Rybactwo śródlądowe
Andrzej Lirski, Krzysztof Hryszko
Polska największym rynkiem karpia i importerem tej ryby w UE w 2011 r. Motto: „W czasie kiedy bardzo wiele się robi dla podniesienia stanu rybactwa w Polsce, nie należy zapominać o tak ważnej rzeczy, jaką jest właśnie handel rybny w Polsce. Nie starczy mieć tylko dobre pola produkcyjne, ale trzeba pomyśleć też o rynkach zbytu dla tych produktów. Największą przeszkodą do podniesienia się naszego rybactwa jest właśnie teraźniejszy stan niezorganizowania handlu rybnego” (Przegląd Rybacki, 1929 r.) Wbrew powszechnym obawom karp w polskiej tradycji nadal trzyma się mocno, jego konsumpcja po spadku w latach 2010-2011 znowu przekroczyła 0,50 kg/osobę, osiągając w 2012 roku poziom 0,51 kg. Pomimo tego optymistycznego wskaźnika, potęgujące się problemy ze zbytem krajowej produkcji i spadające ceny zbytu skłaniają do przeprowadzenia wnikliwej analizy krajowego rynku karpia. Cytowane w artykule dane pochodzą ze statystyk Eurostatu oraz badań prowadzonych w Instytucie Rybactwa Śródlądowego oraz w Instytucie Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Zestawienie podstawowych danych do analizy europejskiego rynku karpia w 2011 roku przedstawia tab. 1.
Produkcja karpia w UE
Przebiegające obecnie w krajach członkowskich prace nad tworzeniem strategii rozwoju rybactwa zakładają zwykle wzrost produkcji karpia. Według publikowanych już zapowiedzi, po ograniczeniu strat powodowanych przez kormorany i choroby ryb, oraz budowie nowych powierzchni stawowych w niektórych krajach unijnych, europejska produkcja może wzrosnąć do o. 90 000 ton, to jest o około 30%.Oznacza to, że w perspektywie kilku lat na europejskim rynku karpia mogą pojawić się zwiększone ilości karpia, na którego należy znaleźć odbiorców.
Spożycie karpia w poszczególnych krajach unijnych Decydująca dla produkcji i zbytu karpia w poszczególnych krajach jest własna konsumpcja ryb. Zazwyczaj na rynkach krajowych uzyskuje się wyższe ceny niż w eksporcie, dlatego zwykle wywożone za granicę są nadwyżki produkcyjne. Spożycie karpia po uwzględnieniu eksportu i importu ilustruje tab. 2.
Zwraca uwagę bardzo duże spożycie, dochodzące do 1 kg/osobę w dwóch krajach — Czechach i na Węgrzech. W następnych trzech, to jest Litwie, Bułgarii i Polsce konsumpcja oscyluje na poziomie około 0,5 kg/osobę. Najwyższe spożycie karpia odnotowuje się w krajach, które równocześnie są jego największymi eksporterami. Przy wysokiej produkcji i niezbyt licznej populacji ludności Czesi w 2011 roku wyeksportowali (czy też raczej musieli) 45,6% masy odłowionego karpia, Litwa 41,9%, natomiast Węgry 19,5%. Różnice w wielkości spożycia karpia w poszczególnych krajach, oprócz wpływu przyzwyczajeń regionalnych i tradycji wskazują na rezerwy tkwiące w zwiększeniu konsumpcji karpia w kilku krajach, w tym także w Polsce. Osiągana kilkanaście lat temu w Polsce produkcja karpia na poziomie około 23 500 ton, przełożyłaby się (bez importu) na spożycie na poziomie około 0,6 kg per capita.
Unijny handel karpiem Unijny import karpi wyniósł w 2011 roku około 12 700 ton o wartości około 26 mln EUR. Import karpi odbywa się głównie przez dostawy wewnątrzunijne, które stanowią 82% wolumenu handlu, z krajów pozaunijnych dociera jedynie około 1,4 tys. ton. Oprócz państw członkowskich, karpie sprowadzane są między innym z Chin, Birmy i Argentyny. W obrocie dominują
Produkcja karpia konsumpcyjnego w Unii Europejskiej od wielu już lat ustabilizowana jest na poziomie około 65000-70000 ton. W porównaniu z 2009 rokiem, produkcja karpia w sezonie 2011 roku obniżyła się o 4,9%, to jest o około 3 400 ton. Na piętnaście krajów, w których prowadzi się chów karpia, w analizo- Tab. 1. Wybrane wskaźniki rynku karpia w Unii Europejskiej w 2011 roku (tony) wanym okresie 2009-2011, w pięciu odnotowano spadek produkcji, w dziewięciu wzrost, natomiast w jednym produkcja została utrzymana na dotychczasowym poziomie. W 2013 r. swoje „wiano” w postaci około 2500 ton karpia wniosła Chorwacja. Odnotować należy fakt, że po długo trwającym trendzie spadkowym, w 2012 roku w Polsce odłowiono 17 700 ton Tab.2. Spożycie karpia w wybranych krajach unijnych w 2011 roku (kg/osobę/rok) karpia konsumpcyjnego, to jest o około 3300 ton więcej niż w poprzednim sezonie. 56
Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (96) / 2013