Trajectum 11/12 #08 by Trajectum

) J I R V ( R E I D F E O R P

TRAJECTUM Nr08 | 12.01.2012 | www.trajectum.hu.nl | magazine voor Hogeschool Utrecht

INTERVIEW

Nadja Jungmann over lenen en schulden PORTRET

Student Stijn Reurs op zoek naar ‘foute’ Nederlanders CUlTUUR

Rocking sax goes classic

interview EIGEN SCHULD DIKKE BULT? Handig in recessiejaar 2012: een lector die uitlegt hoe gemakkelijk studenten in de schulden raken, waarom mensen met schulden hulp verdienen en hoe studenten eenvoudig geld kunnen besparen. Lees het interview met Nadja Jungmann.

TRAJECTUM 08 12012012

18 24

28 30

hitlijst DE HU NAAR DE TOP proefdieren INSIDE DE UTRECHTSE LABS portret STUDENT ZOEKT SSâ&#x20AC;&#x2122;ER

stelling CRISIS? DAAR MERKT DE STUDENT NIKS VAN muziek ROCKING SAX GOES CLASSIC

REDACTIOnEEL

Crisis Voel je hem al in je portemonnee? De CRISIS. Of denk je dat je hem gaat voelen, dit jaar? Minder op vakantie, minder koopkracht, nog maar een jaartje met die oude auto doorrijden. Moet je je huis kwijt, dan is dat niet meer zo vanzelfsprekend met al die tekoopbordjes in de straat, de huizenmarkt staat bijna stil. Van alle kanten wordt bezuinigd en de broekriem aangehaald. Pensioenfondsen gaan minder uitkeren, ambtenaren werken aan een voorstel om de basisbeurs voor studenten volledig af te schaffen. Een blik in de krant op een willekeurige januariochtend belooft ook al niet veel goeds. Boekhandel Selexyz in grote problemen, 17 musea moeten waarschijnlijk hun deuren sluiten, steeds meer horecazaken failliet. Kortom: hier zijn we niet morgen van af. Ik hoor economen vaak zeggen dat je in tijden van economische malaise en grote tekorten juist niet moet bezuinigen en geld in de economie moet pompen. Vooralsnog heeft het kabinet Rutte daar een andere mening over. Voor lector en schuldhulpverlener Nadja Jungmann betekent de economische crisis werk aan de winkel. In Trajectum vertelt ze over toenemende schulden van mensen. Een op de tien huishoudens heeft problematische schulden, 3,5 miljoen mensen doen aankopen waar ze geen geld voor hebben. Vijf miljoen mensen zijn niet voorbereid op een onverwachte inkomensdaling. Studenten raadt ze aan niet te lenen, als het niet hoeft. Maar als je gewend bent aan meer en meer, is minder toch een stuk moeilijker. Voelt u hem al, die crisis, na dit stukje?

Janny Ruardy

12012012 TRAJECTUM 08

Prijs voor alumna

Overval op Spar Uithof De Spar Express in De Uithof is zondagavond 8 januari verrast door een gewapende overval. een pistool uit zijn binnenzak en vroeg om de inhoud van de kassa. Dat was het eigenlijk. Hij heeft ook niet agressief op iemand gericht.’ Mo van het Shoarma-Dönerpaleis kwam de dag erna zijn steun betuigen met twee flessen Raki. De overvaller droeg een blauwe jas en een petje, had een ongeschoren gezicht en sprak Nederlands met een accent. Wie getuige was van de overval kan contact opnemen met Ronny Rakim van de recherche Utrecht: 0900-8844. (MB)

Adios dreadlocks

Ramón Mendoza (32), vierdejaars student international business and languages, heeft zijn vertrouwde dreadlocks na acht jaar afgeknipt. Reden: een sponsoractie voor de stichting El Divi die geld inzamelt voor kansarme mensen in Honduras.

FF BELLEn

De dader ging er met een onbekend geldbedrag vandoor nadat hij een vuurwapen liet zien. De manager van de Spar, John Broering, was niet aanwezig toen de overval plaatsvond, maar kan wel vertellen wat zijn medewerkers meemaakten: ‘Twee werknemers bevonden zich achter in de winkel en een werknemer stond bij de kassa. Dat maakt het natuurlijk makkelijk om iets uit te halen. De man zag zijn kans en vroeg om een pakje sigaretten. Toen de kassa openstond, haalde hij opeens

TRAJECTUM 08 12012012

Hoe ben je op het idee gekomen om je dreadlocks te verruilen voor een korte coupe? ‘Dit jaar ga ik afstuderen en op stage besloot ik om mijn dreadlocks af te knippen. Ik wilde dit op een speciale manier doen en heb mezelf toen laten sponsoren voor het goede doel.’ Wat ga je met het geld doen? ‘Ik kom zelf uit Honduras en ben opgegroeid in het dorp El

Marianne Raatgever heeft 1500 euro gewonnen met haar scriptie. zij studeerde vorig jaar af bij de opleiding mondzorgkunde en won met haar scriptie de NVM Studieprijs, een initiatief van de Nederlandse Vereniging van Mondhygiënisten en Procter & gamble. Haar scriptie gaat over het herstel na een chirurgische kaakcorrectie. De jury roemde de scriptie om ‘een heldere schrijfstijl, innovatief, een goede opzet van het onderzoek, een overzichtelijke weergave van de resultaten, en er wordt gekeken naar de mens achter de patiënt’. Dit jaar werden twintig afstudeeropdrachten ingezonden door studenten mondzorgkunde van vier hogescholen. De derde prijs ging ook naar HU-alumni: Timea Parhonyi en Farnoush Shafizadeh yazdi. (MB)

Divisadero. Daar ligt een voetbalveldje dat ik graag wil opknappen. Drie jaar geleden heb ik voetbalkleding ingezameld en aan de kindjes daar gegeven. Ze konden niet op het voetbalveld spelen omdat het in een slechte staat is. Om het te vernieuwen is er meer geld nodig dan nu opgehaald is. De verwachting is dat we in september na het regenseizoen het veldje gaan egaliseren.’

Studieschuld vs hypotheek Mensen met een studieschuld komen steeds minder makkelijk aan een hypotheek. Onder invloed van de crisis zijn de banken strenger geworden bij het geven van hypotheken. Dat zegt een woordvoerder van De Hypotheker tegen de NOS. ‘Het afgelopen jaar wordt de studieschuld zwaarder meegeteld.’ In het verleden gingen banken ervan uit dat een hoogopgeleide toch wel een baan zou vinden, maar nu hypotheekverstrekkers een grotere ‘zorgplicht’ hebben, wordt dat minder als vanzelfsprekend aangenomen. Een studielening staat niet geregistreerd bij het Bureau Krediet Registratie. Veel mensen die een hypotheek aanvragen zouden hun studieschuld om die reden verzwijgen. (HOP)

Vond je het moeilijk toen de schaar in je dreadlocks ging? ‘Het was een combinatie van verschillende emoties. Ik was blij voor het goede doel, maar ook verdrietig dat de dreads er na acht jaar afgingen.’ Wennen, zo’n kaal koppie? ‘Het is vooral koud, maar ik ga niet sparen voor nieuwe dreads. Ik laat mijn haar een beetje aangroeien en bepaal dan wat ik ermee ga doen.’ Staan er nog meer sponsoracties op het programma? ‘Nog niet voor honderd procent zeker, al staan we wel dit jaar op Koninginnedag met een kraampje voor Honduras.’ Hoeveel geld heb je opgehaald? ‘Met deze actie 310 euro.’ (MB)

Omdat de A12 ten zuiden van Utrecht over enkele jaren wordt verbreed, zal de aanpalende wijk Lunetten te maken krijgen met meer lawaai en uitlaatgassen van voortrazend verkeer. Voor zijn afstudeeropdracht bij het bureau NarrativA ArchitecteN kreeg de vierdejaars student Eric Bulters de opdracht hiervoor een oplossing te bedenken.

De architect en student hebben inmiddels gesprekken gevoerd met de gemeente en Rijkswaterstaat. ‘Zij vinden het een interessant ontwerp maar er zijn nog geen investeerders’, zegt Bulters. Op 19 januari presenteert hij zijn afstudeerproject. Hij denkt dat zijn ontwerp realiseerbaar is. ‘Het heeft veel voordelen voor de wijk Lunetten en dus voor Utrecht.’ (GR)

KORT

Samen met architect Shai van Vlijmen en John Buitink van het burgerinitiatief ‘Laat Lunetten Niet Stikken’ bedacht hij het studentencomplex annex geluidswal. Die verrijst in het plan

langs de A12 en het park De Koppel aan de rand van Lunetten. De 1000 tot 1500 woningen voor studenten en starters worden aan de kant van de snelweg goed geïsoleerd en vanuit het park voorzien van frisse lucht. Het gebouw moet het geluid van auto’s tegenhouden terwijl de vervuilde lucht door een installatie wordt gefilterd.

extra verjaardagen kunnen mannelijke studenten vieren, die straks een hbo- of universitair diploma behalen. Zij leven langer dan leeftijdsgenoten met alleen lager onderwijs. Hoger opgeleide vrouwen leven vier jaar langer. Dit voorspelt het Centraal Bureau voor de Statistiek op grond van het aantal overlijdens tussen 2007 en 2010.

‘De student is de favoriete melkkoe van het kabinet’ Arlette van lint, vice-voorzitter Universitaire Studentenraad van de Radboud Universiteit Nijmegen, over de bezuinigingen op het hoger onderwijs, de Volkskrant, 30 januari.

FILMPJE

Bouwkundestudent Eric Bulters ontwierp een geluidswal die bestaat uit studentenwoningen.

ILLU S T RAT IE: N A R R AT I VA A R C H I T E C T E N

STUDENTENWONINg IN gElUIDSWAl

HEEEEElP!!!!

Crisis: nu al genomineerd voor woord van het jaar. De overheid denkt achthonderd miljoen euro extra te besparen door de studiefinanciering af te schaffen. Maar wat betekent dat voor de student? Trajectum TV ging de faculteiten af met de vraag: hoe overleef jij de crisis? Vanaf 16 januari te zien op trajectum.hu.nl

. p k o tum Kij ajec tr w. u.nl h ww 12012012 TRAJECTUM 08

KORT IN 2012 Terwijl studenten en docenten genoten van hun welverdiende vakantie, draaide de wereld gewoon door. De opmerkelijkste zaken op een rij.

Basisbeurs Als het kabinet extra gaat bezuinigen, worden de basisbeurs en ov-studentenkaart misschien helemaal afgeschaft, meldt het AD. Ambtenaren van het ministerie van Financiën zouden daar plannen voor uitwerken. De bezuiniging zou ongeveer een miljard euro opleveren. Veel politieke partijen, waaronder de VVD, willen de basisbeurs vervangen door een leenstelsel. Maar coalitiepartij CDA en gedoogpartij PVV waren tot nog toe tegen.

PVV-scriptie Een student van de Universiteit van Tilburg heeft een 10 gekregen voor een scriptie waarin hij beweert dat de PVV een fascistische partij is. Wilders twitterde: ‘Op de KU in T zijn ze allemaal Stapel.’

de studielast te hoog wordt. De Delftse studentenvakbond VSSD stelt dat dit onvermijdelijk tot kwaliteitsverlies leidt. D66 en de SP hebben Kamervragen gesteld.

Discriminatie De Rijksuniversiteit Groningen mag geen speciale leerstoelen voor vrouwen instellen. Daarmee discrimineert de universiteit mannen, oordeelt de Commissie Gelijke Behandeling na een klacht van de Groninger Studentenbond. De RUG had de afgelopen jaren geld vrijgemaakt om twaalf vrouwen tot hoogleraar te benoemen om zo het aantal vrouwen aan de top van de wetenschap te vergroten.

Bijzondere situatie Studielast De TU Delft gaat snoeien in haar bachelorprogramma’s. Nu haalt maar een kwart van de studenten zijn driejarige bachelor in vier jaar. Volgens het bestuur van de TU zijn docenten geneigd de studenten ‘te veel door de strot te duwen’, zodat

TRAJECTUM 08 12012012

Een vereniging van 55 Rotterdamse basisscholen mag de Pabo Thomas More overnemen van de Hogeschool Leiden. Daarvoor moet staatssecretaris Zijlstra eerst de wet wijzigen, maar daartoe is Zijlstra bereid. Er is sprake van een bijzondere situatie, meent hij. Hij ziet de pabo liever niet verloren gaan. (HOP)

Nee tegen lectoraat De medezeggenschapsraad van de faculteit Communicatie en Journalistiek gaat nog niet akkoord met het lectoraat Marketingcommunicatie. Maandag 9 januari gaf de raad voor de derde keer een negatief advies. De raad is er ‘niet gelukkig’ mee dat wordt gekozen voor een zogenaamd persoonsgebonden lectoraat, zegt voorzitter Martin Karemaker. Dit houdt in dat een medewerker wordt aangesteld met het uitzicht om als functioneel lector te worden benoemd. De faculteitsraad daarentegen wil dat er een sollicitatieprocedure komt voor de toekomstige lector.

Kwartiermaker en onderzoeker Arne Maas van het lectoraat in oprichting is het afgelopen anderhalf jaar op zoek gegaan naar externe financiers, maar het is niet mogelijk gebleken bedrijven voor grote bedragen bij te laten dragen. Wel is er samen met het lectoraat Marketing, Marktonderzoek en Innovatie van de faculteit Economie en Management een driejarige subsidie binnengehaald van het ministerie van Onderwijs (zogenaamde SIA RAAK-gelden) en is er een convenant afgesloten met vijftien communicatie- en marketingbureaus in de regio. Het lectoraat wordt verder bekostigd door de faculteit en HU. Faculteitsdirecteur Désirée Majoor benadrukt dat de raad geen inhoudelijke bezwaren heeft en op zich positief staat ten opzichte van het lectoraat. De bezwaren gelden voor de gekozen constructie. ‘Wij blijven in overleg en we moeten daar uit komen’, meent zij. (GR)

Mos, Buunk of Oldenborg? Drie Utrechtse gemeenteraadsleden maken de meeste kans uitgeroepen te worden tot beste politicus van de afgelopen twee jaar. Dat zijn Marry Mos (GroenLinks), Willem Buunk (VVD) en Vincent Oldenborg (Leefbaar Utrecht). Zij prijken in een tussenstand bovenaan bij de verkiezing die is georganiseerd door studentenvereniging SSR NU. De vereniging vroeg enkele tientallen journalisten van regionale media een top 3 van best functionerende raadsleden op te stellen. De definitieve uitslag wordt bekend gemaakt tijdens het politieke debat van SSR NU op woensdagavond 18 januari. Vertegenwoordigers van lokale

politieke partijen zullen in de sociëteit van de vereniging aan de Oudegracht ondervraagd worden over de verkiezingsbeloftes die ze twee jaar geleden hebben gedaan. Onderwerpen die aan bod komen zijn: Utrecht studentenstad, economie, milieu, integratie en veiligheid. Voorafgaand aan de verkiezingen van de gemeenteraad in 2010 organiseerde SSR NU een groots lijsttrekkersdebat. (GR)

BOEK

Het boekje is opgedeeld in vier fasen: voor, 24 uur voor, tijdens en na het tentamen. Veel van de tips laten een o-jabelletje rinkelen, terwijl andere niet zo voor de hand liggen.

Zoals tip nummertje zeventien, leuk voor de mannen, maar effectiever voor de dames. Als HET ritueel uitbreekt, is Bregman ook een goede raadsman. Zijn belangrijkste tips gaan dan ook over het cruciale etmaal. Hij beweert dat je met een late voorbereiding ook een voldoende kan halen. De succesformule: loos je boeken, gebruik je aantekeningen (die je tijdens colleges hebt gemaakt of bij elkaar gelobbyd: zie tip vier en tien), maak proeftoetsen, echt blokken en last but not least ga op tijd slapen. Logisch toch? Wat er in het boekje staat is vanzelfsprekend, maar zet je tegelijkertijd aan het denken over tentamens en je bijbehorende strategie. Dus studenten, ga voortaan voor de Bregman-aanpak: geen nachtbrakerscapriolen meer in de laatste 24 uur, maar wel aantekeningen, proeftoetsen, echt stampen en op tijd pitten.

Sjoerd Arends is vijfdejaars journalistiek

Tentamens: ze overvallen, overdonderen en overkomen je, ook al staan ze weken, al dan niet maanden, gepland. De toetsdatum lijkt ver weg, maar kruipt stiekem dichterbij en voordat je het weet begint HET. Het vertrouwde ritueel van bijna elke student: in de laatste 24 uur voor de toets flink stampen. Onder het genot van een sloot koffie met een tikkend uurwerk op de achtergrond worden de boeken en aantekeningen afgestoft om ze vervolgens scheel te bestuderen. Gevolg: veel stress en blokken, blokken, blokken. En na alle verplichtingen valt een vracht van je schouders af en mag je een welverdiend biertje nemen. In het achterhoofd beloof je jezelf dit voortaan niet meer aan te doen en op tijd te beginnen, wat de cyclus van het ritueel rond maakt. Deze vicieuze kringloop is haast niet te doorbreken. Maar gelukkig is daar nu de god van het cum laude afstuderen: Rutger Bregman (23). In zijn boek Hoe haal ik mijn tentamen? deelt Bregman zijn leergeheimen. In dertig korte tips legt de slimmerik uit hoe je er naast blokken ook nog een bruisend studentenleven op na houdt. Zelf is Bregman daar een goed voorbeeld van. Naast een druk studentenbestaan haalde hij zijn bachelor geschiedenis cum laude met dubbele studiepunten.

Wennen

COLUMn

Nooit meer tentamenstress

‘Omdat ik het zeg, daarom!’ Dat zeiden mijn ouders vroeger, als ze geen zin hadden in een kritische blaag die vond dat hij zijn jas niet aan de kapstok hoefde te hangen. De stoel functioneerde immers prima. Elk kind heeft een waarom-periode, maar die tic heb ik altijd gehouden. De laatste keer dat ik er last van had, was toen ik eind december voor de zoveelste keer werd aangesproken door een conductrice. Ze zei dat ik vanaf 1 januari moest inchecken met mijn studenten OV-chipkaart, ook op de dagen dat ik gratis reis. Waarom? ‘Anders is het geen geldig vervoersbewijs’, zei ze terwijl ze doorliep. Kleine handeling, dat in- en uitchecken. Bliebblieb, klaar. Ik verbrand meer calorieën met mijn potje Wordfeud terwijl ik op de trein sta te wachten. Maar daar gaat het niet om. Geïrriteerd loop ik over het perron waar het gelijksoortige berichten regent, via de omroep. Zonder enige uitleg. Ook de website stelt teleur. Er staat een paginabrede foto van een slapende student, waarvan het gezicht is omgetoverd tot slagroomtaart. Daaronder staan de nieuwe regels weergegeven met de kop: ‘Wakker worden!’ Gelukkig schuift een woordvoerder van NS via verschillende media de reden naar voren: de toegangspoortjes op stations worden eind dit jaar gesloten. We beginnen vast met bliepen om te wennen! Met zulke kromme logica – als die poortjes er staan, kun je er toch niet langs zonder inchecken, dus oefening lijkt mij niet nodig – verander ik weer in een koppig kind dat liever tegen de scanner schopt dan zijn kaart erlangs haalt. En vele mensen met mij, verraden de gesprekken in de trein. En dat is zonde. Want de chipkaart moest ons leven als reiziger aangenamer maken. En dat maakt het ook. En ook de gegevens die vervoersbedrijven verzamelen dankzij in- en uitchecken kunnen voordelig zijn voor de reiziger. Alleen de persoonstellingen al. De lengte van treinen kan beter worden afgestemd. En je zou zelfs vertragingen kunnen meten aan de hand van in- en uitcheckende mensen. De mogelijkheden zijn eindeloos. Maar daar heeft de pr-afdeling van de NS het niet over. Die smeert slagroom op een student. En dus gaan mensen zeuren als kleine kinderen.

SJOERD AREnDS

Manon Bimbergen Hoe haal ik mijn tentamen? Rutger Bregman, 56 pagina’s, € 9,95

12012012 TRAJECTUM 08

* Dinsdag 11 januari 2012, Padualaan 99 * Minder schoonmaak op woensdag en donderdag wegens acties * Schoonmakers eisen meer respect en meer tijd om hun werk te doen

TRAJECTUM 08 12012012

hET M

moment 12012012 TRAJECTUM 08

Ook studenten raken makkelijk in de schulden, waarschuwt Nadja Jungmann, lector rechten, schulden en incasso. ze legt uit waarom we mensen uit de schulden moeten helpen â&#x20AC;&#x201C; ook al zijn ze zelf verantwoordelijk voor hun financiĂŤle ellende.

InTERVIEW

En: drie snoeigoede geldtips voor het nieuwe jaar.

is n 10

TRAJECTUM 08 12012012

D O O R T I R Z A H S C H N AT E R

‘Eigen schuld niet altijd dikke bult’ 12012012 TRAJECTUM 08

Zomaar wat schokkende cijfers: 1 op de 10 huishoudens heeft problematische schulden, 3,5 miljoen mensen doen aankopen waar ze eigenlijk geen geld voor hebben, 1,9 miljoen mensen hebben een betalingsachterstand. En ruim 5 miljoen mensen zijn niet voorbereid op een onverwachte inkomensdaling of forse uitgave. Wow! Wie dacht dat schulden alleen hoorden bij kansarmen, weet nu wel beter. Nadja Jungmann (37) wist dat al lang. Zij was in de collegebanken al met schuldhulpverlening bezig, is er op gepromoveerd en begeleidt nu schuldhulpverleners vanuit haar adviesbureau Social Force. Daarnaast werkt ze twee dagen in de week als HU-lector, met studenten en docenten van onder meer de opleidingen Sociaal Juridische Dienstverlening, Rechten en Kandidaat-Gerechtsdeurwaarder. Die cijfers zijn erg, maar als student raak je niet zo snel in de schulden… ‘Toch kan dat behoorlijk snel gaan. Stel, je hebt 400 euro open staan op je creditcard, je moet nog een paar telefoonrekeningen betalen en drie maanden zorgpremie. Dat is al gauw 1500 euro. Als je niet ontzettend goed oplet wie je op welk moment betaalt en je geeft iedereen een beetje, dan komen er bij elke schuldeiser incassokosten en deurwaarderskosten bij. Ineens wordt een bedrag dat je in principe had kunnen betalen zo ontzettend hoog, dat je het niet meer voor elkaar krijgt. Gevolg: een domino-effect. Je durft van de stress je post niet meer te openen en het gaat van kwaad tot erger.

TRAJECTUM 08 12012012

Zo gaat het bij veel mensen die in de schuld hulpverlening terecht komen. Er komt een moment dat er geen weg terug meer is en dan gaan de sluizen open. Een mens raakt zijn kracht kwijt en komt in een isolement.’ Hoe werkt schuldhulpverlening? ‘Van alles wat je binnen krijgt gaat het grootste deel drie jaar lang naar je schuldeisers. Er zijn afspraken gemaakt dat de restschuld daarna wordt kwijtgescholden, maar het betekent wel dat je een tijd moet rondkomen van een inkomen onder bijstandsniveau. Nou, ik geef het je te doen. Drie jaar lang 70 euro per week, ook als het vakantietijd is, ook met Sinterklaas en Kerst.’ Eigen schuld, dikke bult? ‘Tot op zekere hoogte eigen schuld, maar dat betekent niet dikke bult. Ja, mensen hebben in hun leven keuzes gemaakt die anderen niet maakten en die keuzes spelen een rol bij de ontstane problemen. Maar het feit dat ze zelf verantwoordelijk zijn, mag nooit betekenen dat we als maatschappij zeggen: los het lekker zelf op. Dan krijgen we iemand als een boemerang terug. Als de zaak escaleert en iemand uit zijn huis wordt gezet bijvoorbeeld. Een van de onderzoeken die we bij het lectoraat hebben gedaan was Schuldhulpverlening loont. We hebben berekend dat voor 1 euro die je er in steekt, je 2,40 euro bespaart op andere gebieden: verslavingszorg, maatschappelijk werk, voorkómen van huisuitzettingen.’

Maar wie zegt dat iemand na drie jaar schuldhulpverlening niet terugvalt? ‘Dat weet je niet. Gemeentes zeggen nu ook steeds vaker: als je er weer een potje van maakt, moet je hier niet zijn. Er is een mindshift gaande in schuldhulpverleningsland. Veel mensen denken dat als ze over de drempel stappen, er een professional zit die zegt: “Ik los alles voor je op in drie weken.” Dat is niet meer zo en van dat soort beloftes gaan we afstand nemen. Vadertje Staat die voor je zorgt, dat is een idee van gisteren. We zorgen nu vooral dat iemands financiële basis veilig gesteld is: huur, zorgverzekering, eten. Pas dan kijken we of een schuldhulpverleningstraject loont. Met de nadruk op eigen verantwoordelijkheid, waarbij de hulpverlener zegt: “Ik loop pas als jij loopt.” Maar daar moeten we niet in doorschieten. De hulpverlener zegt dus ook: “Ik loop met je mee en kijk wat ik voor je kan doen.” It takes two to tango.’ In 2011 werd maar liefst 493 miljoen euro aan sinterklaascadeaus besteed, 5 procent meer dan in 2010. Op een gemiddelde koopzondag stikt het op de Oudegracht van de mensen met tassen aan elke hand. Ondanks de crisis. Hoe kan dat? ‘Dat beeld is ook eenzijdig. De mensen zonder geld zie je niet en wie nu winkelt, was anders misschien op wintersport gegaan. Het is wel degelijk crisis als je naar de grote cijfers kijkt. En als de huizenprijzen verder dalen, komen er nog meer mensen in de problemen.

Met z’n allen hebben we een cultuur laten ontstaan waarin we het normaal vinden om geld te lenen voor computers en vakanties. Goed met geld omgaan leer je in je opvoeding, maar heeft ook te maken met omgeving en mentaliteit. Je moet heel sterk in je schoenen staan, wil je denken: ik ben niet gek, zij zijn gek. Economische groei vinden we een groot goed en zolang alles meer, meer, meer moet, kun je moeilijk toe met minder.’ De afgelopen jaren kreeg schuldhulpverlening 130 miljoen extra van de overheid, vanaf dit jaar juist twintig miljoen minder. Wat vind je hiervan? ‘Onbegrijpelijk! En dat terwijl we vorig jaar voor het eerst meer dan 100.000 aanvragen hadden en het worden er alleen maar meer. Bovendien gaat het kabinet voorbij aan het feit dat schuldhulpverlening loont. Het kan juist leiden tot meer participatie in de maatschappij. We hebben toch belang bij mensen die werken, geld verdienen, belasting betalen en consumeren? Schuldhulpverlening kan zuiniger en efficiënter. Ja, dat zie ik dag in dag uit. Meer nadruk leggen op de kracht en verantwoordelijkheid van mensen, dat is noodzakelijk. Maar rigoureus bezuinigen zonder onderliggende analyse, nee. Want schuldenproblematiek is net als water, dat loopt naar andere plekken.’

Bijna de helft van de studenten leent, gemiddeld 400 euro per maand. 16 Procent heeft nog een lening, vaak gaat het om rood staan. Wat zeg jij: Is het slim of dom om te lenen?‘ ‘Lenen an sich is niet verkeerd, want het creeert ook kansen. Maar als het niet hoeft, zou ik het vooral laten. Als het daarentegen de enige mogelijkheid is om een ticket tot het hoger onderwijs te krijgen en je hebt de capaciteiten: jammer dat het moet, maar doe het. Uiteindelijk is hoger onderwijs de weg naar leuk en beter betaald werk, daar heb je je hele leven plezier van. Maar het bedrag moet wel in verhouding staan met wat je later denkt terug te verdienen. Je moet er wel zeker zijn dat je later een baan krijgt om die schuld terug te betalen. En denk bijvoorbeeld ook goed na over geld lenen om naar het buitenland te gaan.’ Klinkt weinig zorgeloos voor een 20-jarige… ‘Dat is zo, maar het is ook een manier om je heel veel zorgen in de toekomst te besparen. Je wilt misschien ook wel samenwonen op je 25ste, of kinderen op je dertigste. Dan is een studieschuld terugbetalen van 300 euro netto per maand veel.’

3½ miljoen mensen doen aankopen waar ze eigenlijk geen geld voor hebben

Heb je tips voor studenten? ‘Tip één: breng eens in kaart wat mensen verdienen die klaar zijn met de opleiding die jij doet, wat het kost om een huishouding te draaien en wat je straks aan aflossingsverplichtingen hebt. Vraag je dan af: kan ik dat financieel aan? Tip twee: Hoe je met geld omgaat, zit ook in het kleine van alledag. Let op aanbiedingen, wat kost je hotel als je een weekend weg gaat, ga je stappen of een avond spelletjes doen met een fles wijn? Tip drie: of je nu naar Thailand wilt of een McGregor jack, wees je bewust van de verschillende prijzen van dezelfde dingen. Ik stond laatst in de rij achter een student, die niet wist dat een flesje cola bij de AH to go duurder is dan die van de gewone Albert Heijn.’ Heb je zelf schulden? ‘Ja, mijn hypotheek. Ik heb geen studieschuld, dankzij mijn ouders. Mijn vriend heeft nog een klein stukje. Mijn kinderen maak ik nu al financieel bewust. Mijn dochter wil bijvoorbeeld Lelli Kelly laarzen, hip met glitter en bling bling. Die zijn heel duur en daar betaalt ze dus zelf aan mee, van haar spaargeld, met d’r zes jaar.’ zelf nog goede voornemens op het gebied van financiën? ‘Het klinkt suf, maar wij willen volgend jaar waar mogelijk extra aflossen op ons huis. Heel veel mensen zullen zeggen dat we een dief van onze portemonnee zijn vanwege de hypotheekrenteaftrek, maar we doen het toch.’

NAD J A J UNgM ANN · Bestuurskunde, Universiteit leiden · lector rechten, schulden en incasso bij Hogeschool Utrecht sinds oktober 2010 · Eigenaar van organisatieadviesbureau Social Force · lid raad van advies NVVK, brancheorganisatie voor schuldhulpverlening · Onderzoeker aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, in 2006 gepromoveerd op het onderwerp schuldhulpverlening.

12012012 TRAJECTUM 08

gERI BONHOF OVER DE KEUzEgIDS, HET RAPPORT gISPEN EN VERBETERINg VAN HET ONDERWIJS

Opleidingen moeten communities worden De relatie van de studenten met opleiding en docent moet beter. Dat is de kern van de reactie van het college van bestuur op het rapport van de commissie-gispen die het reilen en zeilen van de HU onder de loep nam. Collegevoorzitter geri Bonhof: ‘Communityvorming is daarbij het allerbelangrijkste.’ DOOR GERARD RUTTEN

TRAJECTUM 08 12012012

De HU zakte de afgelopen jaren in de lijstjes van de Keuzegids Hoger Onderwijs en Elsevier af naar de laagste regionen. Reden voor het college van bestuur om een commissie van docenten en studenten onder leiding van Willem Hendrik Gispen (oud-rector magnificus van de Universiteit Utrecht) te laten onderzoeken waar het aan schort. In juni 2011 kwam de commissie met een kritisch rapport. Het college trok zich de kritiek aan en legde het afgelopen half jaar z’n oor te luisteren bij docenten, studenten, teamleiders en directeuren. Medio december kwam het college met een reactie: de relatie van de student met de opleiding en docenten moet verbeteren. Daartoe dienen opleidingen communities te worden van studenten en docenten. ‘Naar aanleiding van het rapport van Gispen zijn wij gaan doordenken wat we tot nu toe gedaan hebben om de studenttevredenheid te verbeteren’, legt Bonhof uit. ‘Dat waren vaak quick wins die onvoldoende opleverden om onze positie in die ranking te verbeteren. Het is tijd om op een meer fundamentele manier naar het probleem te kijken. Gispen zegt: zorg voor goed contact tussen student en docent. Community-vorming is daarbij het allerbelangrijkste. Deze ontwikkeling valt samen

met de beweging dat we de professionele ruimte voor docententeams willen vergroten.’ PROFESSIONElE RUIMTE

‘Waar het om gaat is dat studenten een goede binding hebben met hun docenten en de opleiding. Ze willen gekend worden. Docenten moeten de ruimte krijgen en nemen zodat ze daaraan kunnen voldoen. De klacht van docenten is dat ze te weinig ruimte krijgen omdat er te veel vanuit het management wordt opgelegd. Door docententeams die professionele ruimte en autonomie te geven, krijgen zij meer verantwoordelijkheden. Maar daarnaast moeten docenten ook verantwoording afleggen. We starten het programma “Focus op onderwijs in de professionele ruimte” waarbij een tiental docententeams gaat experimenteren op thema’s als: effectief samenwerken, zelf taken verdelen en de ontwikkeling van onderwijskundig leiderschap. Cruciaal is dat zij als team gaan bepalen op welke manier en met welke instrumenten zij denken de relatie met de student en kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Ook de invulling van de positie van een teamleider is onderdeel van de pilot. Of er één soort teamleider uit moet komen? Dat weet ik niet. Ik ga niet bepalen wat de uitkomst moet zijn.’

Voor documenten over de koers van de HU, het rapport-gispen en de reactie van het college van bestuur: www.koers.hu.nl

CUlTUURVERANDERINg

‘Als wij in onze reactie concreet zouden aangeven hoe we de hiërarchie van top-down naar bottom-up willen krijgen, zouden we juist top-down bezig zijn. Het gaat om een cultuurverandering. Mensen moeten een inbreng hebben in datgene waar zij expert in zijn. Niet iedereen hoeft mee te praten over de kleur van de wc-brillen. De wijze waarop de waarde van de diploma’s gegarandeerd wordt, gaat natuurlijk wel alle docenten aan. Een voorbeeld. In het strategisch document Koers 2012 hebben we gesteld dat dertig procent van de studenten een deel van de studie in het buitenland gevolgd moet hebben. Daarna hebben we dit bijgesteld en gezegd dat elk curriculum substantieel aan internationalisering moet doen, volgens de kaders van de accreditatieorganisatie NVAO. Hoe dit plaatsvindt, bepalen de docenten van de opleiding zelf. En toch krijg ik te horen dat het college heeft opgelegd dat

dertig procent een deel in het buitenland moet studeren. Dat ligt dan voor een groot deel aan de communicatie.’ MANAgEMENTDRUK

‘Gispen had kritiek op de wijze van managen. Velen vertalen dat onterecht als: gooi er een laag uit. Maar hij zegt niet expliciet dat de hogeschool te veel managementlagen heeft. Hij constateert wel dat wij iets aan de druk vanuit het management moeten doen, omdat mensen het gevoel hebben dat ze te weinig ruimte krijgen. Onze reactie op de geconstateerde managementdruk is: we willen inzetten op onderwijskundig leiderschap bij de faculteiten, instituten en teamleiders. Degenen die leiding geven aan het onderwijsproces moeten verstand hebben van het onderwijs en het vakgebied. Zij begrijpen het primaire proces beter.’ KEUzEgIDS

‘Ik durf geen voorspelling te doen of we in de volgende Keuzegids op een hogere plaats komen, maar ik verwacht niet dat wij opeens naar boven schieten. Het verhogen van de studenttevredenheid gekoppeld aan onderwijskwaliteit is een proces van lange adem en ik zie dat op veel plekken in de HU hier hard aan wordt gewerkt.’ >

12012012 TRAJECTUM 08

Arnick Boons: ‘Veel studenten voelen zich hier niet thuis’ Voor Arnick Boons, directeur van de faculteit Economie en Management (FEM), zijn de lage scores van veel opleidingen in de rankings een gruwel. Wat moet er gebeuren om in de lijstjes te stijgen? ‘Het oordeel van studenten over docenten moet positiever. Stel dat ze in een jaar tijd van vijftien docenten les hebben gehad. Twaalf daarvan geven prima college maar drie doen het slecht. Die laatste groep weegt zwaar mee in de resultaten van de Nationale Studenten Enquête (NSE). Daardoor krijgen de docenten als totaal een lagere waardering en de goed presterende docenten worden onderbelicht.’ Wat doet de faculteit hier aan? ‘We hebben de vragen op de evaluatieformulieren verbeterd aan de hand van een onafhankelijk onderzoek naar studenttevredenheid door het bureau YoungWorks. Daarnaast zijn we per cursus bezig ondergrenzen vast te stellen die zijn gebaseerd op de evaluaties van de afgelopen paar jaren. Als het onderwijs van een docent in de evaluaties van studenten onder dat vastgestelde niveau scoort, mag de teamleider geen voldoende meer geven. Dan wordt een traject afgesproken dat moet zorgen voor verbetering. Als dit niet leidt tot een positief resultaat gaan we uiteindelijk een andere functie voor deze docent zoeken. Daar beginnen we in januari mee.’ Waar loop je tegenaan? ‘We hebben een eigen onderzoek laten uitvoeren waarbij YoungWorks gesprekken voerde

TRAJECTUM 08 12012012

met honderd studenten van alle opleidingen. Daaruit kwam naar voren dat veel studenten zich niet thuis voelen op de faculteit: de binding is zeer mager en ze zijn vaak negatief. Studenten vinden het contact met de faculteit – vooral de docenten – heel belangrijk. Maar docenten lijken vaak veel minder geïnteresseerd in studenten. Ze geven les en voor sommigen geldt dan dat studenten niet moeten aankomen met vragen die niet op hun vak betrekking hebben. Dat zien we terug bijvoorbeeld in het niet op tijd nakijken van tentamens. En dat vertaalt zich weer in de resultaten van de NSE.’ Spelen de aanbevelingen van de commissie-gispen een rol? ‘Die zijn integraal in elk team besproken. Enerzijds om de urgentie te benadrukken, anderzijds om de aanbevelingen hanteerbaar en operationeel te maken. Een van die aanbevelingen luidt: ga de dialoog met studenten aan. Dat gaan wij structureel doen. De docenten gaan in de klas op meerdere momenten per blok de dialoog aan over studeerbaarheid, niveau, werkvormen, et cetera. De teamleiders gaan klasbezoeken afleggen en de verslagen van de studentpanels worden tussentijds besproken met de teamleiders, docenten en studenten.’ Op welke plaats staan de opleidingen in de volgende Keuzegids? ‘We zetten er op in dat een aantal opleidingen, zoals commerciële economie en bedrijfseconomie, van de laatste plaats verdwijnt.’

Tom van den Hoek: ‘Toekenning vrijstelling steeds moeilijker’ Tom van den Hoek, tweedejaars student aan de lerarenopleiding omgangskunde en voorzitter van de gemeenschappelijke opleidingscommissie (gOC) bij het Instituut Archimedes, vindt dat veel adviezen van de commissiegispen makkelijk en snel zijn uit te voeren. Wat moet er gebeuren om in de lijstjes te stijgen? ‘De lijstjes moeten geen doel op zich zijn, goed onderwijs is het doel. De HU is de laatste tijd vaak negatief in beeld. Daar moeten we in de communicatie tegenover zetten dat er ook mooie verhalen zijn, zoals dat met HUlikes op Facebook en Twitter gebeurt. Maar dat is niet het enige. We moeten ons blijven richten op de verbetering van het onderwijs en dan stijgen we vanzelf.’ Wat doet Archimedes hier aan? ‘Vanaf volgend jaar krijgen alle opleidingen van het instituut een hernieuwd curriculum. Vanuit de docententeams komen vragen aan studenten wat er beter kan, bijvoorbeeld over de werkvormen. Daarbij wordt de opzet van het curriculum besproken in de vakgroepadviescommissies (VAC) van de opleidingen waarin docenten en studenten zitten. Docententeams weten daar veel uit te halen. Bij het cluster natuurkunde, scheikunde en techniek zijn door de VAC de cursusevaluaties aangepast. Voorheen was dit een standaardlijst met vragen maar nu kunnen docenten ook eigen vragen toevoegen. Studenten krijgen daardoor een gerichter beeld van hun ervaring met het onderwijs.’

Geri Bonhof: ‘Strakkere regels vrijstellingen’

Waar loop je tegen aan? ‘Het wordt steeds moeilijker om zaken op instituutsniveau te veranderen. Er zijn in toenemende mate HU-brede regels. Zoals de vrijstellingen op basis van eerder opgedane competenties van onderwijs en werkervaring. Door de onderzoeken van de Onderwijsinspectie is de toekenning van vrijstellingen met ingang van dit studiejaar strenger geworden. Ik ken een student die beloofd was dat hij de studie binnen anderhalf jaar zou kunnen afronden, maar uiteindelijk moet hij er de volle vier jaar aan besteden. Deze maatregelen zijn op zich te billijken, maar de regels moeten niet gaandeweg de studie veranderen.’

‘We hebben met de operatie Van cijfer tot diploma het logistiek-administratieve proces gestroomlijnd. Die geeft invulling aan de wettelijke kaders waarbinnen wij geacht worden te werken. We houden toezicht op de manier waarop de registratie van cijfers plaatsvindt en op het verlenen van vrijstellingen voor eerder verworven competenties. Dat laatste is een knelpunt. Want met vrijstellingen vanwege eerder gevolgde opleidingen of werkervaring geef je een deel van het curriculum af. Voor het verlenen van vrijstellingen hebben we een aantal strakke regels neergezet. Vrijstellingen kunnen alleen nog worden verleend door de examencommissie en competenties die meer dan vijf jaar geleden zijn opgedaan, moeten getoetst worden. De docent heeft daardoor inderdaad niet meer de mogelijkheid om op basis van een goed gesprek met een student vrijstellingen te verlenen. Maar op deze manier is wel zeker dat de kwaliteit van de diploma’s zijn gewaarborgd.

Spelen de aanbevelingen van de commissie-gispen een rol? ‘We hebben er in de GOC uitgebreid over gesproken. Veel van de adviezen zijn makkelijk en snel uit te voeren, zoals een beter contact tussen studenten en docenten. Daar hoef je geen beleidsplannen voor te schrijven. Tijdens bijeenkomsten als ‘De Ideale HU’ zeggen studenten dat ze het prettig vinden om hun mening te kunnen geven en gehoord te worden. Ik hoop dat hier meer ruimte voor komt.’ Op welke plaats staan de opleidingen in de volgende Keuzegids? ‘De lerarenopleidingen Spaans en Duits scoorden slecht, maar scheikunde juist heel hoog. De overige kregen een ruime voldoende. Bij Spaans en Duits waren al verbeteringen doorgevoerd en je ziet in de evaluaties een stijgende lijn. Dat vertaalt zich later in de Keuzegids.’

‘Steeds moeilijker zaken op instituutsniveau te veranderen’

Dat was nodig, want de wet schrijft al twee jaar voor dat alleen de examencommissie ze mag verlenen. Te makkelijk afgegeven diploma’s zoals bij Inholland en de journalistiekopleiding van Windesheim zijn hier niet aan de orde, maar om zeker te zijn dat we de kwaliteit van de diploma’s kunnen garanderen, moesten we wel dergelijke maatregelen nemen.’

12012012 TRAJECTUM 08

Drie kwarti

TRAJECTUM 08 12012012

Uit Zo doende 2010, het jaarverslag van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit, blijkt dat in 2010 in Nederland 575.278 dierproeven gedaan zijn op 563.789 proefdieren, een daling van 2,9 procent ten opzichte van 2009.

ier op 35ÂşC Je kunt toekijken hoe hersenschade wordt toegebracht aan een verdoofde muizenpup. Dat redt misschien babylevens. Of je kunt in het FC Donders-lab werken met kweekflessen vol menselijke huidcellen. Dat levert misschien een proefdiervrije wereld op. Maar je kunt proefdieren pas loslaten als de samenleving schijnzekerheden opgeeft, stellen de deskundigen. Een zoektocht tussen geiten en menselijk beenmerg. D oor G erda van â&#x20AC;&#x2DC; t S pijker

12012012 TRAJECTUM 08

In de kelder van het Gemeenschappelijk Dieren Laboratorium (GDL) van de Universiteit Utrecht trekt proefdierdeskundige Harry Blom een witte jas aan. Zijn ooit witte klompen haalt hij door een bak desinfecterende vloeistof. Hij opent een deur en stapt een gang in. Er hangt een warme walm van zaagsel, diervoer, pis en feromonen. Het licht van de tl-buizen weerkaatst schel tegen de lichtgroene muur. Het is stil. Verschillende deuren geven toegang tot kamers vol kooien met cavia’s, konijnen en ratten. In een kamer haalt een vrouw, groen operatiepak en latex handschoenen, kleine muisjes uit een plastic kooi. Voorzichtig legt ze de diertjes op een rij. Ze liggen er levenloos bij. Guns ’n Roses kraakt uit een speaker. ‘Zijn ze dood?’, vraagt de verslaggever. ‘Ze zullen wel verdoofd zijn’, zegt Blom. De onderzoekster knikt instemmend. Ze werkt mee aan een onderzoek naar hersenschade bij pasgeboren baby’s. Bij deze gezonde muizenpups wordt hersenschade toegebracht. Ze zijn net geopereerd en gaan zo de couveuse in. Drie kwartier op 35 graden. Dan is de schade optimaal.

Een geheel andere setting: het lab op de FC Dondersstraat 65 van het Institute for Life Sciences & Chemistry van de HU. In dit statige neo-renaissance gebouw werden vroeger ooglijders verzorgd. Nu zitten studenten in witte jassen aan verschillende tafels, gebogen over hun werk. Her en der staan rekjes met reageerbuizen, microscopen, grote maatbekers en digitale weegschaaltjes. De lucht voelt droog aan, uit het plafond komen afzuigers. Sky Radio speelt zacht. Op een knalgele kast waarschuwen stickers voor verschillende soorten gevaar, waaronder brand en ontploffing. Geen hokken en dieren te zien. Hier bestuderen onderzoekers de toepassingen van alternatieve methodes voor dierproeven. ‘Delia, vandaag doen we de menselijke beenmerg- en huidcellen,’ zegt begeleidster Anne von Bergh tegen een van haar studenten. ‘De kweekflessen zitten aardig vol. We zetten ze één op drie door, goed? Dan kunnen ze zich verder delen.’ De huidcellen worden gebruikt in een onderzoek waarmee een alternatieve allergietest wordt ontwikkeld.

Cyrille Krul:

‘De ontwikkeling van alternatieven kost geld. Veel geld. Zijn wij als maatschappij bereid daarin te investeren?’

Volgens de Wet op de dierproeven (Wod) mag een onderzoeker een dierproef alleen doen als er

TRAJECTUM 08 12012012

Delia, bril en paardenstaart, loopt naar een tafel, pakt uit een waterbad drie doorschijnende, rechthoekige flessen met rode dop. Twee zijn leeg, één gevuld met een hardroze vloeistof. Het water is 37 graden. Uit de stoof haalt ze twee andere flessen met vloeistof. Eén zalmroze, de ander donkerrood. Als ze de deur dicht doet, loopt het wijzertje op de kast weer langzaam op naar 37.

YYYY COSMETICA ZONDER PROEFDIEREN Dierproeven voor cosmetica zijn al veertien jaar verboden in Nederland. In Europa zijn nu tien van de dertien veiligheidstests van cosmetica proefdiervrij. Vanaf 2013 moeten ze alle dertien vervangen zijn door proefdiervrije technieken. Dan mogen er voor cosmetica geen test meer op proefdieren gedaan worden. Wil je weten of jouw mascara of shampoo met proefdiervrije technieken zijn getest? Op de site van Stichting Proefdiervrij vind je een lijst van merken die hun producten niet meer op proefdieren testen.

Dit lab is ook de thuisbasis van Cyrille Krul, sinds 2007 bijzonder lector bij de HU. Zowel bij de HU als bij TNO, haar andere werkgever, doet ze onderzoek naar de toepassingen van alternatieven voor dierproeven. Het valt haar steeds weer op hoe weinig mensen weten over die alternatieven. En dat is doodzonde, vindt ze. Juist in de nogal beladen maatschappelijke discussie over dierproeven. We worstelen ermee, voelen ons voor een dilemma geplaatst. Is het ethisch verantwoord dat dieren voor ons lijden? Maar wat als je kanker krijgt? Dan ben je toch blij als er, mede dankzij dierproeven, een medicijn is. De wet eist dat medicijnen op proefdieren worden getest. ‘Bedrijven die nu een nieuw medicijn ontwikkelen en misschien wel een goed alternatief hebben waarmee ze hun product kunnen testen, moeten nu van de wetgever en toelatingsautoriteiten nog steeds dierproeven doen’, legt Krul uit. Volgens haar komt dit door het gevoel van schijnveiligheid dat de dierproef ons geeft. De samenleving is niet anders gewend dan te denken in termen van proefdieren. We gebruiken ze al sinds Aristoteles. ‘Iedereen gaat ervan uit dat dierproeven werken’ zegt ze. ‘Maar eigenlijk weet niemand hoe goed ze het doen. De dierproef is nooit op zijn betrouwbaarheid getest, hij is nooit gevalideerd. We gaan ervan uit dat alles wat op dieren is getest een goede voorspelling oplevert voor de mens en bij alternatieven worden vraagtekens geplaatst. Terwijl die wel gevalideerd worden. Van die alternatieven moeten we uiteraard ook weten wat ze wel en niet kunnen voorspellen.’

Krul signaleert een gekke spagaat in de maatschappij. Enerzijds willen mensen geen dierproeven, anderzijds eisen ze wel veiligheid. De overheid ziet de claims al aankomen als er iets misgaat. Dus die houdt vast aan de oude, bekende wetgeving waar de burger zich veilig bij voelt: de dierproef. ‘Besef, dat de keuze ook aan ons als maatschappij is,’ zegt ze. ‘ We moeten ons idee over veiligheid bijstellen, een 100 procent veilige omgeving is niet haalbaar. En de ontwikkeling van alternatieven kost geld. Veel geld. Zijn wij als maatschappij bereid daarin te investeren?’

Onderzoekers broeden al jaren op alternatieven. In 1959 formuleerden de Engelse onderzoekers Russel en Burch al regels om het lijden van proefdieren zoveel mogelijk te beperken. Onderzoekers moeten volgens bepaalde regels werken waardoor er minder dieren gebruikt worden, dieren minder pijn lijden of dat er onderzoek zonder dieren plaatsvindt. En dat laatste is niet zo eenvoudig. Je kunt niet een rat simpelweg vervangen door een petrischaaltje. Fundamenteel onderzoek met proefdieren is daarom voorlopig nog nodig. Neem het eerder genoemde hersenonderzoek. Wat gebeurt er als een bepaalde zenuwbaan in de hersenen het niet doet? Dat kun je niet zien in een reageerbuis. ‘We weten nu domweg nog te weinig over hoe de mens in elkaar zit om de belangrijkste processen te kunnen simuleren. Technisch zijn we daar nog niet’, legt Krul uit. Maar als je weet hoe iets werkt, kun je processen isoleren. Die kun je wél met alternatieven onderzoeken of technieken combineren. Krul doet proeven met gezond menselijk huid- en darmweefsel, dat ‘afval’ is bij een operatie. Zo gebruikt ze overtollige huid die wordt weggesneden bij een buikcorrectie. Dat heeft grote voordelen. ‘Bij deze tests zie je hoe weefsel van ménsen ergens op reageert. Zoals bij een allergietest. Als je op een stukje huid een stof druppelt, kun je onderzoeken wat er gebeurt, of het door de huidlagen komt, door welke en hoe die reageren. Op gezond weefsel kunnen we een week lang tests doen.’

geen alternatief is.

12012012 TRAJECTUM 08

OOK VOOR KATTENVOER EN PIJNSTILLERS Een nieuwe kleurstof in snoepjes, een andere smaakversterker in de chips, alle toevoegingen en E-nummers moeten op proefdieren worden getest voor het in de schappen mag. Dat schrijft de wet voor. De dierproef is nog steeds de gouden standaard, ook wat betreft de veiligheid van producten. Trek thuis je kasten eens open. Afwasmiddel, allesreiniger, crunchy chocoladekoekjes, instantsoep, spaghettisaus, borrelnootjes en paracetamol: allemaal op proefdieren getest. Net als kattenvoer en hondenbrokjes, trouwens. Krul en Blom plaatsen hier vraagtekens bij. ‘Waarom zouden we een nieuwe pijnstiller willen als er al tien te koop zijn?’, vraagt Blom zich af.

In het lab bekijkt de studente intussen de fles met de donkerrode vloeistof onder de microscoop. Als geplette muggen tegen een autoruit kleven de cellen aan de flessenwand. ‘Ze liggen helemaal plat’, lacht ze. ‘Ze hebben zich gehecht. Dit zijn dus de huidcellen.’ In de andere fles bibberen en trillen de beenmergcellen. Speldenknopjes in een zalmroze vloeistof. ‘Voor we ze over kunnen zetten, moeten we de huidcellen eerst losknippen van de wand’, doceert de begeleidster. ‘Met eiwit.’ Ze leegt de fles met een pipet. Op de lege flessenwand zit een doffe waas: de huidcellen. Dan spuit ze er een donkerrode vloeistof in. Ze schudt de fles een paar keer, geeft er een klap op en houdt hem tegen het licht. ‘Zie je dat druiperige?’, vraagt ze. ‘Ze beginnen los te komen.’

‘Niemand is voor een dierproef’, zegt Harry Blom. ‘Ik ook niet. Maar ik zie een noodzaak.’ Zelf doet hij geen dierproeven. Hij controleert de onderzoekers die met proefdieren werken en geeft advies. Deze middag stopt Blom tijdens zijn toezichtrondje bij een operatiekamer. Een blonde onderzoekster is bezig met de laatste voorbereidingen van een operatie. Op een tafel staat een microscoop. Even verderop een plastic kooitje met muizen. De bruingrijze moedermuis scharrelt wat in het rond. In een hoekje van de kooi woelen en krioelen haar babymuisjes in snippers wit papier. Het is stil in de kale lichtgroene ruimte. De onderzoekster doet ook mee aan het onderzoek naar hersenschade bij pasgeboren baby’s. Ze gaat testen of ze de schade kan herstellen met medicijnen of met stamcellen. ‘Ik ga de verdoofde pups een ader in de hals doorsnijden’, legt ze uit. ‘Onder de microscoop, want anders zie ik niet wat ik doe. Ze zijn zo klein. De bloedtoevoer naar de linkerhersenhelft valt dan stil. Maar dit is niet genoeg om de schade te veroorzaken. De pups krijgen nog drie kwartier zuurstofgebrek. Dan is de schade goed.’

Het klinkt allemaal simpel, maar het dierproefonderzoek in ons land is aan strenge regels gebonden. Iedere instelling met een proefdierenlab heeft de plicht een proefdierdeskundige in dienst te nemen. Onderzoekers die een dierproef willen doen, moeten het onderzoeksplan eerst voorleggen aan deze deskundige. Vervolgens toetst de Dierexperimenten Commissie het plan aan de ‘ethische toelaatbaarheid’. Bij groen licht komt de proefdierdeskundige weer in beeld: hij moet controleren of de proef ook precies zo wordt uitgevoerd als in het onderzoeksplan staat beschreven. ‘Je mag dus geen millimeter bloed meer of minder afnemen dan in het plan staat’, licht Blom toe. ‘We kunnen dierproeven vandaag afschaffen. Geen probleem’, stelt Blom. ‘Maar dan gaan de ontwikkelingen een stuk trager. De consequenties zijn dan: geen onderwijs meer en geen remedie meer voor nieuwe ziektes. De vraag is of wij dat als maatschappij willen. Dat dilemma heb je nu al bij zeldzame ziektes, waarbij je maar vijf patiënten per jaar hebt. Hoeveel investeer je daarin met onderzoek en proefdieren? Je zult maar één van die vijf zijn. En ik denk niet dat jij de eerste wilt zijn op wie een chirurg gaat oefenen.’

Na de muizen loopt Blom richting het geitenverblijf. De dieren verwelkomen hem met opgewonden gemekker. De geur van vers hooi vult de ruimte. Nieuwsgierig komen de beesten dichterbij. Een geit hapt naar zijn mouw. ‘Nee meisje, afblijven, dat is niet van jou.’ Hij krabbelt de geit op haar kop, kietelt haar onder haar kin. ‘Ja, dat vind jij wel leuk hè, een beetje aandacht,’ zegt hij vertederd. Dan kijkt hij op zijn klembord. Op naar de varkens.

55,2 procent van de dierproeven was voor wetenschappelijk onderzoek,

TRAJECTUM 08 12012012

Proefdiervrij, maar nog niet morgen

Harry Blom:

‘Je zult maar een zeldzame ziekte hebben. Ik denk niet dat jij de eerste wilt zijn op wie een chirurg gaat oefenen’

Het liefst schaft Stichting Proefdiervrij vandaag nog alle dierproeven af. Wat betreft Christiaan Wittevrongel, beleidsmedewerker bij de Stichting Proefdiervrij, ligt de toekomst bij alternatieve methoden, zonder dierproef. Hij denkt dat bedrijven en de wetenschap als de bliksem zullen kijken hoe ze remedies voor nieuwe ziektes kunnen ontwikkelen als we de dierproef nu in de ban zouden doen. ‘En dan kan het heel rap gaan’, zegt hij. Toch meent hij dat het niet reëel is om van de ene op de andere dag met dierproeven te stoppen. ‘Politiek, maatschappelijk en wetenschappelijk gezien gaat dat niet lukken’, legt hij uit. ‘De maatschappij wil veiligheid. De wet garandeert de veiligheid nu met een dierproef. Daar in één keer van afstappen, dat gaan de mensen niet trekken.’

3,4 procent voor onderwijs.

12012012 TRAJECTUM 08

Winter 1940-1941: Nederlandse Waffen-SS-vrijwilligers in opleiding, nabij M端nchen

Voorbij Goed/

TRAJECTUM 08 12012012

d 1942 : Ned erlan ders bij leni ngra

/Fout

Hij sprak met meer dan tweehonderd Nederlandse oud-SS’ers en verzamelde honderden documenten en foto’s over hun oorlogsverleden. Naast zijn studie journalistiek is Stijn Reurs (25) vrijwel elke dag bezig met zijn passie: het verhaal van de Tweede Wereldoorlog van de andere kant vertellen. ‘Ik hoor vaak dingen, die ze nooit eerder verteld hebben.’

DOOR MARLOES DERKS

et begon allemaal met een boek dat hij als jongen las in de bibliotheek bij hem om de hoek: Onder de vleugels van de partij, kind van de Führer. Het verhaal over een veertienjarige jongen, die zich aanmeldt bij de WaffenSS en tijdens de Tweede Wereldoorlog meevecht in de Slag om Arnhem en het Ardennenoffensief, maakt een onuitwisbare indruk op hem. Hij besluit zijn oma meer over de oorlog te vragen. ‘En toen vertelde ze me dat haar neef in de oorlog bij de SS had gezeten. Daar was ik zo door gefascineerd dat ik hem graag wilde spreken, maar hij was inmiddels overleden. Later bleek dat verhaal niet helemaal te kloppen.’ Wanneer Stijn ontdekt dat er in het Nationaal Archief in Den Haag zo’n 300.000 dossiers liggen van Nederlanders die verdacht werden van samenwerking met de Duitsers. gaat hij daar als dertienjarig jongetje met zijn moeder heen om het dossier van zijn oma’s neef in te zien. Na die eerste zullen er nog enkele honderden volgen. In die tijd, zo rond 1998, is er nog relatief weinig bekend over Nederlanders die bij de WaffenSS dienden. Het verlangen om zo iemand te spreken, wordt voor Stijn steeds groter. ‘Op mijn achttiende kreeg ik na lang zoeken eindelijk de contactgegevens van een Amsterdamse oud-SS’er. Deze man heb ik drie jaar lang met enige regelmaat bezocht.’

12012012 TRAJECTUM 08

Winter 1941: Nederlan dse Waffen-S S-vrijwill igers vlak na de inval in de Sovjet-U nie

‘Ik wil er de geschiedenis mee dienen’ lunteren 1939: NSB-leden tijdens een partijbijeenkomst (ook wel landdag genoemd)

TRAJECTUM 08 12012012

Sindsdien heeft hij meer dan 200 gesproken die bijvoorbeeld actief waren in de NSB of vochten voor de Duitsers. ‘Deze mensen vind je niet zomaar. Ik kom geregeld bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, het Amsterdamse stadsarchief en het Bundesarchiv in Berlijn. Ik heb ze op duizend-en-een manieren gezocht: via-via, maar ook door oude kranten uit te pluizen of in archieven naar namenlijsten te zoeken.’ Contact leggen blijft echter moeilijk. Vaak weten de kinderen vandeze mensen niets van het oorlogsverleden van hun ouders.

Sinds 2005 werkt Stijn samen met historicus Cees Kleijn (29), met wie hij zijn interesse deelt. Voor hun interviews zijn ze op eigen kosten Europa doorgereisd. Zoals naar Estland, waar nog altijd zo’n duizend Nederlandse Waffen-SS’ers vermist zijn. In 2008 komen ze in contact met Joost Seelen, voor wie ze later de research voor de NCRV-documentaire Zwarte Soldaten doen. Ook interviewen ze acht SS’ers voor de camera. Van deze interviews (Erfgoed van de oorlog) maakt Seelen in 2011 de documentaire Zwarte Soldaten, maar Stijn en Cees zijn er helemaal niet tevreden over: ‘Er werd een veel te eenzijdig beeld neergezet. Seelen is vlak na de oorlog geboren, en je kunt zien dat hij een kind van zijn generatie is. Hij denkt veel te veel in goed en fout.’ En dat probeert Stijn juist

niet te doen. ‘Ik heb het denken in goed en fout losgelaten. Er zijn boekenkasten volgeschreven over de Holocaust, maar over de andere kant van het verhaal hoor je veel te weinig. Met het boek Grijs verleden uit 2001 van historicus en journalistiekdocent Chris van der Heijden is deze balans eindelijk een beetje gelijk getrokken.’ Stijn maakt duidelijk dat het hem er niet om gaat de daden van de mensen die hij spreekt te verheerlijken. ‘Ik wil hun kant van het verhaal vertellen. Veel van deze mensen werden na de oorlog in Nederland gevangen gezet. Daar is heel weinig over bekend. Vaak vertellen ze gruwelijke verhalen.’ Hij ziet zijn verhaal als een bescheiden tegenhanger van het Shoah-project van regisseur Steven Spielberg. ‘Spielberg

Naja ar 1941 : SS-re gime nt in zuid oost -Oek raïne

Klagenfurt 1943: Nederlandse SS-officier geeft onderricht aan SS-rekruten

heeft in de jaren negentig, duizenden overlevenden van de Duitse concentratiekampen geinterviewd. Ik heb niet de illusie dat ik ook duizenden interviews kan doen, maar ik wil in ieder geval zo veel mogelijk mensen voor mijn camera die ook de andere kant van het verhaal kunnen vertellen.’ Stijn beseft dat hij niet heel veel tijd meer heeft. De meesten zijn oud en zullen weldra dood gaan. Daarom vindt hij het van belang, dat hun verhalen nu opgetekend worden. Met Cees steekt hij daarom al zijn vrije tijd in het zoeken en interviewen van de oud-SS’ers. ‘Ik ben er altijd mee bezig, het zit continu in mijn achterhoofd. Ik doe het niet alleen voor mezelf, maar voor mijn gevoel ook voor een groter doel: ik wil er de geschiedenis mee dienen.’

Met het verzamelde materiaal proberen Stijn en Cees een audiovisueel archief op te bouwen. ‘Het zou natuurlijk fijn zijn als er financiële steun komt, in welke vorm dan ook. Ik wil mijn archief verder uitbouwen. Dat gaat gelukkig steeds beter, doordat ik steeds meer mensen leer kennen die me kunnen helpen en hun verhaal willen vertellen.’ Dat die verhalen verteld moeten worden, is voor hem een uitgesproken zaak: ‘Ik hoor vaak dingen die ze nooit eerder verteld hebben.’ Naast de verhalen, bezit Stijn inmiddels ook honderden foto’s, dagboekfragmenten en andere documenten. ‘Helaas maken we maar al te vaak mee dat documentatie verloren is gegaan. Soms vernietigd uit schaamte, maar ook doordat nabestaanden de documenten niet op waarde weten te schatten.’

Met al dat materiaal hoopt Stijn meerdere documentaires te kunnen maken over die andere kant van de oorlog. Ook wil hij zijn gehele archief in de toekomst gesloten overdragen aan het Nationaal Archief. ‘Het is de enige plek waar het op zijn plaats is.’ Ook heeft hij de wens een aantal boeken over het onderwerp schrijven. Een soort standaardwerk. Met Chris van der Heijden organiseert Stijn op dit moment een tentoonstelling rondom een Nederlandse SS-officier. ‘Ik kreeg zijn hele nalatenschap: een kleine tienduizend brieven, enkele honderden foto’s en nog vele

andere documenten uit de oorlog. Aan de hand van dit materiaal, aangevuld met videobeelden hopen we zijn verhaal te kunnen vertellen.’ Stijn voelt zich bevoorrecht dat hij al met zoveel mensen heeft mogen praten en door zoveel mensen in vertrouwen is genomen. ‘Dat is voor mij verrijkend geweest. Als ik een ding heb geleerd, dan is het wel dat oorlog het meest verschrikkelijke is wat mensen elkaar aan kunnen doen.’

12012012 TRAJECTUM 08

In De Stelling geven betrokkenen en deskundigen hun mening en analyse bij een actuele kwestie. Naast De Stelling is er ruimte voor ingezonden brieven. Mail je bijdrage naar marc.janssen@hu.nl

DE STELLING

Studenten lijden niet onder de recessie Nederland zit in een recessie en blijft dat in de eerste helft van 2012, zo verwacht het CPB. En dus ziet het nieuwe jaar er somber uit. Met stijgende werkloosheid, dalende koopkracht en extra bezuinigen. Ondertussen lijkt het voor de gemiddelde student een ver-vanmijn-portemonee-show. Wat leidt tot de stelling: Studenten lijden niet onder de recessie.

door manon bimbergen

TRAJECTUM 08 12012012

Daan Meijer

Annemarie Koop

tweedejaars lerarenopleiding aardrijkskunde: ‘Ik volg het nieuws rondom de eurocrisis, maar het houd mij niet bezig. Voor mijn bijbaan in de supermarkt heb ik een vast contract, dus daar willen ze niet van mij af. Ik laat het allemaal over me heen komen en ben benieuwd of de euro het houdt.’

woordvoerder Nibud: ‘Veel studenten lenen geld omdat ze relaxter willen leven. Dat is niet slim. Ze moeten bewuste keuzes maken en over de gevolgen nadenken. Ook moeten ze meer inzicht krijgen in leenvoorwaarden. Kortom: de student moet meer grip op zijn geld krijgen. Vraag aan waar je recht op hebt, zoals teruggave van belastinggeld. Een gouden tip: vraag zorgtoeslag aan. Uit onderzoek van Nibud blijkt dat veertig procent van de studenten zorgtoeslag aanvraagt. Zestig procent laat dit dus liggen.’

Petra Heuts marketing & communicatiemanager bij Studentenuitzendbureau ASA Student: ‘Over de hele linie zal het voor werkend Nederland lastiger zijn om een baan te vinden en te behouden. De voorspellingen zijn dat er het komende jaar veel werklozen bij komen. Een belangrijk signaal voor derdeen vierdejaars studenten, want bij een ruime arbeidsmarkt geven bedrijven de voorkeur aan medewerkers met enige jaren werkervaring. ASA Student adviseert die studenten om op zoek te gaan naar een studiegerelateerde bijbaan. Zo vergroten ze hun kansen op de arbeidsmarkt. Wij denken dat die bijbanen nog wel te vinden zijn. Bedrijven investeren nu in stageplekken. De werklast blijft groot en moet met minder personeel ingevuld worden. Stagiaires kunnen hierbij uitkomst bieden. Ook bijbanen via een uitzendbureau bieden kansen, want bedrijven investeren wel in flexibel personeel.’

Khadija Yousfi vierdejaars biomolecular research: ‘De eurocrisis heeft een enorme impact op de samenleving; alles is duurder geworden en wordt nog duurder. De bezuiniging raakt ons allen. Mij ook. Na het hbo kun je kiezen of je een master gaat doen of een baan zoekt. Voor de eerste keus heb je veel geld nodig. De overheid pusht je om te werken in plaats van door te studeren. Rijke studenten kunnen doorstuderen en arme studenten hebben geen keus, die moeten gaan werken. De student moet in geld gaan denken, zoals bij stages. Bij mijn vorige stage deed ik het voor de kennis en zelfontwikkeling. Nu kijk ik ook naar de economische kant; of het mij iets oplevert.’

Jarno Schroer

Ingrid Toorn

eerstejaars sociaal pedagogische hulpverlening: ‘Ik heb er over nagedacht, er wordt veel bezuinigingd in de zorgsector. Maar ik zie wel hoe het gaat. Ik denk dat ik mijn bijbaan in de supermarkt niet kwijtraak.’

marketing manager SUSA studenten uitzendbureau: ‘Bij SUSA merken we niet dat het aantal bijbanen voor studenten minder wordt. Ons banenaanbod blijft stabiel. SUSA werkt samen met een aantal zorgverzekeraars die juist aan het einde en begin van het jaar

onder reda C tie van M A R C J A N S S E N

POll

veel extra uitzendkrachten nodig hebben. Er is sowieso veel vraag van bedrijven naar studenten voor hun afdeling Klantenservice. Voor studenten ideaal werk. Wél merken we dat bedrijven kritischer zijn geworden. Ze zijn op zoek naar gemotiveerde studenten, de echte toppers. Ook voor administratieve baantjes en in de zorg is nog veel vraag naar studenten. En losse klussen, zoals promo- en cateringwerk, blijven altijd binnenstromen.’

Schoonmakers voeren terecht actie geef je mening op www.trajectum.hu.nl

Uitslag vorige poll: In 2012 krijg ik last van de recessie

Mathieu Bonnet

@Daanlangkamp We gaan ons weer op glad ijs begeven... Sharepoint en Osiris, de twee meedogenloze studentenkillers van de #hu #svj

@joostr1 Grafschool!! Ongeorganiseerde bende #hu

@Furr91 Blijf die FEM maar een vreemd gebouw vinden. Ben blij als ik straks weer oud en vertrouwd in de FCJ zit. #HU

70 60 50

@karinbosveld O.k, 197 items in inbox..... #holidaysover #HU

40 30 20 10 0

56%

38%

6% Nee hoor, voor mij geen centje pijn

voorzitter LSVB, Landelijke Studenten Vakbond: ‘De VVD heeft ervoor gekozen om achttien miljard te bezuinigen, ook op de student. Dat is een rare keus. De volgende generatie moet worden klaargestoomd en daar wordt nu op bespaard. Dat is gebrek aan visie. Na het afronden van je studie kun je nu niet doorstuderen, dat is te duur. Je wordt hierdoor gedwongen de arbeidsmarkt op te gaan. Als er extra bezuinigingen komen, hoop ik dat er niet verder op de student wordt bezuinigd. Dat zou de doodsteek zijn voor het hoger onderwijs.’

@Thaaartjuh ...luisteren naar presentaties... #gaap! #HogeschoolUtrecht

Ach, misschien een beetje

Pascal ten Have

100

Jazeker: geen geld, geen baan, no future

vierdejaars lerarenopleiding biologie: ‘Alleen als ik een huis koop, kom ik in de problemen. Persoonlijk raakt de eurocrisis mij niet na het afstuderen; ik heb al een baan aangeboden gekregen. In de onderwijssector zal de crisis niet toeslaan. Vergrijzing komt voor de recessie. Komende studenten zullen in de problemen komen, als de regering gaat korten op de studiefinanciering; ik vang nog een jaar studiefinanciering.’

#hU

@nielspach Het is weer de tijd van het jaar dat mijn timeline volstroomt met klachten over de #svj, #hu en de inschrijfhel.

@Sanne_Horan Hogeschool Utrecht ziet er facking vet uit :o

Volg ons op twitter.com/trajectum

12012012 TRAJECTUM 08

KlASSIEK ÓF POP? VERgEET DIE HOKJESgEEST! SAXOFOONKWARTET ESQUIRE BRENgT DE TWEE gENRES SAMEN OP HET PODIUM. MET MAAR lIEFST VIER SAXOFOONS, EEN lAPTOP VOl EFFECTEN EN FlINKE VERSTERKERS. TUSSEN DE SNOEREN, zONDER BlADMUzIEK, ROCK ’N ROll E N H A R R y, T W A N , N I N A E N I V O . D E D R I E l A AT S T g E N O E M D E N O N T H U l l E N H U N F AV O R I E TEN EN HUN MUzIKAlE DROOM.

D O O R T I R Z A H S C H N AT E R

2x2 VRIJK

TRAJECTUM 08 12012012

CULTUUR

ARTJES Welk numm er zou jij n ou graag eens als sa x-cover will e n horen? De twee b este ideeë n winnen twee vrijk aartjes voo r het optre den van Esq uire op 26 januari én de nieuwst e cd. Mail naar tirzah.schn ater@hu.n l

Klassiek

Twan Stekelenburg

FOTO: HAN S WI NTE RSWI JK

(34) Favoriete nummer uit het repertoire? ‘Dat moet Enjoy the Silence van electroband Depeche Mode zijn. Mijn eerste ervaring met elektronische drums in 1990 geloof ik. Na 52 seconden komt die eerste snaredrum, kippenvel. Onze versie is veel rustiger, we hebben er een wals van gemaakt. Je zou kunnen zeggen dat het nummer nu een chique, zijden blouson aanheeft in plaats van een Metallica-shirt.’ leukste concert ooit? ‘In Theater Kikker, begin 2011. Het was de eerste keer dat we een popcover – Idioteque van Radiohead – deden, spannend. De reacties waren heel positief. Volgens mij ga ik nooit meer met bladmuziek spelen.’ Muzikale droom? ‘Iedereen zou waarschijnlijk zeggen: headliner in Paradiso. Maar ik zou juist voorprogramma’s willen doen waarin we nummers spelen van onze eigen pophelden, met een geheel eigen sausje. We komen op: vier toeters, wat effecten en een laptopje, je ziet mensen denken: wat moet dat? En dan: wauw.’

Nina van Helvert

Ivo Ronkes

(35) Favoriete nummer uit het repertoire? ‘Medication van stonerrockband Queens of the Stone Age. Simpel en lomp keihard raggen. Het is gewoon heerlijk om heel veel repeterende C’s achter elkaar te spelen. Anders dan de versie van Depeche Mode klinkt onze versie nog behoorlijk rauw. Zeg maar gerust: als rockende saxofoons. Er zit ook een soort van drums bij, dat is ons eigen vooraf opgenomen geklap.’ leukste concert ooit? ‘In Theater Kikker samen met het Rosa Ensemble, een muziektheatergezelschap, en Hans Dagelet. Een mix tussen teksten van Captain Beefheart, muziek van Frank Zappa en rare shanti’s. Je hebt wel eens van die avonden dat alles samenvalt, dit was zo’n avond.’ Muzikale droom? ‘In Tilburgs poppodium 013 staan. Morsige zaal, plakvloer en veel bier. Ik ben niet vies van een rafelrandje, wij allemaal niet.’

(34) Favoriete nummer uit het repertoire? ‘Van ons vieren ben ik het minste van de pop, mijn ding is improvisatie. En dus is mijn favoriet een zelfgemaakt nummer, The Dark Passenger, dat begon als experimentele improvisatie. Helemaal uit het niets bouw je het op. We spreken alleen een begin en eind af, maar niet hoe we daar uitkomen: een combinatie van toeval en afspraak, zeg maar.’ leukste concert ooit? ‘Deze zomer op het Uitgastfestival in Lelystad, in een natuurgebied. Ik trad op met een muziektheatergezelschap waar ik ook in zit. Twee van ons zaten op een boot met festivalbezoekers en ik speelde met een ander op de brug waar zij onderdoor voeren. Een muzikale ontmoeting. De sfeer was supergaaf.’ Muzikale droom? ‘Een doorbraak forceren in het popcircuit en zo de kloof tussen klassiek en pop beslechten. We zijn nu nog vooral een vreemde eend in de bijt in de klassieke wereld. Ik wil dat ook in de popwereld zijn. Laat ons bijvoorbeeld spelen op een klein podium op Lowlands!’

rocks!

Saxofoonkwartet Esquire presenteert het nieuwe album E2 en bijbehorend programma Everything All The Time in Huis a/d Werf, als onderdeel van twintig verschillende muziek(theater) avonden. Wanneer? 26 januari om 20.30 uur. Waar? Huis a/d Werf, Boorstraat 107, Utrecht. Kost dat? 12 euro, 9 euro voor studenten. zie ook esquiresaxofoonkwartet.nl of muziekweek.nl

12012012 TRAJECTUM 08

W IN ACTIES 3 x 2 kaarten Pelgrims @ Museum Catharijneconvent * Afscheid nemen. Loslaten. Op pad gaan. En dan alsmaar lopen. De een loopt er honderd, de ander loopt er bijna drieduizend. Wat bezielt een pelgrim? Bij ‘Pelgrims. Onderweg naar Santiago de Compostela’ kom je erachter. 3 x 2 kaarten Spuiten en slikken @ Stadsschouwburg * Gek, origineel, een warboel, ranzig en hier en daar wonderschoon tegelijk. Net als een XTC-trip. Speeldatum is 17 januari, dus reageer snel!

AGEnDA

2 x 2 kaarten De wraak van Ifigeneia @ Theater Kikker * Wegens groot succes keert Theatergroep Aluin terug met De wraak van Ifigeneia, een nieuw geschreven tekst over een thema dat we kennen uit de Griekse tragedie. Kaarten zijn te winnen voor 20 januari.

* Winnen? Check Sapsite.nl/winacties of Trajectum.hu.nl/cultuur

i.s.m.

TRAJECTUM 08 12012012

30 JA N U A R I CONCERT K’s Choice Ze zijn er weer! Back in business en helemaal up-andrunning: K’s Choice. Ruim 15 jaar geleden brak de band door met de monsterhit Not An Addict en met het sterke album Echo Mountain keerde K’s Choice na acht jaar afwezigheid weer terug. Met de nieuwe Little Echoes Tour staan ze in Tivoli Oudegracht.

1 7 T/M 2 1 J ANUARI DANSTHEATER DOX: Power to the People Zijn we gelijk aan ons profiel op Facebook, Hyves of Twitter of willen we zo zijn? En hoe belangrijk is imago? De unieke DOX-stijl, waarin dans en theater versmelten, zorgt samen met de jonge, professionele cast en de prijswinnende makers voor een knallende start van het vijftienjarige jubileum van DOX in Theater Kikker.

V R 13 JA N 8-bit & Chiptune feest EINDBAAS 8 Keihard feesten op rauwe chipstep 23.00 uur – EKKO V R 13 EN zA 14 JA N Stand-up filosoof Wat nodig is Hard nadenken en lachen 20.30 uur – Theater Kikker V R 20 EN zA 21 JA N Cabaret Pieter Jouke Nou wordt ie mooi (try out) 20.30 uur – Werftheater zO 15 JA N gratis festival Culturele zondag: Nieuwjaarsduik Opening cultureel jaar v.a. 11.00 uur – diverse locaties WO 18 JA N Muzikaal proeflokaal Pollination @ Parnassos lIVE! Folklore in een hedendaags jasje 20.30 uur – Parnassos

D I 1 7 T/M D O 1 9 J AN Theater De vriendin van Harry Energiek, humoristisch, herkenbaar 20.30 uur – Stadsschouwburg VR 2 0 J AN Club / Swing Club RASA Swingtime! Gipsy Swing Trio ft. Wattie Rosenbert (live) 21.00 uur – RASA VR 2 7 E N z A 2 8 J AN Theater Berlin Alexanderplatz Angstaanjagend epos 20.30 uur – Stadsschouwburg T/M 2 4 FE B Foto-expo Het Hoofdboek Misverstanden over de hoofddoek worden opgelost – Centraal Museum T/M 5 AUg Expo Utrecht 3D Collectie 3D-beelden uit de 19e en 20ste eeuw van Utrecht – Het Utrechts Archief

2 4 E N 2 5 J A N U A RI CABARET Van der laan & Woe Wat is er beter om de winterblues te verjagen dan een avondje onvervalst cabaret in de Stadsschouwburg? De heren Van der Laan & Woe pakken elke zaal in met hun smakelijke recept van humor, acteertalent en muzikaliteit. ‘Superlatief’ zit vol pijnlijkhilarische en absurde scènes. Met venijnige satire, hilarische types en sterke liedjes.

AM E RSFOORT D O 1 2 J AN Theater Oh Polsko! (Blind Date) 20.30 – De Flint VR 1 3 J AN Theater Krijg nou Titus! Siberia 20.30 – De Flint z A 1 4 J AN Theater Improvisatiestrijd Theatersportvereniging Bruin Tapijt 20.30 – De Flint VR 2 0 J AN Theater Blessuretijd Daniël Arends 20.15 – Het Hoekhuis Cultureel Centrum, Leusden z A 2 1 J AN Muziek Carel Kraayenhof & Juan Pablo Dobal Bondoneon en piano 20.15- Beauforthuis

kelijke magazine van de Hogeschool Utrecht, verschijnt elke twee weken, behalve in de vakanties. Redactie-adres Bezoekadres: Padualaan 99, kamer 3S.140, Utrecht Postadres: Postbus 8611,3503 RP Utrecht

Sporten zonder sportschool? Kom buikdansen. Sport en kunst in één! Mooie muziek, ﬁjne bewegingen en pittige oefeningen voor conditie. Studenten dansen met 40% korting! Les op maandag zie: www.arya.nu, 0614246491

Tel: (088) 481 66 90 E-mail: trajectum@hu.nl Website: www.trajectum.hu.nl Redactie Janny Ruardy (hoofdredacteur, (088) 481 66 92) Marc Janssen (eindredacteur, (088) 481 66 93) Gerard Rutten (redacteur, (088) 481 66 94) Tirzah Schnater (redacteur, (088) 481 66 95)

Ophokken en kwaliteit

BUIKDANSEN BIJ ARyA

SNEl HEES OF EEN SCHORRE STEM? Moeilijk verstaanbaar of alles twee keer moeten zeggen? Meld je dan aan voor een gratis logopedieonderzoek, -advies of -behandeling in de opleidingskliniek logopedie. Bel naar: 088 - 4815.777

Maarten Nauw

COLUMn

Trajectum, het redactioneel onafhan-

(webredacteur, (088) 481 66 96) Nettie Peters (redactie-assistent, (088) 481 66 90) Manon Bimbergen (stagiair, (088) 481 66 96) Marijn Brok (stagiair) Medewerkers Ad Franzen, Sjoerd Arends, Ype Driessen

gRATIS OOgCONTROlE Wel of geen problemen met je zicht? Het is verstandig de ogen te laten onderzoeken! Dat kan gratis bij de opleidingskliniek Optometrie. Bel naar: 088-4815777. Kijk op: www.huklinieken.hu.nl

Fotograaf Kees Rutten Ontwerp

lEzINg OVER KARMA

Ontwerpwerk, Den Haag

Lezing over de leer van de vrije wil en verantwoordelijkheid: 3 januari 2012, zaal open 19.30, start 20.00 uur, De Kargadoor, Oudegracht 36, toegang vrij. Informatie: www. stichtingisis.org of 034 - 461 41 61 of 030 - 637 23 23.

Opmaak Karel Oosting Advertenties Bureau van Vliet zandvoort@bureauvanvliet.com, tel: 023 - 571 47 45 fax: 023 - 571 76 80 Abonnementen € 35,– per jaargang (of deel daarvan) Druk

Chris van der Heijden, Ad van Liempt, Maarten van der Linde, Patricia Veldhuis, Hendrien van de Weert Trajectum is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau © Trajectum Auteursrecht voorbehouden. Het is verboden om zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur artikelen of illustraties geheel of gedeeltelijk over te nemen.

Ad Franzen is docent op de HU

Redactieraad

TRAATJES

BDU, Barneveld

De Inspectie van het Onderwijs heeft het er druk mee: wordt er wel genoeg lesgegeven in onderwijsland? In het middelbaar onderwijs wordt vastgehouden aan 1040 uren per jaar en in het mbo is het minimum 850 uren per jaar. In de Volkskrant van 7 december stond dat één op de vijf mbo-opleidingen deze limiet van 850 uren niet haalt. Wat is het toch geweldig dat het hoger onderwijs volledig vrijgesteld is van deze ophokverplichtingen. Enkele weken geleden zat ik met een team collega’s om een nieuw propedeuseblok in elkaar te zetten van één van de opleidingen waarvoor ik werk. Drie gloednieuwe modules van vijf punten en we kunnen weer vijf jaren vooruit. Eén van de laatste details was het aantal contacturen voor de studenten. Mijn collega’s wilden niet verder gaan dan dertien uren per week en dat was inclusief drie ‘ophokuren’ waarin studenten onder begeleiding van een procesbegeleider aan een project werken. ‘Is dat niet een beetje weinig?’ probeerde ik nog, oldtimer, opgevoed met het idee dat contacttijd heilig is. Mijn beroepsdeformatie is dat ik direct aan het rekenen sla. Dertien uren per week is 7*13=91 uren per blok en dat geeft voor vier blokken 364 contacturen voor de propedeuse. Dat is minder dan de 850 voor het mbo en de 1040 van het middelbaar onderwijs, maar meer dan de contacttijd die digitale opleidingsinstituten aanbieden. Twee jaar geleden kwamen mbo-leerlingen in actie omdat ze vonden dat ze te weinig les kregen. Gaat dit ook in het hbo gebeuren en zullen hbo-studenten de barricaden beklimmen omdat ze te weinig contact met docenten hebben? Voorlopig leert mijn ervaring anders: studenten proberen lesuren te verplaatsen als er maar twee uren op een dag ingeroosterd staan. Dan zien zij deze lesuren bij voorkeur verplaatst worden naar één van de twee lesdagen, zodat de studieweek drie lesvrije dagen telt in plaats van twee. Kun je studenten met dertien contacturen per week activeren om zelf de overige 29 uren aan hun studie te besteden? En zo ja, hoe doe je dat dan? Studenten hebben het financieel niet breed en werken vaak enkele dagen om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Daarnaast hebben zij hun sociale verplichtingen, netwerken e.d. Ik ben erg benieuwd naar ‘tips and tricks’ hoe mijn collega’s de ‘kwali-tijd’ handhaven als de contacttijd beperkt is. Als dank zal ik de inzender van de gouden tip nomineren als Docent van het Jaar.

AD FRAnZEn

12012012 TRAJECTUM 08

Ook een bericht, oproep, mededeling, uitnodiging of boodschap? Mail Trajectum@hu.nl o.v.v. ‘servicebericht’. Eerstvolgende trajectum verschijnt 26 januari. Deadline in te leveren servicebericht uiterlijk 18 januari.

PRIKBORD

Serviceberichten, speciaal voor medewerkers en studenten van de hogeschool.

INTERNATIONAl OFFICE

Sterrencafé

leven lang leren FCJ medewerkers

Studeren in het buitenland

Het programma Leven Lang Leren (LLL) betreft al het onderwijs voor de werkende professional. Op dit moment volgen bijna 25.000 werkende professionals onderwijs aan de HU. Voor de HU een reden om het concept ‘een leven lang leren’ als onlosmakelijk onderdeel van de University of Applied Sciences deﬁnitief op de kaart te zetten. Om medewerkers meer inzicht te geven in het programma Leven Lang Leren houdt Pieter Cornelissen (programmadirecteur) een presentatie. Hij zal tijdens de bijeenkomst eerst een uiteenzetting geven van de laatste stand van zaken en de ontwikkelingen van het programma Leven Lang Leren. Vervolgens is er gelegenheid om vragen te stellen. Datum: donderdag 19 januari 2012 / Tijd: 13.30 uur - 15.00 uur / Locatie: FCJ, ruimte 3B130 / Aanmelden: ccj@hu.nl

Wil je tijdens collegejaar 2012 2013 een periode in het buitenland studeren bij een partneruniversiteit? Schrijf je tijdig in. De inschrijfperiode voor een Study Abroad in zowel blok A/B als blok C/D loopt tot 1 februari 2012. Kijk voor meer informatie op www.io.hu.nl > Study Abroad > Enrolment Form

Wil jij medestudenten en docenten ontmoeten die uitdaging ook belangrijk vinden? Doe inspiratie op in een informele sfeer. Maak kennis met elkaar en kijk wat de community ‘in wording’ Sirius/Excellent Talent jou te bieden heeft. Inclusief lekker eten, drinken en muziek. Datum: 31 januari /Tijd: 17.30 20.00 uur / Locatie: Utrecht Inc, Nijenoord 1 / Programma volgt / Aanmelden: hilleke.vanderreijden@hu.nl

JUNglE-SPEED

Open training ﬂoorball De Utrechtse Studenten Floorball Vereniging Jungle-Speed organiseert een open training. Het moment om als student kennis te maken met de sport ﬂoorball. Floorball is een soort zaalhockey met de regels van ijshockey: een snelle sport die door vrouwen en mannen wordt beoefend. De training zal op beginnersniveau gegeven worden. Datum: donderdag 19 januari / Tijd: 18.30 - 20.00 uur / Locatie: Sportcentrum Olympos, hal 1 / Meenemen: sportkleding en sportschoenen bestemd voor zaalsport; sticks en overig materiaal is beschikbaar / Kosten: geen / Aanmelden: www.jungle-speed.nl

Masterclass: Achtergronden bij kinderen met spraak en taalproblemen • Een goede rijopleiding volg je maar één keer in je leven! • Al meer dan 40 jaar toonaangevend, innovatief en betrouwbaar! • Wij hebben als één van de weinige rijscholen het Bovag 3-sterren kwaliteitslabel!

www.bruinsma.nl 030-2510864 De grootste verkeersschool van Midden-Nederland

TRAJECTUM 08 12012012

Zowel de diagnostiek als de hierop volgende begeleiding van kinderen met spraaktaalstoornissen dienen evidence-based te zijn, stelt prof. dr. Goorhuis-Brouwer. Deze stelling wordt diepgaand onderbouwd in haar college. Datum: 18 januari / Tijd: 13.30 18.00 uur / Meer info en aanmelden: www.hu.nl>Evenementen

ICU

gezocht: eventmanager van de UIT 2012 Voor UIT 2012 is ICU, Introductie Commissie Utrecht, op zoek naar vijf eventmanagers. Als eventmanager ga je vanaf juni fulltime fungeren als de rechterhand van de ICU. Je helpt met het treffen van de voorbereidingen, bent verantwoordelijk voor de honderd coaches die je zult trainen en tijdens de UIT zelf, speel je een grote rol achter de schermen. Meer info en solliciteren vóór 1 maart bij Svenja Raatjes via deelnemers@introductieutrecht.nl

PANN

Feest voor homo’s, hetero’s en lesbo’s Het maandelijkse feest PANN Utrecht is al jaren een begrip voor alle homo-, lesbo-, bi- en heterojongeren in Nederland en vindt plaats in Tivoli. Tivoli heeft een grote danszaal, waar naast de PANN-DJ’s ook de PANN-VJ’s voor een leuke avond zorgen. Er wordt zeer divers gedraaid, van alto tot ABBA en hits uit de Top 40. Datum: 21 januari / Tijd: 22.00 04.00 uur / Locatie Tivoli / Prijs: 6,50 excl. reserveringskosten / Leeftijd: minimaal 16 jaar / Meer info en reserveren: www.pann.nl

Scouten van Talent In het Siriusprogramma wordt gewerkt aan mogelijkheden voor studenten om te excelleren binnen het reguliere bacheloronderwijs. Dit vraagt iets van de SLB-er, die de student moet kunnen informeren, scouten en begeleiden. In de tweede werkconferentie wordt aan de slag gegaan met als onderwerp het scouten van talent. SLB-ers, coördinatoren SLB en coördinatoren Sirius van alle faculteiten en instituten zijn welkom. Datum: maandag 16 januari / Tijd: 14.00 - 17.00 uur / Locatie: FNT Oudenoord 700, zaal 1-1.16 (kelder) / Aanmelden: saskia.hanssen@hu.nl

STUDIUM gENERAlE

ESN

Ideale HU op de FEM

Mentoren en rondleiders gezocht

Gesprekssessie, waarin het college van bestuur, de faculteitsdirecteur, docenten, managers en studenten met elkaar bespreken hoe de ideale hogeschool eruit zou moeten zien. Aanleiding hiervoor is onder andere de score op de NSE en de landelijke ontwikkelingen binnen het hoger onderwijs (waardoor de druk op studenten toeneemt). De sessie bestaat uit drie interactieve gespreksrondes over de thema’s: de kwaliteit van het onderwijs; de communicatie tussen student en opleiding; de toekomst van de HU (Koers 2012+). Medewerkers en studenten van de FEM zijn welkom om mee te praten. Datum: 25 januari / Tijd: 18.00 21.00 uur / Locatie: FEM /Aanmelden via marjolein.dejong@hu of Studiumgenerale@hu.nl

Erasmus Student Network is een organisatie die is opgericht om internationale studenten de tijd van hun leven te geven tijdens hun verblijf in het buitenland. Er worden wekelijks feestjes in Club Poema georganiseerd, maar ook stadsexcursies, weekendjes weg, sporttoernooien en het intercambio programma. Bij het intercambioprogramma worden studenten aan elkaar gelinkt die elkaar hun moedertaal kunnen leren op een informele manier. Voor de introductieperiode van het tweede semester worden enthousiastelingen gezocht, die internationals willen rondleiden door Utrecht, een groepje internationals onder hun hoede willen nemen tijdens de introductieweek of mentor willen worden van een groepje van ongeveer 10 internationals. Meer info: info@esn-utrecht.nl

lunch en lezing FNT

OlyMPOS

Vacature Olympos Voor de groepsles Zumba is sportcentrum Olympos op zoek naar een sportdocent (2-6 uur per week), die per direct een aantal lessen kan verzorgen. Neem hiervoor contact op met Manon Snijders Ook als je graag een Aerobics Instructor-opleiding wilt volgen tegen studententarief kan je met haar contact opnemen. Info: M.Snijders@olympos.nl

PARNASSOS

Bios Parnassos Voor vijf euro dertig films zien? Dat kan bij de filmclub van Parnassos. In het lopende seizoen draait er elke donderdag een film in de Boothzaal van de Universiteitsbibliotheek. Soms is er op woensdag een extra film. Je koopt een pasje voor een heel jaar (gerekend vanaf de aanschafdatum) voor 5 euro. Je kunt dan ongeveer 30 films zien. Als je lid bent, mag je vier keer gratis een introducé meenemen (of een keer vier introducés). Lid worden van Bios Parnassos is mogelijk bij de cursusadministratie (geopend maandag tot en met donderdag tussen 15.00 en 19.00 uur). Neem een pasfoto mee. Meer info op www.parnassos.nl of via de nieuwsbrief van Bios Parnassos.

Dag meneer de decaan. Ik ben eerstejaars en wil gaan stoppen. Misschien wil ik gaan werken en niet verder studeren. Als ik ga werken, dan wil dan cursussen binnen het bedrijf gaan doen om me zo te ontwikkelen. Ik denk er nog even over na, maar waar moet ik allemaal op letten als ik echt wil gaan werken?

Goed dat je deze vraag stelt! Je weet dat je de prestatiebeurs in eerste instantie krijgt als een lening. Deze lening wordt omgezet in een gift als je binnen tien jaar een hbo- of universitair diploma haalt, gerekend vanaf de eerste maand dat je studiefinanciering in het hoger onderwijs hebt gekregen. Het mag ook een diploma zijn van een andere studie dan waarmee je bent begonnen. Haal je binnen tien jaar geen hbo- of universitair diploma, dan blijft je prestatiebeurs dus een lening die je terug moet betalen. Maar bevalt je studie je niet of vallen je studieprestaties tegen? Dan kun je in het studiejaar waarin je voor het eerst studiefinanciering ontvangt in het hoger onderwijs, gebruik maken van de 1-februari-regeling. Je moet dan je studiefinanciering stop zetten vóór 1 februari. De maanden studiefinanciering die je tot dan toe hebt gehad, hoef je nooit meer terug te betalen en worden dus een gift. Vergeet niet je Studenten OV-chipkaart op tijd te deactiveren ! Als je van de 1-februari-regeling gebruik wil maken, geldt als voorwaarde dat je in hetzelfde studiejaar geen studiefinanciering meer ontvangt. Uiteraard gaan de maanden studiefinanciering die je ontvangen hebt, wel af van je totaal aan studiefinancieringsrechten. Maak je gebruik van de 1-februari-regeling, dan hoef je niet per se met je studie te stoppen. Je mag dus ingeschreven blijven staan. Het criterium is: stopzetten van je studiefinanciering. Wil je je ook uitschrijven voor je opleiding, dan doe je dat via studielink. Je krijgt dan eventueel teveel betaald collegegeld terug vanaf de eerste van maand volgend op de dag dat jij je uitschrijft. Kortom: als je denkt dat de opleiding die je nu volgt niet goed bij je past en dat de kans erin zit dat je nooit meer gaat studeren, dan is het handig om voor 1 februari je studiefinanciering stop te zetten. De 1-februari-regeling heeft dus niets te maken met collegegeld of de langstudeersregeling.

DECAAn

Het kenniscentrum Technologie & Innovatie biedt elke donderdag van de maand een inspirerende lezing aan van een vooraanstaand spreker uit het netwerk. Deze bijeenkomst spreekt Maaike Kleinsmann, universitait docent bij de faculteit industrieel ontwerpen. Samen innoveren is een onderzoeksthema, waar zij al zich al jaren mee bezig houdt. Datum: 19 januari / Tijd: 12.30 13.30 uur / Locatie: Oudenoord 700, kamer E0.14 / Opmerkingen: mee-eten kan: mail dan je naam naar janny.bakker@hu.nl voor 17 januari 12.00 uur.

In de rubriek FAQ geven studentendecanen Marianne Hamel, Frans Meeuwsen en Jaap van Weenen antwoord op veel gestelde vragen van studenten. Heb jij vragen? Dan kun je bij jouw eigen decaan terecht voor informatie, advies en hulp over en bij je studie. Maar ook bij bijzondere persoonlijke omstandigheden en ﬁnanciële en materiële vragen. De studentendecanen hebben een onafhankelijke positie en gaan uit van de belangen van de student. Kijk op de studentendecanen-site op Sharepoint voor meer informatie.

Frans Meeuwsen

T IP : www. ib-groe p.nl

12012012 TRAJECTUM 08

24/7 Vanuit zuid-Afrika! Ik, Carolien Muilwijk (21), ben hier voor mijn minor van het vierde jaar Sociaal Pedagogische Hulpverlening. Ik werk op de Semane preschool, voor kinderen van 3 tot 6 jaar. Buiten het reizen, hou ik van zwemmen, boeken lezen en creatief bezig zijn.

VRIJDAg Vandaag shoppen voo r cadeautjes in een twe edehands boekwinkel in Johannesburg.

zATERDAg , het Eindelijk is het zo ver en der kin De t! cer con grote nd en hebben lang geoefe n aan mogen dit nu laten zie de ouders.

zONDAg Naar de kerk met de familie Thomas. ze hebben zeven jaar in Nederland gewoond dus we praten lekker Nederlands. Hoewel het Engels ook al zo gewoon is na zo’n tijd zuid-Afrika.

MAANDAg De tweede keer zwemles en we hebben genoten! Veel kinderen zijn voor deze zwemlessen nog nooit in een zwembad geweest, onbegrijpelijk voor een Nederlander…

WOENSDAg Vandaag gewerkt op de preschool van Dinah. Mijn creatieve talenten ingezet om de klas wat gezelliger te maken. En genoten van alle nieuwe kinderen.

DONDERDAg Eindelijk een normale dag op ‘mijn eigen’ school. Vandaag was het feest, Thakgalo wordt 5 jaar.

Ook een keer in deze rubriek? geef je op via tirzah.schnater@hu.nl

DINSDAg gezellig uit logeren bij lerares Dinah, van een andere preschool. Het heeft gelukkig niet geregend, want het dak is niet helemaal waterdicht.