n'GO nr 10 by Echos Communication

ON T W I K K EL I NG S SA ME N W ER K I NG E N ME NSEL I J K E R EL AT I E S

mensenkracht vooruit

Blog-notes... Rahel Kassahunâ&#x20AC;&#x2030;: On purpose

Portret Ontmoeting met Laurien Ntezimana

Instrument Coaching onder de loep

Nr10 april 2013

N 10 r

n’GO april 2013

radar P.3

blog-notes P.30 Rahel Kassahun

instrument P.25

SOS Coaching een doeltreffende begeleiding

| vooraf

Hypermotivatie? Opgepast…

Miguel De Clerck

Directeur Echos Communication

Hoe pak je het aan… een hypertoegewijde collega P.20

Sterkte of tekortkoming?

dossier P.14

COVER © ALVIN BURROWS - ISTOCKPHOTO

portret P.8 Laurien Ntezimana

Dit nummer daagt je uit voor een kleine test. Kies twee doodgewone mensen die op het eerste gezicht sterk op elkaar lijken, maar toch verschillend zijn. Stel aan elk een simpele vraag. Aan de eerste vraag je: “wat heb je nodig?”. Je zal zien: hij zal meteen een lange lijst reciteren van wat beter zou kunnen. Gebreken in overvloed! Daarop zal hij een afwachtende houding aannemen; het zou goed zijn als iemand zijn problemen kwam oplossen. De tweede krijgt de vraag “waar ben je fier over?”. Mogelijk kijkt hij je verbaasd aan. Mis schien kan hij zelfs moeilijk een antwoord formuleren. Maar dan doet één succes meteen aan een ander denken en is het gesprek vertrokken. Tussen het luisteren en vertellen door zal een positieve wereld vol nieuwe mogelijkheden vorm krijgen. Het geeft zin om aan de slag te gaan. Alleen al door het uitgangspunt van een gesprek te veranderen, ontstaat er een andere werkelijkheid. In welke wereld wil u leven?

Abonneer u gratis op het magazine. Klik hier! Vind Echos Communication op het Internet www.echoscommunication.org

een andere kijk

nâ&#x20AC;&#x2122;GO april 2013

Foto van de maand De Syrische revolutie kaapt de actualiteit. Het bloed loopt over het scherm. Bladerend door onze krant staan we oog in oog met een verward regime. Onmogelijk om aan al dat leed voorbij te gaan. Tammam Azzam zet ons op een ander been. Met een montagesoftware bracht hij de bekende Kus van Gustav Klimt aan op een muur doorzeefd door schoten en explosies. Het kunstwerk wil een pleidooi zijn voor verzoening. Maar het geeft vooral enkele sprankels hoop, waardoor alles weer mogelijk kan worden.

(fotoâ&#x20AC;&#x2030;: Tammam Azzam Freedom Graffiti, 150x150cm, Archival Print, 2012, Edition of 5, Courtesy of the artist and Ayyam Gallery)

een andere kijk

4 © OLLY - FOTOLIA.COM

n’GO april 2013

| Geluk bedreigt BNP als welvaartsindicator

Naïef of visionair? Het kleine staatje Bhutan leest zijn vooruitgang niet af van het BNP, maar hanteert het Bruto Nationaal Geluk als barometer. Met deze standaard slaat de koning van Bhutan een brug tussen de fundamentele waarden van vriendelijkheid, gelijkheid en menselijkheid en de economische welvaart. De link tussen welzijn en

productiviteit is Food for thought voor organisaties en bedrijven. Gelukkige werknemers zijn creatiever en productiever en hun motivatie werkt aanstekelijk. Een groeiend aantal economen

en leiders uit de hele wereld plaatst openlijk vraagtekens bij het BNP als graadmeter. In 2012 lanceerde de VN de Internationale Dag van het Geluk. Op 20 maart van dit jaar ging de eerste editie

wellicht stilletjes aan u voorbij...

Lees de reeks artikels over geluk

n’GO april 2013

Britse minister van Financiën in het spiegelpaleis Origineel, grappig, dynamisch en impactvol. Niet alle campagnes tegen honger schuilen onder deze noemer. Wel een actie die kaderde in de Enough Food IF-campagne tegen honger in de wereld, die door tal van Engelse ngo’s gesteund wordt. 500 campagneleden, verkleed als

de Britse minister van Financiën George Osborne, bewogen zich in een flashmob door de stad. Strak in het pak, met masker en budgetkoffer, wandelde ‘George’ over de Westminster bridge en nam hij een bootje op the Thames om zich uiteindelijk op Parliament Square

in een grote IF-vorm op te stellen. Met de actie riepen de ‘Georges’ de minister op om het beloofde ontwikkelingsbudget voor 2013 in het lopende begrotingsproces niet te laten sneuvelen.

een andere kijk

n’GO april 2013

6 © YOUTUBE

een andere kijk

u 360° Voor gezien

Bekijk de video op Youtube

Dát is wat wij kunnen doen.

David tegen Golliath... Wij tegen de milieuschade... Een immens gevoel van machteloosheid, af en toe opgelicht door een heldhaftig voornemen. Niemand moet ons zeggen dat we te ver gaan in de uitputting van onze planeet. En dat de zwaksten de eerste slachtoffers zijn. We zijn heus niet onverschillig. Maar wat kunnen we beginnen tegen die nietsontziende dreiging, hoe kunnen we zonder kleerscheuren toch een steen verleggen? Hoe vertalen we kennis en overtuiging in actie? Met ons dagelijkse consumptiegedrag drukken we een ferme stempel op de toekomst van deze aardkluit. Dát is wat wij kunnen doen. Zonder hybris. David moet slim zijn.

Ontwikkeling in woorden

De Bétés

n’GO april 2013

Elke maand maakt Odile Tendeng een taalkundige analyse van de interpretatie van het woord ‘ontwikkeling’ in een Afrikaanse taal.

n de Afrikaanse talen schuilt achter elk spreken een soort watermerk: verwijzingen naar de structuur, de filosofie, de ziel van de samenleving. De zoektocht naar woorden die het concept ‘ontwikkeling’ benaderen moet daar dus ook rekening mee houden. We illustreren dit met de Bétés. Dit volk leeft in het Centrum-Westen van Ivoorkust en is onderverdeeld in verschillende groepen die tot clans behoren en eigen talen en mondelinge tradities hebben. Dit volk maakt ongeveer 18% van de bevolking van het land uit. De samenleving is patrilineair: de verwantschap gebeurt langs de mannen. De sociale architectuur van de Bétés is behoorlijk complex en ziet er als volgt uit: ––de digpi of clan, waarin de mensen dezelfde naam dragen en hetzelfde land bewonen. ––de grepo of afstamming, een groep zonder de gehuwde meisjes, die bij hun schoonouders leven, maar mét de echtgenotes van de mannen. De afstamming is in twee verdeeld: ––de kosu is de basiscel. De leden van eenzelfde cel leven van de producten van dezelfde gronden die door de vrouwen gecultiveerd worden, en ze delen hun voedsel. Aan het hoofd van

deze cel staat een patriarch, die het gemeenschappelijke land bezit en dit uitdeelt aan de jongeren in functie van hun behoeften. Zijn zonen en neven werken voor zijn rekening en in ruil moet de patriarch, in principe, hun eerste huwelijk bekostigen. ––de zou is de minimale kern, de kleinste cel, die feitelijk erkend wordt of anders gerechtelijk, en die de echtgenote met haar jonge kinderen omvat, die in een huis apart kunnen wonen waar de echtgenoot en vader hen bezoekt. De zou kan ook een monogaam huwelijk zijn. (Réseauivoire.net: 2013) Voor de Bétés heeft de mens drie componenten: ––kou: het fysieke, schendbare lichaam, de vleselijke omhulling die na de dood verdwijnt; ––zouzouko: een vitale energie die zich kan losmaken van het lichaam (bijvoorbeeld tijdens de slaap) en die we als een dubbelganger of een schaduw kunnen beschouwen. Hij verdwijnt na de dood. ––ougowon of koué: de onverwoestbare essentie. Deze essentie, die na de dood bevrijd wordt, reïncarneert in een nieuwgeborene na een verblijf in het ondergrondse van de zielen. (B. Holas: 1968)

“Ontwikkeling”

bij de Bétés

In het land van de Bétés wordt het woord ontwikkeling vertaald door “popoε”. Deze benaming is een werkwoordsvorm die gevormd wordt op basis van de verdubbeling van de stam “po” die “slagen”, “groeien”, “vooruitgaan” betekent, en van het suffix “ε”. De Bétés verstaan onder de term “popoε” het feit van “naar voren te gaan”, “vooruit te gaan”, “naar een doel te reiken dat men zich heeft gesteld”. Men wil het geheel van de familiale architectuur vooruit doen gaan, dat wil zeggen de clan (met een mythische voorvader), de afstamming (met een gemeenschappelijke, gekende voorvader) en de nakomelingen. Zoals in vele Afrikaanse culturen gaat ontwikkeling zowel over het fysieke lichaam als over het onverwoestbare deel: de ziel, de geest enzovoort. De Afrikaan maakt over het algemeen geen onderscheid tussen het tijdelijke en het spirituele. Ontwikkeling, net zoals de andere dingen in het leven, heeft uiteindelijk dus een metafysische dimensie.

De Bétés : Ontwikkeling met een metafysische dimensie

| op de letter

portret

n’GO april 2013

Laurien Ntezimana “Een overtuiging moet sociale en politieke consequenties hebben”

portret

n’GO april 2013

Zijn vredeswerk wekte argwaan, zijn doctoraatsthesis stootte tegen de academische logica, zijn strijd voor een innerlijke heropbouw van Rwanda bekocht hij met gevangenschap, zijn familieleven werd een verhaal van vluchten. Laurien Ntezimana gaat altijd tegen de stroom in, maar enkel “omdat protocol ons verhindert om tot de essentie te komen.”

1955

| bio

geboren in Vumbi (ZuidRwanda)

1979-84 1986-90 1990 studeert theologie en menswetenschappen in Kinshasa

doctoraats onderzoek theologie aan de KULeuven

richt de Service d’Animation Théologique (SAT) van het bisdom Butare op

1998

wint de Internationale Prijs Pax Christi voor vredesopbouw

2000

richt de Association Modeste et Innocent (AMI) op

2002

wordt acht maanden gevangen gehouden

2003

wint de prijs Theodore Haecker

2010

wordt gastprofessor aan het Instituut Lumen Vitae (Brussel)

portret

at de jonge Ntezimana priester zou worden, verwonderde niemand. Vader was catechist, moeder een vrouw met veel gezond verstand. Zijn oudste zus, vandaag een nationale held in Rwanda, was een religieuze die tijdens de genocide haar leven gaf toen ze weigerde een bedreigde Tutsi-groep te verlaten. Maar Laurien wilde een gezin, verliet na twee jaar het Groot Seminarie en ging in Kinshasa Theologie en Menswetenschappen studeren. Terug in Rwanda, als lekentheoloog, ontlook een eerste besef: “De religieuzen rondom mij praatten enkel, maar luisterden niet. Ik gooide het over een heel andere boeg. Ik nam de stem van het volk als uitgangspunt en wilde het evangelie met het tegenwoordige moment confronteren. Ik verzette mij tegen het autoritaire Romeinse denken dat naar mijn mening te veel tekst en te weinig context verkondigde. Als lekentheoloog was ik er heilig van overtuigd dat de theologie de lokale kleur moest aannemen. Daarmee sloot ik aan bij de progressisti-

n’GO april 2013

| getuigenis

Pascaline Adamantidis, regisseur

« Als ik me Laurien voorstel op de Rwandese heuvels, dan zie ik hem op de eerste plaats op de top van de berg Huye, terwijl hij tai chi beoefent, bijna in de wolken. Het beeld is surrealistisch en magisch. Helemaal hem. Een rustige kracht. Een gids voor het leven. Iemand die energieën samenbrengt. Een kruispunt tussen Afrika, het Westen en het Oosten. Met een onwaarschijnlijke humor. Een kalmerende zachtheid. Een levend mens. Samengevat: een humaan iemand. En als ik de wereld om mij heen bekijk, hoezeer weeg ik die woorden dan... »

“Het protocollaire, academische onderzoek is als bananen bestuderen zonder er ooit één te hebben gegeten”

portret sche bevrijdingstheologie zoals die ook in Latijns-Amerika ophef maakte.”

Bevrijd van protocol

In Leuven, waar Laurien in 1986 een doctoraat theologie aanvatte, maakte hij kennis met Qigong, tai chi en de taoïstische literatuur. Deze concrete en geïncarneerde filosofie was een ware eye-opener: “Ik kon niet langer mijn doctoraat verderzetten zoals ik bezig was; het academische protocol verhinderde mij om tot de essentie te komen. Alsof ik onderzoek deed naar bananen zonder er ooit één te hebben gegeten! De briefwisseling met mijn promotor, die mijn nieuwe denken niet kon volgen, betekende een ommekeer in mijn leven. Ik heb me nooit zo authentiek gevoeld als toen. Ik brak mijn doctoraat af en voelde mij bevrijd, vol creativiteit. De formaliteiten die de maatschappij mij had opgelegd hadden mij doen inslapen. Voortaan zou ik de sociale realiteit als uitgangspunt nemen. Mijn geloof was geen privézaak, maar moest sociale, politieke en economische effecten hebben.” In 1990 schreef Laurien Ntezimana zijn ‘a-thesis’, die later een boek werd met de titel “Libres paroles d’un théologien

11 © BST2012 - FOTOLIA.COM

n’GO april 2013

rwandais: joyeux propos de bonne puissance.”

Innerlijke vrede

Datzelfde jaar, slechts twee maand na zijn terugkeer naar Rwanda, brak de oorlog uit. Met zijn geestgenoten Innocent Samusoni en Modeste Mungwarareba voegde Laurien Ntezimana de daad bij het woord. Ze doorkruisten het land om vrede te predi-

ken. Tijdens de genocide werd Innocent gedood en moest Modeste onderduiken. Laurien slaagde erin om tientallen bedreigde landgenoten ter hulp te komen. Toen het land na de oorlog verwoest achterbleef, werden Laurien en Modeste door de pastorale dienst van het bisdom gevraagd om vormingssessies over vredesopbouw op te zetten. “Wij waren ervan overtuigd dat je geen vrede in de samenleving bereikt als de

“Je bereikt geen vrede in de samenleving als de mens eerst binnenin geen vrede vindt”

portret

“

Ubuntu betekent être bon (innerlijk) en être don (uiterlijk). Mijn eigen welzijn is een voorwaarde opdat ik voor anderen een geschenk kan zijn.

n’GO april 2013

mens binnenin geen vrede vindt. Daarom werkten we een methode uit voor een diepgaand herstel van de niet-materiële ravage: het leven van mensen. Onze benadering van verzoening ontvouwde zich in twee stappen: eerst moest het kader heropgebouwd worden zodat de mensen in fatsoenlijke omstandigheden konden leven. In tweede instantie moest er een innerlijke verandering plaatsvinden, die ervoor zou zorgen dat een gruwel als de genocide nooit meer kon gebeuren.” Ook de regering had interesse voor het project, maar al snel rees er argwaan. Het werk van Laurien werd beschouwd als een politieke actie voor de renaissance van de Hutu’s. “De machthebbers hadden er baat bij dat het volk volgzaam was. Mensen aanzetten om hun angst en slachtofferhouding te overstijgen werd beschouwd als een ‘aanslag op de staatsveiligheid’.”

Ubuntu - être bon et être don

Modeste en Laurien ontvingen in 1998 de internationale Pax Christi-prijs voor hun vredeswerk. Van overal ter wereld kwamen steunbetuigingen. Toen ook Modeste in 1999 stierf, zette Laurien hun levenswerk alleen verder. Hij nam

ontslag bij de theologische animatiedienst en richtte de Association Modeste et Innocent (AMI) op om voortaan in een niet-confessionele taal het ubuntu-ideaal te verspreiden. “Ubuntu betekent être bon (innerlijk) en être don (uiterlijk). Mijn eigen welzijn is een voorwaarde opdat ik voor anderen een geschenk kan zijn. Daarom moet ik zorg dragen voor mijn lichamelijke, emotionele, mentale en spirituele gezondheid. Geschenk-zijn betekent een positieve politieke, culturele, economische en sociale bijdrage leveren. Mijn gezondheid en welzijn hangen niet af van de maatschappij en haar voorzieningen; ik kan daarvoor een innerlijke bron aanboren. Met mijn eigen bewustzijn trek ik aan wat mij overkomt. Maar om aan te trekken moet je eerst uitzenden. Uiteraard bestaan er zogenaamde natuurrampen, maar laten we niet over het hoofd zien dat ook de mentaliteit en cultuur een niet te onderschatten rol spelen bij het uitbreken ervan. Met ons denken scheppen we. Toen ik deze ubuntu-gedachte begon te prediken en de methode la Bonne Puissance* op punt stelde om mijn visie te verspreiden, leidden misverstanden tot mijn gevangenneming in 2002.”

portret

n’GO april 2013

“Met ons bewustzijn trekken we aan wat ons overkomt. Met ons denken scheppen we” De consequentie van een engagement

Na zijn vrijlating zette Ntezimana zijn strijd voor innerlijke vredesopbouw onvermoeid verder en in 2003 ontving hij de Theodor Haecker prijs ‘voor burgerlijke moed en politieke eerlijkheid’. Maar zijn inzet bracht zijn gezin herhaaldelijk in gevaar. Zijn vrouw en kinderen vluchtten tijdens de genocide naar Congo, daarna naar Ivoorkust en later naar Ghana. Uiteindelijk vond Ntezimana voor vrouw en kinderen politiek asiel in België. Vandaag zijn zij Belg. Laurien Ntezimana verliet echter nooit de strijd. “Ik kon niet vluchten; blijven was een kwestie van coherentie. Mijn innerlijke overtuiging moet in de samenleving gestalte krijgen. Ik ben heilig overtuigd van vier principes: je gebruikt geen geweld tegen geweld; je verlaat de plaats van strijd of getuigenis niet; je zoekt en verfijnt de waarheid; en je aanvaardt het lijden dat uit dit engagement voortkomt.”

Qigong revolutionair denken

Vandaag leeft Laurien Ntezimana met één voet in Rwanda en één in België. In Brussel is hij gastprofessor aan het internationaal Instituut Lumen Vitae. Hij geeft ook conferenties en retraites. In Rwanda is hij coach van de organisatie AMI. Hij verdiept zich steeds verder in Qigong en zal binnenkort een professionele graad halen aan het Brusselse Lifecarecenter, verbonden met de universiteit van Peking. “Qigong stimuleert een revolutie van het sociale denken: de gedachte dat mensen hun eigen welzijn in handen kunnen nemen. Het dominante paradigma van hebben, vervolgens doen en dan zijn, moet rechtgezet worden tot zijn, doen en dan pas hebben. Een duurzame economie vertrekt van datzelfde principe. Anders gaan we ten onder aan al wat we hebben.”

| getuigenis

Isabelle Eliat-Serck, "mushiki" (petite soeur) en geestesgenoot

« Laurien is een bundeling van menselijkheid, die zijn weg aflegt doorheen het hondenweer waar we allemaal weet van hebben; die zich in geen enkele categorie laat vangen, altijd verder weg en daarom ook soms moeilijk te volgen. Maar laten we niet vergeten dat achter Laurien ook zijn echtgenote Mado staat, die altijd aan zijn zijde bleef, met de moeilijke opdracht om de gevolgen van zijn engagement te delen en hem verbonden te houden met de concrete dagelijkse werkelijkheid. Jullie menselijkheid is een hymne aan het leven, een vergelding voor alles wat de mens probeert neer te halen, hier en vooral ginder. »

SYLVIE WALRAEVENS

| lectuur (*)

De methode La Bonne Puissance werd in het maartnummer van n’GO uitvoerig beschreven.

Libres paroles d’un théologien rwandais : joyeux propos de bonne puissance Laurien Ntezimana. Ed. Karthala (1998).

dossier

n’GO april 2013

Sterkte of tekortkoming?

Hoe kunnen we helpen? In de context van ontwikkelingssamenwerking kunnen we niet voorbij aan deze vraag. Moeten we problemen opsporen, analyseren en een voor een oplossen of moeten we vertrekken vanuit wat werkt, vanuit de individuele kwaliteiten en de weg uittekenen naar een beter leven? De vraag ligt op tafel...

dossier

15 © VIKTOR88 - FOTOLIA.COM

n’GO april 2013

Annick Peeters

“

In het begin zei ik vaak aan onze partners wat ze moesten doen en ik wilde altijd weten of ze hun werk wel ‘goed’ deden. Ik vond dat ik het programma altijd beter moest be heersen dan de anderen. Ik was snel onte vreden en de clichés over systematisch te laat komen of het gebrek aan analytisch vermogen kwamen vaak bovendrijven.” Annick Peeters is sinds twee jaar programmamanager bij Solidarité Protestante. Ze ondersteunt sensibilisatieprojecten voor hiv/aids en tuberculose in het gebied van de Grote Meren. “Een jaar geleden hebben we een nieuwe werkwijze voor projectma nagement ingevoerd. Halverwege het pro ject hebben we de doelgroep bijgestaan om in plaats van de typische evaluatie een zelfevaluatie te maken. De vraag

Wat is jouw probleem? “Projecten worden meestal uitgetekend op basis van de noden van de ontvan gers, hun zwakheden dus, en bijna nooit op basis van de eigen oplossingen, hun sterktes. Dat verklaart in grote mate de moeilijkheid om een duurzame basis voor onze interventies te leggen.” Dit zijn de woorden van het netwerk van boerenorganisaties en producenten in WestAfrika (ROPPA). Zij vatten in twee zinnen de bezwaren samen van talrijke observatoren en actoren in ontwikkelingssamenwerking. Zeg me wat je probleem is,

ik zal je zeggen hoe je het moet oplossen! Ontwikkelingshulp doet verwoede pogingen om zich van haar etnocentrisme te ontdoen en om meer rekening te houden met de raad en de ervaringen van haar doelgroepen. Omdat zij in nood zijn, moeten wij hun een oplossing brengen! Mogelijk gaat het ontwikkelingswerk momenteel door een fase van herdefiniëring van zijn grondbeginselen… Lees de verklaring van ROPPA

dossier

n’GO april 2013

was niet langer wat Solidarité Pro testante had teweeggebracht, maar wel wat de verandering was die door de gemeenschap gewenst werd.”

Individuele sterkte, collectieve actie

Partners op hetzelfde niveau Isaac Muyonga is coördinator van een programma voor de strijd tegen hiv/aids in samenwerking met Solidarité Protestante. Voor hem is het SALT-proces een gelukkige ontdekking. “Onze relaties met Solidarité Protestante zijn altijd al goed geweest omdat ze ons sterk betrekken bij het nemen van beslissin gen. Maar nu we sinds een jaar deze nieuwe aanpak hebben ingevoerd, voelen we duidelijk dat we een bijko

mende stap hebben gezet naar een echt partnerschap. We staan op hetzelfde ni veau, als collega’s. Dat geeft ons veel vertrouwen en het motiveert ons. Zo gaat het nu ook met de verschillende gemeenschappen waarmee we werken; we controleren ze niet meer, we komen om te leren. We willen zien waar zij mee bezig zijn en hoe zij problemen aanpakken. Deze nieuwe benadering is de relatie alleen maar ten

goede gekomen. Wij worden niet meer gezien als inspec teurs; door de kwaliteiten van de gemeenschappen te erkennen, stimuleren we hen om nieuwe oplossingen te vinden en zelf de dingen in handen te nemen zonder dat de oplossing van buitenaf moet komen. We zetten een netwerk van gemeenschap pen op. Elke schakel speelt zijn rol zodat de ketting kan draaien en de ervaringen gedeeld kunnen worden.”

De nieuwe benadering kwam voort uit het SALT-proces (zie n’GO nr. 3). Deze methode vertrekt vanuit de identificatie van individuele sterktes om tot een collectieve actie te komen. De ervaring en de kwaliteiten van iedereen worden gewaardeerd en samengelegd om er een droom voor de groep uit te puren. “De waarde van de doorleefde ervaring wordt erkend en niet langer je status of de graad van expertise. Of het nu gaat over de relatie tussen ons en een partnerorganisatie of tussen de partner en de gemeenschap, iedereen be vindt zich op hetzelfde niveau. De relaties worden evenwichtiger, de coördinatiever gaderingen verlopen veel dynamischer en ik voel me gemakkelijker in mijn functie. Deze benadering geeft meer vrijheid aan het werk: we zijn niet meer enkel begaan met het pragmatische van het slagen. De sterktes stimuleren is ook het verlangen opwekken. We aanvaarden de tekortko mingen of onzekerheid gemakkelijker. We beslissen niet meer alles vooraf, maar we begeleiden een collectieve droom. We versterken de kritische geest van de bur germaatschappij.” De resultaten zijn navenant: “De gemeen schappen worden zich bewust van de hoeveelheid sterkte die ze samen inbrengen; in plaats van externe

“

n’GO april 2013

Je wordt niet afgerekend op je status of expertise; het is de waarde van de ervaring die telt.

hulp in te roepen pakken de mensen hun problemen aan met oplossingen die van binnenuit gestimuleerd worden. De weg naar de droom wordt de bron van verandering voor de groep. Wij zetten niet langer gewoon middelen in om in hun behoeften te voorzien, maar we geven werkmethodes en een kijk op de wereld door. We zitten in een verande ringsproces en denken niet meer alleen aan het doel dat moet bereikt worden.”

Positieve dynamiek

Door iets of iemand van een andere kant te bekijken, door op zoek te gaan naar wat de andere ons kan leren en door hem eerder te vragen waar hij trots op is dan wat hij nodig heeft, kan ontwikkelingswerk een heel stuk vruchtbaarder worden. Voor MariePierre Glenisson, life coach en consultant bij Trans-Formation Consultants, is dit al een beproefd recept. “Technieken zoals Appreciative Inquiry baseren zich op wat reeds goed loopt en Marie-Pierre zoeken dan hoe dit kan Glenisson

uitgebreid worden om een structuur beter te doen werken. Indivi duele talenten iden tificeren en de moge lijkheid om te slagen in de verf zetten zet de deur open voor een positieve dynamiek. In een groep komen de oplossingen van de leden zelf en ze zullen Bernard Lecomte ook sneller bereid zijn om die in praktijk te brengen. Mensen onders teunen elkaar, een gemeenschappelijk doel wordt zichtbaar en iedereen heeft zin om de zaken te doen vooruitgaan. Sommigen kun nen maar moeilijk geloven dat je geen situa tie kan verbeteren zonder eerst het probleem scherp te stellen. We kunnen hen alleen maar aanraden om het zelf te proberen: het werkt!”

Een scheefgetrokken systeem

Toch blijven het logisch kader en andere probleembomen de bevoorrechte leessleutel van heel wat sponsoren. Bernard Lecomte werkte al in de jaren 60 in ontwikkelingswerk. “Ik heb geen tien jaar nodig gehad om m’n buik ervan vol te krijgen. Ik ben be

17 © LIGHT IMPRESSION - FOTOLIA.COM

dossier

n’GO april 2013

Vertragingseffect Dorcas Ombeni is de verantwoordelijke van een jongerencentrum in OostCongo. Ze sensibiliseert over hiv/aids met theater, muziek en schilderen. Daarmee maakt ze deel uit van de doelgroep van het project van Solidarité Protestante. “Sinds we de SALT-benadering uittes ten, zijn er een heleboel dingen veranderd. Vroe

ger werkten we alleen binnen het centrum, maar sinds we te horen kregen dat ons werk waardevol is, zijn we er uiteindelijk zelf van overtuigd ge raakt dat vele van onze acties heel efficiënt zijn. Daarom treden we nu vaker naar buiten. Door die nieuwe benadering zijn de mensen die we wil len bereiken veel opener.

Omdat wij in de eerste plaats langskomen om te luisteren naar hun ver halen en om te waarde ren wat ze reeds gedaan hebben, gaan de deuren gemakkelijker open. Wij delen daarop onze er varingen met hen en zo leren we van elkaar.”

“Iedere speler is vrij om het probleem dan wel de oplossing als uitgangspunt van zijn visie te nemen” gonnen als planner, maar ik ben er mij snel van bewust geworden hoe nutteloos die plannen waren. Ik vond dat de wereld van het ontwikkelingswerk toch soms vierkant draaide. Drie jaar samenle ven met Burkinese boeren heeft dat beves tigd. De hulp die geboden wordt is domi nant en contraproductief. Ze vertrekt van de idee dat wij alwetend zijn en dat we hun moeten geven wat ze nodig hebben. Dit heeft helemaal geen zin. Je moet eerst en vooral het initiatief van de mensen respec teren en kijken wat ze samen al verwezen lijkt hebben. Ik heb helaas niet de indruk dat er veel aan het systeem verandert. De hulp is een dekmantel voor een systeem van onevenwichtige internationale uitwis seling. Als we dan al veroordeeld zijn om te helpen, moeten we niet nog eens hun ver mogen gaan beperken om zich te organise ren. Met dit in het achterhoofd is geldelijke steun de beste manier om onze hulp een plaats te geven in hun eigen systeem en om onze drang om tussenbeide te komen te onderdrukken. Maar daar mogen geen excessieve controles aan gekoppeld worden!”

dossier

n’GO april 2013

| meer weten Boek Qu’est-ce qui nous rend humains ?

Jean-Louis Lamboray, Editions de l’Atelier, 2013

La gestion des opérations d’aide au développement : entre critiques et réalisme André Rosanvallon, L’Harmattan, 2011

Internet www.communitylife competence.org

Dominique de Crombrugghe

Nood aan verheldering

Het uitgangspunt van ontwikkelingshulp ter discussie stellen doet ons automatisch vragen stellen over haar bestaansreden. “Als je geslaagde acties wil waarderen en positieve initiatieven in het Zuiden wil steunen, waarom wil je dan nog tussenkomen? De vrouwen en mannen in het Zuiden geraken wel alleen vooruit. Wat is onze plaats? En waarom denken we toch weer dat we onontbeerlijk zijn?” Dat was de eerste reactie van Dominique de Crombrugghe, speciale evaluator voor ontwikkelingssamenwerking. Deze opmerking blies het debat meteen leven in. “Ik denk dat onze manier van denken en spreken in ontwikkelingssamenwer king problematisch is en het zou goed zijn indien dat eens uitgeklaard werd.

Aan de ene kant wordt ons gevraagd om ons aan te sluiten bij de politiek en de vragen van de ontvangende landen en aan de andere kant blijven we onze eigen prioriteiten stellen, zoals de strijd tegen extreme armoede. We beweren aan ontwikkelingssamenwerking te doen, maar in heel wat gevallen bren gen we alleen maar hulp aan. En het is niet met hulp dat we ontwikkeling brengen. We kunnen enkele zaken voor uit doen gaan, maar hulp mag nooit de motor van ontwikkeling zijn. Dat zou onze ingesteldheid moeten zijn. Daar naast zijn er verschillende types acto ren. De ontwikkelingssamenwerking van de overheid moet de verwachte resultaten als kompas nemen en mid delen en diensten aandragen in functie van die resultaten. De overheid moet ook mechanismen ontwikkelen om

die resultaten te meten. Om lokale ini tiatieven in de verf te zetten of op een eerder organische manier projecten op te zetten, zijn niet-gouvernemen tele actoren beter geplaatst; zij kunnen ruimte geven aan een andere vorm van samenwerking of aan een tegenstroom. Maar uiteindelijk zullen ook zij reken schap moeten geven van wat ze bereikt hebben.” Aan u de keuze. Iedere speler is vrij om het probleem dan wel de oplossing als uitgangspunt van zijn visie te nemen. Elke organisatie kan haar missie uitschrijven door de tekorten te benadrukken ofwel het bestaande te ver sterken. Kent u het verhaal van het half volle en het halflege glas? Met welk glas klinkt u het liefst? RENAUD DEWORST

Nooit tevreden... nooit goed genoeg... Hij is de gevangene van zijn eigen perfectionisme. Door deze allesoverheersende drang piekert hij veel, gooit hij mensen verwijten naar het hoofd of snauwt hij hen af. Binnen een team is dit zeer contraproductief, zelfs al zijn de resultaten positief. En als ze dat niet zijn, wordt het alleen maar erger.

Hypermotivatie? Opgepast… Hoe pak je het aan... een hypertoegewijde collega

n’GO april 2013

Hoe pak je het aan... een hypertoegewijde collega

Of hij nu hypertoegewijd is aan zijn missie, hyperopgewonden is over een project, hypersociaal of hypergecontroleerd, je collega of manager is bovenal ‘hyper’. Of anders gezegd: koppig, onverzadigbaar, maar daarnaast ook tweeslachtig…

et beste voorbeeld van een hypertoegewijd persoon is Don Juan. Deze topverleider ziet een vrouw die hem bevalt en richt al zijn zinnen op haar. Hij opent zijn trukendoos en doet alles om haar te verleiden. Hij bevindt zich in een opwindende fase. Maar als ze bij zijn eerste glimlach niet meteen in zijn armen valt, ontstaat er angst voor een eventuele mislukking. De

n’GO april 2013

Hoe pak je het aan… 1. Preciseer de vraag De vragen of verwachtingen van iemand hyper lijken – en zijn ook vaak – objectief gezien buiten proportie: er wordt te veel verwacht in verhouding tot de ware inhoud van de opdracht. Bovendien zijn de eisen onduidelijk. De eerste reflex om je hieruit te redden is de vraag herformuleren om er zeker van te zijn wat van je verwacht wordt. Of beter, de vraag op papier laten zetten. De tweede reflex: zorg dat je op voorhand de indicatoren vastlegt die het slagen of mislukken van je acties kunnen objectiveren.

2. Confronteer de vraag met de objectieve realiteit Help hem om de vragen coherent en in overeenstemming met de realiteit te formuleren, met de toekomst voor ogen. Rem het proces niet af, maar toon je goede wil en gebruik de middelen die aanwezig zijn. Maak een lijst met de eisen en de middelen waarover hij beschikt (of waarover jij beschikt) en gebruik de Eisen/Middelenpiramide (zie n’GO nr. 5). Benader hem met een open houding, maar stel gerichte vragen zodat de hyperpersoon kan nadenken en afstand nemen. Je wil ten slotte wel aan zijn vraag beantwoorden, maar niet tegen elke prijs (prioriteiten, budget, middelen enzovoort). Geconfronteerd met die realiteit zal hij de neiging hebben om een stap terug te zetten.

3. Geef hypertoewijding een plaats De druk die ontstaat door de combinatie van angst en enthousiasme is zeer vermoeiend: “Ben je zeker dat het zal lukken? Zitten we nog op schema?”… Alles wat het werk afbakent (functieomschrijving, regelmatige vergaderingen, rapporten, planningen enzovoort) kan een geruststellend en kalmerend effect hebben. Stel regels op om faalangst te beperken. Wees feitelijk en laat zo weinig mogelijk in het ongewisse. Als je bijvoorbeeld met een manager te maken hebt die geobsedeerd is door deadlines, stel dan een regel op als: “U hebt de cijfers nodig tegen de 24ste? Ik stel voor dat ik u de 20ste al een overzicht geef van waar ik zit.” Wees concreet!

4. Activeer de persoon Het grootste kwaad bij dit soort gedrag ligt in het feit dat jíj verantwoordelijk wordt gesteld voor het slagen van zíjn obsessie. Om dit tegen te gaan bij een collega of een meerdere, moet je geleidelijk aan overgaan tot responsabilisering… Laat hem afstand nemen: “Wat kan u nog veranderen of anders doen? Er is zeker een betere manier om uw overtollige energie een plaats te geven.” Vervolgens zet je dit om in actie: “Wat lukt u zeker? Kijk of het lukt en als er zich een probleem voordoet, kan ik u nog altijd helpen.”

Hoe pak je het aan... een hypertoegewijde collega

“

De emotioneel hypertoegewijde persoon zit gevangen in een mechanisme waar hij geen grip op heeft en dat werkt als een drug.

| uitgeklaard Wat zegt Van Dale hierover

Emotionele hypertoewijding in daden

• Zonder het zelf te beseffen doet de persoon te veel, terwijl hij voortdurend het gevoel heeft dat het niet volstaat (zoals Don Juan).

Emotionele hypertoewijding in verwachtingen • Zonder het zelf te beseffen stelt de persoon te hoge verwachtingen aan de mensen in zijn omgeving (terwijl het voor hem of haar vanzelfsprekend is).

koortsachtigheid neemt toe naarmate het plan vordert. Tussen opwinding en angst geklemd wordt hij obsessief: niets kan hem nog afleiden van zijn doel. Hij heeft het gevoel dat hij nooit genoeg kan doen, terwijl zijn omgeving hem duidelijk laat verstaan dat hij te ver gaat. Dan komt het moment dat zijn prooi bezwijkt voor zijn charmes. Merkwaardig genoeg is net dit het moment waarop zijn initiële opwinding plots verdwijnt. Nu ze zich aan hem overgeeft, is ze niet meer interessant. Don Juan voelt paradoxaal genoeg een enorme ontevredenheid. Hij gaat op zoek naar een andere prooi en de mallemolen begint opnieuw. Als ze hem afwijst, is het resultaat nog erger. Zijn falen kwelt hem. Hij wordt getart door een gemis: deze vrouw moet en zal hij krijgen. Hij verandert van techniek en grijpt naar chantage, dwang, verwijten… Bijgevolg blijft het gehoopte effect uit en raakt hij gedemotiveerd. Hij lijdt en zegt verbitterd: “Nooit meer zal ik nog een vrouw verleiden, ze zijn toch allemaal de oorzaak van verdriet.” Maar enige tijd later verschijnt er weer een schoonheid op het toneel en het spel begint van vooraf aan. Tot in het oneindige.

Hypertoewijding opsporen

Zadelt je collega of manager je met steeds meer werk op of wordt hij op bepaalde punten steeds veeleisen-

n’GO april 2013

der? Verwacht hij erkenning voor wat hij gedaan heeft, maar bevredigt dit hem nooit helemaal? Zegt hij dingen als: “Met jou werken betekent altijd geknoei! Ik moet altijd alles opnieuw doen”. Of: “Ik vertrouwde je, ik dacht dat je wilde meewerken aan de opdracht, maar je hebt me teleurgesteld. Eigenlijk ben je zoals al de rest.” Heb je het gevoel dat de druk op alle vlakken vergroot? Het werk, wat van je verwacht wordt, wat je verweten wordt? Je staat wellicht oog in oog met een hypertoegewijd persoon. Zijn emotionele hypertoewijding maakt van hem een workaholic die al wie zijn voorbeeld niet volgt verwijten maakt. Je kan op vele manieren hyper zijn. Je kan hyperbetrokken, hyperaffectief of hypercompetitief zijn. De lijst is eindeloos. Toch heeft elke variant van hyper zijn eigen specifieke kenmerken. In situaties waarin zijn hypereigenschap niet actief is, kan de persoon heel normaal overkomen. Don Juan bijvoorbeeld is alleen een hyperverleider in zijn omgang met aantrekkelijke vrouwen. Onder vrienden is hij ontspannen en speelt hij geen verleidingsspelletje; hij toont zijn ware zelf. Ook bij zijn collega’s op het werk, behalve dan bij de verleidelijke vrouwen onder hen. Maar hoe kan je dan merken dat je te maken hebt met een hypertoegewijd persoon? Door zijn gedrag te observeren. Wisselen zijn emoties bij een bepaald onderwerp steeds tussen opwinding, angst, ontevreden-

Hoe pak je het aan... een hypertoegewijde collega

n’GO april 2013

| meer weten Internet

heid (zelfs al zijn de resultaten uitstekend), demotivering, teleurstelling of wrok? Als dit gedrag regelmatig terugkeert, is de kans groot dat je met een hypertoegewijde collega te maken hebt.

Volgens l’ESTIME, een internationale studie over stress op het werk – IME (2012) heeft 40% van de mensen op de werkvloer te maken met emotionele hypertoewijding. Dit uit zich vooral in:

Weg met de hypertoewijding van de ander

– Ofwel het gedrag van een workaholic, wat vaak leidt tot een burn-out, het syndroom van professionele uitputting, – Ofwel traumatische gevolgen en een extreme demotivering.

Dit artikel werd geschreven in samenwerking met het INC

http://www.neurocognitivism.be/

http://www.estime-stress.com

Voor wie het denkpatroon van iemand met hypergedrag niet kent, lijkt het onverklaarbaar en irrationeel. Want wat je ook doet, hoe goed je ook beantwoordt aan zijn eisen, het zal nooit genoeg zijn en hij zal nooit tevreden zijn. Als je je even laat gaan en eindelijk ‘nu niet’ of ‘hou toch eens even op’ zegt, volgt een explosie of verschuilt hij zich piekerend in een hoekje. Alles wat met zijn hypergedrag te maken heeft, ligt zeer gevoelig en is haast onbespreekbaar. Dit resulteert in een wispelturige collega, met wie je liever niet samenwerkt, of een manager van wie iedereen wegvlucht en voor wie men zich verbergt om geen extra werk of verwijten te krijgen. De algemene intellectuele productiviteit lijdt eronder. De hyperpersoon zal zijn onbevredigd gevoel en zijn teleurstellingen toeschrijven aan zijn omgeving. Vaak zal hij

“Met een hyperpersoon neemt de druk toe, zowel qua werk als qua verwachtingen”

Hoe pak je het aan... een hypertoegewijde collega

PATRICK COLLIGNON

hard roepen om zijn wrevel te uiten. Iedereen zoekt een rationele uitleg voor die reactie, waardoor verschillende meningen ontstaan, onenigheid tussen de collega’s, bekrompen gedrag en stoten onder de gordel. De sfeer is verstoord, de zenuwen zijn gespannen en de mensen zijn ontmoedigd. Kortom, er heerst algemene stress. Dit is het moment om afstand te nemen. Beschouw de persoon in zijn hyperstaat als een gevangene van zijn eigen mechanisme, waarvan hij zich niet bewust is omdat het werkt als een drug. Voel je niet schuldig als je niet kan beantwoorden aan zijn onmogelijke verwachtingen en leer ermee leven. Want er komt geen einde aan. Je kan wel de druk beperken door de raad op pagina 21 te volgen.

n’GO april 2013

Kenmerken van de… …vier fases van emotionele hypertoewijding Fase 1 Koortsachtige opwinding met een intens verlangen om te slagen in combinatie met angst voor wat komen gaat en overdreven faalangst, zonder dat er veel op het spel staat (bijvoorbeeld: een schuchtere aanbidder).

Fase 2 Ontevredenheid ondanks goede resultaten of erkenning, frustratie (bijvoorbeeld: “Dit kan beter, het is nog niet genoeg”, “Doe eens wat meer moeite”).

Fase 3 Een staat van gemis en lijden die gepaard gaat met klagen en intense ontmoediging en kan omslaan in wanhoop en vertwijfeling. Gevoelens die ontstaan bij de minste tegenslag of door de gedachte dat je niet beter kan (bijvoorbeeld: Je hebt iemand nodig, maar er is geen ziel te bespeuren).

Fase 4 Verbittering, bitsheid, zwaarmoedigheid, agressiviteit of in zichzelf gekeerd zijn. Een gevoel dat lang blijft hangen na fase 3 (bijvoorbeeld: “Ik doe dit nooit meer… of “ik verwacht het nooit meer…”).

n’GO april 2013

instrument coaching

SOS Coaching Een doeltreffende begeleiding Willen veranderen, maar niet kunnen. Als individu, als team. Altijd diezelfde struikelblok die je belemmert om verder te gaan. Ooit aan coaching gedacht?

instrument coaching

n’GO april 2013

| Coachingproces

oaching van sporters, ja. Maar u of ik? Zeker. Sinds een vijftiental jaar heeft coaching in onze contreien vaste voet aan de grond. Door de toenemende druk van een steeds complexer wordende maatschappij is de nood aan een efficiënte begeleidingsvorm, individueel of in groep, bijzonder groot. Vandaag heeft coaching elk taboe afgeworpen en vinden talloze mensen en teams de weg naar een vrijer bestaan, verlost van hun blokkages.

Geen therapie, maar coaching

Praten over therapie ligt ons niet. Er rust een smet op van ziekte en genezing. Daarom lijkt coaching net iets toegankelijker: er is een objectieve hindernis waaraan gewerkt kan worden. “Vandaag wordt de

Welke school een individuele coach ook aanhangt, een coachingproces bestaat steeds uit een aantal duidelijk te onderscheiden stappen.

3. Acties bepalen en begeleiding

1. Doel formuleren

Als iets de eigenheid van coaching als begeleidingsvorm typeert, dan zal het wel de zelfsturing zijn. Want eens het doel geformuleerd, bepaalt het individu of team zelf hoe ze dat objectief zullen bereiken. Er worden met andere woorden concrete acties afgesproken. Marcel Hendrickx: “De acties verschillen van de doelstellingen. Acties zijn experimenten die ons dichter bij ons doel kunnen brengen of juist niet. Belangrijk is dat we hieruit leren. Als we bij een volgende sessie vaststellen dat de afgesproken actie niet werd uitgevoerd, zal de coach vragen stellen over de zelfsturing van de coachee. Mensen willen meestal erg graag ontwikkelen, maar ze hebben soms ondersteuning nodig. Vaak helpt het om de acties te herformuleren of in kleinere stappen op te breken.”

Veelal klopt iemand aan bij een coach omdat iets hem het leven bemoeilijkt, omdat iets hem verhindert in zijn ontplooiing. De coach zal tijdens het intakegesprek samen met de coachee de huidige toestand uitklaren en de vinger leggen op wat de persoon of het team niet langer wil. Een stuk moeilijker is de formulering van wat hij dan wel wil bereiken: het doel, individueel of gemeenschappelijk.

2. Hindernissen identificeren Dit doel kan pas helemaal op punt gesteld worden als ook de interne en externe hindernissen in kaart zijn gebracht. Marcel Hendrickx: “Identiteit en omgeving zijn hierbij belangrijke factoren. Wie ben ik en past dit doel bij mij, bij ons? Dit heeft erg veel te maken met waarden. In het geval van groepscoaching moet gewerkt worden rond de vraag hoe de individuele waarden aansluiten bij die van het team. Coaching kan heel wat veranderingen sturen, maar een doel moet steeds ingebed zijn in wie een persoon of een groep is en aan het worden is. Maar ook de omgeving bepaalt de haalbaarheid van een doel. Wanneer een individu of professioneel team gecoacht wordt, moet steeds de bredere omgeving onder de loep genomen worden om de haalbaarheid van de verandering te bepalen. Uiteindelijk zal de coachee, met de hulp van de coach, een duidelijk doel formuleren en er bewust naartoe leven met concrete acties.”

4. Afronding Het coachingproces is beëindigd wanneer zowel coach als coachee het gevoel hebben dat het vooropgestelde doel bereikt is. Marcel Hendrickx: “Een doelstelling is natuurlijk zelf steeds in beweging, maar als de persoon of het team aangeven dat ze gelukkig zijn met het bereikte resultaat, kunnen we van een geslaagde coaching spreken. Er volgt dan een afrondingsgesprek, waarbij de mogelijkheid van latere contactname altijd wordt opengehouden. De idee van een contactmoment na verloop van tijd is voor vele coachees een hele geruststelling.”

instrument coaching

n’GO april 2013

| getuigenis

Lutgarde DP (coachee): “Een ware verandering in denken, doen en voelen”

Marcel Hendrickx

grens tussen therapie en coaching steeds vager”, weet coach Marcel Hendrickx van het Ontwikkelingsinstituut. “Toch blijft er een nuanceverschil: coaching reikt geen oplossing aan voor een probleem, maar legt met de coachee samen een stuk weg af om beter en vrijer te functioneren. De coach laat mensen groeien, ontwikkelen, zodat het probleem zich in de toekomst niet meer stelt.”

Motivatie en vertrouwen

Coaching bestaat in velerlei kleuren en vormen. Het is een soort containerbegrip dat elke coach invult met zijn eigen of wijdbeproefde methodes, maar elk coa-

chingproces heeft een paar basisprincipes en -stappen gemeen (zie p.26: coachingproces). Toch is niet in de eerste plaats het proces als wel de houding van de coach en van de coachee de essentie van coaching, zegt Marcel Hendrickx. “Het welslagen van coaching staat of valt met motivatie. Wil een persoon effectief veranderen, wil hij het geformuleerde doel echt bereiken? Coaching werkt bij gelijk welke persoonlijkheid of blokkage, als de motivatie maar oprecht is.” “Maar ook de houding en competentie van de coach maken of kraken een coachingproces. Een goede coach heeft oprecht aandacht voor de coachee en is gefocust

« Coaching, in mijn geval met de NLP-methode, is doelgericht en een theoretische voorkennis is overbodig. Het verleden wordt niet uitgespit, maar is slechts een hulpmiddel om patronen te detecteren. Een goede coach verstaat de kunst om de kern van het ongewenste gedrag aan te voelen. De daarbij gebruikte technieken lijken op het eerste gezicht vreemd, maar deskundig toegepast kunnen ze in korte tijd, na een vijftal sessies, voor een ware verandering zorgen in denken, doen en voelen. Ik ervaarde dat coaching met de NLPmethode werkt, ook al vertel je niet urenlang je verhaal. »

instrument coaching

n’GO april 2013

“Een coach reikt geen oplossing aan voor een probleem, maar legt met de coachee samen een stuk weg af om beter en vrijer te functioneren” op wat hij hoort, ziet en voelt. Hij stelt zich volstrekt oordeelloos op. Dat noemen we externe aandacht. Uit heel de houding van de coach moet blijken dat hij de coachee als mens waardeert en verwelkomt. Alleen dan kan er een echte vertrouwensrelatie ontstaan. Studies wijzen uit dat de efficiëntie van hulpverlening voor slechts 15% uit techniek bestaat. De rest wordt ingenomen door vertrouwen, de interactie, het placebo-effect, de wil van de vragende partij om iets te veranderen enzovoort. De relatie is zo veel belangrijker dan wát men doet.”

| de sterktes Coaching

––Coaching schept kansen tot ontwikkeling, kansen om een vrijer en bewuster mens te worden.

Coach en coachee verdelen de rollen

“Naast een oordeelloze luisteraar is een coach ook een goede observator die bijvoorbeeld aanvoelt wanneer een uitgesproken neen toch eerder een ja verhult. Hij zal ook structuur brengen in de soms chaotische communicatie en accurate analyses maken. Een ervaren coach hanteert hiervoor een aantal modellen die hij geïntegreerd en quasi onbewust toepast.

––Opleidingsniveau, communicatievaardigheid of cultuur bepalen de slaagkansen van een coachingproces niet. Het is de taak van een coach om de andere in staat te stellen om zich uit te drukken. ––Coaching is gebaseerd op de sterke motivatie en zelfsturing van de coachee, wat een duurzaam resultaat bevordert.

| de beperkingen –– Wie voor coaching uitgestuurd wordt maar zelf geen probleem erkent of geen verandering wenst kan onmogelijk geholpen worden. Enkel een sterk gemotiveerd individu of team heeft baat bij coaching.

–– Het aanbod aan coaches is bijzonder groot en het beroep van coach is onbeschermd. Dat maakt de keuze niet gemakkelijk. Mondtot-mond-aanbevelingen vormen daarom de beste leidraad.

instrument coaching

n’GO april 2013

“

Toch blijft de coachee op elk moment zelf verantwoordelijk voor het bereiken van het doel. Een coach gaat er immers van uit dat alles aanwezig is in de coachee zelf. Daarom laat hij de inzichten uit het individu of het team zelf komen en zal hij zelden raad geven, ook al is dat vaak de initiële verwachting van iemand die begeleiding zoekt.” “Dat de coachee de oplossing in zich draagt wil echter niet zeggen dat hij met het proces aan de haal gaat. Een goede coach beheerst de kunst om het relaas regelmatig te onderbreken en toch contact te houden. Daarom moet hij wat gezegd wordt vaak terugkoppelen en samen-

Coaching bestaat voor slechts 15% uit techniek. De rest wordt ingenomen door vertrouwen, de interactie, het placebo-effect of de wil van de vragende partij om iets te veranderen. De relatie is zo veel belangrijker dan wát men doet.

vatten om vervolgens gerichte vragen te stelllen. Want zolang de coachee ongestoord praat, gebeurt er niets. Enkel via vragen of door het teruggeven van wat de coachee zei, wordt hij aan het denken gezet. De coachee is verantwoordelijk voor het bereiken van het doel, de coach draagt verantwoordelijkheid voor het proces. Daarvoor beschikt hij over een breed arsenaal aan technieken en modellen, maar het vergt enige ervaring om ze als hulpmiddelen en niet als doel te kunnen inzetten.” SYLVIE WALRAEVENS

| meer weten Internet www.hetontwikkelingsinstituut.be

U kent een interessant werkinstrument dat waardevol is in een context van ontwikkelingssamenwerking? Laat het ons weten!

blog-notes

n’GO april 2013

| stem van de expert

Rahel Kassahun

Rahel Kassahun is directrice en stichter van Africa Unbound. Deze organisatie draagt een resoluuut positieve visie uit over het Afrikaanse continent. Zelfbeschikking, zelfbeheer en individuele creativiteit hebben er een centrale plaats. Vroeger werkte Rahel Kassahun voor de Wereldbank en voor het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties. Ze werd geboren in Ethiopië en behaalde een doctoraat in de economie aan de Universiteit van California.

On purpose*

n zijn bestseller met als titel The Road Less Travelled opent M. Scott Peck zijn eerste hoofdstuk met een kort maar krachtig statement: “Life is difficult”. Ik ben er zeker van dat de meeste mensen, zo niet iedereen, deze woorden al in verschillende situaties hebben laten vallen. Een even populaire uitdrukking is: “Het leven heeft geen zin”. Wanneer we te kampen hebben met beproevingen of tegenslag vragen we ons zelfs af : “Waarom doe ik dit toch allemaal?” Het leven heeft geen zin tot we onze bestaansreden hebben gevonden. Tot we iets vinden dat ons passioneert en waar we onze tijd en energie willen insteken, omdat het ons het gevoel geeft dat we leven en omdat het ons productief maakt. Ik denk dat het mijn doel is om de Africa Unbound Movement te leiden. De reden is dat ik niets ter wereld liever zou doen. Ik weet dat ik in dit werk op mijn best ben. Ik ben er bijna voortdurend

blog-notes

n’GO april 2013

mee bezig, en wat ik vóór Africa Unbound belangrijk vond, lijkt nu van geen belang meer. Het geeft me zoveel plezier, en soms ook pijn; het voelt aan als een verlengstuk van mezelf. Mijn eigen ervaring indachtig vraag ik me vaak af hoe de wereld er zou uitzien als we allemaal naar onze bestaansreden zouden leven. Ik denk dat we een totaal ander wereldbeeld zouden krijgen. Hier kom ik later in dit artikel nog op terug. Er zijn twee belangrijke redenen waarom ik geloof dat het essentieel is om je bestaansreden te vinden. Eerst en vooral kunnen we dan eindelijk een boeiend leven leiden. We moeten toegeven dat het leven niet alleen moeilijk is, maar ook saai en eentonig kan zijn. Een gebrek aan richting of motivatie zet veel mensen aan tot destructief gedrag, zoals alcoholisme, druggebruik of omgang met mensen die men niet echt mag of respecteert. Als we ons doel kennen en ons erop richten, is er geen plaats meer voor verveling. Dan denken we voortdurend aan de volgende stap, aan hoe we moeten een nieuw, schijnbaar onoverkomelijk probleem moeten aanpakken. Of we zijn een overwinning aan het vieren. Met

andere woorden, van een onbeduidend en ondraaglijk leven maken we een opwindend, uitdagend en ongelooflijk rijk leven. De tweede reden, en misschien nog de belangrijkste, is dat we door ons levensdoel te bepalen onze grootste bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij. Het is de reden dat we hier op aarde zijn. Het is een ‘gemeenschappelijk goed’ dat ons niet toebehoort en dus aan de wereld moet worden teruggegeven. Hoe groot of klein je doel ook is, als je je er uiteindelijk achter zet, verandert het je hele leven, en ook dat van anderen in je omgeving. Omdat het dat is wat we echt willen doen, doen we het goed en daardoor wordt het onze grootste bijdrage aan onze gemeenschap, aan ons land en ten slotte aan de wereld. Volgens mij is deze gedachte cruciaal, omdat het de sleutel is om de armoede in Afrika uit te roeien. Ontwikkelingshulp of handel laten ons ons talent voor innovatie niet volledig benutten. Actief aan introspectie doen, uitzoeken wat ons echt bezielt en een manier zoeken om ons hieraan te wijden, laat dat wel toe. Wat

“De identificatie van onze bestaansreden is essentieel”

mijn inziens nog belangrijker is dan onze bestaansreden benoemen, is een oprecht verlangen om een positief verschil te maken. Je hoeft geen glasheldere visie te hebben, het volstaat om je voluit te willen inzetten om stap voor stap dichter bij je doel te komen, tot het voor je ogen kristalliseert. Dit doel kan gelijk welke positieve of constructieve activiteit zijn, zoals een werkinstrument bedenken of een business opstarten die tegemoetkomt aan een behoefte van je gemeenschap. Dat kan op politiek, sociaal of artistiek vlak zijn. Je gift aan de wereld kan erg uiteenlopende vormen aannemen. Daarom zal je bijdrage uniek zijn, omdat

blog-notes

“Voor al onze problemen kunnen

we oplossingen bedenken, maar we moeten stoppen met wachten tot iemand anders het doet…”

er altijd iets is dat je een beetje anders zal doen dan iemand anders. Dit is waarnaar je op zoek moet. Hierboven zei ik dat ik benieuwd was naar hoe de wereld er zou uitzien, moesten we allemaal een doelbewust leven leiden. Ik geloof dat we dan effectief de armoede uit de wereld zouden helpen. Want als we de introspectieve zoektocht naar ons levensdoel aanvatten, zullen we ondervinden dat we allemaal in ons diepste binnenste iets willen doen om aan een behoefte ergens op deze wereld te voldoen. Als we allemaal ons deel doen, is een ware ommekeer onvermijdelijk. Meer nog, we zullen ons bewust worden van onze verbondenheid en onderlinge afhankelijkheid, wat een goede bodem zal leggen voor samenwerking, uitwisseling en wederzijdse steun. Onze redding ligt in de ontdekking van onze bestaansreden, die we vervolgens de wereld insturen. We zijn creatief en intelligent genoeg om oplossingen te bedenken voor al onze problemen, maar

we moeten ophouden met wachten tot iemand anders dit werk doet. We moeten beginnen met onze talenten te ontdekken en een manier vinden om ze op een productieve manier te kunnen aanwenden. We hebben de keuze: ofwel proberen we deze gedachte te negeren en zetten we ons leven verder zoals we het gewoon zijn (ik zeg “proberen”, want ik denk niet dat deze gedachte snel zal weggaan), ofwel trekken we onze stoute schoenen aan en voegen we ons bij de groeiende groep mensen die een doelbewust leven leiden.

n’GO april 2013

Maandelijks e-zine uitgegeven door Ec hos Communication Rue Coleau, 30 1410 Waterloo België +32(0)2 387 53 55 Verantwoordelijke uitgever Miguel de Clerck Hoofdredacteur Pierre Biélande Redactie Renaud Deworst Sylvie Walraevens Patrick Collignon Vormgeving Bertrand Grousset Lay-out Thierry Fafchamps Met de steun van :

Abonneer u gratis op het magazine. Klik hier! (*)

Dit artikel is reeds verschenen in het magazine Africa Unbound

Vind Echos Communication op het Internet www.echoscommunication.org