De Oogst - januari 2016

Maandblad van Tot Heil des Volks Evangelisatie, hulpverlening en profetisch geluid | januari 2016 | jaargang 79 | 920

Op reportage bij Waypoint Urk

‘Die oude rommel vind ik heerlijk!’

Wat is er mis met veel weeshuizen?

Vluchtelingen Europa: kans om te

delen in onze rijkdom

inhoud

Thema: Secularisatie

4 Secularisatie: teken van Gods toorn Interview W.M. Dekker

8 Hier zorgen we voor elkaar!

Wat gebeurt er bij Second Step van Scharlaken Koord?

10 Op reportage bij Waypoint Urk Oude troep of nieuwe mogelijkheden?

14 Secularisatie: Een test in gehoorzaamheid Waarom het vaderschap van Otto de Bruijne onderdeel is van zijn ‘seculariteit’

17 Uit de archieven Oude enveloppe met inhoud

18 BDS-boycot van Israël is selectief De aversie tegen Israël neemt alleen maar toe

20 Als het regent in de bergen James O. Fraser: onbekende én succesvolle zendeling

22 Bijbelstudie ‘Familiealbum van Jezus’ In het fotoboek van Jezus kom je vreemde familieleden tegen, zoals Rachab, een prosituee.

24 Israëlisch onderzoek dient wereldbelang Waarom het waterzuiveringsonderzoek van Tom Groenveld belangrijk is voor Israël.

28 Geef een gift, creëer een wees Grote weeshuizen van de staat zijn ware doodsfabrieken, vindt Marten Visser. Maar waarom?

30 Vluchtelingenwerk: geen liefdadigheid Leviticus roept op tot de zorg voor hulpbehoevenden

33 Boekrecensie: ‘In gesprek. Bijbelstudies over ontmoetingen met Jezus’

tot heil des volks

redactioneel

Volgen is dienen We zijn het jaar 2016 ingegaan en ik wens u een gezegend jaar toe onder de zegen en vrede van God onze Vader. Ik hoop dat het een jaar wordt waarin we met elkaar tekenen zullen zien van het licht van het Koninkrijk van God en licht van Gods Woord dat richting en leven geeft in Amsterdam en in Nederland.

Ook in 2016 willen we in De Oogst getuigen van Jezus en Zijn Koninkrijk. Dat doen we door mensen aan het woord te laten die de Here Jezus hebben leren kennen via onze of andere christelijke projecten. Dat doen we door met passie, liefde én scherpte te schrijven over ontwikkelingen in maatschappij, kerk, navolging en discipelschap.

Volgen en dienen. Dat is ten diepste de missie van Tot Heil des Volks sinds 1855: in elke tijd en generatie willen we Christus navolgen door kwetsbaren te helpen en ze via woorden en daden te vertellen over de liefde van God. Tegelijkertijd willen we andere christenen inspireren in het navolgen van Christus door ze voorbeelden en onderwijs te geven. Hoe volg je Christus na in je eigen leven en in deze tijd? De oude woorden van Thomas à Kempis zijn verrassend actueel in deze tijd. Hij schreef eens: “God heeft veel volgelingen, maar weinig dienaren.”

Dit is mijn eerste Oogst als hoofdredacteur. Ik volg Gertjan de Jong op die zich vanaf deze maand als communicatie-

de oogst

Uitgave Oogst Publicaties, onderdeel van Stichting ‘Tot Heil des Volks’, sinds 1855 actief in evangelisatie-arbeid en hulpverlening.

Medewerkers Otto de Bruijne Matthijs Guijt Matthijs Hoogenboom Gert Hutten

Redactie

Ronald Koops

Afdeling communicatie

Herman Meijer Kees Jan Rodenburg

Hoofdredactie

Simone Schoemaker

Ronald Koops

Jaap Spaans Marten Visser

Vormgeving, opmaak en druk i.s.m. Aperta, Hilversum

Het jaar 2016 is begonnen: ‘het Heil’ heeft een roerig jaar achter de rug, maar ondanks alles heeft God mooie dingen gedaan in onze stad en daarbuiten. We zijn verwonderd over de zegen die we mochten ervaren in ons werk in de Shelters, bij Waypoint, Scharlaken Koord en andere projecten. Er zijn mensen geholpen, gediend en er zijn mensen tot geloof gekomen. Tekenen van hoop! Ook in 2016 willen we dit prachtige werk voortzetten, in afhankelijkheid van de Here Jezus die ons daarin voorging. ◄

Ronald Koops Hoofdredacteur De Oogst ronaldkoops@totheildesvolks.nl

jaargang 79 | nummer 920 | januari 2016

Gertjan de Jong

Buijten & Schipperheijn, Amsterdam

man gaat inzetten voor het LCJ (een jongerenorganisatie binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken). We wensen Gertjan Gods zegen toe bij deze stap. Ook willen we als collega’s hem bedanken voor al het werk dat hij voor De Oogst heeft gedaan. Ik vind het mooi dat ik me nu op mijn beurt mag inzetten voor De Oogst. Ik vind het namelijk prachtig om bladen te maken die verdiepend en opbouwend zijn en die getuigen van Jezus en Zijn Koninkrijk.

Fotografie Dreamstime

Redactie en administratie Oogst Publicaties, O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam. www.totheildesvolks.nl 020 344 6310 info@deoogst.nl 020 420 2394 De Oogst is voor visueel gehandicapten ook verkrijgbaar in gesproken vorm. Nadere informatie bij de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo.

0341 565 499.

Abonnement De Oogst kost € 22,50 per jaar inclusief verzendkosten.

Nieuwe abonnees kunnen zich aanmelden via de coupon elders in dit blad of via www.totheildesvolks.nl

De Oogst

3

‘Menselijke religie houdt in een diepe crisis geen stand.’

FOTO DICK VOS

4

De Oogst

thema

Interview / Gertjan de Jong

Secularisatie: teken van Gods toorn ‘Kerken die geen vindplaatsen van God zijn, kunnen net zo goed afgebroken worden. Kerkgebouwen die niet meer als Godshuis in gebruik zijn – en de komende jaren zal dat met honderden kerken gebeuren – moeten eigenlijk aan de natuurlijke afbraak prijsgegeven worden.

Laat ze langzaam wegrotten, als tekenen van Gods toorn.’

Het is een indringende boodschap die predikant Willem Maarten Dekker brengt in zijn boek ‘Provocatie – Over de zin van God en geloof’. Vanuit zijn woning in Waddinxveen licht hij zijn visie op secularisatie toe. Dekker uit zich soms in ferme taal, maar hij komt zeker niet schreeuwerig of onbezonnen over. Je merkt: deze man leeft vanuit ontzag voor Gods Woord, vanuit de ‘verbogen omgang’ met Hem. Vanuit dat gezichtspunt wil hij ook het thema secularisatie benaderen. Niet slechts als theoloog of wetenschapper, maar als gelovige.

Is het niet erg boud om secularisatie als oordeel van God te zien? ‘Ik vind het nodig als correctie op hoe er meestal over secularisatie gesproken wordt. Normaal gesproken is secularisatie een sociologische theorie, gebaseerd op het afnemend ledenaantal van kerken. En je hebt ook een filosofische kijk op secularisatie. Dan is secularisatie meer het verdwijnen van het besef van het hogere en de eeuwigheid.

Ik wil niet zeggen dat deze benaderingen niet kloppen, maar je moet secularisatie ook vanuit het geloof duiden.’

De manier waarop God oordeelt is niet altijd logisch ‘Ik geloof dat God met alles op aarde te maken heeft, ofwel in genade of in oordeel. In dat licht kun je secularisatie denk ik niet anders zien dan als een oordeel. Ik denk dat dat geloofsperspectief op secularisatie noodzakelijk is, omdat anders ook de oplossingen tekortschieten. Want als er een sociologisch probleem is, dan moet er ook een sociologische oplossing zijn. Als er een filosofisch probleem is, dan moet er ook een filosofische oplossing zijn. Maar als er ook nog een ander probleem is, dan kun je daarmee duidelijk maken dat die andere oplossingen niet voldoen. Je creëert andere

legitieme mogelijkheden van reageren. In de ballingschap van Israël zijn er bijvoorbeeld klaagliederen geschreven. Als je secularisatie puur sociologisch of filosofisch opvat dan is er geen reden om klaagliederen te schrijven. Maar vanuit het geloof gezien is dat een legitieme reactie.’

Niet verklaarbaar Is secularisatie dan een oordeel over bepaalde zonden, of over ongeloof? ‘In een oordeel zit een aspect dat wij kunnen begrijpen en ook een aspect dat wij niet kunnen begrijpen. Dat was in de ballingschap van Israël ook zo. Volgens de profeten had het te maken met de zonde van het volk. Maar waarom komt de ballingschap op dat moment en waarom houdt die ook na zeventig jaar weer op? Er zit iets in dat boven ons begrip uit gaat. De manier waarop God oordeelt in de Bijbel is niet altijd logisch. Soms wordt iets dat in onze ogen relatief onschuldig is heel zwaar bestraft, en andere keren is er iets dat heel zwaar is onze ogen, en dan reageert God heel lankmoedig en geduldig.’

‘Wij kunnen niet alles van God verklaren. Toen de watersnoodramp in 1953 plaatsvond, werd dat nog heel breed in het christendom gezien al een oordeel van God. Maar dat betekende voor die mensen niet dat de Zeeuwen grotere zondaren waren dan de Groningers, dat slaat natuurlijk nergens op. Dus je kunt iets verstaan als een teken van God zonder dat je daarmee zegt dat je het helemaal begrijpt. Het is vooral de erkenning: wij hebben hierin wel met God te maken.’

‘Het gaat ook over de gang van onze cultuur, waarin het menselijke handelen en het zich terugtrekken van God op een bepaalde manier aan elkaar beantwoorden. Je kunt moeilijk zeggen wat nou het eerste was en wat later volgde. Kennen wij God niet meer omdat Hij zich heeft teruggetrokken of heeft Hij zich teruggetrokken omdat wij Hem niet meer willen kennen?’

De Oogst

5

Overvolle moskee Dekker heeft al jong ervaren wat de gevolgen zijn van secularisatie. ‘Ik heb op een reformatorische basisschool gezeten in Rotterdam, maar wel in een seculiere en deels ook islamitische omgeving. Het personeel op die school behoorde allemaal tot de gereformeerde gezindte, maar tachtig procent van de leerlingen was allochtoon. En in de kerk had ik eigenlijk niet of nauwelijks leeftijdsgenoten. We kregen met z’n drieën catechisatie. Als ik naar school fietste, kwam ik langs een hele grote kerk in Rotterdam-West die toen net een moskee was geworden. Op vrijdagmiddag was die hele grote kerk te klein om alle moslims te herbergen. De mannen lagen buiten de moskee op de stoep te knielen. Dus het idee dat christen-zijn niet normaal is, zit bij mij heel diep. En als God dan toch een realiteit voor je is, en Hij is ergens ook almachtig, dan ontkom je niet aan de conclusie dat Hij ook met secularisatie te maken heeft.’

De kerk heeft al eeuwenlang maar één concurrent: ongeloof Loop je zo niet het gevaar dat je te weinig oog hebt voor Gods tekenen van genade, die er toch ook zijn in de westerse kerk? ‘Natuurlijk, die tekenen moet je wel zien. In de hemel is er blijdschap over één zondaar die zich bekeert. Je kunt je verwonderen en verheugen over die tekenen van Gods genade. We moeten ook beseffen dat Gods oordeel wat anders is dan een noodlot. Het lot waaraan wij onderworpen zijn is de wil van God, en omdat het de wil is van iemand die ons liefheeft, is het juist geen noodlot. Oordeel betekent niet dat de deuren naar Gods genade gesloten zijn.’

Dekker vindt het vooral belangrijk dat we ons op God Zelf richten en het niet verwachten van menselijke technieken of een ‘missionair program’. ‘Er is geen truc of systeem om ervoor te zorgen dat zondaren zich gaan bekeren.

Het gevaar is dat we het Evangelie gaan “vermarkten” en gaan aanpassen aan de menselijke behoeften. Ik denk dat de kerk in die zin heel menselijk over zichzelf is gaan denken. Zij is zichzelf gaan opvatten als een soort bedrijf.’

‘Die ontwikkeling zie je sterk in de Protestantse Kerk in Nederland, waartoe ik zelf behoor. Wij zijn onszelf gaan opvatten als wereldlijk instituut met een product: het Evangelie. Maar als het Evangelie een product is, dan maak je het onderhevig aan de wetten van vraag en aanbod. Je maakt de inhoud van wat je wil communiceren afhankelijk van hoe de mensen daarop reageren. Dan raakt de uniciteit van het Evangelie steeds meer op de achtergrond en wordt er uiteindelijk weinig bijzonders meer verkondigd. Dan gaat bijvoorbeeld sterk het medemenselijke, het humane, het progressieve, het linkse overheersen. De kerk moet zich dan profileren door bijvoorbeeld de Nederlandse Staat aan te klagen wegens haar gedrag jegens vluchtelingen. Alsof wij één of andere maatschappelijke organisatie zijn. Waarin onderscheid je je dan van een soort linkse, progressieve actiegroep, daar heb je toch helemaal geen kerk voor nodig?’

Ongeloof In dagblad Trouw stelde Dekker onlangs: ‘De kerk heeft alle eeuwen door maar met één probleem en één concurrent te maken gehad, en dat is het ongeloof. Dat ongeloof

6

De Oogst

heeft zij altijd proberen te overwinnen door het Woord.

Dat is het enige dat de kerk te doen heeft, en dit pogen is het enige dat haar bestaan rechtvaardigt.’ Kerk zijn is volgens Dekker een kwestie van lange adem: ‘De kerk leeft van het vertrouwen dat God die lange adem heeft. (…) Dat ontspant. Dus blijf gewoon je werk doen. Voor predikanten betekent dat: verkondig het Woord. Voor ambtsdragers: geef bezonnen leiding. Voor de gemeente: oefen je in geloof, hoop en liefde. Voor beleidsmakers: vraag je af of je functie wel nodig is’ (Trouw, 18 oktober 2015).

Die hele grote kerk was te klein om alle moslims te herbergen Het verkondigen van Gods Woord is dus de belangrijkste opdracht voor de kerk? ‘Ja, dat denk ik wel ja. Zonder verantwoordelijkheid te nemen voor hoe er op dat Woord gereageerd wordt. Als Jezus Zijn gelijkenissen vertelt, lopen de mensen soms weg en soms vinden ze het prachtig. Je krijgt niet het idee dat Jezus zich daar verder veel van aantrekt. En voor Paulus geldt hetzelfde. Die gaat de synagoge in en als ze hem daar wegsturen dan gaat hij naar de Areopagus in Athene. En als ze hem daar weer wegsturen, dan gaat hij weer naar de volgende plaats.’

Wat voor Dekker niet betekent dat je geen aansluiting moet zoeken bij de leefwereld van je toehoorders. ‘Je moet zeker creatief zijn; ik ben voor een creatieve kerk.

Maar je moet die creativiteit inzetten om de oorspronkelijke kracht van het Evangelie in haar uniciteit te laten zien. Het wezen en het tegendraadse van Evangelie moet niet aangetast worden. Zelf verwijs ik in preken vaak naar popliedjes of moderne films. Maar je moet dan niet alleen maar bevestigen wat een artiest of filmmaker zelf bedoeld heeft. Je moet zo’n popliedje of film eigenlijk annexeren.

Dat is precies wat Paulus doet als hij in Athene verwijst naar een tempel voor “de onbekende God”. In Handelingen 17 zegt hij: “Die onbekende God, die u dient zonder dat u Hem kent, die verkondig ik u.” Daarmee worden de Atheners tegelijk bevestigd maar ook beschaamd. Paulus sluit niet slechts aan bij hun cultuur, hij overtroeft die.’

Zicht op de eeuwigheid Volgens de predikant is het onvermijdelijk dat Gods Woord in onze cultuur op weerstand stuit. ‘Een keer werden mensen heel boos omdat ik een oordeelstekst uit Sefanja had gelezen. Dat is natuurlijk vrij bizar, dat mensen boos worden vanwege de Schriftlezing! Ook bij evangelicale christenen merk je dat ze steeds meer moeite krijg met bepaalde gedeelten uit de Bijbel. Ze vragen zich af: kunnen we dit nog wel lezen, of kunnen we dit nog wel aan onze kinderen vertellen? Eigenlijk beperk je het Evangelie dan tot wat jou aanspreekt. Terwijl het er juist om gaat om open te staan voor wat God wil zeggen tot ons. Dan moet je je niet afvragen: Wat vind ik fijn, wat bevestigt mijn denken, mijn voelen, mijn leven? Ik denk dat het vruchtbaarder is om te vragen: Wat spreekt mij tegen, wat ergert mij, wat vind ik eigenlijk onverdraaglijk?’

‘De invloed van secularisatie merk je ook in het verdwijnen van het eeuwigheidsbesef. Gelovigen van zeg vijfhonderd jaar gelegen waren er sterk van doordrongen dat dit leven

heel groot deel gaat verdwijnen – dat proces is nu al volop aan de gang. Daar waar er levend geloof is, zal de kerk wel blijven. Dat levend geloof vind je denk ik vooral in de evangelische en reformatorische kerken. Al vrees ik dat het christendom in Nederland steeds meer beperkt zal worden tot de “Biblebelt”. Dat zie je nu al. Er zijn bepaalde plaatsen waar het christendom heel groot is, waar zelfs nieuwe kerken gebouwd worden. Dat lijkt dan groei, maar het is eigenlijk een soort herstructurering. Christenen klonteren samen.’

Menselijke religie houdt in een diepe crisis geen stand maar tijdelijk is en straks de eeuwigheid volgt. De eeuwigheid ging voor de tijd. Het is zeer de vraag is of wij dat levensbesef vandaag überhaupt nog kunnen verstaan. Het zijn radicale moslims die ons daar nu weer op wijzen. Zij zijn bereid de martelaarsdood te sterven, natuurlijk op een verschrikkelijke manier, maar zij laten daarmee wel zien dat voor hen de werkelijkheid van het paradijs, van Allah, een grotere werkelijkheid is dan de werkelijkheid van dit leven.

Dat geweld is heel antichristelijk, maar het martelaarschap en het besef dat je de tijd kunt opgeven omdat de eeuwigheid er is, zat van oorsprong juist in het christendom.’

Het christelijk geloof is toch een geloof dat zich moet bewijzen in de crisis ‘Mensen die ziek zijn gaan vaak wel denken over de eeuwigheid, maar zelfs dan merk dat die oriëntatie op het wereldlijke eigenlijk tot het einde dominant blijft. In dat licht zie ik ook de aandacht voor gebedsgenezing. Waarom was er vroeger geen aandacht voor gebedsgenezing?

Dat heeft allerlei redenen, maar dat heeft ook gewoon deze reden: als de eeuwigheid zwaarder weegt dan de tijd en je weet dat je toch een keer moet sterven, dan zit je je je niet steeds zo te bekommeren om je gezondheid. Daarin is het evangelische christendom veel meer modern dan klassiek. Met die hele aandacht voor gebedsgenezing en dat God hier en nu wonderen kan doen bevestigen ze juist dat het om dit leven gaat, om het leven hier op aarde.’

‘Wij zijn toch wel heel erg geneigd om het geloof te zien als toevoeging: het moet het leven een bepaalde verdieping geven, een vervulling, je moet er hier op aarde beter van worden. Dat zit heel diep. Die hele oriëntatie dat het in het geloof gaat om dit leven is in de jaren zestig opgekomen.

De welvaart nam toe, het leven werd veel leuker en gezelliger, toen zijn christenen gaan zeggen: Het gaat eigenlijk ook om dit leven en om genieten. Voor een deel is dat een goede correctie geweest, maar we lopen wel het gevaar dat we de eeuwigheid uit het oog verliezen; het Nieuwtestamentische besef dat ons burgerschap in de hemelen is.’

Onvoorspelbaar ‘Het aantal gedoopte mensen in Europa is ontzaglijk afgenomen sinds de jaren zestig. Dat is een heel basaal en meetbaar feit. En ik denk dat dat de komende jaren verder doorzet. Ik verwacht dat de rooms-katholieke kerk hier voor een

‘Voor eigenlijk alle gebieden buiten de Biblebelt kun je je hart vasthouden. Wat blijft er daar nog over van de kerk? Maar je weet het nooit, de toekomst is open en onvoorspelbaar. Er kunnen ook op maatschappelijk, economisch en politiek gebied dingen gebeuren waardoor de vraag naar God toch weer sterker wordt. Het christelijk geloof is toch een geloof dat zich moet bewijzen in de crisis. Denk aan Psalm 23: “De Heer is mijn herder.” Wanneer blijkt dat, dat die Herder er echt is? In dat dal van diepe duisternis. Tijden van crisis zijn voor het christendom vaak het beste geweest. Menselijke religie houdt in een diepe crisis geen stand. Dat wil niet zeggen dat we moeten hopen op een crisis of oorlog, maar ik denk wel dat God zich in moeilijke tijden opnieuw aan ons kan openbaren, op een dieper niveau. Welvaart zorgt vaak voor vervlakking. De mooiste liederen uit het Liedboek van de Kerken stammen uit de tijd van de dertigjarige oorlog. De pest en de dood waarden rond, het was verschrikkelijk, maar toen zijn er liederen gemaakt die we nu nog zingen.’

Hoe hou je het als predikant vol in een land dat in raptempo seculariseert? ‘Waddinxveen is een dorp waar het christendom nog wel floreert. Niet zonder problemen, maar er is wel veel geloof aanwezig hier. De kerk zit vol, er zijn veel kinderen en jongeren. Dat is natuurlijk een atmosfeer waarin als predikant wel te werken is. Maar mijn persoonlijke houvast ligt heel erg in de Bijbel. Ik ben dankbaar dat ik als predikant de Bijbel mag, zelfs moet bestuderen om het Woord te verkondigen. Als ik geestelijk iets ervaar – nieuwe kracht of een nieuw perspectief – dan is dat voor mij heel erg verbonden met de voorbereiding van een preek, meer dan met het houden van een preek. Tijdens de voorbereiding doe je de Bijbel open om daarin als iets nieuws te ontdekken, om God te horen spreken. Gods Woord is voor mij de bron van leven, daardoor hou ik het vol.’ ◄

Dr. Willem Maarten Dekker (1976) studeerde theologie in Utrecht en Tübingen. Sinds 2014 is hij predikant van de Hervormde wijkgemeente ‘De Morgenster’ te Waddinxveen en auteur van onder andere ‘Provocatie – Over de zin van God en geloof’. Voor meer info zie www.willemmaartendekker.com.

De Oogst

7

scharlaken koord

Dichtbij / Simone Schoemaker

‘Hier zorgen we voor elkaar’ ‘Vroeger dacht ik altijd dat iedereen me uitlachte en voelde ik me eenzaam. Nu voel ik dat ik echt deel ben van deze groep, we zorgen hier voor elkaar.’

‘We leren om weerbaar te zijn en om nee te zeggen’ ‘Zoveel tranen, zoveel schaamte en zoveel leugens, maar nu ben ik er trots op dat ik vrij ben. Ik ben klaar om mijn eigen toekomst op te bouwen.’

Zomaar een aantal uitspraken van vrouwen die deelnemen aan ons project Second Step. Zij hebben besloten te stoppen met de prostitutie en werken hard om hun toekomst weer op te bouwen. Second Step helpt hen hierbij door een veilige plek te bieden waar ze nieuwe vaardigheden kunnen leren, elkaar kunnen ontmoeten en stappen kunnen zetten richting werk. Ik neem u graag mee voor een kijkje in ons atelier.

We zorgen voor elkaar en leren van elkaar Het is december 2015, het atelier is gezellig gemaakt door de groep deelnemers, overal hangt kerstversiering en staan kaarsjes. Uit de keuken klinkt gelach: een aantal vrouwen maakt een lunch klaar en ze maken grappen over hun eigen kookkunsten. Elke week is een ander verantwoordelijk voor het doen van de boodschappen en het klaar maken van de lunch. Allerlei buitenlandse gerechten passeren zo de revue, van Poolse zuurkoolsoep en Oekraïense aardappels tot Cubaanse bananenschotels en een echt Hollands broodje gezond. Deze week vieren we samen Sinterklaas en iedereen is druk bezig om cadeautjes en surprises te regelen. Eind deze maand vieren we ook samen Kerst: voor veel vrouwen het enige kerstfeest dat er dit jaar zal zijn.

Na de ochtenddrukte maak ik gebruik van de relatieve rust om te praten met een deelnemer van Second Step.

Laten we haar Kitty noemen.

8

De Oogst

Kitty, wat fijn dat ik je een paar vragen over Second Step mag stellen! Hoe lang kom je al hier en wat vind je leuk om te doen?

‘In 2011 kreeg ik voor het eerst contact met het Scharlaken Koord, maar het heeft nog een tijd geduurd voordat ik echt hulp kon aanvaarden. Later heb ik heb veel praktische hulp gekregen en steun in een moeilijke tijd. In 2014 kwam ik voor het eerst bij Second Step en nu draai ik al ruim een jaar mee. Ik vind eigenlijk alles leuk om te doen!

Ik help graag mee om de winkel in te richten en kleding te verkopen en ook maak ik vaak de lunch klaar of bak ik iets voor bij de thee. De workshops die we ’s middags samen doen vind ik heel leuk en leerzaam. We moeten nu allemaal om de beurt zelf een workshop geven, dat is spannend maar ook goed om te doen!

Steun Second Step!

In 2015 heeft Second Step 22 vrouwen mogen verwelkomen! We zijn heel blij dat Second Step een warme plek is waar vrouwen zich welkom voelen en we zijn dankbaar dit project te kunnen draaien.

Maar we kunnen het niet alleen. Helpt u mee?

Vrijwilliger worden?

We zijn dringend op zoek naar vrijwilligers om mee te draaien in ons dinsdagteam. Als vrijwilliger ben je praktisch bezig in de winkel en het atelier. Winkelervaring is geen vereiste.

Daarnaast is het belangrijk om samen een goede en warme sfeer te creëren waar deelnemers zich thuis voelen. Als team dagen we de deelnemers uit het beste uit zichzelf te halen en geven we tegelijkertijd veel ondersteuning en bevestiging.

Een aantal keer per jaar organiseren we vrijwilligersavonden om je kennis rondom de doelgroep te vergroten.

Kijk voor de volledige vacature op www.scharlakenkoord.nl Second Step biedt een warm thuis in een stad vol eenzaamheid.

Foto: Arie Ambachtsheer

Wat leer je bij Second Step?

‘Tijdens de workshops leren we bijvoorbeeld om voor onszelf op te komen, om “nee” te zeggen als we iets niet willen en om onze eigen mening te geven. Ik durf nu veel meer, ik durf in de groep te praten en ik ben hier echt mezelf. Toen ik hier net kwam vond ik dat heel eng, maar nu durf ik het wel. Dat is heel bijzonder hier: we zorgen voor elkaar en leren van elkaar. De groep is heel veilig want we hebben allemaal gewerkt in de prostitutie en hoeven ons niet te schamen. Hier vind ik een luisterend oor en mag ik zijn wie ik ben zonder dat mensen me veroordelen. Ik dacht altijd dat mensen konden zien dat ik in de prostitutie had gewerkt maar dat is niet zo. Ik mag mijn leven weer opbouwen en mag weer vertrouwen hebben in mezelf.

Second Step is echt een warm huis Second Step is als familie voor mij, als een tweede huis.

Toen ik in de prostitutie werkte had ik helemaal geen sociaal leven en toen ik stopte vond ik het heel moeilijk om nieuwe vrienden te maken. Hier lukt dat wel, want we zorgen hier voor elkaar.’

Wat zijn mooie herinneringen van het afgelopen jaar?

‘We vieren samen Sinterklaas en kerst en dat vind ik heel erg leuk. Als groep hebben we lootjes getrokken en maken we iets voor elkaar. Met kerst koken we samen een speciale kerstlunch en hebben we een gezellige middag.

Kitty is dol op koken en staat graag in de keuken In mei ben ik mee geweest op een mini-vakantie van drie dagen naar een zorgboerderij in Barneveld. Daar hebben we allerlei activiteiten gedaan in een hele mooie omgeving met veel groen en veel dieren. Het was voor mij toen heel fijn om even weg te zijn uit Amsterdam en naar het platteland te gaan. Voor sommige meiden in de groep was het voor het eerst in hun leven dat ze op vakantie gingen.

Dat was echt een super ervaring!’

Wat zijn dingen die nog beter of anders zouden kunnen?

‘Soms zijn niet alle vrouwen aanwezig en is de groep wat kleiner, dat vind ik dan jammer. De meiden hebben allemaal veel problemen maar als we hier zijn kunnen we juist elkaar helpen! Ook zou het fijn zijn om nieuwe keukenspullen te hebben.’ Kitty lacht, want ze is dol op koken en staat graag in de keuken. ‘Verder zou ik het leuk vinden om als groep af en toe naar buiten te gaan; een stukje lopen of kijken bij ander vrijwilligers werk of zo.’

We zoeken kleding!

Voor de winkel zijn we op zoek naar goede kinderen dameskleding. Heeft u zelf een kledingwinkel of kent u mensen in de mode- en kledingbranche en wilt u restkleding een mooie bestemming geven?

Dan komen we graag met u in contact! Neem dan contact op met Simone Schoemaker (coördinator Second Step) via mail: sschoemaker@scharlakenkoord.nl, of telefoon: 020-6226897.

Als ik Kitty vertel dat we bezig zijn om te kijken naar werktrajecten en stages als vervolg op Second Step begint ze weer te stralen. ‘Kijk, dat is nou zo leuk, er is hier altijd iets nieuws en we kunnen altijd verder komen in ons leven. Second Step is echt een warm huis waar we zoveel mogelijkheden hebben!’ ◄

Second Step steunen?

Maak het werk van Second Step mogelijk door een gift over te maken op NL97 INGB 0004 7482 67, ten name van Scharlaken Koord, onder vermelding van ‘Gift Second Step’.

De Oogst

9

wayppoint urk

Dichtbij / Ronald Koops

Oude troep of nieuwe mogelijkheden?

Op reportage bij Kringloopwinkel Waypoint Urk Kringloopwinkel Waypoint Urk is meer dan een ‘gewone kringloopwinkel’, juist door de bijzondere ontmoetingen die hier plaatsvinden. Te midden van oude boeken, tweedehands kinderkleding en oude poppenwagens spreek ik met drie medewerkers die een groot hart hebben voor God én mensen. ‘Niet alleen oude spullen komen hier, maar ook veel mensen die als waardeloos zijn bestempeld. We laten ze weten dat we ze uniek vinden en dat ook zij mogelijkheden hebben.’

Het is winters koud en de geur van rauwe vis verraadt dat er een visverwerkingsbedrijf in de buurt is, hier op industrieterrein Vliestroom op Urk. En dat is inderdaad het geval - hoe kan het ook anders in deze plaats. Maar niet alleen visverwerkingsbedrijven en andere bedrijven zijn hier gevestigd, ook Kringloopcentrum Waypoint Urk is hier te vinden: ik zie twee grote gebouwen, verbonden met een loopbrug. ‘Kijken, kopen, helpen’, staat er uitnodigend op een bordje bij de ingang.

Kijken, kopen, helpen. Het is de weg die veel mensen zijn gegaan bij Kringloopcentrum Waypoint Urk. Met drie van hen ben ik in gesprek, onder het genot van een bakje koffie, hier in de koffiecorner van het kringloopcentrum. Want waarom zijn ze als staf betrokken en wat gebeurt er met veel mensen die als klant of als vrijwilliger binnenkomen bij het kringloopcentrum? Doorgaans best heel wat, zo blijkt al snel! Neem bijvoorbeeld Grietje Baak (19). Ze kwam voor het eerst langs in de winkel toen ze twaalf jaar oud was. Ze had de basisschool afgerond en had ‘niets te doen’. Ze deed vakantiewerk, was daarna ook ’s zaterdags bij Waypoint te vinden en nu loopt ze ook nog stage om onder meer een sociaal eetproject te coördineren. Ze heeft

10

De Oogst

de afgelopen zeven jaar werkelijk al van alles gedaan: kassawerk, kleiding uitzoeken en nog veel meer. Grote vraag: waarom eigenlijk? Ze glimlacht direct. ‘Ja, waarom? Goeie vraag. Waypoint voelt als een familie, het is een groep met lieve mensen waar je heel snel opgenomen wordt. Ik was een meisje van twaalf, ik had nog geen betaalde baan en ik wilde graag wat betekenen voor de medemens. Het is goed om op zo’n manier gevormd te worden.’

Ik voel me erg dankbaar dat ik dit werk mag doen Janny Visser is ‘al járen’ betrokken bij Waypoint, maar het begin van deze staat van dienst is bijna hilarisch te noemen: ze werd op een maandagmorgen gebeld met de vraag of ze ‘heel even kon helpen, niet langer dan een half uurtje’. Ze had toen nooit kunnen vermoeden dat ze jarenlang verbonden zou zijn aan de winkel – overigens met erg veel plezier. Sterker: ze zag het telefoontje op die maandag als gebedsverhoring, ze had namelijk haar

Van links naar rechts Janny, Klaas en Grietje: ‘Waypoint voelt als een familie.’

Foto’s: Lucas ten Poorten

assurantiekantoor verkocht omdat ze geen voldoening voelde en wat anders wilde met haar leven. Ook Klaas Kapitein had een eigen assurantiekantoor. Toen hij tot een levend geloof kwam, wilde ook hij wat anders. ‘Ik kon toen bij Waypoint aan de slag als activiteitenbegeleider en heb ook heel veel taken gedaan, en nu werk ik als hulpverlener en begeleid ik onder meer gezinnen die met drugsverslaving te maken hebben, ik voel me erg dankbaar dat ik dit werk mag doen.’

Oude rommel, mooie contacten Drie verschillende verhalen, maar wel eenzelfde passie.

Wat maakt Kringloopcentrum Waypoint zo bijzonder? Daar hoeft Janny niet zo lang over na te denken. ‘Die oude rommel vind ik heerlijk’, zegt ze lachend, ‘en je ontmoet andere mensen met wie je vaak heel wezenlijk contact hebt.’

Mensen kunnen ons afschrijven, maar God ziet ons hart aan Klaas neemt een slok koffie en knikt instemmend. ‘Het is waar, wat Janny zegt: in de winkel gebeurt het. Hier vinden vaak “ware ontmoetingen” plaats, omdat we mensen echte aandacht geven en luisteren naar hun verhaal.

Dan kom je vaak veel pijn en verdriet tegen, maar ook de mooie dingen: jongens die hier hun taakstraf doen, weinig contact maken, maar toch aan het einde een doos gebak meenemen, omdat ze het jammer vinden dat hun

taakstraf erop zit. Bijzondere ontmoetingen in de winkel kun je niet sturen en dat is ook niet de verdienste van een persoon. Zoiets wordt door de Heer geleid: Grietje spreekt een woord, Janny geeft een knik, een derde geeft een douw op de schouder en vraagt op z’n Urks: “Hoe is het dan?” Er gebeurt hier iets. Klanten geven dat ook aan, ze voelen zich veilig en worden hier gezien.’

‘Er worden hier spullen gebracht die afgedankt zijn door de mensen die ze komen brengen: zij zien niet meer de mogelijkheid om er zelf wat mee te kunnen’, vervolgt Klaas. ‘Maar wij zien juist veel mogelijkheden met die oude troep, dat krijgt een nieuwe kans bij ons in de winkel. Dat is ook met veel mensen die hier komen: hoewel de maatschappij er niet meer de waarde van inziet, worden ze hier als het ware herontdekt, ze zijn uniek en hebben ook mogelijkheden. De bezoekers hebben mij echt veranderd. In mijn vorige werk was ik vaak pastoraal bezig, maar ik moest ook wat verdienen, dus hoe socialer ik deed, hoe meer ik verdiende. Hier is het meer belangeloos, veel puurder, ik voel me veel prettiger ten opzichte van anderen.’

Grietje: ‘We willen er echt voor de ander zijn, en dat is denk ik ook uiteindelijk Gods insteek. Mensen kunnen ons afschrijven, maar God ziet ons hart aan en voor Hem ligt dáárin onze waarde.’

Janny knikt. ‘Zo zie ik het ook. Zelf probeer ik vanuit mijn innerlijke barmhartigheid te werken. Je moet gewoon je hart laten spreken en doen wat je hand vindt om te doen.

Van Jezus lezen we dat Hij met innerlijke ontferming bewogen was. Die gezindheid probeer ik elke dag samen De Oogst

11

met Hem aan te trekken. Pas dan kan je werken vanuit de kracht die Hij ons geeft. Dan ga je van mensen houden, omdat God dat heel eenvoudig in je legt.’

Koffie en Bijbellezing Klaas: ‘Kringloop Waypoint Urk is een interkerkelijk project, veel kerkelijke stromingen komen bij elkaar en in goede harmonie morgen we de samenleving dienen. Je ziet echt een stukje Koninkrijk op aarde, prachtig is dat.’

We omarmen iedereen die hier komt, soms zelfs letterlijk Bij het Koninkrijk van God horen wonderen, die maken ze genoeg mee, zo wordt me al snel duidelijk. Neem het verhaal van een moslim die was binnengekomen in de winkel voor een taakstraf. Hij hoorde dat er elke dag een korte Bijbellezing was tijdens het koffiedrinken en wilde daar niet bijzitten. Sterker: hij claimde een eigen gebedsruimte. Een van de medewerkers zei: ‘Maak het eten en onze Bijbellezing nou gewoon mee, je kunt altijd nog zeggen dat je dit niet wilt.’ Zo gezegd, zo gedaan. Klaas: ‘Na verloop van tijd wilde hij meer weten van het christelijk geloof én deelde hij ook dingen van z’n eigen geloof. En het meest bijzondere vind ik dat zijn vader achteraf tegen hem had gezegd: ‘God heeft in alles de leiding, misschien was het wel de bedoeling dat je je taakstraf volbracht in deze winkel.’

Grietje veert op: ‘Ja, mooi was dat! Maandag was hij boos en mokte hij, maar vrijdag was er een echte band ontstaan. Eén van onze vrijwilligers had Marokkaans gekookt en hij wilde ook wel aanschuiven. Aan het einde week ging hij blij weg bij ons. Het had hem diep geraakt dat we hier

Openingstijden: maandag t/m woensdag: 14.00 - 18.00 uur donderdag en vrijdag: 11.00 - 18.00 uur zaterdag: 10.30 - 16.00 uur telefoonnummer: (0527) 23 99 24 kringloop@waypoint-urk.nl www.kringloopwaypoint.nl

12

De Oogst

niemand buitensluiten. Sterker nog: we omarmen iedereen die hier komt, soms zelfs letterlijk. We zien de mens áchter de mens en we focussen ons hier op het positieve, op wat wél kan. Dan zie je dat de “minst mooie personen” helemaal kunnen opbloeien. Als je daarin een schakeltje mag zijn, of als ze in jou houding iets van God morgen herkennen, dan vind ik dat heel bijzonder.’

Op mijn beurt vind ik het weer bijzonder dat ik deze verhalen van hoop mocht horen hier op Urk, bedenk ik me als ik even later weer buiten sta. Het heeft me echt geraakt, merk ik: God is zo duidelijk aan het werk: wat gaaf! Hij gebruikt onder meer de medewerkers van het kringloopcentrum om Zijn liefde handen en voeten te geven.

God is zo duidelijk aan het werk: wat gaaf!

Als ik in weer in de auto zit – vijf prachtige tweedehands boeken rijker voor een prikkie (ik kon het niet laten) – bedenk ik me dat ik ook maar eens ga kijken of wij nog spullen hebben op zolder die we kunnen geven aan Kringloopcentrum Waypoint Urk. Bij ons liggen ze maar en ze zijn daar van grote waarde. En het geeft mij een goede reden om opnieuw een bakkie koffie te drinken, rond te struinen in de enorme winkel en daarna nog een visje te eten op Urk. Prachtig toch? ◄ Wilt u ook kleding of andere spullen doneren?

Of gewoon een kijkje nemen? Van harte welkom in de winkel aan de Vliestroom 21 op Urk!

dichtbij

matthijs hoogenboom

Ik ben onbetaalbaar teken de petitie!

Ik ben onbetaalbaar. Seks is onbetaalbaar. Door het kopen van seks, ook wel prostitutie genoemd, wordt de waardigheid van de prostituee en de bezoeker ontnomen. Stichting Exxpose vindt dan ook dat het kopen

van een seksuele dienst strafbaar moet worden gesteld. Vindt u/jij ook dat het kopen van seks strafbaar moet worden gesteld? Teken dan de petitie op www.ikbenonbetaalbaar.nl.

Voor de petitie is nu zeventig procent van de benodigde handtekeningen binnen. Het doel is om 40.000 handtekeningen binnen te halen.

Winterwandelen door Amsterdam

Ook in de wintermaanden organiseert De Wandelende Tak wandelingen door Amsterdam.

U kunt zich aanmelden met een groep vanaf acht personen. Vanaf

eind februari zijn er weer wandelingen waar u individueel op in kunt schrijven. Kijk voor meer informatie en opgave op www.ontmoet­ amsterdamanders.nl

Vacature vrijwilliger Voor het invoeren van contactgegevens in ons relatiebeheersysteem zijn wij op zoek naar een vrijwilliger. Het werk kan naar eigen keuze thuis of op ons hoofdkantoor in Amsterdam plaatsvinden. Onze inschatting is dat de eenmalige klus in een paar dagen geklaard kan zijn. Voor dit werk is basale ervaring met computerwerk voldoende. Wij bieden u een gezellige werksfeer (als u ervoor kiest bij ons op kantoor te komen werken) en een gratis wandeling met lunch voor twee personen.

Heeft u interesse, neem dan vrijblijvend contact op met het hoofdkantoor: 020-3446310.

De Oogst

13

De praktijk van het leven met God en de naaste op deze aarde, daar gaat het om.

Secularisatie: een test in gehoorzaamheid Laat ik dicht bij huis beginnen: ik ben vader. Dat is een wereldlijk, een seculier, gegeven. (Het Latijnse ‘saeculum’ betekent ‘wereld’.) Mijn vaderschap is onderdeel van mijn wereldlijkheid, mijn ‘seculariteit’. Maar net zoals de samenleving, seculariseert ook mijn gezin: sommige kinderen verlieten het geloof in het eeuwige en de Eeuwige en beperken zich tot het tijdelijke en aardse.

14

De Oogst

thema

Otto de Bruijne

Ik blijf vader (seculariteit) maar wordt, op een voor mij heel belangrijk terrein, een beetje vreemdeling in eigen huis. Spannend! Ondanks de geloofskloof houden wij elkaar stevig vast, want wij horen samen bij ‘de seculariteit’. Onze gedeelde seculariteit overstijgt en overbrugt de secularisering. De kloof is meestal smal. We lopen hand in hand, want wij willen allemaal een goede relatie.

Ondanks de geloofskloof houden wij elkaar stevig vast Maar die kloof kan ook zomaar onoverbrugbaar (b)lijken.

Secularisme, een bewuste en soms dogmatische verplatting van het openbare leven, maakt van de weeromstuit sommige gelovigen drammerig. Pa wordt evangelist in eigen huis. Pa wordt minder mens! Nerveus en dubbel vervreemdend. Dat vind ik tragisch, dus in dit artikel wil ik nadenken over de seculariteit als bodem voor een noodzakelijke en vruchtbare verbinding. Ik heb mijn geseculariseerde kinderen hard nodig. Ik probeer uit te leggen waarom en hoe.

Seculier project De schepping is een wereldlijk, seculier project en verbindt ons met alle mensen in onze gemeenschappelijke seculariteit. Israël belijdt dat de Schepper strikt gescheiden is van Zijn schepping. Geen berg, boom of lichaam is zo heilig dat je er van af zou moeten blijven. Het lichaam kan geopereerd worden. Bloedtransfusie is een technische aangelegenheid. Wetenschap, economie en techniek krijgen onder voorwaarde van verantwoordelijkheid ruim baan. Psalm 115: ‘De hemel is de hemel van de HERE, maar de aarde heeft hij aan de mensenkinderen gegeven.’

Alle mensen zijn geroepen om creatief, innovatief en explorerend Gods schepping te onderhouden. In het verlengde: net als ieder mens wil ook ik mens zijn en mens worden, omdat God sprak: ‘Laat Ons mensen maken.’

Ook zo’n seculier project. Ik mag, wil, moet mens zijn en worden en het mens-zijn beschermen. Ik ben christenhumanist. Het is mijn verlangen om vanuit een individuele vrijheid en verantwoordelijkheid mijn omgeving te humaniseren.

Secularisme maakt sommige gelovigen drammerig Na tientallen jaren op de Weg gewandeld te hebben, mag ik mij afvragen: ben ik nu meer mens geworden? Of moet ik mijzelf vragen of ik geloviger geworden ben? Vallen die twee ‘mens worden’ en ‘groeien in geloof’ samen?

Dat denk ik wel. Secularisering van onze cultuur maakt ons christenen weer bewust van de Bijbelse oproep om mens te worden en dat sluit aan bij de aardsgerichtheid van het joodse geloof dat wel een ‘ladder naar de aarde’

is genoemd. Niet de vergeestelijking of de verinnerlijking, maar de concrete praktijk van het leven met God en de naaste op deze aarde, daar gaat het om.

Hersen- en heilgymnastiek De heidense buurjongen steekt op de sabbat het licht aan in het Joods gezin omdat joden op sabbat geen scheppend werk mogen doen. Ik gebruik dat voorbeeld een beetje anders. Mijn ‘licht’ (geloof) gaat aan door de vragen en kritiek van de andere kant van de kloof. Sterker: zonder die kritiek en die vragen van de ‘ongelovige’ dut ik in! Zij dagen mij uit tot hersen-en-heil-gymnastiek. De Geest van God doet mij zweten op mijn taal. Welk woord zou ons aanspreken en van waarde zijn? Logica? Ja, maar logica is in onze tijd zeker niet het enige gereedschap in de communicatie. Het hart heeft redenen die de rede niet kent (Blaise Pascal). Echte wetenschap en echt geloof erkent haar grenzen. Ik ben verbonden in verwondering, nieuwsgierigheid en het vele wat wij samen niet weten.

Ik ben verbonden in oprechtheid en echtheid. Ik ben verbonden in mijn erkenning veel niet te weten en spreek van het Mysterie, het Geheim. Uitroeptekens kunnen een slaappil of een hek worden, vraagtekens kunnen ons wakker houden en een brug zijn. Heidenen hebben, meestal onbedoeld, de kleiner wordende kerk wakker geschud en creatief gemaakt. De kerk is juist geroepen om in haar beperking haar kracht te zoeken. De beperking van de concentratie op aanbidding, leren en gemeenschap.

Ik heb mijn geseculariseerde kinderen hard nodig Leven in onze geseculariseerde samenleving, die overigens voor negentig procent uit cultuurchristenen bestaat, is nog steeds een bodem voor uitwisseling tussen kerk en wereld. Ik ben blij met de seculiere Nederlandse grondwet. Ik ben blij dat het Nederlands rechtssysteem allerlei rommel en bedrog ook in mijn christelijke kring opruimt.

God gebruikt het Openbaar Ministerie om (ook) ons bij de les te houden.

Mooi dat onze postchristelijke cultuur de vruchten van het joods-christelijk denken in wetten, instituties, in normen en waarden nog steeds weerspiegelt. De Verklaring van de Rechten van de Mens vindt haar oorsprong in de joodschristelijke-humanistische traditie. Vrijheid van meningsuiting en gewetensvrijheid is door christenen op de kaart gezet. De atheïst Herman Vuijsje schrijft in zijn boek ‘Tot hiertoe heeft de Heer ons geholpen’: ‘Het geloof heeft ons de deugd gegeven, nu moeten wij verder met het geloof in de deugd. Een pijnlijke omkering, maar toch... misschien zijn christenen een beetje de sleutelbewaarders van de bronnen van de deugd.’

Toen ik Vuijsje interviewde, begreep ik dat hij daarom wel eens op de ChristenUnie stemt.

Eeuwen westerse kerk en theologie hebben ons helaas niet bevrijd van discriminatie en bijgeloof. Joden en protestanten kregen hun vrijheid en waardigheid door de De Oogst

15

hoorzaamheid en volharding. Richteren 3:4 zegt dat de overgebleven heidenvolken in het beloofde land waren bestemd om Israël op de proef te stellen, om te weten of Israël zou luisteren naar de geboden die God hen gegeven had. Later is Israël juist door de diaspora dichtbij de kern gehouden. In het vasthouden van de kern werden zij niet uit de wereld weggetrokken, maar aangespoord om huizen te bouwen, tuinen aan te leggen, te trouwen en kinderen te krijgen, vrede voor de stad te zoeken, voor haar te bidden, want in haar vrede zal uw vrede gelegen zijn (Jeremia 29:5,6).

Zweven met een vleugel van nederig geloof en een vleugel van gezond verstand…

anti-kerkelijke Franse revolutie. Heksenverbrandingen zijn niet door de kerk, maar door de verlichting beëindigd.

Vrouwenemancipatie en gelijkwaardigheid is seculier aangejaagd, maar er is bij mijn weten geen christen die discriminatie en onrecht met beroep op Gods Woord kan verdedigen. Sterker nog: de muur tussen kerk en wereld is poreus. Onze opvattingen zijn vaak in positieve zin veranderd door de secularisering. Ik kan helaas ook een tegenovergesteld relaas houden, maar nu even zo! Is dit het hellend vlak of kwamen we door de seculiere menselijkheid ook dichter bij de kern van het Evangelie?

Alle goede gaven ‘Iedere gave, die goed, en elk geschenk dat volmaakt is, daalt van boven neer, van de Vader der lichten’ (Jacobus 1:17). ‘Over de kloof heen’ bewonder ik samen met ieder ander het Schone, het Goede en het Ware. Samen gebruiken wij onze prachtige taal en ons gezonde verstand. Wij drinken allemaal hetzelfde water van wetenschap, economie en technologie, de w.e.t., van onze tijd. Dat water is helaas troebel en wij hebben alle krachten nodig om het samen met weldenkende mensen te zuiveren.

Israël belijdt dat de Schepper strikt gescheiden is van Zijn schepping Wij zijn actief betrokken bij onze democratie, sluiten wisselende coalities en aanvaarden strategische compromissen om het haalbare te bereiken. Daarbij maken wij met alle anderen vuile handen. Kyrie Eleison! Wij bidden voor de overheid.

Kerken en christenen hebben vaak in de voorhoede van hulpverlening en ontwikkeling gestaan. Als ‘de wereld’ die initiatieven overneemt is dat winst en geen concurrentie! Laat de kerk vooral kerk blijven: een gemeenschap die God eert en leert. Maar laten kerkleden seculiere heiligen zijn. Licht en zout in de wereld.

Onze geseculariseerde samenleving is een test in ge-

16

De Oogst

Zonder de kritiek en vragen van de ‘ongelovige’ dut ik in!

Van Torah en Evangelie worden wij weer en meer mens.

Jezus vat het samen: ‘De sabbat is er voor de mens en niet de mens voor de sabbat!’ (Marcus 2:27). Jezus is voor alle mensen de Weg, de Waarheid en het Leven om mens te worden.

Paulus sloot aan bij wat alle mensen vinden: ‘Doe en bedenk al wat waar, waardig, rechtvaardig, rein, beminnelijk, welluidend, deugdelijk en lof verdient’ ( Filippenzen 4:8).

De wereld is vaak een spiegel voor gelovigen. Hoe vaak hoor je niet-christenen zeggen: ‘Jullie christenen zijn hypocriet, want je doet niet waar je voor zou moeten staan!’

Dank voor dit onbedoelde compliment!

Twee vleugels Michale Novak is schrijver van het boek ’On two wings.

Humble Faith and Common Sense at the American Founding’. Ze vergeleek de Amerikaanse cultuur met de American eagle. Hij zweeft met een vleugel van nederig geloof en een vleugel van gezond verstand. Die twee samen houden de samenleving in balans. Maar volgens deze schrijver kwijnt het geloof weg waardoor het gezonde verstand verandert in onzin. De arend tuimelt naar beneden of zit al vleugellam tussen de kippen. Afgezien of dit voorbeeld klopt, spreekt de vergelijking mij wel aan als het over al het voorgaande gaat. Het evenwicht tussen die twee vleugels, de stabiliteit van onze samenleving, heeft mijns inziens alles te maken met de vraag of onze seculariteit in verbinding staat met de erkenning dat er een wet boven ons staat.

Het geloof weg waardoor het gezonde verstand verandert in onzin Een scheppingswet die onze w.e.t. (zie boven) in toom houdt. De verbinding tussen die vleugels kan worden gelegd door seculiere heiligen samen met ‘geseculariseerden’ die het wederzijds belang zien van beide vleugels.

Mensen die vaders en moeders willen zijn in het huisgezin van de mensheid. ◄ Otto de Bruijne is schrijver en kunstenaar, zie ook www.ottodebruijne.nl.

uit de archieven

dichtbij / matthijs hoogenboom

Oude envelop met inhoud De archieven van Tot Heil des Volks bieden een schat aan informatie en indrukwekkende gebeurtenissen.

In deze rubriek belicht Matthijs Hoogenboom opvallende gebeurtenissen en archiefstukken uit de 160-jarige geschiedenis van Tot Heil des Volks. Deze maand: een doos met dia’s en een oude envelop, mét inhoud.

Met enige regelmaat (een paar keer per jaar) keken wij ‘vroeger’ thuis een avondje dia’s. Projector, tafel, scherm en een flinke hoeveelheid dia’s moesten dan helemaal van zolder komen.

Aan deze avonden bewaar ik goede herinneringen. Met de gordijnen dicht zagen we al onze vakanties en geboortes aan ons voorbijgaan.

Een beetje oud voel ik mij wel als ik dit opschrijf. Ik herinner mij zelfs nog de gele doosjes met slierten dia’s die je op de basisschool door de projector heen moest draaien.

Op de zolder van ons hoofdkantoor kom ik apparaten tegen die nog veel ouder zijn. Hele primitieve met ‘glasplaatjes’ erbij, een soort voorlopers van de dia. Maar ook ingewikkelde toestellen waarvan niemand van ons meer weet hoe ze werken.

Om de dia’s uit het archief te kunnen bekijken, heb ik bij de kringloopwinkel een diatoestel gehaald. In één nostalgische avond projecteerde dit apparaat de geschiedenis van Tot Heil des Volks in de jaren zeventig en tachtig op onze muur. Daarbij stuitte ik op iets geks. Het kwam tevoorschijn uit een doos dia’s die Johan Frinsel en Krijn de Jong in de trein meenamen als ze een presentatie gingen geven in het land. Het was een envelop van de ING met in duidelijk handschrift erop geschreven: ‘Vrouwenvereniging Wees een zegen Hulshorst’ – netjes dichtgeplakt en nog nooit geopend. Mijn verbazing was groot toen ik in de envelop drie

De oude bankbiljetten kunnen gelukkig nog ingewisseld worden voor euro’s...

keurige biljetten van honderd gulden aantrof. Van dat mooie geld wat ook al weer zo nostalgisch aandoet. Het kan bijna niet anders of de spreker heeft het in dankbaarheid aangenomen en bij de dia’s gestopt om het niet kwijt te raken. Was het de laatste keer dat de dia’s gebruikt werden?

Bijbel en koffie Met lood in mijn schoenen heb ik naar Hulshorst gebeld. Want hoewel het een aardig verhaal oplevert, is het natuurlijk ook wel wat zonde dat er met dat geld nooit iets is gebeurd.

Gelukkig kon ik er bij vertellen dat guldens nog steeds bij De Nederlandse Bank in te wisselen zijn voor euro’s. De aardige mevrouw die ik

aan de lijn kreeg heeft de notulen nagespeurd, maar de bewuste spreekbeurt kon niet worden gedateerd.

Een paar weken geleden ben ik in Hulshorst geweest. Ik denk niet dat er in al die jaren op deze vrouwenvereniging veel veranderd is. Het Woord ging open, de sfeer was warm en de koffie smaakte goed. Voor de dames nemen de verenigingsavonden overduidelijk een belangrijke plaats in hun leven in. Na de pauze presenteerde ik met behulp van beamer en tablet wat Tot Heil des Volks vandaag de dag doet. Aan het eind van de avond kreeg ik opnieuw een envelop mee die ik netjes heb afgedragen bij de boekhouder… ◄

Voor het digitaliseren van ons archief zijn wij op zoek naar mensen die dia’s, cassettebandjes en videobanden (diverse formaten) kunnen digitaliseren of over apparatuur beschikken om dit te doen. Ook een heel aantal mappen met foto’s moet worden gescand. Wilt u contact opnemen als u ons verder kunt helpen?

Stuur een mail naar matthijshoogenboom@totheildesvolks.nl of bel tijdens kantooruren: (020) 344 63 10

De Oogst

17

Samenleving / Jaap Spaans

BDS-boycot van Israël is selectief Boycot, Desinvesteren en Sancties (BDS) is een wereldwijde beweging om Israël te boycotten. Het proces verloopt sluipend door beïnvloeding van opinieleiders zoals politici, uitgevers, hoogleraren, leiders van internationale bedrijven en organisaties. Wie de explosieve situatie in het kolkende Midden-Oosten analyseert, kan niet om de vraag heen waarom Israël zo hard wordt aangepakt, terwijl dictaturen buiten schot blijven.

Rond de zomer van 2015 was er commotie over een voorgenomen stedenband tussen Amsterdam en Tel Aviv en het bezoek van de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb aan Tel Aviv. Jan Wijenberg, oud-ambassadeur van Nederland in onder andere Jemen en Saoedi- Arabië, deed in De Moslim Krant van 24 juni 2015 een oproep: ‘Bestuurders gebruik uw verstand en bewaar uw fatsoen. Blijf weg uit Israël.’ Hij vreest dat Israël aanstuurt op vernietiging van de bevolking van Gaza. Wijenberg is een van de vele gepensioneerde ambassadeurs, politici en ambtenaren die het na hun actieve loopbaan als levensdoel zien Israël eenzijdig te bekritiseren.

Schandaalcampagne tegen Israël Als de geestelijk leider van Iran openlijk uitspreekt dat Israël vernietigd moet worden en over 25 jaar niet meer bestaat, blijven massale protesten uit. Als president Erdogan van NAVO-bondgenoot Turkije openlijk pleit voor de verovering van Jeruzalem, zwijgen veel Haagse politici.

Op internet circuleert een kaartje van Islamitische Staat dat delen van Europa omvat en waarop Israël ontbreekt.

Onttrokken aan het zicht van de wereld bombardeert Saoedi-Arabië doelen in Jemen met duizenden slachtoffers als gevolg. De wrede oorlog in Syrië waarbij gifgas is ingezet en honderdduizenden burgers zijn gedood of gevlucht, kan Israël niet worden verweten. Toch blijft de BDS-actie zich eenzijdig richten op Israël en daarbij lijkt alles geoorloofd. Pensioenfondsen worden onder druk gezet om niet meer te investeren in Israëlische bedrijven.

Universiteiten waar toekomstige politici, managers en theologen worden geschoold, lopen voorop in de boycot.

In plaats van begrip voor Israël door de snel verslechterende veiligheidssituatie, neemt de aversie tegen het

18

De Oogst

land alleen maar toe. Selectief was bijvoorbeeld de commotie over die stedenbanden met Tel Aviv. Rotterdam en Amsterdam hebben vele stedenbanden met onder andere Peking, Istanboel en Sint Petersburg.

Jaarlijks worden vele bestuurlijke reizen gemaakt om betrekkingen te onderhouden. Dat roept de vraag op of het wel fatsoenlijk is om China te bezoeken dat Tibet bezet houdt of Turkije, dat zowel binnen als buiten de landsgrenzen de Koerden bombardeert en kritische journalisten weert of oppakt. Is het wel fatsoenlijk om Rusland te bezoeken dat de Krim onrechtmatig annexeerde en het Syrische regime van president Assad steunt?

De aversie tegen Israël neemt alleen maar toe Toch lijkt het allemaal minder relevant, Israël is volgens de BDS-activisten de mondiale boosdoener die moet worden geboycot. In Elsevier Magazine van 18 januari 2014 wordt beschreven hoe via een uitgekiende internationale schandaalcampagne Israël tot besmet gebied wordt verklaard. In november 2015 besloot de Europese Commissie dat producten uit de omstreden gebieden in Israël moeten worden geëtiketteerd, nadat het Europarlement hiermee had ingestemd. Er komt gelukkig ook een tegenbeweging op gang. Diverse christelijke Europarlementariërs en Kamerleden hebben kritiek geuit op het selectieve karakter van de maatregelen tegen Israël. Het Berlijnse warenhuis KaDeWe dat Israëlische wijnen uit het assortiment verwijderde, kwam daarop terug nadat men er fijntjes op was gewezen, dat het bedrijf in Joodse handen was voordat het door de nazi’s werd geconfisqueerd1.

Mensenrechtenraad VN Hoe tegenstrijdig de internationale politiek kan zijn, blijkt uit het volgende. In oktober 2015 was er forse kritiek van mensenrechtenorganisaties op de aanstelling van de Saoedische diplomaat Faisal bin Hassan Trad in een hoge functie bij de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties (VN). Er was kritiek, omdat uitgerekend in SaoediArabië op grote schaal mensenrechten worden geschonden. Na de bloedige aanslagen in Parijs die leidden tot het uitroepen van de noodtoestand in Frankrijk afgelopen november, sprak D66-leider Pechtold waarschuwende woorden aan het adres van Saoedi-Arabië. Dat land is volgens hem één van de financiers van het radicalisme in Europa2. Petrodollars, onder andere uit Europa, worden daarvoor gebruikt, maar een etikettering van olieproducten uit dictaturen wordt niet overwogen. Dat de mondiale verontwaardiging over Israël selectief is, is al langer bekend. In 2005 velde de toenmalige secretaris-generaal van de VN, Kofi Annan, een vernietigend oordeel over de Mensenrechtencommissie van die organisatie. Een aantal lidstaten zou zelf de mensenrechten schenden en de commissie gebruiken om landen te veroordelen en machtspolitiek te bedrijven3. Ook zou er sprake zijn van een tegen Israël gerichte cultuur. Op basis van die conclusies werd de Mensenrechtencommissie vervangen door de Mensenrechtenraad. Wie tien jaar later de ledenlijst raadpleegt, zal echter vaststellen dat dezelfde regionale machtsblokken de dienst uit maken. Vaak opnieuw ten nadele van Israël. In 2008 hekelde oud-minister van Buitenlandse Zaken Verhagen de anti-Israëlcultuur binnen de Mensenrechtenraad van de VN.

Israël: universeel teken van hoop Een groeiend aantal wereldleiders beschouwt Israël als een bedreiging voor de mensheid. Voor velen zijn land en volk daarentegen een universeel teken van hoop. Israël bracht onze Messias voort en neemt nog steeds een belangrijke plaats in Gods heilsplan in. In de Bijbel worden Israëls tekortkomingen niet bedekt, maar uitgebreid beschreven. Profetische Bijbelgedeelten gaan thans in vervulling. We kunnen de actualiteit toetsen aan de Bijbel.

De situatie in het Midden-Oosten is ontvlambaar, maar er is hoop. De Jesajamuur in het Ralph Bunche Park in New York, dichtbij het gebouw van de VN, symboliseert het verlangen van de mensheid naar vrede. Op die muur prijkt een Bijbeltekst over het komende vrederijk, ontleend aan profeten van het volk, dat nu wordt bedreigd met een mondiale boycot (Jesaja 2:4 en Micha 4:3-5). Een wrange constatering, waarover we niet mogen zwijgen. Laten we Israël én de volkeren volhardend opdragen in onze gebeden en uitzien naar de wederkomst van Christus. ◄ Jaap Spaans is schrijver en publicist. Zie ook www.jaapspaans.nl 1 Zeit online, 22 november 2015: ‘KaDeWe verkauft wieder Produkte aus israelische Siedlungen’ en Reformatorisch Dagblad, 23 november 2015: ‘Westoeverwijnen terug in de schappen na protest Israël’.

2 D66-leider Pechtold in het discussieprogramma Buitenhof en NRC-Handelsblad online, 22 november 2015: ‘Saoedi-Arabië financiert IS op huichelachtige wijze’.

3 Rapport ‘In larger freedom’, pagina’s 41, 45 en 46. Secretarisgeneraal van de VN Kofi Annan, 2005.

Dat de mondiale verontwaardiging over Israël selectief is, is al langer bekend.

De Oogst

19

Als het regent in de bergen

Achtergrond / Herman Meijer

Volgens Wikipedia is hij één van de meest succesvolle zendelingen ooit.

Toch is James O. Fraser voor veel Nederlanders een grote onbekende.

Tijd om deze Engelsman beter te leren kennen.

Afgelopen zomer liep ik met een goede vriend van mij tien dagen door de adembenemende Yorkshire Dales in Engeland. Heuvel op, heuvel af. En elke keer weer trap ik erin.

Je lijkt de top van de heuvel voor je te zien. Enthousiast zet je de laatste stappen. Maar, o de teleurstelling, achter deze top blijkt de berg veel hoger te zijn dan je dacht en zie je de berg opnieuw boven je uit torenen. En achter die nieuwe top zitten misschien nog wel een heel aantal toppen.

Ons leven is ergens wel een beetje te vergelijken met een bergwandeling. Als je de top bereikt lijkt te hebben, doemt er in de verte weer een top op. Vaak nog onbeklimbaarder dan de vorige hellingen. Dat geldt ook voor het leven van James Fraser. Deze zendeling wordt geboren in Engeland in 1886. James Outram Fraser groeit op in een zeer gelovig gezin als één van zes kinderen. Zijn moeder vraagt in haar gebed aan God jarenlang of in ieder geval één van haar kinderen zendeling mag worden.

Excuses Dat gebed lijkt niet te worden verhoord. Alle kinderen krijgen een ander beroep. Ook zoon James lijkt die kant op te gaan. Hij is zeer intelligent en kan bijzonder goed piano spelen. James gaat voor werktuigbouwkundig ingenieur studeren aan het ‘Imperial College’ in Londen. Zijn cijfers

20

De Oogst

zijn goed en een mooie toekomst ligt in het verschiet. Totdat de jonge Fraser van een medestudent een folder in de hand krijgt gedrukt. De woorden treffen James Fraser diep.

‘Als onze Meester vandaag zou terugkeren en miljoenen mensen zou aantreffen die nog nooit van het Evangelie gehoord hebben, en uit de aard der zaak ons vragend zou aankijken om een verklaring, kan ik me niet voorstellen welke verklaring wij Hem zouden kunnen geven. Van één ding ben ik wel zeker: wij zouden ons dan diep schamen voor de excuses die wij nu nog met een goed geweten menen naar voren te kunnen brengen.’

De jonge student Fraser, dan slechts 21 jaar oud, besluit zich aan te melden bij de China Inland Mission (CIM). Deze organisatie is dan net een aantal decennia oud. De visie van de oprichter van deze zendingsorganisatie, Hudson Taylor, leeft nog sterk. Zo vraagt de CIM nooit om geld.

Het diep vertrouwen dat God in alles zal voorzien wordt niet beschaamd. Als Fraser zich aanmeldt, onderhoudt het CIM al meer dan veertig jaar meer dan duizend werkers. Dat is ongekend. Ook James Fraser wil naar China.

Als zendeling. Daarmee wordt het gebed van zijn moeder verhoord. Of, zoals Fraser later zelf zal zeggen, zijn roeping naar het zendingsveld is te danken aan de vele gebeden van zijn moeder.

Bergen Na een jaar studie, vertrekt Fraser richting China. De onbekende toekomst tegemoet. In China aangekomen krijgt hij ook daar weer scholing. Vooral het leren van de Chinese taal was een prioriteit. Dat is erg lastig. Het is als het beklimmen van een berg, schrijft Fraser in een brief.

‘Eerst is hij erg steil, maar hoe hoger je komt, hoe makkelijker het lijkt te gaan. Maar juist als je vindt dat het wel aardig gaat, ontdek je een piek, nog hoger dan de eerste, maar zeker wel onderdeel van dezelfde berg. Die moet ook beklommen worden.’

Al snel groeit bij Fraser het besef dat hij het Evangelie moet gaan brengen aan de Lisu bevolking. Deze etnische groepering leeft in de onherbergzame bergen van ZuidChina. Aan het begin van de twintigste eeuw telt deze bevolkingsgroep duizenden mensen, die verspreid over talloze kleine dorpen op bijna onbereikbare plekken woonachtig zijn. Geen van hen heeft ooit van het Evangelie gehoord.

De kerk die Fraser heeft gesticht in China bestaat nog steeds Fraser reist in zijn eentje (niemand was beschikbaar om hem te helpen) af naar deze onherbergzame gebieden.

Pionier Fraser is erg sportief en geniet van het beklimmen van de bergen. Dat is maar goed ook. Soms is hij weken onderweg om van dorp tot dorp het Evangelie te brengen.

Hij probeert gesprekken aan te knopen met de plaatselijke bevolking. In het Chinees. De Lisu spreken echter een andere taal. Woordje voor woordje probeert Fraser ook deze taal machtig te worden. Hij probeert zo dicht mogelijk bij de plaatselijke bevolking te leven. Dikwijls slaapt hij op modderige vloeren of rokerige zoldertjes. Soms is hij weken onderweg, ploeterend over levensgevaarlijke, glibberige paadjes, dan weer balanceert hij op de rand van een klif. Niets is Fraser teveel om het Evangelie te brengen aan de Lisu-bevolking. Voor zijn gezondheid is dat allesbehalve goed. Fraser krijgt te kampen met eenzaamheid, koorts, soms zelfs depressies. En dan zijn daar ook nog de teleurstellingen.

Demonen Na jaren harde arbeid is er nauwelijks vrucht. Niemand van de mensen waaronder hij werkt, heeft ooit van de naam van Jezus Christus gehoord. Sterker nog, de verering van demonen houdt deze bergbewoners al eeuwen in haar greep. Sommigen zijn wel degelijk geïnteresseerd in de boodschap van deze bijzondere westerling. De boze machten geven zich echter niet zomaar over. Fraser zelf schrijft in een brief aan familie en vrienden in Engeland over deze demonen het volgende: ‘Nadat de Lisu hun hele leven de duivel hadden gediend, probeerden deze mensen, zonder dat ze goed wisten waar ze mee bezig waren, vrij te komen door het dienen van God in het geloof aan Jezus Christus. Toen werd hun geloof op de proef gesteld.

Satan ging vreselijk te keer. Hij stak zijn mes in hen. En hij had succes. Oude gewoonten en vormen van bijgeloof wonnen het van het nog zwakke geloof. Zij die tegen hem in opstand waren gekomen, keerden weer naar hem terug als zijn onderdanen.’

Wie de brieven van James Fraser leest, kan niet om de geweldige kracht van de duivel en boze geesten heen.

Fraser ziet hoe de duivel alles in het werk stelt om de Lisu bevolking in zijn greep te houden. Mensen worden ziek, sommigen overlijden en er plegen zelfs mensen zelfmoord door een overdosis aan opium. De schok onder de Lisu-bevolking is groot. De weinigen die zich christen zijn gaan noemen, keren terug naar de demonen. Na jaren arbeid houdt Fraser op een gegeven moment slechts één bekeerling over. Op zondag gebeurt het regelmatig dat niemand de kerkdienst bezoekt.

Gebed Fraser besluit zijn heil te zoeken in het enige wapen dat hij kent: het gebed. Hij roept mensen in Engeland op om voor hem en voor de Lisu te bidden. In Engeland ontstaan dan gebedskringen die bidden voor Fraser en voor zijn werk.

God hoort! ‘Als de rivieren plotseling toenemen in kracht en in de verschroeide laaglanden een overvloed van water brengen, duidt dat op het smelten van de sneeuw op grote hoogte. Het kan dan geregend hebben in de bergen.’ Zo is het volgens Fraser ook met de gebeden. Als langzaam blijkt dat vele Lisu hun hart openen voor de Heere Jezus, weet Fraser dat er in Engeland gebeden wordt.

Een zeer vruchtbare periode breekt aan voor de zendeling.

Verschillende gezinnen komen tot geloof en hakken hun demonenaltaar in stukken. Er ontstaat een christelijke gemeente in Lisu-land. Fraser beseft dat het belangrijk is dat de Bijbel vertaald wordt in de taal van de Lisu. Niemand heeft deze taal echter ooit op papier gezet. Fraser ontwikkelt zelf een alfabet. Dit alfabet wordt nog steeds gebruikt en is bekend geworden als het Fraser-alfabet.

Dan begint hij aan de zeer moeilijke vertaalklus. Na vele jaren is eindelijk het Nieuwe Testament klaar. De Lisu kunnen eindelijk het Evangelie lezen in hun eigen taal.

Aan het eind van zijn leven ziet Fraser de vruchten van gebed en jarenlang zwoegen. Steeds meer mensen komen tot geloof. Er worden zelfs kapelletjes gebouwd. Fraser hoeft het ook niet langer alleen te doen. Het CIM stuurt andere zendelingen om hem bij te staan. Daarnaast trouwt Fraser met de bijna twintig jaar jongere Rosie Dymond, de dochter van een andere zendeling. Zij helpt hem veel en gaat zelfs mee op zijn verre, gevaarlijke reizen naar de afgelegen dorpjes, diep in de bergen.

Succesvol De kerk die Fraser heeft gesticht in het zuiden van China, bestaat nog steeds. Inmiddels geloven rond de 200.000 mensen in deze streek in de Heere Jezus. Er zijn minsten 75.000 Bijbels in de taal van de Lisu in de omloop. Volgens de Engelse Wikipedia is Fraser daarmee één van de meeste succesvolle zendelingen in het moderne christendom. Fraser zelf zal daar ongetwijfeld anders over hebben gedacht. Zonder zijn God en zonder de kracht van het gebed was niets van dit alles mogelijk geweest.

Meer lezen over James Fraser? Zijn dochter, Eileen Crossman schreef een boek over het leven van haar vader, waarin de kracht van het gebed en een biddend thuisfront centraal staan.

‘Als het regent in de bergen’, 270 bladzijden, 10,- euro, Uitgever OMF Boeken, ISBN: 9789070048310 De Oogst

21

bijbelstudie / Gert Hutten

Familiealbum van Jezus Het is leuk om te bladeren in oude fotoboeken of om foto’s op je computer te bekijken. De oude beelden roepen herinneringen op.

En herinneren is leven, en vergeten is sterven.

In het fotoboek van Jezus kom je vreemde familieleden tegen. In het familiealbum van Jezus vind je bijvoorbeeld een hoer, Rachab. De prostituee Rachab is een van de moeders van Jezus. Ik vind haar een inspirerend persoon in de Bijbel.

Wie is Rachab? Wat is haar rol in de familie van Jezus?

Boodschapper van God Het volk Israël staat aan de grens van het beloofde land.

Na jaren van bikkelen in de woestijn is het eindelijk zover.

Twee spionnen worden het beloofde land in gestuurd. Ze moeten het land gaan verkennen en vooral Jericho. Ze overnachten bij Rachab.

‘Ze vonden onderdak bij een hoer’, zegt de Bijbel netjes.

Pas daarna worden ze ontdekt. Wat doen die mannen bij deze prostituee?

De prostituee Rachab vind ik een inspirerend persoon in de Bijbel Dat wordt al snel helder: Rachab is een boodschapper van God. Zij heeft allang gehoord over de machtige God van Israël. ‘Ik weet’, zegt ze, ‘dat de Heer dit land aan jullie heeft gegeven’. ‘De Heer, jullie God, is immers een God die macht heeft in de hemel en op de aarde’. Meer informatie hebben de spionnen niet nodig.

Ontdekken of ontdekt worden In deze geschiedenis zitten een aantal prachtige geestelijke lessen. De spionnen denken dat zij van alles moeten ontdekken. De waarheid is zo anders: ze worden door Rachab aan iets ontdekt. Rachab de hoer vertelt hen dat God dit land aan hen gaat geven.

Meer hebben ze niet nodig.

22

De Oogst

Geloven is de grote omdraai gaan zien. Jij hoeft niet van alles zelf te ontdekken. Je moet ergens aan ontdekt worden. Het gaat er niet om dat jij van alles gaat vinden. Het gaat erom dat jij gevonden wordt. Jij hoeft niet te kiezen.

Dit zegt Jezus: ‘Niet jullie hebben mij, maar ik heb jullie uitgekozen’. Je moet je niet druk maken om jouw liefde voor God. ‘Blijf in mijn liefde’ zegt Jezus. Jij moet de Bijbel niet uitleggen, de Bijbel legt jou uit. Wij maken ons soms druk om de vraag of we God wel kennen. Het gaat erom dat je leert dat er een iemand is die jouw totaal kent en doorgrond.

God komt altijd eerst.

God gaat reddend vooruit Het is bijzonder om te zien dat God al lang aan het werk is daar in Jericho. Dat is typisch God, Hij gaat altijd reddend voor ons uit. Hij gaat reddend voorop. Allang voordat ze het beloofde land binnen gaan is God daar bezig.

Als je goed kijkt, zul je dat steeds weer zien. Jij ontmoet iemand die niet gelooft en hebt een boeiend gesprek. Je merkt dat diegene allang op zoek is. God was allang bezig, Hij gaat reddend voor je uit.

Een teken van hoop Prachtig dat we deze vrouw tegen komen in de Bijbel.

Rachab is een teken van hoop. Van haar kunnen we leren dat we bij God altijd een nieuwe start mogen maken.

God komt altijd eerst We zien hoe speciaal God is. God heeft altijd weer een merkwaardige voorkeur juist voor mensen waar wij ons hoofd over schudden. Een hoer… daar lopen wij met een grote boog omheen. Daar hebben wij zo onze oordelen over en we drukken ze nog dieper in de put.

Rachab zegt over God dat hij alle macht heeft in de hemel en op de aarde.

Haar achter-achter-achterkleinzoon Jezus, vertelt dit: Ik heb alle macht in hemel en op aarde.

Ik zal altijd bij je zijn en je nooit verlaten.

God is zoveel genadiger dan wij. Gods liefde is zo eindeloos breed, terwijl wij vaak maar heel smalletjes liefhebben. Gods liefde is zo hoog, terwijl wij zomaar het plafond verlagen.

Gods liefde is zo diep, terwijl wij vaak maar oppervlakkig liefhebben. Gods liefde is zo lang. Wij hebben zomaar een kort lontje.

Zij mag opnieuw beginnen. Dat is bemoedigend. God kan ook jouw leven een wending geven. Hij wil ook jou een plek geven in Zijn Koninkrijk.

Scharlaken Koord Rachab hangt het scharlaken koord uit het raam, ze redt daarmee de mannen. Blijkbaar is dat een familietrekje, redden.

Van Rachab kunnen we leren dat we bij God altijd een nieuwe start mogen maken Het blijkt dat Rachab niet alleen maar de redder is. Ze wil zelf gered worden. ‘Red mij van de dood’, zegt ze.

Dat zouden meer mensen moeten leren zeggen.

Het scharlaken koord hangt uit het raam als teken van redding. Deze vrouw moeten jullie sparen. En zo mag het Scharlaken Koord zich nog steeds inzetten om vrouwen te ‘redden’ uit de prostitutie. Bid je mee voor vrouwen die gevangen zitten in de prostitutie? ◄

Nog steeds mag het Scharlaken Koord zich inzetten om vrouwen te ‘redden’ uit de prostitutie.

De Oogst

23

israël / gertjan de jong

Israëlisch onderzoek dient wereldbelang Tom Groenveld: het klinkt als een oer-Hollandse naam.

Tom heeft echter een heel internationaal verleden. Hij groeide op in Ivoorkunst, als kind van een zendingsechtpaar. Op zijn achttiende verhuisde hij naar Nederland en in 2007 trouwde hij met een Messias-belijdende jodin. Sindsdien wonen ze in Israël, inmiddels met twee pleegkinderen, twee biologische kinderen en de derde op komst.

Ik ontmoet Tom in oktober 2015 bij toeval tijdens een reis van het Joods Nationaal Fonds. We spreken elkaar op zijn werkplek, het Arava Research and Development Centre (zie kader) in de Arava-woestijn. Tot mijn verrassing blijken Tom, en ook zijn collega Tobias Strijker, beide christen te zijn. In 2002 heeft Tom enkele maanden in de Shelter Eilat gewerkt, een youth hostel in het uiterste zuiden van Israël. Net als de Shelter-hostels van Tot Heil des Volks is de Shelter Eilat een hostel met een missie: toeristen en backpackers bereiken met het Evangelie van Jezus Christus.

Ik bid dat mijn leven steeds meer door Jezus gevormd zal worden ‘In de Shelter kreeg ik een relatie met Moriah, een Messias-belijdende Jodin’, vertelt Tom. ‘Een paar jaar later trouwden we! Sindsdien wonen we in Israël. Moriah is Messiaans-Joods, ons geloof heeft dezelfde basis: Jezus

24

De Oogst

Christus. Veel Joodse mensen die in Jezus geloven noemen zich “Messiaans-Joods” om duidelijk te maken dat zij in Jezus geloven, maar ook Joods zijn. Over het algemeen denken mensen in Israël namelijk dat je niet Jood kan zijn en tegelijk in Jezus kan geloven.’

‘Wij wonen in Har Amasa, een klein dorpje in het Yatirwoud (zie kader,red.), samen met onze twee pleegkinderen die al zeven jaar bij ons wonen en twee biologische kinderen.

Zaterdag gaan we vaak naar een kerk in Arad, een klein stadje hier vlakbij. De christelijke gemeenschap ervaar ik ook sterk met onze beide buren, die ook in Jezus geloven. Als christen bid ik dat mijn leven steeds meer door Jezus gevormd zal worden.’

Milieuschade beperken In het dagelijks leven houdt Tom zich bezig met wetenschappelijk onderzoek. Dit onderzoek richt zich op waterzuivering en optimalisering van water en voedingstoffen in een zogenaamd ‘aquaponics systeem’; dit systeem is een combinatie van vis- en groententeelt. De groenten

Tom Groenveld: Onderzoeker én getuige van Jezus.

zuiveren het water van de vissen, waardoor het water (dat in de Arava zeer schaar is) optimaal wordt gebruikt. De vissen zorgen op hun beurt voor meer stikstof in het water. Water dat met stikstof is verrijkt is normaal gesproken een grote vervuiler van oppervlakte- en grondwater.

Voor groenten is diezelfde stikstof echter een belangrijke voedingsstof. Meestal wordt het voor groenteteelt kunstmatig geproduceerd door middel van een zeer energieintensieve methode, maar in een ‘aquaponics systeem’ zorgen de vissen op natuurlijke wijze voor meer stikstof in het water. Tom: ‘Sinds 2010 wordt in de wereld door de industrie meer stikstof uit de lucht gebonden dan door alle ecosystemen in de hele wereld samen! Deze constante groei van stikstof in het water veranderen het natuurlijke balans en heeft zo drastische gevolgen. Hergebruik van voedingsstoffen, zoals in een aquaponics systeem, is een mogelijke oplossing voor dit probleem.’

Veel Israëlische boeren zijn de afgelopen jaren failliet gegaan Dit onderzoek is voor de Israëlische samenleving bijzonder relevant, stelt Tom. ‘Door de waardedaling van de euro en de roebel zijn veel Israëlische boeren de afgelopen jaren failliet gegaan. In het Arava Research en Development Centre proberen we dingen uit, zodat boeren

Arava Research and Development Centre Sinds het aanplanten van de eerste jonge bossen en het aanleggen van de vroegste druppelirrigatiesystemen in de Negev is er veel kennis en ervaring opgedaan met het leefbaar maken van woestijngronden. Vele dankzij het Joods Nationaal Fonds (JNF) ontwikkelde technieken worden inmiddels wereldwijd succesvol toegepast. Daarbij is in de loop der jaren steeds meer oog gekomen voor de duurzaamheid van de projecten en wordt uitgebreid onderzoek gedaan naar ecologisch verantwoorde technologie.

In het Arava Research and Development Centre wordt met behulp van het JNF onderzocht hoe woestijngrond, als het eenmaal geschikt gemaakt is voor land- en tuinbouw, vrij van schadelijke insecten kan worden gehouden. Zo wordt gebruik gemaakt van gesteriliseerde fruitvliegjes om de overlast die deze insecten in de land- en tuinbouw geven te verminderen. De kennis en ervaring met deze ecologisch verantwoorde pesticides wordt actief gedeeld met buurland Jordanië.

Research is een belangrijke voorwaarde voor het leefbaar maken van woestijngrond in Israël én in de rest van de wereld. Voor meer info zie www.jnf.nl.

De Oogst

25

‘Als Israëliër ben ik zelf ook kritisch op de regering.’

informatie en steun krijgen om te experimenteren met nieuwe technieken. Een combinatie van vis- en groententeelt is een manier om een breder economisch draagvlak te creëren. Daarbij is er het voordeel dat je voedingstoffen hergebruikt en ecologische schade vermindert. Maar daarvan profiteer je waarschijnlijk pas later. Vermoedelijk komen er strenge wetten om nog verdere ecologische schade te verminderen. We moeten niet alleen oplossingen zoeken voor de problemen van vandaag, maar ook voor die van morgen.’

We moeten ook oplossingen zoeken voor de problemen van morgen ‘Het onderzoek hier is relevant voor alle woestijngebieden – waarvan er wereldwijd steeds meer bijkomen. In al die gebieden heb je te maken met problemen als hitte, grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht, droogte, hoog zoutgehalte in water. En eigenlijk zouden landbouwers overal ter wereld kunnen profiteren van de ontdekkingen die wij doen op het gebied van watergebruik en irrigatie.’

Getuige van Christus Tom groeide op in Ivoorkust in West-Afrika, als kind van een zendingsechtpaar. Voelt hij zich in Israël ook een soort zendeling? ‘Ja en nee. Mijn ouders zijn zendeling van beroep; zij zijn dus heel concreet en actief met zending bezig. Ik ben van dag tot dag “gewoon” met mijn onderzoek bezig. Tegelijk zijn we als christenen allemaal

26

De Oogst

geroepen om getuige van Jezus te zijn. Dat is voor mij heel belangrijk. Ik wil te allen tijde klaarstaan om te getuigen van mijn geloof en van de hoop die in mij is.’

Ik wil te allen tijde klaarstaan om te getuigen van mijn geloof ‘Als christen ben je een kleine minderheid in Israël. Zelf ben ik wel gewend om bij een minderheid te horen. In Ivoorkust was ik een “wit” kind in “zwart Afrika”. Toen ik later in Nederland woonde, voelde ik mij door mijn verleden in Afrika nog steeds anders dan de anderen. Eigenlijk vind ik het wel leuk om bij een minderheid te horen. Je bent niet zomaar een van de velen. Ik voel dat ik een heel bijzondere jeugd heb gehad door in verschillende landen en culturen te hebben gewoond. En ik ben dankbaar dat mijn ouders mij hebben geleerd om Jezus na te volgen.’

‘Je proeft bij sommige mensen hier wel achterdocht richting christenen. Maar dat was natuurlijk al zo in de tijd van het Nieuwe Testament. Sommige mensen uiten die achterdocht heel direct – meestal niet fysiek maar woordelijk. Dat is pijnlijk. Maar het heeft ook iets bemoedigends. In het Evangelie staat immers dat we tegenstand zullen ervaren omwille van Jezus’ naam. Als je die tegenstand ervaart, weet je dat je op de goede weg bent!’

Kritiek uit Westen In westerse landen lijkt de houding richting Israël, onder andere in de media en politiek, steeds kritischer te worden. Hoe beleeft Tom dat? ‘Ik vind het niet juist dat het

Westen juist op Israël vaak zo kritisch is. Waarom kijken ze zoveel minder kritisch naar andere landen in het Midden-Oosten? Tegelijkertijd is Israël een democratisch en westers land met nog steeds veel steun uit het Westen.

In dat opzicht is het goed dat ze aan een hoge standaard wordt gehouden. Als Israëliër ben ik zelf ook kritisch op de regering, maar ik merk dat veel kritische westerlingen de realiteit van wat er hier in het Midden-Oosten gebeurt niet begrijpen en te snel over Israël oordelen.’

God heeft beloften gedaan aan Israël, die zal Hij ook vervullen ‘Ik geloof dat Israël een speciale plaats heeft in Gods hart, maar ik denk niet dat ik daar verder persoonlijk iets mee hoef te doen. God heeft beloften gedaan aan Israël, die zal Hij ook vervullen, en ik denk niet dat ik hoef te raden hoe hij dat precies gaat doen. Ik wil bezig zijn met de dingen die Hij ons voor hier en nu heeft bevolen. Dus om te getuigen van Christus, voor de armen en de wezen te zorgen, onze naasten lief te hebben en om vredestichters te zijn. Mijn gebed is dat God dat gebruikt om vrede te maken met onze Arabische buren, die God zo liefheeft. In Johannes 11:52 staat dat Jezus kwam om Zijn kinderen bij elkaar te brengen.’ ◄

Het ‘onmogelijke’ woud Het Yatir-woud is gelegen in het noorden van de Negev-woestijn op de zuidelijke hellingen van de berg Hebron. Het woud bestrijkt een gebied van dertig vierkant kilometer en vormt een groen hart in het centrum van Israël. De eerste bomen werden geplant in 1964 op instigatie van David Ben Gurion, wiens droom het was de woestijn terug te dringen en het gebied weer te laten leven.

Het woud is vernoemd naar de oude Levitische stad, Yatir , zoals beschreven in Jozua 21:13-14. In eerste instantie werd het project ‘het onmogelijke woud bij Yatir’ genoemd, omdat men meende dat hier nooit een woud zou kunnen ontstaan. Het gebied is immers gelegen op 850 m boven zeeniveau, met een jaarlijkse regenval van slechts driehonderd millimeter op een bodem van kalksteen en krijtrotsen. Toen adviseurs van Ben Gurion mededeelden dat wetenschappers wereldwijd hadden geconcludeerd dat groei van bomen en gewassen op deze plek simpelweg niet mogelijk was, antwoordde hij: ‘Dan nemen wij andere wetenschappers!’ En die werden gevonden bij het JNF. Inmiddels telt het woud niet minder dan vier miljoen bomen. Door de unieke situatie en ligging van dit woud doen vele research centra ecologisch onderzoek in dit gebied ten behoeve van bosbouw en gewas-verbetering in Israël en elders in de wereld. Voor meer info zie www.jnf.nl.

Column / Matthijs Hoogenboom

Geroepen voor de stad?

‘Dus je hebt een roeping voor Amsterdam?’ vragen mensen wel eens als ik vertel hoe ik in de stad terechtgekomen ben. Ik vind dat een lastig woord, roeping. In Engeland hoorde ik het afgelopen zomer een voorganger zo zeggen: ‘Ik heb geen roeping nodig om mij in te zetten voor het kwetsbare. Elke bladzijde van de Bijbel roept mij om dat te doen.’

Zes jaar geleden woonde ik op één van de mooiste plekjes in het Veluwse stadje Nijkerk. Kerk en werk waren om de hoek. Toch miste ik de stad, de echte dan.

Althans, een beetje - ik groeide op onder de rook van Rotterdam. Toen verloor ik mijn baan. Ik had geen relatie, zin in iets nieuws en wilde iets betekenen. Zo simpel was het.

Ik had geen relatie, zin in iets nieuws en wilde iets betekenen. Zo simpel was het.

Origineel is het al lang niet meer om naar de stad te verhuizen. Heel wat christenen voelen zich ertoe geroepen, vaak geïnspireerd door Tim Kellers visie op de stad. Waar culturen en mensen samen komen, kunnen christenen een verschil maken, zegt hij. Ik zie het om mij heen gebeuren inderdaad. Toch ben ik, als ik het goed zie, niet geroepen om te verhuizen. Wel om mijn leven te ‘offeren’ in de toewijding aan God en mijn naaste (Romeinen 12 vers 1). Dat zóu ook zomaar een verhuizing kunnen impliceren... Voor mij was het in elk geval hard nodig om los te komen van het vertrouwde.

Op de Veluwe of in Amsterdam, doorslaggevend is Jezus’ vraag, : ‘Voor wie ben jij een naaste?’ Of zoals Tim Keller het zegt: ‘Heeft je omgeving reden om blij te zijn met jouw aanwezigheid?’

Matthijs woont met zijn vrouw Annedien in Amsterdam-Noord, waar ze zich, naast hun dagelijkse werk, inzetten voor hun buurt. Op deze plek zal Matthijs de komende tijd schrijven over hun leven in de stad.

De Oogst

27

Zending / Marten Visser

Geef een gift, creëer een wees Van alle slechte ideeën die er ooit verzonnen zijn om mensen te helpen, staat die van weeshuizen ergens in de top. Vooral grote weeshuizen van de staat zijn ware doodsfabrieken. Een alarmerend hoog percentage kinderen sterft er. Degenen die overleven, hebben psychische stoornissen, sociale stoornissen, een slechte lichamelijke ontwikkeling en minieme kans om tot gezonde, gelukkige en productieve volwassenen op te groeien.

Er zijn ook kleinschaliger weeshuizen, opgezet en onderhouden door allerlei – veelal christelijke – organisaties. Het positieve wat hierover gezegd kan worden, is dat ze minder funest zijn dan de staatsweeshuizen.

Maar het zou nog steeds fijn zijn als ze niet bestonden. Ze doen meer kwaad dan goed.

Weeshuizen verdienen namelijk alleen de naam ‘weeshuis’ als je een wees definieert als een kind dat in een weeshuis woont. Het idee dat Nederlanders hebben bij een wees, namelijk dat het een kind is zonder ouders, is meestal niet aan de orde.

In Thailand heb ik heel wat weeshuizen gezien. Ze hadden één ding gemeenschappelijk: tijdens de schoolvakanties stonden ze bijna helemaal leeg. Want dan waren de kinderen naar hun families.

In het naburige Cambodja houdt de groei van het aantal weeshuizen geen gelijke tred met het aantal wezen, maar met het aantal toeristen dat komt. Hoe meer toeristen, hoe meer geld er is voor weeshuizen, en hoe meer kinderen uit hun gezinssituatie weggehaald worden en in

28

De Oogst

weeshuizen geplaatst.

Een collega van me maakte in Birma het volgende mee. Hij was op bezoek bij een predikant die tevens een weeshuis had. Die voorganger kreeg bericht dat er buitenlandse gasten kwamen. Zijn volgende telefoontje was naar een bergdorp met het verzoek nog wat weeskinderen te komen brengen. Die kinderen werden gebracht, want vader en moeder weten niet dat hun liefde en persoonlijke zorg een veel beter fundament in het leven van hun kinderen legt, dan de wat betere school die hun kinderen kunnen bezoeken door hun carrière als weeskind. Of misschien weten ze het wel, maar is de verleiding te groot om in het gezinsbudget te kunnen schrappen door een kind uit te besteden. Dus bij veel weeshuizen geldt niet: ‘geef een gift, help een wees’, maar: ‘geef een gift, creëer een wees’.

Wezenindustrie Dat weeshuizen op deze manier gevuld worden, komt omdat de wezenindustrie kampt met een groot probleem. Wezen zijn tamelijk

zeldzaam (met uitzondering van de zwaar door aids getroffen gebieden in Afrika). Daarom worden er allerlei manieren bedacht om het probleem zo groot mogelijk voor te stellen. Na de aardbeving in Haïti stonden er al snel verhalen in de pers dat er één miljoen wezen zouden zijn. Dat zou waar kunnen zijn, maar alleen als de 200.000 doden, 100.000 echtparen zouden zijn met ieder tien minderjarige kinderen die allemaal de aardbeving overleefden. Blijkbaar hebben journalisten wel leren schrijven, maar niet leren rekenen. Er is ook een wat betrouwbaarder getal. Acht weken na de aardbeving had Unicef 300 kinderen die gescheiden waren van hun ouders geregistreerd. Dat werden er later wel meer, maar niet dramatisch veel meer.

Met alle goede bedoelingen komen kinderen in weeshuizen in een slechte situatie terecht. En daarmee heb ik het over de goede weeshuizen. Want goede bedoelingen zijn er niet overal. Je hebt ook plekken waar de eigenaars zich verrijken en de kinderen in armoede leven; en waar seksueel misbruik aan de orde

Hoe meer toeristen, hoe meer geld er is voor weeshuizen

van de dag is. Dat zijn helaas geen uitzonderingen. Kinderen zijn kwetsbaar en gewetenloze uitbuiters en misbruikers met goed gevoel voor pr komen als vliegen op de stroop, af op een carrière in de wezenindustrie.

Wat ik schrijf, klink misschien cynisch. Maar veel mensen die langere tijd in een armer land gewoond hebben, zullen het kunnen beamen. Het wordt niet veel gezegd, omdat het snel harteloos klinkt, en omdat je mensen uit je omgeving die denken het beter te kunnen en wel een goed weeshuis op te kunnen zetten niet af wilt vallen. Het is ook zo onaardig om erop te wijzen dat goede bedoelingen helemaal verkeerd kunnen uitwerken. Maar ik geloof dat het gezegd moet worden: het systeem deugt niet.

Alternatieven Met dit hele verhaal wil ik natuurlijk niet zeggen dat er geen arme kinderen zijn die hulp nodig hebben.

Die zijn er zeker. Er zijn kinderen in verschrikkelijke omstandigheden.

Zij hebben hulp nodig. Maar er zijn alternatieven voor weeshuizen. In de

eerste plaats is dat steun geven aan gezinnen, zodat ze het zien zitten verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen kinderen. In de tweede plaats is dat hulp te zoeken in de directe sociale omgeving. Als vader en moeder er niet meer zijn of niet beschikbaar zijn, zijn er meestal alternatieven. Grootouders of ooms en tantes kunnen met wat hulp goed voor hun jonge familieleden zorgen.

In de derde plaats zijn dat pleeggezinnen. Dat is niet ideaal, maar het zorgt voor veel betere uitkomsten in het leven van kinderen dan opvang in weeshuizen.

Het trieste is dat deze oplossingen goedkoper zijn dan weeshuizen, maar dat er toch niet voor gekozen wordt. De overheid is nou eenmaal zo ingericht dat zij gemakkelijker organisaties optuigt dan individuele mensen vertrouwen geeft. Dat is jammer, want het zal iedereen duidelijk zijn dat je beter van een tante dan van een ambtenaar de fles kunt krijgen. De weeshuizen op particulier initiatief hebben een andere reden het systeem in stand te houden.

Het is gemakkelijker geld te krijgen

voor het opvangen van kinderen dan voor het versterken van gezinnen.

Het geeft een beter gevoel om zelf voor kinderen te zorgen dan om anderen te helpen dat te doen. En het is heel menselijk, en speciaal voor christenen een valkuil, te denken dat jij het natuurlijk veel beter kunt dan iemand anders.

Gelukkig zijn er steeds meer organisaties die dit inzien en die zich inzetten voor de alternatieven. Je hoort de grote christelijke hulporganisaties zelden praten over kindertehuizen. Dat is niet omdat ze te ver van de nood afstaan, dat is omdat ze verstandig zijn. Er is zelfs een beweging op gang aan het komen die zorg in weeshuizen actief ontmoedigt en organisaties en hun donoren aanmoedigt over alternatieven na te denken. Weeshuizen, dat is in Nederland iets van vroeger. Dat gun ik andere landen ook. â—„

Marten Visser werkte vijftien jaar als kerkplanter in Thailand en is nu directeur van GlobalRize, een stichting die het Evangelie via internet verspreidt.

De Oogst

29

Actueel / Kees Jan Rodenburg

Vluchtelingenwerk:

geen liefdadigheid Nederland is in de ban van de vluchtelingen. Duizenden mannen, vrouwen en gezinnen uit landen als Syrië, Iran, Afghanistan, Eritrea en Somalië zijn onze wereld binnengestapt. Zowel in Den Haag als op straat woeden verhitte debatten over de opvang van de aanhoudende stroom vluchtelingen.

Veel Nederlanders zetten zich ervoor in om vluchtelingen welkom te heten en praktische hulp te bieden. Van christenen kun je dat verwachten. Overal in de Bijbel klinkt de boodschap dat vreemdelingen God een zorg zijn. Dit artikel gaat over een zo’n tekst, te vinden in het hart van de Thora. Een tekst die korte metten maakt met goedbedoelde liefdadigheid.

De tekst waarop ik doel komt uit Leviticus 19, de zogenaamde heiligheidscodex.

Te midden van allerlei voorschriften komen in vers negen en tien de armen en de vreemdelingen in het vizier. De opdracht luidt: ‘Wanneer je de graanoogst binnenhaalt, oogst dan niet tot aan de rand van de akker en raap wat blijft liggen niet bijeen. En wanneer je bij de wijnoogst druiven plukt, loop dan niet alles nog eens na en raap niet bijeen wat op de grond is gevallen, maar laat het liggen voor de armen en de vreemdelingen. Ik ben de HEER, jullie God.’

Leviticus roept op tot de zorg voor hulpbehoevenden De tekst roept op tot de zorg voor hulpbehoevenden. Als je de oogst van je werk binnenhaalt, geef dan ook aan armen. Geef niet het kleingeld dat je toevallig in je portemonnee hebt zitten, maar geef een substantieel deel.

Trek je het lot van wie afhankelijk zijn van de genade van anderen werkelijk aan.

Als vanzelf komt het verhaal van Ruth in gedachten, die korenaren verzamelt op het veld van Boaz. De landeige-

30

De Oogst

naar laat haar niet alleen toe, maar moedigt Ruth aan om op zijn land te blijven. Hij biedt haar bescherming, water, brood en wijn aan. Zijn knechten moeten expres koren voor Ruth laten liggen.

Dat lijkt wel de omgekeerde wereld. Hier is een mens die weet heeft van de Thora en ernaar leeft. Dat zien we vooral aan de manier waarop hij geeft. In Leviticus 19 staat alleen de ondergrens aangegeven: het deel van de oogst dat langs de rand van het veld staat, dat wat is gevallen of nog aan de takken hangt. Een bovengrens ontbreekt.

Boaz neemt de wet heel nauw door ruimschoots te geven.

In hem zien we oplichten hoe God het leven bedoeld heeft.

Een leven van gerechtigheid en liefde.

Contrast Het idyllische verhaal van Boaz en Ruth contrasteert sterk met onze wereld. Dagelijks wordt het vluchtelingendebat gevoerd op het scherpst van de snede en dat niet alleen in de media maar evengoed op straat, in scholen en in kerken. Ik zou wel eens willen weten hoe de tekst uit Leviticus zou vallen in bijvoorbeeld de fractievergaderingen van politieke partijen, langs het sportveld, aan de bar van het café of tijdens een Bijbelkring. Grote kans dat het gesprek vooral gaat over de haalbaarheid en de uitvoering van het voorschrift. Komt hulp wel bij de juiste mensen terecht?

Moet ik aan anderen geven als ik zelf al nauwelijks rondkom? Hoeveel moet ik precies geven? Hulp wordt toch gegeven door de overheid, door de diaconie en door allerlei christelijke organisaties?

We moeten het contrast tussen toen en nu niet groter maken dan die is. In Bijbelse tijden was het namelijk niet

Moet ik aan anderen geven als ik zelf al nauwelijks rondkom?

makkelijker om hulp te geven dan voor ons. De rijke Boaz zet ons misschien op het verkeerde been. Een gemiddelde boer had het niet eenvoudig. Hij kende vruchtbare jaren, maar ook droogte en magere oogsten. Naast het voorschrift van Leviticus 19 had hij te maken met andere voorschriften uit de Thora, zoals verschillende afdrachten voor de tempel en de opdracht om het land in sjabbatsjaren braak te laten liggen. We moeten de Bijbelse tijd tegelijk niet idealiseren. Het is maar de vraag of Leviticus 19 altijd in de praktijk is gebracht. De Bijbel kan nog zo vaak voorschrijven dat armen recht hebben op hulp, maar het zijn mensen van vlees en bloed die er gehoor aan moeten geven. Mensen toen en nu staan voor dezelfde beslissingen.

Onrust In Leviticus 19 wordt, zoals gezegd, de heiligheidscodex genoemd. De roep om heiliging komt naar voren in de aanhef van het hoofdstuk: ‘Wees heilig, want Ik de Heer, jullie God, ben heilig.’ Deze kerngedachte licht in Leviticus 19 voortdurend op doordat concrete voorschriften worden afgesloten met de woorden ‘Ik ben de Heer.’ De God van Israël, die geheel anders is, draagt zijn volk op zich geheel toe te wijden en zo Zijn heiligheid zichtbaar te maken. Dat uit zich in een waaier aan leefregels, gericht op de omgang met God, met je ouders, je naaste en je vreemdeling.

Het is vooral om deze reden dat de opdracht om een deel van je oogst aan anderen te geven me onrustig maakt.

Leviticus 19 geeft geen goede raadgevingen en geen aansporing, maar spreekt over heiliging als gebod: ‘wees heilig, want Ik ben heilig.’ Hoeveel praktische vragen

de tekst ook oproept, we kunnen niet ontkomen aan het rechtstreekse verband dat er bestaat tussen ons leven en de heiligheid van God. In Leviticus 19 spreekt God ons aan en toe, Hij roept ons tot de orde. Dat geldt ook voor het gebod om te delen met armen en vreemdelingen.

Geen liefdadigheid De joodse traditie neemt, zoals altijd, de details van het gebod onder de loep. Een van de eigenaardigheden van Leviticus 19, iets dat wegvalt in de Nederlandse vertaling, is het afwisselend gebruik van meervoud en enkelvoud. In de tekst over de oogst komt dat ook voor. Vers negen begint met het meervoud: wanneer jullie de graanoogst binnenhalen van jullie land, en vervolgt met het enkelvoud: oogst jij dan niet tot aan de rand van je akker en raap jij wat blijft liggen niet bijeen. De joodse commentator Alshig leidt uit de woorden ‘jullie land’ af dat het van de eigenaar, de arme en de vreemdeling samen is. De landeigenaar geeft de arme en vreemdeling dus ook niet van zijn eigen bezit, maar van wat hen toekomt.

Het jodendom legt veel nadruk op het moeilijk te vertalen begrip tsedaka. Dat woord is afgeleid van tsedek, gerechtigheid, en maakt goed duidelijk dat tsedaka erop gericht is dat ieder mens tot zijn of haar recht komt. Daarmee staat het veraf van goedbedoelde hulp of liefdadigheid.

Die stellen namelijk de gever centraal, terwijl de Bijbel de concrete noodlijdende mens in het midden zet: de arme, de wees en weduwe, de vreemdeling.

Volgens een andere joodse uitlegger begint de tekst in het meervoud en gaat die daarna over naar het enkelvoud om te weerspreken dat het zinloos is om de kleine rand van je De Oogst

31

veld over te laten als er vele armen zijn. Al is dat zo, toch blijft de opdracht aan iedereen afzonderlijk om van zijn eigen oogst te geven en de verantwoordelijkheid voor armen en vreemdelingen niet af te schuiven op anderen.

Wie de arme niet geeft wat hem toekomt pleegt diefstal In dit verband is het veelzeggend dat het voorschrift over de oogst gevolgd wordt door het verbod op diefstal. Dat onderstreept de gedachte dat wie de arme en vreemdeling niet geeft wat hem toekomt, feitelijk diefstal pleegt.

Andersom kan dat er weer toe lijden dat de arme genoodzaakt is van anderen te stelen en zo de Thora te overtreden. Het maakt duidelijk dat het gebod om te delen van de oogst ernstig moet worden genomen.

Rand van het veld Tot nu toe zijn we binnen de context van de landbouw gebleven. In onze moderne samenleving zullen we de ‘rand van het veld’ breder moeten interpreteren. Het ligt voor de hand daarbij te denken aan onze bezittingen en datgene wat we verdienen of oogsten door te werken. Dat brengt me bij twee lessen die we kunnen leren. De eerste is, dat we niet tot het uiterste moeten gaan om onze winst binnen te halen, maar een deel moeten overlaten voor anderen.

Noem het de gunfactor. Anderen komt iets toe en ik maak pas op de plaats zodat de ander tot zijn recht komt.

De tweede les heeft hier direct mee te maken, maar is een stuk lastiger te accepteren. Het is namelijk de opdracht om niet achteraf te geven van je overvloed, als je

alle uitgaven en inkomsten kent en de jaarbalans is opgemaakt. Nee, in Leviticus 19 gaat het erom dat je vanaf het begin rekent met de arme en vreemdeling en zij een aanzienlijk deel krijgen van datgene waar jij je voor hebt ingezet. Het komt hen toe. Maar hoe doe je dat? Voor de gemeente betekent het dat diaconaat in het centrum staat. Voor ons individuele leven betekent het dat we er met ons geld en goed, maar ook met onze tijd en onze talenten willen zijn voor degenen die niet meekomen in onze samenleving. De Bijbel zegt nadrukkelijk dat dat de armen van je eigen volk zijn, maar ook de vreemdelingen die van elders komen en nergens veilig zijn.

Vraag In de tekst uit Leviticus 19 herkennen we een grondlijn van de Bijbel. God verbindt mensen en volken met elkaar.

Wat God geeft, is bedoeld om te delen, Zijn heil gaat door Israël heen naar de andere volken, in Jezus wordt het verbond bevestigd en verbreed naar heel de wereld.

Vanuit God gezien maken armen, werklozen, arbeidsongeschikten, ongedocumenteerden en verschoppelingen net zozeer deel uit van Zijn verhaal met de wereld als rijken, eigenaren, werkgevers en werknemers die volop meedoen in het economische bestel. In de manier waarop zij samenleven is Zijn heiligheid te zien.

Dat roept bij mij twee vragen op: kan de arme of de werkloze van onze maatschappij ervaren dat hij welkom is in Gods gezin en dat er met hem of haar wordt gerekend?

Maar ook: kan de vluchteling die in onze woonplaats verschijnt, merken dat hij niet buiten Gods genade valt?

Kees Jan Rodenburg is predikant/theoloog, gespecialiseerd in het jodendom.

Wat God geeft, is bedoeld om te delen

32

De Oogst

Boek / Matthijs Guijt

Ontmoetingen met Jezus ‘Jezus geeft op de vragen van mensen vaak een verrassend antwoord. Op de vragen van beneden, geeft Hij antwoorden van Boven. Hij plaatst daarmee het gesprek in het licht van Gods Woord. De vragende mens ontmoet dan een antwoordende God. En Hij blijkt het eerste, het laatste en het hoogste Woord te hebben’, schrijft de hervormde predikant H. J. van der Veen in zijn Bijbelstudieboekje over ontmoetingen met Jezus. Na het eerdere ‘In Zijn spoor. Bijbelstudies over discipelschap’ (2014), verschijnt in 2015 van zijn hand een boekje met zeven Bijbelstudies over mensen met wie Jezus een ontmoeting had.

In het boekje ontmoeten we de onwetende Nicodemus, de Samaritaanse vrouw, de Syro-Fenicische vrouw, de op heterdaad betrapte vrouw in de tempel, de nieuwsgierige Herodes Antipas, de stervende moordenaar aan het kruis en de twijfelende Thomas.

Veel te bieden De Bijbelstudies zijn zeker niet te lang van omvang, maar hebben wel veel te bieden voor wie alleen of met anderen de Bijbel wil bestuderen. De auteur legt regelmatig verbanden met andere Bijbelgedeelten, zodat mooie Bijbelse lijnen zichtbaar worden. Het boekje is toegankelijk geschreven en voor de Bijbelteksten maakt ds. Van der Veen gebruik van de Herziene Statenvertaling. Sommige kernbegrippen, zoals ‘wedergeboorte’ en ‘paradijs’, worden in kaders verder uitgediept. Bij elk hoofdstuk wordt een leestip uit de (wereld)literatuur gegeven. Dit varieert van Chaim Potok (‘Uitverkoren’) tot Jan Willem Otten (‘Waarom komt u ons hinderen?’).

De vragen bij elke ontmoeting van Jezus zijn zorgvuldig samengesteld. Ze zijn gericht op het geloofsgesprek bij een geopende Bijbel, met aandacht voor theologische bezinning en het praktisch geloofsleven. Het gebed van de auteur is dat de lezers zullen ontdekken dat Jezus ook met hen in gesprek gaat, dat Hij hun hart aan wil raken en hun leven wil veranderen. Graag beveel ik dit waardevolle boekje aan voor Bijbelstudiegroepen en voor andere momenten van geloofstoerusting.

Titel In gesprek. Bijbelstudies over ontmoetingen met Jezus Omvang 96 pagina’s Prijs 10,90 euro Uitgever Boekencentrum Zoetermeer ISBN 9789023970422

Voor onze Shelter Youth Hostel Ministry zijn wij op zoek naar enthousiaste, flexibele:

Nachtreceptionisten Ingangsdatum zou per direct kunnen zijn

De ene week werk je vrijdag-, zaterdag- en zondagnacht.

Op zaterdag begin je om 22.00 uur, op vrijdag en zondag om 23.45 uur. De andere week werk je een avondreceptie shift deze is van 18.15 tot 00.00 uur. Het team van nachtreceptionisten bestaat uit 8 mensen. Het is de bedoeling dat je voor collega’s die andere nachten werken kan invallen in geval van vakantie en/of ziekte van collega’s.

De Shelter City en Shelter Jordan zijn twee christelijke jeugdhotels in het centrum van Amsterdam met jaarlijks meer dan 40.000 jonge toeristen uit de gehele wereld die we met het Evangelie in aanraking brengen.

Functie • Je fungeert gedurende de nacht als aanspreekpunt voor de gasten van het jeugdhotel en voorziet hen van informatie; • Je bent verantwoordelijk voor de veiligheid ’s nachts in de hostel; • Je verricht receptiewerkzaamheden, zoals het in- en uitboeken van gasten in ons reserveringsprogramma Back pack, het belasten van credit cards voor niet verschenen gasten, het alloceren van gasten in het reserveringsprogramma en het aannemen van de telefoon; • Je verricht enige schoonmaakwerkzaamheden en doet de voorbereiding voor het ontbijt; • Je ziet toe op de naleving van de huisregels en verricht overige voorkomende werkzaamheden; • Je voert evangelisatiegesprekken met gasten, collega’s en stafleden.

Profiel • Je hebt minimaal een opleiding op MBO-niveau; • Je bent sociaal en hebt goede contactuele eigenschappen; • Je hebt een hart voor evangelisatie en hebt affiniteit met onze doelgroep; • Je hebt een goede beheersing van de Nederlandse en Engelse taal (kennis van andere talen is een pre); • Je bent flexibel ingesteld, stress bestendig en kunt goed zelfstandig werken; • Je beschikt over de vaardigheid om te kunnen omgaan met een tekstverwerker, database en spreadsheet.

Van onze medewerkers verwachten wij, dat ze een levend geloof in Jezus Christus hebben en betrokken zijn bij een kerkelijke gemeente. Zij geloven in de Bijbel als het gezaghebbende Woord van God en staan achter de missie van Tot Heil des Volks.

Voor meer informatie over de functie kun je contact opnemen met Jacob Kops (Manager Shelters) op het telefoonnummer 020 625 3230. Sollicitaties graag opsturen naar: Tot Heil des Volks, t.a.v. afdeling Personeelszaken, O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam of per e-mail naar: vacature@totheildesvolks.nl .

De Oogst

33

Ja, ik wil een abonnement op De Oogst!

Ik neem een jaarabonnement (â‚Ź 22,50 per jaar) en kies voor welkomstgeschenk nummer: Ik geef een jaarabonnement cadeau (eenmalig â‚Ź 22,50) en ontvang graag het welkomstgeschenk: Ik neem een gratis proefabonnement van drie maanden.

Ik geef iemand een gratis exemplaar van De Oogst cadeau.

Mijn gegevens: M/V

Welkomstcadeaus bij een jaarabonnement 1. Gratis wandeling met De Wandelende Tak, www.ontmoetamsteranders.nl 2. Dat jij nog leeft! Het levensverhaal van Rooie Bram, internaatsjongen, drugsdealer en hulpverlener.

3. Eva. Het verhaal een ex-prostituee en haar nieuwe leven samen met God. 4. Tijdloze bureaukalender in de lijn van FEM! (Ark Media). Met mooie uitspraken van vrouwen, inspirerende oneliners, zegenbeden en quotes.

Naam

1

Straat Postcode

Plaats

Telefoon

2

Geb.datum

3 4

E-mail

IBAN-rekeningnummer Datum

Handtekening

Ik ontvang graag de e-mailnieuwsbrief van: Tot Heil des Volks De Wandelende Tak Scharlaken Koord De Sikkenberg Shelter Youth Hostel Ministry

Opgeven kan ook via www.deoogst.nl Deze bon kunt u gratis (zonder postzegel) opsturen naar: Waypoint Urk

Ik geef een cadeau-abonnement of een gratis exemplaar aan: M/V

Naam

Telefoon

Abonneren april 2015.indd 1

34

De Oogst

Tot Heil des Volks Antwoordnummer 9389 1000 XH AMSTERDAM Aan het einde van het abonnementsjaar wordt uw abonnement automatisch verlengd, tenzij u een maand van tevoren het abonnement opzegt. Cadeauen proefabonnementen worden niet automatisch verlengd.

Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan Stichting Tot Heil des Volks (incassant-ID NL97ZZZ405302330000) om een eenmalige of doorlopende incasso-opdracht van het abonnementsgeld naar uw bank te sturen en aan uw bank om deze afschrijving comform de opdracht van Tot Heil des Volks uit te voeren.

Straat Postcode

Waypoint Kampen

Plaats E-mail

Tot Heil des Volks incasseert in de laatste week van elke maand. Als u het niet eens bent met deze afschrijving, kunt u deze binnen 8 weken eenvoudig laten terugboeken door contact op te nemen met uw bank.

25-03-15 13:03

tot heil des volks

Hoofdkantoor Evangelisatie, hulpverlening en profetisch geluid O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam 020 344 6310 020 420 2394 info@totheildesvolks.nl www.totheildesvolks.nl facebook.com/totheildesvolks twitter.com/thdvamsterdam Bereikbaar: ma.-do. 9.00-16.30 uur (behalve de lunch); vr. 9.00-12.30 uur.

De Shelter Youth Hostel Ministry info@youthhostelministry.org www.youthhostelministry.org facebook.com/shelteryouth.hostelministry Shelters twitter.com/shelterams The Shelter City Barndesteeg 21, 1012 BV Amsterdam 020 625 3230 020 623 2282 city@shelter.nl www.shelter.nl The Shelter Jordan Bloemstraat 179, 1016 LA Amsterdam 020 624 4717 020 627 6137 jordan@shelter.nl www.shelter.nl

Scharlaken Koord Straatwerk, preventie en hulp­verlening rond prostitutie Barndesteeg 25, 1012 BV Amsterdam 020 622 6897 020 330 2224 info@scharlakenkoord.nl www.scharlakenkoord.nl twitter.com/bewareloverboys Preventiewerk 020 626 0845 info@bewareofloverboys.nl www.preventiescharlakenkoord.nl

adressen, giften en testament

info@waypoint-urk.nl www.waypoint-urk.nl twitter.com/waypointurk Kringloop Waypoint Vliestroom 21, 8321 EG Urk 0527 239 924 kringloop@waypoint-urk.nl www.kringloopwaypoint.nl facebook.com/kringloopwaypoint

Waypoint Kampen Verslavingszorg en preventie Boven Nieuwstraat 105-1, 8261 HC Kampen 038 331 6660 info@waypoint-kampen.nl www.waypoint-kampen.nl facebook.com/waypointkampen twitter.com/waypoint_kampen twitter.com/thecapekampen Winkel Waypoint Kampen Tweedehandskleding en accessoires Oudestraat 136, Kampen info@waypoint-kampen.nl www.waypoint-kampen.nl

De Sikkenberg Christelijk recreatiepark Sikkenbergweg 7, 9591 TD Onstwedde 0599 661 144 info@sikkenberg.nl www.sikkenberg.nl facebook.com/sikkenberg twitter.com/sikkenberg

AHA Dagopvang voor dak- en thuislozen O.Z. Voorburgwal 125, 1012 EP Amsterdam 020 627 4422 info@aha-dagopvang.nl www.aha-dagopvang.nl

Second Step Tweedehandskleding en accessoires Willemsstraat 39, 1015 HW Amsterdam 020 622 6897 secondstep@thdv.nl www.secondstepshop.nl

De Bewaarschool

CHAP

De Wandelende Tak

Christelijke hulpverlening bij seksverslaving Goudsbloemstraat 38, 1015 JR Amsterdam 020 420 9203 info@chap-nederland.nl www.chap-nederland.nl www.benikseksverslaafd.nl

Different Christelijke hulpverlening rond ­seksuele identiteit en relaties Goudsbloemstraat 38, 1015 JR Amsterdam 020 625 6797 info@different.nl www.different.nl

Buurgericht kinderwerk O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam 020 344 6310 info@debewaarschool.nl www.debewaarschool.nl

Stadswandelingen en fietstochten in (de regio) Amsterdam O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam 020 344 6310 info@ontmoetamsterdamanders.nl www.ontmoetamsterdamanders.nl facebook.com/ontmoetamsterdamanders twitter.com/gidsmatthijs

Dank voor uw steun Onder dank ontvingen wij in november 2015 de volgende giften: Algemeen 20.704,37 AHA 2.453,66 Different 593,54 Habakuk 10,00 CHAP 1.310,00 De Bewaarschool 269,50 Kinderwerk - Replay 163,92 De Oogst 84,45 Scharlaken Koord Amsterdam 15.341,65 Scharlaken Koord Nederland 189,00 Scharlaken Koord Second Step 50,00 The Shelter City 100,00 The Shelter Jordan 25,00 De Wandelende Tak 21,50 Waypoint Kampen 3.634,50 Waypoint Urk 7.768,50 Youth Hostel Ministry 250,00

---------Totaal € 52.969,59

----------

Testament en giften Testament Wilt u onze stichting testamentair gedenken? De tenaamstelling dient te luiden: Stichting Tot Heil des Volks te Amsterdam.

De stichting bezit rechtsgeldigheid en is ingeschreven in het stichtingenregister bij de Kamer van Koophandel, dossiernummer 40530233.

Giften Stichting Tot Heil des Volks Bankrekening 104944 IBAN code: NL34INGB0000104944 De stichting beschikt over een ANBIverklaring.

Giften en abonnementsbetalingen ­buiten Europa ABN-Amro te Amsterdam: 4667.85.992 t.n.v.: Stichting Tot Heil des Volks, Amsterdam IBAN code: NL38ABNA0466785992 BIC code: ABNANL2A (Beide codes vermelden)

Mochten er in deze publicatie afbeeldingen staan waaraan rechten kunnen w ­ orden ontleend, dan verzoeken we u contact op te nemen met de uitgever.

Habakuk.nu Een helder christelijk geluid 020 344 6310 info@habakuk.nu www.habakuk.nu twitter.com/habakuknu

Waypoint Urk Verslavingzorg en preventie Vliestroom 9, 8321 EG Urk 0527 690 073

U vindt ons op sociale media

De Oogst

35

Jezus zegt: ‘Ik verzeker jullie: alles wat jullie voor een van deze onaanzienlijken niet gedaan hebben, hebben jullie ook voor Mij niet gedaan’ Mattheüs 25:45