işçiokulu
FASİKÜL 21: İşçi sınıfı ve sol
Sol nedir? Solculuk nedir? İnsanlık tarihinde yaşamın giderek çeşitlenmesi ve boyutlanması, toplu yaşamın düzenlenmesini önemli kılmış ve bu organizasyonun içerik ve biçimine dair farklı dünya görüşleri ortaya çıkmıştır. Bir dünya görüşü olarak “sağ” ve “sol” anlayışların kendilerini tanımlama biçim ve eksenleri farklıdır. Ansiklopedilere bakarsanız, sol, sosyal demokrasi ve sosyalizm türü toplumcu dünya görüşünü ifade eden siyasal anlayışlar biçiminde tanımlanmaktadır. Bir solcuya göre, sağcılık tarihin ilerleyişine karşı olanları ifade etmektedir. Bir sağcıya göre ise solculuk, insanlık tarihinde birikmiş değerlerin önemsizleştirilmesidir. Yine aynı şekilde ayrımın biçimlendiği bir başka eksen ise sağcılığın bireyi, solculuğun ise toplumun çıkarlarını merkeze koyarak hareket edişi ile ilgilidir. Öte yandan sağ ve solun kendi içinde de, sağcılık ve solculuğun tanımlanmasında ciddi farklılıklar ortaya çıkabilmektedir. Özellikle liberal siyasetçilerin ağzından düşürmediği “sağ ve solu birleştirme” misyonunun içi boş bir yaklaşım olduğu açıktır. “Sağ” ve “sol” siyasetin liberal tarzda yorumu elbette mümkündür; ancak, sözgelimi sınıf mücadelesinin üzerini örten kritik işlevi nedeniyle liberal anlayışın sol versiyonu, sağ versiyonuna göre daha az makbuldür.
“Sol” ve “solculuk”, insanlığın ilerleyişinin dinamiklerini önemser, bu mücadelede işçi sınıfının iktidar kavgasını merkeze koyar ve böyle olması gerektiğini düşünür. İnsanlık tarihinde biriken değerlerin geleceğe taşınmasında tarihsel sorumluluğu olan bir siyasal kimliği ve anlayışı temsil eder. Solun özünü ifade eden toplumculuk, eşitlik, özgürlük, paylaşım, ilerleme, bilimsellik gibi konular işçi sınıfı mücadelesi içerisinde vazgeçilemeyecek, olmazsa olmaz değerlerdir. İşçi sınıfı ve sağ… Ya da işçinin sağcısı solcusu olur mu? Tarih fazlasıyla kanıtlamıştır ki, sağ siyasetin ve anlayışların işçi sınıfına sunacağı hiçbir programı yoktur. Ancak ne yazık ki, işçi sınıfına hiçbir şey vermeyenler, geniş emekçi kitlelerin din ve vatan başta olmak üzere bir dizi değer ve duygusunu sömürme konusunda sınır tanımamaktadır. Sağ siyasetin, ülkemiz emekçisine sunabileceği tek şey sermaye saldırılarını unutturmaya çalışmasıdır. Kuşkusuz, işçi sınıfı mücadelesi içerisinde şu ya da bu durumun ürünü olarak emekçilerin önemli bir kesimi sağ siyasetin etkisi altına girebilir. Ancak bizim yaklaşımımız emekçileri sağa bırakmak, teslim etmek olamaz. Çünkü bu aynı zamanda işçi sınıfını sermaye düzenine teslim etmek anlamına gelecektir.
1
işçiokulu
FASİKÜL 21: İşçi sınıfı ve sol
getirecek ve bu şekilde özgürlük aynı zamanda siyasal alana da taşınacaktır. Piyasa ilişkileri içinde mülkiyete ve mülkiyet edinme hakkına dayandırılan bireysel özgürlüğün tamamlayıcısı da rekabetçi piyasa ekonomisine dayalı siyasal liberal demokrasidir. Bu noktada sosyalizm ve liberalizmin özgürlük anlayışındaki farklılık bütünüyle sınıfsal farklılıktan kaynaklanmaktadır. Liberalizm açısından asıl sorun özel mülkiyet hakkının daha doğrusu sermaye sınıfının egemenliğinin devamını sağlamaktır. Üretim araçlarının özel mülkiyetinin her türlü eşitsizliğin ve baskının kaynağı olduğu bir noktada liberalizmin özgürlük adına özel mülkiyeti ve “hür teşebbüsü” öne çıkarması ve her seferinde özgürlüğün gerçekleşeceği alan olarak piyasanın kutsanması bu amacı taşımaktadır. Emeğinden başka satacak başka bir şeyi olmayan işçi sınıfının özgürlüğünü nasıl gerçekleştireceği sorunu ise ortada durmaktadır. Liberalizm bu konuda işçi sınıfına piyasayı işaret etmekte ve işçilerin de hür teşebbüs hakkı olduğunu iddia etmektedir.
Bize düşen en önemli görev, emekçi saflarındaki, sermaye düzenini pekiştiren sağ siyasi etkinin geriletilmesi kavgasını yükseltmektir. Bu nedenle, “işçi sınıfının kavgasında sağ ya da sol kimliğin önemi yoktur, önemli olan işçi sınıfının kendisidir” diyen anlayış mahkum edilmelidir. İşçi sınıfının iktidar mücadelesi sadece haklılığı değil, toplumun geniş kesimlerini bu doğrultuda ikna etmeyi ve kapsamayı da içermelidir. Bu mücadeleyi her daim ayakta tutacak ve geleceğe taşıyacak olan, mücadelenin ihtiyaç duyacağı değerler sol siyasetin taşıdığı değerlerdir. Bu değerlerin işçi sınıfı saflarında yeniden güç kazanması, karşı etkilerin geriletilmesini zorunlu kılmaktadır. Ortada sınıf mücadelesi ve sınıf mücadelesinin ağırlıklı olarak yol aldığı siyasi kavga alanı söz konusudur. Bu kavga alanında, işçi sınıfını iktidara taşıyacak dinamiklerin açığa çıkarılması için solun değer ve anlayışlarının işçi sınıfı saflarında daha güçlü ve kalıcı bir etki alanı bulması için mücadele edilmelidir.
“Sol geçmişi ile hesaplaşıyor” Liberalizmi sola sokuşturmaya çalışanlar, solun tarihinde ve kavgası içerisinde biriktirdiği değerler ile sürekli hesaplaşarak “solculuk” yapmaya çalışır. Elbette sol, geçmişin kavgaları içinde kimi yanlışlar da yapmış olabilir. Bunlar bizim için kavganın dersleridir ve bizim tarihimiz olarak mücadelemize ışık tutmaktadır. Ancak “sol geçmişi ile hesaplaşıyor” demek, solun meşruiyetinin ancak ve ancak geçmişe küfür etmekle ve “biz artık değiştik” safsatası içinde sağlanabileceğine inanan bir yaklaşımdır.
İnançsız ve umutsuz solculuk: Liberal sol Liberal ideoloji bireysel özgürlüğün gerçekleşebileceği yer olarak piyasayı işaret etmekte ve piyasa ekonomisinin olmadığı yerde özgürlüğün gerçekleşebilmesini de mümkün görmemektedir. Piyasadaki eşit ve özgür bireyin rekabet içinde potansiyellerini gerçekleştirerek mülk edinme hakkını hayata geçireceği iddia edilir. Bazı bireylerin mülk edinememesinin, onların “tembellik ve “beceriksizlik” gibi kişisel sorunlarından kaynaklandığı savunulur. Piyasadaki rekabet, siyasi rekabetçiliği yani demokrasiyi
2
işçiokulu
FASİKÜL 21: İşçi sınıfı ve sol
“Kurtar bizi Avrupa” Liberalizmi sola sokuşturmaya çalışanlar, işçi sınıfının ve devrimci mücadelenin kazanımlarından çok, emperyalist ülkelerin “demokrasi” anlayışını hedef olarak gösterirler. Emperyalist bir yapılanma olan Avrupa Birliği’ne girmenin demokrasi ve sosyalizm mücadelesinin önünü açacağına inanırlar. Hatta Türkiye’ye bu konularda yapılan “baskı”ların arkasında dururlar. “Emeğin Avrupası” ile buluşuyoruz safsatası altında ülkemizin sınıf mücadesi dinamiklerinden tamamen umudu kestiklerini itiraf etmekte sakınca görmezler.
lerindeki rejim değişikliği için halkın ayağa kalktığını ifade ettiler. Elbette halkın onlarca yıldır hanedan gibi ülkeyi yönetenlerden talepleri vardı. Ancak emperyalistler, bu talebi kendi uygun buldukları kanala akıttılar ve bölgede gereksinim duydukları yeniden düzenleme için araç olarak kullandılar. Mısır’da, Tunus’ta yeni oluşan yönetimler, ayaklanan halk tarafından ya da onların istekleriyle oluşturulmadı. Bu gelişmeleri, Arap devrimi olarak karşılayan liberaller ise AKP ve ABD ile aynı tarafta yer aldı. Solun programı sosyalizmin programıdır Sosyal demokrasinin, liberal solcuların işçi sınıfı ve devrimci mücadeleden umudunu kestiği, düzenin tamiri ile uğraştığı bir süreçte solun değerlerini, programını gerçek anlamı ile sosyalist sol temsil etmektedir. Kapitalizm yalnızca adaletsiz değildir, kapitalizm akıl dışıdır. Kapitalizm eşitsizliğin ve adaletsizliğin her türünü yaratabilen bir düzendir. Kapitalizm zenginleri ve bundan dolayı da yoksulları yaratır. Ancak kapitalizm denince yalnızca bunlar aklımıza gelmemelidir. Kapitalizm zenginliğin sadece eşitsiz dağıtıldığı bir düzen değildir. Kapitalizm zenginliklerin de akılsızca yok edildiği bir düzendir. Bütün çarpıtmalara karşın, tarihin bize gösterdiği bir şey de şudur: Sosyalizm yalnızca adil değildir. Sosyalizm daha üretken ve daha zengin bir düzendir.
“Devlet tüm kötülüklerin anasıdır” Liberalizmi sola sokuşturmaya çalışanlar, sınıf mücadelesini “devlet” ile mücadeleye indirgerler. Onlara göre, devlet bütün kötülüklerin anasıdır. Devletin egemen sınıfın baskı aracı olduğuna dair Marksist yaklaşımı bu yönde iğdiş ederler. Devletin geriletilmesi adına, kamu hizmetlerinin yok edilmesini desteklerler. Özelleştirme saldırısının yanında yer alırlar. “Arap Baharı” Emperyalizmin Kuzey Afrika’da gerçekleştirdiği yeni düzenlemeye Arap Baharı ya da Arap Devrimi diyenler, “insancıl emperyalizm” tezini ortaya attılar. Mısır, Libya, Tunus ülke-
3
işçiokulu
FASİKÜL 21: İşçi sınıfı ve sol
projelerde rol üstlenmekten çekinmeyen, sermaye sınıfıyla işbirliğini doğal karşılayan, piyasayı kimi örneklerde özgürleştirici bir unsur olarak gören, gericilik karşısında havlu atan unsurların temsil etmesi için sürdürülen çok yönlü çabalar karşısında kendi ilke ve konumlanışını esnetmek bir yana, güçlendirecektir. Siyasi iktidar, yeniden yapılandırılan Türkiye siyasetine uyum gösterecek bir “sosyalist hareket” tasarlarken bir yandan devlet zoruna güvenmekte, öte yandan büyük ölçüde elinde tuttuğu medya ve akademiyi kullanarak sola ideolojik müdahalelerde bulunmaktadır. Türkiye Komünist Partisi, bu operasyona karşı kendi direncini yükseltirken, Türkiye’nin toplam devrimci potansiyelinin bu “sahte sol” tarafından kemirilmesini engellemek için yoğun çaba harcayacaktır.”
Nasıl olmasın ki? Bir yanda açlar varken, diğer yanda patatesin denize dökülmesi sosyalizmde görülecek şey midir? Ama kapitalizmde görülür. Çünkü kapitalizm plansızlıktır, kapitalizm plansızdır. Kapitalizm kâr hırsı ile gözleri kör olmuş kapitalistlerin akılsız yatırımlarıdır. Kapitalizm insana, doğaya ve her türlü zenginlik kaynağına zarar veren rekabetçiliktir. Sosyalizm ise planlı kalkınma, dayanışma ve ortaklığa dayalı bir akıl düzenidir. Sosyalizm planlı üretimdir. Sosyalizm, eğitimli bir toplum yaratır, toplum eğitimlidir. Sosyalizm, sağlıklı yaşamaktır. Sosyalizm, yoksulluktan çıkıştır. Sosyalizm programı kurtuluşun programıdır. Geçmiş sosyalizm deneyimleri eksiği ve fazlası ile sosyalizmin insanlığa neler kazandırılabileceğini göstermiştir. Üstelik önümüzdeki yıllarda bizim ülkemizde ve dünyada yapacağımız, bu deneyleri olduğu gibi tekrarlamak da olmayacaktır. Geçmiş sosyalizm deneyimleri bize eşit ve özgür dünyanın en azından mümkün olduğunu gösterdi. Şimdi bize daha iyisini yapmak düşüyor. Bugün Türkiye’de komünist kimlik, sınıf mücadelesi verenler arasından çıkacaktır. Bu mücadele kapsamlıdır. Kendisini sosyalist solda tanımlayanların yapacağı iş fazladır. İşçi sınıfının kurtuluşunu hedeflemeyen siyasi hareketlerin tamamı, bugün AKP güdümünde hareket etmektedir. TKP 10. Kongre Raporu’nda bugün ülkemizdeki sol ve sosyalist solun görevleri şöyle tanımlanmıştır:
Komünistlik gizlenecek bir şey değildir Toplumda komünistlere dair hep olumsuz şeyler söylenir. Ancak işçi ve emekçiler için komünizm gerçek kurtuluştur. Bu söylemler, patronların kasıtlı çıkardığı yalanlardır. Emeği ile geçinen milyonların sayıca fazlalığı ve sömürüyü anlamamaları için sermaye düzeni sıkça komünistleri, komünizmi karalar. İşçilerin geceleri aç yatmayacağı düzenin sevilmesini, sempati ile karşılanmasını istemezler. Çünkü kendi iktidarlarını kaybetmekten korkarlar. Komünistlik bir tarikat değildir. Komünistlik “öyle her isteyenin giremediği bir mason locası” değildir. Komünistlik, insanın sömürüden, adaletsizlikten, haksızlıktan ve zorbalıktan kurtuluşunu istemektir. Komünistlik gizlenecek bir şey değildir. Komünistlik bir ayrıcalık değildir. Aklı ve yüreği ile eşitlik ve özgürlük davasını kavrayan her insan komünist olabilir.
“İkinci Cumhuriyet solculuğu ile mücadele savsaklanamaz. Türkiye Komünist Partisi, “sol”u, emperyalizm karşısında direnci zayıf düşürülmüş, yeri geldiğinde emperyalist
TARTIŞMA SORULARI 1- Sol hangi değerler içerisinde tanımlanabilir? 2- İşçi sınıfının mücadelesinde sol siyaset ve sol kimlik neden önemlidir? 3- Sendika üyelerinin sağ belirlenimli üyelerden oluşması sendikaların siyasetle ilişkisini sol kimlik üzerinden kurmasına engel midir? 4- Sol, düzen içi ve düzen dışı olarak ayrılabilir mi? 5- Liberallerle nasıl bir hesaplaşma yaşanmalıdır? 6- Liberal sol ile sahte sol arasında fark var mıdır? Kapitalizm neden liberal solculara, sahte solculara ihtiyaç duyar? 7- Komünist kimlik ile mücadele etmek işçi sınıfı mücadelesinin önünü açar mı? 8- Kapitalist-emperyalist sistem solu tasarlayabilir mi? Tasarlanan şey sol olur mu?
4