educarePLUS20114
digitale bijlage bij educare jaargang 29 nr. 4 / sep 2011 In deze bijlage o.a. • de 7 universele wetten toegepast op leren en onderwijs; • een verslag over de eerste Nederlandstalige Challenge Day; • drie lesplannen voor de milieu actiedag op 10 oktober 2011; • de school als inspiratorium - wie zou daar niet heen willen? • en een liedje voor op de fiets... Verder vind je hier alle links naar de websites van auteurs, organisaties en online films die in dit nummer genoemd worden overzichtelijk op een rij. www.educare.nl - www.opgroeieninverbondenheid.nl - www.opvoedingsboek.nl
educare+
Zo werkt de digitale bijlage... De bijlage is ingedeeld in secties. Als je op een titel klikt, kom je op de overzichtspagina voor die sectie. Hierin staan 3 kolommen: één met de artikelen die je in Educare hebt kunnen lezen, één met (klikbare) links die bij deze artikelen genoemd zijn, en één met digitale verdieping (sommige artikelen). Links van deze bijlage zie je een lijst met alle sectie-titels en titels artikelen in je pdf-lezer. Hiermee kun je makkelijker van de ene naar de andere sectie navigeren. In de bijlage staan ook links naar websites - filmpjes, downloads en dergelijke. Deze links zijn klikbaar en openen automatisch het goede webadres in je browser.
De websites van Educare: www.educare.nl (over het tijdschrift) www.opvoedingsboek.nl (boeken over opvoeding) www.opgroeieninverbondenheid.nl (wekelijkse tips) www.educare.nl/netwerk (online community)
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
+ Bijlage Secties Educare klik op de sectietitel voor ‘n gedetailleerd overzicht Algemeen
03 - 05
Gezin
06 - 10
Katern
11 - 19
School
20 - 26
Ontwikkeling Netwerk Extra’s
n.v.t. 27 - 47 n.v.t. Educare+ - 2
algemeen+
06 etc
in educare staat:
bijbehorende links:
digitale verdieping:
6
Vaders vragen ‘t meest: “Hoe krijg ik mijn kind op de universiteit?” - interview met John Medina
Website van John Medina: www.johnmedina.com
www
Filmpjes, quiz en nog meer leuks van John kun je vinden op: www.brainrules.net
10
De inspecteur kan niet rekenen column Marijke Sluijter
Zinvol tekenen met kinderen: www.zinvoltekenenmetkinderen.nl
11
Leuke dingen
RECTIFICATIE - website van neocube: www.neocubekopen.nl
www
Gratis Sinterklaas aftelkalender Educare Archief - downloads
34
Lezen en luisteren
Alle boeken in deze Educare staan op: Opvoedingsboek.nl - Educare 2011, nr. 4
36
Seintjes Educare regeladvertenties
Seintje plaatsen? Mail Frans de Steur: identeam@wxs.nl of bel 0575-556591
42
Krullen en spiralen in de natuur - Hans de Heij
Ontdek en creëer zelf het universum Boek van M.S. Schneider
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Win John Medina’s ‘Het Kinderbrein’ Kijk op Educare Netwerk – Gratis boek
E+ 4 Maak je eigen gulden snede! - uitleg, filmpjes en voorbeeld
Educare+ - 3
algemeen+
06 etc
De gulden snede De gulden snede is de verdeling van een lijnstuk in twee delen in een speciale verhouding. Bij de gulden snede verhoudt het grootste van de twee delen zich tot het kleinste, zoals het gehele lijnstuk zich verhoudt tot het grootste. Duiden we het grootste deel aan met a en het kleinste deel met b, dan is de verhouding van beide zo dat a : b = (a+b) : a De bedoelde verhouding a/b wordt het gulden getal genoemd en aangeduid met de Griekse letter φ (phi).
De gulden snede spiraal teken je zo: • • • • • •
Teken twee piepkleine, even grote vierkantjes. Teken tegen de lange kant een nieuw vierkant. Teken tegen de lange kant een vierde vierkant. Teken tegen de lange kant een vijfde vierkant. En zo kun je eindeloos doorgaan... Wanneer je nu de hoekpunten van de diagonalen in een cirkelvorm met elkaar verbindt, krijg je de gulden snede te zien als... een spiraal!
De gulden snede spiraal (ook wel de spiraal van fibonacci genoemd) is de vorm die de minste energie kost, vandaar dat je die telkens in de natuur terug vindt. Zie ook: Gulden Snede in de Natuur (film) Plant Spiral Exhibit (fotoreeks)
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 4
advertenties+
www.neocubekopen.nl digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
www.educare.nl/sint-kalender-2011 Educare+ - 5
gezin+
12 19
in educare staat:
bijbehorende links:
digitale verdieping:
12
Haal de herfst in huis Verwarmende gezondheidstips van Irene Müller-Schoof
Natuurdiëtisten boek en website: Het energie herstelplan www.natuurdietisten.nl
www
Arts geneest zoon van autisme Interview met Natasha Campbell (Engelstalig)
14
HAP! De oerwoudhap...
E+7
Knoflook: lekker en gezond door Ilona Zuurmond
16
Vaderschap column Jenk Stronks
Website van Jenk: www.bureau-inspiratie.nl
16
Diverse tips
Geef je docent een sterretje op: Educare Netwerk - groepen
www
‘Spelen met...’ verzamelbundel: Educare archief - diverse downloads
E+8
Blaas de ballonnen op interview met Akke Feenstra
E+9
Achterop de fiets liedje cadeau aan Educare lezers
Compassie doet wonderen: www.zelfcompassie.nl 17
Doe meer met een boek rubriek Marianne de Valck
18
Spelen met... verdwalen door Marijke Sluijter
19
Liever niet op de fiets column Patricia Ritsema van Eck
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Website van Marianne: www.speelgoedadvies.nl
Websites van Patricia: www.mijnblijdehart.info www.sinterklaassurprisespel.nl
Educare+ - 6
gezin+
12 19
Knoflook, lekker en gezond door Ilona Zuurmond
Knoflook is familie van de prei, ui en bosui en wordt al eeuwen lang in keukens gebruikt. Het smaakt heerlijk, maar bovendien is het supergezond... Knoflook heeft anti-virale and anti-bacteriële werking, zoals Louis Pasteur ontdekte. Sindsdien werd knoflook ook als wondontsmetter gebruikt. Dat is dus de reden waarom sommige mensen je aanraden om een glas heet water met knoflook, citroensap en wat honing te drinken als je verkouden bent! Knoflook bevat kalk, vitamine C and mineralen zoals selenium. Kalk is goed voor je botten en de vitaminen en mineralen in knoflook ondersteunen je immuunsysteem – het systeem wat je help gezond te worden en vooral ook te blijven. Knoflook bevat ook “probiotica” - dat zijn voedingsdeeltjes die de groei van goede bacterien in de darmen digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Knoflook heeft een anti-virale en anti-bacteriële werking. Daarom helpt het om een glas heet water met knoflook, citroensap en honing te drinken als je verkouden bent.
bevorderen. Aangezien 70% van je immuunsysteem zich in je darmen bevindt, is een goede darmwerking heel belangrijk. Ja, je bent echt wat je eet! Bronnen: http://en.wikipedia.org/wiki/Garlic http://www.whfoods.com/genpage.php?tname=foodspice&dbid=60 http://nutritiondata.self.com/facts/vegetables-and-vegetable-products/2446/2 http://en.wikipedia.org/wiki/Prebiotic_(nutrition)
Educare+ - 7
gezin+
12 19
Blaas de ballonnen op interview met Akke Feenstra door Alexandra van der Hilst
Tijdens de zomervakantie stuurde Akke Feenstra ons de CD en de liedjesbundel ‘Blaas de ballonnen op’. Wat een verrassing: genietend luisteren naar muziek, melodie en tekst. Twaalf afwisselende kinderliedjes in een swingend ritmisch samenspel van klank, tempo, dynamiek, canon en meerstemmigheid. De liedjes zijn beeldend geschreven, nodigen uit tot meezingen en vooral ook tot het maken van (eigen) bewegingen! Akke Feenstra koos als kind vol overtuiging voor de dwarsfluit. Op de middelbare school startte ze haar eigen muziekgroepje. Ze begon arrangementen te schrijven voor accordeon, gitaar, banjo en dwarsfluit. Niet zo verwonderlijk dat ze van muziek haar beroep maakte.
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Akke verdient haar brood als muziekdocent, fluitiste, koordirigent/arrangeur en cultuurcoach. Bovenal is ze liedjesliefhebber. Hoe ben je gekomen tot het maken van deze liedjes en de uiteindelijke cd? “Toen onze kinderen nog heel klein waren, kwamen ook de kinder-cd’s in huis. Mijn man en ik hadden overal commentaar op: de teksten gezocht, de melodietjes te saai, de arrangementen uit een computer. Toen we tijdens onze eerste kampeervakantie met twee kleine kinderen noodgedwongen vanaf 19.00 uur voor de tent zaten, zijn we liedjes gaan schrijven. De onderwerpen kwamen vanzelf, uit het dagelijks leven. Uiteindelijk heb ik de liedjes opgenomen met een vriend die een studio wilde beginnen. Ik heb mensen uit mijn omgeving gevraagd om een aantal liedjes kleur te geven: vocaal kwartet, bandje van mijn man, trompetcollega, vriendin met viool, trombonist van de harmonie uit het dorp waarin ik woon.” Educare+ - 8
gezin+
12 19
Hoe zou je graag zien dat muziek en zingen een plaats innemen in onderwijs? “Om te beginnen ga gewoon dagelijks zingen! De groepsenergie van zingen ervaren in een klas, serieus leren luisteren naar muziek en naar elkaar. Met liedjes stimuleer je de taalontwikkeling; van ritmes en noten lezen leer je abstract denken. Een kind ontdekt pas zijn talent voor alles wat klinkt als het aangereikt en vervolgens ontwikkeld wordt!” “Muziek is overal, het is onderdeel van het dagelijks leven. Ik vind het belangrijk dat mensen actief en kritisch met muziek om leren gaan. Dit kun je pas als je kennis van zaken hebt. Met de geringe aandacht die er nu voor muziek is op de PABO’s, kun je dit alleen bereiken met vakdocenten. Maar zingen kun je natuurlijk als leerkracht makkelijk zelf doen. Gewoon doen!”
Achterop de fiets Aan de lezers van Educare geeft Akke Feenstre het liedje ‘Achterop de fiets’ cadeau! De bladmuziek - het notenschrift en de liedteksten - kun je downloaden via het Educare archief op: www.educare.nl/archief/diverse-downloads De muziek kun je beluisteren op: www.educare.nl/dlc/Achterop-de-fiets.mp3
Blaas de ballonnen op - een aanrader voor elke basisschool en uiteraard ook voor thuis! Bestellen kan via e-mail: akkefeenstra@hetnet.nl. De CD kost €10,- en het boekje met teksten, noten en akkoorden ook €10,-. digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 9
advertenties+ digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Klik hier voor ‘t inkijkexemplaar +
Educare - 10
katern+
21 26
in educare staat:
bijbehorende links:
21
KATERN: Hoe zijn onze manieren Thema: weer terug naar school
Losse katernen vind je terug op Educare archief - katernen
22
Dat doet ons deugd! mensen zijn net spiegels...
Ontvang de wekelijkse deugd via www.deugdenproject.nl
digitale verdieping:
Zuinig op het gezin verlichting voor werkende ouders Nieuwe groep, nieuwe regels leer je met het spel ‘Sterrenhemel’ 23
24
Meer spelletjes voor op school via www.zinvoltekenenmetkinderen.nl E+13 Kinderen: democraten in opleiding interview met Micha de Winter
Ouders in actie samen leven, samen leren Vreedzame school, vreedzame wijk iedereen dezelfde opvoedregels
Informatie over vreedzame scholen: www.devreedzameschool.nl
Sta op tegen pesten los pestproblemen met elkaar op
Website van Leefstijl: www.leefstijl.nl
www
Elk kind een etiket?! TV interview met Micha de Winter
www
Video over Challenge Day in de VS: Teen Files: Surviving High School
Handen in de klas maak het aantrekkelijk Als je me echt zou kennen... Juf Margreet opent haar hart 25
We did it! respect op school
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Info over ‘Mijn doorbraak’ workshops: www.dedoorbraak.biz
E+15 Samen over de brug door Monique Fennis
Educare+ - 11
in educare staat:
bijbehorende links:
vv 25
Hang de groene vlag uit de duurzame school
Foundation for Environmental Education www.eco-schools.nl
Sta jij in je kracht? blijf als leerkracht overeind
Studiedagen door Pieter van Dongen: pa.van.dongen@youkido.nl
Lastig gedrag? zo zet je kernkwaliteiten in het licht
POWerleerkracht worden? Kijk op: www.stichtingwelzijnkinderen.nl
11-11: Dag van verbondenheid wereldwijd vieren we verbondenheid
Overzicht van alle acties staat op: www.interconnectedness111111.org
26
digitale verdieping:
www
Grootste groepsmassage record: Educare Netwerk - 11 Acties
Jorn column van Claire Walkate
katern+
21 26
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 12
katern+
21 26
Kinderen: democraten in opleiding door Micha de Winter
Het algemeen belang lijkt in de opvoeding geen punt van discussie. Vreemd eigenlijk, voor een prettige samenleving heb je toch bekwame, betrokken mensen nodig. En hangt het voortbestaan van de democratie niet af van de sociale vaardigheden van de burgers?
of het bezit van hun ouders. Op zijn minst geldt ook dat kinderen toekomstige burgers van een vrije samenleving zijn. Dat betekent dat het collectief profiteert dan wel ‘mede-lijdt’ onder een al dan niet geslaagde opvoeding, inclusief die kinderen zelf.
Opvoeding en socialisatie staan in rechtstreeks ver band met het in stand houden van onze democratische rechtsstaat. Zo’n rechtsstaat kan alleen functioneren als bij de burgers voldoende bereidheid en vermogen bestaat om deze rechtsstaat te ondersteunen en reproduceren. Helaas gaat dat niet vanzelf...
Vooral het grote aantal kinderen dat mishandeld wordt en de kinderen uit culturen waar van democratisch besef nog weinig sprake is baart mij zorgen. Deze kinderen leren niet van jongs af aan wat democratie is. Daarom kan je de opvoeding tot democratisch denkend burger niet alleen bij de ouders neerleggen. Democratie moet je leren, graag thuis, maar óók en juist op school. Dat is een oefenplek bij uitstek, hier komen immers alle toekomstige burgers bij elkaar!
Geen kind wordt als democraat geboren. Democratisch burgerschap is een groeiproces, waar de ervaringen in de jeugd en de opvoeding een belangrijke rol in spelen. Ik vind het zorgwekkend dat het algemeen belang als oriëntatie in de opvoeding, het onderwijs en de socialisatie afwezig is. Kinderen zijn niet slechts een product
Aan onderwijsmensen dus de taak om kinderen in te leiden in de democratie. Je doet dat door als leraar situaties uit te lokken waarin kinderen leren hoe democratie werkt, ook bij kleuters. De meeste leraren reiken kinderen graag oplossingen aan. Maar als je het ermee eens bent dat je kinderen meer verantwoordelijkheids-
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 13
katern+
21 26
ruimte geeft, moet je je oplossing misschien voor je houden. Ik zal een voorbeeld geven waarin kleuters leerden dat ‘meeste stemmen gelden’ niet de beste oplossing is. De juf legde dit dilemma aan de kinderen voor: “Ik ga voorlezen, maar ik heb drie boekjes, hoe gaan we dat doen?” Het eerste waar ze mee komen is ‘meeste stemmen gelden’. Uiteraard blijkt dan dat er kinderen teleurgesteld te zijn. Je moet kinderen dan de ruimte geven verder te denken, andere oplossingen te zoeken. Ze komen daar verrassend goed uit. Onze individualistische samenleving hecht aan vrijheid, gelijkheid, gelukkig zijn. Het is lastig met onze zeer uiteenlopende normen en waarden een verbindende factor te vinden. Wat ons wel bindt is democratie: gelijkwaardigheid, verschillend mogen zijn, conflicten rechtvaardig leren oplossen, wederkerigheid. Dat zijn zaken die kinderen aan den lijve kunnen leren, stapje voor stapje. De Vreedzame School is een poging daartoe: kinderen digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
leren op vredelievende wijze voor zichzelf en anderen op te komen, ze leren met conflicten om te gaan, op constructieve wijze hun ongenoegen te uiten en met woorden in plaats van met vuisten hun recht te halen. En verrassend genoeg leren kinderen ook dat het prettig kan zijn dat er regels zijn waar iedereen zich aan moet houden, maar óók dat je die eventueel democratisch kan veranderen. Micha de Winter is verbonden aan de opleiding Pedagogiek van de UvU en bekleedt de Langeveld-leerstoel. Hij geeft onderwijs en verricht onderzoek op het gebied van maatschappelijke opvoedingsvraagstukken, jeugdbeleid en preventie. Micha is onlangs geïnterviewd bij KRO Brandpunt. Dit kun je online bekijken; klik hier voor het filmpje.
Dit is een uittreksel van een artikel uit Educare 2009 nummer 4. De volledige versie staat online in het Educare archief. In 2010 brachten we tevens een katern uit met het thema: Democratie? Moet je doen!
Educare+ - 14
katern+
21 26
Samen over de brug door Monique Fennis
120 leerlingen lopen gespannen de hal in, de deuren naar de ruimte zijn gesloten. Even wachten en toen lekkere pittige dansmuziek. De deuren gaan open en de leerlingen worden ontvangen door een haag van wit geklede dansende begeleiders die met hen mee de ruimte inlopen. Meteen meedansen was teveel gevraagd, liever wilden ze eerst even landen in de ruimte, op hun hoede over wat hen te wachten stond. Helemaal ok natuurlijk!
Na een uitgebreid welkom volgen een serie van oppeppende energizers, van drummen op eigen en elkaars benen tot een balspel met werkelijk enorme ballen. Het is mooi te zien hoe makkelijk zo’n grote groep daarvoor benodigde opstellingen in de ruimte opeens voor elkaar krijgt… heel anders dan als je ‘even‘ in een klaslokaal, in een veel kleinere groep van opstelling wilt veranderen. Nadat de energie door deze energizers lekker hoog is digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
opgelopen volgen serieuzere oefeningen in groepjes van 5 of 6 leerlingen met ieder 1 vaste begeleider die de rest van de dag samen blijven. Wie ben je? Er worden de leerlingen vragen gesteld, vragen die hen niet of nauwelijks eerder gesteld werden: wie ben je, wat vind je leuk en moeilijk aan jezelf etc. Ik deel de volgende mijmering met mijn groepje: ‘hoe kan ik ook weten wie ik ben, als anderen mij dat voortdurend vertellen’. Tijdens het opgroeien krijg je als kind bij vrijwel alles wat je doet te horen van een volwassene of wat je doet goed is of niet. Nu mogen de kinderen er eindelijk zelf over nadenken, wat natuurlijk heel erg lastig is... Maar de uitnodiging erin is al overweldigend voor velen. Opti en depri Er volgen leuke filmpjes, een muzikale flash-mob op een luchthaven (om te laten zien wat de kracht van verrassing en gezamenlijk groepsinitiatief met mensen kan doen). We delen ‘opti en depri’ mijmeringen en geven Educare+ - 15
katern+
21 26
kracht aan ‘ik doe het’ i.p.v. ‘ik probeer het’. Gaandeweg komen er al veel emoties los hier en daar. Dan is het goed dat de groepjes maar klein zijn en de begeleider, vaak samen met de andere kinderen in de groep, aandacht kan hebben om bij deze leerling te zijn. De energie in de zaal is krachtig en vooral gezamenlijk. Bij elkaar blijven Er volgt een korte lunch. We laten de kinderen niet buiten de hekken gaan omdat wat vanmorgen is opgebouwd niet uiteen te laten vallen. Dan is het tijd voor het gedeelte van waaruit de dag is opgebouwd, we gaan ‘over de brug’. Hoewel de ruimte hierin wel groter had gemogen deden de leerlingen goed mee. De vragen bouwden op naar uiteindelijk best pittige onderwerpen over huiselijk geweld, een verloren ouder, e.d. De leerlingen lieten het allemaal zien. Het mooie daarbij is dat ze het nu eens niet onder woorden hoefden te brengen of in (soms) onbehouwen gedrag hoefden te laten merken dat er iets mis is in hun leven, maar door simpelweg over de brug te lopen zeiden ze digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
genoeg. En elke keer gingen als vanzelf vol overgave de armen omhoog van de groep die kon blijven staan, om een teken van verbinding te maken naar de groep die wel naar de andere kant moest: “We zien je, we ondersteunen je.” Velen van hen hebben achteraf met verbazing gereaEducare+ - 16
katern+
21 26
geerd: “Ik wist helemaal niet dat het bij hem zo moeilijk lag, dat zij dit allemaal al heeft mee moeten maken.” Er zijn tranen, heel veel tranen. Velen beginnen anderen te troosten, soms zelfs jongens of meisjes die ze helemaal niet kennen. Er zijn ook tranen van verdriet om de ander, kinderen die zich beseffen dat zij het eigenlijk best heel goed hebben thuis. Een aantal werd het te veel; zij kregen opvang in de ruimte naast de grote zaal. In groepjes, en vaak ook daarbuiten, staan we nadien met armen om elkaar heen. Er is nog veel emotie. Soms kon het verwoord worden, soms helemaal niet. Samen We sluiten gezamenlijk af. Alle ogen staan richting het podium waar de kinderen naar toe mogen als ze iets via de hele groep tegen een ander willen zeggen. We verwachten er niet veel van - doodeng natuurlijk - maar het tegenovergestelde gebeurt! De een na de ander komt naar voren om excuses te maken, iets van zichzelf te vertellen of een dierbare vriendin eens stevig vast te houden. Als klap op de vuurpijl komt een jongen digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
naar voren om een stevig compliment te geven aan de kinderen die het lef hebben gehad om voor zo’n grote groep zoiets intens van zichzelf te laten zien. De kinderen gaan rond half 4 naar huis. Allemaal met een eigen beleving van wat er die dag gebeurde maar gezamenlijk diep geraakt. Ze krijgen een bedankje en een brief mee, waarin zij en hun ouders uitgenodigd worden om vooral ’s avonds naar school te komen om dingen te delen die nog hoog zitten, of vragen te laten beantwoorden. Er volgt voor de begeleiders een uitgebreide ronde over de leerlingen die ons zijn opgevallen en mogelijk extra nazorg nodig hebben. Ouders Na een heerlijk etentje, door school aangeboden, volgt nog de ouderavond. Er komen zo’n 20 ouders. Over het algemeen staan de ouders achter het initiatief. De moeilijkheid zit erin dat in woorden eigenlijk niet is weer te geven wat er die dag is gebeurd. Het gesprek met de ouders is in elk geval goed. Er wordt gevraagd Educare+ - 17
katern+
21 26
om voldoende nazorg op school. Dit is ook onze bedoeling. Al ’s avonds komen er via ouders en sms’-en de eerste mooie reacties binnen. Het blijkt dat er enorm over gesproken wordt op Hyves en Twitter, allemaal vanuit een positieve extase waar de kinderen nog in zitten! De volgende dag op school lijkt alles anders, er wordt nauwelijks over iets ander dan de dag van gister gesproken… en heel positief! “Ieder mens is uniek, maar in zijn of haar emoties en gevoelens verbluffend gelijk.”
Breng SAMENoverdebrug naar jouw school, zodat ieder weer kan zijn wie die eigenlijk is, waardoor er een hartverwarmende sfeer ontstaat. “Je bent goed zoals je bent”, is ons motto! Een 1-daags programma van SAMENoverdebrug is het begin van een plezierige wereld. Deze dag zet een beweging in gang van begrip en openheid, waardoor barrières tussen mensen wegvallen. De manier waarop mensen elkaar bekijken verandert ingrijpend – en voor altijd.
Een brief van docente Annemarie: “Laziena en Monique, jullie hebben 120 kinderen een kans gegeven om liefdevolle gezamenlijkheid te leren geven en ontvangen. Om te voelen wat er met je gebeurt als je je gesteund mag voelen door de groep van wie je dagelijks afhankelijk bent voor je welzijn. Ik denk dat wij nauwelijks kunnen beseffen (mentaal) wat er in de harten van deze kinderen hebben geraakt en hoe dit hun leven kan veranderen. Een ‘dank je wel’ is op geen enkele wijze voldoende, maar ik denk dat de dankbaarheid van kinderen dit volop compenseert! Nu hoop ik dat dit een basis mag zijn waarop de kinderen elkaar blijven ontmoeten. Wij zullen er in ieder geval alles aan doen!”
Mocht je geraakt zijn bij het lezen van deze tekst en meer informatie willen hebben, neem gerust contact op: www.revealcoaching.nl digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 18
advertenties+ digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 19
in educare staat:
bijbehorende links:
digitale verdieping:
27
Een inspirerende school remedie tegen lastig leerling-gedrag
29
Meer dan lokalen bouwen door Karlijne Brouwer
Website van Edukans: www.edukans.nl
31
Betrek ouders bij de school door Peter de Vries
Stichting Leraar Leerling Ouders: www.sllo.nl/stichtingllo.html
33
10 oktober : O nee, CO2! door milieu-actiegroep 10:10
Website van 10:10 Nederland: www.1010nl.org
E+24 De ademhaling van de aarde door Della Burford (met kleurplaat)
Wat is jouw klimaat voetafdruk? www.klimaatvoetafdruk.nl
E+25 Lesplan: Het regent in de klas zo werkt de waterkringloop
E+21 Maak van je school ’n inspiratorium door Wim Bos
www Lesplan: Global Warming
school+
27 33
wel/niet veroorzaakt door CO2?
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 20
school+
27 33
Maak van je school een inspiratorium door Wim Bos Wim Bos is hofnar van beroep. Hij is ongevraagd hofnar van het ministerie van onderwijs. Een hofnar mag alles zeggen wat gewone burgers niet durven (maar wel denken). Voor het minis足 terie van onderwijs maakte hij een schatkist met daarin allerlei gereedschappen voor het onderwijs om kinderen te begeleiden bij het ontdekken en ontplooien van hun schatten...
de homepage van hun school en leren door middel van correspondentie over de verwondering op andere scholen. Op een centrale plaats staat een verwonderingskist met een bonte verzameling wonderlijke voorwerpen.Wie is vastge足 lopen of inspiratie zoekt grasduint erin.
Keer je school binnenste buiten Schoolgebouwen maken we flexibel met schuifwanden en mobiele werkplekken die je overal naar toe kunt rijden. Ook naar buiten: in de schaduw onder een boom of op een binnenplaatsje in de zon. Er zijn excursies op DuivenDinsdag, Regenbogendag, WormenWoensdag, Vallende Sterrendag en we doen alles helemaal anders op Zoals-Het-Vroeger-Was-Dag.
Verwondering op lesrooster Verwondering is een essentieel onderdeel van het curriculum. Elke klas heeft een eigen verwonderingsmap vol met afbeeldingen en teksten waarover je je kunt verwonderen. De leerlingen zetten hun verwondering op digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
De toevalligheidsfactor Toevalligheden, zoals ervaringen of het weer, zijn essen足 tieel voor het juiste leermoment. Wat zou je kunnen doen op Witte Wolkendag? Boomspeeldag? Tijdens de Ochtendinspiratie? Wortelschieten? Educare+ - 21
Spannend lesmateriaal
We vragen kinderen welke mensen hun lesmateriaal mogen maken. Misschien een voetballer voor een span足nende rekenles, een rapper voor een taaloefening?
Ieder kind een levensboek In het levensboek verzamelt iedere leerling verwonde足ringsontroerings- en andere persoonlijke ervaringen. Aan ieder wordt gevraagd wat hij-zij komt doen op aarde. Wat is jouw gift aan de wereld?
school+
27 33
Eigen gereedschapskist Het ene kind leert door dingen te bekijken, een ander moet het hebben van lijfelijk ervaren. Zorg daarom dat er Blikopeners zijn voor kinderen die leren door zien, voldoende Kaneelstokjes en Chocola voor leerlingen die moeten ruiken en proeven, een Tuimelruimte voor hen die leerstof dansend en rappend tot zich nemen en een Meeten Regelcentrum voor de boekhouders onder je leerlingen.
Elke klas een pleziermeter Om het welbevinden van de leerlingen te meten wordt een pleziermeter opgehangen, een buis van plexiglas. De kinderen gooien er confetti in als ze plezier hebben. Het is een serieus beleidsinstrument voor het schoolmanage足 ment en doet mee bij het vaststellen van het BNG (Bruto Nationaal Geluk).
Onderzoek naar kinderdromen Het ministerie van Onderwijs en Inspiratie geeft opdracht te onderzoeken of kinderdromen uitkomen. Naar aanleiding van de bevindingen wordt er een advies aan het ministerie van Onderwijs en Inspiratie gestuurd.
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 22
school+
27 33
Proefschool voor verandering
Er worden proefscholen opgericht waar de leerlingen zelf bepalen wat ze willen leren. Andere scholen gebruiken deze ervaringen als inspiratiebron voor verandering.
Onderhoudsbeurt voor docenten Vergeet als docent jezelf niet. Neem elke week een moment van bezinning. Ga zitten en denk na. Doe ik wat ik fijn vind? Word ik blij van mijn leerlingen? Hoe staat het met mijn pleziermeter? Hoe gaat het met mijn dromen? Als je er niet vrolijk van wordt, doe er dan iets aan! Inspiratorium (<Lat) a(-ria), -s): ruimte die inspirerend werkt op het leven van de docenten, de leerlingen en het leerproces. Geef scholen subsidie om een inspiratorium op te richten!
“Zonder een beetje gezonde chaos is orde ten dode opgeschreven. Kijk maar eens naar het hart. Een hart dat regel matig klopt is in levensgevaar: een gezond hart klopt net niet regelmatig. Dat geldt voor elk systeem, ook voor het onderwijs. Neem daarom af en toe eens afstand van je school en kijk er naar alsof je het voor het eerst ziet. Te ordelijk? Snufje chaos erin. Te veel chaos? Ga eens kijken wat je eruit kunt gooien.” digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 23
school+
27 33
De ademhaling van de aarde door Della Burford
Dieren en mensen ademen CO2 uit en zuurstof in. Planten en bomen maken zuurstof. Lucht is een mengsel van allerlei gassen. De meeste dieren ademen door hun longen. Vissen ademen door hun kieuwen. Sommige insecten door gaatjes in hun buik. Planten door minigaatjes in hun bladeren. CO2- en zuurstofcyclus: de ademhaling van de aarde De zon kleurt de bladeren groen. Bladeren ademen overdag CO2 in en ademen zuurstof uit –zuurstof dat dieren nodig hebben om te leven. Zuurstof en voedsel zijn energie. In onze uitademing zit CO2. Dat hebben de planten nodig. Overdag ademen die CO2 in en zuurstof uit. ’s Nachts ademen ze zuurstof in en CO2 uit. De zon kleurt de bladeren groen. De aarde ademt. Uit: ‘The Magical Earth Secrets’ van Della Burford. Een Nederlandse vertaling van dit milieusprookje vind je op: http://www.dodoland.com/ds_dutch.php digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Mandala: het ademend wiel van de aarde Deze ademhaling van de aarde is door Della met een mandala-tekening in beeld gebracht, die je zelf kunt inkleuren. Je kunt deze downloaden op: http://www.educare.nl/educare-archief/diverse-downloads
Instructies bij de mandala kleurplaat: Kleur de CO2-cyclus en probeer onder het kleuren te bedenken wat het betekent. Je kunt als je klaar bent de cirkel op een stuk karton plakken en uitknippen. Daarna met een splitpen op een stevige ondergrond vastmaken, zodat je het wiel kunt draaien. Nu kun je het verhaal van de CO2 en de ademhaling van de aarde aan elkaar vertellen.
Begrippen: • CO 2 is de chemische naam voor koolstofdioxide; het wordt ook wel kooldioxide genoemd. Het is een onzichtbaar gas en het komt voor in de lucht. • Een mandala is een tekening in een cirkel; deze naam komt uit het Sanskriet (een oud-Indiase taal).
Educare+ - 24
school+
27 33
Het regent in de klas
- http://www.ouders.nl/mdiv2006-proefjes01.htm Nog meer regen maken...
zo werkt de waterkringloop
Wat je nodig hebt:
- http://teacher.scholastic.com/lessonrepro/ lessonplans/globalgreen.htm Een proefje met een ijsklontje.
• 1 glazen pot • 1 trechter • 1 plastic zak • 1 maatbeker • heet en koud water • ijsklontjes
- www.historyforkids.org/scienceforkids/chemistry/ atoms/doing/carbondioxide.htm Zichtbaar maken van het onzichtbare CO2.
Wat je moet doen: 1. 2. 3. 4.
Experimenten online met weer en milieu:
Vul de glazen pot met 4 dl heet kraanwater. Plaats de trechter in de pot. Doe de plastic zak in de trechter. Vul de plastic zak met 1 dl koud water of de ijsklontjes.
Wat zie je gebeuren? 1. Onmiddellijk 2. Na 15-20 minuten
- http://wings.avkids.com/Curriculums/Atmosphere/ living_in_a_hothouse_howto.html Wonen in een broeikas - een wat ingewikkelder experiment... - http://www.klimaatvoetafdruk.nl/ De klimaatscan is meer gericht op volwassenen, maar toch leuk om eens met oudere kinderen naar te kijken!
Welke fases uit de waterkringloop heb je kunnen zien in je glazen pot? Bron: http://www.galaxy.net/~k12/ digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 25
advertenties+
Meer informatie: www.marjadevries.nl www.erikmandersloot.com www.duinlust.com
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 26
netwerk+
44 45
in educare staat:
bijbehorende links:
digitale verdieping:
44
Geef je zelf een workshop of lezing? Zet het online op de agenda!
E+ 28 Floreren, hoe doen we dat? door Marja de Vries
Onze favoriete filmpjes op het netwerk: - Changing Education Paradigms van Sir Ken Robinson (The Element); - Crazy math over paralelle lijnen van de rappende wiskundeleraar; - Finse scholen: minder lesuren, langer vakantie, geen toetsen en de beste onderwijsresultaten.
E+ 35 Inspiratie voor kinderen interview met Anita Brouwers
45
Activiteiten op het Educare Netwerk online community voor onze leden
www
Universele wetten en onderwijs themadag op 1 oktober 2011
E+ 39 Je moet elkaars vrijheid behoeden interview met Frans Lutters
Leuke groep: Belonen of straffen? Deel je ervaringen met andere ouders...
E+ 44 Vijf vragen aan docenten door Vincent Duindam
Opgroeien in Verbondenheid tip service voor Educare lezers
Iedere week een nieuwe tip op: www.opgroeieninverbondenheid.nl
E+ 45 Rust in de tent een tip van Pia de Blok
Edushock â&#x20AC;&#x201C; breinoptimizer voor leren in de toekomst
Wat is jouw favoriete boek? Vertel het op opvoedingsboek.nl
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 27
netwerk+
44 45
Op weg naar floreren door Marja de Vries
Als iets in lijn is met de universele wetmatigheden, functioneert het optimaal, komt het meer overeen met wie we in essentie zijn, is het in balans en harmonie met het grotere geheel en draagt het bij aan het welzijn van alles en iedereen. Leven en leren in harmonie met wie we in essentie zijn én in harmonie met elkaar, de natuur en het grote geheel kan dat? Het antwoord is ja, dat kan. Wanneer ons leven in overeenstemming is met de universele wetmatigheden kunnen individuen en samenlevingen floreren. Dit inzicht zijn we lange tijd kwijt geweest maar wordt nu gelukkig door steeds meer mensen (her)ontdekt. Hoe kunnen we helder krijgen wat werkt en wat niet werkt? Dit was de vraag die me naar de universele wetmatigheden leidde. Wat ik zo ontdekte was, dat als we vanuit een heel breed perspectief naar het universum en alles daarbinnen kijken, het geheel een complex systeem blijkt te zijn dat volgens bepaalde wetmatigheden werkt. Dankzij deze wetmatigheden blijkt het universum een prachtige achterliggende ordening en harmonie digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
te kennen. Kennis van deze principes vormt een kader op basis waarvan alle aspecten van onszelf en de wereld om ons heen als puzzelstukjes op hun plaats vallen. Het onthult namelijk hoe het universum en alles daarbinnen werkt en hoe mooi dat alles in elkaar steekt: het geheel werkt namelijk in principe optimaal voor alles en iedereen. Wij als mensen zijn ook een onderdeel van dit prachtige systeem. Wij kunnen er voor kiezen om in overeenstemming met deze wetmatigheden te leven, zodat ook wij een harmonisch onderdeel zijn van dat grotere geheel, en alles op een diep niveau in ons voordeel werkt. We kunnen er daarentegen ook voor kiezen om dingen zo te doen dat ze daarmee in strijd zijn. In dat laatste geval kost het ons meer energie, omdat we weerstand creëren – we roeien tegen de stroom in. De recente (her)ontdekking van deze universele wetmatigheden onthult dat wij in onze westerse samenleving - onbewust - vaak de werking van deze achterliggende wetmatigheden tegenwerken of blokkeren. Daarom kunnen we met het inzicht in deze wetmatigheden ons voordeel doen, want dat maakt het mogelijk om het bewust als referentiekader te gebruiken bij al onze persoonlijke en maatschappelijke vernieuwingen. Integreren we de univer-
Educare+ - 28
netwerk+
44 45
sele wetten in ons persoonlijk leven, onze samenleving en ons onderwijs, dan wordt het voor iedereen mogelijk om een zinvol, betekenisvol en vreugdevol leven te leven in harmonie met het grotere geheel. Wereldbeeld Allereerst onthult het inzicht in de universele wetten een geheel nieuw wereldbeeld, dat betekent dat de wereld heel anders in elkaar blijkt te zitten dan we lange tijd binnen de westerse cultuur hebben gedacht. Ons wereldbeeld, dus de verzameling overtuigingen die we hebben over hoe de wereld werkt en in elkaar zit, heeft grote invloed op alles wat we doen. Het bepaalt wat we waarnemen, welke keuzes we maken, hoe we ons gedragen, en wat we denken dat onze behoeften zijn. Het be誰nvloedt de aard van onze relaties, wie we denken dat we zijn en ook hoe we naar kinderen kijken. Kortom, of we ons daar nu wel of niet bewust van zijn, ons wereldbeeld bepaalt hoe we ons leven, en hoe we onze samenleving en onze opvoeding en onderwijs vormgeven. Een ander wereldbeeld zet daarom alles wat we gewend waren op de kop. Het biedt ons nieuwe perspectieven en opent een digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
wereld aan mogelijkheden voor ons. Op basis van het nieuwe wereldbeeld wordt het leven in feite veel begrijpelijker, want het betekent de herontdekking van de basisregels van en voor het leven. Vergelijk het met autorijden. Als we nooit rijlessen hebben gehad, is de kans dat we brokken maken zeer groot. Hebben we wel rijinstructie gehad, dan zal onze rijervaring veel beter zijn. De onlosmakelijke samenhang Terwijl we op basis van het dualistisch wereldbeeld gewend zijn om alles los van elkaar te zien, geeft het holistische wereldbeeld ons juist inzicht in de onderlinge verbanden. Zo wordt ook duidelijk dat er een onlosmakelijk samenhang blijkt te bestaat tussen ons wereldbeeld, onze staat van bewustzijn en de manier waarop we ons leven en onze samenleving organiseren. Wanneer we begrijpen hoe deze drie aspecten onlosmakelijk samenhangen, wordt ook duidelijk hoe ingrijpend de verandering zal zijn, als we willen dat de universele wetmatigheden een integraal onderdeel van ons leven, onze cultuur en ons onderwijssysteem worden. Het holistische wereldbeeld op basis van de universele wetten hangt onlosmakelijk samen met een staat van dynamische balans en een organisatievorm op basis van gelijkwaardigheid, waarbij verbinden het belangrijkste organisatieprincipe is. Omdat al
Educare+ - 29
netwerk+
44 45
deze aspecten in overeenstemming zijn met de werking van de universele wetten maakt dit floreren mogelijk. Het dualistische wereldbeeld daarentegen, dat in vele opzichten niet in overeenstemming is met de werking van de universele wetmatigheden, gaat samen met een staat van permanente onbalans en een hiĂŤrarchisch organisatievorm, waarbij rangschikken het belangrijkste organisatieprincipe is. Dit alles is niet in lijn met de universele wetten met als gevolg dat leven op basis van deze drie aspecten verre van optimaal functioneert. Onze natuurlijke staat van zijn De staat van balans die samengaat met het holistisch wereld beeld is onze natuurlijke staat van zijn, waarin we allemaal als kind geboren worden. Het is een ruime staat van bewustzijn die gekenmerkt wordt door een dynamische balans tussen schijnbaar tegengestelde maar elkaar complementerende aspecten (Wet van Dynamische Balans). In deze staat ervaren we dat wat in harmonie is met de universele wetmatigheden als innerlijk juist en kloppend. Wanneer we trouw zijn aan dit innerlijke gevoel, kunnen we meebewegen met de achterliggende dynamiek en dus leven alsof we de wind in de rug hebben. Daarom kunnen we in deze staat optimaal fysiek presteren, helder denken, leren, en ons digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
De dynamische balans tussen schijnbaar tegengestelde maar elkaar complementerende aspecten: naar buitengericht mannelijk ratio mannelijk de taal van woorden individu analyse deel vrije wil materie
& naar binnengericht & vrouwelijk & gevoelsmatig, intuĂŻtief vermogen & vrouwelijk & de taal van beelden & gemeenschap & synthese & geheel & verantwoordelijkheid & spirit
talent ontwikkelen. Het is de staat waarin we optimaal gezond, creatief en innerlijke gemotiveerd zijn en vreugde en vervulling in ons leven ervaren. In onze cultuur kennen we deze natuurlijke staat van zijn eigenlijk vooral van kleine kinderen, die het contact met hun innerlijke wijsheid en innerlijke motivatie nog niet zijn verloren en van spiritueel ver ontwikkelde individuen die er in geslaagd zijn om hun innerlijke balans te herstellen.
Educare+ - 30
netwerk+
44 45
Uit balans – hinkelen op één been De Wet van Dynamische Balans laat ons zo zien, dat wat wij in onze westerse cultuur beschouwen als onze normale staat van zijn eigenlijk vergelijkbaar is met permanent hinkelen op één been. We zijn namelijk gewend om slechts één helft van de dynamische balans – het naar buitengerichte, mannelijke aspect - aandacht te geven en de complementerende andere helft - het naar binnen gerichte, vrouwelijke aspect - te verwaarlozen of te negeren. Onbewust en met de beste bedoelingen opvoeden en onderwijzen we kinderen zodanig, dat de meesten van hen rond de leeftijd van 10 jaar ook permanent uit balans zijn. Dit zien we onder andere weerspiegeld in het werk van belangrijke grondleggers van het huidige onderwijs, zoals Jean Piaget (1896 – 1980) en Lawrence Kohlberg (1927-1987). Het onderzoek van Jean Piaget richtte zich vrijwel uitsluitend op de ontwikkeling van het rationeel analytisch vermogen bij kinderen, zonder zich te realiseren dat het rationeel analytisch vermogen slechts één helft is van de dynamische balans. Het complementerende gevoelsmatig, intuïtief vermogen werd volledig over het hoofd gezien en daarmee ook het contact met ons innerlijk weten, onze innerlijke motivatie en uiteindelijk het digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
contact met wie we in essentie zijn. Op een vergelijkbare manier ging Lawrence Kohlberg er vanuit dat de morele ontwikkeling van kinderen een proces is van in relatie zijn (in lijn met de Wet van Eenheid) naar steeds verdere afscheiding, zonder zich te realiseren dat afgescheidenheid een illusie is die we alleen ervaren in een staat van permanente onbalans. Hun onderzoek beschrijft op deze manier dus eigenlijk niet de ontwikkeling van een kind in het algemeen, maar in plaats daarvan de ontwikkeling van de natuurlijke staat van balans naar de staat van permanente onbalans. In andere woorden, het beschrijft het process van lopen op twee benen naar permanent hinkelen op één been. De staat van balans behouden Wanneer we dat eenmaal begrijpen en zien dat het voor alles en iedereen beter is dat kinderen hun natuurlijke staat van balans behouden, omdat dat de staat is waarin ze kunnen floreren, zien we welke kant we op zouden willen met veranderingen en vernieuwingen in het onderwijs. Wanneer kinderen hun natuurlijke staat van balans kunnen behouden, blijven ze in contact met hun innerlijke wens om te leren, met hun innerlijke autoriteit, hun unieke talenten, hun innerlijk weten, en met wie ze in essentie zijn. Wanneer een kind vanaf dag één alle ruimte krijgt om vanuit
Educare+ - 31
netwerk+
44 45
die innerlijke motivatie te leren, blijkt dat het willen leren nooit ophoudt. De essentie van het verschil hierbij is of we uitgaan van externe autoriteiten, die kinderen vertellen wat ze wel en niet moeten doen, en dus wat ze moeten leren, hoe ze moeten leren, wanneer ze wat moeten leren en wat goed en fout is, of dat we er van uitgaan dat iedereen en dus ook kinderen een innerlijke autoriteit hebben. Dat wil zeggen een innerlijke motivatie om dingen te doen en te leren en uitdrukking te geven aan wie we zijn. Als we uitgaan van externe autoriteiten gecombineerd met hiĂŤrarchische vormen van organisatie, is het vrijwel onvermijdelijk dat kinderen het contact met hun essentie en hun innerlijke autoriteit verliezen, permanent uit balans raken en tenslotte volledig afhankelijk worden van die externe autoriteiten. Contact met innerlijke autoriteit Als we daarentegen streven naar vormen van leren en onderwijs die kinderen ondersteunt en stimuleert om het contact met hun interne autoriteit te behouden gecombineerd met vormen van organisatie op basis van gelijkwaardigheid, waarbij verbinden het belangrijkste organisatieprincipe is, maken we het mogelijk dat kinderen trouw kunnen blijven aan wie ze in essentie zijn en het digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
contact met zichzelf niet kwijt raken. In dit laatste geval is het niet nodig dat leerkrachten controle over het leerproces hebben, maar eerder dat ze waarnemen wat er gaande is en kinderen in hun unieke leerprocessen begeleiden. Dat maakt het mogelijk dat kinderen van nature met plezier leren en om leren te zien als een natuurlijke aspect van het leven (Wet van Ritme). Wanneer we er voor kunnen zorgen dat kinderen in contact blijven met hun eigen innerlijke autoriteit, vormt dat hun basis voor het kunnen maken van bewuste keuzes, liefdevolle aandacht voor het leven en zijn in harmonie met zichzelf, elkaar en al het andere. Daar is het grote verschil. Wat leren Willen we opvoeding en onderwijs zodanig vorm geven dat kinderen hun natuurlijke staat van balans kunnen behouden, betekent dat ook de keuze om niet langer het dualistische wereldbeeld op basis waarvan alles los van elkaar gezien wordt en het grote overzicht uit het oog wordt verloren, aan kinderen door te geven. In plaats daarvan vraagt dat om de innerlijk kennis die kinderen in de natuurlijke staat van zijn hebben van de universele wetten te erkennen en te bevestigen. In andere woorden het vraagt om kennis van de wereld gebaseerd op het holistische wereldbeeld,
Educare+ - 32
netwerk+
44 45
dat duidelijk maakt hoe alles met al het andere samenhangt. Want wanneer we ons bewust zijn van alle onderlinge relaties, geeft dat een heel ander perspectief op alles wat we doen. Het bepaalt de houding waarmee we in het leven staan, onze keuzes en prioriteiten en hoe we met elkaar omgaan. De essentiële rol van onderwijs Dit onthult ook dat zo’n ingrijpende transformatie van opvoeding en onderwijs onlosmakelijk samenhangt met de samenleving, waar zij een onderdeel van zijn. Een transformeren naar vormen van leren en onderwijs, zodat inzicht in de werking van de universele wetmatigheden een inherent onderdeel is van de onderwijscultuur, vraagt dat ook om een vergelijkbare transformeren van de samenleving als geheel. Dit maakt enerzijds duidelijk dat de transformatie van de samenhangende aspecten - wereldbeeld, staat van bewustzijn en organisatievorm - een nogal ingrijpend project is. Anderzijds onthult het grotere plaatje dat we de keuze hebben om via opvoeding en onderwijs de bestaande ‘Samenleving uit Balans’ in stand houden en versterken. Dan zullen we blijven kijken zoals we altijd hebben gekeken, blijven denken zoals we altijd hebben gedacht, geloven wat we altijd hebben geloofd en doen wat we altijd hebben gedaan. Het betekent dat we zo digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
onbewust de werkelijkheid blijven creëren zoals we die tot nu toe hebben gecreëerd. Anderzijds wordt zo ook duidelijk dat we er voor kunnen kiezen om opvoeding en onderwijs en dus hoe we met kinderen omgaan juist een sleutelrol te laten spelen bij de transformatie naar een ‘Samenleving in Balans’, dus naar een samenleving waarbij de universele wetten een inherent onderdeel van de cultuur vormen. Want wanneer het ons lukt om een onderwijssysteem te creëren waarbinnen kinderen in de natuurlijke staan van balans kunnen blijven, opent dat ook de mogelijkheid om een cultuur te creëren waarbinnen de staat van balans de normale staat van zijn is. Dat maakt het mogelijk dat iedereen zijn of haar unieke talenten optimaal kan ontwikkelen en op een unieke en optimale wijze bij kan dragen aan het welzijn van alles en iedereen. Dat vormt de basis van een manier van leven die het meeste voldoening schenkt. Kortom, dit biedt een toekomst visie voor de lange termijn: een leven van floreren in balans met onszelf, de mensen om ons heen, de natuur en het universum.
Educare+ - 33
netwerk+
44 45
Tips voor een paar eerste stappen 1. Het lezen van mijn boek De Hele Olifant in Beeld kan helpen om een idee te krijgen van de universele wetten en het nieuwe, holistische wereldbeeld. Het toepassen van de universele wetten in de praktijk begint bij onszelf: 2. Omdat wat we met onze gedachten, gevoelens en overtuigingen de wereld om ons heen en dus ook kinderen beïnvloeden (Wet van Aantrekking), kunnen we ieder moment besluiten om mogelijk negatieve gedachten los te laten en te vervangen door positieve gedachten. Vinden we overtuigingen in onszelf die in ons nadeel werken, dat kunnen besluiten om die los te laten en te vervangen door overtuigingen die meer in ons voordeel werken. 3. Een stap verder is werken aan de transformatie van onze staat van permanente onbalans terug naar onze natuurlijke staat van zijn in balans. Dat is een klus en vraagt in de eerste plaats om eerlijk te durven kijken naar wat ons permanent uit balans houdt – waarom we slechts op één been hinkelen - en wat om heling vraagt. Dat is werken. digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
4. Maar als dat lukt, dan vallen de andere puzzelstukjes ook op hun plek. Dan wordt niet alleen het holistisch wereldbeeld maar ook een gelijkwaardige manier van organisatie de meest vanzelfsprekende optie. Meer weten? Op 1 oktober is er op het landgoed Duinlust in Overveen een dag rond het thema ‘Universele wetten & Leren en Onderwijs’. Ben je geïnteresseerd in hoe de universele wetten in de praktijk van leren en onderwijs geïntegreerd kunnen worden, en ontmoet je graag mensen die daar ook mee bezig zijn dan nodig ik je graag uit om ook te komen. Aanmelden via universelewetten@duinlust.com Meer informatie online: universele wetten in de praktijk
Boek: Marja de Vries, De Hele Olifant in Beeld, inzicht in het bestaan en de werking van Universele Wetten en de Gulden Snede, 2007, 4e druk, Ankh-Hermes bv. Over de auteur: Marja de Vries is auteur van het boek De Hele Olifant in Beeld (2007) dat nu al een 4e druk kent, en is een veel gevraagd spreekster. Op dit moment schrijft ze een boek over ‘Samenlevingen in Balans’ en haar derde doek zal gaan over ‘Onderwijs in Balans’. www.marjadevries.nl
Educare+ - 34
netwerk+
44 45
Inspiratie voor kinderen en de 7 universele wetten interview met Anita Brouwers door Marja de Vries
De universele wetten zijn zoiets als de sleutel tot de geheimen van het universum. Veel kinderen blijken deze geheimen te kennen. We kunnen kinderen helpen bij het integreren van deze wijsheid in hun leven, zodat hun leven beter gaat stromen. “Vreugde is de levensenergie van ieder kind (mens). Soms lijkt die vreugde even verdwenen te zijn. Dat kan doordat er thuis veel veranderingen zijn, omdat het moeilijk is om in de klas je plekje te vinden, wanneer kinderen gepest worden, zich angstig voelen of het lastig vinden om zich te uiten. Dan kunnen kinderen best wat inspiratie gebruiken,” zegt Anita Brouwers van ‘Inspiratie voor kinderen’. Ze werkt met basisschoolkinderen die behoefte hebben aan inzichten en zingeving zodat rust, vertrouwen, verbondenheid en vreugde een grotere plek in hun leven kan krijgen. Dat doet ze onder meer aan de hand van de universele wetten: digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
“Er zijn veel avonturen te beleven en te overwinnen op je levensreis. Door het herkennen van de universele wetten kun je daar beter mee omgaan, je bent soepeler, je geeft mee. Je hebt meer overzicht om de dingen die je tegenkomt op te vangen. Als je de universele wetten (weer) gevonden hebt en ze herkent in je leven kan het de reis van het leven wat makkelijker en leuker maken,” legt ze uit. Wanneer kinderen de grotere verbanden weer gaan zien kan het vertrouwen in hun wereld terugkeren en verdiepen. Spiegelen is vaak genoeg, want kinderen blijken een innerlijke kennis van de universele wetten te hebben. Goed luisteren Door samen aan de slag te gaan met dat wat zich op dat moment voordoet komen bij haar manier van werken vanzelf verschillende universele wetten aan de orde. “Kinderen weten veel. Dit weten van kinderen zit in hun hart, niet altijd in hun hoofd. Ze kunnen prachtige leermeesters zijn. Luister daarom goed naar ze. Ik vind het belangrijk om die innerlijke wijsheid te erkennen en te spiegelen, zodat het makkelijker voor kinderen wordt om die wijsheid in hun leven te integreren. Dat versterkt hun vertrouwen in eenheid en verbondenheid.”
Educare+ - 35
netwerk+
44 45
Zo vertelde Fleur van zeven: “We zijn eigenlijk energietovenaren.” Of Joris van acht: “Als alles trillende onzichtbare toverbolletjes zijn, kan ik daar dan mee spelen?” Kim van zes jaar zei: “We lijken wel een soort sterretjes-lijm.” In de opmerking van Kim herkent Anita de Wet van Eenheid: alles komt voort uit dezelfde bron, een bron van energie. We zijn allemaal van hetzelfde ‘spul’ gemaakt en omdat alles Eén is, staat alles in verbinding met elkaar. Soms lijkt het misschien dat we van al het andere gescheiden zijn, maar we kunnen ons weer herinneren wat ons bindt: liefde. Reizen op de Levensrivier In haar gesprekken met kinderen gebruikt Anita onder andere het beeld van varen in een bootje (je lijf) op de levensrivier. “Als we vonkjes van de bron zijn die in een bootjes op de levensrivier varen kan je het bootje soms laten mee kabbelen, aanleggen of tegen de stroom in peddelen. Welke belevenissen heb je meegemaakt tot nu toe op je boottocht en wat kan je gebruiken of wil je bewaren op de rest van de reis en wie varen er nu in hun bootjes met je mee?” Op allerlei manieren heeft ze met kinderen gewerkt: als onderdigitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
wijzeres, mimespeler, balletdocente, en ze heeft met kinderen gefilosofeerd en geschilderd. In haar werk gebruikt Anita haar veelzijdige ervaring met disciplines zoals muziek, gedichtjes, mime, dans, toneel, poppenspel, visualisatie, meditatie of gewoon lekker spelen met een bal of wandelen. Verder gebruikt ze allerlei materialen zoals stof, papier, wol, klei, kralen, verf en spelletjes. “Spelend, knutselend of met dans en muziek reizen we kriskras door de universele wetten zoals ze zich voor doen, afhankelijk van interesse en levenssituatie van het kind. Zo reizen we bijvoorbeeld door het land van tegenstelling (Wet van Polariteit) naar spiegelland (Het Spiegelprincipe), langs de wensboom (Wet van Aandacht), varend op de levensrivier (de Weg van de Minste Weerstand), komen we de laagjespoppen tegen (Wet van Overeenstemming) enzovoorts.” Voorbeelden Het land van tegenstelling (Wet van Polariteit) maakt zichtbaar dat alles op deze wereld een tegenovergestelde schijnt te hebben. “Als het één er niet is zouden we het andere dan kunnen zien of meemaken? Welk lijntje hebben ze met elkaar?”
Educare+ - 36
netwerk+
44 45
Beau van twaalf: “Geluk en ongeluk als die elkaar tegen komen komt er ‘gewoon’ uit en wat elkaar vernietigt, trekt elkaar aan.” Anita: “We kunnen onderweg ook een wensboom tegen komen (Wet van Aandacht). Die wensboom kan je wensen laten groeien, want als we onze aandacht ergens op richten, lijkt het groter te worden in ons leven, alsof we de dingen bekijken met een vergrootglas .” Het begrijpen van de wensboom helpt om te weten hoe je je gedachten kan laten meehelpen om een krachtige ridder of ‘ridster’ te worden in je eigen leven. Gedachten hebben krachten. Helpende gedachten maken je sterker. Jasmijn van elf legt dit zo uit: “Als je gedachten de macht overnemen dan weet je niet meer dat het maar gedachten zijn. Dan denk je dat het echt zo is. Je kan zelf kiezen of je naar je gedachten wil luisteren.” Het universum en alles daarbinnen kent een soort van gelaagdheid. Ook wij zelf kennen die gelaagdheid (Wet van Overeenstemming). Om met kinderen in gesprek te raken over de gelaagdheid van ons lichaam, aura, gevoelens, gedachten tot hart/ziel energie werkt Anita onder andere met de Russische poppetjes die in elkaar passen. Ze legt kinderen uit dat deze poppetjes je kunnen digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
vertellen hoe al die laagjes samen werken en op elkaar reageren. Zo vraagt ze bijvoorbeeld: “Hoe zit dat met je lichaam, je gedachten en gevoel?” Emma van 9 jaar antwoordde: “Verdriet is huilen van binnen. Dat voel je in je buik want de poppetjes praten met elkaar.” En Thomas vraagt verrast aan haar: “Waarom weten anderen niet van de laagjes poppetjes en de wensboom?” Manifesteren “Na een gesprekje over kringlopen in de natuur legde Eden (tien) me uit: er zal nooit een begin zijn of een eind. Ooit vroeg ik aan een kind: als we onze meest favoriete dag nu konden downloaden en telkens op replay konden drukken dan zijn we af van die veranderingen. Dan kunnen we alles bij het oude laten. Duck elf jaar: “Maar Anita, jij leest toch ook niet elke keer het zelfde hoofdstuk uit een boek?” Hierin weerklinkt de Wet van Ritme, die duidelijk maakt dat alles altijd verandert, dat alles voorbij gaat, en dat alles permanent leert en in ontwikkeling is. Sofie van twaalf jaar schreef dit gedichtje voor Anita: “De toekomst is geen draaiboek zoals de meeste mensen denken. De toekomst zijn cadeautjes die het leven je kan schenken. Soms kom je ook steentjes tegen, daar kun je je aan bezeren. Maar van heel veel steentjes kan je best wat leren.”
Educare+ - 37
netwerk+
44 45
In gesprek met Pepijn van tien zegt Anita: “Alles in deze kamer is ooit een idee geweest.” Zo legt ze de Wet van Dynamische Balans uit, die duidelijk maakt dat creëren het vorm geven aan ideeën is. De behoefte van zijn maag was de bron van een idee: hij wilde pannenkoeken bakken. Daarna volgde het proces van creëren: door de ingrediënten samen te voegen en de energie van je arm die het beslag klopt ontstaat eerst een vloeibare vorm. We gieten dit in een pan en met de energie van het vuur maken we er een vaste vorm van. Die vaste vorm is volgens hem wel super tijdelijk (Wet van Ritme). Al pannenkoeken etend zegt Pepijn: “Dat is toch duidelijk. Weet je niet hoe dat heet? Dat is nou materialiseren.” Vertrouwd met de wetmatigheden Om op deze manier met kinderen met universele wetten te werken is het natuurlijk in de allereerste plaats belangrijk om zelf vertrouwd te zijn met de universele wetmatigheden.
“Door veel lezen kwam ik enkele universele wetten tegen maar nooit eerder vond ik ze zo duidelijk omschreven als in het boek De Hele Olifant in Beeld van Marja de Vries. Haar boek heeft me geïnspireerd om deze universele wetten mede als leidraad te gebruiken in mijn werk. Als we deze basisprincipes bij de zoektocht van kinderen naar zingeving en het grote beeld, net als taal en rekenen, op een speelse manier een plek kunnen geven in het onderwijs. kunnen we de wijsheid vanuit het kind een vorm geven die bij het kind past, zodat hun leven beter gaat stromen.” Eigenlijk weet je alles, Maar niet altijd met je hoofd, Als je me niet gelooft Het is heel apart, Wees stil en luister naar je hart. Meer info: www.anitabrouwers.nl
Als kind was Anita op zoek naar de waarheid ‘achter de dingen’ en stelde zichzelf vragen als: “Wat is er aan het einde van het universum?” en “Wat is niets?” Later ging haar zoektocht verder naar zingeving. digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 38
netwerk+
44 45
“Je moet elkaars vrijheid behoeden” interview met Frans Lutters door Vincent Duindam
Frans Lutters (1958) is leraar geschiedenis en kunstgeschiedenis aan de Stichtse Vrije School (VWO, HAVO en VMBO-t) in Zeist, Hij is tevens auteur en een veelgevraagd spreker. Vincent Duindam stelde hem 5 vragen... 1. Wat was je eigen leerschool? 2. Hoe kun je als leraar op een gedoseerde manier je eigen geheim prijsgeven aan de leerlingen? 3. Hoe kun je ‘inloggen’ op hun wereld? 4. Waarom is je verhouding met je collega’s zo belangrijk, en het verzorgen van je gemeenschappelijke bron? 5. Wat kunnen de Griekse scholen uit de oudheid ons leren? Daar liepen natuur en cultuur in elkaar over. In een parklandschap voerden leraar en leerlingen gesprekken. De
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
leraar stelde vragen, wees op dingen. En de volgende ochtend werd het gesprek voortgezet, vaak ook buiten. In zo’n leergesprek leer je samen. De docent komt in een werkelijkheid waar deze zonder de leerling niet zou komen. In Griekenland voerde men gesprekken op basis van gelijkwaardigheid. Kunnen wij ons onderwijs ook zo laten ademen? Kunnen wij ons laten inspireren door de ritmes van de natuur? En waarom moet je oppassen dat je niet te ver gaat in je enthousiasme? Iets moet onuitgesproken blijven... Frans Lutters vertelt op een zonovergoten terras in Zeist over zijn eigen achtergrond. Hoe zijn kostscholen hem gevormd hebben en hem aanreikten wat nodig was voor zijn latere lespraktijk. Wat was je eigen leerschool? “Ik heb op verschillende katholieke internaten gezeten. Het eerste was streng en gericht op studie en prestatie. Er waren veel regels. Er was een wereldbeeld waarbij het ging om sturing, prestaties, input - output, mechanismen, vaardigheden leren. Cals zat erop, de familie Brenninkmeijer. Afkomst was ook belangrijk. Er werd gepest. Om 7.00 uur ging de eerste zoemer om te gaan studeren. Maar ik hield me niet aan de regels, ontmoette mijn
Educare+ - 39
netwerk+
44 45
eerste vriendinnetje, klom langs de regenpijp naar beneden. En de wereld ging voor me open. Uitgaan, dansen. Mijn resultaten werden minder. Het tweede internaat werd geleid door Franciscanen. Het ging om ‘de mens die je bent’, dit moment, niet gisteren of morgen. Er werd niet gepest. Er waren geen excessen. Er werd vertrouwen gegeven. De leerlingen werden medeverantwoordelijk gemaakt. De volwassenen gaven vertrouwen. Er was muziek. Ze hadden koffiehoeken. Het internaat was (nog altijd) alleen voor jongens. De school was wel gemengd. Hier was een heel goede sfeer. Er werd samen gewerkt en gestudeerd, terwijl de muziek aanstond. Samen leren, zoals in het oude Griekenland. In de ochtend weet je dingen. Ook op het internaat hielp je elkaar. Muziek: “Are you going to San Francisco?” We gingen kanoën, met de studieboeken, naar eilandjes. En mijn cijfers gingen omhoog. De groepsleiding stond veel toe. En hier werd geen misbruik van gemaakt. Er werd heel vroeg opgestaan, brood geroosterd, gewerkt met muziek. Er was ook elke week disco en nooit ‘rottigheid’. Een aantal van de staf waren oud-leerlingen. digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Dit alles bereidde mij voor op hoe ik nu sta in het lesgeven. De internaatsperiode is heel vormend geweest. Bij het eerste internaat moest je voor straf blijven. Bij het tweede internaat moest je voor straf naar huis – en allebei vond ik even erg. De leerschool die ik nodig had, heb ik op de internaten meegemaakt. Het zit vaak in kleine dingen. Je moest om 23.30 uur thuis zijn. En ik was uit geweest en probeerde om 03.30 te kijken of er nog een raampje open stond. Maar nee. Toen belde ik toch maar aan bij de voordeur. “Frans, ben je daar. Ik heb op je gewacht.” Verder geen gedoe, geen verwijten, geen straf. Daarna heb ik dit nooit meer gedaan. Deze man kon ‘inloggen’ op mijn wereld. Geen macht maar intuïtie en de rol van het graalzwaard Als leraar heb je de taak om je leerling voor te gaan, waar nodig drempels op te werpen, maar niet om macht uit te oefenen. Veel dingen bij jonge mensen gaan niet via de krachtmeting, maar via het intuïtieve moment. Je hebt respect voor hun leeftijdsfase, maar stapt niet te veel in hun wereld: “Ik weet nog hoe dat voelt, maar ik weet ook dat ik nu ouder ben.” Leerlingen mogen fouten maken. Docenten zouden leerlingen ook als boodschappers kunnen zien. Jonge mensen kijken met
Educare+ - 40
netwerk+
44 45
een frisheid naar gedachten, concepten, impulsen. Daar gaat voor jezelf als leraar iets heel hoopvols vanuit. Ze nemen je heel helder waar. Dat merk je steeds aan hun rechtstreekse vragen: “hoezo?” - “wat bedoel je nou?” Maar hun ervaringen kunnen heel overrompelend en intens zijn. En daar kun je heel serieus werk doen. Als vroedvrouw. Je kunt helpen iets dat in hen leeft geboren te laten worden: • “Hoezo?’ • “Schrijf daar eens iets over op.” • “Je zegt wel dat je niet kunt tekenen, maar ….” Maar als het nodig is, kun je ook heel krachtig inhoud geven. Bijvoorbeeld als je een leerling niet kunt bereiken. Of als deze heel lastig is voor de klas. Dan moet je op het goede moment handelen, in één keer: “en nu meen ik het!” Dat kan ook met een cijfer zijn, bv een 3. Als er een probleem is, moet je soms het zwaard gebruiken. Parcival krijgt het graalzwaard. Dat kun je maar één keer gebruiken, anders breekt het. Van schrik openen ze zich dan even. Dan niet weer eroverheen gaan. Ik laat de leerling niet vallen. Je moet iets openen, je moet digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
iets mogelijk maken. Dan roept het geen weerstand op. Anders krijg je toch weer een krachtmeting. Bevestigen, richting geven en je geheim prijsgeven Je bevestigt de leerling, maar niet zomaar, je geeft ook richting. Vaak doe je dit spontaan en intuïtief. Als leraar kom je ‘uit je hoofd’. Je loopt mee met die jongere. Waar leef jij mee, vraag je je af. Je luistert. De ontmoeting met de volwassene moet tot voorbeeld leiden. Hij of zij geeft zijn/haar geheim prijs. Wat zijn voor hem/haar belangrijke mensen, wereldbeelden, concepten? Maar je moet leerlingen niet overspoelen. Gedoseerd. En pas na een tijdje je geheim prijsgeven. Wat een kind als missie heeft, moet het zelf ontdekken. Het ziet dat al die volwassenen ‘iets anders achter zich hebben.” De leerlingen proberen hier wel achter te komen. Wat is hun geheim, zijn ze goed, zijn ze slecht? Net als alle docenten in Harry Potter: Sneep, Smalhart, etc. ‘Veld’, gemeenschappelijk bewustzijn, inloggen Bij elke les, ook bij vaklessen, geef ik altijd een hand. Wat is er in jou ontwaakt? Waar loop jij mee rond? Dit loopt via de intuïtie.
Educare+ - 41
netwerk+
44 45
En je doet het op een ‘functionele’ manier: “heb je die dingen af?” Op dat moment ga je weinig de ziel in. Op andere momenten bespreek je meer expliciet problemen of verdriet. Als leraar ben je wegwijzer. Je geeft een impuls. Dan is er een verbinding ontstaan. Daar moet je dan later op terugkomen. Je logt weer in hetzelfde veld. In dat gemeenschappelijke bewustzijn neem je de leerprocessen bij jonge mensen waar. En daar kun je later weer bij aansluiten. En er kan dus tijd tussen zitten. Dat kan een week zijn, of een (paar) jaar. Vergelijk het met Internet, dat is een veld. Je zou kunnen zeggen dat er ook een intuïtief veld bestaat, waar kinderen heel goed op kunnen inloggen. Het gaat om waarachtigheid. Het is een intelligent veld. Bij het ‘inloggen’ heb je je eigen code, die met jouw identiteit samenhangt. En je code verloopt steeds, moet steeds vernieuwd worden. Het moet vers, levend blijven, anders mist het het sprankelende van bronwater. Anders wordt het dood water, geen bron meer. Dit geeft een geweldig plezier, een geweldige vreugde. Ik associeer het met de schoonheid van de natuur.
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Wat doe je met je eigen achtergrond? Realiseer je: dit is mijn inhoud, juist als je vanuit een bepaalde inhoud werkt. Je kunt je eigen ‘achtergrond’ productief maken, maar je moet deze de leerlingen niet ‘opleggen’. Op die manier werk ik met mijn kostschoolachtergrond. En ook de antroposofie kun je op deze manier inzetten, als “werkwijze”. De antroposofie is een werkwijze. Het gaat om de wijsheid in en door de mens, niet over de mens. Net zo min als je de filosofie gelijk zou kunnen stellen aan een Kant of een Hegel is. Het is meer een veld. Het spanningsveld van wijsheid en mens zijn. Wezenlijke wijsheid, een veld. Als mens ben je een geïndividualiseerd veld. Je ‘doet’, maar doen kan ook een innerlijke activiteit zijn. Deze werkelijkheid deel je, maar tevens ga je elk je eigen weg. Vertrouwen Vertrouwen kun je niet zomaar geven, maar je hebt er vertrouwen in dat het wezen van de ander zelfsturend is. En vertrouwen roept die kracht ook weer op. Het wezen van de ander geef je je vertrouwen, maar verder moet je soms ook niet-vertrouwen. Dat geldt niet alleen voor leerlingen, maar ook voor collega’s. Soms doe je als een ridder je vizier dicht. Je kijkt langs ze heen; dit laat ik bij jou. In gedachten ben je er dan wel mee bezig.
Educare+ - 42
netwerk+
44 45
Soms laat je daar wat tijd overheen gaan. Zowel bij de pubers als bij de collega’s.
leraren een positieve grondhouding hebben, en ook in elkaar geïnteresseerd zijn. En dat voelen de leerlingen.
Op den duur ontwikkel je hier zintuigen voor, die je in kunt zetten. Wanneer contact, wanneer het vizier dicht. Hoe te handelen? Je neemt waar, hoe kun je sturen, vertrouwen geven. Je logt in: wat deel je met elkaar.
Je eigen ervaringswereld ‘staat achter je’. En die laat je alleen maar zien, wanneer dat functioneel is voor de leerling.
Collega’s, leiderschap, de gemeenschappelijke bron Ik heb allerlei plekken gevonden waar spiritueel iets gebeurde. De burcht van Koning Arthur, de ronde tafel. Het gaat dan om een concept waar leiderschap deel uitmaakt van de gemeenschap. Je richt je op dezelfde bron. De ridders geven hun zwaard even uit handen. Leggen het op de ronde tafel neer. Alle punten wijzen naar het centrum. Je geeft het even uit handen en je luistert naar elkaar. Dan kun je elkaar echt gaan verstaan, zoals in het Pinksterfeest. Het gaat er dus ook om de gemeenschappelijke bron te verzorgen. Je verbindt je met het centrum, dan keer je om en trek je de wereld in. Maar dat centrum blijf je voelen in je rug. Je werkt in de wereld, elk op je eigen manier, maar iets verbindt je. Dat is het mooie van de Arthur ridders. Daarom is het ook goed als de digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Enthousiasme, iets blijft onuitgesproken, de cliff hanger Volgens Aristoteles is de deugd het juiste midden tussen twee uitersten. Dat geldt ook voor enthousiasme. Je moet enerzijds maat houden en anderzijds in je enthousiasme iets hogers dienen. In de jaren 70-80 werkten de oudere leraren op de Vrije School nog sterk met de indertijd door hen zelf verworven ideeën. Dat riep weerstanden op bij de leerlingen, die na hun schooltijd een tijdje moesten ‘afkicken’. In de 9e vertelde ik onlangs over Napoleon, en achteraf, toen ik de periodeschriften nakeek, ontdekte ik dat mijn te grote enthousiasme tot een eenzijdig (te positief) beeld bij de leerlingen had geleid. In de ziel van jonge mensen kan enthousiasme enorme krachten oproepen. Dit moet je reguleren. En er is ook een goede reflectie nodig. Vul je niet te veel in, ga je niet over ze heen, stop je op tijd?
Educare+ - 43
netwerk+
44 45
Hoe kun je de ander goed doen in de opvoeding? Je moet bv zien wanneer je even moet ophouden. Daarom gebruik ik altijd cliff hangers. Dit blijft een ‘offer’ voor de leraar. Maar iets moet er onuitgesproken blijven. Niet alleen: praten, praten… Ook op reis ga je niet bij elke bocht overleggen: waar zullen we nu heen gaan? Je moet elkaars vrijheid behoeden.
Vijf vragen aan leerkrachten en docenten Hoe onderwijs van binnenuit wordt vorm gegeven Vijf vragen. Vincent Duindam stelde ze aan leerkrachten en docenten en kreeg zo een schat aan verrassende inzichten. Een blik op hoe onderwijs van binnenuit wordt vormgegeven. Dit zijn Vincent’s vragen:
Vincent Duindam:
1. Wat was jouw leerschool?
• psycholoog, • docent, • publicist, • onderzoeker, • dichter: een zomeravond, haar roze jurkje wappert weer aan de waslijn.
2. Waarom is de verhouding met je collega’s zo belangrijk? 3. Wat kunnen Griekse scholen uit de oudheid ons leren? 4. Hoe kun je op een gedoseerde manier je geheimen aan je leerlingen prijsgeven? 5. Hoe kun je inloggen op hun wereld?
Meer lezen: - Spiritualiteit werkt in het onderwijs - Spiritualiteit werkt in de opvoeding
Wat is jouw antwoord op deze vragen?
Koop al je boeken via www.opvoedingsboek.nl
Beantwoord ze op het Educare Netwerk: Netwerk groep: 5 vragen aan leerkrachten en docenten
digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 44
44 45
Opgroeien in Verbondenheid: met jezelf, de ander, de materie, de maatschappij en de natuur
Rust in de tent tip van Pia de Blok
netwerk+
Wanneer je kind erg druk of ongedurig is, dan is het zinvol het zo vaak mogelijk tot rust te brengen door rustmomenten te creëren. Als je het goed doet zul je zien dat die rust vanzelf inwerkt en je kind ook op andere momenten rustiger wordt. Je kunt aan van alles denken, zoals spelletjes die ervoor zorgen dat iets langzaam verloopt zoals: we doen wie het langzaamst kan bewegen, zoals een mime speler. Hoe trek je dan je sokken aan? Hoe dekt een mimespeler de tafel? (Wel een kwartiertje eerder beginnen!)
Tip: creëer avondrust met een ‘ogen-dicht-verhaal’ ‘s Avonds wanneer je je kind naar bed brengt kun je in plaats van voorlezen ook eens een geleide meditatie doen. Dat is een verhaaltje dat je kind met de ogen dicht beluisterd en waarnaar het van binnen naar de plaatjes kan kijken. Een verademing voor de dolgedraaide koppetjes die een dagelijks bombardement van visuele prikkels maar met moeite kunnen verwerken. digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 45
netwerk+
44 45
Een voorbeeld: Doe het licht vast uit, eventueel een nachtlampje aanlaten. Oogjes dicht en stel je eens voor dat: “Je in een prachtige omgeving bent. En dat het mooi weer is en je loopt daar helemaal ontspannen, je voelt je heerlijk. Kijk eens wat voor omgeving het is, is het bos, zijn er heuvels, is het aan zee op het strand?” Laat je kind dat niet hardop zeggen, je hoeft dat niet te weten. Anders stoort het in het naar binnen gaan van zichzelf bij het kind. Praat met een zachte stem en vertraag, zodat je kind rustig in slaap kan vallen.
plekje voor.” Jullie wandelen er samen naar toe en je gaat daar heerlijk zitten of liggen. De vogel zit naast je. Het is er heerlijk rustig. “Hè hè,” zegt de vogel, “Hier hoeven we helemaal niets. Wat is dat heerlijk rustig. En stil. Jij voelt dat ook zo, je hoeft helemaal niets.” En zo vallen jullie in een heerlijke diepe slaap. Klik hier voor nog meer tips van Pia...
Zeg verder: “Terwijl je daar bent komt er een prachtige vogel aan en tot je verwondering kan die praten. De vogel zegt: zullen we samen verder wandelen?”
Deze tip staat ook op www.opgroeieninverbondenheid.nl – hier verschijnt wekelijks een tip over opgroeien in verbondenheid met jezelf, de ander, de materie, de maatschappij en de natuur. Er is een team van auteurs die hier aan bijdraagt.
Ja, dat wil je wel. Samen lopen julie daar in die prachtige omgeving en soms zeggen jullie iets daarover tegen elkaar. Jullie lachen soms en hebben het fijn met elkaar.
Adverteren in Educare+?
Even niets zeggen. Dan zegt de vogel: “Zullen we daar op dat stille plekje gaan zitten? Zullen we daar even uitrusten? Daar is het een prachtig digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Neem contact op met Robert Verhey van VirtúMedia: r.verhey@virtumedia.nl / 030-6933192 Educare+ - 46
advertenties+ digitale bijlage bij educare 2011 nummer 4
Educare+ - 47