MEMBER: COLLEGE EDITORS GUILD OF THE PHILIPPINESSPECIAL ONLINE ISSUE VOL XXVI NO. 2 THE OFFICIAL STUDENT PUBLICATION UNIT OF CAVITE STATE UNIVERSITY - MAIN CAMPUS T HE G AZETTE “THE WELFARE OF THE PEOPLE IS THE SUPREME LAW” ₱ ₱ ₱ ₱ ₱ ₱ ₱ ₱ ₱ ₱ : Dulot ng mabigat na problemang dala ng dalawang taong pandemya sa mga sektor ng kalusugan, edukasyon, agrikultura, at iba pa, nagsagawa ng iba’t ibang hakbang ang administrasyong Duterte upang mapunan ang pangangailangan ng mga Pilipino sa gitna ng krisis. Ngunit sa kabila ng hangaring bawasan ng pamahalaan ang bigat na dinadala ng mga mamamayan, tila mas lalo pang naging pabigat at tuluyang nilubog sa hukay ng kahirapan. Sa pagtatapos ng 2019 bago pa lamang ang pandemya, umabot na sa P7.73 bilyon ang utang ng Pilipinas. Makalipas ang dalawang taong pakikibaba sa COVID-19, muling dumagdag sa pasanin ng mga Pilipino, maging sa kasalukuyang administrasyon, ang 26.7 porsyentong pagtaas ng utang ng Pilipinas bunsod ng pandemya. (Sundan sa pahina 6-7) Paghihimay-himay sa mga naging pinsala ng dalawang taong pandemya sa pondo ng Pilipinas P12/Entertainment[G] [G] [G]P2-3/News CSG classesstudents’raisesF2Fconcerns FUNDemicP6-7/Feature KINGDOMUNWANTEDP8/Culture P9/Literary Fid EXHAUSTING PART [G] [G]
Diwa commends CvSUeños’ excellence CvSU
In addition, Clarence O. Bulan won Most Outstanding Leader with 94% of the votes, topping John Russel Buenavente (71.11%) and John Mark Z. Bayron (67.29%).
by Nadine Feliz P. Apacible and Veronica Terese A. Amparo
According to Piolo Nipay, CSG Spokesperson and Senator, CvSU will hold a blended learning set-up in which skillbased degree programs with laboratory subjects that require facility will be prioritized for the F2F classes. Meanwhile, an online and modular setup will be executed for other lectures, and laboratory subjects that are not major and not required for in-person classes; while assessments, examinations, internships, and the thesis will be allowed inside the University.Consequently, the CvSU Admin also clarified that for the first two weeks of A.Y. 2022-2023, there will be no F2F classes yet and will use some facilities for orientations and preparation for the reopening of the campus, and in the third week, other sections’ limited F2F classes will start. On the other hand, the Admin has yet to release an official announcement regarding the blended learning set-up; however, specific guidelines will be announced by the colleges, while general guidelines will be released on the CvSU Official Facebook Page.Last July 13, the Commission on Higher Education allowed state universities and colleges (SUCs) to decide on the resume of F2F classes as they believed SUCs know the most appropriate mode of learning for their students best; however, the F2F classes are not Furthermore,mandatory.sinceMarch 2022, The Gazette has also forwarded request letters for interviews and coverage of consultation to the CvSU Admin, however, no single response was received.
CSG raises students’ F2F classes concerns
COMMENDED. Central Student Government Officers SY 2021-2022 receive honor and commendation of their outstanding leadership.
OPENED UP. Newly elected CSG officers, together with the University officials, during the in-person courtesy call. (Photo courtesy of CSG CvSU Main)
Recognizing the students’ academic, leadership, athletics, and organizational milestones, Central Student Government (CSG), together with the Office of Student Affairs and Services (OSAS), hosted its second Gawad Laya’t Diwa (GLD), one of the prestigious awards in Cavite State University (CvSU), International Convention Center, May 30. The awards consist of Most Outstanding Student Organizations, Most Outstanding Student Leader, Most Outstanding Student Council, Most Influential Student, Most Outstanding Student in Academic, Most Outstanding Athlete, Member Delegate of the Year, and the OSAS Choice Award. Dr. Famela Iza Cabe-Matic, CSG Adviser and College of Criminal Justice Dean, reminded awardees that more than achievements, CvSUeños must carry the wisdom, values, virtue of excellence, and character of a true CvSUeño. Laya’t Diwa Awarding had two consecutive years of a break due to the pandemic; this year’s GLD nominations and one-week voting were conducted using a Google form link.
INDIVIDUAL CATEGORY
Mitochondrion Society received Most Outstanding Student Academic Organization with 88.53% votes over the Industrial Security Society (76.73%) and the Tourism Students Association (67.57%).Furthermore, University First-Year Student Council got the Most Outstanding Non-Academic Organization award with 100% of the votes, ahead of CvSU Musikeros (67.90%), and The Gazette (67.55%).CFC Youth for Christ-CvSU was voted the Most Outstanding Religious Organization, with 100% votes, while Student Artiste Society, obtaining 100% votes, was the Most Outstanding Performance Arts Group. The CAS-SC, CvSU-The Asclepian Society, and College of Criminal Justice-Student Council received the OSAS Choice Award, having the highest number of approved and successful activities among the student organizations. Lastly, John Rick De Leon, CSG Vice President, was hailed the Most Outstanding Officer who obtained the highest votes from the CSG A.Y. 20212022 Officers. “You can’t be a good leader, without being a good follower first. Dapat mayroon kang humility, acceptance sa mga nangyayari sa paligid,” said Vincent Mantes, BS Psychology student.
by Jairalyn R.
Out of 47 takers from CvSU, 35 were recognized as new civil engineers, where first time takers got 78.38 percent ratings, and repeaters gained 60 percent passing rate. Andrei Jan Montalban, Bachelor of Science in Civil Engineering alumnus, was also acknowledged for placing fifth in the said examination, garnering an average score of 92.65 percent. According to the Professional Regulation Commission (PRC), the national passing rate marked 42.35 percent, where 5,836 newly passed civil engineers were listed out of 13,781Majorapplicants.topics included in the examination are mathematics, surveying and transportation engineering (35%), hydraulics and geotechnical engineering (30%), and structural engineering and constructionMeanwhile,(35%).PRC announced the results of the CE Licensure Examination on May 11, five working days after the last day of board examination. “My message for aspiring board passers and top notchers is to always take delight in the Lord and He will give you the desires of your heart. And last but definitely not least, pray,” said Montalban, top 5 in the 2022 CE board examination. [G]
Upon the approaching academic year with hints of face-to-face (F2F) classes, the Central Student Government (CSG) had a courtesy call with Cavite State University (CvSU) officials to discuss CvSUans’ queries and concerns regarding the resume of physical classes, Aug. 2, Lasap Hall. John Rick De Leon, CSG President, headed the consultation to tackle the studentry’s issues as many students have reported and raised their concerns to voice out their call regarding the in-person classes.
“You will learn things and that is where you’re going to share the most influential story. When you believe in yourself, that is when people will believe in themselves,” said dela Meanwhile,Rea. Micah Alliah M. Jamera, who got 100% of the vote for Member Delegate of the Year, surpassing Reichelle Mae M. Asuncion (65.56%) and Benz Louijie E. De Paz (42.55%) dedicated her award to her fellow CvSUeños. Moreover, Itchi Ann Denniece Aquino, first dan black belt karate athlete, was hailed as the Most Outstanding Athlete of the Year. Bradon Blanker Lim-it, Bachelor of Science in Information Technology, Magna Cum Laude, got the Most Outstanding Academic Student Award, having the highest grade point average of 1.15, as per Registrar’s records.
Val Patrick P. dela Rea, third-year Bachelor of Secondary Education student was awarded as the Most Influential Student after garnering a total of 100% votes over Clarence Joy O. Bulan (90.05%) and John Mark Z. Bayron (38.20%).
STUD ORG. AWARDS College of Arts and Sciences-Student Council (CAS-SC) received 100% votes for the Most Outstanding Student Council title, edging out the College of Economics, Management, and Developing StudiesStudent Council (57.82%) and the College of Nursing-Student Council (40%).
F2F classes updates
NEWS VOL XXVI NO. 2 SPECIAL ONLINE ISSUET HE GAZETTE2
GawadNunagLaya’t
Raising CvSUeños’ concerns In CSG’s recommendation letter discussed during the consultation, a complaint from the College of Agriculture, Food, Environment, and Natural Resources was tackled after students received unclear advisories on F2F classes from deans and professors on July 11; this prompted some students to reserve dormitories with a non-refundable down payment, while others have already traveled from distant places to comply with the said announcement.Meanwhile, CSG Senators Jeriza Ybañez and Chriszean Ubas led the discussion of other student concerns which include the vague guideline for vaccination status, transportation, university requirements, budgets, and facility preparation for F2F classes.Moreover, CSG laid out suggestions to the admin such as providing a date for the start of F2F classes; releasing campus-wide new normal guidelines; implementing QR codes for contact tracing; and announcing the resume of F2F classes three weeks before the opening of classes, among others. CSG also rooted for the resume of F2F classes, as they believed the size and location of CvSU are capable of holding such, and most of the students are already fully vaccinated. “Sa initial plans ng admin about F2F classes…marami talagang estudyante ‘yung umasa na… Hindi man full F2F, pero umaasa talagang magkakaroon na kahit papaano this academic year. Inaasahan ko ‘yung mas malinaw at detailed plan na ilalabas ng admin mismo para sa conduct ng F2F classes,” said Karla Acunin, BS Psychology student. [G] [G]
LicensurepassersrecognizedinCEExam2022byJennieRoseG.PetilCaviteStateUniversity-CollegeofEngineeringandInformationTechnology(CvSU-CEIT)commendednewlypassedcivilengineersfromCvSU,markinganoverallperformanceof74.47percentpassingrateinthe2022CivilEngineering(CE)LicensureExamination,conductedonMay1and2.
Moreover, Romel Lopez, Associate Editor of PressOne.ph, reminded the importance of press freedom, and how suppressing it kills not only the voice of journalists but also the citizens as it restricts people from having access to credible and accurate information.
IN PANDEMIC
Lastly, Reb Atadero, three-time Gawad Buhay Nominee, encouraged the viewers to exercise humility and set aside ego when educating victims of fake news to effectively help them see the truth. “We must learn how to come from a place of humility. Instead of being ‘Mr. I am Right all the time’, be the person who wants to promote [the] right,” Atadero pointed out.
in delivering news effectively during the
Moreover, Brandon Blanker Lim-It, BS Information Technology Magna Cum Laude graduate, led the Pledge of Loyalty, followed by Hon. Noelle T. Legaspi, CvSU Alumni Reagent, for the induction of graduates to the CvSU Alumni Association.Ontheother hand, only 38 out of 105 completers, from the graduate programs of CvSU and the programs offered in partnership with Wesleyan College of Manila, were physically present at CvSU International Convention Centre.
Dr. Emelita Bagsit, Regional Director of the Department of Science and Technology (DOST) Regional Office-, 4-A and guest speaker, encouraged the graduates to do research studies creating sustainable developments in the country and highlighted the DOST’s Science for Change Program in the field of Science, Technology, and Innovation opportunity.
“Napakasaya namin noong nalaman namin na na-aprubahan magkaroon ng face-to-face. Binigyan kami ng kalayaan matunghayan muli ang face-to-face graduation,” said Jenny Punzalan-Abayari, a Master of Arts in Education Major in Educational Management graduate.[G] GEARING UP. CvSU Sports Delegates at the opening ceremony of STRASUC 2022. (Photo courtesy of Hydy May Joyce Rom, CvSU Secretariat/Documentation Committee)
Cavite State University (CvSU) Green Hornets, earned five gold, three silver, and six bronze medals in the Southern Tagalog Regional Association of State Universities and Colleges (STRASUC) Olympics 2022, held at Southern Luzon State University (SLSU) Lucban, Quezon, April 23-28. With the theme, “Embracing Sports Excellence in the New Normal,” CvSU participated with 34 athletes, nine coaches, and 11 committees, together with Ana Liza R. Mojica as their CvSU Sports Director. Rhealyn Villar, Bachelor of Science in Information and Technology student, secured a gold medal in the Badminton Single A Women’s Category, defeating Laguna State Polytechnic University Lakers with a score of 2-0 in the final round. Moreover, Allyssa Laylo from the College of Management, Economic, and Development Studies, also won a gold medal in Badminton Single B Women’s Category with a score of 2-0, beating her opponent from Occidental Mindoro State College Tamaraws. Meanwhile, Airalene Palomaria, Carla Millen Layaban, Marisol Lavadia, and Julie Ann Cabrera, overthrow Western Philippines University Bees taking home the championship in the Futsal 3x3 Women’s Category, with a score of 2-0. Silver medals were also awarded to Nathalei Grace Balido, Angelica Nicole Nalix, Jonnalyn Talibong, and Arlyn Fuentes under the Basketball 3x3 Women’s Category after losing to Palawan State University Bearcats with a score of Furthermore,17-12.Charl Ryan Padilla, Floyd John Puedan, Paul Andrei Rogando, and Ivan Paul Adelan of Futsal 3x3 Men Division, Ferjenson Meonada of Chess Board 2 Men Division, Marina Barbuco of Chess Board 2 Women Division, and Mark Joseph Pasia for Badminton Single B Men Division managed to secure six bronze medals. Among the 10 other State Universities and Colleges from Region IV-A and Region IV-B, PSU Bearcats ranked 1st, BatSU Red Spartans got the 2nd rank, while CvSU Green Hornets placed 3rd. “Being a student-athlete is hard but it is the best experience of my life. Time management will be crucial to your success. You’ll be juggling hours of practice, games, and travel on top of your academic responsibilities,” said Puedan.
[G]
Through Central Student Government (CSG)’s Resolution No. 2022-2, four performing arts group (PAG) coaches from CvSU Cultural Dance Troupe, CvSU Chorale Ensemble, Student Artiste Society (StArS), and Primera Hija and Prime Movers received their salary allotted for the months of September to December of the academic year 2021-2022. The 260,000 budget allocation for PAG coaches was released with the help of the approved PAG Coaches Salary Act of 2022 authored by CSG Senator Honey GeneTheBarbarona.billcame after PAG coaches expressed disappointment over unreleased salaries under CSG 2020’s office; shared in a dialogue conducted with the current CSG officers. CSG clarified on their Facebook post that allocation of funds beyond their term is out of their jurisdiction; as they can only approve financial policies in their term.In an exclusive interview with The Gazette, the coaches shared that salary release started to get confusing since the CSG 2019’s administration due to unclear changes in the salary processing, but still continued with their service.
Prominent
“Kailangan talaga natin ng mga ganitong klase ng seminars, very much timely, kasi very rampant on the internet ‘yung mga dis/ misinformation. Maigi talagang malaman natin how can we help in our own little way as students,” said Franziel Kyle Maraan, 2nd year, BA Journalism.
21st Journalism Seminar promotes media democracy SETUP. journalists tackled how the media evolved pandemic. from BENTE UNO: Ang Mundo ng Midya At Madla sa Ika-21 na Siglo Facebook Live)
View Finder
First speaker, Mav Gonzales, Senior News Correspondent of GMA 7, shared some changes in newsrooms during this pandemic such as technological advancements, separation of field teams from office teams, and work from home set-up; which enable journalists to report anywhere without being exposed to COVID-19.Meanwhile, Kathryn Roja Raymundo, Media Engagement Specialist of InternewsPhilippines, highlighted the importance of investing in reliable news and debunking wrong opinions in combating disinformation and rebuilding media’s credibility during the pandemic. Nowadays, a lot of Filipinos rely too much on various media platforms, thus, James Relativo, Philstar.com reporter, explained the benefits of teaching Media Literacy to students, as it can raise an individual’s critical thinking skills in terms of verifying information on the internet.
CSG grants 260k allocation to PAG Coaches NEW
The GSOLC’s 109th commencement exercise is the first face-to-face graduation conducted by CvSU since the pandemic following strict health safety protocols.
BENTE UNO is the second Journalism Seminar done virtually ever since the pandemic struck the Philippines.
CvSU Hornets rank third in STRASUC 2022 by Rey Iñigo Miole
NEW PROGRESS. With an approved budget of five million pesos, DZSU Radyo Kabitenyo Station was constructed as a training ground for students from journalism, agriculture, engineering, and electronic-related studies along with the College of Arts andMoreover,Sciences. it serves as a tool for information dissemination of technologies, research results, and viewpoints of students, out-of-school youth, farmers, rural and urban women, community folks, academicians, and other stakeholders. (Photo by: Irish Jhoy Villaluna) [G] by Kimberly H. Bagaporo To disseminate information about the significant role of media, and press freedom despite the issues it encounters today, fourth-year journalism students conducted their 21st Journalism Seminar themed, “BENTE UNO: Ang Mundo ng Midya at Madla sa ika-21 na Siglo,” via Zoom Meeting and Facebook Live, May JOURNALISM18-19.
(Screenshot
Edwina Roderos, University Registrar, presented the 919 graduates from Main Campus, 240 from Bacoor City Campus, 82 from Carmona Campus, 135 from Cavite City Campus, 114 from Rosario Campus, 22 from General Trias City Campus, 691 from Imus City Campus, 28 from Naic Campus, 570 from Silang Campus, 14 from Tanza Campus, and 87 from Trece Martires Campus, a total of 2,902 finishing students.
CATALYST OF TRUTH
NEWSVOL XXVI NO. 2 SPECIAL ONLINE ISSUE T HE GAZETTE 3
On the other hand, Jonathan de Jesus, Chairperson of the National Union of Journalists of the Philippines, emphasized the adverse effects of red-tagging the media, and how libel and cyber libel are being used for a long period of time to silence journalists from criticizing the government regarding their wrongdoings.
“ Kami sa PAG, whether may salary kami that year or not, we continue to teach students,” Romalc “Urie” Clamor, StArS’s coach, stated. The coaches expressed relief in receiving their salary after the approval of Resolution No. 2022-2. Meanwhile, Barbarona is set to author another legislation for PAG coaches’ salary that seeks to ensure budget allocation for the coaches this second semester.
[G][G] CvSU holds 109th (GSOLC),Schoolface-to-faceundergraduatevirtualStateritesTobyExerciseCommencementformidyeargraduatesMaryJeaneVelasquezconvenethemidyeargraduationofbatch2021-2022,CaviteUniversity(CvSU)helditscommencementexerciseforcourses,April2andaceremonyforGraduateandOpenLearningCollegeMarch31.
by Ma. Joan D. Virata
Afterward, Dr. Hernando D. Robles, University President, gave his conferment of degree and confirmation, permitting William Dollente Dar, Department of Agriculture Secretary, to relay his message about the importance of perseverance in achieving plans as they start a new life outside the campus to the graduates.
APPRENTICES
Para sa mga magbabalik-eskwela, matuto tayong siyasatin ang mga polisiya ng gobyerno hanggang sa implementasyon ng mga ito. Bilang hudyat ng pagbalik sa nakasanayan, ang limited face-to-face classes ay hakbang na nangangailangan ng konkretong plano at paghahanda hindi lang para sa kapakanan ng mga estudyante, kundi pati na rin sa iba pang mga mamamayan ng bansa. Huwag nating limitahan ang ating gampanin sa pagiging benepisyaryo lamang. Imulat natin ang ating mga mata at patuloy na mag-ingat at sumunod sa mga health protocols; sapagkat ang pagbababa ng depensa sa kalabang hindi nakikita, ay muli lamang maghahatid ng pangamba at panganib para sa bawat isa. Magsilbi tayong boses na maninindigan sa tunay na responsibilidad ng pamahalaan sa kanyang nasasakupan, ‘pagkat hindi sapat na kahandaan ang “pwede na” habang nananatili pa rin ang bansa sa gitna ng isang pandemya. and students, when they just started trying their best to get back to faceto-face engagements, may consider again relying more on the work-fromhome or online class set-up, due to the rampant inflation to transportation fare and gasoline price. One of the most affected by the harsh economic conditions of the rising fuel costs are the jeepney drivers. In a New York Times article, Dione Dayola is one of the struggling jeepney drivers in the Philippines recalled that before the fuel price hikes, he would bring home around P839.79 a day– an unfathomable huge difference to what he is earning now which is P223.94. Dayola was quoted in the article saying: “How do you expect to live on that?”
SENIOR STAFF A D V I S E R S
Domino Effect
Opinion VOL XXVI NO. 2 SPECIAL ONLINE ISSUET HE GAZETTE4 editorial CONSULTANTS THE GAZETTE SPECIAL ONLINE ISSUE XXVI NO. 2 PUBLISHER: CvSU Students
Corkscrew MARICRIS V. MALIGLIG [G] Blyth C. Tacbobo, Jennie Rose G. Petil, Kimberly H. Bagaporo, Ma. Joan D. Virata, Maricris V. Maliglig, Veronica Terese A. Amparo
Filipinos, eventually, are left with no choice but to rethink their budgets and prioritize basic commodities.
Ms. Erica Charmane B. Hernandez, Ms. Lisette D. Mendoza [G]
Reality Check
Immanuelle G. Reyes, Kristine Mae P. Fernandez, Marque Earl B. Deferia, Reynalyn A. Amonggo Bianca P. Portuguese, Irish Jhoy C. Villaluna, Jairalyn R. Nunag, Joanna G. Laddaran, Nadine Feliz P. Apacible, Sofia Marie P. Paguagan, Wenonah Magne R. Llagas
Workers [G]
In a progressive era when there’s a choice to progress, why regress? The controversies wrapped in the Roe Vs. Wade, described as a colossal landmark decision in the year 1973 which gives women the right to abortion, has recently been overturned which caused outcries not only among women but the men and the youth of this generation.Numerous youth brought their disappointment on the recent happening regarding the said overturning of the internet and different social media platforms. Their sentiments are about how the decision of changing these rights for abortion should not be in the hands of men who do not know the hardships and challenges of women. These are women who go through body changes and trauma during times of unwanted and unsuccessful pregnancies. In the present time, with a heavily religion-influenced country with the majority of the population being Christian, issues like abortion are stigmatized. People who seek the service are denied the opportunity to have it, they are left without a choice but to opt for unsafe practices. In addition, due to the reasoning that it may only encourage pre-marital sex that continues to be considered taboo in the country, sex education is being set aside. All this leads to a skyrocketing number of teenage and unwanted pregnancies which put young women’s lives at risk.
Jenebelle P. Ilagan, Mary Jeane R. Velasquez, Patricia Mae T. Medina, Rey Iñigo Miole Twitter.com/thegazettespu
Medical Assurance
To be able to improve and lift our economy from its low state, the leaders currently sitting in the positions must be economically-aware, acquire the knowledge and skills that will primarily prioritize the needs of the environment and underprivileged. n our part as citizens, we should participate and do the best we can to help in nation-building.
SUPPORT STAFF
Undesirably, a war between two countries that proceeded like a domino effect inevitably caused phenomenally farreaching outcomes that hurt the many. They just can’t easily escape the struggles; because it is a domino effect, and we are all part of the collateral damage. However, when the government is the ones at fault and purposely fails, are we really the ones who should suffer and sacrifice? No, because we do not owe them anything and we are entitled to wise, truthful and principled governance. As Filipinos, we deserve the best.
Necisto U. Sytengco, chairman of SBS Philippine Corporation said that all problems are manmade problems, and all manmade problems have man-made solutions. But the real question is, how willing are we to solve the problem? Enough to be wise or enough to be ‘resilient’? Due to the higher annual growth rate in the prices of food and non-alcoholic beverages (which saw a rise from 4.9 percent in May 2022 to 6.0 percent in June 2022), Philippine Statistics Authority (PSA) believes that it caused the inflation rate to become higher. Moreover, PSA further noted that the same dramatic price hike in items such raw foods, fruits and nuts food products ballooned to 1.1 percent compared to May 2022’s -2.4 percent, hence, the annual double-digit food prices are expected to increase, particularly in meat, fish and vegetables. The Philippines’ inflation rate, according to the agency, surges for the fourth straight month to 6.1% in June, from 5.4% in May–a three-year high since November 2018’s 6.1 percent and October 2018’s 6.9 percent. Despite all the serious problems the Filipinos are facing, when the newly-elect President Ferdinand Marcos Jr., was asked about his views in addressing the rising prices, he did not mention any concrete plans for the failing economy which resulted in him receiving various negative reactions. He plainly “disagrees” with the 6.1 percent inflation rate reported by the PSA and said: ”We are not that high.”
CampusMain-UniversityStateCaviteofUnitPublicationStudentOfficialThe
Lumiere NADINE FELIZ P. APACIBLE
“The Welfare of the People is the Supreme Law” SERVE THE PEOPLE. Editorial Office at Room 205, Student Union Building Facebook.com/TheGazetteCvSU Instagram.com/thegazettespu
“By the end of 2021, there would be 166,775 families [that] will be led by minors throughout the country. This will include 60,000 plus who will give birth in 2021 and about 100,000 minors who continue to be heads of their families from previous years,” said Commission on Population and Development (POPCOM) Executive Director Juan Antonio Perez III on an online forum by University of theThisPhilippines.statistic is an alarming number for our country, not only because of the poverty we continue to be facing but also due to our healthcare system that is not up to par. According to the United Nations Children’s Rights & Emergency Relief Organization, 1.8 million Filipino children in 2019 were abandoned or displaced. With numbers in hand for teenage pregnancy, poverty, violence, and substance abuse, is it not time to give women and families a choice? There are thousands of reasons why choice should be given for women, and families who are expecting and are surprised with the least thing they expect. There should be a choice for children, and teenagers, who experimented and did not know what they were playing with.Life is indeed an important thing to be considered, but it is also important to put in mind the living situation, and realities. Abortion is not the first choice to many, it is an end choice; it is for women who waited and discovered the worst realities for an unborn fetus whose life may not be the quality she wishes for; it is for the young children abused and are not ready to raise a child; it is for families who have to choose between a life and an embryo that may kill their loved one. It is never an easy choice, but it is theirs to have. So with this reality of life, choose to move forward and not step back.
Sa pagsisimula ng limited face-toface classes sa darating na semestre sa ating unibersidad, mahalagang magsaliksik upang magkaroon ng kamalayan hinggil sa mga aksyong titiyak sa ating kaligtasan. Kung ngayon pa lang ay hindi na nasusuri ang mga inilalatag na polisiya, higit na nakababahalang itaya ang kaligtasan ng daan-daang mag-aaral gayong malinaw na wala pa ring konkretong planong naihahain ang pamahalaan kasabay ng papalapit na araw ng pasukan. Importanteng magkaroon ng laan na budget upang maisaayos ang sistemang titiyak sa proteksyong pangmedikal ng mga estudyante. Sapagkat nabawasan man ang pasanin ng mandatoryong kontribusyon, hindi pa rin nito nabubura ang banta sa kalusugan. Sa halip, ay nalipat lamang sa mga estudyante ang responsibilidad na siguraduhin ang pansariling proteksyon.
Sa panahon ng krisis, lumilitaw ang mga problemang nakaugat sa pagkukulang. At sa pagpapatuloy ng mga hakbang, malinaw na nananatili ang matagal ng sakit na epidemya—hindi sa bansa kundi sa pamahalaan. Kasabay ng anunsyo ukol sa limited face-to-face classes, ang naunang pagre-require ng Inter-Agency Task Force (IATF) sa mga estudyante na magkaroon ng medical insurance. Ito ay upang siguruhing matutugunan ang mga medikal na gastusin sakaling tamaan ng COVID-19, bagay na kapaki-pakinabang sana para sa mga estudyante lalo na kung maisasagawa nang maayos ang implementasyon. Subalit isang buwan lamang matapos maipatupad ang polisiya, binawi rin agad ito ng IATF sa rekomendasyon ng Commission on Higher Education. Bagama’t iginiit ng National Union of Students of the Philippines ang naturang insurance bilang dagdag pahirap sa mga walang sapat na kakayahang magbayad ng kontribusyon, hindi maitatanggi na isa ito sa mga inaasahang magbibigay proteksyon sa nalalapit na balik-eskwela. Magmumula ang medical insurance sa Philippine Health Insurance Corporation, kung saan projected na umano ang mga benepisyo kung patuloy na bababa ang mga kaso ng COVID-19 sa bansa. Gayunpaman, maging ang naunang polisiya ay walang kasiguraduhan dahil maliban sa walang bukod na pondo ang korporasyon para rito, hindi rin tiyak kung sasapat ito sakaling muling tumaas ang mga aktibong kaso sa pagsisimula ng in-person classes. Samantala, nito lamang Hulyo ay bahagyang tumaas ang bilang ng mga naitalang kaso ng COVID-19 bunsod ng mga transmisyon ng Omicron BA.5 variant. Pasok man sa lowrisk, hindi pa rin tuluyang masisiguro ang patuloy nitong pagbaba habang umuusbong pa ang mga bagong variant.
Liga o pagkalinga? Kompetisyon o epektibong solusyon? Mananatili na lamang bang iwan sa progreso ang legasiya ng mga kabataang pag-asa ng bayan? Sa ilalim ng RA 7160 o Local Government Code noong 1991, naitatag ang Sangguniang Kabataan (SK), konsehong nagrerepresenta sa hanay ng kabataang binubuo ng chairman at pitong council members na naglalayong magsulong ng mga programa, o kampanyang tutugon sa mga suliranin sa kanilang sektor.
- Kyla Nicole A. Valencia BSMT 2-4 “Depende, dahil may mga guro na nagsasagawa nito, ngunit ‘di dinadaluhan ng ilang mag-aaral, at may mga mag-aaral ding nananawagan ng konsultasyon, ngunit ‘di pinapaunlakan ng ilang mga guro.”
We penalize women for terminating an unintended pregnancy, but in all reality, it is more of a crime to rob women of the freedom of bodily autonomy, impeding their access to an essential medical service.
OpinionVOL XXVI NO. 2 SPECIAL ONLINE ISSUE T HE GAZETTE 5 INK SPOTINK SPOT REY IÑIGO MIOLE
Kailangan pagtibayin o amyendahan ang mga batas o panukalang tumutuon dito o magpasa ng mas substansyal na batas upang hindi tuluyang malubog ang bansa sa maling impormasyon.Walangkahahantungan ang paniniil sa pamamagitan ng disimpormasyon dahil pilit na lilitaw ang katotohanan kahit anong pagtatakip ng mga nasa kapangyarihan.
As the youth of today, it is important that we learn that this is not an issue that excludes subjects such as us. Our reproductive rights are our human rights. We should now stop steering the minds and bodies of women because in doing so, we are putting them in a strict and brutal state of control.Being the students that we are, it is our obligation to use the platforms we enjoy today to create a safe space where we can have more open discussions about topics that deserve more light such as this one.
Recently, Save the Children Philippines called to the schools, and public officials to ensure the safety of children placed at a higher risk of sexual exploitation, and abuse amidst the pandemic where “families resort to easy money due to deepening poverty”. Moreover, on March 9 of this year, the World Health Organization released a set of consolidated guidelines on abortion, recognizing it as an essential medical service. Written on the guidelines is: “In countries where induced [G] Serbisyong Progresibo
- Prince Joshua Cabrito BAELS 3-1
Tila mga mapagbalat-kayong candies ang mga fake news na nagkalat sa social media na gumugulo sa kaisipan ng mamamayang tumatangkilik nito. Ayon sa #FactsFirstPH, political-themed articles ang nangungunang kumakalat na fake news sa social media, ito’y nagmistulang mga cavities na sumisira sa kredibilidad ng factual news. Batay sa survey ng Social Weather Station noong 2021, 51% ng mga Pilipino ang hirap tumukoy ng fake news na kanilang nakikita sa social media. Upang mapatunayan ang kredibilidad nito, tiyaking ang impormasyong makikita online ay mayroong suporta ng mga mapagkakatiwalaang sanggunian nang sa gayon ay maiwasan ang pagkasira at pagkabulok ng malinis at matibay na ngipin.
Corrosive Sweeteners
Bagama’t may ilang opisyales ng SK na tagumpay at aktibong nakikilahok sa pagbibigay serbisyo sa kabataan, may ilan pa ring nananatili sa mabagal na inisyatibong gampanan ang maayos na panunungkulan. Ayon sa pag-aaral ng Department of Interior and Local Government at United Nations Children’s Fund noong 2007 na “The Impact of Youth Participation in the Local Government Process: The Sangguniang Kabataan Experience”, ang lebel ng partisipasyon sa SK ay nananatiling mahina sa ibang aspeto gaya ng pangangasiwa ng mga makabuluhang programa na tutugon sa isyung kinakaharap ng kabataan.
Kaugnay nito ang mga alegasyon sa SK gaya ng pagpapatupad ng low-impact at short term na programang hindi makabuluhan, gayundin ang katiwalian gaya ng pagharap sa corruption charges ni Jane Cajes, former national president ng Sangguniang Kabataan Federation noong 2010, dahil umano sa hindi tama nitong pangangasiwa sa pondo ng SK. [G] [G] [G]
Lahat tayo’y may kalayaang magsalita kaya nararapat lamang na maging kritikal sa mga boses na ating pinapakinggan dahil hindi lahat ng ating naririnig ay katotohanan. Sa pag-implementa ng lockdown at pisikal na distansya nitong pandemya, maraming Pilipino ang nahanap ang pansamantalang kasiyahan at libangan sa social media. Ngunit bukod sa kaaliwan ay naging sanhi rin ito para lumaganap ang disimpormasyon sa bansa. Ayon sa datos na inilabas ng online reference library na Data Reportal nitong Pebrero 2022, 76.01 milyon na mga Pilipino ang gumagamit ng internet, at karamihan sa mga ito ay nasa edad 16-64 na inaabot ng 10 oras at 27 minuto sa paggamit ng social media Dahil sa dami ng oras ng mga Pilipino sa internet, mas lumago ang bilang ng mga vloggers at content creators sa pangunahing social media platforms gaya ng Facebook, TikTok, at YouTube. Kasabay din nito ang pagdami ng mga internet trolls na nagpapalaganap ng disimpormasyon kapalit ng salapi. Sa katunayan, nito lamang ika-10 ng Mayo ay umamin sa live radio show na Magic 89.9 ang isang think tank na maraming pulitiko talaga ang nagbabayad para gawing makinarya ang maling impormasyon. Sa kabila ng disimpormasyon sa social media, nito lamang ika-1 ng Hunyo ay inanusyo ni Presidential Communications Operations Office Secretary na si Atty. Trixie Cruz-Angeles na isinusulong niyang mabigyan
According to Clarita Padilla, Spokesperson of the Philippine Safe Abortion Advocacy Network, 610,000 Filipino women induced abortion in 2012 alone. 100,000 of which were hospitalized while 100 died due to unsafe abortion complications, and numbers are seen to increase proportionally as the population increases every year. From the abortion herbal concoctions sold in front of Quiapo Church to abortion pills sold online, chances are, you or someone you know, knows where to gain access to it. This issue is even more worth discussing as the pandemic evolves into a reproductive and child’s rights crisis as most people are forced to be confined inside their homes.
“Oo/P’wede, sapagkat karapatan ng mga magaaral na malaman ang estado ng kanilang grado bago ito ilagay sa student portal.”
Abortion is an essential health service, it should be treated as one.
- Marie Ysabel N. Manzano BS Agriculture 2-5 “Minsan nagkakamali rin ang guro sa paglagay ng grado kaya’t mas mabuting malaman muna ito ng estudyante bago ilagay sa student portal. Meron o wala mang magbabago sa ating grado at least aware tayo na yun na yun na ang ating final na grado.”
VERONICA TERESE A. AMPARO Stitches
As this matter starts to appear in the social discourse as an electoral issue, now is the time to finally open up the discussions again. Decriminalizing abortion is the absolute solution to this. With that, women will be able to have freer access to the service that will cater to their reproductive rights.We tend to ostracize those people who undergo the procedure and label them as immoral for the action. We are obsessed over the “life of the unborn” that we fail to recognize the need for a proper environment for them to grow and live in the first place, isn’t that disguised hypocrisy?
Pabor ka ba sa isinusulong ng CSG na grade consultations?
Noong 2013, pinirmahan ni dating pangulong Benigno Aquino III ang RA 10632 o pansamantalang postponement ng SK elections at pagpapatigil ng operasyon nito mula Oktubre 2014 hanggang Pebrero 2015 upang maisaayos ang reporma ng naturang youth council. Noong 2016, isinabatas naman ang RA 10742 o ang Sangguniang Kabataan Reform Law, kung saan nabago ang age requirement ng mga nagnanais tumakbo sa SK mula 15 hanggang 17 na ngayon ay 18 hanggang 24 taong gulang na; hindi na rin maaaring tumakbo ang mga kaanak ng kasalukuyang opisyales ng barangay, at sasailalim din ang mga ito sa leadership training Ang pagsasanay sa mga SK sa pamamagitan ng leadership trainings gaya ng tamang paggamit ng budget para sa mga makabuluhang proyekto, at ang pagsubok sa kanilang kakayahan ay isa ring hakbang upang mahasa sila bilang kabataang-lider na may talino, integridad, at kapasidad na paglingkuran ang kanilang hanay sa oras na sila ay maihalal. Para sa mga kabataang lider, tandaang kaakibat ng responsibilidad ang pagkakaroon ng prinsipyo at paninindigan. Hindi lamang dapat natatapos sa mga panandaliang aliw gaya ng liga at barangay competitions ang kanilang serbisyo, sapagkat mas kapaki-pakinabang ang pagkakaroon ng mga programa o proyektong makabuluhan. Tandaan na walang magiging pag-usad kung atras-abante ang progreso. Sa halip na manatili sa nakasanayan, marapat lamang na pagtibayin at gawing progresibo ang legasiya ng bawat kabataang magiging boses at pag-asa ng bayan.
The Philippines has one of the most restrictive laws against abortion, rooted in the religious beliefs we hold so tight to. However, criminalizing abortion is not a prevention, it just makes women resort to unsafe and illegal alternatives.
abortion is highly restricted by law or unavailable due to other barriers, safe abortion has often become the privilege of the rich”. Nonetheless, it’s important that we don’t take this privilege for granted–not treating abortion as an emergency card we pull when we are placed at an inconvenience.
Off Our Bodies Boulder MA. JOAN D. VIRATA Misleading Voices Boomerang JENEBELLE P. ILAGAN ng akreditasyon ang mga vloggers at content creators para makapag-balita sa Malacañang. Ikinabahala ito ng mga mamamahayag kabilang ang National Union of Journalists of the Philippines (NUJP) dahil maaari nitong i-deskredito ang media. Kinuwestiyon din ng NUJP kung sino ang may pananagutan sa mga isasapubliko ng mga vloggers at content creators Isang malaking problema sa panukalang ito ay ang kawalan ng kwalipikasyon at kredibilidad sa paghahayag ng impormasyon ng mga vloggers at content creators sa internet. Matatandaang si John Anthony Jaboya, Vice President for Internal Affairs ng United Vloggers and Influencers of the Philippines, na humihingi ng akreditasyon, ay nagtanggal ng higit 100 na bidyong naglalaman ng disimpormasyon matapos itong itama at imbestigahan ng ilang media outlets. Mahalaga ang maiging pagsusuri ng mga vloggers at content creators sa mga impormasyong kanilang inilalabas nang magamit nila ang kanilang impluwensya sa tama. Sa kabilang banda, tungkulin natin ang maging mapagbantay sa bawat impormasyong isinasapubliko.
pandemya Graphics and Page Design by Sofia Marie P. Paguagan (Mula sa pahina 1)
Sa inilabas naman na tala ng Bureau of the Treasury noong ika-4 ng Marso, umabot na agad sa P12 trilyon ang kabuuang utang ng Pilipinas sa unang buwan pa lamang ng taong 2022. Samantala, tumaas naman ito ng 2.6 porsyento o P301 bilyon mula sa naitalang 11.97 trilyon sa pagtatapos ng Disyembre 2019. Kung ikukumpara naman sa kaparehong buwan noong nakaraang taon, tumaas din ito ng 16.5 porsyento bunsod ng patuloy na pagdami ng gastusin ngayong pandemya.
FEATURE VOL XXVI NO. 2 SPECIAL ONLINE ISSUET HE GAZETTE6
Samantala, noong ika-29 ng Mayo, inaprubahan din ng China-led Asian Infrastructure Investment Bank ang P38 bilyong pautang bilang dagdag pondo laban sa COVID-19. Kasunod nito ay muli na namang inaprubahan ng World Bank ang P25 bilyong pautang para sa gobyerno. Kaya naman, noong ika-31 ng Mayo sa parehong taon, umabot na sa P246 bilyon ang kabuuang nautang ng gobyerno upang malabanan ang COVID-19 at maisalba ang mga Pilipino na lubusang naapektuhan ng krisis.
Matapos magpatupad ng Community Quarantine sa buong Luzon noong Marso 2020, naging malaking hamon sa pamahalaan kung paano matutugunan ang pangangailangan ng mga Pilipino sa gitna ng krisis. Dito inihayag ng gobyerno na naghanda sila ng P600 bilyon bilang inisyal na tugon sa pandemya. Kalahati ng pondong ito ay magmumula sa mga pautang, ayon sa Department of Finance. [Taong 2020] Ika-8 ng Marso nang magdeklara si dating pangulong Rodrigo Roa Duterte ng public health emergency dahil sa patuloy na pagdami ng kaso ng COVID-19 sa bansa. Isang linggo lamang matapos nito, ay agad na nagpaabot ng P150 milyon ang Asian Development Bank (ADB) upang asistahan ang Pilipinas sa pagkontrol ng kumakalat na virus Samantala, pagsapit ng ika-16 ng Marso, inilahad ng administrasyong Duterte na umabot na sa P27.1 bilyon ang nakalaan sa paunang planong pagtugon sa krisis. Nagmula ang pondo sa Philippine Amusement and Gaming Corporation, Philippine Charity Sweepstakes Office, at donasyon ng ADB kung saan: P14 bilyon ang nakalaan para sa pagpapalakas ng industriya ng turismo; P3.1 bilyon sa Department of Health (DOH) at para sa karagdagang test kits at hospital gear; P3 bilyon para sa scholarship programs ng Technical Education and Skills Development Authority habang P2 bilyon ang inilaan ng Department of Labor and Employment (DOLE) para sa mga displaced workers; P2.8 bilyon para sa mga magsasaka at mangingisda; P1.2 bilyon sa Social Security System unemployment benefits para sa mga displaced workers; at ang natirang P1 bilyon naman ay inilaan ng Department of Trade and Industry para sa mga maliliit na negosyo na naapektuhan ng pandemya. Dagdag pa rito, noong ika-18 ng Marso ay inaprubahan ng World Bank ang paglalaan ng P5 bilyong pautang para sa Philippines COVID-19 Emergency Response Project na ipinatupad ng DOH. Layunin ng proyektong ito na makapagbigay ng Personal Protective Equipments (PPE), drugs gaya ng antivirals, antibiotics, at essential medicines, medical supplies katulad ng mga intensive care unit equipment and devices gaya ng mga mechanical ventilators, cardiac monitors, portable x-ray machines, at laboratory equipment; at mga test kits Ika-23 naman ng Marso nang nagpautang din ang Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP) ng P300 bilyon bilang karagdagang tulong sa pagtugon ng gobyerno sa kinakaharap na krisis. Ayon kay Benjamin Diokno na noo’y BSP Governor, ang pondong pautang ay gagamitin bilang suporta sa mga maaapektuhan ng Enhanced Community Quarantine para sa susunod na 60 at 90 araw. Kasunod nito, ika-28 ng Marso nang aprubahan ng Inter-Agency Task Force ang dalawang buwang emergency subsidy program para sa 18 milyong pamilya. Nagkakahalaga ito ng P200 bilyon at kada pamilya na nasa probinsya ay inaasahang makatatanggap ng P5,000 kada buwan, habang ang mga nasa Metro Manila naman ay makatatanggap ng P8,000 kada buwan. Subalit, noon lamang ika-2 ng Mayo ay nanagawan si Senator Leila De Lima na kinakailangang magkaroon ng masusing imbestigasyon patungkol sa implementasyon ng emergency subsidy program. Matapos matuklasan na milyon-milyong pamilyang Pilipino pa ang hindi pa rin nakatatanggap ng subsidiya. Sa kabila ng magandang layunin ng proyektong ito na makatulong sana sa mga kababayanan nating lubos na naapektuhan ng pandemya, tila ito pa mismo ang nagbigay ng dahilan upang mawalan ng pag-asa ang ating mga kababayan na maka-ahon ngayong pandemya. Sa kabilang banda, aminado naman si Carlos Dominguez III, Finance Secretary, sa posibilidad ng pagbagsak ng ekonomiya ng Pilipinas kasabay ng pagkumpirma sa planong muling pag-utang ng gobyerno ng aabot sa P280 bilyon mula sa World Bank at ADB. Ika-10 naman ng Abril nang muling apbrubahan ng World Bank ang P25 bilyong pautang para pa rin sa patuloy na pagresponde ng Pilipinas sa COVID-19. Samantala, tatlong araw lamang matapos apbrubahan ng ADB ang P76 bilyong pautang noong ika-24 ng Abril, muli itong nag-abot ng adisyunal na P10 bilyong pautang sa gobyerno bilang karagdagang tulong.
Sa loob lamang ng mahigit tatlong buwan ay hindi lamang nalugmok sa pandemya ang bansa, kundi pati na rin sa patong-patong na utang para lamang maresolba ang mga problemang dulot ng COVID-19. Subalit, sa kabila ng maraming donasyon at pautang na natanggap ng gobyerno, tila hindi pa rin nakabangon ang mga Pilipino mula sa pagkakalubog dahil sa kawalan ng konkretong plano o solusyon mula sa pamahalaan pagdating sa usapin ng pandemya, sa halip, mas nadagdagan pa ang kanilang mga pasanin nang sumunod na mga taon. [Taong 2021] Tumaas naman ng 0.73 porsyento o P79.81 bilyon ang utang ng Pilipinas noong Mayo 2021 matapos itong pumalo sa P11.07 bilyon—mas mataas kumpara sa utang noong Abril 2021 na pumalo sa 10,991 bilyon, kung saan 28.5 porsyento nito ay sourced externally habang ang 71.5 porsyento naman ay mula sa domestic borrowings Kasunod nito, pagsapit ng Oktubre ay umabot na sa 11.7 trilyon ang kabuuang utang ng Pilipinas. Itinuturing ito na pinakamalaking utang sa kasaysayan ng bansa matapos ang utang na iniwan ni dating pangulong Ferdinand Marcos Sr. Kasabay ng matinding paglobo ng utang ng Pilipinas, ay siya ring paglobo ng bilang ng mga taong nawalan ng trabaho gaya na lamang ng mga jeepney drivers na napilitang tumigil sa pamamasada dahil sa nagdaang lockdown Malaking kawalan ito para sa kanila lalo na’t umaasa lamang ang mga manggagawang ito sa katiting na sahod upang buhayin ang kanilang pamilya. Dagdag pa rito, kapansin-pansin din ang pagdami ng mga taong nagugutom na umaasa lamang sa ayudang ipinamimigay ng pamahalaan. Sa kabila ng pondong nahawakan ng pamahalaan, tila hindi pa rin ito naging sapat at mas lalo pa nitong nilubog ang mga Pilipino sa kumunoy ng kahirapan. Sa pananaw ng maraming ekonomista, hindi dapat katakutan ng mga Pilipino ang trilyon-trilyong utang ng administrasyon sapagkat normal lamang ito para sa isang bansa na nasa ilalim ng state of emergency. Sa halip, ang dapat na pagtuunan ng pansin ay kung nagagamit ba nang maayos ang mga inutang na pondo.Kung babalikan ang mga naging proyekto at pinagkagastusan ng administrasyong Duterte sa panahon ng pandemya, kapansin-pansin na hindi ito lubusang naging epektibo upang mas mapabuti ang kalagayan ng mga Pilipino. Sa kabila ng walang sawang pag-daing ng mga health workers, mga manggagawa, at maging ng mga regular na mamamayan, ay tila mas pinili ng administrasyon na magbingi-bingihan at magbulag-bulagan sa halip na ilaan ang pondo upang matugunan ang mga pangangailangang ito. Sa unang buwan pa lamang ng pandemya noong 2020, kabilang na sa mga hamong kinaharap ng administrasyong Duterte ang pagbili, pagkuha, at pagbibigay ng mga pangangailangan ng mga mamamayang Pilipino partikular na ang pagsuporta sa hanay ng mga healthcare workers. Ang kakulangan sa pondong tutugon sa mga pangangailangan at daing ng mamamayan, maging ng healthcare workers ang pangunahing naging dahilan ng patuloy na pagkakalubog ng Pilipinas sa sandamakmak na utang. Ika-26 ng Marso taong 2020, naisabatas ang Republic Act 11469 o ang Bayanihan to Heal as One Act. Sa ilalim ng batas na ito, naideklara ang state of national emergency at nabigyan si Duterte ng kaukulang kapangyarihan upang maisaayos ang pondo mula 2019 hanggang 2020 at mai-ayon sa mga kasalukuyang pangangailangan sa panahon ng pandemya. Ika-25 at 26 ng Marso rin nang makatanggap ng P5,000 ayuda ang 8,641 displaced workers mula sa labor department. Sa kabuuan, mayroong inilaang P1.2 bilyong pondo para sa 250,000 na manggagawa. Samantala, sa pagpasok ng Abril ay nakatanggap naman ang Department of Social Welfare and Development ng P100 bilyon para sa unang buwan ng pamimigay ng ayuda sa mga mahihirap na pamilya. Bukod pa rito, nilagdaan din ni Duterte ang Administrative Order No. 28 noong ika-6 ng Abril 2020 na naglalayong magbigay ng on-time Special Risk Allowance (SRA) para sa mga medical frontliners. Mas malaki ito ng 25 porsyento kumpara sa normal na sahod ng isang public health worker. Subalit, giit ng ilang medical frontliners, bukod sa maliit ito para sa mga manggagawang “exposed” sa COVID-19, ay maraming nurses ang hindi nakakakuha ng P5,000 SRA. Ayon pa kay Jocelyn Andamo, Filipino Nurses United Secretary-General, may mga natanggap siyang mensahe kung saan P2,000 hanggang P3,000 lamang sa loob ng anim na buwan ng pagtatrabaho ng mga pondong upang sugpuin ang Mga naging gastos bunsod ng
ginamit
DEPOSITS : Pinagmulan
pandemya WITHDRAWAL :
Bago matapos ang taong 2021, tuluyan nang pinirmahan ni Duterte ang national budget para sa kasalukuyang taon. Nagkakahalaga ang pondo ng P5.024 trilyon, mas mataas ito ng 11.5 porsyento kumpara sa national budget noong nakaraang taon. Dagdag pa rito, ang pondong ito ay gagamitin para sa mga maging aksyon laban sa pandemya at para sa pagpapatuloy ng “legacy” sa pagpapaunlad ng imprastraktura. Kung iisipin, marami at malayo ang pwedeng marating ng Pilipinas gamit ang pondong ito. Posible rin na tuluyan na tayong makabangon mula sa pagkakalugmok sa pandemya ngayong taon. Gayunpaman, ang lahat ng ito ay wala pang katiyakan. Kung babalikan natin ang mga kaganapan bago ang Halalan 2022, matatandaang walang naihaing malinaw na plataporma si pangulong Ferdinand Marcos Jr. hinggil sa kanyang magiging hakbang upang mawakasan at maresolba ang problemang dala ng pandemya sa bansa. Dahil dito, hindi pa tiyak kung ano ang kaniyang magiging prayoridad ngayong taon at kung sa paanong paraan niya gagamitin ang pondo. Kasabay rin nito ang takot ng mga mag-aaral na magsisipagtapos at kalaunan ay hahanap ng trabaho at papasan o magbabayad ng mga utang na ito. Mulat man sa responsibilidad na meron sila para sa bayan, hindi pa rin maiaalis ang pangamba sa mga kabataan na sa panahong nagsisipagtaasan ang bilihin sa merkado, ay hindi magiging sapat ang kanilang magiging sahod. Dagdag pa rito, naroon din ang bangungot na hindi nila matamasa ang buwis na kanilang babayaran dahil malaki ang posibilidad na mapunta itong muli sa mga bulsa ng mga Mahalaganamumuno.angpagkakaroon ng konkretong plano at hakbangin lalo na’t kasalukuyan pa rin tayong lumalaban sa pandemya. Dapat lamang na masiguro ng kasalukuyang administrasyon na hindi na mauulit ang mga pagkakamali ng nagdaang lider lalo na pagdating sa paghawak at paggastos ng pondo ng taong-bayan. Nararapat lang din na matukoy kung saan napunta ang mga nawawalang pondo at mapanagot ang mga taong may kinalaman dito. Dapat lamang na mas maging tiyak ang kasalukuyang lider ng bansa para sa kanyang magiging hakbang para sa pag-ahon at muling pag-unlad ng Pilipinas mula sa krisis na kinakaharap. Mahalaga na palaging bukas ang kanilang mga mata sa kalagayan ng mga Pilipino at mga tengang didinig sa daing ng mga nangangailangan, dahil ang bawat hakbang ng pamahalaan para sa bansa ay dapat na sumasalamin sa pangangailangan ng masa. Sa kahuli-hulihan, ang “unity” na isinusulong ng kasalukuyang administrasyon ay hindi matatawag na konkretong plano, sa halip, ito ay magsilbing resulta ng isang maayos, malinis, at tapat na pamamahala hanggang sa mga susunod pangHinditaon.kailanman dapat ikatakot ang pagkalampag sa administrasyon upang magkaroon ng transparency. Karapatan ng bawat Pilipino na malaman kung saan napupunta ang kanilang buwis na binabayaran, maging ang mga pondong inutang. Dahil sa bandang huli, ang lahat ng pondong hawak ng pamahalaan ay nararapat lamang na mailaan para sa ikabubuti ng nakararami at ikauunlad ng bayan.
FEATUREVOL XXVI NO. 2 SPECIAL ONLINE ISSUE T HE GAZETTE 7 ang natanggap ng ilang nurses, habang may ilan ding walang natanggap. Kung tutuusin, ang SRA na lamang ang nagsisilbing konswelo ng gobyerno para sa ating medical frontliners na patuloy na tinataya ang kanilang buhay upang labanan ang pagtaas ng kaso ng COVID-19 sa bansa, subalit maging ito ay hindi pa rin maayos na naipatutupad ng pamahalaan. Sa inilabas na ulat ng Department of Finance noong ika-21 ng Abril taong 2020, umabot na sa P1.49 trilyon ang kabuuang response package ng gobyerno kung saan ang P310 bilyon rito ay hiram mula sa mga foreign sources. Sa nasabing response package, plano ng gobyerno na maglaan ng P648.521 bilyon sa pagbibigay ng tulong, pautang, pambili ng medical equipment, at pagbibigay ng ayuda sa mga mahihirap. Samantala, P58.8 bilyon naman ang ilalaan para sa mga test kits, protective gear, health insurance, at karagdagang pasahod sa mga health workers.
:
BALANCE : Kalagayan ng mga natira at nawalang pondo sa kalagitnaan ng pandemya
[G]
TRANSFERS : Mga sitwasyon at problema na naipamana sa administrasyonkasalukuyang
Isa pa sa pinakamatunog na balita nitong pandemya ay ang pagpapagawa ng Dolomite Beach upang mapaganda ang Manila Bay. Ayon sa Department of Environment and Natural Resources, pinaglaanan ng P349 milyon ang proyektong ito para sa unang phase ng “beach nourishment” nito. Muli naman itong pinagkagastusan ng P265 milyon para sa pangalawang phase o sa pagpapalawak nito. Ang nasabing proyekto ay umani ng samut-saring pambabatikos mula sa mga mamamayan lalo’t higit sa social media na binansagang ‘kasayangan’ na maidaragdag sana sa proyektong tutuldok sa COVID-19. Sa kabila ng ulat na wala itong mabuting maidudulot sa kalusugan, dinepensahan pa rin ni Duterte ang nasabing proyekto at sinabing “Dolomite is beautiful to the eyes.” Kung susuriing mabuti, hindi maikakaila ang naging kapabayaan ng administrasyong Duterte sa paraan ng paggasta sa mga pondong kanilang nakalap. Patunay nito ang naging pagtaas ng pondo para sa ahensyang nakatutok sa imprastraktura na umabot sa P695.7 bilyon at pagliit naman ng pondo para sa mga ahensyang pangkalusugan at ayuda na nagkakahalaga lamang ng P210.2 bilyon para sa national budget noong 2021. Pinatunayan din ng krisis na ito na wala sa hanay ng kalusugan ang prayoridad ng dating pangulo kundi nasa pagpapaunlad ng imprastraktura at pagpapalago ng turismo.Bukod dito, maraming ahensiya rin ang nakapagtala ng underspending o mga pondong hindi nagamit mula sa Bayanihan 2. Tinatayang umabot sa 10 bilyon ang pondong hindi nagamit ng DOH habang 3.6 bilyon naman ang hindi nagasta ng Department of Education. Gayundin, aabot naman sa 5.6 bilyon ang nasayang sa pondong inilaan para sa service contracting o Libreng Sakay sapagkat P101 milyon lamang ang naipamahagi ng Land Transportation Franchising and Regulatory Board sa mga drayber ng pampublikong bus at dyip. Tila hindi pa sapat ang bigat na dala ng pandemya sa mga Pilipino dahil ilang buwan lamang mula nang pumasok ito sa bansa ay agad na umugong ang iba’t ibang mga isyu at anomalya sa gobyerno. Matatandaang Agosto taong 2020 nang lumabas ang balita kaugnay sa P15 bilyong ibinulsa ng mga opisyal ng PhilHealth. Ayon sa testigo na si Throsson Montes Keith, naniniwala siya na ang dahilan sa hindi matapos-tapos na korapsyon sa PhilHealth ay bunsod ng pagtatalaga ng mga sindikato o mafia sa kanilang mga kasamahan o kasabwat sa mas mataas na posisyon upang makatulong sa ilegal na operasyon. Gayunpaman, noong Abril 2021, iginiit ng PhilHealth ang akusasyon at sinabing 98 porsyento o mahigit P14.7 bilyon ng nasabing pondo ay hindi ninakaw bagkus ay na-liquidate lamang at napakinabangan ng mga pasyente.Matatandaan na ayon sa report ng Commission on Audit (COA) noong 2020, maraming pondo ang hindi nagamit at mayroon ding mga overpriced at kahina-hinalang supplies na dapat sana ay gagamitin para sa pandemya. Sa kabila ng mga patung-patong na isyu, hindi pa rin nagawang ipaliwanag ni Health Secretary Francisco Duque III ang mga anomalya sa likod ng P67.3 bilyong pondo na dapat sana ay magpapalakas sa kapasidad ng DOH upang matugunan ang pandemya. Bukod pa rito, isinaad din ng state auditors na mayroong mga medical equipment at supplies ang nagkakahalaga ng P69.9 milyon na hindi pa rin nagagamit. Dagdag pa rito, tinatayang aabot sa P275.9 milyon ang ipinamigay sa mga tauhan ng PhilHealth sa pamamagitan ng cash allowance, gift certificates, at grocery items na salungat sa probisyon at walang sapat na legal na batayan. Samantala, wala ring naipakitang sapat na dokumento ang DOH patungkol sa P1.405 bilyong halaga ng in-kind donations. Sa kabila ng mga nangyaring samut-saring anomalya, sinabihan ni Duterte ang COA na itigil ang paglalabas ng mga ganitong uri ng impormasyon sa publiko bilang pagdepensa sa DOH at pinanindigang walang ginawang mali ang health secretary nito. Isa rin sa mga naging matunog na isyu ngayong pandemya ay ang kontrobersyal na multi-billion peso transaction sa pagitan ng gobyerno at foreign-owned company na Pharmally Pharmaceuticals Corporation. Tinatayang aabot sa P12 bilyon ang ibinayad ng gobyerno sa Pharmally para sa mga kinakailangang COVID supply na kalaunan ay nadiskubreng overpriced. Lalong bumigat ang isyu na ito nang mapag-alamang expired at hindi na maaaring magamit pa ang mga COVID-19 test kits mula sa Pharmally na binili sa halagang P550 milyon. Sa loob ng dalawang taong pagdurusa sa gitna ng pandemya, kapansinpansin ang mabagal na pag-usad at pag-ahon ng Pilipinas. Kita rin sa mga anomalyang naganap na halos ilustay lang ng pamahalaan ang pondong mapakikinabanag sana ng libu-libong Pilipino. Mangilang beses ding hindi nakinig ang administrasyon pagdating sa mga pangangailangan ng mga mamamayan lalo’t higit sa daing ng mga healthcare workers. Nakakalungkot isipin na sa kabila ng malaking pondong nakalap ng gobyerno ay tila wala pa ring pagbabago sa sitwasyon ng mga Pilipino. Tunay ngang nakatulong ang pandemyang ito upang mailabas ang umaalingasaw na bulok na sistema ng gobyerno na noon ay pinamunuan ng administrasyong Duterte na mababakas sa naging pamamalakad nito sa gitna ng pandemya. Mga Sanggunian: Abs-cbnWorldbank.orgCnnphilippinesRappler dbm.gov.phsenate.gov.phInquirerAdb.orgni Joanna G. Laddaran
Nakaramdam man tayo ng hilo sa una, try pa rin natin itong second stop natin na tatakutin ka at pakakabahin. You know, bawal sa mahihina ang puso kaya may precaution para mag-ingat. Pero kahit may precaution, ‘di sila nagbabasa at gora lang sa pagsakay. Very Pinoy hays. Anyways, the Dee-Gwong horror train is really scary. Kasi sa labas pa lang, makikita mo na nakakatakot si Dee-Gwong, I mean ‘yung train station. May sound effects na paulitKill ‘em all. Kill. Kill. Kill.” Creepy ses. Halata ring ginastusan ng . Parang angat na angat s’ya sa ibang rides. Who knows? Baka peyborit ride owner himself, loves killing scene. Konting mali lang brrrt na agad. Parang rather than rehabilitating the victims, pinalabas na lang na Eyjeykey? Charles! Sa true din na powerful ito. Habang tumatagal ka na nakasakay rito, makikita mo ‘yung true color nito at kung bakit ito tinawag na horror train. May killing spree sa loob, then magugulat ka na lang ikaw naman ang i-hu-hunting at target habang nakasakay sa train. Andaming victims din. Is this part of their palabas? Parang War on Something…ah basta. No. This is not the thrill that we wanted. Super nakakatakot ito at mahirap ma-take. Na-curious kasi ako dahil mas better daw ‘pag nakakatakot dahil sa excitement na dala nito. Kahit may sign na mapanganib at nakakatakot ‘yung rides or kahit tao, dahil kakaiba iyon, magta-try pa rin tayo sa pagbabakasakaling mas mag-e-enjoy nga tayo. In the end, yes, mahilig tayong mga Pinoy sa may mga thrill pero let’s not consider inhumane activity as part of it. Huwag nating hayaan na i-sustain ng ganoong activity ang thirst natin sa mga kakaibang tao or bagay. Di natin dapat i-tolerate ang ganoong pangyayari, dahil sa huli tayo pa rin ang magiging biktima.
KINGDOM
Graphics by Maricris V. Maliglig and Page Design by Immanuelle
ses sa susunod na ride kahit ang hirap i-forget ng mga experiences pa lang, alam na nating extreme talaga ang ride na ito. Pero, hindi ka na magugulat sa kung anong mangyayari rito e. Minsan kasi, sa features pa lang makikita na natin kung ano ang kaya nitong gawin. Like sa ride na ito ni dadi, dahan-dahan muna tayong itataas, at bigla-bigla na lang ibabagsak. Nakakatakot. Unti-unting uutang to create programs daw to help the poor at bahagi ng pagtaas ng ekonomiya, pero parang ‘yung ginawa n’ya na mga programa ay mga corrupt lang naman ang nagbe-benefit. Bukod dito, masasabi ba natin na worth it ‘yung dolomite sand beach? Yes, nakatulong ito siguro in some way pero temporary lang. Though may lapses nga sa ibang projects, masasabing ‘di sa lahat dahil kahit papaano ay ‘di naman totally napabayaan ang pandemic response. May mga financial support noong lockdown like Social Amelioration Program na maraming natulungan. Bukod pa roon, nagkaroon din ng libreng sakay at iba pang suporta sa ating mga frontliners. Pero kung titingnan ang current state ng utang natin ngayon, extreme na talaga dahil umabot ito ng 12.76 trillion na doble ng iniwang utang ni Noypi na 6.4 trillion noong 2016. Hindi natin masasabi na nagastos lahat sa tama ang mga hiniram nating pera dahil na rin sa kaliwa’t kanang balita about sa corruption na matagal nang umiiral. Parang umuutang tayo for them to steal it? Meganon?
‘Yun lamang, kung inaakala mong 3 is a good rate na kasi 5 is the perfect score, nagkakamali ka. Sadly, pero 5 is bare minimum and he barely met it. Sabi nila, ang pagkapanalo ni dadi ay atin ding panalo at ang loses niya ay atin din. Sa case na ito, hindi ko alam kung nawalan si dadi pero sa’tin, obvious naman na malaki ang nawala.Sabinga nila, “What you allow is what will continue. Set boundaries”. Hindi natin deserve ang bare minimum We deserve more than that. Kaya ‘wag nating gawing standard ‘yung mas mababa pa sa bare minimum. We should set boundaries. Paano dai? We should ask for safe and better rides, makamasang service at ‘yung tayo ang pagsisilbihan nila, hindi tayo ang mukhang naninilbihan. Sa kasalukuyan, mayroon muling panibagong ‘amusement park’ na itinatayo ang nakaupong administrasyon ngunit hanggang ngayon ay hindi pa rin natin batid kung magagawa ba nitong tuparin ang matagal nang pasalin-salin na serye ng pangakong pagbabago or matutulad lang din sa mga nagdaang administrasyon.
Fromise Wheel Horror Train and Roller CoasterExtreme Tower Ride REVIEW magic brought by real magicians stains us.” ni Moymoy G.
Reyes
Forda first stop, sa ride na pasasayahin tayo sa una pero hihiluhin tayo sa huli. Ito ‘yung may breathtaking view and pang romantic moments para sa may jowa. Kung wala ka non, mag-duyan ka na lang, ehe. Anyway, bet ko ‘yung pagiging cool ng ride nito na may pahilo effect. ‘Yung sa dami n’yang pangako este ikot, nakakahilo na. I believe, tatak Dee-Gwong ‘to. Dee-Gwong rides really have something like the owner.
EXIT EXPERIENCE
[G]
Tulad ng Fromise Wheel n’ya, papakalmahin ka muna nya, itataas nang dahan-dahan pero kapag andun ka na, aba, biglang hihinto at iiwan ka sa ere. Sa lahat ng pagpapaikot na ginawa n’ya, hindi mo na alam ang totoo at joke lang. Change is coming daw pero ‘yung promised change ay hindi naman natupad. Like ‘yung ilalaban daw ni dadi ang ating West Philippine Sea at maglalagay ng flag of the Phil. doon pero anyare? He said na one of the campaign promises lang daw ‘yun at nagyayabang lang daw s’ya. Whaaaat? Really? O, ‘di ba na paikot ka. Hmp! Dahil hilo na me, bumaba na ako sa nagpapa-ikot na ride na ito. Nakakatrauma ‘yung bilis ng ikot at pag-tigil sa ere nung sa Ferris Wheel. Pero sa ride na ito, normal lang na paikutin tayo to build the excitement na hinahanap natin, pero kung i-a-apply ugali, hindi dapat natin ito i-normalize. Masyado tayong nasanay sa paulit-ulit na senaryo ng paikot-ikot na pangangako. na kung hindi masunod at ganoon din ang makalimutan ito. Kaya, in the country should not give our trust freely They should have earned it. Understand vah?
I rate it three kasi it’s not so good and it’s not so bad. My experience here is new to me. Though andami pang rides na p’wedeng sakyan, hindi ko na rin kinaya kasi hilong-hilo na talaga ako. It is not so good and not so bad kasi mga part na hindi maganda ang execution noong rides, may mga plans na hindi na nakita kahit years na ‘yung dumaan, at may mga lapses sa proposed change nila. Not so bad naman kasi kahit paano, may mga improvement naman na nangyari at masasabi natin si DeeGwong ay nag-effort rin to grow and beautify it Other than that, kahit kaunti ay may maiiwan siyang legacy sa kung sino man ang susunod sa kanya.
Para sa mga pagod na at gustong mag unwind… Kesa maghapon kang bumabad sa internet ang mga nakaraang taon dahil sa pandemic at baka nga until now, forda pagod ka pa rin ses. I bet mawiwili ka sa amusement park na pupuntahan natin ngayon. Presenting ang Dee-Gwong Fantasia! (Ang amusement park bangungot este panaginip) Owned by one and only Dee-Gwong, ang ating pure Filipino, pero may Chinese heart na dadi. Sigurado akong mag e-enjoy ka sa mga pasabog nitong mga rides. Pero wait, bago ka makapasok, kailangan mo munang siguraduhing tama ang binilugan mong package para sa mga bet mong rides. Kung ride-all-you-can ba or limited lang. Nakapili ka na ba? Sure na ba ‘yan? Wala nang bawian ‘to ah. Game na? Lezz gaaaaw!
Alam naman nating ‘pag pumasok ka sa isang amusement park, hindi talaga maiiwasan na mahilo, magulat, at masuka ka. Ngayon, kung ang tingin mo sa Pilipinas ay isang malaking amusement park, siguro ay hindi ka nga nagkakamali, sapagkat patuloy pa rin tayong pinapasakay sa pangako ng sistemang pagbabago. At the end, nasa atin na lang kung gusto ba nating sakyan ang bagong pangako na ito o tayo mismo ang magsisimula ng pagbabago. The choice is ours. Let our decision be the change.
UNWANTED
So, this is how the Extreme Tower ride of Dee-Gwong works. May mga successful project na unti-unti tayong itinaas, pero after nun ay ibabagsak at iiwan tayo with our tambak na utang after his term. Kaya naman ‘wag tayo magbulag-bulagan ses lalo na kung may lapses naman talaga. ‘Di na gagana rito ‘yung, ‘tao lang na nagkakamali.’ Forseeing the future outcome of their plans is their job po. Kaya huwag natin sila i-baby. Let’s criticize them if they make mistake, hindi dahil sa pakialamera tayo, kundi dahil iyon ang dapat. Sabi nga noong isa kong kumpare, “Kapag nasa katwiran, ipaglaban mo!” Ganern!
Ikaw anong rate mo rito?
“The
“Paolo, Karen!” namamalat na ang lalamunan ko, ngunit pinilit ko pa ring hanapin sila. Halos matumba na ako sa pagod at ngalay ng binti sa pagkakatago ko sa kabinet. Tumigil muna ako sa isang tabi at inipon ang natitirang lakas upang gisingin ang mukhang natutulog pang katawan. Nandito pa rin ang kaba na kanina ko pa rin nararamdaman.“Elisa!”Napalingon ako sa ngayo’y tumatakbong mga kaibigan papalapit sa akin.
“Maraming salamat sa pagtawag sa’min,” ani ng pulis sa lalaki.
Hindi ko sukat akalain na mga kaibigan ko pa ang may kagagawan at nagplano para maranasan ko ang mga ganoong pangyayari. Mula sa kwentong Intruder, hanggang sa sunog sa eskwelahan. Kaibigan, kaklase at kapamilya na ang turing ko sa kanilang dalawa sa nakalipas na limang buwan simula nang mag transfer ako, pero nagawa nila iyon sa akin sa lugar na akala ko ligtas ako. Pilit kong pinapaniwala ang sarili na hindi nila magagawa ang ganoong bagay, pero habang tumatagal ay unti-unti ko nalang tinatanggap. Wala na akong balita sa kanila, hindi ko alam kung nakulong ba sila o ano nang nangyari sa kanila.
Pero ang alam ko lang, may dahilan man ang lahat, instrumento ang mga bagay na ipinagsawalang-bahala ko. Naipon siguro ang galit sa maraming taong hindi maayos na pagtrato sa kanila. Mga bagay na sa likod ng kurtina at apat na sulok nakukubli.
“Inaanyahan namin kayo sa presinto Ms. Karen Velasco at Paolo Perez,” wika ng isang pulis sabay marahang hinawakan ang magkabila nilang braso.
Palaisipan ang estrangherong kanina pang humahabol sa amin, iniisip ko kung sino siya. Hindi kaya siya ang aming napagusapan? Nasa isang lugar kaming magkakaibigan kamakailan noong mapag-usapan namin ang kumakalat na balita dito sa eskwelahan. Tinatawag siyang Intruder, dahil na rin sa walang-permiso nitong pag-pasok sa iba’t-ibang lugar. Balita dito na may sakit daw siya sa pag-iisip, nakatira raw sa lugar namin. Bukod sa mga bagay na ito, wala na kaming alam tungkol sa kan’ya. Lumipas ang ilang minuto, sabay ng kabog ng aking dibdib ang mabilis na paglipas ng oras. Unti-unti ko na ring nakasanayan ang kadiliman na bumabalot sa loob ng kabinet. Wala rin akong ideya kung ano nang nangyari kay Paolo. Sana naman nakatakas siya sa humahabol sa amin o kaya nakatago siya, sana ligtas siya. Isip at panalangin ko sa mga oras na ‘yon. Nakakabinging katahimikan ang namamayani sa buong pasilyo, mas nakakatakot na gumawa ng anumang ingay dahil tila ba bibitbitin ng katahimikan ang kahit anong tunog na aking gagawin. Namamanhid na ang dalawa kong binti dahil sa paraan kung paano ako nakaupo. Dahan-dahan kong sinandal ang ulo sa may gilid dahil parang hindi na kaya ng katawan kong makabangon. Saglit na sumagi sa aking isip na lumabas at sumuko na lamang. Ngunit nagising ang aking loob at naisip ko ang mga bagay na hindi ko dapat sukuan. Iniangat kong muli ang aking ulo nang may marinig na akong mabilis na yabag ng paa na papalapit sa aking kinaroroonan. Kahit natatakot ay pinilit kong sumilip sa maliit na siwang at nang makita kung sino ito. Nasulyapan ko ang Intruder na humabol sa amin kanina, sa pagkakataong ito, may hawak na siyang flashlight na may mahinang ilaw na siyang ginagamit niya upang matunton ang madilim na pasilyo. Nasa isip ko lamang sa oras na ‘yon ang mga kaibigan ko. Habang nag-iisip ay namalayan ko na lang na sa akin na nakatutok ang liwanag ng hawak niyang flashlight, naaninag niya ba ako rito? Matindi na ang kabog ng aking dibdib sa kaba dahil papalapit na siya, nailagay ko ang aking kamay sa aking bibig at pumikit, inaabanggan ang susunod na mangyayari. Hindi ko na alam ang nangyari, tanging papalayong yabag na lang ng paa ang aking naririnig matapos ng malakas na kalabog na nanggaling sa isang silid ‘di kalayuan sa aking pinagtataguan. Nararamdaman ko na ang pagbigat ng talukap ng aking mata. Malungkot para sa sinumang natunton ng estranghero, ngunit masaya na hindi ako ang nasa kapahamakan.
Fid [G]
Dahil rin sa nangyari, minabuti ko munang tumigil sa pag-aaral at inilapit rin ako sa isang doktor para sa counselling. Ganoon ang naisip na paraan ng mga magulang ko para kalimutan ang mga nangyari. Nakakalungkot lang na dahil sa insidente naapektuhan ang pag-aaral ko. May mga trauma na mahirap maghilom pero oras na lamang ang makapagsasabi kung kailan ito malilimot at maghihilom. Habang nakaupo sa kama, pansamantala kong tinitignan ang mga larawan naming magkakasama. Sa mga litratong iyon kita ang inosente nilang itsura. Masyado akong nag tiwala sa mga taong lilinlangin lang pala ako at dadalhin ako sa kapahamakan. Minsan, kailangan talagang bigyan ng pansin ang kilos at detalye ng mga bagay. Dahil mas maraming sinasabi ang aksyon at emosyon, hindi ito nagsisinungaling ‘di gaya ng salitang lumalabas sa bibig ng mga tao. Siguro totoo nga na kung minsan sa likod ng ngiti may mga bagay na nakukubli.
ni Kohei
Walang tigil sa pagluha at sumisinghap kong siniksik ang sarili ko sa makipot na cabinet. May nginig at puno ng takot kong kagat ang aking labi na pumipigil sa paglabas ng hikbi. Naglasang-kalawang ang aking bibig, habang habol ang hininga at walang tigil ang pagkabog sa aking dibdib. Isang pamilyar na emosyon ng tao ang aking nararamdaman, takot. Magkakasama kami ng aking mga kaibigan, sina Paolo at Karen, nang maghiwalay kami sa isang mahabang pasilyo. Nagtakbuhan kami sa pagkakataranta, humanap ng mapagtataguan dito sa ikalawang palapag ng gusali, nananalangin na maging ligtas at tanguan kami ng kapalaran nang hindi kami mapahamak.Nangmahanap ko ang aking pagtataguan, saglit akong sumilip sa maliit na siwang, nakita kong papaakyat ang isang estranghero. Habol nito ang ang aking kaibigan na si Paolo habang papaakyat sa susunod na palapag. Nababakas ang takot sa kan’ya, pilit kong nilakasan ang aking loob, muli akong sumilip sa pasilyo ngunit hindi ko makita si Karen; inisip ko na lamang na ligtas siyang nagtatago rin.
Ilang araw na ang lumipas matapos ang nangyari samin, hanggang ngayon hindi ko pa rin makalimutan lahat ng iyon. Nagigising nalang ako sa bangungot dahil paulit-ulit lang ang nangyayari na tila may humahabol sa akin sa isang madilim na lugar, o hindi naman kaya nakikita ang sarili sa masikip na kabinet.
“Tara na!” Anyaya nila Paolo at Karen sa akin habang masayang inililigpit ko ang aking mga kwaderno.
Ngunit nabaling ang tingin ko sa pintong pinipilit buksan, wala akong ideya kung ayon ba ang humabol sa amin o ito na ang mga pulis. Tila natigil ang oras at inaabangan na lang nila kung sino ang nasa labas ng silid. Hanggang sa tuluyan nang nabuksan ang pinto, isang pulis ang unang pumasok na sinundan ng dalawa sa likuran nito. Sandali? Bakit kasama din nila ang mga nanay nila Paolo at Karen?
Nagising akong nakadapa na sa malamig na sahig at nakita ang sarili sa labas ng kabinet, isang malayong memorya ang bumisita sa’kin sa panaginip. Agaran kong tinignan ang paligid, sa tulong ng liwanag na nanggagaling mula sa buwan, naging pamilyar na ang paningin sa dilim ng paligid.
Hindi ko maintindihan ang bawat pangyayari, naguguluhang tinignan ko ang mga pulis at pati narin sila Karen na tila wala ng emosyon na nakatingin sa’kin. Nang titigan ko sila, nag-iba ang perspektibo ng lahat. “B-bakit niyo po kami hinuhuli?” sabay na banggit nila. Hindi na ako makapag-salita, para bang mawawalan ng malay sa pagod at emosyon. Pero hindi ko magawang ipikit ang aking mata, mulat na ako sa lahat. Nang makalabas na sa silid, may narinig akong naglalakad papunta sa amin. May hawak itong flashlight at batuta na pinupunasan pa ang dugo sa may bandang bibig.
Graphics by Maricris V. Maliglig and Page Design by Immanuelle G. Reyes
……. Papalabas ako ng silid matapos ang paglilinis nang marinig ko ang hikbi sunod ang pagbagsak. Kilala ko kung kanino ang boses na ‘yon pero pinili kong ‘wag makialam. Nang makalayo ang nagtatawanang mga boses, naiwan ang pinagtulungang estudyanteng pinapagpag ang uniporme; pahid ang luha at ngumiti ako. Lakad papalabas na tila walang nangyari.
“Saan ka ba nanggaling? Kanina ka pa namin hinahanap,” yakap ni Karen at tinignan pa ang buo kong katawan. Habang si Paolo ay agad-agad na pinunasan ang nagdurugo kong ilong. “Halika na’t lumabas na tayo dito,” hinila ako ni Karen at sumunod naman si Paolo.“Nasan na ‘yung Intruder?” Napatigil ang dalawa sa paglalakad at tumingin sakin na tila gulat o takot sa aking tanong. “W-wala na, halika na’t delikado rito,” nanguna na si Paolo sa paglalakad. May ibang pakiramdam ako sa mga nangyayari ngayon, parang may alam silang hindi ko alam, natatakot ba sila sa mga nangyari o may iba silang kinatatakutan? Madilim ang paligid ng hagdanan nang baybayin namin ito para makalabas. Nang makarating kami sa unang palapag ng gusali, nagmadaling tumakbo si Paolo upang buksan ang pinto na sinundan naman namin ni Karen upang tulungang buksan ito. “S-sarado,” nginig na boses na sabi ni Karen. Maging ang mga bintana ay sarado rin. “Naaamoy niyo ba ‘yun?” tanong ni Paolo. Linakbay ko naman ang paningin upang malaman kung saan galing ang naaamoy na usok. Akala ko makakahinga na kami nang maluwag dahil makakalabas na kami, pero bukod sa hindi na mabuksan ang pinto ay may nasusunog pa dito. Parang masisiraan na ko ng bait sa sunod-sunod na pangyayari.Nasusunog ang kantina, may nakabukas na tangke ng gasolina at mukhang dito galing ang kumakalat ng apoy. Halatang sinadya ito. Ilang minuto rin kaming nakatitig sa nasusunog bago muling kumilos sila Paolo. Sinubukan nilang patayin ang apoy gamit ang malaking basahan na nakita sa ibabaw ng lababo sa silid na siyang lugar kung saan nagluluto ang mga staff ng kantina sa unibersidad. Pero parang hindi magandang ideya ang naisip dahil kumalat lang ang apoy. Wala na kaming magagawa kung hindi umakyat muli. Natatarantang hakbang at mga paghingang sumisikip dahil sa kumakapal na usok ang siyang namamayani sa paligid at sa aking sistema. Takot at pagsisisi ang nararamdaman at kumukuha na lamang ng lakas sa bawat isa. Gustuhin man naming umuwi na ay hindi na iyon maaari dahil bukod sa sarado ang mga lagusan papalabas, mukhang kami na lang rin ang tao sa buong gusali. Parang naubusan na ako ng luha kakaiyak kanina, dahil wala nang lumalabas na luha sa mga mata ko. “Bilisan na natin,” kinuha na ni Paolo ang mga tela at pinagdikit ito. Mukhang iisa lang kami ng iniisip. Pinagmamasdan ko lang ang kanilang ginagawa dahil parang bumibigay na ang aking katawan dahil sa hilo. Pinagtulungan nilang ibuhol ang mga tela at ikinabit sa matibay na bakal nang makabuo sila ng sapat na taas para makababa mula dito. Tumingala ako ng bahagya at pinisil ang ilong dahil patuloy ang agos ng dugo mula rito. Maya-maya pa ay narinig na namin ang sirena ng pulis. Napatigil ang dalawa at nagkatitigan, sabay ding tumingin sakin.
“Walang anuman, grabe ang lakas nila. Nawalan ako ng malay nang hinampas nila ako ng matigas na bagay.” Nakatingin ito kila Karen na tila sila ang tinutukoy ng bagong guwardya ng aming eskwelahan.
LITERARY 9VOL XXVI NO. 2 SPECIAL ONLINE ISSUE T HE GAZETTE 9
PALAMUTI ni Haliya Hinulma ako tulad ng ginto; Dumaan sa apoy at pagdudugo Upang tumibay ang aking pagkatao Ngunit imbis na itaas, ako ay itinago Dahil ayaw bigyan ng puwang sa mundo Ang ningning ng kasarian ko.
BUWIS ni Malaya Ibinabaon ang kuko sa kahirapan Hindi man gusto’y, madudumihan. ‘Di bale nang sa putik, ‘wag lang sa Prinsipyo’tkalaswaan, dignidad na bumubutil sa Sakalooban.bawa’t hampas nga’y nadidiligan Yaring dugo at pawis na ‘di matatawaran Ang buwis na sinisingil ng mahal kong bayan.
LITERARY VOL XXVI NO. 2 SPECIAL ONLINE ISSUET HE GAZETTE10
Tayo lang ding nasa laylayan. Wala tayo sa langit Kundi nasa kanilang paanan.
Graphics and Page Design by
They say eyes are windows to the soul
SALARIN ni Ate V. ‘Pag dukha ang nagkasala Dugo ang dadanak At kung sila ang salarin katotohanan’y babaligtarin Sa bulok na sistemang pinaiiral Na may hustisyang kinakalawang At ‘di pantay na pagtimbang Sino nga ba ang maiipit?
sirain ang kalikasan.
PULUBI ni Ligaya Siya’y namamalimos, Sa maduming daan ay nakaupo, Hindi batid ang sikat ng araw, Basta’t makahingi lamang ng kaunting barya, Tulad ng isang pulubi, Ang taong salat sa tamang impormasyon, Nagtitiis sa kakarampot na kaalaman, Tila ba namamalimos ng magandang kinabukasan.
Hulaan mo ni Juanda Matagal ko nang nalutas— Walang kinahahantungan Ang mga salitang hindi mabigkas
Wala nang mas bibigat pagkakasalapang sa pagtraydor sa sarili mong lupa. Kung nakalimutan mo na angluha,mga O pinili na lamang talikuran ang hinaing ng mga dukha. Higit pa ang ‘yong pagkasahol sa hayop at malansang isda.
Playback ni Eka To stand in the midst of a pendulum, Is to stand in certain uncertainties Knowing the forwards and back, To the same old swings To live is to know those certain histories, Repeat itself in relentless miseries. “Dystopia” ni Elda
SA SALITA NI PEPE ni Juanda
But what happens when you see eyes dead-cold Wide and never blinking Heartless and never feeling. People becoming dead bodies in a blink of an eye; Soldiers putting them to rest like a lullaby For a useless war, we bid goodbye.
Subalit mga ngipin ko ay rehas At dila ko’y matigas Anim na letra’y ‘di aalpas Nagsisimula sa T, Nagtatapos sa G Sinisigaw ng mga mata Ngunit pagdating sa bibig ay pipi Sofia Marie P. Paguagan
Ako’y Sa’yo ni Athena Huwag mo akong iwan Sa daan, sa gilid, Kahit Huwagsaan.mo sana akong pabayaan Hawakan nang mahigpit, ‘Pagkat ayokong matangay ng alon Dahil balang araw, Muli akong magbabalik sa’yo, Upang NangManingilgumantisakapabayaan,minsangpinilimong
The raging dawn spurred the bloody war The whole country colored with crimson; Millions of warriors’ deaths and sacrifices Just for the Philippines’ glory; Yet Filipinos forget what happened with yesterday’s crimson; Letting their twisted lies alter history. Our forefathers died to relieve us from misery Why did you bring it back to reality?
I DON’T WANT ERIC ni Eka Unknown in the middle of the sea Extravagant pearls, Hundreds of antiques and treasures; Longing what you have, While you traded for what’s mine. You wanted uncertainties, I wanted a certain tomorrow, Where there’s no hunger or drought. You wanted my world All I wanted is a piece of yours.
CLOSED EYES ni Elda
On March 11 of this year, former President Rodrigo Duterte has signed into law the Republic Act No. 11650, also known as the Instituting a policy of Inclusion and Services for Learners with Disabilities in Support of Inclusive Education, which aims to provide LWDs an access to basic education and support or related services that they need.
“Until we get equality in education, we won’t have an equal society” - Sonia Sotomayor.
theNarrowingeducational gaps
The law also ensures that LWDs will develop Centers (ILRC) in all cities, municipalities, and school districts nationwide with the most number of LWDs to promote alternative education programs, transition programs, and early intervention programs.ILRCis a physical or virtual center that provides support and related services assisted by medical, health professionals which offers linguistic solutions, services, physical and occupational therapy, counseling and rehabilitation, and medical and transportation services that is used for the development of LWDs. Indeed, this law will not only benefit the LWDs falling behind in need of proper support and services in learning, but every student for an equal and friendly environment for all learners. This only implies that the education system in the Philippines is making a major country with no vision to establish equality in learning will continue to broaden its distance to progress. When an equal opportunity for education is created, that will be the starting point to achieve a better society with no gaps and discrimination among all its members. For every student, may we appreciate the essence of learning amidst the global health crisis. Everyone has the right to education, and even though many are having a hard time coping with the changes in the system, keep in mind that our right to learn should not be set aside. Rather than taking advantage of the virtual set-up of learning, we should take a stand to call for a better education system, because after all, it is for the betterment of everyone in the future.
Angelica Irah Mari Pallasigui, licensed psychometrician, highlighted five major existing societal issues evident in the country during the past three years: war on drugs, killing of activists, COVID-19 pandemic, freedom of media, and children’sPallasiguirights.then emphasized the need for students, who are mostly first-time voters for national elections, to reflect on their observed societal issues and analyze who among the candidates has concrete plans to resolve those existing problems.“ Kung gaano kataas ‘yung ating standards in choosing partners in life, in choosing people that we will welcome in our lives, dapat mas mataas din yung standard that we set in choosing who will be the next president and those who are in power in the government that we will choose,” PallasiguiMoreover,added.Pallasigui discussed the ways to debunk fake news through knowing the causes, checking for other sources, fact-checking, raising awareness, becoming an advocate of truth, and encouraging and educating others.
Furthermore, students were reminded to be cautious in their choice of words and way of correcting others especially when engaging in arguments in social media platforms to avoid pushing their opinion too much on the other person.
Unbalanced opportunity under the new system According to Save the Children- world’s leading independent children’s organization, the “Rapid Survey on the Situation of Children with Disabilities in the Context of COVID-19” which was conducted last May 2020, 48 percent from the 40, 066 respondents have no access to education during the pandemic. Sierra Mae Paaran, Save the Children Basic Education Adviser, said that aside from the shifting of the curriculum, some factors that hindered LWDs from attending development centers and seeking special education services is the lack of transportation, facilities, teachers, and loss of income of their parents due to the health Moreover,crisis.data recorded last December 2021 as per the Department of Education (DepEd) stated that the number of LWDs dropped from 360,879 in the year 2019 to 111,521 in 2020, the year when schools in the Philippines have shifted to remote learning. Roger Masapol, DepEd Planning Service Director, said that LWDs’ parents have hesitated to enroll their children in school because of the “safety concerns and means of delivering instructions”. Another problem that LWDs are facing is having difficulty in technology access due to abruptMonachanges.Magno Veluz, president of Autism Society Philippines stated that even those students with access to technology will struggle because some LWDs do not respond to non-human interactions. More so, Veluz also added that there is a huge gap between
Psych Circle amplifies awareness in combating fake news
When COVID-19 pandemic started to arise, one of the most affected sectors was education. The continuous surge in the country hindered mass gatherings which also led to the transition of traditional face-to-face classes to flexible learning where different modalities such as modular learning and online classes have been used in the curriculum for the students to continue attending school and valuing the essence of education amidst the worsening healthAlthoughcrisis. there has been a temporary measure to continue schooling, it was challenging for the institutions to come up with tangible solutions to prevent school postponement for the upcoming school year. Also, it was difficult for the part of the students and educators on how they will be able to impose learning by only using limited resources, as in-person classes are prohibited.Butwhat’s more alarming is that learners with disabilities (LWDs), who require additional support and services in learning suffered the most and had trouble keeping up with the new mode of learning as implemented changes in the education system raised several problems when it comes to accessibility of resources and special education services for LWDs which caused them to stop schooling.
DEVELOPMENT COMMUNICATION [G] [G]
“Since malapit na ‘yung national election, napakaimportante, hindi lang para sa aming mga estudyante, kundi para na rin sa lahat, ang maintindihan natin ang value ng pagdi-discern between real and fake news lalo ngayong nasa digital age tayo wherein halos lahat nakikita natin sa echo chamber ng bawat social media platform,” said Christien Lorenz V. Ramos, fourth year, BS Psychology student.
To equip the students with knowledge in identifying false information circulating on the internet, Psychology Circle conducted a webinar themed, “Bakit naniniwala ang tao sa fake news? The Psychology Behind Social Media Algorithms,” via Zoom and Facebook live, April 29.
Filling the gaps: Building equality through equal learning
NEWSVOL XXVI NO. 2 SPECIAL ONLINE ISSUE T G 11
by Veronica Terese A. Amparo
by Maricris V. Maliglig
ENTERTAINMENT VOL XXVI NO. 2 SPECIAL ONLINE ISSUET HE GAZETTE12 KOMIKACTS EXHAUSTING PART?! Hindi pa ba tapos ang ‘coz your daughter is stressed na ngayong semester... Graphics and Page Design by Maricris V. Maliglig and Sofia Marie P. Paguagan Ikaw pa rin talaga Stella GOING GLOBAL Stella Computation na dapat ng grades, bukas pa rin yung mga quizzes mo? GAME PLAN bakunawa Prof na bahagya nang magparamdam pero mataas ang standard. wala pa po announcement?bang hello kabsu?galawnamangalawpo? kailan po magfaface-to-face?kami 3.00 I do that on the side, kaya ko namang pagsabayin. I knew it! I trustednever you! I think we should call it a night...
