Trouw
17
DINSDAG 14 JANUARI 2014
opinie
Studeren is niet alleen het beste van het beste Het lijkt geweldig, online colleges volgen, maar voor student Thomas Smits komt het neer op intellectuele eenheidsworst. Hij pleit voor het behouden van de brede ‘Bildung’.
S
tudenten zouden voortaan studiepunten moeten kunnen krijgen voor Massive Open Online Courses (Trouw, 10 januari). Bij ‘De Wereld Draait Door’ bejubelde minister Jet Bussemaker, samen met de ‘rector magnificus’ van de online Universiteit van Nederland Alexander Klöpping, het fenomeen van de MOOC’s. Hoe fantastisch zou het zijn als elke student economie in Nederland online college zou volgen bij een topeconoom van Harvard? De beste economiefaculteit van Nederland, die van de Erasmus Universiteit Rotterdam, staat immers slechts veertigste op de internationale ‘rankings’, doceerde Matthijs van Nieuwkerk. De minister knikte instemmend. Haar ogen twinkelden. Naast de grote praktische bezwaren tegen de MOOC’s, dreigt de minister met haar plannen het hart te halen uit de diversiteit van de universitaire gemeenschap en spijkert ze de laatste nagel in de doodskist van een ‘fantastische’ Nederlandse traditie: de breed toegankelijke en breed inhoudelijke Nederlandse universiteit.
terecht. Deze oplossing past in het beleid van het ministerie waarin alleen excellentie telt. Gewoon goed onderwijs is niet genoeg. Alleen als je de beste bent, heb je als universiteit of student nog recht op belastinggeld. Hiermee dreigt de in de jaren zestig geboren minister een einde te maken aan een van de belangrijkste verworvenheden van dat decennium: breed en goed toegankelijk hoger onderwijs voor iedereen die daar, door zijn middelbare schoolresultaten, aanspraak op kan maken.
Universitair landschap
Praktische bezwaren
2
Thomas Smits Phd-kandidaat geschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen
De praktische bezwaren tegen de MOOC’s zijn groot. Bovendien zijn ze nog grotendeels onbekend. Klöpping wees er, als enige aanwezige met enig realiteitsgevoel, op dat de MOOC’s ontwikkeld zijn met ‘venture capital’ uit Sillicon Valley. Het opzetten van een MOOC kost zowel voor programmeurs als docenten vele honderden uren. Hoewel maar een extreem klein percentage van de deelnemers de eindstreep haalt, moeten al hun opdrachten wel nagekeken worden. De droomwereld die Bussemaker gisteren schetste – Nederlandse studenten volgen grote colleges online waardoor Nederlandse docenten de tijd hebben om met kleine groepen studenten ‘de diepte
De campus van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. FOTO ANP
in te gaan’ – is dan ook niks meer dan dat: een droom. Harvard doet niet aan liefdadigheid en de investeerders uit Californië willen op een gegeven moment toch ook echt geld zien. De vraagt blijft wie de MOOC’s in de toekomst gaat betalen.
De naïeve oplossing die Bussemaker voor dit probleem aandraagt, is specialisatie. Leiden is het beste in ‘vrede en terrorisme’ en Delft doet het goed op zonne-energie. Universiteiten ‘concurreren’ online voor studenten en zo komt alles op zijn pootjes
Het belangrijkste bezwaar tegen de MOOC’s ligt echter in de eerste letter van de afkorting: ‘Massive’. Als grote groepen studenten allemaal hetzelfde college volgen, betekent dit dat ze ook allemaal dezelfde denkbeelden meekrijgen. De massaliteit van het internet maakt een einde aan de diversiteit van discussies die in de academische gemeenschap tussen studenten en docenten plaatsvindt. Voor mijn eigen vak is dit probleem evident. Wat als elke geschiedenisstudent in de jaren zeventig les had gekregen van de knuffelmarxist Eric Hobsbawm? Of in de huidige tijd van de aan Harvard verbonden en controversieel rechtse Neil Ferguson? En zelfs de exacte wetenschap is geen exacte wetenschap. Diversiteit van opvattingen, methodes en inzichten worden het beste gegarandeerd in een zo breed mogelijk universitair landschap. Misschien is het goed als de minister zelf een MOOC gaat volgen. Ik stel voor dat dit een cursus over de negentiende-eeuwse vader van de moderne universiteit Wilhelm von Humboldt wordt, waarin haar nog eens wordt uitgelegd dat studeren niet alleen gericht moet zijn op ‘het beste van het beste’ en enge specialisatie maar juist op een brede zelfontplooiing van studenten. Deze Duitse ‘Bildung’ mag niet verdwijnen uit de Nederlandse universitaire traditie.
De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.
commentaar
Zwaarte delegatie verplicht Rutte in Rusland ook echt kritiek te leveren De dominee dient naast de koopman nadrukkelijk een rol te krijgen
D
e Nederlandse afvaardiging naar de Olympische Winterspelen in het Russische Sotsji volgende maand had niet zwaarder kunnen zijn. Voor het eerst zal een Nederlands staatshoofd bij de opening van Olympische Spelen aanwezig zijn. Naast koning Willem-Alexander en koningin Máxima zullen ook premier Mark Rutte en minister van sport Edith Schippers acte de présence geven. Volgens Rutte hebben mensen met bedenkingen tegen een dergelijk zware delegatie ongelijk. Deze mensen hoorde je ook niet vorig jaar tijdens de herdenking van vierhonderd jaar betrekkin-
gen tussen Nederland en Rusland. Ook in het kader van die herdenking bezochten het staatshoofd, zijn echtgenote, de premier en de minister van sport Rusland. De premier heeft niet helemaal ongelijk met die vergelijking. De huidige verontwaardiging lijkt niet van oppurtunisme ontdaan. Maar een vergelijking tussen de herdenking van vierhonderd jaar betrekkingen en de opening van een veel aandacht trekkend sportevenement, gaat niet op. President Poetin kan voor het oog van de wereld pronken met het gezelschap van het Nederlands staatshoofd en de hoogste politieke functionaris, terwijl een aanzienlijk aantal andere staatshoof-
den en regeringsleiders uit Europa en elders uit de wereld al aangegeven heeft, zich daar niet voor te willen lenen. Het tweede argument van de premier moeten we dan ook maar serieuzer nemen. Nederland stelt zich op het standpunt dat relaties, bij voorkeur handelsrelaties, nuttig zijn om met bekritiseerde regimes in gesprek te blijven en voorzichtig kritiek uit te oefenen. Kritiek op de mensenrechtensituatie in het algemeen en de omstandigheden voor homoseksuelen in het bijzonder, kan in dergelijke gesprekken gemakkelijker aan de orde worden gesteld. Nu het besluit is gevallen in ieder geval in het niveau van de Neder-
landse afvaardiging naar Sotsji geen vorm van protest te laten doorklinken, moeten we de premier aan die belofte houden. Nederland wil geen protest maar dialoog. Maar dan wil Nederland ook het bewijs zien dat die dialoog daadwerkelijk wordt gevoerd. Het is op zich niet laakbaar om de koopman en de dominee in één delegatie te verenigen. Maar dan zal de dominee ook nadrukkelijk een rol toebedeeld moeten worden. Naarmate daarvan meer zichtbaar is voor (vooral) het Russiche publiek, kan er nog iets goeds voortkomen uit de toch bevreemdende beslissing van het kabinet.