Essay
Samenscholing De wortels van onderwijsproblemen liggen in de maatschappij
Tekst Hannah Visser Beeld Jolin Ordelman
I
‘Dit jaar wordt hun leven een bepaalde richting op gestuurd. Elf zijn ze, tien soms nog.’ Zo begint Klassen, een documentaireserie van Sarah Sylbing en Esther Gould. In de serie worden scholieren op scholen in Amsterdam-Noord gevolgd. Het lijkt erop dat het schoolsysteem in Nederland op wankele poten staat. Hoewel er voor problemen in het onderwijs steeds meer aandacht komt, blijft het onderliggende maatschappelijke probleem onbesproken: het probleem van de nieuwe standenmaatschappij die gebukt gaat onder het idee van meritocratie.
n Klassen wordt onder andere de wethouder van onderwijs in Amsterdam, Marjolein Moorman, gevolgd. Zij maakt zich hard voor kansengelijkheid in het onderwijs. Uit onderzoek is gebleken dat maar 40% van de Amsterdamse basisschoolleerlingen een advies krijgt voor de middelbare school dat aansluit bij de uitslag van de CITO-score. De rest van de leerlingen wordt over- of onderschat. Een opmerkelijke ongelijkheid kwam aan het licht: van de leerlingen die een havo-advies kregen op basis van de CITO-score en hoogopgeleide ouders hadden kreeg 63% tóch een vwo-advies en werd dus overschat. 10% van de kinderen met een havo-advies op basis van de CITO-score kreeg een vmbo-advies en werd dus onderschat. Van de leerlingen met laagopgeleide ouders kreeg echter 36%, een aanzienlijk hoger percentage dan bij de kinderen van hoogopgeleide ouders, een lager advies dan het niveau wat de CITO-score aangeeft. Gemiddeld werd 22% van de leerlingen met laagopgeleide ouders onderschat. Hierdoor komen leerlingen, die eigenlijk meer kunnen, op een school terecht waar ze onder hun niveau leren. De gevolgen hiervan worden pijnlijk verbeeld door Gianny, een van de leerlingen die wordt gevolgd in Klassen. Hij is naar een vmbo-school met zorg gestuurd door zijn gedrag, en verveelt zich enorm. Hij gaat met ‘verkeerde jongens’ om en wordt twee keer opgepakt voor diefstal.
Op tienjarige leeftijd vormen kinderen al een beeld van zichzelf: ik doe havo, dus ik ben geen Einstein Structurele onderwaardering Achter deze over- of onderschatting kunnen verschillende redenen zitten, zoals hoogopgeleide ouders die druk uitoefenen op docenten, of laagopgeleide ouders die hun kinderen in sommige gevallen minder makkelijk kunnen helpen met huiswerk, waardoor docenten de kinderen toch een lager advies geven. Dit laatste zie je ook in Klassen terug. Anyssa, een meisje van elf, heeft een moeilijke thuissituatie. Zij krijgt een havo-advies. De juf denkt dat ze meer aan zou kunnen, maar het is belangrijk dat ze rust vindt in de onstabiele thuissituatie. Zelf geeft ze ook aan dat ze geen vwo wil doen, mede doordat het internet bij haar thuis niet goed is en dit haar in problemen kan brengen met huiswerk. Marjolein Moorman zegt in de serie: ‘Als je niet uit een rijk gezin komt, heb je geen geld voor een computer. Of het is bijvoorbeeld niet normaal in de buurt om te leren en je wordt hierdoor niet gestimuleerd. Als je dan voor je elfde al moet bewijzen dat je naar het
Tijdschrift Cul
25
