Toronto 2638 part 1

SATURDAY

THE VIETNAMESE NEWSPAPER - www.THOIBAO.COM

ISSUE 2638

THỨ 7 MAY 11 2019

R

PUB Agreement N0 40009120

Ảnh: online

Toronto thoibao.com

2

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

3

Toronto thoibao.com

4

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

TIN CANADA Toronto

MUÏC LUÏC QUAÛNG CAÙO ACCOUNTING - KẾ TOÁN

Kim Hoa Lưu Mây V.Nguyễn-CPA,CA TaxCare Luân Lê CPA TNC Accounting & Tax

61 21 99 19

ASTROLOGER - BÓI TOÁN

Maruthi Astrologer-T.Ramji 78 Phong Thủy Gia Đạt La 51

ATTORNEY AT LAW - LUẬT SƯ

Huong Law Office 97 Lang-Mckee-Sobirov Law Firm 117 Lily Nguyễn Trần 115 Phan Tấn Thiện 35 Trương Tấn Hùng 17

AUTO BODY - GLASS - REPAIR 187 Weston Auto Repair ACME Auto Centre Active Green+Ross Auto AMC Auto Mechanic Highlight Auto Collision Nhien Phat VN Auto Omega Auto Body Paul’s Auto Service Rutherford Transmission TACH Automotive Vina Auto Repair

53 50 71 39 27 75 39 71 55 69 9

AUTO SALES - BÁN XE

Ken Shaw Lexus 4 Northwest Lexus 77 Number 7 Honda 83 Ready Honda 37

BEAUTY SALON - TMV, UỐN TÓC

Lăng Skin Care 6 Mỹ Hương 87 Polly’s Nails 125 Young & Beauty Spa 103

DENTIST - NHA SĨ

Hoàng Bảo-Châu Sophia Nguyễn Thanh Nhàn Phạm Tiến Lộc Phí Thịnh Long Sharon Nguyễn Tom Mạnh Nguyễn Trần Công Minh Trần Hiếu Liêm Trương Văn Bé Văn Xuân Hội Võ Châu Bảo

37 1 10 1 95 61 24 1 1 31 1

DENTURIST - PHÒNG RĂNG GIẢ Timmy Nguyễn

125

EMPLOYMENT - TUYỂN NGƯỜI

Connect Staffing Serv. 109 Explore Employment Agency 87

FINANCIAL - TÀI CHÁNH

All Debt Solutions 57 Bế Minh Đức 61 Billy Triệu-Công Triệu 21 Goldhar & Associates 105 Linh Nguyễn 93 Nancy Truong 51 Phong (Vincent) Su 49 Phượng Cao 1 Robert Huynh 12 Sasha Trang Võ 55 Ted Ang-RBC Mortgage 25 Tommy Ly 63 Vicky Tan 42 Vy Nguyễn 81

FUNERAL - NHÀ QUÀN

Mai Táng Quốc Tế-SCI

127

FURNITURE - BÁN BÀN GHẾ Green Furniture Hyatt Furniture Club P & S Furniture Paramount Furniture Ulti - Matt Inc.

4 48 37 55 69

HEARING AIDS - TRỢ THÍNH

Lifetime Hearing Centre 76 Trợ Thính Life Care Hearing 77

HERBALIST - ĐÔNG Y

Amida Life Man Of Iron 60 Amida Life-Slim Body Green Coffee 60 Bài Viết Amida Life Acai Berry 82 Châm Cứu Đông Y 99 dShopping-SureMeal 78 Hoa Đà-Tôm Khô Lousiana 119 Y Sĩ Lưu Bình 45

INSURANCE - BẢO HIỂM

Bành Ngọc Muội-Ampex Đăng Nguyễn Hà (Janet) Trần Hoàng Nga Jennifer Phương Nguyễn Lợi Nguyễn - Allstate

17 45 44 11 31 29

Lynn (Phụng) Lâm 23 Mai Phương Trần-Able Ins. 97 Nga (Ivory) Nguyễn 121 Nguyễn Mỹ Linh 41 Steven Hiền Trần 69 Sương Phan 121 Tany Thanh Le Ly 51 Thắng Đỗ 53 Trần Diệu Trinh 64 Trần Thiện 44 Trương Phát Tài (Tony) 111 Vy To 14

JEWELLERY - TIỆM VÀNG

Alena Fine Jewellery DT Jewellery KC Kim Cuong Tiệm Vàng Thành Đạt

18 65 29 63

LEGAL - PHÁP LÝ

Bond Legal Services 46 Injury Claims Network 160 Lá Phong Immigration 53 Le Immigration 91 VP Di Trú-Tư Vấn Du Học 118

MONEY EXCH - CHTIỀN - NGOẠI THƯƠNG Kim Phượng Video Mini Cash Mart Sexy Nails

41 17 65

OPTICAL - MẮT KIẾNG

ABC Optical 45 BT Optical 47 Fresh Eyes Optical 101 TN Optical 99 Vina Vision Optical 153 You & Eye Optical 79

OPTOMETRIST - ĐO MẮT

Chánh Ngô Lý Gia Khương Vũ Thuỳ Oanh

75 45 99

PHARMACY - NHÀ THUỐC TÂY J.C. Pharmacy Lily Pharmacy Nam Pharmacy Wellcare Pharmacy I.D.A.

49 97 9 17

PHYSIOTHERAPIST - TRỊ LIỆU V. LÝ

Foot Specialist-Lương.T.Ái 41 Orthotic Comfort Inc. 16

PRINTING - NHÀ IN

Forever Printing & Signs

19

PRIVATE ANNOUNCEMENT TANG SỰ, HỶ SỰ

C/T- “Huỳnh Thị Bạch Lang” 140 C/T- “Lê Quảng Trị” 141 P/U- “Huỳnh Chăng” 139 P/U- “Nguyễn Thế Lạc” 136 P/U- “Nguyễn Thế Lạc” 137 P/U- “Trần Văn Phú” 139

PUBLIC ANNOUNCEMENT THÔNG BÁO CĐ

dShopping-All Products 133 dShopping-LeSean Products 132 dShopping-Mủ Trôm Vĩnh Hảo 28 DV Sắc Màu Tình Yêu 155 ĐNH TB 2019-Giải Thưởng 156 ĐNH Thời Báo 2019 158 Lời Cảm Ơn (1)-Nhà Thuốc Đức Hội 112 Lời Cảm Ơn (2)-Nhà Thuốc Đức Hội 125 Phiếu Đặt Mua Báo Dài Hạn 127 Saigon’s Night-Hè Sang 154 Show Tình Cha 135 Tech Solutions 134 Thời Báo New Media 106 Thông Báo 75 UNO IP TV Box 102

REAL ESTATE - ĐỊA ỐC

Ann Vương 90 Brian Quang Lâm 59 Châu Dũng (Jimmy) Trần 115 Châu Đoàn Ân 84 Danny Huy Nguyễn 11 Dean Trần 33 Dzung Lily Trần 23 Đức Dũng Nguyễn 17 Hiếu Hồ 112 Hồ Trọng Bích 25 Hứa Tấn Khánh 34 Huỳnh Hữu Tỷ 93 Jason Ang 16 Jimmy Hoàng Lê 52 John Nguyen 7

Johnny Phan-Vy Nguyễn 80 Keng Pham 19 Khánh Ly Trần 42 Kim Hien Nguyen 26 Lê Quốc Tuấn 8 Mark Tran 13 Mike Phan 95 Nancy Nguyễn-Thọ Lê 109 Nguyễn Bá Thành 113 Nguyễn Viết Tốn 21 Phan Chánh Nghĩa 111 Phú Nguyễn 22 Phước Tạ 73 Quang Nguyễn 39 Sam Mcdadi-Tracy Nguyễn 102 Sơn Nguyễn-Huy Nguyễn 15 Suzy Phương Nguyễn 35 Thanh Phạm 23 Tiến Nguyễn 9 Trần Hùng (Jim) 20 Trans Asian 6 Tuấn Văn 13 Việt Nguyễn 91 Wendy Uyên Lê 33 William Nguyễn 93 Zin Nguyễn 73

RESTAURANT-CAFE

Bánh Cuốn Thanh Trúc 61 Bún Bò Huế 13 Chay Hoa Đăng 96 Cơm Bún Phở Việt 117 Cơm Phở Thế Kỷ 16 Cơm Tấm 168 36 Dynasty House Seafood 31 Hủ Tiếu Nam Vang Hồng Phát 67 Nhà Hàng Bò 7 Món 67 Phở An 2 88 Phở Ao Sen 65 Phở Challenge 123 Phở Chay 88 111 Phở Con Bò 43 Phở Friendly 18 1 Phở Lam 63 Phở Linh 15 Phở Mì Việt Hoa 68 Phở Mỳ Tân Ký 117 Phở Queen City 87 Phở Tiến Phát 67 Phở Tiến Thành 11 Phở Trúc Lâm 118 Phở VExpress 160 Phở Việt Express 71 Phở Việt Nam/Phở Toronto 129 Phở Weston 63 Phố Xưa 67 Picko Lime Cuisine 87

SERVICES - DỊCH VỤ

B2A Learning Center 34 Bus Tours Phục Vụ CĐ 121 Co-op Tiêu Dao 96 Dạy học:TTGD Hùng Vương 19 Sunlight Window Film 125 Van Group - Du Học 43 Viet Link Communication 25

SIGNS - BẢNG HIỆU

New Signs & Services

93

SUPERMARKET - SIÊU THỊ

Bến Thành 107 Btrust Supermarket 157 Nations Fresh Foods 131 Oceans Fresh Food 3

thoibao.com

Số người vượt biên giới xin tỵ nạn ở Canada tiếp tục tăng cao

Theo những tin tức loan báo hôm thứ tư ngày 8 tháng 5, thì Canada đang gặp khó khăn trong việc đối phó với nạn những người vượt biên giới Hoa Kỳ bất hợp pháp qua Canada xin tỵ nạn.

Với chính sách bài ngoại, ngăn cản di dân của chính quyền tổng thống Trump, số người vượt biên giới,

qua Canada xin tỵ nạn ngày càng tăng.

Trong bản tường trình công bố hôm thứ ba ngày 7 tháng 5, ông Sylvain Ricard, chánh hậu kiểm liên bang cho biết là với số người tỵ nạn ngày một đông, việc cứu xét hồ sơ xin tỵ nạn của những người này có thể kéo dài trong 5 năm, kể từ khi họ nộp đơn cho đến khi đơn được cứu xét.

Việc trì trệ này cũng sẽ làm tốn kém rất nhiều cho công quỹ, vì theo luật thì một khi một người nộp đơn xin tỵ nạn ở Canada, thì chính quyền liên bang có nhiệm vụ phải nuôi nấng họ, cho họ những tiện nghi nha y tế, cho con cái của họ đi học cho đến khi có quyết định là thâu nhận họ hay không?

Rất nhiều những người tỵ nạn bị bác đơn, nhưng họ tìm cách trốn tránh và các cơ quan an ninh cũng chẳng có nhân lực mà truy tầm.

Trong bản ngân sách vừa công bố, chính quyền liên bang dự trù sẽ phải bỏ thêm 1.2 tỷ dollars cho các chi phí đón tiếp nuôi nấng những người xin tỵ nạn. u

Bà Mạnh Vãn Chu sẽ phải ra tòa về việc có thể bị dẫn độ qua Hoa Kỳ Hôm 8 tháng 5, tòa thượng thẩm tỉnh bang British Columbia nhóm họp để ấn định những phiên tòa sắp tới, trong việc mà chính quyền Hoa Kỳ muốn dẫn độ bà Mạnh Vãn Chu qua Mỹ.

Bà Mạnh, là giám đốc tài chánh của công ty viễn thông Huawei, đã bị cơ quan an ninh Canada bắt giữ, khi máy bay chở bà Mạnh tạm đáp xuống phi trường Vancouver,

trong chuyến bay đến Mễ Tây Cơ.

Bà Mạnh bị bắt giữ theo lời yêu cầu của cơ quan an ninh Hoa Kỳ, vì chính quyền Hoa Kỳ đã cáo buộc công ty Huawei đã vi phạm lệnh cấm vận của Hoa Kỳ đối với Ba Tư, khi công ty Huawei bán những thiết bị viễn thông có cơ phận nhập cảng từ Mỹ cho Ba Tư. u

Bà Mạnh Vãn Chu

SUPPLIER - ĐẠI LÝ CUNG CẤP

Buffalo Cook Ware 49 Cowry Cabinets 130 Jessica Nail Supplies 2 Monument Direct 127 Nina Nail Supplies 13 Nurture Growth Bio Fertilizer 135 Pacific Range Hood 85 Piano Depot 20 Sakura Turbo Hood 89 TJ Home Medical Equipment 109

TAILOR - TEXTILE - NHÀ MAY Cash One Hour Cleaners

TRAVEL - DU LỊCH

Advance Travel & Tours Hai Van Travel K & K Travel Agency Transcontinent Travel Vietnam Travel Centre Vikit Tours

VIDEO STORE - TIỆM BĂNG Châu Video

70

29 65 95 21 56 28 70

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

5

TIN CANADA Toronto thoibao.com

Một phụ nữ Canada may mắn:

Được chọn trong số 250 ngàn người, được 3 tháng nghỉ hè miễn phí

Bà Helena Weren

Trong số trên 250 ngàn người nộp đơn, một phụ nữ ở thành phố Toronto là một trong 5 người may mắn được chọn, và sẽ đến ở tại một làng ở nước Ý Đại Lợi, trong suốt 3 tháng hè sắp đến và mọi chi phí ăn ở đều có người lo cho.

Bà Helena Weren, 45 tuổi ở thành phố Toronto là một trong 5 người may mắn sẽ đến sống 3 tháng hè tại làng Grottole, nước Ý.

Khoảng 280 ngàn người nộp đơn xin từ khắp mọi nơi trên thế giới như Hoa Kỳ, Á Căn

6

Đình, Mễ Tây Cơ, Ấn Độ...

Ngôi làng Grottole ở Ý đã được Liên Hiệp Quốc công nhận là một di sản thế giới, a UNESCO World Heritage Site, có dân cư ngày càng thưa thớt: hiện nay dân số trong làng chỉ còn 300 người và có trên 600 căn nhà bỏ trống không người ở.

Năm người may mắn đến ngôi làng này, sẽ được học tiếng Ý, học cách trồng trọt, học cách nuôi ong, học làm nghề nông và học cách nấu ăn theo kiểu Ý.

Sau đó họ sẽ là những hướng dẫn viên cho những du khách đến thăm làng.

Bốn người may mắn khác là Pablo Colangelo, 36 tuổi một kỹ sư điện toán ở xứ Á Căn Đình, Anne Tachado, 24 tuổi, một nhiếp ảnh gia người Phi Luật Tân sinh sống ở thành phố Melbourne, Úc Đại Lợi, ông Remo Sciubba, 62 tuổi một người Tô Cách Lan và ông Darrell Pistone, 61 tuổi, nguyên là một lính cứu hỏa ở thành phố New York. u

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Những cư dân coi trọng việc bảo vệ môi trường Những cử tri ở thành phố Nanaimo, tỉnh bang British Columbia vừa đi bầu trong cuộc bầu cử bổ sung dân biểu liên bang hôm thứ hai ngày 6 tháng 5 vừa qua, và họ đã bầu lên một người đại diện thuộc đảng Xanh. Ông Paul Manly của đảng Xanh đã được bầu, qua mặt những ứng cử viên của các đảng Tân Dân Chủ, Tự Do và Bảo Thủ. Đây là dân biểu liên bang thuộc đảng Xanh thứ nhì, được bầu vào hạ viện, sau bà thủ lãnh đảng này.

Việc cư dân tỉnh bang

B.C. bầu lên một dân biểu thuộc đảng Xanh, chỉ sáu tháng trước ngày có cuộc bầu lại toàn bộ dân biểu liên bang, cho thấy có những thay đổi của cử tri: họ bắt đầu chú trọng hơn trong lãnh vực bảo vệ môi trường.

Theo nhận định của các quan sát viên chính trị thì kết quả cuộc bầu cử vừa qua ở thành phố Nainamo là một tiếng chuông cảnh tỉnh cho các chính đảng ở Canada, nhất là hai đảng Tự Do và Bảo Thủ, là họ cần phải có những chính sách bảo vệ môi trường. u

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

7

VIỆT NAM Toronto thoibao.com

Nông sản Việt Nam xuất sang Nhật bị nhiễm thuốc vượt mức quy định

Nhật Bản sẽ kiểm tra các mặt hàng nông sản nhập cảng từ Việt Nam và sẽ kiểm tra 100% các lô hàng của những công ty xuất khẩu nông sản Việt Nam vi phạm vượt mức thuốc bảo vệ thực vật theo quy định của Nhật.

Truyền thông trong nước, vào ngày 8 tháng 5 dẫn thông tin vừa nêu từ Cục Bảo vệ thực vật, thuộc Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn.

Cơ quan này cho biết Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi

8

Nhật Bản thông báo trong vòng 4 tháng đầu năm 2019 đã phát giác nhiều lô hàng nông sản của Việt Nam bị nhiễm lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt quá giới hạn cho phép, bao gồm một số các mặt hàng rau, nấm Fukurotake và trái thanh long.

Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản cho biết sẽ áp lệnh kiểm tra đối với mặt hàng nông sản xuất cảng từ Việt Nam trong thời gian tới, đặc biệt sẽ kiểm tra 100% lô

hàng của các công ty đã bị phát giác vi phạm.

Nhật Bản là thị trường lớn thứ 4 nhập nông sản Việt Nam trong năm 2018, chiếm gần 3% thị phần, tương đương 114 triệu USD. Vào ngày 6 tháng 5, Bộ Công Thương Việt Nam công bố thông tin Liên Minh Châu Âu- EU vừa từ chối hoặc cho giám sát 17 lô hàng nông sản và thủy sản của Việt Nam do không đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn vệ sinh thực phẩm. 

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Nói Tổng-Chủ Trọng chết, Trưởng khoa Trường Chính Trị bị cách chức Ông Lê Hữu Thuận, trưởng Khoa Lý Luận Mác- Lê Nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, phó bí thư chi bộ, trường Chính Trị Trần Phú tại Hà Tĩnh bị đình chỉ chức vụ và hoạt động chuyên môn với lý do viết trên tài khoản Facebook cá nhân là ông tổng bí thư kiêm chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã chết.

Tr u y ề n t h ô n g t r o n g nước ngày 9 tháng 5 dẫn phát biểu của Ông Nguyễn Trọng Tứ, phó hiệu trưởng Trường Chính Trị Trần Phú tại Hà Tĩnh về quyết định vừa nêu.

Tin cho biết vào tối ngày 4 tháng 5, trên tài khoản Facebook cá nhân của ông Lê Hữu Thuận với tên Út Hữu có đăng đoạn với nội dung ‘mọi người cứ thắc mắc sao ông Nguyễn Phú Trọng không có mặt ở lễ

tang ông Lê Đức Anh?’.

Trả lời cho thắc mắc này là ‘ơ hay, ông ấy đã ngỏm rồi, lấy mô mà ra nữa.’

Nội dung này bị cho là bịa đặt, xúc phạm đến lãnh đạo đảng và nhà nước.

Tin nói thêm rằng sau đó, Facebooker Út Hữu còn tiếp tục có những bình luận bị cho là xuyên tạc sự thật.

Và Ban Chấp hành đảng bộ Trường Chính Trị Trần Phú tiến hành cuộc họp bất thường để xử lý ông Lê Hữu Thuận về việc này. 

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

9

Toronto thoibao.com

10

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

11

VIỆT NAM Toronto thoibao.com

Sinh viên Huỳnh Đức Thanh Bình sau 10 tháng bị giam vẫn chưa được gặp luật sư Sinh viên Huỳnh Đức Thanh Bình, người bị bắt gần trọn 10 tháng, vẫn chưa được cơ quan tiến hành tố tụng cho gặp luật sư tham gia bào chữa dù Luật tố tụng quy định việc này phải hoàn thành trong 24 giờ.

Luật sư Nguyễn Văn Miếng hôm 9/5 cho biết: “Tôi gửi qua đường bưu điện. Tôi yêu cầu lên thẳng Viện trưởng Viện Kiểm sát vào ngày hôm qua thì có lẽ hôm nay bên Viện Kiểm sát nhận được, rồi văn thư họ chuyển đến tay Viện Trưởng thế nào thì tôi cũng không rõ lắm.”

Vẫn theo Luật sư Miếng, sau khi nhận được hồ sơ đầy đủ thì trong vòng 24 giờ thì cơ quan tiến hành tố tụng thông báo việc bào chữa xem luật sư có đủ điều kiện tham gia bào chữa cho bị can, bị cáo đó hay không, nếu đủ thì coi như ông được công nhận, nếu thiếu thì họ nói ông bổ sung hoặc nói ông không đủ điều kiện và không cho tham gia.

Luật sư Nguyễn Văn Miếng là người được bà Nguyễn Thị Huệ - mẹ của bị cáo Huỳnh Đức Thanh Bình mời bào chữa cho sinh viên này.

Huỳnh Đức Thanh Bình sinh ngày 14/7/1996, bị bắt vào ngày 07/7/2018, hiện

12

đang bị tạm giam tại Trại tạm giam Cơ quan An ninh điều tra - Công An Tp. HCM, trong vụ án mà cơ quan chức năng nói với thân nhân là “Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân” do ông Michael Phương Minh Nguyễn ở Hoa Kỳ và những người cùng nhóm thực hiện.

Theo Luật sư Nguyễn Văn Miếng, ông đã nhiều lần làm thủ tục ghi danh bào chữa cho sinh viên Huỳnh Đức Thanh Bình tại cơ quan an ninh điều tra, nhưng bị phía cơ quan này từ chối quyền tham gia bào chữa, không đúng với luật định.

Hiện tại, Luật sư Nguyễn Văn Miếng cho biết đang tiếp tục chờ thư trả lới từ phía Viện Kiểm sát Nhân dân TPHCM. Sinh viên Huỳnh Đức Thanh Bình, sinh năm 1996, hiện ngụ tại TPHCM, bị khởi tố và tạm giam với cáo buộc tham gia tổ chức gọi là ‘Quốc Nội Quật Khởi’, hoạt động nhằm lật đổ chính quyền theo điều 109 Bộ Luật Hình sự Việt Nam. Anh Huỳnh Đức Thanh Bình bị bắt cùng cha là ông Huỳnh Đức Thịnh, và ông Michael Phương Minh Nguyễn, facebooker Trần Long Phi, Facebooker Quốc Báo. 

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Chiến hạm Úc đến hải cảng Cam Ranh Hôm 7 tháng 5, khu trục hạm HMAS Newcastle và hải vận hạm HMAS Canberra của hải quân hoàng gia Úc Đại Lợi đã cập bến Cam ranh.

Hai tàu chiến với trên 800 thủy thủ đã đến Cam Ranh trong chuyến viếng thăm Vệt Nam kéo dài trong 4 ngày.

Chuẩn tướng Richard Owen, tư lệnh hạm đội 661, nói “Chuyến thăm nhằm tăng cường quan hệ giữa hải quân hai nước, góp phần thúc đẩy quan hệ hợp tác toàn diện giữa hai quốc gia.”

Chuyến thăm của Hải quân Úc nằm trong khuôn khổ hoạt động Nỗ Lực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương

2019 (IPE), được Úc tổ chức tại một số nước trong khu vực như Sri Lanka, Ấn Độ, Malaysia, Thái Lan, Singapore, Indonesia, và Việt Nam nhằm tăng cường hợp tác quốc phòng trong khu vực, hướng đến một khu vực an ninh và hòa bình, xây dựng các quan hệ đối tác đa phương, song phương...

Trong thời gian lưu lại Khánh Hòa, thủy thủ đoàn sẽ, tham gia các hoạt động thể thao với sĩ quan của Hải quân Việt Nam; nói chuyện với các học sinh ở thành phố Nha Trang và tham gia chương trình văn nghệ cộng đồng. 

HMAS Canberra

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

13

CHUYỆN BÊN NHÀ Toronto thoibao.com

Những kẻ tự mình đánh mất tương lai ĐOÀN DỰ ghi chép

BÁC SĨ VIẾT THƯ THÚ TỘI NGAY TẠI HIỆN TRƯỜNG GIẾT VỢ Ngày 10/9/2018, Công an tỉnh Cao Bằng cho biết đang tạm giữ Triệu Văn Hải (42 tuổi) để làm rõ hành vi giết vợ là chị Đặng Thị Hiếu (30 tuổi). Cảnh sát cũng đang tiếp tục tìm kiếm thi thể chị Hiếu.

Theo cảnh sát, ngày 31/8, anh Triệu Văn Hùng (em ruột của BS Triệu Văn Hải) thấy nhà anh trai ở phường Sông Hiến (thành phố Cao Bằng) khóa cửa, im lặng bất thường nên trèo lên sân thượng, theo lối cửa của cái tum phía trên cầu thang để xuống.

Trong nhà, đồ đạc bị xáo trộn, giường và phòng vệ sinh có nhiều vết máu. Anh Hùng tìm thấy một quyển sổ tay trên bàn ăn, trong đó có bức “tâm thư” của anh trai để lại. Trong thư, BS Hải viết rằng, kể từ khi lấy chị Hiếu hồi tháng 4 - 2018, vợ chồng thường xảy ra xích mích. Bởi vậy, ông ta đã giết vợ và cũng xác định chính mình sẽ chấm dứt cuộc đời từ

14

Căn nhà của BS Hải, nơi Hải sát hại chị Hiếu

đây. Cuối thư, BS Hải gửi lời xin lỗi mẹ rằng mình đã phụ công ơn nuôi dưỡng của mẹ lo cho mình ăn học trong hoàn cảnh khó khăn trở thành một bác sĩ như ngày nay.

Anh Hùng kinh hoàng, không hiểu tính mạng anh mình và chị dâu ra sao nên bèn chạy về nhà báo cho mẹ biết

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

rồi gọi điện thoại báo công an.

Sau 8 ngày lùng sục, tối 7/9/2018 công an tỉnh Cao Bằng đã tìm thấy BS Hải tại Hà Nội, còn xác chị Hiếu thì vẫn chưa thấy.

BS Hải cho biết, trưa 30/8/2018, hai vợ chồng xảy ra to tiếng, trong lúc bực tức dẫn đến xô xát, Hải đã

đẩy vợ ngã đập đầu xuống sàn gạch khiến chị Hiếu bị thương nặng, bất tỉnh. Hải sợ vợ sẽ chết, không thể cứu chữa được nên bèn bóp cổ vợ cho chết hẳn rồi kéo xác vào trong nhà tắm, lau các vết máu trên mình vợ, quấn bông băng cẩn thận cho máu khỏi dây ra rồi cho xác vợ vào trong bao tải. Xác dài hơn cái bao, đầu và nửa thân mình phía trên ló ra ngoài, Hải bèn lấy thêm một chiếc bao tải khác tròng vào cho kín rồi khâu chỗ nối của hai chiếc bao lại với nhau. Đến đây, nhân viên điều tra ngắt lời: “Khâu bao tải thì phải có kim lớn và loại chỉ lớn. Như vậy anh đã chuẩn bị sẵn nên mới có các thứ đó trong nhà?”. Hải biết mình nói lỡ nhưng không trả lời được.

Nhân viên điều tra lại hỏi: “Sau đó anh uống rượu và viết thư xin lỗi mẹ?’. “Vâng”. “Cuối cùng thì anh phi tang xác chị Hiếu ở đâu? Anh nói thật đi để chúng tôi tìm kiếm, đem xác chị ấy về cho gia đình họ

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

15

CHUYỆN BÊN NHÀ Toronto thoibao.com

Hiện trường vụ án mạng. (Người đứng chống tay là anh Hùng, em BS Hải)

mai táng”. Hải cho biết đến khoảng gần nửa đêm, anh ta dùng xe gắn máy chở bao tải đến cầu Sông Mãng (phường Đề Thám, thành phố Cao Bằng) ném xuống sông. Hôm sau, Hải lấy chiếc xe máy của vợ đem đi bán được 11 triệu đồng rồi dùng xe máy của mình bỏ trốn. “Anh không sợ xác chị Hiếu sẽ nổi lên người ta khám phá ra?”. “Không, tôi nghĩ rằng tôi sẽ tự tử”. “Hừ, ai cũng nghĩ giết người xong sẽ tự tử. Nhưng mười người thì đến bảy, tám người vẫn sống dù có tự tử hay không”.

Vết trượt dài của một bác sĩ

Theo các nhà chức trách địa phương, Hải tốt nghiệp trường y tế

16

trung cấp (tức ngạch y tá), công tác tại Bệnh viện huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng. Sau khi kết hôn với một nữ giáo viên và có hai con, Hải xin được học “đôn cấp” (còn gọi là học “liên thông”) tại Đại học Y Dược Hà Nội. Sau 3 năm, Hải tốt nghiệp, trở về Cao Bằng làm bác sĩ từ 6 năm nay.

Trong thời gian này, tuy có vợ đấy nhưng Hải gian díu với một phụ nữ khác tên Đặng Thị Hiếu, làm việc tại Sở Nông nghiệp tỉnh Cao Bằng.

Gia đình thường xảy ra xích mích, cô giáo - người vợ chính thức của Hải – ghen tuông, thường bị Hải đánh đập, chịu không nổi nên đã 3 lần nộp

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

đơn ra tòa xin ly dị. Năm 2014, toà cho hai người ly hôn và vợ Hải được quyền nuôi 2 con với trách nhiệm cấp dưỡng của Hải.

Sau khi ly hôn với vợ, tháng 4/2018 Hải cưới người phụ nữ mình đã gian díu tên Đặng Thị Hiếu, rồi mua đất, xây nhà kèm theo phòng khám bệnh bên cạnh tại thành phố Cao Bằng Dù mới lấy nhau được mấy tháng song giữa hai người cũng thường xảy ra cơm không lành canh không ngọt.

Chị Hiếu đang có ý định xin chuyển công tác sang một huyện khác sinh sống để tránh người chồng “không thể chiều nổi” thì bị Hải sát hại như đã nói trên.

Hải đã bị bắt chờ ngày ra toà và người ta đã tìm thấy xác chị Hiếu.

SINH VIÊN ĂN CƯỚP LẦM NHÀ CON GÁI CỦA TƯỚNG CÔNG AN Chủ nhật, 18/11/2018. – Lê Đình Kiên là sinh viên được học bổng, du học tại Trung Quốc. Nghỉ hè, cậu về nhà chơi cho thoải mái để làm tiếp luận án thi tốt nghiệp Thạc sĩ Kinh tế (Master of Economics). Do bố mẹ hay cãi nhau, gia đình lộn xộn, Kiên muốn có tiền mua nhà cho mẹ ở riêng ra để khỏi bị bố “bắt nạt”. Anh ta mua các hung khí, đem về cất giấu rồi mang theo, trèo vào một căn biệt thự để ăn cướp. Không ngờ đó là nhà con

gái của một tướng công an và anh ta bị bắt. Lỗi này tất nhiên là tại anh ta song một phần cũng tại ông bố hay uống rượu, đánh bạc, luôn luôn hạch tiền vợ. Chỉ ít lâu nữa, trình xong luận án Thạc sĩ Kiên sẽ học lên Tiến sĩ Kinh tế (PhD of Economics) vì cậu học giỏi, lại biết tiếng Hoa do tự học từ lâu, được học bổng tức là không phải đóng học phí mà chỉ cần tự “lao động” kiếm ăn ở TQ để đi học mà thôi. Thật đáng tiếc cho cậu sinh viên đã thương mẹ một cách dại dột này!...

Suốt phiên xét xử tại TAND Thành phố Hà Tĩnh, Lê Đình Kiên (26 tuổi, địa chỉ thường trú tại phường Thạch Linh, TP.Hà Tĩnh) liên tục khóc, cúi đầu thừa nhận vì tình thương mù quáng của mình nên đã dại dột đi ăn cướp, đẩy gia đình vào nỗi bi quan không thể cứu chữa.

Trên các ghế trong hội trường, nhiều người thân thở dài, tiếc nuối cho cậu thanh niên học thức cao, chỉ vì suy nghĩ nông cạn mà vướng vòng lao lý, coi như chấm dứt tương lai.

Trông Kiên khá đẹp trai, vóc dáng khoẻ mạnh, mắt đeo kính cận, nét mặt đầy vẻ u buồn, ân hận. Cậu khóc và khai đang học năm cuối Thạc sĩ Kinh tế tại Trung Quốc (VN còn gọi là Cao học, thường là 4 năm, sau đó sẽ học lên Tiến sĩ). Mỗi lần về thăm nhà, thấy bố và mẹ thường xảy

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

17

CHUYỆN BÊN NHÀ Toronto thoibao.com

Lê Đình Kiên

ra mâu thuẫn nên cậu rất buồn và thương mẹ. Đầu óc cậu nảy ra ý định đi ăn trộm, ăn cướp để có tiền mua nhà, đưa mẹ đi nơi khác ở, không ở với bố nữa.

Kiên khai, cuối năm 2017, cậu từ Trung Quốc về nhà ăn Tết, đồng thời cũng được nghỉ để làm luận án thi tốt nghiệp. Xe đò Trung Quốc ngừng tại cửa khẩu Lạng Sơn. Cậu xuống xe, trình giấy tờ xong bèn vào chợ Tam Thanh mua một cuộn dây dù loại lớn dùng để leo trèo, đèn pin và một con dao nhọn. Về đến nhà ở Hà

18

Tĩnh, Kiên tiếp tục đi sắm thêm quần áo sậm màu, khăn che mặt, giày thể thao, cất giấu trong nhà chờ cơ hội ra tay… ăn trộm!

Tuy phải lo làm luận án Cao học (bằng tiếng Hoa, đôi khi chú thích thêm tiếng Anh) nhưng đầu óc Kiên vẫn nghĩ đến chuyện đi ăn trộm. Có những hôm Kiên đi bộ, lang thang khắp Thành phố Hà Tĩnh để tìm mục tiêu. Khi qua Khu Đô thị Sông Đà, thấy một ngôi biệt thự sang trọng có vẻ giàu có. Ngoài lề đường đậu một chiếc xe nhà màu trắng, trong

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

gara lại có một chiếc xe khác cũng màu trắng, tất cả trông còn mới tình.

Gần với biệt thự về phía bên phải có những hàng cây có thể leo lên được để quan sát, còn hàng rào sắt chung quanh biệt thự cũng đơn giản, có thể trèo vào được. Kiên quyết định sẽ “ăn trộm” biệt thự này. Chàng mắc ăn học ở bên Trung Quốc, ít khi về nhà nên không biết rằng đó là ngôi biệt thự mới xây cất được ít lâu nay của gia đình chị Trần Hà Quy, con gái ông Trần Công Trường, thiếu tướng công an, phó Cục trưởng Cục An ninh mạng thuộc Bộ Công an, đang làm việc tại Hà Nội nhưng thường cũng hay vào công tác tại Hà Tĩnh và nhiều nơi khác.

Khoảng 2 giờ đêm 9/5/2018, Kiên đem theo hung khí, mặc quần áo sậm màu, đi giày ba ta, đội mũ, đeo khăn bịt mặt, rồi trèo qua hàng rào sắt, xuống sân nhà chị Quy. Kiên tìm cách mở cửa biệt thự để vào bên trong, song các cánh cửa rất chắc chắn, không thể mở được. Hắn bèn kiên nhẫn kiếm chỗ có bóng tối ở đầu hành lang, ngồi chờ ở đó. Đến khoảng 5h30, trong nhà có tiếng lạch cạch rồi chị Nguyễn Thị Thuận (người giúp việc) mở cửa.

Kiên xông tới, kề mũi dao nhọn vào cổ họng chị Thuận, khống chế, bắt phải đưa vào gặp chủ nhà.

Đến đây, chủ tọa ngắt lời, hỏi: “Tay đang có dao, nếu chị người làm hay nhà chủ chống cự thì bị cáo sẽ hành động như thế nào? Giết người ta à?”.

Kiên thưa: “Bị cáo không nghĩ tới điều đó. Khi gặp chủ nhà tức chị Quy, bị cáo chỉ nói với chị: “Chị cứ yên tâm, tôi đang cần tiền, chỉ muốn lấy tiền rồi đi ngay chứ không muốn làm hại ai cả”. Chị Quy nói nhà có đồng nào thì gửi vào ngân hàng hết chứ đâu có tiền. Bị cáo hỏi: “Thế hai chiếc xe trong gara là xe của ai?”.

Chị Quy nói: “Xe của bố mẹ hai bên cho chứ chúng tôi mới xây nhà, làm gì có tiền”. Bị cáo giơ con dao lên: “Còn lại bao nhiêu chị đưa hết ra đây.

Tôi lấy xong sẽ đi ngay, không làm hại chị”.

Chị Quy mở tủ, lấy ra một xấp giấy 500 ngàn, nói là 170 triệu đồng. Nhận xong số tiền đó, bị cáo phát hiện ra trong góc phòng có chiếc két sắt, bèn yêu cầu chị Quy mở ra. Thấy trong két có cuốn sổ tiết kiệm gửi ngân hàng nhiều tiền, bị cáo đề nghị chị đi rút về. Chị nói: “Trong một ngày chỉ rút được không quá 100 triệu đồng».

Bị cáo nói: “Trăm triệu cũng được, chị đi rút đem về đây”.

Chủ toạ hỏi: “Nếu chị Quy đi, bị cáo sẽ làm cách nào kiểm tra được chị?”. Kiên thưa: “Bị cáo đưa cho chị Quy một chiếc điện thoại và nói:

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

19

CHUYỆN BÊN NHÀ Toronto thoibao.com “Chiếc điện thoại này có cài phần mềm giám sát và kết nối FaceTime.

Nó chuyển về toàn bộ hình ảnh việc chị đi rút tiền. Nếu chị tắt máy hoặc báo cảnh sát thì tôi sẽ giết cả 4 con tin đang bị giữ trong nhà của chị”.

Chủ toạ hỏi: “Bốn con tin đó gồm những người nào?”. Kiên trả lời: “Dạ thưa, gồm hai đứa con của chị Quy, bố chồng chị và người giúp việc”. “Chồng chị Quy đi đâu sao không có ở nhà?”. “Dạ thưa bị cáo không rõ, hình như anh ấy đi công tác xa”.

Chị Trần Hà Quy có mặt trên ghế nhân chứng cùng với bố chồng và người làm công tên Nguyễn Thị Thuận, bèn nói đỡ: “Thưa quý toà, nhà tôi làm trong Bộ Ngoại giao, đang đi công tác với phái đoàn ra nước ngoài nên không có mặt ở nhà.

Tôi xác nhận tất cả những điều bị cáo Lê Đình Kiên vừa khai đều đúng sự thật. Y không tỏ ra là một tên cướp nguy hiểm và cũng không làm điều gì xúc phạm đến chúng tôi”. Đoạn, chị trình bày thêm: “Khi nghe bị cáo đề nghị tôi ra ngân hàng rút tiền còn y ở nhà canh giữ các con tin, tôi rất mừng. Mặc dầu tôi cũng hiểu chút ít về điện thoại cài phần mềm giám sát và có kết nối FaceTime, nó sẽ chuyển hình ảnh về cho bị cáo rất cặn kẽ nhưng tôi cũng có thể lợi dụng

20

được”. Rồi chị kể tiếp: “Lúc đến ngân hàng sau đó ghi phiếu xin rút 100 triệu đồng, tôi nhìn chăm chăm vào mặt nhân viên ngân hàng, đưa mắt ra hiệu ngầm cho anh ta để ý rồi tay trái làm bộ giữ miếng giấy, tay phải ghi số điện thoại của bố tôi vì biết hiện ông đang có mặt tại cơ quan công an Hà Tĩnh, cùng với dòng chữ: “Bố về

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

ngay, nhà con có cướp” rồi đưa cho anh nhân viên ngân hàng. Anh ta hơi ngạc nhiên, coi kỹ tấm phiếu rồi chợt hiểu và nhanh trí nói: “Chị muốn rút 100 triệu đồng, số tiền hơi lớn nên tôi phải vào xin ý kiến giám đốc. Chị vui lòng chờ một lát…”. “Vâng”. Thật ra anh ta vào nói sơ với ông giám đốc rồi gọi cho bố tôi theo số điện thoại

đã ghi. Ngay lập tức, bố tôi kêu hai cận vệ đi cùng rồi mọi người khống chế, bắt bị cáo ngay tại nhà tôi một cách mau chóng”.

Tại phiên xử, ông Trường cùng hai nhân viên cận vệ lấy lý do phải về Hà Nội, xin phép vắng mặt. Về phía gia đình Lê Đình Kiên thì có mẹ bị cáo và một số bà con họ

Ngôi biệt thự của gia đình chị Trần Hà Quy

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

21

CHUYỆN BÊN NHÀ Toronto thoibao.com

Kiên khóc vì căm hận mình ngu dại

hàng nhưng ai cũng buồn, có nhiều người khóc, không ai nói được lời nào. Trước khi toà nghị án, chị Quy đứng lên xin toà giảm nhẹ hình phạt cho Kiên để anh ta còn có cơ hội sửa chữa lỗi lầm.

Vị chủ toạ nói: “Bị cáo học thức cao, được học bổng du học điều đó rất hiếm, nếu thương mẹ thì phải chờ học xong, đi làm kiếm tiền nuôi mẹ.

Bây giờ thì tiền không có, tương lai cũng không, toà sẽ nhân nhượng, giảm thiểu hình phạt nhưng cái gì cũng phải căn cứ theo pháp luật, không thể khác hơn được”.

Cuối cùng, Kiên bị toà tuyên án 7 năm tù giam về tội “âm mưu cướp

22

tài sản”. Kiên rất buồn, bị còng tay đi theo hai người cảnh sát tư pháp ra xe bít bùng còn bà mẹ thì ngất xỉu.

CHỒNG VIỆT ĐÁNH VỢ VIỆT Ở NHẬT BẢN, CẢ HAI BỊ ĐUỔI VỀ NƯỚC Người Việt ra nước ngoài xuất khẩu lao động, học tập hay làm việc, nếu không nắm vững được luật pháp nước sở tại có thể sẽ chuốc cho mình những hậu quả khôn lường. Báo chí trong nước đa số đều đăng câu chuyện xung đột giữa hai vợ chồng người Việt (người chồng có visa với nghề nghiệp là kỹ sư; vợ có visa với lý do theo chồng), khiến họ phải rời

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Nhật Bản trong nước mắt, chuyện do một Việt kiều ở Nhật kể lại.

Một hôm vợ chồng họ cãi nhau, người chồng đánh vợ, vợ chạy ra đường. Tình cờ có một người đàn ông dắt chó đi dạo, thấy chị vợ hớt hải chạy từ trong nhà ra, ông ta bèn gọi điện thoại cho cảnh sát. Chưa đầy 10 phút sau, cảnh sát tới và dẫn cả hai về đồn để lấy lời khai.

Từ tối hôm ấy vợ chồng bị cách ly, sống riêng. Một tháng sau, anh chồng bị cơ quan xuất nhập cảnh Nhật thông báo không gia hạn visa cho hai người được do cơ quan cảnh sát và Viện kiểm sát báo lên là hai người vi phạm pháp luật về cuộc sống gia đình. Hai vợ lẫn chồng bị trục xuất về nước một cách lãng xẹt.

Lúc gặp nhau trong Viện kiểm sát để trình bày, hai vợ chồng khóc hết nước mắt cả hai tiếng đồng hồ. Phía Viện kiểm sát, họ để mặc cho hai vợ chồng khóc thoải mái suốt thời gian đó, cuối cùng họ hỏi đã khóc xong chưa để họ đánh văn bản tiếp.

Hai vợ chồng trình bày nghe thảm lắm. Chị vợ bảo: “Anh ấy chẳng đánh em bao giờ cả. Hôm ấy là lần đầu tiên anh ấy định đánh, em chạy ra ngoài chút xíu để anh ấy hết nóng rồi sẽ trở lại, vậy mà sự việc lại ra như thế đây.

Các ông làm ơn bỏ qua, sau này hễ có chuyện gì em cũng sẽ không làm cho anh ấy nóng giận”.

Người của Viện kiểm sát lạnh tanh: “Tôi hiểu và thông cảm cho chị, nhưng luật pháp nó như vậy thì biết thế nào. Thôi chịu khó về Việt Nam rồi tìm đường qua lại”. Điều đáng nói, anh chồng mới sang được 2 năm, tốn phí 170 triệu đồng chưa trả hết nợ, bây giờ bị buộc phải về nước chỉ vì chị vợ khi khai ở đồn cảnh sát đã lỡ ký vào biên bản thừa nhận là mình bị chồng đánh.

Qua vụ này mọi người mới thấy luật lệ ở Nhật rất nghiêm ngặt, không thể có chuyện xính xái được. Ở Việt Nam mình, nhiều ông rượu vào là về đánh vợ, thậm chí bố vợ vào can cũng bị đánh luôn chứ chẳng kiêng nể ai cả. Ở Nhật, dạy con cũng phải ngó trước ngó sau, ra nơi công cộng lỡ tay đánh con mà hễ có ai quay phim lại thì bị tước quyền nuôi con chứ chẳng phải chuyện vừa.

Tại Nhật Bản bạo lực bị cấm ngặt và bị xử rất nghiêm khắc trong bất cứ trường nào. Ra quán nhậu hoặc lúc gây gổ nhau, mấy gã đàn ông dù hùng hổ đến mấy cũng chẳng anh nào dám ra tay trước, hễ động tay chân là sẽ bị “nhúp” ngay trong khi anh kia khôn ngoan cứ ỳ ra mặc cho mình đánh. ĐOÀN DỰ

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

23

Toronto thoibao.com

Chuyện bên lề trong buổi “Chiều họp mặt với Thủ tướng Justin Trudeau” Trong buổi gây quỹ cho đảng Tự do Canada, , do Ủy ban Yểm trợ đảng Tự Do tổ chức, hôm 01/05 từ 5 giờ chiều đến 7 giờ 30 tối, tại Mississauga Convention Centre, 75 Derry Rd W., Mississauga có những sự kiện đáng ghi nhận: 1/Trong khi hơn 250 ủng hộ viên chào đón Thủ tướng Trudeau lần đầu tiên đến với Cộng đồng người Việt, có một nhóm nhỏ mặc áo khoác màu vàng, mang máy phát thanh cầm tay, biểu tình ở cổng vào hội trường Mississauga Convention Centre. Áo khoác màu vàng được những người xuống đường chống chính phủ Pháp mặc vào tháng 11 năm ngoái, từ đó lan rộng ra các nước khác, và được những người biểu tình sử dụng như một biểu tượng để phản đối chính chính sách của chính quyền đương nhiệm.

Trong diễn từ mở đầu buổi gặp gỡ lần đầu tiên giữa thủ lãnh đảng cầm quyền với Cộng đồng người Việt,

24

Thủ tướng Trudeau nói: “ Một số quý vị chắc đã ghi nhận có vài người phản đối ở bên ngoài lối ra vào hội trường. Đó là việc bình thường.

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

(Biểu tình) đó là một phần quan trọng trong việc thể hiện quan điểm chính trị và chia sẻ cảm xúc cá nhân”.

“Chúng ta may mắn được sống trong một đất nước mà mọi công dân

đều có quyền tự do biểu đạt tư tưởng, và trình bày trực tiếp với các nhà lãnh đạo chính trị mối quan tâm của chính họ”, ông Trudeau nhấn mạnh.

Phát biểu của Thủ tướng nhận được nhiều tràng pháo tay tán thưởng. Có thể vì cử tọa liên trưởng đến tình trạng người dân trong nước bị bịt miệng ở quê nhà.

2/ Thủ tướng Trudeau, trong diễn từ nói với cử tọa, đã đề cập đến sự kiện “Cộng đồng người Việt khi đến định cư ở Canada, đã đối diện với những thử thách, khó khăn, mang theo hành trang nhỏ nhoi nhưng hy vọng lại lớn lao và trong nhiều năm qua đã làm việc tận lực để xây dựng cộng đồng, vì thế hệ con cháu và đất nước Canada. Đó cũng là câu chuyện của đất nước chúng ta. Xuyên qua nhiều thế hệ, hàng thế kỷ qua, những người từ các nơi khác đã đến đây đóng góp cho sự phát triển của Canada”.

Sau khi Thủ tướng Trudeau trình bày các thành quả đảng Tự do đã đạt

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

25

Toronto thoibao.com được như giảm thuế cho tầng lớp ông Donald Trump hay Kim Yong trung lưu, gia tăng phúc lợi cho trẻ Un. Thủ tướng Justin Trudeau của em, đầu tư vào hạ tầng cơ sở, cơ quan chúng ta rất đặc biệt. Tôi còn nhớ 5 CMHC giảm tiền lời nợ thế chấp nhà năm trước khi tôi gặp ông Trudeau cho người mua nhà lần đầu, giảm lần đầu tiên, tôi đã hỏi ông Trudeau thuế tiểu doanh nghiệp…, không khí "Ông đến đây để làm gì? Một người hội trường sôi động với phát biểu của đẹp trai như ông nên đến Hollywood MC nhà văn Nguyễn Ngọc Ngạn: để đóng phim." Ông Trudeau đã nói “Trong chính trường, chúng ta với tôi: "Tôi muốn làm một cái gì đó không thấy nhiều người đẹp trai. quan trọng hơn cho Canada".

Chúng ta chỉ thấy những người như Ông đã trả lời tôi với giọng nghiêm

26

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

túc và chân thành, và khuôn mặt của ông lúc đó khiến tôi tin vào lời nói của ông. Thực sự trong 4 năm qua, ông Trudeau đã làm không chỉ một điều gì đó mà rất nhiều điều chúng ta tin là tốt và quan trọng cho đất nước này. Đó là lý do tôi có mặt ở đây tối hôm nay.

Tôi là một cao niên đã 75 tuổi.

Tôi cũng là một người rất bận rộn

và cũng lười. Nhưng tôi tự nhủ rằng mình phải đến đây để nói vài lời: Ông Thủ tướng! Ông còn con đường dài để đi. Và ông có sự hỗ trợ của tôi trong tất mọi phương diện!”

Thủ tướng Trudeau đã cám ơn và bày tỏ sự cảm kích đối với lời nói chân tình của nhà văn Nguyễn Ngọc Ngạn. u

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

27

Toronto thoibao.com

28

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

29

CHUYỆToronto N CUỐthoibao.com I TUẦN

Tưởng gì chớ!

B

ữa thứ Tư, trong lúc ngồi nhâm nhi ly cà phê Tim Horton’s cù ng và i ông bạn già ở cái “mon” gần nhà (đúng tập tục của mấy ông già vô công rồi nghề nhưng rỗng túi ở các thành phố lớn của Canada), nhóm của KG nghe mấy ông Tây bàn kế bên bàn tán um sùm.

Căng lỗ tai ra mà nghe, đồng thời ngó lên cái TV bự treo trên tường, bọ n nầ y hiể u lõ m bõ m là họ đang say sưa với vụ cô vợ già (hơn chồng 3 tuổ i) củ a ông hoà ng em Harry mới sanh.

Một ông bạn trong nhóm cắc cớ đặt câu hỏi như vầy: “Đố bạn chớ mấy con gà mái và các bà vợ vua, vợ hoàng tử Ăng lê khác nhau chỗ nào?”

Biết là ổng hỏi mánh, nhưng mấy cái sọ – có cả cái sọ gà, bắt đầu sói, chậm lụt, chấp nhận chào thua cho chắc ăn. Ổng trả lời vầy: “Khi bọn gà mái đẻ, chúng cục tác um sùm. Khi các bà vợ vua, vợ hoàng tử Ăng lê sanh, người ta rùm beng!”

Thiệt vậy, từ đầu tuần tới nay – mà nói cho trúng từ nhiều tháng nay, báo chí và TV đã (mà chắc còn thêm cả tháng nữa sẽ còn) tràn ngập chuyện chị Meghan, vợ của ông hoàng em Harry sanh con trai.

Họ dù ng nhữ ng lờ i lẽ dao phay búa tạ để mô tả. Tỷ như tạp chí trên mạng The Mother viết vầy: “Cái bầu được nói tới nhiều nhứt trong lịch sử gần đây đã làm ra lịch sử bữa nay, khi Meghan Markle, Nữ công tước Sussex, lâm bồn và sắp làm mẹ….”

Một ông mõ đang rao bên ngoài lâu đài Windsor rằng cậu con trai đầu lòng của Hoàng tử Harry vừa ra đời Hình: Alastair Grant /AP

30

KÝ GIẢ XÓM GÀ

Trước đó, cái giới tánh của nhơn vật hoàng gia sắp sửa ra đời được giữ kín như bí mật quốc phòng, không biết đực hay cái, bởi “cặp vợ chồng vương giả nầy đã tuyên bố họ muốn giữ cái đó làm chuyện bất ngờ.”

Tới cái chỗ nàng Meghan đập bầu cũng được giữ kín tới giờ phút chót, mọi người đua nhau đoán… mò, dựa trên nhữ ng gì đượ c giớ i thông tấ n mớm cho: hổng biết cổ sanh ở nhà hay ở bịnh viện (chữ mới trong nước là “nhập viện”, nghe thấy ghê!)

Rồi tới vụ đặt tên nữa chớ.

Nghe nói rằng mấy tay trùm cá độ ở bên Anh đã làm việc mệt nghỉ để phục vụ những trự mê hoàng gia mà cũng mê cờ bạc luôn.

Những cái tên được đoán, và đổ nhiều tiền vô không phải là đoán mò mà dựa trên những cách truyền thống mà hoàng gia Anh cát lợi trước nay vẫn xài để đặt tên con nít hoàng gia.

Cái tên được nhiều người đặt cá nhứt là Albert (theo tên chồng bà cố tổ , nữ hoà ng Victoria), rồ i Arthur (một ông vua ngày xưa), Philip (cho vui ông cố chú nhóc) và Spencer (để tưởng nhớ bà nội Diana) …

Nhưng rồi có lẽ trự trúng cá sẽ hốt bộn, bởi Harry và Meghan đã chọn cho ông con trưởng nam của họ cái tên Archie (first name thôi nghen), tên đầ y đủ là Archie Harrison Mountbatten-Windsor. (Ngườ i ta phân tách cái tên đó như vầy: Archie không phải là tên tắt của Archibald, mà là hai vợ chồ ng khoá i Archie, vậy thôi; Harrison là con của Harry; Mountbatten Windsor dĩ nhiên là họ củ a chú nhỏ . Theo cá c nhà hoà ng gia học, thì khi lấy cái họ nầy, Harry và vợ không muố n cho con mì nh mang một tước hiệu nào của hoàng gia hết. Hội đồng Cơ mật Anh cát lợi hồi năm 1960 đã ra một tuyên bố nói rằng họ Mountbatten-Windsor dành cho các con cháu nam giới của Nữ hoàng không có danh hiệu, tước vị nào. (Là con đầu lòng của một công tước, Archie có thể trở thành Earl of Dumbarton (Tử tước), một trong các tước vị của Harry, hoặc Lord Archie Mountbatten-Windsor).

Việ c công bố tên củ a ông nhó c được đưa ra chiều thứ Tư, cùng với một tấm hình của Hoàng tế Phillip, Nữ hoàng Elizabeth chụp chung với hai vợ chồng Harry, Meghan, bà mẹ

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Ông bà cố Philip và Elizabeth, cha Harry, mẹ Meghan và chú Archie Hình: Instagram Sussexroyal

vợ Dorie Ragland, và đương nhiên, ông nhóc Archie. (Điều đau khổ, bảo đảm, là không có mặt ông Markle, ông già vợ củ a Harry. Tộ i nghiệ p, ông già vợ của hoàng tử bị hất hủi từ hồi đám cưới tới giờ!)

Trở lại với nhóm “già rảnh” ở cái mall nghen, KG hoàn toàn đồng ý với ông bạn đã đưa ra câu đố.

Nhìn mấy cái hình trên báo, mấy khúc phim trên tivi, thấy nhiều người toe toét cười, ăn bận diêm dúa đổ ra đường nhảy múa, cửa tiệm treo bảng “It’s a boy!” mà thấy chán ngán!

Vớ i KG, chuyệ n chỉ đá ng trầ m trồ khi chị Meghan sanh ra mộ t... con rồng, cỡ như cô nàng Daenerys trong loạt phim truyền hình “Game of Thrones” làm mưa làm gió tám năm nay trên tv.

Tưởng gì chớ ...It’s just a boy! (chỉ là một thằng cu!)

Ngày nào trên trái đất nầy không có cả triệu đứa con nít ra đời, trong số đó ít ra cũng phân nửa là con trai.

Vậy mà cũng rùm lên.

Chắc tại mấy anh nhà báo đói tin, thiếu bài, chán chọc ghẹo, giễu cợt anh Đô Nam Châm?

NGON NHÀO VÔ COI! Chắ c bạ n có nghe vụ hồ i thá ng trướ c đã có nướ c hăm he sẽ khai chiến với Canada?

Nướ c hăm là Phi luậ t tân, và ngườ i hăm là anh tổ ng thố ng du đãng Duterte.

Thiệ t khổ . Mang tiế ng là mộ t “cường quốc” (G7 chớ bộ... đồ bỏ sao!), lóng rày, Canada bị hết nước nầy tới nước khác coi như sợi dây thun, lúc nào muốn búng thì búng.

Nào là anh trùm khăn rằn Mohamed Bin Salman xứ Ả rậ p Saudi, anh Tà u phù Tậ p Cẳ ng Binh, anh bạ n “vàng”sát vách Đô Nam Châm, rồi nay tới anh Phi lấc cấc Duterte.

Anh Duterte gây gổ với Canada là do vụ mấy cái công-tê- nơ rác mà một công ty tư nhơn ở Canada gởi sang Phi từ cách đây hơn 5 năm.

Tổng cọng có 103 cái công tê nơ.

Trên giấ y tờ , hà ng ở trỏ ng ghi là “nhựa plastic để tái chế”. Nhưng khi mấy anh Phi mở ra, họ thấy trong một số công-tê- nơ có rác. Rác nhà, bao ni long và nhiều thứ rác khác không thể nào gọi là vật liệu tái chế được.

Tỷ như... tã của người lớn!

Sau khi Phi phản đối, Canada đã đồng ý nhận “hàng” về, nhưng cái công ty ship ba thứ đồ quỷ nầ y ra nước ngoài, trong đó có Phi, cứ tàn tàn câu giở.

Nay, Duterte không lầu bầu mà cáu kỉnh, lớn tiếng với... dân Phi (chắc để show là mình ngon): “Gây lộn với Canada chơi. Tui sẽ tuyên bố khai chiến với họ.” Ảnh ra lịnh cho thuộc cấp: “Đưa cái đồ quỷ đó lên một chiếc tàu rồi tui sẽ báo với Canada rằng rác của you đang trên đường hồi hương. Hãy tổ chứ c tiế p đó n ...hoà nh trá ng (ở đây từ hoành tráng dùng trúng chỗ nghen, nguyên văn cùa Duterte là a grand reception.) Nếu muốn you nuốt luôn đi.”

Nó i cho công bằng, anh Duterte quạu cũng phải, Bởi chịu gì nổi 69 cái công tên nơ thúi hoắc (phía Phi đã “xử lý” xong mấy chục cái) nằm ở hai cá i cả ng gầ n thà nh thị trong nhiều năm trời, xứ Phi không phải là

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

31

CHUYỆToronto N CUỐthoibao.com I TUẦN nơi đất rộng người thưa như Canada.

Trong lúc đó, phía Canada cứ cù cưa cù nhày.

Cầ n nhớ rằ ng trong hai chuyế n đi Phi năm 2015 và 2017, ông Thủ tướng Tí điệ u Justin Trudeau củ a Canada dân chúng, giới thông tấn và các giới chức xứ nầy quay như dế về vụ nầy. (Điều kỳ cục, khó hiểu là mặc dầu phía Canada đã đồng ý nhận về từ lâu nay, nhưng vẫn chưa nhúc nhích tiến hành hồi hương mấy thùng rác.

Lý do đưa ra là “giấy tờ chưa xong.”

Và cũng khá kỳ cục là các hãng thông tấn Canada, mặc dầu có tay nghề tìm kiếm thông tin, vẫn không thấy nêu tên cái công ty gây ra cớ sự. Và ông Trudeau hồi năm 2015, ổng lại còn nói theo luật, Canada không có cách nào để buộc công ty cà chớn đó phải giải quyết mấy cái thùng rác thúi đó.

Rồi tới năm 2017, ổng lại nói “về lý thuyết”, Canada có thể làm một cái gì đó. Hổng hiểu).

Tin giờ chó t cho hay Bộ Môi trường và Biến đổi khí hậu Canada đã chịu trách nhiệm mướn một công ty để hồi hương số rác đó – nghe nói về Vancouver, và sau đó “xử lý” nó ở Canada.

Nhưng cũng cần nói vô mặt anh Duterte về chuyệ n hăm he (anh chà ng nầ y khoà i hăm he, nhưng

cũng dễ nhanh chóng xuống nước, mới đây, ảnh đã còn dám hăm luôn cả Tập Cẳng Binh nữa) rằng: “Ngon thì nhào vô!”

Theo hãng thông tấn Huê kỳ Fox News (hãng mà ông Dô Nam Châm khoá i nhứ t, hã ng thông tấ n duy nhứ t ở Huê kỳ chưa bị ổ ng kêu là “fake news”) và chí nh tờ bá o The Philippines Star thì nếu uýnh Canada, Phi sẽ ôm đầu máu.

Cả hai cơ quan thông tấn nầy đều

dẫn dữ kiệu của trang web Global Firepower (tạm dịch là Hỏa lực thế giới) một trang web uy tín mỗi năm đều đưa ra bảng sắp hạng 137 quốc gia, dựa trên tiềm lực khả năng chiến tranh trên đất liền, trên biển và trên không với vũ khí quy ước.

Trên bảng nầy năm 2019, Huê kỳ đứng nhứt, kế đó là Nga rồi tới Tàu.

Canada xếp hạng 21 trong khi Phi ở tuốt luốt hàng thứ 64.

So sá nh tương quan lự c lượ ng,

Duterte hăm tuyên chiến với Canada

MỘT VÒNG QUA MẠNG

thấy như vầy: máy bay: Canada có 384 cá i, Phi có 171 cá i; xe tăng, Canada 80, Phi 18, xe bọc sắt Canada 2000, Phi 530, tàu chiến Canada 12 khu trụ c hạ m, 4 tà u ngầ m, 12 tà u bảo vệ duyên hải, 9 tàu tuần duyên.

Hải quân Phi: 3 khu trục hạm, 10 hộ tống hạm, 55 tàu tuần, 16 tàu đổ bộ và 10 tàu phụ.

Về ngân sá ch quố c phò ng, hà ng năm Canada chi 22.2 tỷ đô la, Phi chi 3 tỷ.

Thế mạnh duy nhứt của Phi là đông dân hơn!

Trên tờ The Phillipines Star, ông Jose Custodio, một nhà quân sử học kiêm phân tích quốc phòng, nó i thẳ ng rằ ng ông tổng thống Phi đã đưa ra những tuyên bố tào lao, lớn lố i để cho vui nhữ ng ủ ng hộ viên khờ khạo của ổng. Nếu uýnh nhau, xứ Lá phong sẽ nhanh chóng quất sụm lực lượng Phi. Ổng Custodio giễu rằng “Cứ cho là cái bữa mà cuộc xâm lăng Canada diễn ra ông Duterte không cáo bịnh thì lực lượng vũ trang hiện đại của Canada sẽ ăn gỏi bất kỳ lực lượng viễn chinh nào được Philippines gửi tới Canada mà vẫ n cò n dư đạ n để đánh chìm chiếc jet ski mà Duterte sẽ cỡi tới.”

KÝ GÀ

Quanh chuyện cá voi trắng nghi là “gián điệp của Nga” đi lạc

Sát hại dã man đồng hương, bà trùm ma túy gốc Việt lãnh án

Truyền thông Na Uy những ngày qua rộ lên thông tin về một chú cá voi trắng được tìm thấy ở vùng biển nước này. Điều đáng nói là, con cá voi này đeo trên cổ một chiếc vòng có khắc dòng chữ “thiết bị từ St.Petersburg” (Nga) và rất thân thiện với con người giống như từng được tiếp xúc và trải qua huấn luyện với con người.

Nhiều người cho rằng, con cá voi trắng này có thể đã thoát ra từ một trại huấn luyện quân đội của Nga. Ông Audun Rikardsen, một giảng viên đại học ở Na Uy, cho rằng con cá voi có thể thuộc một đơn vị hải quân của Nga ở Murmansk.

Tuy nhiên, thông tin mới nhất đăng tải trên báo Fiskeribladet lý giải rằng, đây có thể chỉ

Theo Đài ABC, trùm ma túy Ngô Thị Dung (44 tuổi) và thủ hạ là Kevin Lý (27 tuổi) vừa bị tuyên án mỗi người 40 năm tù giam tại Úc vì sát hại 2 đồng hương trong vụ án gây chấn động vào năm 2013.

T h ẩ m p h á n G e o ff r e y Bellew cho rằng vụ giết người mang tính chất “dã man và tàn nhẫn”, dựa trên kết quả khám nghiệm tử thi một trong 2 nạn nhân là Nguyễn Thanh Sơn. Cả hai bị cáo sẽ thụ án với thời gian không được hưởng ân xá là 30 năm.

Theo Đài SBS, bà trùm Dung thuê Sơn bào chế ma túy đá tại một nhà xe ở Canley Vale ở vùng ngoại ô Sydney, bang New South Wales.

Sau khi xảy ra vụ trộm, bà trùm nghi ngờ Sơn nên điều động một nhóm thành viên trong đó có cả Kevin Lý dụ dỗ Sơn trở lại căn nhà ngày

32

là chú cá voi được huấn luyện nhằm mục đích giải trí và trị liệu cho những trẻ em gặp vấn đề về sức khỏe thần kinh.

Morten Vikeby, một cựu phóng viên của Fiskeribladet, cho biết ông từng viết những bài báo về các chú cá voi được huấn luyện cho mục đích trị liệu ở khu vực gần biên giới giữa Nga và Na Uy năm 2008. Ông tin rằng, chú cá voi được tìm thấy mới đây ở Na Uy có tên gọi là Semion mà ông từng gặp.

Từ thời cổ đại, động vật đã được sử dụng làm nguồn lực đáng kể cho hoạt động thu thập thông tin. Liên Xô được cho là đi đầu về ý tưởng nuôi, huấn luyện và sử dụng hải cẩu, sư tử biển và cá voi trắng với nhiều mục đích khác nhau.

Năm 1967, Liên Xô mở chương trình huấn luyện cá heo tại một căn cứ hải quân ở Sevastopol. Đến năm 1991, chương trình đã nuôi hơn 100 con cá heo Hắc hải, hải cẩu, sư tử biển và cá voi trắng. Cá heo đã được huấn luyện để phục vụ mục đích quân sự, bởi tầm nhìn xa, khả năng ẩn náu, và trí nhớ tốt.

Chương trình huấn luyện động vật biển trên kết thúc vào những năm 1990. Mặc dù vậy, một báo cáo năm 2017 nói rằng, hải quân Nga dường như đã nối lại chương trình huấn luyện này. 

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

hôm sau. Sơn đã đi cùng bạn gái là Đỗ Thị Kim Liên đến ngôi nhà theo hẹn.

Theo lời công tố viên Ken Gilson, một nhân chứng kể lại Sơn đã bị siết cổ bằng ống nước cho đến chết. Bạn gái của Liên cầu xin tha mạng nhưng cũng đã bị sát hại bằng cách bịt gối lên mặt cho nghẹt thở.

Thi thể của Sơn được tìm thấy tại đường Antwerp ở Bankstown, tuy nhiên thi thể của Liên mãi đến 9 tháng sau mới được phát giác tại West Hoxton. Hơn 3 năm sau, các nghi phạm mới bị bắt. 

Trùm ma túy gốc Việt Ngô Thị Dung

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

33

LĂNG KÍNH ĐỜI TorontoCUỘC thoibao.com

Lòng mẹ và Tình con

H

ình ảnh người mẹ đối với dân tộc Việt Nam xem ra có mức sâu sắc, đậm đà và thiêng liêng đặc biệt so với nhiều sắc dân trên thế giới. Tại sao vậy? Dù chỉ là truyền thuyết như lịch sử ghi nhận, dân Việt do cùng một bà mẹ sinh thành. Bà mẹ vĩ đại này là Âu cơ như Đại nam quốc sử diễn ca ghi lại: Lạc-long lại sánh Âu-ky.

Trăm trai điềm ứng hùng bi lạ dường.

Noãn-bào dù chuyện hoang-đường, Ví-xem huyền-điểu sinh Thương khác gì? Đến điều tan-hợp cũng kỳ, Há vì thủy hỏa sinh-ly như lời, Chia con sự cũng lạ đời, Qui sơn, qui hải khác người biệt-ly.

Lạc-long về chốn Nam-thùy, Âu-cơ sang nẻo Ba-vì Tản-viên.

Chủ-trương chọn một con hiền, Sửa-sang việc nước nối lên ngôi rồng.

Từ bà mẹ thần tiên này chúng ta mới ghi tạc công ơn Hùng vương và tự hào là con Rồng cháu Lạc.

Cũng từ gốc tích thần kỳ và tuyệt vời trên, chúng ta mới có những bậc nữ lưu anh hùng, mở đường cho việc giữ gìn giang sơn trước sự bành trường tàn bạo của sài lang... như Bà Trưng, bà Triệu,

34

CHU NGUYỄN

Con thơ say sưa trong giấc mộng đầu đời - tranh của Baes

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Hoàng thái hậu Ỷ Lan, Huyền Trân công chúa,... và biết bao hình tượng ghi dấu đức độ kiên trung của người phụ nữ trong lịch sử như Cô Giang, Cô Bắc và ở di tích Hòn vọng phu, Miếu nàng Trương...

Ngày 12 tháng 05, 2019, lại có dịp ghi nhớ công ơn của người mẹ. Theo tập tục Phương Tây Chủ nhật thứ nhì của tháng năm được chọn là Ngày Mẹ Hiền hay Ngày Từ Mẫu. Có thuyết cho rằng ngày này có nguồn gốc Hy lạp thời cổ do tục lệ thờ nữ thần địa mẫu Cybele. Tục lệ này lan tràn sang Tây phương và sau cuộc nội chiến ở Mỹ, một nhà tranh đấu cho hòa bình là Julia Ward Howe vào năm 1870 muốn hiệu triệu phụ nữ chống chiến tranh, đã viết bản Tuyên ngôn Ngày Người Mẹ (Mother’s Day Proclamation) và từ đó một ngày dành cho mẹ ra đời ở Bắc Mỹ.

Các nước Á Đông như Việt Nam và Trung Hoa xưa kia không có Ngày mẹ hiền vì người Á đông vốn trọng vai trò của cha mẹ nên ngày nào cũng là ngày từ mẫu, ngày từ phụ như nhà nho Lý Văn Phức đã viết trong Nhị thập tứ hiếu diễn ca: Người tai mắt đứng trong thiên địa Ai là không bác mẹ sinh thành?

Gương treo đất nghĩa trời kinh Ở sao cho xứng chút tình làm con

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

35

LĂNG KÍNH ĐỜI TorontoCUỘC thoibao.com Chữ hiếu niệm cho tròn một tiết Thời suy ra trăm nết đều nên!

Công cha nghĩa mẹ nặng như nhau nhưng người mẹ gắn bó với đứa con, từ thuở mang thai cho tới lúc trưởng thành, hơn là người cha. Liên hệ tình cảm giữa mẹ-con cũng nặng hơn, đậm đà hơn so với tình phụ-tử vì thế trong văn chương, hình ảnh người mẹ được ghi tạc bằng những lời sắt son với những khúc ca trữ tình gây xúc động nhất. Trong văn chương cũ của ta chẳng mấy ai quên bài Văn tế lão mẫu của Bùi Viện, một nhà Nho duy tân thời Tự Đức. Còn trong văn chương mới, Lưu Trọng Lư nhớ mẹ, Vũ Hoàng Chương khóc mẹ và Hồ Dzếnh ca tụng từ mẫu, đã khiến biết bao kẻ đồng điệu cảm thông. Nhiều độc giả mong đợi những áng văn chương, không phải chỉ là những hoài niệm về công đức sinh thành khi mẹ đã qua đời, mà phô bày những tình cảm sống động gắn bó giữa mẹ và con. Về điểm này, còn đâu dễ tìm hơn trong thơ Xuân Quỳnh.

Ta hãy nghe nhà thơ Xuân Quỳnh, khi mang thai bé Quỳnh Thơ, đã tâm sự với đứa con trong bụng trong bài thơ viết vào một mùa xuân có tên là Con chả biết được đâu: Mẹ đan tấm áo nhỏ Bây giờ đang mùa xuân Mẹ thêu vào chiếc khăn Cái hoa và cái lá Cỏ bờ đê rất lạ Xanh như là chiêm bao Kìa bãi ngô, bãi dâu Thoáng tiếng cười đâu đó.

36

Mẹ đi trên hè phố Nghe tiếng con đạp thầm Mẹ nghĩ đến bàn chân Và con đường tít tắp Bỗng như lên tiếng hát Từ màu mạ dưới đồng Từ hạt cây trong rừng Từ cánh buồm trên biển Thường trong nhiều câu chuyện Bố vẫn nhắc về con Bố mới mua chiếc chăn Dành riêng cho con đắp Áo con bố đã giặt Thơ con bố viết rồi Các anh con hỏi hoài: - Bao giờ sinh em bé?

rã niềm vui và tràn đày mộng tưởng. Trường hợp Xuân Quỳnh nguồn hạnh phúc càng tuôn trào, niềm hy vọng càng dâng cao. Cuộc tình thứ nhất của cô với một nhạc sĩ vĩ cầm đã thất bại cay đắng và vào năm 1973, ở tuổi 30 (cô sinh năm 1942) mới gặp Lưu Quang Vũ, kẻ đồng điệu và kết duyên với nhà thơ này. Hạt hạnh phúc nảy mầm, rồi đơm bông sau hai năm chung sống, người mẹ chuẩn bị chờ hoa xuân nở kết trái ngọt. Thời kỳ chuẩn bị tuy lặng lẽ bên ngoài nhưng trong lòng nôn nao biết mấy.

Lấy trí tưởng tượng làm kiểu, lấy cảm giác làm

Cả nhà mong con thế Con chả biết được đâu Mẹ ghi lại để sau Lớn lên rồi con đọc Nhan đề bài thơ, Con chả biết được đâu, nghe rất lạ. Hiển nhiên, thai nhi trong bụng sao biết và sao nghe được lòng mẹ!

Nhưng lạ mà quen vì đây là tâm sự thường thấy ở các bà me. Họ nói với con là nói với mình, là bày tỏ nguồn vui cũng như ưu tư của mình với những người thân thương xung quanh và nếu được ghi lại, cũng trở thành di chúc của mẹ gửi con sau này.

Hình ảnh bà mẹ hoài thai, trong lòng thường rộn

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Con ngủ trong nôi - tranh của Morisot

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

37

LĂNG KÍNH ĐỜI TorontoCUỘC thoibao.com làm kích thước và dùng tấm lòng xuyên qua đôi tay bày tỏ nguồn hy vọng với mầm sống sắp chào đời, Xuân Quỳnh, như trăm ngàn bà mẹ hoài thai khác đã âm thầm và tỉ mỉ làm công việc đan áo, thêu khăn cho bé thơ tốt số: Mẹ đan tấm áo nhỏ Bây giờ đang mùa xuân Mẹ thêu vào chiếc khăn Cái hoa và cái lá...

Những sao lại chọn thêu hoa và thêu lá? Mùa xuân là mùa hy vọng, cây cối đâm chồi nảy lộc, lòng mong mỏi của mẹ về mầm sống trong lòng mình đã kết thành biểu tượng hoa và lá. Hoa, lá đang vươn lên tượng trưng cho sự sống, cho sự bình an. Một cách vô thức, Xuân Quỳnh, cũng như phần đông các bà mẹ khác ở miền Bắc trước sau 1975, đã chán cảnh chiến tranh vì lo con cái mình lại dấn thân vào cảnh “sinh Bắc tử Nam” như thế hệ mình để rồi phải khóc con như Lưu Trọng Lư vào tuổi già đã từng nhỏ lệ. Nguồn hy vọng thực đơn giản và nguồn vui thực thiêng liêng trong lòng đã hòa với cảnh vật xung quanh. Phải chăng “cảnh sắc là một trạng thái của tâm hồn” như Âu Tây thường nói, nên màu xanh, tiếng cười khởi từ thế giới bên ngoài đã thâm nhập vào tấm lòng mẹ, tạo thành một tâm trạng đặc biệt ở thai phụ, trộn giữa thực và mơ: Cỏ bờ đê rất lạ Xanh như là chiêm bao Kìa bãi ngô, bãi dâu Thoáng tiếng cười đâu đó.

Người mẹ đan áo cho con ngay từ lúc bé thơ chưa mở mắt chào đời và việc đường kim mũi chỉ cho con, vì con sẽ kéo dài suốt đời ngay cả lúc con khôn lớn. Chim non đã ra ràng, mang áo tặng người khác, về nhà đành dối mẹ “qua cầu gió bay.”

Thế mới biết đường kim mũi chỉ trên áo con cụ thể tình mẫu tử và từ xưa tới nay không hề thay đổi.

Ta hãy nghe nỗi lòng của Mạnh Giao đời Đường trong bài Du tử ngâm sau đây: Từ mẫu thủ trung tuyến Du tử thân thượng y Lâm hành mật mật phùng Ý khủng trì trì quy Thùy ngôn thốn thảo tâm Báo đắc tam xuân huy Tạm dịch như sau: Khúc ngâm du tử Sợi chỉ tay hiền mẫu Trên áo kẻ viễn hành Lúc đi, may dày mũi Ngày về, sợ không nhanh Lòng cỏ muốn báo đáp Nắng ba xuân khó thành!

Còn gì cảm động hơn cảm giác hết sức đơn giản nhưng lại gây ấn tượng sâu xa với người mẹ đang mang thai nhưng gần gũi với con người. Người mẹ không phải “thấy” đứa con đạp thầm trong bụng khi đi trên hè phố mà “nghe” được âm thanh này. “Nghe” ở đây đồng nghĩa với chữ cảm, mô tả cảm giác cụ thể, sống động, tế nhị và đặc thù chỉ một mình người mẹ mới nhận ra. Từ sự cảm nhận thần kỳ này người mẹ liên tưởng tới bàn chân son của bé, rồi tới bước chân của mình trên đường phố và tương lai đang chờ trước mặt. Từ đó hân hoan như sóng trào, tràn ra cảnh vật khiến vật vô tri hòa đồng với tâm trạng kẻ đang ước mơ. Vũ trụ khách quan tự nhiên như có hồn, tạo nhịp hoan ca, như phô màu tươi chào sự sống sắp ra đời.

Mẹ đi trên hè phố

38

Cho con bú mớm - tranh Renoir

Nghe tiếng con đạp thầm Mẹ nghĩ đến bàn chân Và con đường tít tắp Bỗng như lên tiếng hát Từ màu mạ dưới đồng Từ hạt cây trong rừng Từ cánh buồm trên biển Tình yêu dành cho con giúp người mẹ liên tưởng tới người cha, một sự liên tưởng vì tiếp cận rất bình thường trong một gia đình hạnh phúc. Hạnh phúc tràn đầy vì đứa con ra đời sẽ được đón nhận trong những vòng tay thân yêu: Cha nôn nóng và chuẩn bị những việc nhỏ bé nhất nhưng chân tình nhất dành cho bé không kém gì mẹ, các anh của bé mong đợi em không khác gì cha mẹ: Thường trong nhiều câu chuyện Bố vẫn nhắc về con Bố mới mua chiếc chăn Dành riêng cho con đắp Áo con bố đã giặt Thơ con bố viết rồi Các anh con hỏi hoài: - Bao giờ sinh em bé?

Mười hai năm sau, vào lúc bé Quỳnh Thơ 13 tuổi, gia đình Lưu Quang Vũ-Xuân Quỳnh gặp tai nạn tại cầu Phú lương (Hải dương) vào ngày 29 tháng 8, 1988 và vợ chồng nhà thơ và đứa con út Quỳnh Thơ đã thiệt mạng.

Lòng mẹ, có nhạc sĩ đã so sánh “bao la như biển thái bình dạt dào Tình Mẹ tha thiết như giòng suối hiền ngọt ngào, Lời Mẹ êm ái như đồng lúa chiều rì rào...” đã thấm vào tâm tư người con.

Hình ảnh người mẹ được vẽ bằng những nét đẹp và trân trọng trong văn chương cũng như hội họa, ở âm nhạc cũng như trong điêu khắc và dưới trời Đông phương cũng như bên phương Tây.

Nguyên nhân nào thế? Phải chăng không nơi nào ghi dấu vết sâu đậm, vĩnh cửu và êm đềm về mẹ hiền bằng ở cõi lòng của mỗi con người chúng ta.

Trước thứ tình cảm vị tha và mối dây liên hệ thiêng liêng giữa mẹ và con, kẻ đa cảm, đa tài có thể biểu lộ sự xúc động qua những tác phẩm nghệ thuật bất hủ.

Mẹ hiền trước hết tượng trưng cho tình quê hương: Chiều chiều ra đứng cửa sau Ngó về quê mẹ ruột đau chín chiều.

Tại sao lại đau lòng khi hướng về quê mẹ? Phải chăng vì đó là nơi chúng ta cất tiếng khóc chào đời

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

và hưởng tuần trăng mật đầu đời trong vòng tay mẹ hiền? Nguyễn Giang, một nhà thơ và một họa sĩ tiền chiến, trong những ngày ở Pháp, nỗi hoài hương canh cánh bên lòng vì ở nơi xa cách muôn trùng khói sóng có mẹ già tựa cửa chờ mong.

Một buổi chiều mùa thu, đối cảnh St Rémy de Provence, trông thấy đàn chim non ríu rít bên chim mẹ, tác giả Trời xanh thẳm đã xúc động viết những dòng tâm sự: Ngắm chim rộn rã trăm âu yếm Nhớ mẹ ngày đêm một tấm lòng.

Quả thực, bóng mẹ hiền thường tạo ấn tượng mãnh liệt mỗi khi ta quay nhìn lại dĩ vãng.

Khi trưởng thành lúc gặp nhiều sóng gió trên đường đời, thất bại trong cuộc sống, đau đớn trong cảnh ngộ và cô đơn trong tình cảm, không mấy ai không thì thầm hai tiếng “mẹ ơi”.

Lưu Trọng Lư mỗi khi “nắng mới hắt bên song,” lại để hồn quay về cái thuở lên mười với dáng mẹ hiền vô cùng thân thương.

Hình dáng me tôi chửa xóa mờ Hãy còn mường tượng lúc vào ra Nét cười đen nhánh sau tay áo Trong ánh trưa hè, trước giậu thưa!

Nhà thơ Thanh Tịnh “hàng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc” lại nhớ tới ngày tựu trường và trong cái “buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh” hình bóng mẹ hiền dắt cậu bé làng Mỹ Lý tới trường lần đầu tiên lại xuất hiện trong tâm tư tác giả tập Quê mẹ.

Không phải chỉ ở tuổi đã ý thức được như Lưu Trọng Lư hay Thanh Tịnh ta mới cảm thấy bàn tay từ mẫu nâng niu ta, dìu dắt ta vào đời mà còn xa hơn nữa, ngay từ thuở trong nôi, chúng ta đã được hưởng ơn đức “như nước trong nguồn chảy ra” từ những lời ru của mẹ.

Ta hãy nghe nhà thơ Hồ Dzếnh viết những dòng làm mủi lòng ta mỗi khi nhớ mẹ: Khi con còn ngủ trong thai Cuống rau mẹ chắt đêm ngày thức ăn Nôi êm nâng giấc con nằm Sữa thơm mẹ lại vắt phần nuôi con Bùn màu thắm nước nâu non Biết bao nghĩa cả tình son với đời Kiếp sau xin lại làm người Để nghe non nước vọng lời mẹ ru!

Trong văn chương Việt Nam hiện đại, có lẽ chưa có tác giả viết nhiều về nhân vật người mẹ như Hồ Dzếnh. Ở Hồ Dzếnh, hình ảnh người mẹ Việt Nam được tô đậm bằng nét son và đóng khung vàng: Cô gái Việt nam ơi Nếu chữ hy sinh có ở đời Tôi muốn nạm vàng muôn khổ cực Cho lòng cô gái Việt Nam tươi Ông đã dành tập thơ Quê ngoại để khắc họa chân dung Cô gái Việt Nam và Chân trời cũ để hồi tưởng tới mẹ hiền.

Nhà thơ mang hai dòng máu Hoa-Việt, đã chọn Việt Nam làm mảnh đất ông yêu thương và gắn bó nhất từ thuở cất tiếng khóc chào đời cho tới khi vĩnh viễn giã từ cõi thế vào năm 1991. Ở Hồ Dzếnh, quê mẹ đẹp, thân thương hơn và cụ thể hơn cả. Vì thế tâm trạng ông buồn vui theo vận nước thăng trầm. Ông đã gửi cảm xúc này trong tập thơ “Hoa xuân đất Việt.”

Còn quê cha của nhà thơ, tuy đẹp nhưng chỉ kết hợp bằng hình ảnh tưởng tượng thấp thoáng trong Đường thi, Tống từ và truyện cổ tích.

Nhà thơ gắn bó với quê ngoại vì ở đó có bà mẹ vĩ

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

39

LĂNG KÍNH ĐỜI TorontoCUỘC thoibao.com đại. Mẹ ông là “cô lái đò” trên sông Ghép, Thanh Hóa đã tình cờ vào “một buổi chiều mùa hè vàng rực” gặp một khách viễn phương người Quảng đông từ phương Bắc lưu lạc xuống phương Nam. Rồi mối tình nảy nở giữa hai tâm hồn, xóa mờ mọi dị biệt và họ trở thành đôi vợ chồng quê và xây dựng tổ ấm tại làng Ngọc Giáp.

Việt Nam đã cưu mang người lưu lạc và cô gái Việt đã hy sinh trọn đời cho kẻ giang hồ có nơi ngừng chân và cho bầy con trong đó có cậu bé Hà Triệu Anh. Hà Triệu Anh lớn lên làm nhà văn, làm thi sĩ với cái tên Hồ Dzếnh và mỗi khi cầm bút, ông viết nhiều về quê ngoại, về chân trời cũ nơi hình bóng của người mẹ bào trùm tất cả cảm xúc trong lòng. Người ta thường ví “công cha như núi Thái sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra” nhưng đối với Hồ Dzếnh, công ơn của người mẹ mới có thể ví như Non Thái, như Biển Thái vì đức hy sinh vô biên cho con cái.

Ta hãy nghe Hồ Dzếnh trong hồi ức về mẹ hiền đã kể lể cùng chúng ta: “Quê mẹ tôi ở Trung kỳ. Nhà người – tôi không làm thơ đâu – ở bên kia một dòng sông nhỏ, êm kín với hai bờ lau xanh. Chính ở nơi này, lúc người mới mười lăm tuổi, thì một tình duyên đẹp đẽ gây nên sự gặp gỡ giữa hai người xa lạ. Mẹ tôi thường thuật lại cho tôi nghe cuộc nhân duyên ngày trước, thuật lại bằng một giọng rất thờ ơ, hình như cho sự kết hôn với ba tôi là một điều không đáng nói. Tôi lọt lòng năm mẹ tôi đã ngót bốn mươi tuổi, thế nghĩa là khi tôi biết tò mò hỏi đến chuyện tâm tình của người, thì người đã già. Câu hỏi luôn luôn của tôi là: - Hả mẹ, mẹ lấy ba có xe ô tô đi đưa dâu không mẹ?

Mẹ tôi cười, một cái cười chua chát cực điểm: - Có con ạ. Mẹ lấy ba con có những ba mươi chiếc ô tô kia!

Tuy nhỏ, tôi hiểu ngay đó là một lời than kín.

Thực ra, mẹ tôi lấy chồng trong một hoàn cảnh túng thiếu hết sức. Ba tôi hồi ấy còn nghèo, như phần nhiều những người bạn cùng nước mới sang đây.

Ngày nhỏ, tôi yêu mẹ tôi một cách bịn rịn. Người chiều tôi, có lẽ vì người đoán thấy ở tôi một số phận thiếu êm vui. Tôi đòi gì là người cho. Tôi muốn gì là người chiều ý. Sự nâng niu ấy rõ rệt đến nỗi ba tôi thường phải kêu: - Cứ chiều nó như thế, thì chưa biết nó hư ngày nào.

Câu nói ghẻ lạnh làm tôi tủi nhục, nhiều lần òa lên khóc. Mẹ tôi sợ tôi bị đòn, vẫn giấu tôi ra một nơi, ôm lấy tôi mà vuốt ve. Cứ thế, mỗi lần sự khắc khổ của người cha làm tôi đau đớn, thì một bàn tay âu yếm lại xoa dịu lòng tôi ngay. Tâm tình của trẻ con rất đơn sơ mà cũng rất phức tạp. Tôi làm nũng mẹ tôi luôn để thấy cái thú làm lành của người sau những cơn thịnh nộ. Tôi chạy nhảy cùng nhà, la hét cốt để mọi người biết tôi có quyền la hét, hay muốn làm gì thì làm. Năm lên tám, tôi cắp sách vào học tại một trường huyện. Nhà trường gần ngay chợ. Mẹ tôi, mỗi lần dọn hàng về, đều dừng lại trước cổng trường, đưa bánh cho tôi vào những giờ nghỉ. Có một lần mẹ tôi vô ý gọi to lên, giữa khi tôi đang ngồi trong lớp học.

- Con ơi, ra lấy bánh, mau!

Tôi giật mình nhìn ra thì thấy cái bánh giò đặt trên tay mẹ tôi, đưa qua hàng rào. Dưới nắng vàng vọt của buổi chiều hè, tôi nhận thấy mẹ tôi vui mừng một cách đáng thương. Một tay người giữ chiếc nón, còn tay kia thì run run. Người lách mình, cho khỏi bị gai ở hàng rào vướng. Quần áo người tiều tụy nhuộm ánh nắng xế chiều: - Mau ra lấy bánh cho mẹ về, con!

40

Tôi đưa mắt nhìn thầy giáo rồi lại nhìn mẹ tôi.

Sau cùng tôi đánh bạo lên xin phép: - Thưa thầy, thầy cho con ra để mẹ con hỏi.

Thầy giáo tôi đương mãi xem quyển sách, gắt: -Không đi đâu cả, ngồi đấy!

Nói xong, thầy bình tĩnh lẩm nhẩm: “C’est parfait! Parfait!”

Tôi về chỗ, đưa tay ra hiệu cho mẹ tôi ném bánh xuống đất, vì tôi không ra được.

Mẹ tôi không hiểu lại gọi to thêm. Lần này, thầy giáo ngoảnh mặt lên, nhìn ra ngoài rồi hỏi mẹ tôi muốn gì?

Tôi đứng ngay dậy thưa: - Thưa thầy … mẹ con…

- Xin cho nghỉ à!

Tôi cuống lên, run run đáp: - Thưa thầy, không ạ, mẹ con… mẹ con đưa bánh!

Thầy giáo tôi buông dài một tiếng “ôi chao” như hơi gió và bảo tôi: - Cút ra ăn đi, rồi vào ngay, nghe không?

Tôi sung sướng suýt nhảy qua cửa sổ. Ra đến nơi, mẹ tôi hỏi: - Sao lâu thế?

Tôi phụng phịu: - Mẹ gọi to làm thầy giáo gắt. Từ rày có thấy con ra chơi mẹ hẵng đưa, còn không thì mẹ đem về cất vào ngăn kéo khóa lại kỹ cho con.

Mẹ tôi mỉm cười nhìn tôi – ôi! Cái mỉm cười của một người mẹ! - Người dặn mấy câu rồi quay đi.

Chiếc bánh hôm ấy, tôi ăn một cách không ngon lành và hơi vội. Lúc tôi vừa ném lá xuống đất, thì tiếng trống bắt đầu báo giờ ra chơi.”

Truyện ngắn Lòng Mẹ in trong tập truyện Chân trời cũ còn ghi nhiều chi tiết cảm động khác về mẹ Hồ Dzếnh. Bà không thể tìm ra số tiền học quá lớn đóng cho con, tới ba bốn đồng bạc trong khi bà chỉ kiếm lời từng xu và tiền dành dụm bao lâu chỉ có mười quan tiền kẽm! Giải quyết sao đây nếu thiếu học phí con mình sẽ bị đuổi học? Bà mẹ chỉ biết khóc thầm và cuối cùng gom góp những quan tiền kẽm (chỉ lưu hành ngoài chợ quê) đựng trong thúng, kèm theo mấy đồng bạc tới lớp nộp tiền học cho con. Cậu bé Hà Triệu Anh tuy mừng rỡ nhưng không khỏi không đỏ mặt trước thầy và bạn, vì mẹ

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

nộp tiền học cho mình bằng tiền kẽm! Cậu cũng mủi lòng vì sau đó mới viết những đồng bạc vun đắp cho tương lai mình, lại là tiền mẹ ăn cắp của một người thân. Bà đã cam chịu nhục nhã khi bị phát giác và việc này đã làm Hà Anh buồn lòng và đã ghi một vết thương trong tâm trí kẻ đa cảm.

Hồ Dzếnh khi đã thành danh, ở Hà nội, có lúc nhớ lại chuyện cũ đã buồn bã nhìn nhận nỗi đau ngày cũ vẫn còn ám ảnh ông: “Câu chuyện trên đây theo tôi như một ám ảnh cực nhục…Nhiều năm đã rơi theo nhiều năm, và bây giờ trong những đêm ở Hà nội, cái thành phố chỉ quen tiêu bạc với hào, tôi vẫn rờn rợn nghe thấy âm thanh của mười quan tiền kêu lanh lảnh…”

Nhưng nhờ những kỷ niệm như trên, ông đã hiểu thấu được lòng mẹ: Bà mẹ vì con có thể làm bất cứ việc gì không quản vinh nhục và an nguy cho bản thân: “Và đến ngày nay, tôi mới hiểu mẹ tôi hơn lúc nào hết, người con gái lái đò trên sông Ghép ngày xưa, người mẹ Việt Nam một cách dịu dàng và cao quý.”

Lòng con, với những kẻ mải mê trên đường công danh sự nghiệp như Bùi Viện, Vũ Hoàng Chương...nhưng tới lúc mẹ hiền từ giã cõi đời đã giật mình tỉnh giấc mơ dài, nhỏ lệ khóc than hình bóng vĩ đại nhất trong đời mình trong các bài Văn tế lão mẫu và Tiếng gọi mẹ với những câu ai nghe cũng mủi lòng: Ngôn ngữ trần gian túi rách Đựng sao đầy hai tiếng “Mẹ ơi!”

Văn tự chiếc xe mòn xọc xạch Đường sang cõi Mẹ ngàn trùng xa khơi!

Nhưng đã muộn vì chỉ còn là những lời “sám hối chạy trên môi:” Gọi lên bằng máu Tim rã rời Chép ra bằng nước mắt Lửa thiêu hố trũng lệ tan thành hơi...

Nơi đâu sâu thẳm gặp cao vời!

Mẹ còn hay đã mất?

Cao sâu đâu là nơi?

Tin hoa một sớm thơm đầy đất Lòng cỏ ba xuân nát tới trời.

CHU NGUYỄN

Hạnh phúc êm đềm - tranh của Tissot

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

41

Toronto thoibao.com

42

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

43

MỘT VÒNG QUA MẠNG Toronto thoibao.com

LHQ: 10 triệu người Bắc Hàn có nguy cơ thiếu đói Sản lượng lương thực của Bắc Hàn giảm mạnh vì khí hậu khắc nghiệt và tình trạng thiếu phân bón, nhiên liệu do lệnh trừng phạt quốc tế.

Tường trình của LHQ ngày 3/5 cho biết, khoảng 40% dân số Bắc Hàn đang chịu cảnh thiếu lương thực trầm trọng và có nguy cơ bị cắt giảm thêm khẩu phần tối thiểu khi vụ mùa năm nay thất bát nhất trong 10 năm qua.

Các dữ liệu này được công bố sau chuyến làm việc tại Bắc Hàn của các chuyên viên Tổ chức Lương Nông Thế giới (FAO) và Chương trình Lương thực Quốc tế (WFP) hồi tháng 3/2019 và tháng 11/2018.

Herve Verhoosel, phát ngôn viên của WFP, nói: “10,1 triệu người Bắ c Hà n không được bả o đảm về lương thực, có nghĩa là họ không có đủ lương thực cho đến vụ mùa sau”. Các giớ i

44

chức LHQ cho hay khẩu phần của người dân Bắc Hàn đã bị giảm xuống 300 gram mỗi ngày, mức thấp chưa từng có trong năm nay. Dân số của Bắ c Hà n là hơn 25 triệu người.

Verhoosel cho hay Bắc Hàn chưa gặp nạn đói vào thời điểm này, nhưng có thể đối mặt với thực trạng đó trong vài tháng hoặc vài năm tới.

Sản lượng lương thực của Bắc Hàn là 4,9 triệu tấn, mức

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

thấp nhất kể từ giai đoạn 2008-2009, dẫn tới tình trạng thiếu hụt gần 1,4 triệu tấn lương thực trong năm 20182019. Sản lượng cây trồng bị giảm khoảng 1/5 do tình trạng băng giá trong mùa đông.

Mario Zappacosta, trưởng đoàn giám sát của FAO đến Bắ c Hà n, cho biết tổ chức này lo ngại về sản lượng lúa mì, lúa mạch và khoai tây, các thực phẩm chính của người dân, dù chỉ chiếm 10% tổng sản lượng lương thực Bắc Hàn.

Ngoài điều kiện khí hậu khắc nghiệt, ngành nông nghiệp Bắ c Hà n cũng lâm vào tình cảnh thiếu nhiên liệu và phân bón do các lệnh trừng phạt quốc tế, vốn được áp đặt để gây áp lực buộc Bình Nhưỡng từ bỏ chương trình hạt nhân.

Nicolas Bidault, đồng trưởng nhóm đánh giá của WFP cho hay nhiều gia đình Bắc Hàn có chế độ ăn rất đơn giản, chỉ có cơm và kim chi hầu như suốt năm với rất ít chất đạm. Bắc Hàn phụ thuộc lớn vào nguồn viện trợ thực phẩm do LHQ cung cấp nhiều năm qua. 

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

45

MỘT VÒNG QUA MẠNG Toronto thoibao.com

Cụ bà Nhật 108 tuổi sống qua 5 triều đại

Bà Miya Itoi giơ bàn tay, thể hiện mình đã sống qua 5 triều đại của Nhật Bản. Ảnh: Mainichi

Bà Miya Itoi, sinh năm 1911, năm nay 108 tuổi và đã sống qua 4 triều đại của Nhật Bản, hy vọng triều đại tiếp theo sẽ diễn ra trong hòa bình.

Theo Mainichi, bà Itoi bước sang tuổi 108 vào ngày 1/5 vừa qua, và thật trùng hợp đó cũng là ngày bắt đầu triều đại mới Reiwa (Lệnh Hòa) của nước Nhật.

Người phụ nữ này sinh năm 1911 tại tỉnh Iwate phía đông bắc Nhật Bản, tức năm thứ 44 của thời kỳ Meiji (Minh Trị). Hiện bà sống ở một nhà dưỡng lão tại thành phố Maebashi, tỉnh Gunma.

Bà từng làm giáo viên môn kinh tế học tại tỉnh Fukushima, và lấy chồng phục vụ trong quân đội. Gia đình bà từng sống tại Mãn Châu khi nơi này là thuộc địa của Đế quốc Nhật trong Thế chiến 2.

46

Sau cuộc chiến, bà Itoi, người luôn thích nấu nướng, bắt đầu mở lớp dạy nấu ăn cho các phụ nữ trẻ ở tỉnh Gunma trong thời kỳ thiếu hụt lương thực. Chương trình nấu ăn của bà sau đó đã được thống đốc tỉnh tài trợ và bà tiếp tục giảng dạy cho tới năm 85 tuổi.

Bà Itoi đã tự làm một bài thơ khi bất ngờ được thông báo rằng mình sẽ sống tới triều đại thứ 5 liên tiếp. Người báo tin cho bà là con gái lớn Toshiko Hoshino, người năm nay đã 75 tuổi.

Trong cuộc đời bà Itoi đã chứng kiến nhiều biến cố lớn của đất nước, từ cuộc chiến cho đến các thảm họa thiên nhiên, đặc biệt là trận động đất - sóng thần lịch sử năm 2011.

Khi con gái Toshiko hỏi mong muốn của bà sau khi đã sống qua các thời Meiji, Taisho, Showa rồi Heisei, người phụ nữ 108 tuổi hy vọng triều đại mới Reiwa (Lệnh Hòa) sẽ “đẹp đẽ, không có chiến tranh”.

Chiều 30/4, trong một nghi lễ kéo dài 10 phút, Nhật hoàng Akihito đã chính thức thoái vị, trở thành Nhật hoàng đầu tiên thoái vị trong 200 năm qua. Triều đại Heisei (Bình Thành) của ông kéo dài đến cuối ngày 30/4.

Thái tử Naruhito làm lễ tiếp ngôi vào ngày 1/5 với triều đại Reiwa. 

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Cảnh sát thua bọ chét Theo AFP, toàn bộ nhân viên buộc phải sơ tán khỏi một đồn cảnh sát ở phía đông bắc thủ đô Paris của Pháp vào ngày 5/5 sau “cuộc xâm lược” của bọ chét hút máu. “Đóng cửa cho đến khi có thông báo tiếp theo!”, theo thông báo dán trên cửa đồn cảnh sát tọa lạc ở quận 19, Paris.

Trên Twitter, nghiệp đoàn cảnh sát xác nhận nhiều con bò chét hút máu người “xâm lược” đồn cảnh sát, khiến

“môi trường làm việc không thể chịu đựng nổi!!!”.

Bất chấp nỗ lực phun thuốc kiểm soát côn trùng, tình trạng bò chét hút máu vẫn không được giải quyết triệt để trong vòng 3 tuần kể từ lúc phát giác.

Thậm chí, một số cảnh sát vô tình mang cả bọ chét về nhà gây hỗn loạn trong gia đình, ảnh hưởng đến con cái, một lãnh đạo nghiệp đoàn nói với đài France Bleu Paris. 

Lực lượng cảnh sát không thể đến nơi làm việc vì bò chết hút máu

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

47

MỘT VÒNG QUA MẠNG Toronto thoibao.com

Đội bóng Heo Rừng Thái Lan ký hợp đồng với Netflix Đội bóng thiếu niên Thái Lan - The Wild Boars (gồm 12 thành viên và huấn luyện viên) - từng được thế giới biết đến sau khi bị kẹt dưới hang ngập nước suốt 2 tuần mới được giải thoát trong một hành trình giải cứu đầy ngoạn mục vào năm ngoái.

Nay dịch vụ phát hành phim trên mạng Netflix hợp tác với SK Global Entertainment để thực hiệ n loạt phim mini về ca giả i cứu này. Tham gia sứ mệnh cấp cứu có hơn 90 thợ lặn trên thế giới. Toàn bộ đội bóng đều được giải cứu khỏi hang ngầm Tham Luang ở Chiang Rai và sức khoẻ nhanh chóng được cải thiện. Chỉ có cựu người nhái hải quân Thái Lan Saman Gunan phả i hi sinh vì bất tỉnh lúc đang tìm cách đưa những bình oxy vào hang.

Câu chuyện của những thiếu niên từ 11-16 tuổi đã được kể lại với các phương cách khác nhau nhưng đây là lần đầu

48

Đội bóng Heo Rừng

tiên được chuyển thành phim truyền hình ít tập do Jon M. Chu (đạo diễn của phim Crazy Rich Asians ) và Nattawut “Baz” Poonpiriya đạo diễn.

Bà Erika North của Netflix rất tâm đắc với bộ phim này “vì nội dung sẽ chuyển tải nhiều thông điệp cuộc

sống”. Bà nói: “Thái Lan là thị trường rất quan trọng cho Netflix vì vậy khai thác một câu chuyện đầy tính nhân văn xảy ra ở đây là việc phải làm”. Đã có 2 cuốn sách được xuất bản về ca giải cứu ngoạn mục này và một cuốn phim do đạo diễn Anh gốc Thái

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Lan Tom Waller thực hiện có tựa The Cave hoàn thành vào tháng 12 năm ngoái.

Nhận thấy làn sóng quan tâm đến câu chuyện của đội bóng “Heo rừng”, chính phủ Thái giúp thành lập Công ty 13 Tham Luang để bả o vệ quyền lợi của đội bóng. SK

Global đã đạt thỏa thuận bản quyền với công ty này.

Một viên chức chính phủ Thái cho biết các cầu thủ và huấn luyện viên mỗi người nhận được 3 triệu baht (gần 100.000 Mỹ kim) theo thỏa thuận của SK Global.

Hồi tháng 7/2018, 12 cậu bé của đội bóng “Heo rừng” và huấn luyện viên 25 tuổi có tên Ekkapol đã bị mắc kẹt dưới lòng đất sau khi mưa lớn làm ngập hang Tham Luang, một khu phức hợp lớn ở phía bắc của tỉnh Chiang Rai, khi họ có chuyến thăm hang động này.

Trong hơn 2 tuần, 10.000 người đã tham gia giải cứu, bao gồm 2.000 binh sĩ, 200 thợ lặn và đại diện của 100 cơ quan, chính phủ. Kết thúc giải cứu, một người đã chết, nhưng tất cả các cậu bé và huấn luyện viên của họ đều sống sót một cách kỳ diệu. Sự việc được cả thế giới theo dõi và đã truyền một nguồn cảm hứng to lớn tới tất cả mọi người. 

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

49

CÂU CHUYỆN LANG TorontoTHẦY thoibao.com

Trẻ con chơi game BÁC SĨ NGUYỄN Ý ĐỨC

Nếu có nhiều bậc phụ huynh e ngại con mình hồi này chẳng học hành gì mà suốt ngày chỉ ngồi chơi game qua internet thì cũng không ít cha mẹ tỏ vẻ hãnh diện khi thấy mấy cháu điều khiển các loại trò chơi một cách thành thạo, nhanh nhẹn.

Chơi game hoặc trò chơi điện tử đã trở thành một sinh hoạt phổ thông không những với con trẻ mà cả người lớn.

Theo Interactive Digital Software Association, có tới 60% dân chúng Hoa Kỳ tham gia trong đó, 61% là người lớn tuổi với 43% là nữ giới.

Tuổi trung bình là từ 26 tới 33.

Một nghiên cứu khác của Victoria J. Rideout cho biết gần 50% các em dưới 6 tuổi đã biết dùng computer và hơn 30% các cháu chơi video game.

Càng ngày game càng trở nên tinh xảo, đa dạng, thực dụng và đã mang lại nhiều tỷ mỹ kim cho giới sản xuất.

Game được manh nha từ thập niên 1940 rồi tới thập niên 1950 thì video game đầu tiên xuất hiện. Thập niên 1960 chơi game trên computer được

50

Lợi điểm

giới thiệu rồi tới các loại game khác như arcade, hộp máy (console), máy vi tính cá nhân.

Máy chơi game cầm tay xuất hiện vào năm 1989. Cuối cùng thì ngay cả trên cell phone, game cũng được trang bị từ năm 1998 để bà con chơi ngắn hạn trong khi chờ xe bus, hẹn đào chờ kép.

Thành ra, game có thể chơi online hoặc offline rất dễ dàng.

Game có nhiều chương trình khác nhau về thể dục, thể thao, hành động, thám hiểm, khoa học, giải trí, huấn

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

luyện trí tuệ với mầu sắc hấp dẫn, âm thanh kích thích lôi cuốn, hình ảnh đẹp lại tiện lợi có sẵn, cho nên số thời gian mà các cháu chơi có chiều hướng gia tăng.

Tuy nhiên, một số chương trình chứa những nội dung quá kích động, tình dục hoặc bạo hành khiến cho phụ huynh cũng như các nhà giáo dục, xã hội bắt đầu e ngại là game sẽ ảnh hưởng tới đời sống của các cháu. Đã có nhiều nghiên cứu phân tích lợi hại của trò chơi có tính cách thời đại này.

Hãy hình dung một em bé đang chơi game trên máy vi tính: cậu ta gò lưng chăm chú cặp mắt trên màn hình, tay nhoay nhoáy lướt con chuột hoặc trên phím như một nhà ảo thuật, mắt dán vào hình ảnh của game. Cậu ta tập trung vào diễn tiến của trò chơi, nét mặt luôn luôn thay đổi từ căng thẳng sang vui hớn hở, có lúc suy tư nheo trán, một thoáng thất vọng với những cử động, những suy nghĩ đối phó, giải quyết phối hợp với nhau. Để rồi khi kết thúc cuộc chơi thì thoải mái cười khi thắng, hoặc hơi buồn khi ít thành công.

Khi chơi game với người khác thì cháu ra sức ganh đua để cố đạt thắng lợi. Từ cuộc đấu trí với nội dung của game, cậu bé đã thu hoạch được một số lợi điểm: • Game tạo ra không khí lôi cuốn, thú vị, sôi nổi có tác dụng kích thích các hoạt động tinh thần và thể chất của cậu ta.

• Vào cuộc chơi là phải có phản ứng, xét đoán nhanh nhẹn nhờ đó

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

51

CÂU CHUYỆN LANG TorontoTHẦY thoibao.com cháu bé tạo được thói quen nhậm lẹ đối phó với tình thế mới ở ngoài đời.

• Chơi game là muốn thắng: cậu phải tập trung ý chí, nghĩ ra phương thức tốt, bám sát trò chơi. Lâu ngày thành quen, sẽ tăng lòng tự tin, cố gắng.

• Trẻ em kém khả năng phát triển trí tuệ, không phản ứng được với sự việc xảy ra ở xung quanh, có thể thay đổi với chơi game. Giác quan các cháu mở rộng và trở nên nhanh nhẹn khôn ngoan hơn sau một thời kỳ chơi những game có nội dung giáo dục, khoa học.

• Chơi game chung với bạn bè, hòa nhập với nhau, tạo cho các cháu tinh thần ganh đua đồng đội, công bằng, hợp tác.

• Với các game kích thích óc tò mò về các sinh hoạt thể chất và tinh thần, các cháu tạo ra thói quen học hỏi.

• Con trẻ thường là bốc đồng, hấp tấp, gây gián đoạn (phá bĩnh) và muốn được chú ý… Nhưng chơi game với người khác, cháu phải đợi tới lượt, tiêm nhiễm dần dần tính kiên nhẫn, tôn trọng quy luật, đợi tới kết thúc để biết kết quả cuộc chơi, được thua vui vẻ.• Trong khi chơi với bạn, các cháu phải đối thoại, hành động qua lại thương lượng với nhau, phải suy nghĩ tìm giải đáp. Nhờ đó luyện được khả năng nghe và nói tốt hơn đồng thời cũng tăng sự gần gũi, thân mật.

52

• Chơi game là phải nhanh mắt nhanh tay đối phó kịp thời, tạo cho cháu thói quen phối hợp các động tác này.

Game cũng được áp dụng trong y học.

• Tập trung vào game được dùng để giảm sự chú ý của bệnh nhân vào một rối loạn nào đó như cơn đau, nôn ói khi đang hóa trị ung thư… Chẳng khác chi cảnh Quan Công chăm chú đánh cờ quên đau để Hoa Đà mổ da trị vết thương làm độc mà không dùng thuốc tê.

• Bệnh nhân tai biến, giảm khả năng cử động, phát ngôn được cho chơi game để tập phục hồi phần nào các chức năng này.

Trong tạp chí y khoa British Medical Journal tháng 6 năm 2005 Giáo sư Mark Griffiths nêu ra kết quả nghiên cứu của nhiều khoa học gia áp dụng video game như một sinh trị liệu (physiotherapy) hoặc lao động trị liệu để phục hồi chức năng, trị nhiều bệnh trẻ em như kém học hỏi, khó khăn phát ngôn, tự kỷ ám thị, quá năng động, liệt hạ chi vì tổn thương cột sống.

Khi chơi game, các bệnh nhân này có thể tập để lấy lại các chức năng co duỗi cơ bắp, xương khớp. Ông cũng nêu ra trường hợp em bé bị bệnh thiếu máu sickle cell đang nhận hóa trị nhờ chơi game mà bớt cảm giác đau đớn, nôn ói; một bé khác bị bệnh

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

ngoài da, luôn tay cấu vào môi. Bác sĩ cho cháu chơi game và cháu bỏ được thói quen làm tổn thương da.

Giáo sư tâm lý Douglas Gentile, Đại học Iwoa, nêu ra trường hợp các bác sĩ phẫu thuật laparoscopy mổ nhanh hơn tới 27% và ít phạm lỗi tới 37% so với bác sĩ không chơi game.

Nhờ chơi game, đôi bàn tay họ trở nên nhanh nhẹn và trí óc sáng suốt.

Bất lợi

Đó là chơi game vừa phải chứ còn chơi say mê quên ăn quên ngủ, ăn uống qua loa là lại không tốt.

Nhiều nhận xét cho thấy say mê chơi game có thể đưa tới một số hậu quả tạm thời như hoang tưởng, nghe thấy âm thanh không có thực, đau cổ tay, cổ, khuỷu tay, bệnh dây thần kinh ngoại vi hoặc mập phì vì suốt ngày chơi game, không vận động.

Các cháu cũng có thể trở nên ngỗ nghịch hung bạo, giảm giao tế với gia đình bạn bè, chểnh mảng học hành vì tiêm nhiễm nội dung xấu của game.

Vì vậy các bậc phụ huynh nên: • Giới hạn thời gian chơi, tối đa 1 giờ mỗi ngày, ở nhà cũng như ở ngoài.

• Đòi hỏi hoàn tất bài học hoặc các bổn phận khác trước khi chơi game.

• Coi bảng đánh giá game và nội dung của game, tránh game có tính cách bạo động đánh lộn, tiêu diệt.

Lựa game cần xử dụng trí óc suy

luận, mưu lược, hành động.

• Để ý coi con em có dấu hiệu lạm dụng hoặc ghiền game, ngưng cho chơi nếu cháu tỏ vẻ ám ảnh, say mê.

Nghiên cứu cho hay hiện nay cứ 5 em thì 1 em ghiền chơi game.

• Đừng để máy chơi game, computer trong phòng ngủ của các cháu mà để nơi nào dễ kiểm soát.

•Quan sát khi cháu chơi game trên internet với người khác, lưu ý các cháu đừng hẹn gặp người lạ mặt, tránh gặp người có hành vi tác phong xấu. Đa số bác sĩ tiểu nhi đều đồng ý nội dụng bạo động của truyền thông bao gồm TV, game…đều gây ảnh hưởng không tốt cho con trẻ.

• Lưu ý các cháu không cho người lạ biết lý lịch của mình.

Kết luận

Mọi sự trên đời đều có mặt lợi và hại, kể cả chơi video game hoặc máy vi tính. Nếu áp dụng được luật trung dung, vừa phải của cổ nhân thì lợi nhiều hơn hại. Đối với vấn đề game, các bậc phụ huynh nên thảo luận, hướng dẫn để các cháu vừa giải trí, vừa học hỏi mở mang trí tuệ, kiện toàn khéo léo hành động, mở rộng giao tế bạn bè.

Chơi game cũng chẳng khác chi “ăn quá no trở thành bội thực, khó tiêu, bệnh hoạn”♦

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

53

Toronto thoibao.com

FRANCO NGUYEN’S

“GOOD MORNING, VIET MOM” There are many relatable struggles we face as Vietnamese-Canadians today, but it is often not showcased enough through recent media. Jenuine Taste had a great opportunity to visit one of Toronto’s art performance theatres, in support for “Good Morning, Viet Mom” hosted by Franco Nguyen and Cahoots Theatre Production.

Franco Nguyen - a Vietnamese-Canadian comedian and filmmaker based in Toronto, Ontario - partnered with Cahoots Theatre Production to perform “Good Morning, Viet Mom,” a one-man show that describes Franco’s childhood struggles in Canada and his personal experiences with his first trip back to Vietnam. Franco’s live performance was a blend between a stand-up comedy act and a touching real-life storytelling performance. “Good Morning, Viet Mom” was beyond our expectations and shared many relatable stories.

During our after-show interview with Franco, he describes the meaning behind the comedic, emotional performance of “Good Morning, Viet Mom” and gave us inspiring advice to learn from when entering the entertainment industry. From our interview with Franco, we better understood his struggles he encountered in the AsianCanadian entertainment industry, as well as very many relatable stories that expressed his vulnerabilities through comedy. We were inspired by Franco’s continued journey from lonely standup evenings to the success of his shows and going on tour. The motivation through Franco’s vision was exemplified in his story and upcoming projects which were revealed in our interview with Franco.

The overall performance was spectacular!

With very hilarious comedic jokes, heartfelt moments and the emphasize on the typical Vietnamese-Canadian experiences - it related to us very well. Although the “Good Morning, Viet Mom” tour has now come to an end, Franco Nguyen’s latest project will be writing and starring in the latest CBC sketch comedy series, “Tallboyz,” this upcoming fall and occasional stand-up comedy at the Bad Dog Theatre in Toronto, Ontario.

Our interview left us feeling hopeful for Vietnamese culture and representation in mainstream media and colliding the worlds of Western culture and Vietnamese heritage through one’s own form of passion.

Please check out our full video interview with Franco Nguyen on Thoi Bao Media’s YouTube channel with Jenuine Taste.

JENUINE TASTE

54

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

55

Toronto thoibao.com

56

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

57

ĐỊA ỐC

Toronto thoibao.com

58

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

59

Toronto thoibao.com

Bốn sinh viên Pháp đến Saigon học

Hát Bội S

au khi viêt bài hậu duệ của cố nghệ sĩ Minh Tơ, nghệ sĩ Thanh Sơn qua Pháp dạy một số thanh niên Pháp học hóa trang và động tác hát bội tại Trung tâm văn hóa Le Mandapa - Paris trong tháng 3 năm 2019, tôi chợt nhớ đến bốn sinh viên đại học Pháp qua Việt Nam, ở chung với đoàn Hát Bội Saigon trong ba tháng trời để nghiên cứu về nghệ thuật Hát Bội Việt Nam. Chuyện là vầy: “Vì tôi ký hợp đồng thực hiện mỗi tuần một chương trình phát thanh về nghệ sĩ và nghệ thuật hát cải lương cho Đài phát thanh Á Châu Tự Do của Hoa Kỳ (RFA) và Đài Phát thanh Quốc Tế

60

SOẠN GIẢ NGUYỄN PHƯƠNG

của Pháp (RFI) nên tôi phải về Việt Nam để lấy những tài liệu về nghệ sĩ cải lương, các dĩa thu thanh vọng cổ và tuồng cải lương trong các thập niên trước năm 1975 để minh họa cho các bài phát thanh của tôi. Tôi còn nhớ rõ tôi về VN nhân dịp Tết Ất Hợi năm 1995. Sau khi tìm đủ tài liệu về nghệ thuật cải lương, tôi đến thăm anh Đinh Bằng Phi, chuyên viên nghiên cứu về Hát Bội để tìm tài liệu và thu thanh các điệu Hát Bội. Anh Đinh Bằng Phi cho tôi biết là anh đang rất bận vì phải chuẩn bị tài liệu để hướng dẫn bốn sinh viên Đại Học Pháp qua học Hát Bội và nghiên cứu những đặc điểm của Hát Bội Việt Nam. Thời VNCH, anh

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Đinh Bằng Phi là giáo sư dạy Hát Bội ở trường Âm Nhạc & Kịch Nghệ Saigòn dưới quyền Giám Đốc Trường là Giáo Sư Piano Nguyễn Phụng. Anh Đinh Bằng Phi từng phụ trách Nhóm Hát Bội trong Phái đoàn VN dự Liên Hoan Thanh niên thế giới về Văn Hóa, Nghệ Thuật, Thể thao các nước nói tiếng Pháp tổ chức tại Québec Canada tháng 9 năm 1974. Anh nói và viết chữ Pháp giỏi nên được biệt phái theo hướng dẫn 4 sinh viên Pháp trong việc nghiện cứu Hát Bội VN. Anh Đinh Bằng Phi cho tôi biết là nhằm thực hiện ký kết hợp tác giữa hai trường Đại Học Pháp - Việt, Viện Đại Học Bordeaux cử 4 sinh viên đến thực

tập tại trường Đại Học Dân Lập Ngoại Ngữ - Tin Học Thành phố (Saigon). Đó là các anh : 1/- Jaubert Cyril sinh năm 1971, chuyên khoa Văn hóa nghệ thuật. 2/- Ruffini Philippe, sinh năm 1974, chuyên khoa giáo dục, tổ chức.

3/- Angelozzi Marco sinh năm 1969, chuyên khoa văn hóa nghệ thuật, 4/Philakham Soupha, sinh năm 1973, chuyên khoa giao lưu văn hóa, phát triển nội bộ. Bốn sinh viên nầy cần nghiên cứu về Tết cổ truyền dân tộc và nghệ thuật Hát Bội VN. Anh Đinh Bằng Phi băn khoăn: trong vòng ba tháng, bốn sinh viên Pháp làm sao học được nghệ thuật Hát Bội Việt Nam khi mà các anh không biết nói

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

61

Toronto thoibao.com

Hát chầu

tiếng Việt Nam? Anh hỏi tôi: Anh có phương pháp nào hay nhứt để dạy họ khộng?

Tôi góp ý: «Về tổ chức lễ Tết cổ truyền dân tộc thì tôi đề nghị anh nhờ bà giáo sư Bình Minh giúp anh. Bà là giáo sư dạy Piano cùng Trường Quốc Gia Âm Nhạc với anh. Giáo sư Bình Minh có học vị cao ở trường Áo Tím Gia Long, từng dạy ở Trường Đức Trí, Bà có nghiên cứu nhiều về phong tục tập quán, về Văn hóa và các lễ hội cổ truyền Việt Nam.» Hướng dẫn về Hát Bội thì nên biết rằng các sinh viên Pháp nghiên cứu nghệ thuật Hát Bội không phải để về Pháp họ hát bội cho đồng bào Pháp coi. Mục đích nghiêu cứu Hát Bội của các viên đó là gì? Đó là họ muốn biết Hát Bội khác với các loại kịch hát Tây Phương như thế nào? Có điểm nào hay có thể đưa vào làm cho kịch Pháp phong phú hơn không? Như vậy thì anh có hai phương pháp áp dụng để giúp các sinh viên Pháp có thể nghiên cứu về Hát Bội đúng theo yêu cầu của họ.

Phương pháp thứ nhứt: anh viết bằng Pháp văn: Hát Bội là loại hát cổ truyền VN, động tác tượng trưng, ước lệ, không cấu tạo hoàn cảnh, bối cảnh như lới hát của Tây Phương. Trong nghệ thuật Hát Bội, điệu bộ nào, cách bài trí nào trên sân khấu cũng có tính cách Ước Lệ, tượng trưng mà khán giả khi xem hát tự mình giải thích những động tác ước lệ, các trang trí ước lệ trên sân khấu: Ví dụ: khi trên sân khấu kê một cái bàn hay một chiếc rương lớn, trên đó và hai bên rương( hay bàn) có để vài chiếc ghế đẩu phải hiểu đó là non cao hay một thành lũy uy nghi.

Diễn viên ra bộ xăn tay áo, mặt lộ vẻ nhọc nhằn, giơ chân bước từng bước cao như gắng sức trèo lên, như đang leo núi (lớp hồn Linh Tá dẫn Kim Lân qua núi tuồng San Hậu). Bốn tên quân sĩ chạy hiệu tay dựng bốn cây sào trên ngọn buộc một mớ lá xanh, đó là rừng già. Chiếc roi có những chùm lông màu cách khoảng trên thân roi tượng trưng cho con ngựa. Cầm roi ngựa tay phải là người kỵ mã sắp lên yên, rồi tùy theo cử chỉ điệu bộ, khán giả hiểu là ngựa

62

Nhóm kịch trẻ BouGrelas

Nghệ sĩ hoá trang

đang té, sải hay đang chồm lên.

Về điệu bộ cũng có những ước lệ, khi diễn viên múa điệu bộ đó, khán giả hiểu điệu bộ đó là gì. Thí dụ: như khi tới nhà, khách nhấc một chân lên vừa cúi đầu, cử chỉ đó có nghĩa là bước qua ngạch cửa. Muốn đóng cửa, khách dang hai tay, ra bộ kéo hai cánh cửa vô hình, vậy là đóng cửa lại, vô nhà rồi.

Một chiếc xe được tượng trưng bằng hai lá cờ trắng có vẽ hình bánh xe. Một tên chạy hiệu cầm hai lá cờ đó đưa ngang ra. Người đi xe bước vào giữa hai lá cờ đó, vừa đi vừa hát, tên chạy hiệu cầm cờ tượng trưng cho chiếc xe cũng bước nhịp nhàng với người ngồi trên xe, như vậy là một cuộc hành trình. Một thiếu nữ cầm chèo, vừa chèo vừa đi từng bước theo nhịp chèo là ngồi thuyền trên sông.

Kỹ thuật hát bội bất chấp các định luật về thời gian và không gian. Tất cả các tuồng đều có những màn nho nhỏ đưa khán giả từ nơi nầy đến nơi khác, từ năm nầy đến năm khác, không giao thời chuyển tiếp. Ta không thể dùng phép phân tích trong nghệ thuật Tây Phương để tìm hiểu nghệ thuật Hát Bội.

Anh Đinh Bằng Phi đồng ý đề nghị của tôi, anh sẽ viết tóm tắt các cách ước lệ về động tác, về đạo cụ và cách bài biện trên sân khấu. Từng tuồng anh cũng viết tóm tắc bằng Pháp văn cho các sinh viên biết nội dung tuồng,

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

Phòng hoá trang

để khi xem hát tuồng đó, các anh hiểu chuyện tuồng và tự phân tích động tác cùng cách ca, diễn của diễn viên để hiểu cách diễn tuồng Hát Bội ra sao.

Còn Phương pháp thứ hai? Anh Đinh Bằng Phi hỏi tôi.

Phương pháp thứ hai là tổ chức cho các sinh viên Pháp theo đoàn hát, di chuyển đến các nơi đoàn hát trình diễn (đình, miếu, sân, bãi diễn). Các sinh viên Pháp phải đi chung với đoàn hát, ở nơi các diễn viên ở, ăn, uống như các diễn viên, xem các đêm hát, theo dõi phản ứng của khán giả ở nông thôn, thành thị…và các sinh viên viết những nhận xét về tuồng, cách diễn, diễn viên và khán giả để đánh giá sự nhận xét của từng cá nhân đối với nghệ thuật và nghệ sĩ hát bội.

Trong dịp Tết 1995 năm đó, hát chầu cúng Kỳ Yên được mùa. Ngày 6/2/1995 hát ở đình Sơn Trà, Tân Định quận 1; ngày 7/2 hát ở Miễu Bà ấp 4 xã Phước Đông, huyện Cần Đước; 8/2 hát miễu Bà xã Đông Thạnh huyện Hốc Môn; 13, 14/2 hát ở Đình Thần Xã Bình Chánh, huyện Bình Chánh; 15/2 hát ở sân khấu ngoài trời vườn Tao Đàn Saigon, bốn sinh viên Pháp đều có mặt ở các điểm diễn vừa kể. Ba lô đeo vai, trang bị sách vở, máy ảnh, máy quây video du kịch, họ theo dõi, ghi chép, ghi hình các cuộc tế lễ ở đình, miếu, các đêm diễn Hát Bội với sự chăm chú, đam mê. Các sinh viên cũng viếng các

nông thôn nơi đoàn hát diễn cùng với cô Ngọc Giao, cô giáo hướng dẫn kiêm thông dịch viên, các anh đã xin phép Ban tổ chúc tế tự, tìm hiểu phong tục tập quán của dân chúng qua các lễ hội.

Trước giờ biểu diễn, trưởng đoàn hát Đinh Bằng Phi dẫn các anh sinh viên vào hậu trường để xem các nghệ sĩ hóa trang, thay đổi xiêm y tùy theo vai tuồng. Các sinh viên chụp ảnh, ghi chú, trò chuyện với các diễn viên. Anh Đinh Bằng Phi và cô Ngọc Giao thông dịch để các sinh viên hiểu rõ vì sao mặt của nhân vật tuồng vẻ như thế, dùng màu sắc như vậy…Kể từ sau bến diễn ở Cần Đước, diễn viên trong đoàn đều biết tên của từng sinh viên Pháp đó: Philippe, Cyril, Marco, Soupha. Và các anh sinh viên cũng biết tên các diễn viên: ai là Công Khanh, Xuân Quan, Minh Biện, Hữu Nhi, Hoàng Bé, Nguyễn Hoàn, ai là Kim Chắc, Kim Thanh, Ngọc Diệp, Phượng Loan, Ngọc Nga, Kiều Nga. Nhạc sĩ nào sử dụng nhạc khí gì, các anh đều nói trúng. kể cả hậu đài các anh cũng biết tên. Các anh cũng dùng cơm chung với đoàn khi hát ở địa điểm nào, được Ban quí tế chiêu đãi. Khi dọn điểm diễn, các anh di chuyển bằng xe Honda mà các anh mướn ở Saigon, lúc đó các anh tự lo thức ăn.

Qua các điễm diễn mùa cúng Kỳ Yên, các anh đã được xem các tuồng: Tứ Linh Hội, Chung Vô Diệm, Ngọc Huỳnh Lân, San Hậu, Song Nữ loạn

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

63

Toronto thoibao.com viên môn, Ngũ Sắc Châu. Sau mỗi lần xem xong, các anh đã ngồi lại trao đổi với nhau nhận xét của mình về các nhân vật, cách hóa trang, vũ đạo, âm nhạc, các sự kiện và tình huống trong tuồng. Trưởng đoàn Đinh Bằng Phi theo dõi, bổ sung nhận xét và giúp ý kiến thêm cho các cuộc hội thảo hào hứng đó.

Thời gian nghiên cứu về Hát Bội của các anh sinh viên Pháp chấm dứt, sau một tiệc long trọng do Viện Đại Học Dân Lập Ngoại Ngữ và Tin học tổ chức, anh Ruffini Philippe phát biểu: “Sân khấu Hát Bội mà chúng tôi được phép thâm nhập và tìm hiểu là một viên ngọc sáng giá trong một nền văn hóa phong phú và đa dạng. Dù không hiểu được ngôn ngữ, chúng tôi qua xem hát cũng hiểu được phần nào cốt chuyện mà quí vị đã trình diễn. Trong không khí tưng bừng về âm thanh và màu sắc, các diễn viên tài năng đã diễn lại những đoạn đời của một thời quá khứ bằng tất cả nhiệt tình và cảm xúc của mình. Khán giả được thấy những vị anh hùng, những trang liệt nữ, kẻ lành, người dữ, hòa quyện nhau trong một nền luân lý tốt đẹp.»

Anh Cyril khen các nghệ sĩ dù tuổi cao như các ông Minh Biện, Hoàng Bé, Hoàng Thung, Kim Chắc đã hoạt động nghệ thuật hết mình, dù tuổi đời trên bảy mươi, các ông bà cũng gắng bó với nghệ thuật Hát Bội một cách hết mình…»

64

Anh Marco tiếp thêm: «Ở đây khán giả đã bị thuyết phục, bất chấp thời tiết oi nóng, mọi người đều chú mục vào sân khấu, như có một sợi giây vô hình buộc chặt người diễn với người xem.

Chúng tôi đã làm quen với những anh chị làm nghệ thuật hậu trường, tuy bất đồng ngôn ngữ, nhưng qua thái độ, nụ cười, ánh mắt, chúng tôi đã cảm được một tình cảm vô cùng tốt đẹp của mọi ngưởi đối với chúng tôi.»

Anh Soupha nói cảm tưởng của anh trong thời gian tìm hiểu Hát Bội: “Chúng tôi khó quên được thời gian làm việc chung với đoàn Hát Bội. Xin cảm ơn Ban phụ trách, các diễn viên, nhạc sĩ, công nhân sân khấu đã dành

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

cho chúng tôi những tình cảm tốt đẹp nhất. Chúng tôi cũng được hân hạnh tiếp xúc với nghệ sĩ nhân dân Thành Tôn, người đã được giới Hát Bội ưu ái kính nể. Tuy chưa đi sâu được vào bộ môn sân khấu truyền thống của quí vị, chúng tôi cũng tiếp thu được phần nào cái hay cái đẹp của nghệ thuật và vô cùng thán phục những con người đã đeo đuổi, gắn bó cuộc đời của mình vào sự nghiệp cao quí nầy. Về nước, bằng tất cả khả năng, chúng tôi sẽ giới thiệu bộ môn Hát Bội của đất nước Việt Nam với các bạn thanh niên của chúng tôi và chứng minh rằng chuyến du khảo kỳ nầy thật vô cùng bổ ích và lý thú.»

Năm sau 1996, anh Đinh Bằng Phi

Đinh Bằng Phi và Nguyễn Phương năm 1995

có dịp qua Pháp, anh gặp tôi đang đến thăm con gái tôi ở Paris, Đinh Bằng Phi rủ tôi đi Bordeaux xem lễ «Trận chiến ở Castillon», chúng tôi gặp lại nhóm bốn sinh viên Pháp từng qua Việt Nam nghiên cứu Hát Bội. Nhóm sinh viên do anh Raffini đứng đầu , tập họp được hai chục sinh viên học nghệ thuật sân khấu, thành lập Nhóm sân khấu La Source. Nhóm nầy tổ chức hát hài kịch “Couple ouvert à deux battants» (Chuyện vợ chồng mở toang hai cánh cửa). Hài kịch này áp dụng kỹ thuật diễn ước lệ, tượng trưng như kỹ thuật Hát Bội của VN, sân khấu cũng trang trí ước lệ như sân khấu Hát Bội. Kịch đã tạo những trận cười liên tục, thành công rực rỡ và báo chí Văn Nghệ Pháp viết nhiều bài giới thiệu một lối diễn kịch mới, thu hút sự thưởng thức cao độ của khán giả. Đinh Bằng Phi được nhóm kịch sĩ La Source gọi anh bằng Mon Maitre (Thầy tôi), anh Đinh Bằng Phi nhìn tôi cười như mếu: «Việt Nam thì dẹp bỏ Cải Lương, Hát Bội, dẹp bỏ nghệ thuật sân khấu!».

Nhớ chuyện sân khấu xưa và cái chết của sân khấu hiện nay, đứt ruột bầm gan!

SOẠN GIẢ NGUYỄN PHƯƠNG Tháng 5/2019

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

65

TRÒ CHUYỆN VỚI @ Toronto thoibao.com

Khúc An - Trò Chuyện Với @ @ (a còng) là ký hiệu một địa chỉ, một nơi đến; có thể đến nhiều người, cũng có thể chỉ đến được một mình bạn, người đọc những dòng này.

Khi Sát Thủ Hồi Hương C

KHÚC AN

ách đây hơn một chục năm, vào một buổi sáng mùa xuân, đang lang thang trên Phố Tàu, tôi bị đón đầu và chặn lại bởi một cô gái tóc vàng. Vóc dáng thon gọn, khuôn mặt cân đối, cặp môi xinh, đôi mắt đẹp. Tôi nhận ngay ra những điều lặt vặt đó

66

(Thiệt tình!) Và vài giây sau nữa tôi mới phát hiện thêm là trên tay cô cầm một cái microphone, và sau lưng cô là một thanh niên vác chiếc máy quay phim có chữ CTV nằm trong khung hình tròn, hình vuông và hình tam giác với ba màu khác nhau. Ống kính máy quay phim chiếu

thẳng vào tôi. Như một phản xạ tự nhiên, tôi mỉm cười với cô gái hay với máy quay phim, tôi không còn nhớ rõ. Cô gái Good morning bằng giọng rất trong. Tôi cũng chào lại, nhưng môi vẫn không quên gắn chặt nụ cười trong lúc lòng rối bời vì không biết ban nãy ngồi

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

với ly cà phê và chiếc bánh muffin trong quán nhỏ, có dính vụn bánh ở bất kỳ chỗ nào trên mặt hay không.

Cô gái hỏi tôi nghĩ gì về chuyện Thế Vận Hội Mùa Hè năm 2008 được tổ chức ở Bắc Kinh. Bạn còn nhớ lần biểu dương thế lực bành trướng rầm rộ của nước Tàu

qua việc xây dựng những sân đấu, qua những màn trình diễn được xem như “vô cùng ấn tượng” và cũng không kém phần huyênh hoang, và đe dọa ngầm gửi ra bốn phương trời của nhà cầm quyền Bắc Kinh? Và chắc bạn cũng nhớ một bé gái hát hay phải hát trong bóng tối để bé gái khác có khuôn mặt đẹp được xuất hiện trước ống kính của thế giới?

Nhưng đó là chuyện “hậu” thế vận. Khi cô phóng viên đài truyền hình phỏng vấn tôi trên Phố Tàu thì những chi tiết nhỏ nhặt ấy chưa bị phơi ra ánh sáng, thành ra câu trả lời của tôi chỉ nhắm sự kiện Trung Cộng xâm chiếm Tây Tạng và không ngừng đàn áp người dân nước này. Trong lúc tôi bày tỏ cảm nghĩ về chuyện vi phạm nhân quyền, về mưu toan bành trướng của nước Tàu thì vô số khách qua đường người Châu Á đứng vây quanh, trong đó nhất định phải có nhiều vị đến từ nước Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa. Điều đó lại càng làm tôi hăng chí phản đối chuyện tổ chức Thế Vận Hội ở Bắc Kinh. Cuộc phỏng vấn chớp nhoáng trên đường phố kết thúc. Tôi cảm ơn rồi chia tay cô gái tóc vàng và anh chàng vác máy quay phim của CTV. Suốt ngày hôm đó tôi cảm thấy yêu đời gấp bội với ý nghĩ mình sẽ xuất hiện trên TV. Buổi tối, tôi ngồi dán mắt lên màn hình TV chờ xem tin tức. Và chắc bạn cũng đoán ra “cái kết bất ngờ”. Tôi xem phần tin tức suốt một tiếng đồng hồ không chừa một phút nào, kể luôn phần quảng cáo mà CTV không hề chiếu một cuộc phỏng vấn nào về cái chuyện Thế Vận Hội Mùa Hè ở Bắc Kinh. Giấc mơ “Showbiz” của tôi lơ lửng phút giây rồi tan nhanh như những vòng khói thuốc thuở nhỏ đua đòi người lớn, hút một hơi dài và cố thả thành

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

67

TRÒ CHUYỆN VỚI @ Toronto thoibao.com những vòng khói đan rối vào nhau.

Bạn thân mến. Giấc mơ showbiz nhỏ bé của tôi chỉ bất ngờ bị khơi lên bởi cô gái CTV tóc vàng và tan biến ngay sau bản tin buổi tối của đài truyền hình nhưng tôi vẫn nhớ đến bây giờ, vì vậy tôi hiểu với những người mơ ước được xuất hiện trước ống kính, trên màn ảnh nhỏ, màn ảnh lớn... từ thời mới lớn, thì giấc mơ của họ lớn lao đến độ nào!

Cô gái Việt tên Đoàn Thị Hương cũng có giấc mơ ấy.

Bạn biết chuyện cô gái vừa thoát án tù ở Malaysia, trở về quê hương, được đón tiếp rầm rộ bởi bọn phóng viên báo chí, được bảo vệ rình rang bởi lực lượng công an Việt Cộng, đã nói về giấc mơ được lấp lánh dưới ánh đèn sân khấu, được đắm mình trong không gian “showbiz” của mình như thế nào không?

Biên bản tóm tắt từ tòa Thượng Thẩm Kuala Lumpur ghi rằng: Đoàn Thị Hương, 30 tuổi, bị bắt ngày 14 tháng Hai 2017 với cáo buộc cùng

68

nghi phạm người Indonesia dùng chất độc VX sát hại một công dân Bắc Triều Tiên có tên trên giấy tờ là Kim Chol ở sân bay Kuala Lumpur, ông Kim Chol đã từ trần trên đường đến bệnh viện cấp cứu. Nạn nhân Kim Chol được xác định là ông Kim Jong-nam, anh cùng cha khác mẹ với Kim Jongun, chủ tịch nước Cộng Hòa Nhân Dân Triều Tiên.

Thứ chất lỏng mà hai cô gái tạt vào mặt nạn nhân rồi đắp vội miếng vải nhỏ lên - được ghi nhận là chất độc thần kinh VX tên tắt của “Venomous agent X”, loại hóa chất ức chế sự dẫn truyền luồng thần kinh đến toàn bộ hệ thống bắp thịt của cơ thể. Hậu quả là sự tê liệt toàn thân trong đó có hoành cách mạc giữ vai trò quan trọng trong cử động hô hấp. Liệt cơ hoành, nạn nhân sẽ ngưng thở. VX mạnh hơn cả sarin mà tay đạo sĩ Aum Shinrikyo sử dụng năm 1995 để tấn công xe điện ngầm ở Tokyo. Các chất

này bị cấm trong các công ước quốc tế và Liên Hiệp Quốc xếp nó vào loại vũ khí hủy diệt hàng loạt. Đoàn Thị Hương ban đầu bị cáo buộc tội giết người, nhưng sau đó đã nhận tội nhẹ hơn là cố ý gây thương tích bằng vũ khí nguy hiểm và bị tuyên án 3 năm 4 tháng tù. Sau hơn hai năm bị giam giữ sáng ngày 3 tháng Năm 2019, cô được giảm án và trả tự do trước thời hạn.

Bốn người Bắc Hàn cùng bị cáo buộc giết Kim Jong-nam, đã nhanh chân rời khỏi Malaysia sau vụ ám sát. Ngay khi được trả tự do, trên người còn mặc áo giáp chống đạn Hương đã nói với báo giới về ước mơ trở thành diễn viên hay ca sĩ sau khi trở về quê hương. Và khi trở về Việt Nam cô được hộ tống bởi Cục Trưởng Cục Lãnh Sự (Bộ Ngoại Giao Việt Cộng), Chủ Tịch Liên Đoàn Luật Sư Việt Cộng, 3 luật sư Malaysia, với sự đón tiếp hùng hậu

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

của giới truyền thông, cô được săn đón như một siêu sao, trong sự bảo vệ của lực lượng công an và cô có ngay một lượng fans đáng kể. Một tay làm thơ có bút hiệu Phong Ba đã viết những dòng (của cái gọi là) thơ như thế này:

“Cảm ơn em trở về trong rạng rỡ. Nở nụ cười Việt Nam. Nụ cười chiến thắng, nụ cười hân hoan. Hơn mọi huy chương vàng rạng danh tổ quốc. Đất nước mở rộng vòng tay. Đón em vào lòng nghẹn ngào rạo rực. Mừng vui tột bực. Em là chân lý hiện sinh. Nụ cười lung linh. Đưa Việt Nam vươn mình ra thế giới. Khắp năm châu nụ cười em sáng chói. Vô đối tự hào. Em về đây trong hạnh phúc dạt dào. Để nụ cười bay tới các vì sao. Ngạo nghễ khắc vào vũ trụ. Hai chữ Việt Nam. Đoàn Thị Hương. Đoàn Thị Hương. Đoàn Thị Hương. Kiêu hãnh tên em vầng dương lấp lánh.”

Bạn thân mến, bạn có nổi da gà sau khi đọc những câu gọi-là-thơ ấy không? Lẽ ra

sau mỗi câu tôi phải xuống hàng cho có vẻ thơ nhưng làm vậy thì tốn giấy in báo một cách vô ích. Nước Việt Cộng đã nổi tiếng khi gã lãnh tụ già bị các nước láng giềng Đông Nam Á lưu ý không được hôn trẻ con, đã vang danh thế giới nhờ ăn trộm ăn cắp ở nước ngoài, đã lưu danh muôn thuở ở cái sự ma dê in Việt Nam, thì chuyện cuồng lên vì một sát thủ người Việt “đưa Việt Nam vươn mình ra thế giới” khi giúp ông vua độc tài họ Kim trừ khử được người anh cùng cha khác mẹ - cũng chẳng có gì lạ. Điều làm tôi lo lắng là biết đâu đám lãnh chúa trong trong ngành giáo dục đem ngay cái bài gọi là thơ ấy vào chương trình học của học sinh tiểu học thì tai hại biết chừng nào. Các thế hệ tương lai sẽ được định hướng bằng những giá trị hoàn toàn mới mẻ: vinh danh sự ngu dốt và những hành vi bạo tàn.

Tôi nghĩ nếu một kẻ sát nhân (ngộ sát thì cũng là sát) được đón tiếp như một anh thư trở về sau khi hoàn tất

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

69

TRÒ CHUYỆN VỚI @ Toronto thoibao.com một sứ mạng cao cả cho quê hương thì một ngày không xa, cô gái thoát chết kia sẽ được mời đóng phim, mời viết hồi ký; cô sẽ cao hứng kể lại những bí mật trong sứ mạng ám sát Kim Jongnam và cô sẽ rơi ngay vào tầm nhắm của bọn sát thủ Bắc Hàn. Trong khi Siti Aisyah, cô đồng phạm người Indonesia, ngay sau khi được trả tự do hôm 11 tháng Ba, về nước và đã được đến một chỗ ở bí mật vì “sự an toàn của chính cô”.

Câu chuyện về nữ sát thủ người Việt khiến tôi nhớ tới một sát thủ người Canada. Đó là câu chuyện về một thanh niên Canada tên Omar Khadr. Omar chào đời tại Toronto năm 1986. Năm 15 tuổi, Omar bị bắt tại Afghanistan sau khi bị tình nghi đã ném lựu đạn giết một binh sĩ Hoa Kỳ và làm bị thương một người lính khác.

Trong cuộc chạm súng giữa lính Mỹ và quân Taliban, Omar bị bắt, bị giam giữ và bị truy tố với nhiều tội danh.

Một trong những lý do chính

70

là khi lục soát công sự phòng thủ của nhóm Taliban, lính Mỹ tìm được một video trong đó Omar loay hoay với dây nối ngòi nổ trong khi một đồng bọn ráp nối những khối chất nổ. Omar và đồng bọn vừa chôn mìn vừa nói giỡn với gã quay phim. Những quả mìn này sau đã bị lính Mỹ phát hiện trong khoảng đường giữa nối liền hai thị trấn Gardez và Khost.

Khi bị thẩm vấn vào ngày 17 tháng 9, 2002, Omar khai là giúp dân quân kháng chiến vì được tuyên truyền là Hoa Kỳ đang gây chiến tranh chống lại Hồi Giáo và nghe nói giết một lính Mỹ thì được thưởng 1,500 đô la. Và Omar nhìn nhận là “Tôi muốn giết thật nhiều lính Mỹ để có nhiều tiền.”

Thế là Omar bị giải về Guantanamo, một trại giam của Quân Đội Mỹ trong vịnh Guantánamo thuộc lãnh thổ Cuba.

Ngày 25 tháng 10, 2010 Omar nhận tội sát nhân (nạn nhân là binh sĩ Speer), tội mưu sát, tội âm mưu, cung

cấp tài liệu yểm trợ khủng bố và làm gián điệp. Sau khi nhận tội, ngày 29 tháng 10, 2010, trên bục nhân chứng, Omar xin lỗi bà quả phụ Speer, “Tôi thực tâm hối tiếc về nỗi đau đã gây ra cho gia đình bà. Tôi ước mong có thể làm được điều gì đó để xoa dịu nỗi đau đó.” Và thú nhận tám năm trong tù đã dạy anh ta “nét đẹp của đời sống.”

Ngày 25 tháng 3, 2019 Omar chính thức được trả tự do. Trong cuộc phỏng vấn đầu tiên, Omar xin công chúng cho anh một cơ hội để chứng minh cho mọi người thấy là anh không phải như hình ảnh mà các giới chức chính quyền mô tả.

Năm 2013 Omar kiện chính phủ Canada vì đã đồng lõa với chính phủ Mỹ trong việc vi phạm quyền lợi của anh trong giai đoạn anh bị cầm tù ở Guantanamo. Chính phủ Canada xin lỗi và bồi thường cho Omar 10.5 triệu đồng Canada. Trong một cuộc phỏng vấn, Omar hy vọng chuyện dàn xếp và bồi thường không đem lại đau

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

xót cho gia đình chiến binh Speer và nếu có, thì anh ta xin lỗi vì chuyện ấy.

Bạn thân mến. Chắc bạn cũng đồng ý là hai nhân vật Hương và Omar có vài nét tương đồng. Cả hai đều “tiếp cận” với những nhân vật quan trọng trên thế giới.

Hương tiếp xúc (dù thoáng qua) với Kim Jong-nam, Omar đã từng gặp Osama bin Laden. Omar (có thể đã) giết một lính Mỹ và làm bị thương một chiến binh khác (nói là có thể vì sau này Omar cho biết đã nhận tội vì muốn được chuyển từ Guantanamo về Canada, và người ta không xác định được kẻ quăng lựu đạn vào lính Mỹ là Omar hay là một kháng chiến quân Afghanistan nào khác), còn cô Hương thì chắc chắn đã giết Kim Jong-nam.

Sự khác biệt ở đây là khi được trả tự do, một người không ngừng xin lỗi và cảm ơn, còn một người quên bẵng đi rằng đã có bao nhiêu người lo lắng, trăn trở, buồn phiền vì mình. Và một lời xin lỗi gửi đến những thân nhân

của nạn nhân Kim Jong-nam cũng hoàn toàn không có.

Thế nhưng bỗng dưng tôi nhớ ra rằng Omar chào đời ở Canada, nơi “cảm ơn” và “xin lỗi” là những lời đầu tiên đứa bé được chỉ dạy, còn cô Hương năm nay ba mươi tuổi nghĩa là cô ấy chào đời sau 1975, và lớn lên trong một xã hội mà mọi giá trị đều bị đảo lộn, cái xã hội mà câu nói đầu tiên - bằng cái giọng gầm gừ thú dữ - với người đối diện là: “Mày có biết bố tao là ai không?” thì chả ai dám trông mong gì. Có điều tôi nghĩ trong tương lai, khi cô Hương trở thành siêu sao của showbiz nước Việt Cộng, đám lâu la Bắc Bộ Phủ chắc không ai dám để cô lại gần, và cứ thấy cô ta cầm mảnh khăn nhỏ trong tay là trái tim những ông quan Tư Bản Đỏ cũng sẽ khua dồn dập như trống trận.

KHÚC AN

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

71

HỌ ĐÃ LÀM GIÀU NHƯ THẾ Toronto thoibao.com

Vua thuốc lá người da đỏ CANADA HOÀNG CHIÊU ẤN

N

Ken Hill

ói thật, với định kiến, tôi luôn nghĩ hơi tiêu cực về người thổ dân bản địa Canada. Tôi nghĩ dường như họ không thoát ra được khỏi bóng ma quá khứ luôn theo đuổi ám ảnh họ, trì kéo bước chân họ, không cho họ tiến lên. Vì thế tôi rất ngạc nhiên khi biết có một người Canada “da đỏ” thành công trong kinh doanh và giàu kinh khủng luôn. Đó là đại phú gia (tycoon) Ken Hill, “ông vua thuốc lá” của Canada. Có người bảo ông là một tỷ phú, nhưng không ai biết chắc điều đó. Ông là người bộ tộc da đỏ Mohawk, lớn lên trong một gia đình có 11 anh chị em cùng sống trong một ngôi nhà nhỏ ở Six Nations, khu tự trị đông dân nhất Canada nằm về phía tây nam thành phố Hamilton thuộc tỉnh bang Ontario. Ông có tướng tá cao lớn như một võ sĩ quyền anh hạng nặng nhưng nói năng thì rất nhỏ nhẹ từ tốn. Mẹ của ông thường khuyên ông rằng “Con đừng nên nghĩ rằng con là người đàn ông cừ khôi nhất thiên hạ, bởi vì luôn có người cừ khôi hơn con”. Đến tuổi trưởng thành, Ken sớm tham gia chính trị trong cộng đồng khu tự trị Six Nations. Năm 1985, ông giành chiến thắng trong một cuộc bầu cử và trở thành một trong 12 ủy viên hội đồng, cầm đầu bởi tù trưởng để điều hành khu tự trị, là “quốc gia” riêng của người da đỏ”.

Tỷ phú người Mỹ Warren Buffett từng nói, “Tôi thích kinh doanh thuốc lá. Nó chỉ tốn một xu để làm, xong bán ra với giá một đô la, và nó làm cho người ta ghiền”. Ken Hill nghe câu nói đó có lý nên muốn đi vào ngành kinh doanh thuốc lá.

Thuốc lá là một ngành công nghiệp trị giá 10 tỷ đô la một năm ở Canada.

Chỉ mất khoảng 24 xu để tạo ra một gói 20 điếu thuốc, gói đó được bán ra với giá gấp 50 lần số tiền đó. Nhưng

72

không phải tất cả số tiền sai biệt giữa vốn và giá bán đều là tiền lời. Thuốc lá phải chịu thuế rất cao của chính phủ. Chính phủ bảo đánh thuế cao để cho người hút thấy nó mắc rồi bớt mua và bớt hút. Nhưng người da đỏ thì là ngoại lệ nên được miễn thuế.

Theo Điều khoản 87 của Đạo luật Người Da Đỏ (Indian Act) ký kết từ năm 1876, mọi thứ hàng hóa được “quốc gia người da đỏ” (First Nations) sản xuất và bán ra, gồm cả thuốc lá, đều được chính phủ Canada miễn thuế. Sự miễn trừ này giữ cho chi phí thấp hơn đáng kể so với đối thủ cạnh tranh, mang lại cho những người bán thuốc lá thổ dân bản địa một lợi thế tài chính lớn so với mọi công ty thuốc lá khác trong hay ngoài nước. Đây là một mô hình kinh doanh đột phá còn hơn là Uber giựt mối của taxi. Ken Hill giới thiệu thuốc lá giá rẻ ra thế giới, làm giàu một cách dễ dàng.

Năm 1993, Ken Hill hợp tác với Jerry Montour, một đồng hương bộ tộc Mohawk, thành lập công ty sản xuất thuốc lá Grand River Enterprises (GRE). Kế hoạch làm ăn của họ được tất cả các cộng đồng da đỏ ủng hộ nhiệt liệt. Công ty hoạt động như một sự hợp tác giữa Hill, Montour và tám người da đỏ khác. Họ xây một nhà máy làm thuốc lá trên đất đai tự trị Six Nations, sản xuất và bán tại các tiệm trong khu vực thuộc người da đỏ.

Tôi còn nhớ thời gian đó nhiều đồng hương người Việt mình cũng lái xe đến đó để mua thuốc lá rẻ, lúc đó còn gọi là thuốc lậu. Một số người Việt làm chủ tiệm chạp phô góc đường cũng bán thuốc lá lậu để kiếm lời. Đến năm 1996, GRE mới trở thành một công ty có đăng bộ chính thức và có giấy phép của chính phủ liên bang để sản xuất thuốc lá và bán công khai. Đổi lại, công ty đồng ý trả thuế tiêu thụ đặc biệt thích đáng cho chính phủ.

Lúc đầu, Ken Hill và ban quản trị của GRE đều nghĩ rằng theo Đạo Luật Người Da Đỏ, họ không bị buộc phải trả thuế tiêu thụ đặc biệt. Sở thuế vụ không đồng ý nên dẫn đến nhiều vụ kiện dai dẳng cho đến năm 1996 mới giải quyết xong.

Sau khi nhận được giấy phép chính thức hoạt động, GRE bắt đầu bán thuốc lá trong các khu bảo tồn trên khắp lãnh thổ Canada. Các nhãn hiệu

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

thuốc lá như Sago và Putter, được dán kín bằng băng xé màu hồng đào để cho biết đó là thuốc lá da đỏ, được miễn thuế, bán với giá khoảng 30 đô la một cây, mỗi cây 10 gói, mỗi gói 20 điếu thuốc, trung bình rẻ hơn gấp bốn lần giá thị trường. Nếu mua thuốc điếu không có đóng gói, bạn chỉ trả 8 đô cho một bao 200 điếu.

Sau 5 năm hoạt động, đến năm 2002, GRE là một thành công đáng kinh ngạc và là một cổ máy tài chính đẻ ra tiền và mang lại nhiều lợi ích cho cộng đồng da đỏ. Doanh thu năm đó là 86 triệu đô la; Ken Hill nhận được 1,9 triệu đô la tiền thưởng. Đến năm 2005, theo một cuộc điều tra của tờ báo Hamilton Spectator, doanh thu của GRE đã ở mức trên 300 triệu đô la. Chỉ có 25% sản phẩm của GRE được bán ra ở Canada, phần còn lại để xuất cảng. Chỉ riêng ở Mỹ, GRE bán khoảng sáu triệu điếu thuốc mỗi ngày, hơn 2,2 tỷ điếu mỗi năm. Để đáp ứng mức phát triển, công ty chuyển đến một nhà máy mới, cũng trong khu Six Nations, lớn gấp 25 lần cơ xưởng ban đầu. Đến cuối thập niên hoạt động đầu tiên, GRE đã bán

được một tỷ đô la thuốc lá.

GRE hiện là công ty tư nhân lớn nhất trong Six Nations, với hàng ngàn người dựa vào đó để kiếm sống, từ công nhân nhà máy đến nông dân trồng đến chủ cửa hàng. Công ty xuất cảng sang Hoa Kỳ thông qua hai nhà phân phối, đồng thời cũng xuất cảng sang các nước Caribbean Trung Mỹ.

Năm 2006, GRE kiếm được một hợp đồng béo bở trị giá 70 triệu đô la để cung cấp các sản phẩm thuốc lá cho quân đội Đức, bèn mở một nhà máy mới gần Berlin. GRE hiện là nhà xuất cảng thuốc lá lớn nhất ở Canada; Ken Hill trở thành một người rất giàu có.

Và ông cũng hưởng thụ tối đa cuộc sống xa hoa hiếm thấy đối với một người gốc da đỏ, nhưng lại ít muốn xuất hiện trước sự dòm ngó của công luận, thường từ chối các lời mời xin phỏng vấn. Tôi có tìm tên Kenneth Hill trên Wikipedia nhưng chẳng thấy. Báo chí thì chỉ biết về cuộc sống riêng tư của ông qua các tài liệu tòa án.

Ngôi nhà của ông ở trong “xứ da đỏ” Six Nations có một nhà chứa xe khổng lồ có trang bị một bar rượu đầy

Một tiệm bán thuốc lá trong khu da đỏ

Cơ xưởng sản xuất thuốc lá của công ty GRE ở Six Nations gần thành phố Brantford, Ontario

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

73

HỌ ĐÃ LÀM GIÀU NHƯ THẾ Toronto thoibao.com cuộc đời, tính kể từ khi trở thành một ông tỷ phú, Ken trải qua không biết bao nhiêu là vụ kiện tụng. Người Việt mình hay dùng câu tục ngữ “Nắm người có tóc; không ai nắm kẻ trọc đầu”. Câu này đem áp dụng với trường hợp của Ken Hill lại càng đúng hơn, vừa kiện trong công việc làm ăn vừa bị kiện trong đời tư.

Năm 2008, lúc đã 49 tuổi, Ken gặp Brittany Beaver mới 21 tuổi, một phụ nữ lai, có cha da đỏ và mẹ da trắng, từng lớn lên trong quốc gia da đỏ Six Nations. Đó là lúc Brittany vừa bị mất việc người hầu bàn của nhà hàng Shoeless Joe’s ở Cambridge, Ontario. Đang lúc khó khăn, Brittany liên lạc với một người bạn học cũ; người đó chính là Josh, cậu con trưởng của Ken Hill chứ không ai khác. Brittany nhờ Josh xin việc làm giùm.

Một tuần sau, Brittany được gọi đến tiệm Village Café, một cơ sở kinh doanh cũng do Ken Hill làm chủ. Ông chủ thấy cô gái đi xin việc có mái tóc nâu buông dài, khuôn mặt thon khả ái và giọng nói lanh lảnh, sôi nổi. Ông chủ phỏng vấn qua loa, giải thích về công ty của ông cũng qua loa, xong chở cô nhân viên sắp mướn đi một vòng thăm viếng một số cơ sở kinh doanh. Ken hỏi Brittany “You” có thẻ thông hành không? Brittany đáp “Dạ chưa ạ”. Ken bảo nàng hãy xin passport ngay đi vì có việc cần.

Việc cần mà Ken muốn nói đây là việc Ken sẽ thuê Brittany làm một người trình bày giới thiệu sản phẩm. Đó chỉ là trên lý thuyết; thực tế là Brittany đóng vai người bạn đồng hành của Ken để cùng đi đây đi đó trong những chuyến công tác xa.

Từ một cô gái chưa hề đi máy bay và chưa hề ra khỏi nước, Brittany cùng đi với Ken bằng vé hạng nhất đi Las Vegas, Bahamas, được ông mua tặng toàn những món đắt tiền, kể cả xa hơi Audi. Chuyện gì đến sẽ đến. Đầu năm sau, Brittany có thai.

Tháng 8 năm 2009 Brittany sinh con

trai. Ông mua cho nàng một căn nhà ở Waterloo.

Tuy cấp dưỡng rộng rãi cho “vợ con”, nhưng ít khi ông dành thì giờ bên họ, chỉ rộng rãi về của cải nhưng tiện tặn về tình thương yêu, một điều mà chẳng có người vợ nào muốn.

Mối liên hệ giữa họ với nhau có lúc sóng gió nhưng cũng có lúc êm xuôi kéo dài cho đến tháng 12 năm 2015, Brittany Beaver đệ đơn kiện Ken Hill.

Bạn có thể tự hỏi tại sao Brittany Beaver lại kiện Kenneth Hill? Chẳng phải ông ta đã chu cấp cho cô vợ trẻ hai căn nhà, những chiếc xe hơi sang trọng và một khoản trợ cấp tiền mặt hàng tháng rất lớn hay sao? Ông cũng thanh toán cho cô những hóa đơn nha khoa, thuế thổ trạch cùng những tiện ích của cô. Các hồ sơ tòa án cho thấy ông ta hỗ trợ năm đứa con khác và các người vợ trước một cách êm thắm mà không cần sự can thiệp từ tòa án. Tại sao bây giờ đến cô vợ Brittany này lại kiện? Câu trả lời là bởi vì Brittany Beaver tin rằng Ken Hill đáng giá hàng tỷ đô la. Căn cứ trên lối sống thượng lưu của ông, người ta chỉ biết là tài sản của ông ta rất lớn nhưng không biết chính xác là bao nhiêu.

Theo hồ sơ thuế lợi tức năm 2015 của Ken Hill, nguồn lợi tức duy nhất qua mẫu T4 của công ty Grand River Enterprises nộp cho Sở Thuế Vụ là $ 2,109,504. Hết. Ông phủ nhận cáo buộc của Brittany cho rằng ông là một tỷ phú, nhưng cô không có cách nào để chứng minh điều đó.

Theo Đạo luật Người Da Đỏ, ông không cần phải khai thuế cho lợi tức làm việc trong khu tự trị da đỏ Six Nations Reserve. Tài liệu tòa án liệt kê ông không có tài sản đầu tư, tài khoản ngân hàng, kế hoạch tiết kiệm hoặc bảo hiểm nhân thọ nào khác.

Vào năm 2017, sau bao nhiêu phiên xử qua nhiều cấp tòa án với hồ sơ dầy cộm hơn 40 ngàn chữ, Tòa Thượng Thẩm (Superior Court) đã xử Ken Hill phải trả cho Brittany Beaver 33.000 đô la mỗi tháng tiền trợ cấp nuôi con trên cơ sở tạm thời, như theo Đạo Luật Gia Đình ấn định. Ken Hill liền kháng cáo. Năm ngoái, 2018, Tòa Phúc Thẩm (Court of Appeal) đã đảo ngược một phần phán quyết của Tòa Thượng Thẩm, vừa chấp thuận việc cấp dưỡng vừa phán quyết Ken Hill có quyền tiếp tục thách thức tranh cãi về Đạo Luật Người Da Đỏ.

Thế mới biết làm tỷ phú cũng gặp lắm chuyện nhức đầu và chưa chắc đã sung sướng.

Hình: Bộ sưu tập xe của Ken Hill trong nhà kho khổng lồ trông như là một đại lý bán xe hơi

(Dựa theo nhiều nguồn tài liệu)

Ngôi nhà khổng lồ của Ken Hill trong khu tự trị da đỏ Six Nations rộng 22.000 feet vuông, với hai hồ bơi và một sân bê tông đôi khi được dùng làm bãi đáp trực thăng

đủ và có cả sàn diễn múa cột cho vũ nữ thoát y trình diễn, cộng với một bộ sưu tập xe hơi và xe máy khổng lồ gồm một chiếc Lamborghini, một chiếc Hummer biến cải cho dài thêm, hai chiếc Range Rovers, hai chiếc Bentley, hai chiếc McLarens mui trần, ít nhất hai chiếc Ferraris, ba chiếc Porsches và bốn chiếc RollsRoyces. Ken có tài sản ở nhiều nơi, có du thuyền hạng sang và thường xuyên xuất ngoại vì công việc và để vui chơi nữa.

Thuốc lá không phải là doanh nghiệp duy nhất của Ken Hill. Ông còn sở hữu hoặc có phần hùn trong hơn 40 doanh nghiệp thương mại khai thác quán ăn, tiệm bách hóa, đội thể thao, trạm xăng, nhà hàng, công ty xây dựng, trường dạy lái máy bay, spa, trường đua xe mô tô, công ty môi giới bảo hiểm, công ty đầu tư, sân golf, phòng tập thể dục và một tờ báo.

Công ty nước suối Wahta Springs của ông giành được hợp đồng cung cấp nước đóng chai cho địa điểm hòa nhạc SARS-Stock ở Toronto năm 2003, một buổi gây quỹ có ban nhạc Rolling Stones trình diễn. Một doanh nghiệp khác của ông là SixNet, nhà điều hành hệ thống máy chủ lưu trữ các trang mạng chơi gêm cờ bạc trực tuyến như Absolute Poker, một trong những diễn đàn cờ bạc trực tuyến lớn nhất trên Internet. Để cho lại, ông cũng đồng sáng lập Dreamcatcher Foundation, một tổ chức từ thiện cung cấp tài trợ cho cộng đồng người da đỏ trong các lĩnh vực nghệ thuật, văn hóa, giáo dục, thể thao và y tế. Đa số họ xem ông như là ân nhân, nhưng cũng có người tiếc số tiền thuế mấy mươi triệu đóng cho chính quyền mỗi năm thay vì giúp xứ da đỏ.

Ken Hill chắc là người chịu chơi, chơi điệu, chơi sang cho nên được nhiều người nổi tiếng ưa thích giao tiếp như diễn viên điện ảnh Tommy Lee, võ sĩ quyền anh Mike Tyson và ca nhạc sĩ Rod Stewart cùng nhiều người nổi tiếng khác. Vào năm 2009, Ken thiết lập cơ sở phòng thu âm

74

riêng đặt tên là Jukasa, chỉ cách nhà một khoảng ngắn, để cho cậu con là Josh cùng các nghệ sĩ da đỏ thu nhạc và thu hình.

Với tài sản kếch sù, năm 2008 Ken Hill và công ty GRE thuê luật sư kiện chính phủ Canada về cáo buộc vi phạm Đạo luật Người Da Đỏ khi chính phủ bắt GRE đóng thuế tổng cộng 400 triệu đô mà lại không ra tay ngăn chận nổi nạn thuốc lá giả hoành hành gây thiệt hại cho công việc kinh doanh của GRE. Đơn kiện đòi mức bồi thường là 3 tỷ. Vụ kiện đó không rõ lý do tại sao đã bị xếp lại, có thể là do một thỏa thuận bên ngoài tòa án.

Ngược lại, GRE cũng bị một số chính quyền tiểu bang Hoa Kỳ kiện đòi bồi thường chi phí y tế đã tốn kém cho những người hút thuốc bị bệnh. Theo nguyên tắc, tất cả các công ty sản xuất thuốc lá phải ký kết với chính quyền Thỏa thuận Hòa giải Chính yếu (Master Settlement Agreement), nhưng công ty GRE của Ken Hill không ký. Ken Hill và công ty GRE không phải là tay vừa, kiện ngược lại chính phủ Mỹ đã không tuân hành theo các điều khoản của Hiệp ước Thương mại NAFTA. Năm 2011, tòa án tuyên bố họ không có quyền tài phán đối với GRE và bác bỏ đơn kiện.

Năm nay Ken Hill 60 tuổi. Trong

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

HOÀNG CHIÊU ẤN

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

75

VIẾTToronto TỪ SÀIthoibao.com GÒN

Tiền trao cháo múc

B

uôn bán chính ngạch là chính thức đưa hàng xuất cảng qua hàng rào quan thuế, Tiểu ngạch là mua bán thẳng với nhau qua các cửa khẩu biên giới tiền trao cháo múc mà không cần tới một ràng buộc giấy tờ nào. Chỉ cần tờ khai, phí qua biên giới là xong.

Buôn bán tiểu ngạch giúp công ty trong nước bán được hàng hóa một cách nhanh chóng, thuận tiện, giảm chi phí, tiện thanh toán và dễ trốn thuế. Hàng hóa, ví dụ như nông sản, thu hoạch ngoài ruộng rẫy xong, cứ thế chất lên xe chạy thẳng một mạch tới biên giới. Khỏi như chính ngạch cần hóa đơn, chứng từ thanh toán, hợp đồng ngoại thương... vô cùng rắc rối vì qua bao nhiêu ải để có những thứ giấy tờ ấy.

Loại buôn bán này quá sức đơn giản, xem chừng hạp với nhiều VN mặc dù chất chứa nhiều rủi ro trong đó. Khi xảy ra tranh chấp thường chịu thua thiệt vì chẳng có giấy tờ hợp lệ nào đưa ra chứng minh để cãi cọ.

76

Không có hợp đồng để buộc phải trả tiền khi nhận hàng tức là chẳng biết tương lai mịt mùng ra sao. Khách đặt hàng, thường là đặt miệng, rồi không nhận hàng hoặc nhận hàng không trả tiền ngay. Trả nhiều lần, trả một phần hoặc cuối cùng biến mất. Cháo múc đi rồi mà chẳng thấy tiền đâu.

Ngoài thị trường trong nước thì hàng hóa VN phải trông cậy vào việc xuất cảng. Thị trường Âu Mỹ, mặc dù rất chuộng nông sản vùng nhiệt đới nhưng VN khó mà đáp ứng nổi các tiêu chuẩn khắt khe về vệ sinh an toàn thực phẩm. Dính chút xíu thuốc trừ sâu, vỏ bị dập, thâm đen… hàng hóa đều bị trả về toàn bộ. Một doanh nghiệp bị lỗi con sâu làm rầu nồi canh, các doanh nghiệp khác chịu tiếng xấu lây. Việc xuất khẩu chính ngạch vì thế càng khó khăn.

VN có xuất nhập cảng tiểu ngạch với ba nước láng giềng là Lào, Campuchia và TQ. Trong đó, giao thương với TQ nhiều nhất vì thị trường rộng lớn và đường biên giới

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

rộng dài qua bảy tỉnh: Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh.

VN thường xuất lương thực, thực phẩm, trà, cà phê, nông sản tươi, sơ chế… Nhập xăng dầu, trái cây, thuốc lá, mỹ phẩm, đồ chơi trẻ em, quần áo… Nông sản số lượng nhiều chủ yếu đưa sang TQ. Thứ gì cũng có thể xuất qua xứ đông dân đó. Cũng có một số ít xuất khẩu chính ngạch như măng cụt, sữa nhưng hầu hết đều là xuất khẩu tiểu ngạch.

Trước kia người dân thường khổ sở vì chạy theo yêu cầu thương lái TQ. Cứ rộ những món hàng thu mua ồ ạt, được một thời gian, đột ngột bị ngưng mua chẳng hiểu lý do. Những món hàng xuất khẩu tiểu ngạch này rất lạ đời. Lái hết mua lá điều khô Bình Phước lại mua rễ tiêu Pleiku “nghe nói” làm thuốc bắc. Đồng Nai đua nhau chặt phá vườn tiêu để lấy rễ, thậm chí đào trộm rễ tiêu để bán, dân Quảng Ngãi bán cau non “nghe nói” để làm kẹo, bán ồ ạt kẻo trộm nó tới hái dùm. Vừa hái cau non bán

SGCN

vừa gấp gáp trồng thêm tới khi cau đậu trái thì chẳng thấy ma nào đoái hoài. Ngoài ra còn lá trầu Bình Định, chuối Phú Yên, lá khoai lang non Vĩnh Long, đuôi và móng trâu, rễ hồi, gỗ trắc non cả rễ, trâm cổ thụ…

Ai cũng biết những cây trâm cổ thụ hàng trăm năm bị đốn đi sẽ khiến cây nhỏ chung quanh cũng chết vì không có gì giữ nước. Khi rừng trâm bị xóa sổ thì thương lái cũng biến mất để lại rừng xưa thành khu đất trọc…

Việc mua các loại hàng hóa có tính chất phá hoại như mua giun đất, lá non mãng cầu xiêm, nụ hoa thanh long, lá khoai lang (làm giảm tuổi thọ và năng suất của cây), mua tận diệt gốc cây dược liệu, dây giống, móng chân trâu, thu gom nguyên liệu hải sản bằng cách phá giá khiến doanh nghiệp chế biến VN khóc dở…

Huyện Củ Chi từng cho doanh nghiệp nước ngoài thuê đất nuôi ốc bươu vàng. Không biết chế biến ra bao nhiêu tấn thức ăn gia súc nhưng đã tàn hại nhiều cánh đồng lúa. Khi nhận ra được hiểm họa ốc bươu vàng,

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

77

VIẾTToronto TỪ SÀIthoibao.com GÒN thu hồi đất thì con ốc đã lan ra gần khắp huyện.

Suốt thời gian qua, VN đã quá quen thuộc với cảnh dội khẩu. Trong khi có những mặt hàng nông sản đang bị khai thác tận diệt để bán sang Trung Quốc thì một số nông sản khác tồn ứ, bỏ không do thương lái Trung Quốc ngừng mua. Hết dưa hấu, thanh long, hết chuối đến khoai mì, cá sấu, lợn dày mỡ…

Hết khổ vì dưa lại thua vì ớt là vậy.

Cũng như dưa hấu, ớt là cây trồng lệ thuộc quá nhiều vào thị trường TQ với khoảng 80% sản lượng, chủ yếu xuất tiểu ngạch nên giá cả luôn bấp bênh. Việc trồng ớt với diện tích lớn, không theo quy hoạch do thấy giá cao thì ồ ạt xuống giống, dẫn đến thua lỗ cho nông dân là điều khó tránh khỏi.

Các sản phẩm dội chợ này đổ đống bên vệ đường thống thiết kêu gọi người dân giải cứu. Ai nấy cũng mủi lòng, bảo nhau dân ta dùng hàng ta, xúm lại mua giúp nông dân. Nhưng mua dăm lần thì sự việc trở nên nhàm và ai nấy chán nản. Cần phải có cách giải quyết hữu hiệu chứ cả một nền kinh tế nông nghiệp cứ trông cậy vào lòng tốt người dân giải cứu hoài thì quá vô lý.

Các loại hàng hóa kể trên đến từ miền Trung và miền Nam đường xa tốn tiền vận chuyển ăn dầm nằm dề

78

Buôn bán tiểu ngạch

nơi biên giới tới mức thối hỏng, đành quay đầu xe bán tống tháo thị trường nội địa hoặc trút xuống vệ đường mặc kệ thành đống rác. Nhưng các loại nông sản trồng sát biên giới, tình hình cũng chẳng khấm khá hơn. Mùa dứa chín rộ ở Mường Khương, Lào Cai thuận tiện vận chuyển vì nhiều nơi chỉ cách TQ con suối nhỏ nhưng vẫn có lúc không bán được, chỉ chậm ba ngày là dứa hỏng, chủ hàng đành thuê người đem đổ cả xe tải bên đường, cũng như thanh long, dưa hấu, cà chua… ép đàn gia súc trâu bò ăn phát ngán.

Rồi chuối Khánh Hòa, khoai lang Vĩnh Long, chanh Long An, tôm hùm Phú Yên, heo Đồng Tháp… Tất cả giống nhau chỉ là một kịch bản duy

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019

nhất. Mua ồ ạt giá cao lúc đầu rồi dừng lại đột ngột để hàng dồn đọng lại. Nông sản VN xuất sang TQ rất nhiều, khi TQ muốn nhập giá cao, khi nhập đủ họ dừng lại, giá rớt, hàng ngàn tấn nông sản ứ đọng, các vùng chuyên canh lao đao gây thiệt hại rất lớn cho nông dân và các doanh nghiệp.

Xuất tiểu ngạch thường từ các doanh nghiệp nhỏ nên rất ít thông tin về việc thay đổi các chính sách của TQ, kết quả nhiều khi hàng lên đến cửa khẩu mới chưng hửng. Ví dụ vải chính vụ mỗi ngày qua cửa khẩu hàng vài ba trăm tấn. Thế nhưng bỗng nhiên tới một mùa, hàng tới biên giới khựng lại bởi hàng loạt quy định ngặt nghèo về nơi trồng, phương thức vận

chuyển, giấy chứng nhận kiểm dịch chính thức, không được dùng thực vật như lá, hoa quả, rơm rạ làm vật liệu chèn lót, cành cuống không được quá 15cm… Thậm chí, nếu qua kiểm dịch phát hiện sinh vật hại, hoặc chất độc hại theo quy định của TQ, hàng sẽ bị tiêu hủy, giải quyết dịch hại, chi phí giải quyết chủ hàng phải chịu.

Bên cạnh đó là sự đổi thay xoành xoạch chẳng biết đàng nào mà lường.

Chẳng hạn, hiện nay có khoảng 50 đến 60 % cao su xuất khẩu qua TQ theo đường tiểu ngạch, qua các cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh), Bát Xát (Lào Cai), Tà Lùng (Cao Bằng).

Khi giá cao su tăng mạnh, các doanh nghiệp vội vã đánh hàng sang TQ thì tại cửa khẩu, TQ hạn chế mua, buộc các doanh nghiệp VN phải kéo giá thấp. Các loại hàng hóa khác cũng thế. Các công ty VN thu mua nông sản, thuê container đóng hàng tới biên giới, rồi đứng đó xếp hàng đợi… người ta tới mua. Chẳng phải đơn giản người ta tới mua mà thông qua đầu nậu với đủ thứ chi phí và trăm điều khó dễ.

Ngoài thuận lợi về địa lý, việc đi lại tự do của cư dân biên giới hai nước và khi Hiệp định mậu dịch tự do ASEAN - TQ có hiệu lực đã giúp việc trao đổi hàng hóa lưu thông hơn trước. Nhưng do sự cạnh tranh của

Toronto thoibao.com

11/05/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2638

79

Toronto thoibao.com

80

Issue 2638 | thoibao.com | THỜI BÁO | 11/05/2019