Achtergrond
Gevaarlijke vrouwen
Over huiselijk geweld in al haar vermommingen
‘Soms worden verhalen vernietigd en soms worden ze gewoon nooit uitgesproken.’ Zo stelt de Amerikaanse schrijfster Carmen Maria Machado in haar memoir In the Dreamhouse, waarin ze haar eigen ervaringen met lesbisch partnergeweld bundelde. Met dit verhaal is ze een van de eersten die de stilte rond homoseksueel partnergeweld doorbreekt. Na haar zullen hopelijk nog velen volgen, want het probleem is groot en de eerste scheuren die de waarheid zullen onthullen, zijn gemaakt. Tekst Cosima Bas Beeld Levien Wierenga
D
e waarheid doet dikwijls pijn. Ook in dit geval. Bijna de helft van alle vrouwen in Europa is minstens één keer in haar leven het slachtoffer geweest van huiselijk geweld. Niet alleen vrouwen, ook mannen, kinderen en ouderen zijn er slachtoffer van. Huiselijk geweld is geweld dat wordt gepleegd door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer en gebeurt achter gesloten deuren en dichte gordijnen. Het gaat hier om meer dan enkel fysiek geweld; ook seksuele intimidatie en psychologische of emotionele mishandeling zijn veelvoorkomende vormen van misbruik. Een aantal maanden geleden verscheen er op vraag van ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en van Justitie en Veiligheid een rapport waarin onderzocht werd hoe vaak huiselijk- en seksueel geweld binnen Nederland in 2020 was voorgekomen, alsook in welke vormen en bij wie. Uit het onderzoek, uitgevoerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek, bleek onder andere dat mannen het voorbije jaar even vaak slachtoffer zijn geweest van fysiek geweld en verbale agressie binnen een relatie als vrouwen. Daarnaast toonde het onderzoek aan dat heteroseksuelen minder vaak slachtoffer zijn van huiselijk- en seksueel geweld dan mensen met een andere seksuele oriëntatie. Dit opvallende gegeven is ook al uit eerdere Europese rapporten over het onderwerp gebleken, en toch blijft het probleem zo goed als onbesproken.
22
Tijdschrift Cul
Mensen met een niet-heteroseksuele geaardheid betrekken in een onderzoek naar huiselijk geweld is een stap in de goede richting, maar het probleem ook echt erkennen, gebeurt nog niet. Huiselijk geweld kan in elke hechte relatie voorkomen en daarbinnen iedereen treffen, ongeacht seksuele voorkeur of geslacht. Toch zijn er nog heel wat rigide stereotypen in omloop wanneer het om huiselijk geweld gaat. Die stereotypen vloeien voort uit wat ‘heteronormatief ’ denken wordt genoemd: het idee dat heteroseksualiteit de norm is en dat er twee tegenover elkaar staande geslachten (man en vrouw) met eigen sociale rollen en kenmerkende eigenschappen zijn. Binnen ons denken over huiselijk geweld hebben we de neiging om vanuit die heteronormatieve gedachtegang te vertrekken. Zo geloven velen nog steeds dat voornamelijk vrouwen slachtoffer zijn van geweld en misbruik binnen de huiselijke kring, en dat vooral mannen daders zijn. Een deel van de reden hiervoor is dat in vergelijking met de vele andere vormen die misbruik kan aannemen, fysiek geweld vaak wordt voorgetrokken, en dan is de connotatie met ‘mannelijke kracht’ niet ver te zoeken. Menig mens beschouwt de kans op potentieel gevaar daarom groter wanneer de dader een man is en het slachtoffer een vrouw. Mannen zijn sterk. Mannen huilen niet. Maar wat als blijkt dat vrouwen even gevaarlijk kunnen zijn? Het is ondoordacht om fysiek geweld voorop
