Generatiesprong bij planning

Het erfrecht ziet er sinds 2018 anders uit. De generatiesprong is vooral relevant voor millennials en de generaties na hen. Ouders schenken hierbij niet alleen aan hun kinderen, maar betrekken ook vaker de kleinkinderen bij de planning.

Het erfrecht is sinds 1 september 2018 grondig veranderd. De wettelijke reserve van de kinderen – wat je wettelijk verplicht bent aan hen na te laten – is nog altijd van toepassing, maar de grootte van het aandeel is veranderd. Waar de globale reserve voorheen afhankelijk was van het aantal kinderen, bepalen de nieuwe regels dat kinderen gezamenlijk nog minstens 50% krijgen, onafhankelijk van het aantal kinderen.

‘Bij successieplanning is fiscaliteit vaak een bezorgdheid ’, zegt Rinse Elsermans, advocaat bij Cazimir. ‘Ouders willen vermijden dat de kinderen een erfbelasting tot 27% in rechte lijn betalen. Maar de goede verstandhouding binnen de familie is minstens van even groot belang. Het laatste dat een ouder wil is dat diens afstammelingen ruzie zouden maken over de nalatenschap.’ Om daaraan tegemoet te komen legt het nieuwe erfrecht een grotere focus op erfovereenkomsten. ‘Die moeten zorgen voor gemoedsrust ’, aldus Elsermans. ‘Een van de concrete toepassingen is te vinden in de ‘generatiesprong’. Ouders beslissen om niet (alleen) te schenken aan hun kinderen, maar om ook rechtstreeks de kleinkinderen te betrekken bij de planning.’

Schenken aan kleinkinderen

Kleinkinderen betrekken in de planning is een tendens die steeds vaker voorkomt. ‘Omdat mensen ouder worden, schenken ze vaak op latere leeftijd. De eigen kinderen hebben het duwtje in de rug niet meer zo hard nodig: hun huis is afbetaald en hun kinderen zijn het huis al uit. De grote kosten zijn gemaakt. De kleinkinderen daarentegen bevinden zich op een punt in hun leven dat ze hun eerste huis kopen of bouwen, of zelf kinderen krijgen. Het gevolg: ouders slaan een generatie over en schenken rechtstreeks aan hun kleinkinderen.’

Stel: een moeder heeft twee kinderen en wil 400.000 euro schenken. Haar zoon heeft geen kinderen, haar dochter twee. Ze geeft 200.000 euro aan de zoon en 200.000 euro aan de kleinkinderen. Het lijkt alsof iedereen evenveel gekregen heeft, maar juridisch is dat niet het geval. ‘De schenking aan de zoon is een voorschot op erfdeel, wat betekent dat hij het met zijn zus moet delen op het moment dat de schenker overlijdt. De schenking aan de kleinkinderen valt per definitie buiten erfdeel en moet achteraf niet meer verrekend worden, zolang het beschikbare gedeelte niet overschreden wordt. Ineens zie je dat de staak (ofwel de familietak) van de dochter 300.000 euro krijgt (100.000 euro + 200.000 euro van de kleinkinderen) en de zoon 100.000 euro.’

Erfovereenkomst

Dat kan rechtgezet worden door ook de schenking aan de zoon buiten erfdeel te doen, maar daar zijn nadelen aan verbonden. ‘Ofwel maak je gebruik van een erfovereenkomst ’, legt Elsermans uit. ‘Juridisch wordt dan de ‘inbreng ten behoeve van een derde’ toegepast, waardoor bij de schenking van de grootmoeder aan de kleinkinderen ook de dochter betrokken wordt en het een driepartijenverhouding wordt. De dochter rekent de schenkingen aan haar kinderen toch aan op haar erfdeel, zodat de gelijkheid tussen (de staken van) broer en zus behouden blijft. De wetgever is hiermee bezig en zoekt naar oplossingen voor deze situaties, waarmee millennials steeds vaker geconfronteerd worden.’