Thoibao Toronto7 2622-1

SATURDAY

ISSUE 2622

THỨ 7 MAR 16 2019 PUB Agreement N0 40009120

THE VIETNAMESE NEWSPAPER - www.THOIBAO.COM R

Toronto thoibao.com

2

I s s u e 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO |

1 6 / 0 3 / 20 1 9

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

3

Toronto thoibao.com

4

I s s u e 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO |

1 6 /0 3 /2 0 1 9

TIN CANADA Toronto

MUÏC LUÏC QUAÛNG CAÙO ACCOUNTING - KẾ TOÁN Kim Hoa Lưu Mây V.Nguyễn-CPA,CA TaxCare Luân Lê CPA TNC Accounting & Tax

61 21 99 19

ASTROLOGER - BÓI TOÁN Phong Thủy Gia Đạt La

51

ATTORNEY AT LAW - LUẬT SƯ Huong Law Office 97 Lily Nguyễn Trần 72 Phan Tấn Thiện 35 Steven Le 93 Trương Tấn Hùng 17 UCAN Immigration 123

AUTO BODY - GLASS - REPAIR 187 Weston Auto Repair ACME Auto Centre Active Green+Ross Auto AMC Auto Mechanic Highlight Auto Collision Nhien Phat VN Auto Omega Auto Body Paul’s Auto Service Rutherford Transmission TACH Automotive Vina Auto Repair

53 50 71 39 27 75 39 71 55 88 9

AUTO SALES - BÁN XE Don Valley North Lexus 48 Luna Ngân Nguyễn 121 Northwest Lexus 77 Number 7 Honda 83 Ready Honda 37

BEAUTY SALON - TMV, UỐN TÓC Lăng Skin Care 6 Mỹ Hương 93 Young & Beauty Spa 103

DENTIST - NHA SĨ Hoàng Bảo-Châu Sophia Lê Thế Nghị Nguyễn Thanh Nhàn Phạm Tiến Lộc Phí Thịnh Long Sharon Nguyễn Tom Mạnh Nguyễn Trần Công Minh Trần Hiếu Liêm Trương Văn Bé Văn Xuân Hội Võ Châu Bảo

37 1 1 10 1 95 61 24 1 1 31 1

EMPLOYMENT - TUYỂN NGƯỜI Connect Staffing Serv. 109 Explore Employment Agency 87 Tuyển Driver & Worker 125

FINANCIAL - TÀI CHÁNH All Debt Solutions 57 Bế Minh Đức 61 Billy Triệu-Công Triệu 21 Goldhar & Associates 105 Linh Nguyễn 87 Nancy Truong 51 Phong (Vincent) Su 63 Phượng Cao 1 Robert Huynh 12 Ted Ang-RBC Mortgage 25 Tommy Ly 67 Vicky Tan 42 Vy Nguyễn 81

FUNERAL - NHÀ QUÀN Mai Táng Quốc Tế-SCI

127

FURNITURE - BÁN BÀN GHẾ Hyatt Furniture Club P & S Furniture Paramount Furniture Ulti - Matt Inc.

34 37 55 69

HEARING AIDS - TRỢ THÍNH Lifetime Hearing Centre 76 Trợ Thính Life Care Hearing 77

HERBALIST - ĐÔNG Y Amida Life Man Of Iron 55 Amida Life-Slim Body Green Coffee 78 Bài Viết Amida Life Acai Berry 106 Châm Cứu Đông Y 99 dShopping-SureMeal 136 Y Sĩ Lưu Bình 45

INSURANCE - BẢO HIỂM Bành Ngọc Muội-Ampex Đăng Nguyễn Hoàng Nga Jennifer Phương Nguyễn Lợi Nguyễn - Allstate

17 45 11 31 29

Lynn (Phụng) Lâm 23 Nguyễn Mỹ Linh 41 Steven Hiền Trần 69 Sương Phan 111 Tany Thanh Le Ly 51 Thắng Đỗ 53 Trần Diệu Trinh 62 Trần Thiện 125 Vy To 14

JEWELLERY - TIỆM VÀNG Alena Fine Jewellery DT Jewellery KC Kim Cuong

18 65 29

LEGAL - PHÁP LÝ Bond Legal Services 46 Injury Claims Network 160 Lá Phong Immigration 53 Le Immigration 91

MONEY EXCH - CHTIỀN - NGOẠI THƯƠNG Kim Phượng Video Mini Cash Mart Sexy Nails

61 17 65

OPTICAL - MẮT KIẾNG ABC Optical 45 BT Optical 47 Eye-Q Vision 78 Fresh Eyes Optical 101 TN Optical 99 Vina Vision Optical 153 You & Eye Optical 84

OPTOMETRIST - ĐO MẮT Chánh Ngô Lý Gia Khương Vũ Thuỳ Oanh

75 45 99

PHARMACY - NHÀ THUỐC TÂY J.C. Pharmacy 49 Lily Pharmacy 97 Nam Pharmacy 9 Pacific Pharmacy-Miss. 4 Wellcare Pharmacy I.D.A. 17

PHYSIOTHERAPIST - TRỊ LIỆU V. LÝ Foot Specialist-Lương.T.Ái 41 Orthotic Comfort Inc. 16

PRINTING - NHÀ IN Forever Printing & Signs

19

PRIVATE ANNOUNCEMENT TANG SỰ, HỶ SỰ P/U- “Trần Văn Đáng” P/U- “Trần Văn Đáng”

137 139

PUBLIC ANNOUNCEMENT THÔNG BÁO CĐ CĐNVVGV & TTNV-Thông Cáo 114 dShopping-All Products 135 dShopping-Bài Viết Haed FX 134 dShopping-LeSean Products 156 dShopping-Mủ Trôm Vĩnh Hảo 30 ĐNH Thời Báo 2019 158 Kết Quả Giải Giọng Ca Vàng 130 Phiếu Đặt Mua Báo Dài Hạn 127 Saigon’s Night-Xuân 155 Tech Solutions 154 Thời Báo New Media 82 Thông Báo 75 Tổng Kết- GQ Xây BV McKenzie 132 UNO IP TV Box 136

REAL ESTATE - ĐỊA ỐC Andy Trần Ann Vương Brian Quang Lâm Châu Dũng (Jimmy) Trần Danny Huy Nguyễn Dean Trần Dzung Lily Trần Đức Dũng Nguyễn Hiếu Hồ Hồ Trọng Bích Hứa Tấn Khánh Huỳnh Hữu Tỷ Jason Ang Jimmy Hoàng Lê John Nguyen Johnny Phan-Vy Nguyễn Keng Pham Khánh Ly Trần

35 95 59 74 11 33 23 17 69 25 49 93 16 52 7 80 19 42

Kim Hien Nguyen 26 Lê Quốc Tuấn 8 Mark Tran 13 Mike Phan 109 Nancy Nguyễn-Thọ Lê 111 Nguyễn Bá Thành 113 Nguyễn Viết Tốn 21 Phan Chánh Nghĩa 119 Phú Nguyễn 22 Phước Tạ 73 Quang Nguyễn 39 Sam Mcdadi-Tracy Nguyễn 102 Sơn Nguyễn-Huy Nguyễn 15 Thanh Phạm 23 Tiến Nguyễn 9 Trans Asian 6 Tuấn Văn 13 Việt Nguyễn 91 Wendy Uyên Lê 33 William Nguyễn 93 Zin Nguyễn 73

RESTAURANT-CAFE Bánh Cuốn Thanh Trúc 63 Bún Bò Huế 13 Chay Hoa Đăng 117 Cơm Bún Phở Việt 119 Cơm Phở Thế Kỷ 16 Cơm Tấm 168 36 Dynasty House Seafood 31 Hủ Tiếu Nam Vang Hồng Phát 69 Mama’s Tofu 41 Nhà Hàng Bò 7 Món 67 Phở Ao Sen 65 Phở Chay 88 111 Phở Con Bò 43 Phở Friendly 18 117 Phở Lam 63 Phở Linh 15 Phở Mì Việt Hoa 64 Phở Mỳ Tân Ký 119 Phở Queen City 87 Phở Rùa Vàng - Miss. 25 Phở Tiến Phát 67 Phở Tiến Thành 11 Phở Vaughan 97 Phở Việt Express 71 Phở Việt Nam/Phở Toronto 129 Phở Weston 63 Phố Xưa 67 Picko Lime Cuisine 87

th o ib a o .c o m

Canada không cho các hãng hàng không sử dụng máy bay Boeing 737 MAX 8s Hôm thứ Tư ngày 13 tháng 3, Tổng trưởng giao thông Marc Garneau đã loan báo là Canada tạm thời sẽ không cho các hãng hàng không ở Canada sử dụng loại máy bay Boeing 737 MAX 8s, trong khi chờ đợi kết quả của các cuộc điều tra.

Theo ông Marc Garneau, có những điểm tương đồng xảy ra cho hai tai nạn phi cơ Boeing 737 MAX 8s trong vòng 5 tháng qua: một chiếc máy bay của hãng hàng không Lion Air của Nam Dương rớt trên biển vào tháng 10 năm ngoái và khiến 187 người tử nạn, và tai nạn mới đây diễn ra của hãng hàng không Ethiopia khiến cho 157 người tử nạn.

Theo kết quả của các cuộc điều tra sơ khởi thì hệ thống điện toán tự động trên máy bay Boeing 737 đã buộc

mũi chiếc máy bay phải thấp xuống, ngay sau khi chiếc máy bay bay lên vì hệ thống điện toán nghĩ là cao độ quá cao?

Canada đã hợp cùng trên 50 quốc gia khác trên thế giới cho lệnh cấm không được sử dụng máy bay Boeing 737 MAX 8s. u

Kinh trượt băng Rideau đóng cửa Kinh đào trượt băng Rideau (Rideau Canal Skateway) ở thành phố Ottawa đã đóng cửa sau 71 ngày mở cửa cho mọi người trượt băng.

Năm nay kinh đào Rideau đã được mở cửa lâu nhất so với những năm trước, một phần cũng vì là mùa đông năm nay dài hơn và lạnh hơn, nên nước trên kinh đào vẫn còn đóng băng, giúp cho người ta vẫn có thể trượt băng trong những ngày giữa tháng 3.

Số người sử dụng kinh đào Rideau để trượt băng hoặc để giải trí hay là cách đi về đến sở làm hàng ngày trong mùa đông năm nay đã lên đến một kỷ lục mới là 1,493, 524 người. u

SERVICES - DỊCH VỤ B2A Learning Center 30 Bus Tours Phục Vụ CĐ 90 Co-op Tiêu Dao 121 Dạy học:TTGD Hùng Vương 19 Van Group - Du Học 43 Viet Link Communication 20

SUPERMARKET - SIÊU THỊ Bến Thành 107 Btrust Supermarket 157 Nations Fresh Foods 133 Oceans Fresh Food 3

SUPPLIER - ĐẠI LÝ CUNG CẤP Buffalo Cook Ware 49 Jessica Nail Supplies 2 Kimmy Skincare 121 Monument Direct 127 Nina Nail Supplies 13 Nurture Growth Bio Fertilizer 160 Pacific Range Hood 85 Piano Depot 20 Sakura Turbo Hood 89 TJ Home Medical Equipment 109

TAILOR - TEXTILE - NHÀ MAY Cash One Hour Cleaners

66

TRAVEL - DU LỊCH Advance Travel & Tours Hai Van Travel K & K Travel Agency Transcontinent Travel Vietnam Travel Centre Vikit Tours

29 65 95 21 79 28

VIDEO STORE - TIỆM BĂNG Châu Video

66

16/03/2019 | TH

B O | thoibao.com ssue 2622

5

TIN CANADA Toronto thoibao.com

Tiệm cần sa sẽ mở ở Banff trong mùa hè

Thành phố Banff, một nơi thắng cảnh của Canada, nằm cạnh công viên quốc gia Banff và dưới chân rặng núi Rocky sừng sững, gần hồ Louise mà hồ này cũng là một thắng cảnh

nổi tiếng, với nước hồ chảy từ Bắc Cực xuống màu xanh như ngọc bích.

Hàng năm cả triệu du khách đã đến thành phố nhỏ bé, mà người ta chỉ “đi dăm phút đã về chốn cũ”.

Theo những tin tức loan báo hôm 12 tháng 3, thì hội đồng thành phố Banff đã chuẩn y cho việc mở cửa 5 tiệm bán cần sa cho công chúng vào mùa hè năm nay 2019.

Như thế người ta tiên đoán là số du khách đến thành phố Banff trong mùa hè năm nay còn đông hơn những năm trước, nhất là những du khách từ Mỹ qua: vừa thăm thắng cảnh và vừa có thể hút cần sa mà không bị hạch sách. u

Kết bạn tâm tình trên mạng, bị lừa mất 7 ngàn dollars Hôm 12 tháng 3, sở cảnh sát Hoàng Gia RCMP ở quận Haldiman trong thành phố Hamilton đã khuyến cáo những người sử dụng mạng tìm bạn bốn phương nên cẩn thận, sau khi một phụ nữ ở thành phố Hamilton, bị lừa tình mất 7 ngàn dollars.

Theo lời của nạn nhân, bà ta quen một người đàn ông qua mạng tìm bạn bốn phương, và đã nói chuyện qua lại trong một thời gian.

Gần đây người đàn ông này nói cho biết là ông ta có một đứa con gái nằm trong

bệnh viện, mà ông ta không có tiền chăm sóc nó, xin mượn tiền bà này.

Người phụ nữ chuyển cho ông ta số tiền 7 ngàn dollars.

Một thời gian sau, bà này nhận được ngân phiếu từ người đàn ông, nhưng khi đem ra ký thác ở ngân hàng thì mới biết là cái ngân phiếu không có tiền bảo chứng.

Sở cảnh sát Hoàng Gia khuyến cáo không nên gửi tiền hay số thẻ tín dụng cho những người không quen biết qua mạng internet. u

Thủ lãnh đảng Bảo Thủ Thống Nhất hứa hẹn sẽ cắt giảm thuế thương mại cho các công ty Trong cuộc họp báo diễn ra vào ngày 12 tháng 3, ông Jason Kenney, thủ lãnh của đảng Bảo Thủ Thống Nhất (UCP) cho biết là nếu đảng UCP thắng trong cuộc bầu cử nghị viện tỉnh bang Alberta sắp diễn ra, ông sẽ

6

cho cắt giảm thuế thương mại đánh trên các công ty từ mức 12 phần trăm xuống còn 8 phần trăm vào năm 2022, và đây là mức thuế thương mại thấp nhất ở Canada, so với mức thuế ở các tỉnh bang khác.

I s s u e 2622 | thoibao.com | TH

B |

Trong khi đó bà thủ hiến Rachel Notley của đảng cầm quyền Tân Dân Chủ đã gọi dự thảo cắt thuế của đảng UCP là một cách cho thêm lợi tức cho các công ty. Ông Jason Kenney cũng so sánh cách thức giảm thuế của

1 6/ 0 3 / 2 0 1 9

đảng Bảo Thủ Thống Nhất và việc gia tăng thuế của đảng NDP: đảng NDP cho gia tăng thuế thương mại từ 10 phần trăm lên 12 phần trăm, ngay trong thời gian nền kinh tế của tỉnh bang Alberta ở trong thời kỳ suy thoái.

Theo lời ông Kenney thì việc giảm thuế thương mại sẽ giúp chủ nhân các công ty bỏ thêm tiền đầu tư và sẽ giúp số doanh thu của chính quyền tỉnh bang gia tăng. u

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

7

TINToronto VIỆT NAM thoibao.com

VN ‘xảo ngôn’ về Công ước ICCPR tại Geneva Việt Nam cam kết sẽ tiếp tục nỗ lực bảo vệ các quyền dân sự, chính trị tại một phiên họp của Uỷ ban Nhân quyền LHQ tại Geneva nhưng các nhà quan sát chính trị nói rằng những phát biểu của phái đoàn Việt Nam không phản ánh sự thật vi phạm nhân quyền ở trong nước.

Trong hai ngày 11 và 12/3, tại Geneva, Thụy Sĩ, Ủy ban Nhân quyền Liên hiệp quốc đã tổ chức Phiên họp xem xét Báo cáo quốc gia lần thứ ba của Việt Nam về thực thi Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (Công ước ICCPR).

Một phái đoàn của chính phủ Việt Nam gồm 20 thành viên do Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc dẫn đầu. Trong đoàn còn có các đại diện của Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông, Ban Tôn giáo Chính phủ và các các cơ quan khác.

Phiên đối thoại hôm 12/3 được tường thuật trực tiếp.

8

Đại diện Bộ Công an (đeo kính) đang trả lời câu hỏi chất vấn của Uỷ ban Nhân quyền Liên Hợp Quốc tại Geneva, Thuỵ Sĩ, ngày 11/3/2019. Ảnh: Chụp màn hình từ video của LHQ

Theo VOA, các đại diện Việt Nam về phần lớn đọc các văn bản pháp luật được chuẩn bị sẵn và không đi vào chi tiết hay trả lời các thắc mắc của các chuyên gia LHQ. Ông Phạm Lê Vương Các, người theo dõi các phiên đối thoại ICCPR của Việt Nam trong hai ngày qua, nhận

xét: “Họ còn đưa ra các lý luận, nói chính xác là các xảo ngôn để né tránh vấn đề.

Chẳng hạn như Uỷ ban Nhân quyền hỏi có hay không việc biệt giam tại Việt Nam. Phái đoàn VN trả lời rằng ở VN không có biệt giam, và biệt giam không có trong khái niêm luật pháp của Việt Nam,

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

nhưng họ lại nói ở VN chỉ có hình thức giam riêng”.

Tại hai phiên đối thoại, các thành viên Uỷ ban Nhân quyền đã nêu một số vấn đề cụ thể như vấn đề tù nhân lương tâm, vấn đề tra tấn, việc tiếp cận dịch vụ y tế của người bị HIV, phân biệt đối xử với người thiểu số tin theo

đạo Tin Lành, người Thượng Tây Nguyên, luật an ninh mạng, luật lao động, về bình đẳng và không phân biệt giới tính, tự do báo chí, đa nguyên chính trị… và cả vấn đề của lực lượng Cờ Đỏ được cho là thể hiện hận thù tôn giáo.

Vậy mà truyền thông trong nước vẽ ra một bức tranh hoàn toàn khác. Họ nói việc Việt Nam tham dự phiên họp của Ủy ban Nhân quyền lần này thể hiện “sự nghiêm túc của Việt Nam trong thực hiện nghĩa vụ báo cáo về tình hình thực thi các cam kết quốc tế.”

Theo TTXVN thì kể từ khi Việt Nam nộp Báo cáo quốc gia lần thứ hai về việc thực thi Công ước ICCPR năm 2002 đến nay, Việt Nam “đã đạt được những bước tiến mới và thành tựu đáng khích lệ trong việc bảo vệ và phát huy quyền con người, quyền công dân, trong đó có các quyền dân sự và chính trị.” 

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

9

Toronto thoibao.com

10

I s s u e 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO |

16 / 03 / 2 019

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

11

TINToronto VIỆT NAM thoibao.com

Người dân vườn rau Lộc Hưng bị cấm họp báo Người dân vườn rau Lộc Hưng bị chính quyền bác đơn xin tổ chức họp báo công khai để cung cấp thông tin “trung thực” về tình trạng thực tế việc sử dụng khu đất đã bị nhà nước cưỡng chế trong khi truyền thông chính thống “chỉ đưa tin một chiều.”

Một người dân Lộc Hưng cho VOA biết hôm 13/3 rằng buổi họp báo dự kiến diễn ra lúc 14:30 cùng ngày nhưng họ chỉ được chính quyền thông báo trước hai tiếng rằng họ không được phép làm điều đó trong khi lực lượng an ninh được bất ngờ đưa đến bủa vây khu vực Lộc Hưng.

Cao Hà Trực, một trong những người tổ chức buổi họp báo, cho biết, cũng là một nông dân trồng rau ở Lộc Hưng đã mất đất trong vụ “thu hồi” đất hồi tháng 1, cho biết dân đã nộp đơn xin phép tổ chức họp báo từ ngày 11/3, nhưng Ủy ban Nhân

12

An ninh mặc thường phục bố ráp nơi dự trù diễn ra họp báo hôm 13 Tháng Ba. (Hình: Facebook Vườn Rau Lộc Hưng)

dân TPHCM và Sở Thông tin và Truyền thông không cho phép buổi họp báo được diễn ra vào ngày 13/3. Khu vực này đã bị lực lượng an ninh bao vây từ 5 giờ sáng cùng ngày để “khủng bố tinh thần bà con”.

Trong thư trả lời đại diện người dân vườn rau Lộc Hưng, Sở TT-TT TPHCM “không chấp thuận đơn xin

tổ chức họp báo theo đề nghị của các cá nhân” đại diện vười rau Lộc Hưng, bất chấp một điều khoản của Luật Báo chí theo đó “công dân Việt Nam có quyền tổ chức họp báo để công bố, tuyên bố, giải thích, trả lời các nội dung có liên quan tới nhiệm vụ, quyền hạn hoặc lợi ích của cá nhân đó”. 

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

VN thiệt hại hàng tỷ đô nếu không kiểm soát nổi dịch tả lợn Bệnh dịch tả lợn Châu Phi đang lây lan tại Việt Nam, với tỷ lệ lợn chết khi nhiễm bệnh lên đến 100%, số lợn tiêu hủy lên đến hàng ngàn con với trọng lượng tiêu hủy hàng trăm tấn. Nếu không có biện pháp kiểm soát bệnh kịp thời sẽ có thể gây thiệt hại hàng tỷ đô.

Thông tin vừa nêu được các đại biểu đưa ra tại hội nghị Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp, với chủ đề “Giải pháp phòng, chống dịch bệnh trong chăn nuôi lợn” do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội tổ chức ngày 14/3.

Tính đến ngày 14/3, dịch tả lợn Châu Phi đã lan ra 17

tỉnh, thành phố của Việt Nam, gồm: Hà Nội, Hải Dương, Hà Nam, Hòa Bình, Hưng Yên, Thái Bình, Hải Phòng, Thanh Hóa, Điện Biên, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Ninh Bình, Nam Định, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Sơn La và Nghệ An. Trả lời báo chí hôm 14/3, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết dịch tả lợn Châu Phi không lây sang người nhưng rất nguy hiểm vì lây lan rất nhanh, đồng thời không có vắc xin phòng bệnh. Ông cho rằng, quan trọng nhất là áp dụng đồng bộ các giải pháp tổng hợp, với phương châm “phòng là chính”? 

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

13

TINToronto VIỆT NAM thoibao.com

Mã lai bác đề nghị trả tự do cho Đoàn Thị Hương Các công tố viên Malaysia hôm 13/3 đã bác bỏ yêu cầu trả tự do cho nghi can Đoàn Thị Hương của Việt Nam. Theo AFP, nghi phạm người Việt đã bật khóc khi nghe tin này.

Quyết định này được đưa ra hai ngày sau khi đồng nghi phạm của cô Hương, công dân Indonesia Siti Aisyah, bất ngờ được phóng thích, sau khi các công tố viên Malaysia hủy cáo trạng liên quan tới vụ sát hại ông Kim Jong Nam, anh cùng cha khác mẹ của lãnh tụ Bắc Hàn Kim Jong Un. AP dẫn lời các công tố viên nói tại tòa rằng tổng chưởng lý của nước này đã ra lệnh tiếp tục xử nghi can người Việt, nhưng không cho biết lý do bác bỏ.

Luật sư của cô Hương, ông Hisyam Teh Poh Teik, cho biết “thất vọng” với quyết

14

định trên và nói thêm rằng các công tố viên đã “bất công” với cô Hương. Ông Teh cũng tìm cách trì hoãn phiên tòa vì cho rằng cô Hương chỉ ngủ một giờ mỗi đêm kể từ khi cô Aisyah được phóng thích nên không đủ sức khỏe để biện hộ.

Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh hôm 12/3 đã điện đàm với người đồng nhiệm Malaysia và yêu cầu thả cô Hương.

Sau khi về nước, cô Aisyah đã tới gặp Tổng thống Joko Widodo, bày tỏ sự biết ơn vì ông đã giúp cô tự do.

Theo AFP, nguyên thủ Indonesia sau đó nói: “Đây là một quá trình rất dài. Đây là kết quả từ sự lo lắng của chính phủ cho công dân của mình”. Đoàn Thị Hương và Siti Aisyah bị cáo buộc đã vẩy

Đoàn Thị Hương

chất độc thần kinh VX lên mặt ông Kim Jong Nam trong lúc ông đang chờ lên chuyến bay tới Macau. Ông Kim tử vong chỉ sau 20 phút sau đó.

Cả hai cô cũng đều nói là mình vô tội, và bị các điệp viên Bắc Hàn dụ dỗ. Họ cứ ngỡ những người Bắc Hàn thuê họ diễn trong một chương trình truyền hình thực tế.

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

Chưa có người Bắc Hàn nào bị bắt giữ trong vụ án này. Bắc Hàn bác bỏ cáo buộc họ tổ chức cuộc ám sát.

Thẩm phán tòa án ở Malaysia vào ngày 11 tháng 3 bất ngờ ủy bỏ cáo trạng đối với cô Siti Aisyah.

Trả lời Hãng tin Reuters, công tố viên Muhammad Iskandar Ahmad cho biết quyết định xóa tội với cô Siti được dựa trên “rất nhiều điều

cam đoan” nhưng từ chối cung cấp chi tiết những cam đoan đó.

Trong khi đó, phát biểu tại Jakarta, người phát Bộ Ngoại giao Indonesia, ông Arrmanatha Nasir, cho biết việc cô Siti Aisyah được thả là kết quả của những nỗ lực của chính phủ nước này và họ đang chuẩn bị để đưa công dân Siti về nước.

Theo báo Guardian, Tổng thống Indonesia, ông Jokowi, đã gặp Thủ tướng Malaysisa Mahathir tháng 7 năm ngoái để giải quyết vụ án của cô Sity. Ông Jokowi cũng đã gặp lại ông Mahathir một lần nữa, rồi gặp Bộ trưởng Tư pháp Malaysia, ông Tommy Thomas và cảnh sát trưởng nước này để giải quyết.

Việt Nam sau khi thấy công dân nước người được trả tự do mới lẹt đẹt chạy theo. 

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

15

LĂNG KÍNH ĐỜI TorontoCUỘC thoibao.com

Trầm cảm và tự sát

T

CHU NGUYỄN

heo thống kê của Tổ chức y tế quốc tế (WHO) thì mỗi năm trên toàn cầu có tới 800.000 người tự mình tìm cái chết và nếu tính kỹ hơn thì trong 40 giây có một kẻ chán đời tự hủy. Ý tưởng tự sát được coi như hiện tượng bình thường xảy ra trong đời một con người ở đâu cũng vậy, nhưng tùy trường hợp, nó chỉ ám ảnh ta và sau đó rơi vào quên lãng,vì việc đời, việc người có lúc buồn lại có lúc vui.

Nhưng ở thời đại mới, hiện tượng tự sát có xu hướng tăng cao. Ở những quốc gia tiền tiến, có những thống kê theo dõi hiện tượng bi quan này để tìm phương án ngăn ngừa. Như ở Mỹ từ 1999 tới nay, xu hướng tự tử đã tăng cao 25 phần trăm.

Việc ngăn người muốn quyên sinh không dễ vì nguyên nhân dẫn tới chán đời của con người khác nhau và khá phức tạp. Có kẻ thất tình, có người nếm vị thất bại bất ngờ về tài chính, về sự nghiệp hoặc uất tức vì bị hiểu

16

lầm... hay do bệnh hoạn nan trị. Cũng không thiếu nạn nhân cho rằng mình đã gây ra một lầm lỗi không phương cứu vãn và trong một lúc tuyệt vọng, đã đi tìm cái chết. Không mấy người quên Thúy Kiều của thi hào Nguyễn Du. Kiều vì khuyên chồng là Từ Hải ra hàng triều đình, không ngờ khiến người anh hùng Việt Đông chết đứng nơi trận tiền. Khách hồng nhan bị đẩy vào con đường cùng, bị ép lấy thổ quan, nên khi thuyền tới sông Tiền đường, trước ngọn triều non bạc trùng trùng, đã thở than trước khi nhày xuống dòng nước bạc: Giết chồng mà lại lấy chồng, Mặt nào còn đứng ở trong cõi đời!

Thời đại chúng ta, nạn tự sát có khuynh hướng trầm trọng hơn.

Nguyên nhân dễ hiểu vì cuộc đua tìm chỗ đứng dưới bóng mặt trời trở nên khốc liệt hơn, tham vọng của con người tăng cao mà thất bại nhiều hơn thành tựu. Kẻ không thỏa ước thường tìm quên trong ma túy và mê

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

dược dẫn tới chứng trầm cảm mỗi lúc một nghiêm trọng hơn. Ngay đối với những ai, dù mục tiêu đã thỏa, nhưng tinh thần đả suy thoái, đã mệt mỏi, và kẻ thành công nhiều khi cảm thấy bế tắc không tìm ra ý nghĩa nhân sinh nên vào một lúc lạc lõng đã tự sát. Ý kiến này của nhà tâm-bệnh học hiện đại Viktor Frankl (1905-1997).

BI KỊCH TRẦM CẢM DẪN TỚI NẠN TỰ SÁT Chứng trầm cảm là một thừ vòng “kim cô” giam hãm con người và nếu không tìm cách thoát ra hữu hiệu và tích cực thì sẽ rơi vào ám ảnh tự hủy. Theo nhà tâm bệnh học Aaron Beck, vào năm 1967, trong tác phẩm Cognitive Therapy of Depression thì kẻ bị trầm cảm dễ rơi vào vòng kiềm tỏa gồm ba lớp bi quan kết hợp chặt chẽ (negative triad): bi quan nhìn đời, bi quan nhìn mình và bi quan nhìn tương lai. Các lớp bi quan này tác động vào nhau, xiết chặt với

nhau, và tình trạng suy thoái tinh thần của kẻ trầm cảm, mỗi lúc một gia tăng, dẫn tới việc tìm quên và ám ảnh tự hủy.

Năm 2017, Jonghyun một ca sĩ Đại Hàn tìm cái chết ở tuổi 27 đã chứng tỏ lập luận của Beck là chính xác: Theo thông tin từ báo chí Đại Hàn thì vào lúc 18 giờ tối 18-12, 2017, rất đông cảnh sát cùng nhân viên cứu hỏa có mặt phía bên ngoài căn nhà ở Cheongdamdong (Seoul), nơi Jonghyun qua đời.

Cơ quan điều tra đã lập hàng rào phong tỏa hiện trường. Jonghyun nhiễm độc và ngạt khí than, được cảnh sát đưa tới bệnh viện Konkuk nhưng không qua khỏi.

Chị gái nạn nhân cho biết Jonghyun đã có ý định tự tử lúc 16h42 cùng ngày. Cô lo lắng và chủ động cầu cứu cảnh sát nhưng mọi chuyện đều đã trễ.

Jonghyun sinh năm 1990, là thành viên nổi bật của nhóm SHINee, được

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

17

LĂNG KÍNH ĐỜI TorontoCUỘC thoibao.com xem là một trong những ca sĩ có chất giọng tốt nhất làng Kpop (một dòng nhạc của Đại Hàn.)

Anh được biết đến với tài năng về sáng tác, cũng như nhân cách rất tốt và đời tư không tai tiếng.

Sự ra đi đột ngột của Jonghyun đã gây chấn động làng giải trí Đại Hàn nói riêng và người hâm mộ Kpop nói chung.

Thông qua mạng xã hội, hàng loạt

ca sĩ đã gửi lời chia buồn, bày tỏ nỗi nuối tiếc trước sự ra đi của một người đồng nghiệp tài năng, đáng mến khi mới 27 tuổi.

Các nhà tâm lý học, tâm bệnh học đi sâu hơn nữa vào tìm hiểu nguyên nhân trầm cảm dẫn tới tình trạng tự sát, đã cho rằng, con người chẳng phải chỉ vì không đạt được tâm nguyện giàu sang danh vọng mà rơi vào trầm cảm.

Có khá nhiều trường hợp, không khác

Jonghyun tìm cái chết ở tuổi 27

18

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

vụ Jonghyun tìm cái chết khi khi đạt được gần như mọi ước nguyện: tiền tài, danh vọng nhưng vẫn thấy chán đời. Hết bi kịch này lại tạo nhân duyên cho bi kịch khác.

Chẳng hạn cái chết của nhà tạo mẫu nổi danh hàng đầu thế giới Kate Spade. Nguồn tin từ Daily Mail ngày 6 tháng 6, 2018 cho biết nữ thương gia tài ba và giàu có Kate Spade đã đột ngột qua đời tại một căn condo ở New York City vì treo cổ và cảnh sát New York xác định đây là một vụ tự tử.

Bên kia đại dương, chuyên viên ẩm thực và giao lưu văn hóa nổi tiếng hoàn vũ, Anthony Bourdain cũng đi tìm cái chết vào ngày 8 tháng 6 cũng bằng cách treo cổ. Tại sao vậy? Cả

hai nhân vật chán đời kể trên đều công thành danh toại, có bề ngoài kiện khang và lạc quan, và được bao người ngưỡng mộ, ao ước có thể đứng bên họ. Họ chán đời vì lý do gì?

Có thể, trong cuộc sống tình cảm họ có chỗ không như ý nhưng họ đã được quá nhiều để trân trọng mạng sống. Trên đời làm gì có thứ hạnh phúc vẹn toàn! Tại sao lại chán sống?

Các nhà phân tâm học đổ xô vào tìm hiểu nguyên nhân. Phần đông cho rằng những kẻ nổi danh được nhiều thứ nhưng lại mất không ít. Họ trờ thành thần tượng, cô đơn vì ít bè bạn, thiếu kẻ tâm giao, vắng kẻ cảm thông ngoài một vài thân thích. Lẻ bóng, chán đời và ma túy dễ tới với họ. Cái chết của họ do cái lâu đài họ

Kate Spade tìm cái chết đầu tháng 6, 2018

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

19

LĂNG KÍNH ĐỜI TorontoCUỘC thoibao.com

Anthony Bourdain tuy đã đạt được phú quý, vinh hoa nhưng vẫn chán nơi trần thế và treo cổ vào đầu tháng 6, 2018

xây quanh mình, và dần dần nghiền nát họ.

Có cách nào ra khỏi cài vòng kim cô của trầm cảm hay không? Chỉ có phương thuốc hóa giải dần nhớ ý chí cá nhân chứ không có thần dược!

-Six Lessons for Handling Stress (Sáu bài học cần biết để khống chế Stress). Một nhà báo y học, Christine Gorman có vài lời khuyên quý giá cho những ai cảm thấy mình rơi dần vào trầm cảm Đây là lời khuyên giúp chúng ta giải tỏa áp lực hay tình trạng khẩn trương vô cùng tác hại tới thân tâm chúng ta.

Có nhiều cách tuy không phải tận diệt được tình trạng khẩn trương nhưng ít ra chúng đã giúp tái tạo tới

20

mức cao nhất tình trạng thăng bằng cho thân tâm nghĩa là giảm thiểu tai hại xuống mức thấp nhất.

Tuy nhiên, việc làm này không ít khó khăn vì khi khẩn trương chi phối thân tâm ta, chọn lựa của ta bị hạn chế tới mức tối đa. Các nhà tâm lý nghiên cứu thái độ và cử chỉ của con người đã nhận ra phản ứng tâm lý trong trường hợp này thường là bất lực và chịu trận, dù trước đó đã có kinh nghiệm về lối thoát bế tắc.

Các nhà khoa học đã làm thí nghiệm sau đây để chứng tỏ nhận định trên. Trong phòng thí nghiệm, họ đã nghiên cứu phản ứng của loài chuột, có phần nào có cung cách tương tự như của con người trong

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

những trường hợp khẩn trương: Trong phòng thí nghiệm nếu chúng ta cho bầy chuột một lối thoát, thì chúng sẽ tiếp nhận rất nhanh cách đào tẩu tránh một luồng điện tác dụng nhẹ vào chúng khi nghe một tín hiệu báo trước vài giây. Nhưng nếu lối thoát bị chặn và bầy chuột không tìm ra lối thoát, thì nếu lại cho tín hiệu báo trước điện sắp tác động vào chúng, bầy chuột sẽ gồng mình ra chịu chứ không chạy nữa. Sau đó, ngay cả lúc lối thoát không còn bị chặn nữa, bầy chuột chỉ co rúm lại khi nghe tín hiệu báo nguy mặc dù trước đây chúng đã từng biết cách thoát khỏi sự hành hạ.

Dĩ nhiên con người thông minh hơn con vật nhưng có một điểm chung khó tránh là khi bị áp lực vào thân tâm, cái kinh nghiệm cũ để đối phó dù có biết cũng đã trở thành vô ích. Thế mà áp lực nếu xảy ra thường xuyên chất cortisol có thể tồn tại lâu dài trong máu người bị áp lực và dĩ nhiên sẽ dẫn tới hậu quả tai hại cho ta và cho người xung quanh. Như thế điều quan trọng là chúng ta không thể làm ngơ trước nguy cơ do khẩn trương tạo ra mà phải tìm cách giải tỏa bớt áp lực ngay khi nó mới chớm tác động vào thân tâm chúng ta.

Bằng cách nào?

Các nhà tâm lý đề ra bảy bước để hóa giải bớt áp lực cho dù không

tránh được nó:

1 - Cố gắng thở theo nhịp bình thường

Thở hít sâu và chậm rãi, đều đều, một trong những cách thông thường nhất khi người ta suy tư và cầu nguyện. Việc này có tác dụng báo cho não bộ biết bạn đương ở vị trí an toàn xa hẳn đe dọa. Nó cũng làm cho trái tim thư giãn, làm giảm áp huyết và phóng thích những chất cặn bã trong mạch máu.

Nhà tâm lý đã nói tới phương pháp gần như là bí quyết thổ nạp của người luyện công trong võ học: Khi bị khẩn trương hãy hít vào thật sâu, rồi thở ra từ từ. Có thể bạn không nhận ra nhưng trái tim của bạn đập chậm hơn một chút xíu. Đừng ngại, nó lại gia tăng khi bạn hít vào.

Nhịp đập đều-không đều là dấu hiện tác dụng hỗ tương tốt giữa trái tim và khối óc. Mỗi lần bạn thở ra, khối óc của bạn gửi tín hiệu xuống dây thần kinh phế vị (vagus nerve) bảo nó làm chậm cơ bắp của con tim. Mỗi lần hít vào, tín hiệu yếu dần và trái tim của bạn lại có dịp phấn chấn. Kết quả hít vào tim đập nhanh hơn. Thở ra tim đập yếu hơn. Nhịp này là nhịp cổ điển giúp cho tim bền bỉ lâu dài.

2 - Nên đi nghỉ ngơi

Theo một nghiên cứu do Air New Zealand bảo trợ thì sự thay đổi môi

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

21

LĂNG KÍNH ĐỜI TorontoCUỘC thoibao.com trường, có thể làm nhẹ đầu óc, tái tạo sinh lực nhưng với điều kiện bạn phải quên việc điện thoại và e-mail mới được, ít ra cũng phải trong vài ba tuần nghỉ ngơi. Có thế tâm trí mới cởi mở và thân tâm mới thư giãn thực sự.

3 - Kết giao bạn bè:

Tự cô lập với xã hội bên ngoài chỉ làm tăng thêm tình trạng tai hại về tâm trí do căng thẳng gây ra. Một nghiên cứu năm 2006 cho thấy dân Mỹ ngày nay chỉ có hai bạn thân có thể tâm sự những điều thầm kín. Số này, so với hai chục năm về trước, đã giảm từ con số ba. Ngày nay con số kẻ thông cảm ta, may lắm là tìm được một người.

6 - Không nên thức khuya

Ngủ bất thường tăng gia hậu quả của căng thẳng lên cơ thể, có thể làm gia tăng sự mất cân bằng về chuyển hóa (metabolic imbalances) và nếu tình trạng lâu dài sẽ tác hại cho cơ thể như gây ra các bệnh tim mạch.

7 - Hãy làm việc gì bạn thích

Cảm thấy ta làm vì nhiệm vụ sẽ giúp ta dễ dàng hơn trong việc đối phó với những tác hại của căng thẳng nhưng nên nhớ trong quá trình thực hiện phải tìm cách nghỉ ngơi đều đặn mới tốt. Và nếu bạn không tìm ra ý nghĩa của việc mình làm thì ráng tìm cho ra chẳng hạn bằng cách tham gia

hội đoàn cộng đồng hay tông giáo.

Các cụ xưa khôn ngoan thực, từng ca tụng cuộc sống thư nhàn “thoát vòng danh lợi” để tránh trầm cảm: Chen chúc lợi danh đà chán ngắt, Cúc, tùng, phong, nguyệt mới vui sao!

CHU NGUYỄN

4 - Thể thao đều đặn:

Đều đều tập luyện cơ thể, có thể bảo vệ trái tim vì con tim dễ bị hao tổn nhất khi bị căng thẳng. Các nghiên cứu cũng cho thấy tập luyện có khả năng giúp trí não thay đổi điểm tập trung từ việc này sang việc khác nhanh chóng hơn và người bị căng thẳng vì một ám ảnh nhờ thế có thể khuây khỏa hay tạm nguôi quên cái gây ra tai hại cho tinh thần mình.

5 - Nên ăn nhiều rau quả

Chất antioxidant (kháng- oxy- hóa) và nhiều thành phần khác trong rau quả có thể hóa giải bớt sự phá hoại của các protein tác hại (inflammatory proteins) mà cơ thể tạo ra khi con người bị căng thẳng.

22

Theo Aaron Beck, có ba vòng luẩn quẩn giam hãm kẻ bị trầm cảm: bi quan về mình, bi quan về thế giới quanh mình và về tương lai của mình

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

23

MỘT VÒNG QUA MẠNG Toronto thoibao.com

Hoa Kỳ phanh phui đường dây chạy vào trường danh tiếng Theo AFP, cơ quan điều tra Mỹ vừa bóc trần đường dây gian lận cực lớn trong đó nhiều ngôi sao Hollywood và giới doanh nhân giàu có chi hàng triệu đô để đưa con cái vào trường danh tiếng như Yale, Stanford, Georgetown.

Các công tố viên cho biết đứng đầu đường dây chạy trường điểm này là ông William Singer, chủ một công ty tư vấn giáo dục. Singer bị cáo buộc nhận tổng cộng 25 triệu USD từ năm 2011-2018 để đưa con cái của giới nhà giàu vào các trường đại học danh tiếng.

Tính tổng cộng, có 50 người đã bị truy tố, trong đó 33 người là phụ huynh chi tiền cho con vào trường danh tiếng, 13 huấn luyện viên thể thao tại các trường và giám thị, ông Singer cùng 3 đồng phạm.

Theo công tố viên Andrew Lelling tại thành phố Boston, bang Massachussetts, ông Singer ngày 12/3 đã nhận tội cầm đầu đường dây gian lận nói trên. Công ty Edge College & Career Network của Singer thu phí 100.000-2,5 triệu USD cho mỗi trường hợp chạy trường. Số tiền này được chuyển vào một quỹ từ thiện giả mạo cũng do Singer quản lý.

Trong số những người chi tiền có các nữ

24

Felicity Huffman cũng có tên trong đường dây chạy trường cho con. (Ảnh: Getty)

diễn viên Hollywood là Felicity Huffman và Lori Loughlin, nhà thiết kế thời trang Mossimo Giannulli cùng nhiều doanh nhân giàu có. Theo Reuters, những người tham gia đường dây chạy

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

trường và những phụ huynh có chi tiền để gian lận có thể đối diện với án tù 20 năm. Trong khi đó, nghi phạm cầm đầu Singer có thể bị tuyên mức án 65 năm tù và đóng 1 triệu USD tiền phạt. 

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

25

MỘT VÒNG QUA MẠNG Toronto thoibao.com

Máy bay quay đầu vì mẹ bỏ quên con ở phi trường Chuyến bay của hàng không Saudi đang trên đường bay từ thành phố Jeddah (Saudi Arabia) đến Kuala Lumpur, Malaysia, thì một nữ hành khách hốt hoảng báo với tiếp viên rằng đứa con của mình bỗng dưng biến mất.

Theo The Guardian hôm 11/3, phi công trưởng buộc phải xin lệnh khẩn cấp để quay về Jeddah, trong sự bối rối của các nhân viên đài kiểm soát không lưu.

Kết quả cho thấy bà mẹ thật sự bỏ quên đứa con ở phòng chờ của Phi trường King Abdul Aziz. Đoạn ghi âm trong buồng lái cho thấy nhân viên mặt đất cố gắng tối đa để xử trí tình trạng khủng hoảng.

Phi công trưởng hỏi: “Cầu Thượng đế ở bên chúng ta. Chúng tôi có thể quay lại hoặc phải làm gì?”.

Kế đến, một người (trạm kiểm soát không lưu) hỏi đồng nghiệp: “Chuyến bay này đang yêu cầu quay đầu…một hành khách lạc mất con ở

26

khu chờ”.

Tình huống kỳ quặc này đã xảy ra vào cuối tuần qua.

Rất hiếm khi các máy bay quay vòng hoặc chuyển hướng giữa không trung vì bất cứ điều gì ngoài lý do kỹ thuật hoặc sức khỏe hành khách.

Vào năm 2013, một chuyến bay của American Airlines từ Los Angeles đến New York đã chuyển hướng đến Thành phố Kansas vì một hành khách rất bất lịch sự, không chịu ngừng hát bài I Will Always Love You của Whitney Houston. Ở New York, vào năm sau, một chiếc máy bay đang đến Seoul đã quay trở lại cổng khi người thừa kế hãng hàng không Korean Air Cho Hyun-ah buộc một thành viên phi hành đoàn cao cấp phải xuống máy bay vì cô đã được phục vụ hạt macadamia đựng trong gói thay vì trong dĩa.

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

Mất điện, người dân Venezuela phải lấy nước thải để sinh hoạt

Người dân đổ xô đến sông Guaire để lấy nước sinh hoạt - Ảnh: AFP

Tìm kiếm nguồn nước uống và sinh hoạt nhanh chóng trở thành nỗi ám ảnh đối với người dân ở thủ đô Caracas khi Venezuela bước vào ngày thứ 6 bị cúp điện khiến máy bơm nước ngừng hoạt động.

Hãng tin AFP ngày 12/3 cho biết người dân Caracas phải mang thùng, chai lọ đến sông Guaire để lấy nước.

Khúc sông Guaire tại quận San Agustin của thủ đô là một cống thoát nước mở với nước màu nâu và bốc mùi hôi thối. Dù vậy cuộc khủng hoảng hiện tại kèm theo cúp điện buộc người dân phải tìm nguồn nước ở những nơi mà trước đây họ chưa từng nghĩ sẽ đặt chân đến.

"Chúng tôi không có nước và chẳng có gì để uống. Chúng tôi sẽ phải đun sôi nước sông. Chúng tôi có thể dùng một ít để tắm gội và cho bọn trẻ" - ông Marcel

Galindez nói với Hãng tin AFP khi lấy nước đầy thùng 20 lít tại sông Guaire.

"Thật điên rồ. Mọi người đang tuyệt vọng" - ông Eduardo Escalona nói trong khi nhìn đám đông đang lấy nước bên bờ sông.

Từ ngày mất điện, ngày càng có nhiều người dân đổ xô đến lấy nước từ ống xả và cống bị vỡ đổ ra sông.

Tuy nhiên quân đội đã yêu cầu người dân tránh các ống xả và cống để công nhân có thể sửa chữa.

Hãng tin AFP cho biết ngày 11/3 có hàng trăm người dân tức giận đã chặn đường không cho công nhân sửa đường cống.

"Họ không để chúng tôi lấy nước" cư dân địa phương tên Carlos nói.

"Chúng tôi khát. Chúng tôi cần nước cho bọn trẻ" - đám đông hét về phía lực lượng an ninh Venezuela.

Trước đó, ngày 9/3, Tổng thống Nicolas Maduro tuyên bố một kế hoạch khẩn cấp để phân phát thực phẩm và nước uống cho những cư dân nghèo nhất và kế hoạch sẽ thực hiện trong ngày 11-3.

"Tổng thống đã nói rất nhiều nhưng chúng tôi không thấy gì cả. Ở đây chúng tôi đang đói, không ai có gì ăn cả" - bà Keisy ở Caracas cho biết.

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

27

MỘT VÒNG QUA MẠNG Toronto thoibao.com

Thái Lan lập trại 'hủy diệt mỡ bụng' cảnh sát béo phì Phần lớn cảnh sát bị "gửi" đến "Trại hủy diệt mỡ bụng" đều làm công việc giấy tờ, lười vận động và... ăn nhiều. Họ sẽ phải giải quyết hết "đống trà sữa và sầu riêng" tích lũy qua nhiều năm trong hai tuần ở trại, báo Khaoso đùa vui.

Kể từ tháng 3 này, những cảnh sát thừa cân trên toàn Thái Lan sẽ được gửi đến Trung tâm Huấn luyện cảnh sát ở thành phố Pak Chong, nơi họ sẽ phải thực hiện chế độ ăn kiêng và tập thể dục cường độ cao để giảm cân.

Khoảng 200 cảnh sát đã tham gia chương trình thử nghiệm kết thúc hồi đầu tháng này. Nhiều người trong số này đạt được các "thành tựu" đáng khích lệ, có người giảm từ hơn 80kg xuống còn khoảng 60kg. Đây là một phần trong những nỗ lực cải thiện hình ảnh cũng như tăng cường sức khỏe cho lực lượng cảnh sát của chính phủ Thái Lan. Chương trình này là định kỳ và mỗi đồn cảnh sát được yêu cầu chọn ra từ 2-3 cảnh

28

Có cảnh sát đã giảm 20kg sau đợt huấn luyện - Ảnh: FACEBOOK

sát mập nhất để tham gia.

"Làm cảnh sát mà mập sẽ nảy sinh nhiều chuyện lắm. Chẳng hạn làm việc thì lề mề, chậm chạp hơn người khác, phản ứng cũng loạng choạng.

Nếu trong đội hình sự bắt tội phạm mà mập quá khổ thì càng không thể

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

chấp nhận. Ở đội đó bạn phải học cách chạy nhanh và xử lý khéo các tình huống" - thiếu tá Sornpetch Chantarak, một giám sát viên chương trình "hủy diệt mỡ bụng", nói với tờ Khaoso.

Sornpetch cho biết phần lớn sĩ quan được cử đến trại này đều làm ở bộ phận giấy tờ, ít đi ra ngoài nên lười vận động trong khi lại ăn quá nhiều. Ở trại, họ vẫn sẽ được ăn no, gồm toàn những thứ giàu protein nhưng sẽ phải tập thể dục mỗi ngày, tham gia các hoạt động như đạp xe, chạy bộ ngay khi vừa ăn no.

Họ thậm chí còn được phát một thẻ định danh để theo dõi cân nặng trước và sau khi vô trại. Đây không phải là lần đầu tiên Thái Lan "tuyên chiến" với những chiếc bụng phệ trong ngành cảnh sát. Hồi năm 2013, cảnh sát giao thông Thái Lan đã mở các lớp giảm cân miễn phí và khuyến khích tham gia bằng cách thưởng cho những ai giảm được 10kg số tiền 160 USD.

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

29

Toronto thoibao.com

30

I s s u e 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO |

1 6 / 03/ 2 01 9

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

31

CHUYỆN CUỐI TUẦN Toronto thoibao.com

Bày đặt!

Vậy mà cũng kêu bằng “xì-căng-đan” cho được!

KÝ GÀ

Ngày xưa thân ái: Tổng trưởng J. Wilson-Raybould ngày tuyên thệ nhậm chức năm 2015 Photo: PMO

“Xì-căng-đan” từ tiếng Tây “scandale” đã đi vô tiếng Việt từ lâu lắm thời trước năm 1975. Người Việt không ai là không hiểu chữ nầy. Mặc dầu trong từ điển, như cuốn Pháp – Việt từ điển của học giả Đào Đăng Vỹ đã định nghĩa: “sự/việc ô nhục, xấu xa, xấu hổ, nhục nhã. Sự tai tiếng”, nhưng người ta vẫn khoái xài chữ xì căng đan hơn. Nghe... sâu xa, thấm thía hơn “vụ tai tiếng” nhiều lắm. Để cấu thành một xì-căng-đan, theo quan niệm chung chung, đặc biệt là theo tiêu chuẩn của giới làm báo (để có bài hấp dẫn mà viết, để câu được độc giả và bán được báo) thời một sự việc cần phải có nhiều yếu tố, trong đó, phổ biến (và bắt buộc?) phải có là các “yếu tố 3T”: Tình, Tiền, Tội.

Nhà bá o Rob Gillies, trưở ng văn phò ng Canada củ a hã ng tin Associated Press (viết tắt là AP) bên Huê kỳ – một trong các tổ chức thông tấn bị lên án là “fake news”, bữa 10 tháng 3 nầy đã viết một bài bình luận thiệt là hay. Ổng nói “Không có tiền, không có sex và cũng chẳng có cái gì bất hợp pháp đã diễn ra. Đây là cái đã được coi là xì-căng-đan ở Canada.” Ổng nói rằng so sánh với những cáo buộc đang đổ lên ông tổng thống Huê kỳ – “có thể có thông đồng với Nga (Tộ i), cá c khoả n chi bí mậ t

32

(Tiền) để mua sự im lặng của một minh tinh phim con heo (Tình)...” thì cái vụ lùm xùm mà ông Thủ tướng Canada Justin Trudeau đang đối mặt chẳng nhằm nhò gì ráo, nhưng “có thể lật đổ ổng (Trudeau) trong cuộc bầu cử vào cuối năm nay.”

Cái vụ lùm xùm đó, ông Đỗ Quân (ưa tổng hợp) của Thời Báo đã làm một bài dài lòng thòng trong số báo thứ Năm tuần nầy. Tuy vậy bài của ổng rườm rà, chi tiết, đọc thấy ngán (xin lỗi ông Đỗ Quân nghen). Bài của ông Gillies ngon hơn nhiều, có thêm

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

bình luận và giải thích. Nhà báo lớn mà. Bởi vậy, KG (làm biếng) mượn đỡ để làm Chuyện Cuối Tuần số nầy.

Bảo đảm hấp dẫn, dễ hiểu hơn về cái vụ lùm xùm đó và tình cảnh của ông Thủ tướng Tí điệu.

Sự việc (trong nước nay kêu bằng “vụ việc”, đã “vụ“ còn “việc”, cũng như từ “cặp đôi”, cặp tức là hai, còn thêm đôi nữ a phả i thà nh bố n! vậ y mà từ nầy đã lan ra hải ngoại, không ít người xài búa xua) dưới mắt ông Gilles như vầy: Bà cựu tổng trưởng tư pháp kiêm tổng chưởng lý (Jody Wilson-Raybould) nó i rằ ng ông Trudeau và nhiều nhơn vật cao cấp trong chánh phủ của ổng đã gây sức ép lên bả trong vụ một công ty công trình lớn của Canada (SNC-Lavalin) bị tố cáo tham nhũng liên can tới các vụ làm ăn ở Libya. Bả nói ổng đã ép bả chỉ thị cho các công tố viên phải đi tới thỏa thuận như kiểu nhận tội để hưởng khoan hồng (plea deal) để tránh bị truy tố hình sự. Bả không làm. Ông Trudeau đã phân bua rằng ổng yêu cầu Wilson-Raybould coi lại quyết định không ra chỉ thị cho các công tố viên, và bả đã đồng ý sẽ coi lại. Ông Thủ tướng nói ổng không có xài tới bất kỳ loại áp lực nào mà ổng và các giới chức của ổng chỉ trình bày với bả (chưởng lý) rằng việc truy tố có thể gây nguy hiểm cho hàng ngàn việc làm.

Chính bà Wilson-Raybould cũng nói rằng áp lực từ ông Thủ tướng và những người khác không phải là bất hợp pháp và bả không được chỉ thị

một cách rõ ràng là phải ráng có được một thỏa thuận nhận tội và nộp phạt.

Thấy chưa, ngắn gọn, dễ hiểu và đầy đủ hông?

Nhà báo Gillies dẫn lời một nhơn vật có uy tín về mặt chánh trị, ông Eddie Goldenberg, từng là cố vấn của cựu Thủ tướng Jean Chrétien, “Người ở phía nam (Huê kỳ) sẽ hết hồn...”

Chuyện như vầy mà coi là xì căng đan hả trời! “Nhiều xứ sẽ phải ghen tỵ vớ i Canada khi coi chuyệ n ông thủ tướng biểu một bộ trưởng làm một chuyện mà bả có quyền làm một cách hoàn toàn hợp pháp là ...một xì-căng-đan.”

Bài của ông Gilles cũng có khúc nói về cái cáo buộc hình tội của công ty SNN – Lavalin. Ông Gillies viết rằng khi nghe tới cái tội của công ty SNC-Lavalin - lo lót, hối lộ ở Libya để kiếm hợp đồng mần ăn, Giáo sư Robert Bothwell, dạy lịch sử Canada và quan hệ quốc tế ở đại học danh tiếng Toronto, đã la lên như vầy: “Cái đó là “xì -căng-đan giả ” (pseudoscandal). Tào lao. Cái gì chớ? Anh mần ăn ở Libya mà anh (đòi) không hối lộ?” (Ông thầy nầy đúng là giỏi “quan hệ quốc tế”, mần ăn ở Libya cũng giống như ở Việt Nam, không bôi trơn, lại quả, kể cả Ba Tàu cũng khỏi có mối thầu!)

LÂU LÂU MỚI CÓ MỘT LẦN! Từ bữ a cá i má y bay Boeing 737 Max 8 củ a hã ng hà ng không Ethiopian Airlines rớt tới sáng hôm thứ Tư tuầ n nầ y, nhiề u ngườ i ở

Một chiếc Boeing 737 Max 8 của hàng không Ethiopia. Photo: Wikimedia Commons/LLBG Spotter

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

33

CHUYỆN CUỐI TUẦN Toronto thoibao.com Canada và Huê kỳ có chuyện cần đi lại bằng đường hàng không đã thấy ngán ngẩm và ngán ngại hết sức.

Họ sợ sẽ “bị” bay trên những phi cơ cùng đời, cùng mô-đen với chiếc máy bay xúi quẩy mà chính nhiều phi công đã khẳng định rằng “có vấn đề” kỹ thuật.

Trong lú c hà ng chụ c hã ng hà ng không quốc tế công bố ngưng hoạt động của các máy bay Boeing 737 Max 8, nhiều quốc gia cấm không cho các máy bay này cất cánh hoặc đáp xuống phi trường của nước họ, Canada và Huê Kỳ vẫn cứng đầu. Cơ quan quản trị Hàng không quốc gia Huê Kỳ F.A.A. và Bộ vận tải Canada vẫn không chịu ra lịnh buộc các hãng hàng không ở Mỹ và Canada cấm các máy bay nầy.

Kết quả là các hãng hàng không lớ n củ a Huê kỳ , như Southwest, United Airlines, và của Canada, như Air Canada, West Jet vẫn tiếp tục trấn an hành khách rằng yên tâm, tui tin tưởng vào sự an toàn của Boeing 737 Max 8 lắm lắm. Bay hà rầm hồi nào giờ có thấy gì đâu.

Hành khách nghe trấn an như vậy càng sợ. Lỡ tới mình, nó...thấy thời sao! Họ đòi đổi chuyến bay, các hãng đòi trả phí.

Có nhiều lý do để Huê kỳ cứng đầu như vậy.

34

Tổng trưởng Marc Garneau tại buổi họp báo sáng 13 tháng 3 ở Ottawa Hình chụp màn ảnh TV

Thứ nhứ t, Boeing là hã ng Mỹ .

Boeing 737 Max là kiểu máy bay bán chạy nhứt của hãng nầy. Từ khi bắt đầu công bố sản xuất (năm 2011) tới nay Boeing đã có tổng cộng hơn 5 ngàn đơn đặt hàng và mới giao được 350 chiế c. Max 8 rấ t mớ i, nhữ ng chiếc đầu tiên được giao hàng hồi giữa năm 2017.

Ngưng không cho Max 8 bay tức là công nhận “có vấn đề”, và ảnh hưởng rất lớn tới túi tiền cũng như tương lai của công ty Boeing. Theo các hợp đồng, Boeing còn hơn 4.600 máy bay Boeing 737 Max 8 phải sản xuất cho xong để giao cho các hãng hàng không.

Rồi các hãng máy bay lớn, đang xài

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

Boeing 737 Max 8 cũng sẽ phải chạy tìm máy bay thay thế để giữ vững hoạt động, công việc nầy rất rắc rối và dĩ nhiên tốn kém.

Nhưng những thứ chuyện lớn đó không phải là lý do để KG cảm thấy vui vẻ mà khoe với bạn đọc bằng cái tựa “Lâu lâu mới có một lần” ở trên.

Số là sá ng thứ Tư, ông Marc Garneau, cự u phi hà nh gia, Tổ ng trưởng bộ Vận tải Canada ra công bố “cấm các chuyến bay chở khách thương mại của bất kỳ nhà khai thác hàng không nào, cả trong và ngoài nước, dùng máy bay Boeing 737 Max 8 và 9, không được đến, khởi hành hoặc bay qua không phận Canada.”

Vài giờ sau, Tổng thống Huê kỳ Đỗ Nam Châm ra “lịnh khẩn cấp” cấm Boeing 737 Max 8 và 9. Điều nầy có nghĩa là Huê kỳ làm sau / làm theo Canada.

Chính ông James E. Hall, từng là chủ tịch của Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Huê kỳ (1994 – 2001) xác nhận như vậy: “Hồi nào giờ F.A.A. thường dẫn đầu thế giới về an toàn hàng không; hôm nay nó đi sau đuôi.”

Trong buổi họp báo sáng thứ Tư 13 tháng 3, ông tổng trưởng Marc Garneau nói ổng đưa ra quyết định sau khi bộ Vận tải nhận được các dữ liệu cho thấy có sự giống nhau giữ vụ rơi máy bay của hãng hàng không Ethiopia mới rồi và vụ – cũng một chiếc Boeing 737 Max 8, rớt ở Nam dương hồi tháng 10 năm 2018. Ổng cũng nói ổng đã báo động và chuyển thông tin cho cho phía Huê kỳ.

Và Huê kỳ là nước cuối cùng cấm Boeing 737 Max 8 bay.

Hồi nào giờ, hầu như trong tất cả mọi chuyện, Canada giống như chú nhỏ lớn xác nhưng chậm lụt, cái gì cũng phải đợi coi Huê kỳ làm ra sao để làm theo.

Hy vọng từ rày dzìa sau không phải chỉ lâu lâu mới có một lần!

KÝ GÀ

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

35

MỘT VÒNG QUA MẠNG Toronto thoibao.com

Hơn 3.000 phiến quân IS ồ ạt đầu hàng Hơn 3.000 tay súng của tổ chức phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) đã lũ lượt đầu hàng, trong lúc các lực lượng do Mỹ hậu thuẫn phát động cuộc chiến tổng lực nhằm giành lại thành trì cuối cùng từ tay phiến quân tại Syria.

6/Một tay súng nghi là thành viên của IS đang bị kiểm tra tại thị trấn Baghouz, Syria (Ảnh: AFP) Phát ngôn viên của Các lực lượng Dân chủ Syria (SDF) Mustafa Bali tối ngày 12/3 khẳng định rằng số lượng các thành viên của IS hạ vũ khí đã tăng lên 3.000 người. Ông Bali nói thêm, 3 phụ nữ người Yazidi và 4 trẻ em cũng được giải cứu.

Các diễn biến trên diễn ra giữa lúc xảy ra một cuộc giao tranh ác liệt tại thị trấn Baghouz ở miền đông Syria, vùng lãnh thổ cuối cùng tại Syria và Iraq mà IS kiểm soát.

Các phóng viên quốc tế tại Syria đã

36

Trước đó, ông Bali cho hay 2 kho vũ khí của IS đã bị phá hủy trong các vụ tấn công, vốn cũng tiêu diệt 38 tay súng của nhóm phiến quân.

IS từng kiểm soát các vùng lãnh thổ rộng lớn tại Syria và Iraq với khoảng 10 triệu dân. Liên quân do Mỹ đứng đầu đã hoạt động tại Iraq và Syria trong nhiều năm để quét sạch phiến quân khỏi các thành phố và thị trấn. Quân đội Syria, với sự hỗ trợ của Nga, cũng đã giành những thắng lợi lớn trong việc truy quét các phiến quân khỏi lãnh thổ nước này.

Trước khi vụ tấn công gần đây được phát động hồi tháng 2, giới chức Một tay súng nghi là thành viên của IS đang bị kiểm tra tại thị trấn Baghouz, Syria SDF ước tính rằng khoảng 1.500 dân (Ảnh: AFP) thường và 500 tay súng IS vẫn cố thủ. chứng kiến cuộc pháo kích dữ dội tại Trong một tuyên bố ngày 12/3, Nhưng sau khi cuộc tổng tấn công bắt thị trấn Baghouz trong suốt đêm thứ phát ngôn viên Bali nói “thời khắc đầu, dường như con số thực tế các tay 3 và kéo dài sang sáng nay, nhưng quyết định đang gần hơn bao giờ súng cao hơn nhiều so với ước tính cho tới nay SDF vẫn hạn chế công bố hết”. Ông khẳng định các tay súng trước đó. thông tin các chi tiết cũng như việc IS tại Baghouz “đang đầu hàng hàng dự đoán các tay súng IS còn lại sẽ loạt”. cầm cự ra sao.

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

37

Toronto thoibao.com

Trường Sư phạm Qui Nhơn & Trịnh Công Sơn ĐOÀN DỰ ghi chép

Trịnh Công Sơn qua lời kể của Nguyễn Thanh Ty, một người bạn rất thân cùng học tại trường Sư Phạm Quy Nhơn và dạy cùng một nơi, trọ cùng một nhà với Trịnh và mấy anh em khác ở Bảo Lộc (Blao). Chúng tôi hy vọng lời kể vể một quãng đời của Trịnh Công Sơn sẽ đem đến với quý bạn nhiều chi tiết rất thú vị có lẽ còn ít người biết nếu chúng ta không đặt câu hỏi Trịnh Công Sơn là CS hay không CS, bởi vì ngay chính những người bạn rất thân ở cùng nhà với Trịnh Công Sơn cũng không biết.

Vì lời kể này khá dài nên chúng tôi mạn phép phân làm hai kỳ. Kỳ I: Trịnh Công Sơn lúc học tại trường Sư phạm Quy Nhơn và khi đi dạy tại trường Sơ cấp người Thượng tại Bảo Lộc. Kỳ II: Trịnh Công Sơn với việc sáng tác, sau đó bỏ nghề dạy học và… trốn quân dịch. Xin mời quý bạn nghe câu chuyện của Nguyễn Thanh Ty để hiểu rõ về người nhạc sĩ nổi tiếng nhưng cũng có những tính chất khá đặc biệt này.

Trường Sư phạm Quy Nhơn và các giáo sinh ngày ấy (niên khóa 1967-68)

I. Hai năm tại trường Sư phạm Quy Nhơn (1962-1964)

Tôi học chung một khóa Sư phạm với Trịnh Công Sơn, khóa I, tức khóa đầu tiên được mở vào ngày 22- 4-1962 tại Quy Nhơn, tên gọi là khóa Thường Xuyên, 2 năm. Tiêu chuẩn thi vào là ít nhất phải có Tú Tài I. Tuy nhiên, khóa ấy đa số thí sinh đều đã có Tú Tài II, một số đã có 1 hoặc 2 chứng chỉ đại học. Trong số 300 giáo sinh được chấm đậu, đa phần đều là người Huế, chiếm khoảng 60%; 40% còn lại rải rác từ các tỉnh Bình Định, Phú Yên, Nha Trang, tới tận các tỉnh cao nguyên như Đà Lạt, Lâm Đồng, Pleiku, KonTum... Đa số chúng tôi lúc ấy đều là con nhà nghèo, hoặc học hành dở dang, hoặc không đủ khả năng tài chánh để vào Sài Gòn hay ra Huế học đại học. Cho nên cố thi vào Sư phạm để chắc chắn sau hai năm sẽ có công ăn việc làm nuôi bản thân và giúp gia đình. Nhắc lại ở đây, lúc ấy Bộ Giáo Dục và Bộ Y Tế rất thiếu nhân viên, khóa nào vừa đào tạo xong là được bổ nhiệm liền, lương lại tương đối cao. Trong khi đó những ngành khác như Công chánh, Nông Lâm Súc, tốt nghiệp ra trường nằm nhà nhiều năm vẫn chưa được tuyển dụng.

Trịnh Công Sơn theo ban Pháp văn, tôi theo ban Anh văn. Những ngày mưa gió ủ ê, không đi ra ngoài được vì đất

38

Trịnh Công Sơn thời trẻ tuổi

nhão, chúng tôi nằm khoèo ở nhà, Sơn kể cho tôi nghe về cuộc đời Sơn, nhiều chuyện vui buồn lẫn lộn. Chuyện gia đình Sơn là một trong những chuyện buồn. Cha mất sớm, gia đình khánh kiệt, má Sơn phải chật vật lắm mới nuôi nổi 8 người con, 3 trai, 5 gái, Sơn là anh cả. Sơn phải bỏ học, về lại Huế phụ giúp mẹ. Sư phạm Quy Nhơn là con đường ngắn nhất có thể giúp Sơn đạt được ý nguyện này. Đơn giản vậy thôi!

Hiệu trưởng trường là thầy Đinh Thành Chương. Trường Sư Phạm và trường Kỹ Thuật Quy Nhơn được ngân sách Mỹ tài trợ xây cất rất qui mô và tân kỳ, tọa lạc tại Khu Sáu, sát bờ biển, ở khoảng giữa con đường từ thành phố Quy Nhơn đến Ghềnh Ráng, nơi thi sĩ Hàn Mặc Tử an nghỉ ngàn thu. Đi một lúc nữa là đến trại cùi Quy Hòa, ở đấy

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

có nhiều bà sơ tận tụy suốt đời chăm sóc cho các bệnh nhân mắc phải chứng bệnh nan y: bệnh phong cùi.

Lúc bấy giờ (khoảng năm 1962 – 63) thành phố Quy Nhơn hãy còn tiêu điều.

Ngay con đường chính là đường Gia Long chạy từ Núi Một (chỗ ga xe lửa) đến bến Cảng hãy còn nhiều ngôi nhà xơ xác, đổ nát, vôi vữa hoang tàn trong chiến tranh, chưa có ai dọn dẹp. Đường Lê Lợi từ trung tâm thành phố chạy thẳng ra biển còn rất nhiều nhà tranh vách lá. Gợi lại một vài cảnh cũ để thấy chính phủ lúc đó có dụng ý khi cho xây hai ngôi trường đại qui mô (trường Sư phạm và trường Kỹ thuật), đào tạo hơn một ngàn giáo sinh và học sinh kỹ thuật mỗi năm là để vực dậy nền kinh tế sắp tới ở nơi đây. Để giới thiệu và quảng bá rộng rãi cho nhiều nơi biết tiếng về trường Sư Phạm, ban giám đốc nhà trường cho thành lập Ban văn nghệ, sẽ trình diễn một chương trình độc đáo chưa từng có ở Quy Nhơn từ trước đến nay. Trịnh Công Sơn được bầu làm trưởng ban, chịu trách nhiệm tổng quát; Thanh Hải phó ban thứ nhất, chịu trách nhiệm về nhạc; Võ văn Phòng, phó ban thứ hai, chịu trách nhiệm một vở kịch thơ nhan đề “Tiếng cười Bao Tự”. Tôi được chọn phụ trách phần thổi sáo đệm cho thơ trong suốt vở kịch dài hơn 45 phút.

Trong dịp này tôi mới biết và quen

Trịnh Công Sơn. Buổi trình diễn được dự trù đúng vào ngày Song Thất năm đó (7/7/1962) chứ không phải đợi đến ngày mãn khóa như ông Đinh Cường đã nói.

Trong thời gian này,Trịnh Công Sơn sáng tác trường ca "Tiếng hát Dã tràng" hay gọi ngắn hơn là "Dã tràng ca" làm tiết mục mở màn mà cũng là tiết mục đặc sắc nhất, công phu nhất.

Nhạc trưởng Trịnh Công Sơn với ban hợp xướng do anh tuyển chọn gần 50 người, khổ công trong ba tháng trời tập luyện đã thành công tuyệt vời trước sự ngạc nhiên đầy thích thú của quan khách và khán giả. Tôi không ở trong ban hợp xướng đó nên không thuộc bài “Dã tràng ca” này, chỉ nhớ lõm bõm câu được câu mất, xin ghi ra đây: “Dã tràng...Dã tràng... Dã tràng...

Dã tràng xe cát biển Đông, Dã tràng xe cát hoài công.

Trùng dương ơi...Trùng dương ơi vỗ sóng vào bờ ... ...Thôi còn gì nữa đâu, còn gì nữa đâu... Đời lên cơn đau...

Xuân , Hạ, Thu, Đông bốn mùa làm rét mướt...

Tôi gọi tên tôi giữa nước non ngàn...”

Cũng trong thời gian học Sư phạm, Trịnh Công Sơn còn sáng tác những nhạc phẩm khác như Biển nhớ, Nhìn những mùa thu đi, Nắng Thủy tinh và một số nhạc thiếu nhi cho chúng tôi sử

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

39

Toronto thoibao.com dụng khi đi thực tập, dạy các em nhỏ.

Những bản nhạc ngắn, dễ hát, dễ nhớ như Ông Tiên vui, Ông mặt trời, tôi xin ghi lại một bài tượng trưng: Ông Tiên vui “Ông Tiên vui,ông có cái râu dài. Đêm ông về nằm yên trên đỉnh mây.

Hôm em lên ông chợt đi đâu vắng!

Lúc em về, em buồn đến ngẩn ngơ. Ông Tiên vui ông có cái căn nhà, trên ngọn đồi hằng đêm ông ghé qua.

Hôm em lên ông chợt đi đâu vắng!

Lúc em về, em buồn đến ngẩn ngơ…”.

Xin nhắc lại, Quy nhơn lúc ấy còn nghèo lắm. Cả thành phố có mỗi một quán kem duy nhất, vừa bán kem, vừa bán cà phê thuốc lá, bia, trà. Đó là quán Phi Điệp, nằm trên đường Phan Bội Châu, đối diện với hội trường Quy Nhơn, nơi chúng tôi đã trình diễn văn nghệ. Mỗi buổi chiều hoặc tối, anh chị em nào có tiền thì vào quán kêu một bình trà ngồi với nhau nhâm nhi, nghe nhạc. Khá một chút nữa thì kêu chai bia với một tô bò viên gân, ngầu pín, của ông ba tàu đậu cái xe phở trước cửa quán. Thế là sang lắm rồi. Còn những anh chị nào "bô xu" thì ra bờ biển ngồi ngắm trăng suông. Biển Quy Nhơn là biển bùn nên cát ở đấy màu vàng xỉn trông dơ dáy, không trắng như biển Nha Trang. Dọc theo bãi biển là một hàng dương, chạy dài đến bệnh viện Nguyễn Huệ là xóm chài. Tuyệt nhiên không có một lều quán hay kiosque nào bán cà phê, bia rượu gì cả. Trịnh Công Sơn và Tôn Nữ Bích Khê có hẹn hò ra đó với ông Đinh Cường thì cũng chỉ để ngắm trăng vàng vỡ vụn trên sóng biển mà thôi.

II. BA NĂM TẠI BLAO TỨC QUẬN BẢO LỘC Sau hai năm, mãn khóa, chúng tôi tốt nghiệp ra trường. Tôi và Trịnh Công Sơn cùng bốn giáo sinh khác là Nguyễn Thị Ngọc Trinh (Huế), Nguyễn Văn Sang, Trương Khắc Nhượng, Đỗ Thị Nghiễn (Nha Trang), cùng được bổ nhiệm chung một Sự vụ lệnh đến nhận nhiệm sở sẽ do Ty Tiểu Học Lâm Đồng phân phối. Sự vụ lệnh mang số 961GD/NV/38/SVL, tạm thời tuyển bổ, do ông Nguyễn Hữu Quyến, Xử lý thường vụ Hiệu trưởng Trường Sư Phạm Quy Nhơn ký ngày 4/8/1964.

Sau 2 năm đi dạy (gọi là tập sự), chúng tôi được điều chỉnh tuyển dụng bằng Nghị định mang số 596-GD/NV/BC/ QĐ do XLTV Đổng lý Văn Phòng, Phụ tá chuyên môn Phạm Văn Thuật ký ngày 6/5/1966. Đến năm 1967, chúng tôi mới được chính thức bổ dụng bằng Nghị định mang số 687/GD/NV/3BC/ NĐ kể từ ngày 1/9/1966 do TUN (thừa ủy nhiệm) Ủy Viên Giáo Dục Đổng lý văn phòng Huỳnh Ngọc Anh ký ngày 7/4/1967. Với chỉ số lương 320 cộng thêm phụ cấp đắt đỏ vùng cao lúc bấy giờ. Chúng tôi lãnh được 5.200 đồng,

40

Một lớp trong trường Sư phạm Quy Nhơn (niên khoá 1964-65)

tương đương với 2,5 lượng vàng Kim Thành. Vật giá lại rất rẻ. Tiền ăn, ở mỗi tháng chỉ hết 600 đồng. Chai bia lớn Con Cọp 3 đồng. Một dĩa thịt bò lúc lắc 4 người ăn giá 7 đồng. Tô phở 3 đồng, cà phê loại ngon 1 đồng. Cơm bữa với ba món canh, xào, mặn: 6 đồng. Thời gian từ 1964-67 chúng tôi sống sung sướng, tiêu pha rộng rãi mà vẫn còn rủng rỉnh tiền.

Tôi từ Nha Trang lên theo đường Nha Trang - Đà Lạt rồi đến Bảo Lộc. Trịnh Công Sơn từ Huế bay vào Sài Gòn, rồi từ Sài Gòn đi xe đò lên Bảo Lộc.

Không hẹn mà gặp lại nhau trên bến xe vắng vẻ, thưa thớt bóng người.

Blao (Bảo Lộc) là đây sao? Một phố quận vào chiều thứ sáu sao mà vắng lặng, buồn hiu hắt đến thế. Trời lại mưa lâm râm, lành lạnh. Hai chúng tôi, mỗi người một va ly quần áo nhẹ tênh, lang thang tìm người để hỏi thăm đường đến Ty Tiểu Học Lâm Đồng. Lúc bấy giờ, thị xã Đà Lạt còn biệt lập với tỉnh Lâm Đồng. Tỉnh Lâm Đồng chỉ vỏn vẹn có hai quận: Blao (Bảo Lộc) và Djiring (Di Linh). Trước năm 1960, Tòa Hành chánh tỉnh đặt ở Di Linh. Sau dời về Bảo Lộc mới mấy năm khi chúng tôi đến, nên trông nó như một thị trấn nhỏ vừa mới bắt đầu tạo dựng.

Chúng tôi tìm được tới Ty thì trời đã sụp tối mặc dầu chưa đến 6 giờ. Sương mù bốc lên từ mặt đất, bay là đà dưới chân. Ty chỉ cách bến xe non nửa cây số. May mắn, lúc ấy bác lao công đang khóa cửa chuẩn bị ra về. Khi biết chúng tôi là giáo viên mới được bổ đến, bác ân cần mời về ở tạm tại nhà bác qua đêm. Đêm đó chúng tôi trải chiếu, chăn, nằm dưới nền nhà, 5 người bạn trẻ - trừ anh

I s s u e 2622 | thoibao.com | TH I B O |

1 6 / 03 / 2 01 9

Lãng nằm trên giường - tuổi chỉ từ 24 đến 26, cùng nhau trao đổi những câu chuyện quê hương dần từ Sài Gòn ra đến Huế rồi thiếp vào giấc ngủ. Lúc bừng thức dậy là đã 9 giờ sáng. Đến sáng Thứ Hai, trình diện tại Ty để chờ bổ nhiệm, chúng tôi gặp hầu hết các bạn khác từ các nơi cũng đã đến từ ngày Thứ Bảy hay Chủ Nhật. Dân Sư phạm Quy Nhơn gồm: Nguyễn Thị Ngọc Trinh, Đỗ Thị Nghiễn, Trương Khắc Nhượng. Sư phạm Sài Gòn gồm: Nguyễn Hảo Tâm, Nguyễn Văn Ba, Nguyễn Văn Tâm, Trần Văn Nghị và 3 nữ là các cô Nguyệt, Châu, Hải. Sư phạm Long An chỉ có một ngoe là “chàng” Ngô Thanh Bạch.

Trưởng ty đương thời là ông Trương Cảnh Ngôn, sắp về hưu. Tôi, Trương Khắc Nhượng, Đỗ Thị Nghiễn và Nguyễn Hảo Tâm được bổ về Trường Tiểu học Tân Bùi, cách Bảo Lộc 5km.

Nguyễn Thị Ngọc Trinh được bổ về Trường Nữ Bảo Lộc ngay tại trung tâm phố quận. Nguyễn Văn Ba ở lại Ty làm phụ tá kế toán. Riêng Trịnh Công Sơn được biệt nhãn hơn, được bổ về một trường Sơ cấp đồng bào Thượng, ở cách Ty chừng non cây số, với chức…

Trưởng giáo.

Xin giải thích ở đây, theo qui chế của Bộ Giáo Dục VNCH, một trường chỉ có 4 lớp trở xuống thì gọi là trường Sơ cấp, người đứng đầu là Trưởng giáo. Trường có từ 5 lớp trở lên gọi là trường Tiểu học, người đứng đầu là Hiệu trưởng và được phụ cấp 200$/ tháng, nhưng nếu chỉ có 9 lớp trở xuống vẫn phải phụ trách một lớp, còn từ 10 lớp trở lên thì được miễn dạy. Riêng “Trưởng giáo” một trường Sơ cấp có 4 lớp trở xuống như Trịnh

Công Sơn thì có danh hiệu là đứng đầu trường vậy thôi chứ không có phụ cấp chức vụ 200$/tháng như hiệu trưởng một trưởng tiểu học, và vẫn phải đảm nhiệm 1 lớp.

Ngạch của chúng tôi là Giáo học bổ túc tập sự (sau 2 năm mới được vào chính ngạch), chỉ số lương 320 tức 5.200 đồng/tháng, do ngân sách Bộ Giáo dục đài thọ như đã nói ở trên.

Sau khi phân bổ xong, chúng tôi được Ty cho phép nghỉ 1 tuần để lo thu xếp nơi ăn chốn ở, Thứ Hai tuần tới mới phải đi dạy.

Khi từ Ty về đến nhà trọ, chúng tôi lăn bò ra cười với cái chức “Trưởng giáo” của Trịnh Công Sơn, vì liên tưởng tới các chức Trưởng lão bốn túi, năm túi trong Cái bang hay Giáo chủ Ma giáo trong các truyện chưởng của Kim Dung.

Mấy ngày thong thả, chúng tôi đi dạo khắp nơi để tìm nhà trọ nhưng không nơi nào vừa ý. Nhất là nhà vệ sinh thì khiếp quá. Có ai đó mách chúng tôi, ở gần Ty Công chánh có ngôi biệt thự vừa xây xong, chủ nhà ngỏ ý muốn cho thuê, nhưng hơi đắt. Tôi và Sơn đến ngay. Nhà rất đẹp, tọa lạc trên một khu quang đãng, thoáng tầm nhìn. Chủ nhà là một bà trạc ba mươi tuổi, người mảnh dẻ, hiện là trưởng phòng kế toán của Ty Công chánh Lâm Đồng. Sau khi nói chuyện dăm phút, chúng tôi bằng lòng thuê toàn bộ căn nhà, chừa cho bà và đứa con gái nhỏ một phòng để ở, với giá 1200 đồng một tháng. Trên đường về nhà, Sơn lẩm bẩm: “Đàn bà mà tên là Phi, lại lót chữ thị: Thị Phi...Thị Phi !". Sơn tủm tỉm cười một mình. Tôi biết Sơn đang nghĩ về bà chủ nhà, trẻ, đẹp, sống một mình.

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

4 1

Toronto thoibao.com

42

I s s u e 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO |

1 6 / 0 3 / 20 1 9

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

4 3

Toronto thoibao.com Chúng tôi rủ thêm hai người bạn nữa để chia phòng cho đỡ tiền. Hai anh Nguyễn Hảo Tâm và Nguyễn Văn Ba đến xem nhà bèn đồng ý ngay. Tôi và Sơn có công tìm nhà nên được ưu tiên ở căn phòng phía trước, có cửa sổ quay ra mặt đường. Tâm và Ba căn phòng kế. Bà chủ cùng đứa con gái ở phòng sau cùng. Những ngày chúng tôi sống trong ngôi "biệt thự" của bà Trần Thị Phi thật là vui nhộn. Cũng chính trong căn phòng có khuôn cửa sổ ngó ra con đường đất đỏ trước mặt của căn nhà này, Trịnh Công Sơn đã sáng tác các nhạc phẩm: Chiều một mình qua phố, Lời buồn thánh, Vết lăn trầm và Ca khúc da vàng.

Ngày lãnh lương đầu tiên Mới hôm nào vừa trình diện để nhận nhiệm sở, thoáng cái đã đến cuối tháng, được lãnh lương. Ngày lãnh lương đầu tiên, chúng tôi ai nấy đều háo hức đến Ty thật sớm để ký tên vào sổ lương, lãnh một món tiền lớn do chính mình làm ra, món tiền mà từ xưa tới nay cá nhân tôi chưa hề được cầm trong tay.

Hai năm tôi trọ học ở Quy Nhơn, cha mẹ tôi phải khó nhọc lắm mới dành dụm được 600$ hàng tháng để gửi cho tôi chi tiêu. Có tháng chậm, tới ngày mồng 10 vẫn chưa nhận được tiền mà tôi cũng không dám viết thư về giục, vì tôi hiểu hoàn cảnh của mình là con nhà nghèo.

Lãnh lương xong, ra khỏi cửa, Sơn sải chân đi thật lẹ. Sơn vốn cao, chân dài.

Tôi thấp, chỉ tới tai Sơn, chân ngắn, nên phải nhảy ba bước một, mới bắt kịp. Vừa thở, vừa kêu Sơn đợi. Sơn không đáp cứ cắm đầu đi thẳng. Vừa vào phòng, Sơn khóa ngay cửa lại. Tôi ngạc nhiên coi anh chàng làm cái trò gì đây. Sơn để nguyên quần áo, giầy vớ nằm vật ngửa ra đi văng, tay rút trong túi quần ra cái phong bì tiền lương lúc nãy, mở phong bì, nắm hết nắm tiền 5200$ gồm giấy 5$, 10$, 50$ tung lên trên trần nhà. Giấy bạc mới tinh, phát ngân viên Thành vừa lãnh từ kho bạc ra, rơi lả tả xuống người Sơn, rơi xuống đi văng. Sơn hốt lên, tung trở lại. Sơn cười sằng sặc. Sơn cười ha hả. Tiếng cười nghe là lạ. Nó pha lẫn niềm vui và nỗi phẫn hận. Rồi Sơn chửi thề: "Đù mạ mi! Đù mạ mi! Tiền! Tiền!". Đó là lần đầu tiên tôi nghe Sơn chửi thề. Và cũng là lần duy nhất suốt ba năm sống chung với nhau. Tôi để mặc Sơn tự do trong những giây phút ấy. Tôi không muốn xen vào để quấy rầy Sơn đang đắm chìm trong thế giới riêng tư của anh. Tôi yên lặng đếm số tiền của mình một cách chậm rãi. Từng tờ, từng tờ.

Tôi để mười ngón tay cảm nhận đầy đủ cái cảm giác sung sướng đang rung lên từng chập với tiếng kêu sột soạt của những tờ bạc mới chạm vào nhau. Cái âm thanh sao mà dễ thương đến thế.

44

Trịnh Công Sơn và thủ bút

Cái mùi giấy bạc mới sao mà thơm đến thế! Đầu óc tôi phác họa mau lẹ một kế hoạch. Hãy trích 3000$, ra bưu điện mua ngay một cái măng-đa gửi về cho Má. Chắc Má mừng và vui lắm khi nhận được số tiền này do thằng con gửi về. Thằng con do một tay bà nuôi nấng chắt chiu, dành dụm từng đồng của gánh hàng đè nặng trên vai bà hàng ngày, để ngày hôm nay bà sung sướng và hãnh diện âm thầm không dám thổ lộ cùng ai. Con bà đã thành ông giáo!

Chiều hôm đó chúng tôi không ăn cơm nhà. Phải tự khao một chầu linh đình mới được. Tại nhà hàng Ngọc Hương (bấy giờ ông bà chủ quen mặt chúng tôi quá rồi) có mặt đông đủ những ông giáo trẻ vừa mới có được thành tích: một tháng công vụ. Đêm đó chúng tôi tưng bừng ăn uống, cười nói hả hê. Ra về lúc chín giờ, điện cúp. Bá vai nhau đi khệnh khạng, xiên xẹo giữa phố vắng dày đặc sương mù. Đến cuối dốc cầu, xếp hàng ngang, vạch quần,vừa đi vừa tè, vẽ thành rồng, rắn loang lổ trên mặt đường nhựa. Ôi! một thời tuổi trẻ vô tư, hồn nhiên.

Một thầy, một cô, một chó cái…

Tôi không hình dung được lúc ông Cao Bá Quát làm Giáo thụ ở phủ Quốc Oai cái cảnh nó ra làm sao mà ông tả oán bằng những câu thê thảm: “Một thầy, một cô, một chó cái. Học trò dăm đứa, nửa người nửa ngợm nửa đười ươi”.

Nhưng cái cảnh ông Trưởng giáo Trịnh Công Sơn dạy học ở ngôi trường Sơ cấp người Thượng thì thật là vừa bi vừa hài. Mỗi buổi sáng, cái hoạt cảnh ông đi dạy đã là buồn cười rồi. Tôi và Sơn có điểm giống nhau là không bao giờ đeo đồng hồ. Tôi dạy buổi chiều nên tha hồ nằm nướng trên giường. Sơn phải dậy sớm lúc 7 giờ để đến trường.

Những ngày có mặt trời thì nhìn bóng

I s s u e 2622 | thoibao.com | TH

B O |

1 6 /0 3 /2 0 1 9

nắng mà đi. Những ngày sương mù hay mưa dầm thì lắng nghe tiếng kèn nhà binh chào cờ ở một đồn lính nào đó rất xa vọng lại văng vẳng. Te te...Tò te...

Tò te... Sơn xỏ vội chiếc áo ka ki màu vàng cụt tay (chiếc áo này tôi thấy anh mặc từ lúc còn ở trường Sư phạm), đôi giầy ba-ta màu nâu, nách trái kẹp cuốn vở soạn bài cuộn tròn, miệng ngậm ống vố, chân sải bươn bả đến trường.

Trường không xa lắm, non nửa cây số, Sơn lội bộ hàng ngày trên con đường đất đỏ, càng lúc càng lên dốc. Ngày nắng thì bụi đỏ mù trời, ngày mưa thì dính nhèm nhẹp. Đi một lúc phải tìm chỗ nào có cây hay cục đá để gạt bớt đất nhão dính vào đế giày càng lúc càng nặng. (Ấy thế mà ông Trịnh Cung đã tưởng tượng ra cảnh Trịnh Công Sơn gò lưng đạp xe đạp đến trường xa 5 - 7 cây số!). Có hôm Sơn chờ mãi mà vẫn không nghe thấy tiếng kèn đồng giục giã tò te, tò te, cứ ngồi ôm đàn tìm nốt nhạc. Đến khi sương tan hết, mặt trời ló ra thì đã quá muộn. Ba chân, bốn cẳng Sơn vội vã như ngựa phi nước đại đến trường.

Một hôm tôi bỗng nảy ý định đến xem ngôi trường của ông “Trưởng giáo” nó ra làm sao. Leo hết con dốc ngắn, ngôi trường hiện ra trên một khoảng đất trống, xung quanh trơ trọi không có cây cối gì cả. “Trường” là một căn nhà tranh nhỏ bé, ngăn đôi thành hai lớp học. Mái tranh, vách đất, không cửa nẻo. Trong lớp, một bàn vuông cho thầy, sáu bộ bàn ghế dài cho trò. Trên vách treo một bảng đen ở giữa, màu đen bạc phếch chắc do đã trải nhiều năm tháng không ai buồn sơn lại. Bụi đỏ bám khắp nơi từ vách đất đến bàn ghế thầy lẫn trò. Tôi đến đấy khoảng lúc mười giờ. Học trò hầu hết là các em người Thượng, chỉ xen lẫn vài em

người Kinh, có lẽ con của một vài gia đình lính đóng đồn gần đó. Tất cả đều bẩn thỉu. Có đứa ở trần, đánh độc chiếc quần xà lỏn. Có đứa cũng đủ quần áo nhưng màu đất đỏ đã nhuộm từ ống quần trở lên nên không còn nhận ra được màu nguyên thủy của nó là màu gì. Thầy Sơn đang ngồi tư lự, miệng ngậm ống vố, mắt nhìn lơ đãng về phía cánh rừng xa xa mặc cho đám học trò làm gì thì làm. Một đám đang gò lưng trên bàn, méo mồm méo miệng nắn nót viết theo bài trên bảng. Một đám đang bò lê bắn bi dưới đất. Cuối lớp, vài đứa đang dựa lưng vào vách, há mồm mà ngủ.

Thấy tôi đến, Sơn cười méo miệng: - Tới đây làm chi, cha?

Tôi cười cười” - Tới coi ông “Trưởng giáo” mần ăn ra sao cho biết. Còn ông già Thống đâu?

- Ông Thống dạy buổi chiều.

- Có mấy lớp tất cả, anh Sơn?

- Ba, tôi dạy lớp 3, ông già Thống dạy lớp 1 và lớp 2.

- Học sinh đông không?

- Ông thấy đó, bữa nào không đi hái trà thì được cỡ 20 đứa, bữa nào bố mẹ nó cần thêm nhân công thì mươi mười lăm đứa.

Những đứa học trò thấy có người lạ cứ trố mắt ra nhìn. Sơn gõ gõ cây thước lên bàn làm hiệu. Đám học trò ngưng hẳn cuộc chơi chờ lệnh thầy. Sơn nói: - Bữa nay thầy có khách, cho các em về sớm. Đám trẻ hớn hở ra mặt, vội thu xếp tập vở, ùa ra khỏi lớp. Trong giây lát, tất cả trở về yên lặng. Sơn ngồi trầm ngâm, nán lại thêm chút nữa, đảo mắt nhìn quanh một vòng rồi tặc lưỡi đứng lên.

Hai chúng tôi yên lặng xuống đồi.

Trong thâm tâm có lẽ mỗi người đang theo đuổi một ý nghĩ khác nhau. Sơn nghĩ gì? Tôi thì nghĩ "May cho ông thi sĩ Cao Bá Quát ngày xưa, ngồi dạy học ở nơi khỉ ho cò gáy còn có một cô, một chó cái để an ủi. Ngày nay ông nhạc sĩ Trịnh Công Sơn cũng ngồi dạy một nơi y như vậy nhưng không có gì bầu bạn ngoài một nỗi buồn cô quạnh".

Trên đường về, tôi gợi ý với Sơn nên nhập buổi sáng với buổi chiều lại để có thêm ông già Thống cùng dạy cho vui.

Sơn cho đó là một ý kiến hay…

(Xin xem tiếp Kỳ II: TCS xuất bản nhạc phẩm đầu tiên; bỏ dạy về học ĐH Văn Khoa và… trốn quân dịch)

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

4 5

HỒI KÝ SÂNthoibao.com KHẤU Toronto

Đau với "Kỷ niệm 100 năm nghệ thuật sân khấu cải lương" SOẠN GIẢ NGUYỄN PHƯƠNG

T

heo học giả Vương Hồng Sển, ngày 15/3/1918, Đoàn hát Thầy Năm Tú hát tuồng Kim Vân Kiều của tác giả Mạnh Tư Trương Duy Toản tại rạp hát Thầy Năm Tú tỉnh Mỹ Tho, sự kiện này được các nhà nghiên cứu Văn Học Nghệ Thuật ghi nhận là ngày ra đời

46

của nghệ thuật sân khấu Cải Lương Việt Nam. Tỉnh Mỹ tho được ghi nhận là cái nôi của nghệ thuật sân khấu cải lương với các sự kiện sau đây: -Gánh hát Thầy Năm Tú là gánh hát đầu tiên hát tuồng cải lương năm 1917.

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

- Rạp hát Thầy Năm Tú là rạp hát đầu tiên hát tuồng cải lương 1917.

- Tuồng Kim Vân Kiều là tuồng cải lương đầu tiên được hát năm 1917.

- Đoàn cải lương xuất ngoại lần đầu tiên là đoàn hát Phước Cương của ông bầu Phước George (Mỹ tho), hát tại Hội Chợ Đấu Xảo Paris năm 1931 với đào Năm Phỉ (người Mỹ tho) và kép Bảy Nhiêu.

- Tỉnh Mỹ tho sản sinh ra nhiều soạn giả Cải Lương nổi tiếng, nhiều nghệ sĩ nam, nữ tài danh. (Soạn giả có: SG Năm Châu, Lê Hoài Nở, Tám Vân, Nguyễn Phương đều là học sinh trường Collège de Mỹ tho). Soạn giả Tư Trang, Tư Chơi (Huỳnh Thủ Trung), Thanh Cao, Phi Vân, Việt Thường, Yên Ba, Kim Cương, Bảy Nam; các diễn viên: Năm Châu, Tư Xe, Hai Giỏi, Tám Mẹo, Từ Anh, Tư Đẩu, Phùng Há, Năm Phỉ, Bảy Nam, Mười Truyền, Tư Sạng, Hai Nữ, Năm

Thiên, Thanh Cao, Lệ Thơ, Thanh Hương, Kim Cương, Kim Hoàng, Minh Phụng, Hùng Minh, hề Hồng Tơ, Hoa Hạ, kịch sĩ Túy Hoa,…

Tỉnh Mỹ Tho đáng lẽ là đơn vị đứng ra tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm Cải Lương nhưng Rạp hát Thầy Năm Tú ngày xưa đã đổi thành rạp hát bóng Vĩnh Lợi. Sau 30 tháng 4 năm 1975 bị nhà cầm quyền CS tịch thu, đổi thành nhà bán sách. Rạp Viễn Trường hư nát, không sử dụng được, vì vậy Sở VHTT TPHCM đứng ra tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm nghệ thuật sân khấu cải lương.

Tối 13 / 01 /2019, tại phố đi bộ Nguyễn Huệ (quận 1 Saigon) diễn chương trình 100 năm ngày ra đời của nghệ thuật sân khấu cải lương Việt Nam. Dân ái mộ cải lương của các tỉnh Mỹ tho, Tân An, Bến Tre, Cần Thơ, Long Xuyên, Bạc Liêu, Cà Mau đến

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

4 7

HỒI KÝ SÂNthoibao.com KHẤU Toronto

Saigon bằng mọi phương tiện chuyên chở để xem lễ kỷ niệm 100 năm nghệ thuật Cải Lương đồng thời đi chợ Tết ở đường Nguyễn Huệ.

Sân khấu dành cho cuộc lễ rất rộng, ghế cho khán giả dự có trên 800 ghế, các ghế hàng đầu dành cho quan chức các Ban, Sở, Ngành và đảng viên của Thành phố, sau đó một số ghế dành cho nghệ sĩ nổi tiếng và khách mời của Thành phố. Khởi đầu chương trình, ông Nguyễn Thành Phong, Phó bí thư thành ủy, chủ tịch UBND Thành phố nói: «Nghệ thuật cải lương là món ăn tinh thần

48

không thể thiếu trong đời sống người dân miền Nam, được kế thừa tinh hoa của các loại hình nghệ thuật truyền thống dân tộc như Hát Bội, Đờn Ca Tài Tử và tiếp thu những cái hay của kịch Phương Tây được nhân dân nuôi dưỡng và bảo tồn…». Ông Phong nói tiếp (khi ông Phong nói thì hình ảnh minh họa chiếu trên phông lớn căng trên sân khấu): «Sau gánh hát Thầy Năm Tú, Miền Nam có nhiều gánh hát như Đồng Bào Nam, Nam Đồng Ban, Tái Đồng Ban, Nghĩa Hiệp Ban, Trần Đắc, Phước Cương, Huỳnh Kỳ.Tân Hí Ban, Tập

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

Ích Ban… Sau năm 1954, có các gánh hát lớn như Thanh Minh của bầu Nghĩa, Hoa Sen của bầu Bảy Cao, Kim Thanh của các ông Bầu Út Trà Ôn, …vv. Cải Lương khai sanh từ trong Nam nhưng phát triển lớn nhờ Miền Bắc. (Có nhiều tiếng la ó trong nhiều hàng ghế khán giả). Ông Phong tiếp tục: «từ năm 1923 đến năm 1927 có các gánh hát cải lương miền Nam ra Bắc diễn như gánh hát của bầu Sáu Súng, Gánh hát Nghĩa Hiệp Ban của bầu Năm Đẩu.

Có nhiều nghệ sĩ tài danh của miền Nam ra Bắc hát: Tam Danh, Ba Du,

Bảy Nhiêu, Năm Châu, Phùng Há, Năm Phỉ, Ba Vân, Tư Chơi, Phước Cương, Bảy Nam…nghệ sĩ tiền bối miền Bắc nhanh chóng tiếp thu loại hình nghệ thuật mới để xây dựng lực lượng cải lương phía bắc. Đồng thời công ty Quảng Lạc và nhóm Sán Nhiêu Điều của Ngô Nhật Miều (tục gọi là charlot Miều) bỏ tiền ra mua chuộc đáo kép giỏi miền Nam như kép Ba Vân, kép Phương Danh, đào Xuân ở lại truyền nghề hát cho các nhóm Đồng Ấu miền Bắc để sau này thành các diễn viên trụ cột của Cải Lương phía Bắc. Sau đình chiến năm 1954, các nghệ sĩ tài danh như Phương Danh, Ba Du, Tám Củi, Tư Xe, Thanh Loan, Thanh Hương, Thanh Hùng, Ngọc Hoa tập kết ra Bắc, xây dựng lý thuyết về hát, ca và sáng tác kịch bản cải lương, làm tài liệu cho các trường Đại Học Sân Khấu Cải Lương. Có thể nói: Cải lương gốc cội miền Nam – Lá cành hoa trái đất Bắc. (Nhiều khán giả la lớn: Sáu ơi Sáu, đi chợ Tết rồi về.

Mình ở xa quá phải về trước. Nhiều khán giả ở tỉnh và cả ở Saigon xô ghế, bước ra khỏi chỗ làm lễ, họ đi về phía đường Nguyễn Huệ…) Cuộc lễ chuyển qua tặng hoa và quà cho các nghệ sĩ rồi MinhVương và Lệ Thủy ca vọng cổ bài Bán Bánh Bông Lan. Sau đó nghệ sĩ khác ca vọng cổ

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

4 9

HỒI KÝ SÂNthoibao.com KHẤU Toronto

Lệ Thủy và Minh Vương

theo kiểu đàn ca tài tử. Buổi lễ kỷ niệm 100 năm sân khấu cải lương trở thành một thứ lễ luộm thuộm, đầu voi đuôi chuột.

50

Họat động kỷ niệm 100 năm sân khấu cải lương còn có biểu diễn Đờn Ca Tài Tử tại phố đi bộ Nguyễn Huệ vào tối 10 tháng 01; diễn Đờn Ca

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

tài tử miễn phí tại nhà hát Trần Hữu Trang (Rạp Hưng Đạo cũ) từ mùng 2 đến mùng 5 Tết Kỷ Hợi có nhiều trích đoạn cải lương: Máu Nhuộm Sân Chùa, Cô Gái Đồ Long, Hằng Nga - Hậu Nghệ, Thu Hương Đường Bá Hổ (Toàn là tuồng Tàu).

Mùng 2 đến mùng 6 Tết, hát Rể Quý (Rể Đài Loan Hài kịch), Trà Hoa Nữ (kịch phóng tác của Pháp, và tuồng Thanh Xà - Bạch Xà (truyện Huyền thoại Tàu). Mùng 10 Rạp Vườn Lài đường Vĩnh Viễn diễn vở Thu Hương - Đường Bá Hổ (cũngTuồng Tàu). Mùng 12 hát tại rạp Công Nhân (Nguyễn Văn Hảo cũ) tuồng Long Phụng Kỳ Duyên (cũng tuồng Tàu luôn).

Tết vừa qua, các đoàn, các rạp đều hát tuồng Tàu, chắc là chuẩn bị cho năm 2020, nước Việt Nam bị biến thành tỉnh An Nam trực thuộc của Quốc Mẫu Trung Hoa Cộng Sản nên các đoàn hát hát hát tuồng Tàu bằng tiếng Việt, vài năm nữa chắc sẽ hát bằng tiếng Tàu luôn.

Tất cả hoạt động và tin tức biểu diễn các tuồng hát mà tôi kể ra trong bài này đều trích từ CLVN.com.

Ký giả giấu tên đăng trong CLVN. Com câu kết luận nguyên văn như sau: Nghệ sĩ cải lương chân chính sẽ đi về đâu?

Việc vinh danh thiếu sót những tên

tuổi có nhiều đóng góp cho sân khấu cải lương thể hiện sự vô trách nhiệm của những người thực hiện chương trình kỷ niệm 100 năm sân khấu hình thành và phát triển. Điều này làm tổn thương nghệ sĩ và người thân của họ.

Nhưng nếu xem hết chương trình.

Có lẽ chúng ta sẽ công nhận, những người thực hiện còn làm tổn thương đến cả những khán giả mộ điệu cải lương…(ba dấu chấm sau: ý của ký giả này nói là ai đó đã sửa đổi lịch sử cải lương, cái nôi cải lương từ trong Nam mà đưa ra Bắc thành ra người cải lương khổng lồ Bắc Kỳ.

Bao nhiêu tuồng cải lương mà họ gọi là kinh điển, khi hát kỷ niệm 100 năm cải lương thì toàn là những tuồng Tàu bá láp.

Nịnh gì mà nịnh dữ vậy mấy tía?

Hổng biết đến năm 2020 nước Việt Nam có thành tỉnh An Nam như Hội nghị Thành Đô hay không và Xì Thẩu nào làm Hội trưởng Hội SK, chú Ba Tàu và Thiếm xẩm nào sẽ làm đào kép chánh thay cho Minh Vương và Lệ Thủy? Ôi xin lỗi các bạn, buồn quá, tức quá nên nói cho xả hơi. Lễ kỷ niệm trăm năm của nghiệp Tổ mà làm theo kiểu Vô Thần như vầy, đau quá !.

SOẠN GIẢ NGUYỄN PHƯƠNG

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

5 1

ĐỪNG Toronto SỢ COMPUTER thoibao.com

Firefox Send chuyển miễn phí tập tin nặng tới 2.5GB

Trong bản cập nhật mới nhất dành cho trình duyệt Firefox, công ty Mozilla đã chính thức cung cấp dịch vụ chia sẻ tập tin trực tuyến miễn phí.

Firefox Send, vốn đã được đưa ra thử nghiệm như là một phần của chương trình Firefox Test Pilot hồi năm 2017, nhưng không phổ biến cho người dùng đại chúng.

Với Firefox Send, bất kỳ người dùng nào cũng có thể sử dụng để gửi đi các tập tin có dung lượng lớn lên đến 1GB và hoàn toàn miễn phí, còn nếu

52

muốn tải lên tập tin có dung lượng cao hơn đến 2,5GB thì cần tạo một tài khoản.

Firefox Send đồng thời hỗ trợ nhiều tính năng kiểm soát việc gửi tập tin, ví dụ như giới hạn số lần một tập tin có thể tải về trước khi bị vô hiệu hóa.

Người sử dụng còn có thể chọn khoảng thời gian để đường dẫn tải về có hiệu lực, hoặc cài thêm cả mật khẩu mở tài liệu như là một lớp bảo mật gia cố.

Về phía người nhận thì họ chỉ cần click vô đường dẫn

mà người gửi gửi cho họ là tải được chứ không nhất thiết phải có tài khoản Firefox.

Mặc dù các công ty công nghệ khác đã có nhiều dịch vụ chuyển, chia sẻ tập tin trực tuyến, chẳng hạn như WeTransfer, nhưng Firefox Send của Mozilla nổi bật hơn khi chú trọng đến tính bảo mật khi chuyển, chia sẻ tập tin của người sử dụng.

Người sử dụng Firefox Send được bảo đảm mã hóa tài liệu xuyên suốt quá trình chuyển, nhờ vậy có thể yên tâm hơn khi gửi đi các tài liệu có tính chất nhạy cảm như báo cáo tài chính hoặc các giấy tờ liên quan đến giao dịch làm ăn.

Không giống như các hệ thống được cung cấp bởi Dropbox và WeTransfer yêu cầu người dùng trả tiền cho dung lượng lớn, Firefox Send miễn phí. Điều đó có nghĩa người dùng không thể mua thêm dung lượng. 

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

Biến hình cũ trắng đen thành hình màu Một website mới có tên Colourise.sg sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), để “biến hóa” các bức ảnh cũ thành ảnh màu chỉ trong vài giây.

Theo Pocket-lint, trang web được phát triển tại Singapore bởi Phòng Khoa học dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo tại GovTech (Cơ quan Công nghệ Chính phủ Singapore), được cung cấp hoàn toàn miễn phí. Truy cập trang web tại địa chỉ https://colourise.sg/ và bạn sẽ thấy một trang chủ yêu cầu tải lên bất kỳ ảnh nào bạn muốn có màu.

Mạng điểm này khuyên người dùng nên thử ảnh với

chủ đề con người và thiên nhiên. Sau đó, nó sẽ tạo ra một hình ảnh với màu sắc hợp lý. Hãy nhớ rằng không có gì bảo đảm rằng hình ảnh kết quả cung cấp màu chính xác nhưng ít nhiều sẽ đẹp hơn nhiều so với ảnh đen trắng.

Sau khi tải xuống ảnh màu mới và so sánh với ảnh đen/ trắng gốc cạnh nhau, nhiều người ngạc nhiên bởi nó giúp họ lấy lại những bức ảnh lưu niệm ngày xưa với chi phí rẻ nhất. Ngoài ra, nếu bạn lo ngại về quyền riêng tư, website này hứa sẽ không lưu trữ hình ảnh hoặc sử dụng chúng cho bất cứ điều gì. 

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

5 3

VUI Toronto CHỤP HÌ NH thoibao.com Andy Nguyễn là một người cầm máy có hạng, làm việc toàn phần trong ngành nhiếp ảnh nghệ thuật thế giới, có trong tay nhiều giải thưởng quốc tế. Anh là nhiếp ảnh gia gốc Việt đầu tiên vinh dự đoạt giải Wildlife Photographer of the Year của BBC. Nhiều tác phẩm của Andy Nguyễn được trưng bày trong các viện bảo tàng quốc gia tại Mỹ, Anh Quốc; và cho tới nay anh đã đoạt được 29 Huy Chương Vàng trên toàn cầu.

Anh hiện làm việc và cư ngụ tại vùng GTA, ON, Canada.

Kỳ 22 Andy Nguyễn

Nguồn cảm hứng bất ngờ ANDY NGUYỄN

ừ lúc bắt đầu mục Vui Chụp Hình trên Thời Báo tới giờ (22 kỳ), tôi đã nhận được nhiều lời hồi đáp và góp ý từ nhiều độc giả. Mục đích của tôi – với tính cách một tác giả, một người viết, và một người đam mê nghệ thật nhiếp ảnh – luôn luôn vẫn là: mở mang kiến thức về nhiếp ảnh, chia sẻ, giới thiệu, hướng dẫn những gì tôi biết và những gì tôi đã có kinh nghiệm, và giúp tạo nguồn cảm hứng cho những bạn độc giả có cùng đam mê.

Trong những lớp nhiếp ảnh tôi đã từng dạy, một trong những điều chủ

T

yếu tôi thường nhắc nhở các học viên là: Trong nghệ thuật nhiếp ảnh, đồ nghề (mắc tiền) không quan trọng bằng kỹ thuật chụp hình và cái nhìn nghệ thuật của người chụp.

Với những tâm tư đó, khi được biết cuộc thi nhiếp ảnh “Shot on an iPhone” do Apple tổ chức đầu năm nay vừa công bố kết quả, tôi liền muốn chia sẻ những bức ảnh đoạt giải với các bạn, mong rằng sẽ đem lại nguồn cảm hứng cho nhiều người.

Lời bình của các giám khảo được kèm theo để giúp các bạn biết thêm về mỗi tác phẩm.

Photo by Andrew Griswold (US), iPhone Xs

J.M.: “Tấm hình này đã được tính toán kỹ và thực hành một cách điêu luyện.

Mẫu hình của hậu cảnh nối liền bức ảnh và những phiên bản nhỏ hơn của kết cấu đó trong những giọt nước tạo nên nhiều hấp dẫn thị giác. Cách dùng sáng tạo chiều sâu trường ảnh ở đây quá xuất sắc.”

S.M.: ”Bố cục và sự phối hợp màu rất độc đáo, hợp với sở trường của chiếc iPhone Xs. Điều tôi thấy thú vị nhất là mẫu hình của hậu cảnh, khuếch đại và bóp méo một cách độc đáo trong mỗi giọt nước. Tôi bị lôi cuốn để tìm hiểu và cố làm sáng tỏ xem sự mẫu hình đó là gì.”

Photo by LieAdi Darmawan (US), iPhone Xs

Photo by Alex Jiang (US), iPhone Xs Max

C.M.: “Đây là một tấm hình đầy màu sắc tươi và có cảm giác của một câu chuyện trong bố cục. Zoom vô gần, bạn có thể thấy chi tiết của mỗi gia đình và phong cách riêng biệt của họ. Giàn bóng rổ được đặt ngay giữa hình, cho thêm nhiều câu chuyện phía sau bức ảnh.”

A.d.G.: “Lối kể chuyện trong kiến trúc. Có một sức sống thật phía sau bộ mặt của một tòa chung cư tầm thường trong một thành phố vô danh. Màu sắc sặc sỡ và một bố cục hoàn hảo với tấm vách bóng rổ ở ngay giữa! Cái nhìn quá hay.”

54

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

L.D.: “Tôi có cảm giác phong cảnh này đã được đối xử như một hình chân dung xưa. Kết cấu của ngọn núi gợi lại một khuôn mặt giá nua nhăn nheo. Chân dung và phong cảnh là hai phong cách thể hiện nghệ thuật sáng tạo xưa nhất bởi con người.

Có một cái gì trong đó liên quan đến lãnh vực của tiềm thức, và đây là điều quyến rũ tôi trong hình này; phần mà tôi không thể giải thích.”

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

5 5

Toronto thoibao.com Photo by Blake Marvin (US), iPhone Xs Max

A.M.: “Tấm hình này đòi hỏi rất nhiều tính cách kiên nhẫn và canh đúng thời điểm… với khả năng chụp lập tức và Smart HDR của iPhone, chúng ta có thể thấy cả hai mắt của chú chồn Rắc Cun và những vùng bóng tối bên trong thân cây… những gì mà trước đây không thể nào chụp được với ánh sáng tự nhiên.”

Photo by Bernard Antolin (US), iPhone Xs Max

K.D.: “Nhìn như một khung cảnh đơn giản nhưng lại là một lựa chọn tốt chụp hình trắng đen để nâng cao tấm hình với một tâm trạng khác. Kỹ thuật này giúp nêu lên sự tương phản ấn tượng trong những đám mây và phong cảnh xung quanh.”

P.S.: “Cái lườm giữa chú Rắc Cun và người chụp thật vô giá, chúng ta có thể tưởng tượng rằng như nó đang nói ‘nếu chú mày thụt lùi êm xuôi thì không ai sẽ bị thiệt hại.’ Một cách dùng trắng đen hay, sự tập trung vào con chồn và bên trong ruột thân cây trống rỗng cung cấp một sự cử động nguyên bản được bắt đứng trong thời gian.”

Photo by Dina Alfasi (Israel), iPhone X

S.M.: “Tôi rất thích cách vũng nước hình trái tim bao bọc xung quanh chủ thể, bắt được một góc nhỏ của thế giới trong lúc chủ thể đi nhanh qua.”

B.K.: “Một góc nhìn độc nhất và một sáng kiến mới về đề tài chụp phản chiếu khá phổ biến.Tôi thích rằng mặc dù chủ thể rõ ràng, nhưng người xem khó biết được như thế nào tấm hình được chụp. Vũng nước có hình trái tim, với sự đối xứng hay. Chiều sâu trường ảnh trong máy iPhone đã làm cho chuyện này có thể, một máy DSLR có lẽ khó làm rõ nét mọi thứ trong hình.”

Photo by Nikita Yarosh (Belarus), iPhone 7

Photo by Darren Soh (Singapore), iPhone Xs Max

P.S.: “Một bóng phản chiếu mà nhìn giống một bức tranh, hai thế giới đã va chạm nhau. Chúng ta bị lôi cuốn ngẫm nghĩ về tấm hình này được chụp ở đâu và thế nào, con chim bay trong góc cho một dấu hiệu duy nhất của sức sống trong một bố cục gần như bán thực tế.”

C.M.: “Sự vặn vẹo và phản chiếu ở một góc cạnh lạ lùng – tấm ảnh này tạo nên một cảm giác lạ thường.”

56

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

A.M.: “Tôi yêu thích về nội dung ngày thường của tấm ảnh này: Bạn không cần phải đi du lịch tới xứ Băng Đảo để chụp một cái đẹp, nó có sẵn ngay trước mặt bạn. Cách những đường nét gặp nhau, màu sắc sống động, cảm giác của những cái củ và mới… đây chỉ là một tấm ảnh tuyệt vời.”

Lời tác giả: những tác phẩm này cho chúng ta thấy, những yếu tố tạo ảnh như khoảnh khắc, góc cạnh, bố cục, nội dung… là những thứ làm cho chúng độc đáo hơn hàng trăm hàng ngàn tấm ảnh khác dự thi. Mặc dù đồ nghề tốt có thể nâng phẩm chất ảnh tốt hơn đôi chút, nhưng cuối cùng vẫn là kỷ năng và cái nhìn nghệ thuật của người chụp tạo ra những tác phẩm có một không hai.

AN

(andyfotopro@yahoo.com)

Toronto thoibao.com

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

57

ĐỊA ỐC

Toronto thoibao.com

58

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

Toronto thoibao.com

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

59

TRÒ CHUYỆN VỚI @ Toronto thoibao.com

Khúc An - Trò Chuyện Với @ @ (a còng) là ký hiệu một địa chỉ, một nơi đến; có thể đến nhiều người, cũng có thể chỉ đến được một mình bạn, người đọc những dòng này.

Nàng Công Chúa Ả Rập KHÚC AN

Khi bạn đọc những dòng chữ này thì tôi không còn trên cõi đời này nữa.”

Bạn thân mến. Bạn có bao giờ nhận được một bức thư ngắn ngủi như thế chưa nhỉ? Trên thế giới có không biết bao nhiêu những tờ thư bắt đầu và kết thúc chỉ bằng một câu ấy. Ngày trước tôi cũng có lần viết một dòng ngắn ngủi như thế cho một người bạn. “Khi bạn đọc được những dòng chữ này thì tôi hoặc đang nằm trong bụng cá, hoặc đang ở trại giam, hoặc cũng có thể đang ở trại tỵ nạn nào đó ở Đông Nam Á.” Những dòng chữ để lại cho người bạn năm ấy là câu nhập đề cho một chuyện kể (hiếm hoi) có hậu, một loại hồi ký có “happy ending”, bởi tôi may mắn

“

60

có thể kể lể dông dài những tình tiết gay cấn (hoặc nhàm chán vì cứ bắt thiên hạ nghe hoài) xảy ra sau đó. Trong khi có biết bao nhiêu người khác thiếu may mắn; với họ, dòng chữ viết vội trên mảnh giấy gửi cho người ở lại, là lời chào vĩnh biệt.

Cách đây không lâu, trong một đoạn băng hình ngắn, gửi ra ngoài cái khung hào nhoáng của một vương quốc dầu hỏa ở bán đảo Ả Rập, có một cô gái, và câu nhắn gửi này: “Nếu bạn coi được băng hình này thì thật là không tốt nữa rồi, bởi tôi hoặc là đã chết hoặc là đang gặp hoàn cảnh vô cùng, vô cùng tồi tệ.”

Khi câu nhắn gửi ấy được phát tán khắp nơi trên thế giới thì người

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

gửi đi tin nhắn ấy đã bặt tông tích.

Bạn thân mến, đó là câu chuyện của một nàng Công Chúa Ả Rập, chuyện kể không từ trong cổ tích, mà chỉ mới xảy ra cách đây không lâu, ngay trong thế kỷ bạn và tôi đang sống.

Nàng Công Chúa Ả Rập. Ngay từ những ngày mới lớn tôi đã hình dung đến một chuyện tình lãng mạn có mình làm nhân vật chính, và vai nữ chính là một nàng Công Chúa Ả Rập. Có lẽ thuở bé nghe hoài những chuyện cổ tích về xứ Ngàn Lẻ Một Đêm nên trong tâm trí in đặm hình ảnh mượt mà của những nàng Công Chúa Ả Rập (dĩ nhiên là khuôn mặt trái soan, là đôi mắt đen nhánh to tròn, là sống mũi cao và thẳng, là cánh

môi mọng đỏ, là nụ cười hút hồn, là giọng nói ngào đường ướp mật).

Lớn thêm chút nữa, trong đầu vướng thêm những lời hát khơi gợi cả một khung huyền thoại đại loại như “Nhớ chuyện ngàn đêm xứ Ba Tư, và chuyện thần tiên bao thế hệ...” thật nhiều thứ nuôi dưỡng trí tưởng tượng niên thiếu biết bao lâu. Lớn thêm nhiều chút nữa, nghĩa là khi đã định cư ở Quê Hương Thứ Hai, có việc làm trong một bộ phận của Bộ Di Trú, một lần, tôi được một vị khách đến từ bán đảo Ả Rập, khu vực Trung Đông, nhờ tôi giúp làm hồ sơ bảo lãnh cho cô con gái đã qua tuổi vị thành niên, không còn nằm trong tiêu chuẩn bảo lãnh thân nhân của ông bố.

Toronto thoibao.com

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

61

TRÒ CHUYỆN VỚI @ Toronto thoibao.com Ông gợi ý tôi đứng ra bảo lãnh con gái ông trong diện hôn thê – lúc ấy Canada còn cho bảo lãnh vợ hay chồng sắp cưới - thấy tôi ngần ngừ, ông khách khuyến khích: “Cậu sẽ có cô vợ là một nàng Công Chúa Ả Rập.”

Bạn thân mến, tôi đã không có được một nàng Công Chúa Ả Rập làm bạn trăm năm bởi tôi yếu bóng vía, không biết tiếng Ả Rập.

Và không thích mùi dầu hỏa.

Rõ dại!

Tuy nhiên tôi không tiếc bởi có thể ông khách xứ dầu hỏa kia chỉ ví von lãng mạn hóa cuộc sống thế thôi, cũng như những thanh niên đang theo đuổi cô gái Trung Quốc thường hay lãng mạn hóa chuyện tình của mình và gọi cô gái made-in-China ấy là Cánh Hồng Trung Quốc, chứ thực ra đã mang thân phận nữ nhi thì cho dù là công chúa chăng nữa cũng luôn luôn sống trong sự đè nén, áp bức và bất công của xã hội, nhất là ở những quốc gia của khối Ả Rập hay các nước khu vực Á Châu như Trung Hoa, Việt Nam, Đại Hàn, Ấn Độ, Hồi Quốc...

Nàng Công Chúa Ả Rập có thật của ngày hôm nay là công chúa Latifa bint Mohammed al-Maktoum của United Arab

62

Emirates, người đã gợi được sự chú ý của thế giới qua đoạn băng hình ngắn ngủi với câu nói: “If you are watching this video it’s not such a good thing, either I’m dead or I’m in a very, very bad situation.” Và khi thế giới nhận được những hình ảnh ấy thì cô đã bị bắt lại và thế giới bên ngoài không còn tin tức gì của cô nữa.

Chuyến đào thoát của Nàng Công Chúa Ả Rập Latifa được chuẩn bị thật kỹ lưỡng, hệt như những chuyến vượt biên của người Việt Nam thuở trước. Ngày trước, người Việt “có ý đồ vượt biên” thường phải gom góp tiền bạc, lén lút mua dầu, kín đáo sắm ghe, cẩn thận tìm tài công, thận trọng chờ mùa biển lặng sóng êm, và phó mạng cho biển cả... Ai đã từng vượt biên đường biển thì biết rõ những chi tiết ấy. Và điều đáng ngại nhất là sợ bị lừa, mất tiền, mất vàng và có thể mất luôn mạng sống.

Công Chúa Latifa chuẩn bị chuyến vượt biên suốt bảy năm trời. Và đây không phải là chuyến đi đầu tiên. Trong đoạn video thâu trước đó, cô cho biết đã tìm cách trốn khỏi quê nhà - xứ United Arab Emirates (UAE) - vào năm 16 tuổi. Chuyến đi bất thành, cô

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

bị bắt ở biên giới, và dù là một nàng công chúa, cô cũng bị 3 năm tù, thường xuyên bị đánh đập và tra tấn. “Một tên vệ binh đè tôi xuống, một đứa khác vừa đánh tôi vừa nói, ‘cha cô ra lệnh cho tụi tôi đánh cô cho chết luôn’”.

Kinh nghiệm đau thương ấy khiến chuyến đi thứ nhì, cô bỏ ra bảy năm trời để chuẩn bị.

Nàng Công Chúa Ả Rập Latifa, 32 tuổi, là một trong ba mươi người con của ông hoàng Mohammed bin Rashid alMaktoum, Thủ Tướng nước (tạm dịch là) Liên Hiệp Ả Rập Emirates. Và là người thứ nhì đã tìm cách trốn khỏi “chiếc lồng bằng vàng” theo lời cô mô tả. Năm 2000, chị của cô là Shamsa cũng tìm cách trốn khỏi sự kiềm chế của nhà cầm quyền UAE trong lúc theo học ở Anh Quốc và bị bắt cóc trở về nước để trừng phạt. Việc bắt cóc ấy vi phạm luật lệ Anh quốc nhưng cảnh sát Anh đành bó tay vì không được sự cộng tác của nhà cầm quyền UAE trong cuộc điều tra. Shamba sống tám năm trong tù và khi được thả, cô thường xuyên bị “điều trị” bằng những loại thuốc có tác dụng làm hôn ám đầu óc, làm mịt mù trí nhớ. Và cô hoàn toàn biến mất

khỏi tầm nhìn của công chúng. Được sự trợ giúp của một cựu chuyên viên tình báo Pháp (Hervé Jaubert) và nữ huấn luyện viên võ thuật người Phần Lan (Tiina Jauhiainen), Latifa chuẩn bị chuyến vượt biên thật kỹ lưỡng.

Khi biết Jaubert đã từng trốn thoát khỏi UAE bằng đường biển, Latifa tìm cách liên lạc với ông để nhờ ông giúp cô trốn ra nước ngoài. Để biết chắc là mình không bị gài bẫy, vị cựu sĩ quan hải quân và là cựu chuyên viên tình báo này đã thận trọng giữ liên lạc với cô suốt mấy năm trời trước khi gặp mặt cô lần đầu.

Trong một điện thư gửi cho Jaubert, Latifa kể về thân phận của cô và của phụ nữ nói chung trong một xã hội mà phụ nữ không được coi như những con người thực sự; một thứ “subhumans”, thứ sinh vật hạ đẳng sống trong sự kìm kẹp và áp bức đầy bất công của luật lệ Hồi Giáo. Những liên lạc thường xuyên ấy giúp phá tan sự nghi ngờ nơi vị cựu chuyên viên tình báo người Pháp này và ông quyết định giúp Latifa đi tìm tự do.

Trong thời gian chờ đợi ấy, Latifa tập capoeira, một môn võ thuật của Brazil với Tiina

Toronto thoibao.com

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

63

TRÒ CHUYỆN VỚI @ Toronto thoibao.com Jauhiainen. Hai người trở thành bạn thân, và họ gặp nhau thường xuyên. Họ dự tính sẽ vượt Ấn Độ Dương, đến Ấn Độ, từ đó sẽ bay đến Hoa Kỳ cho Latifa xin tỵ nạn.

Sau chín tháng chuẩn bị, hai người rời Dubai ngày 24 tháng Hai, 2018. Chuyến mạo hiểm của họ bắt đầu vào bữa điểm tâm buổi sáng ở một quán cà phê quen, vì họ thường đến đó nên những con mắt canh chừng nghiêm nhặt của đám cận vệ cũng trở nên lơ là. Latifa trút bỏ abaya, áo khoác ngoài của phụ nữ Ả Rập, bỏ điện thoại lại quán để không bị theo dõi, và ăn mặc như hai du khách bình thường, hai người lái xe vượt biên giới qua nước láng giềng Oman. Đó là lần đầu tiên công chúa Latifa được ngồi ở ghế trước một chiếc xe hơi. Từ thủ đô Muscat của Oman, họ dùng xuồng bơi 26 Km ra khơi để gặp Herbé Jaubert, từ đó họ lặn lội thêm 24 Km bằng xe trượt nước (jetski) nơi ghe lớn đậu với thủ thủy đoàn Philippines chờ sẵn. Chiếc ghe lớn của Jaubert treo cờ Mỹ với hy vọng mọi sự đột kích hay tấn công của đám “an ninh biển” (theo ngôn ngữ nhà nước Việt Cộng) nếu xảy ra, sẽ là một biến cố gây

64

tiếng vang và dễ được quốc tế can thiệp. Điểm đến của họ là Goa, một tiểu bang ở phía tây Ấn Độ bên bờ Ấn Độ Dương.

Chuyến hải trình rất gian nan vì sóng biển cao tới hai mét và gió thổi mạnh. Nhưng họ cũng đến được điểm hẹn. Để chuẩn bị cả cho sự thành công lẫn thất bại của chuyến đi, Latifa dùng điện thoại nhắn tin cho gia đình, tiếp xúc nhóm Detained in Dubai - một tổ hợp các luật sư tại Anh Quốc có mục đích trợ giúp những người sống ở nước ngoài - và liên lạc với giới truyền thông, hy vọng việc loan truyền tin tức sẽ giúp bảo vệ cho cô phần nào, tuy nhiên các ký giả được liên lạc cũng như giới truyền thông không tin – vì thời buổi này, tin giả nhiều như ruồi, như muỗi – và không ai để ý đến những lời cầu cứu của một cô gái đang lênh đênh trên đại dương, có thể bị bắt trở lại bất cứ lúc nào để chết rũ trong tù. Hậu quả là cô vẫn chỉ vùng vẫy một mình trong tuyệt vọng.

Khi tàu của họ chỉ còn cách bờ biển Ấn Độ khoảng 48 km, một toán biệt kích Ấn Độ đã bất ngờ đột nhập lên tàu bắt Latifa, và đem

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

cô lên máy bay trực thăng, đem về trao trả cho UAE. Ấn Độ và UAE là đồng minh nên chuyện Ấn Độ tấn công tàu ngoại quốc trong hải phận Ấn Độ và bắt người trao cho UAE hoàn toàn không gây chút sóng gió nào.

Từ đó thế giới không còn nghe tin tức hay nhìn thấy hình ảnh nào của Latifa nữa.

Bạn thân mến. Câu chuyện về nàng Công Chúa Ả Rập thời hiện đại làm tôi nhớ những chuyến vượt biên của người Việt chúng ta năm xưa. Tôi nhớ những cái đầu ngoi lên từ những khoang tàu chật hẹp, những bàn tay tua tủa mọc lên, ríu rít vẫy gọi những chiếc tàu buôn lặng lẽ lướt xa dần; tôi nhớ những con tàu hung hãn với bọn thú dữ tay vung mã tấu, dao, búa; lôi kéo những hình hài nhem nhuốc, tàn tạ đem đi biệt tích; tôi nhớ những con tàu mũi nhọn bằng sắt đâm thẳng vào lườn chiếc ghe ốm đói; tôi nhớ những vòng nước xoáy khi chiếc ghe mỏng mảnh xoay tròn và chìm vào vũng nước đen ngòm, những vòng nước xoáy giống hệt những vòng nước tung tóe khi chiếc trực thăng của đám biệt kích Ấn Độ dồn cô giáo võ thuật người Phần Lan, vị cựu

sĩ quan Hải Quân Pháp và nàng Công Chúa Ả Rập khao khát tự do vào một góc thân tàu và xoay đầu bay về phía tây bắc, nơi có thủ đô Dubai tráng lệ, hào nhoáng, sang trọng nhất nhì thế giới, nhưng cũng là nơi phụ nữ bị xem như những sinh vật hạ đẳng, những đồ vật do bọn đàn ông làm sở hữu chủ.

Và tôi nhớ con mắt đẵm lệ của cô giáo võ thuật người Phần Lan khi nhắc về cô bạn thân gốc hoàng gia của xứ dầu hỏa Trung Đông: “I hope she is still alive.”

Bạn thân mến, bỗng dưng tôi nhớ Công Chúa Huyền Trân nước Việt mình. Không bận tâm so sánh nàng Công Chúa nước Đại Việt của 700 năm trước với nàng Công Chúa Ả Rập thế kỷ 21, tôi chỉ hình dung ra nỗi buồn thê thiết của cái điều mà nhân gian vẫn gọi là “thân phận nữ nhi” cho dù đó là thân phận của một nàng công chúa, và nhận ra rằng những thân phận ấy thời buổi nào, đất nước nào - nếu vắng đi sự bình đẳng giới tính thì - cũng héo hắt như nhau.

KHÚC AN

Toronto thoibao.com

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

65

KHOA HỌC VÀ ĐỜI SỐNG Toronto thoibao.com

Robot ký giả Chỉ trong vòng... 5 phút, robot tên Tobi có thể sản xuất 40.000 tin tức về kỳ bầu cử năm ngoái cho Hãng tin Tamedia, Thụy Sĩ.

Tobi chỉ là một ví dụ nhỏ cho thấy trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở nên phổ biến và làm được nhiều việc như thế nào.

Các hãng tin lớn đang sử dụng AI để sản xuất tin tức đơn giản, cá nhân hóa việc truyền tải thông tin đến bạn đọc và sàng lọc tin tức quan trọng diễn ra hằng ngày trên thế giới.

Một robot khác của báo Washington Post mang tên Heliograf cho phép báo này hằng ngày có thể đưa tin về 500 cuộc bầu cử, cùng lúc với đưa tin thể thao, kinh doanh, kể từ năm 2014 đến nay.

Hãng thông tấn NTB của Na Uy dùng robot để đưa tin kết quả thể thao chỉ trong vòng vài chục giây.

"Chúng tôi thấy rằng tiềm năng ứng dụng AI vào ngành báo chí là rất lớn, và thực tế các hãng thông tấn trên thế giới đang ứng dụng ngày càng nhiều" - Damian Radcliffe, giáo sư Đại học Oregon, nói với Hãng tin AFP.

66

Trí tuệ nhân tạo đang là trợ thủ đắc lực của các hãng tin tức lớn trong thời đại mới - Ảnh: The Conversation

"Các hệ thống dùng AI cung cấp tốc độ viết tin nhanh và chính xác, có khả năng hỗ trợ đắc lực về áp lực thời gian cho nhà báo" - ông Radcliffe nói thêm.

Tuy vậy, các robot này không được dùng để thay thế hoàn toàn ký giả như nhiều người lo sợ mà chỉ được dùng để mang nhà báo khỏi những công

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

việc đơn điệu, như đưa tin về kết quả thể thao hay báo cáo thu nhập.

Theo báo cáo của nhà nghiên cứu Andreas Graefe từ Đại học Columbia, hầu như không có phản hồi tiêu cực từ người đọc dành cho những tin tức ra đời bằng máy tính. Nhưng nghiên cứu cũng chỉ ra dù tin tức máy viết rất nhanh, chuẩn xác nhưng không được

đánh giá cao về văn phong.

Chưa kể, chúng còn có thể bị lợi dụng để làm ra các tin giả, vốn đang nhan nhản khắp nơi. Do đó, nghiên cứu cho rằng "ký giả" robot chưa thể thay thế nhà báo thật. 

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

67

TRUYỆN TorontoNGẮN thoibao.com

“Ông Có Biết Nhà Thờ Thánh Joseph Ở Đâu Không?”

TRUYỆN NGẮN - HOÀNG CHÍNH

đường. Nơi người ta dựa vai nhau đi giữa hai hàng ghế đầy ắp những con chiên ngoan đạo. Lời chúc bình an.

Câu thề nguyền gắn bó. Làm sao mà quên được.

ắng nghiêng. Trời đã là xuân nhưng tuyết chưa tan vội. Buổi sáng, xe cộ rải đầy con phố như những con gián cun cút đuổi bắt nhau. Cô gái tất tả bước lên bậc thềm. Tòa nhà cao nghều nghệu. Con mắt ngó trước ngó sau. Váng buồn đọng trong cái nhìn. Những vẩy tuyết lấm tấm bám đầy trên tóc.

N

“Ông làm ơn cho hỏi đi lối nào thì đến nhà thờ Đức Mẹ Đồng Trinh.” Cô gái lại hỏi, hai hàm răng gõ vào nhau như cố nhai thật đều cái giá buốt cuối mùa.

“Cho tôi hỏi thăm. Lối nào dẫn đến nhà thờ thánh Joseph?” Cô nói với cái khối người lù lù trên bậc thềm.

Khuôn mặt lão già rạng rỡ nụ cười.

Nụ cười của nướu răng trông mới hiền hậu làm sao. Một nhánh cây gầy guộc rụng xuống, vướng lại trên chiếc mũ len xù của ông cụ, trông như bàn tay chỉ còn ba ngón khẳng khiu. Cô gái nghiêng người tới, rụt rè gỡ nhánh cây ra khỏi lớp len dầy.

“Nhà thờ thánh Joseph?”

Cái hình người tùm hụp ngước lên.

Con mắt đục lờ. Cô gái sựng lại. Trái tim cô thắt lại trong lồng ngực. Những vẩy cá bám đầy tròng đen, tròng trắng hai con mắt người đàn ông. Hai mi mắt mệt mỏi run run như sắp sụp xuống trong giây lát.

“Mà cô là ai thế? Cô tìm nhà thờ làm gì?” Ông già lại hỏi.

“Cháu phải đến nhà thờ...” Giọng cô gái hụt hẫng vì cơn gió vừa vắt lên vai cô cái lạnh như tấm khăn san mỏng mảnh.

“Ô. Tôi xin lỗi.” Cô gái lúng túng kéo cái túi đeo vai sát vào người.

Những ngón tay thuôn xoắn lấy sợi dây.

“Tôi ngồi đây bao nhiêu năm trời...” cái giọng già nua bị ngắt quãng bởi cơn ho. Hai bàn tay xương xẩu ôm lấy ngực. Cô gái nhấp nhổm hai bàn chân trên bậc thềm. Rồi cơn ho dịu xuống, và cái giọng phều phào cất lên, “Không có ai hỏi lối vào nhà thờ.”

“Nhà thờ thánh Joseph?” Người đàn ông thì thào. Giọng nói khàn đục và khô như âm thanh những cành cây chết cọ vào nhau.

Cô gái lùi lại một bước, “Vâng, nhà thờ thánh Joseph.” “Ở đây không có nhà thờ thánh Joseph.” Giọng nói nhám nhúa như vướng đàm, nghe như tiếng vỏ khô bị bóc ra khỏi thân cây già cỗi.

Một cơn gió nhẹ lướt qua. Vài lọn tuyết rơi xuống từ ống máng tuốt trên cao. Gió đánh vỡ những bông tuyết.

Những đốm trắng thảnh thơi đậu xuống trên chiếc mũ len xù của ông cụ.

Cô gái khẽ rùn vai vì cái lạnh vừa len vào cổ áo. “Thế ông có biết nhà thờ thánh Vincent không?”

Hai mí mắt nhàu nhò khép lại rồi lờ đờ mở ra. Cái đầu khô lắc qua lắc lại một cách sượng sùng như thể những khớp xương của chiếc cổ khẳng khiu cứ vướng vào nhau. Con mắt đục dõi vào khoảng không trước mặt. “Ở đây không có nhà thờ...”

“Nhà thờ thánh Vincent.” Cô gái

68

nhắc vội. Cặp lông mày mảnh trên vừng trán cô khẽ cau lại. Ngôi giáo đường hôm qua đâu rồi. Những ngôi giáo đường của thành phố. Những ngôi giáo đường của thuở xưa. Nhà thờ Bà Thánh Anna. Phải rồi, nhà thờ Bà Thánh Anna.

“Thưa ông, làm ơn cho con hỏi đường nào đến nhà thờ Bà Thánh Anna.”

Tiếng thở phì phò. Khói tuôn ra ngoài hai lỗ mũi sần sùi sư tử. Cái đầu gật gù như vấp phải những câu những chữ trong giọng nói ngọt ngào của người thiếu nữ. Những luống cày hằn sâu trên vầng trán người già. Những mùa màng đã qua từ thuở nào. Ký ức nhăn nheo. Hơi thở phều phào.

“Không có nhà thờ Bà Thánh Anna nào ở đây hết.”

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

Cô gái toan nói, nhưng cái đầu có chiếc mũ len xù đã gật gù, “Cô là người đầu tiên.”

Một làn gió lại thổi qua. Cái lạnh lăng xăng như bầy trẻ chơi trò đuổi bắt.

Cái lạnh luồn vào cổ áo. Cái lạnh luồn lên da. Cô gái rùng mình. Nhất định phải có một ngôi giáo đường đâu đây.

Ký ức cô quả quyết như thế. Một ngôi giáo đường. Tiếng chuông ngân nga vẫn còn đâu đây. Những lời kinh râm ran. Những bài thánh ca êm đềm. Một người thanh niên cầm tay một thiếu nữ dắt lên những bậc thềm. Thôi, vào tới đây thì không được cầm tay nữa.

Tội chết! Đã dặn dò như thế mà những ngón tay thô, cứng vẫn cố níu lấy những ngón tay thon, mềm.

Cô gái ngần ngừ trên những bậc tam cấp trước ngôi nhà có mái cao hút mắt. Gió lũ lượt kéo nhau về. Tóc bay đầy trước trán. Phải có một ngôi giáo

“Mùa đông mà ông cũng ngồi ngoài này à?” Hàng lông mày mảnh trên vầng trán xanh xao cau lại cùng câu nói, cô gái ngạc nhiên nhìn quanh. Bây giờ cô mới thấy không gian vây quanh ông cụ. Những bậc thềm ẩm ướt. Tuyết tan thành những vẩy nước tròn, đọng trong khoảng xi măng bị mẻ. Một chiếc xe đẩy chất đầy những thứ không biết gọi tên như thế nào. Những chai nhựa đựng nước trống trơn. Cái soong gẫy mất tay cầm. Bọc rác đen căng đầy với một chiếc dép lòi ra ở chỗ bọc bị rách. Đôi giầy vải đen xỉn treo lủng lẳng ở tay vịn. Những mảnh tuyết đọng trên đống đồ vặt vãnh.

“Tôi ngồi gần ống cống này ấm áp, bao nhiêu năm nay, cô là người đầu tiên hỏi đường tới nhà thờ.”

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

69

TRUYỆN TorontoNGẮN thoibao.com Cô gái cúi đầu, đăm đắm nhìn vào khuôn mặt sần sùi, mà tuổi tác tưởng chừng đã dài hàng thế kỷ. Cô cúi thấp, nhìn sâu vào con mắt đầy vẩy cá, thì thầm, “Ông có nhìn thấy gì không?”

“Tôi nhìn thấy cô.”

“Thấy tôi à?” Cô gái hơi thụt lui một bước, thều thào hỏi.

Cái đầu người già gật gù, “Tôi thấy một nàng tiên...” cơn ho lại bất ngờ dấy lên, bần bật đẩy cái đầu trên chiếc cổ khẳng khiu ra phía sau. “Ông có sao không?” Cô gái cuống quýt.

Cái đầu có chiếc mũ len lắc vội. Và vẫn giọng nói khô khàn, “Một nàng tiên xinh đẹp.”

Cô gái tròn con mắt, ngạc nhiên.

Ngày trước ai đó cũng đã nói với mình như thế. Mà cái người nói câu ấy là ai mới được chứ. Ông già chớp con mắt đục lờ, nhìn vào khoảng không trước mặt, phều phào giọng nói, “Nàng tiên trong cổ tích...”

Cô gái đứng thẳng người, kéo sát cổ áo chặn những vạt gió chờn vờn chung quanh. Những vạt gió làm cô

rùng mình.

“Năm lên sáu tuổi, tôi thấy cô ấy một lần. Mãi đến nay mới thấy lại,” ông già lẩm bẩm, cái đầu gật gù như vừa nắm bắt được niềm vui. “Nhưng mà cô đi tìm nhà thờ làm gì?”

Trân trọng giới thiệu 2 tác phẩm mới của Hoàng Chính Truyện dài và tập truyện ngắn:

Nét u uẩn chợt vắt ngang khuôn mặt cô gái như vạt mây đen báo trước cơn mưa buồn. Giọng cô gái ngầu đục.

“Cháu đi nhà thờ. Anh ấy chờ cháu trong nhà thờ. Đám cưới ở nhà thờ.

Mọi người chờ cháu trong nhà thờ.

Hôm nay giỗ đầu anh ấy.” Cô nói một thôi như sợ nếu không kịp nói ra, những điều muốn nói sẽ tan đi như những bông tuyết vụn trên tóc, trên vai.

Rồi cô nhìn vào hai con mắt kéo mây của thân người gẫy vụn trên thềm xi măng buốt lạnh, “Thế còn nàng tiên của ông, kể cho cháu nghe chuyện nàng tiên của ông đi.”

Nụ cười vẫn méo xệch khuôn mặt ông lão gù, “Tôi gặp nàng tiên một lần, ngoài đời chứ không phải trong cổ tích đâu. Năm lên sáu. Trước khi tôi bị mù.

Biết bao lâu nàng tiên ấy mới trở về.”

Nụ cười chợt nở ra trên khuôn mặt cô gái. Nụ cười làm tan những bông tuyết cuối mùa. Nắng ửng hồng mái ngói.

Nắng dịu dàng trên những đầu ngón tay nuột nà.

Liên lạc: hoangchinh2005@gmail.com Facebook: @hoangchinhbooks Amazon.com Giọng con gái dịu dàng, “Hôm nay là ngày đầu mùa xuân. Hôm nay là ngày 21 tháng Ba, ông có biết không? Mùa xuân đang về. Ông có biết không? Hôm nay ngày giỗ đầu anh ấy...”

Và bỗng dưng giọng cô loãng ra, như đôi cánh mỏng của cơn gió sang mùa, “Ông có biết nhà thờ Thánh Joseph ở đâu không?”

HOÀNG CHÍNH

KHOA HỌC VÀ ĐỜI SỐNG

Phát triển thành công vaccine giảm đau khớp Hy vọng sẽ đến với hàng triệu bệnh nhân viêm khớp, sau khi các nhà khoa học Anh tìm thấy một loại vaccine có thể giúp điều trị cơn đau hàng ngày .

Những người bị viêm xương khớp hiện phải dựa vào thuốc giảm đau để chống lại cơn đau khó chịu, dai dẳng mỗi ngày. Nhưng mới đây, các nhà nghiên cứu của Đại học Oxford phát triển thành công một loại vaccine ngăn chặn nguyên nhân gây ra đau đớn do viêm khớp.

Bệnh nhân viêm khớp thường dùng thuốc giảm đau để đối phó cơn đau nhức khó chịu hàng ngày. Căn bệnh dẫn đến thiệt hại không nhỏ cho nền kinh tế của nhiều quốc gia. Ước tính gần 9 triệu người Anh và 30 triệu người ở Mỹ bị viêm xương khớp. Hiện tại không có cách chữa trị cho tình trạng này, nhưng loại vaccine mới có thể mở đường cho quá trình điều trị hiệu quả hơn.

Giáo sư Tonia Vincent, đồng tác giả của nghiên cứu công bố trên Tạp

70

Những người bị viêm xương khớp hiện phải dựa vào thuốc giảm đau

chí Annals of Rheumatic Disease, cho biết: “Đây là lần đầu tiên việc thử nghiệm vaccine giảm viêm khớp thành công, một trong những thách thức chăm sóc sức khỏe lớn nhất của thế hệ chúng tôi'.

Vaccine chữa viêm khớp được tổ

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

chức từ thiện Versus Arthritis mô tả 'rất hứa hẹn'. Khi thử nghiệm trên những con chuột bị viêm khớp (biểu hiện sự phân bố trọng lượng không đều lên hai chân sau), các nhà khoa học ghi nhận những con chuột có thể đứng thẳng với trọng lượng phân bố

đều hơn, chứ không nghiêng sang một bên do đau. Đồng thời, chuột được tiêm vaccine giảm đau khớp cũng có lượng kháng thể cao hơn, mà theo báo cáo là “dường như có liên quan đến phản ứng giảm đau”.

Các tác giả cho biết tổng chi phí thiệt hại vì viêm xương khớp, bệnh khớp phổ biến nhất đối với nền kinh tế của những nước phát triển ước tính từ 1 - 2% GDP. Nhóm nghiên cứu tại Đại học Oxford tin rằng loại vaccine này có thể giúp quản lý cơn đau hiệu quả hơn và giảm chi phí điều trị.

Giáo sư Vincent nói: “Mặc dù vẫn còn những vấn đề an toàn cần được xem xét trước khi sử dụng cho bệnh nhân nhưng đã mở ra cho phương pháp kiểm soát mức độ kháng thể, và đưa ra lộ trình điều trị phù hợp với từng trường hợp theo nhu cầu”. 

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

7 1

VIẾTToronto TỪ SÀIthoibao.com GÒN

MUÔN SỰ... CỦA RIÊNG ội nghị thượng đỉnh MỹTriều tổ chức ở Hà Nội.

Nhà nước VN vung tay (tiền dân đóng thuế) tổ chức tiếp đón các lãnh đạo, phái đoàn, phóng viên… Từ những bữa ăn buffet suốt ngày cho phóng viên, đại yến … Những nơi đoàn khách đi qua đều rợp trời hoa lá. Những chậu hoa treo trên hàng rào, dọc lề đường phố xá, trên những con lươn… khiến khung cảnh phố xá trở nên đẹp đẽ một cách lạ lùng.

Các con đường sạch sẽ tinh tươm, hoa lá xanh ngắt tươi thắm. Ai cũng ao ước phải chi ngày nào thành phố cũng quang đãng, lộng lẫy như những ngày đón quốc khách.

Thế nhưng chỉ mấy ngày sau khi ai về nhà nấy, ông Trump về Mỹ, ông Un về Bắc Hàn. Hoa vẫn nằm yên đó, đường phố dư âm vẫn nguyên vẹn vẻ xinh đẹp nhưng thật lạ, không ai tha thiết duy trì khung cảnh hiếm hoi đó.

Cảm giác vui thích trước cảnh đẹp chỉ xuất hiện khi có mặt những người khách đặc biệt, rồi bỗng biến mất khi

H

72

nhân vật chính không còn!

Hình như hoa đẹp chỉ dành cho hai nhân vật chủ chốt đó, cho sự kiện đặc biệt đó chứ không dành cho dân địa phương hàng ngày!

Hoa bày biện hết người ngắm (?) thật uổng phí vì không phải ai cũng tiện đường để mỗi ngày đi ngang qua nơi đó ngắm nghía. Tốt hơn hết nên xé cái cảnh đẹp ấy thành nhiều mảnh nhỏ mang về mỗi nhà cất làm của riêng.

Của chung có nghĩa là không thuộc về ai cả. Cái đẹp thì không thể là của chung, cho dù mỗi cá nhân vẫn thưởng thức nó! Cho nên chôm về làm của riêng thôi, chắc ăn hơn, thú vị hơn khi sở hữu riêng món đồ có chút giá trị nào đó mà không phải bỏ tiền ra mua.

Thế là xảy ra cảnh người dân đổ xô vào cướp hoa. Hoa còn tươi bê thẳng về nhà, hoa xấu, héo thì vất chậu lấy đất hay đổ đất lấy chậu mặc dù loại chậu cây chưng nơi công cộng thường bằng nhựa mỏng mau hỏng chứ quý báu gì đâu.

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

SGCN

Người dân đổ xô “hôi” hoa trên đường Kim Mã

Thiên hạ ùn ùn hốt những chậu hoa trang trí ở các dải phân cách lòng đường về nhà, nhân thể vơ luôn cả những hàng rào nho nhỏ trang trí.

Kẻ trộm ngang nhiên giữa ban ngày ban mặt không chỉ là đàn ông, đàn bà, người đi bộ, đi xe máy… tới nỗi gây kẹt xe một khúc đường, mà cả xe hơi dừng lại kìn kìn bê các chậu hoa nhét đầy cốp xe, xe tải khuân lên thùng xe…

Ở khu vực ga Đồng Đăng (Lạng Sơn) gần biên giới Việt Trung nơi ông Un đáp xe lửa cũng vậy. Rất nhiều hoa lá được trang hoàng để đón tiếp và giữ nguyên đó cho tới khi ông Un rời khỏi VN. Mặc dù đã giải thích không được tự tiện lấy vì hoa sẽ được dời đi bày nơi khác, nhưng người dân vẫn lao vào hôi cho bằng được. Người hôi hoa đông quá nên không cách nào ngăn chặn nổi, mà

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

7 3

VIẾTToronto TỪ SÀIthoibao.com GÒN không giải quyết được nhiều lần thì thành lờn thôi.

Mấy năm trước đã ồn ào vụ một bà phó Giám đốc sở Tư Pháp bẻ cành hoa đào để selfie dù cạnh đó có gắn tấm biển “nghiêm cấm chặt phá, bẻ cây hoa anh đào”. Chuyện được đưa lên facebook ầm ĩ và cuối cùng bà phó giải thích cực kỳ ngây thơ và dễ thương như một em nhí nhảnh tuổi teen: “Có một cành đào sà xuống đất, thấy hoa đẹp quá, tôi ôm lấy chụp hình, thì em tài xế nói là để em bẻ cho chị. Sự thật diễn biến như thế. Mà tôi

74

luật còn vậy nói gì đến thường dân… vô (số) tội!

Chuyện xưa kể chàng Từ Thức đến một ngôi chùa danh tiếng để dự hội thưởng hoa. Có cô thiếu nữ muốn tận tường ngắm đóa hoa đã vin cành mẫu đơn xuống gần, không ngờ cành cây dòn bị gãy, cô bị giữ lại phạt vạ.

Từ Thức đi ngang qua, cảm thương người đẹp, bèn cởi áo ngoài đang mặc bồi thường bắt đầu cho mối tiên duyên Từ Thức – Giáng Hương…

Người xưa yêu hoa nên phải vin cành để thưởng thức màu sắc, hương thơm… Còn nay yêu hoa nên phải… bẻ cành để… làm của riêng hoặc phá nát… cho vui.

Thời đó vô ý làm gãy cành hoa còn bị phạt đền căng thẳng nhưng nay cố ý hôi hoa lại chẳng sao. Lý do có mỗi một Giáng Hương phạm lỗi và làm gãy hoa là việc hiếm hoi chứ nay hàng chục người đổ xô vào nhất tề cướp hoa, hỏi làm sao bắt xuể. Ở Sài gòn, Đường hoa, hội hoa, chợ hoa ngày tết khi tàn cuộc chơi, chủ đầu tư giữ lại các loại hoa có giá như lan, thu hải đường… đem về nhà vườn dưỡng để dùng cho các cuộc triển lãm sau. Chỉ thải ra những chậu hoa cúc, hoa đồng tiền, soi nhái… rẻ tiền, không cần tốn sức chăm tiếp. Để tránh cảnh người dân chen chúc Hoa ở vườn Tao Đàn vất đi sau Tết nhặt nhạnh các chậu hoa nhìn chướng

cũng vô tư lắm, đó là một cành đào nhỏ chứ không phải lớn. Tôi vẫn vô tư cầm chụp ảnh với suy nghĩ rất chủ quan. Sau đó tôi đi về đến đường bê tông thì gặp một tốp thanh niên đi xuống. Lúc này có một thanh niên nói với tôi rằng: Chị ơi, ở đâu mà chị hái hoa đào như thế? Tôi nói, chị ở xa lắm em à, chị rất thích hoa đào…”.

Trời ơi, ai cũng thích hoa, ai cũng muốn bẻ một cành cầm tay chụp hình cho đẹp thì chắc trên đời này không còn chỗ nào sót một nụ hoa cả. Công chức cấp cao của cơ quan về pháp

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

mắt, thì Đường hoa Nguyễn Huệ cho công nhân dọn dẹp vào đêm khuya vắng vẻ khi không còn khách vãn cảnh qua lại. Còn ở Tao Đàn, sau triển lãm Hội hoa Xuân, các chậu hoa được vất chất đống dưới đất trước khi xe rác đến, người dân được tự do nhặt mang về nhưng cũng rất ít người đến lấy bởi hoa không có giá trị cao và sau một mùa tết, ai nấy đều đã trở nên bội thực với hoa.

Biến của công thành của riêng đã trở thành thói quen bình thường mà chẳng ai thấy kỳ cục chút nào cả.

Dù sao cướp hoa vẫn còn coi là... nhẹ khi nhiều vụ mang của chung tiền tỷ đổi thành của riêng rẻ mạt vài đồng. Ở Biên Hòa, hơn hai mươi nắp hố ga của cống thoát nước bị mất. Vì vậy con đường trở nên nham nhở, rác mau chóng tràn xuống làm tắc cống và người đi đường dễ bị lọt cống.

Từng có nhiều vụ trời mưa, người đi đường lọt cống bị nước cuốn tử vong không những chỉ với trẻ em mà còn người già. Vụ khác, bờ kè gần trăm tỷ ở phía nam sông Đăk Bla (Kon Tum) trong thời gian dài đã bị phá hàng trăm tấm lan can, hàng trăm tấm nắp cống bê tông bị đập nát nhằm mục đích lấy... sắt vụn. Đành chịu thua luôn, cho dù biết rõ ràng kẻ trộm là người dân thiểu số, trẻ em

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

7 5

VIẾTToronto TỪ SÀIthoibao.com GÒN và thiếu niên lấy sắt chỉ để bán... phế liệu đâu có bao tiền. Chẳng ai canh giữ nổi 24/24 tiếng khi việc phá hoại đa số diễn ra ngoài giờ hành chính, chủ yếu là ban đêm và các ngày cuối tuần. Thủ phạm vì thế vẫn nhởn nhơ, khi nào cần ít tiền cứ ra đập kè sẵn sắt đấy gỡ lấy một ít về bán. Vụ khác nữa ở Kiên Giang, hai anh bảo vệ mấy chục lần lấy trộm hơn ba tấn gạch chì ngăn phóng xạ giá khoảng bảy tỷ đồng, mang bán phế liệu ba chục ngàn mỗi ký! Rồi ngư dân cắt cả ngàn tấn cáp quang trên biển mang đi bán dĩ nhiên cũng với giá phế liệu.

Kết quả không lạ khi vô số “tặc” ra đời: cát tặc, vàng tặc, đất tặc… mặc tình khai thác tài nguyên như chỗ không người.

Hà nội khốn khổ vì vườn hoa bên hồ Gươm bị hàng ngàn người chen lấn, giẫm nát không thương tiếc trong đêm giao thừa.

Dân đi ngang qua hồ Gươm không khỏi sửng sốt, khi thấy nhiều luống hoa tươi đẹp mới được trồng đã bị giẫm nát không thương tiếc, có chỗ còn bị “san phẳng”, “nghiền” nát bét chỉ sau vỏn vẹn một đêm. Nếu không có vài bông hoa còn sót lại, người ta nghĩ đây chỉ là luống đất vừa được nện chặt chứ không phải là vườn hoa điểm tô cho thành phố. nhiều chậu hoa thì bị “bốc hơi”,

76

để lại những khoảng trống hoác. Ước tính thiệt hại hàng trăm triệu đồng. Có năm, hoa ở hồ Gươm bị bẻ, năm khác lại bị bê... đem về nhà, năm nữa thì hoa bị giẫm nát hết. Cứ sau những dịp lễ lạt lớn tụ tập đông người, việc dẫm nát, , bứt phá, lấy trộm… đã thành thông lệ.

Mặc dù bây giờ hoa cỏ được trồng nhiều hơn xưa. Giá cũng không đắt lắm để hầu hết mọi người đều có thể chơi hoa nhưng không vì thế mà lòng tham kém đi. Hoa vẫn được tận tình chiếu cố bằng mọi cách mà kể ra thật xót xa.

Nếu không mang về cất làm của riêng thì cũng thể hiện quyền sở hữu bằng cách dày đạp khoái trá.

Thiên hạ tìm về miền quê, vùng cao để thưởng thức hoa đồng cỏ nội: hoa cải trắng, oải hương ở ngoại thành Hà Nội, tam giác mạch ở Hà Giang, cải vàng ở Mộc Châu…

Lúc đầu chỉ là dân đi du lịch bụi đi ngang qua cánh đồng thấy đẹp bèn ghé vào chụp ảnh đưa lên phây.

Rồi thành phong trào, thiên hạ nườm nượp diện váy, áo… kéo đến cánh đồng hoa để tăng thêm bộ sưu tập ảnh. Rồi thành phong trào, nơi nào có đồng hoa, vườn hoa… đều có người kéo tới, không phải ngắm hoa mà là chụp hình.

Nhiều chủ vườn trồng cải, trồng

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

Bờ kè sông Đăk Bla gần trăm tỷ bị đập phá

hoa không nhằm để bán mà cuối cùng biến thành khu du lịch, thu tiền cho bạn trẻ vào chụp ảnh. Ôi thôi nhiều kiểu tạo dáng, nào là giơ hai ngón tay “hi”, nào cong người thành hình trái tim, nào kiểu đám cưới, và cuối cùng bò xoài ra rạp nát cả khóm hoa để lấy kiểu nằm ngắm sao…

Một số người sau khi trả từ mười đến ba mươi ngàn tiền vé chụp hình bèn mang tâm lý “Mất tiền mua mâm phải đâm cho thủng”. Lăn lê bò toài

sao cho nát cả vườn, cho xứng đáng, cho “lời” so với tiền vé. Thế là sau vài buổi khách vào chụp hình, vườn hoa tan tác như qua cơn bão… tới nỗi có vườn đã phải hốt hoảng đóng cửa cấp kỳ.

Thì đã nói của chung vốn có nghĩa không là của ai. Hễ người này lấy làm của riêng được, người khác cũng có quyền. Có gì lạ mà ỏm lên dữ vậy!

SGCN

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

7 7

MỘT VÒNG QUA MẠNG Toronto thoibao.com

Boeing bắt đầu bị đòi bồi thường Vụ rớt máy bay khiến 157 người thiệt mạng ở Ethiopia hôm 10/3 là tai nạn thứ hai trong vòng chưa đầy 5 tháng, liên quan đến loại máy bay 737 MAX 8 do Boeing của Mỹ sản xuất.

Cho đến nay, phía Boeing và Cục hàng không liên bang Mỹ khẳng định các máy bay 737 dòng MAX vẫn an toàn và không có ý định ngừng bay.

Thượng viện Mỹ đã lên kế hoạch tổ chức các phiên điều trần sau hai vụ tai nạn nghiêm trọng liên quan tới 737 MAX 8, không chỉ trấn an hành khách mà còn đảm bảo rằng hàng không Mỹ vẫn "an toàn nhất thế giới".

Thông tin đó, tuy vậy, đã khiến hãng hàng không lớn thứ tư châu Âu là Norwegian Air "nổi giận", yêu cầu Boeing phải bồi thường vì toàn bộ đội bay 18 chiếc 737 MAX của hãng đã phải ngừng khai thác sau tai nạn.

78

Bất chấp phần lớn các hãng hàng không trên thế giới công bố hủy thỏa thuận mua hoặc đình chỉ khai thác dòng máy bay Boeing 737 MAX, hãng hàng không lớn nhất Nigeria Air Peace ngày 13/3 thông báo không có kế hoạch hủy hợp đồng mua 10 chiếc 737 MAX 8 mà hãng này đã ký trước đó với Boeing.

Giám đốc truyền thông Nigeria Air Peace Chris Iwarah nhấn mạnh sẽ không công bằng nếu đưa ra bất cứ bình luận hay quyết định gì trong lúc cuộc điều tra vẫn chưa có gì rõ ràng.

Nhiều nước và hãng bay, bao gồm Trung Quốc - quốc gia chiếm tới 1/3 số lượng 737 MAX đang hoạt động trên toàn thế giới - đã yêu cầu các hãng hàng không ngừng khai thác loại máy bay này.

Theo Hãng tin Reuters, Cơ quan hàng không dân dụng Thái Lan ngày 13/3 đã đình chỉ tạm thời việc

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019

Chiếc máy bay Airlines Boeing 737 Max 8 gặp nạn của của Ethiopian cũng giống kiểu máy bay này

sử dụng dòng máy bay Boeing 737 MAX 9 trong 7 ngày, bắt đầu từ ngày 14/3. Tính đến hôm 13/3, 45 quốc gia đã đóng cửa không phận với tất cả các máy bay thuộc dòng 737 MAX. Khởi đầu từ Singapore, danh sách đã được nối dài bởi Úc, Hong Kong, Ai Cập, Lebanon (Li Băng), Việt Nam, Ấn Độ... Điều này khiến các hãng bay phải đổi máy bay nếu muốn tiếp tục khai thác đường bay qua không phận các nước và vùng lãnh thổ nêu trên.

Thiệt hại nặng nề nhất có lẽ là các hãng có đội bay phụ thuộc vào 737 MAX, chẳng hạn như China Southern

Airlines với 22 chiếc đã phải "nằm đất" toàn bộ.

Dù chiếc Boeing 737 MAX 8 bị rơi do Mỹ sản xuất, nhưng hãng Ethiopian Airlines lại đang muốn gửi các hộp đen đến "một quốc gia thân cận ở châu Âu" để phân tích. Trả lời phỏng vấn đài CNN ngày 13/3, giám đốc điều hành Ethiopian Airlines, ông Tewolde GebreMariam, cho biết việc gửi hộp đen đến châu Âu để phân tích dữ liệu sẽ tiện hơn Mỹ, dựa trên khía cạnh quan hệ gần gũi của hãng này và tốc độ phân tích. 

Toronto t h o i b a o . c o m

16/03/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2622

7 9

Toronto thoibao.com

80

Issue 2622 | thoibao.com | THỜI BÁO | 16/03/2019