Osman Oktay - Bilge Kağan 1

•

OCAK YAYlNlARI

[�)

Resimli Çoçuk Klasikleri Dizisi /1

BİLGE KAGAN KİTABESi 1

1

MAVİ GÖK, YAGIZ YER Yazan : Osman OKTAY

Çizen : Orhan Erhan DÜNDAR •

Resimli Çocuk Klasikleri Dizisi/1 ISBN : 975-422-047-6 975-422-048�4

OCAK YAYlNlARI NecatibeY Caddesi No: t8/t2 SıhhıYe/ ANKARA Tel: ro-3t2J 230 t3 69-232 ıstt

Basıldığı Yer: Semih Ofset -Ankara 1995 -

ÖNSÖZ .

.

Çocuklarımızın şuurlu olarak yetişmeleri ve aynı zamanda bu günü aniayıp geleceğe güvenle hazırlanabilmeleri için sağlam ve doğru tarih bilgisine sahip olmaları gerektiği inancından yola çıkan yayınevimiz yepyeni bir hizmetle okuyucularının karşısı­ na çıkıyor. Resimli Türk Tarihi ve Kahramanları Projesi!...

Bizler yabancılar tarafından hazırlanan çizgi romanları okuyarak büyü­ müştük. Şimdilerde ise çocuklarımız He Man, Bat Man, Süper Man... gibi bize yabancı ve uydurma kahramanların çizgi filmlerini seyrederek büyüyor, onlar gibi olmanın hayallerini kuruyorlar.

Oysa, Türk Tarihi adeta yazılmamış bir destan gibi önümüzde duruyor. Bu tarihin elbette destanlaŞan kahramanları da var. Onları bilmek, öğrenmek ve çocukları­ mıza da anlatmak zorundayız. İşin kolayına kaçan ve hazıra konmayı marifet sayan televizyoncularımız, basınımız ve yayıncılarımız ise ne yazık ki yukarıda sözünü ettiğimiz yabancı kuftürlere ait çizgi romanları, çizgi filmleri ve benzerlerini ha bire yayınlayıp duruyorlar. Hal böyle olunca da kendi tarihinden, kültüründen ve değerlerinden uzak, nemelazımcı bir nesil yetişiyor.

Ocak Yayınevi olarak biz, "Bu iş böyle olmamalı" diyoruz. Ve diyoruz ki; "Çocuklarımıza okuma zevk ve alışkanlığını kazandırarak milli kültürümüzün temel eserleri, şahsiyetleri ve olayları ile tanışmalannı sağlamak zorundayız!"

Bu amaçla, Bilge Kağan'ın, "Ey Türk, titre ve kendine dön!... " diye haykı­ ran sesini, Kül Tigin'in serüvenlerini, en umutsuz anlarında onlara yol gösteren Bilge . Tonyukuk'un bilgeliklerini, yokolup gitti sanılan bir milletin yeniden doğup şahlanışını konu alan Ergenekon Destanı'nı, Göç Destanı'nı, daha çocuk sayılacak bir yaşta, "Kırgız milletim, bu canım sana feda olsun!" diye haykırarak Kırgız Türklerini kurtuluşa erdiren Manas'ı ve tarihimizin daha nice olaylarını, nice kahramanla­ rını çocuklarımızla tanıştıi-ıp kaynaştıracağız. Öyle umuyoruz ki, hiç bir masraftan kaçınmadan hazırlatıp yaYınladığİmız bu eserler "7'den 77'ye" herkese hitap edecek, elden ele dolaşacak ve ilköğretim okul­ larıyla orta dereceli okullarımızda müfredatın ayrılmaz bir parçası olarak yeri­ ni alacaktır.

Bu vesile ile kitaplara emeği geçen yazar ve ressam arkadaşlarımıza teşek­ kür ediyor, 1990-1991 yıllarında aynı konuda eserler hazırlatıp yayınlayan dönemin Kültür Bakanlığı ile daha sonra benzer çalışmaları gerçekleştiren Milli Eğitim Bakanlığı yetkililerine takdirlerimizi sunuyoruz.

Dr. Bahatin ERGEZER

OCAK YAYINEVİ

ORHUN ABiDELERi Göktürkler'in Kutluk Devri denilen üçüncü ve son devirlerinin (682- 745) son yıllarındon kalma ôbidevl taş kitôbeler, Türk dili ve edebiyatının bilinen ilk yazılı metinleri ve Türk tarihinin en eski Türkçe belgeleridir.

Bugünkü Moğolistan'do Hongon Dağları' nın kuzeyinde Koşu Çaydam bölgesinde eski Türk boşkenti Ötüken'e yakın, Orhun ırmağının eski yatağı kenarında dikilmiş oldukları için ırma­ ğın ismi bu yazılı taşıara do isim olmuştur.

Orhun ôbideleri diye bilinen bu yazılı taşların en önemlileri Tonyukuk, Kül Tigin ve Bilge Ka­ ğan ôbideleridir.

Tonyukuk Abidesi: Bilge Tonyukuk, 680 yılında iıteriş Koğon'ın Çin'e isyonı ve Göktürler'e istiklôl sağlayon mü­ cadeleleri sırasında onunla birlikte bulunan, iıteriş ve Kopgon Koğon çağlarında boşvezirlik ve boşkumondonlık yapmış olon büyük bir devlet ve siyaset odomıdır.

Bilge Tonyukuk, Türk hôtıro edebiyatının ilk temsilcisi ve ilk Türk torihçisidir. iki parça hôlin­ deki Tonyukuk ôbidesi 724- 726 yılları orasında bizzat Bilge Tonyukuk tarafındon diktirilmiştir.

Bilge Tonyukuk, bu ôbidede içinde bulunduğu olayları sade bir halk diliyle anlatır. Yeri geldikçe milletin ders olması için öğütlerde bulunur.

Bilge Kağan Abidesit Bilge Koğon, 716- 734 yılları orasında 18 yıl Türk devletini idare etmiş olon hükümdordır. iıteriş Koğon'ın oğlu, Kopgon Koğon'ın yeğeni, Kül Tigin'in ağabeyi, Tonyukuk'un domodıdır.

Bilge Koğon ôbidesi kendisinin 734'te ölümünden sonra 735'te oğlu tarafındon dikilmiş­ tir. Bu ôbidede de Bilge Koğon konuşmoktodır.

Bilge Koğon ôbidesinde Göktürkler'in Bumin ve istemi Koğon zamonlarındaki güçlü dev­ ri, sonra Çin'e nasıl esir olunduğu, Çin eseretinden nasıl kurtulunduğu anlatılır. Daha sonra Bil­ ge Koğon'ın savaşları ve Türk milleti için yaptıkları yer alır.

Kül Tigin Abidesi: Kül Tigin, iıteriş Koğon'ın oğlu ve Bilge Koğon'ın küçük kardeşidir. Amcaları Kopgon Ko­ ğon'ın ölümünden sonra Kül Tigin, ağabeyi Bilge Koğon'ı Türk tahtına oturtmuştur. Bilge Ko­ ğon devrinde Türk orduları boşkumondonı olon Kül Tigin, Türk tarihinin en büyük kahramanla­ rındon biridir.

Kül Tigin'in 731'de ölümü üzerine Kül Tigin ôbidesini ağabeyi Bilge Kağan diktirmiştir. Abi­ dedeki ulvl ve mübôrek hitobe onun ağzından yazılmıştır.

Kül Tigin ôbidesi Göktürkler'in güçlü devrini, daha sonra nasıl zoyıfloyıp Çin'e esir oldukla­ rını, Çin eseretinden nasıl kurtulduklorını ve Kül Tigin'in kohromonlıklorlo dolu hayatını anlatır.

(Kaynak: Ahmet B. ERCiLASUN, "Başlangıcından XIII. Yüzyıla Kadar Türk Nazım ve Nesri" Büyük Türk Klasikleri, C. l, 1985, s. 56-61)

•

•

N KlTABESI 1 1 &EN ;TÜR\<. 8\L..CSE l(At\AWt..

TU�\< Mh LETlWit-.ı;\ÜQ\< DEV\..E.ıiN\N •

..

biYE.. cSECE. UYUMA�\M,ôÜNDÜZ OTUQMA�\M, ÖLES(YE, Bi\ESlYE c;AL\Ş'r\M

Al)\. SA�\ YOk. oLMAS\N

.•.

•

BILGE

•

•

.AN KlTABESI1 1 BA�A O'NUN

At:>\N\ M\ VERt:>\N\Z

?

•

• •

VI GOK E.VE.T. ORTAASYA'DA, Q��U"-l t-.IE\4R\ \<\Y\S\N­ ..

DA\<.\ AB\DE.LE.RE ...

GI ZY R \-.lELER A'N\...ATM\­

YoR '<i YA'A<UM.'

O'KTAfSYPit>A TASi­

ATlN BUTÜN SeQ.TL\k Y\= S\CA\<\..\6\N\ Ar:Sf..IA �\RU\<TE \<U�\<LAYAN öTü\<.t.N YAYLASlNDA· f\TLl-YAYA B\R 40� ' INSAN \OPLANMIŞT\.

\NSANOGLUNUN ÜZER\NE ATALA�IM 8UM\N \<.AGAN, \ STEM\ KAGAN OIU�U? .I�RK M\L\... E.T('N\N \L\N\,..

â&#x20AC;¢

sa�\N Ö�ND'E.k\ c;\�L\LE.R "TELAŞ­ L\YD\\..AR ..

.

Z YER

DOGUDA \<A�IRGAN oRMANINA, ..

.,BA\It)A DEMiR \<,AÇ>\ 'YA \<.ADAR

6\D\?.,,

MA,IGO

?'OÖ\<.\..\

R

c;öLLÜ �\..k, c:;:IN, T\SE.T. AYAR, Bi�NS, \<:\RG\Z . ÜC 'ı<UR\KAN ,oSUZ.;t"A.TAR, \<\TAY, TATA�\ SUNcA Mi\.LE.T 6t.L\P AGlAM\Şa ,YAS IUTMl.lŞ-)) ..

.. oGuL BAMS\ 6\B\ YARAT\LMAMIŞ. ...

"BEYLER\, M\LLET\

HE? UYUMSUZ

OLMU$­ LAR..�

>)

�ÖY\..E.C'i::

BAŞLAYAN ESAt<E.\. \AM EL\...\ Y\L SGRDÜ.

ONU YA\<ALAY\ P E.S\R �Lt-1\A\..\, GE��\ı::\Rse. OLOORMEJ-iYtZ. NE DERSii\.1\'Z.?

KAbAN 4\kMAYACAGtNA GÖRe, Blz SAÇ<AYA ai�SCG�\z 1

�U�t)AN SoNRA­ S\N\ \<:\L\C\M\ZLA

\-\ALLcD�CEbiZ.'

â&#x20AC;¢

BESI 1 1

KÜ.R SAD VE .

A�\<:A�ASlAR\t).llN YA\<T\ G\ '\-\TfLAL

K\V!LClM\ \-\{G­ SÖNME.DEN PARLAD\.

ı Q\N lG-LER\Nt>EN GELEN '6iR AT\..\ sn-uRA coa�u c6RT NA\..A

YO\.. A\.. \YORD-:.

U::.. .:: . ----�

\-\AYD\ ASLANlM. \-\AYC\ CA�A �\ZU \<:oŞ.!.

Oh

çAG.\RMAZ OLUR MUYUM �\Ç!.

1 ı

KlTABESI \4AB_E.'R\ bUYAN !Ü�\c::'\..E�, c;.SS\ı"L\ YERLERDEN GE.I-1? kUTLU\< \:.\AN'IN çe:vRe.siNDc TOP\..ANDILAR.

'': .. ANAM iL BILGE 14ATUN'U YUc�LTM{Ş In

"BABAM \<AGAN

Ol\1 YE(:)i �R 'LE Dl.Ş.AR\ ÇlKlYoR �\YE ...

1

TA}'RI GÜç VE'Kt>\61 ic;.\N SA�AM \<AGAN'IN oRt)USLl \<U?.T 61B\, DÜŞMAN\ DA \<OYUN G\B\ [M\Ş.JJ

11YUkAR\DA BA'Z 't<A�\'-1, DOkUZO�U:Z M\\.LETl

t:ı�MAN \M{Ş. ))

,. YiRM{ SL\VAŞ YAPfv\lŞ. \ANR\ YA�O\M E.Tr\G{ ic;it-..t tL..t-iYf {lSi:Z,

\<A�N\.. \YI

\<�MNS\Z \<:O!Y'UŞ, bU Ş. MAN 1 BA6\..\ k\LM\.Ş·))

GAN-BÖYLECE

\?UÇTU.))

lt -r6RE

GEREBiNCE AMCAM k.A?GAN kAMN TAI-I.TA OTURARAK "TÜRK MILLET[ 'Ni YÜCEL'TTi. FA\<(R\ ZE�6\N \<\LD\, AZ\ c;D\< \<\LDl. JJ

BABAM kAtSAN UÇTuGUNDA 6zÜM SE.K\Z YA$\l'it>A 'ı<A\..tıiM. kUL T(GiN YEbi YA$\NDA \<A\.D\.))

lt

o� DÔRT YA$\�DA ş.A.C 0\..DUM. ))

KA!SAN \LE \LER\t)E ysŞ\lNE.\-\\R'E, ŞANTUNG OVASINA, seR.\t)E t)E:M\R K.A?I'YA kADAR SE.I="ER E:IT\\<.JJ

rr AMCAM

ll

'ı<ÖGMEN'i A$ARAk

\<\RSIZ YERINE .\<ADAR SEFER E.\1\k. ll

•

•

Kl�fABESI 1 1 �U��AN BÖY\...E kASAN'\N SUY­

�U-'1<\..AR\NA uYACA\<SIN\2 ..

\<ÖGMe.N YER\, SUYU SA�{PS(Z kAL.MAS\N t>\YE,Az ve k:I�G\Z So'Y\..AQ\N\ t:>Ü:z.E-NE ....___.... ..-------.....- \!:oYU� GELD1k.u

R YER\M� SEN saq:CE.\<SiN.

SEN { Ar;<ATMA!

BILG

KI1 r\BESI 1 1

G.E.LE.N B\R A'Tl\ ..

6ASAM\ \/URAN· LAR\ YA\te.A�A· ()\N\"ZM\?

YER h<i \<A\<CYcŞ \-IAL\<\N BU \s\t:GiNi 66RGSMEk 1r\N \EC.­

�6'aE.L\

t>E.VLET ACAN\\\�· YUI<Llk'UN �AD\R\NA

G\TI\L�R...

8UNU NAS\\...

YAr;:>At;<\2 \<Ã&#x2013;LTiG\N?

M

AGIZ YER

�YG.\LANMAYIN, �ER ŞEY DDZE­ �SCE.\<1

ISBN 975- 422- 047- 6 ISBN 975

•

422

•

048

•

4