er grof gereageerd, soms wordt er direct gereageerd met een hulpvraag of geven ze aan zelf geen hulp nodig te hebben, maar wel collega’s te kennen die wel hulp kunnen gebruiken. Er zijn ook vrouwen die denken dat we een klant zijn.’

Scharlaken Koord ontwikkelde ook een live chat. ‘Dat geeft thuiswerkers de mogelijkheid om direct, laagdrempelig en anoniem in gesprek te gaan met een hulpverlener. De anonimiteit is absoluut gewaarborgd. Het geeft ons de kans om te bouwen aan vertrouwen, want het unieke van de chat is dat er meteen contact is. Je kunt heel open praten met iemand die jou toch niet kan zien en jou niet kent. Tegelijkertijd is het een uitdaging, want je bent bij de chat eigenlijk doof en blind, je ziet alleen de geschreven tekst. Geen intonaties en geen mimiek, dat maakt een gesprek via de chat soms ook moeilijk. Gelukkig hebben we hier goede trainingen in gekregen.’

COLUMN / LISA BAC

Woorden hebben kracht Ik kan me vaak geen fijnere werkplek indenken dan de Shelter. Maar dat wil niet zeggen dat alles altijd mooi is.

Waar mensen werken, worden fouten gemaakt. Waar mensen praten, worden domme dingen gezegd.

Zo was er bij de Shelter een vrijwilliger die een ernstige aandoening aan haar wervelkolom had. Ze had jarenlang met God geworsteld over het uitblijven van haar genezing. En uiteindelijk had ze besloten God, door alles heen, toch te vertrouwen. Ze had door Hem erin berust dat ze mogelijk niet beter zou worden. In tranen vertelde ze me hoe een andere vrijwilliger desondanks had gezegd dat ze zou genezen, als ze maar voldoende zou geloven. De opmerking had haar diep gekwetst. Alsof ze iets verkeerd had gedaan. Alsof ze genezing van God niet verdiende.

‘Zogenaamd goedbedoelde woorden kunnen echt verwoestende impact hebben’

Voorbeeld van live chat

‘Live chat is een nieuwe mogelijkheid om direct en anoniem in gesprek te gaan’ Geraakt Marijn is geraakt door de wereld van onrecht achter prostitutie. ‘Ik val van de ene verbazing in de andere. De advertenties die we zien zijn stuitend. De ruige taal, de platte foto’s en de manier waarop er over vrouwen gesproken wordt, is vreselijk. Ook erger ik me aan de manier waarop klanten “recensies” schrijven over vrouwen.

Het gemak waarmee er over vrouwen gesproken wordt, alsof ze alleen maar een voorwerp zijn. Dat raakt me, er is geen oog meer voor de ander. Mensen zien de ander niet meer, maar maken alleen maar gebruik van elkaar.

Dat vind ik pijnlijk.’ ◄

De nieuwe website van Scharlaken Koord is online!

Neem ook een kijkje op scharlakenkoord.nl en laat je inspireren om in actie te komen!

Het verdriet van deze dame zette me wel weer een spiegel voor. Zelf ben ik bepaald niet een zwijgzaam type. In een overdaad aan woorden betrap ik mezelf regelmatig op onhandige uitspraken. Uiteraard ook in mijn werk.

En ik ben blijkbaar helaas niet de enige.

Wij christenen maken het leven van anderen soms zo moeilijk! Zogenaamd goedbedoelde woorden kunnen echt verwoestende impact hebben op het zelfbeeld en het Godsbeeld van mensen. Ik wilde lang geen christen zijn vanwege de veroordelende houding van christenen.

God heeft me uiteindelijk laten zien dat mijn beeld van Hem niet van mijn beeld van christenen hoeft af te hangen. Maar die kracht hebben woorden wel.

Woorden hebben ‘macht over leven en dood’, zegt Spreuken. Woorden kunnen leven geven. God sprak en schiep. Jezus sprak en bracht genezing. Als woorden zoveel kracht hebben, wat zeggen onze woorden dan? Wat voor effect hebben die woorden op het Godsbeeld van anderen?

Ik heb een uitdaging, voor jou en mij. Dat we, in ons spreken, onze woorden opbouwend, troostend en bemoedigend laten zijn. Dat we God vragen ons te helpen Hem te weerspiegelen. Zodat we al in het kleinste getuigen van Zijn liefde. Naar christenen en niet-christenen.

FOTO: RUBEN TIMMAN Doe je mee? ◄

DE OOGST

27

TEKST: MATTHIJS HOOGENBOOM / BEELD: THDV

Dagen van (on)heil In het jaar 1847 zijn ze allebei op reis: Hein Scholte en Jan de Liefde. Scholte per stoomboot naar zijn grote einddoel: Amerika. Jan de Liefde, via Duitsland en Londen nog op zoek naar zijn bestemming, eindigt ten slotte in Amsterdam.

Twee sterke karakters die elkaar passeren in een woelige tijd.

In twee boeken die ik ter recensie kreeg toegestuurd is een grote rol weggelegd voor H.P. Scholte, samen met Hendrick de Cock, vader van de Afscheiding, en een bijrolletje voor reveilman Jan de Liefde, die in 1855 Tot Heil des Volks oprichtte. Dat bracht mij op het idee om voor de Oogst beide mannen in perspectief te plaatsen. Laten we beginnen met een korte opfriscursus (kerk)geschiedenis.

Opfriscursus 30 november 1813 – doet die datum een lampje branden?

Bij de herdenking van tweehonderd jaar koninkrijk in 2013 is het spektakel nagespeeld: Willem Frederik – de zoon van stadhouder Willem V, en de toekomstige koning Willem I – ‘landt’ op Scheveningen. Oudere lezers kennen misschien de schoolplaat van Isings met deze aankomst nog wel. Aan de kersverse koning de eer om het jonge koninkrijk van de grond af op te bouwen. Zodra de Franse bezetter – nadat Napoleons troepen meerdere nederlagen hebben geleden – uit het land was verjaagd, zijn Van Hoogendorp en Van der Duyn van Maasdam begonnen met het schrijven van een grondwet die in 1815 kan worden gepresenteerd.

Ik focus voor dit artikel nu even op het ingrijpendste gevolg van die wet voor de kerk in die tijd, namelijk de scheiding van kerk en staat. De staat heeft geen verstand van religie, maar wel van besturen, zo is de gedachte. Daarom worden departementen voor hervormde en katholieke eredienst in het leven geroepen. De Gereformeerde Kerk wordt omgedoopt in Nederlands Hervormde Kerk en krijgt in 1816 het Algemeen Reglement opgelegd. De bemoeienis van de staat met de kerk in Nederland was – paradoxaal genoeg – nooit zo groot als in de eerste decennia na het loskoppelen van kerk en staat. Leden van de synode worden aangesteld door de koning, en predikanten worden betaald uit de staatskas. ‘Wiens brood men eet, diens woord men spreekt’, dat is wat Jan de Liefde erover te zeggen heeft.

De Afscheiding Eenheid is het toverwoord in die dagen: een taal en een gewicht en kanalen om het land bereisbaar te maken.

28

DE OOGST

Prinsjesdag, klederdracht en oud-Hollandse ambachten worden in die tijd uitgevonden om de eenheid te bevorderen. De kerk mag in dat offensief meedoen als bron van opvoeding en beschaving. Zedelijke verheffing is het gezamenlijke ideaal van kerk en staat. Ondertussen voert Willem I negen jaar strijd om België, leven meer en meer mensen van de bedeling en woedt er een cholera-epidemie door het land. Onder gereformeerden ontstaat ontevredenheid over de geest van tolerantie en deugdzaamheid. Er komt behoefte aan verinnerlijking – in plaats van een functionele kijk op het geloof. In Ulrum weigert dominee Hendrick de Cock te laten zingen uit de onder Lodewijk Napoleon ingevoerde Evangelische Gezangen (te veel deugd, te weinig zonde, zo luidt zijn oordeel) en ook keert hij zich tegen de bestuursorganisatie. Na zijn schorsing verklaart hij met de hele gemeente in de ‘Acte van Afscheiding of Wederkeering’ met de kerk te breken ‘totdat deze terugkeert tot de waarachtige dienst des Heeren’.

Het is 1834 – een jaar dat (in ieder geval bij de oudere) leden van kerken die uit de Afscheiding zijn voortgekomen (en dat zijn er nogal wat) in het geheugen gegrift staat.

Amsterdam Typisch genoeg heeft kerkelijk Amsterdam in die dagen een nogal conservatieve inslag, leer ik van Jan-Henk Soepenberg in De Afscheiding in Amsterdam. Als de bevindelijk-orthodoxe predikant Jan de Jong uit Surhuisterveen klaagt over gebrek aan respons krijgt hij het advies naar de klei te vertrekken, of naar Amsterdam. Toch komt effectenmakelaar Nicolaas Obbes uit ontevredenheid al jaren niet meer in de hervormde kerk aldaar. Door het regionale kerkbestuur wordt hij getypeerd als een man ‘van onbesproken gedrag (…) bij wien het godsdienstig gevoel, door onverwachte voorvallen in zijn levensloop opgewekt, te sterk is opgewonden, zodat hij nu een erge dweeper is.’

Obbes is echter niet de enige die bezorgd is. Dat het de verontrusten ernst is, blijkt als ze te voet naar Hilversum gaan om een stichtelijk woord te horen. Geruchten uit Ulrum dringen via pamfletten en brochures door tot de hoofdstad. De bezwaarden leggen contact met De Cock

Jan de Liefde

en Scholte. De laatste institueert op 14 oktober 1835 de Afgescheiden Gemeente in het pand van Obbes aan de Bloemgracht, waar later iets verderop een kerkgebouw wordt neergezet.

Scholte Aan een andere Jordaanse gracht, de Lauriergracht iets verderop, werd in 1805 Hein Scholte geboren. Zijn vader, eigenaar van een handelsonderneming in kisten voor de

suikerindustrie, overlijdt op achtendertigjarige leeftijd.

Zes jaar later sterven Heins moeder en jongere broer.

Hein erft een kapitaal van veertigduizend gulden en het pand met bedrijf aan de Lauriergracht. Na een bijzondere ontmoeting met de Amerikaanse predikant James Reily besluit hij het bedrijf van de hand te doen en schrijft hij zich in voor een studie theologie aan het Atheneum ­Illustre. Hier komt hij in contact met zijn latere collega’s ­Anthony Brummelkamp en Simon van Velzen; in feite DE OOGST

29

het alleen maar via personeel uit afgescheiden kring dat in deftige grachtenpanden van reveilmensen dient. Scholte typeert de bewegingen treffend als ‘schepen die elkaar passeerden in de nacht’. Er is een wereld van verschil tussen de profetische zondagavondlezingen van reveilman Da Costa en de bevindelijke oefenaars. Wonderlijk genoeg worden die zondagavondlezingen – naar mijn inschatting – vandaag de dag nergens zoveel gelezen als in de bevindelijke hoek van de afgescheiden kerken. Het kan verkeren.

Hein Scholte

wordt hier de basis voor de Amsterdamse afscheiding gelegd. Ook Herman Friedrich Kohlbrugge mag hij tot zijn netwerk rekenen. De jonge Kohlbrugge wordt gastvrij opgenomen in het gezin Scholte, maar elkaar mogen is er niet echt bij. Frits ergert zich aan de betweterij van Hein.

Reveil Op zijn beurt ergert Jan de Liefde zich aan Frits, wiens pad hij in Elberfeld kruist, vlak voor hij naar Amsterdam verhuist. Scholte is hij er niet tegengekomen, want die is inmiddels naar Amerika vertrokken. Zijn hoop voor Nederland heeft hij laten varen. Op een nieuw en beter land richt hij zich, met achthonderd volgelingen in zijn kielzog.

In de staat Iowa stichten zij het dorpje Pella waar nog steeds Pella-Nederlands gesproken wordt en dat adverteert met de slogan ‘A touch of Holland’. Het houten huis met tweeëntwintig kamers dat Scholte er liet bouwen kun je er in het Hollands ogende dorpje bezoeken.

De Liefde vindt zijn vrienden sowieso niet onder de Afgescheidenen. Liever bezoekt hij de Christelijke Vrienden – samenkomsten van reveilfiguren. Afscheiding en Reveil zijn een in hun verzet tegen het theologisch klimaat in de Hervormde Kerk, maar de oude gelovigen van de Afscheiding klagen over het diepe verval van de kerk, en de jonge reveilbeweging begroet het ‘nieuwe leven des geloofs’. Reveilman Willem de Clercq, directeur van de Nederlandsche Handelmaatschappij, vindt de redenen van de Afscheiding op een bepaald moment ‘zeer kinderachtig’, maar voert ook – zeer ongebruikelijk voor die tijd – intensieve geloofsgesprekken met Kaatje Sjonket en Maria Bruin: ‘onbeschaafde’, diepgelovige afgescheiden vrouwen. Zo zijn er dus informele contacten tussen beide bewegingen. Al was

30

DE OOGST

Onrust Onder de mensen van Reveil en Afscheiding ontstaat in 1854 onrust als een van de voorlopers van de ‘modernen’, dominee Meijboom beroepen en later bevestigd wordt in Amsterdam. Het aantal bezoekers van de Christelijke Vrienden stijgt van veertig naar tweehonderd man. Voorman Otto Heldring betoogt dat lijden altijd het lot van de kerk is geweest en dat zij een kerk van martelaren is.

Daarop kan De Liefde het niet laten op te merken dat er een verschil is tussen de martelaren en het lijden van de huidige predikanten. Dit verschil zit, volgens hem, in het feit dat de martelaren leden omdat zij de ongerechtigheid in de kerk niet verdroegen. De predikanten verdragen de ongerechtigheid in de kerk omdat zij niet willen lijden. Als ze zich blijven gedragen zoals ze nu doen, zullen ze niet snel het gevaar lopen gemarteld te worden. De stelling wordt door De Liefde – op de hem vertrouwde manier – zo prikkelend neergelegd, dat nogal wat aanwezigen in de lach schieten. Hierop wordt geëist dat de vergadering de woorden van De Liefde afkeurt. Dit gebeurt vervolgens door voetgetrappel. Daarop neemt De Liefde zijn hoed en verlaat de vergadering. Het is de laatste vergadering van Christelijke Vrienden.

De Liefde: ‘De predikanten verdragen de ongerechtigheid in de kerk omdat zij niet willen lijden’ Vrije Evangelische Gemeente Hierna staat De Liefde min of meer alleen. Een jaar later sticht hij Tot Heil des Volks, maar op steun van de Christelijke Vrienden hoeft hij niet meer te rekenen. Weer een jaar later institueert hij met een preek over Johannes 8 vers 36 (Indien dan de Zoon u zal vrijgemaakt hebben, zo zult gij waarlijk vrij zijn) zijn ‘Vrije Evangelische Gemeente’. De gemeente is een vreemde eend in de bijt en krijgt verwijten van zowel de kant van de Afscheiding (Scholte vindt het maar niks) als van het Reveil. De Liefde gaat zijn eigen weg en hij, zijn kerk en Tot Heil des Volks komen daarmee in een verdachte hoek te staan. Toch bloeit zijn gemeente wel: onder het gehoor van De Liefde zitten 1600 hoorders. Eenvoudige werklieden, winkeliers en boeren die het ieder jaar toch maar voor elkaar krijgen om vierenvijftighonderd gulden in te zamelen om vijf zendelingen te onderhouden. Daar wordt door sommige afgescheidenen toch wel tegen opgekeken, maar De Liefdes doopvisie – met zijn doopsgezinde achtergrond is hij een tegenstander van de kinderdoop, die hij later overigens met verve verdedigt – staat in de weg. Hij voert daarover

een schriftelijke polemiek met de – inmiddels overzees wonende – Scholte. Het brengt ze niet tot elkaar.

Een groot kerkgebouw dat Jan de Liefde achter zijn woonhuis aan de Nieuwezijds Voorburgwal laat bouwen brengt hem in financiële problemen. ‘In de artikelen van kalk en steen heb ik gedwaald, maar niet in het grote artikel: de gemeente des Heeren’, schrijft hij vanuit Engeland.

Hij is daar in 1864 (maar negen jaar na de oprichting van THDV) naartoe verhuisd omdat de Engelse pers hem tien tot twintig keer meer betaalt voor zijn geschriften en artikelen. In datzelfde jaar sterft zijn dertienjarige dochtertje Ida; het is de tweede keer dat hij een kind verliest. Vier jaar later keert hij ziekelijk terug om kort daarna, op vierenvijftigjarige leeftijd, te overlijden.

‘In 1855 sticht De Liefde Tot Heil des Volks, maar op steun van de Christelijke Vrienden hoeft hij niet meer te rekenen’ Vrucht Wat hebben deze Amsterdamse ‘beroeringen’ ons nagelaten? In de Jordaan staan aan drie op elkaar lijkende grachtjes drie bijna identieke kerkgebouwtjes, allemaal neergezet door kerken die voortkwamen uit de Afscheiding. In het kerkje van Scholte komt tegenwoordig de Hersteld Apostolische Zending Kerk samen. De Gereformeerde Gemeente aan de Looiersgracht moest worden gesloten toen nog maar een paar plekjes door kerkgangers werden bezet, maar leidt nu een tweede leven in evangelisatiepost Bij Simon de Looier. De voormalige Christelijke Gereformeerde Kerk aan de Lauriergracht is verbouwd tot appartementen – elders in Amsterdam zijn nieuwe initiatieven ontplooid. De Noorder- en Westerkerk steken nog altijd fier boven de bebouwing van de Jordaan uit om iedere zondag de samengestroomde menigte gelovigen te ontvangen. De nalatenschap van het Reveil zie je bijvoorbeeld terug in het Koning Willemshuis aan de Egelantiersstraat – hier verrichtte de door dominee Adema van Scheltema opgerichte Christelijke Wijkvereniging haar werk – en in het pand van de door godsdienstonderwijzer Looman opgerichte Vereniging tot Verbreiding der Waarheid aan de Elandstraat. In de Willemsstraat domineert het monumentale pand van Tot Heil des Volks. Het verschil tussen THDV en de andere genoemde organisaties is dat de eerste – wellicht als enige nog levende en zichtbare vrucht van het Reveil – nog bestaat. Ook iets verderop, aan de Bloemstraat, is onze organisatie in een voormalig schoolgebouw – nu in gebruik als hostel The Shelter – nog vol in bedrijf. De woorden ‘Eben-Haëzer’ sieren de gevel: tot hiertoe heeft de Heer ons geholpen.

Voor dit artikel heb ik geput uit de nieuwe boeken van Jan-Henk Soepenberg en Michiel van Diggelen (zie kader). Daarnaast heb ik gebruikgemaakt van de biografie van Jan de Liefde door zijn goede vriend Coolsma en van het ‘Handboek Nederlandse Kerkgeschiedenis’ onder redactie van dr. H.J. Selderhuis. ◄

Kijk op thdv.nl voor een vlog waarin Matthijs Hoogen­boom plekken in Amsterdam langsgaat die een rol speelden in de tijd van Reveil en Afscheiding.

Op ongebaande wegen: de Afscheiding in Amsterdam (1835) als landelijke proeftuin voor vrije kerken – Jan-Henk Soepenberg Dit – prima leesbare – proefschrift bevat veel nieuwe gegevens over de Afscheiding in Amsterdam en daarbuiten.

Een bron van informatie voor wie hierin geïnteresseerd is.

Boekencentrum € 32,50

De exodus van Hendrik Peter Scholte – Michiel van Diggelen Een historische roman over een bijzondere man die je in één adem uitleest. Het boek eindigt bij Scholtes overtocht naar Amerika. Voldoende stof voor een vervolg, lijkt mij.

Uitgeverij IJzer € 22,50

DE OOGST

31

RECENSIES / REDACTIE MATTHIJS HOOGENBOOM

Verbonden en vervreemd Nogal wat kerken in Nederland hebben te dealen met krimpende gemeenten en de gevolgen van een snel veranderende samenleving.

Wim Dekker, emeritus predikant en oud-directeur van de IZB, schreef hier al eerder over in Marginaal en missionair (2011) en Tegendraads en bij de tijd (2015). Met zijn jongste boek, Verbonden en vervreemd, sluit hij de trilogie af. ‘Veel kerken hebben vandaag het woord “missionair” op hun website staan, maar tegelijk is er een grote verlegenheid wanneer het gaat om de boodschap die bij dat woordje “missionair” hoort.

Met dit boek wil ik een bijdrage leveren aan de noodzakelijke bezinning op de vraag: waarom is het christelijk geloof zo belangrijk dat we er anderen blijvend of opnieuw mee lastig willen vallen?’

Dekker legt zijn oor hiervoor te luisteren bij de bekende toespraak van de apostel Paulus op de Areopagus in Athene (Handelingen 17). Hierin snijdt Paulus allerlei thema’s aan die – nog altijd – de kernpunten van het christelijk geloof vormen: het belijden van de enige God in een multiculturele samenleving (‘Wat moeten wij met die pretentie in een samenleving die én multireligieus én seculier is?’), het verlangen naar het goede leven (‘Is hier een brug te slaan naar tijdgenoten?’), God als Schepper van de kosmos, de roep om omkeer/bekering, het rechtvaardige oordeel (‘Daar gaan we weer… hel en verdoemenis. Kunnen we dit thema niet beter vermijden? Of valt er nog iets positiefs over te zeggen?’), de betekenis van het kruis, de opstanding der doden en de impact van Jezus’ opstanding. Het boek eindigt met de ontdekkingstocht van schrijver/presentator Stephan Sanders, die een jaar ging ‘proefgeloven’, tot geloofsovergave kwam en wiens verslaglegging hiervan volgens Dekker een wake-up call is

32

DE OOGST

voor ‘doorgewinterde’ kerkgangers.

Verbonden en vervreemd bevat veel om ter harte te nemen. Dekker voert een pleidooi voor herbronning. Fijnzinnig en met de nodige realiteitszin peilt hij het moderne levensgevoel, om van daaruit telkens de brug te slaan naar de klassieke christelijke geloofsinhoud. Ik denk dat het boek christenen kan helpen om zich niet te laten verlammen door de realiteit van krimpende kerken, afkalvende geloofszekerheid en (subtiel) seculier geweld. Wie zelf is geráákt door de vreugde en de zekerheid van het christelijk geloof, mag dit – zoals Paulus op de Areopagus – vrijmoedig en met liefde delen in een missionaire context. / Matthijs Guijt Verbonden en vervreemd: over de God van Paulus op de Areopagus Wim Dekker Boekencentrum € 18,99

Met je kind praten over het geloof Ik ga er maar ronduit voor uitkomen: ik heb dubbele belangen bij het schrijven van deze recensie en de volgende. Zowel mijn zus als mijn schoonzus heeft zich op het schrijverspad begeven en ik kan het niet laten ze hier onder de aandacht te brengen. Helemaal onbevooroordeeld ben ik dus niet, maar het zijn natuurlijk ook gewoon heel goede boeken.

Onze dochter is nog maar net twee geworden en je kunt met haar al heel goed praten over geloof. Sterker nog, ik leer ontzettend veel van haar. Na het avondeten pakken we er vaak de Peuterbijbel of een ander kartonnen boekje met een Bijbelverhaal bij. Omdat er niet zoveel van zulke boekjes zijn, komen de verhalen vrij regelmatig terug en mijn dochter kan ze dan ook al prima navertellen. Voor het verhaal van ‘De verloren zoon’ heeft ze maar twee zinnen nodig: ‘Jongen huilen’ en ‘Dikke knuffel’.

Ontroerend mooi toch?

Ik ben blij dat er nu Met je kind praten over het geloof is om het geloofsgesprek verder vorm te geven.

Het helpt je aan te sluiten bij de ontwikkelingsfase waar je kind in zit. En het gaat dieper dan alleen wat tips.

Voorwaarde voor een goed gesprek is een veilige sfeer en om die te creëren geven de schrijfsters een aantal richtlijnen, zoals ‘fouten maken mag’ en ‘neem je kind serieus’. Ook voor ouders met puberende kinderen heeft dit boek veel te bieden. Handvatten voor het praten over regels bijvoorbeeld. En eerlijke vragen: ‘Weet jij met welke vragen over het geloof jullie puber rondloopt?’

Met je kind praten over het geloof is het vierde deel in de serie ‘Christelijke opvoeding’. Eerder heb ik Je baby verzorgen is ook opvoeden in de Oogst besproken. Nu is er ook Je peuter begrijpen en Pubers begrijpen.

Met je kind praten over het geloof Aline Hoo­ genboom & Marieke Post Uitgeverij De Banier € 15,95

Je peuter begrijpen Aline Hoo­ genboom & Joop Stolk Uitgeverij De Banier € 16,95

gekomen. Bladzijde na bladzijde even knap als hilarisch als confronterend, ook als je geen burn-out hebt (gehad). Burn-out dagboek is geen zelfhulpboek, maar ik hoop dat mensen met een burn-out er herkenning in kunnen vinden, en mensen zonder burn-out het beter kan laten begrijpen.’ Dat was bij mij zeker het geval.

#notsoperfect Laat ik beginnen met een compliment voor de vormgevers van dit boek: het ziet er prachtig uit! Stukken tekst worden afgewisseld met interviews, spreuken die je in zou willen lijsten, foto’s en invullijstjes.

Ik durf te stellen dat dit het meest kwetsbare en eerlijke boek van het jaar is. Ja, zelfs voor een broer stonden er, naast veel herkenbaars, nieuwe dingen in. Het is een zeer persoonlijk verhaal en daarmee ook een waardevol tijdsdocument van een dertiger en haar worstelingen.

Dames: vraag of geef het cadeau en heb het erover, het zal je opluchten.

Was er zo’n boek ook maar voor mannen. Ze kunnen het gebruiken.

Als er dan toch iets op aan te merken moet zijn: er staan voor een boek met deze titel wel heel veel perfecte foto’s van de schrijfster in.

Maar ja, het is dan ook mijn zus.

Burn-out dagboek Maaike Hartjes Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar € 24,99

Not so perfect – durf te falen Eline Hoo­ genboom Uitgeverij Kok € 20,--

Burn-out dagboek Op haar website beschrijft Maaike Hartjes, striptekenaar, illustrator en cartoonist, hoe ze tot dit boek gekomen is. Na een frustrerende opdracht in 2014 kan ze ineens niets meer. Ze blijkt een burn-out te hebben. Ondanks alles kruipt ze iedere avond achter haar bureau om haar gevoelens en gedachten in collagevorm aan het papier toe te vertrouwen. Daar is dit driehonderd bladzijden dikke dagboek uit voort-

Het huis vol Ik weet niet of het komt omdat mijn vrouw en ik zélf een groot gezin hebben met zes kinderen, maar dit boek sprak me direct aan toen ik het zag: Het huis vol: een geschiedenis van het naoorlogse gezin. Boeken en artikelen over grote gezinnen hebben mijn interesse, maar nog interessanter wordt het wat mij betreft als het om grote gezinnen van vroeger gaat.

Daar zijn veel lessen uit te halen. Om het met de woorden van de Amerikaanse schrijfster Pearl Buck te zeggen: ‘Als je vandaag wilt begrijpen, moet je op zoek gaan naar gisteren.’

Dit boek omschrijft hoe dat ‘gisteren’ eraan toeging in grote gezinnen. We maken in dit boek niet alleen kennis met de familie Borger (14 kinderen) en Terpstra (7 kinderen), maar ook met gewoonten en gebruiken die zo typisch bij de naoorlogse tijd hoorden: huishoudschool, spelletjes van toen, lijfstraffen en het ritueel van de schoonmaak. Dit boek geeft een uniek inkijkje in hoe het er in grote gezinnen van toen aan toeging. RK

Het huis vol Anita Terpstra Uitgeverij Hollands Diep € 19,99

Vertrouwelijk Hoe beleven vrouwen seksualiteit binnen hun huwelijk? Wat vinden ze (on)prettig aan gemeenschap en hun huwelijk? Deze en andere vragen worden door zeventien vrouwen van 21 tot 46 beantwoord in deze verzameling van diepte-interviews, opgetekend door Corina Schipaanboord.

Aan het einde van elk hoofdstuk reageren deskundigen als Cocky Drost, Marianne Grandia, Joke Breeman, Wietske Kruyswijk en ds. M. Klaassen. Een openhartig boek met open gesprekken over liefde en seksualiteit binnen het huwelijk. RK

Vertrouwelijk Corina Schip­aan­ boord ­Uitgeverij Groen/ ­Royal Jongbloed € 14,95

De dochter van de houtzager Noord-Zweden, 1897. Britta van 10 jaar maakt lange dagen als lattengrietje in de houtzagerij - maar als ze thuiskomt is er weinig eten. Op een dag hoort ze vader en de andere arbeiders in het geheim praten over staken. De zagerij komt tot stilstand.

Het antwoord van de regering op het vreedzame protest van de arbeiders is schokkend. Angstig en hongerig wachten Britta en haar moeder af of vader weer veilig thuis komt. Dit boek vroeg van mij als lezer wel wat doorzettingsvermogen, tegelijkertijd vond ik de wereld van de houtzagerij interessant. Zo’n nieuwe omgeving maakt het boek toch het lezen waard. / Willemieke Koster

De dochter van de houtzager Vibeke Olsson Uitgeverij Boeken­ centrum € 19,99 DE OOGST

33

BOEKBESPREKING / MATTHIJS HOOGENBOOM

Waarheid is afgoderij THDV wil je helpen de verbinding te leggen met de onbekende ander. Film en literatuur leggen de gedachtewereld van die ander bloot. In deze rubriek bieden we je ter inspiratie kijk- en leeservaringen.

Boek: Wormen en engelen Auteur: Maarten van der Graaff Over de auteur: Van der Graaf (1987) groeide op in een kerkelijk gezin op het Zuid-Hollandse eiland Goeree-Overflakkee. Hij debuteerde in 2013 met Vluchtautogedichten. In 2015 publiceerde hij Dood werk.

Beide dichtbundels werden met prijzen bekroond.

Wormen en engelen (2017) is zijn debuutroman.

‘Het idee van geloof is een soort zekerheid, en daartegenover twijfel als seculier en modern, vind ik een valse tegenstelling. Religie is vaak een en al twijfel.

Dat is een onderdeel van wat het is om religieus te zijn. Dat is niet een soort rots, ja voor sommige mensen misschien wel, maar dat is bijna afgoderij, als je denkt te weten hoe het zit.’

– Maarten van der Graaff in Het Vermoeden.

N.a.v. Wormen en engelen Maarten van der Graaff Uitgeverij Atlas Contact € 19,99

Met de keuze voor dit boek loop ik het risico dat bij de lezers van de Oogst de ‘weer zo’n boek van een afhaker’moeheid toeslaat. Eerlijk gezegd had ik daar zelf ook een beetje last van toen ik aan Wormen en engelen begon.

Eerder heb ik de laatste boeken van Jan Siebelink en Franca Treur op deze plaats besproken, die vaak in één adem worden genoemd met Jan Wolkers en Maarten ’t Hart. Toch kan ik niet om Van der Graaff heen omdat ik mensen die het geloof loslaten niet alleen heel interessant vind, maar ook veel herken in wat ze zeggen. Daar wordt het ook spannend van. Hoe meer van deze boeken ik lees, hoe prangender de vraag: wat onderscheidt mijn weg van de hunne? Kennelijk voelen sommige lezers die spanning

34

DE OOGST

aan, want ik heb de laatste tijd meerdere keren de vraag gekregen of het wel goed met mij ging. En hoewel ik niet kan ontkennen dat de laatste jaren veel waarvan ik dacht dat het steunpilaren onder mijn leven waren onderuit is gegaan en dat dit op zich niet altijd een leuk proces is, denk ik dat het toch goed met mij gaat. Met lege handen op de knietjes, dat is een heilzame ervaring. Ik moest denken aan een uitspraak van Obama op de Kirchentag in Duitsland vorig jaar: ‘Als ons geloof zo zwak is dat het niet uitgedaagd kan worden, dan is het niet erg sterk. Voor mij is de kracht van geloof dat je met anderen in gesprek kunt, hen kunt respecteren en naar hen kunt luisteren.’

Secularisatie voor seculieren Al lezend ontdekte ik dat Wormen en engelen niet te vergelijken is met Wolkers of ’t Hart. Sterker nog, Van der Graaff laat zijn hoofdpersoon dit genre bekritiseren: ‘Een jeugd op het platteland, in de gereformeerde kerk, gevolgd door de trek naar de stad. Secularisatie voor seculieren verklaard. Het is een bekend Nederlands recept.’ Van der Graaff neemt niet, als de babyboomers, hardhandig afscheid van zijn gereformeerde jeugd. Waar Franca Treur in Hoor nu mijn stem Gina en tante Ma nog tegenover elkaar zet, laat Van der Graaf ze bij wijze van spreken met elkaar in gesprek gaan. ‘Ik wil de weefsels begrijpen waarin we zijn opgenomen’, zegt de hoofdpersoon in Wormen en engelen. ‘Niet om me te warmen aan nostalgie of om afstand te nemen, laat staan wraak, maar om dichterbij te komen.’

‘In plaats van afstand nemen, weggaan van traditie en religie, is dit boek juist toenadering zoeken. Je afvragen: hoe ben ik er wel mee verbonden en wat is er weg?’ zegt Van der Graaff in een interview. Hij noemt zichzelf geen christen (meer), maar heeft er tegelijk moeite mee dat spreken over de positieve invloed die religie kan hebben in Nederland not done lijkt. ‘Ik haat de zelffeliciterende hogere middenklasse die in haar ooghoeken alleen achterlijkheid en bijgeloof ziet. Is dat wat ik ben geworden?’ laat hij zijn hoofdpersoon verzuchten. En: ‘Er wordt bijna nooit serieus over religie geschreven. Op een complexe manier.’ De schrijver wordt er in alle recensies die ik heb gelezen om geroemd dat hij dat als een echte verbinder wel doet.

Intolerante toleranten Van der Graaff brengt twee werelden met elkaar in verbinding, laat ze over elkaar nadenken: ‘Ik heb in twee werelden moeten leven, een kerkelijke wereld waarin het not done is om homo te zijn, en een seculiere wereld waarin het belachelijk is om te geloven.’ Heel scherp en bijna politiek incorrect is zijn observatie: ‘In dit land, dat zichzelf als open en tolerant ziet, is er geen plek voor negativiteit, strijd. Je mag niet afwijken van een liberale, seculiere geschiedenis van gay pride. Dat is het eindpunt, daar moet iedereen heen.’ Eindelijk gerechtigheid, ben ik geneigd te denken. De intolerantie van de tolerante seculieren aan het spit geregen. Mag je ook nog een afwijkend standpunt hebben? Direct daarachteraan mijn volgende gedachte: als dit boek wil verbinden zal ik – gelovige – mijn hand in eigen boezem moeten steken. Wat er aan de andere kant van de kloof met deze woorden gebeurt, wil ik loslaten, in Gods hand geven, zo je wilt. Want Van der Graaff houdt niet alleen seculieren een spiegel voor.

Confrontatie Ook mij – gelovige – leest hij de les. Zijn hoofdpersoon vraagt zich af ‘wat een god die een volk door de woestijn naar een land in het Midden-Oosten heeft geleid op de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden deed, waarom wij elke avond tot een Joodse man baden, die eeuwen geleden gruwelijk was vermoord en nu in ons hart woonde.’ Zou het zo kunnen zijn dat je iets van die vervreemding aan den lijve moet ondervinden voordat je met je seculiere medemens in gesprek kunt? E-mails, interviews, fragmenten wisselen elkaar in het boek af en dan ineens twee bladzijden beschrijving van christenen: ‘Mensen die zeggen dat als je normaal doet, het al gek genoeg is. Mensen die de zwarte bewoners van het dorp niet vertrouwen. Mensen die via kerkraden en buurtverenigingen eindeloze oorlogen voeren. Mensen die vinden dat als je er op die en die manier bijloopt ook wel een beetje zelf om vraagt.’ Het zal mijn reformatorische inborst zijn die mij het schaamrood op de kaken jaagt: ‘God, maken we het echt zo bont?’ Een oud psalmversje komt boven: ‘Wij hebben God op ’t hoogst misdaan.’

Mijn waarheid Met alles wat ik – en met mij vele jonge, soms wat oudere, zoekende gelovigen – herken, wat onderscheidt mijn weg uiteindelijk van die van Maarten? ‘Je bent de kern toch niet kwijt?’ vroegen de mensen die zich zorgen maakten over mij. Dat vind ik een ongelofelijk moeilijke vraag. Want ik weet wat er zo ongeveer van mij verwacht wordt te zeggen: ‘Jezus Christus en dien gekruisigd, nee natuurlijk ben ik dat niet kwijt.’ Maar daar gaat zo’n wereld aan theologie achter schuil, dat wil ik niet als een in steen gegraveerde waarheid beamen; daar wil ik uren over kunnen denken, praten. ‘Er zijn ogenblikken dat het denken aan God ons juist van hem verwijdert.’ (Citaat van Simone Weil in Wormen en engelen.)

Op die momenten waarop alles me uit handen valt, kan en wil ik niet anders dan mezelf deze waarheid voorhouden: ondanks alles geloof ik in een God die mij en de hele wereld in Zijn machtige Vaderhanden heeft. Een uitspraak met gigantische consequenties die ik niet kan overzien en begrijpen.

Die ik bij een graf van een jong overleden vader niet over mijn lippen kan krijgen. Waarvan ik op momenten alleen maar – boos en verdrietig en soms met overgave – kan zingen. ◄

ADRESSEN, GIFTEN EN TESTAMENT

THDV Oudezijds Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam 020 344 6310 info@thdv.nl thdv.nl facebook.com/totheildesvolks twitter.com/thdvamsterdam Instagram.com/totheildesvolks Linkedin: THDV Bereikbaar (ma t/m do): 09.15-12.15 uur 13.15-16.15 uur

THDV is een koepelorganisatie met diverse projecten.

Voor contactgegevens ga naar thdv.nl

THDV prostituees Scharlaken Koord Straatwerk, preventie en hulpverlening Second Step Werkervaringsplek voor kwetsbare vrouwen

THDV verslaafden Waypoint Urk, Kampen, Twenterand en Bunschoten Verslavingszorg en preventie

THDV dak- en thuislozen AHA Dagopvang voor dak- en thuislozen

THDV kinderen in armoede Het Fort Armoedebestrijding onder kinderen in Nederland

THDV gastvrijheid Shelter City & Shelter Jordan Youth Hostel Ministry De Sikkenberg Vakantiepark in Onstwedde

THDV identiteit Different Christelijke hulpverlening rond seksuele identiteit en relaties Weerbaarheidstrainingen Beware of Loverboys, Love Limits en No Nonsense

Bezoekadressen Second Step, Willemsstraat 33, 1015 HW Amsterdam secondstepshop.nl Kringloop Waypoint, Vliestroom 21, 1234 A Urk kringloopwaypoint.nl Waypoint Kampen Kledingwinkel, Oudestraat 136, 8261 CX Kampen waypoint-kampen.nl

Testament en giften Testament Wilt u onze stichting testamentair gedenken? De tenaamstelling dient te luiden: Stichting Tot Heil des Volks te Amsterdam.

De stichting bezit rechtsgeldigheid en is ingeschreven in het stichtingenregister bij de Kamer van Koophandel, dossiernummer 40530233.

Giften Stichting Tot Heil des Volks Bankrekening: NL34INGB0000104944 BIC-code: INGNL 2A De stichting beschikt over een ANBI-verklaring.

Mochten er in deze publicatie afbeeldingen staan waaraan rechten kunnen worden ontleend, dan verzoeken we je contact op te nemen met de uitgever.

DE OOGST 35

36

DE OOGST