Interview
Genoeg aan jezelf Over opgroeien en ouder worden
‘Lange benen, ook wel sterk. Mijn schouders zijn een tikkeltje stijf. Ik voel mijn buik. Warme voeten en mijn hoofd is ietwat wattig’, antwoordt mijn moeder op de vraag hoe haar lichaam aanvoelt. We lopen samen, terwijl we praten over ons lichaam, over vriendschappen met organen, dijbenen in de winkelstraat, onze billen, onontkoombare acceptatie, de flap na zwangerschap en de nabijheid van jezelf. Er komt van alles kijken bij veroudering. Tekst & Beeld Jolin Ordelman
V
roeger hing er een spiegel in de woonkamer. We dansten ervoor. Ongeduldige voeten, armen boven het hoofd en benen in alle hoeken. Zo leerde ik mijn lichaam kennen. Harriët, mijn moeder, houdt net als ik van dansen, ontiegelijk veel. Niet alleen thuis, vroeger in haar dansopleiding en later in haar werk. Niet alleen dansen, eigenlijk alles waar je het lichaam in bochten wringt. Ze uit dit in dansvoorstellingen, body-release en improvisatie-danslessen, fietsen door de Baltische staten, een constant veranderende achtertuin, en nauwelijks stilzitten. Soms ter verbazing, frustratie of amusement van mij, als ik haar weer eens gehurkt met een weerstandsband om haar benen voorbij zie lopen. Vriendschap met een orgaan Tijdens haar dansopleiding leerde mijn moeder nuances in haar lichaam kennen en hoe die hand in hand gaan met gevoelens, beelden en associaties. Telkens opnieuw ontmoet ze hierdoor haar lichaam, dat verandert en veroudert. Twee technieken die ze gebruikt zijn de release-techniek en somatisch bewegen. Door de release-techniek put ze kracht uit de kern van haar lichaam, en ontspant ze de buitenkant om die te gebruiken voor expressie. Somatisch bewegen leert haar om haar lichaamsdelen te vertrouwen: botten, spieren, vloeistoffen organen, zenuwen en gewrichten. ‘Door bewust te zijn van organen die je romp vullen, sta je makkelijker rechtop dan wanneer je je zwak en leeg voelt.’ Het is soms eng, om tijd en aandacht te nemen voor pijn, verdriet of genot dat in lichaamsdelen leeft. ‘Toch, als ik er iets langer bij stilsta, voelt het bijna als thuiskomen in mijn lichaam, alsof ik een soort “vriendschap” sluit met mijn organen.’ Lukt dat dan altijd? Nee, er zijn tal van momenten van lichaamsverwarring. Zo begon de zwangerschap van mijn moeder rooskleurig, met een overvloed aan sesamcrackertjes en tomatensap en altijd iemand bij je dragen. De bevalling gooide roet in het eten. Ik vertrok geen spier. Hoe hard ze ook perste, ik bleef 48 uur zitten. Verdoofd en omringd door doktoren, die in alle haast de vroedvrouw vergaten te wekken, nam een verpleegkundige de leiding.
30
Tijdschrift Cul
‘Ik was zelf vooral verdwaald in dat lichaam, waar gebeurt hier nu eigenlijk iets?’ Maar de verpleegkundige wist de weg. Voor het mes gehaald werd, wilde ze nog één ding proberen. Uit het niets landde ze met haar elleboog in mijn moeders buik. Floep, daar was ik dan. Hoe goed we ons eigen lichaam ook kennen, soms komt de expertise van een moedige verpleegkundige toch van pas. ‘Toen kwam jij eruit. Dat was natuurlijk een prachtig moment. Maar als je het over het lichaam hebt, was mijn buik opeens een flap.’ Ik was eruit, als een orgaan dat niet meer in haar lichaam zat.
‘Alsof ik een soort “vriendschap” sluit met mijn organen’
Rokjes tot over de knie De flap trok bij, want het lichaam is kneedbaar. Ouder worden betekent dat er een moment insluipt waarop je iets moet accepteren. ‘Rimpeltjes, stippeltjes, droge huid op de bovenbenen. Het is er nu en dat is niet terug te draaien. De neiging is om er niet naar te kijken, niet aan te raken, niet te laten zien. Dat vind ik niet fijn, want dan ontken ik
