Hocaoğlu S. Ertürk - Özleyiş by Türkçü Betik

I� SELAHATTİN ERT'ÔRK

Özleyiş

Çıkaran: U

H A N YA YINEVİ Cağııloğlu Yokuşu Nu. 44/l P. ·K. 1253 İstanbul B

BASIM ve

BASIM ı 957

YA YINEVİ'nde

yılında

basılmıştır.

ÖZLEYİŞ - Eşim Nermin'e

Özleyiş Sultan

Selim'e dar

İnsanların Türkçe

gelen bu dünyada,

dertleştiQi,

Bir büyük Tu ran v a rdı r

Dünkü şanlı cihangirlerin

Bugünkü per- iş an yurdu Turaada. Kara talihini yenmiş.

Dinç

iğmanlı

bir genç Türkiye vardır.

Koca Asya'nın bu aydın başı, Küçüklüğünce b üyük Türkiye'mde, Bağrında doğup büyüdüğüm, Bir mutena kasaba vardır.

Bi.:bamın :toprağıyla ziynetli Bu küçük kasabada:

5 -

Yelken Tepe, yelken açmış gibi :;; efere

hazır.

Seferim var eski günlere: Baba ocağına, ana kucağına; Kuzu olu p melediğim.

Çocukluk iklimine seferim var.

Yakar hayalimi hala Yalın ayaklarımın

öptüğü

kızgın

toprak.

Hala tomurcuktıı veya çiçektedir:

Dibinde komşu kızlarıyla evcik oynac:bğım, _ Dallarında salincaklar kurulu Ağaçlar. Hele, üzer ind e hergün döğüştüğüm,

Mektep yolu ...

Tırmanır gibiyim aynı yoku.şu tekrar; Yokuşun üst başınd a durur gibidir hila

Dev

cüsseH, altın kalpli

Ve yumuşak başlı bir büyük insan. Fırtına d ininc e düşen İlk damla yağmur gibi,

Bir sükunet getirir ruhuma Babamın sesi. Emniyetle bırakırım kendimi Şefkatla açılmış kuceğına mesut yuvamızın

İşte Annem ve kardeşlerim; Ve ıslak mendil kuruyuncaya unutulur Her türlü niza. Yolcular görünür Tokmak Harmanı'ndan, Bizim ev halkına heyecan g elir

Terkilerde gelen armağanlar ne kil Say ı sı arttıkça misafirlerin A:ımıza, ekmeğimize bereket

-6-

gelir.

Her pazar

kurulu.şta kasabanın göbeğ ind e,

Taşlara topraklara h arek e t gelir. Bir düğün

dernekle şenlendi mi etraf,

Konuya, komşuya rahmet gelir. Ya

hoşca böl er geceieri

Uykumuzu ikiye Ramazan davulu!

uTanrı uludur, Tanrı uludur" Darken müezzin.

Türkçemin ahe n gi uludan ulu; Bu sesle ruhuma kuvvet gelir. Hele

uyaşasın cumhuriyet .. bayramları

Köşeye bucağa hürriyet gelir. Meydan gerek bu coşmu:ı insanlara: Bizim meydanımız Haı·mz.n Yeri. Gümbürder davul. öter %Urnalar: Ciritleı· atılır. güreş tutulur,

Böyle

Analar

ı rt olur erler meydanda.

mele§ir

Koç olmuş kuzularının ardından, Sevkiyat oldukça: Sınır boylarına y iğ itl e r gider Bu meydandan ... Se ferim

var eski gü nl er e :

Yepyeni ve taptazedir

Hatırası Eskişehrin.

İlk aşkım, ilk gençliğim, ilk gurbetim; Yıllar yi.lı özüm

özüm

özlediğim

Memleketiın.

İki adım ötemizde İnönu! -7-

Gazi :tepelerinde o makus :talihi yendiğimiz

Vefalı

:toprak.

İştiyakla koşar Porsuk yalağında sular Doğuya. Vuslat yakınlaşınca O şanl ı ırmak görünür.

Şu bü.yük k avse bakıp da.

Sanmayın düşm r. n zoı·undan Bel vermi.ş Sakarya. Porsuk iletince kara haberi, Kuşatsın diye düşmanı 1 Ku.vislenm iş de sular, Zorlu bir yay olmuş Sakarya. Neler görmüş, neler bilir

Durgun akan bu nehir! Uyur sularında uyanık durur mazi; Büyük hahralc:r yaşar Sakarya'da. Eğll de bak desfan is:teraen: Suların aynasında Şehitler kanıyla yazılı Bir altın yaprak görünür. Bir zalim devirdir gelir çatar: Gün kara doğunca ufuklarına, .

Yirmi günd_ü z. yirmi gece Kan ağlar Sakarya. Dolı\r da çilesi nihayet,

Süngülerin ucundaki parıltıda

Hak görünür. -

Tasmalı çakallar sürüsüne Bozkurtlar yatağı Ankara Irak görünür. Hüdadan bir işaret gibi, Gazi evlatlarına Türk ufuklarında yüzen, sönmez Al sl\ncak görünür. Allah Allah diye gürleyince gökler, Korkudan Yunan yüreği Titreyen yaprak görünür.

Sakarya'mı hala eski Sangaryos sananlara Haddini bilmek görünür ... Seferim var eski günlere: Eski kalenin dik burçlarından Seyreder gibiyim Ankara'mı.

Orta

Asya'nın Ön

Asya'yla vuruştuğu

Günlerin dehşetiyle ürperir içim. Kardeş kanından al al olmuş Körpe ümitler Üstüne Yıldırım düşer.

Asırlar boyunca kör kala diye

Bu şehre ti.lih küser. Asırkr geçince şahlanır da O müznıln tasayı siler şehir: Burda tecelli eder son defa Bozkurdu Türk'ün, Gazı ohır Eski kalenin dik burçlarından Seyreder gibiyim Ankara'mı.

Çankaya'ya, Dikmen'e doğru

-9-

Uzar Y enişehir

Bir milleiin şaha kalk mış

İğmanı gibi,

timiiler fı.şkırır

sanki bu topraktan.

Ne insanfsızlık etmişim meğer.

Ankara: doyulmaz belalar şehri Dediğim zaman! Genç

Türkiye'min

dinç iğmanı Ankar;ı,

Süngüler arasında A�ındırs�m gene asfaltlar ı n ı.

Göğsüm

kabarsa gene

Kabardıkça dosyam

emniyette

Soğuk Kuyu"da gömülüp yatan

Sıcak aşkım! Demir pal'maklıklar ardından Gö z lediğim hürriyeilml

Kapımı bekliyen Kavgalar.

ülü !

süng

gürültüler

içinde

Ş ahl kalaşa n gençliğimi,, Hepsi mazi

bugün, mazi. . .

Seferim var eski günler e : G eçer

yolum Ks.yserl'den, Sivas'tan,

E rzur u m dan. '

Erzurum. vatandan heybetli

Coğrafyası var;

Erzurum,

göklere

meydan ok u yan toprak.

Emzikli taze gelinler. Genç kızlar ve ihtiyar nineler, •

Hala atılır gibi diişman saflarına Ellerde orak, bıçak. nacak ... Al örtmeler. ak

sertmeler, - 10-

Ziganalar geride. Zümrüt gibi uzar gider Hala uçuşur gibi rüzgard� Bıt.yrak bayrak.

Zaferi taptaze durup Ufuklar da hali.

Dünyada erkeklik

durur

öğreten

Dişi bozkurdun.

Moskoflar bozulmuş, kaçıyor;

Gümbürdesin davul. ötsün zur nal a r . Sev�n dadaşların derneği var:

Hoş Bilezik, Timur Ağa, S ar hoş Barı ... uSevcn s ar h o ştul a r elbet, içse de içmese den Çelik yaylar geriliyor alay alay.

Kim demiş sınır taşı, Bunlar. �aha kalkmış serhad kaleleri! Uğruna

doksan

bin f id anı n kırıldığı,

Nice körpe ümitlerin

Can evinden vurulduğu

Suıkamış geride . Allahuekber'de Allah uğruna cihad açmışken, ııAllah Allahıı diye şaha kakmışken; Allahın kör iradesiyle donup kalmı� Yiğitlerin, Bu doksan bin kansız şehidin İntikamıyla dolup taşar kalbim. Nihayet görünür şehir.

Kırk yılhk baskı altından Dimdik çıkmayı

bilen· şehir. - 11-

Karı'tadır gönlüm Kars'ta. Kürtünler altında kor gibi yanar: Çekilmiş bayraktır kalede, Köşe başlarında kavgalı pınar. Nehir sanmayın, çay sanmayın Suları: Kardeş toprakları bölüp. İkiye ayıran suları:

�

Kalbim kanar benim, yüreğim kanar. Yaslı ckan Arpaçay'ın kıyısından Hala seyreder gibiyim, Boynu bükük, yüzü yıklk toprakları. Kızılçakçak"tayım sanki gene: Hudut köprüsüne varmışım da, Öte yandan izim olsun demişim:

İz etmişim, o toprakta damgam O toprak, bu toprak,

var.

Nasıl bölünmüş ikiye, üçe, beşe Bizim topraklar! Sağnak olmuş ışıklar bu ülkede. Yağar .zulmetler üstüne. Haber sorup doğan güne, Saz diye kalbimi çalar aşıklar. En erkek sesi gürler Gönlümün

ince tellerinde:

uGelme Moskof. gelme Kara'a,

Can sağ iken yurt vermeyiz düşmana ... ı

Seferim var eski günlere:

: Şaha kalkmış toprakların Göğe ulaştığı yerler, , Karıt Deniz kıyıları.

12 -

Devirlere bükmeden fermanlar Sıra d�lar dalgalarla yarışta.

tşte:

Ondokuz Mayıs şehri, Seçilir iller içinde; Yeri bambaşkadır gönüller içinde! Gemimiz aşarken mesafeleri Doğudan batıya, Beni mazide yaşatır hayalim: dazl'yl istikbale gidermiş gibi Heyecanlıyım. Canlanır gözlerimde Bölünmez son parça gibi

Vatan coğrafyası;

Gazi beldelerden Gaziler eliyle kurulmuş Bir gazi vatani Kükrer içimde ihtişamla Ondokuz Mayıs ruhu, Q, en muktedir .cevabı Şarkın Garp emperyalizmine. Esir kavimler canlanır Bu s..le, Koca kıtalar kımıldanır ... Ezeli sancısı depreşir Tanrı Dağlarının: Yeni bir gün doğuyor. İnsanlıöın Asırlardır özlediği O büyük gün doğuyor ... Seferim var eski günlere: Naılı bir gelin gibi - 1J -

Süzülür İsh.nbul hahramcla. Denizi ilk gördüğüm,

İstanbul'ı:t ilk gönül ve.rdiğim Günün havasındayım. Şaşırıp kalmışım Galata Köprüsünde,

Almış beni tabiatın saltanftiı 'Ü'rperlşten ürperlşe. Varlığına kalbolmuş da

İstanbul ol m uş um başlan başa. Sanki yeniden başlamışım hayata, Yahut da uykudan uyanmışım: Semavi duygular içinde yanmışım. Nasıl yanılma• bu şehirde? Bu

İst a nb u l

şehrinde

Sağın mavi, solun mavi, Her yanın mavi:

Maviler içinde yunmu!?sun Nasıl olmazsın semavi? Allnhın ve kullarının Bu en güzel eseri,

Büğülemiş beni de Fatlh'leyin, Nedim'leyln. Fethetmiş g ön lümü temelll,

Fethi at�larımdan öğr enfo n şehir.

şehir,

bu İsta nb ul

şehrinde

Yetmlşyedi dağ oturmuş yedi tepeye, Hepsine kanat vermiş Türk'ün imar gücü: Göklere uçuverecek gibi hafif kubbeler. Taştan

topraktan

lvller dir

Şu dipdiri minnelerl Şu Topkapı, şu Dolmabahçe, şu Yıldız ... Alır hayalimi . yaldız yaldız,

Dün

yilkaelen Şarkın

-14-

.ou en guzeı naıırasında, - Türk olduğumuz kadar -

Gururla ve iftiharla

Osmanlı'yız.

Seferim var eski günlere: Konya'dayım:

Vatan için de vatan bulmuşum; Mazi konuşunca

ağır ağır

Y8§11 kubbeden, Gönül iklimine sultan bulmuşum.

Uykud<'

sa n m ayın

sakin görüp de

Şehir düşüncede. Bu ülkede,

Uyuynn Mevlan;ı uyutmaz i r f a nı

Burda yaşamışım en vakur heyecanı

Burda gerilemiş irfan yayım. Gömülüp gitmişim tevazudan.

Konyalı değilsem de iı:te Konyr.' Alaaddin Tepesine �ıkmışım:

Dileğim var dilene<:"ek. Bütün şehir ayağımın alt ınd a Şöyle bir o oh çskmişlm

M ur adım kalmış alınacak

. . .

Bir yuva var bu şehirde:

Gnrip ve öksüz. Bir

o cak

yanar bu yuvada:

Hı;ısretle tutuşmuş.

Bir baca

yüksel i r bu ocaktan.

Tüter içime içime ... Ve ben okyanuslar ötesinde Haaret çekerim:

Muradım var alınacak. -

Yiln. .

Bizim insanların Türküsü Yılmaz

Osman ASÖCAL'a

Bir savaş günü göklerde, Melekler çağrışır adımızı: Haykırır maksadımızı, Bayraklar dalgal andığı yerde. Bir sabah... en güzeli End�l sabahların, Klanlı yaşlarla yunmuş silahların Yaman konuşur dili. Hınçlı ellerde beşikler. Kurban niyetine büyütmüş bizi.

Doldursun vatanda boşluğumuzu Gülümaeyen ışıklar... Naslblmizdeymiş kahramanlık,

Hazzı bize kalmış harcanışların. Hah :ası dlye yanışların Türküler aöyle�ain yanık! Zafer günleri şenliklerde, Yetimler çağrışacak adımızı!

Tek, unutturmasın maksadımızı Bayraklar dalgalandığı yerde.

-ıe-

Kimdir Bu? Kimdir

bu:

fazilet

şahikrısından,

Vatan toprağına. vurulup düşen? Bahar sellerince

akan

Hayatı !jerefle deği�en? İstiklal s af ı n ı

tutan nizada:

Tehlike büyüdükçş - Menfaatlardan

gazada,

azade

Hızırlar gibi yetişen? Boynunda milletin vebalini, Sancakta görıip

yavrusunun hayalini;

Kükreye kükreye döğüşen

Kimdiı bu: fazilet şahikasından. Vatan toprağına vurulup düşen? Tam

vadesi

Ebediyetle

yettiği

an,

yarışan?

- 1'7 -

Bu Ne Dünyadır Anlamanı Tasalı alnında okursun daim Endişeyi laf:ikbalin; Mazi

namına

bir çatık sima!

Kaç güneş doğup balmış da Hala karanlık semai İslikla sancısı çatlatırken arzı yer yer, Hala toprağı çiğnenir şühedanın;

Bir gölge kımıldar bayraklar - 18-

üstünde!

Kilkreşen ülküler çarpı�.nk•n Yürür kabharca hükmü zamanın, Kırık ümitler lopraklar üstünde!

Nasibi yuvarlanmak ki dünyanın. Korkunç blr boşlukt� yuvarlanır alemı Kuşku, kuşlar gibi kovar ardını. Rağmına, daldığın tatl ı

rüyanın:

Nedir parıldayan, tomur io:rrıur, O rkek yapraklar üstünde? Hem insan,

Hem de düşmansan insanlara Anlamam! Bir kıl bile kıpırdamazsa sende, Him'lleyalar boyunca yükselirken

Feryadı esir

milliyetlerin,

Anlamamı Sual

değilse

sence:

Bükülmüş boyunlar: Tasa değilıe BBna: Hak dilerken Kara toprakla dolmuş koyunlar, Anlamam!

N u tu klar

Çekmişken bayrak diye hürriyeti, Olmazsa insanlar hür. Milllyetler müstaktlı Ağlarıaa mazlum hüngür

hiinoür,

Aıılamaml Görmezse gözler bu canlı şanlyetl, Anl a mam, �nlamaml

- J9 . -

Bu Adanı Dönmügecek Turan ATASEVER'e

Bir h aldir bu: seç ilmez,

Ne yolmuş bu: geçilmez;

Vehaldir bu: kıtçilmaz. Bu

adam, bu adam dönmüyecek.

Kör talihin yüzü yıkık, Bekleyen var boynu bükük. Demir asa, demir çarık: Bu adam, bu adam dönmüyecek. Bu T ürk i ye , bu Türkistan,

Kcı.zan. bu Azerbaycan. Hep bir o l uncaya kad<!'r vatan, Bu a dam , bu adam dönmüyecek. Bu

Ağlasanlar gülünceye , Kahhıı.r düşman ölünceye, Hak zulme baş gelinceye.

Bu adam. bu adam dönmüyecek.

Gurbetten

Gurbetten Si'lnma ateş ya na r duman tütünce, Bu hale kalbolur ümlt bitince. Bi.r kalb bağışledım sana büiüncıt. Gönülsüz çekerim

Duyar,

gurbet

kahrını.

duyuramam.. tasam bundadır.

Tehlikeye

gelin" diyen bahadır,

Ağlıy ası oldu, zorlu

gündedir;

Bezmiş ömrün içe içe zehrin! . Yuvasından ayrı yan;u elbette. . .

Yürek, kanadıkça kanar elbette. -- 2� -

mümkün gurbeti yenmek gurbette:

Konduran kondurmuş artık mührünü 1 C!\n endişesinde tanıdık kuşlar, Yedi kal yabancı yerlerde kuşlar. Anladım: toprakla biler yokuşlar, Yutan bir adam var idem nehrini. Anladım: bu gerçek uyalancın dünya: Bahtımızı çalar, dolancı dünya;

dilenci dünya: yılı sihrini. .

Mal ister, can isler: Bozamadık yıllar

-23-

Hatırlar

mısın

gü z eldi Karıcığım. hatırlar mısın? O d'eli gençlik günlerimiz ne güzeldi! Kimseden yoklu pervamız;

Ne kadar

Hayat

güllük gülistanlıktı bizim

s ağd ı : erdımda

için.

Yiğiller yiğiti Babacığım Koca bir

dağ

vardı

Güvendiğim i

Meydan okurdum pervasızca

Feleğe.

Ferman dinlemezdim. Ne güzeldi o gençlik günlerimiz Karıcığım,

Ne kadar güzeldi! - 24 -

Gelecek O Mesut Günler •

Senin yıl ded iğ in yel

gibi geçer,

Gelir o mesut gün Karıcıglm. Gelecek o mesut gün ... Her h3lde şahane olacak ilk gecemizi Sonra yeniden başhyacak hayatımız: Cıvılda�acak çocuklarımız,

Büyük Annelerinin dizi dibinde. Bize hazzın türlüsünü getirecek Mevsimler. Saudetinden gülümseyecek

Kitaplarımız bile r�flardan ... Gelecek

mesut günler Karıcığım.

Gelecek o mesut günler.

- 25

Yakın'ıma B enim unklarda , Çok uzaklardıı. kalmış Yakın'ım, Yüzüne bakarken ağla yıverdlğim Günleri hatırlar mısın?

Hani bir seferinde ııNeden ağlıyorsun Baba?ıı Deyip de dolamışhn boynuma kollarını.

Hatırlar mısın yavrum, hatırlar mıs ı n Boşu na değilmiş

-26-

O sebepsiz

s andığım ız

ağlayışlar:

Neler olup geçti o günden bu güne; uMecit Babaıı

toprak oldu.

Artık kimin kızı olduğunu sonranlara

uReis

Be yi n kızıyım" diye şakrıyamıyorsun.

Ankara mezarlığında bir avuç toprak olmuş Genç bir tazenin kızı,

ilim diye ayrı düşmüş

Bir damlacık Yuvasından

Gurbet garibi bir adamın kızı; Benim kıııml Bir mektubunda

�m

nKuşlar gibi sevindim B a bac

Diyorsun uHediyeni Rlınealn Benim de kalbim kuşlar gibi, Kuşlar gibi çırpındı yavrum Gurbet kafesinde. Fakat kederlenme yavrum. Vuslat günü - uzaksa da

yakın olacak;

Aşılacak mesafeler, Uzaklar yak ın

olacak.

Kederlenme Benim uz;cıklarda,

Çok uzaklarda kalmış Yakın'ıml

-27-

lşzk'znıa Allaha uzanan ellerin, Gene açık mı kaldı yavrucuğum? Gördündü de en çetini yolların, Son şık mı kaldı yavrucuğum? Böyle haberlerdir yıktı Babanızı, Ayrılıktan da beter yakh Babanızı. Hani umutlarımız vardı: dizi dizi, Dökük - saçık mı kaldı yc.vru�uğum? Nedir mi bu kapkara tecellt? Talihimiz bizim besbelli.

Cefokar Annenize teselli, 1=\ir külçe ışık mı kaldı yavrucuğum?

- 28-

Ayrılık .Şiiri Bilir misiniz kızlarım. bilir misiniz? Resminize bakar, bakır da Ağlar babanız gurbet ellerde; Düşünmeden vey;:ı düşünerek Saçlarında çoğalan akları! Yavrularım. şirin yavrularım, Bilir mi, ıınlar mı, ihtimal verir misiniz ki:

Ölümden de beter ayrılık; Yaşamak daha zor yaşamamaktan. Duymak daha çetin duymamaktan! Nasıl anlar

bilirsiniz ki bu küçük ya�1ta !

Fakat hissedersiniz yavrularım benim, Hissedersiniz ki: ölümden

Ve her beter şeyden de beterdir Ayrılık.

- 29-

Annemle Hasbihal uGözümün

bebeği

çifte kuaularım.

Saçm:.-. gibi dağıldınız... Diyen mektubun Yüreğimi delik delik em Anne.

Ta içimde duyuverdim gurbeti Ağılı bir bıçak glbl; Bu duyuş oğl unu lüketU Anne.

-ao-

Bir düşündüm:

Hay huynan ge çiv e rmi ş ömrümüz. ıcDere tepe düz etmişiz• gelmişiz. ııBir de dönüp baktım ki

Arpa boyu yol gelmişiz . ıcKırk gün kırk gece ölü başı bekliyenıı Garibinkine dönmü ş bizim IşTerimiz. Uçu uçuvermiş, kuş olup da, kısmetler. Nice canlar vermişiz kara toprağa, ııDenesi tükendi besbelli oğul ıı demişi z . Tersine tersine dönmüş devran: Gelen yıl gideni aratmış. Sabır taşl ar ı bile iki şak olmuş da, Biz yummuşuz ağzımızı

Dosta düşmana karşı. Günü gelmiş g ül müşüz ,

ııBir günün beyliği beyllkıı demişiz:

Günü gelmiş ulcafıt kafıtıı geçmişiz, Sarılıp ağlaşmış, Ayrılıp ağlaşmışız. Kırk odayı kırklamışız, Kırkblrincl oda açılmış akıbet Dünya mahpusanesinde. Kahpe Felek ağı katmış aşımıza, Küçük Allahımızla vedalaşmışız. ıc Ölümlü dünya, kalımlı dünya , ıcSultan Süleymana bile yar olmayan düny a .. da Bu ayrılık hepisinden güç olmuş.

İş te Anne, ııKadir Mevlimıı böyle yazmış yazımızı.

-31-

.. Evler yaptırdım döşedemedim. Bu Feleğlnen

baş edemedim."

Diye yanma Anneciğim. İşte kuzun koç olmuş da kırışır, Baş edilmez Feleğinen vuru.şur. 11Ayağında demir çarık elinde bir demir asaıı Düşte

görüp

düşlediği,

Küçükten aramağa başladığı Ad konm adık

yar peşinde

İşte Anne.

Böyle did;.5mekle geçerse-

yarı.�ır.

de günlerim,

Bir keder getirmdim sizG

Ele güne kE.r�ı. uK:ı·nım tok, sırtım pekıı Ne hastayım çok şükür Ne de umuhanete muhi3.c11 ım.

Tasa edersin diye kendine Sana yazmıyacağım: Bebek olsam dizlerinde uyueam. Küçük olsam yeni baştan büyüsem. Diye Nice günler gizli gizli ağladığımı. Kederin olmasın benden yuna:

Ara sıra efkarlansam d,,,

Bilirim

ki Annem var:

ııÖlüncey kadar duacıu m: Başka ieselliyo yok ihtiyacım.

- 32 -

ileler Oldu Al

beyaz bir gelin dolduralı düşlerimi.

No�eler dönüştü keder oldu. Vatan toprakları hele. Burcu burcu tüter oldu. Anadan, evlattan, yardan uzakta.

O nazlı diyardan uzakta, Bu hsreilik yeter oldu. Nıtsıl tarif edem ki halimi Beterlerden beter oldu.

G'ÖN SÖNER GİBİ GttN BATAR GİBİ DEGİL DE SÖNER GİBİ uYeilşn diyen bir yıldırım yalar yüreğini. Dağı, taşı 'düz edersin: Uçup giderken gördün ölüm meleğini

Y elişilmez ki. .. nidersinl Bir çam dev rilm iş sanırsın gorunce

Upuzun sofada yatan ölüyü:

Son merhaleye varınca, Kıı.zayı ağlatan ölüyü.

Bir soğuk mermer

'Ostüne kapanıp

yakai·

dudaklarından lçlnl,

öptüğün zaman.

Kim bağışhyacek, komşular, Rabbınmn suçunu? Nasıl çalınır lkfndi vakti bir cani Nasıl

isyan

etmez in!!:'n korkunç şeniyele,

Artık endlşeılz nasıl yaşanır! bu cmayete,

Fail bulabilsem kendimce

'Ostünl Cehennl'mden

yt'ğln intikamımı boşıml•.

11Ey cemaat işbu merhumu nasıl bilirsiniz?., Nasıl

dilln vardı imam, suale

Ey kaza halkı, altın yürkU Relslıilz Gider mukadder visale ... Kazmalar, incitmeden kazın Babamın toprağını, Orası kalbimdeki vatanın kalbidir. Namaza durulmadan sa r ın

tabutun bayrağını:

"Ben öldüm, yılduun parlasınn diye

tabutlP.n

ses

gel lr.

Bu bir nişaned�r Gaile

dağ oldukça gülerdin Babacığım,

Hatırlar mısın? Ahi Naııl hatırbyablllrıınkl Toprak aUındal

Galle dağ oldukça gülerdin Babacığım, Bu an gibi hatırl!lrım hali; Ve hali gülüp durur resmin karşımda: Tenakuz gösterirse de sert çizgiler Alnında, yüzünde, Hele kaşlarının ara1ındal Gül üp durursun Babacığım, Hayala, kadere, kedere; 11Hikmetinden sual olunmazn diyen kullarına Çocukça, hem de ne çocukça, işler eden Allaha 1 Fakat gülüşün gülüş değil Babacığım: Yıkıntılar, yıkıiıhlar, Yıkıntılar önünde Metanet nlşan..u -35-

Bir Pınar Taşına Kitabedir Halkıma hizmetti ömrümce gayem, Halkın toprağına yar oldum ahir. Susamış yolcuya su olabilsem Derken, pınar oldum ahir. -S6-

Bir Rüyanın Uzantısı Kah onbeşindesln, kah onyedistnde. Oğul balı gibi süzülüp gelir Letafet her tarafından!

Lakln sen ölmemiş miydin Bende azaplar

yaşatarak?

Sakın sevgili, sakın konuşmaktan, Gülümseyip durmana bak: Cevapsız kaldıkça manalı sualim. Hep gülümse

Sihirli bulutlar ardından, Böyle devam edip gitsin

hayalim.

Benim tasalı dünyama saadet kokusu taşıyan Bu tallı zan Sona ermeslnl -37-

Bu Arıklık Remzi'ni Silmiş Felek Hayat Kitabından Bir çığlık get irdi

Karartarak en nurlu düşlincelerl, Kuşluk vakll uğursuzca

Ufuklarımıza inen

akşamı

En uzun günlerini yaşadı

Senab kalınca; Ey o küçük cüsseye

yoldaşların

;ığmayı

Büyük adamı

-98-

bllen

En kudubet el yaıablllrdi ancak Böyle uğursuz yazıya: Diye Okyanuılar ötesinde ağlıyarak, Okyanualarm

derlnllğince duydu

Bu gurbet garibi, Yuvandaktlerle aynı sızıyı! Bir

sırlı

kuvvettir !ter ardımııd•n,

gideriz. Amma bu giden başkaydı: Can yoldaşıydı Türk'ün, can: Diye Akıbet üstüne gidip

Hüsran içinde, fakat tefahürle yadederiz Seni ömürler boyuncl\ biz.

-99-

Ölüm Miiri Prof Dr. Şinasi

ALTUNDAG'a

Tabutta doğru dürüst yatamam gibi gelir bana Öldüğüm zaman. Doğrulup seslenmek isterim Ardımdan ağlıyanlara: Sağlığımda nerdeydiniz, ·diye. Namazım ·kılınuken hele Nasıl tutarım kendimi, Mutlaka gülerim musallıo.dan. Günah olmasın ama •

•

Ya tenim değ d iğinde toprağın tenine, Bir kadın etine değmi�cesine İrkllivrirsem birdenbire; Ne yaparım? Soru melaikesi geldiğinde Nasıl konu.şurum: çenem bağlı!

Bunca okuyuş tan sonra, uMerkez-i hake atsalar da bizi, uKüre-i arzı patla tır çıkarız ıı diyen Namık Kemal"i; Kapanıp kalamam her

halde,

O kutu misali mahalde! Bir de u Baba • diye meleşirse kuzularım.

· Cansız da olsa yüreğim hoplar yerinden :

O kalp ağrısına nasıl t aham mül ederimi Hele mezatlık o lur da kitaplarım: Hoyrat eller inciiirse göz nurumu Bir ömür verdiğim s ayfal ar da,

Ne olurum dosilar, ne olurum ? - 41-

O Gün Gelecek gün gelecek: Göz yaşlarıyla yuyacaklar hatıranı Sevenlerin.

N• kadar sakıneam o

Yc:.şıyan her insan ölecek Kör talih çekli mi kuranı

Başlıyacak

aeferln;

adem istikbal edecek seni, a dem!

Düğümlenip de bir kör noktada Sırrolacak 8.lem.

Ağrılar sızılar dinecek; Artık ne ses, ne r enk ne Artık ne ümit, ne korkul ,

koku:

Aı·tık senin olmayan, sen olmayan Bir kalıp dinlenecek kara toprakta. Hakkın rahmell üzerine olsun dediklerinde. Bir yokluk yağmuru başlıyacak

Sonu gelmeyen.

-42-

Kanayan Bir Yerim Var Kedeı·den bütün bu çocukluklar,

Neşeli duruşum

gülüşüm kadar,

Anladım: azabı saadet bilişim yalan.

Bir gençlik mazi olmuş da bilmemişim: Aramış, sevmiş de tanımamışım insanları!

Ne çıkar, bir bela önünde eğilmemişim,

Eğilebilenler sömürüp dururken vatanları. Bir lokm2 uğruna didişen an a kuzuları,

Bir lokma olup giderken azgın canavar;!, Azgınlaşır yüreğimin sızıları: Kanar bende mllyonların derdiyle bir yara!

- 43-

Ağlamak İsiedim Ağlamak istedim doyasıya, Ağladım, derdimi bitiremedim. Seraplar önünde kaldım yaya, Ağır yüklerimi götüremedim.

Gördüm. kapalı kutu insanl�r: Anladım: taştan da kah insanlar.

İçimde yaralı a!'slanlar yatar. Depreşmiş mazimi yatıramadım. Bir ben vr,r içimde, her yanda hüsran Bulup da meı·hamet kanayan! uAltın kafeste bülbülıı oldu can: Elin cennetinde rahat oturamadım.

- 44 -

inkisar UnuUurdu bana yıllar gülmeyi, Her gün yeni bir dert bağrımı deler. Canavar ağzında kuzum var deyi, Benim yüreğimde bir koyun meler. Hllyatın her türlü renginde hüsran; Ölmüyor ise de onmuyor insani Bir yığın hatıra geriye kalan, Gitti mi dönmüyor artık seneler. Ne buldu yarından bunca intizar? Acı bir parlayış. yani, inkisar. Şanslar uçup gitmiş de katar katar, O'mllslı ümit çiseler. - 45 -

Belli ki Öyle yalnızım ki gene hahranla:

Milyonlarla dol u şehir bo� gelir. Başolmaz yazıla yazıla: Benim derdim

Ellerin

b ln

devaya baş gelir.

böğründe, boynun büküldü:

Mümkünae maziyi yidetme gel. Öyle demler ki: tahayyülü

Bile

hayattan güıel.

Öyle acıtır ki aşkın kalbimi: Bıçak saplasalar duymuyacağım.

Sönmez bir

ateşle

yaktın kalbimi,

Belli ki ben sana doymuyacağun.

Nisbet Bülbül arzulasın güle visali. Dikeni seçmişim güllere nlsbet. Kara kış azgını kurllar mi�ıı.li, Dağları aşmışım yollara nlsbeı. Yıkılıp durdukça talihin yüzü, Fayduız, dünyada güldürmez bizi.

Neyimiş alnıma ya zılan yazı, Okunsun şakıyan dillere nlsbeil Döşerken ellerin der di odamı, Yalnızlık ... düşmancl. ycklar odamı. Ne gerek alemin umurunda mı Bir kalp paralanmış çu ll a ra nlsbet. -47-

Bahtım ve ben Döğüşse yaman döğü.şür y�ralı arslan, İnlerse o zaman perişandır. Benim de yaram var ı:dırabından Beslenir benliğin belalı günde; Tükenmez kudretim ondandır Tehlikeler önünde... Lakin inmeye görsün sükunet Azgın fırhnalar ardından: Başlar bahtımın tecellisi zulmet; İnad olsun diye inadıma Ezer, yer, helak eder benii Tefekkür yetişmese imdadıma Yener beni ...

At lanı ak İstiyorum - -

Yaşamak latlyorum �zabımı doyasıya·

bugün. TalU'ı can evimden vurdu bu sefer kıyaaıya İçip lçlp ağlamak istiyoı•um bugün.

İçip içip aı)lamak istiyorum

«Karda gNip la etmezıı l"ı' dünyasında

Dumanlar yükseldi butığıın kayalardan.

"A§ustoata

suya girdim, balta kesmez buz oldun

_Ter.ine teralne döndü devran. •Dllmhya damlıya gölıı oldu ckstlilder, •Yar yıkılan yere kumlaı· tıkıldı.11 Büyük dağların dumanı ç8ktü başıma,

içimde bir kale vardı metanetten: yıkıldı. il!amak istiyorum aıabımı doya;oıya,

ip içip ağlamak istiyorum

anrı can evimden vurdu

bugün.

bu sefer kıya.eıya,-

lp lçip ağlamak laliyorum bugün. .-49-

�

Keşke Ziya ŞAF AK'a

Teselliyi içkide bulduğum, uRakı şişesinde balık olsam11 diyen İmrenesi olduğum '.Qemler az mıdır? Keşke ben de yaşıyabilseydim Öyle meselesiz,

K'.avgasu.,

gürültüsüz,

Tasasızca!

ÖlUmüm, bir, mezarcıya iş olsaydı. Çekilip gitseydim şu dünyadan Seıslzcei Bu gidiş, kurtuluş olsaydı!

-SO-

şah·e

Ümit Siiri Ağlamak bozuyor Yel. küfür küfür Mutlu

bir

Tebessümle

gün

erkek esmeli

sesi,

dağlardan.

doğurmak hevesi,

çatlayıp gelir semalardan!

Bir endişe idiyıe ürküten saadeti. evinde çöreklenip yatan.

Can

Derlenmiş Bahar

Bir

arzular

kokulu

c:mzirir

bağlardan.

ümit nurudur yağar sevinçten ağlatan.

gayreti.

dağa ta�a,

İnsanı

Azmi kat'idir

azmtn. kurtuluşa,

Azapla örülqıüş ağlardan ...

- 51 ...;,,

Encam Sihirli

manasını yaşayışımızın

İnsafsız endlşe kemirir durur. Meşakkat içinde yıllar kavurur, Aık yakar, hasre t yakai·, gurbet yakar insanları:

Merhamet dağların meleylşler vurur, Deriler getirir bize, fırsatlar götUrür bizden, Yıkar lnsanlaru Döndükçe böyle bu devran:

-52-

Bütün çektiğimiz birbirimizden:

İn11n ellnde zebun insan ... umduğun

Selimet

köşe başında

F elaket gülerek karşılar seni.

Baş ından büyük kaygılada başındR Bir gün

kaparsın

gözlerini!

Golm•mlş gibisin dünyaya,

Gitmemiş gibisin dünyadrı.n. Nimetler peşinde yaya, Kimdi bir ömür boyu ağlı yan?

Kimdi feyllsiıce atılan seraplara, Titreyen, endişe içinde yaprak yaprak Hangi diyardır vardın vara

itina ile hHaplıyarak? Buldun

v�ra,

encamını insanoğlu, . geldl§'ln kar a toprakta.

Yuğrıdup

B unc a hakir bildiğin kara toprakta Ebedi bekleyişler aon nasibin. Ademlesln

gömüldüğün

kara toprakla,

Yıllar yılı bilmeden bekedl§'lnl - 53-

Bir Döner Dolaptır Devran Anwen R. Pugh'ya

Bu kara günler de Saçlarındıt ak

mazi

olup gldecek elb•i,

izler bırakacak.

Yaşamamış gibi olacaksın bu azabı.

Fakat dip diri yaşayıp durack daim Hayat kitabında bu yaprak! Otuz

iki yıl boyunca

öğrenemediğini,

Bir dönüm noktası olacak bu durak! Otuz iki saniyede kavndığın. Manalı

ve dopdolu

·-

54 --

Bunca kör kör düğümlerini görüp

geçirdiğin

Nankör hayatın,

Unuttun mu 1devranını? Düğüm düğüm çöreklenmiş endişeler,

Tel tel olup çözülmediler

Kör e le r inde hür zamanın? Gene yollar görünecek ayan

beyan:

Acımazmı� diyeceksin adaletin kestiği pıı.rmak Yürüyüp gideceksin.

Bu bulanık istikbal. Bir mazi olacak

Geçmek nasipse KıldRn ince

durgun sulardan berrak. eğer

kılıçtan

keı;kln köprüyü

Yalınayak, alın ak;

Bu karanlık düşünceler

Rehber

olacak,

Hızır gibi imdadına yetişen Her bunaldıgın zaman.

yarının yollerını aydınlatan

Işık. olacak, Aydan

güneşten parlak eğer ...

Nasip olursa

Velhasıl blllnmez

bir adım

Bir dön er dolapiır

devran:

ötesi,

Yuvarlak. -55-

Bu Deveyi Güdeceksin M. Fuat TURGUT'a Bir iştir gelmit başına.

getirmiş çekemlyeceğtn; çekmekten başkR çaren yokl

Dertler Ve

Hap,t, ağır bir yük k.. ilmiş omuzlarında; Taşıyamıyacağın.

Ve te.şınıakian başka

çaren

yok!

Bir büyük lokmll yuvarhuıi?

ağzında:

Yutamıyacağın, Ve yutmaktan başkııı çaren yok!

Ve yegane çıkar yol, çıkar Bir başk.oı çıkmaza: İçinden çıkamıyacağın, Ve çıkmaktan

başka

çıkar yolun yokl'

-&6-

•

A dem nı i ? Seni bekllyen iıUkbali İ•llkbale çalışım yıllarca. Buldun en eonunda zevali, Cennete göçtün kulluca. Öte dünya, b er i düny a : Hepal yalan. hepsi rüy a ! Saadet uğrun• g u y a Niza bölük bölüktü yollarca. Kan damlardı güllerden açan;

İ nsanlar

vardı: gelip geçe n .

- .. - ·

M ihnet ylyen , azap i çen

Tepelerce:· göllercel Harcandın bir şeyler içln bilmediğin . Bo�a gitti bir ömür boyu gülmediğin i

Adem ml gldlp de gerl gelmediğin? Onaydı demek

telaşın

yıllarca!

- 57

--·

Su al Masum ağızlardan kopan çığlık:

adın;

F azilet bunalmış hanl nerdesin Allahım? Böye

yaraJmazdın

dünyayı, Allah olsaydın;

Allah değllsln de ya nesln Allahım?

-- 58 -

•

Seveceks in İnsanları Şöyle bir düşünürsen

eğer,

Nasıl sevebUir1ln inaanları l Fakat madem ki gönül koydun kalbin adını, Sevenin ve ıteveceltain tnsanlanl - 59

-·

Severm isin Sever

mlsin:

K aranlığı, ayı - yıldızlarıyle Analar anası geceyl?

Sever misin : Şekll şekli gülüp kal a n.

Hat hat düşünüp, Çizgi çizgi ağl ayıp duran rengi;;

Ölçülere ruh kalan, Ruhlara kanallar l: akan Sul•r, hareketleri; Ve düşünen zevkin can damarı ahengi?

- 60 -

Sev•r

miıln: gön l ü nü can b uı•y i ;

B ungun Cana

naz ikliminde yıkayan

A şk a dair her ıt•yi, Azabı, k9deri, kader i ; Ani gülii§leriy le içinde ürperen.

btırabıncıt

haz veren endişeyi?

Sever mlaln:

İnaana,

Bir telaş içinde mave r a d a n H aber get iren, Bin telaş ile maveraya i naa nd an Haberler götüren kuşl arı Sever

misin:

Hür sandığın,

Sonsuz l u ğ u n son bir hükmüdür sandığın: Daı)lar iki şak olurcasına çat l ay a n Heyu l a dalgalarlyle

Gümbür g ümbür denlzeri? Ve &ever miıln:

kalan; zirvesinden

Denizler ardında Şanlı ma z il e r in

inmiş de

Ağlı yan: Nesline bel bağhyan i ntan l a r ı , Bulguru, yoğurdu,

pastırma1ı,

Gerçeğinca acı soğanıyle; Gübre kok an evleri.

B llcayı sarmı� alevleriyle Blr toprağı?

- 81 -

S•v•r misin: Rüzgaı·da, süku•stte

Bayr�ı? S•ver mlıla:

ayrı

B ir dava adamı olmayı. Ve ömrün boyunca boy öltjüşm•yi, Boyunu kat ka t. asan Mel'un dalg a l arla?

Sever m isin: u Hele, çok şükür ıı diyebildiğin.

Şöyle rahat bir nefea al mak

dil ediğin

Mutlu bir zamanda, Yıllal'ca çiğnediğin toprakta Bir avuç toprak olup kalm ayı? Sever misin:

Görmediğin, bilmediğin Ve sadece duyduğun, Masallar

öteelnde

M asal l ardan masal u mduğun

Cenneti, melekleri? Ve kısacası dostum, Hver S aadet uğruna meşakkati,

u Huzur ıı

dedikçe

m isin :

düştüğün huıureuzluğu,

Bir damlacık zevk için kailandı.Oın azabı. Türap olmadıkça bilmez serapl arlyle Hayatı

sever

misin? -. 82 -

Bir Yarı m Öınriin Mu h asebes i Düşün ki dokuz yaşında

İkinci bir Gazi Paşa ol m a.k hevesiyle . -

Y anardı lçln :

Büyük olmak azmi büyümekteydi lc;ln için, Küçük başında.

Farzet kl her parlayan yıldıza

I<:ement

aUığın çağduın:

Slldin lugailarda n uolmuıı ı:

Peşkeş çektin şenlyeti hülyana. - 83 -

Kahramanlar :t aşıdılar d ü n y a n a Pespembe bir cenneti, Köle e t t i n dileğ ine hürriyeti. Farzet kl ylrmlaldesin: Duygu veren, y ön veren dev olmah çağl ara,

Köroölu

Y ı:.hut

gibi çıkmahyım d aO l ara.

Diye gürlüyor sesin. F arzet ki yirmislndesln :

Çınar

gibisin:

Yeller alır gider yapraklarını. Yanık

Hayrat Hoyrat

bağırlar

aşkına akıp duran -

bir pınar glblıin :

eÜer

bozar y a t a k l a r ı n ı

Kara ufuklara korku veren Sıra dağl ar gibisin:

Seller alır gider topraklarını.

oluzundasın: Kırılmaya b a ş l a dı yelkenler, Farzı;t ki

Çatırdıyor gemin h ayalın borasında.

İki

yoldan

birinin ağzındasın

Ö l ü m le k a l ı m a r a sında . . .

V • düşün kl otuzu geçmiş y�ın,

yarım ömrün m"arıdır başın. V • sen kırılmış umutlarından

Harcanmış bir

Yeni

oklar yapmaktasın . . .

- 64 -

TECELLİ, 1 95 1 Y I L I N D A TAMAMLANMIŞTI. BlR TA L İH ESERİ OLARAK O Z A M A N BASILMAYIŞI, BANA. ESERİ MUHTELİF Z AMANLARDA GÖZDEN GEClRiP İYİCE BUDAMAK İMK ANI NI BAHŞETTİ. BURADA O KU Y ACAGINIZ, ILK HAZIRLANDIÖI ZA• MAN 375 PARÇADAN MÜTEŞEKKİL OLAN ESERİN i"iİCE S0� ÜLMÜŞ KISIMLARIDIR. .

Ey barı& yürktflll bakan •dam. dinle: çöp yükselir. al tın külçeat yerde kallr. 2 Ay, yıldtzlUı ııe•eJW ele gğtı ..in

rilıgb esince

dojmuuıa

çer

tııhammül

ed•nıe:ıı , 3

Gerçek kahrattıaalır, fellket yağmuru için saadeı c;içdl�i ıopluyenlard&r, '

altında,

baıkaları

Dünya kurul alı beri la.ilet, taailetslzledn sillıhı olmaktan

kurtulaı:namıpıt.

Tehlike olmadığı müdcl•t;4t. kahramanla.tın sır\ındadır.

klilttaman

taılakları

geroek

Egekler yama:ıısınıı,

anırauya bafladığı

zaman

bülbüllerin sertini du·

7 Hak

uğruna

azapta

olmak,

hakıııhğa

göz

yumup

ikbal ·

de kalmaktan evlAdır,

a Mihnet ..,ükü çekil ir, m innet yükü çektirir, 9 Mihnet

me,akk atler

gelen

i çinde

nimetler,

karanlıkta

parlıyan yıldızlar k11dar ı:.ıüaeldir.

10 Güneş, ııığının kudretinden h11bereiı görünebilirse daı ay öğünmekte

parlaklığıyla

m azurdur,

11 Y aldızlı kurt

sözler

kanıyla

çerçevesinde

beslenen

köpeklerin

kurtların,

fakat

fiiliyatta

itibarda

olduğu nu

unutmı·

yalım,

12 Ta:nların emrine v e rd i ğ i arslanları ıerkeşlikle iiham eden nizam. san11 l Anet olsun,

13 Vatan sevgisi, i dealistin ruhunda kımıldayan h!' n�eı-.

fır·

sat dü9künilnün elinde bayraktır. 14 Canavar

kötülüğün

va kudurmuş canavarın ağzında can

veren k u zu aam imiftıl, safiyet ve iyiliğin timsali olagelmişti r .

15 Ey

halk.

alnımda çörüp lak"

sandığının k arartı

gölgesidir.

zulmün

•

16 Asla

dilenci

o l m ak

istemem:

verecekleri

da,

sa�dc+

sefalet

i- inde

aık

d e , c e n n e t d e olsa!

17 Sefaletten

en çok

k o r k ıı. n l a r ,

bir manevi

yaşam akta olanlardır.

18 --.. Biz. y aşamıya bile katlanabllen insanlar, ölümden korkar mıyız?

- 67 -

' �

,,....

,,.

mantıkııslık aık ta d e �'il , o n u mantığa vur andadır.

Aııl

21İ

meıale .o l mak i ste m e y e n gönl üm, ba·

Dilberler elinde bir

ülkü

y o ll ar ı nı

ay d ınlatan mumu olabilsey d i,

21 Bütün dünya zevklerine . dirsek çev irip felaketlere doğru gerçek

yürüyen kahramanlar ,

hayatı

yaşıyanlar

sizlersiniz.

22. Z afer

sizi

sarh oı edinceye kadar sizinledir, 23

büyük

ze v k , bir diva yolünda kendini birçok ' zevk·

leıden etmenin verdi§i 1ev.k t' r . 24 Gaflet u y k u su n a dalanların

k uyr u ğun a

basınız:

lakat

uyur yıl a n da n dana d a tehlikeli olacaklarını b i l e re k .

25 Mamuzsuz

ehliy&tsizl er

arasında

namuslu

ehliyet l i

olarak çahısmanın mük afatı: cezaya çarpıtmaktır. 26 Kaçan fırsatların d ü� ünc e m e s i içinde. k aybol d uğumuz d an.

kaçmakta olan

fırsıitların

fark� l)a .

varamayız.

•Sopa Cennetten çıkmıfz d i yo rl ar ; iyi.

b!ı.

şey

olsa. Cen

nette kalırdı, 28

Bir paranın iki yüzü gibi iki atasözü: KAza razı olmuyan çoğu bulamaz- ve • Yağmur d an. kaçan doluya tutulur » . 29 B al su nd u l ar,

tattım :

d o y m r. k için; v e zehir v e rdil e r , i ç

iim: yaşamak için, 30 Tatmin

edildikçe

m addemizin .

bocaladıkça ruhumuzun

mahru miyetler

adamı . Qluruz.

- GS

o r t a sı n d a

31 Hakkın çalınırken susmak hakkına sahip değilsin: çünkü

çalınan

hak

seninse, senin hakkın

çalınırken

çiğnenen

nizam da cemiyetindir. 32

Bağrındaki yangın, beynini_ yakacak k adar değil, zihnini

aydınlatacak

fakat

kadar alevlenip yük&elıin. 33

nimetlerinin sarhoşluğu içinde kendinden geçerek

D ünya

u her şeyimh: var» diye ö•ünenler, hani mahrumiyelinla, hani ıztırabınızl

·-

K artal da yükselir, toz toprak da: biri r üzg6.r

esince

yük

selir, diğeri r ü ı g6.r ı n ı kendi yaparak. 35

K endini iti da l timıali sayan uyuz tazının iııi gücü kük· remi; a r s l a n a itidal tavsi�e etnıek:lir .

Tecrübesiz hab e r in var

36 genç

arslanın

tecriib&li geyiği par f_'.' ıı ' a d ı ;_; ın" "-"

mı! 37

Bütün

:tünüz k i :

kıymet

ve mez i etlerinizi bir tev azu perdesiyle ör·

haset oklarından mu tazarrır olmuyasınız, 38

Terl iyen

alın

ll'!ke

t·�tma:ı:.

İ nadının değil, hakikatin adamı ol: hakikat bir kararsız rüzgb

olmuşsa,

sen

de bir fı r ı l d ak olmııktan utanm a . 40

Gurupla rimizin

çok

safağı ayırt edemi.yen insanların sayısı tahminle üstündedir.

K anunla baş kesm e k ada• et, k a nu n s u z vurul acak bir fis ke bile zulümdür.

- 69 -

42 kurtlarını t emi zl em e k

Sığır,

istiyeni

süser, unutma.

iı

b aıına geçenlerin ilk iti,

halk için rahatların d an fer a

gat olmalı, halkın sırtından rahat etmek değ-il ,

4f · -

Çevrenin

iltifatıyla

ıımarmak

sillesiyle

bedbin

maktan korunulabilen, olgunlaşma yolundadır. 45 >-:ı • Yaııyac:ağım• · dedin, .. yqadım• dedin: f akat boyu

•

bir türlü

•Yatıyorum •

yaralar

ömür

,...

46 Bazı

bir

demesini bilemedin,

tez, bazıları ise

geç iyil89ir d e r l e r ; meğer

gönül yarası gibi hiç iyil•ı miyenleri de v armıt !

/'sı:ılamıyın ,

47 domun yakııır,

k alp

,Y)

Seveceksin, ac:11ı:ı: an kalmıyac:ak: sevmiyec:eksin, hayatın manası kalmıyac:ak. Ac:ı hayatı tat, manasız hayata mana v e ·

:receksin ve yaııyacalı:lln. 49 ,.... .,

DosUuk

nazlı

bir

çiçeğe

ise arsı:ı: bitkiler gibidir:

benzer :

bakılı;a

b akım

ister:

düımanlık

d a büyür, bakılmasa

50 Bir

iıi yapmadan düıünmek batarı k apısını:

d a,

düıüncesiz·

cesine yaptıktan sonra düıünmek ise, üzüntü kap111nı zorla maktır.

51 ICulakları l ana

a§ır

düımüı

uyuz

eıek,

yeriıı.de

d u r amı yan

kühey

başlılık dersi vermiye bayılır,

52 Kurnazlık tilkiye k alsın,

Talih, yaplıkları

arslanın o na ihtiyacı y o ktur ,

53 acizlerin

•

acialerini

deve olmaıın,

- 70

giıliyebilmek

için

•

pireden

Şunu unutmıyalı.m gelmittir.

isi: şey tan

mel�öi

cliima

m.�ltp

ed'·

n Ebediyen küçük kalmak kendi

büyi.lklüOiln\iae i§mat:ı.

9kıbetinde•

korkııınuyonaıw.

edebllirselllı, 56

Tabii kanunları hiçe sayan ic;; Umlli ye.saklar er 9eç biçe ı;ayılmıya mahk1\md\1.rlar. Ş7

Ağaçlan

Yanarda,ğ ol\1.p

bal a.ıun sıı JN ehi �aı;tMDdır.

kese.ıs

58 etrafını yaknıaktuı, mwn

ı;ıhıp ife

yara·

mak evladır.

Meçhuller pefİııde koıarkan oldu§Unu bUemeyi.z. Düıünen

bü y ük me�iıulün kendimiz

611 kafalara bliımet, fakat

9eagHğiD duJ1lll kalplere

de ihtiyacı nrdU'. il Dostun blr fiskesi, düşıııa run btn haıı çuindtın daha öldü· rü�üdür. '�; ' Y alıwhkı ruhun

6.2

böyök ukaclaa.ı . 63

Gt1elllk

iffet: llti

geçiJQsle arka4lQt "

Herk• tanların

müUefikti.r.

kalpsla

•

y-qıyamıyacakl&rı

Bense akdnt iddia ediyor.

ltuıuıaunda

Qkalpl.ıi olm.aııay

dı» inaAlll ar daha ;ıolt yqıyetllrl..rcli dlyoraoı. 65 Kadınlan.D IBbl.lrıcl• ı.aygı

kendi 1evlııl•.r�ıllJ.MUı.

göttrı:UiinWı

- 71 -

•

çoğ\a

ZG.D\an

•

K adınla

niz : arslan

erkeğin müsavi olduğunu kükr�r, bülbül şakır.

naaıl iddia edebilini·

67 K adın çalıım asın diyen ler, siz aılında kıı.dl.llın çıılıı_amayıııı1da�

Siıl

bir

namuıuyla

9!k �yetçislniz.

·-..... . 1'

gülistana girerken gören

öküı,

otladığınm id di a

ed�ne, hayret !tlmeyln iz. Uyuz boy9ir,

küheylanı

69 d i. i m a göste rişçilikle itham eder,

70 K endi

kurbanlarını bir

kere dıı.ha cezalandıran

cemiyet

sana liı:ıet olsun.

71 Beli v e ıztıraptan kııc;m ek, mezara kadar . . imkiinsı_z; en . iyisi

Bu güç haita

ona meydan okumaktır.

Vatan atkıyla yanmıqların b a(jrında şinln vakabileceği J?i� zerre kalmam19t_ı r. 73 Sonsuzlı.ığu Tanrı yaratmaınıştır. rek

çocuğudıu.

ar tık

Cehenneım

ate·

mfiıt•·

ıı.kıllıı. aczin

74 Z an1an,

yiırüsene l

İİyilik karı ılık

15 bekle mez,

�ünkü

76 Doğrunun

İkııa

ikna

k a rşıl ığı

yoktur.

· =-

edemediğini. yalan çok ça b u k

��iğini imha: aczin alameti

kandırır,

farikau,

Ancak kendi

kıymetinden.

lüzu � undan · faıla _kiyl'lı.et

e mi n

nritler, - 72 - c:ı

olmuyanlar ki

etiketlere

_ /·H!tıralarla avunm ak

&orunda

kaldığımız. nisbeUe

ihtiyar·

ları:r. 80 Ey bütün

dünamn

d i l le r i, topl anın;

gönllim

dila gelecek.

Sanatkiır yaralı kalbinden gelen iniUilerden neıe yar ata· bilendir. '

82 Şiir indifa ed"n yürek yanarde'1ının l iıvl'!rıdır.

113 hı.sana n isb e t le m evta ne ise, şiire nisbetle tercümesi odur. 84

Hakikatları maııkel•mek i<:in kull anılan parlak s&zler de ğil, hakllıatın tahlanııını anlatan sözlerin parlayııı

güzeldir,

as--=---- ·-·--

Türk halk musikisinde yanık kokusu bulmakta adeta y a· rışa girerler de;

Türk'ün b ağ r ı nd ak i yangıiı

,_görmek

iste·

meıler, Daha

119 umana kadar. sahibine bir kıymet illve etmi·

yen v e billün kıymetini sahibinden alan sözlere

dec:eğlı.

bağlanıp gi

87 MAnaaız sualin e n !'•rinde cevabı mbııh ıükMtur. 88

insan ne kendisini

bı :;kalarını

tanıyabilir: Düşmanl a ·

rını tanımasına düşmanlık. dostlarıı tanımasina dostluk, k•n· disini tanımasına d a benlik manidir. 89

Dostluklarlna muhtaç olduğunuzu

ğini:ı

insanl arın.

:samanla

si � '.! ctn

kendilerine

hisseıtirdi·

uzaklllfhklar'lna şahit

cakunıı.

- 73 -

ola·

90 « K a z gelen yerden tavuk esirgememek»

bele edemiyec:eğinl z

tavuğu

kııbul

değil.

etmemek

k azla muk a ·

hüner,

91 bu

Do&tluk

d o11llarınızdan

iıe . . .

do•tluk

ltel6sındaıa

kurtuluııuı.

92 H•talarınu;ı

cümle alemin dili n e d estan Mınek iıitemıyor·

sanıı, giılem e yi n iz,

93 K o y u n sürü•ü içinde k almlf küheylan elbette anarai unau ·

ru o l ac:ak h r . ____..,..

9• K öpek k e d i y i k açtlğı müddetçe kovalar,

95 � Makam aandalya11 nur

firavun koltuğudur.

diyen

Gokalp,

yukar ı y a kahkahalar

halinde

çind e y a t,

96 Aıağıdan

aksettirenler

gelen

her

fe r yatl arı,

devirde

muteber

olurlar.

97 Dağı sırtında taırımaktan beli bükülmüı olan toprak inli· yor

ve dağın :ııi r veıindeki ağaçların dalları nd a ötüıen

ku,lar

Hadeti terennüm ediyorlard ı ,

TsA ııı

hislerinin

mantıkııılığı

adam ı olanda ·d eğil. bii ile·

mini mantık l a fethetmlye çalı,anlard a aram alı.

99 Hasedi

sahibindeki

meziyetıizlik

ba,kalar ındak i

mezi·

yeUer b&1ler.

1 00 Gelirken uzun, geçip gidince kısa

görünen

dilberin iımiı

ömür. Mağlubunuıu

�ir

101 kere daha yenmek iıUyonanıı affediniz,

- 74 -

1 02 Y a l an,

e n güz•! i f a d &1i n i

k ı> d ının ıöılerinde bulmuıtur,

1 03 Susan mazlum z a l i m i n

şuç oriağldır, 1 04

Meziye1in i z

var,

meziyetıizlerin

düşm a n l ığın d an

sakınınız,

1 05 Çalamadığı için

çekişti ren,

çalıp

susa n d an daha ahlaklı

sayılamaz.

1 06

A}ı laklılığını her ve s i l e ile öne sürenler sevilmez,

ahlaktan

b ah ı e t m e k

çünk ü

insanl arın çoğunu gocundurur.

Artık t ak d i rn a m e y i ,

1 07 şerefime halel getirir kaydi yl e, v e r e n

lere iade etmek için iıti ye c eksi n,

1 08

v a tanın

Yüreklerimiz

m e tle r i ne

ü t üte cek

h al d e

c e v r i y le

dolup

taşarken, onun ni·

d e ği l i ,

1 09 Vatanın k l · vatan

cev r i yle , b i n

pare olan k albin parçaları -çok ş ükür

atkının cazibesi e trafın d a t e k r a r birleşiyor, 1 10

Yiğit k albi bir aşk dolu k a deh olmuş, susayım vatan top· rağını arar.

lll

k ah r a m a n l a r k a n dökerek,

Düşmanı, dökerek

k arıılar:

sen

gö ıyaşı

dö km e k t en

korkaklar

bile

göıyqı

korkuyo:rıun,

y aaık l Tütm e z o l m u

112

ocaklarda kararıp oturan Türk'ün b a h t ı m ı ? 113

Herkes s i as e t çeviriyor : başkalarını k andırmak i ç i n : fak a t

SEN

çevirdiği n siyasete

v el a

kendin kanıyorsun,

- 75 -

1 14

· Milliyetçilik b i r milleti

güçlü

kılar

götürür» diye n le re c e v a b ım : Z a vallı ku11u.

d emek kurılarn

emperyalizme

�

ziyan ı n d kunur diye

kuv

v e tlenmek iıtemiyorsun!

115 T aş t o p r ağa iğm an kattık : kale oldu. 116 Mehmetçiğin

l ugatında :

toprak; nehir, .nerde? n

d ağ,

. yaklaş m a »

diye

şahlanmıı;

diye kovalıyan su olarak gösterilmit ·

tir. 1 17 Devamınca. kıyme11er

mühim

vazifeler

iltimasla alınmadığı,

gerçek

ikinci plana atı l amadığı ve meyd an dalkavukların

o l m a d ığ ı için m uh ıı r e b e yi sever im. 11e Yiğitin,

zulm ü n a l t ı n bilezigini

-bırak-

k ahpeler takınsın,

senin b il ek le r i n e demir k ele\)çe dah a çok yakı9ıyor. 1 19 Gennetine

minnetim, Cehenneminden pervam yok : çünk ü

aşkı bended ir.

120

T anr ı' d an Cennet niyaz e d e r e k

yaşıyan

soU a !

Se n .

Tanrı'yı değil, O n u n mü k lfa t ı o l a n Cenne ti ııeviyorsun. 121 Ey

Sus!

ahret teraneleriy l e b a n a dünyamı

Ahretteki

bütün

haklarımdan

haram

feragat

eden softa!

etti m .

122

Tanrı'dan ,k o rk a n ı n dini yarımdı r . 123

Gencin

günahı

hayatiyet i n ,

i ht i ya r ı n

tövbe11 i

ikdidarsız•

lığın çocuğudur,

1 24 !Ur

i ğ m a n yangını bütün varlığım ı sarmıya b qladı: bari

şüphelerimi kurtarabilseydim.

- 76 -

1 25

Kara k u v v e ti n

anası cehaletse, babası d a d üş ü ıı üş üıı

em·

rine girmemiş i ğm an d ı r .

ş eke r

Dini taassup

1 26 tadı vermiye başladıkça ataların

i hta

rını hatırlarım : uNe Ş a m" ın şekeri, ne Ara.b'ın yüztı .

1 27 Softa,

bindiği

dalı

iı1.oandır.

kesen

128 anlaşman ı n ,

Düıünce

i ğ m an

k apısın ı

vuruşm anın

arar.

129 me l e ğ i n

Şeytanla

inanayım:

barışabileceğine

ile k ö l e n i n d o s t l u ğ u n a

isti n at

etmek

isteyen

ef e n di

fakat

su lha

asl ıl l

1 30 K üskün b a ht ı m ı z koca dağl ar g i b i karara dursun; lık

dağlar ın

zirvesinden

p a r l ı ya r a k

doğan

kar an·

a l n ı mız ı n

gü neş,

akından nur ald ı .

131 Yaratılıştan

beri

kötülüklere

sırdaş

o l a g e l d i ği

için

yüzü

kapkara kesilen gökleri -yera a iiş me si n diye- Tanrı, al t ın çi· vilerle

etm i ş ti r

tesbit

ki :

biz

ç ivi le ri n parhyan batların a

yıldız deriz.

1 32 Bu

kadar

insanı

elemin

pençesine

a tt ını z ,

bari

onlardan

tebesaüm beklemeyiniz,

İtidal.

c e s are t i n

dizginleyitinden

Ey p a ra sı

İ nsan l a r

1 33 dizginlenmesinden;

doğar.

olmıyanlar,

t e r e d dü t ,

1 34

gülmek

bedava_dır;

korkunun

gülelim.

1 35

tatl ı

hayaller u ğ ru n a

acı

gerçekleri

yok

e tm e ye

uğraşırlar da, şeniyetin a c ı l ı ğ ı n a katlanabilme yolunu tutmayı hatırl arına getirmezler .

- 77 -

138

Hakikat k atları

acı.

hayal

tatlıdır;

tatlı hayaller u ğruna haki . feda eUiğiml:ı: zaman hayaller. acı bakikatlar haline

inkllip ederler. 1 37

İdealiıtlikle hayalperestliğin ar asında gizlenip duran aıt Jığı gözden kaçırmamalıyız : Hayalperest acı olduğu için ıeni yeUen kaçar ve her t ü rlü ,eniye tten kaçar: ham hayalini şe niyet hali nde tecelli ettirmeyi tasavvu r eder. İdealist ise ac ı lığından bezerek değil, kusurlarını görmüşse şeniyeUen ıika yet eder ve ifl6sa yüz tutmuş b ir şeniyetin yerin e , hakikatin ışığı altında batka bir şeniyı! ti ikame etmek ister. 1 38

Soldan gelen seslere dikkat : Şeytanın solda . meleğin sağ da b ulunuıu botuna değildir. 1 39

• K omüaiımin öncüsü olduğu için Rus'a düımanız» diyo r lar; hayır, Rusya yoluyla geldiği için K omünizm e düşmanız dersem hakikata daha çok

yak laşmış

olacağım;

fakat haki

kaJln kendisi tudur: ikisine birden düşman ız , 140

K endimizden yüksektekilerle bir seviyede olmayı istiyo r sak;

yükselme

yollarını

aramalıyız,

yükselmi,leri

alçaltma

yolla.rını değil i 141

Daima kokmu9u arayıp bulan b i r leş kar gası m ı ;

yoksa

-görünütlerin cilvesini yenerek- çiçeklerin içi ndeki bal özü n ü ayırıp çıkaran bal arısı mı olmak istersin.

/olduğumuz

142

gibi görünmek kahramanlığını gösterebilmişiz

ne fayda : bizi göründüğümüz gibi görenler olmadıktan sonra, 143

İnsanlar,

cah ill er yanında susmasını öğreninceye kadar

c ahildirler,

- '18- -

Yük

e�eğe

vurulur. k üheylana değil,

1 45 Hakkını

çalanlar�

sana

tıllarca

vatifeni n

kutsiyetinden

bı hııettiler. ıusiua,

14ll Pire

k a d ar

o l a nl a r

hayıiyeti

ona

dağ

itina g ö st e

lcadar

rirler. 147 Tepo övünür. d a ğ tebe11üm ede r .

148 Miııbet

istihza.

çiçek açmayı,ını

üstün

ruhlarda

aç an

çiçektir;

O dunl arın

tabii görelim.

1 49 sebatla.

Doıtla.rımızdaki zaman·

düşmanlarıın ı zdaki

inadın

-çoğu

aynı şey olduğuna kaniyim.

1 50

Petöfi,

hüküm,

· Sabır eş e k l er i n ve k o yu n l arın faziletidir.. diyor, tevekkül

aczin benimsettiği sabır için biçillll i f

kaftansa da; bim ve iradenin tercih ettiği sabrı. bu kabll if· liral ardan

tanıih e d er i m . 151

Zevahire aldanma : kale burcu d a dik durur, sırık da: y ay da eğilir. d al k a v uk

da . .

152 Tehlikeyi değil:

sezecek

tehlikeyi

idrak

kudrette

ol n:ı ad ı ğ ı

edebildiği

halde,

için

kucakhyanda

gaye

hatırına

göğü&·

aradığı

h a ld e ,

idealist

lüyende cesaretten b ahsed ilebilir. 153 MaceraperHt oyal a n acak tehlikeler

y ol u n u ke ..n tehlikeleri göğüsler. 154 K a r gaları en çok kııı:dıran şey : bülbülün g e v e zeliği imi,,

155 F11zilet, rHilele müaamaha ile bakabilirse de: reıilet, fll · ılletl fa:ıı i letıialilde ve haUıi rezileUe itham eder.

- 79 -

1 56 Uğrumuzda ölenleri unutmamak

yetmez.

onlar

için

yaşa·

m a y ı bilmekle d e mükellefiz.

1 57 Sükut cahilde fa:ı.ilet, arifte cinayettir. 151 Haklkıı.h haykıran k ahra m ıı.•ları suıtu rmak iıti.yen m ü d · d e i lerin

d a y an ak l ar ı

benimsenmiş

hatal;ırdır.

159

O nlar ! arı

tatlı yalanları fıııldıyorlar, biz en

haykırıyo r u z .

yazık

y at s ı n ın

aeı

ol masına

hakikat· dah a

çok

zaman var.

160 H a l k a d alkavukluk e d ı m

hakikata hizmet edemez. 161

Halk. k en d i si n e haklk atl ardan bahsedenleri ne kleşm iş hatalarından büyük hakik a!larmış gibi

değil :

gele•

bahsedenleri

u ver.

162 Halka hizmet m emek

onun

edebilmek

icap od.er; hoşlanacağını'

için

·Çoğu · zaman·

ona

itaat et·

zi r a bir hekim hastası için- ilir; seçerken,

d e ği l ,

tıbbın e m rettiği n i teşhlıle mükellef·

tir.

1 63 Halkı her teye rajmen delicesine ı;everlm. sevgi s ine hiçbir

zaman

1 6' Biz de bir Şirin'in Ferh a t'larıyız a m m a , dağların

sayısı bir

değil. binbir

G aile d ağ o l d u ve

fakat

halkın

talip olmadım.

ar t k

delinecek

d eğil . .

1 66

görünür

köy ü m ii ı görünmez old u ,

1 66 · Dert çok, h11mdart yok; d üş m a n kavi, talih ıebun. diyen ünlü şairle

b i r lik t e şeniyelin hakiki manzarasından ür perdik·

çe, tesell iglhımıza

sığınıyoruı

Çok

da. . .

- 80 -

şü k ü r Türk'ü.z şu dünya