Toneelhuis seizoensbrochure 2014-2015 by Toneelhuis

TONEELHUIS

DE BLINDEN ensemble van makers en spelers AUGUSTUS ergens op de vlakte Olympique Dramatique MARIA STUART Ivo van Hove

HET LAND NOD FC Bergman WANNOUS (RE)VISITED Toneelhuis en Moussem CLAUSLEZING Toneelhuis en Behoud de Begeerte ENTER Dēmos e.a.

WOTH Liesa Van der Aa HET VERTREK VAN DE MIER Guy Cassiers SIRENE Bart Meuleman UNISONO Abke Haring OTHELLO Mokhallad Rasem BODY REVOLUTION Mokhallad Rasem PASSIONS HUMAINES Guy Cassiers en Erwin Mortier WE DON’T SPEAK TO BE UNDERSTOOD Benjamin Verdonck en Pieter Ampe

2014 — 2015

NOOIT GEZIEN ANTWERPSE KLEPPERS BEHOUD DE BEGEERTE NTGENT THÉÂTRE NATIONAL KVS DESINGEL AMATEURTONEELHUIS CONCERTEN BOURLA BEATS

BEDREIGDE DIERSOORT?

Er is het voorbije seizoen in Antwerpen en daarbuiten veel gediscussieerd over de plek van kunst in de samenleving. Zo heeft AKO (het Antwerps Kunstenoverleg) een actie opgezet onder de veelzeggende titel Mijn Dagelijkse Portie Kunst. Het is een goede zaak dat de kunsten opnieuw hun plek opeisen in het publieke debat, als tegengewicht voor de politieke en economische crisis waarin we verkeren. Politiek wordt wel eens gedefinieerd als de kunst van het mogelijke. Maar er is iets problematisch aan de hand met dat ‘mogelijke’. Het wordt steeds meer ingeperkt tot zijn meest banale variant. We worden dagelijks geconfronteerd met besparingen en beperkingen, met controle en regelgeving, met provincialisme en conservatisme. Risico’s worden vermeden, nieuwe ideeën krijgen minder kans, de fantasie wordt aan banden gelegd, de ander wordt als een bedreiging ervaren. Waar het ons meer en meer aan ontbreekt is een gedurfde sociale verbeelding. CMYK

In een interview in deze brochure (p. 132) keert auteur Erwin Mortier bovenstaande definitie daarom radicaal om. De kunst is de politiek van het onmogelijke, zegt hij. Kunst in zijn vele vormen en gedaantes is een permanente zoektocht voorbij de grenzen van wat zich aandient als ‘de realiteit’. “Als het visionaire in andere domeinen van het bestaan vervaagt of opgegeven wordt, dan is daar, nu meer dan ooit, de plaats van de kunst. Voor ons is de uitdaging enorm. Omdat kunst ons over de grenzen van de angst laat kijken. Hoe we moeten kijken is een ander verhaal. Maar ze wacht geduldig af, de kunst. Ze wacht en geeft alleen antwoord aan wie zelf het antwoord vindt”, zo schreef de onlangs overleden Jan Hoet bijna twintig jaar geleden. Woorden die niets aan betekenis hebben ingeboet. Hoeveel saaier, kleurlozer, oninteressanter en bekrompener zou de cultuur er in ons land niet hebben uitgezien zonder de visioenen van persoonlijkheden als Jan Hoet of Gerard Mortier, die nooit ophielden te benadrukken hoeveel kunst en leven met elkaar te maken hebben, die geen genoegen namen met een compromis en zich politiek niet lieten knechten, die zich even eigenzinnig opstelden als de kunstenaars die zij verdedigden, die kosmopolitisch in het leven stonden en op een organische manier het lokale, het nationale en het internationale met elkaar verbonden. Misschien zijn zij een bedreigde diersoort aan het worden? Ook de schoonheid is bedreigd. Binnen de kunsten lijkt het een archaïsch woord te zijn, een begrip uit een ver verleden. De mode, het design en de vormgeving hebben zich inmiddels die term toegeëigend. Ik wil dat woord opnieuw voor de kunsten claimen. In zijn vele gedaantes loopt het begrip ‘schoonheid’ als een rode draad doorheen de gesprekken in deze brochure.

CMYK

Toneelhuis wil een belangrijke artistieke plek blijven in het stedelijke weefsel en bijdragen tot een rijkere sociale en culturele verbeelding. Met zijn voorstellingen wil het artistieke, linguïstische en nationale grenzen blijven overschrijden. De Toneelhuismakers zetten hun parcours verder, eigenzinnig en autonoom, verbeeldingsrijk en uitdagend. De samenwerkingen met Toneelgroep Amsterdam, met het Théâtre National, met onze Antwerpse collega’s, met KVS en NTGent, met de amateurtheatergezelschappen, met Tutti Fratelli en met Behoud de Begeerte zetten we verder en breiden we nog uit. “We hebben te veel dingen, en te weinig vormen”, schreef de Franse auteur Gustave Flaubert. Dat geldt meer dan ooit. Het grote avontuur van de kunst is het permanent zoeken naar een vorm om te kunnen omgaan met die onoverzichtelijke hoeveelheid van dingen, gevoelens, gedachten, meningen, ervaringen, keuzes, ontwikkelingen, etc. waarmee we geconfronteerd worden. Die vorm maakt ons onafhankelijker, sterker, rijker en groter als mens. Voor minder mogen we niet gaan.

Guy Cassiers en cie

CMYK

TONEELHUIS PREMIERES

HERNEMINGEN

DE BLINDEN ensemble van makers en spelers

198

VAN DEN VOS FC Bergman

AUGUSTUS ergens op de vlakte Olympique Dramatique

202

300 EL X 50 EL X 30 EL FC Bergman

MARIA STUART Ivo van Hove

204

HAMLET VS HAMLET Guy Cassiers en Tom Lanoye

WOTH Liesa Van der Aa

208

LET ME COUNT THE TIMES Benjamin Verdonck

NOTALLWHOWANDERARELOST Benjamin Verdonck

146

HET VERTREK VAN DE MIER 210 Guy Cassiers SIRENE Bart Meuleman 214 UNISONO Abke Haring 216 OTHELLO Mokhallad Rasem 220 BODY REVOLUTION Mokhallad Rasem 222 PASSIONS HUMAINES Guy Cassiers en Erwin Mortier 224 WE DON’T SPEAK TO BE UNDERSTOOD Benjamin Verdonck en Pieter Ampe

162

HET LAND NOD FC Bergman

THE MARX SISTERS STAN en DE KOE

170

WANNOUS (RE)VISITED Toneelhuis en Moussem

174

CLAUSLEZING Toneelhuis en Behoud de Begeerte

178

ENTER Dēmos e.a.

182

ACTEURSENSEMBLE TONEELHUIS

70 90 106 114 118

CMYK

228

ORLANDO Guy Cassiers en Katelijne Damen BEZONKEN ROOD Guy Cassiers HALF ELF ZOMERAVOND Bart Meuleman ONVOLTOOID VERLEDEN Olympique Dramatique DESPERADO Bart Meuleman en Ensemble Toneelhuis ANTWERPSE KLEPPERS

229 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin 229

DOOR HET VENSTER VAN DEN TRAM Lucas Van den Eynde, Tiny Bertels e.a.

229 MADAME FLORA (The Medium) Walpurgis 230

PEREIRA VERKLAART DeTijd

INDEX 230 DEURDEDEURDEUR SKaGeN 230

TEN HUWELIJK Tutti Fratelli

231

LILITH Muziektheater Transparant

NTGENT 239

ROOD Wim Opbrouck en Koen De Sutter

239

AFRIKA Oscar Van Rompay en Peter Verhelst

231

239 THE DOG DAYS ARE OVER JAN & ICK Amsterdam

231

PLOT YOUR CITY Compagnie Lodewijk / Louis en Sermoen

232 EMPEDOKLES Zuidpool

ELEKTRA Julie Van den Berghe THÉÂTRE NATIONAL

240

NOTRE PEUR DE N’ÊTRE Fabrice Murgia

240

LES MARCHANDS Joël Pommerat KVS

232

5 FEBRUARI 2015 SOIRÉE COMPOSÉE Marc Vanrunxt & Kunst/Werk

233

THE BLACK PIECE Ward/waRD en Ann Van den Broek

233

KAPITEIN WINOKIO’S WERELDTOURNEE Kapitein Winokio

233

AH/HA Lisbeth Gruwez & Voetvolk

242

GO DOWN, MOSES Romeo Castellucci

234

ALSEMKOMT de Roovers

242

FRONT Luk Perceval

234 A BRAVE NEW JUNGLE EISBÄR*

242

ANTIGONE Ivo van Hove

234 MYSTERY NIGHT MartHa!tentatief

243

amateurTONEELhuis

243

CONCERTEN

243

BOURLA BEATS

244

PRAKTISCH

266

KALENDER ANTWERPEN

BEHOUD DE BEGEERTE

238 238

SAINT AMOUR

238

HELSE TIJDEN: THE PURSUIT OF HAPPINESS

GELETTERDE MENSEN

241 241

REVUE RAVAGE Josse De Pauw en Tom Lanoye MISSIE Raven Ruëll ABONNEMENT MET DESINGEL

270 BESTELFORMULIER ABONNEMENTEN

CMYK

TONEELHUIS

DOOR

EEN PAD VERSE SNEEUW

Met het aantreden van Guy Cassiers als artistiek leider van Toneelhuis in 2006 werd de koers van het Antwerpse stadstheater ingrijpend gewijzigd: Toneelhuis zou vanaf dan een huis van makers worden. Naast Guy Cassiers traden aan: Benjamin Verdonck, Sidi Larbi Cherkaoui, Lotte van den Berg, Olympique Dramatique, Wayn Traub en De Filmfabriek. Het beeld dat we vaker gebruikten voor deze groep van makers was dat van het pad in de verse sneeuw. Dat vormde zich doordat elke maker zijn eigen stappen in de sneeuw zette, naast de ander en toch samen, zodat uiteindelijk een echt pad zichtbaar werd. Verscheidene figuren, autonoom, naast elkaar en toch verbonden.

toekomst? De Bourla werd van nok tot kelder bespeeld, het publiek verhuisde voor elk hoofdstukje naar een andere plek. Een collectieve tocht en een ware belevenis.

In 2010 wijzigde niet de formule van Toneelhuis maar wel de invulling: Sidi Larbi Cherkaoui, Lotte van den Berg en De Filmfabriek zochten andere oorden op. Bart Meuleman en Abke Haring kwamen Toneelhuis vervoegen. Ze zouden kort daarna versterking krijgen van FC Bergman en Mokhallad Rasem als makers, en â&#x20AC;&#x201C; niet onbelangrijk â&#x20AC;&#x201C; van een klein maar hecht acteursensemble. Opnieuw dreef de zin in een collectief project boven: dat werd de voorstelling Middenin de nacht, naar de gelijknamige Met een eerste collectief project in 2007 roman van Toon Tellegen, in januari zette Toneelhuis die verbondenheid 2012. Alle acteurs en makers zorgden in de verf: Een geschiedenis van de samen voor een feestelijke, grappige wereld in 10 1/2 hoofdstuk, naar de en bij momenten vertederende roman in evenveel hoofdstukken van voorstelling over allerhande diertjes met Julian Barnes. Lichtvoetig en amusant verdacht veel menselijke gevoelens en riep de voorstelling boeiende vragen verlangens. op: hoe in evenwicht te blijven in een instabiele wereld? Hoe het vlot In september 2014 is het weer zover: drijvende te houden in deze woelige Katelijne Damen, Tom Dewispelaere, tijden? Is kunst een reddingsboei in ons Kevin Janssens, Johan Van Assche, tijdperk van catastrofes? Of zijn we Marc Van Eeghem, Abke Haring, allemaal drenkelingen die aanspoelen Benjamin Verdonck, Olympique op de kusten van een nog onbekende Dramatique, Guy Cassiers, Bart CMYK

Ensemble van makers en spelers

DE BLINDEN

Meuleman, Mokhallad Rasem en FC Bergman kruipen met z’n allen in de huid van De blinden. De tekst is van Maurice Maeterlinck. Erwin Mortier tekent voor een mooie vertaling. We zien een groep blinden die in een bos wachten op de terugkomst van hun gids. Waar is de gids? Wie is de gids? Is hij nog in leven? Of wachten zij met z’n allen op Godot? In een voorstelling die het midden houdt tussen theater en installatie kan u het voltallige ensemble van makers en spelers samen aan het werk zien. De thematiek van De blinden vindt even verderop in het seizoen een echo in Het vertrek van de mier. In deze voorstelling op tekst van Toon Tellegen en in regie van Guy Cassiers doemt het grote dierenbos op. Daarin ontwaren we zeer diverse individuen die elk op zoek gaan naar iets wat ze missen. De productie Passions humaines tenslotte stelt het beeldhouwwerk De menselijke driften van beeldhouwer Jef Lambeaux centraal. Door censuur allerhande heeft dit krachtige bas-reliëf nooit zijn publiek gevonden. In het meerstemmige tweede deel van deze voorstelling komt het kunstwerk letterlijk zelf aan het woord: een koor geeft gestalte aan de zoektocht van het kunstwerk naar zijn publiek, zijn identiteit, zijn bestaansgrond. Als deze drie producties evenveel ankerpunten zijn in het nieuwe seizoen 2014-2015, dan is er daartussen alle ruimte voor die andere meerstemmigheid: die van alle andere Toneelhuismakers en de nieuwe creaties die zij voor u klaarstomen.

CMYK

8 p. 9

Foto Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus

p. 10

Portret van Maeterlinck door E. Steicher

Foto Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus

p. 11

Kapel San Bernardino alla Ossa in Milaan

Foto Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus

p. 12

Catacomben van de Scala in Milaan

Foto Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus

p. 13

Rijzende maan in Barbizon van Charles-Franรงois Daubigny

Foto Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus

p. 15

Foto Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus

DE BLINDEN TONEELHUIS ENSEMBLE VAN MAKERS EN SPELERS

CMYK

16 WO DO VR ZA ZO

24.09.14 20:00 BOURLA 25.09.14 20:00 BOURLA 26.09.14 20:00 BOURLA 27.09.14 20:00 BOURLA 28.09.14 15:00 BOURLA

ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN

tekst MAURICE MAETERLINCK vertaling ERWIN MORTIER concept en vorm GUY CASSIERS van en met STEF AERTS JOÉ AGEMANS KATELIJNE DAMEN TOM DEWISPELAERE ABKE HARING BART HOLLANDERS KEVIN JANSSENS BART MEULEMAN MOKHALLAD RASEM BEN SEGERS MATTEO SIMONI JOHAN VAN ASSCHE MARC VAN EEGHEM STIJN VAN OPSTAL GEERT VAN RAMPELBERG BENJAMIN VERDONCK MARIE VINCK THOMAS VERSTRAETEN geluidsontwerp DIEDERIK DE COCK productie TONEELHUIS CMYK

Ensemble van makers en spelers

De blinden is een gezamenlijk project van alle theatermakers en acteurs van Toneelhuis, net zoals De geschiedenis van de wereld in 10 ½ hoofdstuk (2009) en Middenin de nacht (2011).

DE BLINDEN

Samen met het hele Toneelhuisteam wil Guy Cassiers van de enscenering een politiek statement maken over de verantwoordelijk van het individu en over de plek van de machthebber.

De blinden (1890) is een stuk van Maurice Maeterlinck1, tot nog toe de enige Belgische winnaar van de Nobelprijs Literatuur. De blinden gaat over een groep van blinden in “een oeroud bos in het hoge noorden, voormenselijk van aanblik, onder een hemel uitbundig bezaaid met sterren”, zoals Maeterlinck het bij de aanvang van zijn stuk omschrijft. De blinden wachten op de terugkomst van hun gids. Langzaam beginnen ze te beseffen dat hun gids dood is en dat ze op zichzelf zijn aangewezen. De blinden weten niet wat ze moeten doen. Ze draaien rond elkaar met hun zinnen, weten niet waar ze zijn, wat ze zijn en wat er precies gebeurt. Dit nog altijd beklemmende stuk kondigt Samuel Becketts Wachten op Godot aan. Toch gaat Guy Cassiers een andere richting uit met zijn interpretatie. Hij concentreert zich niet op de metafysische angst, maar op de maatschappelijke onzekerheid bij het wegvallen van een politieke leider. Voor Cassiers is het bos het theater zelf, waarin de toeschouwers verdwalen op zoek naar betekenis. De tekst van Maeterlinck wordt op de voet gevolgd, maar de makers en de acteurs krijgen een grote vrijheid om een aantal beelden, taferelen of tableaux vivants te bedenken.

Maeterlinck (1862-1949) wordt tot de symbolisten gerekend. De symbolisten waren meer begaan met het afbeelden van de spirituele dan de materiële wereld. De stukken van Maeterlinck kenmerken zich door afwezigheid van actie en conflict. De personages zijn vaag en anoniem. Veel belangrijker zijn sfeerschepping en een poëtisch taalgebruik. De voortdurende aanwezigheid van de dood is een belangrijk thema.

CMYK

AUGUSTUS

ergens op de vlakte

TONEELHUIS NTGENT KVS OLYMPIQUE DRAMATIQUE

CMYK

TONEELHUIS, NTGENT, KVS

tekst TRACY LETTS vertaling, bewerking en regie TOM DEWISPELAERE STIJN VAN OPSTAL spel NONA BUHRS GILDA DE BAL SOFIE DECLEIR MIEKE DE GROOTE ELS DOTTERMANS FRANK FOCKETYN BEN SEGERS WILLY THOMAS JOHAN VAN ASSCHE GEERT VAN RAMPELBERG MIEKE VERDIN E.A. dramaturgie KOEN HAAGDORENS regieassistentie GUY CASSIERS vormgeving STIJN VAN OPSTAL TOM DEWISPELAERE GUY CASSIERS kostuumontwerp ILSE VANDENBUSSCHE lichtontwerp THOMAS WALGRAVE productie TONEELHUIS KVS NTGENT CMYK

Olympique Dramatique

AUGUSTUS

AUGUSTUS ergens op de vlakte speelt zich af in augustus, ergens op de vlaktes van het uitgestrekte Oklahoma van vandaag. Het vertelt het verhaal van de familie Weston. Een familie intelligente, gevoelige mensen met een beangstigende gave om elkaar het leven absoluut onmogelijk te maken. Wanneer de vader des huizes plots spoorloos verdwijnt, verzamelt de familie zich in het ouderlijke huis om elkaar te steunen en meteen ook kapot te maken. Het theaterstuk August: Osage County van de Amerikaanse toneelauteur Tracy Letts dateert van 2007. Het won een jaar later de befaamde Pulitzerprijs, wordt sindsdien wereldwijd opgevoerd, en werd onlangs ook verfilmd. Samen met de Brusselse KVS en het Gentse NTGent zet Olympique Dramatique dit fantastische acteursstuk naar zijn hand. Met een stevige cast: Els Dottermans, Mieke De Groote, Sofie Decleir, Gilda De Bal, Mieke Verdin, Frank Focketyn, Willy Thomas, Johan Van Assche, Geert Van Rampelberg, Ben Segers, Nona Buhrs e.a. Stijn Van Opstal en Tom Dewispelaere bewerken en regisseren. Guy Cassiers tekent voor vormgeving en regieassistentie.

“Het kind komt thuis en de ouder slaat zijn klauwen in het kind. De oude man, of de oude vrouw, dat maakt niet uit, heeft het kind niets te zeggen. Het enige wat hij wil is dat het kind een paar uur in een stoel blijft zitten en dan gaat slapen onder hetzelfde dak. Dat is geen liefde. Ik zeg niet dat er niet zoiets bestaat als liefde. Ik heb het alleen over iets wat niet hetzelfde is als liefde, maar daar soms wel voor doorgaat. Het is best mogelijk dat er zonder dat verschijnsel geen liefde zou bestaan. Maar het verschijnsel zelf is geen liefde. Dat is gewoon iets wat in het bloed zit. Het is een soort hebberigheid van het bloed en het is het noodlot van de mens. Het is wat de mens onderscheidt van het gelukkige, onwetende dier. Als je geboren wordt, raken je vader en je moeder iets van zichzelf kwijt en ze doen er alles aan om het terug te krijgen en dat iets ben jij. Ze weten dat ze het nooit helemaal terug kunnen krijgen, maar ze zullen proberen een zo groot mogelijk stuk te bemachtigen. En dus is de oude vertrouwde familiereünie, met picknick onder de bomen in de tuin nog het best te vergelijken met een duik in de inktvistank in het aquarium.” Robert Penn Warren, All The King’s Men

CMYK

DO 23.10.14 20:00 BOURLA VR 24.10.14 20:00 BOURLA ZA 25.10.14 20:00 BOURLA WO 29.10.14 20:00 BOURLA DO 30.10.14 20:00 BOURLA VR 31.10.14 20:00 BOURLA ZA 01.11.14 20:00 BOURLA ZO 02.11.14 15:00 BOURLA WO 05.11.14 CULTUURCENTRUM VR 07.11.14 STADSSCHOUWBURG ZA 08.11.14 STADSSCHOUWBURG MA 10.11.14 CHASSÉ THEATER WO 12.11.14 CULTUURCENTRUM VR 14.11.14 NTGENT ZA 15.11.14 NTGENT ZO 16.11.14 NTGENT WO 19.11.14 NTGENT DO 20.11.14 NTGENT

CMYK

TONEELHUIS, NTGENT, KVS

ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN BRUGGE AMSTERDAM AMSTERDAM BREDA HASSELT GENT GENT GENT GENT GENT

VR 21.11.14 NTGENT ZA 22.11.14 NTGENT MA 24.11.14 30CC/SCHOUWBURG DI 25.11.14 30CC/SCHOUWBURG WO 26.11.14 CC ZWANEBERG VR 28.11.14 DE WARANDE WO 03.12.14 KVS DO 04.12.14 KVS VR 05.12.14 KVS ZA 06.12.14 KVS WO 10.12.14 KVS DO 11.12.14 KVS VR 12.12.14 KVS ZA 13.12.14 KVS DI 16.12.14 20:00 BOURLA WO 17.12.14 20:00 BOURLA DO 18.12.14 20:00 BOURLA VR 19.12.14 20:00 BOURLA ZA 20.12.14 20:00 BOURLA

GENT GENT LEUVEN LEUVEN HEIST O. D. BERG TURNHOUT BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN

CMYK

FRANK FOCKETYN

ELS DOTTERMANS

CMYK

BEN SEGERS

GILDA DE BAL

CMYK

JOHAN VAN ASSCHE

GEERT VAN RAMPELBERG

CMYK

SOFIE DECLEIR

MIEKE DE GROOTE

CMYK

WILLY THOMAS

NONA BUHRS

CMYK

MIEKE VERDIN

TONEELHUIS, NTGENT, KVS

HEBBERIGHEID VAN

met GILDA DE BALL TOM DEWISPELAERE STIJN VAN OPSTAL

door ANNA LUYTEN

CMYK

HET

BLOED

Olympique Dramatique Ze waren mannen met vrouwen in hun hoofd. En zo is het gebeurd: de jongens van Olympique Dramatique gingen naar het café l’Entrepôt du Congo met een missie. Ze waren, als koppelaars van een intellectueel goed waar ze zielsveel van hielden, op zoek naar de juiste match. Ze hadden er afgesproken met actrice Els Dottermans. Ze hadden nog toneelles van haar gehad. GILDA “Kom, we gaan nog iets drinken. Ik ben veel te vroeg voor die afspraak’, had Els tegen mij gezegd. En wij dronken iets. En wij aten iets.” STIJN “Toen wij binnenkwamen zaten daar twee prachtige vrouwen boven een bord carpaccio.” GILDA “Ik neem altijd carpaccio als ik niet weet wat kiezen.” TOM “Het was zo rond een uur of zeven ’s avonds.” STIJN “We dachten: ‘We zetten ons even apart. Kunnen ze rustig eten.’” TOM “Toen zei ik tegen Stijn: ‘Nu kunnen we het toch ineens aan hen beiden vragen. Kom, we gaan er nu naartoe.’”

De jongens stapten naar Els en Gilda. “Lees dit eens”, zeiden ze. Ze gaven hen een theaterstuk. STIJN “Een echt damesstuk. We liepen er al lang mee rond. Tot wij dachten: ‘Wij kunnen er niks mee. Wij zijn een mannenbende. We moeten het schenken aan een bende vrouwen.’” TOM “En zo kwam Gilda in het speerpunt van een verhaal terecht.” STIJN “Dat hoort ze niet graag want ze zegt altijd dat theater een ploegsport is.” GILDA “Ja, het is een ploegsport. Het is een voetbalploeg. En ik vond het geweldig om te horen wie er zou meespelen: Mieke De Groote, Sofie Decleir, Els Dottermans, Mieke Verdin, … Daar moest ik voor gaan.” TOM “Dat kan allemaal zo ontploffen … die vijf madammen.”

Precies daarom waren het de eerste vrouwen geweest die in hun hoofd waren verschenen toen ze het stuk uit handen wilden geven. TOM

“Jullie vijf vrouwen zijn ontzettend sterk en gedreven. Ik denk dat jullie mensen zijn met wie we goed kunnen samenwerken, bij wie je niet te voorzichtig iets moet lospeuteren, of omfloerst de dingen moet aanbrengen.” STIJN “Vrouwen met speeldrift.” GILDA “Op repetities nooit bang zijn

AUGUSTUS

om fouten te maken. ‘Gilda, gij kunt u zo belachelijk maken op repetities’, zegt Vic (De Wachter, haar man en ook acteur n.v.d.r.) soms. Maar je kan niet repeteren met een dubbele agenda.” STIJN EN TOM “We kregen de kans om dit stuk met een heel ensemble op te voeren. Zoiets kan je niet maken als je zelf ook nog meespeelt. Er moest iemand ‘voor’ gaan zitten.” En hoe zien jullie je taak? “Dat wil ik wel eens weten.” TOM “In mijn verbeelding kunnen wij een groep vormen waarin iedereen elkaar aansteekt om te spelen, om de mist in te gaan, om te lachen, om te schreeuwen, om het moeilijk te vinden maar om dat open met elkaar te delen … Als we zo aan een familie kunnen bouwen van mensen die aan hetzelfde touw trekken, maken we iets fantastisch.” GILDA

En zo zitten Stijn Van Opstal, Tom Dewispelaere en Gilda De Bal nu samen in de sofa. Sprekend over ‘het’ stuk, over nesten bouwen, over familie. De repetities moeten nog beginnen. Maar de liefde is er al. Liefde, en de scherpe kanten ervan, daarover gaat dit stuk. AUGUSTUS ergens op de vlakte is een zwart-komisch drama dat zich afspeelt in het landhuis van de familie Weston in de verlaten vlaktes van Oklahoma. Violet Weston (gespeeld door Gilda De Bal), verslaafd aan pillen en lijdend aan mondkanker, heeft na het verdwijnen van haar aan drank verslaafde man haar dochters rond zich geroepen. Die familiebijeenkomst is een samenkomst op een emotionele vuilnisbelt vol walmend toxisch afval. Ieder spuwt zijn gif. En wat verder opgediend wordt, is al even fraai: schaamteloze ruzies, bijeengescharrelde schuldgevoelens en bekentenissen met onvoorspelbare gevolgen. STIJN “Het is een stuk over het lege nest waaruit de vogels zijn gaan vliegen. Na zoveel tijd komen ze terug. Er hangt een grote vleug eenzaamheid. Het speelt zich af ergens in het Amerikaanse Oklahoma, op een weidse vlakte. De schrijver Tracy Letts die voor dit stuk een paar jaar geleden de Pulitzerprijs voor drama won,

beweert dat de vlaktes er zo weids zijn, dat ze beklemmend worden. Als je overal de horizon ziet, krijg je last van claustrofobie. Mooie metafoor voor het gewicht van de oneindige mogelijkheden. Je kan alle kanten op, maar geraakt toch nooit echt weg. ‘Hoe je je ook draait of keert, je gat ligt altijd achter je’, zei Ludo Abicht eens in de les filosofie. Hij had het dan over het verleden dat je altijd meedraagt.” Osage County luidt de ondertitel van het stuk in het Engels. Jullie hebben het vertaald als ‘ergens op de vlakte’. Speelt die plek een belangrijke rol? STIJN “Osage County en bij uitbreiding Oklahoma is natuurlijk een plaats met een specifieke geschiedenis. Ooit, in de jaren twintig, was dit de graanschuur van Amerika, de vruchtbare vlakte. Maar in de jaren dertig is daar zo’n verwoestende droogte geweest, dat er een miljoenenmigratie ontstond. Veel mensen lieten hun huizen achter en leefden jaren in hun auto. Violet spreekt in het stuk over die situatie. Ze verwijt haar kinderen dat ze niet weten wat een harde jeugd is. Hun vader heeft zes jaar in zijn auto gewoond. Terwijl zij zijn opgegroeid in relatieve welvaart.” TOM “’The Dust Bowl’: de grote zandstorm. Er zijn foto’s van te vinden op internet. Dorothea Lange, een fotografe, heeft die periode gedocumenteerd. Alsof de wereld vergaat.” STIJN “Die uittocht moet een Bijbelse proportie hebben aangenomen. Mensen vluchtten naar het beloofde land, naar Californië, met zijn vruchtbare gronden en sinaasappelboomgaarden. Maar ze waren zoals te verwachten niet zomaar welkom. Het bleek eerder een apocalyptische wandeling naar armoede en hongerdood. Sommigen zijn niet vertrokken en hebben zich vastgebeten in het zand en een stukje droge grond en gezegd: ‘Dit is nu onze plek.’ Dat was de generatie van Violet en haar man. Na zoveel jaren zijn hun kinderen dan uiteindelijk toch weggetrokken en nu zitten zij daar in die droge zandbak. Moedig, principieel, volhardend maar alleen. Je kan het verhaal dus niet zomaar letterlijk verplaatsen naar hier, naar België, Limburg of de Kempen. Langs de andere kant willen we Osage County uit de titel weghalen om daarmee ook de veilige afstand weg te halen. Want wij kennen hier natuurlijk ook wel iets van het afbakenen van grenzen, het zich vastbijten in een stuk grond, het al dan niet opvangen van mensen op de vlucht, etc.”

CMYK

TONEELHUIS, NTGENT, KVS In dit stuk is de sfeer en het nest heel belangrijk. Maar de geborgenheid zit bijna in het rauwe. Wie is die moeder?

heel graag ziet, hebt laten wegvliegen. En wat me ook bang maakt en me dus ook aantrekt is de slechte, maar zo begrijpelijke keuzes die deze mensen in de opvoeding van hun kinderen maken. GILDA “Violet, de moeder bijt van zich Elk van hen heeft goede bedoelingen maar toch maken ze er een knoeiboel af. Je voelt het schuldgevoel van haar kinderen: ‘Daar zit onze moeder nu alleen. van. En eens ze die fouten hebben ingezien, weten ze niet hoe ze zich We zullen maar gaan.’ Maar als ze vijf ertegen moeten verhouden.” minuten binnen zijn …” TOM “…willen ze weer weg …” GILDA “Dat zit allemaal in je rugzak. Je kan wel zeggen dat je het GILDA “Het aspect schuldgevoel is beter wil doen, maar je begaat andere me ook niet vreemd. Als ik één dag niet stommiteiten waarvan je binnen twintig belde naar mijn ouders, was mijn vader boos. Dan zei hij: ‘Moet ik u eens vijf frank jaar zal zeggen: ‘Maar waar heb ik hen toch mee opgezadeld?’” geven om te telefoneren?’” STIJN “Graag zien krijgt zo vaak iets Maar kan jij die rugzak zo van: ik wil u dichtbij hebben.” gemakkelijk … TOM “Opeten.” GILDA “Verstikken.” STIJN “Het idee dat ik zo goed GILDA “Neen, je moet je zin zelfs niet herken: er is maar een kleine afstand afmaken, neen. Ik kan die rugzak niet tussen elkaar graag zien en elkaar zo gemakkelijk weggooien. Ik doe mijn versmachten.” best. Ik ben vrij possessief opgevoed en ik heb dat niet proberen door te geven. TOM “Ik herken het ook. Het Maar misschien doe je het dan wel ergens komt bij dit stuk weer allemaal terug. anders fout. Ik stel mezelf regelmatig Zo’n familiediner waarin de bom valt: de vraag: ‘Heb ik dat wel goed gedaan?’ een kerstdiner bij ons bomma. Ik was Helemaal goed, doe je het nooit. Nu zeventien jaar. Ik zei iets verkeerds. Mijn maken we een proces van onszelf terwijl nonkel ontplofte. En ik liep daarna, met we het over dit theaterstuk hebben. Maar alleen een T-shirt aan, eenzaam door soit. Vrijheid krijg je later in verbondenheid de kou naar huis. Maar ik zie er ook de terug. Had ik mijn dochter weerhouden humor van in.” zich los te weken, was ik ze kwijt geweest. Maar als je je kinderen helpt in hun En de liefde en de warmte daaronder? Zonder gehecht vrijheid, komen ze weer heel dichtbij.” heid aan elkaar word je niet TOM “Ik vind dat loslaten toch heel kwaad. moeilijk. Ik herinner me nog dat ik een paar weken nadat mijn zoon geboren was voorbij een terras kwam. Collega Jos TOM “Natuurlijk, want aan de basis Verbist zei: ‘Proficiat, nu kun je beginnen ziet iedereen elkaar graag. Ook in dit loslaten.’ Ik zei: ‘Wat? Hij is er pas.’ Nu stuk. Het is je moeder en het blijft je weet ik wat hij bedoelde.” moeder. Je broer blijft je broer. Daar kun je nooit van weg. Je kunt die band ‘Het is de hebberigheid niet doorknippen en elkaars bestaan van het bloed en het is het ontkennen.” noodlot van de mens’, zo GILDA “Zelfs als je elkaar niet meer ziet.” staat in het motto van het TOM “Ze hangen aan je vast.” stuk: ‘Als je geboren wordt, STIJN “En je bent ze eigenlijk ook.” raken je vader en je moeder TOM “Je wordt je familie. Je begint iets van zichzelf kwijt en er op te lijken.” ze doen er alles aan om GILDA “Je begint te spreken zoals zij. dat terug te krijgen en dat Soms rollen er woorden uit mijn mond iets ben jij. Ze weten dat ze waarvan ik plots besef: ‘Dat is nu echt het nooit helemaal terug iets dat ik bij mijn moeder zo erg vond.’” kunnen krijgen, maar ze TOM “Er hangt een kleine foto van zullen proberen een zo groot mijn vader in de woonkamer van in de tijd mogelijk stuk te bemachtigen. toen hij in het leger zat. Als ik daar naar En dus is de oude vertrouwde kijk, ben ik dat. Dat is schokkend. Alsof ik familiereünie, met picknick al een leven heb gehad.” onder de bomen in de tuin GILDA “Maar tegelijk ook wonderlijk. nog het best te vergelijken Je wil stukjes van die ander worden, maar met een duik in de inktvistank andere stukjes wil je niet.” in het aquarium.’ STIJN “Wat me in dit stuk zo aantrekt en natuurlijk ook bang maakt, is de vereenzaming en de verkilling die STIJN “Het zijn gedachten die kunnen optreden als je de mensen die je normaal onder de stolp blijven, die

CMYK

broeien. In dit stuk heeft de schrijver het juiste ventiel gevonden om lucht af te laten. Hij heeft zo’n geestige pen en er zit zoveel vrijheid in zijn manier van spreken dat het schrijnende ook humor wordt. En dat is op een bepaalde manier zalvend.” TOM “Je blijft op het puntje van je stoel zitten om te weten hoe het zal aflopen. In dat motto zit de schoonheid en de lelijkheid van de familie die haar tentakels uitspreidt en waar niemand elkaar kan lossen. Wat er ook gebeurt, ze blijven elkaar bijten en krabben.” Hoe breed kan dat kleurenpalet van liefde en haat zijn? TOM “Hier krijg je heel verschillende pentekeningen van zeer uiteenlopende relaties. Je ziet de enorme verschillen tussen de mensen die een koppel vormen. Het is prachtig hoe de schrijver daarover heeft nagedacht en dat in een theatertekst heeft verwerkt. Je hebt een matrone van een vrouw en een sloef van een man. En toch blijven ze samen. Ik kan in het echt zo al een paar koppels opnoemen, waarvan ik nu denk: ‘Ah, dat is eigenlijk dus zo’n soort relatie als die tussen Mattie Fay en Charles in het stuk.’ Ze zitten op elkaars kop maar ze zien elkaar wel graag.”

Zit in de genereuze blik op de zwakheid van de mens ook niet de kracht van het stuk? STIJN “Ja. Het is een geslaagde analyse van een mogelijke familie, maar dan zonder hard oordeel. Dat maakt dat je met plezier naar de knoeiboel kan kijken. Het heeft iets verlichtends en verluchtends. Het is fijn om af en toe geconfronteerd te worden met de mens die je maar bent. Soms komt het spiegelbeeld van jezelf hard aan. Maar in dit stuk zit de schoonheid en de troost erin dat de schrijver dat op zo een manier doet dat het humor wordt. Ik ben ervan overtuigd dat als je maar met genoeg aandacht kijkt, naar eender wie, je evenveel pummelgehalte als heldhaftigheid kan zien.” TOM “Ja. Dat is ontroerend.” STIJN “Ik word er oprecht vrolijk van als ik deze dertien personages in het stuk zie knoeien, terwijl het zo schrijnend is. Er is een soort afstand gecreëerd, terwijl het over dingen gaat waar je je heel nauw bij betrokken voelt. Dat is de schoonste vorm van komedie: zo diep, zo pijnlijk en zo geestig.” TOM “Het is als binnenkijken bij de buren.”

Olympique Dramatique Voyeurisme als introspectie? STIJN “Ja, je wordt een gluurder die binnenkijkt bij mensen die je zelf zou kunnen zijn.” GILDA “En toch krijg je de mogelijkheid om te denken: ‘Bij ons is het minder erg …’”

Het stuk werd in 2013, net na jullie keuze om het in Toneelhuis op het theater te brengen, verfilmd. Met Meryl Streep, Julia Roberts en Juliette Lewis in de hoofdrol. Hebben jullie de film al gezien? STIJN “Hij is nu (februari 2014 – n.v.d.r.) nog niet in de Belgische bioscoop. Ik zag hem in Amerika. Het is natuurlijk een ongelooflijk goede cast, met spelers in bloedvorm. Maar het zijn andere mensen dan die wij op papier lezen. De film moest ook veel facetten van het stuk laten liggen omdat het in een bepaalde format moest worden gegoten waarvoor het toch niet helemaal geschreven is. Het is een echte toneeltekst. In een verfilming moet je zoveel wegknippen dat er af en toe ook essenties sneuvelen. Het mooie aan toneel is dat het een kunstvorm is die niet bestaat als hij niet levend wordt gemaakt. Je leest een prachtige tekst en denkt: ‘We moeten dit verhaal brengen, anders bestaat het niet.’ Door de verfilming valt er een deel van die missionarisopdracht weg. Nu is het verhaal levend gemaakt voor een heel groot filmpubliek. Maar wij zullen nog een ander verhaal brengen dan de film laat zien. De scène bijvoorbeeld waarin Violet, stijf van de medicijnen, een vrolijk dansje doet wanneer de sheriff haar het verschrikkelijke nieuws komt brengen. Gilda, dat wil ik u graag zien doen.” TOM “Gilda, ik zie u zo al bezig.” GILDA “Dat moment van losgehen, zo’n dansje, daar kijk ik nu al naar uit.”

AUGUSTUS

waarom hij in die situatie terecht is gekomen.” GILDA “Er is niet één reden waarom die vrouw Violet verslaafd is aan pillen. Zo’n keuze maakt een mens niet van de ene dag op de andere. Een mens tuimelt erin. Op een gegeven moment wordt het te erg en kan hij niet meer terug.” STIJN “Als je je hele leven hebt ingezet op één iemand, zoals Violet op haar man, dan zie je dat de grond onder haar voeten wegzakt als die man verdwijnt. Is dat dan een pleidooi om je niet meer te hechten? Als je toch fundamenteel alleen bent, moet je dan niet vooral proberen zo sterk mogelijk op je eigen benen te staan? Dat soort vragen. Ik weet het niet.” TOM “Daar kan je ook geen antwoord op vinden. Het is wat het is.” GILDA “Maar door het feit dat die hele situatie meer en meer begint te stinken, kun je wel een paar redenen bedenken waarom ze ooit gezegd heeft: ‘Ik wil eens goed slapen, hè mannen. En de rest kan allemaal de boom in.’ En zo komt van het een het ander en maken mensen dingen mee die ze beter niet hadden meegemaakt.” STIJN “Nog een vraag die hier ook gesteld wordt, is: wanneer verdwijnen de redenen die je ervan weerhouden af te glijden? Hoe lang, hoeveel verantwoordelijkheden heb je in het leven waaraan je je vasthoudt en waarmee je je leven boetseert?”

TOM “Wij hebben ook twee goudvissen gehad. Witje en Vlekje. Iedere dag eten geven. Iedere dag gaan kijken. Na een paar weken was de eerste al choco. Ik zag dat ’s morgens vroeg en dacht: ‘Oei, hoe moet ik dat gaan vertellen? Vlekje is overleden …’ Mijn zoon kwam binnen en zei: ‘Oh, is de vis dood? Spijtig, hè.’” GILDA “Dit is voor mij een verlokkelijke speeltuin. Ik heb in het echt geen familie.” STIJN “Gilda, dat wist ik niet.” GILDA “Mijn ouders zijn overleden. Ik heb geen nonkels en geen tantes. Ik heb mijn man Vic, mijn dochter en mijn schoonzoon. Maar nu, in zo’n ploeg, tja, dat is toch een nest.” STIJN (stilte) “Dat wist ik niet Gilda.” TOM “Schoon dat je dat zo zegt, Gilda.” GILDA “Vertrouwen is in zo’n ploeg zo belangrijk.” TOM “En elkaar blijven uitdagen. Niet op safe willen spelen.” GILDA “Neen, niet te braaf en bang zijn. Samen op het ijs.”

En dan is er de dood, ook in het stuk, die mensen samenbrengt. En voor een familie is het moeilijk met die dood om te gaan.

STIJN “Dit theaterstuk begint met een verdwijning. Iemand is weg. Dat maakt alles plots zo intens, zo definitief. Wat hebben wij eigenlijk al die tijd gedaan? Hoelang lopen we hier rond en wat doen we met die tijd? Wat is zingeving? En als er geen zin is, wat Welke grote vragen weekt het doen we dan intussen? Natuurlijk spreek ik met mijn kinderen wel eens over stuk bij jullie los? de dood. Een van de redenen om een huisdier te nemen, is om in besloten STIJN “Een van de grote vragen is: kring afscheid te leren nemen van iets wat zijn je verantwoordelijkheden ten opzichte van mensen die je het dierbaarst dat je dierbaar is.” zijn? Zijn we verantwoordelijk voor TOM “Maar je moet tijd hebben om elkaar? Neemt Violet nu pillen omdat met de hond te gaan wandelen.” haar man drinkt of drinkt hij omdat zij STIJN “Mijn ouders hadden een pillen slikt? Hij heeft al lang geleerd om bokaal met vijf goudvissen aan mijn zoon niet meer voor zijn vrouw te spreken. gegeven.” De redenen waarom ze ooit aan hun GILDA “En zijn alle vissen nu al dood verslaving of hun relatie begonnen zijn, of wat?” zijn al lang niet meer relevant. Er is STIJN “Op weg van bij mijn ouders ooit een keuze gemaakt. Na al die tijd in de Kempen naar bij ons thuis, was is het beginpunt van die keuzes al lang de eerste al ondersteboven aan het overspoeld. Niemand kan nog benoemen zwemmen.”

CMYK

46 Foto: Jan Versweyveld

MARIA STUART TONEELHUIS TONEELGROEP AMSTERDAM IVO VAN HOVE

CMYK

TONEELHUIS, TONEELGROEP AMSTERDAM

“Het stuk toont hoe eenzaam de macht voelt wanneer je getest wordt tot het uiterste en je je eigen geweten het zwijgen moet opleggen in het algemeen belang. Het toont twee vrouwen die geschiedenis schrijven en zich daar ook bewust van zijn. Voor mij gaat het daarover: de enscenering van je eigen leven en een bewustzijn van je positie in een historisch tijdsgewricht. Maria gaat haar dood tegemoet in een bijna operateske enscenering van haar laatste uren, terwijl Elisabeth in volstrekte ontkenning en totale eenzaamheid achterblijft, oog in oog met haar geweten en in het besef dat de geschiedenis haar zal oordelen.” Ivo van Hove

tekst FRIEDRICH SCHILLER vertaling BARBER VAN DE POL met KATELIJNE DAMEN ROBERT DE HOOG KEVIN JANSSENS HANS KESTING CHRIS NIETVELT HALINA REIJN MATTEO SIMONI EELCO SMITS JIP VAN DEN DOOL MARC VAN EEGHEM CMYK

regie IVO VAN HOVE dramaturgie JAN PETER GERRITS lichtontwerp en scenografie JAN VERSWEYVELD kostuumontwerp WOJCIECH DZIEDZIC castingadvies HANS KEMNA productie TONEELGROEP AMSTERDAM TONEELHUIS

Ivo van Hove

MARIA STUART

Maria Stuart van Friedrich Schiller is een majestueus koninginnendrama waarin twee legendarische vorstinnen uit de Europese geschiedenis elkaar naar het leven staan: Elisabeth I van Engeland en de katholieke Maria Stuart van Schotland. Schiller schreef een bloedstollende reconstructie van de laatste dagen van Maria Stuart: ze is veroordeeld voor het beramen van een aanslag op Elisabeth en wacht op haar executie. Schiller laat op subtiele wijze zien hoe Elisabeth, net op het ogenblik dat ze haar aartsrivale definitief in haar macht heeft, terugdeinst voor de verantwoordelijkheid haar ter dood te brengen. Maria Stuart lijkt minder bang te sterven dan Elisabeth haar te doden.

gevangen in een web van onderlinge rivaliteit en jaloezie. De puriteinse Elisabeth herkent in de verfijnde, bloedmooie Maria die de mannen in haar leven bespeelt en voor haar kar spant, eenzelfde eenzaamheid. Zo wordt Maria Stuart niet alleen een historisch drama over macht, ambitie en verantwoordelijkheid, maar ook een intiem portret van twee vrouwen gevangen in het keurslijf van hun politieke rol. Chris Nietvelt speelt Elisabeth, Halina Reijn neemt de rol op van Maria Stuart.

Achter de maskers van de politieke macht gaan bij Schiller vrouwen schuil van vlees en bloed; vrouwen gefascineerd door elkaar maar ook

â&#x20AC;&#x153;Het lijkt me het geschikte moment om nu, als tweede coproductie met Toneelhuis, in mijn regie, een tekst van Schiller te doen die over onze tijd spreekt, met krachtige vrouwen die de wereld bestieren en in conflict komen met zichzelf en hun plaats in de geschiedenis. Het stuk gaat over vrouwen aan de macht. Elisabeth I en Maria Stuart zijn power women die geconfronteerd worden met de uiterste gevolgen van hun macht: de beslissing over leven en dood in het belang van de staat.â&#x20AC;? Ivo van Hove

CMYK

TONEELHUIS, TONEELGROEP AMSTERDAM

ELISABETH I, KONINGIN VAN ENGELAND CHRIS NIETVELT

MARIA STUART, KONINGIN VAN SCHOTLAND

BURLEIGH

EELCO SMITS

MORTIMER, JONGE AANHANGER VAN MARIA STUART

CMYK

HALINA REIJN

MATTEO SIMONI

Ivo van Hove

MARIA STUART

PAULET, DE PERSOONLIJKE BEWAKER VAN

HANNA KENNEDY. MARIA’S TROUWSTE VOLGELINGE

MARIA STUART

KATELIJNE DAMEN

DAVISON, STAATSECRETARIS

JIP VAN DEN DOOL

AUBESPINE, EEN FRANSE HOVELING

ROBERT DE HOOG

KEVIN JANSSENS

CMYK

TONEELHUIS, TONEELGROEP AMSTERDAM

LEICESTER

HANS KESTING

TALBOT, EEN EDELMAN AAN HET ENGELSE HOF

CMYK

MARC VAN EEGHEM

Ivo van Hove

MARIA STUART

CMYK

TONEELHUIS, TONEELGROEP AMSTERDAM

TOUCH THE

POET

Interview met IVO VAN HOVE

door JOHAN REYNIERS

Johan Reyniers interviewt Ivo van Hove van Toneelgroep Amsterdam. Van Hove is landgenoot en leeftijdsgenoot van Guy Cassiers die ooit nog de hoofdrol speelde in van Hoves productie Geruchten (1981). Inmiddels heeft Ivo van Hove een excellent acteursteam rondom zich verzameld in Amsterdam; zijn producties reizen de wereld rond, collega-regisseurs zijn graag te gast bij zijn ensemble. Cassiers regisseerde afgelopen seizoen Hamlet vs Hamlet met acteurs van zowel Toneelhuis als Toneelgroep Amsterdam. Dit seizoen regisseert Ivo van Hove een Maria Stuart met opnieuw een gemengde cast. Wat zijn van Hoves motieven voor deze samenwerking en voor dit stuk? En ook: hoeveel schoonheid kan een mens verdragen? Je regie van Maria Stuart is het tweede project in een vierjarige samenwerking tussen Toneelhuis en Toneelgroep Amsterdam, waarbij Guy Cassiers en jij elk twee stukken regisseren. Vanwaar die samenwerking? IVO “De basisgedachte is dat een samenwerking op topniveau van twee ensembles een meerwaarde oplevert die beide gezelschappen apart niet kunnen genereren. Met name het samenbrengen van onze acteurs is hier belangrijk. Ik heb bij eerdere gelegenheden al gemerkt dat er een heel nieuwe chemie kan voortkomen uit de samenwerking met acteurs waar je nooit eerder mee te maken had. Dit blijkt ook uit de repetities voor Hamlet vs Hamlet, dat op dit moment (februari 2014 – n.v.d.r.) door Guy Cassiers gerepeteerd wordt. Het is daarnaast ook de bedoeling om voorstellingen te maken die niet gebonden zijn aan Vlaanderen of Nederland. Die ook internationaal betekenisvol zijn. Guy is met zijn werk erg aanwezig in Europa. Toneelgroep Amsterdam is ook buiten Europa veel te zien. Ik geloof dat we elkaar ook op dat vlak kunnen versterken.”

CMYK

REPERTOIRE De voorbije jaren woedde er in Vlaanderen een discussie over toneelrepertoire. De kritiek luidde: we hebben geen ensembles meer; er worden te weinig klassieke stukken gespeeld; als ze al worden gespeeld, dan is dat niet in de oorspronkelijke vorm maar zwaar bewerkt, en niet zoals ze indertijd door de auteur waren bedoeld. IVO “Ik geloof dat een ensemble van acteurs de noodzakelijke voorwaarde is om op lange termijn kwalitatief toptoneel te maken. Doordat je mekaar door en door kent is het mogelijk artistieke risico’s te nemen, de lat telkens weer hoger te leggen. Tevens is het mogelijk om naast nieuwe producties ook succesvolle voorstellingen te hernemen. Zo spelen we Romeinse tragedies al sinds 2007 en Angels in America al zeven jaar. Scènes uit een huwelijk is de absolute topper die ruim tien jaar op het repertoire staat. Zonder een ensemble is dit niet te realiseren. Voor Toneelgroep Amsterdam biedt het de kans om telkens weer het ultieme op te zoeken in het maken van nieuw repertoire.

Voor mij is repertoire een breed begrip. Je hebt om te beginnen de klassiekers, het 20ste-eeuwse en het eigentijdse repertoire. Maar daar stopt het niet. De laatste tien jaar is er, met name dankzij regisseurs als Guy Cassiers en Johan Simons, een verbreding gekomen door ook bewerkingen van romans op het toneel te brengen. Ikzelf heb veel met filmscenario’s gewerkt. Er is dus heel wat repertoire bijgekomen en in de toekomst zullen daar allicht nog andere dingen bijkomen. Repertoire kan onmogelijk worden gespeeld zoals het bedoeld is. We weten niet eens zeker hoe ze dat vroeger precies deden. Mijn leraar Alex Van Royen zei: ‘De objectiviteit van een tekst bestaat niet’. Alles wat je op het

Ivo van Hove toneel brengt, is de interpretatie van een tekst. Ik geef vaak in workshops als voorbeeld de zin ‘ik hou van jou’. Dan vraag ik: ‘Zeg jij dat eens, en dan jij.’ Dan krijg je tien verschillende versies van die ene zin, afhankelijk van accenten en interpretaties. Toneelauteurs geven in hun teksten vaak regieaanwijzingen mee. Tennessee Williams gaf er voor zijn tijd heel vooruitstrevende. Hij wou klankexperimenten om de teksten heen. Maar als je nu zou doen wat hij daar aangeeft, dan zou het er heel erg verouderd uitzien. Tennessee Williams wou mensen ontregelen met zijn klankdecors. Als regisseur moet je daar een vertaling voor vinden die vandaag betekenis heeft. Dus als je volgens de zogenaamde traditie werkt, dan krijg je een museum piece. Dat heeft geen zin. Ik beschouw elke tekst als een eigentijdse tekst. Als hij op die manier niet tegen het licht kan worden gehouden, dan vind ik het niet de moeite om het te doen.” LEIDERSCHAP Wat is voor jou de reden om nu Maria Stuart van Friedrich Schiller te doen? IVO “Deze voorstelling maakt deel uit van een serie producties over leiderschap. Ik ben begonnen met La Clemenza di Tito bij De Munt. Die laatste opera van Mozart was een studie over de vraag: hoe kom je als leider tot een afgewogen, genuanceerde beslissing? Welke demonen moet je daarbij allemaal in het gezicht zien? Maria Stuart is het tweede project. Belangrijk is hier voor mij dat het niet om koningen gaat, maar om koninginnen. Als vrouwen aan de top staan, dan is er nog steeds vaak discussie. Ofwel omdat ze op een andere manier te werk gaan dan mannen en dus out of the box handelen. En indien niet, zoals bij iemand als Margaret Thatcher bijvoorbeeld, dan vindt men dat ze een mannelijke leider is, niet empathisch. Wat het ook is, het wordt blijkbaar vaak als een probleem ervaren. Het is vreemd genoeg nog steeds geen vanzelfsprekendheid.

Elisabeth I en Maria Stuart zijn power women die geconfronteerd worden met de uiterste gevolgen van hun macht: de beslissing over leven en dood in het belang van de staat. Ze zijn geen vijandinnen in persoonlijke zin, maar wel op politiek en religieus vlak. Ze proberen elkaar uit te schakelen. Tegelijk hebben

MARIA STUART ze veel respect voor elkaar. Er zit iets competitiefs in hun omgang maar ook herkennen ze elkaars lot. Het stuk toont hoe eenzaam de macht voelt wanneer je getest wordt tot het uiterste en je je eigen geweten het zwijgen moet opleggen in het algemeen belang. Maria en Elisabeth zijn iconische figuren. Elisabeth is de virgin queen met het witte gezicht. Maria leeft voort als degene die ter dood werd gebracht door haar rivale. Schiller toont twee vrouwen die geschiedenis schrijven en zich daar ook bewust van zijn. Voor mij gaat het daar over: de enscenering van je eigen leven en een bewustzijn van je positie op een historisch moment. Maria gaat haar dood tegemoet in een bijna operateske enscenering van haar laatste uren, terwijl Elisabeth in volstrekte ontkenning en totale eenzaamheid achterblijft, oog in oog met haar geweten en in het besef dat de geschiedenis haar zal oordelen. De cyclus over leiderschap zal volgend jaar worden afgerond met de koningsdrama’s van Shakespeare. Leiderschap wordt vaak alleen maar met macht geassocieerd. Dat idee is achterhaald. Shakespeare wist dat al. Hij, en met hem Schiller en Mozart, heeft enkele eeuwen geleden al met chirurgische precisie blootgelegd wat de uitdagingen, de ambivalenties en de hindernissen van leiderschap zijn. Politiek was in die tijd letterlijk levensgevaarlijke business. Meningsverschillen konden er met de dood eindigen. Zoiets zet het leiderschap heel erg op scherp. Als je fouten maakte, waren de consequenties gruwelijk.” Vind je het voor een Nederlands gezelschap belangrijk om met een Vlaamse partner in zee te gaan? IVO “Ja, want ik vind dat Vlaanderen en Nederland veel te veel uit elkaar aan het drijven zijn. Op alle vlakken, en dus ook op het vlak van het toneel. Heel wat Nederlandse groepen komen in Vlaanderen amper nog aan bod. Het omgekeerde is evenzeer waar. We vormen één taalgebied maar tegelijk is taal een van de grote problemen. De in Vlaanderen gesproken variant van het Nederlands is bijna een aparte taal geworden, die voor Nederlanders onbegrijpelijk is. Vlaamse series moeten op de Nederlandse televisie worden ondertiteld. In Nederland is de taal erg veramerikaniseerd, het zit vol met Engels. Ook op het toneel dreigen we voor elkaar onverstaanbaar te worden. Maar als je Vondel leest, dan merk je dat zijn taal

Nederlands én Vlaams is. Door onze samenwerking kunnen we de taal die we delen als iets vanzelfsprekends laten zien, iets dat ons verbindt en niet scheidt. Van dezelfde orde was mijn bewuste keuze om eind 2012 het IngmarBergman-tweeluik Na de repetitie/ Persona in het Théâtre de la Place in Luik in première te laten gaan. We zijn niet alleen verwijderd geraakt van Vlaanderen maar we zijn ook erg vervreemd geraakt van de Waalse cultuur. Als Nederlands gezelschap en ook als Belg wilde ik een statement maken. We hebben er in het Nederlands gespeeld met Franse boventitels. De zaal zat elke avond vol. Ik ben er zeker van dat de Waalse filmcultuur veel invloed heeft gehad op wat er in Vlaanderen op het vlak van film is gebeurd. De vrijheid, het independent werken, de aandacht voor het lokale. Het is een model geworden. Het laat zien dat je ook kleinschalig werk kunt maken dat de hele wereld verovert. Die manier van werken zie je nu ook bij jonge Vlaamse regisseurs als Felix Van Groeningen en Michael Roskam. Misschien kunnen ook de podiumkunsten elkaar kruisbestuiven. Ooit was dat al het geval. In mijn beginjaren hadden wij veel contact met het Théâtre Varia van Philippe Sireuil. Wij waren ook verbroederd met de groep rond Thierry Salmon. Er was een behoefte om met elkaar in gesprek te zijn, dat ging heel organisch. Op een dwaze manier weten we nu niks meer van elkaar en dat is heel spijtig.” PERFORMANCE ART Je bent ondertussen meer dan dertig jaar als theatermaker aan het werk. Hoe zie je zelf de evolutie die je daarin hebt doorgemaakt? IVO “Ik ben theater beginnen maken vanuit een buikgevoel. Er zaten geen grote esthetica of filosofische gedachten achter. Het was een schreeuw. Het tendeerde naar wat je vandaag installatietheater zou noemen. Het acteren was meer een soort van performance art. We speelden op locatie, niet in mooie schouwburgen. Zowel acteurs als publiek hadden het er koud. Maar wij vonden dat ruwe wel mooi. De lelijkheid werd schoon. Na een tijd kom je tot veel bewustere keuzes qua esthetiek en vormgeving. Je ontwikkelt daar al doende een bewustzijn over. Je bent niet eeuwig twintig, je kunt niet eeuwig A bout de souffle zijn. Maar dat is heel geleidelijk gegaan.

CMYK

56 Het impulsieve en intuïtieve moet je blijven toelaten. Dat is het moeilijke met kunst. Het weten over iets, het puur analytische is heel belangrijk, maar het leidt niet per definitie tot goede kunst. Het puur intuïtieve alleen ook niet. Je moet daar een weg en een persoonlijk evenwicht in zoeken. Het gebeurt dat je aan een scenografie werkt op een heel onderzoekende, analytische manier, en toch kom je er niet uit, zelfs al weet je exact waar je naartoe wilt. Soms ook komt het als vanzelf, door de goden ingegeven. Er is dan natuurlijk nog veel werk aan de concrete ontwikkeling, maar in de grond is het er allemaal al. In mijn tijd bij Het Zuidelijk Toneel werd van het werk dat ik maakte vaak gezegd dat het mooi was. Daarmee werd bedoeld: gepolijst. Het was zeker een meer esthetische wereld, hoewel ze altijd vanuit de dramaturgie was gedacht. Maar ik maakte in die tijd ook Splendid’s op tekst van Jean Genet, een voorstelling waarbij acteurs met mitrailleurs voor de neus van de toeschouwers stonden te zwaaien. Bij Het begeren onder de olmen hadden we koeien op scène. Dat waren geen circuskoeien, hoor: een koe is een koe is een koe. Daar had je als acteur maar mee te dealen. Ik zie dat als vormen van performance.

TONEELHUIS, TONEELGROEP AMSTERDAM SCHOONHEID Schoonheid is vandaag gerecupereerd door de commercie. Bij mooie dingen denken we aan mode, laptops, design. Kunst is daardoor bij uitstek de plaats geworden voor bewust lelijke, tegendraadse dingen, een afweer tegen de hypergecommercialiseerde wereld. Hoe zie jij die verhouding?

IVO “Als criterium vind ik schoonheid een moeilijk begrip. Wat we vandaag mooi vinden, vonden we gisteren of eergisteren lelijk. Je noemde mode. Dat is iets dat zich vaak ent op dingen die in de kunst extreem avantgarde waren, zoveel decennia geleden, en die nu algemeen aanvaard zijn. Men gaat er iets mee doen dat men vandaag schoonheid noemt, iets dat voor iedereen op eenzelfde manier aantrekkelijk is. Iedereen weet dat er in de film drie of vier stelregels zijn. Maar de regisseurs van de Nouvelle Vague hebben een kunst gemaakt van precies het overtreden van die regels. Vandaag is het werk van precies die generatie een grote bron van inspiratie voor veel van de commercials die je op tv ziet. Het is ondertussen dus gerecupereerd. Wat we nu lelijk vinden, Vandaag werk ik niet anders. In Husbands onaantrekkelijk, dat vinden we binnen bijvoorbeeld gaat de personality van de dertig jaar mooi. acteurs voor op de rol. Daardoor is het zo’n heftige voorstelling. Ik maak geen Eugene O’Neill heeft een stuk met een theater om te behagen. Ik doe geen heel bijzondere titel, A Touch of the Poet. toneelstukjes. Wat ik doe, is een manier Het poëtische, daar gaat het voor mij om mij te uiten en te zeggen wie ik ben over in de kunst. Je denkt te zien wat iets en wat ik denk. Het toneel is mijn masker is. Maar toch is er iets diepers, iets wat om dat niet rechtstreeks te moeten doen. je raakt tot in je zenuwen. Neem nu de Jan Versweyveld en ik willen telkens bloemen van Van Gogh. Ik dacht dat ik ze opnieuw een exclusieve wereld creëren kende. Tot je ze in het echt ziet. Dan pas waarin de opera of het toneelstuk kan begrijp je waarom miljoenen mensen daar plaatsvinden. Een scenografie heeft in musea naar gaan kijken. Het geeft je niet alleen een voorkant maar ook een een ervaring, een sensatie die je daarvoor achterkant. Die ziet er bij Jan meestal nog niet had. even goed uit als de voorkant. Niet De romans en toneelstukken van Jean voor niets, want acteurs vertoeven er Genet worden bevolkt door marginalen urenlang. Het is hun thuis. Ze mogen zich aan de rand van de maatschappij: homo’s, er niet ontheemd voelen. dieven, gevangenen. Heel brute mannen, Soms zijn die decors mooi, soms zijn ze vaak zijn ze verminkt. De ene heeft een lelijk. Het hangt van het materiaal en het kras in zijn gezicht, de andere heeft twee stuk af. We gaan dus niet bewust op zoek vingers van een hand verloren. Precies naar het ene of het andere. Schoonheid een klauw van een tijger in de jungle, zo is voor mij geen doel op zich. Maar ik ga verwoordt Jean Genet het vervolgens. omgekeerd ook niet op zoek naar het Met andere woorden, Genet geeft aan dat opzettelijk lelijke, de provocatie, zoals in defect, die verminking, het lelijke een soort het Duitse trashtheater vaak gebeurt.” heroïek waardoor het mooi wordt, erotisch ook. Als je er naar kijkt, gaat het om een man die er volgens objectieve normen lelijk uitziet. Maar in zijn fantasiewereld maakt Genet daar een aantrekkelijke held van. Dat is wat kunst doet.”

CMYK

URGENTIE IVO “Iedereen moet de kunst maken die hij wil maken. Het ene is niet beter dan het andere. Zolang je maar iets kwijt wil. Als er maar een urgentie achter zit. Welke vorm dat dan heeft, interesseert mij in mindere mate. Ik ga liever naar een voorstelling die minder gelukt is maar waar een urgentie achter zit dan naar een volledig gelukte, perfecte voorstelling zonder urgentie. Ik kies nooit voor een stuk omdat ik het mooi vind. Wel omdat ik er iets in herken. Soms is het een thema, soms een personage waar ik helemaal in meega. Of het milieu waarin het zich afspeelt. Iets dat mij boeit en bezig houdt. Ik zal nooit een stuk doen omdat ik het mooi geschreven vind. Dat is voor mij niet voldoende om er anderhalf jaar mee in de weer te zijn. Waar het om gaat, is dat je de urgentie die je voelt, kunt vertalen naar een voorstelling. Niet om te behagen. Wel opdat ze achteraf zouden zeggen: ‘Ik heb iets meegemaakt’. Ik wil dat iedereen dat heeft. Ik wil niet dat de zaal leegloopt, ik ben geen provocateur. Mensen mogen wat ik doe gerust niet goed vinden, dat vind ik niet erg, wel spijtig want ik wil door iedereen geliefd worden.”

Je hoopt dat ze zich uitgedaagd, geïntrigeerd voelen om terug te komen, ook als ze het niet begrijpen? IVO “Ja. Toen ik Breaking the Waves van Lars von Trier zag, werd ik voor het eerst met een frenetiek bewegende camera geconfronteerd. Toen was dat nieuw, nu heb je dat overal. Mijn eerste reactie was: stop hiermee. Het ging in tegen alles wat ik kende. Ik werd totaal ziek. Kan dit even stilstaan? Het greep mij zo aan dat ik er eigenlijk van weg wou. Nochtans is het de film die mij enorm heeft beïnvloed in mijn werk van die periode. Soms moet je geschokt worden en dringt de betekenis ervan pas later tot je door. Kunst is irrationeel. Mensen komen uit een voorstelling en zeggen: “Het was fantastisch”. Wat vond je zo goed? Dat weten ze dan vaak niet. Ik ben dus al lang gestopt met dat te vragen. Mensen zijn overweldigd door iets. Je kunt er daarna over praten, het definiëren, er een taal voor proberen te vinden. Maar dat hoeft niet altijd. Ik weet nog altijd niet waarom ik die bloemen van Van Gogh zo indrukwekkend vond. Het raakt mij. Het is die touch of the poet.”

Ivo van Hove

WO 03.12.14 20:00 BOURLA DO 04.12.14 20:00 BOURLA ZA 06.12.14 20:00 BOURLA ZO 07.12.14 15:00 BOURLA WO 10.12.14 STADSSCHOUWBURG DO 11.12.14 STADSSCHOUWBURG ZA 13.12.14 THEATERS ZO 14.12.14 THEATERS WO 17.12.14 STADSSCHOUWBURG DO 18.12.14 STADSSCHOUWBURG VR 19.12.14 STADSSCHOUWBURG ZA 20.12.14 STADSSCHOUWBURG ZO 21.12.14 STADSSCHOUWBURG WO 07.01.15 ROTTERDAMSE SCHOUWBURG DO 08.01.15 ROTTERDAMSE SCHOUWBURG VR 09.01.15 STADSSCHOUWBURG ZA 10.01.15 STADSSCHOUWBURG DI 13.01.15 STADSSCHOUWBURG WO 14.01.15 STADSSCHOUWBURG DO 15.01.15 STADSSCHOUWBURG VR 16.01.15 STADSSCHOUWBURG ZA 17.01.15 STADSSCHOUWBURG DI 20.01.15 STADSSCHOUWBURG

MARIA STUART

ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN GRONINGEN GRONINGEN TILBURG TILBURG AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM ROTTERDAM ROTTERDAM UTRECHT UTRECHT AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM

WO 21.01.15 STADSSCHOUWBURG DO 22.01.15 STADSSCHOUWBURG VR 23.01.15 STADSSCHOUWBURG ZA 24.01.15 STADSSCHOUWBURG DI 27.01.15 STADSSCHOUWBURG WO 28.01.15 STADSSCHOUWBURG DO 29.01.15 STADSSCHOUWBURG VR 30.01.15 STADSSCHOUWBURG ZA 31.01.15 STADSSCHOUWBURG WO 04.02.15 KAAITHEATER DO 05.02.15 KAAITHEATER ZA 07.02.15 NTGENT ZO 08.02.15 NTGENT VR 13.02.15 KONINKLIJKE SCHOUWBURG ZA 14.02.15 KONINKLIJKE SCHOUWBURG WO 18.02.15 20:00 BOURLA DO 19.02.15 20:00 BOURLA VR 20.02.15 20:00 BOURLA ZA 21.02.15 20:00 BOURLA DO 26.03.15 EXIT, MAISON DES ARTS VR 27.03.15 EXIT, MAISON DES ARTS ZA 28.03.15 EXIT, MAISON DES ARTS

AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM BRUSSEL BRUSSEL GENT GENT DEN HAAG DEN HAAG ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN CRÉTEIL CRÉTEIL CRÉTEIL

CMYK

58 Foto: Liesa Van der Aa en Bert Depuydt

WOTH

DESINGEL MUZIEKTHEATER TRANSPARANT TONEELHUIS HANDELSBEURS LOUISA’S DAUGHTER LIESA VAN DER AA

CMYK

TONEELHUIS, MUZIEKTHEATER TRANSPARANT, DESINGEL, HANDELSBEURS & LOUISA’S DAUGHTER

concept, compositie LIESA VAN DER AA compositie 42 judges PETER SPAEPEN VOOR WAANCEL PODIUMKOOR BRUSSEL arrangementen LIESA VAN DER AA DIEDERIK DE COCK KATRIN LOHMANN JON BIRDSONG LAMBERT COLSON NATHAN WOUTERS HANNES D’HOINE EPHRAÏM CIELEN SJOERD BRUIL uitvoering LIESA VAN DER AA (viool, basviool) SJOERD BRUIL (gitaar) EPHRAÏM CIELEN (drums, elektronica) NATHAN WOUTERS (contrabas) HANNES D’HOINE (contrabas, elektronica) ARNE LEURENTOP (viool, gitaar, piano) JON BIRDSONG (cornetto, trompet, elektronica) LAMBERT COLSON (cornetto) KATRIN LOHMANN (klarinet, casio, orgel) CMYK

visueel ontwerp LIESA VAN DER AA HANGAAR GUY CASSIERS ANJA PERISIC AFREUX klankontwerp DIEDERIK DE COCK video HANGAAR (FREDERIK JASSOGNE EN BART MOENS) kostuum ANJA PERISIC lichtontwerp KEN HIOCO artistieke steun STEF AERTS coproductie deSingel International Arts Campus, Muziektheater Transparant, Toneelhuis, Handelsbeurs, Louisa’s Daughter, gesteund door de Vlaamse Gemeenschap en in samenwerking met Kaaitheater, Concertgebouw Brugge, Rotterdamse Schouwburg (NL)

Guy Cassiers en Liesa Van der Aa

WOTH

Liesa Van der Aa koestert vele talenten: in de Bourla zagen we haar aan het werk als componiste voor de muziektheaterproductie Van den vos, en als actrice in o.a. De man zonder eigenschappen van Guy Cassiers. Al die lijntjes komen nu samen in WOTH (The Weighing of the Heart). In deze productie zoekt Liesa Van der Aa zich een weg doorheen de morele chaos van onze veelstemmige wereld. Oordelen suizen aan hoge snelheid door het virtuele luchtruim, maar de stem die ooit de grens tussen goed en kwaad dicteerde, zwijgt voorgoed. Liesa Van der Aa verwoordt daarmee de nood van een generatie die wanhopig zoekt naar antwoorden en structuren tegen een achtergrond van voortdurende overdaad. Wat betekent dat, goed leven? Op welk kompas varen we? Voor WOTH zocht en vond Liesa inspiratie in een oud Egyptisch ritueel dat van een ontroerende eenvoud is: na de dood wordt eenieders hart afgewogen tegen de veer van de waarheid. Is het te zwaar, te licht of in evenwicht? Deze drie verhoudingen zal Van der Aa bezingen samen met acht andere muzikanten. Wat begint bij een persoonlijk verhaal, groeit uit tot de stem van een volk. Het Egyptische Boek der Doden vormt de visuele achtergrond voor een overdonderende muziekperformance. 04 – 06.12.14 DESINGEL 24.01.15 HANDELSBEURS 18.02.15 ROTTERDAMSE SCHOUWBURG 25.02.15 KAAITHEATER 10.04.15 CC HASSELT 15.04.15 CONCERTGEBOUW BRUGGE

ANTWERPEN GENT ROTTERDAM BRUSSEL HASSELT BRUGGE

EEN MUZIKALE TRIPTIEK

Liesa Van der Aa’s hoekige muziek balanceerde in vorig solowerk al tussen de eenzaamheid van haar stem en de bombast van haar viool, loops, effecten… Met deze ervaring op zak, aangevuld door live begeleiding van acht muzikanten, een compositie voor een 42-stemmig koor, versterkt door video en animatie op scène (van de hand van Hangaar, Guy Cassiers, Anja Perisic en Afreux) zet Van der Aa haar eerste eigen creatie neer.

CMYK

62 Foto: Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus

HET VERTREK VAN DE MIER HETPALEIS KUNSTZ TONEELHUIS GUY CASSIERS

CMYK

HETPALEIS, KUNSTZ, TONEELHUIS

“Niet ver van de rand van het bos stond het huis van de mier. De deur was open. De kamer was verlaten. Het bed was door elkaar, de deken lag half op de grond. De kast stond open en alle planken waren leeg. Er hing één oud omgekruld briefje aan de muur, waarop stond: ‘De mier, dat ben ik.’” Toon Tellegen

tekst TOON TELLEGEN regie GUY CASSIERS assistentie GREET VISSERS ABKE HARING met AMINATA DEMBA RANIA GAALOUL YVES-MARINA GNAHOUA MERYEM KILIÇ KHALID KOUJILI GUILIA MARINI JOVIAL MBENGA ADAMS MENSAH ZUKISA NANTE MURPHY LANDU NTOYA ADRIAN SACK IRINA SELEZNJOVA ELISABETH SEVERINO FERNANDEZ AICHA SVENSSON CMYK

MEDEYA YARHASAN team kunstZ GREET VISSERS MULANGA NKOLO ELINE VAN HOYE dramaturgie en regieassistentie ERWIN JANS HANNEKE REIZIGER JELTE VAN ROY kostuumontwerp en scenografie TIM VAN STEENBERGEN projectleider RAF PEETERS techniek HETPALEIS productie HETPALEIS KUNSTZ TONEELHUIS

Guy Cassiers

HET VERTREK VAN DE MIER

Wat gebeurt er met je als een geliefde vriend wegtrekt naar ‘de verte’, naar een vreemd land? Daarop focust Guy Cassiers in zijn enscenering voor HETPALEIS van Het vertrek van de mier, naar het gelijknamige boek van Toon Tellegen. Tellegen grijpt in Het vertrek van de mier (2009) terug naar een van zijn geliefkoosde thema’s: reizen, verlangen naar de verte, weggaan, missen en gemist worden. Als de mier besluit om voorgoed weg te trekken, blijven de andere dieren ontsteld achter. DI ZA ZO DI ZA ZO DI WO VR ZA ZO DI WO VR ZA ZO DI WO VR ZA ZO

23.12.14 20:00 HETPALEIS 27.12.14 15:00 HETPALEIS 28.12.14 15:00 HETPALEIS 30.12.14 15:00 HETPALEIS 03.01.15 15:00 HETPALEIS 04.01.15 15:00 HETPALEIS 06.01.15 13:30 HETPALEIS 07.01.15 15:00 HETPALEIS 09.01.15 13:30 HETPALEIS 10.01.15 15:00 HETPALEIS 11.01.15 15:00 HETPALEIS 13.01.15 13:30 HETPALEIS 14.01.15 15:00 HETPALEIS 16.01.15 13:30 HETPALEIS 17.01.15 15:00 HETPALEIS 18.01.15 15:00 HETPALEIS 20.01.15 13:30 HETPALEIS 21.01.15 15:00 HETPALEIS 23.01.15 13:30 HETPALEIS 24.01.15 15:00 HETPALEIS 25.01.15 15:00 HETPALEIS

ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN

In Cassiers’ enscenering wordt de schouwburg het grote dierenbos, op zijn beurt synoniem voor de verwarring waarin de dieren zich bevinden. En elk dier reageert zoals het gebekt is: de mus geeft les in vertrekken, de beer pikt het stukje taart in van de mier en bedenkt meteen dat alle taarten hem eigenlijk toekomen, de boktor moet het oplossen en brengt de oeros, holenbeer en dodo terug, maar niet de mier… De cast werd samengesteld door kunstZ, een sociaal-artistieke organisatie in Antwerpen, die acteurs en podiumkunstenaars van diverse origine ondersteunt en begeleidt richting theatersector. Voor iedereen vanaf 8 jaar.

ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN

CMYK

ADAMS MENSAH

MEDEYA YARHASAN

IRINA SELEZNJOVA

ADRIAN SACK

YVES-MARINA GNAHOUA

AICHA SVENSSON

GUILIA MARINI

AMINATA DEMBA

CMYK

JOVIAL MBENGA

ZUKISA NANTE

MERYEM KILIÇ

MURPHY LANDU NTOYA

RANIA GAALOUL

ELISABETH SEVERINO FERNANDEZ

KHALID KOUJILI

CMYK

70 p. 71

Foto Paul Verrept

p. 72 Foto Bart Meuleman zonder titel van Paul Neefs

p. 75 Foto Bart Meuleman

detail uit affiche Claus / Scribe van Maatschappij Discordia

p. 76 Foto Bart Meuleman

detail uit zonder titel van Dirk Broes

p. 78 Foto Bart Meuleman

detail uit zonder titel van RenĂŠ Heyvaert

p. 80 Foto Bart Meuleman

Rozenmond van Hans Faverey

p. 82 Foto Bart Meuleman

Detail uit Marie Madeleine avec la flamme fumante van

Georges de La Tour

SIRENE TONEELHUIS BART MEULEMAN

CMYK

TONEELHUIS

Bart Meuleman

SIRENE

Auteur en regisseur Bart Meuleman schakelt – voor even – van het grote werk naar het kleine: na de eerder grootschalige ensceneringen van Half elf zomeravond van Marguerite Duras en De verwondering van Hugo Claus, zoomt hij opnieuw in op één figuur op scène, zoals hij dat ook al deed met het magische De man in de mist. Een meisje, van op haar hoge stoel, leest hardop de gedachten en de verlangens van de man die haar bespiedt. Ze praat, ze lokt, ze verleidt, ze bezweert, ze troost. Zal hij weggaan, of komt hij toch bij haar binnen? Zes jaar na The Bult and the Beautiful maakt regisseur Bart Meuleman met Sirene opnieuw een voorstelling die de diepte peilt van de erotische fantasie. Een kleine filosofische reis waarin de stem de hoofdrol speelt, een stem die beurtelings spreekt en zingt, maar altijd vervoert.

tekst en regie BART MEULEMAN spel en zang FIEN MARIS productie TONEELHUIS CMYK

TONEELHUIS

BART MEULEMAN OVER DE SCHOONHEID VAN VERMEER, DE ONMOGELIJKHEID VAN DVD’S EN DE VROUW

Interview met BART MEULEMAN

Dichter, essayist en Toneelhuistheatermaker Bart Meuleman gaat op zoek naar de schoonheid, al vindt hij die in het theater minder dan in de poëzie. Wat is de schoonheid van een gedicht, van Caravaggio, van de natuur en van het lichaam? En waarom is schoonheid zo belangrijk? “Ik voel mij aangeroepen door iets dat van ver komt. Ik geef er gehoor aan en ik wil graag komen.” In Humo noemde je Rozen mond van de Nederlandse dichter Hans Faverey onlangs het mooiste gedicht. Waarom is dat gedicht mooi?

door BERT BULTINCK

BART “Het is een gedicht dat volmaakt aanvoelt, al kan ik eigenlijk niet zeggen waarover het gaat. Gaat het over een meisje dat in bad zit? Ik denk dat het een meisje is, maar ik ben daar niet honderd procent zeker van. Misschien is het een droomwezen dat iets doet dat eeuwig zou kunnen duren. In de praktijk niet, want het gaat over iemand die de mengkranen heeft opengezet en water laat stromen. Vroeg of laat loopt het bad over. Misschien zou alles onder kunnen lopen, zou de hele wereld kunnen overstromen. Het gedicht laat je in het ijle kijken. Het brengt je in trance.”

Wat is die trance? BART “Het brengt je in een wereld binnen die je leeg maakt, doordat het gedicht je vasthoudt. Het maakt je denken breed. Het bevrijdt je van veel, maar het is niet zonder beeld, zonder voorwerp, zonder fictie. Het heeft dus niets met zen te maken. Het beeld trekt je langzaam naar zich toe en houdt je op een heel zachte manier vast. Tegelijk is het beeld zelf heel belangrijk. In Rozenmond is het beeld prachtig: een meisjesachtig droomwezentje of een droomachtig meisjeswezen dat in een bad de mengkranen heeft aangezet, met de juiste temperatuur, dat is prachtig om

CMYK

Bart Meuleman voor je te zien. Het is genot, maar de vervulling is natuurlijk niet compleet, want anders zou het stoppen. Het gedicht houdt iets in stand. Op een prettige manier is er een tekort. Er is iets van een afstand of een gemis dat blijft.” Maar dat gemis schrijnt niet? “Schrijnen is een te groot woord. Het gedicht doet je inademen, maar quasi niet uitademen. Zo blijf je zitten kijken naar iets waar je niet helemaal bij kunt en dat je daarom ook niet helemaal begrijpt. Het is iets dat je op een zachte manier vasthoudt. En je op een zachte manier op afstand houdt.” BART

Maakt het uit of het een gedicht of een schilderij is? BART “Een beeld kan je strikt genomen beter vasthouden dan een gedicht, omdat een gedicht een duur heeft en een beeld niet. Maar een gedicht kan je wel in een loop zetten. Het is die lus die mij heel erg aantrekt in Rozenmond. Er wordt wel vaker gezegd dat Faverey dat doet, maar in dit gedicht vind ik dat eigenlijk volmaakt. Het is een soort van perpetuum mobile.”

Als je toneel maakt, wil je dan ook beelden maken die mooi zijn? BART “Ik ben daarmee bezig. Niet obsessief, omdat ik daarvoor waarschijnlijk in het verkeerde medium zit. Toneel gaat alle kanten op. Het is heel erg dooraderd, het bestaat bij gratie van mensen op een podium. Met een gedicht of een beeld kan je op een veel zuiverdere, consequentere of radicalere manier schoonheid maken. Wel is het zo dat ik er in sommige voorstellingen meer mee bezig ben dan in andere. Nog het meest in mijn tweede Gilliams-voorstelling, De man in de mist, met Mark Verstraete en twee baritonsaxofonisten (Bertel Schollaert en Eva Vermeiren). Dat is bij uitstek een voorstelling om in trance te kunnen geraken, met weinig afleiding. Daar ben ik het verste gegaan: Mark bewoog niet, enkel met zijn handen, soms.”

Als theater minder zuivere kansen geeft aan de schoonheid, dan lijkt het alsof er een rangorde van de kunsten bestaat? BART

“Er is een rangorde.” Is het hoogste dan de muziek?

SIRENE BART “Ik ben muziek soms heel erg beu, ook al ben ik er heel mijn leven mee bezig geweest. Het heeft met een soort van verzadiging te maken: weer maar eens een cd opzetten, dat is iets heel banaals. Bij dvd’s is dat nog erger: ik kan dat eigenlijk bijna niet, zo’n schijfje insteken. Er is niets wat mij daartoe prikkelt. Ik kom weinig in de cinema, maar naar de cinema gaan doet mij opleven, inademen. Ik kan er zeer van genieten om naar een tentoonstelling gaan. Ik kan daar ver voor reizen, soms het vliegtuig nemen. Ik maak me dan op om te gaan kijken. Het is een gebeurtenis.”

een immense geschiedenis heeft, met prachtige voorbeelden, kapot. Ik zal er dan maar snel aan toevoegen dat die toestellen ook een andere soort schoonheid genereren.” Het is met tegenzin dat je het zegt? BART “Die andere schoonheid interesseert me minder.”

De schoonheid van een dvdserie als Breaking Bad is niets voor jou?

BART “Ik heb nog maar heel weinig series gezien op dvd. Breaking Bad heb BREAKING BAD ik gezien, maar mooi vind ik dat niet. Het is een indrukwekkende serie, die ik als Wat is er zo lastig aan dvd’s? een verslaafde heb gevolgd, weliswaar nooit meer dan één aflevering per dag. Maar ik denk er eigenlijk nooit meer aan BART “Ik heb een weerzin tegen terug. Ik merk dat ik kijk in functie van de dvd’s omdat ik dan iets voor mezelf programmeer. Ik ben het gewoon geraakt voortgang, op weg naar het einde. Dat om weg te zappen, of te gaan plassen of is heel anders bij de films die voor mij bijzonder waren. Die films leven in mij. chips te eten. Dat heeft met het toestel Ik kan me niet voorstellen dat er iets in te maken en met de gewoonten die dat Breaking Bad is waarover je het oneens toestel heeft geïnduceerd. Televisie kunt zijn. Dat heeft alles te maken met heeft voor mij heel veel kapotgemaakt: het medium televisie, met een dvd het wìllen kijken. Het toestel heeft insteken. Een lelijk woord, trouwens, dat hulpstukken die maken dat het kijken en ‘insteken’: het doet me denken aan een pil willen gaan kijken, het langer aandacht slikken. Ik vind de nerveuze aandrang om hebben voor iets, helemaal verbrokkeld is. Tv heeft het kijken kapotgebroken voor weer eens een nieuwe aflevering te willen zien iets helemaal anders dan je opmaken mij. En met muziek op cd’s begint dat om naar een film te gaan kijken.” ook. Het andere uiterste is het vliegtuig nemen om naar Caravaggio te gaan Omdat het een inspanning kijken in Rome.” kost, in tegenstelling tot die druk op de Ligt het aan het toestel? Wie afstandsbediening? wil kan heel mooie dingen op tv zien. Zit de zwakheid dan niet bij de wegzappende tvBART “Ik moet daar naartoe, want kijker? het komt niet naar mij. Mohammed moet zelf naar de berg gaan. Ik word dus niet bevestigd in mijn inertie en mijn luiheid. BART “Natuurlijk. Een mobiele Naar de film gaan, of naar Caravaggio in telefoon is in zekere zin ook een mooie Rome, dat vraagt iets van mij. Ik voel mij uitvinding. Maar het heeft iets vreselijks aangeroepen door iets dat van ver komt. met ons gedaan. De mens is zwak, maar Ik geef gehoor aan dat roepen en ik wil die rotdingen spelen daar heel de tijd graag komen. Voor een schilderij staan op in. Het vreselijke aan een telefoon van Caravaggio: dat doet je je eigen is dat we permanent bereikbaar zijn, lichaam gewaarworden. Het doet je de dat we neurotisch toegeven aan die verhouding tussen je eigen lichaam, en bereikbaarheid. Dat is bij mij niet anders: je koopt een toestel om te kunnen bellen dus je eigen leven, en dat werk voelen: hoe is dit mogelijk? Hoe heeft dit kunnen wanneer het nodig is. Maar voor je het weet is dat toestel met jou bezig in plaats zijn? Je wordt geconfronteerd met iets van omgekeerd. Ik ken ze wel, de mensen dat, gemeten aan je eigen maat, zeer die daar op een strikte manier willen mee groot is. Caravaggio is onaantastbaar omgaan. Maar ook dat wordt karikaturaal als een van de grote genieën van de na een tijd. Je kan er niet onderuit.” westerse kunst: het begin van de Maken die toestellen de psychologie en de individualiteit in de schoonheid kapot? kunst, een tijdgenoot van Shakespeare. Je voelt heel erg dat die twee BART “Ze maken een bepaald gelijkaardige dingen op het spoor zijn: soort schoonheid, een schoonheid die

CMYK

TONEELHUIS

86 de psyche. Gelaatsuitdrukkingen vòòr Caravaggio, voor het einde van de 16de eeuw, zijn star, of met een heldere betekenis. Bij Caravaggio worden ze troebel, heel erg geladen, complex, net als bij Shakespeare. Er moet in die tijd iets in de lucht gehangen hebben. Ze zagen hetzelfde op hetzelfde moment.” AFSTRAFFING Wat met de schoonheid van de natuur? Heeft de schoonheid van een schilderij iets te maken met de lucht boven de Westerschelde, die soms ook poëtisch genoemd wordt? BART “Het schilderij is gemaakt, het andere is de intieme waarneming van de speling van natuurelementen. Kunst verbind ik in een of ander stadium altijd met het individu of het collectief dat erachter zit. Ik zie kunst zelden los van de maker ervan. Kunst is een poging om iets te bewerkstelligen. Dat kan je van het zonlicht boven de Westerschelde niet zeggen. Kunst kan met wetenschap te maken hebben, met godsdienst of met oorlog: kunst is altijd van een bepaalde tijd. Sommige mensen hebben iets gevoeld, iets opgesnoven, en kunnen er iets mee doen.”

De schoonheid van een kunstwerk kan de tijd niet overstijgen? BART “Er is altijd een stadium waarin ik aan de maker denk. Dat betekent dat er ook andere stadia zijn, waarin dat niet zo is. Bovendien kan ik de maker ook opnieuw vergeten nadat ik eraan gedacht heb. Nog niet zo heel lang geleden heb ik een echte Vermeer gezien. Ik was werkelijk gechoqueerd.”

Gechoqueerd? “Door de hooghartigheid die van de perfectie uitging. Er is geen millimeter verf te veel: alles was van de eerste keer juist, perfect in zijn afstraling. Het zijn kleine doeken, maar ze hebben een ongelofelijk brede radius. Het zijn vluchtpunten, bijna als een spot. Klein werk dat gigantisch veel verlicht. Ik vond het zo perfect dat ik mij spontaan de schilder verbeeld: voor de perfectie was er waarschijnlijk de drang naar perfectie. En dan kan ik niet anders dan de hooghartigheid zien waarmee de perfectie werd nagestreefd. Er sprak uit die werken een enorme dedain voor alles wat ernaast stond. Een kantklossertje, BART

CMYK

een heel bescheiden schepseltje, dat zo perfect wordt neergezet: dat voelt alsof de kunstenaar bij zichzelf dacht dat hij alles – alles – naar de kroon stak. Ik voelde de superioriteit.” Er is de schoonheid van Vermeer, de schoonheid van de Westerschelde, maar er is ook de schoonheid van een vrouw. Heeft de schoonheid van een vrouw iets te maken met de schoonheid van een schilderij? BART (Lange stilte) “Het is alleszins een feit dat je moeilijk voor een vrouw kunt gaan staan en haar een kwartier aangapen. Of ze nu bloot is of niet.”

Ook als je niet gezien wordt? BART “Dat maakt je tot voyeur. In de kunst ben ik graag voyeur. Ik word niet graag uit mijn stoel getrokken. Dan ga ik weg. Een van de bijzondere dingen aan theater is dat je heel lang naar mensen kunt kijken, naar vrouwen dus ook. Dat is er een van de meest aantrekkelijke kanten van: ongestoord kunnen kijken naar hoe iemand beweegt, hoe hij spreekt, naar het lichaam van de persoon. De schoonheid van de vrouw zit in de andersheid van het lichaam. In het verschil. We kunnen anatomisch worden nu, maar voor mij zijn vrouwen aantrekkelijk door de combinatie van het vermoeden van zachte en ronde vormen die toch tamelijk streng op hun plaats gehouden worden. Daar zit de schoonheid van de vrouw.”

Op hun plaats gehouden worden? BART “Nu kom ik op gevaarlijk terrein: door een zekere graad van jeugdigheid.”

Waarom is het zo belangrijk dat de dingen op hun plaats gehouden worden? BART “Waarschijnlijk omdat het wijst op jeugdigheid, vitaliteit, seksuele activiteit, wat niet wil zeggen dat we het niet over iemand van vijftig kunnen hebben. Het wijst op alles wat niet met verval te maken heeft, het verval waar we allemaal naar op weg zijn. Het probleem met een mooie vrouw is dat een vrouw terugkijkt. Dat heb je niet met een schilderij. En met de Schelde ook niet, eigenlijk.”

Een beetje zoals met theater:

een acteur kan je aankijken? BART “Dat is mogelijk in theater, maar het is niet wat je wenst als je in de zaal zit. Als er in de zaal geblikt wordt, is dat meestal naar de anonieme toeschouwer.”

Is het terugkijken van de vrouw deel van de schoonheid? BART “In het allerbeste geval wel, ja. Maar het kan ook een soort van afstraffing zijn. Dat je terug in je mand gejaagd wordt. Het toeval wil dat ik nu een voorstelling ga maken over een jonge vrouw die bekeken wordt – ze zit op een kruk achter een raam – en terugkijkt. Ze praat ook, en wat ze zegt klinkt bezwerend. Ik vind het moeilijk om de schoonheid van vrouwen te vergelijken met die van kunst. Ik kan me voorstellen dat ik lijdend ga slapen vanwege een vrouw, maar ik ben nog nooit lijdend gaan slapen vanwege een schilderij.”

Heeft kunst je nooit beangstigd? BART “Toch wel. Bebuquin van Carl Einstein of Watt van Samuel Beckett hebben me angst aangejaagd. In Watt, bijvoorbeeld, las ik dingen die bij wijze van spreken mijn verstand spleten: een volslagen disharmonie. Iets lezen dat op een verhaal lijkt, dat je vooruit drijft, maar dat je toch niet kan lezen. Dat bracht mij bijna in paniek. Maar dat zijn tamelijk zeldzame ervaringen. Bovendien gaan de ervaringen van kunstwerken die je uit je hengsels lichten vaak samen met een groot genot. Het genot van uit je eigen baan geslingerd te worden: voelen hoe je afwijkt van de vertrouwde weg. Zulke ervaringen waren meestal erg genotvol. Voelen dat men je ergens brengt waar je nog niet bent geweest, met name binnen die voorstellingen of ervaringen die heel erg hun eigen regels opleggen, wars van alles wat je voordien kende. Bij Kafka heb ik dat ook, vooral de Kafka van Amerika. Dat werk heeft iets beangstigends zoals griezelverhalen iets beangstigends hebben: je voelt dat je ergens wordt heen getrokken, naar dingen die je willen imponeren. Maar het kan ook heel warm zijn als je bang gemaakt wordt door dingen die je niet kent, door griezel. Neem de eerste twintig minuten van Lost Highway van David Lynch, wanneer de eerste hoofdfiguur in zijn eigen huis verdwijnt in een zwart vlak. Toen ik dat zag, was ik écht bang. Dat was op het randje van wat ik wil zien. Ik was bang van het verdwijnen in het zwart.

Bart Meuleman Er was geen enkel houvast meer in die scène.” ALLES IS VERDACHT Het schone dat beangstigt, daarmee zitten we een eind weg van de Plato’s klassieke drie-eenheid van het schone, het goede en het ware. Valt er nog iets te doen met die drieeenheid? “Voor mij is er geen eenheid tussen het schone, het ware en het goede. Mijn eerste reactie op die drieeenheid is: absolute verveling. Er zijn heel veel posters die het schone, het ware en het goede voorstellen. Ik heb er geen enkele van. Maar het kan wel interessant zijn om die drie begrippen tegen elkaar op te zetten en te zien waar ze botsen of juist niet.” BART

In De Smerige Trilogie, je theaterdrieluik met De Zweep, leken het mooie en het ware wel samen te komen. BART “Ik denk dat De Smerige Trilogie een zeldzaam voorbeeld is van het samenvallen van het goede, het schone en het ware (lacht). Mark Verstraete, Herwig Ilegems en ik hebben alle drie iets van onze persoonlijke levens geïnvesteerd in die voorstellingen. Persoonlijke ervaringen waar we goud uit wilden kloppen. Maar wij hebben De Smerige Trilogie niet alleen gemaakt om een lelijke, benepen, benauwende wereld te tonen. Het ging daar ook om de muzikaliteit van de taal: die hield alles samen. Toen ik de eerste dag op de kunstopleiding in het Rits zat, pas achttien, hoorde ik allerlei patattentalen door elkaar. Vanaf de eerste dag ben ik dan, zo goed als ik kon, een soort van gekuist Nederlands beginnen spreken. Dat ging me redelijk goed af, maar het is pas jaren later dat je beseft wat voor muziek je eigen, eerste taal is. Het goede van die trilogie zat in de louterende werking. Mensen kwamen tamelijk bevrijd buiten. Alle poriën werden opengezet, alle spieren waren ontspannen. Er mocht heel veel in die voorstellingen. Er kwamen ook vijftigen zestigplussers uit Turnhout kijken, niet het gemakkelijkste publiek, zou je kunnen denken. Maar die pisten in hun broek van het lachen. In de eerste voorstelling, Er hangt zwart in de lucht, zat er porno. Er werd ook getoond wat mannen denken en doen als ze alleen zijn in een groezelige kelder, dat soort fantasieën.

SIRENE Maar die oudere vrouwen vonden dat dus doorgaans geweldig. Zij denken: ik ken dat allemaal wel, ik ken dat nog van vroeger. Ik kijk er nu op terug en dat is eigenlijk heel geestig. Voor een aantal oudere mensen heeft die voorstelling dat kunnen losmaken: het goede. Met De Zweep maakten we eigenlijk een wondere wereld.” De schoonheid van een wondere, alledaagse wereld? BART “Dat is een van de sterke punten van David Lynch. Hij draait letterlijk de onderkant van een steen om: je ziet de oorwurmen kruipen. Hij is achter die lieflijke liedjes van de jaren vijftig gaan kijken. Lynch heeft alles verdacht gemaakt. En alles ìs waarschijnlijk ook verdacht. Het kan overal zitten, bij je buurman met zijn mooie garage en zijn bloemetjes.”

Dat klinkt bijna paranoïde. BART

“Zeker.” Is dat wat goede kunst doet: de toeschouwer paranoïde maken?

BART “Zelf zou ik willen opschuiven naar een wat grotere rust. Het helpt niet om heel de tijd paranoïde te zijn.”

Moet kunst helpen? BART “Ja. Het is waarschijnlijk de schoonheid die helpt. Omdat ze ons, voor zolang ze duurt, verzoent.”

Verzoent waarmee? BART

“Verzoent. Punt.” Hoe?

BART “Door ons op een zachte manier heel even vast te houden.”

CMYK

TONEELHUIS

FIEN MARIS

CMYK

BART MEULEMAN

Bart Meuleman WO 07.01.15 20:00 BOURLA DO 08.01.15 20:00 BOURLA VR 09.01.15 20:00 BOURLA ZA 10.01.15 20:00 BOURLA ZO 11.01.15 15:00 BOURLA WO 14.01.15 THEATER AAN HET VRIJTHOF DO 15.01.15 KUNSTENCENTRUM VOORUIT VR 16.01.15 KUNSTENCENTRUM VOORUIT ZA 17.01.15 KUNSTENCENTRUM VOORUIT DI 20.01.15 CULTUURCENTRUM WO 21.01.15 STUK DO 22.01.15 STUK VR 23.01.15 KAAITHEATER ZA 24.01.15 KAAITHEATER WO 28.01.15 TONEELSCHUUR DO 29.01.15 TONEELSCHUUR VR 30.01.15 DE BRAKKE GROND ZA 31.01.15 DE BRAKKE GROND DI 03.02.15 CC MAASMECHELEN WO 04.02.15 SCHOUWBURG DI 10.02.15 C-MINE WO 11.02.15 CC DE WERFT

SIRENE ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN MAASTRICHT GENT GENT GENT BRUGGE LEUVEN LEUVEN BRUSSEL BRUSSEL HAARLEM HAARLEM AMSTERDAM AMSTERDAM MAASMECHELEN KORTRIJK GENK GEEL

CMYK

90 Foto’s: Abke Haring

UNISONO TONEELHUIS ABKE HARING

CMYK

TONEELHUIS

“Als ik eigen voorstellingen maak, vind ik dat het meest gezegd wordt in stilte. In de stilte kan je zoveel doen: hoe kijk je elkaar aan, waar sta je, ben je ver, ben je dichtbij? Ben je zeker, ben je onzeker? Daar ligt het voor mij. Maar omdat ik heel veel dingen wil vertellen en daarvoor het woord gebruik, heb ik een probleem. Want woorden hebben een kleur, een verleden, ieder heeft er een ander beeld bij, etc. Eigenlijk zou ik veel liever beelden maken of bewegingen, en toch zijn het steeds weer de woorden die komen. Bovendien zijn er veel te veel woorden en er is veel te veel wat ik wil vertellen, namelijk gevoelens, momenten, gedachten, adempauzes, een heel hoofd vol…” Abke Haring

WO DO VR ZA

CMYK

04.03.15 20:00 LEOPOLDSTRAAT 05.03.15 20:00 LEOPOLDSTRAAT 06.03.15 20:00 LEOPOLDSTRAAT 07.03.15 20:00 LEOPOLDSTRAAT

31A

ANTWERPEN

31A

ANTWERPEN

31A

ANTWERPEN

31A

ANTWERPEN

Abke Haring

UNISONO

Abke Haring is theatermaker en actrice. Ze schrijft teksten, regisseert ze, en speelt er ook in: Nageslachtsfarce/ genocide, Kortstond, HOOP, Linoleum/ speed, HOUT, FLOU, TRAINER… Het zijn stuk voor stuk markante producties gebleken: heftig, controversieel maar alleszins van een niets ontziende eerlijkheid. Inmiddels heeft Abke Haring ook als actrice een aantal indrukwekkende rollen op haar naam staan, de meest recente als Hamlet in Hamlet vs Hamlet, in een regie van Guy Cassiers. Haar intense présence op scène maakt van haar een bijzondere verschijning in het theaterlandschap. Nu creëert ze een nieuwe solo, UNISONO. “Ik heb enorm veel zin om opnieuw klein te werken, en alleen. Ik ben benieuwd wat dat met me doet, na een grote productie als Hamlet vs Hamlet. Ik denk dat het zal gaan over eenzaamheid. Unisono. Vele stemmen die samen één klank vormen. Dat is voor mij ook: verschillende mensen die hetzelfde voelen of meemaken.”

van en met ABKE HARING productie TONEELHUIS CMYK

100

CMYK

TONEELHUIS

102

ACHTER

ELK WOORD SCHUILT EEN WERELD

Interview met ABKE HARING

door DAVID CORNILLE

Het is eind februari 2014 wanneer ik Abke Haring voor dit gesprek ontmoet. Ze is de laatste tijd bijna uitsluitend bezig met de nakende première van Hamlet vs Hamlet. Haring vs Haring ook, want het werk vergt veel. De hoofdrol in de klassieker der klassiekers, veel tekst voor de kiezen en intensieve repetities. Maar klagen doet ze nooit. De intensiteit is vermoeiend, maar stelt haar ook op scherp. De eerste doorloop is goed gegaan, en dat doet haar zichtbaar deugd. Tussen de bedrijven door praten we over haar werk als maker, schrijver en regisseur naar aanleiding van haar nieuwe solo UNISONO. In het seizoen 2013-2014 presenteerde ze TRAINER, een stuk met zes performers voor de grote zaal. TRAINER eindigde met een overgangsritueel, in tekst, in dans, in beeld. Een man daalt van een trapladder neer als een deus ex machina die iemand komt halen. Of misschien beter: iemand komt helpen om weg te gaan. De tekst is de alleenspraak van een langgerekt afscheid, hij laveert tussen biecht en gebed. Iemands laatste woorden, aan de vooravond van een nieuwe fase. Het eind van het stuk is heel ambigu: in hoe het zich voltrekt, zag ik ook een vorm van euthanasie. Het bekende ‘weggaan is een beetje sterven’ doorgetrokken tot ‘weggaan is een beetje jezelf opofferen’. Maar dat is een persoonlijke interpretatie. Laten we het een ‘open einde’ noemen. Zoals steeds is het werk van Abke Haring niet voor één gat te vangen. Het is altijd radicaal, maar nooit eenduidig. Je maakt intussen zo’n tien jaar eigen stukken: bijna allemaal zelfgeschreven teksten, die je zelf regisseert, en waarin je ook bijna altijd speelt. Wat zie jij als belangrijkste evolutie? ABKE “Moeilijke vraag. Wat is evolutie? Wat is groei? Wat komt door wat je zelf doet, wat door wat de wereld met je doet? Er is zeker een groot verschil tussen hoe ik toen in de wereld stond en hoe nu. Toen ik begon, ging

CMYK

alles meer rechtdoor, en sneller: ik greep alle kansen die ik kreeg en worstelde me overal doorheen. Nu kan ik vaker stilstaan en terugdenken en me afvragen wat ik precies wil, hoe ik dat best aanpak en wat daar de juiste omstandigheden voor zijn. Zowel in mijn werk als in mijn leven, dat hangt samen. Op Studio Herman Teirlinck werd ons altijd geleerd: ‘Het enige wat je hebt, dat ben jij zelf. Dat kun je niet negeren. Wees daar trouw aan.’ Ik ben blij dat ik dat gedaan heb. Het heeft me vertrouwen gegeven.” De thematiek van je werk lijkt me wel ruimer geworden, maar niet wezenlijk veranderd. Het blijven dezelfde knopen: de relatie tussen individu en groep; de zoektocht naar geborgenheid in een relatie, een gezin, of een andere gemeenschap; de rol van seksualiteit; het leren je kwetsuren ten goede aan te wenden. Het gaat over liefde, pijn, hoop en een dierlijke overlevingsdrang, ondanks jezelf, ondanks alles. Je hebt ook wel eens het commentaar gekregen dat het altijd over hetzelfde gaat. ABKE “Dat klopt allemaal, ja. Ik heb er inderdaad ook kritiek op gehad, wat me heeft doen twijfelen. Moet ik het over iets anders gaan hebben? Hoort dat zo? Gelukkig hebben genoeg mensen tegen me gezegd dat ik aan een ‘oeuvre’ werk, en dat het goed is, dat het mag. Je hoeft niet telkens een ander boek te schrijven of een ander stripfiguur te bedenken. Toen ik FLOU ging maken, was het wel een heel bewuste keuze om het over de liefde tussen een man en een vrouw te hebben. Al gaat het natuurlijk altijd wel over liefde, moeder-kind-vader, dat gaat ook over liefde. Maar FLOU was toch anders. En TRAINER ook.”

De tekst van TRAINER bestaat uit twee delen: het eerste is een soort groepsgesprek dat vooral gaat over dagelijkse feiten

Abke Haring en bezigheden, in veelal korte, spitse zinnen die heen en weer schieten. Het tweede deel is een lange monoloog, een afronding, een afscheid. Het viel me op dat de recensies over TRAINER vooral de vorm en het geheel roemden, maar geen greep kregen op de monoloog, die ‘flou’ en ‘ijl’ werd genoemd. Je maakt in de voorstelling een gewaagde regiekeuze, door naast zo’n fragiele tekst al die andere elementen in te zetten: veel beweging, de muziek, de ‘deus ex machina’… Je daagt het publiek uit om met veel dingen simultaan te dealen, waar je in vorig werk de tekst meer isoleerde.

UNISONO mezelf moet kijken. Toon me niet gewoon hoe de dingen zijn, maar laat me meer zien, de achterkant van iets.”

geschreven, die was zo goed als klaar voor de start van de repetities. De andere acteurs vroegen in het begin wel eens waar hun tekst bleef, maar die hield ik Ik wil even terugkomen op opzettelijk achter. Voor mij waren de het belang van beweging. bewegingen, de verhoudingen en de Dat is in al je werk erg monoloog het belangrijkst. En ook stilte. aanwezig, vroeger verstild en Staan. Ze vroegen soms naar meer gebald, in TRAINER expliciet context of een groter kader en dan zei ik en dansant, en bovendien bijvoorbeeld: “Het is één systeem, en het met een grotere groep op gaat over een inzicht. Wij, de groep op scène. Is dat iets waar je in scène, zijn dat systeem, en daardoor kan de toekomst verder op wil Misha er uit loskomen.” werken – je nieuwe solo even Later zijn we er de andere buiten beschouwing gelaten? tekst gaan bijhalen. Die had ik al wel, maar dat waren een soort absurde lulteksten. Ik heb uiteindelijk mijn hele ABKE “Zeker. Ik heb een grote prullenbak leeggekieperd en we hebben behoefte aan beelden maken op een podium. Je kan zoveel mooie dingen doen enorm gelachen. In die berg bagger ben louter met verhoudingen tussen mensen! ik gaan schiften en dan heb ik de tekst nog bewerkt. Je merkt in zo’n fase dat Daar wil ik de komende jaren nog meer naar op zoek. In het nieuwe seizoen werk het voor een acteur veel makkelijker is om zich tegenover tekst te verhouden ik ook samen met Guy Cassiers aan dan tegenover beweging.” ABKE “De commentaren op TRAINER een coproductie met HETPALEIS rond werk van Toon Tellegen. Guy heeft me zijn best hard aangekomen. Jij noemt Je volgende werk, UNISONO, gevraagd om daar mee voor te zitten en het veel, anderen vonden net dat er wordt weer kleinschaliger: mee beelden te maken met die groep weinig gebeurde. Ik heb er heel bewust een solo die je zelf speelt in mensen, daar kijk ik erg naar uit. voor gekozen om het zo op te bouwen. een kleine zaal. Dat zie ik trouwens zelf als Misschien is het moeilijk voor mensen een grote evolutie: vroeger was ik vooral om een stap te zetten in hun manier van bezig met dingen maken in m’n eentje. kijken. Achteraf denk ik dat het ook met ABKE “Ik heb enorm veel zin om Met ouder worden, durf je ook luider je de grote zaal te maken had. Als je met opnieuw zo klein te werken, en alleen. mening te zeggen. Als dan niet iedereen zo’n stuk een grote zaal ingaat, kom je in Opnieuw een soort eindejaarssolo zoals je neersabelt, put je daar kracht uit voor een ander vaarwater terecht dan in een op school… Het sluit ook aan bij wat ik in kleinere zaal. Het krijgt andere accenten, de toekomst. Ik durf nu als regisseur te New York vaak zie, hoe mensen met een zeggen: ‘Nee, stil blijven staan, één, twee, minimaal budget dingen maken. Ik ben en er is meer afstand. Misschien kwam drie en draaien! Ja, mensen, het lijkt dat de beleving van de voorstelling niet benieuwd wat dat met me doet, ook na misschien raar, maar gewoon doen!’ ten goede. een grote productie als Hamlet vs Hamlet. Dat merkte ik ook in Ik wilde met TRAINER ook op Misschien wordt het wel een voorstelling TRAINER. De repetitieperiode begon zoek gaan naar een taal om beweging zonder tekst. Of met een gitaar. Of in het zonder Misha, die kwam er pas later te benoemen en een choreografie plat Utrechts. (lacht) bij. Maar ik wilde wel aan de slag met te ontwikkelen, dat was een grote Ik denk dat het zal gaan over het bewegingsmateriaal dat ik had ontdekkingstocht. Misha (Downey, eenzaamheid. Unisono. Vele stemmen die ontwikkeld. Ik had een manier bedacht danser, n.v.d.r.) was vooral bezig met de samen één klank vormen. Dat is voor mij schoonheid van een beweging. Het kostte om die bewegingen te benoemen. ook: verschillende mensen die hetzelfde Weet ik veel! Zo had ik Biscuit, dat was me veel tijd om hem uit te leggen dat ik voelen of meemaken. Maar ik kan ik er nu een rechthoek. Triangel, een driehoek niet op zoek ben naar schoonheid, maar nog niet veel over zeggen.” natuurlijk. Speedboot, een iets langer meer naar eerlijkheid, ergens zijn, in het moment. Zo’n gesprek werkt heel anders ding. En Hoefijzer. Enzovoort, en zo Je vernoemt net New York, de aan de slag. Hoe gaan we van Triangel met een danser dan met een acteur. stad waar je ook heen trekt naar Speedboot? ‘Onthou je plek, één, Je hebt er ook andere woorden voor om UNISONO te gaan maken. twee, en wisselen. Opnieuw. Omdraaien. nodig. Na een tijd begrepen we elkaar. Heb je dat nodig, weggaan? Spiegelbeeld.’ Dan hetzelfde patroon, Misha was er ook blij mee, want voor maar met de gezichten naar elkaar. Zo hem was dat nieuw. Ik wil dat iemand ABKE “Mijn middelbare school heb zijn we gaan puzzelen. Dat was een heel op scène toont wat hij voelt, niet dat hij ik niet afgemaakt. Ik was ongelukkig leuke zoektocht, zowel voor mij als voor iets uitbeeldt. Voor mij is integer zijn het en vroeg me af wat ik met m’n leven belangrijkste bij het spelen. Open durven de acteurs. Toen Misha bij de groep moest doen, wat me gelukkig zou kwam, pikte hij meteen in. Daar werd ik zijn, en dus ook kwetsbaar maken. Amsterdam, daar wilde ik heen. zo gelukkig van: het besef dat het een Dat geldt ook voor hoe ik ik vond met waanzinnige mazzel een helder systeem bleek dat hij kon volgen dingen maak en hoe ik naar dingen kijk. appartement en ik ging in een café Waarom zou je in godsnaam kunst maken en waar hij mee in kon stappen.” werken om rond te komen. Later wilde als het alleen maar blijft bij ironie of ik naar Antwerpen om te gaan studeren. Hoe verweef je daar dan sarcasme? Dat zie ik zo al genoeg in de Ik begon hier te werken en ik bleef. Toen tekst in? wereld. Ik snap wel waarom het nodig kan we met Luk Perceval Turista maakten, zijn, als middel omdat je iemand iets wil werkten we deels in Berlijn. De zomer vertellen. Maar geef me daarna alsjeblieft ABKE “Het gros ervan, de monoloog, daarna ben ik er een maand heen een klets in m’n gezicht! Zorg dat ik naar heb ik voor Ruud (Gielens, acteur, n.v.d.r.) gegaan, en sindsdien ben ik bijna geen

CMYK

TONEELHUIS

104 enkele zomer in Antwerpen gebleven. Er kwam ook iemand op mijn pad die me mee op reis nam en maakte dat ik andere plekken van de wereld zag. Ik heb altijd mijn gevoel gevolgd. Mijzelf ontheemden zit er in. Het voelt goed me los te maken.” En waarom nu New York? ABKE “Die stad is intussen een beetje een thuis geworden, al is ‘thuis’ een troebel ding. Maar als je telkens op een zelfde plek terugkomt, kom je er thuis. Dat is heel fijn, maar ook verwarrend. In New York heerst een heel andere vibe dan hier. Ik heb er ook gewerkt met Alec Duffy van Hoi Polloi (New Yorks theatergezelschap, n.v.d.r.). Die heeft er een eigen werken presentatieplek, wat heel uitzonderlijk is. Maar een stuk lezen gebeurt gewoon bij iemand thuis. Eten wordt gedeeld. Mensen leggen geld bijeen voor theatertickets, want niemand heeft veel geld, hoewel de meesten ook een andere job hebben. Het is bikkelhard om met kunst bezig te zijn. Dat levert een enorme drive op, en een enorme samenhorigheid. Je ziet in New York ook veel getalenteerde mensen die half werk maken omdat er te weinig geld en tijd en ruimte is om dingen te ontwikkelen. En meer algemeen is het natuurlijk vreselijk hoe slecht een mens daar verzorgd wordt. Maar wat me enorm aantrekt is de romantiek ervan. Dat heeft niets te maken met de mythe of met een American Dream, daar heb ik een hekel aan. Toen ik er de eerste keer kwam, had ik me voorgenomen om me er tegen te verzetten, om heel anti te zijn. Ik deed alsof ik het allemaal saai vond, alsof het me niks deed. (lacht) Maar ik was er eigenlijk wel door gebeten. Zien hoe die stad beweegt, hoe het licht er invalt, de stoom, het lawaai, de drukte… Dat zet al mijn poriën open, dat maakt me wakker, daar leer ik veel van. Het geeft me rust te merken dat ik ook daar iemand ben, voor mezelf. Zo ‘n stad herdefinieert ook je eigen identiteit. De laatste keer heb ik er iets heel moois meegemaakt. Ik ben sinds een tijd bezig met meditatie. Toen ik naar New York trok, vroeg ik aan de mensen van de school hier of ze me ginds een goeie plek konden aanraden. ‘Jazeker, hier is het adres, gewoon aanbellen, en zeg maar dat je van bij ons komt.’ Ik telefoneerde toch maar vooraf, kreeg een deurcode en moest maar langskomen. Die school bleek gehuisvest in een gigantisch gebouw in Manhattan, met heel veel deurbellen. Ik was de code vergeten, en er hing een briefje dat vroeg niet meer aan te bellen eens de meditatiesessie was begonnen. Ik was bijna te laat, raakte

CMYK

gestresseerd en wist niet wat ik moest doen. Toen iemand anders het gebouw binnenging, liep ik mee en kreeg ik vaag de weg uitgelegd. Uiteindelijk belandde ik voor een anonieme deur. Iemand deed fluisterend open, gaf me meteen een kleed en thee, leidde me binnen, en we begonnen. Alsof ik werd verwacht! Dat was heel bijzonder. Het voelde als thuiskomen. Pas achteraf vroegen ze wie ik was, wat ik in New York deed en zo.” Heeft theater voor jou met spiritualiteit te maken? ABKE “Spiritualiteit is natuurlijk een enorm bevuild begrip. Maar zoeken naar zin, naar iets hogers, dat is gewoon deel van wie ik ben. Ik ga er niet bewust naar op zoek. Spelen is voor mij wel een spirituele bezigheid. Zo’n Hamlet die een geest oproept: als je dat zonder geloof speelt, is het gelul. Het heeft te maken met een bepaalde geestestoestand, met energie, met concentratie. Theater maken is voor mij een vorm om iets te bespelen wat niet hier en nu is. Een ruimte tussen mensen. Dat is iets spiritueels. En daar geniet ik heel erg van. Theater als plek waar het niet alleen gaat over iets begrijpen met je verstand.”

Dat sluit aan bij het citaat over schoonheid dat ik je wilde voorleggen. Het kunsttijdschrift rekto:verso wijdde een nummer aan de betekenis van schoonheid in deze tijd. Gevraagd naar wat volgens hem het nut kan zijn van een schoonheidservaring, antwoordde Guy Cassiers: “Ze kan mij zintuiglijk doen openbloeien, terwijl ik me in onze maatschappij al te vaak gemanipuleerd voel. Een boek of een voorstelling creëert een ruimte waarin het zintuiglijke terug kan samenvallen met een inhoud.” ABKE “Wat mooi gezegd! Daar ben ik het helemaal mee eens.”

Jouw stukken lijken gesloten werelden, die buiten de tijd staan. Er worden veel dingen weggelaten, niet benoemd, niet gegeven: tijd, plaats, verhoudingen, dat soort aanknopingspunten ontbreekt. Net daardoor zuig je de aandacht en concentratie van een publiek enorm naar het podium en naar de performers. Het werkt heel dwingend. Hoe

Abke Haring ga je daar mee om in het schrijven? ABKE “Heel bewust. Ik vermijd bepalingen die afleiden van een essentie. In die zogenaamde lulteksten van TRAINER kwamen bijvoorbeeld veel namen van mensen of plekken of supermarkten voor. Eerst wilde ik ze er in laten staan, in een poging alles zo duidelijk mogelijk te zeggen. Genre: ‘Ben je al naar de Aldi geweest?’ Of concrete aanduidingen: ‘Als je op dat knopje links duwt, gebeurt daar dat…’ Maar op een gegeven moment moest het er allemaal uit. Er stond nog lange tijd de zin in ‘Ik heb nog een Viva liggen met een leuk fotoverhaal.’ Maar dat sprong er zó uit, het leek wel een vloek, dus die ‘Viva’ heb ik vervangen door ‘tijdschrift. ‘Tijdschrift’ of ‘Viva’, dat is heel anders. Het is ook als speler een heel ander gevoel om zo’n zin uit te spreken. Dan kom je weer uit bij de magie van woorden. Woorden zijn een kracht maar ook een handicap, omdat achter elk woord een wereld schuilt, zonder dat je er iets voor doet, en niet altijd de wereld die je wilt.”

UNISONO dat je ze hun eigen ding moet laten doen. Als ik speel, wil ik die vrijheid hebben, dus denk ik vaak dat anderen dat ook willen, maar ik kom er steeds meer achter dat sommige acteurs meer baat hebben bij veel input en een strakkere regie.” Nog even terug naar dat onbepaalde. Het komt ook terug in de foto’s die je maakt. Ook daar ontbreken vaak aanknopingspunten. Er zijn nooit mensen te zien, alleen anonieme gangen, wachtzalen, doorgangsruimtes, parkings waarvan je niet weet waar ze bijhoren…

ABKE “Grappig dat je dat zegt, het klopt wel. Het zijn vaak deuren, vage ruimtes, je kunt niet weten waar het is. Het affichebeeld voor UNISONO is een van mijn laatste foto’s: een lange gang met deuren. Ik hou het meest van foto’s zonder mensen: daar kun je binnen stappen, daar kun je zelf zijn. Ook als ze qua tijd erg bepaald zijn, neem nou een echt jarentachtigdecor; zolang er geen Bepaalt dat ook je mens op staat, kan ik er mezelf makkelijk bladspiegel? Je isoleert de in verplaatsen. woorden alleen of in kleine Ook in mijn stukken gebruik ik dingen woordgroepen, wat voor hele graag als een gegeven. Sommige korte regels zorgt. Is dat een dingen zijn zo monumentaal, dat ze niet manier om de ruimte achter veranderen, waar je ze ook neerzet. Een elk woord overzichtelijker aan Hema-rookworst, bijvoorbeeld. (lacht) Dat te gaan tijdens het schrijven? is een begrip, een ding op zichzelf. Zo zou ik willen dat mijn voorstellingen ook zijn. Waar je ze ook neerzet, wanneer ook, ABKE “Het heeft meer te maken met het blijft dat ene, uniforme ding. Het kan het respect dat ik voor de woorden heb. Dus geef ik ze maar een eigen regel. Soms overal zijn, en in ieder leven.” schrijf ik heel veel woorden achter elkaar, maar dat heeft dan met het ritme te maken, dat is dan een soort woordbubbel, een vloed, terwijl ik in andere stukken een heel strak ritme wil leggen.”

Je legt daardoor ook heel andere verbanden wanneer je je teksten leest. ABKE “Veel meer dubbele verbanden. Dat hebben acteurs ook wanneer ze die teksten moeten leren. Ze vragen me dan wel eens naar de schakels, of de boog van een bepaald stuk. Maar die zoektocht, daar gaat het om, daar wil ik hen net toe dwingen. Dat is leuk voor mij als schrijver, maar ook voor een acteur: je kan er enorm mee spelen.”

Ga je dat ritme ook sturen als je regisseert, of laat je acteurs daar net vrij in? ABKE “Ik vind sowieso dat je als regisseur je acteurs met rust moet laten,

CMYK

106 Foto’s: Mokhallad Rasem

OTHELLO TONEELHUIS MOKHALLAD RASEM

CMYK

108

TONEELHUIS

“Maagdelijkheid is nog steeds een belangrijk issue in de Arabische wereld. De vrouw moet maagd zijn als ze trouwt. Dat heeft te maken met een bepaald ideaal van vrouwelijke schoonheid en puurheid. En natuurlijk met de exclusieve bezitsdrang van de man: de vrouw is alleen van mij, niemand anders raakt haar aan. Dat is een zeer traditionele manier van denken, die nog steeds een enorme impact heeft. Het zit in het bloed. Het heeft te maken met heel duidelijke beelden van mannelijkheid en vrouwelijkheid die nog steeds functioneren en voor heel wat ellende en verdriet zorgen. Er bestaat intussen een hele industrie in de Arabische wereld om via een medische ingreep het maagdenvlies te herstellen.” Mokhallad Rasem

DO VR ZA ZO DI WO DO VR ZA WO DO ZA

CMYK

26.03.15 20:00 BOURLA 27.03.15 20:00 BOURLA 28.03.15 20:00 BOURLA 29.03.15 15:00 BOURLA 31.03.15 20:00 BOURLA 01.04.15 20:00 BOURLA 02.04.15 20:00 BOURLA 03.04.15 20:00 BOURLA 04.04.15 20:00 BOURLA 08.04.15 TONEELSCHUUR 09.04.15 30CC/SCHOUWBURG 11.04.15 KUNSTENCENTRUM VOORUIT

ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN HAARLEM LEUVEN GENT

Mokhallad Rasem

OTHELLO

Na Romeo en Julia en Hamlet buigt Mokhallad Rasem zich dit seizoen over nog een grote shakespeareaanse tragedie: Othello. De Moorse generaal Othello is verloofd met de mooie Desdemona. Er wordt echter met scepsis en nauwelijks verholen racisme op dit gemengde koppel gereageerd. Othelloâ&#x20AC;&#x2122;s reserveofficier Jago insinueert dat Desdemona overspel pleegt. Othello kan dit niet verkroppen en gedreven door een verblindende jaloezie doodt hij haar. Wanneer hij ontdekt dat hij belogen is, doodt hij ook zichzelf. Een tragedie over manipulatie, jaloezie en bedrog. Ook nu is het drama van Shakespeare het vertrekpunt van een eigenzinnige bewerking waarin de Arabische achtergrond van de regisseur mee opgenomen wordt. Centraal in deze bewerking staat een fenomeen dat in de westerse samenleving nog nauwelijks aandacht krijgt, maar dat in grote delen van de wereld, in het bijzonder in de islamitische wereld, nog een enorme impact heeft: de maagdelijkheid van de vrouw voor het huwelijk. Mokhallad Rasem groeide op in Irak en kent deze traditie en haar gewelddadige uitwassen van binnenuit.

tekst naar WILLIAM SHAKESPEARE bewerking MOKHALLAD RASEM ERWIN JANS productie TONEELHUIS CMYK

110

CMYK

TONEELHUIS

112

MOKHALLAD RASEM OVER DE DONKERE KANT VAN DE SCHOONHEID

Interview met MOKHALLAD RASEM

door ERWIN JANS

“Ik ga me in mijn bewerking concentreren op de driehoek Othello, Desdemona en Jago. Het is na Romeo en Julia en Hamlet en Ophelia eigenlijk het derde koppel dat ik ensceneer.” Mokhallad Rasem CMYK

Mokhallad Rasem Wanneer een intuïtief theatermaker als Mokhallad Rasem gevraagd wordt naar zijn visie op kunst en schoonheid, dan wikt hij zijn woorden: in zijn werk komt elke keuze, elk concept of idee veeleer voort uit een aanvoelen dan een overtuiging. Toch wist dramaturg Erwin Jans hem een aantal verhelderende inzichten te ontfutselen.

OTHELLO

MOKHALLAD “Schoonheid heeft voor mij ook een donkere kant. Vaak heeft schoonheid te maken met het vormgeven van een mislukt leven. Heel wat romans, heel wat films gaan over mislukte levens, levens vol pijn en verdriet. Ik was in Servië en ik zag een oude vrouw bloemen verkopen in vuile, gerecupereerde flessen. Het zijn die relaties tussen het banale, het alledaagse, het lelijke enerzijds en het Welke associaties heb jij mooie anderzijds die me interesseren bij het woord schoonheid? en die ik probeer vorm te geven. Het Speelt het een rol in je werk? gaat om het vermengen van bestaande elementen tot iets nieuws. In een wijk van Bagdad loopt een man rond in MOKHALLAD “Schoonheid heeft voor het uniform van een generaal. Hij is mij te maken met relaties. De mens visverkoper en trekt iedere dag met zijn onderhoudt veel relaties: met de alledaagse werkelijkheid, met de politiek, karretje door de straten van de stad, in vol ornaat, met al zijn decoraties op. Met met de stad, met andere mensen,… zijn mes hakt hij de vissen in stukken en Schoonheid is voor mij het vormgeven maakt ze schoon, maar tegelijk zegt hij van die relaties. De schoonste relatie de vreselijkste dingen over het doden is natuurlijk die tussen de moeder van mensen. Die mengeling is een wreed en het kind in de baarmoeder. Bij de soort schoonheid.” geboorte moet de navelstreng worden doorgeknipt om te kunnen ademen, maar Na Romeo en Julia en vanaf dan begint ook de zoektocht naar Hamlet ensceneer je in 2015 die verloren schoonheid. Aanvankelijk is Othello. Zijn de stukken het de zorg van de moeder voor het kind van Shakespeare voor jou die het beschermt tegen het geweld en ‘schoon’ in die betekenis? de lelijkheid van de werkelijkheid. Daarna En is dat de reden waarom je moet je op zoek gaan naar je eigen voor zijn teksten kiest? bescherming. Dat is schoonheid voor mij, die bescherming. Eens je midden in de realiteit staat, kan je alleen maar MOKHALLAD “Shakespeare is een goed schoonheid maken uit de lelijkheid die voorbeeld van wat ik eerder beschreef. je overal omringt. Schoonheid is een Zijn woorden zijn mooi, maar wat ‘vlucht’ uit deze wereld naar een andere beschreven wordt is vaak lelijk en realiteit. Je gaat naar de rommelmarkt gruwelijk. Shakespeare inspireert me in en je stelt je eigen wereld samen uit de eerste plaats visueel. Zijn tekst is voor wat je vindt. Het is het creëren van mij een vertrekpunt, geen doel. Othello een nieuw kader rond iets. Het is een gaat voor mij over de vraag naar de bepaald perspectief.” maagdelijkheid. Tegelijk gaat het stuk ook over macht en onmacht. Maagdelijkheid Is het moeilijk om in de is nog steeds een belangrijk issue in de huidige gewelddadige Arabische wereld. De vrouw moet maagd context in Irak nog van zijn als ze trouwt. Dat heeft te maken schoonheid te spreken? met een bepaald ideaal van vrouwelijke

schoonheid en puurheid. En natuurlijk met de exclusieve bezitsdrang van de man: de vrouw is alleen van mij, niemand anders raakt haar aan. Dat is een zeer traditionele manier van denken, die nog steeds een enorme impact heeft. Het zit in het bloed. Het heeft te maken met heel duidelijke beelden van mannelijkheid en vrouwelijkheid die nog steeds functioneren en voor heel wat ellende en verdriet zorgen. Er bestaat intussen een hele industrie in de Arabische wereld om via een medische ingreep het maagdenvlies te herstellen. Ik ga me in mijn bewerking concentreren op de driehoek Othello, Desdemona en Jago. Het is na Romeo en Julia en Hamlet en Ophelia eigenlijk het derde koppel dat ik ensceneer. Het zien van de relaties tussen de stukken die je maakt, is ook een vorm van schoonheid. Samenhang is schoonheid. Hoe de dingen met elkaar verbonden zijn. Ik ben onlangs in Bagdad geweest. Het was er erg gevaarlijk. Er is veel stukgeschoten en er hingen veel kabels over de straten gespannen. Elektriciteitskabels die huizen met elkaar verbinden en met lokale geïmproviseerde elektriciteitscentrales. Ik moest daarbij denken aan relaties tussen mensen. Iedere kabel stelt een relatie voor. Soms is de kabel gebroken en is de relatie dus stuk. Bagdad is als een vrouw die te snel oud is geworden. Ook dat heeft weer een apart soort schoonheid. Een vriend van mij vertelde me onlangs hoe hij als tienjarig jongetje water verkocht aan de soldaten voordat ze de bus opstapten. Dat beeld van een klein onschuldig kind te midden van bewapende soldaten: ik hou van dat soort spanningen. Je weet niet wat je moet doen: lachen of wenen. Schoonheid heeft ook met afwezigheid te maken. Mijn tante wacht nog steeds op haar zoon die in de oorlog is verdwenen. Zij blijft praten over zijn schoonheid. Schoonheid kan heel pijnlijk zijn.”

CMYK

114 Foto: Mokhallad Rasem

BODY REVOLUTION TONEELHUIS MOKHALLAD RASEM

CMYK

116

TONEELHUIS WO DO VR

19.11.14 20:00 LEOPOLDSTRAAT 31A 20.11.14 20:00 LEOPOLDSTRAAT 31A 21.11.14 20:00 LEOPOLDSTRAAT 31A

“Tijdens de oorlogsjaren ontwikkelde het lichaam houdingen die het voorheen niet durfde aan te nemen. (…) Door de oorlog verloor het lichaam zijn rechte verticale positie. Verschillende vragen dringen zich daarom op: wat is de echte rol van het lichaam tijdens de oorlog? Is het lichaam het slachtoffer of de beul? Is het een martelaar of een getuige? Hoe kunnen we omgaan met het lichaam van de acteur/actrice als een lichaam dat met oorlog bedrukt is? Ik vraag me af hoe we vandaag op het toneel staan en met welke stem we woorden uiten; hoe kunnen we een andere lichaamstaal creëren om ideeën te openbaren die door geen woorden kunnen worden uitgedrukt? Waarom lichaamstaal gebruiken in plaats van woorden?” Rabih Mroué, Het met oorlog bedrukte lichaam CMYK

ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN

Mokhallad Rasem

BODY REVOLUTION

Op 17 december 2010 stak een Tunesische jongeman, Mohamed Bouazizi, zichzelf in brand uit protest tegen het regime. Wat volgde was een uitzonderlijk jaar met opstanden die zowat overal in het Midden-Oosten uitbraken, een golf van protest die aanvankelijk hoopvol de Arabische Lente werd genoemd. Haast elk land in de regio kende zijn versie van deze Arabische Lente. Onderdrukking, oneerlijk verlopen verkiezingen, corruptie, prijsstijgingen, gebrek aan politieke vrijheid en werkloosheid werden het meest genoemd als oorzaken van de protesten en demonstraties. De zittende regeringen werden verantwoordelijk gehouden en in een aantal gevallen ten val gebracht. Helaas vaak zonder soelaas… Van deze (r)evoluties hebben de media de afgelopen jaren uitvoerig verslag gedaan. Theatermaker Mokhallad Rasem stelt zich de vraag wat al die beelden doen met zijn collega-makers en -performers die hier in België wonen maar die wortels hebben in Marokko, Tunesië, Irak, Syrië… Hoe voelt dat? Hoe ga je om met alle informatie die je als expat te horen krijgt van je familie en vrienden die daar achterbleven? Wat doet die informatie met je lijf? Hoe reageert het lichaam op geweld en angst?

concept en regie MOKHALLAD RASEM productie TONEELHUIS

Samen met vier performers zoekt Mokhallad Rasem een dansant antwoord op die vragen. Body Revolution wordt een guerrillaversie van een voorstelling: op korte tijd gemaakt, voor een beperkt publiek op korte tijd gespeeld.

CMYK

118 p. 119 Foto Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus p. 120 Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis in Brussel

Foto Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus

p. 123 Gesloten paviljoen van Les passions humaines (Jubelpark Brussel)

Foto Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus

p. 124 Mallen van lichaamsdelen

Foto Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus

p. 125 Portret van Jef Lambeaux

Foto Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus

p. 127 Fragment van voorstudie van Les passions humaines / De menselijke driften (MSK Gent)

Foto Guy Cassiers / Adrienne Altenhaus

PASSIONS HUMAINES TONEELHUIS THÉÂTRE NATIONAL (BRUXELLES) FONDATION MONS 2015 LE MANÈGE.MONS GUY CASSIERS ERWIN MORTIER

CMYK

120

CMYK

122

CMYK

124

CMYK

126

CMYK

128

TONEELHUIS, THÉÂTRE NATIONAL, FONDATION MONS 2015, LE MANÈGE.MONS

tekst ERWIN MORTIER regie GUY CASSIERS dramaturgie ERWIN JANS met KATELIJNE DAMEN TOM DEWISPELAERE ABKE HARING KEVIN JANSSENS MARC VAN EEGHEM CLAIRE BODSON THIERRY HELLIN VINCENT HENNEBICQ SERGE LARIVIÈRE MURIEL LEGRAND YANNICK RENIER CANDY SAULNIER geluidsontwerp DIEDERIK DE COCK kostuumontwerp TIM VAN STEENBERGEN productie TONEELHUIS coproductie Théâtre National (Bruxelles), Fondation Mons 2015, le manège.mons, Stad Antwerpen

CMYK

Commotie bij koningshuis en kerkelijke overheid omwille van te veel sensualiteit en decadent gekoketteer met de dood, artistieke nijd tussen een sterachitect (Victor Horta) en een beeldhouwer van kleine komaf (Jef Lambeaux), politieke koehandel tussen de Belgische katholieke garde en de Saudische sjeiks, … Het zijn slechts enkele ingrediënten uit het leven van het kunstwerk Les passions humaines, een bas-reliëf van beeldhouwer Jef Lambeaux (1852-1908). Guy Cassiers maakt van het kunstwerk het hoofdpersonage van een Belgisch docudrama met een tweetalige cast, op tekst van Erwin Mortier.

Guy Cassiers

Het laatste beeld van Guy Cassiers’ enscenering van Wagners Ring was een scènegrote reproductie van de sculptuur Les passions humaines van de beeldhouwer Jef Lambeaux – de ‘Belgische Rodin’ (1852-1908). Dat beeldhouwwerk staat centraal in de voorstelling Passions humaines, waarvoor Erwin Mortier de tekst schrijft. In 1898 wordt het bas-reliëf De menselijke driften officieel onthuld. Het is een monumentale beeldengroep in wit Carraramarmer, met als thema goed en kwaad onder het wakende oog van de dood. Uit elke figuur apart en uit het wervelende geheel spreekt Lambeaux’ passie voor het menselijk lichaam, het zinnelijke vrouwelijke en het viriele mannelijke, en vooral voor de beweging.

Passions humaines

einde van de negentiende eeuw een oriëntaals paviljoen (gebouwd voor de Wereldtentoonstelling van 1897) én het Lambeaux-Hortagebouwtje. Het grote paviljoen wordt later de Grote Moskee van België. Tot voor enkele maanden was de staat van zowel het Hortagebouw als het Lambeauxreliëf zeer slecht. Het was daarenboven nauwelijks toegankelijk. Of hoe bijna niemand een van de meest besproken kunstwerken uit de Belgische geschiedenis gezien heeft!

Schrijver Erwin Mortier buigt zich over dit Belgische, al te Belgische verhaal en maakt van de controverse rond het beeldhouwwerk een panorama van menselijke drama’s, maatschappelijke tegenstellingen en ideologische gevechten. Rond de figuur van Jef Al van bij de presentatie van het ontwerp Lambeaux verzamelt hij een groep in 1889 zorgt het beeldhouwwerk kleurrijke personages die samen de voor controverse tussen enthousiaste tijdsgeest, de normen en waarden en liberalen en boze katholieken de hypocrisie aan het einde van de die verontwaardigd zijn over het negentiende eeuw incarneren: Leopold, blasfemische en pornografische karakter koning der Belgen en heerser over ervan. Die controverse wordt alleen Congo Vrijstaat, en zijn minnares en maar erger als koning Leopold II in 1890 latere vrouw Blanche Delacroix: de jonge de officiële opdracht geeft om het werk architect Victor Horta; de kunstcriticus in marmer uit te voeren. Het conflict zet Sander Pierron die een geheime relatie zich verder in de artistieke discussie heeft met de schrijver Georges Eekhoud; tussen de reeds erkende beeldhouwer Cornélie Van Camp en Adèle Deforge, de Lambeaux en de jonge architect Victor respectieve echtgenotes van Eekhoud Horta, die gevraagd wordt om een en Pierron. Hun onderlinge confrontaties paviljoen rond het werk te bouwen in zitten vol passie en hartstocht, net zo het Jubelpark. Ook na de dood van heftig als afgebeeld op en uitgelokt door Lambeaux blijft het beeldhouwwerk de De menselijke driften van Jef Lambeaux. gemoederen beroeren. In 1967 is de Met een tweetalige Frans-Nederlandse Saudische koning Faysal op bezoek cast wordt Passions humaines in alle in België, onder meer om FN-wapens opzichten een Belgisch verhaal. te kopen. Koning Boudewijn geeft (in ruil?) de noordwestelijke hoek van het Jubelpark voor 99 jaar in erfpacht aan de Saudi’s. Daar staat sinds het CMYK

130

TONEELHUIS, THÉÂTRE NATIONAL, FONDATION MONS 2015, LE MANÈGE.MONS

GUY CASSIERS

ERWIN MORTIER

CMYK

Guy Cassiers

Passions humaines

DI WO DO VR ZA ZO DI WO DO VR ZA WO DO VR ZA ZO DI WO DO VR ZA

21.04.15 LE MANÈGE 22.04.15 LE MANÈGE 23.04.15 LE MANÈGE 01.05.15 THÉÂTRE NATIONAL 02.05.15 THÉÂTRE NATIONAL 03.05.15 THÉÂTRE NATIONAL 05.05.15 THÉÂTRE NATIONAL 06.05.15 THÉÂTRE NATIONAL 07.05.15 THÉÂTRE NATIONAL 08.05.15 THÉÂTRE NATIONAL 09.05.15 THÉÂTRE NATIONAL 13.05.15 20:00 BOURLA 14.05.15 20:00 BOURLA 15.05.15 20:00 BOURLA 16.05.15 20:00 BOURLA 17.05.15 15:00 BOURLA 19.05.15 20:00 BOURLA 20.05.15 20:00 BOURLA 21.05.15 20:00 BOURLA 22.05.15 20:00 BOURLA 23.05.15 20:00 BOURLA

MONS MONS MONS BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN

CMYK

TONEELHUIS, THÉÂTRE NATIONAL, FONDATION MONS 2015, LE MANÈGE.MONS

132

KUNST VAN

Een gesprek tussen GUY CASSIERS en ERWIN MORTIER

opgetekend door ERWIN JANS

CMYK

ALS DE POLITIEK HET ONMOGELIJKE Is het toeval dat de twee grote projecten die Guy Cassiers in het seizoen 20142015 maakt – De blinden en Passions humaines – beide verbonden zijn met een belangrijke periode in de westerse (kunst)geschiedenis: het laatste decennium van de negentiende eeuw? Wellicht niet: het is immers het moment waarop de kunst definitief modern wordt en zich losmaakt van het traditionele schoonheidsideaal én van haar opdracht om de werkelijkheid af te beelden. De blinden is een enscenering van het gelijknamige stuk dat Maurice Maeterlinck (1862-1949), de enige Belgische Nobelprijswinnaar Literatuur tot nog toe, in 1890 schreef; Passions humaines verwijst naar de gelijknamige marmeren sculptuur die beeldhouwer Jef Lambeaux (1852-1908), de Belgische Rodin, in 1889 ontwierp. In beide projecten speelt ook Erwin Mortier een belangrijke rol, als vertaler van De blinden en als schrijver van Passions humaines. GUY “Ik ben met Les passions humaines van Lambeaux in contact gekomen tijdens het werken aan De Ring van Wagner. Ik heb de sculptuur gebruikt als slotbeeld van mijn enscenering van het vierde en laatste deel van de cyclus, Götterdämmerung. Eigenlijk is de sculptuur de muur waartegen de hele Ring zich afspeelt, maar hij wordt pas zichtbaar helemaal op het einde. Ik ben me nadien gaan concentreren op het beeldhouwwerk zelf en op zijn fascinerende receptiegeschiedenis. Het is de voorbije eeuw nauwelijks toegankelijk geweest. Bijna niemand heeft het gezien! Dat alles overtuigde me om er een volledige voorstelling aan te wijden. Ik zie ook heel wat samenhangen tussen De blinden en de sculptuur van Lambeaux. Het gaat in beide gevallen om een ‘anatomische’ studie. Bij Lambeaux is dat duidelijk en letterlijk: hij toont het lichaam dat onderhevig is aan zijn driften. In de theatertekst die jij nu aan het schrijven bent, zie ik dat meer metaforisch: jij maakt een anatomische studie van de Belgische samenleving aan het einde van de negentiende eeuw.

Je gebruikt de commotie die rond het werk ontstaat als het vertrekpunt van een maatschappelijk panorama. Zoals Lambeaux probeert om alle menselijke passies een plek te geven in zijn basreliëf, zo probeer jij de vele passies die het werk opriep in een aantal personages te incarneren.” ERWIN “De centrale figuur van het stuk is minder Lambeaux dan wel het werk zelf. De sculptuur komt inderdaad terecht in een wervelwind van passies: politieke, communautaire, sociale, religieuze, artistieke,… Ik probeer daarmee een fresco te schilderen van een land dat toen al en nog steeds op zoek is naar zijn vorm. Leopold II is een van die historische figuren die België wilde vormen naar zijn beeld en gelijkenis.” GUY “Wat mij fascineert, is de botsing tussen zijn megalomane ambitie en een context die bepaald wordt door lokale en vaak pietluttige conflicten.”

Erwin: “Eigenlijk mocht België niks doen. Het was immers opgericht om de vrede in Europa, en in het bijzonder tussen Frankrijk en Duitsland, te handhaven. Uit compensatie is Leopold dan maar Brussel gaan herbouwen en vol protserige kunst gaan proppen.” GUY “Voor mij is ook De blinden een soort van bas-reliëf van een immobiele samenleving die geen greep meer heeft op de werkelijkheid. Het is voor mij geen metafysisch verhaal over angst voor de dood, maar een metafoor voor een samenleving die op zoek is naar een leider. De fabel is eenvoudig: een groep blinden zit in het bos en weet niet dat de priester die hen begeleidde dood naast hen ligt. Pas langzaam dringt het besef van hun totale verlorenheid tot hen door.” ERWIN “Maeterlinck wijst met deze tekst al vooruit naar Beckett. De blinden is een erg kale tekst: hij toont een situatie zonder enige sociale of historische context. Door die naaktheid kan hij ook fungeren als een metafoor voor nu.”

Guy Cassiers GUY “Ik maak de voorstelling met de theatermakers en de acteurs van Toneelhuis. Het is een soort van stand van zaken: waar staan we nu samen? Voor mij is het bos in De blinden het theater zelf, waarin mensen verloren lopen op zoek naar zin en betekenis. In al zijn abstractie is de tekst voor mij een aankondiging van de twintigste eeuw en zijn verlies van alle absolute zekerheden. Niet in de laatste plaats van zijn artistieke zekerheden. De normen van het schone zijn diepgaand veranderd.” ERWIN “Je kan schoonheid niet langer loskoppelen van rauwheid en lelijkheid. Toen Karlheinz Stockhausen de aanslagen van 9/11 ‘the biggest work of art’ noemde, heeft hij bakken kritiek over zich heen gekregen, maar hij had een punt: het was ‘schoonheid’ in haar meest sublieme, ontredderende kracht.” GUY “Je wist onmiddellijk dat de vliegtuigen die zich in de Twin Towers boorden een iconisch beeld zouden worden omdat ze zoveel van een tijdperk samenvatten. In dat ene moment zaten talloze verhalen vervat die we nog steeds aan het ontrafelen zijn. Dat is op zijn schaal ook het geval met Passions humaines. Het gaat over de koning en zijn minnares, over katholieken en liberalen, over sensualiteit en spiritualiteit, over mannen en vrouwen, Vlamingen en Walen,… Het leek me daarom voor de hand liggend om een tweetalige voorstelling te maken met een tweetalige cast. Dat is voor mij een van de grote uitdagingen van de voorstelling, het vormgeven van die spanningsvelden.” ERWIN “Lambeaux was een speelbal van de verschillende krachten in de samenleving van dat ogenblik. Voor de ene was hij progressief, voor de andere pervers. Zijn werk was een projectiescherm van heel verschillende verlangens. Het conflict tussen Lambeaux en de iets jongere Victor Horta, die het paviljoentje bouwde rond het kunstwerk in het Brusselse Jubelpark, is daar een ander voorbeeld van. Het is inderdaad opvallend dat heel wat van de discussies die toen gevoerd werden, nu nog steeds gevoerd worden. Ook nu gaat het bijvoorbeeld weer over het prijskaartje van de kunst. Ook de vraag naar het nut van de kunst is weer omnipresent. Men wil dan graag een direct effect, maar kunst werkt indirect en sluipend. Kunst is een veelkantig gesprek naar alle richtingen. Je kan een kunstwerk afwijzen, je kan het citeren, satiriseren, etcetera. In ieder kunstwerk is een enorme geheugenarbeid aanwezig. Boeken hebben mijn leven gered. Als

Passions humaines er in mijn leven geen boeken waren geweest, dan had ik het niet gehaald. Kunst was de wereld die mij redde. Lezen gaf mij een oceanisch gevoel: opgaan in die zee die zich uitstrekt van Gilgamesh tot Philip Roth. Met kunst kom je in een ideële tijdsdimensie terecht, waarbij je Schönberg als een voorloper van Bach kan zien.” GUY “Sinds het pissoir van Duchamp heeft de kunstwereld het begrip ‘schoonheid’ opgeblazen. Ik heb de behoefte om dat woord opnieuw voor de kunsten te claimen. Nu hebben de mode, het design en de vormgeving zich die term toegeëigend. Binnen de kunsten lijkt het een archaïsch woord te zijn, een begrip uit een ver verleden. Dat vind ik zeer jammer.” ERWIN “Het gevolg is dat je een heel steriele kunst krijgt, een herhalen van provocaties en kritische momenten uit het verleden die nu echter hun kracht verloren hebben. De moderniteit is natuurlijk zeer waardevol geweest. Ze heeft de oude negentiende-eeuwse kaders gebroken en heel alledaagse onderwerpen geschikt gemaakt voor de artistieke bewerking. Flaubert kon een roman schrijven over het banale leven van een verliefde en dweepzieke doktersvrouw in de provincie. De kunst bevrijdt zich uit haar traditionele vormen en onderwerpen, maar wordt daardoor ook onzeker. Vandaar de drang om er voortdurend een definitie aan te geven. Als politiek de kunst van het mogelijke is, dan is kunst de politiek van het onmogelijke. Het gaat wezenlijk om het formuleren van hypothesen die later misschien mogelijkheden worden. Als mens zijn we fundamenteel dakloos. Daarom hebben we nood aan symbolen. Kunst maakt de mens minder naakt. Maakt zijn ziel groter. Geeft hem meer ecoruimte. Kunst helpt de mensen overeind te blijven.”

CMYK

MURIEL LEGRAND

CMYK

ABKE HARING

SERGE LARIVIÈRE

CMYK

CLAIRE BODSON

THIERRY HELLIN

CMYK

KATELIJNE DAMEN

VINCENT HENNEBICQ

CMYK

KEVIN JANSSENS

MARC VAN EEGHEM

CMYK

CANDY SAULNIER

TOM DEWISPELAERE

CMYK

YANNICK RENIER

146 Foto’s: Benjamin Verdonck

WE DON’T SPEAK TO BE UNDERSTOOD TONEELHUIS KVS CAMPO BENJAMIN VERDONCK PIETER AMPE CMYK

CMYK

148

CMYK

150

CMYK

152

CMYK

154

CMYK

156

DO 23.04.15 CAMPO NIEUWPOORT VR 24.04.15 CAMPO NIEUWPOORT ZA 25.04.15 CAMPO NIEUWPOORT DI 28.04.15 KVS WO 29.04.15 KVS DO 30.04.15 KVS VR 01.05.15 KVS ZAT 02.05.15 KVS WO 06.05.15 20:00 BOURLA DO 07.05.15 20:00 BOURLA VR 08.05.15 20:00 BOURLA ZA 09.05.15 20:00 BOURLA ZO 10.05.15 15:00 BOURLA

CMYK

TONEELHUIS, KVS, CAMPO

GENT GENT GENT BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL BRUSSEL ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN

Benjamin Verdonck, Pieter Ampe

WE DON’T SPEAK TO …

Toneelhuismaker Benjamin Verdonck en danser-theatermaker Pieter Ampe maken samen een voorstelling in het voorjaar van 2015. Hun ontmoetingen gaan al een hele tijd terug. Zo hielp Benjamin Verdonck Pieter Ampe met O Feather of Lead, een project waarmee Ampe in 2008 afstudeerde bij P.A.R.T.S., de dansschool van Anne Teresa De Keersmaeker. En andersom riep Benjamin Verdonck Pieter Ampe te hulp bij de danssequenties in SONG#2, de voorstelling die Verdonck samen met Abke Haring maakte in 2012. Deze ontmoetingen deden het verlangen om nu eens echt met z’n tweeën samen te werken alleen maar groeien. Inmiddels heeft Pieter Ampe – in residentie bij het Gentse kunstencentrum CAMPO – al een aantal eigenzinnige, en soms ook verrassend grappige duetten op zijn naam. In april 2015 wordt de samenwerking tussen Benjamin Verdonck en Pieter Ampe een feit met WE DON’T SPEAK TO BE UNDERSTOOD.

van en met BENJAMIN VERDONCK PIETER AMPE IWAN VAN VLIERBERGHE E.A. productie TONEELHUIS KVS CAMPO

Benjamin Verdonck wordt in 2013-2016 ondersteund door KVS en Toneelhuis.

CMYK

TONEELHUIS, KVS, CAMPO

158

DAARIN… DAARACHTER…

IETS…

Interview met BENJAMIN VERDONCK

door SÉBASTIEN HENDRICKX

Van kunstenaars wordt verwacht dat ze experts zijn op het vlak van de schoonheid, maar ook zij kunnen de grootste moeite hebben om te verwoorden wat schoonheid ‘is’, ‘betekent’, ‘geeft’ of ‘doet’. Een verkennend gesprek met Benjamin Verdonck, meanderend langs heel verschillende manifestaties van schoonheid.

Perec, Jorge Luis Borges, Italo Calvino, Rudy Kousbroek, Julio Cortázar, Sonic Youth, Béla Bartók,… Sommige mensen vind ik mooi omwille van hun inborst, om wie ze zijn. Natuurlandschappen natuurlijk ook, specifieke materialen en duizenden andere dingen. Het Musée Précaire Albinet van de Zwitserse kunstenaar Thomas Hirschhorn vind ik een van de mooiste kunstwerken die ik ken. De compositie ervan! (druk gesticulerend om zijn woorden kracht bij te zetten) Die is echt fenomenaal. Enkele jaren geleden BENJAMIN “Als ik begin op te sommen wat bouwde Hirschhorn een tijdelijk museum ik mooi vind dan zou ik daar een dag mee op een braakliggend stukje grond in een banlieue van Parijs. Hij organiseerde er kunnen vullen. Het werk van Alexander wekelijks nieuwe tentoonstellingen rond Calder, Michaël Borremans, Fred enkele van de grootste kunstenaars van Bervoets, Kati Heck, Jackson Pollock, de twintigste eeuw voor mensen die nog Honoré d’O, Joseph Beuys, Georges

CMYK

Benjamin Verdonck, Pieter Ampe nooit van Beuys of Marcel Duchamp hadden gehoord. Er werden telkens echte kunstwerken overgebracht uit de collectie van het Centre Pompidou door jongeren uit de banlieue die daar speciaal voor waren opgeleid. Die peperdure stukken, die heel moeilijk te verzekeren waren, bevonden zich plots op een plek waar je ze helemaal niet verwachtte. In het Centre Pompidou werd hun waarde bijna niet meer in vraag gesteld, maar in die banlieue plots weer wel.”

WE DON’T SPEAK TO … doormaken. Misschien reed een auto het plat of beet een hond het in stukjes. Het was de straat die het voorwerp vormgaf. Een mensenhand die er bewust naar streefde om iets moois te maken kwam er niet aan te pas. Welke schoonheid voeg jij als kunstenaar toe wanneer je jouw collectie verplaatst van je huis naar de context van een museum of een kunstgalerij?

VIEZE PEUKJES

BENJAMIN “Daarnaast kan ik iets wat zogezegd lelijk is ook heel mooi vinden. Jaren geleden begon ik dingen te verzamelen die ik op straat vind. Aanvankelijk had ik niet de intentie om iets met die objecten te doen of om ze aan anderen te tonen. Mijn collectie groeide gewoon aan, in mijn atelier, op de vensterbank, in de woonkamer. Ik verzamel kroonkurkjes, koordjes, verweerde stukjes hout of plastic. Zelfs Wat vind je precies ‘mooi’ aan vieze peukjes. Ik kan me voorstellen dat dat werk? Wat versta je onder niet iedereen die zomaar mooi vindt.” ‘compositie’? Heb je het over de manier waarop Hirschhorn In dat geval zouden de die kunstwerken van anderen straten er wel heel proper in de ruimte van zijn museum bij liggen! Wat is het verschil opstelde? tussen een onaangeroerde sigaret en een platgetrapt peukje op het trottoir? Ik BENJAMIN “Nee. Het gaat hier over de bedoel: wat heeft dat peukje schoonheid van dat hele werk… (lange gewonnen aan schoonheid? pauze) De schoonheid van het concept, het idee, en hoe dat vervolgens werd uitgewerkt en… gecomponeerd. Ook BENJAMIN “Ongebruikte sigaretten kan ik bij een conceptueel kunstwerk is de ook mooi vinden als ze netjes geordend compositie van groot belang, hoe de zijn. De dingen die ik van de straat opraap verschillende onderdelen van een idee hebben een zekere textuur… Ik kan dat worden geordend en zich tot elkaar moeilijk benoemen. Niet alles is mooi verhouden. genoeg om op te rapen.” Misschien vind ik het Musée Précaire Albinet niet zozeer een ‘mooi’ Wat laat je liggen? werk maar eerder een ‘goed’ werk? Eigenlijk maak ik geen onderscheid BENJAMIN “Een Spaflesje zou ik tussen mooi en goed.” eerder laten liggen. Tenzij het prachtig gesmolten en gekrompen is natuurlijk… Ik Een goed kunstwerk hoeft hou meer van stukjes plastic waarvan ik toch niet per se mooi te niet meer goed kan zien waar ze ooit voor zijn? Enkele jaren terug dienden of van welke objecten ze ooit zag ik in het MUMOK in deel uitmaakten. Vervormde ijzerdraadjes Wenen de tentoonstelling worden heel mooi als je ze in een rijtje Bad Painting Good Art, die legt. Zo kan er een soort zin ontstaan. net die link tussen ‘mooi’ Veel hangt ook af van de mood waarin ik en ‘goed’ thematiseerde en me bevind. Daarmee bedoel ik niet mijn problematiseerde. Sommige emotionele toestand maar een bepaalde kunstenaars wier werk in die focus, die van tijd tot tijd verandert. Ik expo te zien was, gebruikten heb lang rondellen verzameld, metalen lelijkheid als een bewuste ringetjes, maar die periode is nu voorbij.” artistieke strategie. Twijfel je soms aan je eigen schoonheidsoordeel wanneer BENJAMIN “Er is een werk van de je iets op straat vindt? kunstenaar Christian Boltanski dat op het eerste gezicht niet echt mooi te noemen valt. Het is een stapel van BENJAMIN (ferm) “Neen. Hoewel ik tientallen oude blikken dozen. Meer is er moeilijk onder woorden kan brengen niet te zien. Pas als je weet dat in elk van waarom ik iets mooi vind, herken ik het die dozen een snuifje zout zit en dat al direct wanneer ik het zie. De objecten die die snuifjes samen evenveel wegen als ik opraap hebben altijd… omwille van hun het gemiddelde gewicht van een mens tactiliteit… het karakter van een amulet.” die in de lift mag, pas dan ervaar je de schoonheid van het werk. Zelfs al ziet het De schoonheid die schuilt in er vanbuiten wat lelijk uit, het is een goed de voorwerpen die je opraapt, kunstwerk en daarom ook mooi.” heeft ook iets achteloos. Elk object suggereert een eigen leven dat het, ondanks zichzelf, heeft moeten

BENJAMIN “Ik groepeer en rangschik de voorwerpen en breng ze zo in verband met andere voorwerpen. De schoonheid die ik toevoeg is een product van keuze en intentie maar evengoed van toeval en intuïtie. Soms laat ik mijn verzamelingen gewoon aangroeien op mijn vensterbank tot het moment waarop ik ‘voel’ dat ze af zijn. Sinds een aantal jaren stel ik ze ook tentoon. Wanneer een kunstenaar de dingen die hij maakt verplaatst naar de context van een museum of galerij, dan zegt hij: ‘kijk ernaar’. Dat betekent een gigantisch verschil. Door mijn verzamelingen te presenteren toon ik hoe ik zelf heb gekeken. Dat is bij een schilder misschien niet anders … Die zegt: ‘Zo heb ik gekeken naar die mens of dat landschap of dat stilleven.’”

iPHONES EN ALESSI BENJAMIN “iPhones oefenen ook een enorme aantrekkingskracht op me uit. De tactiliteit… de sensualiteit van zo’n klein en licht dingetje! Dat zijn echte toverdoosjes!”

Het oorspronkelijke aura van exclusiviteit dat rond die producten hing is vandaag verdwenen … De schoonheid van Jonathan Ives ontwerpen voor Apple lijkt wel tegenovergesteld aan het soort schoonheid dat uit de wegwerpvoorwerpjes spreekt die jij van de straat plukt. Van vuil, kapot en ‘waardeloos’ naar glad, flinterdun, gebruiksvriendelijk en duur. Alessi, vind je dat mooi? BENJAMIN

“Neen, dat niet.” Waarom? Die maken toch ook gladde designvoorwerpen?

BENJAMIN “Apple is veel minimaler. Die producten hebben iets Japans.

CMYK

160

TONEELHUIS, KVS, CAMPO

BENJAMIN VERDONCK

PIETER AMPE

CMYK

Benjamin Verdonck, Pieter Ampe Dat appelleert veel meer aan mijn persoonlijke smaak. En aan de persoonlijke smaken van miljoenen anderen overal ter wereld natuurlijk. (lacht) Alessi… Die hebben het niet. Of ze hebben het toch niet meer. Op sommige vormen van schoonheid kleeft waarschijnlijk een houdbaarheidsdatum. Het kan natuurlijk ook in de omgekeerde richting evolueren. Misschien vind ik die Alessi-fruitpers van Philippe Starck binnen een paar jaar wél mooi.” Schoonheid in een commerciële context is een heel ander soort schoonheid, niet? BENJAMIN “Ja, dat is een schoonheid die veel meer aan het verlangen appelleert, het verlangen om iets te bezitten, iets te consumeren… Pure schoonheid is misschien net diegene die niks van je wil?”

EEN DUIF, EEN STUKJE SNEEUWMAN EN EEN ONDERGAANDE ZON BENJAMIN “Er zijn ook heel kleine dingen die als ijkpunten op mijn weg liggen en waarvan ik vermoed dat ik de enige ben die ze kent en dus mooi vindt. Al een aantal jaren fiets ik van het Kievitplein achter het Centraal Station naar mijn huis. In een bepaalde straat staat al een lange tijd een gebouw te verkrotten dat net genoeg in stand wordt gehouden om geen krotbelasting te hoeven betalen. Op de tweede verdieping zit een raam waar iemand van binnenuit met graffiti het woord ‘duif’ heeft geschreven. In spiegelschrift dus voor degene die er van buitenaf naar kijkt. En… als ik daar passeer, zit er altijd een duif op die vensterbank! (lacht) En in dat raam zie je ook nog een stukje van een sneeuwman, alsof die even in beeld komt en ‘hallo’ zegt.”

Hoe persoonlijk en subjectief is schoonheid? Bestaan er vormen van schoonheid die universeel worden gedeeld? “Ik probeerde om voor dit interview iets op te zoeken over die ‘categorieën’ van Immanuel Kant, maar het enige wat ik erover kan zeggen is dat ik weet dat heel veel mensen een moeder en een kind mooi vinden, een ondergaande zon, een ontluikende lentebloem. Er is zeker een soort basis, iets wat iedereen overal en altijd mooi heeft gevonden. Daarboven ligt waarschijnlijk een schoonheidsopvatting die cultureel gebonden zal zijn. En ervaring zit er ook voor iets tussen. BENJAMIN

WE DON’T SPEAK TO …

Ik kan een voorstelling nu om totaal andere redenen mooi vinden dan vijftien jaar geleden. In tussentijd heb ik veel ervaring opgedaan, als kunstenaar én als kunstliefhebber.” Heeft die ervaring het veld van wat je mooi vindt doen uitbreiden of net doen inkrimpen? BENJAMIN “Enerzijds is het moeilijker geworden om mij over te geven aan bepaalde dingen. Anderzijds vind ik veel minder dingen echt slecht in vergelijking met vroeger. Ik kan nu veel meer geduld opbrengen om toch ergens een aanknopingspunt te vinden. Beter begrijpen waar kunstenaars naar op zoek zijn, helpt ook. Vroeger ging het veel meer over: dat vind ik goed en dat niet.”

touwtjes en de takken van de bomen… Een afwezigheid, een stilte, het geritsel van een soort bosgeest die daar huist misschien. Ik weet niet wat maar ik voel dat hij er is. Iets dat ik niet kan zien maar doorheen dat kunstwerk kan ‘voelen’. Het is niet alleen maar een ‘goed schilderij’… Maar met schilderijen heb je dat natuurlijk ook… Dat het ‘achter’ het werk ligt. Dat het er eigenlijk niet is. Misschien komen we daar in de buurt van een facet van wat schoonheid is? Mooi is nooit: hoe goed iemand, of hoe lang, of hoeveel… Mooi is altijd: zo goed gedaan, of zo lang, of zo veel, of zo weinig, of zo hard ervoor gewerkt dat je… daarin… of daarachter… iets… gewaarwordt dat je… of dat wij als ‘schoon’ zouden kunnen omschrijven.”

Misschien zocht je toen als jonge kunstenaar nog veel meer een eigen positie of identiteit door je fel af te zetten of je te associëren met bepaalde artistieke uitingen? Onderscheidt dat de kunstliefhebber van de kunstenaar? Ik kan als liefhebber genieten van heel verschillende kunstwerken die onderling expliciet in strijd met elkaar kunnen zijn, esthetisch gezien. Misschien is zoiets voor een kunstenaar veel moeilijker? BENJAMIN “Neen. Ik kan evengoed houden van dingen die mijlenver van mijn eigen werk verwijderd zijn… (pauze) Anderzijds… Ook ik kijk als een leek naar schilderijen. Voor een schilder is dat misschien iets helemaal anders. Die kijkt waarschijnlijk veel meer naar hoe iets is geschilderd.”

TWEE BOMEN, TWEE PALEN, TWEE RADERWIELTJES EN EEN TWINTIGTAL TOUWTJES BENJAMIN “In het Middelheimpark in Antwerpen staat een heel mooi werk van Honoré d’O dat Shouting is breathing in circumstances heet. Het bestaat uit twee aluminium palen met twee raderwieltjes waaraan een twintigtal touwtjes zijn vastgemaakt. Die touwtjes gaan van die palen naar twee bomen. Die wieltjes bewegen heel subtiel met behulp van een motortje en zetten zo op hun beurt die touwtjes in beweging. Het is altijd onduidelijk vanwaar de beweging precies komt: van de wieltjes of van de wind? Er is iets in de ruimte tussen die

CMYK

162 Foto: FC Bergman

HET LAND NOD TONEELHUIS FC BERGMAN

CMYK

164

TONEELHUIS

THOMAS VERSTRAETEN

STEF AERTS

CMYK

MATTEO SIMONI

MARIE VINCK

FC Bergman

HET LAND NOD

JOÉ AGEMANS

THOMAS VERSTRAETEN

JOÉ AGEMANS

MARIE VINCK

STEF AERTS

MARIE VINCK

CMYK

166

TONEELHUIS

MATTEO SIMONI

JOÉ AGEMANS

CMYK

MARIE VINCK

STEF AERTS

THOMAS VERSTRAETEN

MARIE VINCK

BART HOLLANDERS

FC Bergman 07 — 09.05.15 21:00 OP LOCATIE 13 — 17.05.15 21:00 OP LOCATIE OOK OP TOURNEE IN JUNI 2015

HET LAND NOD ANTWERPEN ANTWERPEN

Zij weten niet hoe zij ertoe kwamen. Welke onzichtbare hand hen hierheen heeft geleid, welke hand hun handen heeft bewogen, zij weten het niet meer. Het schijnt dat zij dat zijn vergeten. Dat is wat zij zeggen. Maar dat zij het waren die er stonden, dat is zeker. En wat daar aan hun voeten lag, liet liegen niet toe (hoe onwaarschijnlijk ook de aanblik) en zal daar blijven liggen. Waar zij ook gaan, hoe ver zij ook rennen, struikelen zullen zij, telkens opnieuw, over wat daar ligt en zal blijven liggen, over hun eigen alsmaar zwaarder wordende handen en wat die voor hen deden. In Het land Nod staat deze ene daad centraal. Deze ene onvergeeflijke, onomkeerbare, de ultieme en misschien wel enige ware… FC Bergman duikt weer onder in de kelders van de menselijke ziel. Er wordt gezegd dat ze hen daar al kennen. Het land Nod is een locatievoorstelling.

van en met STEF AERTS JOÉ AGEMANS BART HOLLANDERS MATTEO SIMONI THOMAS VERSTRAETEN MARIE VINCK productie TONEELHUIS

“But I can feel it, Josh. Really, I feel it. Or have I sinned. I did this to so many people, Josh. Is it all coming back to me? I really hope it won’t. I don’t want it to, Josh.” Anwar Congo in The Act of Killing

CMYK

TONEELHUIS

168

FLARDEN VAN SCHOONHEID

MATTEO SIMONI JOÉ AGEMANS STEF AERTS BART HOLLANDERS THOMAS VERSTRAETEN MARIE VINCK

Toen de leden van FC Bergman studeerden aan het Antwerpse Conservatorium was Kurt Van Eeghem er docent Esthetica. Met zijn gekende enthousiasme wijdde hij de Bergmannen in in de literatuur van Dante en de films van Pasolini. Hij nam hen mee naar de ateliers van Luc Tuymans en Sam Dillemans. En daarmee was Kurt Van Eeghem voor FC Bergman de geknipte man om elk van hen apart te bevragen over schoonheid. MATTEO “De ochtend, die stilte, de dag die start, de dag als een leeg blad, dat is het mooiste wat er is.”

in gesprek met KURT VAN EEGHEM

JOÉ “Een hamer, gehavend door jaren van intensief gebruik, waaraan je het werk dat ermee is verricht kunt zien, is vaak mooier dan een designmeubel. Bij een zorgvuldig ontworpen stoel of tafel is het einddoel steeds schoonheid te maken. Toch komen deze objecten vaak tekort in vergelijking met mijn hamer omdat de schoonheid in de essentie van het gebruik van die hamer zit. Restauratie is in die zin interessanter dan nieuwbouw vanwege de geschiedenis die met een object meekomt. Een krakkemikkige boot bijvoorbeeld heeft jaren gevaren door weer en wind. Hij heeft een leven op de zeeën doorgemaakt. Geschiedenis maakt de dingen mooi.”

“In Bamako in Mali liep een blinde man over straat. Hij was stokoud en grijs en werd geleid door zijn kleinkind. Het jongetje hield de stok van zijn ouwe stevig vast en trok zo zijn bompa door de stad. Het manneke was zielsblij dat hij zijn grootvader kon helpen en die had op zijn beurt het volste vertrouwen in zijn kleinkind. Ze waren beiden gelukkig. Ik vond het mooi.” MATTEO

STEF “Je vraagt mij of schoonheid toevallig is? Dat kan, maar het hoeft

CMYK

volgens mij niet. Je kan schoonheid ook veroorzaken. Schoonheid ontstaat bij de waarneming en dan vraag ik mij af hoe toevallig dat kan zijn. Ik vraag mij af of veel mensen doelbewust op zoek zijn naar schoonheid. Ik alleszins wel, heel bewust, beroepshalve ook natuurlijk, eigenlijk constant. Daarom vertaal ik wat ik meemaak of zie vrij snel naar schoonheid. Het heeft iets neurotisch, soms zelfs wat vervelend. Het gaat dan wel over het esthetisch aspect van schoonheid. Ik heb mezelf er met de tijd op getraind om dat snel te ontdekken. Maar er is natuurlijk ook dat andere, dat wat ik moeilijk kan verwoorden, noem het de universele ware schoonheid. Daar kun je niet zomaar naar op zoek gaan. Dat is, dat grijpt plaats, dat overkomt je. Het ene is niet hoogwaardiger dan het andere, het ene is een gereedschap, een hulpmiddel, het andere is HET, het niet benoembare. Het ongrijpbare. We doen pogingen om dichter bij dit soort superieure schoonheid te komen door dat gereedschap, dat gevoel voor esthetiek aan te wenden. In het beste geval kom je dan in moeilijk te benoemen regionen terecht waar het prettig toeven is. Maar evengoed lukt dat niet. Omdat je te hard je best hebt gedaan of omdat het dus simpelweg niet lukt. Schoonheid heeft voor mij vaak te maken met een opgaan in – noem het – ‘het al’, met het gevoel even deel te kunnen uitmaken van een wereld die je wel van ergens lijkt te kennen, maar die het grootste deel van de tijd voor je verborgen blijft. En dan daarin mogen verdwijnen, oplossen. Waar ik graag naar kijk en wat ik bijgevolg zelf probeer te maken zijn oefeningen in dat ‘oplossen’. Ja, dat is wat schoonheid met me doet als ze me onverwacht overvalt: ze lost mij op als een onnozel klontje suiker in heet water.”

FC Bergman BART “Ik was met vrienden in Calais. We speelden frisbee op strand en plots kletterde die frisbee keihard tegen mijn hoofd. Iedereen lachte en ik nog het hardst van al. Ik zag dat beeld gebeuren vanuit de lucht, vanuit een compleet ander perspectief. Door het vanuit dat standpunt te bekijken overviel mij een immense schoonheid. Als een soort god, zeg maar, die ernaar keek en zag dat het goed was.” (lacht) MATTEO “Wat ik als kind altijd mooi vond, was met de auto onder een treinviaduct rijden. Net op het moment dat er ook effectief een trein over je heen rijdt. Dat is nog altijd zo. Waar gaat die trein naartoe? Bij zo’n beeld realiseer ik me dat ik alleen op de wereld ben. Onder dat viaduct wordt die gedachte heel concreet. Onder die tunnel doorrijden is een metafoor voor de nietigheid en het is een hele geruststelling om je daarvan bewust te zijn. Weten dat je onbelangrijk bent. Terwijl ik er heel hard voor wil gaan om iets te worden in de maatschappij, jawel… ‘Kom, we zetten ons op de kaart.’ Vechten tegen de nietigheid terwijl je goed weet dat het zinloos is.” THOMAS “Ik denk dat schoonheid te maken heeft met waarheid, of alleszins met waarachtigheid. Schoonheid raakt op een of andere manier aan de essentie van het leven. Josse De Pauw schreef in zijn boek Nog over het sterven van zijn vader en de geboorte van zijn dochter. Wat beide gebeurtenissen met elkaar verbindt, schreef hij, is dat ze de pure waarheid zijn. Dat soort van grote, zeg maar existentiële momenten benadert, denk ik, het begrip schoonheid. Als ik schoonheid ervaar, word ik me bewust van mijn eigen nietigheid. Dat gaat altijd samen.

Het is niet vreemd dat je dit soort van momenten vaker in de natuur meemaakt dan in onze artificiële wereld van staal en beton. Die toevallige, schijnbaar onverwoestbare kracht van de natuur kan me diep ontroeren. Op reis in Tanzania werd ik hierdoor op een raar moment getroffen. Bij het verlaten van een natuurpark, tussen een tiental andere jeeps vol toeristen, zie ik bij het vallen van de avond een oude Afrikaanse olifant in de verte onverstoorbaar voorbij wandelen. Het was in wezen een banaal moment: hij loopt voorbij, meer niet. Maar het was wat het was, het was niet in scène gezet. Het waarachtige raakt volgens mij aan het onvolmaakte, het toevallige. Niets mooier dan een mens die onbewust van zichzelf op een scène staat, onaf,

HET LAND NOD niet bewust van ‘hoe het moet’. Daarom koesteren we bij FC Bergman het ‘onaffe’. Niets lelijker dan een acteur die tracht geniaal te zijn. Als je zelfingenomen wordt, verlies je het zoeken en tasten. Gewoon al denken: ‘Hoe ik nu speel, dit is het einde’, dat is toch iets vuils, iets lelijks. Maar het is waarschijnlijk wel menselijk. Ik zag onlangs de tentoonstelling van Michaël Borremans in Bozar. Technisch kan hij ongelooflijk schilderen. Alles is mooi en esthetisch. Zo schildert hij een jongenstorso, werkelijk perfect. Maar dan ontdek ik enkele moedervlekken die zomaar op het doek zijn gespat, roekeloos, spontaan. Hier geen geniale techniek. Net die paar moedervlekken ontroeren omdat ze zijn perfecte beeld verrijken met banale veegjes verf. Ineens vond ik dit schilderij mooi, werd ik diep geraakt. Niets is zo lelijk als de perfectie, niets zo lelijk als de perfecte vrouw. Esthetiek is iets anders dan schoonheid. In Rusland hebben communistische filmmakers schitterende propaganda gemaakt, Man with a Movie Camera van Dziga Vertov bijvoorbeeld. Het is een verheerlijking van een verfoeilijk systeem, je voelt de propaganda en toch is het supergoed. Het is overweldigende cinema. Dan kan ik niet anders dan denken dat je met esthetiek de mensen een behoorlijke kloot kan aftrekken. Esthetiek kan verhullen, dingen anders tonen. Echte schoonheid doet dat niet. Die illusie wil ik nog even behouden, ‘echte schoonheid liegt niet’.” MATTEO “Mijn grootvader was elke dag bezig met zijn videorecorder. Hij nam van alles op. Alle soundmixshows, alle Eurovisiesongfestivals, verzin het maar. Hij inventariseerde zijn opnames in fardes, daarop werd alles keurig genoteerd. De hele zwik staat nu bij mij thuis. Het is een lang leven van dromen, van talloze momenten waarover hij zich druk maakte: ‘Nu moet ik dit opnemen, snel’, en ‘Nu moet ik die opname nog inschrijven’. Ik vind dat mooi.”

overstijgen, die er gewoon zijn, zonder reden, zonder doel. Ik was in Zuid-Afrika op een overweldigend woest strand vlakbij Kaap de Goede Hoop. Zo ruw en wild, een schoonheid die bijna beangstigt, door haar ongereptheid. Zo’n plek is eeuwenoud, en zal nog eeuwen blijven. Daartegenover beteken ik niets, ben ik maar een zucht. Die overweldiging ontroert mij en maakt mij rustig. Schoonheid is iets wat een gat slaat in je weten … denk ik … of is dat vaag? Schoonheid door de mens gecreëerd vind ik vaak moeilijk, omdat ze per definitie resultaatgerichter is. Iemand heeft iets willen maken in de hoop dat het goed is, mooi is, ontroert. Het bewuste ervan staat de ontroering vaak al in de weg voor mij. Al zit er ook schoonheid in de poging om het onvatbare te vatten. Iets waarin de mens altijd ontoereikend zal blijven, maar wat hij toch blijft proberen. Daarom ben ik zo gek op wetenschap: de zoektocht naar grijpbaarheid in ons bestaan is daar heel helder. Dat raakt mij diep. En in sommige kunst lukt dat ook, al is het maar voor heel even. Schrijvers kunnen dat soms, schilders ook. De eenzaamheid in een woordkeuze, de wispelturigheid van een kleur. Ineens voel je hoe weerloos en fragiel de wereld is waarin we leven. Dat vind ik schoonheid denk ik. Theater is voor mij vaak een veel te log iets om op die fragiliteit te bombarderen, en toch zijn wij met FC Bergman steeds via theater op zoek naar schoonheid, vaak ook met grote tekens. Het maakt ons vaak onhandig denk ik. Maar daar is weer die eeuwige poging. Ook zelf spelen is wellicht voor mij het proberen terugkeren naar hoe ik als klein kind speelde: onbestudeerd, zonder doel of reden; dat is mooi, omdat het niet moet, maar er gewoon is.“ BART “En de ultieme schoonheid is de plaat Velvet Underground van Velvet Underground.”

MARIE “Perfectie zou een synoniem kunnen zijn van schoonheid, maar ik word bijna nooit geraakt, ontroerd of naar de keel gegrepen door perfectie. Imperfectie raakt mij veel meer. Iets wat toevallig zo is, en niet anders. Een sproet, een vogel die even op de vensterbank landt, om zich heen kijkt, en weer opstijgt, een bepaald licht dat een kwartier op een huis staat en dan weer weg is. Onvatbare toevalligheden – eerder dan creaties van de mens – vertellen voor mij iets moois over het leven. Dingen die de mens

CMYK

170

WANNOUS (RE)VISITED

TONEELHUIS MOUSSEM

CMYK

172 09 â&#x20AC;&#x201D; 13.06.15 BOURLA

TONEELHUIS ANTWERPEN

productie MOUSSEM NOMADISCH KUNSTENCENTRUM i.s.m. Toneelhuis, Association Kulturanova (RS), Utcaszak (HU), Fondation des Arts Vivants (MA), Kloppend Hert (BE) met de steun van de Europese Unie in het kader van het project moussem.eu. Voor details over het dag-aan-dagprogramma: check www.toneelhuis.be of www.moussem.be. CMYK

Moussem

WANNOUS (RE)VISITED

Vier theatermakers/regisseurs gaan op uitnodiging van Moussem Nomadisch Kunstencentrum en Toneelhuis aan de slag met het oeuvre van Sadaallah Wannous (1941-1997). Deze Syrische, in Vlaanderen vrijwel onbekende theaterauteur is een icoon in de Arabische wereld en ver daarbuiten. Zijn teksten werden onder meer vertaald naar het Frans, het Engels, het Spaans en het Hebreeuws en worden opgevoerd van Beiroet tot New York, Seoul en Parijs. Zijn theaterstuk Rituel pour une métamorphose werd – als eerste Arabische tekst ooit – opgenomen in het repertoire van de Comédie Française. Een jaar voor zijn dood werd hij door UNESCO uitgenodigd om de theaterwereld toe te spreken op de Internationale Dag van het Theater. Samen met onze Europese partners laten we u tijdens twee festivalavonden kennis maken met verschillende interpretaties van Wannous’ werk. Simon Balázsnak (HU), Meriam Bousselmi (TN), Andras Urban (RS) en Haider Al Timimi (BE) zijn de makers van dienst. De Hongaarse regisseur Balázsnak gaat aan de slag met een groep acteurs uit Casablanca. De TunesischDuitse Meriam Bousselmi gaat dan weer werken met het gezelschap van Balázsnak in Hongarije. De Serviërs en de Belgen blijven – alvast voor de voorbereiding – ter plaatse. Ook Toneelhuis en zijn ensemble laten zich niet onbetuigd: een concertante lezing van Ritueel voor een metamorfose (1994) van Sadaallah Wannous staat op het programma.

Moussem profileert zich als Nomadisch Kunstencentrum. Het bevraagt de heersende artistieke canon en reflecteert over de gevolgen van de globalisering, veroorzaakt door nieuwe en oude migratiestromen. In zijn internationale werking focust Moussem op artiesten met een link naar de Arabische wereld. Moussem richt zich op een divers stedelijk publiek en kiest er bewust voor om zijn activiteiten te integreren binnen reguliere kunsthuizen in Vlaanderen, Brussel en Europa. Toneelhuis is een van die huizen.

CMYK

174

CLAUSLEZING TONEELHUIS BEHOUD DE BEGEERTE

CMYK

176

TONEELHUIS

“Wanneer men dus een nieuwe natie zou willen vormen zou het de eerste opdracht moeten zijn de bevolking te informeren over degenen die de identiteit van die natie gestalte hebben gegeven. Dat kan door het creëren van ‘plaatsen van herinnering’. Laten we dus alle straten, pleinen en leien tussen de Schelde en de Groenplaats, met het stadhuis in het midden, noemen naar Vlaamse kunstenaars die Vlaanderen zijn ware identiteit hebben gegeven. Wat hebben de Antwerpenaren eigenlijk te maken met Kennedy? Stel u voor, een Hugo Claustunnel, naast de Lode Craeybeckxtunnel naar Brussel. Antwerpen als stad waar literatuur en politiek elkaar de hand reiken. Wellicht zou Claus hebben gezucht: ‘Ik vrees, het wordt een wachten op Godot.’ Waarop ik dan zou antwoorden, Cees Nooteboom parafraserend: ‘Hugo, dan wordt het de hoogste tijd dat gij gaat spoken op het schoon verdiep.” Gerard Mortier, Clauslezing I

CMYK

Behoud de Begeerte

CLAUSLEZING

Gerard Mortier hield in maart 2013, een jaar voor zijn overlijden op 9 maart 2014, de allereerste Clauslezing, in het leven geroepen door Behoud de Begeerte en Toneelhuis, als eerbetoon aan de briljante geest van deze grootmeester in de letteren. In de loop van het seizoen 2014-2015 wordt bekendgemaakt wie de tweede Clauslezing voor zijn rekening mag nemen. Volg het op www.toneelhuis.be en www.begeerte.be

ZA 14.03.15 20:00 BOURLA

ANTWERPEN

CMYK

178

ENTER

DĒMOS TUTTI FRATELLI KUNSTZ MADAME FORTUNA ANTWERPSE CULTUURCENTRA TONEELHUIS E.A.

CMYK

180

TONEELHUIS

23 — 26.04.2015 BOURLA

CMYK

ANTWERPEN

Multidisciplinair kunstenfestival ENTER

Toneelhuis stapt mee in het multidisciplinaire kunstenfestival ENTER dat van 18 tot 26 april 2015 zijn anker uitgooit in de binnenstad en de wijken van Antwerpen. Het ENTER festival focust op sociaal-artistiek werk, een kunstvorm waarbij artistieke creatie en sociale betrokkenheid nauw verweven zijn. ENTER zet de relatie tussen kunst en maatschappij centraal en daagt kunsten cultuurinstellingen, maar evengoed buurtwerkingen, scholen, jeugdhuizen en welzijnsorganisaties uit om hiermee te experimenteren. ENTER toont een selectie van sociaalartistieke producties uit verschillende disciplines in de grote en kleine Antwerpse kunsten cultuurhuizen – waaronder de Bourla – maar ook in de publieke ruimte. Daarnaast worden in vier verschillende buurten in Antwerpen nieuwe creaties opgezet waar diverse burgers actief aan meewerken. Deze creaties gaan in première tijdens ENTER en maken dat ENTER naast een kunstenfestival ook een aaneenschakeling van buurtfeesten wordt waar iedereen welkom is. Een stevig artistiek team houdt het roer vast: theatermaakster Arlette Van Overvelt, muzikant Bert Bernaerts, schrijfster Rachida Lamrabet, beeldend kunstenaar Frederik Vergaert en choreograaf Nienke Reehorst. Voor concrete info over het dag-aandagprogramma check www.toneelhuis.be

ENTER is een initiatief van het sociaal-artistieke werkveld in Vlaanderen. De editie 2015 wordt gerealiseerd door Dēmos in samenwerking met stad Antwerpen en getrokken door Tutti Fratelli, kunstZ, Madam Fortuna en de Antwerpse cultuurcentra. Toneelhuis, Middelheimmuseum, De Roma, Rataplan, Arenbergschouwburg, Fiëbre, Permeke, M HKA, Fameus en nog vele anderen zijn de Antwerpse partners van deze editie.

CMYK

182

CMYK

TONEELHUIS

ACTEURSENSEMBLE

Sinds 1 januari 2013 is Toneelhuis opnieuw een ensemble rijk. Een klein maar fijn team topacteurs: Katelijne Damen, Tom Dewispelaere, Abke Haring, Kevin Janssens, Johan Van Assche en Marc Van Eeghem. Elk van hen beantwoordt de vraag naar schoonheid met omtrekkende bewegingen; daarvoor gingen ze grasduinen in hun favoriete literatuur. Dat levert een meanderende stroom aan gedachten opâ&#x20AC;Ś

CMYK

184

TONEELHUIS

KEVIN JANSSENS ontmoeten we in De blinden en in de herneming van Hamlet vs Hamlet. Daarna trekt hij mee naar Amsterdam voor de creatie van Maria Stuart. In Passions humaines zien we hem in weer een andere gedaante opduiken. Als dappere cowboy wuift hij het seizoen uit met Desperado.

“Een acteur is hoogstens een dichter en minstens een entertainer.” Marlon Brando

“Voor één goede indruk zijn 500 kleine details nodig.” Cary Grant

CMYK

ACTEURSENSEMBLE

“Een van de voordelen van acteren is dat je iemands leven mag leven zonder er de prijs voor te betalen.” Robert De Niro

CMYK

186

TONEELHUIS

ABKE HARING verschijnt in De blinden en in de herneming van Hamlet vs Hamlet. Even later assisteert ze Guy Cassiers bij zijn regie van Het vertrek van de mier. Intussen creëert ze voor zichzelf een nieuwe solo, UNISONO. Om de job helemaal af te maken speelt zij een van de muzen van Jef Lambeaux in Passions humaines.

“Waar gaat het eigenlijk over?” Theo en Thea

“Ik hou van foto’s zonder mensen. Foto’s praten ook niet, ze spreken in stilte. Ik vind bij mijn eigen werk vaak dat het meest gezegd wordt in stilte. In de stilte kan je zoveel doen: hoe je elkaar aankijkt, waar je staat. Ben je ver? Ben je dichtbij? Ben je zeker, ben je onzeker? Daar ligt het voor mij.” Abke Haring

CMYK

ACTEURSENSEMBLE

â&#x20AC;&#x153;HOUT is voor mij een eyeopener geweest, omdat ik daar echt gedurfd heb helemaal te maken wat ik wilde maken, namelijk kleuren. Als ik aan die voorstelling terugdenk, zie ik alleen kleuren: van schemerkleur over lichtblauwig naar rode tinten. Het was een schilderij. Zo wil ik tien voorstellingen maken en dan doodgaan.â&#x20AC;? Abke Haring

CMYK

188

TONEELHUIS

JOHAN VAN ASSCHE legt nog een ander traject af: na De blinden en de herneming van Hamlet vs Hamlet vervoegt hij de ploeg van AUGUSTUS ergens op de vlakte. Hij zal ook niet ontbreken als cowboy in de herneming van Desperado.

â&#x20AC;&#x153;Waarom is kunst mooi? Omdat ze geen nut heeft. Waarom is het leven wanstaltig? Omdat het een en al oogmerken en bedoelingen en voornemens is. Waarom is er geen weg die ergens begint waar niemand vertrekt, en leidt naar een plek waar niemand heen gaat?â&#x20AC;? Fernando Pessoa

CMYK

ACTEURSENSEMBLE

“Laten we, als we dan toch geen schoonheid uit het leven kunnen halen, tenminste daaruit schoonheid halen. Laten we van onze mislukking een zege maken, iets hoogs en positiefs met zuilen, majesteitelijkheid en geestelijke instemming. Als het leven ons niet meer heeft gegeven dan een gevangeniscel, laten we die dan versieren, al is het maar met de schaduwen van onze dromen, gekleurde tekeningen waarmee wij het feit dat we vergeten zijn in de stilstaande buitenkant van de muren krassen.” Wim Kayzer

“Anderhalf uur bezig geweest op het bevroren meer om een mooi gat uit te hakken van een meter op een meter. Er valt niets belangrijkers te verzinnen dan deze drie: een mooi vooruitzicht, voldoende warmte en doorheen je lijf de verzuurde herinnering aan een inspanning.” Sylvain Tesson

CMYK

190

TONEELHUIS

TOM DEWISPELAERE kan u eerst ontmoeten in De blinden. Kort daarna regisseert hij samen met Stijn Van Opstal de productie AUGUSTUS ergens op de vlakte. Samen met Jan Decleir herneemt hij Onvoltooid verleden. Daarna kan u hem aan het werk zien in Passion humaines in een regie van Guy Cassiers. En om het af te maken speelt hij een van de would be cowboys in de herneming van Desperado.

“Het laatste toevluchtsoord, mijn boeken. Een simpel geluk. Gelijk het vinden van wilde radijsjes langs de kant van de weg of een onbeantwoorde liefde.” Tracy Letts, August: Osage County

“Mijn vrouw slikt pillen en ik drink. Dat is de deal die wij hebben gemaakt. Een van de deals. Zij neemt pillen en ik drink. Ik drink niet omdat zij pillen neemt. Of zij pillen neemt omdat ik drink… ik heb al lang geleden geleerd niet voor mijn vrouw te spreken.” Tracy Letts, August: Osage County

CMYK

ACTEURSENSEMBLE

“Luister naar mij: sterf na mij, oké? Het maakt mij niet uit wat ge doet, waar ge gaat, hoe ge uw leven verkloot, alleen… overleef. Overleef mij. Alstublieft.” Tracy Letts, August: Osage County

CMYK

192

TONEELHUIS

KATELIJNE DAMEN kan u dit seizoen in niet minder dan vijf voorstellingen aan het werk zien: in De blinden, Hamlet vs Hamlet en Passions humaines – alle in regie van Guy Cassiers; in Orlando, de mooie solovoorstelling die Katelijne samen met Guy Cassiers maakte. En tenslotte in Maria Stuart, in een regie van Ivo van Hove, de tweede coproductie met Toneelgroep Amsterdam.

“Iets lelijks bestaat niet; ik heb in mijn leven nog nooit iets lelijks gezien, want wat ook de vorm van een object mag zijn, licht, schaduw en perspectief zullen het altijd mooi maken.” John Constable

CMYK

ACTEURSENSEMBLE

“De meeste mensen weten niet wat ze willen of wat ze voelen. En het is voor iedereen – mezelf incluis – moeilijk om te zeggen wat je bedoelt als dat iets pijnlijks is. Het moeilijkste ter wereld is jezelf blootgeven, uitdrukken wat je moet uitdrukken… Als artiest voel ik dat we veel dingen moeten proberen, maar vooral dat we moeten durven falen. Je moet de moed hebben om slecht te zijn, je moet durven alles riskeren om uit te drukken wat je wil zeggen.” John Cassavetes

“Gelukkig zijn, is het hoogste wat we kunnen bereiken om te weten wat goed is.” Eugene O’Neill

CMYK

194

TONEELHUIS

MARC VAN EEGHEM kan u zien in de De Blinden en in de herneming van Hamlet vs Hamlet. Zijn pad gaat vervolgens naar Maria Stuart om te eindigen met Passions humaines en Desperado.

“Humor is de hoogste vorm van intelligentie” Kees Van Kooten

“Kunst is: zin geven aan iets wat op het eerste zin totaal zinloos lijkt.” John Cale

CMYK

ACTEURSENSEMBLE

“Kunst is voor mij zowel G. Richter als bakker Lebleu: hun beider stielkennis en het passioneel uitoefenen ervan ontroeren mij mateloos.” Marc Van Eeghem

CMYK

196

NOOIT GEZIEN

CMYK

ÂŠ Kurt Van der Elst

198

CMYK

Nooit gezien

Solistenensemble Kaleidoskop Toneelhuis Muziektheater Transparant Liesa Van der Aa FC Bergman Josse De Pauw

VAN DEN VOS 07 — 09.08.14

Festival Boulevard ‘s Hertogenbosch

van FC BERGMAN: STEF AERTS JOÉ AGEMANS BART HOLLANDERS THOMAS VERSTRAETEN MARIE VINCK muzikale compositie LIESA VAN DER AA SOLISTENENSEMBLE KALEIDOSKOP: MICHAEL RAUTER DANIELLA STRASFOGEL PAUL VALIKOSKI tekst JOSSE DE PAUW tekst eindlied GREGORY FRATEUR CRAIG WARD met STEF AERTS JOÉ AGEMANS FREDERICK BRUYNINCKX VIVIANE DE MUYNCK GREGORY FRATEUR BART HOLLANDERS DIRK ROOFTHOOFT BENT SIMONS

VAN DEN VOS

Een lichte hype, dat mogen we wel zeggen, ontstond afgelopen seizoen rondom de productie Van den vos, de hoogst eigenzinnige bewerking door FC Bergman en co van het episch diergedicht Van de vos Reynaerde. Liesa Van der Aa en het Berlijnse genre-crossing Solistenensemble Kaleidoskop componeerden de muziek voor deze muziektheatervoorstelling. De woorden waren van Josse De Pauw. Dirk Roofthooft, Viviane De Muynck en Gregory Frateur speelden mee omringd door een aantal vrijwilligers. Den Bosch biedt u hoogstwaarschijnlijk de laatste kans om deze voorstelling te zien. De woorden van de pers spreken voor zich…

“FC Bergman perfectioneert hier al zijn eerdere onderzoek naar theater met immense ruimtes, groepen figuranten en integratie van video. In Van den vos dienen die keuzes niet hun eigen branie, maar wat ermee verteld wordt. (…) Je kan Van den vos een livefilm in 3D noemen, maar het is theater zoals theater is bedoeld. Het staat te midden van de gemeenschap en bezweert haar diepere paradoxen.” – Wouter Hillaert in De Standaard*****, 7 december 2013 “Is dit theater zoals het theater bedoeld werd? Of gaat het eraan voorbij? Met Van den vos heeft FC Bergman ons in elk geval laten zien waar het met het theater naartoe kan. Een vrolijk beeld is het niet geworden, maar indrukwekkend des te meer. Dit is het theater dat CMYK

200

CMYK

TONEELHUIS

Nooit gezien

VICKY VAN BELLINGEN CEDRIC VAN DEN ABEELE JANELLE VANES WIM VERACHTERT THOMAS VERSTRAETEN (live camera) MARIE VINCK JUNE VOETEN live muziek SOLISTENENSEMBLE KALEIDOSKOP: DEA SZUECS (viool) PAUL VALIKOSKI (viool) ILDIKO LUDWIG (altviool) YODFAT MIRON (altviool) BORAM LIE (cello) MICHAEL RAUTER (cello) SIMON HARTMANN (contrabas) CALEB SALGADO (contrabas) MAGNUS ANDERSSON (theorbe) kostuums AN D’HUYS lichtontwerp FC BERGMAN I.S.M. KEN HIOCO geluidsontwerp ALEX FOSTIER bewegingsadvies KEN HIOCO productie TONEELHUIS MUZIEKTHEATER TRANSPARANT SOLISTENENSEMBLE KALEIDOSKOP (DE) in samenwerking met Stadsschouwburg Amsterdam (NL), Kaaitheater (BE), Le Phénix - Scène nationale de Valenciennes (FR), Wiener Festwochen (AT), Operadagen Rotterdam (NL), Stichting Theaterfestival Boulevard (NL), Berliner Festspiele/ Foreign Affairs (DE) sponsors Amadea, Vranckx, Floor Gres, Gavra, Agfa Gevaert NV, Boudewijn Sea Park met de steun van het Cultuurprogramma van de Europese Unie

VAN DEN VOS

alles eindeloos heeft opgeslorpt om ons vervolgens een universum voor te schotelen dat we niet alleen nog nooit hadden gezien, maar dat we ons ook nog niet hadden voorgesteld. Dit is theater dat gemaakt is met een onvoorstelbare dosis intensiteit, ballen en waarachtigheid. We hebben dan wel even moeten wachten tot alles in de plooi viel, maar FC Bergman heeft het ons uiteindelijk toch gegeven.” – Tom Rummens in Rekto:Verso, december 2013-januari 2014. “Krankzinnig straf theater. (…) Een reeks adembenemende beelden roepen het sterkste van Castellucci op. (…) De sublieme versmelting van beeldmateriaal, live spel en de dreigende soundtrack van Kaleidoskop maken van deze Van den vos een totaalkunstwerk om helemaal in te verdwijnen. Zo zuiver, zo juist heeft FC Bergman zijn verhaal nog nooit verteld gekregen.” – Evelyne Coussens in De Morgen*****, 9 december 2013

CMYK

ÂŠ Sofie Silbermann

202

CMYK

Nooit gezien

300 EL X 50 EL X 30 EL

Toneelhuis FC Bergman

camera i.s.m. DIEGO DEZUTTERE productie FC BERGMAN uitvoerend producent TONEELHUIS

300 EL X 50 EL X 30 EL 28.08.14 — 30.05.15

tournee

van, met en door STEF AERTS JOÉ AGEMANS BART HOLLANDERS MATTEO SIMONI THOMAS VERSTRAETEN MARIE VINCK gastacteurs WIM VERACHTERT PAUL KUIJER GERT PORTAEL HERWIG ILEGEMS SHANA VAN LOVEREN STORM HAAZEN EVELIEN BOSMANS JULIA AKKERMANS MARIJKE PINOY BIEN DE MOOR GERT WINCKELMANS RAMONA VERKERK ARNE FOCKETEYN GREG TIMMERMANS EDDIE VEREYCKEN OSCAR VAN ROMPAY MATTHIEU SYS E.A decor FC BERGMAN E.A. kostuum JUDITH VAN HERCK

Het collectief FC Bergman maakte 300 el x 50 el x 30 el op één maand tijd voor het festival Antwerpse Kleppers 2011. Met een aantal prominente gastacteurs, tachtig figuranten en een volledig dorp op scène. Een dorp in de ban van de angst voor een naderende zondvloed. Wat zich in de huizen afspeelt is te zien op groot scherm. Theater en film spectaculair verweven. Een ervaring, een trip. DO VR VR ZA ZA ZO VR ZA

28.08.14 ROTTERDAMSE SCHOUWBURG ROTTERDAM 29.08.14 ROTTERDAMSE SCHOUWBURG ROTTERDAM 31.10.14 STADSSCHOUWBURG GRONINGEN 01.11.14 STADSSCHOUWBURG GRONINGEN 21.03.15 THÉÂTRE NATIONAL DE LA CRIÉE MARSEILLE 22.03.15 THÉÂTRE NATIONAL DE LA CRIÉE MARSEILLE 29.05.15 ONASSIS CULTUREL CENTRE ATHENE 30.05.15 ONASSIS CULTUREL CENTRE ATHENE

CMYK

204

CMYK

Nooit gezien

Toneelhuis Toneelgroep Amsterdam Guy Cassiers Tom Lanoye

HAMLET VS HAMLET 04.09.14 — 04.10.14 Bourla en tournee

tekst TOM LANOYE naar SHAKESPEARE regie GUY CASSIERS dramaturgie ERWIN JANS met KATELIJNE DAMEN ROELAND FERNHOUT ABKE HARING GAITE JANSEN KEVIN JANSSENS CHRIS NIETVELT EELCO SMITS JOHAN VAN ASSCHE MARC VAN EEGHEM scenografie IEF SPINCEMAILLE lichtontwerp STEFAN ALLEWEIRELDT kostuums TIM VAN STEENBERGEN geluidsdecor DIEDERIK DE COCK productie TONEELHUIS TONEELGROEP AMSTERDAM

HAMLET VS HAMLET

De oude koning is vermoord door zijn broer, Claudius. De geest van dode koning roept zijn zoon, Hamlet, op tot wraak. Hamlet wordt verscheurd tussen zijn verlangen om de moordenaar te straffen en zijn liefde voor zijn overspelige moeder, die kort na de moord met Claudius hertrouwde. Zo begint de bekendste tragedie ter wereld. Guy Cassiers en Tom Lanoye zetten hun succesrijke samenwerking verder. Na Mefisto for ever, Atropa. De wraak van de vrede en Bloed & rozen. Het lied van Jeanne en Gilles, buigen ze zich nu samen over ‘het stuk der stukken’: Shakespeares Hamlet. Guy Cassiers regisseert deze bewerking met een negenkoppige cast, samengesteld uit de ensembles van Toneelhuis en Toneelgroep Amsterdam. Het is de eerste coproductie in een reeks van vier, gepland tussen 2014 en 2016.

“Genadeloze, scherpe Hamlet.” - Geert Van Der Speeten in De Standaard ****, 21 maart 2014 “Een meesterlijk geslepen diamant.” – Guido Lauwaert in Knack, 20 maart 2014 “Hamlet ontroert, steekt en schuurt. Wat een schoonheid in taal, beeld en het spel van de acteurs.” – Karin Veraart in De Volkskrant *****, 21 maart 2014 “Een sensationele voorstelling.” – Anita Twaalfhoven in Theaterkrant.nl ****, 19 maart 2014

CMYK

206

DO VR ZA ZO DI WO DO VR ZA

CMYK

04.09.14 20:00 BOURLA 05.09.14 20:00 BOURLA 06.09.14 15:00 BOURLA 07.09.14 STADSSCHOUWBURG 30.09.14 STADSSCHOUWBURG 01.10.14 STADSSCHOUWBURG 02.10.14 STADSSCHOUWBURG 03.10.14 STADSSCHOUWBURG 04.10.14 STADSSCHOUWBURG

TONEELHUIS

ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM

Nooit gezien Genomineerd voor de juryselectie van het Nederlands Theaterfestival 2014

HAMLET VS HAMLET

“… het lef, de humor en het vakmanschap waarmee Lanoye en Cassiers een (letterlijk) eeuwenoud verhaal naar hun hand hebben gezet zijn een lust om naar te kijken.” – Emmi Schumacher op Cutting Edge, 21 maart 2014 “Lanoye overtreft zichzelf. Zijn zinnen zingen, elk woord raak, levende, sprankelende taal die een genot is om naar te luisteren. En die in deze voorstelling de vertolkers krijgt die hij verdient. (…) Fenomenaal.” – Sonja de Jong in Haarlems Dagblad, 20 maart 2014 “Lanoyes meesterlijke bewerking behoudt een ereplaats voor aan de taal. (…) De vertolking van het gezelschap is niet minder dan subliem. (…) In deze productie dragen lichtregie, geluidsdecor en enscenering harmonieus bij tot een lange (drie uur) maar beklijvende theateravond.” – Jan De Smet in De Morgen *****, 28 maart 2014

CMYK

ÂŠ Benjamin Verdonck

208

CMYK

Nooit gezien

Toneelhuis, KVS Benjamin Verdonck

LET ME COUNT THE TIMES

24 — 26.09.14

STUK Leuven

LET ME COUNT THE TIMES

Van de Britse auteur Martin Amis verscheen eind jaren negentig een collectie kortverhalen Heavy Water and Other Stories. De blik van Benjamin Verdonck bleef haperen op het bizarre Let me count the times, een verhaal over een man die zich verliest in de dwangmatige telling van het aantal keren dat hij zichzelf bevredigt. Samen met muzikant Han Stubbe graaft Benjamin Verdonck zich stelselmatig een weg doorheen het relaas over een fixatie waar een mens zich aan te buiten kan gaan.

VERNON WAS EEN ZAKENMAN OP ZIJN KANTOOR STONDEN EEN HOOP ELEKTRONISCHE REKENMACHINES VERNON VOERDE ZIJN HUWELIJKSDADEN REGELMATIG IN OP DEZE SNELLE EFFICIENTE EN UITERMATE DISCRETE MACHINES ZE GAVEN ALTIJD VROLIJK HETZELFDE ANTWOORD ALSOF ZE WILDEN ZEGGEN JA VERNON ZO DIKWIJLS DOE JE HET OF NEE VERNON JE DOET HET NIET MEER DAN ZOVEEL KEER VERNON BRACHT HEELDER LUNCHPAUZES DOOR GEBOGEN OVER REKENMACHINES EN TOCH WIST HIJ DAT AL DIE CIJFERS OP EEN OF ANDERE MANIER SLECHTS EEN BENADERING WAREN OH VERNON WIST HET VERNON WIST HET

van en met BENJAMIN VERDONCK HAN STUBBE IWAN VAN VLIERBERGHE productie TONEELHUIS KVS CMYK

ÂŠ Benjamin Verdonck

210

CMYK

Nooit gezien

Toneelhuis, KVS Benjamin Verdonck

NOTALLWHO WANDERARELOST

25.08 — 19.12.14 Leopoldstraat A’pen en tournee

NOTALLWHOWANDERARELOST Benjamin Verdonck is acteur van opleiding, maar in zijn oeuvre beweegt hij zich vrijelijk doorheen de verschillende vormen van podiumkunsten, performance in de publieke ruimte, objectentheater en plastische installatie. Bij Verdonck gaan bewustzijn en verbeelding hand in hand, taal wordt materie, de ruimte en de voorwerpen gaan spreken. Voor zijn jongste creatie vertrekt Verdonck van het idee van een ‘tafeltoneel’, een toverdoos waarop en waarin hij als acteur en als toneelknecht optreedt en die een soort van poëzie voor oog en oor onthult, al even tastbaar als raadselachtig. NOTALLWHOWANDERARELOST is een voorstelling met weinig woorden, maar des te meer touwen, kleuren, geometrische figuren, deuren die opengaan en gordijnen die vallen. Een theater op mensenschaal, binnen handbereik, op ooghoogte…

van en met BENJAMIN VERDONCK IWAN VAN VLIERBERGHE SVEN ROOFTHOOFT SÉBASTIEN HENDRICKX GRIET STELLAMANS productie TONEELHUIS KVS coproductie Kunstenfestivaldesarts, Steirischer Herbst (Graz), NXTSTP met de steun van het Cultuurprogramma van de Europese Unie Benjamin Verdonck wordt in 2013-2016 ondersteund door KVS en Toneelhuis.

CMYK

212 MA 25.08.14 NOORDERZON FESTIVAL DI 26.08.14 NOORDERZON FESTIVAL WO 27.08.14 NOORDERZON FESTIVAL VR 29.08.14 NOORDERZON FESTIVAL ZA 30.08.14 NOORDERZON FESTIVAL ZO 31.08.14 NOORDERZON FESTIVAL WO 01.10.14 STEIRISCHER HERBST DO 02.10.14 STEIRISCHER HERBST ZA 04.10.14 STEIRISCHER HERBST ZO 05.10.14 STEIRISCHER HERBST DO 08.10.14 DUBLIN THEATRE FESTIVAL VR 09.10.14 DUBLIN THEATRE FESTIVAL ZA 10.10.14 DUBLIN THEATRE FESTIVAL ZO 11.10.14 DUBLIN THEATRE FESTIVAL WO 15.10.14 20:00 LEOPOLDSTRAAT 31A DO 16.10.14 20:00 LEOPOLDSTRAAT 31A VR 17.10.14 20:00 LEOPOLDSTRAAT 31A ZA 18.10.14 20:00 LEOPOLDSTRAAT 31A ZO 19.10.14 15:00 LEOPOLDSTRAAT 31A WO 22.10.14 CC DE VELINX WO 29.10.14 STUK DO 30.10.14 STUK VR 31.10.14 STUK MA 03.11.14 CC DE SPIL DI 04.11.14 CC DE SPIL ZA 08.11.14 CHASSÉ THEATER DI 11.11.14 THEATER KIKKER WO 12.11.14 THEATER KIKKER DO 13.11.14 ROTTERDAMSE SCHOUWBURG ZA 15.11.14 NEXT ARTS FESTIVAL ZO 16.11.14 NEXT ARTS FESTIVAL MA 17.11.14 NEXT ARTS FESTIVAL WO 19.11.14 CAMPO NIEUWPOORT

CMYK

GRONINGEN GRONINGEN GRONINGEN GRONINGEN GRONINGEN GRONINGEN GRAZ GRAZ GRAZ GRAZ DUBLIN DUBLIN DUBLIN DUBLIN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN TONGEREN LEUVEN LEUVEN LEUVEN ROESELARE ROESELARE BREDA UTRECHT UTRECHT ROTTERDAM KORTRIJK KORTRIJK KORTRIJK GENT

DO VR ZA WO DO VR ZA DI WO VR DO VR ZA DI WO DO VR

20.11.14 CAMPO NIEUWPOORT 21.11.14 CAMPO NIEUWPOORT 22.11.14 CAMPO NIEUWPOORT 26.11.14 CC BELGICA 27.11.14 CC BELGICA 28.11.14 TONEELSCHUUR 29.11.14 TONEELSCHUUR 02.12.14 THEATER AAN HET SPUI 03.12.14 THEATER AAN HET SPUI 05.12.14 GRAND THEATRE 11.12.14 DE NWE VORST 12.12.14 C-MINE 13.12.14 NATLAB 16.12.14 DE BRAKKE GROND 17.12.14 DE BRAKKE GROND 18.12.14 DE BRAKKE GROND 19.12.14 DE BRAKKE GROND

GENT GENT GENT DENDERMONDE DENDERMONDE HAARLEM HAARLEM DEN HAAG DEN HAAG GRONINGEN TILBURG GENK EINDHOVEN AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM

Nooit gezien

NOTALLWHOWANDERARELOST

CMYK

ÂŠ Frieke Janssens

214

CMYK

Nooit gezien

Toneelhuis Guy Cassiers Katelijne Damen

ORLANDO 09 — 11.10.14 20:00 Bourla 16 — 17.10.14 Maison de la Culture, Amiens

tekst VIRGINIA WOOLF tekstbewerking KATELIJNE DAMEN regie GUY CASSIERS spel KATELIJNE DAMEN decorontwerp GUY CASSIERS kostuumontwerp KATELIJNE DAMEN vertaling GERARDINE FRANKEN dramaturgie ERWIN JANS artistiek medewerker LUC DE WIT video-ontwerp FREDERIK JASSOGNE (Hangaar) lichtontwerp GIACOMO GORINI geluidsontwerp DIEDERIK DE COCK productie TONEELHUIS

ORLANDO

Stel je voor: je leeft meer dan driehonderd jaar en in die tijd verander je van geslacht. Je valt in slaap als man en je wordt wakker als vrouw. Je bent minnaar van de Engelse koningin, diplomaat in Turkije en rondtrekkend zigeuner. Het overkomt Orlando, het hoofdpersonage uit de gelijknamige roman van de Engelse schrijfster Virginia Woolf. Orlando (1929) is een pareltje uit de literatuur van de twintigste eeuw. Een avontuurlijke reis door de geschiedenis en de culturen van Europa. Een ode aan de taal. Aan de schoonheid. Aan de verbeelding. Aan het leven.

“Hij, Guy Cassiers, speelt het weer klaar. Of beter: zij, Katelijne Damen, doet het toch maar. Beiden wilden een ode aan de verbeelding maken. Aan de taal. Aan de schoonheid. Aan de zintuigen. Aan het leven. Dat is hen gelukt, en hoe.” Tuur Devens in Theaterkrant.nl ****, 10 januari 2013 “Maar wat een wonder voltrekt zich bij deze Orlando. En dat wonder is Katelijne Damen. Niet alleen bewerkte zij de verrassend lichte tekst tot een opgewekt meanderende en soms onstuimig kolkende theatermonoloog, ook speelt zij de biograaf, en tegelijk diens onderwerp Orlando. Dat doet ze weergaloos. Net als Maria Kraakman bij de versie van Oostpool, verdient Damen een Theo d’Or.” — Herien Wensink in NRC Handelsblad, 30 januari 2013

CMYK

216

CMYK

Nooit gezien

Toneelhuis Guy Cassiers

BEZONKEN ROOD

25.10.14 — 31.01.15

tekstbewerking GUY CASSIERS CORIEN BAART DIRK ROOFTHOOFT regie GUY CASSIERS kostuums KATELIJNE DAMEN naar de roman van JEROEN BROUWERS spel DIRK ROOFTHOOFT dramaturgie CORIEN BAART ERWIN JANS decor-, video en lichtontwerp PETER MISSOTTEN DE FILMFABRIEK realisatie video ARJEN KLERKX geluidsontwerp DIEDERIK DE COCK coproductie Toneelhuis Ro Theater (NL)

BEZONKEN ROOD

Tien jaar na de creatie van Bezonken rood is deze productie nog meer dan springlevend: in verschillende talen heeft ze rond de wereld getoerd en nu komt de voorstelling voor een jubileumreeks terug naar de Bourla.

Bezonken rood is een van de meest Bourla en tournee aangrijpende rouwzangen uit de Nederlandse literatuur, van auteur Jeroen Brouwers, geënsceneerd door Guy Cassiers en op scène tot leven gebracht door een fenomenale Dirk Roofthooft. Jeroen Brouwers schreef Bezonken rood (1981) in de weken na de dood van zijn moeder. In 1943 werd de driejarige Jeroen Brouwers samen met zijn zusje, moeder en grootmoeder opgesloten in het Japanse vrouwenkamp Tjideng in het huidige Jakarta. Het leven in de Jappenkampen was zwaar. Japanse bewakers mishandelden de burgers, er was vaak een groot tekort aan voedsel en de bestaansonzekerheid was groot. De schrijver vertelt hoe in het kamp de relatie tot zijn moeder voor de rest van zijn leven werd beschadigd en hoe iedere nieuwe liefdesrelatie met een vrouw onder die last bezwijkt.

“Soms is toneel hallucinerend. Een trip, een droom die je weghaalt uit je schouwburgstoel. Zoiets gebeurt zelden, maar Guy Cassiers en Dirk Roofthooft is het in Bezonken rood gelukt. (...) Roofthooft is een fenomenaal acteur. Maar hij doet het niet alleen. Gesteund door een meer dan perfecte geluidstechniek is elk zuchtje, elke CMYK

218

ZA ZO WO DO VR ZA DO VR ZA

CMYK

TONEELHUIS

25.10.14 STANISLAVSKY SEASON FEST. MOSKOU 26.10.14 STANISLAVSKY SEASON FEST. MOSKOU 05.11.14 20:00 BOURLA ANTWERPEN 06.11.14 20:00 BOURLA ANTWERPEN 07.11.14 20:00 BOURLA ANTWERPEN 08.11.14 20:00 BOURLA ANTWERPEN 29.01.15 THÉÂTRE JOLIETTE MINOTERIE MARSEILLE 30.01.15 THÉÂTRE JOLIETTE MINOTERIE MARSEILLE 31.01.15 THÉÂTRE JOLIETTE MINOTERIE MARSEILLE

Nooit gezien

BEZONKEN ROOD

beweging van zijn stem hoorbaar. Dat biedt ruimte voor een ongekende subtiliteit. In de grote schouwburgzaal heb je het gevoel dat dit verhaal alleen aan jou wordt verteld.” – Marian Buijs in De Volkskrant, 1 januari 2004 “Bezonken rood is een ode aan het vakmanschap. Een avond om stilletjes aan kapot te gaan. Dat Dirk Roofthooft deze voorstelling maar tot het einde van zijn leven blijft spelen.” — Ruth Joos in De Standaard, 7 juni 2010

CMYK

ÂŠ Frieke Janssens

220

CMYK

Nooit gezien

HALF ELF ZOMERAVOND

Toneelhuis Bart Meuleman

HALF ELF ZOMERAVOND

Half elf zomeravond toont een vrouw in crisis. Een vrouw geconfronteerd met het einde van een liefde en een misdaad uit passie.

13 — 15.11.14 20:00

tekst MARGUERITE DURAS regie en tekstbewerking BART MEULEMAN spel RUTH BECQUART GERT LAHOUSSE RADOUAN MRIZIGA ARIANE VAN VLIET E.A. lichten decorontwerp MARK VAN DENESSE geluidsontwerp SENJAN JANSEN kostuumontwerp ILSE VANDENBUSSCHE dans RADOUAN MRIZIGA bewegingsconsulent LISBETH GRUWEZ productie TONEELHUIS

Bourla

Regisseur Bart Meuleman bewerkt Marguerite Duras’ gelijknamige roman tot een theatervoorstelling die de waanzin, de wanhoop en de roes van de drank bij deze vrouw durft laten zien. Half elf zomeravond draait om Maria die op reis is met haar man, haar beste vriendin en haar dochtertje. Het gezelschap is onderweg van Frankrijk naar Madrid. Een gigantisch onweer dwingt hen tot een noodstop in een Spaans stadje. Daar wordt een klopjacht gehouden op een jongeman, Rodrigo Paestra, die net die dag zijn vrouw en haar minnaar heeft vermoord toen hij ze samen in bed betrapte. In de broeierige sfeer na het onweer kruist het pad van Maria dat van Rodrigo …

“Ariane van Vliet geeft op meeslepende wijze inhoud aan de crisis waarin Maria zich bevindt. Fraai weet ze in haar treurige liederlijkheid de clichés van een drankverslaafde te vermijden. Soms roept ze afschuw op, bijvoorbeeld als ze haar dochtertje ruw van zich afduwt, maar op andere momenten heb je toch met haar te doen. Mooi is ook het gevoel van dreiging dat vanaf het begin merkbaar is in tekst en spel. De soundscape doet dan subtiel zijn werk maar het is ook de sfeer tussen de personages die je direct doet voelen dat dit verhaal geen goede afloop kent. – Jos Schuring in Theaterkrant.nl ***, 22 november 2012 CMYK

ÂŠ Frieke Janssens

222

CMYK

Nooit gezien

ONVOLTOOID VERLEDEN

Toneelhuis Olympique Dramatique

ONVOLTOOID VERLEDEN

11— 13.12.14 20:00 14.12.14 15:00

tekst HUGO CLAUS bewerking TOM DEWISPELAERE JAN BIJVOET JAN DECLEIR ELLEN STYNEN spel TOM DEWISPELAERE JAN DECLEIR dramaturgie ELLEN STYNEN coach JAN BIJVOET beeld TOM LIEKENS lichtontwerp MARK VAN DENESSE kostuums KATELIJNE DAMEN productie TONEELHUIS

Bourla Bourla

“Ik ben de hond die als hij eenmaal mensenvlees heeft gegeten, afgemaakt moet worden.” – Hugo Claus In 2007 maakte Olympique Dramatique samen met Guy Cassiers een theaterbewerking van De geruchten, de succesroman van Hugo Claus uit 1996. In 1998 kwam Claus met het vervolg Onvoltooid verleden, dat in 2012 door Olympique Dramatique onder handen genomen werd. We zijn een paar decennia verder, ver weg van het dorp Alegem en in de grootstad. Draaide in De geruchten alles nog rond René Catrijsse, dan staat nu zijn broer Noël centraal. Noël Catrijsse, die na een val tijdens zijn jeugd nooit meer de oude geworden is, wordt op eigen verzoek ondervraagd door excommissaris Blaute. Wat volgt, is het rauwe relaas van een gehavende en vermaledijde ziel.

“Puur acteurstheater, zoals je het nog zelden ziet.” – Yves Desmet in De Morgen ****, 21 april 2012 “Dit. Moet. Je. Zien. Onvoltooid verleden is perfect spelerstoneel dat lumineus eindigt.” – Els Van Steenberghe in Knack ****, 23 april 2012 “Essentieel vertel- en luistertheater met twee topacteurs, zonder multimediaal gegoochel.” – Roeland de Trazignies op Cobra.be ***, 20 april 2012 CMYK

ÂŠ Frieke Janssens

224

CMYK

Nooit gezien

DESPERADO

Toneelhuis Bart Meuleman Ensemble Toneelhuis

DESPERADO 27 — 30.05.15 20:00

Bourla

02 — 06.06.15 20:00

Bourla

tekst KAS & DE WOLF regie BART MEULEMAN spel KEVIN JANSSENS MARC VAN EEGHEM JOHAN VAN ASSCHE TOM DEWISPELAERE lichtontwerp MARK VAN DENESSE kostuums MONIQUE VAN HASSEL productie TONEELHUIS

Vier kerels brengen samen het weekend door en een cowboydorp. In vol ornaat. Van op hun barkruk analyseren ze de wereld, het werk, de vrouwen (en ja hoor, ook een beetje zichzelf). Zwartgallige maar onweerstaanbare humor. In het diepst van hun gedachten zijn het helden van de Far West, in het dagelijkse leven is het heldendom pijnlijk veraf. Zwartgallige maar onweerstaanbare humor in Desperado, op tekst van het Nederlandse duo Kas & de Wolf, in een regie van Bart Meuleman. De vier pistoleros van dienst zijn Tom Dewispelaere, Kevin Janssens, Johan Van Assche en Marc Van Eeghem.

“De expliciete afwezigheid van een onderwerp buiten het praten zelf zet in het licht wat het probleem is bij deze vier. Ze hebben geen kern, er is enkel dat imaginaire omhulsel: vier mislukte cowboys op een barkruk die (over) leven bij gratie van het beeld dat ze van zichzelf geschapen hebben. Maar het verbijsterende is dat het werkt. De illusie houdt stand, ondanks de bespottelijke seventiesoutfits, het aangezette accent, de loeren die ze hun ‘kameraden’ draaien. Niemand doorprikt de droom: niet zijzelf, niet Kas en De Wolf en nog het minst van al Bart Meuleman. Dus blijven de vier heren, ondanks tegenspraak van de realiteit, gewoon geloven in zichzelf. En in hun onwrikbare vriendschap. Wat geeft het dat het niet waar is? De illusie levert hen ongeziene kracht op.” – Evelyne Coussens in De Morgen****, 21 mei 2013 CMYK

226

ANTWERPSE KLEPPERS

CMYK

TONEELHUIS

228

De Antwerpse Kleppers hoeven nauwelijks nog voorgesteld: inmiddels zijn we aan de achtste editie toe. Opnieuw maken we een exclusieve doorsnede van het Antwerps podiumkunstenlandschap zoals het nergens anders ter wereld te zien is. U kan terecht bij SKaGeN, STAN, de KOE, DeTijd, Walpurgis, Tutti Fratelli, EISBÄR*, Muziektheater Transparant, Compagnie Lodewijk/Louis & Sermoen, Zuidpool, de Roovers en MartHa!tentatief. Ook de dansliefhebbers worden ruim bediend: Jan Martens, Lisbeth Gruwez, Marc Vanrunxt en Ann Van den Broek tekenen allemaal present. Het prachtige oeuvre van Wannes Van de Velde krijgt een volavondprogramma en ook Kapitein Winokio ontbreekt niet. Ten slotte trekt ook deze editie de stad in voor een bijzondere installatievoorstelling van het collectief BERLIN (i.s.m. CCBe). Met uniforme prijzen (€ 16/12 behalve Tutti Fratelli: € 12 en Berlin: € 16) en een Bourla Beats die alle deuren dichtdoet.

STAN en de KOE

The Marx Sisters 13—14.01.15

Bourla

“I march in the parade of liberty but as long as I love you I’m not free.” — Sharon Hayes

Vorig seizoen waagden de Arenberg en d e t h e a t e r m a k e r zich aan de eerste editie van de Klepperkes, een jonge variant van de Antwerpse Kleppers. Ook dit seizoen selecteren zij voor u projecten van jonge Antwerpse theatermakers die net boven het maai veld uitpiepen. Op alternatieve uren en dagen ten aanzien van de Kleppers zelf, zodat u bijvoorbeeld een avondje Bourla makkelijk kan combineren met een voor- of naprogramma in de Arenberg. Voor het Klepperkesprogramma kan u vanaf najaar 2014 terecht op www.arenbergschouwburg.be CMYK

STAN en de KOE snijden met The Marx Sisters strijdbaar materiaal aan: toen Karl Marx op 14 maart 1883 stierf, werden zijn twee dochters, Laura en Eleanor, de beheerders van Marx’ nalatenschap. Vanaf dat moment beginnen de zusters hun eigen noodlottige emancipatiestrijd. Eleanor bestijgt in navolging van haar vader de barricaden en spreekt bomvolle zalen met arbeiders toe. Haar privéleven is echter een tragedie die eindigt met een zelfmoord. Dan is er nog één erfgename over: Laura. Zij beschermt het werk van haar vader zo goed en zo kwaad als het kan tegen de revisionisten die Marx willen herschrijven. Maar ook zij beneemt zich uiteindelijk – samen met haar man – van het leven, moegetergd door ziekte, armoede en onbegrip. The Marx Sisters is een voorstelling over emancipatie, zelfontplooiing en zelfopoffering. Over de knellende banden van beloofde ideologische (en artistieke) vrijheid. Over paternalisme ook, over werk, gezin en kinderen. Over drukte en druk en over een heel klein beetje frisse lucht. Cie. de KOE en STAN willen met The Marx Sisters zeker in deze tijd nadenken over feminisme, idealisme en gender. tekst WILLEM DE WOLF van en met NATALI BROODS SARA DE ROO WILLEM DE WOLF MATTHIAS DE KONING DAMIAAN DE SCHRIJVER PETER VAN DEN EEDE productie STAN DE KOE

www.dekoe.be www.stan.be

13.01 —14.02.15 Berlin

PERHAPS ALL THE DRAGONS Horror Vacui [#3] 21 – 24.01.15 Campo & Campo Grotesteenweg 19/21, Berchem 18:30, 20:15 en 22:00 Uitzonderlijke prijs—eenheidsprijs € 16

Een ronde tafel met dertig schermen aan één kant en dertig toeschouwers aan de andere kant. Dertig één-op-één verhalen. De toeschouwer kan er vijf kiezen. Berlin vergast ons opnieuw op een bijzondere setting waarin 30 gefilmde verhalen samenkomen in één theatersessie. Zoals het verhaal van een bekende pianiste die op het podium beseft dat ze het verkeerde concerto ingestudeerd heeft. Of een neurochirurg die hoofd en lichaam van twee levende apen verwisselt. Of de 700.000 Japanners die zich als ‘hikikomori’ terugtrekken in hun slaapkamers voor minstens een jaar lang, weg van het sociale leven. Of de theorie van Six degrees of separation die stelt dat eenieder op onze planeet door een netwerk met zes tussenstappen met elkaar verbonden is… Berlin gaat voor PERHAPS ALL THE DRAGONS op zoek naar de mensen achter de kleine of grote verhalen in internationale magazines, kranten, internetsites, youtube … De thematiek van deze verhalen is eclectisch: van een filosofisch voorstel, over een wetenschappelijk detail, tot een anekdote. 30 verhalen, getransformeerd tot 30 gefilmde monologen met een dramaturgie die hen coherentie verleent.

Lucas Van den Eynde, Tiny Bertels, Stefaan Wellens, Ivan Smeulders

Door het venster van den tram 15.01.15 Bourla “Januari in de kou, want de winter is gekomen, en ik zeg: ‘Bonjour Madame’ door het venster van den tram.” — Wannes Van de Velde Lucas Van den Eynde en Tiny Bertels, beiden leerlingen van Wannes Van de Velde in de Studio Herman Teirlinck, grasduinen na de productie Gesloten hart verder in het repertoire van Wannes Van de Velde waarin zowel de taal als de muziek van Wannes centraal zullen staan. Ze worden daarin bijgestaan door Stefaan Wellens en Ivan Smeulders. Het verhaal van deze groep Wanneskenners is nog lang niet uitverteld. Zij koesteren een onweerstaanbare drang om in het fantastische repertoire van de meester te duikelen, zijn poëzie en zijn gedachten te zingen en te declameren. Omdat de muzikale Don Quichote der Lage Landen ons confronteert, doet huilen, doet lachen maar vooral doet voelen! Wannes in al zijn eenvoud, met een maatschappelijk engagement dat hij als geen ander vertaalde in zijn teksten. Een intiem en groot verhaal langs de wegen van de taal.

ANTWERPSE KLEPPERS Alle verhalen hebben exact dezelfde lengte en interageren op verschillende momenten met elkaar. PERHAPS ALL THE DRAGONS is een één-op-één voorstelling voor 30 toeschouwers, aan één ronde tafel. concept BERLIN (BART BAELE, YVES DEGRYSE) soundtrack en mixing PETER VAN LAERHOVEN tekst KIRSTEN ROOSENDAAL YVES DEGRYSE BART BAELE camera GEERT DE VLEESSCHAUWER scenografie BERLIN MANU SIEBENS technische coördinatie ROBRECHT GHESQUIÈRE productie BERLIN coproductie Deutsches Schauspielhaus Hamburg (DE), KunstenfestivaldesArts (Brussel), le CENTQUATRE (Paris, FR), Dublin Theatre Festival (Dublin, IE), Centrale Fies (Dro, IT), Noorderzon Performing Arts Festival (Groningen, NL), La Bâtie – Festival de Genève (Genève, CH) met de steun van de Vlaamse Gemeenschap, NXTSTP, het cultuurprogramma van de Europese Unie en ONDA – Office national de diffusion artistique. Berlin is artiste associé in CENTQUATRE – Paris (FR)

www.berlinberlin.be Walpurgis

Madame Flora (The Medium) 14—17.01.15 Bourlazolder In de intieme setting van de Bourlazolder creëert Walpurgis een thrilleropera naar de kameropera The Medium van de Italiaanse componist Gian Carlo Menotti. Madame Flora is geëmigreerd uit Rusland, ze is alleenstaand en probeert te overleven door zich uit te geven als medium. Haar specialisatie is communiceren met de geesten van gestorven kinderen. Alles is fake uiteraard en door Madame Flora in scène gezet met de hulp van haar tienerdochter en doofstomme pleegzoon. Op een gegeven moment begint ze echt stemmen te horen en gaat ze fictie en realiteit steeds meer door elkaar halen. Ze raakt aan de drank en haar waanzin leidt tot een dramatische ontknoping. De hoofdrol wordt vertolkt door de mezzosopraan Eurudike De Beul. concept en regie JUDITH VINDEVOGEL met EURUDIKE DE BEUL E.A. set STEF DEPOVER productie WALPURGIS

www.walpurgis.be zang, klank en bewerkingen TINY BERTELS LUCAS VAN DEN EYNDE STEFAAN WELLENS IVAN SMEULDERS

www.demuziekfaktorij.be

CMYK

TONEELHUIS

230 DeTijd

SKaGeN

Pereira verklaart 16—17.01.15 Bourla

Deurdedeurdeur 23—24.01.15

Bourla

Deurdedeurdeur is een ... deurenkomedie. Met alles wat daarbij hoort: deuren, klinken, misverstanden. SKaGeN baseerde zich op de farce Noises Off (1982) van de succesvolle West End-auteur Michael Frayn. Noises Off wordt jaarlijks tientallen keren opgevoerd over de hele wereld, en de reden daarvoor is niet ver te zoeken: het stuk staat als een huis en het publiek ligt krom van het lachen. Onder het motto 'geen genre is ons te gek', ging SKaGeN met Deurdedeurdeur de uitdaging aan om vér te gaan in ambachtelijke beheersing, in timing, in comedy. Dat gebeurde voor het eerst in 2008. Dat beviel hen en het publiek zo goed dat ze het nog eens overdoen voor de Antwerpse Kleppers 2015. Deurdedeurdeur is een stuk in een stuk over een theatergezelschap op tournee. U ziet de voor- en achterzijde van de mensen en het toneel: het decor, maar ook de acteurs en de regisseur die in de coulissen te kampen hebben met verliefdheden, gebrek aan professionalisme, jaloezie, en drank. 1938. Portugal zucht zwaar onder de dictatuur van Salazar. Pereira, een zwaarlijvig journalist op leeftijd, wil liever zo weinig mogelijk weten van wat er met zijn land gebeurt. Als hoofdredacteur van de cultuurbijlage van de Lisboa is zijn taak helder: het beschrijven van ‘de schone kunsten’. En met ‘schoon’ wordt bedoeld: wat zich niet tegen het regime keert. Pereira is een bange, eenzame man die in deze gevaarlijke tijden liever onzichtbaar wil zijn. Maar zoals een dictatuur onmerkbaar een maatschappij binnensluipt, zo sijpelt bij hem een besef door dat zijn passieve houding begint uit te hollen. Pereira gebruikt de cultuurbijlage als medium voor verzet en plaatst zich op die manier in de gevarenzone. Op het eind is er geen weg meer terug. Voor zijn omgeving is het een verrassing dat hij tot een heldendaad in staat blijkt. In Pereira verklaart, gebaseerd op de roman van Antonio Tabucchi, worden de feiten blootgelegd – de drijfveren van zijn beslissing ontrafeld. Conclusie: Pereira’s heldendaad blijkt een daad van liefde. In 1999 maakte Pereira verklaart reeds een succesvolle tournee en werd de voorstelling van DeTijd genomineerd voor het Theaterfestival van datzelfde jaar. Nu krijgt u opnieuw de kans om Pereira verklaart te zien. Er zijn nu eenmaal verhalen die blijvend verteld moeten worden. tekst naar ANTONIO TABUCCHI van en met LUCAS VANDERVOST WIM DANCKAERT E.A. productie DETIJD

CMYK

tekst NOISES OFF MICHAEL FRAYN van en met VALENTIJN DHAENENS KORNEEL HAMERS MATHIJS F SCHEEPERS CLARA VAN DEN BROEK YVES DEGRYSE GEERT DE VLEESSCHAUWER RYSZARD TURBIAZ CHARLOTTE VANDERMEERSCH E.A. productie SKAGEN ISM DE STUDIO coproductie Toneelhuis met de steun van de Vlaamse Regering

Tutti Fratelli

Ten huwelijk

www.skagen.be

27—28.01.15

Bourla Uitzonderlijke prijs—eenheidsprijs € 12

Een toneelstuk in één bedrijf geschreven door Erik Vlaminck en Tutti Fratelli. Een blank Vlaams meisje verbindt zich voor de rest van haar leven met een donkere Afrikaan. Dit wordt gevierd met videekes, ossentong in Madeirasaus, dame blanche, liters wijn, Elixir d'Anvers, Boerenjongens en veel, heel veel moppen. Plezante en flauwe. Iedereen is erbij, familie, vrienden, geliefden, koks, bedienden, zangers, muzikanten … en ‘hebben wij die ook uitgenodigd?’. De sfeer is bijwijlen prangend koel, dan weer speels onnozel. Een tragikomische beleving van een feest dat in een totaal fiasco eindigt. Edoch gespeeld met liefde, warmte en mededogen. De Fratelli op hun best … Komt en kijkt en luistert, geniet. tekst ERIK VLAMINCK regie REINHILDE DECLEIR productie TUTTI FRATELLI

www.detijd.be

www.tuttifratelli.be

13.01 —14.02.15

ANTWERPSE KLEPPERS zang CLARON MCFADDEN componist Piano DIMITAR BODUROV concept artistieke leiding CLARON MCFADDEN LIBRETTO CAROLA LUTHER filmregie FRANS WEISZ zang in film JEROEN WILLEMS productie MUZIEKTHEATER TRANSPARANT HOLLAND FESTIVAL OPERADAGEN ROTTERDAM in coproductie met KLARAFESTIVAL, CONCERTGEBOUW BRUGGE, KORZO PRODUCTIES

Muziektheater Transparant

Lilith 29.01.15

Bourla

In de bar van Hôtel du Paradis vertelt een man over zijn mislukte liefde. Een vrouw pikt hierop in, ook zij spreekt over een stukgelopen relatie. Hij blijkt Adam te zijn, zij Lilith, volgens de joodse mythologie Adams eerste vrouw, gelijkwaardig aan hem geschapen. Als Lilith weigert zich te onderwerpen aan Adam, besluit zij het Paradijs te verlaten. Zo ontspint zich het verhaal van hun tragische liefdesgeschiedenis die uitmondt in een dramatisch slot. Met Lilith zet operazangeres Claron McFadden een emotioneel geladen muziektheatervoorstelling neer die klassieke muziek, jazz, sampling, toneel, film en poëzie combineert om tijdloze vragen te stellen over de verhouding tussen man en vrouw, tussen mens en God. McFadden – een klassiek geschoolde zangeres – koestert een voorliefde voor verschillende muziekstijlen en arrangementen. Ze transponeert de geschiedenis van Adam en Lilith naar hier-en-nu, en ze mengt daarbij graag verschillende media door elkaar. U ziet de herwerkte versie die Claron McFadden besloot te maken nadat haar tegenspeler Jeroen Willems overleed (op het podium van Carré Amsterdam op 3 december 2012) en die ze – nu met Jeroen Willems op filmbeeld – opdraagt aan deze volstrekt unieke acteur. Een ervaring.

Compagnie Lodewijk/ Louis & Sermoen

Plot your city 31.01.15

Bourla

Op een mistige dag opperde iemand dat het verleden uit het stadsgezicht zou moeten verdwijnen. Enkel deze actie zou de mens in staat stellen alle persoonlijke en collectieve trauma’s af te werpen. Hij werd eerst gek verklaard en zijn voorstel werd weggelachen. Maar het idee nestelde zich als een zaadje in het hoofd van de bewoners en begon te kiemen. En op een zonnige dag groeide het uit tot een evidentie. Plot your city biedt u deze ideale leefwereld. Gebaseerd op de gelijknamige theatertekst van Paul Pourveur schetsen Simon De Vos, Yves De Pauw en Peter Spaepen een nieuw beeld van de kleine mens en zijn onverwoestbare geloof dat hij alles zelf in de hand heeft.

www.transparant.be

JAN & ICK Amsterdam, Frascati Producties/Jan Martens

The dog days are over 30.01.15

Bourla

“Vraag iemand te springen en je ziet zijn ware gezicht", aldus de Amerikaanse fotograaf Philippe Halsman. In The dog days are over geven zes dansers zich over aan een repetitieve uitputtingsslag, opgebouwd uit juist die ene fysieke handeling: de sprong. De jonge choreograaf Jan Martens (1984) studeerde aan de Fontys Dansacademie in Tilburg en aan het Artesis Conservatorium voor Dans in Antwerpen. Sinds 2009 choreografeert hij zelf. Veeleer dan een nieuwe danstaal te ontwikkelen wil hij bestaande dansidiomen bewerken en recycleren in een nieuwe setting, waardoor nieuwe ideeën kunnen ontstaan. Jan Martens viel de afgelopen jaren op met een aantal innemende en indringende choreografieën over de schoonheid van het imperfecte lichaam. Martens’ voorstellingen zijn radicaal, sterk fysiek en compromisloos, maar tegelijk diep menselijk. Prikkelende dans die niet onberoerd laat. Jan Martens werd genomineerd voor de Prijs van de Nederlandse Dansdagen Maastricht 2012. Sinds 2013 is hij ook in residentie in het International Choreographic Arts Centre ICK in Amsterdam.

tekst naar PLOT YOUR CITY VAN PAUL POURVEUR concept SIMON DE VOS YVES DE PAUW regie SIMON DE VOS spel SARAH EISA YVES DE PAUW KOEN JANSSEN ADINA MACPHERSON TIM BOGAERTS SIEN VANMAELE muzikale compositie PETER SPAEPEN KOOR BRUSSELS WAANCEL PODIUMKOOR scenografie en lichtontwerp STEF STESSEL kostuum VICK VERACHTERT choreografie NATASCHA PIRE dramaturgie RUTH MARIËN coproductie Sermoen, Compagnie Lodewijk/Louis, met de steun van KVS

choreografie JAN MARTENS met CHERISH MENZO NELLE HENS ANASTASSYA SAVITSKY PIET DEFRANCQ KIMMY LIGTVOET STEVEN MICHEL JULIEN JOSSE LAURA VANBORM lichtontwerp JAN FEDINGER dramaturgie RENÉE COPRAIJ techniek MICHEL SPANG productie JAN & ICKAMSTERDAM coproductie DansBrabant (NL), Frascati Producties (NL), SPRING performing arts festival (NL), Tanzhaus NRW Düsseldorf (DE), CDC du Val-de-Marne La Briqueterie (FR), TAKT, Dommelhof met steun van Workspace Brussels (BE) & wp Zimmer (BE) met financiële steun van Vlaamse Overheid & het Fonds Podiumkunsten

www.janmartens.com

www.compagnielodewijklouis.be www.sermoen.skynetblogs.be

CMYK

TONEELHUIS

232 Zuidpool

“en als een ijzeren gewelf hangt de hemel over ons, een vloek verlamt de leden van de mensen, en de kracht en vreugde schenkende gaven van de aarde, ze zijn als kaf, ze spot met ons, de moeder met haar geschenken en alles is schijn –” – Friedrich Hölderlin

EMPEDOKLES 03—04.02.15

voorstelling in het Duits, met Nederlandse boventitels

Bourla

Marc Vanrunxt & Kunst/Werk

5 februari 2015—Soirée composée 05.02.15 Bourla Marc Vanrunxt toonde in de Bourla al stukken zoals Extraction, Zeit en Discografie. Nu gaat hij in de Kleppers voor een alternatieve formule. In juni 2012 organiseerde choreograaf Marc Vanrunxt zijn zesde Marc@Monday in Monty. Dit event met vijf dansers, vier musici en een beeldend kunstenaar werd op één dag gecreëerd en vervolgens losgelaten op het publiek. Deze eenmalige gebeurtenis was een feest met dans, live muziek en projectie. 5 februari 2015 wil graag de voortzetting zijn van deze ad hoc-constellatie en wilde manier van werken. Marc Vanrunxt nodigt nu collega-dansers, -choreografen en -musici uit om te participeren in een nieuwe unieke Soirée Composée voor de Antwerpse Kleppers 2015. Het choreografische werk van Vanrunxt staat centraal en wordt aangevuld met bijdragen van zielsverwanten met wie Vanrunxt reeds samenwerkte. Jan Martens, Salva Sanchis, Marie De Corte, Rob Fordeyn, Lise Vachon, Els Mondelaers, Daniel Vanverre en Stef Alleweireldt: dat belooft een mooi bewegend gezelschap te worden. Choreografie is een ijle en tijdelijke kunst. 5 februari 2015 houdt deze vergankelijkheid voor eventjes vast en geeft ze voor de duur van één avond vorm. Nieuwe ideeën zullen ontstaan naast korte hernemingen en herwerkingen met citaten uit Only voor Lise Vachon en uit Discografie, de solo voor Rob Fordeyn op muziek van Daniel Vanverre. concept MARC VANRUNXT met MARIE DE CORTE ROB FORDEYN JAN MARTENS ELS MONDELAERS SALVA SANCHIS LISE VACHON DANIEL VANVERRE MARC VANRUNXT licht en technische realisatie STEF ALLEWEIRELDT productie KUNST/WERK

CMYK

www.kunst-werk.be

Theater Zuidpool staat bekend om zijn gewaagde aanpak van stevige teksten die mooie voorstellingen opleveren, Phaedra, Faust, MACBETH… Deze keer viel hun oog op de Duitse dichter Friedrich Hölderlin (1770-1843) en Der Tod des Empedokles, een onvoltooid treurspel. De Griekse filosoof Empedokles, die rond 440 voor Christus op Sicilië leefde, is een duizendpoot en veelzijdig kunstenaar. Als wetenschapper, dichter en denker schreef hij leergedichten over de vier elementen van alle Zijn – water, lucht, aarde en vuur – , die worden samengevoegd en gescheiden door liefde en haat. Maar Empedokles was ook politicus in een woelige periode van spanningen tussen tirannie en democratie; hij was daarenboven een genezer en een zelfverklaard profeet die volgens een legende in de vulkaan de Etna zou zijn gesprongen om zijn goddelijkheid te bewijzen en zich te verenigen met de natuur. Zuidpool speelt EMPEDOKLES in het oorspronkelijke Duits, met Nederlandse boventitels. Net als bij MACBETH vertrekt het gezelschap van de poëtische kracht en de muzikaliteit van de oorspronkelijke taal. EMPEDOKLES wordt gespeeld door een vrouwelijke, Vlaams-Duitse cast: Sofie Decleir, Sarah Eisa, Kaat Hellings en Katrin Lohmann. Jorgen Cassier en Koen van Kaam regisseren. Videokunstenaars Frederic Jassogne en Bart Moens ontwikkelen interactieve videoprojectie en live beeldmanipulatie. Bert Dockx maakt een nieuwe compositie, die hij ook live uitvoert. EMPEDOKLES is een weigering om bestaande maatschappelijke, politieke en biologische grenzen te aanvaarden. Een intens afscheid en tegelijk een toekomstvisioen. tekst FRIEDRICH HÖLDERLIN met SOFIE DECLEIR SARAH EISA KAAT HELLINGS KATRIN LOHMANN compositie en live uitvoering BERT DOCKX video en software FREDERIK JASSOGNE BART MOENS regie JORGEN CASSIER KOEN VAN KAAM vertaling BART PHILIPSEN lichtontwerp HANS MEIJER geluid TIM THIELEMANS techniek DAVID VAN HOVE stage DIETER BRUSSELAERS productie THEATER ZUIDPOOL

www.zuidpool.be

ANTWERPSE KLEPPERS

13.01 —14.02.15

Kapitein Winokio

WArd/waRD & Ann Van den Broek

The Black Piece 06.02.15

Bourla

Zwart Ontbreken van licht Geen terugkaatsing Teken van rouw, einde, duisternis, nacht Zwarte gaten Het andere zwart Zwarte aarde, vruchtbaarheid Mysterie, verleiding, exotisme Een zwangere kleur Elegantie, kracht Vele schakeringen, diepere lagen Niets is wat het lijkt Kleur van het masker dat we allen dragen Zwart …..ontsluiert The Black Piece, een voorstelling met een groep dansers en een cameraman, speelt zich voor het grootste deel in het donker af. Deze dansproductie – tegelijkertijd een dansfilm – zet de toeschouwer telkens op het verkeerde been. Choreografe Ann Van den Broek liet zich inspireren door het boek Black: The History of a Color van Michel Pastoureau. Door de tijd heen zijn er door de mens verschillende betekenissen gegeven aan de kleur zwart. Zwart staat voor rouw, maar doet ook denken aan militante groeperingen als de Black Panthers. Zwart heeft ook positieve connotaties zoals in vruchtbare zwarte aarde. Bij zwart als modekleur komen gedachten boven aan leren jackets, maar ook aan zwarte Chaneljurkjes of juist aan trends als gothic. Van den Broek laat zwart de rode lijn zijn in een stuk dat soms beklemmend en bevreemdend is. Cameraman Bernie van Velzen speelt een grote rol in The Black Piece. Hij verplaatst zich in het donker en ontdekt de zes performers in verschillende situaties met verschillende emoties en intenties. Zo ontstaat een dansvoorstelling die tegelijk een dansfilm is, met een bevreemdende soundscore waarvoor Arne Van Dongen en Dez Mona tekenen. De sfeer van een darkroom is dan niet meer veraf…

concept en choreografie ANN VAN DEN BROEK muziek ARNE VAN DONGEN DEZ MONA live camera en lichtontwerp BERNIE VAN VELZEN dans JAN DEBOOM LOUIS COMBEAUD ANDREAS KUCK FRAUKE MARIËN FRANCESCA MONTI E.A. styling ANN VAN DEN BROEK coproductie Stichting WArd/waRD (NL), vzw WArd/waRD (BE), Korzo Producties (Den Haag, NL), ccBerchem)

www.wardward.be

Kapitein Winokio's Wereldtournee 07.02.15 Bourla

15:00 & 17:00

Omdat we het echt niet kunnen laten: ook Kapitein Winokio komt weer langs. Deze keer komt hij thuis van een lange wereldreis. Zijn hoofd en hart stromen over van muzikale en andere herinneringen aan de landen die hij bezocht heeft. Ieder kan nu ontdekken waar Kapitein Winokio, Mevrouw de Poes en de matrozen hebben verbleven. Het ritme en de klankkleur van de muziek, de volkse dansjes en anekdotes verklappen waar de wind hen heeft heengevoerd. Kapitein Winokio: kinderen weten waarom.

Lisbeth Gruwez & Voetvolk

AH/HA 10.02.15 Bourla

concept KAPITEIN WINOKIO muzikanten WINOK SERESIA IVAN SMEULDERS MARIE-ANNE COPPENS DAVID PIEDFORT ERIC ENGELS PETER PASK arrangementen WINOK SERESIA IVAN SMEULDERS vertaling liedjes FRANK VANDER LINDEN regie WIM DE WULF geluidsontwerp PIERRE LECONTE (SONORO) lichtontwerp MICHEL JACOBS (POPSHOP) kostuums en decor SARAH FISETTE

www.kapiteinwinokio.be

Wat doet het lichaam als het lacht? Het levert zich over. Aanvankelijk, met de glimlach, zal het zich ontspannen voelen, maar gaandeweg verliest het alle controle. De bulderlach duwt het lichaam tot ver over zijn grenzen. Het kan monsterlijk worden, en als je er vanop afstand naar kijkt, ook schoonheid oproepen. Melancholie is dan nooit ver weg. Met AH/HA zet Voetvolk een nieuwe stap in zijn onderzoek naar het lichaam in extase. De vorige productie It’s going to get worse and worse, my friend – meteen ook de internationale doorbraak voor het gezelschap – onderzocht de vraag hoe het lichaam spreekt als het in een roes verkeert. De nieuwe voorstelling AH/HA presenteert het hele register van de lach. Ze exploreert de vormentaal van het lachende lichaam en maakt de fysieke en psychische impact ervan voelbaar voor de kijker. AH/HA Is de eerste groepsvoorstelling van Voetvolk. concept en choreografie LISBETH GRUWEZ compositie, sounddesign en assistentie MAARTEN VAN CAUWENBERGHE dansers MERCEDES DASSY ANNE-CHARLOTTE BISOUX LISBETH GRUWEZ VICENTE ARLANDIS RECUERDA LUCIUS ROMEO-FROMM coach BART MEULEMAN kostuums VERONIQUE BRANQUINHO lichtontwerp HARRY COLE

lichtassistentie CAROLINE MATHIEU repetitor MARINA KAPTIJN productie VOETVOLK VZW coproductie Rencontres Chorégraphiques Internationales de Seine-Saint-Denis (FR), Next Festival (FR), Hippodrome (FR), Dampfzentrale (CH), Le Triangle (FR), Théâtre La Bastille (FR), Les Brigittines, MA scène nationale Pays de Montbéliard (FR), AndWhatBeside(s) Death and Troubleyn|Jan Fabre met de steun van KC Nona, De Vlaamse Gemeenschap, provincie Antwerpen

www.voetvolk.be

CMYK

234

TONEELHUIS de Roovers

ALSEMKOMT 11—12.02.15

EISBÄR*

Bourla

Harry Hope ontfermt zich over alle nuttelozen van de nacht. In zijn café annex hotel ontvangt hij een bende verloren zielen. Klaplopers, drinkers, hoeren, gokkers en pooiers: allemaal welkom! De enige verlichting in hun leven is Hickey, een vrolijke, drankzuchtige handelsreiziger die hen eenmaal per jaar trakteert op een gigantische braspartij. Als Hickey broodnuchter het café binnenstapt met de missie iedereen van zijn levensleugen te verlossen, is het zuipen of verdrinken. ALSEMKOMT – naar The Iceman Cometh van Eugene O’Neill – vormt het sluitstuk van de Dollarcyclus, een serie over de financiële en morele crisis van het moderne kapitalistische systeem. Na Shakespeares opgestoken middelvinger (Timon Van Athene) en de haaien van Peter Handke (De Laatsten der Onverstandigen) zoomen de Roovers in op ieders angst om te falen. De figuren in het helse café mogen randfiguren lijken, de kern van hun discours, hun angsten en verlangens zijn dezelfde als de onze. In een wereld die roem en rijkdom voor iedereen belooft, wordt de kans op mislukken alleen maar groter. En als je mislukt, is dat enkel nog aan jezelf te wijten. Ook de Roovers heffen het glas en storten zich mee in de zwelgerij. Met ALSEMKOMT vieren ze hun twintigste verjaardag. Mauro Pawlowski speelt ten dans. Wouter Hendrickx, Jeroen Perceval en Stefaan Degand schuiven aan bij de feestdis en een enthousiaste meute jong bloed bezet de dansvloer. van en met ROBBY CLEIREN SARA DE BOSSCHERE STEFAAN DEGAND DANIELLE DE NUL LUCAS DE WOLF JULIA GEYSELS WOUTER HENDRICKX SIMON LEMMENS LUC NUYENS MAURO PAWLOWSKI JEROEN PERCEVAL SOFIE SENTE productie DE ROOVERS

www.deroovers.be

A BRAVE NEW JUNGLE 13.02.15

Bourla

EISBÄR* is een kunstenaarscollectief dat in 2006 ontstond onder de vleugels van Toneelhuis toen Josse De Pauw er artistiek directeur was. Wat als een machtig koppel als de Roemeense president Chauchesku en zijn vrouw alles hadden achtergelaten om in de natuur te gaan leven? Een aantrekkelijke gedachte: een leven los van alles, op een plek waar er niet meer van ons gevraagd wordt dan waarvoor we geprogrammeerd zijn. Weg van een dagelijkse onrust… Toch kunnen we het niet laten om te twitteren op onze vakantie hoe mooi het uitzicht is terwijl we op een opblaasbarbecue industrieel gefabriceerde vegetarische worstjes klaarmaken en tegen onszelf zeggen dat we zo een stapje dichter komen bij een oermenselijke manier van leven. We kunnen weg, maar willen niet. Vanwege alle verwachtingen, onze opvoeding, onze ouders, onze natuur. A BRAVE NEW JUNGLE belicht het menselijke falen. De oorsprong van persoonlijk kwaad wordt vaak in het gezin gezocht; de psychopaat werd minder graag gezien dan zijn broer, de terrorist had een ongelukkige jeugd, de moordenaar heeft zijn vader nooit gekend, de pedofiel werd ooit zelf misbruikt. Misschien wilden de Chauchesku’s ook gewoon gaan kamperen en kumbaja zingen rond het kampvuur. Misschien begon het allemaal toen ze hun driesecondentent niet in drie seconden geworpen kregen en is het allemaal de natuur haar schuld. Bad bad nature. In A BRAVE NEW JUNGLE zien we vijf performers aan het werk, waarvan vier muzikanten. De muziek wordt tijdens de repetities samen gecreëerd. Het tekstmateriaal komt uit natuurdocumentaires, interviews, b-films, songteksten en eigen teksten. www.eisbarperformancegroup.be concept FEMKE HEIJENS met FEMKE HEIJENS GREGORY FRATEUR (DEZ MONA) live muziek GREGORY FRATEUR HANNES D’HOINE SJOERD BRUIL ANDREW CLAES vorm FEMKE HEIJENS licht FEMKE HEIJENS WOUTER DUPON kostuum EISBÄR* productie EISBÄR* coproductie Monty

MartHa!tentatief

Mystery Night 14.02.15 Bourla Voor de allerlaatste Klepperavond droomt het MartHa!tentatief van een bijzondere avond over bijzondere mensen in een bijzondere stad. Wat en wie de ingrediënten in hun volkskeuken zullen zijn is nog niet geweten. Een avond voor wie zich durft over te geven aan wat avontuur… En het geheel wordt afgesloten met een Bourla Beats van formaat. van en met MARTHA!TENTATIEF

www.marthatentatief.be

CMYK

13.01 —14.02.15

ANTWERPSE KLEPPERS

DI 13.01.15 20:00 THE MARX SISTERS STAN en de KOE BOURLA WO 14.01.15 20:00 THE MARX SISTERS STAN en de KOE BOURLA WO 14.01.15 20:00 MADAME FLORA (THE MEDIUM) Walpurgis BOURLAZOLDER DO 15.01.15 20:00 MADAME FLORA (THE MEDIUM) Walpurgis BOURLAZOLDER DO 15.01.15 20:00 DOOR HET VENSTER VAN DEN TRAM Lucas Van den Eynde, Tiny Bertels, Stefaan Wellens, Ivan Smeulders BOURLA VR 16.01.15 20:00 MADAME FLORA (THE MEDIUM) Walpurgis BOURLAZOLDER VR 16.01.15 20:00 PEREIRA VERKLAART De Tijd BOURLA ZA 17.01.15 20:00 MADAME FLORA (THE MEDIUM) Walpurgis BOURLAZOLDER ZA 17.01.15 20:00 PEREIRA VERKLAART De Tijd BOURLA WO 21.01.15 18:30 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin CAMPO & CAMPO WO 21.01.15 20:15 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin CAMPO & CAMPO WO 21.01.15 22:00 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin CAMPO & CAMPO DO 22.01.15 18:30 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin CAMPO & CAMPO DO 22.01.15 20:15 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin CAMPO & CAMPO DO 22.01.15 22:00 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin CAMPO & CAMPO VR 23.01.15 18:30 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin CAMPO & CAMPO VR 23.01.15 20:15 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin CAMPO & CAMPO VR 23.01.15 22:00 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin CAMPO & CAMPO ZA 24.01.15 18:30 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin CAMPO & CAMPO ZA 24.01.15 20:15 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin CAMPO & CAMPO ZA 24.01.15 22:00 PERHAPS ALL THE DRAGONS Berlin CAMPO & CAMPO VR 23.01.15 20:00 DEURDEDEURDEUR SKaGeN BOURLA ZA 24.01.15 20:00 DEURDEDEURDEUR SKaGeN BOURLA DI 27.01.15 20:00 TEN HUWELIJK Tutti Fratelli BOURLA WO 28.01.15 20:00 TEN HUWELIJK Tutti Fratelli BOURLA DO 29.01.15 20:00 LILITH Transparant BOURLA VR 30.01.15 20:00 THE DOG DAYS ARE OVER JAN & ICK Amsterdam, Frascati Producties / Jan Martens BOURLA ZA 31.01.15 20:00 PLOT YOUR CITY Lodewijk/Louis & Sermoen BOURLA DI 03.02.15 20:00 EMPEDOKLES Zuidpool BOURLA WO 04.02.15 20:00 EMPEDOKLES Zuidpool BOURLA DO 05.02.15 20:00 5 FEBRUARI 2015 - SOIRÉE COMPOSÉE Marc Vanrunxt & Kunst/Werk BOURLA VR 06.02.15 20:00 THE BLACK PIECE WArd/WaRD & Ann Van den Broek BOURLA ZA 07.02.15 15:00 KAPITEIN WINOKIO’S WERELDTOURNEE Kapitein Winokio BOURLA ZA 07.02.15 17:00 KAPITEIN WINOKIO’S WERELDTOURNEE Kapitein Winokio BOURLA DI 10.02.15 20:00 AH/HA Lisbeth Gruwez & Voetvolk BOURLA WO 11.02.15 20:00 ALSEMKOMT de Roovers BOURLA DO 12.02.15 20:00 ALSEMKOMT de Roovers BOURLA VR 13.02.15 20:00 A BRAVE NEW JUNGLE EISBÄR* BOURLA ZA 14.02.15 20:00 MYSTERY NIGHT MartHa!tentatief ZA 14.02.15 22:00 BOURLA BEATS BOURLA

CMYK

236

TE GAST

CMYK

TONEELHUIS

238 Behoud de Begeerte

Behoud de begeerte

Saint Amour 16.02.15

Behoud de Begeerte, Maud Vanhauwaert & Rebekka de Wit

Na de geheelonthouding in 2014 snakt Behoud de Begeerte naar een nieuwe editie van Saint Amour – de nood is hoog. Deze keer zijn het uitsluitend (liefdes)dichters uit binnenen buitenland die inschepen op de liefdeskaravaan. Het hart van Saint Amour 2015 klopt immers voor de poëzie, het oergenre van de liefdesliteratuur; een genre dat door velen wordt beoefend, maar waarin slechts enkelen excelleren. Petrarca had zijn Laura, Dante zijn Beatrice, maar deze Saint Amour bewijst dat er ook nu nog dichters zijn die verlangen, smart, lust en andere besognes in een extatische taal kunnen kanaliseren. Verwacht u aan ronkende namen, een uitgekiend decor, verfijnde projecties en een tot achter de oren bronstig publiek.

Geletterde mensen 01.10.14 Bourla Uitzonderlijke prijs—eenheidsprijs € 16/12

Première Maud Vanhauwaert en Rebekka de Wit zijn twee jonge, beloftevolle schrijfsters, theatermakers en podiumnimfen die al bewezen hebben dat ze heel wat in hun mars hebben – genoeg alvast voor Behoud de Begeerte om hen onder te brengen in de drieëndertigste editie van Geletterde Mensen. Vanhauwaert en de Wit werken al sinds lange tijd samen (zoals voor de literaire salonshow Opkras Kuit): het zijn twee trefzekere performers op de grens tussen poëzie en podium. Maud Vanhauwaert won de Antwerpse tekstwedstrijd Frappant TXT 2010, de Poetry Slam van het literatuurfestival Zuiderzinnen en werd ei zo na Belgisch kampioene Poetry Slam. In 2012 publiceerde ze bij uitgeverij Querido haar eerste dichtbundel Ik ben mogelijk (“Een memorabel debuut”, volgens Awater. “We hebben er weer een beloftevolle vrouwelijke dichter bij”, schreef De Morgen). In 2014 verschijnt haar tweede bundel. Rebekka de Wit was winnares van Write Now! Antwerpen, sleepte met haar theaterdebuut Hoe dit het verhaal werd prijzen in de wacht op Theater aan Zee in Oostende, en ging voor deBuren in schrijversresidentie in Venetië. Momenteel repeteert ze voor haar solovoorstelling Ik weet er te weinig van (DeTijd) en werkt ze aan haar debuutroman. PRODUCTIE BEHOUD DE BEGEERTE COPRODUCTIE DeTijd

www.begeerte.be

CMYK

Bourla

PRODUCTIE BEHOUD DE BEGEERTE

15.03.15

www.begeerte.be

Behoud de Begeerte

Helse tijden: The Pursuit of Happiness Bourla

“We hold these truths to be self-evident that all men are created equal, that they are endowed by their creator with certain unalienable Rights, that among these are Life, Liberty and the pursuit of Happiness.” De tweede paragraaf uit de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring leverde het thema van het afgelopen Eilandfestival en schenkt nu de naam aan een nieuwe Behoud de Begeerteproductie: The Pursuit of Happiness. Tijdens deze tournee spitten drie tenoren van de hedendaagse literatuur dat thema verder uit. Drie tenoren, dat heet: Ilja Leonard Pfeijffer, die in La Superba als westerse migrant Afrikaanse migranten ontmoet, Tommy Wieringa, Libris-laureaat met het migratieboek Dit zijn de namen, en Dimitri Verhulst, auteur van Problemski Hotel, dat zich afspeelt in een vluchtelingencentrum. Dit triumviraat, toch wel een dream team, onderzoekt de queeste naar het geluk, naar het onbekende, het Beloofde Land, het groenere gras. Tommy Wieringa (1967) brak in de Nederlandse letteren door met Joe Speedboot (2005). Volgens NRC Handelsblad eiste Wieringa met Caesarion (2009) een plaats op bij de Grote Tien van de Nederlandse literatuur. Dimitri Verhulst (1972) publiceerde in 2003 Problemski Hotel, waarin hij het dagelijkse leven in een asielzoekerscentrum beschrijft. In 2006 publiceerde hij twee spraakmakende en zeer verschillende boeken: Mevrouw Verona daalt de heuvel af en De helaasheid der dingen. Met Godverdomse dagen op een godverdomse bol (2008) sloeg Verhulst weer een andere richting in, waarvoor hij werd beloond met de Libris Literatuur Prijs. In mei 2013 verscheen Verhulsts meest recente roman De laatkomer. Ilja Leonard Pfeijffer (1968) is classicus, dichter, essayist, romancier en redacteur. Hij is de enige Nederlandse auteur die de belangrijkste debuutprijs kreeg zowel voor proza (Rupert, een bekentenis uit 2002) als poëzie (De vierkante man uit 1998). Pfeijffer PRODUCTIE schrijft zijn omvangrijke en uiteenlopende oeuvre vanuit Genua, BEHOUD DE BEGEERTE waar hij sinds 2008 na een 2600 kilometer lange fietstocht is www.begeerte.be blijven hangen. In 2013 verscheen van hem de roman La Superba.

TE GAST NTGent

NTGent

Afrika 06.10.14

NTGent

Rood 02—03.10.14

Bourla

Genomineerd voor de juryselectie van het Nederlands Theaterfestival 2014.

New York, juni 1958. Schilder Mark Rothko – gespeeld door Wim Opbrouck – tekent een miljoenencontract voor de creatie van een schilderijencyclus voor de Four Seasons. Dat is een restaurant in de gloednieuwe Seagram Building, het duurste hoogbouwproject in het toenmalige New York. Rothko is dan 55. Hij engageert een jonge assistent. Met hem werkt hij haast twee jaar aan de Seagram Murals. Na een bezoek aan de Four Seasons beslist Rothko om het contract op te zeggen en de doeken te houden. “Wie voor dit soort van eten zoveel geld betaalt, zal nooit naar een van mijn schilderijen kijken.” Is dit een daad van verzet tegen de oppervlakkigheid van het grote geld? Gaat het om de onverzoenlijkheid van een inwijkeling met de New Yorkse cultuur? Om de ultieme controledrift van een narcist? Of om de zoektocht van een man om trouw te blijven aan zichzelf? “Een fascinerend portret van een mythische kunstenaar, die zich sterk bewust was van zijn plaats in de kunstgeschiedenis.” - Geert Van der Speeten in De Standaard, 31 mei 2013 “Een aanklacht tegen al te commercieel denken binnen de kunstwereld en door de kunstenaar zelf. Daarom alleen al is deze voorstelling juist nu belangwekkend.” - Hein Janssen in De Volkskrant, 27 mei 2013 TEKST JOHN LOGAN REGIE KOEN DE SUTTER SPEL WIM OPBROUCK SERVÉ HERMANS DRAMATURGIE KOEN HAAGDORENS VERTALING GOMMER VAN ROUSSELT

LICHTONTWERP DENNIS DIELS KOSTUUMONTWERP ANJA PERISIC DECORCONCEPT WIM OPBROUCK KOEN DE SUTTER DECORASSISTENT LUC GOEDERTIER PRODUCTIE NTGENT

Regisseur Julie Van den Berghe waagt zich bij NTGent voor het eerst aan een klassieker: ze pakt Elektra aan, in een nieuwe bewerking van Bernard Dewulf naar Elektra van Sofokles. In deze versie maken we kennis met Elektra en haar broer Orestes. Hun vader is koning Agamemnon. Hij is getrouwd met Klytaimnestra, en laat vrouw en kinderen achter om te gaan vechten tegen Troje. Zijn langdurige afwezigheid breekt hem zuur op. Als hij terugkeert uit de Trojaanse oorlog, in het gezelschap van zijn minnares Kassandra, wordt hij vermoord door zijn echtgenote, die intussen zelf een affaire is begonnen met Aigisthos. Klytaimnestra en Aigisthos grijpen samen de macht, maar de kinderen van Agamemnon, Elektra en haar broer Orestes, zinnen op wraak voor de laffe moord op hun vader…

Bourla

Auteur Peter Verhelst schreef de monoloog Africa voor en met acteur Oscar Van Rompay. Niet over het echte Afrika, maar over ‘Africa’: het gedroomde continent, het voorwerp van begeerte. Africa als de onbegrijpelijke plek vol exotisme en muziek en seks en geweld en natuurschoon, kleuren en geuren. Een stuk over het verlangen van een blanke mens om met ‘Africa’ samen te vallen. Boeiend detail is dat Oscar Van Rompay zich ook persoonlijk engageert in Afrika: hij bezit een boomkwekerij in Kenia. Hij kocht het land van een man die zijn kinderen wilde laten studeren, en wil nu onder meer door de commerciële teelt van eucalyptus bijdragen aan de ontwikkeling van een boerengemeenschap. Over het ongewone bijberoep van deze acteur, zijn dubbelleven, is nu “een meer dan overweldigende voorstelling” (Het Nieuwsblad) gemaakt met “Oscar Van Rompay in de rol van zijn leven”(De Standaard). TEKST PETER VERHELST OSCAR VAN ROMPAY REGIE PETER VERHELST SPEL OSCAR VAN ROMPAY DRAMATURGIE BERNARD DEWULF GELUIDSONTWERP & COMPOSITIE KRENG

DECORONTWERP LUC GOEDERTIER FLUP BEYS LICHTONTWERP DENNIS DIELS KOSTUUMONTWERP AN DE MOL PRODUCTIE NTGENT

www.ntgent.be

NTGent www.ntgent.be

Elektra 09.12.14

Elektra schetst een spiraal van wraak die zelf weer wraak uitlokt. Het is meteen een van de vragen die Elektra, het stuk maar ook het titelpersonage, oproept bij het publiek: wanneer is het genoeg? Wie stapt er over zijn schaduw heen en maakt een einde aan het bloedvergieten? Want wanneer is een gewelddadige actie ooit gepermitteerd? Zijn we daarin sinds de oude Grieken wel geëvolueerd? Leren we van onze fouten, van die van onze voorouders? Een blik op de actualiteit leert dat geweld in veel contreien nog steeds het efficiëntste antwoord lijkt. Van den Berghe voorziet een bijzondere rol voor de jonge Gentse band Woolf: zij staan mee op het toneel als koor. Woolf brengt meerstemmige, melancholische muziek met invloeden uit de folk en pop en werd door Van

Bourla

den Berghe uitgenodigd omwille van die breekbaarheid: “De jeugd als commentator op de samenleving waarin ze nog moet opgroeien en volwassen worden.” REGIE JULIE VAN DEN BERGHE BEWERKING BERNARD DEWULF DRAMATURGIE STEVEN HEENE YLONA SUPÈR (STAGE) SPEL LIEN WILDEMEERSCH SERVÉ HERMANS CHRIS THYS JAAP SPIJKERS HAN KERCKHOFFS ANNE-CHRIS SCHULTING MUZIEK WOOLF SCENOGRAFIE NIEK KORTEKAAS PRODUCTIE NTGENT coproductie het Nationale Toneel

www.ntgent.be

CMYK

TONEELHUIS

240

Théâtre National Bruxelles Compagnie Artara, Théâtre National Brussel Fabrice Murgia

Compagnie Louis Brouillard, Théâtre National Brussel, l’Odéon-Théâtre de l’Europe (FR) Joël Pommerat

Notre peur de n’être

Les Marchands

26.02.15

Bourla

“La solitude est la photographie du monde moderne, pourtant surpeuplé.” - Michel Serres

De 31-jarige Fabrice Murgia is de eerste Franstalige Belg in dertien jaar die deze zomer te gast is op het prestigieuze Festival van Avignon, en wel met Notre peur de n’être. Hij werkt als auteur en regisseur, staat aan de leiding van de Cie Artara en is artiest-in-residentie bij het Théâtre National, onze Franstalige evenknie in Brussel. Murgia schreef en regisseerde zijn eerste voorstelling, Le Chagrin des ogres, in 2009 voor het Festival van Luik. Daarna volgden een woordeloos stuk, LIFE:RESET/ Chronique d’une ville épuisée (vorig seizoen nog te zien in Toneelhuis), en Dieu est un DJ, naar een tekst van Falk Richter. In amper drie stukken stippelde Fabrice Murgia volgens cultuurjournalist Guy Duplat de grote trekken van zijn werk uit. Murgia valt op door “actueel taalgebruik en een focus op een generatieproblematiek in zintuiglijke voorstellingen die vertelling, acteerspel en klank- en beeldtechnologieën combineren, in de stijl van Guy Cassiers.” Notre peur de n’être inspireert zich op het werk van filosoof Michel Serres en zijn scherpe observaties over de switch van een beschaving van de geschreven tekst naar een van de nieuwe technologieën. Murgia verbindt deze fascinatie met een grote curiositeit voor de ‘hikikomori’ in Japan, mensen die zich vrijwillig van hun omgeving afzonderen en de wereld alleen van op hun scherm lezen. En –

CMYK

11.03 - 12.03.15

Bourla

Franstalig met Nederlandse boventitels

niet onbelangrijk – er is ook het verhaal van Murgia’s beste vriend, die zich al tien jaar thuis opsluit, ogenschijnlijk zonder gek te worden. Met al deze verhaallijnen en zes acteurs maakt Murgia een verhaal over hier en nu, in een taal van hier en nu. Deze keer niet zozeer over de digitale eenzaamheid op zich maar over hoe we die hoopvol kunnen aanwenden voor een betere toekomst… TEKST EN REGIE FABRICE MURGIA DRAMATURGIE VINCENT HENNEBICQ ARTISTIEK ADVIES JACQUES DELCUVELERRIE LICHTONTWERP MARC LHOMMEL REGIEASSISTENT VLADIMIR STEYAERT VIDEO JEAN-FRANÇOIS RAVAGNAN GIACINTO CAPONIO MUZIEK MAXIME GLAUDE SCENOGRAFIE VINCENT LEMAIRE MET CLARA BONNET NICOLAS BUYSSE ANTHONY FOLADORE CÉCILE MAIDON MAGALI PINGLAUT ARIANE ROUSSEAU coproductie Cie Artara, Théâtre National Brussel, L’Air Libre Rennes (FR), La Comédie de Caen (FR), La Comédie de Saint-Etienne (FR), La Comédie de Valence (FR), Le Groupov, La Maison de la Culture de Tournai/NEXT Festival, Le manège.mons, Le Théâtre de Grasse (FR), Le Théâtre de Liège, Le Théâtre de Namur, Le Théâtre des Bergeries - Noisy le Sec (FR), Le Théâtre Dijon Bourgogne (FR), Le Théâtre Sainte-Maxime (FR) met de steun van la Fédération WallonieBruxelles, de Wallonie-Bruxelles International, Le Centre Wallonie Bruxelles-Paris, DIESE # Rhône Alpes, Eubelius. Fabrice Murgia is artiest-in-residentie bij Théâtre National Brussel

www.theatrenational.be

“Een verbluffend mooie voorstelling.” - Le Monde

“De 50-jarige Joël Pommerat is ongetwijfeld de meeste emblematische auteur en regisseur van het hedendaagse Franse theater”, schrijft cultuurjournalist Guy Duplat. “De originaliteit van zijn mise-en-scènes, zijn lichten schaduwlichtspel en de bijzonderheid van zijn ‘op het podium’ geschreven teksten hebben hem geleidelijk aan een stevige naam opgeleverd in het Franstalige theaterlandschap. Pommerat werpt een poëtische en tegelijk politieke blik op actuele thema’s die in het theater weinig aan bod komen, zoals de relaties op het werk, of hij geeft zijn eigen versie van sprookjes voor kinderen. Joël Pommerat is een regelmatige gast op het Festival van Avignon en artiest-in-residentie bij het Parijse Théâtre de l’Odéon.” Vorig seizoen kon u kennismaken met Pommerats intrigerende sprookjesbewerking Cendrillon. Dit seizoen toont Toneelhuis Les Marchands: “Een verbluffend mooie voorstelling. Les Marchands stelt vragen over de manier waarop werk onze levens al dan niet invult. Het stuk is gedurfd qua vorm en laat woorden, lichamen, licht, voorwerpen en geluiden perfect op elkaar inspelen, de uitstralingskracht van de acteurs is overweldigend … “, schreef de krant Le Monde. Een vrouw vertelt over haar baan in een wapenfabriek. Ze doet haar werk graag. Haar job geeft structuur aan haar leven. Ze is bang voor de dreigende sluiting van de fabriek en voor een nakende oorlog. Ze vertelt ook over haar vriendin die er niet in slaagde een baan in de fabriek te bemachtigen. Gaandeweg neemt de vertelling die realistisch was aangezet een andere wending; het paranormale sijpelt binnen en door de afwisseling tussen licht en donker, de herhalingen van gebaren en woorden, de stille kracht van de acteurs en de verrassende muzikale intermezzo’s ontstaat een donkere komedie, uiterst sober en gesofistikeerd maar tegelijk ontroerend en diepmenselijk. De grote kracht van Les Marchands schuilt in de scherpzinnigheid waarmee duidelijk wordt gemaakt hoe werk, of het ontbreken ervan, ons leven structureert of desintegreert en hoe we allemaal met onze tijd en ons leven woekeren.

TE GAST

KVS

KVS, NTGent & Théâtre National

REVUE RAVAGE 29—30.04.14

Bourla

Iedereen is schatplichtig aan iedereen want beloftes maken schuld en geheimen maken zwak. Iedereen is gebaat bij een status quo binnen de partij, maar laat dat nu net het moeilijkste zijn, want de grootste verkiezingsnederlaag ooit dient zich aan. De oudere politicus wil en zal handelen, maar zijn slechte gezondheid en existentiële paniek vertroebelen zijn blik en zijn daden. Revue Ravage wordt een brechtiaans stuk, maar zonder chronologie, en zonder eenheid van plaats en tijd, zonder eenheid van muzikaliteit, maar met een geweldige clash van rasmuzikanten en dito acteurs. REGIE JOSSE DE PAUW TEKST TOM LANOYE SPEL JOSSE DE PAUW ELS DOTTERMANS AN MILLER NICO STURM WIM WILLAERT WILLY THOMAS FRANK FOCKETYN DANI KLEIN COMPOSITIE EN LIVE UITVOERING MUZIEK FLAT EARTH SOCIETY AKA FES O.L.V. PETER VERMEERSCH SCÈNEBEELD RINUS VAN DE VELDE KOSTUUM ANNE-CATHERINE KUNZ productie KVS, NTGent, Théâtre National coproductie Théâtre National

Revue Ravage of leven en werk van een oudere politicus. De man is al (te) lang aan de macht en wil ermee kappen, maar hij is te ijdel en te bang om zijn enige grote levenspassie op te geven: dé politiek en dus, de facto, de macht. Hoe ga je weg als politicus? Liefst niet stilletjes, heeft hij bedacht, maar met een oerknal, met een laatste publiek moment de gloire waarop hij troonsafstand kan doen. Gelauwerd en gevierd en met de wetenschap dat hij de macht zal kunnen blijven uitoefenen vanuit de coulissen. Rondom de spilfiguur van de politicus cirkelen een aantal andere personages, als motten en muggen rond het schroeiende lamplicht van de macht: zijn vrouw die met hem rustig van zijn pensioen wil genieten; zijn briljante zoon en kroonprins; zijn maîtresse die wacht op het moment dat hij de scheiding aanvraagt om met haar aan zijn tweede jeugd te beginnen; zijn interne opponent, de eerlijke maar oersaaie partijman; zijn trouwe politieke mentor en vriend, een sluw tacticus en rots in de branding; de troubleshooter, de man in de schemerzone, die opdrachten uitvoert die stilzwijgend worden gegeven …

www.kvs.be

KVS

Missie CONCEPT EN REGIE JOËL POMMERAT MET SAADIA BENTAÏEB AGNÈS BERTHON LIONEL CODINO ANGELO DELLO SPEDALE MURIELLE MARTINELLI RUTH OLAIZOLA MARIE PIEMONTESE DAVID SIGHICELLI SCENOGRAFIE EN LICHT ERIC SOYER KOSTUUM ISABELLE DEFFIN GELUID FRANÇOIS LEYMARIE GRÉGOIRE LEYMARIE MUZIKAAL RAADGEVER ALAIN BESSON PODIUMREGIE ALAIN ABDESSEMED MATHIEU MIRONNET PIERRE-YVES LE BORGNE LICHTREGIE JULIEN CHATENET GELUIDSREGIE GRÉGOIRE LEYMAYRIE GRÉGOIRE CHOMEL PRODUCTIE COMPAGNIE LOUIS BROUILLARD THÉÂTRE NATIONAL DE STRASBOURG (FR) coproductie Espace Malraux - Scène nationale de Chambéry (FR), le Centre Dramatique national de Normandie - Comédie de Caen (FR), le Centre Dramatique national d’Orléans-Loiret-Centre (FR), le Théâtre Paris-Villette (FR), le Théâtre Brétigny – Scène conventionnée du Val d’Orge et l’Arcadi - Action régionale pour la création artistique et la diffusion en Île- de-France (FR) coproductie herneming Compagnie Louis Brouillard, Théâtre National Brussel, Odéon-Théâtre de l’Europe (FR). Joël Pommerat is artiest-in-residentie bij Théâtre National Brussel.

www.theatrenational.be

02.05.14

Bourla

Na een lange tournee met Missie in binnenen buitenland, lijkt het erop dat Bruno Vanden Broecke in de hoedanigheid van Witte Pater nog steeds niet uitgespeeld is. Met niets in de handen en niets in de mouwen kruipt Vanden Broecke in de huid van een oude, maar vitale missionaris die terugblikt op zijn leven en werk. Hij praat over eucharistie en over God, maar ook over vastzitten in de modder, oorlogen, stinkende wonden en geweerlopen tegen uw hoofd. David Van Reybrouck schreef deze pakkende monoloog op basis van tientallen interviews met missionarissen uit Congo. Geen dode letter, maar een verhaal des mensen. TEKST DAVID VAN REYBROUCK REGIE RAVEN RUËLL SPEL BRUNO VANDEN BROECKE DRAMATURGIE IVO KUYL SCENOGRAFIE LEO DE NIJS LICHT JOHAN VONK PRODUCTIE KVS

www.kvs.be

CMYK

TONEELHUIS

242

Thalia Theater Hamburg & NTGent Luk Perceval

Abonnement met deSingel

FRONT 04.03.15

Deze voorstellingen zijn bij Toneelhuis enkel te boeken in het combiabonnement Toneelhuis – deSingel (p. 253). Losse tickets zijn enkel te boeken bij deSingel.

Honderd jaar na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog neemt regisseur Luk Perceval u mee naar een verscheurde wereld. Hij laat u beide kampen van het oorlogsfront zien: de Duitsers en de geallieerden, bestaande uit Belgische, Franse en Britse troepen. Deze oorlog, die naar schatting tien miljoen slachtoffers maakte en in de westhoek van Vlaanderen werd uitgevochten, betekende een breekpunt in de internationale machtsverhoudingen aan het begin van de twintigste eeuw. Oude mogendheden gingen ten onder en nieuwe, zoals Amerika en de SovjetUnie, verschenen aan de horizon. FRONT is opgevat als een semidocumentaire met als doel de historische impact en de verschrikkingen van de eerste ‘geïndustrialiseerde’ oorlog te belichten. Het stuk inspireert zich op de ontluisterende roman Im Westen nichts Neues van Erich Paul Remark, die als Duitse loopgravensoldaat aan het westerse front

deSingel

Go down, Moses 22.11.14 deSingel

Deze nieuwe grotezaalproductie van Romeo Castellucci, waarvoor deSingel als coproducent optreedt, vertrekt van het leven van de profeet Mozes: vanaf zijn vondelingschap als pasgeborene aan de oevers van de Nijl tot de passage in het brandend braambos waar de monotheïstische God zich voor het eerst aan hem openbaart, over de tien geboden op de berg Sinaï tot zijn terugkeer na veertig dagen en de verering van het gouden kalf door zijn volk. Het zijn voor Romeo Castellucci stuk voor stuk episodes die ons doen nadenken over onze huidige samenleving. Toch heeft deze enigmatische theatermaker geenszins de bedoeling Mozes voor te stellen als een concreet personage. Go down, Moses is geconcipieerd als een aaneenschakeling van tableaux vivants die appelleren aan de diepten van onze psyche. Twee beelden schragen de voorstelling, zoals twee zijden van een medaille: de verschijning in het brandend braambos (“Ik ben die is”) en het gouden kalf. Alles wat zich daartussen bevindt, is het onderwerp van deze voorstelling. De titel verwijst naar de beroemde gospel van de Amerikaanse slaven, die van de terugkeer van het Joodse volk uit hun ballingschap in Babylonië en Egypte een profetische metafoor voor hun terugkeer naar Afrika maakten. Misschien een oproep tot een exodus uit de onzichtbare slavernij waarin we volgens de maker vandaag zijn terechtgekomen? REGIE ROMEO CASTELLUCCI PRODUCTIE SOCÌETAS RAFFAELLO SANZIO coproductie deSingel internationale kunstcampus, Théâtre de la Ville Parijs/Festival d’Automne à Paris (FR), Théâtre de Vidy Lausanne (CH), Teatro di Roma (IT), La Comédie de Reims (FR), Le Maillon Théâtre de Strasbourg/Scène Européenne (LUX), La Filature Scène Nationale de Mulhouse (FR), Festival d’Automne en Normandie (FR), Festival Printemps des Comédiens Montpellier (FR), Athens Festival 2015 (GRE), Adelaide Festival 2016 (AUS), Peak Performances 2016 Montclair (USA)

www.desingel.be

CMYK

Barbican Centre Londen & Toneelgroep Amsterdam Ivo van Hove

Antigone 01.04.15

deSingel

spreektaal Engels: boventiteling Nederlands/Frans

Ivo van Hove meets Juliette Binoche! De Griekse tragedie Antigone, hier in een nieuwe Engelse vertaling van Anne Carson, toont ons hoe onredelijk de rede kan zijn. Polyneikes sneuvelt in een bloedige machtsstrijd met zijn broer Eteokles en mag niet begraven worden. Omdat hij beschouwd wordt als landverrader, wordt zijn dode lichaam tentoongesteld. Zijn zus Antigone aanvaardt niet dat Polyneikes vernederd en als een zondebok behandeld wordt. Als dochter uit een incestueus huwelijk tussen haar moeder Iokaste en haar halfbroer Oedipus is Antigone de ultieme belichaming van alles wat verboden is. Onversaagd en hardnekkig verdedigt zij het belang van het individu en de ongeschreven wetten. Zij is de passionele krijger die opkomt voor het recht van het hart. Voor deze extreme overgave en liefde is geen plaats in de Thebaanse samenleving. Antigone is een stuk met de explosiviteit van een kernbom. Voorbij goed en kwaad exploreert het een nieuw veld van menselijkheid en van mensen in een crisissituatie. De rol van Antigone wordt vertolkt door niemand minder dan het Franse film- en theatericoon Juliette Binoche. TEKST SOPHOCLES REGIE IVO VAN HOVE MET JULIETTE BINOCHE E.A.

PRODUCTIE BARBICAN CENTRE LONDEN TONEELGROEP AMSTERDAM COPRODUCTIE Les Théâtres de la Ville de Luxembourg Recklinghausen

www.desingel.be

TE GAST

amateurTONEELhuis deSingel vocht. Het onfortuinlijke lot van de geallieerden wordt beschreven aan de hand van brieven en andere archiefdocumenten. FRONT wordt vertolkt door een gemengde cast van Duitse en Vlaamse acteurs. TEKST NAAR IM WESTEN NICHTS NEUES ERICH PAUL REMARK REGIE LUK PERCEVAL SPEL STEVEN VAN WATERMEULEN OSCAR VAN ROMPAY PETER SEYNAEVE KATELIJNE VERBEKE BURGHART KLAUSSNER BENJAMIN-LEW KLON BERND GRAWERT STEFFEN SIEGMUND PATRICK BARTSCH OANA SOLOMON GILLES WELINSKI MUZIKALE UITVOERING FERDINAND FÖRSCH PRODUCTIE THALIA THEATER HAMBURG NTGENT

www.desingel.be

Toneelhuis en OPEN DOEK

april 2015

Bourla

Na een geslaagd tweede seizoen zetten Toneelhuis en OPENDOEK, de belangenbehartiger van het amateurtheater in Vlaanderen, hun samenwerking verder. Toneelhuis nodigt amateurgezelschappen uit een straal van 25 km rond de Bourla uit om zich te buigen over het Toneelhuisrepertoire van het seizoen 2014-2015, meer specifiek gaat het om De blinden, Othello, Maria Stuart en AUGUSTUS ergens op de vlakte. Toneelhuis organiseert in deze context een aantal workshops rond dramaturgie, techniek en acteren. Een selectie van deze voorstellingen zal in de Bourlaschouwburg getoond worden tijdens een festivalweek in april 2015. Tijdens die festivalweek organiseren OPENDOEK en Toneelhuis eveneens een ronde tafel over de samenwerking tussen amateurs en professionals. Het precieze programma wordt later bekengemaakt op www.toneelhuis.be

Concerten Toneelhuis Bourla Naar goede gewoonte kan u bij Toneelhuis genieten van bijzondere concerten in de intieme concertzaal die de Bourla is. De namen worden in de loop van het seizoen bekendgemaakt. Volg ons op www.toneelhuis.be. Toneelhuis

Bourla Beats 1 1 .1 0 / 20.12.14 14.02 / 23.05.15

Bourla U kan al voor het achtste seizoen op rij komen feesten op in de hal van de Bourlaschouwburg op zaterdagen na de voorstelling. Straffe dj’s en vj’s, een volle Bourla, stomende platen, fijne mixen, goeie vibes. Tickets zijn enkel de avond zelf te verkrijgen aan €5. Op is op.

CMYK

244

PRAKTISCH

CMYK

246

TONEELHUIS

PUBLIEKS-足 WERKING

CMYK

PRAKTISCH EDUCATIE Wie graag zelf meer EN informatie opzoekt, vindt OMKADERING in deze seizoensbrochure maar ook op de website uitgebreide en diepgaande achtergrondinformatie over de makers, de voorstellingen en de omkaderende activiteiten van de publiekswerking. Toneelhuis heeft een gevarieerd educatief aanbod voor groepen met meer en minder theaterervaring. Workshops Bij de eigen producties organiseert Toneelhuis elk seizoen een aantal theaterworkshops. Deze zijn geschikt voor middelbaar onderwijs vanaf de derde graad, hogescholen en universitaire studies. De workshops worden ontwikkeld in nauwe samenhang met het repetitieproces van de voorstelling. De deelnemers ervaren zelf wat spelen is, ze verhouden zich tot de thema’s en achtergronden van de voorstelling. Voorstellingen waar workshops bij gegeven worden: Hamlet vs Hamlet, Orlando, Othello en Passions humaines.

MATINEEVOORSTELLINGEN Ook tijdens het seizoen 20142015 organiseert Toneelhuis matineevoorstellingen. Er zijn 8 matinees, één van elke nieuwe grotezaalproductie van Toneelhuismakers en van de herneming Onvoltooid verleden. Wil u meerdere matinees bijwonen, teken dan in voor het matineeabonnement. (Zie p. 252) Tijdens de matinees zijn er Toneelhuisateliers voor kinderen. Terwijl ouders genieten van de voorstellingen, leven de kinderen zich uit (voor gedetailleerde info, zie Toneelhuisateliers, p. 248). Elke matineevoorstelling wordt specifiek toegankelijk gemaakt voor mensen met een visuele handicap. We voorzien telkens een audiobeschrijving. Vermeld

De workshops duren een dagdeel en kunnen zowel op school als in Toneelhuis plaatsvinden. Try-outs Als vertegenwoordiger van een groep (school, vereniging of organisatie) kunt u zich inschrijven op de try-outlijst. Als Toneelhuis bij een voorstelling try-outs voorziet, wordt u hiervoor uitgenodigd. Op deze manier kunt u gratis de voorstelling prospecteren en onderzoeken welke inleidende activiteit u wil plannen voor uw groep. Open repetities Daar waar mogelijk staan de repetitieprocessen open voor begeleiders met hun groepen (maximum 40 personen). Inleidingen / nabesprekingen In de Bourlaschouwburg vinden inleidingen en nabesprekingen plaats bij de voorstellingen. U komt meer te weten over de regisseur en zijn werkwijze, het regieconcept, de schrijver en de acteurs. De concrete data zijn te vinden in de kalender, achteraan in deze brochure en op de website.

bij reservering dat u hiervan gebruik wil maken. Wenst u meer info over de specifieke toegankelijkheids voorzieningen in de Bourla? (Zie p. 248) Matineevoorstellingen vinden telkens plaats op zondag om 15u en dit op volgende data: • De blinden Ensemble van Toneel huismakers en spelers zo 21.09.2014 • AUGUSTUS ergens op de vlakte Olympique Dramatique zo 02.11.2014 • Maria Stuart Ivo van Hove zo 07.12.2014 • Onvoltooid verleden Olympique Dramatique zo 14.12.2014

Op aanvraag geeft Toneelhuis inleidingen en nabesprekingen op school. Op woensdag 22 oktober 2014 kunt u deelnemen aan een actieve studiemiddag Omkadering in de klas. Deze middag is bedoeld voor leerkrachten die dieper op de inhoud en vorm van een voorstelling in willen gaan met hun groep. Toneelhuis reikt u diverse methodes aan om een theaterbezoek voor te bereiden of te verwerken. Samenwerkingen De publiekswerking van Toneelhuis werkt tijdens verschillende projecten in 20142015 samen met Universiteit Antwerpen en Universiteit van Amsterdam – afdeling Theaterwetenschap, Karel de Grotehogeschool - afdeling Kunst en Cultuurbemiddeling, AP-Hogeschool– afdeling Journalistiek, ArtEZ hogeschool voor de kunsten in Arnhem - afdeling docent drama en OPENDOEK, amateurtheater Vlaanderen.

• Sirene Bart Meuleman zo 11.01.2015 • Othello Mokhallad Rasem zo 29.03.2015 • WE DON’T SPEAK TO BE UNDERSTOOD Benjamin Verdonck en Pieter Ampe zo 10.05.2015 • Passions humaines Guy Cassiers zo 17.05.2015

CMYK

248

TONEELHUIS TONEELHUISateliers Terwijl u een matinee voor bijwoont, kunnen uw kinderen kinderen terecht op de zolder van de Bourlaschouwburg voor een creatief atelier. De allerkleinsten worden verzorgd en vertroeteld terwijl de kinderen vanaf vier jaar zich buigen over de grote vragen uit de voorstellingen… Hartstochtelijk, beschouwend, ploeterend, lezend, spelend, knutselend en vooral lachend werken de kinderen zich door het zondagmiddagaanbod heen. Het is aan te raden om

uw kinderen tijdig in te schrijven want de ateliers zijn inmiddels een gewild onderdeel van het matinee-aanbod.

TOEGANKELIJKHEID Toneelhuis vindt het belangrijk dat iedereen kan genieten van het Toneelhuisaanbod. Daarom zetten we in op het toegankelijk maken van voorstellingen voor mensen met een beperking. Naast de reguliere voorzieningen biedt Toneelhuis tijdens matineevoorstellingen speciale voorzieningen aan voor personen met een visuele beperking.

enkel de geluiden van op de scène, zet u het hoortoestel op MT dan vangt u naast de scènegeluiden ook de geluiden uit de zaal op. De keuze T geniet hierbij de voorkeur, zodat u niet gestoord wordt door geluiden uit de zaal.

Het toegankelijkheidaanbod wordt mee gerealiseerd door Intro vzw, AHOSA en Onder Ons vzw. Reguliere werking In de Bourla zijn de plaatsen voor rolstoelgebruikers met de lift te bereiken. Graag vermelden bij reservering dat u rolstoelgebruiker bent.

Praktisch • Gratis deelname, u schrijft uw kind in wanneer u reserveert voor een matineevoorstelling en vermeldt naast de naam ook de geboortedatum. • Minimumleeftijd Toneelhuisatelier: 4 jaar, daarnaast is kinderopvang

Als u gebruik wenst te maken van de ringleiding, reserveer dan uw plaatsen op de parterre van rij 1 t/m 12. Toegankelijkheid bij matinees Voor matineevoorstellingen levert Toneelhuis specifieke inspanningen om de toegankelijkheid voor mensen met een handicap te vergroten. Hiervoor werkt Toneelhuis samen met Intro vzw en VeBeS vzw (Licht en liefde).

Assistentie Vrijwilligers van Intro vzw Ringleiding Slechthorenden kunnen gebruik begeleiden mensen met een beperking vanaf een centraal maken van een vernieuwde verzamelpunt aan het Centraal ringleiding in de Bourla. Dit Station Antwerpen naar de draadloze systeem zorgt Bourla en weer terug. Afspraak: ervoor dat de geluiden van de 1u15 voor aanvang van de scène door de drager van een voorstelling. hoorapparaat rechtstreeks in het hoortoestel beluisterd kunnen worden. Zet u het hoortoestel op T, dan hoort u

CMYK

mogelijk van nul tot vier jaar. • Om 14u30 verzamelen we in de hal van de Bourlaschouwburg (ophalen gebeurt op dezelfde plek). • Na afloop van de voorstelling ontmoeten kinderen en ouders elkaar weer in de hal. Meer concrete informatie over de verschillende ateliers vindt u op www.toneelhuis.be

Audiodescriptie (ad) AD is een techniek waarbij een theatervoorstelling toegankelijk gemaakt wordt voor mensen met een visuele beperking. Via hoofdtelefoons wordt bijkomende informatie gegeven over wat zich afspeelt op scène en niet duidelijk wordt door de dialogen. Praktisch Vóór elke matineevoorstelling is er een inleiding en stellen de acteurs zichzelf voor zodat u weet welke stem bij welk personage hoort. Tijdens de voorstelling kan u de audiobeschrijving volgen via hoofdtelefoons. Afspraak telkens om 14u in de inkomhal van de Bourla. Tickets & info Uw begeleider mag gratis mee. VeBeS, AHOSA en Onder Onsleden krijgen korting (€ 12 i.p.v. € 20 in rang A). Heeft u een blindengeleidehond bij, laat het ons weten. Wenst u meer informatie, neem even contact op met Maya Van Puymbroeck op 03 224 88 33 of maya.van.puymbroeck@ toneelhuis.be.

PRAKTISCH TONEELHUIS Samen met 15 andere GOES Antwerpse culturele GREEN organisaties ondertekende Toneelhuis het Green Trackcharter voor een duurzame kunstensector. Green Track is een lokaal netwerk van culturele organisaties die elkaar bijstaan in het verkleinen van de ecologische voetafdruk en het verduurzamen van de kunstenpraktijk. Door de krachten te bundelen willen de deelnemende organisaties hun inspanningen verbeteren en zichtbaar maken. De ambities zijn groot: Green Track-leden willen ook hun omgeving inspireren én het publiek meenemen in hun verhaal. Actieplannen mét resultaten Toneelhuis en de andere Green Track-leden zetten zich

RONDLEIDINGEN Toneelhuis gunt u graag een blik achter de schermen en organiseert rondleidingen in de Bourlaschouwburg. Onder begeleiding van een Toneelhuismedewerker brengt u een uitgebreid bezoek aan de Bourla, waarbij u meer te weten komt over de geschiedenis van het gebouw en de theaterconstructies. Rondleiding voor scholen: € 35 Meer informatie bij Petra Damen op 03 224 88 20 of petra.damen@toneelhuis.be.

in om hun energieverbruik, verplaatsingen, drukwerk, materiaal en afval te reduceren. Elke organisatie stelt een actieplan met concrete doelstellingen op, maar daarnaast worden er ook gemeenschappelijke initiatieven georganiseerd om elkaar te ondersteunen, zoals het delen van materiaal en vervoer, groepsaankopen en belangenbehartiging. 2014 staat in het teken van mobiliteit, in 2015 worden materiaalgebruik en energiebeheer onder de loep genomen. Green track Green Track Antwerpen is geïnspireerd op Green Track Gent en Leuven en sluit aan bij de klimaatambities van

Rondleiding voor groepen (tot 30 personen): € 10 per persoon, minimum 15 personen Meer informatie bij Lieve Wouters op 03 224 88 37 of lieve.wouters@toneelhuis.be Rondleidingen op vaste data met vrije inschrijving € 7 per persoon, rondleidingen vinden plaats vanaf 12 personen. Maximum aantal: 25 personen. De rondleidingen zijn toegankelijk vanaf 10 jaar.

provincie en stad Antwerpen. Prospekta - centrum voor kunstcommunicatie van de provincie Antwerpen - is initiatiefnemer en coördineert het netwerk. 16 partners in Antwerpen ondertekenden het charter al: AMUZ, Berlin, de Veerman, deFilharmonie, Fameus, FotoMuseum Provincie Antwerpen, M HKA, ModeMuseum Provincie Antwerpen, Museum Plantin-Moretus, OPENDOEK, Prospekta, Rataplan, Toneelgezelschap luxemburg, Toneelhuis, Vlaams Architectuurinstituut en provinciaal Zilvermuseum Sterckshof. www.greentrack.be

Op vier zaterdagen kan u dit seizoen individueel inschrijven: 25 oktober 2014 13 december 2014 28 maart 2015 09 mei 2015 Telkens van 14u-16u Graag ten laatste 10 dagen vooraf aanmelden bij het be spreekbureau op 03 224 88 44 of tickets@toneelhuis.be

CMYK

250

TONEELHUIS

TICKETS & INFO ABONNEMENTEN WAAROM EEN ABONNEMENT? Met een Toneelhuisabonnement krijgt u de eerste keuze en de beste plaatsen aan de meest voordelige prijs. De houders van abonnement 1 t/m 4 ontvangen bovendien een gratis Podiumhopper, waarmee u korting krijgt op een voorstelling bij onze bevriende cultuurhuizen de Filharmonie, het Koninklijk Ballet van Vlaanderen, de Vlaamse Opera in Antwerpen en AMUZ. EEN ABONNEMENT BESTELLEN Huidige abonnees Vanaf di 6 mei t/m za 24 mei 2014 kan u als abonnee van het seizoen 2013-2014 met voorrang bij het bespreekbureau terecht om uw abonnement te hernieuwen. U kan hiervoor het bestelformulier gebruiken (achteraan in deze brochure). Nieuwe abonnees Vanaf ma 26 mei kan u een abonnement kopen, zowel aan het bespreekbureau als online. (info over Ticketmatic zie p. 254)

CMYK

PRAKTISCH

NR 1

NR 1+

HUISABONNEMENT = € 96 (i.p.v. € 156)

PREMIÈREABONNEMENT = € 120 (i.p.v. € 179)

Het huisabonnement geeft u de kans aan de grootste reductie de nieuwe producties van Toneelhuismakers te bekijken. Daarnaast betaalt u slechts € 12 voor andere geselecteerde theatervoorstellingen.

8 nieuwe Toneelhuisproducties met data naar keuze behalve de premières:

• De blinden – Ensemble van Toneelhuismakers en spelers • AUGUSTUS ergens op de vlakte – Olympique Dramatique • Maria Stuart – Ivo van Hove • Sirene – Bart Meuleman • Othello – Mokhallad Rasem • WE DON’T SPEAK TO BE UNDERSTOOD – Benjamin Verdonck en Pieter Ampe • Het land Nod – FC Bergman • Passions humaines – Guy Cassiers

Dit abonnement geldt uitsluitend op de premièredata van de nieuwe producties van Toneelhuismakers. U betaalt weliswaar meer maar u geniet na de première mee van de receptie met de volledige ploeg. Ook met dit abonnement betaalt u slechts € 12 voor andere geselecteerde theatervoorstellingen. 8 nieuwe Toneelhuisproducties op de premièredata:

• De blinden – Ensemble van Toneelhuis makers en spelers - wo 24.09.2014 • AUGUSTUS ergens op de vlakte – Olympique Dramatique - do 23.10.2014 • Maria Stuart – Ivo van Hove - wo 03.12.2014 • Sirene – Bart Meuleman - wo 07.01.2015 • Othello – Mokhallad Rasem do 26.03.2015 • WE DON’T SPEAK TO BE UNDERSTOOD – Benjamin Verdonck en Pieter Ampe - wo 06.05.2015 • Het land Nod – FC Bergman do 07.05.2015 • Passions humaines – Guy Cassiers wo 13.05.2015

CMYK

252 252

TONEELHUIS

NR 2

NR 3

MATINEEABONNEMENT = € 55 (i.p.v. € 100)

A LA CARTEABONNEMENT = € 98 (i.p.v. € 140)

Ook dit seizoen zijn de matinees weer van de partij. Ditmaal kiest u 5 matineevoorstellingen uit het aanbod van 8 op vaste data, steeds op zondag om 15u. Tijdens de matinees zijn er Toneelhuisateliers voor kinderen. We voorzien ook een audiobeschrijving voor mensen met een visuele handicap.

Het A la carte abonnement geeft u de mogelijkheid een selectie te maken uit een combinatie van nieuwe voorstellingen en hernemingen.

• De blinden – Ensemble van Toneelhuismakers en spelers zo 28.09.2014 • AUGUSTUS ergens op de vlakte – Olympique Dramatique - zo 02.11.2014 • Maria Stuart – Ivo van Hove - zo 07.12.2014 • Onvoltooid verleden - Olympique Dramatique - zo 14.12.2014 • Sirene – Bart Meuleman - zo 11.01.2015 • Othello – Mokhallad Rasem zo 29.03.2015 • WE DON’T SPEAK TO BE UNDERSTOOD – Benjamin Verdonck en Pieter Ampe zo 10.05.2015 • Passions humaines – Guy Cassiers zo 17.05.2015

CMYK

7 producties uit het aanbod van 14 met data naar keuze behalve de premièredata

• De blinden – Ensemble van Toneelhuismakers en spelers • Hamlet vs Hamlet – Guy Cassiers • Orlando – Guy Cassiers • AUGUSTUS ergens op de vlakte – Olympique Dramatique • Bezonken rood – Guy Cassiers • Half elf zomeravond – Bart Meuleman • Maria Stuart – Ivo van Hove • Onvoltooid verleden – Olympique Dramatique • Sirene – Bart Meuleman • Othello – Mokhallad Rasem • WE DON’T SPEAK TO BE UNDERSTOOD – Benjamin Verdonck en Pieter Ampe • Passions humaines – Guy Cassiers • Desperado – Bart Meuleman • Het land Nod – FC Bergman

PRAKTISCH

NR 4

NR 5

VREEMDGAAN ABONNEMENT = € 42 (i.p.v. € 60)

TONEELHUIS & DESINGEL ABONNEMENT = € 121 / € 92 (-25/65+) i.p.v. € 146 / € 108

Eerder presenteerden we al het beste van wat onze collega-stadstheaters NTGent en KVS te bieden hebben. Vorig seizoen introduceerden we boeiend werk van onze Franstalige collega in Brussel: Théâtre National, uiteraard met Nederlandse boventiteling, zie p. 240. Omdat we het belangrijk vinden dat u het werk van onze collega’s beter leert kennen, bieden we u dit seizoen een nieuw abonnement aan: VREEMDGAAN. Van elk collega-stadstheater kan u één voorstelling kiezen uit dit aanbod:

NTGent • Rood - do 02.10 of vr 03.10.2014 • Africa - ma 06.10.2014 • Elektra - di 09.12.2014 Théâtre National • Notre peur de n’être – Compagnie Artara, Théâtre National Brussel – Fabrice Murgia do 26.02.2015 • Les marchands – Compagnie Louis Brouillard, Théâtre National Brussel, l’Odéon-Théâtre de l’Europe (FR) – Joël Pommerat - wo 11.03 of do 12.03.2015 Franstalig met Nederlandse boventitels

KVS • REVUE RAVAGE – KVS, NTGent & Théâtre National - wo 29 of do 30.04.2015 • Missie – za 02.05.2015

In het abonnement met deSingel worden 3 producties van deSingel opgenomen en 3 producties van Toneelhuis. Met deSingel deelt Toneelhuis interesse voor heel wat boeiende kunstenaars, zoals Ivo van Hove en Romeo Castellucci. In een gezamenlijk abonnement brengen we een selectie van het programma van beide huizen samen aan een voordelig tarief (zie p. 242). 3 Toneelhuisproducties, 3 deSingelproducties met vaste data:

TONEELHUIS • Maria Stuart – Ivo van Hove – Toneelhuis, Toneelgroep Amsterdam - vr 20.02.2015 • Les marchands – Joël Pommerat – Théâtre National - do 12.03.2015 • Passions humaines – Guy Cassiers – Toneelhuis, Théâtre National do 21.05.2015 DESINGEL • Go down Moses – Romeo Castellucci – Societas Raffaello Sanzio - za 22.11.2014 • FRONT – Luk Perceval – Thalia Theater Hamburg, NTGent - wo 04.03.2015 • Antigone – Ivo van Hove (Barbican Centre London, Toneelgroep Amsterdam) wo 01.04.2015

CMYK

254

TONEELHUIS TICKETS Reserveren bij Toneelhuis kan op verschillende manieren • Online via www.toneelhuis.be • Telefonisch op het nummer 03 224 88 44. Van dinsdag t/m vrijdag van 10u tot 18u en op zaterdag van 14u tot 18u. • Via het bespreekbureau, Orgelstraat 7, 2000 Antwerpen. Van dinsdag t/m vrijdag van 10u tot 18u en op zaterdag van 14u tot 18u. Jaarlijkse vakantie bespreek bureau: van 7 juli t.e.m. 8 augustus 2014. NIEUW! TICKETMATIC: kiezen, klikken en kopen. Vanaf maandag 26 mei is het hele Toneelhuisaanbod online te koop, zowel abonnementen als losse tickets. Eens u uit ons aantrekkelijke aanbod een keuze gemaakt hebt, kiest u via www.toneelhuis.be het abonnement op uw maat of één of meerdere losse tickets. Bij elke voorstelling kan u op een gedetailleerd zaalplan zien welke plaatsen nog beschikbaar zijn. Het online

BETALEN Op voorhand Aan de dagkassa betaalt u contant, met Bancontact of Visa- of Mastercard en u krijgt uw tickets onmiddellijk mee.

ticketsysteem stelt een beschikbare plaats in de zaal voor, maar u kan deze voorgestelde keuze ook zelf wijzigen. Daarna krijgt u de keuze uit verschillende betaalsystemen: kredietkaart, gewone bankkaart, via home banking of per overschrijving.

Op zaterdag 14 juni van 10u tot 14u organiseert Toneelhuis naar goede gewoonte een ticketdag in het bespreekbureau (Orgelstraat 7, naast de Bourla). Losse tickets (behalve op premièredata) zijn die dag te koop aan een uitzonderlijke reductie. Op deze dag aangekochte tickets kunnen enkel omgeruild worden met opleg (tot € 12 / € 20).

Vanaf het moment dat uw betaling in orde is, ontvangt u een mail met een link naar uw e-ticket(s). U hebt de optie om BASIS / In Rang A: € 16 4 tickets op één A4 te printen. Met opleg van €2 kunnen we de ipv € 20 -25/+65 € 10 tickets ook per post opsturen. ipv € 12 Op de tickets staat een Nieuw! Vanaf dit seizoen kan barcode die door een u op de ticketdag ook online onthaalmedewerker gescand tickets kopen: op 14 juni wordt wanneer u naar de voorstelling komt. Het scannen van 10u-20u, aan dezelfde uitzonderlijke reductie. van tickets via smartphone of tablet is vooralsnog niet Wenst u een abonnement? mogelijk. Kijk voor meer info op p. 251 Tickets vergeten of verloren? Een abonnement bestelt u via Voor het opnieuw printen van het bestelformulier (achteraan uw tickets of het afdrukken in deze brochure) dat u kan van e-tickets die telefonisch of online werden besteld, rekenen opsturen of binnenbrengen bij het bespreekbureau. wij €1 per bestelling. Reserveringen worden behandeld in volgorde van ontvangst.

vervalt uw reservering). U kan ervoor kiezen om uw tickets thuis te printen of, na betaling van € 2 per bestelling, sturen we u de tickets toe tot 7 dagen voor de voorstelling.

Bij telefonische reservering Online betalen kan betaalt u ofwel met • met Bancontact / home Visa- of Mastercard of banking / Ideal via overschrijving: op het • met kredietkaarten: VISA / rekeningnummer IBAN Eurocard / Mastercard BE48 4028 1360 0227, BIC KREDBEBB met vermelding van het klantennummer (uiterlijk 2 weken na reservering, zo niet

CMYK

14 juni 2014 = TICKETDAG met uitzonderlijke reductie

AAN DE AVONDKASSA Tickets kopen en betalen aan de avondkassa kan contant, met Bancontact, Visa- of Mastercard. GOED OM WETEN Als u vooraf telefonisch meegeeft dat u verhinderd bent om een voorstelling bij te wonen, ruilen we kosteloos uw tickets om naar een andere datum van diezelfde productie. In geen enkel geval worden tickets terugbetaald.

PRAKTISCH PRIJZEN TICKETPRIJZEN EN Bij Toneelhuis hanteren we 4 REDUCTIES rangen, naargelang het zit- en zichtcomfort. Wij bezorgen u steeds correcte informatie over de kwaliteit van de beschikbare plaatsen. Plaatsen op de zijbalkons bieden niet altijd een volledig zicht op de scène.

De loges op het eerste middenbalkon bieden 4 plaatsen, die worden genummerd volgens de historische elegantie: dames vooraan, heren achteraan.

LOSSE TICKETS RANG A B C

BASIS BASIS première

€ 20 € 16 € 12 € 8 € 23 € 18 € 12 € 8

REDUCTIE Scholen -25/65+, OKO, Werkzoekenden REDUCTIE première

€ 12 € 12 € 12 € 8

€ 14 € 14 € 12 € 8

EENHEIDSTARIEF • Producties op locatie: UNISONO, Body Revolution, Het land Nod, NOTALLWHOWANDERARELOST • Antwerpse Kleppers (behalve Tutti Fratelli en Berlin) • Geletterde mensen (01.10.14) € 16 / € 12 (reductie) Premièrevoorstelling: € 2 extra Producties met beperkte capaciteit: Sirene en WE DON’T SPEAK TO BE UNDERSTOOD € 20 / € 12 (reductie)

Groepen (+12) € 16 € 14 € 12 € 8 Groepen (+12) première € 19 € 16 € 12 € 8

CMYK

256

TONEELHUIS REDUCTIES SCHOLEN Een leerling betaalt € 12 voor een voorstelling. Per 15 leerlingen komt een begeleidende leerkracht gratis mee. Dit geldt enkel voor Toneelhuisproducties. PASSEN EN CHEQUES Cultuurcheques voor Antwerpse studenten Studenten kunnen voor € 10 op hun campus een boekje met 7 cultuurcheques kopen. Reserveer met deze cheques plaatsen bij de verschillende cultuurhuizen in de stad. Info: www. antwerpenstudentenstad.be Deze cultuurcheques gelden enkel voor de theaterproducties van Toneelhuis. OKO Sectorpas Alle werknemers van organisaties aangesloten bij Overleg Kunstenorganisaties (oKo) kunnen een sectorpas krijgen via het secretariaat van oKo. Sectorpashouders kopen bij Toneelhuis hun tickets aan reductie: € 12 i.p.v. € 20 (rang A)

EXTRA De nieuwe Foyer! De prachtige Foyer van de Bourla wordt in een totaal nieuw kleedje gestoken. Hiervoor werkt Toneelhuis samen met de mensen van Felixpakhuis. Vanaf 4 augustus sluiten we de deuren voor een grondige opfrisbeurt, om u vanaf half september 2014 samen welkom te heten in De Foyer, nieuwe stijl. De lunch- en dinerformule krijgen een nieuw karakter, en in het voorjaar 2015 openen we voor u een bar met terras op de Komedieplaats. Bovendien kan u vanaf half september bij ons terecht voor de gekende brunch zowel op zaterdag als op zondag (reserveren kan vanaf juli: 03 233 55 17). Het theaterdiner We bieden nog steeds het geliefde theaterdiner aan: u combineert een fijn verzorgd diner voor de voorstelling

CMYK

of € 16 (rang B) en € 14 op de premièredata. Podiumhopper De podiumhopper is een initiatief van verschillende culturele instellingen in Gent en Antwerpen. U krijgt hem cadeau bij aankoop van een Toneelhuisabonnement en geniet zo éénmalig een korting in elk van de andere deelnemende huizen. In Antwerpen geldt dit aanbod in Toneelhuis, de Filharmonie, AMUZ, de Vlaamse Opera en het Koninklijk Ballet van Vlaanderen.

Participatiefonds Fonds Vrijetijdsparticipatie Toneelhuis zet zich in voor een duurzaam participatietraject voor mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie. Naast het aanbieden van inleidingen en omkadering op maat werkt Toneelhuis samen met het Fonds

Vrijetijdsparticipatie, dat ervoor zorgt dat mensen die in armoede leven kunnen deelnemen aan (o.a.) cultuur. In samenwerking met lokale sociale organisaties werkt het Fonds Vrijetijdsparticipatie de financiële drempel weg zodat mensen in armoede slechts 20% van de deelnameprijs betalen. Meer informatie vindt u op www. fondsvrijetijdsparticipatie.be Inleidingen en omkadering op maat kunt u aanvragen bij Petra Damen op 03 224 88 20 of petra.damen@toneelhuis.be Geschenkbon U kan aan het bespreekbureau een geschenkbon kopen voor een bedrag dat u zelf bepaalt. Gedurende één jaar kan de bon ingeruild worden tegen tickets voor de voorstellingen van Toneelhuis. De geschenkbon geeft geen voorrang tijdens de avondkassa. Reserveren is daarom ook hier aanbevolen.

in De Foyer met een theatervoorstelling, aan een voordelig combitarief. De perfecte formule voor een gezellige en complete theateravond. De precieze voorwaarden worden bekendgemaakt in juli. U kan het theaterdiner vanaf juli tot twee dagen voor de voorstelling reserveren bij het bespreekbureau: 03 224 88 44 of rechtstreeks bij De Foyer: 03 233 55 17.

inkijkexemplaren vindt. Voor en na de voorstellingen worden de meeste tekstboeken te koop aangeboden in de hal van de Bourlaschouwburg.

De Foyer is gelegen op de eerste verdieping van de Bourlaschouwburg. De nieuwe openingsuren kan u vanaf deze zomer terugvinden op www.toneelhuis.be

Enkele huisregels • Na aanvang van de voorstelling wordt geen toegang meer verleend tot de zaal. • Tickets worden niet terugbetaald, tenzij de voorstelling afgelast wordt. • Het maken van beelden geluidsopnamen is verboden.

Bookshop Door de jaren heen gaf Toneelhuis reeds vele tekstuitgaven en fotoboeken uit. Het hele aanbod kan u online of in het bespreekbureau raadplegen, waar u ook

Zaalhuur Bourlaschouwburg De theaterzaal heeft een capaciteit van 800 personen. Voor meer informatie over het huren van de zaal: Koen Vermesen 03 224 88 52 of koen.vermesen@toneelhuis.be

PRAKTISCH ADRESSEN Toneelhuis / Bourla Komedieplaats 18 2000 Antwerpen Voorstellingskassa / Bespreekbureau Bij voorstellingen vanaf een uur voor aanvang in de Bourla Aanvang voorstellingen 20u00 (tenzij anders vermeld) T. 03 224 88 44 www.toneelhuis.be

Toneelhuis / kantoren Orgelstraat 7 2000 Antwerpen • Dagkassa / Bespreekbureau T. 03 224 88 44 www.toneelhuis.be Van dinsdag t/m vrijdag van 10u tot 18u Op zaterdag van 14u tot 18u (Vakantie van 7 juli t.e.m. 8 augustus 2014) • Toneelhuis administratie T. 03 224 88 00 www.toneelhuis.be

BEREIKBAARHEID Met de fiets of velo Geen eigen fiets? Maak gebruik van het Velo-systeem. € 3 voor een dagpas. Meer info: www.velo-antwerpen.be Dichtsbijzijnde Velo-stations: • station Bourla (hoek SchuttershofstraatHuidevettersstraat), 1 min. wandelen • station Rubenshuis (Wapper), 3 min. wandelen Met het openbaar vervoer Met de trein tot het Centraal Station of met de bus tot de Rooseveltplaats. Van daaruit te voet (15 min.) of met tram: Premetro 3, 5, 9 en 15 Afstappen aan halte Meir – uitgang Huidevettersstraat Met de tram: Premetro 3, 5, 9 en 15 Afstappen aan halte Meir – uitgang Huidevettersstraat Trams 7 en 4 Afstappen aan halte Huidevettersstraat

Met de wagen Vanuit: Hasselt en Turnhout Via E313 en E34 / Neem afrit 17 Borgerhout Breda Via E19 / Volg Antwerpse ring & neem afrit 3 Borgerhout Gent/Kortrijk Via E17 / Neem meteen na de Kennedytunnel afrit 5a Antwerpen centrum Brussel via Boom Via A12 / Volg Antwerpen centrum Brussel via Mechelen Via E19 / Volg aan de Craeybeckxtunnel afrit Antwerpen centrum Parkings in de buurt Arenberg: Oudevaartplaats 2-4 Oudaan: Oudaan 3 Stadsschouwburg: Meistraat 4 Vanaf 18u betaalt u € 5,90 voor de rest van de avond (d.d. maart 2014)

CMYK

258

TONEELHUIS TONEELHUIS- Toneelhuis wordt mee VRIJWILLIGERS mogelijk gemaakt door de hulp van een diverse en unieke vrijwilligersgroep. Wie graag deel wil uitmaken van de ploeg, mag zich altijd kandidaat stellen. Aan de hand van uw inbreng en onze noden, bekijken we samen op welk terrein uw aangeboden hulp het beste besteed wordt. Welkom! In ruil voor uw inzet binnen Toneelhuis, mag u onze grote dankbaarheid, een aangename ervaring en interessante voordelen verwachten. Laat het even weten aan Lieve Wouters: lieve.wouters@toneelhuis.be of 03 224 88 37 Huidige Toneelhuisvrijwilligers: Alex Berkovich Alexandra Van Damme Anke Timmermans Ann Van den Eynden Anne Floren Anneliese De Boeck Annick Van Oosterwyck Anouk Latte Ayla Callebert Bart Janssen Caroline De Somer

TONEELHUIS Toneelhuis is op zoek ZOEKT naar artsen die tijdens de ARTSEN voorstelling over de gezondheid van de toeschouwers willen waken. Als wederdienst krijgt u 2 goede plaatsen in de zaal. Indien u hiervoor interesse heeft, stuur een mailtje naar lieve.wouters@toneelhuis.be.

CMYK

Christine Verbruggen Elise De Cock Elise Van Damme Elizabeth Geerts Elvira Crois Emma Hogendorp Eric Lambrechts Erna Moyaert Fenneke Brookhuis Gijs Creemers Hanne Holvoet Hanne Roofthooft Helena Verbeeck Hilde Van Mechelen Hildegarde Peeters Ilse Oostvogels Inge Van Winckel Ingrid Van Liefferinge Inne Van den Bossche Iris Adriaenssens Jeroen De Cock Jolien Philipsen Julia Stappers Karen Muyshondt Karen Van Mechelen Kristoffel Mertens Léon Leenders Liesbeth Garrammone Liesbeth Uytfries Lisa Dierick Lotte de Bruijn Lotte Philipsen Ludo Van Tilborgh Lut Vinck

Magda Serrien Marc Kennes Marieke Vanderlinden Marina Goeyvaerts Marleen Horemans Marleen Van Pottelberge Merel Hendrickx Michel Aarts Monique Bondue Niels Goeman Nima Rasoolzadeh Bagmisheh Patrick Houben Peggy Heynen Peter Hennebel Rajinder Khurana Sam Baidoo Sanne Joostens Sanne Swerts Serge Delaey Sophie Bossaert Tania Goovaerts Thomas Panis Veerle Brat Véronique Zwakhoven Vic Florindo Walter Keteleer Willem Joostens Wim Hertoghs Dankuwel, het is fijn dat u deel uitmaakt van de vrijwilligersploeg!

PRAKTISCH RAAD VAN BESTUUR Johan Swinnen (voorzitter) Kiki Vervloessem (ondervoorzitter) Chris Christijn Bruno Claesen Pascale De Groote Hilde Kieboom Staf Pelckmans Emiel Pieters Joachim Pohlmann Tinus Schneiders Bauke Schroeven Marcel Van Campen Dorian Van der Brempt Naira Vardanian Ernest Van Buynder Ivan Van de Cloot Bea van Valckenburg SUBSIDIENTEN Toneelhuis werkt met subsidies van de Stad Antwerpen en de Vlaamse Gemeenschap.

COLOFON Deze brochure werd samengesteld door FC Bergman, Guy Cassiers, Katelijne Damen, Tom Dewispelaere, Olympique Dramatique, Abke Haring, Kristin Hex, Erwin Jans, Kevin Janssens, An-Marie Lambrechts, Bart Meuleman, Mokhallad Rasem, Johan Van Assche, Leen Van de put, Marc Van Eeghem en Benjamin Verdonck. Eindredactie An-Marie Lambrechts, Kristin Hex Met dank aan Ellen Stynen Vormgeving en coverbeeld: Jespers & Maelfeyt Fotografie: makers en spelers van Toneelhuis Druk: Roularta Gedrukt op papier Newspaper 52gr, ISO 68 met PEFC label. PEFC-gecertificeerd komt uit duurzaam beheerd bos en gecontroleerde bronnen