De Oogst juni 2016

Maandblad van Tot Heil des Volks Evangelisatie, hulpverlening en profetisch geluid | juni 2016 | jaargang 79 | 925

Wonder van God:

De kerk in China groeit explosief Kees van der Staaij

‘Christelijk geloof fris en vitaal uitdragen’

Natuur proeven op de Eemlandhoeve:

‘Gods schepping leidt tot aanbidding!’

inhoud

THEMA: GODS GOEDE SCHEPPING

4 Een aards geloof Is natuurbehoud een leuke hobby voor groene types?

8 Hoe God ingreep in het leven van prostituee Inez Ontsnapt uit de donkere wereld van de gedwongen prostitutie

12 Interview Kees van der Staaij (SGP) ‘We mogen als christen maatschappelijk best tegendraads zijn’

14 God belooft er te zijn Baken van rust in roerige tijden

18 Reportage op de Eemlandhoeve ‘De schoonheid van de natuur is voor mij een tegenhanger van wat je in de krant aan ellende leest’

20 Op bezoek bij Amsterdammers Helpen Amsterdammers De vruchten van een jarenlange band met daklozen

22 Bijbelstudie Gert Hutten Het boek van de schepping zou iedereen moeten lezen

24 Serie missionair kerk-zijn Wat betekent het om vreemdeling en priester te zijn?

26 Gods wonder in China Hoe is de enorme kerkgroei te verklaren?

28 Serie Onze Vader Deze keer: Ons dagelijks brood

30 De kracht van een sober leven Een antwoord op de economie van de begeerte

32 Boekrecensies ‘Leer ons bidden’ en ‘Leven om te geven’

tot heil des volks

redactioneel

Gods goede schepping ‘Gods goede schepping’ is het thema van deze Oogst. En eigenlijk is dat niet alleen maar een thema, maar ook een belijdenis. Als je Gods schepping als ‘goed’ belijdt, zeg je indirect dat God goede en mooie dingen maakt, zoals de schepping, met als kroonjuweel: de mens. De psalmen spreken hier prachtig over, lees Psalm 8 maar eens: ‘Zie ik de hemel, het werk van uw vingers, de maan en de sterren door u daar bevestigd, wat is dan de sterveling dat u aan hem denkt, het mensenkind dat u naar hem omziet?

U hebt hem bijna een god gemaakt, hem gekroond met glans en glorie…’

Iemand die zich – in positieve zin – druk maakt om de schepping, is Maaike Huijgen van de biologische boerderij de Eemlandhoeve. Ze vertelt in deze Oogst dat de schepping haar niet alleen helpt om God te aanbidden, maar dat de schepping ons mensen ook onnoemlijk veel geeft om te eten. Ook in Nederland zijn er vele soorten eetbare planten! Tegelijkertijd constateert ze dat veel mensen de verbondenheid met de natuur en God zijn kwijtgeraakt.

Haar motto: lekker naar buiten om in de schepping God te ontmoeten.

Even later staat er in deze psalm dat God Zijn werk aan ons heeft toevertrouwd. Oei. Dat is pijnlijk, want we zijn als mensheid niet in staat hier goed mee om te gaan. Kijk maar om je heen: de natuur wordt structureel vernietigd; in onder meer de Stille Oceaan drijven complete vuilnisbelten (ook wel plastic soep genoemd) en vele plekken van de aarde zijn dumpplekken geworden voor chemisch en giftig afval.

Want God ontmoeten kan in de natuur. De schepping van God weerspiegelt immers Zijn karakter: schoonheid, creativiteit, kleuren, geuren en het feit dat de natuur als het ware iedereen in beginsel omarmt, zoals ook God hartstochtelijk op zoek is naar mensen die Hem nog niet kennen. We hopen als redactie dat deze Oogst u zal helpen om nog meer verwonderd te raken over Gods goede schepping. ◄

Gelukkig zijn er tegenbewegingen van mensen die juist goed willen zorgen voor de schepping. De christelijke organisatie A Rocha geeft daar wereldwijd handen en voeten aan, ook in Nederland. We vroegen Embert Messelink om in het hoofdartikel antwoord te geven op de vraag: Is natuurbehoud een leuke hobby voor groene types? Of zou iedere christen en elke kerk zich actief druk moeten maken om de schepping?

Ronald Koops Hoofdredacteur De Oogst ronaldkoops@totheildesvolks.nl

de oogst

Uitgave Oogst Publicaties, onderdeel van Stichting ‘Tot Heil des Volks’, sinds 1855 actief in evangelisatie-arbeid en hulpverlening.

Redactie Matthijs Hoogenboom Ronald Koops Hoofdredactie Ronald Koops Vormgeving, opmaak en druk Buijten & Schipperheijn, Amsterdam i.s.m. Aperta, Hilversum

Jaargang 79 | nummer 925 | juni 2016

Medewerkers Wimco Esther Matthijs Guijt Wilfred Hermans Matthijs Hoogenboom Gert Hutten Ronald Koops Lilian Madern Theodoor Meedendorp Embert Messelink Simone Schoemaker Hannie Tijman Gerry Velema Marten Visser Gert Zomer

Redactie en administratie Oogst Publicaties, O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam. www.totheildesvolks.nl 020 344 6310 info@deoogst.nl 020 420 2394 De Oogst is voor visueel gehandicapten ook verkrijgbaar in gesproken vorm. Nadere informatie bij de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo.

0341 565 499.

Abonnement De Oogst kost € 22,50 per jaar inclusief verzendkosten.

Nieuwe abonnees kunnen zich aanmelden via de coupon elders in dit blad of via www.totheildesvolks.nl Coverfoto: Margriet Alblas Fotografie: Margriet Alblas, Rogier Bos

De Oogst

3

Een kind aan het werk in de bossen op de Utrechtse heuvelrug. Diverse werkgroepen van A Rocha werken als vrijwilliger in de bossen aan natuurbehoud. Foto: Rogier Bos 4

De Oogst

thema

Embert Messelink

Een aards geloof Is natuurbehoud een leuke hobby voor groene types? Of een nuttige bezigheid voor organisaties die ervoor in het leven zijn geroepen?

Of is het een fundamenteel onderdeel van ons leven als christen?

Ik zeg dat laatste: natuurbehoud hoort bij ons leven met Jezus, en wel bij de kern. In dit artikel leg ik uit waarom ik dat vind. En ik schets hoe we dat binnen A Rocha, een christelijke natuurbeweging die wereldwijd werkt, handen en voeten geven.

In mijn eigen geloofsleven was natuurbehoud lange tijd geen thema. Ja, na de vele uurtjes kerkdiensten, catechisatie en vereniging, was ik veel in het veld te vinden.

Vogels kijken. Maar het was hobby, het raakte mijn geloof niet. Het waren gescheiden werelden.

Dat veranderde toen ik A Rocha leerde kennen. Ik kwam in contact met medechristenen die vanuit een sterke geloofsovertuiging natuuronderzoek en –bescherming deden. In de jaren daarna heb ik die verbinding ook zelf gelegd en beleefd. Samen met heel veel medechristenen geef ik nu vorm aan A Rocha Nederland: een beweging die in de schepping Gods hand ziet en zich geroepen voelt om er zo goed mogelijk voor te zorgen. We hebben hart voor de schepping, werken praktisch en laten daardoor een getuigend en profetisch geluid horen.

‘In mijn eigen geloofsleven was natuur­ behoud lange tijd geen thema’ Gaandeweg ben ik elementen van de Bijbel anders gaan lezen. Ik lees de Bijbel niet langer als een boek waarin Jezus’ verlossing betekent dat we ooit worden verlost van dit aardse bestaan. Geen boek van ‘hier beneden is het niet’. Of van ‘Hij brengt al zijn kinderen thuis op de wolken’. Nee, dat ‘thuis’ is hier. Ik lees in de Bijbel dat deze aarde onze bestemming is, voor nu én voor de eeuwigheid. Ik lees dat deze aarde met haar eindeloos boeiende en vaak onbegrijpelijke flora en fauna Gods aarde is. Heel de schepping maakt Hem groot. Als we dat belijden, is de omgang met deze aarde ook voluit een geestelijke

kwestie. Scherp gesteld: als je je afvraagt hoe het met je geestelijk leven is gesteld, mag je ook kijken naar hoe je omgaat met Gods schepping.

Hoe ‘groen’ is de Bijbel?

Leuk gezegd misschien, maar hoe zit het met de Bijbelse basis? Ben ik de Bijbel te zeer met mijn groene bril gaan lezen? Of is de Bijbelse boodschap op een nieuwe manier gaan oplichten toen ik me daar bewust voor openstelde?

Ik ben overtuigd van dat laatste. Ik neem in vogelvlucht een aantal belangrijke passages door.

Genesis 1 bepaalt ons al bij onze aardse roeping. Als beelddrager van God mogen we heersen over alles wat er leeft (Genesis 1: 26 - 28). We mogen bouwen en bewaren in naam van Hem die met liefde constateerde dat alles goed was. Wat een prachtige, verantwoordelijke en aardse roeping! Een roeping die nooit is opgeheven en die ons vandaag de dag voor ongelooflijk grote uitdagingen stelt.

Dat het dierenrijk kostbaar is in Gods ogen, zien we onmiddellijk na de zondvloed. God sluit een verbond met mensen, maar ook met de dieren (Genesis 9: 8 - 17). Het staat er keer op keer. Je mag dus gerust zeggen dat God om dieren geeft. Ze zijn zo belangrijk dat Hij ook rechtstreeks aan hen belooft dat de aarde niet weer door water zal vergaan.

Het volk Israël krijgt tal van aanwijzingen om het land met zorg te bewerken. Denk aan het sabbatsjaar en het jubeljaar (Leviticus 25). Het land verdient rust. Alles oogsten tot de laatste aar is niet Bijbels. De medemens en medeschepselen (reken maar dat vogels en muizen de g ­ raankorrels ook wisten te vinden!) mogen meeprofiteren.

De Oogst

5

Alles in de schepping wat nu vergankelijk is, verminkt en stukgeraakt, zal weer in de oorspronkelijke luister worden hersteld.

Veel psalmdichters schrijven hoe de schepselen naar hun aard God loven en aanbidden. Ook bezingen ze hoe God voor alle schepselen zorgt. In Psalm 145: 9 staat bijvoorbeeld: ‘Goed is de Heer voor alles en allen, Hij ontfermt zich over heel zijn schepping’. Dit is de God van wie wij beelddrager mogen zijn. Als we die roeping uitleven, zijn we goed voor alles wat leeft. De context van de scheppingspsalmen is altijd theocentrisch: niet de mens of de natuur staat in het middelpunt, alles bestaat om God groot te maken. Psalm 104 noemt tal van dieren die voor de mens geen enkel nut hebben, die zelfs gevaarlijk zijn voor de mens. Maar door hun bestaan eren ze God. Als je het omdraait: als ze uitsterven, verdwijnt iets van de veelkleurigheid van de lofzang die heel de schepping God brengt.

In Job vindt een bijzondere confrontatie plaats tussen Job en God (Job 38 – 42). Aan het einde van het boek voert God Job de wildernis in, langs verschillende indrukwekkende schepselen. In de confrontatie met de natuur, leert Job zijn plek tegenover God weer kennen. Job heeft zichzelf te zeer in het middelpunt gezet. Nu raakt hij opnieuw onder de indruk van Gods grootheid. Hij ziet dat heel de schepping bestaat buiten zijn eigen invloed om, alleen voor God. Job heeft de natuur nodig om tot inkeer te komen en weer voor God te buigen.

De profeten leggen herhaaldelijk een link tussen het volk dat van God afdwaalt en de toestand van de aarde. Als het volk God verlaat, sterven de dieren van het veld en de vissen van de zee (Hosea 4: 1 – 3). Als de mens geen beelddrager meer is van God en ontrouw is, treft dat heel de schepping.

In het Nieuwe Testament lijkt het thema schepping minder nadruk te krijgen. Maar wie de Bijbel als geheel beschouwt en met de kennis van het Oude Testament ook het Nieuwe Testament doorleest, vindt verrassende teksten.

6

De Oogst

In Romeinen 8: 19 – 21 wordt gesproken over de schepping die zucht en die snakt naar bevrijding uit de vergankelijkheid. Het gaat over hoop voor de schepping, omdat ze zal delen in de vrijheid en luister van Gods kinderen.

Hoe concreet mag het zijn? Er is niet alleen hoop voor de mensen, maar heel de schepping ziet daarnaar uit! Alles in de schepping wat nu vergankelijk is, verminkt en stukgeraakt, zal weer in de oorspronkelijke luister worden hersteld.

‘Ik lees in de Bijbel dat deze aarde onze bestemming is, voor nu én voor de eeuwigheid’ In Kolossenzen 1 staat een prachtige schets van Jezus. Hij is het beeld van God, de enige echte. Hij is gekomen om in alles vrede te brengen. Voor ons is het een grote uitdaging om na te denken over dat ‘alles’. Waar zit onvrede, onrecht, verstoring van harmonie in ons leven? We mogen dat letterlijk in alles zoeken: zeker in onze relatie met God. Maar ook in de relatie met elkaar en met onszelf. En ja, ook in onze relatie met de schepping. Dat die relatie ernstig verstoord is, lees je elke dag in de krant. Ook hiervoor is Jezus gekomen: Hij redt, herstelt en brengt vrede.

Ooit komt het goed tussen ons en de schepping, en dat is onderdeel van het grote reddings- en herstelwerk van onze Heiland.

Tot slot het laatste visioen uit Openbaringen 21 en 22: het nieuwe Jeruzalem daalt op aarde neer en vult de aarde.

Deze aarde wordt weer Gods heiligdom, waar Hij woont.

Wij gaan niet eeuwig naar de hemel, ons wacht een nieuwe toekomst met Hem op deze aarde. Alle bedreigingen in de natuur zijn verleden tijd: de boom van het leven is terug, zijn bladeren brengen de volken genezing. Wat een

hoopvol perspectief! Als christen loop je echt veel minder risico om teleurgesteld, bitter en chagrijnig op te komen voor het milieu: want het komt goed. De bestemming van deze aarde ligt in Gods hand. Daaruit kun je inspiratie putten om hier en nu met volle overgave voor Gods schepping te zorgen.

Missionair zijn Als je nadenkt over de roeping van christenen en kerken in deze tijd, hoort zorg voor de aarde erbij. Wie aan de ene kant preekt over Gods liefde en redding, maar aan de andere kant de aarde vertrapt, geeft een belabberd getuigenis. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dit verwijt ons allen treft. Door onze leefstijl pakken we veel meer dan ons toekomt. We benadelen medemensen en medeschepselen ernstig. We plegen roofbouw. In feite zetten we onszelf teveel in het centrum van ons bestaan, maar die plek is van God. We hebben ook op dit vlak inkeer nodig en bekering. En veel van Gods Geest, om ons – haaks op de cultuur waarin alles om onszelf draait – anders te gedragen.

De Anglicaanse kerk kent de vijf ‘marks of mission’. Vijf kenmerken van een missionaire christelijke gemeenschap. Samen geven ze een integraal beeld van een getuigende levensstijl. De vijf kenmerken zijn: het goede nieuws van het koninkrijk verkondigen, nieuwe gelovigen onderricht geven, dopen en steunen, dienstbetoon aan mensen in nood, streven naar verandering van onrechtvaardige structuren in de maatschappij en het waarborgen van de heelheid van de schepping: de aarde onderhouden en vernieuwen. Een getuigende, missionaire levensstijl, omvat al deze zaken. Het is nogal wat! Maar makkelijker kunnen we het onszelf niet maken, God wil heel ons leven omvatten. Gelovigen kunnen in hun kerkelijke gemeenschap zoeken naar de plek waar zij met hun talenten en kennis een bijdrage kunnen leveren.

A Rocha Als A Rocha willen we graag het ‘groene getuigenis’ vorm geven. A Rocha betekent ‘de rots’. D e naam verwijst naar de Portugese Algarve, waar begin jaren tachtig van de vorige eeuw een eerste natuurcentrum in het leven werd geroepen in een authentiek stuk cultuurlandschap met bijzondere natuurwaarden. Sindsdien heeft A Rocha als beweging zich over de wereld verspreid. We werken nu in twintig landen en nemen tussen alle andere natuur- en milieuorganisaties ons plekje in.

In Nederland vormen we een netwerk van lokale groepen, die vanuit de christelijke gemeenschap natuurgebieden adopteert om ervoor te zorgen. We werken aan natuurbeheer, verrichten monitoring en betrekken zoveel mogelijk mensen bij onze werkzaamheden. Iedereen is welkom. In de pauze voeren we vaak een goed gesprek over de vraag waarom wij als christenen dit doen en hoe de zorg voor de schepping in ons persoonlijk leven gestalte kan krijgen. In de zomer organiseren we hagenpreken: in de natuurgebieden waarbij we ons betrokken voelen, maken we God als Schepper groot. Zo betrekken we de kerken in onze omgeving bij de zorg voor Gods schepping.

Waar mogelijk leveren we een bijdrage aan het gesprek in de natuurwereld over de vraag wat ons drijft om voor de schepping te zorgen. Hoe vaak klinken er geen argumen-

ten die – hoe goed bedoeld – onszelf in het middelpunt zetten? ‘We hebben de aarde in bruikleen van onze kinderen’, wordt wel gezegd. Maar mag de rest van de schepping – die kostbaar is in Gods ogen – ook meetellen?

‘Als je nadenkt over de roeping van chris­ tenen en kerken in deze tijd, hoort zorg voor de aarde erbij’ Toch gaan we als A Rocha liever aan de slag, dan dat we alleen maar praten. Met ons nieuwe programma ‘Hart voor de schepping’ richten we ons bijvoorbeeld rechtstreeks tot de kerken. We helpen hen de Bijbelse boodschap van zorg voor de schepping te verstaan en de schoonheid van wat God heeft gemaakt te ervaren. Ook bieden we advies aan kerken, die in gebouw of tuin, mogelijkheden willen creëren voor flora en fauna. Een kerkgebouw of - tuin waaraan je ziet dat hier God als Schepper wordt grootgemaakt, dat is toch prachtig?

In de eerste zinnen van dit artikel stel ik dat natuurbehoud bij de kern van het leven van een christen hoort. Ik kan het niet anders zien. God geeft ons twee geboden: Hem liefhebben boven alles en onze naaste als onszelf. In dat eerste gebod (liefde voor de Schepper) zit onze relatie met Zijn schepping besloten. Vanaf het allereerste begin kreeg de mens de opdracht om met de schepping aan de slag te gaan, die te ontwikkelen en ervoor te zorgen.

Uit liefde voor God. Dat is ook anno 2016 een prachtige roeping, die wij helaas vaak hebben losgekoppeld van het christelijke leven.

Laten we dit stuk van Gods opdracht voor ons leven weer oppakken! Het heeft alles te maken met gehoorzaamheid aan Gods goede wetten voor ons leven. Ik ben ervan overtuigd dat het ook het christelijke getuigenis zal versterken. John Stott, de evangelicale Britse theoloog, zei ooit dat God met mensen wil samenwerken om van deze aarde weer iets moois te maken. Dat spreekt me aan: God doet het grote herstelwerk, maar Hij wil ons ook inschakelen. Wie daarin wil participeren, plant vandaag een appelboom, gebruikt met zorg alles wat hem is toevertrouwd, geniet van wat groeit en bloeit, ziet daar Gods hand in en bidt God om trouw te blijven aan Zijn oneindig mooie schepping. ◄

Embert Messelink is directeur van de christelijke natuurbeweging A Rocha. A Rocha werkt in Nederland via een netwerk van veertien lokale groepen, die natuurgebieden en landgoederen adopteren en er meewerken aan natuurbeheer. arocha.nl hartvoordeschepping.arocha.nl Embert Messelink.

Foto: Rogier Bos

De Oogst

7

Scharlaken koord

Simone Schoemaker

Hoe God ingreep in het leven van prostituee Inez:

‘Voor het eerst voel ik me veilig’ In Oost-Europa zwierf Inez op straat; ze kon amper overleven.

Haar vriendin werkte in Amsterdam en nodigde Inez uit om ook te komen. Ze zou veel geld gaan verdienen als kinderoppas of verkoopster op de markt. Het werd een nachtmerrie; Inez kwam terecht in de donkere wereld van de gedwongen prostitutie. Maar zelfs daar kan het licht doorbreken.

Het leven van Inez in Oost-Europa was een puinhoop. Ze had geen geld en geen huis nadat ze door haar familie op straat was gezet. Een vriendin van haar vertelde mooie verhalen over Nederland en wilde Inez wel helpen om in Nederland werk te vinden. Inez: ‘Ik was een makkelijk slachtoffer, want ik geloofde haar. Ik wilde geloven dat er voor mij een betere toekomst mogelijk was. Ze was mijn beste vriendin en ik ben de peetmoeder van haar dochter.

Ik had geen reden om haar niet te vertrouwen.’

Hoe verliep je reis naar Nederland?

‘Een man die ik niet kende, kwam me ophalen en bracht me naar Polen. Vanuit mijn eigen land zou ik geen werkvergunning krijgen voor Nederland, dus er werden valse papieren voor me geregeld. In Polen werd ik werd opgesloten in een huis op het platteland. Daar begonnen de dreigementen en de angst. Ik kreeg dagenlang nauwelijks te eten en werd mishandeld en verkracht. Mijn persoonlijkheid werd langzaam afgebroken. Nadat mijn papieren in orde waren, werd ik op een toeristenbus gezet naar Amsterdam. De reis was afschuwelijk; ik was bang en wist niet waar ik terecht zou komen. Toen ik eenmaal aankwam in Amsterdam bood ik geen verzet meer. Ik ging mee en werd in een huis gebracht vlak bij de rosse buurt.

Ik had geen idee waar we waren, was boos en uitgeput. De dag erna zat ik achter het raam.’

8

De Oogst

Waarom ging je daar niet gewoon weg?

‘Ik had geen geld, ik sprak geen Nederlands en kende niemand. Ik wist niet eens waar ik was. Mijn pooier vertelde mij dat ik niet naar de politie kon gaan. Ze zouden me niet geloven en uitzetten omdat ik een vals paspoort had. Ik zou in de gevangenis belanden en mijn pooier zou me daar weten te vinden omdat hij samenwerkte met de politie.

‘Ik werd mishandeld en verkracht, mijn persoonlijkheid werd langzaam afgebroken’ Nu weet ik dat dit een leugen was, maar ik heb dat heel lang geloofd. Mijn pooier maakte me niet alleen bang, maar maakte ook gebruik van geweld. Ik moest elke dag voldoende verdienen, anders werd hij woedend en sloeg hij me in elkaar. Als ik niet genoeg verdiende, werkte ik door totdat ik wel genoeg had. Ik was doodsbang. Ik durfde ook met de hulpverleners niet te praten. Ik was er zeker van dat ik naar de gevangenis zou gaan en dat er geen hulp voor mij zou zijn.’

Hulp Wat zorgde ervoor dat je van gedachten veranderde?

‘Op een dag lag ik in bed en moest ik zo huilen, ik zag geen

Inez kwam terecht in de donkere wereld van de gedwongen prostitutie…

uitweg meer. Mijn oma vertelde me vroeger dat ik altijd God om hulp kon vragen, maar ik wist niet eens zeker of Hij wel bestond. Ik heb het toen echt uitgeroepen naar God en gezegd: “Als U er bent, laat me dan een uitweg zien!”

De dag erna stond ik weer achter het raam toen er mensen langskwamen van de organisatie Lighthouse (zij hebben gebedsteams op de Wallen, red.) die met me wilden bidden.

Ik maakte ze belachelijk en stuurde ze weg. Diezelfde avond sprak God echt rechtstreeks tot mij. Hij zei: “Je vraagt om hulp maar waarom stuur je mijn helpers dan weg?” De week erna heb ik wel met hen gebeden en gesproken. Zij hebben mij doorverwezen naar het Scharlaken Koord.’

‘Op heel bijzondere wijze heeft God mij voor­ zien van geld zodat ik per direct kon stoppen met de prostitutie’ Hoe heeft God ingegrepen in jouw leven?

‘Ik bad wel tot Hem, maar geloofde er nog niet zoveel van. Ik had een grote schuld en wist niet hoe ik die moest betalen. Op heel bijzondere wijze heeft God mij toen voorzien van geld zodat ik per direct kon stoppen met de prostitutie. Ik ben gestopt en ben nooit meer teruggegaan.

Ik heb de liefde van God met beide handen aangegrepen en heb me tot Hem bekeerd. Later heb ik me ook laten dopen. Hij houdt van mij en stierf voor mij; Hij is echt het Licht in mijn duisternis geweest.’

Veilig Wat heeft de hulpverlening van het Scharlaken Koord voor jou betekend?

‘Heel veel, ik heb mijn leven weer mogen opbouwen. Jullie hebben mij de ruimte gegeven om weer mezelf te zijn

zonder mij een bepaalde richting op te willen sturen. Ik mocht, samen met jullie, zelf beslissingen nemen en de tijd nemen die ik nodig had. Dit gaf mij de vrijheid om ook echt stappen te zetten. Second Step (tweedehandswinkel en re-integratieproject van het Scharlaken Koord) is echt mijn tweede huis geworden. Voor het eerst in mijn leven voel ik me veilig. Ik heb hier zoveel geleerd over mezelf.

‘Ik wil zo graag dat iedereen God op nummer één zet: Hij is er en zorgt voor ons, vertrouw op Hem!’ De groep is heel belangrijk voor mij, we kunnen onze ervaringen delen en er voor elkaar zijn. Ik hoef hier niets te bewijzen, want ik mag gewoon zijn wie ik ben. Ik geef nu zelfs kookworkshops voor de andere deelnemers en ik help graag in de winkel. Ik ben ook heel enthousiast over de nieuwe keuken die we krijgen. Die wordt zomaar gegeven door een donateur; dat is voor ons een enorme bemoediging!’

Ten slotte, wat is je wens voor andere mensen?

‘Ik wil zo graag dat iedereen God op nummer één zet. Hij is er en zorgt voor ons, vertrouw op Hem! Mijn pooier zei altijd dat de Nederlanders onaardig waren en niets met me te maken wilden hebben. Maar toen ik de Nederlanders leerde kennen, merkte ik dat er mensen zijn die wel willen helpen en ik ben zo dankbaar voor de hulp die ik gekregen heb!’ ◄ Inez heeft aangifte gedaan tegen haar pooier. In verband met haar veiligheid is haar naam gefingeerd. Haar echte naam is bij de redactie bekend.

De Oogst

9

dichtbij

NIEUWS / Matthijs Hoogenboom

Uit de archieven biografie van dominee Jan de Liefde, oprichter van Tot Heil des Volks gelezen had. De uitgave is uit 1841, dus theoretisch zou De Liefde het in handen kunnen hebben gehad. Hij staat in zijn tweede gemeente – Zutphen – en is net hertrouwd nadat zijn eerste vrouw is overleden. Onderweg in de diligence (postkoets) leest hij het afgedrukte werkje: ‘Bestuur en aanmoediging voor ieder die ernstig de zaligheid zoekt’ van de Engelse predikant John Angell James. De Liefde schrijft erover in ‘Magazijn voor Burger en Boer’. Het is even doorbijten als je geen Statenvertaling gewend bent, maar zeker de moeite waard, net als het betreffende boekje trouwens.

Het boekje op de foto komt niet uit het archief van Tot Heil des Volks, maar uit mijn persoonlijke ‘archiefje’. Ik heb het gekocht nadat ik de

Hoftuin daklozendag Op 10 juni vindt van 14.00 - 18.30 uur de tiende ‘daklozendag’ van Straatpastoraat Amsterdam plaats in de Hoftuin van de Protestantse Kerk Amsterdam: facebook.com/ events/475427382606941

Zomerfeest Dansen met een onbekende, eten met een vluchteling, zingen met een dakloze - het kan op het ‘vriendelijkste festival van Amsterdam’ op 25 juni, eveneens in de Hoftuin: protestants.amsterdam/ diaconie-home.html

10

De Oogst

‘Toen ik voor het eerst in mijn leven hoorde, dat er iemand uit de hemel op aarde gekomen was, om ons de deur van het hemels paradijs te openen, sprong mijn hart van vreugde op, want ik dacht: Heerlijk! Nu is er ten minste mogelijkheid op, om nog

in het paradijs te komen. En toen ik straks daarop vernam, dat het de Heere, de almachtige zelf was, toen viel er als ’t ware een zware steen van mijn hart, en ik zeide bij mijzelven: God zij geloofd! Nu is de rechte man gekomen en thans is er geen zwarigheid meer. En ik heb het ook zo bevonden, want toen ik daarop met al mijn nood en leed tot Hem ging en riep: Heere Jezus! ontferm U mijner en breng ook mij uit Egypte in Kanaän, toen vond ik in Hem een goede en vriendelijke Heer, een tedere Herder, een barmhartige Hogepriester, die mij met innige liefde opnam en terstond geruststelde.

Zie, dat zal ik nooit vergeten, hoe oud ik ook word. ’t Was alles opeens uit de weg geruimd en terstond in orde’.

Het was eerste kerstdag 1839, de vijfentwintigste verjaardag van dominee De Liefde. Wat een prachtig getuigenis! Zelf noemt hij deze dag ‘de feestdag van zijn wedergeboorte’.

Zomerwandelingen Ontmoet Amsterdam ánders met De Wandelende Tak van Tot Heil des Volks. In de zomervakantie hebben we een divers aanbod van wandelingen. De data vind u in de advertentie achterin deze Oogst. Kunt u op geen één van deze data? Plan dan zelf in overleg met ons een wandeling, stuur een mail aan familie en vrienden, nodig hen uit voor de wandeling en vraag ze om zelf ook vrienden en familie uit te nodigen. Een groepje van minimaal acht mensen is al genoeg! ontmoetamsterdamanders.nl, info@ontmoetamsterdamanders.nl Of bel met ons hoofdkantoor: 020-3446310

Het Fort We zijn verrast door de vele giften voor Het Fort na de brief bij de Oogst een paar maanden geleden. Hartelijk bedankt! We praten u even bij.

Het Fort wil door middel van naschoolse opvang een veilige plek zijn voor kinderen uit gezinnen die onder de armoedegrens leven. Dat zijn er in Nederland 400.000! We zijn bij Het Fort hard bezig om de plannen die het afgelopen jaar zijn ontstaan te concretiseren. Hier komt veel bij kijken. Onze aanpak om armoede onder kinderen aan te pakken is namelijk nieuw en bestaat nog niet.

Deze fase laat zich daarom goed omschrijven als ‘pionieren’.

Waar we ons nu op richten Op dit moment richten we ons op de volgende onderwerpen: - Het vinden van een geschikte locatie om de kinderen in op te vangen; - Het opstellen van het programma dat we de kinderen gaan bieden; - Het samenwerken met kerkgemeenschap Hoop van Noord. Zij hebben net als wij hart voor deze doelgroep.

Het geeft ons steeds weer energie om te merken welke deuren God voor ons opent in dit traject. Als u voor ons project en de kinderen die in armoede leven wilt bidden, zijn we u daar erg dankbaar voor.

Bedankt dat u Het Fort versterkt. Tot snel!

Open Tuinendagen In het derde weekend van juni zijn er in Amsterdam de jaarlijkse Open Tuinendagen. Op 17, 18 en 19 juni kunt u ruim 25 tuinen bezoeken. Een unieke kans, want deze tuinen liggen achter de woonhuizen en bedrijven op de grachtengordel.

Je ziet ze normaal gesproken niet, maar ze zijn er wel en ze zijn belangrijk voor de Amsterdam: de groene longen van de stad worden ze ook wel genoemd. De Wandelende Tak organiseert dit jaar geen wandeling langs de tuinen, maar ook op eigen gelegenheid kun je je prima vermaken. Eén van de startadressen is het Bijbels museum (Herengracht 366) dat pas is uitgebreid met een paar schitterende achttiendeeeuwse stijlkamers. Vijfentwintig tuinen in één dag is bijna niet te doen, dus waarom niet een nachtje in de Shelter eraan vastplakken? opentuinendagen.nl shelterhostelamsterdam.com/ nl/

Rustpunt op de Wallen De Oude Kerk in Amsterdam is sinds een paar weken op woensdagavond open. ‘Rustpunt woensdagavond’ heet het op de website.

‘Een wekelijks terugkerende gelegenheid om te genieten van de ruimte en de rust in het oudste gebouw van Amsterdam.’ Ik was direct enthousiast en ben er een avond geweest. Bij de ingang word ik vriendelijk welkom geheten door een jonge vrijwilliger: Esther. ‘Niet buiten de koorden, geen foto’s, de organist is aan het oefenen en straks zingt de cantorij. Dat is het eigenlijk. Heb een goede tijd!’ De sfeer van de Oude Kerk is weergaloos. Het is maar goed dat een deel

van de kerk is afgezet, want anders was ik in de verleiding gekomen vooral cultuur te gaan snuiven en ik kwam voor bezinning. Echt stil is het niet. Bezoekers lopen af en aan. Ik spreek Marten IJmker, één van de organisatoren. ‘Er komen zeker 250 mensen op een avond, waarvan misschien 240 toerist. Ze zijn welkom. Is er verschil tussen een pelgrim en een toerist? Maar we proberen wel meer bekendheid te creëren in de buurt.’ Het idee om de kerk open te stellen, is ontstaan uit een vernieuwingstraject dat de gemeente in ging. ‘Daarin kwamen we tot de conclusie dat we vooral gastvrij wilden zijn.’

Als de cantorij inzet, kom ik echt in de sfeer. Marten wijst me op het gastenboek naast de kaarsentafel. Vlak na de aanslag in Brussel schreef een bezoeker in het Duits: ‘We danken U voor elke dag die U ons schenkt.’ Iemand anders schrijft in het Engels: ‘Stop niet met geloven. Laat gaan en laat God.’ De organisatie is dringend op zoek naar vrijwilligers. Per avond zijn twee mensen nodig om de kerk open te houden. Wie belangstelling heeft, kan contact opnemen met marten@ oprechtwerk.nl of info@oudekerk. amsterdam De Oogst

11

Interview / Ronald Koops

Interview politiek leider SGP Kees van der Staaij:

‘We hebben respect voor iedereen’ We mogen als christen maatschappelijk best tegendraads zijn, als we ook maar constructief zijn, vindt SGP-leider Kees van der Staaij (47).

Daarom dronk hij koffie met cabaretière Claudia de Breij, ook al was hij even daarvoor door haar publiekelijk uitgescholden om zijn standpunt over lesbisch ouderschap. Een persoonlijk gesprek met een ‘verbinder’ die vriendelijk op zijn strepen staat. ‘Ik denk dat we duidelijk, fris en vitaal mogen laten zien wat de boodschap van Christus is.’

Elke keer als ik Kees van der Staaij spreek (‘zeg maar “je” hoor’), valt het me weer op: het is een rustige man, die rustig praat en de tijd neemt voor dingen, ondanks zijn drukke politieke agenda. Hij is echtgenoot en vader van twee kinderen van 12 en 14 jaar, die hij samen met z’n vrouw geadopteerd heeft uit Colombia. ‘Gelukkig woon ik dicht in de buurt van Den Haag, zodat ik soms tussen politieke middag- en avondverplichtingen thuis kan zijn.

En ik ben heel zuinig op weekenden, de zaterdag en zeker de zondag, dan ben ik echt vrij. Ook al heb ik een drukke politieke baan, ik vind het belangrijk om te investeren in mijn gezinsleven.’

De SGP is een stabiele partij met stabiele en onveranderlijke standpunten in een samenleving die snel verandert.

Hoe wordt daar in Den Haag naar gekeken?

‘Soms zijn er debatten waar het functioneren van een bewindspersoon onder vuur ligt. Dan is de vraag: is nu het moment gekomen om een motie van wantrouwen in te dienen of niet? In die situaties merk je dat andere partijen dan vaak kijken wat de SGP doet. Dat komt omdat wij altijd fair en onafhankelijk willen zijn in ons oordeel.

Maar ook in de persoonlijke sfeer merken wij dat we over het algemeen wel gewaardeerd worden omdat we iedereen oprecht en vriendelijk als volwaardig medemens bejegenen. Immers, ieder mens is naar het beeld van God geschapen en is onze naaste. Daarom hebben we respect voor iedereen, van SP tot PVV.’

12

De Oogst

Je scheidt dus de mens van zijn of haar politieke standpunt.

‘O zeker. Daar is ook het debat voor: als je het niet eens bent, kun je erover debatteren. Maar dat neemt niet weg dat je in de persoonlijke omgang – zonder dat je iets afdoet aan je standpunt – de houding hebt dat ieder mens telt en waardevol is: als medemens en als politieke collega. Dan probeer je ook mee te leven in moeilijke omstandigheden van anderen. Er zijn ook collega’s buiten de SGP die ons vragen of wij willen bidden voor hen, omdat ze bijvoorbeeld in de persoonlijke sfeer iets moeilijks meemaken.’

‘Juist een persoonlijke ontmoeting kan helpen om meer begrip te hebben voor elkaars standpunten’ Cabaretière Claudia de Breij was iets minder enthousiast onlangs, omdat de SGP vindt dat de niet-biologische moeder van een lesbisch stel niet mag worden erkend als moeder. ‘Vuile vieze Kees, brand toch in de hel’, twitterde ze. Dat lijkt me pijnlijk.

‘Dat was heel stevig inderdaad, maar het leek me goed om niet met modder terug te gooien, maar aan haar de vraag te stellen waarom zij zo geraakt was dat ze zo hef-

Kees van der Staaij: ‘We mogen als christen verbinding zoeken om open in gesprek te gaan om elkaar opbouwend kritisch te bevragen naar uitgangspunten en overtuigingen.’

Foto: SGP

tig reageert, en dan daar een gesprek over te hebben.

Daarom heb ik haar uitgenodigd voor een kopje koffie en een goed gesprek.’

En? ‘Ze ging om mijn uitnodiging in en we hebben goed met elkaar doorgepraat. Ik heb in dat gesprek uitgelegd dat ik niet heb willen zeggen dat een niet-biologische ouder geen goede ouder is, ik ben zelf ook niet-biologische ouder. Uiteindelijk ontstond er een mooi moment: we waren vol begrip over elkaars onbegrip, hoe cryptisch dat ook klinkt. We deden beiden geen water bij de wijn. Zij vindt dat ook bij lesbische paren allebei de ouders juridische ouder moet zijn. Ik was en ben het daar niet mee eens.

Maar juist dan is het goed dat je ook kunt uitleggen en toelichten waarom je dat vindt en wat de achterliggende gedachten van die opvattingen zijn. Juist een persoonlijke ontmoeting kan helpen om meer begrip te hebben voor elkaars standpunten.’

Los van Claudia de Breij, maar waar komt dat vandaan, die felheid van deze tijd en het bittere cynisme naar alles wat ook maar ruikt naar orthodox christelijk?

‘Het lijkt dat sommige mensen de “seculiere verworvenheden” beschermen. Dat viel me laatst opnieuw op toen een SGP-raadslid in Woerden desgevraagd tegenover De Telegraaf aangaf dat hij het een omstreden keuze vond dat pornoster Bobbi Eden een kermis in Woerden opende. Het was toen bijna raar om dat te vinden, en diverse media vielen over hem heen. Terwijl heel veel mensen in de politieke wandelgangen naar hem fluisterden dat ze het met hem eens waren en zeer veel begrip hadden voor het standpunt, maar dat naar buiten toe niet durfden te zeggen. Dat zag ik ook toen wij ageerden tegen Second Love. (Een website die getrouwde mensen oproept om vreemd te gaan, red.) We merkten dat veel mensen vonden dat we politiek best een punt hadden, maar er waren maar weinig mensen die zich daar publiekelijk over uitlieten.’

Een paar maanden geleden kwam jullie standpunt over scheiden in het nieuws, namelijk dat jullie mediation verplicht willen stellen; dat zorgde ook voor de nodige weerstand…

‘Inderdaad. Terwijl wij vooral oog hebben voor de gevolgen van scheidingen voor jaarlijks 70.000 kinderen en helemaal niet met stenen willen gooien naar mensen die met de brokken van hun huwelijk zitten. Onze open vraag was en is: kunnen wij als samenleving daar niet meer aan doen?

En dan merk je ook weer: er is weerstand, zo van: “Denk niet dat je niet aan onze verworvenheden komt van het ‘makkelijk scheiden’.” Juist dan is het ook belangrijk om bondgenoten te vinden, ook vanuit niet-christelijke hoek, zoals het Nederlands Jeugdinstituut.’ (Kennisnetwerkorganisatie voor jeugd- en opvoedingsvraagstukken, red.).

‘Er is tegenwoordig een maatschappelijke onderstroom is die erkent dat bepaalde ontwikkelingen niet goed zijn, bijvoorbeeld al die scheidingen’ Ten slotte: wat geeft je hoop, maatschappelijk gezien?

‘Dat er tegenwoordig ook een maatschappelijke onderstroom is die erkent dat bepaalde ontwikkelingen niet goed zijn, bijvoorbeeld al die echtscheidingen. Vaak word ik ook op straat aangesproken. Dan zeggen mensen: “Ik ben niet van jouw partij en ook niet gelovig, maar er is wel iets mis met onze waarden en normen.” Ik denk dat we duidelijk, fris en vitaal mogen laten zien wat de boodschap van Christus is én dat we verbinding mogen zoeken om open in gesprek te gaan om elkaar opbouwend kritisch te bevragen naar uitgangspunten en overtuigingen.’ ◄ In de vorige Oogst stond een interview met Gert-Jan ­Segers, politiek leider van de ChristenUnie.

De Oogst

13

Samenleving / ds. Gert Zomer

Troost van God in woelige tijden

Aanslagen, angst en terreur. Soms lijkt het nergens anders over te gaan. Ds. Gert Zomer deelt in dit artikel over de hoop die in hem is: de hoop die God geeft en zijn belofte dat Hij ons nooit zal verlaten. ‘Christus laat Zich zien als Degene die zijn kerk nooit meer zal loslaten.’

Laatst bezocht ik in de oude stad van Jeruzalem de Arabische soek. Genieten was dat, die smalle steegjes, hectische herrie, duizenden mensen, kleuren, geuren. Ik liep door de Damascuspoort naar buiten en daar kwam ik in nog meer herrie terecht van krioelende auto´s, bussen en scooters. En opeens, vijftig meter verderop, stond ik in een tuin, en ik hoorde alleen maar ruisende bomen, fluitende vogels, ik rook vriendelijke bloemen. Ik was in de graftuin! Wat een weldaad! Wat een rust!

Een verrassende en daarmee hoopgevende ervaring!

‘He is not here!’ staat er op de deur van de grafkamer.

‘Nee’, dacht ik, ‘maar Hij is wel Heer!’ Vreemd eigenlijk: je bent op zoek naar Jezus, maar juist op de plek waar Hij niet is, vind je rust! Is dat niet de boodschap van het Evangelie? Pas als je inziet dat Jezus niet daar is waar je Hem denkt te vinden, ontstaat er hoop in je hart!

‘God stuurt de kerk op weg om hoop te bieden aan een verwarde wereld in wanhoop’ De evangelisten Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes vertellen allemaal hun eigen verhaal over de opstanding van Jezus, de uitstorting van de Heilige Geest en het feit dat Jezus als Koning aan de rechterhand van God zit.

Maar de rode draad is een dag die begint met verdriet, teleurstelling, ontzetting en ongeloof. Een dag die eindigt met beginnende hoop, brandende harten en enthousiaste getuigenissen.

Hoopgevend Op het moment dat ze niets meer verwachten, is daar opeens Jezus Christus. Hij laat Zich zien als Degene die

14

De Oogst

zijn kerk nooit meer zal loslaten. En Hij stuurt die kerk op weg om met de verrassing van Zijn Leven hoop te bieden aan een verwarde wereld in wanhoop. ‘Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen. (…) En houd dit voor ogen: ik ben met jullie (…) tot aan de voltooiing van deze wereld’ (Matteüs 28:19-20).

Dat vind ik toch wel een van de mooie dingen in mijn geloof. Dat God soms zo verrassend iets van Zichzelf kan laten zien. Op een manier die je helemaal niet verwacht.

Dat geeft me hoop. In AHA, het inloophuis voor dak- en thuislozen aan de Oudezijds Voorburgwal, hebben we de gewoonte om de maaltijd met een korte meditatie te openen. Laatst meende ik er goed aan te doen om het eens te hebben over de onmogelijkheid om het bestaan van God te bewijzen. Ik had daar een heel verhaal over gehouden.

Toen ik wilde gaan bidden, riep opeens een van de gasten door de zaal: ‘Ik heb het bewijs dat God bestaat: jullie!’

Dat is nou zo´n hoopgevende verrassing van God! Op zo´n plek, in die context, midden op de Wallen, schenk je koffie, maak je een maaltijd klaar, leen je je oor aan een medemens. En je vraagt je weleens af: wat stelt het eigenlijk

Twee teksten van hoop Verheug u hierover, ook al moet u nu tot uw verdriet nog een korte tijd allerlei beproevingen verduren.

(1 Petrus 1:6) God zal u sterk en krachtig maken, zodat u staande zult blijven en niet meer zult wankelen.

(1 Petrus 5:10)

voor? Maar die medemens ziet daarin een bewijs van God! Verrassend en dus hoopgevend!

Ongeveer dertig jaar na de opstanding schrijft de apostel Petrus, die prominent deel uitmaakte van dit verhaal, een brief aan verstrooide christenen. Mensen die, doordat ze in Jezus Christus geloofden, vreemdeling geworden waren. Ze hoorden er niet meer bij in de familie, de vriendenkring van vroeger. En ook in de samenleving kwamen ze op een zijspoor te staan. En dat vonden ze moeilijk. Logisch. ‘Waar doen we het voor, geloven?

Waar is nu die Heer, die beloofde altijd met ons te zijn?’

‘He is not here!’

Petrus denkt dan terug aan die ene allesbepalende dag in zijn leven, toen Jezus bij hem de knop omzette: ‘Geprezen zij de God en Vader van onze Heer Jezus Christus: in zijn grote barmhartigheid heeft hij ons opnieuw geboren doen worden door de opstanding van Jezus Christus uit de dood, waardoor wij leven in hoop’ (1 Petrus 1:3)!

‘Je kunt hopen op je geld, gezondheid, levenskracht, verstand, succes, mensen om je heen, maar dat kan je zomaar in de steek laten’ Dat is pas verrassend! De opstanding van Jezus zorgt voor nieuwe kinderen van God! En het kenmerk van die nieuwe opstandingsgelovigen is dat ze leven in hoop. Letterlijk staat er: we zijn door de opstanding een levende hoop geworden!

Dat levert de vraag op: is er ook dode hoop dan? Ja, als je je hoop op iets vestigt wat je uiteindelijk zal teleurstel-

Jeruzalem kent plekken met hectische herrie en duizenden mensen, maar ook stille plekken met ruisende bomen en fluitende vogels. In een verwarde wereld is God aanwezig en Hij zegt: ‘Ik zal er zijn.’

len. Op iets van de aarde dus. Je kunt hopen op je geld, gezondheid, levenskracht, verstand, succes, mensen om je heen. Maar dat is allemaal zo kwetsbaar, breekbaar, het kan je zomaar in de steek laten. En dan heb je niets meer! Maar als je je hoop vestigt op Jezus, dan zal het best nog weleens heen en weer en op en neer gaan in je leven, maar het eindigt altijd met Leven. Opstandingshoop doet leven.

Hoop Petrus steekt zijn lezers een hart onder de riem. En hij kan weten: Jezus liep als Heer door het leven van Petrus heen: van de verloochening leidde Hij hem naar die mooie, hoopgevende brief. Zo wil Hij als Heer door ons leven heen lopen. Van hoogtepunt naar dieptepunt en weer omhoog, van verbijstering en wanhoop en angst en alles wat een mens blokkeren kan, naar hoop, naar uitzicht, naar leven. En het eindigt op het hoogste hoogtepunt: een onvergankelijke, ongerepte erfenis die nooit verwelkt (1 Petrus 1:4)!

Verrassend, zo´n God! Hoopgevend! Voor een verwarrende wereld vol verwarde mensen. Als je rondkijkt en op je laat inwerken hoeveel wanhoop er is door onrecht en gebrokenheid, lijkt hoop ver weg! Maar op een moment dat je niet voorziet en op een manier die je niet verwacht, zal Hij er zijn! ◄ De Oogst

15

U hebt met kracht de bergen vastgezet, U bent omgord met macht, U brengt tot bedaren het geraas van de zeeĂŤn, het gebulder van de golven, het tumult van de volken.

Vrees voor uw tekenen vervult de bewoners der verten, U brengt gejuich van het oosten tot het westen.

Psalm 65: 7 t/m 9

16

De Oogst

Christenvervolging / Wimco esther

‘De herders komen! Vlucht!’

Iets meer dan een jaar geleden kwam er een grote ­wending in het leven van Christiana, een christen uit Noord-Nigeria. In een nacht in februari werd ze wakker van geschreeuw. ‘De herders komen! Vlucht!’

Christiana en haar man wachtten de situatie nog even af om te kijken of er echt gevaar dreigde, maar zetten het toch snel op een rennen.

Op hun vlucht realiseerde de man van Christiana zich: dit gaat te langzaam.

Hij draaide zich om en rende terug naar huis om de motor te halen.

‘Ik heb mijn man daarna nooit meer teruggezien’, vertelt Christiana over die nacht. Toen ze eenmaal in veiligheid was gekomen, hoorde ze dat herders van de islamitische Fulanistam haar man hadden vermoord.

Ook hun huis was platgebrand.

Christiana is nu een weduwe met zeven kinderen om voor te zorgen.

Ze is, zoals zoveel Nigeriaanse christenen, slachtoffer van Fulaniherders. Deze islamitische nomadenstam staat erom bekend grond te veroveren voor hun kuddes en hierbij de grondeigenaren te vermoorden.

Christenen worden het meest aangevallen en worden vaak op gruwelijke wijze om het leven gebracht.

De gevolgen hiervan zijn groot.

Christiana: ‘Toen mijn man nog leefde, was hij de kostwinner van het gezin. Nu gaat het niet zo goed met

De Open Doors-dag 2016 wordt op 5 november 2016 georganiseerd in de Jaarbeurs Utrecht en duurt van 10.00 tot 16.00 uur. Ook iemand uit Nigeria zal die dag spreken.

Meer informatie: www.opendoors.nl/dag

mijn gezondheid en heb ik niet de kracht om aan het werk te gaan op de boerderij. Maar we leven bij de dag en komen erdoorheen. Ik heb genoeg geld om eten te kopen en andere dingen die we nodig hebben voor het gezin.’

Het verhaal van Christiana staat symbool voor veel verhalen van vervolgde christenen. Ze heeft haar man verloren en haar huis verloren.

Toch vertrouwt ze nog op God en is haar geloof sterk. Ze zegt: ‘Deze situatie zorgt er niet voor dat we ons geloof afzweren. Ik jaag nog steeds de Here God na met alles wat in me is. Ik moedig de andere vrouwen in mijn kerk aan om hetzelfde te doen. Om Christiana.

God te blijven zoeken.

Er zijn wel momenten dat ik wil opgeven, maar ik moet blijven vertrouwen dat God mij de kracht zal geven om mijn geloof te behouden.’

Inspiratie komt voor Christiana uit het bijbelboek Job: ‘Hij verloor alles, maar God gaf hem ook weer alles terug. Job hield vol tot aan het einde.

Dus ook al heeft God mijn man van me genomen; hij heeft de kinderen bij mij gelaten. Ik blijf daar dankbaar voor.’

Open Doors, de organisatie die wereldwijd vervolgde christenen steunt, probeert voor Christiana de beste

Foto: Open Doors

zorg te vinden. Zo gaat dat ook bij veel andere weduwen die door Fulani-herders of strijders van Boko Haram hun man verloren. Ze ontvangen bijvoorbeeld een microkrediet zodat ze zelf een bedrijfje kunnen beginnen, en andere praktische hulp. Ook krijgen ze traumahulp om te leren leven met het verlies.

‘Gebed blijft hard nodig’, zegt Christiana. ‘Wilt u bidden dat mijn kinderen in hun geloof zullen groeien?

Wilt u ook bidden voor mijn gezondheid?’ ◄ De Oogst

17

thema

Wilfred Hermans

De natuur proeven op de Eemlandhoeve: mee met Maaike Huijgen

‘Na een dagje werken in de tuin slaap je veel beter!’

Boerin Maaike Huijgen onderhoudt met haar team de natuur op De Eemlandhoeve in Bunschoten-Spakenburg. Ze zorgt dat de beplanting beschermd blijft en dat zeldzame planten en bloemen de ruimte krijgen. ‘Voor elk uithoekje heeft de Schepper een plantje bedacht.’

We beginnen met pruimengebak en een kopje thee. De kruiden voor de thee heeft Maaike zelf geplukt: braam, framboos, meidoorn, aardbei, vrouwenmantel en kornoelje. Een ware smaaksensatie! Op tafel liggen ook een paar paardenbloemknoppen, vers geplukt. Maaike: ‘Daar kan je een soort kappertjes van maken. “Echte” kappertjes zijn ook een soort bloemenknopjes, maar dan uit een ver land. Maar ook dichtbij is genoeg wat we kunnen eten!’

En dat klopt: verderop staat een soepmandje met planten voor in de soep: jawel, uit eigen tuin.

Maaike is altijd al geïnteresseerd geweest in de natuur, vooral in wilde planten. Dat ze als autodidact er zelfs een opleiding voor kon volgen – Bos en Natuurbeheer – en er je werk van kunt maken, was een prettige verrassing. ‘In tegenstelling tot mijn klasgenoten had ik al een werkplek: de Eemlandhoeve. Twee dagen per week werk ik met stagiaires, vrijwilligers of mensen die bijvoorbeeld vanuit een burn-out willen re-integreren. Waarom de natuur zo goed voor mensen is? Uiteindelijk omdat we voor de natuur geschapen zijn, niet voor kantoor. Na een dag buiten werken voel ik me heel voldaan, zeker als ik met een ploegje werk. Anders is drie hectare erg veel om te bewerken. Na een dag in de tuin zit ik ‘s avonds lekker rozig bij de kachel, dan slaap je veel beter!’

Tegenhanger van ellende Hoe kan het toch dat zoveel mensen steeds minder feeling hebben met de natuur? Maaike heeft wel een idee.

‘Vroeger was het keiharde noodzaak om je eigen stukje

18

De Oogst

grond goed te bebouwen, anders kwam je in de winter voedsel tekort. Onze ouders hebben de supermarkt vermoedelijk als grote zegen ervaren.’

Het zou in alle opzichten goed zijn om je bewust te worden van hoe de natuur werkt, is Maaike’s haast heilige overtuiging. ‘De schepping is zó fantastisch voor je zintuigen dat het tot aanbidding kan leiden. De wereld zit stikvol problemen; de schoonheid van de natuur is dan voor mij een tegenhanger van wat je in de krant aan ellende leest. De natuur heeft zo’n power, zo’n overlevingsdrang…

Doe maar eens een jaar niets aan een braakliggend terrein; het wordt gewoon groen. Super gaaf!’

Gezonde brandnetelsoep Laat aan Maaike een plant zien, en zij weet of ‘ie eetbaar is. In principe zijn alle planten eetbaar, grapt ze. ‘Sommige maar één keer.’ Dachten we tot vandaag dat brandnetels vooral pijnlijke, lastige planten zijn, na Maaike’s enthousiaste brandnetelpleidooi is dat wel anders. ‘Laat je gerust wekelijks prikken, dat werkt preventief tegen reuma. Mijn handen zijn er inmiddels wel immuun voor.

In brandnetels zitten veel mineralen, en dat hebben we tegenwoordig harder nodig dan vroeger, want je verbruikt veel mineralen als je gestrest bent. Ook zit er calcium in. Bij botontkalking moet je helemaal geen melk drinken, dat is niet zo goed voor je; je kunt beter heerlijke brandnetelsoep eten. De bovenste vier blaadjes zijn het lekkerst en je hebt wel een emmer nodig voor twee liter soep, maar van dat plukken word je dan weer helemaal relaxed.’

Foto’s: Margriet Alblas

Rijk aan mineralen Ook al eten we genoeg groenten, we voeden ons altijd met planten die eenjarig zijn, onderwijst Maaike. ‘Aan het eind van het seizoen wordt de akker zwart en beginnen we weer opnieuw. Als we van de gangbare landbouw eten, zijn daar vaak kunstmest en bestrijdingsmiddelen overheen gegaan. De hoeveelheid mineralen in onze groenten zijn enorm teruggelopen, dat is gemeten, ook al zien de tomaten en broccoli er hetzelfde uit. Een boer verzorgt zijn planten, maar eigenlijk zou hij voor de grond moeten zorgen. Biologische boeren maken die slag gelukkig al wel. Voedselbossen of permacultuur (in gesloten systemen meerjarige planten kweken waarvan sommige delen eetbaar zijn)zou de mooiste vorm van landbouw zijn. Dan begin je niet elk jaar opnieuw, maar ga je uit van natuurlijke wetten. Een bos bestaat uit meerdere lagen – gras, struiken, hogere planten, bomen – en zo kun je ook je tuin inrichten. Zo’n systeem houdt zichzelf in stand en hoef je niet intensief te bewerken.’

Voor elk uithoekje een plantje Je kunt praten over de natuur, maar dat wordt nooit zo leuk als zelf de natuur ingaan. Dus húp, naar buiten! Zelfs op het fietspad waar we langslopen, groeit een plant: de weegbree. ‘Daar zit het woord ‘weg’ in, die groeit alleen maar op de weg,’ weet Maaike. ‘Voor elk uithoekje heeft onze Schepper wel een plantje bedacht. Omdat we veel met trekkers rijden, groeien er steeds meer van zulke tredplanten. Daardoor komen planten die een zachte, luchtige bodem nodig hebben, in het gedrang. Kijk, hier staat hondsdraf, een mooi paars bloemetje. Leuk voor de

foto? Prima, maar ik heb wel vieze nagels…’

De vergeet-me-niet begint ook te bloeien, wijst de boerin. Daar kun je leuk een kwarktaart mee versieren, zegt ze, al zit er niet echt smaak aan. Verderop zien we munt, zomaar gratis, terwijl je voor een kopje muntthee toch al gauw een paar euro neerlegt.

‘Dit plantje is lekker in de salade. Wrijf er maar eens aan, wat ruik je?’

‘Dit plantje is lekker in de salade. Wrijf er maar eens aan, wat ruik je?’ Tot onze verrassing ruiken we knoflook.

‘Klopt, “look zonder look” is de naam. Op mijn tochtjes heb ik op een gegeven moment een mond vol vezels.

Proef je iets bitters? Eigenlijk eten we te weinig bitter; van bitter gaat je lever beter werken. Onze witlof en spruitjes zijn niet meer bitter, dat is er uit gemanipuleerd.’ Dan nemen we een hapje zevenblad, die lekker pittig smaakt.

‘Je kunt het goed gebruiken in plaats van peterselie. De Romeinen namen het mee als groenten, maar eigenlijk is het een vreselijk onkruid. Praat maar ’s met een tuinman over zevenblad, en je krijgt een scheldpartij te horen.’

Geïnspireerd door al die mooie eetbare planten, stap ik de auto weer in. En terwijl ik weer naar huis rijd, moet ik denken aan psalm 65 die het zo mooi verwoordt: ‘U zorgt voor het land en bevloeit het, u maakt het vruchtbaar (…) en zegent het jonge groen.’ Een inspirerende ervaring om dat zelf zo te beleven. ◄ De Oogst

19

AHA

DICHTBIJ / RONALD KOOPS

Bij AHA hebben ze respect voor iedereen:

‘Elk mens is geliefd en welkom’ Een warme huiskamer, midden in een drukke en kille stad. Zo laat het project Amsterdammers Helpen Amsterdammers (AHA) zich het beste omschrijven. AHA is al heel wat jaren een veilige haven in Amsterdam voor veel daklozen. Maaike van Iersel: ‘Je moet eerst een band opbouwen, pas dan kun je proberen iets te delen van het Evangelie.’

De contrasten in Amsterdam blijven groot. Als ik over een zonovergoten Oudezijds Voorburgwal stevig doorstap voor een verhaal over de daklozenopvang AHA, zie ik een groepje studenten van de Universiteit van Amsterdam staan: strak in het pak, jasje dasje en zonnebril, duidelijk op weg naar een of andere feestelijke bijeenkomst in de Agnietenkapel, die bijna naast het pand van Tot Heil des Volks ligt. Een voorbeeld van jong en succesvol Amsterdam. Een paar meter verder word ik geconfronteerd met een heel ander slag mensen. Daar zitten ze, in schijnbaar opperste ongedwongenheid, op het terras van een van de vele coffeeshops die Amsterdam rijk is, aan een flinke joint, met wijde en soms kapot geknipte broeken, grote rugzakken en baarden. Maar mijn einddoel deze ochtend ligt nog iets verder op de Oudezijds Voorburgwal en ook iets meer richting ‘De Wallen’: het pand van Amsterdammers Helpen Amsterdammers (AHA). Daar zitten nou net níét de meest succesvolle mensen, althans, volgens de ‘normale’ maatschappelijke maatstaven. Maar ja, wat is normaal?

20

De Oogst

Ongemakkelijk En de ongeveer vijftig daklozen, die elke doordeweekse dag te vinden zijn in het inloophuis van AHA – soms al meer dan 25 jaar – zijn die normaal? Daar geef ik mooi geen antwoord op. Ik ga er gelukkig ook niet over. Wel vind ik ze bijzonder. En – eerlijk is eerlijk – ik voel me er ook altijd een beetje ongemakkelijk bij: ik ben heus niet bovenmodaal succesvol of rijk, maar ik vóél me op een of andere manier wel succesvol als ik oog in oog sta met deze mensen zonder vaste woon- of verblijfplaats: sommige zwaar onverzorgd, stil voor zich uit starend en anderen juist weer strak in het pak. Zonder gekheid: de vaste AHA-klant met pak schijnt vaak te worden aangesproken met de vraag of hij de leiding heeft. Ik vind dat bijzonder grappig.

Maar toch. Deze mensen hebben vaak niemand. Hoewel?

Dit hebben dit natuurlijk wel: een huiskamer in hartje Amsterdam, waar het altijd warm is, waar altijd gratis koffie en een warme middagmaaltijd voorhanden is en waar – ook altijd – een luisterend oor is, een arm om je heen en een bijbellezing en een gebed. En ook dat raakt me. Neem nou Maaike van Iersel, die al jaren actief is binnen AHA. Ze schenkt koffie, serveert maaltijden, ze luistert, bidt, praat en bemoedigt. Niet dat ze daar iets van wil weten – ‘ik houd niet zo van de voorgrond’ – maar ze dóét het dan toch maar, al 25 jaar, waaronder acht jaar bij Tot Heil des Volks.

En waarom eigenlijk? Ze kijkt even omhoog en denkt diep na. Dan: ‘Dat weet ik eigenlijk niet, weet je dat? Gewoon, omdat ik ontzettend van mensen houd en nog meer van God.’ Hoewel de jonge generatie toch vaak van de kortstondige vrijwilligersprojecten is, is Maaike meer van de lange adem. ‘Ik vind het belangrijk om een vertrouwensrelatie op te bouwen met de mensen die hier komen. Weet je waarom? Het klinkt gek, maar dan ga je op een bepaalde manier van elkaar houden. Je moet eerst een band opbouwen, pas dan kun je proberen om iets te delen van het Evangelie,

Maaike: ‘Ik vind het belangrijk om een vertrouwensrelatie op te bouwen met de mensen die hier komen.’

ook omdat ze vooral naar je houding en betrouwbaarheid kijken. Pas na jaren krijg je echt goede gesprekken. In het begin liegen ze van alles aan elkaar, dan proberen ze je uit: ben je echt te vertrouwen?’

Eenzaam sterven Een band brengt ook verdriet met zich mee als iemand overlijdt. Laatst overleed er een dakloze met wie Maaike al meer dan tien jaar een band had: elke maandag om stipt 22.00 uur belde ze naar de opvang waar hij verbleef.

‘We hadden altijd een kort gesprekje. Ik vroeg hem wat hij nodig had, of ik nog iets voor hem kon betekenen en vaak bad ik voor hem.’ Toen hij overleed, ging Maaike naar zijn begrafenis. Ze was bijna de enige, naast de vertegenwoordiger van de gemeente en de begrafenisondernemer. ‘Afscheid nemen van eenzame mensen is op een of andere manier extra moeilijk.’

Evenals andere mensen ontmoet ook Maaike wekelijks mensen die al hier al meer dan 25 jaar komen. ‘Dan blijven ze in dit circuit, en daar moeten ze eigenlijk uit, maar dat lukt dus niet altijd. En hier is het wel vertrouwd voor ze. Ze komen binnen, hebben vaak een eigen stekkie en veel bezoekers hebben ’s nachts niet geslapen. Dan slapen ze met hun hoofd op tafel een paar uur bij, in een warme en vertrouwde omgeving. Dat is wat mij mogen bieden als AHA.’ Succesvol?

AHA is gevestigd in een typisch lang en smal grachtenpand. Achter in de huiskamer is een balie met daarachter een keuken en een klein kantoortje. Daar zit Thys (66), ook hij werkt als vrijwilliger. Hij geniet van het contact met daklozen. ‘Sommigen willen gewoon graag iets vertellen, dat kun je soms gewoon merken.’ Maar het is ook confronterend, want de scheidslijn tussen de ‘succesvol-

Foto’s: Margriet Alblas

len der aarde’ en de mensen die uiteindelijk tussen wal en schip vallen, is soms akelig dun. Neem het verhaal van Karel. Hij was een gevierd ondernemer, had zelfs een eigen privévliegtuig, maar werd elf jaar geleden keihard geraakt door de financiële crisis. Nu woont hij in een oude camper en z’n schuldeisers zitten nog steeds achter hem aan. Thys: ‘Hij probeert via schuldhulpverlening uit de schulden te komen en hij klampt zich daaraan vast, zodat hij weer een doel heeft en verder kan met z’n leven. Dat soort verhalen raken me.’

In de keuken staat Martin – net als Thys ook met pensioen – te koken. De pot schaft vanmiddag nasi. Waarom kookt hij hier iedere week? Martin: ‘Ik ben meer praktisch ingesteld en vind het leuk om te koken. Toen ik met pensioen ging, zei ik tegen m’n vrouw: “Jij hebt 45 jaar gekookt toen ik aan het werk was, nu kook ik.” Hij lacht: ‘Maar dat ik híér elke week zou koken, had ik toen niet bedacht. Maar ik vind het wel mooi om te doen.’ ‘En hij kan heerlijk koken!’ zegt Maaike opgetogen, ‘dus hij is echt een aanwinst.’

Terwijl ze een kopje koffie inschenkt voor een bezoeker, zegt ze: ‘De koffie drinken ze op, maar onze vriendelijkheid drinken ze in, want er wordt altijd op ze neergekeken. Wij doen dat niet: we behandelen iedereen met het meeste respect, de liefde van Jezus is daarbij ons uitgangspunt: elk mens is uiteindelijk een geliefd schepsel van Hem.’ ◄

Meer informatie en ook een informatiefilmpje vindt u op onze site: www.totheildesvolks.nl. Wilt u AHA financieel steunen? Lees dan de giftenbrief die met deze Oogst is meegestuurd. Hartelijk dank!

De Oogst

21

Bijbelstudie / Gert Hutten

Dit boek moet je lezen De Westminster Confessie stelt een mooie vraag: wat is het hoogste en voornaamste doel van jouw leven? Het hoogste doel van mijn leven is God verheerlijken en eeuwig genieten van Hem. Het gaat erom dat wij inzien hoe mooi, groot en heerlijk God is. Het gaat erom dat wij leren genieten van God. Iedere keer verrast die laatste uitspraak mij weer. Geloven is genieten. Geniet jij van God in de wereld waarin je leeft?

Allemaal staan we weleens voor een winkeletalage. De winkelier wil laten zien wat hij allemaal in huis heeft en hij wil je met een sprankelende etalage verleiden om bij hem te kopen.

Waar wordt Gods grootheid zichtbaar? De Bijbel leert dat er vijf etalages zijn van Gods grootheid. Als het goed is, wordt Gods grootheid zichtbaar in de natuur, in mensen, in de kerk, in het huwelijk en in het gezin.

Over de schepping en de natuur wil ik het met je hebben. In oude belijdenisgeschriften staat duidelijk dat God ook te kennen is uit het boek van de schepping. Dat boek moet je lezen. Je moet er even voor gaan zitten en je ogen opendoen. De beelden die je ziet, vragen om verwerking.

Je kunt het boek van de schepping ook dicht laten en met grote passen door het leven stappen zonder de schoonheid om je heen te zien. Als volwassen mensen zien we zomaar het kleine moois over het hoofd en stampen we weer met ons maatje 43 een mier dood.

Denk niet te klein Vaak hebben we het over ons persoonlijke geloof en over mijn keuzes. Het is belangrijk wie God voor jou is. De Bijbel heeft het zelden over jou, mij en ik. Eerder over ons.

God wil dat je nog grootser denkt. Jezus kwam niet alleen om jou te redden of ons. God kwam om de wereld te redden: want alzo lief had God de wereld. De Bijbel zegt het zo: ‘Door Jezus heeft God alles met zich willen verzoenen, alles op aarde en alles in de hemel.’ (Kolossenzen 1:20) Christenen lopen niet altijd voorop in natuurbehoud of in duurzaamheid. Terwijl christen-zijn ook met die kleine keuzes rondom afvalscheiding en ‘welke koffie drink ik?’ te maken heeft.

22

De Oogst

Soms kom je rare visies tegen. Deze schepping gaat voorbij en deze aarde gaat toch weg. Laten we God maar een handje helpen. Ik ben onderweg naar de hemel, dus waarom zou ik mij druk maken om deze aarde? Je bent helemaal niet onderweg naar de hemel. Ons einddoel is leven met God op de nieuwe, of beter gezegd vernieuwde, aarde. De stad Gods zal dan neerdalen op aarde en God Zelf zal onder ons wonen.

Gods kunstwerk De aarde waarop wij leven is zo mooi en zo belangrijk.

God houdt er intens van. Met grootse perfectie heeft Hij deze aarde bedacht, gemaakt en laten ontstaan en groeien. Hij legde in deze wereld een kunstig evenwicht, bedacht de zwaartekracht en formeerde alles in balans.

Hij schiep orde in de chaos.

‘Van de Here is de aarde en alles wat daar leeft, de wereld en wie haar bewonen…’

Psalm 24:1 In al die verschillende dieren zie je zoveel van Gods heerlijkheid, kracht, creativiteit en diversiteit aan kleuren. Al die kleuren van die heerlijk geurende bloemen passen nooit in een verfdoos.

Ik zie het voor me dat God de dieren bedacht. Wat een humor zit daarin. Wie verzint er nu een aap of een koppige ezel? Wat dacht je van een giraf, die door zijn knieën moet gaan om te kunnen drinken? Tijdens een verblijf op Curaçao heb ik gedoken en dan gaat er weer een compleet nieuwe onderwaterwereld voor je open.

Het mooiste visje dat ik zag was een kobaltblauw beestje

met fluoriserende stippen. Duizenden wonderlijke dieren leren je om verwonderd te raken over God. Steeds wijst God ons op de grootsheid van de schepping: ‘Kijk naar de sterren, Abraham. Voel de zandkorrels tussen je tenen.’ ‘Het ruime firmament maakt wijd en zijd bekend, Gods grote werk en macht.’ (Psalm 19) Als Job worstelt met de grote vraag van de mensheid (‘Wat moet ik met al dat lijden?’), toont God hem de wereld van de sterrenstelsels en van de neushoorn. ‘Snap jij deze werelden, Job?’ Zo leert God Job dat er zoveel is wat niet te begrijpen is en ons verstand te boven gaat.

‘Kijk naar de sterren, Abraham. Voel de zandkorrels tussen je tenen.’

Natuurlessen Er zijn eindeloos veel lessen uit de natuur te leren. Een grasspriet groeit niet als jij eraan trekt. Zo kun jij jezelf ook niet aan je haren uit het moeras trekken. God geeft groei. Zoals de natuur seizoenen kent, zo heb jij seizoenen in je leven: er is een tijd van ontluiken en bloeien, er is ook een tijd van tot rust komen en afsterven. Misschien wel ieder jaar weer.

Jezus gebruikt voortdurend beelden uit de natuur. Ken

je de les van de wijnstok en de ranken? Jezus leert dat snoeien nodig is om te groeien en bloeien. Alleen als je met Hem verbonden bent, zal je leven vrucht dragen. Tegelijk leert Hij je dat succesvol zijn heel wat anders is dan vruchtbaar zijn.

Ken je Zijn lessen over het mosterdzaadje, de schapen, zout, licht of de vijgenboom? Alles is voor Hem geschapen. (Kolossenzen 1:16) Alles heeft God gemaakt om iets van Zijn grootheid te laten zien. Ieder mens is naar Gods beeld geschapen. In al die mensen zie je iets van Zijn grootheid en heerlijkheid. Dan loop je toch anders door deze wereld heen.

Wat een wonder dat alles in deze wereld naar Jezus luistert. Een storm bedaart. Een vijgenboom verdort. Vissen zwemmen in een net, als Hij het wil. Hij rijdt zomaar op een ongetemde ezel de stad in. Moet je eens proberen, op een ongetemde ezel gaan zitten. Hij is echt de koning van dit universum.

Wandelen in een boek Het is heerlijk om een boek te lezen. Het is nog wonderlijker dat je iedere dag wandelt in het boek van de schepping. Jij mag deel uit maken van een fantastisch verhaal.

Echt gebeurd. Dit boek vertelt een fantastisch verhaal. Ik daag je uit om het te lezen. Dit boek moet je echt gelezen hebben! ◄

Achter de schermen / Klaas Kapitein

De kracht van confrontatie!

Regelmatig verwijzen wij cliënten van ons door naar klinieken in binnen- en buitenland. Door de jaren heen zijn we inmiddels bekend met een groot aantal klinieken en zijn we er helaas, door schade en schande, ook wel achter gekomen dat het met de klinieken vaak net is als met de reclameboodschappen op de televisie: men schreeuwt om het hardst dat hun kliniek de beste is en de betere behandeling biedt, maar de praktijk leert dat het belang van de cliënt niet altijd vooropstaat.

De beste indruk krijg je door de klinieken zelf te bezoeken en in gesprek te gaan met behandelaren. Voor klinieken in Nederland is dat nog redelijk eenvoudig te organiseren en met enige regelmaat staat er dan ook een bezoek of nadere kennismaking in onze agenda. Voor de klinieken in het buitenland is dat wat lastiger; dan speelt tijd, geld en efficiëntie ineens een grote rol. Zo heel af en toe lukt het ons toch om creatief te zijn en een en ander te combineren. Twee jaar geleden mochten mijn collega Hessel en ik al eens samen met een aantal cliënten op recovery-travel naar Schotland waar we het rehabilitatiecentrum Castle

Craig Hospital in Peeblesshire mochten bezoeken. De reis naar Schotland was niet alleen een hele ervaring voor onze cliënten, maar was zeker een verrijking voor ons als werkers. Ervaringen waarvan we inmiddels in ons werk dankbaar gebruikmaken.

Recent mocht ik deelnemen aan een uitwisselingsprogramma voor Nederlandse predikanten en kerkelijk werkers met predikanten en kerkelijk werkers in Zuid-Afrika.

Voor mij een unieke gelegenheid om deze reis te combineren met wat bezoeken daar aan klinieken. (Binnenkort hoop ik meer over deze ervaring in de Oogst met u te delen.) Terwijl we tijdens onze reis naar Schotland voortdurend geconfronteerd werden met whiskey, was dat tijdens de reis naar Zuid-Afrika voortdurend wijn. Rehabiliteren in een omgeving die sterk confronteert, zou dat soms het succes van de klinieken in Schotland en Zuid-Afrika verklaren?

Klaas Kapitein is als systeembegeleider werkzaam bij Waypoint Urk

De Oogst

23

Serie missionair in een postchristelijke samenleving / Matthijs Hoogenboom

Christelijke missie in een postchristelijke omgeving ‘Zoek de vrede voor de stad waarheen ik jullie in ballingschap heb laten wegvoeren, en bidt voor haar tot de HEER, want in haar vrede ligt jullie vrede.’ Deze woorden (Jeremia 29 vers 7) zijn een mooie samenvatting voor de missionaire lijn die door de Bijbel. Wat betekent het om vreemdeling en priester te zijn?

Het wordt tijd om, nadat we een poosje naar onszelf hebben gekeken, de Bijbel open te slaan. In dit artikel kijken we vooral naar het Oude Testament, de volgende keer zoomen we in op het Nieuwe Testament. Stefan Paas gebruikt in hoofdstuk vier van zijn boek ‘Vreemdelingen en Priesters’ dat we in deze serie op de voet volgen, de metafoor van de ballingschap. ‘Israel kwam in de ballingschap tot een nieuw geloof in God, voortbouwend op de oude tradities, maar vol nieuwe ontdekkingen.’ Hij wijst er op dat we ons moeten realiseren dat de geschiedenis zich niet herhaalt. Het verhaal van de ballingschap ‘beschrijft onze situatie niet, maar staat er als het ware naast (…)’.

‘Een balling of vreemdeling is per definitie zwak en kwetsbaar. Wat overigens niet betekent dat hij betekenisloos is’ Oordeel Ballingschap was voor Israël een oordeel van God. Het hield zich niet aan Zijn goede wetten met als gevolg sociaal onrecht, onderdrukking en uitbuiting. Schrijvers als Bram van de Beek en Wim Dekker benadrukken dit perspectief en roepen op om te zoeken naar Gods boodschap in de secularisatie. Het goede van deze benadering is dat het behoedt voor activisme. Secularisatie is in deze gedachtegang niet zozeer een probleem, maar een crisis, een oordeel van God. Hierbij stil staan, voorkomt dat we al te snel in een sfeer van oplossingen schieten, maar eerst onze machteloosheid beseffen en ons opnieuw toevertrouwen aan God. Dit kan christenen verlossen van wat Paas ‘verongelijktheid’ noemt. Dit gaat gepaard met een slachtofferhouding en defensieve taal. Schuldbesef is meer op zijn plaats en zorgt voor een andere houding. Een

24

De Oogst

risico van deze benadering is dat de kerk (nog meer) naar binnen gekeerd raakt en dat missionaire activiteiten als te activistisch worden weggezet. ‘Somberheid en diepzinnigheid worden vaak met elkaar verward’, aldus Paas.

Voordelen?

Er is ook een andere lijn, die je bijvoorbeeld in de psalmen terugvindt. Op sommige plekken in de Bijbel wordt nadrukkelijk onschuld betuigd. Dichters van sommige psalmen weten werkelijk niet wat er mis ging. De dichter van psalm 44 bijvoorbeeld: ‘Dit alles is ons overkomen, toch hebben wij U niet vergeten of Uw verbond verloochend.’

Oordeel is niet altijd een verklaring voor ballingschap.

Soms word je er oprecht door verrast. Dit laat ruimte voor de positieve kanten ervan. Ballingschap kan ook bevrijdend en heilzaam zijn. Ons treuren om de teloorgang van kerken en instituten, is dat wel op zijn plaats? Heb je dan wel voldoende oog voor andere manieren waarop God kan werken? In ballingschap kan de ontdekking worden gedaan ‘dat God niet van ons is (…) maar dat wij van God zijn’. Zo kan ballingschap een avontuur worden om het met God te wagen en je eigen traditie opnieuw te ontdekken in de context van Babel.’ Een kerk die uit het centrum is verdreven, kan niet langer ‘vanaf hoge kansels’ vertellen hoe de wereld in elkaar zit. Maar wat kan zij wel?

Identiteit Een balling of vreemdeling is per definitie zwak en kwetsbaar. Wat overigens niet betekent dat hij betekenisloos is.

Denk bijvoorbeeld aan Jozef, Esther en Daniël. Juist omdat zij zich kwetsbaar weten, hechten zij aan hun identiteit.

In de context van de ballingschap komt er vernieuwde aandacht voor de uiterlijke of ‘sacramentele’ kanten van religie. Het is niet voor niets dat Daniël en zijn vrienden er alles aan doen om de joodse voedselwetten te kunnen houden. Ze dienen als ‘markeerders’ van een Joodse

Dat je als christen beseft wat je plaats is, maakt bescheiden, maar ook beslist en zeker niet kruiperig.

Gespreksvragen 1. Hoe zie jij secularisatie vooral? Als oordeel of kans? En wat kan je van beide visies leren?

2. Hoe geef jij je christelijke identiteit vorm en hoe houd je dat vast?

identiteit. Ook nu zie je de hang naar rituelen en symbolen toenemen. Daar kan je kritisch over zijn; gingen we in de reformatie niet terug naar het woord alleen? Op het moment dat er aan rituelen een soort ‘toverkracht’ wordt toegekend, vind ik deze kritiek terecht. Maar zo lang een symbool dient om de eigen identiteit zichtbaar te maken, is er volgens mij niet zoveel aan de hand. Sterker nog, dan kan het leiden tot verdieping. Waar het om gaat, is dat je niet opgaat in de gangbare cultuur.

Zeehondje ‘Het leven in zo’n omgeving die op zijn best onverschillig is en op zijn slechtst gevaarlijk, vergt veel creativiteit en ook een bepaalde eigenwijsheid’, schrijft Paas. Wie vooral gerespecteerd en geaccepteerd wil worden krijgt het moeilijk. ‘Je moet niet de hele tijd als een zeehondje geaaid willen worden’ zei Menno de Bruyne, voorlichter van de SGP, laatst tegen me in het ‘hol van de leeuw’, de politieke arena van Nederland. Paas: ‘Tegelijk stel je je niet vijandig op en je draagt je steentje bij.’ Hij geeft als advies om dat ‘minder eentonig en parmantig’ te doen dan vroeger. Hoe dan wel?

‘Humoristischer en kritischer. Dit is de taal van Jezus’ gelijkenissen, de taal van het koninkrijk van God dat zich als

Foto: Arie Ambachtsheer

een mosterdzaadje tussen de wolkenkrabbers afspeelt.’

Laatst stonden er artikelen in de kranten waarin de christelijke politieke partijen precies hierom werden geprezen.

Lukt het de kerken ook? Menno de Bruyne vertelde dat hun geluid wordt gewaardeerd, juist omdat het zo duidelijk is.

Dat je als christen beseft wat je plaats is, maakt bescheiden, maar ook beslist en zeker niet kruiperig.

Tekenen In de ballingschap ontdekt Israël dat God de God is van de hele aarde. Tegelijkertijd ligt er veel nadruk op het behouden van de eigen identiteit. Was het Joodse volk missionair in de ballingschap? Er waren bekeerlingen, zogenaamde ‘proselieten’. Maar er is geen sprake van ‘wervende’ activiteiten. Voor de joden stonden deze bekeringen in het licht van Gods belofte dat ‘alle volken zullen samenstromen bij de berg van de HEER’ (Jesaja 2 vers 2).

Paas concludeert: ‘Het ging de Joden in ballingschap niet zozeer om het werven van nieuwe leden voor de gemeenschap, maar om het verwelkomen van de eerste tekenen van Gods toekomst in de wereld.’ Zo zocht Israël de vrede voor de stad. Ze schreef die niet af, maar was een ‘licht voor de volken’ (Jesaja 42 vers 6). Maakt deze visie niet missionair passief? Integendeel betoogt Paas: ze ‘geeft een sterke bodem aan positieve, uitnodigende en getuigende aanwezigheid van de geloofsgemeenschap in de wereld.’ Een gemeenschap van priesters. ◄

Dit is het vijfde artikel in een serie over het boek ‘Vreemdelingen en Priesters – Christelijke missie in een postchristelijke omgeving’ van Stefan Paas (uitgeverij Boekencentrum). Volgende maand deel zes over de roeping van iedere christen om ‘priester’ te zijn.

De Oogst 25

Zending / Marten Visser

Gods wonder in China Komende zondag gaan er in China meer kerken open dan de PKN in Nederland gemeenten heeft. Niemand telt die nieuwe kerken in China, maar ik kan het toch bewijzen. De PKN heeft zo’n 1600 gemeenten. In China zijn er volgens wetenschappelijke publicaties nu rond de 115 miljoen christenen. Die zijn er gekomen door een jaarlijkse groei van 7% per jaar, die al decennia duurt. Dus we kunnen verwachten dat er dit jaar ongeveer 8 miljoen christenen bij gaan komen in China. Dat zijn er elke week 150.000.

Als er nieuwe christenen bij komen, komen er ook nieuwe kerken bij. De bestaande kerken groeien wel wat, maar tegelijkertijd ontstaan er nieuwere kerken die wat kleiner zijn. Het netto-effect is dat de gemiddelde kerkgrootte vrijwel niet verandert. In Thailand heeft een kerk gemiddeld 85 leden, in buurland Cambodja 60. Omdat in China de kerk in haar vrijheid beknot wordt, zijn daar veel huiskerken. De gemiddelde kerkgrootte ligt er daarom waarschijnlijk lager dan in andere landen in de regio. Meer dan 50 leden zal het waarschijnlijk niet zijn. Bij een wekelijkse groei van 150.000 christenen gaan er dus elke week 3.000 nieuwe kerken open. Mijn berekening kan er iets naast zitten, maar de conclusie dat er wekelijks meer nieuwe kerken geplant worden in China dan dat de PKN aan gemeentes heeft, is een veilige.

De Geest werkt!

Wat is de Geest van God op een bijzondere manier aan het werk in China! En Hij zorgt ook op een bijzondere manier voor Zijn kerk. Hoewel er nu vele Bijbels binnen China gedrukt worden, zijn er door de snelle groei nog steeds grote bijbeltekorten in de niet-geregistreerde kerken.

Een Chinese huiskerkleider, ‘Simon’, zocht daarom naar een manier om meer Bijbels te drukken. Maar geen van de drukkerijen die hij benaderde, durfde het aan. Hoewel ze wel verboden politieke en pornografische materialen drukten, vonden ze de Bijbel een te groot risico. Maar Simon wilde niet opgeven voordat hij eerlijk tegen de Here God kon zeggen dat hij alles geprobeerd had. Daarom vroeg hij de directeur van de staatsdrukkerij in zijn provincie te spreken. Hij gaf hem een Bijbel en vroeg hem: ‘Kunt u die voor ons drukken?’ ‘Laten we beginnen met een proef’, zei de directeur. Twee weken later lagen er 20.000 Bijbels op Simon te wachten. Vervolgens scha-

26

De Oogst

kelde hij twee oude schoolvrienden in. De ene was een hoge generaal geworden, de andere directeur van een vliegmaatschappij. Een militaire vrachtwagen bracht de lading Bijbels naar het vliegveld, waarna een vliegtuig de vracht naar het punt bracht waarvandaan de Bijbels verder gedistribueerd werden. Dit werd een terugkerend fenomeen, zodat drie verschillende overheidsinstanties betrokken waren (en, voor zover ik weet, zijn) bij illegale bijbelproductie en -distributie.

Zorg van God Deze geschiedenis laat de bijzondere zorg van de Here God zien; de moed van Chinese christenen; en het belang van persoonlijke relaties in de Chinese cultuur. Het laat ook zien dat het heel moeilijk te voorspellen is wat in China mogelijk is en wat niet. Er wordt vaak gezegd: ‘Alles wat je over de kerk in China zegt, is waar.’ Het is zo’n enorm land met zo veel mensen en zo veel verschillende overheidsinstanties die verschillende regels hanteren, dat de situaties waar kerken zich in bevinden, ook heel verschillend zijn.

Ook de bekende tweedeling tussen door de overheid erkende Driezelfkerken en huiskerken is veel te eenvoudig.

De Driezelfkerken zijn het enige door de nationale overheid erkende kerkgenootschap. Daarnaast zijn er echter ook veel kerken die niet bij Driezelf horen, maar die door provinciale of lokale overheden zijn erkend. Er zijn ook gedoogde kerken. Zo waren er in de stad Zhejiang ruim duizend kerkgebouwen met een groot rood kruis bovenop. De helft van deze kruisen is de afgelopen drie jaar door de overheid verwijderd. Dit leidde tot grote protesten, waarbij honderden christenen met rode kruisen voor het stadhuis demonstreerden. De overheid heeft nu regels uitgevaardigd aan wat voor regels de kruisen

Column / Matthijs Hoogenboom

Ora et labora

In China zijn er volgens wetenschappelijke publicaties nu rond de 115 miljoen christenen. Die zijn er gekomen door een jaarlijkse groei van 7% per jaar, die al decennia duurt.

op kerken moeten voldoen. Het zal westerse bezoekers verbazen dat deze kerken, sommige van het formaat van een forse kathedraal, tot de zogenaamde ‘ondergrondse kerken’ behoren!

In andere delen van het land is er veel minder vrijheid. De niet-geregistreerde kerken zijn er vaak klein en komen bij elkaar in huizen en appartementen. Er is zelfs een beroemd voorbeeld van een gezin dat achter het fornuis in de keuken een grot begon uit te houwen in de berg waartegen het huis gebouwd was. Met pure handkracht werd er uiteindelijk een grot gemaakt waar 100 mensen in konden en waar in tien jaar tijd ruim tienduizend kerkleiders training hebben ontvangen.

Huiskerken Zelfs onder de huiskerken zijn er grote verschillen. Er zijn veel onafhankelijke huiskerken. Er zijn echter ook netwerken van huiskerken met een duidelijke leiding.

Het gezag van de leiders van deze netwerken is een stuk groter dan dat van de paus in de katholieke kerk. Een aantal van deze netwerken is verbazingwekkend groot. Zo heeft het Tanghe-netwerk, ontstaan in de provincie Henan maar nu uitgewaaierd over het hele land, zo’n tien miljoen leden. Een ander netwerk, met zijn wortels in de provincie Anhui, heeft 60 bijbelscholen. Elk jaar leveren die 1500 evangelisten af; dat is dus afgezien van de voorgangers en de zondagsschoolleiders die opgeleid worden.

Als je naar de kerk in China kijkt, sta je versteld. Je dankt de Here God voor Zijn wonderen. China is aan het veranderen en zal waarschijnlijk binnen een generatie het leidende christelijke land van deze wereld worden.

Toch kun je het ook heel klein maken: dat alles gebeurt doordat in elke Chinese kerk van 100 mensen er per jaar zeven nieuwe leden worden gedoopt. En laat dat nou net het percentage zijn dat we ook in nieuwe Nederlandse gemeenten zien. ◄

Marten Visser is directeur van GlobalRize, een organisatie voor internetzending met het motto ‘van Facebook naar kerk’. Daarvoor was hij vijftien jaar lang kerkplanter in Thailand. Voor dit artikel maakte hij onder andere gebruik van Rodney Stark, ‘A Star in the East’; Fenggang Yang, ‘Religion in China’ en Eugene Bach en Brother Zhu, ‘The Underground Church’.

Een godsdienstlerares op de pabo waar ik studeerde, zei weleens – en ze maakte er een gebaar bij dat op roeien leek: ‘Jongens, bid en werk.’ Dan liet ze één arm zakken terwijl de andere bleef roeien. ‘En je weet wat er gebeurt als je maar met één riem roeit.’ Ze draaide een rondje. Bid en werk – ora et labora: het is voluit bijbels, maar het gezegde komt uit de monniksregels van SintBenedictus. Een revolutionaire opdracht - want werken werd in zijn tijd gezien als iets minderwaardigs. Niet iets voor geestelijken dus.

Ik kreeg van huis uit de gezonde gedachte mee dat werken, je verantwoordelijkheid nemen, heel belangrijk is. En dat dit nooit zonder gebed om zegen kan. Werk en bid – in die volgorde. Er zijn ook christenen die de nadruk meer leggen op gebed. Ik kwam ze tegen toen ik een jaar in de internationale leefgemeenschap van ons hostel, de Shelter, woonde. De veilige en open sfeer maakte dat we heel close met elkaar waren. En met God. Het inspireerde mij om ook eens ‘een stap in geloof’ te zetten – ik had er geen ervaring mee. Sterker nog: ik wist niet eens wat het was. Tot ik besloot de huur van mijn huis in Nijkerk op te zeggen en in Amsterdam te blijven.

Een paar weken later had ik via via een droomhuisje gevonden in Amsterdam-Noord. We konden onze bruiloft gaan plannen, want in de Shelter vond ik mijn vrouw Annedien. Toen er een einde kwam aan een jaar vrijwilligerswerk in de Shelter, werd ik gevraagd om gids te worden bij De Wandelende Tak. Ik was stomverbaasd over zo veel zegen. Nu, met mijn vaste contract en koophuis, verlang ik nog weleens terug naar die tijd.

Het is weer meer werken dan bidden geworden. De monniken van Benedictus ontdekten een voordeel van werk. Ze gebruikten het om wakker te blijven tijdens het bidden.

Matthijs woont met zijn vrouw Annedien in Amsterdam-Noord, waar ze zich, naast hun dagelijkse werk, inzetten voor hun buurt. Op deze plek schrijft Matthijs over hun leven in de stad.

De Oogst

27

Het Onze Vader

Serie ‘Onze Vader’ / Theodoor Meedendorp

‘God schiep de aarde, maar de Nederlanders schiepen Nederland.’ Deze uitdrukking geeft weer waar Nederlanders goed in zijn: uit water land tevoorschijn polderen. Tegelijk geeft dit gezegde ook uitdrukking aan een mentaliteit die kenmerkend is voor Nederlanders: selfmade en onafhankelijk je werk doen en je leven leiden zonder God of wie dan ook boven je.

Des te lastiger is het om te bidden voor je dagelijks brood. Want waarom zou je? Niets is vanzelfsprekender geworden dan je dagelijkse eten en drinken. Toch kan regelmatig bidden om je dagelijks brood juist helpen deze vanzelfsprekendheid te doorbreken.

Hier volgen vier manieren, met bijbehorende vragen, waarop dit onderdeel uit het ‘Onze Vader’ een middel kan zijn om de selfmade, onafhankelijke

28

De Oogst

Nederlander te veranderen in een mens die zijn ware identiteit ontdekt: afhankelijk kind van God. Dankbaarheid en vertrouwen Bidden om dagelijks brood is allereerst een oefening in dankbaarheid en vertrouwen op God. In Exodus 16 vers 11-20 wordt beschreven hoe God in de woestijn zorgde voor dagelijks voedsel in de vorm van

kwartels en manna. Met bijzondere voorwaarden: iedereen moest dagelijks manna verzamelen, zoveel als voor diezelfde dag nodig was. Maar “Mozes verbood om ook maar iets ervan tot de volgende dag te bewaren. Sommigen luisterden niet naar hem en bewaarden toch iets; de volgende morgen zat het vol wormen en stonk het. Mozes wees hen scherp terecht.” (Vers 19-20) En die scherpe

In de Oogst-serie ‘Het Onze Vader’ staan Jurjen ten Brinke en Theodoor Meedendorp stil bij de verschillende onderdelen uit dit gebed dat Jezus ons zelf geleerd heeft. Jurjen en Theodoor zijn beiden voorganger bij Hoop voor Noord, een missionaire kerk in Amsterdam-Noord.

In deze Oogst deel vier: ‘Geef ons vandaag het brood dat wij nodig hebben.’

Oogst-serie ‘Het Onze Vader’ 1. Onze Vader in de hemel, laat uw naam geheiligd worden.

2. Laat uw koninkrijk komen.

3. Laat uw wil gedaan worden op aarde zoals in de hemel.

4. Geef ons vandaag het brood dat wij nodig hebben.

5. Vergeef ons onze schulden, zoals ook wij hebben vergeven wie ons iets schuldig was.

6. En breng ons niet in beproeving, maar red ons uit de greep van het kwaad.

7. Want aan u behoort het koningschap, de macht en de majesteit tot in eeuwigheid. Amen.

terechtwijzing was er niet voor niets.

God had beloofd elke dag voor zijn volk te zorgen: “Dan zullen jullie inzien dat ik, de HEER, jullie God ben.” (Vers 12) Waarom hamsteren voor de volgende dag? En wat zegt dat hamsteren over het vertrouwen op God, die het volk had bevrijd uit Egypte? Als je bewust bidt om dagelijks brood spreek je dus je dank en vertrouwen uit naar God, de bron van het dagelijkse eten en drinken.

• Is de God tot wie je bidt een God die te maken heeft met jouw dagelijkse leven, of komt Hij pas in beeld bij uitzonderlijke gebeurtenissen in je leven?

• Welke gevolgen heeft dit gebed voor jouw neiging tot hamsteren, vooruitplannen en sparen?

Denken aan anderen Het gebed om dagelijks brood kan in de tweede plaats een middel worden om te denken aan de mensen om je heen, dichtbij en ver weg, die moeite hebben om aan dagelijks brood te komen. En niet alleen denken, maar ook doen, in actie komen. Dus je dagelijks brood delen. “Als een broeder of zuster nauwelijks kleren heeft en elke dag eten tekortkomt, en een van u zegt dan: ‘Het ga je goed! Kleed je warm en eet smakelijk!’ zonder de ander te voorzien van de eerste levensbehoeften – wat heeft dat voor zin?” (Jakobus 2 vers 15-16) • Zijn de mensen om je heen, dichtbij én ver weg, bij je in beeld, niet alleen in je verstand, maar ook in je hart?

• Hoe moeilijk of gemakkelijk vind je het om dat wat je gekregen hebt te delen met anderen?

Geen afgoden In de derde plaats betekent dit gebed dat je van eten, drinken en andere eerste levensbehoeften geen afgoden maakt. “Verzamel voor jezelf geen schatten op aarde: mot en roest vreten ze weg en dieven breken in om ze te stelen. (…) Waar je schat is, daar zal ook je hart zijn. (…) Jullie kunnen niet God dienen én de mammon.

Dáárom zeg ik jullie: maak je geen zorgen over jezelf en over wat je zult eten of drinken, noch over je lichaam en over wat je zult aantrekken. Is het leven niet meer dan voedsel en het lichaam niet meer dan kleding?”

(Matteüs 6 vers 19, 21, 24-25) Jezus laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Bidden om dagelijks brood helpt om ook deze woorden van Jezus dagelijks te horen.

• Hoeveel tijd en energie steek je in het bezig zijn met eten, drinken, kleding en een dak boven je hoofd?

En wat zegt dat over welke plek dit in je leven inneemt?

• Hoe is de verhouding tussen aandacht voor Gods koninkrijk en aandacht voor eten en kleding in je leven?

Levend brood Het gebed ‘Geef ons vandaag het brood dat wij nodig hebben’ laat je ten slotte verder kijken dan je eerste levensbehoeften. Eten en

drinken kunnen uiteindelijk niet de geestelijke honger en dorst stillen, maar kunnen wel verwijzen naar dat wat geestelijk wel verzadigt, namelijk Jezus, het Levende brood.

Hij zei: “Ik ben het brood dat leven geeft. Uw voorouders hebben in de woestijn manna gegeten en toch zijn zij gestorven. Maar dit is het brood dat uit de hemel is neergedaald; wie dit eet sterft niet. Ik ben het levende brood dat uit de hemel is neergedaald; wanneer iemand dit brood eet zal hij eeuwig leven.

En het brood dat ik zal geven voor het leven van de wereld, is mijn lichaam.” (Johannes 6 vers 48-51) Dit levende brood zorgt er bovendien ook voor dat mensen eeuwig leven.

Iets waar geen dagelijks brood voor kan zorgen.

• Op wat voor manier kan je gewone leven verbonden worden met Jezus en laat je eten en drinken een teken zijn van Levend brood en Levend water?

• Hoe kan je leven vandaag, inclusief je dagelijks brood, een voorproefje worden van wat komt?

‘Het is lastig om te bidden voor je dagelijks brood. Want waarom zou je?’

Een oefening Wanneer een christen avondmaal viert, komen al de genoemde vier dingen bij elkaar. De Engelse theoloog Tom Wright schrijft in Het gebed van Jezus: “Neem de volgende keer wanneer je het Avondmaal viert, iemand die je kent en het brood van God letterlijk en figuurlijk hard nodig heeft, in gedachten met je mee. Dit kan ook iemand zijn van wie je hebt gehoord of die je hebt gezien op de televisie. Neem ze met je mee en laat ze in gedachten met jou aan de Tafel aangaan. Laat ze het brood en de wijn met je delen. En als je gesterkt door het voedsel van God teruggaat, vraag je dan af wat deze nieuwe vriend zou bedoelen als hij of zij bidt: ‘Geef ons heden ons dagelijks brood.’ Vraag dan hoe jij deel kunt uitmaken van Gods verhoring van dat gebed.” Tijd om de daad bij het woord te voegen? ◄ De Oogst

29

thema

Ronald Koops

Sober en bewust leven Als antwoord op de economie van de begeerte

God schiep alles goed én in overvloed. Helaas heeft de mens het buitengewoon oneerlijk verdeeld. Hoe is het mogelijk dat er zo veel mensen in armoede leven, terwijl er zo veel rijke christenen zijn? Een pleidooi voor een sober en bewust leven.

Het feit is even triest als waar: christenen onderscheiden zich niet van anderen als het gaat om consumptiegedrag – en daarmee de belasting voor het milieu. Natuurlijk, we geloven in een leven na dit leven, maar we consumeren vaak alsof dit leven het einddoel is. Gij zult gelukkig zijn, het is het motto dat ook steeds meer christenen stevig lijken te omarmen. En met een beetje geluk horen er natuurlijk op z’n minst enkele prachtige vakanties bij, en dan natuurlijk níét naar Otterlo. Welnee, we moeten vooral ver weg en het mag wat kosten. We hebben het verdiend, toch? En dan nog wat. Het is dinsdagavond, zet de borrelnoten maar op tafel, gezellig! Waarom? Nou gewoon, omdat we daar nu eenmaal elke avond zin in hebben.

Bovenstaande is natuurlijk wat scherp omschreven. Maar toch. Natuurlijk mogen we verlangen naar een goed leven, onder de zegen en vrede van onze God. Maar soms schieten we daarin door en maken we van geluk een soort afgod dat we continu voeden, koesteren en aanbidden.

Terwijl God wil dat we ons geluk niet in materiële dingen zoeken, of in overmatig eten en drinken, of in vele vakanties, maar in Hemzelf. Hij wil dat we Hem zoeken, aanbidden en oprecht genieten van de gaven die Hij geeft (in overvloed). Zoals David het zegt in Psalm 16: ‘U bent mijn geluk, niemand gaat U te boven.’ En daarnaast: God is geen krenterige God, maar een God van overvloed. Psalm 65 zegt het kernachtig: ‘U kroont het jaar met Uw goede gaven, waar Uw voeten gaan, druipt het van overvloed.’

En Jezus zegt het Zelf ook: ‘Ik ben gekomen om hun het leven te geven in al zijn volheid’ (Johannes 10:10).

Genieten van genoeg De wereldeconomie zit echter heel anders in elkaar. De economie is niet gericht op geven. Nee, je moet het ver-

30

De Oogst

dienen. En als je het verdiend hebt, mag (moet?) je consumeren. Begeren, kopen en genieten. Geluk is voor veel mensen ‘dat je kunt aanschaffen wat je maar wilt’. Zoals een cartoon in het Nederlands Dagblad onlangs zo puntig liet zien. Boven de cartoon stond: ‘Welvaart is meer dan geld’. De cartoon zelf toonde een man die tegen zijn vrouw zegt: ‘Waar kan ik de rest dan kopen?’

‘Soberheid is geen gebrek maar leidt tot meer waardering van wat we hebben’ De waarden van het koninkrijk van God zijn echter totaal anders. Minder begeren, kopen en genieten, maar meer delen, verbondenheid en genieten van genoeg. Een stapje terug in materiële uitgaven om zo de armoede van een ander te verkleinen. Dat klinkt mooi, maar wordt vaak ervaren als een gebrek, in plaats van als iets waarvoor we kiezen. Ds. Jaap van der Windt wijdde een aantal jaren geleden zijn studieverlof aan de problematiek van rijkdom versus armoede. Hij schreef het boek Niet meer dan eerlijk: bijbels pleidooi voor sober leven. Over bewuste soberheid zegt hij: ‘De keuze voor soberheid zou de kwaliteit van ons leven weleens kunnen vergroten. Soberheid leidt waarschijnlijk tot meer waardering van wat we hebben, tot een grotere beleving van vreugde en dankbaarheid.

Juist het verlangen naar het goede leven leidt dan tot de keuze van soberheid.’

Wat een paradox! Want als de bewuste keuze voor soberheid de kwaliteit van het leven vergroot, dan zou de bewuste keuze voor luxe en materie de kwaliteit van het leven verlagen. En ook dat klopt. Een aantal jaren geleden las ik dat uit onderzoek was gebleken dat Engelse jonge-

Engelse jongeren horen tot ‘de meest verveelde generatie’, terwijl ze nog nooit zo veel ‘spullen’ om zich heen hebben gehad: smartphone, flatscreen-tv, spelcomputers, et cetera. Op de foto: Een grote Apple-store in Japan.

ren tot ‘de meest verveelde generatie’ behoren, terwijl ze nog nooit zo veel ‘spullen’ om zich heen hebben gehad: smartphone, flatscreen-tv, spelcomputers, et cetera. We hebben te veel, dus dat verveelt.

Zorgelijk is het feit dat steeds meer kerken welvaart ook als een zegen gaan zien, schrijft Van der Windt. ‘Daardoor zou het geloof aantrekkelijk worden voor mensen die niet geloven. Vooral in de Verenigde Staten vind je deze stromingen, maar ook in Nederland zijn er mensen die dit vinden, of er in ieder geval naar leven. Veel christelijke magazines staan vol met foto’s van welgestelde christenen, advertenties van luxe artikelen, reizen naar het zuiden en getuigenissen van mensen die het goed gaat.’

‘Jongeren hebben alles qua materiële dingen, maar zijn nog nooit zo verveeld geweest’ De apostel Paulus leert Timoteüs, zijn ‘kind in het geloof’, heel andere dingen. Hij spreekt over verblinde mensen die denken dat ‘het geloof hun geldelijk gewin’ brengt.

Nee dus, het is precies andersom: ‘Maar voor wie tevreden is met wat hij heeft, is het geloof grote winst. Wij hebben niets in deze wereld meegebracht en kunnen er ook niets uit meenemen. Wij hebben voedsel en kleren, laten we daar tevreden mee zijn. Wie rijk wil worden, staat bloot aan verleiding, raakt in een valstrik en valt ten prooi aan dwaze en schadelijke begeerten die een mens in het verderf storten en onder doen gaan. Want de wortel van

alle kwaad is geldzucht. Door zich daaraan over te geven, zijn sommigen van het geloof afgedwaald en hebben ze zichzelf veel leed berokkend.’ (1 Timoteüs 6:6 t/m 10).

Vrijheid Au, dat is duidelijke taal, maar het fundament onder deze taal is liefde, dat geloof ik stellig: God wil niet dat we ergens aan vast komen te zitten, maar dat we in vrijheid genieten van al het moois. Van der Windt doet daar een praktische oproep toe: ‘Laten we meer genieten van wat gratis is: de zon, de liefde, de buitenlucht. Soberheid begint bij minder nodig hebben, minder willen hebben.’

En nee, we leveren volgens Van der Windt niet in als we soberder gaan leven. Sterker nog, het is goed voor ons als we ons richten op wat werkelijk waarde heeft: vriendschap, gezondheid, ontspanning, vrede, eenvoudig eten en drinken, gastvrijheid en onderlinge verbondenheid.

Om profetisch te zijn in deze tijd, door niet mee te doen aan een levensstijl in overvloedige luxe, moeten we volgens Van der Windt loskomen van alles wat ons daarvan afhoudt: ‘We kunnen niet doorgaan met genieten, consumeren en vervuilen ten koste van onze broeders en zusters. Hoe kunnen we verlangen om gezegend te worden met hun overvloed als we zelf niet willen delen van onze eigen overvloed? We zullen moeten kiezen voor soberheid, voor gulheid en een rijker geestelijk leven. Er zal bij ons een verlangen moeten groeien om werkelijk te delen met elkaar. Dat is niet meer dan eerlijk.’

Naar aanleiding van ‘Niet meer dan eerlijk: bijbels pleidooi voor sober leven’. Ds. Jaap van der Windt, uitgeverij Boekencentrum.

De Oogst

31

Ontmoet

Amsterdam anders A ochten in

en en fietst g in el d n a w e d en er inspir

Deze zomer:

amsterdam

21 juni 25 juni 9 juli 21 juli 2 augustus 18 augustus 30 augustus 17 september

Projectwandeling Projectwandeling Projectwandeling Joods Amsterdam Amsterdam in WOII Jordaanwandeling Grachtenwandeling Joods Amsterdam

Meer informatie en boekingen: www.ontmoetamsterdamanders.nl

Ja, ik wil een abonnement op De Oogst!

Ik neem een jaarabonnement (â‚Ź 22,50 per jaar) en kies voor welkomstgeschenk nummer: Ik geef een jaarabonnement cadeau (eenmalig â‚Ź 22,50) en ontvang graag het welkomstgeschenk: Ik neem een gratis proefabonnement van drie maanden.

Ik geef iemand een gratis exemplaar van De Oogst cadeau.

Mijn gegevens: M/V

Welkomstcadeaus bij een jaarabonnement 1. Gratis wandeling met De Wandelende Tak, www.ontmoetamsteranders.nl 2. Dat jij nog leeft! Het levensverhaal van Rooie Bram, internaatsjongen, drugsdealer en hulpverlener.

3. Eva. Het verhaal een ex-prostituee en haar nieuwe leven samen met God. 4. Tijdloze bureaukalender in de lijn van FEM! (Ark Media). Met mooie uitspraken van vrouwen, inspirerende oneliners, zegenbeden en quotes.

Naam

1

Straat Postcode

Plaats

Telefoon

2

Geb.datum

3 4

E-mail

IBAN-rekeningnummer Datum

Handtekening

Ik ontvang graag de e-mailnieuwsbrief van: Tot Heil des Volks De Wandelende Tak Scharlaken Koord De Sikkenberg Shelter Youth Hostel Ministry

Opgeven kan ook via www.deoogst.nl Deze bon kunt u gratis (zonder postzegel) opsturen naar: Waypoint Urk

Ik geef een cadeau-abonnement of een gratis exemplaar aan: M/V

Naam

Telefoon

Abonneren april 2015.indd 1

32

De Oogst

Tot Heil des Volks Antwoordnummer 9389 1000 XH AMSTERDAM Aan het einde van het abonnementsjaar wordt uw abonnement automatisch verlengd, tenzij u een maand van tevoren het abonnement opzegt. Cadeauen proefabonnementen worden niet automatisch verlengd.

Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan Stichting Tot Heil des Volks (incassant-ID NL97ZZZ405302330000) om een eenmalige of doorlopende incasso-opdracht van het abonnementsgeld naar uw bank te sturen en aan uw bank om deze afschrijving comform de opdracht van Tot Heil des Volks uit te voeren.

Straat Postcode

Waypoint Kampen

Plaats E-mail

Tot Heil des Volks incasseert in de laatste week van elke maand. Als u het niet eens bent met deze afschrijving, kunt u deze binnen 8 weken eenvoudig laten terugboeken door contact op te nemen met uw bank.

25-03-15 13:03

Boeken / Matthijs Guijt

‘Leer ons bidden’

Leven om te geven

Vuur kan niet zonder brandstof, een mens niet zonder zuurstof en een christen kan niet zonder het gebed.

Bidden is volgens dr. M. Klaassen, hervormd predikant, ‘een van de mooiste, een van de heiligste en een van de moeilijkste dingen’. In zijn boek Bidden zoals Jezus staat het Onze Vader, het gebed dat Jezus Zijn discipelen op hun hulpvraag (Lukas 11:1) leerde, centraal.

In het inleidende hoofdstuk (‘Op de leerschool van het gebed’) zet Klaassen uiteen wat het belang van bidden is en waarom christenen prioriteit moeten geven aan het gebed. Naast voorbeelden van ‘verkeerd’ bidden geeft de auteur praktische adviezen om een regelmatig gebedsleven vorm te geven.

Vervolgens bespreekt Klaassen per hoofdstuk een bede uit het Onze Vader. Inhoudelijk levert het boekje niet per se vernieuwende inzichten op, maar daar staat tegenover dat Klaassen een directe stijl hanteert waarmee hij heel dicht bij zijn lezers komt. Ook besteedt hij veel aandacht aan persoonlijke toepassingen. Daardoor is het boekje, mede door de prettige lengte van de hoofdstukken, heel bruikbaar voor individuele stille tijd en voor bijbelstudiegroepjes. De vragen achter het einde van elk hoofdstuk zijn goed doordacht en nodigen uit tot meditatie of inhoudelijke geloofsgesprekken.

Het hoofdstuk over de bede ‘En leid ons niet in verzoeking…’ sprak me bijzonder aan. Concreet en confronterend beschrijft Klaassen dat christenen vanuit zichzelf niet in staat zijn (zondige) verleidingen de baas te worden. Hij schrijft: ‘Zorg ervoor dat je vervuld bent met de Heilige Geest. (…) Ons hart is vatbaar voor verzoeking.

Het is net buskruit. Er hoeft maar een vonkje bij te komen en het ontploft. De Schotse dominee McCheyne vertelde eens: “Er is maar een manier om ervoor te zorgen dat buskruit niet ontploft: zorg dat het nat is. Een hart dat vervuld is met de Geest, met het levende water, wordt niet makkelijk tot zonde verleid.” Vervulling met de Geest is een krachtig wapen tegen verzoeking.’ Galaten 5:16 spreekt hier ook over: ‘Laat u leiden door de Geest, dan bent u niet gericht op uw eigen begeerten.’

In allerlei toonaarden spoort de Bijbel gelovigen uit het Oude en Nieuwe Testament aan om hun leven radicaal te richten op God. Profeten waarschuwden Israël om niet van twee walletjes te (blijven) eten. Fel ageren ze tegen de geestelijke hoererij die het volk telkens weer bedreef door zich over te geven aan buitenlandse afgoden. Jezus waarschuwt in de Bergrede tegen het dienen van twee heren (Matteüs 6:24): ‘U kunt niet God dienen en de mammon, de god van het geld.’ Benaiah, auteur van het boek Leven om te geven, merkt bij deze tekst op dat het hier gaat om de Heer van je hart: heeft God daar het eerste en het laatste woord óf kijk je naar je portemonnee en maak je die tot je alfa en omega? Anders gezegd: je schat verraadt waar je hart is.

Dat raakt de kern van Leven om te geven. In de woorden van de auteur zelf: ‘De Vader heeft jou lief als Zijn eigen Zoon en daarom wil hij voor jou en door jou zorgen. Hij heeft jou geschapen om rentmeester te zijn daar waar jij nu bent en binnen de invloedssfeer die jij nu hebt. (…)

Ik hoop dat je in ontspannenheid de vreugde van het zaaien en oogsten voor God zult ontdekken. Bovenal bid ik dat je zult leren leven met een gat in je hand – maar dan in de juiste zin van het woord: niet als iemand die zijn middelen over de balk gooit, maar als iemand in wie Jezus’ zelfopofferende Vaderliefde te herkennen is.’

De auteur schrijft bevlogen en met humor. Hij getuigt frequent van Gods voorziening in zijn eigen leven en schroomt niet om ‘heilige koeien’ (onbijbelse tradities en gedragingen die christenen desondanks koesteren) op de bijbelse barbecue te leggen. Hoewel ik niet al zijn theologische uitgangspunten en accenten helemaal deel, ben ik ervan overtuigd dat Benaiah een behartigenswaardig boek heeft geschreven. De verzamelwoede van christenen moet zich niet richten op aardse rijkdom, maar op hemelse schatten (Matteüs 6:20).

Bidden zoals Jezus Gids bij het Onze Vader M. Klaassen Omvang 144 pagina’s Prijs 12,50 euro Uitgever Grace Publishing House ISBN 978-90-8897-122-8

Leven om te geven Rentmeesterschap zoals Jezus het ons voorleefde Benaiah Omvang 303 pagina’s Prijs 18,95 euro Uitgever Uitgeverij Gideon ISBN 978-90-5999-048-7

De Oogst

33

Column / Gerry Velema

Strijd de goede strijd!

Oogst JULI

Vooruitblik

Theo van Gogh werd vermoord vanwege het vrije woord.

Het waren vaak platvloerse, grove en choquerende woorden. De journalisten van Charlie Hebdo zeiden: ‘God kan niet tegen grapjes.’ Beledigen was hun handelsmerk. Ebru Umar vond het nodig om de president van Turkije te beledigen, en wat een politiek tumult ontstond rondom haar.

De politiek spreekt van een aanval op onze waarden, het recht om alles te mogen zeggen wat er in je opkomt, maar ik voel me ongemakkelijk worden. Is dit wat we voor vrijheid houden? Dat we ongeremd mogen zeggen wat we maar willen, ongeacht of ons woord mensen nu kwetst of niet? Is dit de goede zaak geworden, waar wij strijdbaar voor staan?

Wereldwijd zijn er christenen die zwaar te lijden hebben, omdat ze godvrezend zijn. Open Doors heeft bekend moeten maken dat ook in 2016 de christenvervolging opnieuw is toegenomen! Ik roep niet mee: ‘Je suis Charlie’, want ik ben Charlie niet… Bovendien zie ik ook geen goed in het beledigen van wie dan ook. Geen majesteit, geen burger.

Waarom zegt onze regering niet met lef: stop met deze botte, platvloerse manier van een ander te bestrijden.

Begrijp je dan niet dat het vrije woord wordt verkracht met je woorden? Het vrije woord is bedoeld om inhoudelijk, en altijd met voldoende respect voor je opponent, te discussiëren en van mening te mogen verschillen!

Stop daarom het beledigen! Zelfs het beledigen van je vijand of van iemand die iets doet wat jou niet zint!

Als ik trots wil zijn op onze vrijheid, en dat ben ik, dan wil ik niet dat deze vrijheid iemand vernedert, maar dat onze vrijheid respecteert wie anders in het leven wil staan dan ik en jij! Christenen, wees onderscheidend, strijd de goede strijd!

Het thema van de Oogst van juli/augustus is ­ akantie & recreatie. Recreatie betekent letterlijk V her-scheppen. En wat is het heerlijk om te recreëren! Zwemmen, de zon op je huid voelen, wandelen, lezen, ontspannen, we hebben het allemaal af en toe nodig. En moet dat ver weg? Dat kan, maar hoeft niet. Recreatie is namelijk allereerst een keuze. Je kiest ervoor om rust te nemen. Zoals God ook deed: Hij rustte op de zevende dag en Hij genoot van Zijn werk, lezen we in Genesis. ‘Hij zag dat het goed was, zeer goed.’

Daarom volop aandacht voor de andere kant van inspanning en werken: ontspanning en recreatie.

Met onder meer aandacht voor camping De Sikkenberg, maar ook een kritische beschouwing over de genotscultuur waarin we leven. Hoe normaal is het om vijf keer per jaar op vakantie te gaan? Verder bieden we een aantal tips voor een gratis dagje uit in en rond Amsterdam en hebben we een extra boekenpagina in ons zomernummer.

Gerry Velema

De volgende Oogst verschijnt D.V. op vrijdag 1 juli 2016.

Op www. bemoedigingssite.nl kunt u elke vrijdagmiddag een video bekijken van Gerry met een bemoedigende boodschap.

34

De Oogst

Wilt u De Oogst ook lezen?

Neem dan nu een abonnement of een gratis proefabonnement op De Oogst! Info: www.deoogst.nl of bel ons: 020-3446310.

tot heil des volks

adressen, giften en testament

Hoofdkantoor

Waypoint Urk

Evangelisatie, hulpverlening en profetisch geluid O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam 020 344 6310 020 420 2394 info@totheildesvolks.nl www.totheildesvolks.nl facebook.com/totheildesvolks twitter.com/thdvamsterdam Bereikbaar: ma.-do. 9.00-16.30 uur (behalve de lunch); vr. 9.00-12.30 uur.

Verslavingzorg en preventie Vliestroom 9, 8321 EG Urk 0527 690 073 info@waypoint-urk.nl www.waypoint-urk.nl twitter.com/waypointurk

De Shelter Youth Hostel Ministry info@youthhostelministry.org www.youthhostelministry.org www.shelterhostelamsterdam.com facebook.com/shelteryouth.hostelministry Shelters twitter.com/shelterams The Shelter City Barndesteeg 21, 1012 BV Amsterdam 020 625 3230 020 623 2282 city@shelter.nl The Shelter Jordan Bloemstraat 179, 1016 LA Amsterdam 020 624 4717 020 627 6137 jordan@shelter.nl

Scharlaken Koord Straatwerk, preventie en hulp­verlening rond prostitutie Barndesteeg 25, 1012 BV Amsterdam 020 622 6897 020 330 2224 info@scharlakenkoord.nl www.scharlakenkoord.nl twitter.com/bewareloverboys Preventiewerk 020 626 0845 info@bewareofloverboys.nl www.preventiescharlakenkoord.nl facebook.com/scharlakenkoord Second Step Tweedehandskleding en accessoires Willemsstraat 39, 1015 HW Amsterdam 020 622 6897 secondstep@thdv.nl www.secondstepshop.nl

CHAP Christelijke hulpverlening bij seksverslaving Goudsbloemstraat 38, 1015 JR Amsterdam 020 420 9203 info@chap-nederland.nl www.chap-nederland.nl www.benikseksverslaafd.n Zowel Different als Chap hebben ook kantoren in Rotterdam, Amersfoort, Meppel en Goes.

Different Christelijke hulpverlening rond ­seksuele identiteit en relaties Goudsbloemstraat 38, 1015 JR Amsterdam 020 625 6797 info@different.nl www.different.nl

Kringloop Waypoint Vliestroom 21, 8321 EG Urk 0527 239 924 kringloop@waypoint-urk.nl www.kringloopwaypoint.nl facebook.com/kringloopwaypoint

Waypoint Kampen Verslavingszorg en preventie Boven Nieuwstraat 105-1, 8261 HC Kampen 038 331 6660 info@waypoint-kampen.nl www.waypoint-kampen.nl facebook.com/waypointkampen twitter.com/waypoint_kampen twitter.com/thecapekampen Winkel Waypoint Kampen Tweedehandskleding en accessoires Oudestraat 136, Kampen info@waypoint-kampen.nl www.waypoint-kampen.nl

Waypoint Twenterand Verslavingzorg & preventie Amerikalaan 3, 7681 NB, Vroomshoop 0546 714 056 info@waypoint-twenterand.nl www.waypoint-twenterand facebook.com/Waypoint-Twenterand

De Sikkenberg Christelijk recreatiepark Sikkenbergweg 7, 9591 TD Onstwedde 0599 661 144 info@sikkenberg.nl www.sikkenberg.nl facebook.com/sikkenberg twitter.com/sikkenberg

AHA Dagopvang voor dak- en thuislozen O.Z. Voorburgwal 125, 1012 EP Amsterdam 020 627 4422 info@aha-dagopvang.nl www.aha-dagopvang.nl

De Bewaarschool Buurtgericht kinderwerk O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam 020 344 6310 info@debewaarschool.nl www.debewaarschool.nl

De Wandelende Tak Stadswandelingen en fietstochten in (de regio) Amsterdam O.Z. Voorburgwal 241, 1012 EZ Amsterdam 020 344 6310 info@ontmoetamsterdamanders.nl www.ontmoetamsterdamanders.nl facebook.com/ontmoetamsterdamanders twitter.com/gidsmatthijs

Dank voor uw steun Onder dank ontvingen wij in april de volgende giften: Algemeen 20.258,26 Amsterdammers Helpen Amsterdammers 590,95 Bewaarschool - armoedeproject 1.494,97 De Oogst 134,50 De Sikkenberg 25,00 Different 346,54 Habakuk 15,00 Hulp voor prostituanten (CHAP) 237,50 Kinderwerk - Replay 5,00 Kinderwerk “De bewaarschool” 95,50 Scharlaken Koord Amsterdam 5.182,84 Scharlaken Koord Nederland 12.309,00 Sikkenberg VolleyFEST 800,00 The Shelter City 10,00 Wandelende Tak 41,50 Waypoint Kampen 238,10 Waypoint Twenterand 714,22 Waypoint Urk 8.924,50 Winkel Scharlaken Koord 50,00 Youth Hostel Ministry 240,00

---------TOTAAL: € 51.713,38

----------

Testament en giften Testament Wilt u onze stichting testamentair gedenken? De tenaamstelling dient te luiden: Stichting Tot Heil des Volks te Amsterdam.

De stichting bezit rechtsgeldigheid en is ingeschreven in het stichtingenregister bij de Kamer van Koophandel, dossiernummer 40530233.

Giften Stichting Tot Heil des Volks Bankrekening 104944 IBAN code: NL34INGB0000104944 De stichting beschikt over een ANBIverklaring.

Giften en abonnementsbetalingen b ­ uiten Europa ABN-Amro te Amsterdam: 4667.85.992 t.n.v.: Stichting Tot Heil des Volks, Amsterdam IBAN code: NL38ABNA0466785992 BIC code: ABNANL2A (Beide codes vermelden) Mochten er in deze publicatie afbeeldingen staan waaraan rechten kunnen w ­ orden ontleend, dan verzoeken we u contact op te nemen met de uitgever.

Habakuk.nu Een helder christelijk geluid 020 344 6310 info@habakuk.nu www.habakuk.nu twitter.com/habakuknu

U vindt ons op sociale media De Oogst

35

‘U kroont het jaar met uw goede gaven, waar uw voeten gaan, druipt het van overvloed, de velden in de steppe druipen, de heuvels omgorden zich met gejubel, de weiden kleden zich met kudden, de dalen tooien zich met graan. Zij zingen en juichen elkaar toe.’ Psalm 65:12 t/m 14