IARF Nederland Nieuwsbrief 53
december 2018
IARF Nederland wenst u prettige kerstdagen en een heel gelukkig 2019 1
IARF is een ontmoetingsplaats voor hen die streven naar de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging en naar het bevorderen van mensenrechten op dit gebied IARF Nederland zet zich in voor religieuze dialoog en voor de vrijheid van religie. Eenmaal per jaar in december publiceert IARF Nederland een Nieuwsbrief. Een lidmaatschap kost â‚Ź 35 per jaar. Vrijdag 12 april voormiddag Jaarvergadering IARF Nederland. Bureau Remonstrantse Broederschap, Nieuwe Gracht 27, Utrecht (nadere bijzonderheden volgen) 2020 IARF-EME (Europe-Middle East) Conference in Boedapest, Hongarije (exacte datum en plaats volgen)
Bestuur IARF Nederland Kees de Haas, Usquert, voorzitter Tina Geels, vice-voorzitter, tel: 030 2281777. E-mail: c.m.geels@gmail.com Bert Companjen, secretaris/penningmeester. E-mail: bert.companjen@gmail.com Marie Louise Dutilh, bestuurslid Bezoek onze website voor het laatste nieuws http://iarfnederland.nl Website IARF https://iarf.net
Inhoud Van de redactie Herdenking van het Edict van Torda Viering 450 jaar vrijheid van godsdienst in Brussel Huis van de Godsdienstvrijheid geopend IARF Wereldcongres 2018, AISA IARF Wereldcongres, Tina Geels Bezoek van de Wereldleider van de Bektashi Algemene Ledenvergadering ALV 2018 Dag van de dialoog Delft Nieuwtjes Van het bestuur: AVG
3 3 5 6 8 10 12 14 15 15 16
IARF VIGILANCE OVER THE HUMAN RIGHT TO FREEDOM OF BELIEF Bij de voorplaat: Witte Kerst in Thule, Groenland, in het Hoge Noorden van Europa 2
Van de redactie 2018 is nog niet om, maar voor IARF, en dus ook voor IARF Nederland, kunnen we het een gedenkwaardig jaar noemen. Niet alleen omdat de Unitarische Kerk van Transsylvanië, een van de oprichters van IARF, haar 450-jarig bestaan vierde, maar ook omdat het vierjaarlijkse Wereldcongres van de IARF werd gehouden. Ook heel bijzonder was het dat de leider van de Bektashi gemeenschap Nederland met een bezoek vereerde. Van deze evenementen zult u in dit nummer verslagen en foto’s aantreffen. En verder: Annelies gaat met het redactiewerk stoppen en wij zoeken voor het volgende nummer een opvolg(st)er. Wilt u met ons uitkijken? Tenslotte wensen we u alle goeds voor nu en straks, Annelies Trenning en At Ipenburg
Herdenking van het Edict van Torda Tina Geels Op 13 januari 2018 was de officiële herdenking van het Edict van Torda. Op 28 januari 1568, 450 jaar geleden, werd dit Edict voor Godsdienstvrijheid opgesteld door koning János Zsigmond (John Sigismund Zápolya) (1540-1571), samen met de Unitarische predikant Ferenc Dávid. Het Edict gaf vrijheid van godsdienst aan katholieken, calvinisten, lutheranen en ook aan de unitariërs. Het is een vroeg voorbeeld van een staat die een grote mate van religieuze verdraagzaamheid realiseerde voor alle inwoners van het Hongaarse koninkrijk Transsylvanië, ingeklemd tussen West- en OostEuropa. Vanaf dat moment was de Unitarische Kerk een feit. Torda is een helder lichtpunt in een duistere tijd, waarin veel bloedige godsdienstoorlogen plaats vonden. Terecht werd dit jubileum met trots gevierd, zowel in Hongarije als in Roemenië. De Unitariërs zijn nog steeds verenigd in een levendig kerkgenootschap met in Roemenië en Hongarije samen zo’n 60.000 leden. De Kerk heeft veel internationale contacten, vooral binnen het oude netwerk van de IARF. Een aantal festiviteiten werd over het hele jaar 2018 aangeboden. Na de openingsceremonie op 13 januari werd op 7 juli in Cluj3
Napoca (Koloszvár) het Center for Religious Freedom geopend. Op 10 november was er een bijeenkomst in Deva waar Ferenc Dávid in 1579 in eenzame opsluiting stierf. De vrijheid van godsdienst was helaas maar van korte duur. De synode van de Hungarian Unitarian Church (HUC) van 8 december kijkt naar de toekomst met als thema Unity in Diversity. 2018 was een feestelijk jaar waarin de HUC zich goed presenteerde in het publieke domein van Roemenië. Er zijn nieuwe kansen. Dat bleek uit de lijst van gasten die vanuit de Universiteit van Boekarest waren uitgenodigd en uit een vertaling in het Roemeens van een nieuw handboek over de Unitarische kerk. Ik ervoer het als een grote eer om tussen de andere buitenlandse gasten in de grote kerk van Torda de herdenkingsplechtigheid te mogen bijwonen, samen met mijn partner Florus Kruyne. De plechtigheid in de kerk werd rechtstreeks uitgezonden door zowel de Hongaarse als de Roemeense TV. Na de herdenkingsdienst werd buiten op het kerkplein een groot beeldhouwwerk, door een Roemeens (!) kunstenaar gemaakt, onthuld als symbool voor 1568, voor de vrijheid van godsdienst en geweten.
Kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders aanwezig bij de herdenking van 450 jaar Edict van Torda Het is een grote ladder in brons, geplaatst op een zwerfkei, als herinnering aan de kei waarop Ferenc Dávid in Cluj-Napoca (in het Hongaars Koloszvár) stond om zijn standpunt bekend te maken: ‘God is één.’ De treden van de ladder worden hogerop vogels die zich beginnen los te maken van de ladder. Het verbeeldt de weg, niet alleen die van religieuze tolerantie, maar in wezen die van de innerlijke vrijheid, waarvan religieuze tolerantie een vrucht is. Het was berekoud die dag, maar dat woog niet op tegen het besef bij een historisch moment aanwezig te mogen zijn. Er volgden recepties en een hartelijk weerzien met veel vrienden en collega’s. Niet lang na deze herdenkingsplechtigheid waarbij vrijwel 4
alle religieuze varianten van de christelijke traditie in Roemenië waren vertegenwoordigd, reisde een delegatie van de HUC af naar Brussel met het verzoek om 13 januari in heel Europa in te stellen als dag van religieuze tolerantie. Het verzoek is nog in beraad, zo hebben we onlangs vernomen.
Viering van 450 jaar godsdienstvrijheid in Brussel Annelies Trenning De Unitarische kerk van Transsylvanië en Hongarije (Magyar Unitárius Egyház) vierde dit jaar haar 450ste verjaardag. Niet alleen in Koloszvár (Cluj-Napoca, in het Duits Klausenburg) en Torda werd dit gevierd. Ook in Brussel, in het Europese Parlement, werd er aandacht aan besteed. Daar werd een symposium gehouden en een tentoonstelling geopend op 23 januari 2018. IARF-Nederland was er bij in de persoon van Wytske Dijkstra, IARF-President, en ondergetekende. Het symposium was georganiseerd door de Europarlementariërs Sögor, Tökés en Winkler. Onder de sprekers was David Gyerö, president van de ICUU. We ontmoetten vele bekenden uit Transsylvanië. In de lezingen werd de geschiedenis van de Unitarische kerk en haar belang voor de vrijheid van godsdienst wereldwijd belicht. Vooral de lezing van Prof Dr Enikö Rüsz-Fogarasi van de faculteit geschiedenis en filosofie van de Babeş-Bolyai Universiteit vond ik erg interessant. De tentoonstelling werd geopend door Mairead McGuinnes, vice-voorzitter van het Europese Parlement, en bestond uit elf panelen, waarop verschillende hoofdstukken uit de geschiedenis waren uitgeschreven en voorzien van passende illustraties. Ik vond het belangrijk dit evenement te bezoeken om solidariteit te tonen met onze vrienden in Transsylvanië. Jammer dat we hiervan pas kort van te voren hoorden. Een grotere delegatie uit Nederland zou zeker tot de mogelijkheden behoord hebben en zou ook zeker op prijs gesteld zijn.
PLechtige aflsuiting van het Edict van Torda Jaar op 8 december 2018
5
Opening Huis van de Godsdienstvrijheid in Cluj-Napoca (Koloszvár) Wytske Dijkstra Op uitnodiging van de Hongaarse Unitarische Kerk (HUC) heb ik op 6 juli 2018 als voorzitter van IARF een toespraak gehouden in Kolosvár (Cluj). Ik heb namens IARF felicitaties aangeboden wegens het 450 jarig bestaan van het kerkgenootschap en een bescheiden cadeautje overhandigd, nadat ik in mijn toespraak onder andere was ingegaan op de lange historie van de Hongaarse Unitariërs in IARF. Een kwart van de 450 jaar die dit jaar worden gevierd zijn IARF en de HUC met elkaar verbonden geweest, door dik en dun! De feestelijke bijeenkomst, waarvoor ik was uitgenodigd, was onderdeel van een lang weekend van feestelijkheden, waarvan de opening van het Huis van de Godsdienstvrijheid het gewichtigste onderdeel vormde. Op het programma stonden twee kerkdiensten, waarvan één met vertaling ten behoeve van de buitenlandse gasten, een diner, een excursie naar onder andere Torda, en een historisch symposium. Meer over deze feestelijkheden vindt u in het artikel van Tina Geels Herdenking van het Edict van Torda. De jaarlijkse synode, ditmaal op 6 juli, werd geopend met een kerkdienst in het Hongaars. Dapper zongen de buitenlandse aanwezigen de liederen uit het liedboek mee; het Onze Vader kon worden meegebeden in de eigen taal. Vervolgens gingen de afgevaardigden in vergadering. Onder de gasten was Inga Brandes (Unitarische kerk, Duitsland), de nieuwe voorzitter van ICUU. Inga en ik maakten van de gelegenheid gebruik om een lang en diepgaand gesprek te voeren over de verhouding van de ICUU en IARF. Wij waren het erover eens dat beide organisaties recht van bestaan hebben en dat zij elk een eigen doelstelling hebben, verschillend van die van de ander. Beiden hadden wij de indruk, dat hieraan door veel van onze leden wordt voorbijgegaan, waardoor de valse indruk wordt gewekt, dat er rivaliteit is tussen beide groepen. Tijdens het verdere programma van die dag kwamen wij beiden als gastspreker aan bod, evenals onder andere Eric Cherry, toenmalig buitenland-coördinator van de UUA (Unitarische Kerk, Verenigde Staten). Ik citeer uit mijn toespraak: “450 years have passed, and well over a quarter of those 450 years we have been joined together in our common goal. 118 years have passed since the Unitarian Church of Hungary (in a united Hungary) helped to found the International Association for Religious Freedom, IARF. Already then the case for liberal religion and the positioning of Christianity within that were considered important issues. To this day, the HUC is proudly showing its Christian heritage among the religions of the world. Prominent members of the HUC have served on IARF’s first council and the HUC provided several IARF Presidents. The first, József Ferencz, the latest Lajos Kovács, whose name is remembered with reverence and fondness.” De dag werd besloten met een feestelijk diner, waarbij de voorzitters van binnen- en buitenlandse organisaties gebroederlijk samen aan de hoofdtafel waren geplaatst.
6
Op 7 juli volgde het hoogtepunt: een bijeenkomst in de Unitarische kerk in Cluj. In een reeks voordrachten werd ingegaan op het werk, dat was voorafgegaan aan de totstandkoming van het Huis van de Godsdienstvrijheid. Hoogwaardigheidsbekleders uit de voornaamste kerken van Cluj, een vertegenwoordiger van de Hongaarse partij, een vertegenwoordiger van het stadsbestuur en de voorzitster van de UUA, Susan FrederickGray, gaven hun visie op het belang van godsdienstvrijheid (al dan niet), waarbij controversiële uitspraken niet geschuwd werden. Vervolgens werd het Huis van de Godsdienstvrijheid officieel geopend. Het is gevestigd in het voormalige bisschoppelijke paleis, gelegen tegenover de kerk. Dat het paleis zo mooi is gerestaureerd en een publieke bestemming heeft gekregen is voornamelijk te danken aan de inspanningen van de HUC in samenwerking met het stadsbestuur. In het huis is een museum gevestigd, dat onder andere waardevolle stukken uit de verzameling van de HUC ten toon stelt. Verder zijn er vergaderzaaltjes, een boekwinkel en een bar en er zijn plannen voor een logementsfunctie, zodat het zich kan ontwikkelen tot een volwaardig conferentiecentrum, gericht op vreedzaam samenleven. Voor de Amerikaanse bezoekers was er de volgende dag een excursie, waarbij ook andere buitenlandse gasten, waaronder IARF-EME voorzitter Derek McAuley en ikzelf, konden aansluiten. We bezochten het museum en het nieuwe monument voor godsdienstvrijheid in Torda. We waren te gast bij twee Unitarische gemeentes, een in Mészkö met zijn enthousiaste jonge dominee en een in het schilderachtige Torockó (Rimetea). Daar namen we deel aan een tweetalige kerkdienst. Op 9 juli volgde er een symposium, grotendeels over banden in de 19e eeuw tussen Hongaarse, Amerikaanse en Engelse Unitariërs. Er was een verrassende primeur. De oorspronkelijke Essex Hall (van vóór de Blitz), het centrum in Londen van de Engelse Unitariërs, is voor een aanzienlijk deel gefinancierd met geld van Hongaarse Unitariërs. Het gebouw is nu ook het hoofdkwartier van IARF. Heel bijzonder was de rondleiding, die we kregen van archivaris Lehel Molnár, die ons toegang verschafte tot de kluis, waarin veel stukken berusten die het communisme en andere vijandige regiems niet overleefd zouden hebben als ze niet eeuwenlang in particuliere handen waren gebleven. Onnodig te zeggen dat hij met gemengde gevoelens kijkt naar het vertrek van zijn dierbaarste stukken naar een openbaar toegankelijk museum! Wij echter mogen de HUC dankbaar zijn voor dit Fulgence Ngadjima maakt een foto van de miskelk, die initiatief. De dag werd besloten met Férenc Dávid gebruikt zou hebben, het pronkstuk van een paneldiscussie over Unitarische het museum in het Huis van Godsdienstvrijheid (Foto Wytske Dijkstra) 7
theologische en filosofische thematiek onder leiding van Eric Cherry. Enkele sprekers waren bij elkaar in de zaal, en er werd verbinding gelegd met een spreker in de Verenigde Staten. Het debat sloot aan op eerdere soortgelijke debatten, die verspreid over het jaar werden gehouden. Deze zijn alle in een livestream uitgezonden. Een zo uitgebreid feestprogramma kent zijn weerga niet in onze kerken. Een waardige herdenking van een Edict, dat het verdient de Europese geschiedenis in te gaan als het begin van een ontwikkeling, die ons ook nu nog hoopvol moet stemmen.
Het IARF Wereldcongres in Washington Alaeddine Touhami Van 29 juli tot 1 augustus 2018 vond het 35ste IARF Wereldcongres plaats. Hierbij werd de Albert Schweitzer Award uitgereikt. Dit vond plaats in de prestigieuze George Washington Universiteit, op een steenworp afstand van het Witte Huis. Drs. Wytske Dijkstra, de toenmalige internationaal voorzitter van IARF, heeft ons jongeren van AISA en het Huis van Vrede gestimuleerd en zich ingespannen om voor ons de reis naar Washington DC en deelname aan het congres mogelijk te maken. Door een aantal giften konden zes jongeren Sterre, Said, Redouan, Karima, Fatima Zohra en ondergetekende een van de mooiste reizen van hun leven maken. Daarvoor zijn we met zijn allen heel dankbaar zowel jegens de IARF in zijn geheel als jegens mensen, zoals Wytske, die dit mogelijk hebben gemaakt. Onze reis naar de Verenigde Staten begon in New York. Daar hebben we de stad mogen ontdekken en samen met sjeik Khaled Bentounes een inspirerend bezoek gebracht aan het Metropolitan Museum. Prachtig erfgoed staat daar van zoveel beschavingen en zoveel culturen. Voor sommigen is dit geschiedenis, maar voor ons was het levend. Sommige werken en objecten ademden in ons hart de geest van menselijke dynamiek. Dat was een bijzondere gewaarwording. Na vier of vijf dagen New York zijn we doorgereisd naar Washington. Het congres werd geopend met interfaith harmony als thema. Faith, dachten we, daar is er maar een van, net als liefde. De geliefden zijn meervoudig, maar de liefde is een. Op het niveau van faith, het geloofsvertrouwen, is elke vorm van ontmoeting en dialoog in harmonie. Het bijzondere van IARF is dat het in staat is gebleken om al meer dan 100 jaar mensen van zoveel achtergronden en culturen bij elkaar te brengen en tot samenwerking te stimuleren. Doe dat maar eens, met behoud van een ieders eigenheid. Dat getuigt van een volwassenheid om op basis van de eigen keuze en gemeenschappelijke idealen met anderen samen te werken, niet omdat hij of zij uit de kudde komt waar ik vandaan kom, maar gewoonweg als broer en zus in de mensheid. In de gesprekken die we hadden met elkaar na een lange congresdag kwam duidelijk naar voren dat we er ons thuis en welkom voelden. De cirkelgesprekken, de conferenties, de gesprekken tijdens het eten, de 8
excursies, de momenten van gebed en meditatie hebben allen een stempel gedrukt op ons bewustzijn dat het samen leven in vrede op aarde geen utopie is. Het is een werkelijkheid, die we daar hebben beleefd en die ruimer beleefd kan worden in de wereld al naar gelang de mate van onze inspanning. Noem me naïef, maar ik voel dat IARF een wezenlijke bijdrage zal leveren aan de bemiddeling en vrede tussen de Palestijnen en Israëliërs. Samen met sjeik Bentounès en Wytske Dijkstra hebben we een gesprek gehad met onze broers Shlomo, Yehuda en Ibrahim. Het werk dat ze verzetten in Israël en Palestina is van onschatbare waarde voor de broodnodige verzoening. Vrede in Jeruzalem is vrede op aarde. Daarmee wil ik zeggen dat de bijdrage van elk mens aan de Al Alaeddine, Sjeik Bentounès en Wytske Dijkstra vrede, een bijdrage namens de mensheid is. Juist een stad als Jeruzalem kan bij uitstek het voorbeeld zijn van die hemelse vrede op aarde. Waar alle mensen als broers en zussen de universele waarden van waarachtigheid, barmhartigheid en rechtvaardigheid tot werkelijkheid maken. Kunnen we hen daar helpen? En hoe? Laten we op zijn minst de vrede niet in de weg staan door partij te kiezen. Laten we de mensen van het midden, de bemiddelaars, helpen. Misschien kunnen we aan onze kinderen bemiddelingsvaardigheden doorgeven? Bij de uitreiking van de Albert Schweitzer Medal aan sjeik Bentounès kwam er nog iets los bij sommige mensen. Dat voelde ik, en ik meen het herkend te hebben in de innige omhelzingen van sommigen aan hem en aan elkaar na afloop en ook in de oproepen en urgente vragen van de mensen met betrekking tot de vrede in de mensheid. Het verlangen naar vrede is groter dan ooit. Bij ontvangst van de medaille opende de Sjeik zijn toespraak met te vertellen dat hij als kind in de bibliotheek thuis portretten zag hangen van grote mensen die de wereld positief veranderd hebben. Een van die portretten was van Albert Schweitzer en “hier sta ik vandaag met zijn medaille,” maar, vervolgde hij, “deze prijs is niet voor de persoon die ik ben, maar voor de boodschap die ik met jullie wil delen: De mensheid is als een lichaam, elke gemeenschap een ledemaat, elk individu een cel. Als een rozenkrans waarbij elk steentje, als een parel zijn unieke vorm en kleur heeft. Zien we de draad? Die verenigt ons. Maak er een geheel van. En die draad is hier aanwezig. Die kunnen we zien als we er oog voor hebben. Dat is de Geest.”
9
Met ongeveer deze woorden sloot hij zijn toespraak af. Ik heb ze opgeschreven zoals ik ze me nog kan herinneren. Dank, duizendmaal dank voor wat IARF doet. Dank aan haar honderden vrijwilligers en ambassadeurs in de wereld en in het bijzonder die in Nederland. Jullie hebben in ons vrienden. Namens Fatima Zohra Rouidi, Karima Frommé, Sterre Leah, Redouan Assakali en Said Touhami
Het 35ste IARF Wereldcongres in Washington (DC) Tina Geels en anderen Van 29 juli tot 1 augustus 2018 hield de IARF haar 35 e Wereldcongres in Washington (DC). De International Association for Religious Freedom, in Boston in 1900 mede door de Remonstranten en de NPB opgericht, was deze keer onderdeel van een grote Interfaith Conferentie: Reimagining Interfaith (Interreligieuze samenwerking opnieuw bekeken) met in totaal ruim 300 deelnemers uit Noord Amerika en Europa en uit India, Israël, Japan en Kenya. Het Congres was mede georganiseerd door United Religions Initiatives (URI) in samenwerking met de IARF.Onder de keynote speakers van de Interfaith conferentie boeiden vooral de speeches van Rabbi David Saperstein over godsdienstvrijheid en de bezielende preek bij de opening op zondag van Rev. Jennifer Bailey van de All Souls Church, een van de oudste Unitarian kerken in Washington (DC). Interfaith betekent niet exclusief of inclusief alleen willen opereren, maar in wederkerigheid verbindend op elkaar betrokken zijn. Dit was de rode draad van het Congres. Vanuit Nederland waren er elf deelnemers, waaronder zes jongeren. Op de Algemene Vergadering is er onder grote dank afscheid genomen van Wytske Dijkstra, president van 2014 tot 2018. Haar opvolger Robert Ince (VK) werd welkom geheten, samen met de andere leden van de nieuwe Council. De leden ervan zijn Rev. Yoshinobu Miyake en Rev. Kimie Yanagida uit Japan, Prof. Prakash Rao en Dr. Surrendra Brown uit India, Rev. David Keyes uit de VS, Rev. Kinga Reka Szekely uit De IARF Council 2014-2018 Roemenië en Rabbi Bob Carroll uit De Europa/Midden Oosten (IARFEME), Janhvi Gupte uit de RFYN (Young Adults) en Rev. Esther Suter uit de IALRW (vrouwen). Rev. Pascal Schilling (Duitsland) is tot voorzitter van IARF-EME (Europe and Middle East) benoemd en Rev. László Major (Roemenië) tot secretaris. Behalve de financiële en andere verslagen D De IARF Council 2014-2018 waren er ook twee resoluties 10
ingediend door de IARF Peace Commission: (1) Steun aan de Campagne voor de afschaffing van kernwapens, en (2) Steun aan de Interfaith Encounter Association in Israël, die lid is van de IARF. Beide resoluties werden aangenomen. Voor zijn grote inzet gedurende zijn hele leven voor de IARF werd aan Rev. Dr. Richard Boeke de “Distinguished Leadership Award” uitgereikt. Hij is jarenlang voorzitter van het IARF- US Chapter geweest, is actief in het UK Chapter en leidt sinds enkele jaren de Peace Commission van IARF. D De IARF Council 2018-2024 De IARF Albert Schweitzer Award for Distinguished Service to the Cause of Worldwide Liberal Religion (voor uitmuntende bijdragen aan de zaak van de wereldwijde vrijzinnige godsdienst) werd uitgereikt aan Sheikh Khaled Bentounès. Hij is leider van AISA-NGO, de Internationale Alawiyya Soefi Vereniging, die zich inzet voor dialoog, verzoening en vrouwenrechten. De aanwezige Nederlandse jongeren kwamen allen uit deze beweging, zij waren, met ons, vereerd dat hun religieus leider deze erkenning ten deel viel. De toespraak van Sjeik Bentounès ontroerde en bemoedigde. AISA heeft onder meer bereikt dat de Verenigde Naties 16 mei als International Day of Living Together in Peace (Dag van het Vreedzaam Samenleven) heeft uitgeroepen. http://www.aisanet.nl/. De volgende Europese conferentie wordt in 2020 in Boedapest gehouden. Waar het volgende Wereldcongres in 2022 zal plaatsvinden is nog niet bekend. Tina Geels (vice-voorzitter Dutch Chapter IARF), Marie Louise Dutilh (bestuurslid Dutch Chapter, namens de Remonstranten) en Lucie Meijer (bestuurslid IARF-EME, afgevaardigd namens de Vrijzinnigen Nederland)
11
De wereldleider van de Bektashi Orde in Nederland Wytske Dijkstra Op initiatief van Jarek Kubacki heeft IARF EME de Bektashi leider Dedebaba Edmond Brahimaj uitgenodigd om naar Nederland te komen, waar hij te gast was bij de Doopsgezinde Gemeente, Beverwijk. Wie al zo’n tien jaar lid is van IARF heeft kunnen volgen hoe de Bektashi gemeenschap in Macedonië en de overkoepelende organisatie in Albanië via Wytske Dijkstra, de toenmalige voorzitter van IARF-EME, betrekkingen aanknoopten met IARF. In 2013 werd de Bektashi gemeenschap in Macedonië lid van IARF. Intussen waren de betrekkingen warmer geworden en de banden hechter. Velen zullen zich de dagopening herinneren van voorzitter Arben Sulejmani, die ons op de EME conferentie in Mennorode in 2012 liet zien hoe een bijeenkomst van Bektashi in zijn werk gaat, en daarbij op indrukwekkende wijze een sfeer van devotie wist te scheppen, al moest hij werken met figuranten die voordien nooit van de Bektashi A Arben Sulejmani, Jarek Kubacki en de Baba Mondi hadden gehoord. Sulejmani kwam sindsdien vaker naar Nederland. Voor een wijder publiek trad hij in 2013 op tijdens de Remonstrantse Beraadsdag. Voorlopig hoogtepunt in de betrekkingen tussen IARF en de Macedonische lidgroepering was ongetwijfeld de conferentie die IARF-EME Regio Europa en Midden-Oosten in 2016 hield in Tetovo, Macedonië. Daar maakten de deelnemers ook kennis met de leider van de internationale gemeenschap, Dedebaba Edmond Brahimaj, in de wandeling liefkozend Baba Mondi genoemd. Het werd zo langzamerhand hoog tijd voor een bezoek van deze hoogwaardigheidsbekleder aan onze lidgroeperingen in Nederland! IARF lid Jarek Kubacki, predikant van de Doopsgezinde Gemeente Beverwijk, nam het voortouw. IARF Nederland had kort daarvóór besloten, de activiteiten sterk te gaan beperken. Nieuwe initiatieven pasten daar niet bij. Daarom zocht hij steun van het IARF-EME bestuur, dat zich zeer ingenomen betoonde met dit initiatief. Ook in Tirana op het hoofdkwartier werd het plan met vreugde begroet. Nadat de datum was vastgesteld, werden de IARF lidgroeperingen op de hoogte gebracht. Ook enkele Alevitische groepen in binnen- en buitenland werden aangeschreven. Aankondigingen verschenen op de website van de Remonstranten en de VVP, in de nieuwsbrieven van VVP, op de agenda van NieuwWij. De eigen Facebook-pagina van IARF maakte een evenement aan en 12
publiceerde diverse aankondigingen. Facebookvrienden van IARF deelden die. Het individueel aanschrijven van de leden in Nederland kwam door omstandigheden echter pas laat op gang. Op 23 februari 2018 was het dan zo ver. Als Nederlands lid en secretaris van het IARF-EME bestuur had ik mij beschikbaar gesteld voor hand- en spandiensten. Allereerst diende de hoge gast een passend welkom te krijgen. Dat viel niet mee. De VIP lounge op Schiphol blijkt te zijn verhuurd aan een commerciële onderneming, wat het door de hoge prijs voor organisaties als de onze praktisch onmogelijk maakt om daarvan gebruik te maken. Het luchthaven-pastoraat bood uitkomst. Wij mogen de heer Gerard Timmermans dankbaar zijn dat hij mij in staat stelde om Baba Mondi direct bij het verlaten van het vliegtuig te verwelkomen. Hij heeft bovendien geholpen waar hij kon. Daarna ging het naar Haarlem voor een stevige maaltijd. Enkele tientallen mensen waren de volgende dag naar Beverwijk gekomen voor het programma rond Baba Mondi in de Doopsgezinde kerk aldaar. Onder hen Timuray Boyraz, de voorzitter van de Bektashi Gemeenschap in Marl, Duitsland, in gezelschap van nog twee leden van zijn gemeenschap, alsmede van vertegenwoordigers van de Soefi Beweging Nederland. Het programma bestond uit een inleiding over het bektashisme door Arben Sulejmani als leider van de Macedonische Bektashi gemeenschap, een voordracht van Baba Mondi en een gedeelte, waarin werd gereflecteerd op vragen uit het publiek. Het is onmogelijk om de communicatie van een mysticus met zijn gehoor recht te doen in een samenvatting. Daarom hieronder ter reflectie enkele van de uitspraken die ik uit Baba Mondi’s mond heb opgetekend, tenminste mijn invulling daarvan. Het betreft een selectie naar mijn behoeften van de dag. Ik heb niet gestreefd naar volledigheid. De eigenlijke toespraak behandelde IARF-thema’s, vooral tegen de achtergrond van de recente Albanese geschiedenis, en was afgestemd op zijn gehoor: – Blijf je bewust van de religieuze afkomst zonder de tolerantie te vergeten. – Muhabet [gebed] wordt gezien als liefde Gods. Het heeft hier net als in de christelijke mystiek de dubbel-zinnige notie van ‘tweerichtingsverkeer.’ – Er zijn veel ‘religieuze wonden’ (geslagen in Albanië), maar zulke wonden worden niet simpelweg veroorzaakt door een dogma dat ons uit de geschiedenis wordt aangereikt. – Werk naar het voorbeeld van de “ouden” aan vriendschap en wijsheid. – Religies beïnvloeden elkaar zowel door toenadering als door afstoting. – Wek religie uit de slaap. – Kus de kikker (mijn woorden uiteraard) – Het gelovige volk keek toe hoe de godsdienst werd vermoord onder het communisme, maar de echte gelovigen zijn blijven bidden. – Het is belangrijk [voor de gelovigen] om kennis te hebben, die met woorden over te kunnen brengen en dat door daden te kunnen tonen. – Niemand is immuun tegen radicalisering en vervreemding [van zijn geloof]. – Terroristen doen de geest van reinheid, die van de Kor’an uitgaat, geweld aan. – Een ieder heeft het recht om in vrijheid verdraagzaam te leven.
13
Uit zijn antwoorden op vragen: [gods-] kennis [in de christelijke mystiek ook ‘kennisse Gods’ genoemd; dubbelzinnig in de zin van kennis over, en kennis afkomstig van, God], marifet, staat gelijk aan de ontwikkelingsgang van de gelovige en kan worden overgedragen. Voorwaarde is dat de ‘leraar’ slechts de kennis die hij zelf heeft verworven overdraagt en alleen overdraagt wat past bij de ontwikkeling van de ander. Fouten worden veroorzaakt door gebrek aan de juiste kennis en ontwikkeling. Waarheid moet niet alleen gezegd worden, maar vooral ook gedaan (men moet zijn daden richten naar de [gods]kennis die men heeft). Iedereen heeft een spirituele gids nodig, anders neemt de duivel die rol op zich. Ieder mens verdient te ontvangen wat hem op basis van zijn kwaliteiten toe komt (dus wat hij geestelijk aan kan). De dag werd besloten met een eenvoudige Nederlandse maaltijd in een zaaltje achter de kerk. Helaas was inmiddels het bericht binnengekomen, dat de aanwezigheid van de Dedebaba op het hoofdkwartier dringend gewenst was, wegens het overlijden van één van de geestelijken. Plannen voor een rondrit door Nederland en ontmoetingen met vertegenwoordigers van andere gemeenschappen moesten daardoor op de lange baan worden geschoven.
Algemene Ledenvergadering 8 juni 2018 in Utrecht Op vrijdag 8 juni 2018 hield onze ledengroep haar jaarvergadering in het gebouw van de Remonstrantse Broederschap in Utrecht. Aanwezig waren twaalf leden. Na de goedkeuring van het verslag van de jaarvergadering 2017 werd eerst stilgestaan bij het overlijden van Annetien Heering eind september 2017. De overige agendapunten werden vlot afgewerkt. De jaarverslagen 2017, algemeen en financieel, werden goedgekeurd. Ook de begrotingen 2018 en 2019 werden aangenomen. De president van de IARF, Wytske Dijkstra, besprak de internationale zaken. Zij gaf een voorbeschouwing over het IARF Wereldcongres dat van 29 juli tot en met 1 augustus 2018 in de Amerikaanse hoofdstad Washington plaats vindt. Ook was zij in Duitsland om het congres daar onder de aandacht te brengen. De Baba Mondi van de Bektashi was in januari 2018 voor een voorlichtingsbijeenkomst in het Europees Parlement. Er was een goede opkomst, vooral van Alevieten. Het Europese Hof heeft er voor gezorgd dat de Bektashi in Macedonië via de wet geregistreerd mogen worden als geloofsgemeenschap naast de Soennitische Islam. Ze mogen er weer bijeenkomsten houden. Tina Geels was bij de viering van de 450-jarige herdenking van het Edict van Torda. Dit edict van tolerantie werd in 1568 door de Landdag van Zevenburgen (Transsylvanië) uitgevaardigd. Met dit Edict gaf Zevenburgen zich als eerste staat een multiconfessionele grondwet. Als erkende religie (religio recepta) werden uitdrukkelijk de lutherse, de gereformeerde, de katholieke en de unitarische geloofsrichting genoemd.
14
Lucie Meijer gaf het bestuur de suggestie om via skype te vergaderen. Egbert Berkhof hoorde te laat van het overlijden van Annetien Heering. Hij pleit in voorkomende gevallen voor een tijdige informatie van de leden.
Dag van de Dialoog in Delft 2018 Tina Geels Op woensdag 7 november heeft de Dag van de Dialoog in Delft plaats gevonden. In het wijkcentrum de Vleugel in Delft waren er van 9.30 tot 11.30 uur twee dialoogtafels voor vrouwen. In totaal namen 21 vrouwen (deelnemers en gespreksleiders) aan de tafels deel. Er was gezorgd voor Surinaamse zoete hapjes bij de koffie en de thee. De ochtend was erg geslaagd. ’s Avonds van 19.15 tot 21.30 uur waren er in het stadskantoor zeven dialoogtafels met per tafel zes tot acht deelnemers en een gespreksleider. In totaal waren er ruim vijftig mensen. De gemeente Delft had de ontvangstruimte van het Stadskantoor ter beschikking gesteld en voor koffie, thee en water gezorgd. Er waren Surinaamse zoetigheden voor bij de koffie en thee. De bijeenkomst werd geopend door burgemeester Marja van Bijsterveldt. Er was een goede opkomst van Delftenaren van alle leeftijden en culturele achtergronden. De sfeer was open en positief. De reactie van de deelnemers in de evaluatie was enthousiast. Na de dialoog waren er verschillende Turkse hapjes en drankjes en het optreden van een muzikant. Ook dat werd erg door de deelnemers gewaardeerd. Al met al was het een erg geslaagde dag! Voor een fotoverslag zie: http://www.delftindialoog.nl/album/album-10
Nieuwtjes – Het Huis van Vrede in Almere, een initiatief van de liberale moslimorganisatie AISA, is als tweede geëindigd voor de Compassieprijs 2018 van het Handvest voor Compassie NL. De IARF heeft goede contacten met AISA. – Pascal Schilling is gekozen als de nieuwe voorzitter van IARF EME, – Op 20 januari 2018 namen Ari van Buren en Bart ten Broek afscheid van URI Nederland, als respectievelijk voorzitter en secretaris. Met hen heeft IARF-NL intensief samengewerkt in ‘’Naar een Landelijk Stemgeluid,’’ een samenwerkingsverband voor vrijheid van godsdienst en dialoog in Nederland. Ook Religions for Peace en AISA waren daarbij betrokken, evenals het platform INS. Hun opvolgers in het URI-bestuur zijn Hanna Mitra Rambaran en Morgana Sythove, respectievelijk als voorzitter en als algemeen secretaris.
15
Van het bestuur: Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) Kees de Haas Op 25 mei 2018 is de Algemene Verordening Gegevensbescherming(AVG) van kracht geworden. Dat betekent, dat vanaf die datum dezelfde privacywetgeving geldt in de hele Europese Unie (EU). De Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) geldt sindsdien niet meer. De toepassing van de AVG brengt ook voor onze IARF-ledengroep verplichtingen met zich mee. Zo beschikt onze ledengroep op grond van uw lidmaatschap over uw adres en in voorkomende gevallen ook over uw telefoonnummer en uw e-mailadres. Deze zijn nodig om u uit te nodigen voor (leden)bijeenkomsten en de verzending van de Nieuwsbrief. De ledengroep bewaart geen andere gegevens over u. De secretaris houdt de gegevens bij. De gegevens zijn niet rechtstreeks te raadplegen en worden zonder uw toestemming niet met derden gedeeld. U kunt te allen tijde de secretaris vragen welke gegevens de ledengroep van u heeft. Op uw verzoek zal hij deze zo nodig aanpassen of verwijderen.
IARF, in 1900 opgericht, is een wereldwijde gemeenschap van organisaties, groepen en individuen met verschillende godsdienstige of levensbeschouwelijke achtergronden. IARF strijdt voor het fundamentele recht op godsdienstvrijheid en bevordert begrip en respect tussen mensen uit verschillende godsdienstige tradities. Er zijn afdelingen in Bangladesh, Canada, Duitsland, India, Ierland, Japan, Nepal, Nederland, Pakistan, de Filipijnen, Sri Lanka, Thailand, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. The members of the IARF family fully support the principles laid out in the U.N.’s 1981 Declaration on the Elimination of All Forms of Intolerance and Discrimination Based on Religion or Belief (DEIDRB) which advocates “freedom of thought, conscience, religion and belief.“ Within the framework of these rights, the Declaration also encourages responsible religious practice — a cornerstone of IARF’s work.
IARF Nederland Secretariaat: Heijenoordseweg 54, 6813 GB Arnhem. Tel: 026 3516961. Wordt lid! Maak € 35 over op de rekening van de Nederlandse Ledengroep van de IARF, IBAN NL24 INGB 0000 0096 76 t.n.v. NLG IARF, met vermelding van "nieuw lid" en uw volledig adres plus e-mailadres. Ook giften zijn welkom. IARF Nederland heeft ANBI status en uw giften zijn dus aftrekbaar voor de inkomstenbelasting.
16