Afriga 129. Edicion en galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

ESTAMOS EN WWW.REVISTAAFRIGA.COM, FACEBOOK E TWITTER

Nº 129

AFRIGA

ANO XXIII Abril-Maio 2017

GANDERÍA SANTA TERESA (MENORCA), UN PROXECTO DE FUTURO

DOSSIER: MAMITE

ESTRÉS POR CALOR

TRONSMARK HOLSTEIN, UN EXEMPLO DA PRODUCIÓN DE LEITE EN DINAMARCA

CUARTA VITORIA CONSECUTIVA DE REY 547 SONRRISA SID NA MOEXMU

afriga129_portada_galego.indd 1

A GANDERÍA LOS HUERTOS DE ALDEANUEVA DOMINA O CONCURSO DE TALAVERA

VISTAHERMOSA DEMPSEY GADEA, GRAN CAMPIONA DE POZOBLANCO

22/05/2017 14:00

pub_fontao_happy_galego.indd 2

20/05/2017 11:49

sumario

AFRIGA

CONVOCATORIAS Concurso da Moexmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Concurso de Valle de los Pedroches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II Open de Gando Frisón de Talavera de la Reina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XX Concurso Frisón de Cataluña . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LXXVIII Concurso de Gando Frisón de Galizano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXVIII Concurso de Gando Frisón de Campos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Poxa de Sarria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IV Poxa de Boimorto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I Poxa de Elite de Gando Frisón de Curtis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I Xornada Técnico-Económica de CLUN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XI Xornadas de Vacún Leiteiro de Tapia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Xornadas Técnicas de Xenómica e Podoloxía de Mouriscade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Figan 2017 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10 16 18 20 22 22 24 24 26 28 29 30 32

ACTUALIZACIÓN!

EXPLOTACIÓN

Probade o simulador de custos de produción para granxas!

Santa Teresa. Ferreries (Menorca) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

(Desenvolvido por ConsuVet)

PANORAMA INTERNACIONAL Tronsmark Holstein. Bindslev (Dinamarca) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 AGRICULTURA Seguro de explotacións de cultivos forraxeiros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 NUTRICIÓN Efecto dos azucres sobre o PH ruminal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

É o novo servizo gratuíto da app Revista Afriga! Para móbiles e tablets Dispoñible en

FORMACIÓN Estudo comparativo de diferentes sistemas de produción de leite . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 MANEXO Estrés por calor: os seus efectos na produción e ferramentas para combatelo . . . . . . . 74 SANIDADE Avaliación do manexo das vacas leiteiras ao redor do parto nas ganderías de Galicia. Cales son as principais áreas de mellora? . . . . . . . . 82 DOSSIER: MAMITE Mamites ambientais: orixe e control . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Canto diñeiro perdo por mamite na miña granxa? Canto podería aforrar se controlo esta enfermidade? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 O novo regulamento europeo de biocidas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Da teoría á práctica: xestión da inmunidade da glándula mamaria nun programa de calidade do leite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 O técnico responde: secado selectivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

Outras vantaxes da app!

• Acceso directo a noticias do sector (sen conexión a Internet!) • Acceso directo á revista (co último número, visible tamén sen conexión a Internet!) • Acceso directo aos vídeos de Afriga.tv

Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo VOGAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa Membro de DIRECTOR EXECUTIVO, José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez DESEÑO-MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Silvia Gayoso REDACCIÓN, Begoña Gómez Rielo, Gemma Martínez, María Melle CORRECCIÓN LINGÜÍSTICA, Alexandra Cabaleiro Carro FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV, Raquel Anido Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366 Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es Web: www.ager.com.es Tiraxe: 16.500 exemplares Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web

www.revistaafriga.com Síganos tamén en Twitter e Facebook Síganos también en Twitter y Facebook Follow us on Twitter and Facebook

ISSN: 2444-149X ISBN: 978-84-697-3445-2

afriga129_Sumario_galego.indd 3

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

23/05/2017 19:19

A Ă r E d A n A G A r A p s o p i u q E AGMmezcladores

Carros s verticale

Gama arrastrados De 3 a 30 m3

Gama autopropulsados De 11 a 30 m3

pub_duran.indd 4

21/05/2017 10:15

T r E B i L rte i o G p s n n a r t o piCH fertilización y de e

Equipos d

Remolques esparcidores Gama de 5 a 34 m3 Remolques bañera Gama de 8 a 24 T

Batidores trituradores de purín De 4,5 a 10,5 m

Esparcidores de estiércol Gama de 6 a 34 m3

Cubas de purín TCI Gama de 2.600 a 30.000 litros

Cargadoras articuladas de 26 a 60 CV

Síguenos en:

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

pub_duran.indd 5

21/05/2017 10:15

OS REFERENTES DO SECTOR, EN afriga.tv! ENTRE OUTROS:

Última conferencia de José Luis Juaristi

Xornadas de Vacún Leiteiro de Tapia

III Reunión de Primavera da SGPF

Xornada Livisto de Vacún Leiteiro

Campos de ensaio de KWS

O técnico responde: sementeira do millo

Xornada Técnico-Económica de CLUN

Sociedade Melosfarm (Os Azores)

X Xornada Técnica de Produción de Leite

www.afriga.tv

afriga129_afrigatv_galego.indd 6

#AfrigaTV

23/05/2017 18:55

Encamadoras suspendidas de 1m3 a 2.2m3

opcional tripuntal de carga

ENCAMADORA ARRASTRADA PARA TRES PUNTOS SOBRE RUEDAS GIRATORIAS

EXTENDEDORES DE SILO DE Ø 70, 90 Y 110

batidor DE purín. especial para pozos de arena

FABRICAMOS EN 6, 7 Y 8.5 METROS

EXTENDEDOR DE SILO

Encamadora Avicola para distribuir serrin, cascarrilla o cama higienizada. Capacida 2.5m3 ó 3m3

Astilladoras verticales y horizontales de 8,10,12,15, 20 y 25 tn. MÁquina reversible para deshacer bolas de silo o hierba seca. Idónea para tractores de baja potencia

w w w. c o r b a r s l l . c o m

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L. Polígono Industrial San Julián de la Vega, s/n 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

afriga129_publicidade_corbar.indd 7

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN

19/05/2017 00:25

publirreportaxe sumario

ELMEGA PRESENTA UN SISTEMA DE DETECCIÓN DE CELOS QUE PERMITE CONTROLAR O ESTABLO DENDE O SMARTPHONE Os donos da explotación Casa do Rei de Vilar de Céltigos (Santa Comba) falan da súa experiencia co Sistema Smartbow de detección de celos, ruminación e localización. En que consiste o programa de Smartbow? Os animais levan un pendente nunha orella e, por un sistema de antenas, detéctase a actividade do animal. Isto rexístrase nun programa informático que detecta celos cunha fiabilidade alucinante; poucas veces se equivoca. En moitas ocasións, atópome con que o programa me di: “Esta vaca ten celo”; míroa co ecógrafo e, efectivamente, teno. Mesmo nese momento, no momento de inseminar, aseméllase moito ao que me di o ecógrafo. A verdade é que facilitou moito o labor na granxa, quitou moitas horas de traballo, de estar pendentes dos animais… Tamén tiñamos un problema de celos e eliminouse, así que se nota un montón que as vacas están a empreñar moitísimo mellor e, en xeral, a opinión é fabulosa.

En que momento se coloca o pendente? Faino José Manuel, pero xa o utilizan en xovencas. Tamén tiñamos un problema nas xovencas, que as estabamos sincronizando practicamente todas e xa non o facemos, porque simplemente lle poñemos o pendente na orella.

Como evolucionou a taxa de detección de celos e de preñeces? Mellorou unha barbaridade. Vese nos celos naturais no ordenador e, consecuentemente, as taxas de preñeces melloraron moito, sen ningunha dúbida.

Como se integra a información que proporciona este sistema no programa reprodutivo da explotación? Nós levamos outro programa, o ReproGTV, e, xeralmente, cruzamos os datos, porque se cadra José Manuel se esquece de pór algunha inseminación. Entón, cando o programa reprodutivo me di: “Este animal non ten celo”, imos ao ordenador e miramos o historial desa vaca. Xeralmente non é culpa do ordenador, senón de quen está diante del, que non se deu

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

pub_elmega.indd 8

Gumersindo Pérez (CenVet, Santa Comba) Veterinario de reprodución da explotación Casa do Rei

“NÓTASE UN MONTÓN QUE AS VACAS ESTÁN A EMPREÑAR MOITÍSIMO MELLOR E, EN XERAL, A OPINIÓN É FABULOSA”

Os animais levan un pendente que os identifica

de conta de que o programa lle mandou un aviso e non lle fixo caso.

A recepción da información é instantánea? Si, xa no programa podemos consultar o historial da vaca e dámonos de conta de que hai un problema, entón imos a esa vaca e mirámola. O programa dános moita información.

Antena de recollida de datos instalada na nave

Recomendaríaslles este programa a outros gandeiros? Si. A vantaxe que ten é que o pode ter calquera gandeiro, xa que creo que ten un mantemento bastante económico. Para o gandeiro que teña unha sala de muxido que non sexa compatible con podómetros, este é un sistema súper recomendable porque non vai acoplado á sala. A partir de certo número de vacas, eu considéroo imprescindible porque limita moito o uso de hormonas, é dicir, non tes que gastar tantas nin inxectar tanto os animais, polo que gañas moito tempo.

O programa envía alertas ao ordenador, ao móbil e á tablet

COMPA TIBLE CON TO DAS AS MARCA S DE SALA D E ORDEÑ O

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/05/2017 21:59

publirreportaxe sumario

FICHA TÉCNICA DA EXPLOTACIÓN CASA DO REI Localización: Vilar de Céltigos, Santa Comba (A Coruña) Propietarios: irmáns Varela Pardiñas N.º total de animais: 190

José Manuel Varela Pardiñas Copropietario da explotación Casa do Rei

Por que decidistes implantar o sistema Smartbow na vosa gandería? Ao principio controlabamos os celos, pero entre que aumentas hectáreas e carga gandeira, é moi difícil controlalos porque, aínda que esteas pendente, moitos saen pola noite. Escollemos Smartbow porque che permite estar traballando noutras cousas e saber como están os animais grazas ás mensaxes que me chegan ao smartphone.

Anteriormente á posta en marcha deste sistema, que consecuencias vos traía a detección de celos deficiente? Pois puidemos mesmo chegar a pechar. Aquí o que se vende é leite e, se as vacas non paren, non dan leite. Estabamos a aumentar progresivamente o intervalo entre partos e xa tiñamos un problema gordo. Con este sistema, estamos a solucionalo.

Que solución poñiades antes ao problema da detección ineficaz do celo? Había que usar moita prostaglandina e era todo a base de medicación. Era un gasto grande e a fertilidade era moi baixa: quedaban preñadas ao redor dun 40 %. Andabamos sobre os 700-800 euros mensuais con custos de prostaglandinas e controis veterinarios e reducímolos, claro. Agora estamos ao redor dos 200 euros, que xa é o que che cobra o servizo veterinario por vir ata aquí.

N.º de vacas en produción: 100 Media de produción: 34 litros Porcentaxe de graxa: 3,90 % Porcentaxe de proteína: 3,40 % Superficie agrícola: 50-55 ha

“ESTABAMOS A AUMENTAR PROGRESIVAMENTE O INTERVALO ENTRE PARTOS E XA TIÑAMOS UN PROBLEMA GORDO. CON ESTE SISTEMA, ESTAMOS A SOLUCIONALO”

Como era o manexo dos animais antes da implantación deste sistema e como cambiou? Antes había que inxectar os animais moi a miúdo e poñíanse nerviosos. Agora o que se ve é que as vacas están moito máis tranquilas, porque os celos os sacan elas. Practicamente non hai actividade dende fóra e os animais séntense moito mellor.

Como coñecestes o sistema? Por medio de Elmega. Chamounos un día Luís, díxonos que contactara coa xente que levaba este programa e lanzámonos a colocalo. Decidímonos porque os detectores de celos que hai agora obrigan a pasar o animal pola sala de muxido e, así, só o podes detectar ou pola mañá ou pola noite, pero, se cadra, o celo sáeche á unha da mañá e ás oito, cando ti chegues ao muxido, posiblemente xa non estea o celo no animal. Este programa avísate cando é o momento óptimo de inseminar.

Canto hai que o instalastes e como foi o período de posta en marcha do sistema? Creo lembrar que o instalamos en outubro, pero ata finais de novembro non se viron todos os resultados. Víanse algunhas actividades, pero ao programa faille falta un mes e pico para controlar ben os animais. Unha vez que se consegue, funciona case ao 100 %.

Como é a integración do sistema co programa de reprodución da explotación? Cando estabamos a empezar co programa, a min estrañábame que, ás veces, nos controis de preñez, había animais que xa non che aparecían nel ao pasar 30 días despois da inseminación. Logo comprobamos que o programa, ao ver que ese animal andaba en celo, xa o sacaba automaticamente do control de preñez. De feito, podemos falar de que, de sesenta e pico preñeces, fallou só nunha, así que é bo, o programa é moi bo.

Como recibides a información que manda o programa? Se estás na oficina míralo no ordenador e, se non, mándache unha mensaxe ao móbil. Cando un animal rompe a súa rutina, o programa identifica se anda en celo ou se é outra actividade, e notifícao. Logo ti tes que mirar no programa cal é o momento óptimo para inseminar.

Que valoración fas ata o de agora do sistema? Creo que non son capaz de vivir sen el... É que isto non é só un detector de celos, isto diche como che vai o establo. Permíteche facer moitos traballos e, ao mesmo tempo, controlar os animais. Claro, o programa diche o que hai, pero logo a túa obriga é ir e comprobar se están ben ou non.

Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

pub_elmega.indd 9

22/05/2017 21:59

convocatorias

XXXI CONCURSO DE GANDO FRISÓN MOEXMU 2017. MUIMENTA (COSPEITO, lugo)

Vaca gran campiona

SONRRISA FAI HISTORIA O título de vaca gran campiona da Moexmu foi revalidado por Rey 547 Sonrrisa Sid, unha frisona de cinco anos presentada pola gandería lucense Rey de Miñotelo, que logrou gañar as últimas catro edicións deste concurso. Xovenca gran campiona

A localidade de Muimenta (Cospeito, Lugo) acolleu o día 8 de abril a trixésimo primeira edición do Concurso de Gando Frisón da Moexmu, no que participaron 74 frisonas presentadas por 13 explotacións das provincias de Lugo (11), A Coruña (1) e Pontevedra (1). No transcurso do certame, xulgado polo ribadense Javier Álvarez Lastra, a gandería pastoricense Rey de Miñotelo fíxose con todos os títulos principais, excepto o de xata campiona –logrado pola SAT A Campa– e o de vaca intermedia campiona, conseguido por Casa Pozo. Vaca nova campiona

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatoria_moexmu_galego.indd 10

20/05/2017 12:25

convocatorias

PALMARÉS CATEGORÍA XATAS ATA 8 MESES

GAÑADORA

GANDERÍA

Rey 760 Zyna High Octane

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

XATAS DE 8 A 10 MESES E XATA CAMPIONA

Campa Beemer Megabely ET

A Campa (Curtis)

XATAS DE 11 A 16 MESES

Pozosaa Meridian Antioquia

Pozo (Lugo)

Rey 713 Martita Elude

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

Rey 691 Negara McCutchen

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

XOVENCAS DE 23 A 26 MESES

Rey 688 Brusa Gold Chip

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

VACAS ATA 30 MESES

Rey 671 Rosina Doorman

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

Rey 642 Yudi Doorman

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

Capon-Holstein Control Roni

Capón (Chantada)

Pozosaa Sid 3287 Sonja

Pozo (Lugo)

VACAS DE 5 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Rey 547 Sonrrisa Sid

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS

Rey 509 Ninfa Spirte

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

Cruce Sid Cachora Roxie ET

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

XOVENCAS DE 17 A 19 MESES XOVENCAS DE 20 A 22 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

VACAS DE 31 A 35 MESES E VACA NOVA CAMPIONA VACAS DE 3 ANOS VACAS DE 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA

MELLOR UBRE MELLOR CRIADOR

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

MELLOR RABAÑO

Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Rey 584 Sospecha Dude Rey 547 Sonrrisa Sid Rey 487 Sorpresa Glinye (Nai)

MELLOR DESCENDENCIA DE VACA MELLOR CONCELLO

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

A Pastoriza (Lugo)

Creación de proyectos ganaderos: Te asesoramos y ges�onamos ﬁnanciación

Diseño de programas gené�cos Transferencia embrionaria

Todas las razas: leche y carne

Laboratorios móviles

Comercio de embriones en todo el mundo

Garan�as de gestación

Especialistas en seguros agrarios

Servicios Invivo e Invitro

tro catálogo

Los mejores embriones Holstein en nues

Donantes

disponibles: garan�a de preñez hembra

Embriones disponibles de todas las razas

PADRE EMBRIÓN: MADREen X www.embriomarket.com)

(todos los datos en nuestros catálogos y

Seaver Perla do Ferreiro Empire x S. V Elude x REW ET DG HERO Athleta x Ladys-Manor Durbin Manteiga Alexander Evy x Wilt Emilio ET Baixo Doorman Cinderella II x Marea Branca Baixo Bradnick Atlee x Solomon SEX SEX Baixo Dempsey Matrix x Vieuxsale Wilson

Nº

Precio/ emb

20 1 4 6 4

175 € 500 € 600 € 650 € 840 €

770 €

de leche y carne

Promociones

Sist. preñez*

Lote 4 = 640 € Lote 1 = 250 € Lote 2 = 1.020 € Lote 2= 650 € Lote 2 = 840 €

700 €/preñez 900 €/preñez

Lote 2= 1.400 € Lote 4= 2.400 €

1.200 €/preñez

Consulte descuentos posibles por cantida

e impreso *CATÁLOGO DE PEDIGRIS disponible on line *Precios no incluyen IVA (10%) io peninsular. Otros des�nos consultar. *Coste de envío de embriones: 70 € en territor garan�a de preñez. Reserva previa 100 €. con *Consulte condiciones del sistema de venta

www.embriomarket.com

daniel@embriovet.es • 649 809 064 administracion@embriomarket.com

981 791 843 • 649 239 488 • 636 977 610

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatoria_moexmu_galego.indd 11

22/05/2017 13:35

convocatorias

Vaca intermedia campiona

Xata campiona

Mellor criador

Mellor ubre

Avelino Souto, mellor manexador do concurso

Os novos talentos

POXA O mesmo día do concurso tivo lugar a habitual poxa de gando frisón organizada por Africor Lugo, na que se puxeron á venda un total de 17 animais, dos que foron comprados 15. O prezo medio acadado foi de 2.027 euros e a frisona pola que máis se pagou foi Caseirodernes Atwood de Flora. Esta vaca da gandería Caseiro de Ernes (Cospeito), unha primípara filla de Atwood e con nai Windbrook, chegou aos 2.750 euros. O único touro presentado, fillo de Rey 642 Yudi Doorman –vaca nova campiona do concurso–, foi vendido en 1.900 euros. MANEXADORES O Concurso de Novos Manexadores, organizado polo Clube de Xóvenes Gandeiros de Galicia, celebrouse o día seguinte e foi xulgado tamén por Javier Álvarez Lastra. Logrou o título de mellor manexador o lalinense Avelino Souto; o segundo clasificado foi Alberto Iglesia, da Pastoriza. Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatoria_moexmu_galego.indd 12

23/05/2017 12:12

fANTAsY ALLmEI sHARpE TV TL TY

Sharpe

C. 20 M. 80 Y. 0 K. 10

Pantone 241 C

C. 10 M. 50 Y. 0 K. 0

Pantone 672 C

C. 0 M. 0 Y. 0 K. 20

Pantone cool gray 2c

black

white

GARIONI ROYAL VANHALEN TV TL TY

white

C. 85 M. 10 Y. 100 K. 10

Pantone 362 C

C. 0 M. 100 Y. 100 K. 00

Pantone 485 C

Vanhalen

C. 20 M. 80 Y. 0 K. 10

Pantone 241 C

C. 10 M. 50 Y. 0 K. 0

Pantone 672 C

C. 0 M. 0 Y. 0 K. 20

Pantone cool gray 2c

black

white

Pantone 362 C

C. 0 M. 100 Y. 100 K. 00

Pantone 485 C

IT001990871408 - 543HO00087 - aAa 234

IT019991363560 - 543HO00067 - aAa 324

alTa1sTclass x epIc x Hayden

mOnTrOss x mccuTcHen x Observer

mAdre: Sepia VG85 AbuelA: Sabrin 192 VG85

mAdre: Sonray-Acres mcthn VI AbuelA: Sonray-Acres Soc Observer VI

GLPI

3224

GTPI 2746

RZG

155

GLPI 3359

white

C. 85 M. 10 Y. 100 K. 10

EXCEPCIONAL EN PRODUCCIÓN, MORFOLOGÍA Y LONGEVIDAD

MUCHA LECHE, ALTOS COMPONENTES Y SÚPER TIPO

EXCELENTES SISTEMAS MAMARIOS

PADRE INTERNACIONAL DE SEMENTALES

A2A2 beta caseÍna

noel balsa 619 760 916 ~ Diego santos 664 833 372 ~ Ivan torrado 650 894 565 Helena Villar 691 563 465

Semenzoo españa pub_semenzoo.indd 13

~ www.semenzooitaly.it 20/05/2017 12:27

Gomas e Camas para Vacas Limpezas Automáticas Estabulacións Libres distribución material gandeiro

BOX PARA EXTERIOR CON PARQUE DE POLIETILENO Servizo gratis a domicilio*

edidas Box: 1,80 x M 1,15 x 1,40 edidas parque: 1,20 M x 1,50

Parque fabricado en polietileno con comedeiro para pienso, cubo con tetina e presebe para heno

*A partir de 5 unidades en Galicia e 10 no resto de España

Gomas e Camas para Vacas

afriga129_pub_dismagan_galego.indd 14

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

20/05/2017 12:33

• Novo deseño con inclinación central • Rodas opcionais • Rodas moi altas con rodamentos en inox e engraxador • Con suplemento de goma opcional, para conseguir corredores • máis secos (non recomendable para camas de area) • Patíns e pezas en contacto co chan, intercambiables • Regulador de altura e inclinación de funcionamento • Altura cómoda para o gando co peso adecuado • Aceiro da mellor calidade galvanizado en quente

NOVA ARROBADEIRA DE CABLE

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Novo teléfono: 671 485 702 (TONI) 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

afriga129_pub_dismagan_galego.indd 15

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500

20/05/2017 12:33

convocatorias

CONCURSO MORFOLÓXICO DE VACÚN FRISÓN DE VALLE DE LOS PEDROCHES. POZOBLANCO (CÓRDOBA)

A GANDERÍA VISTAHERMOSA TRIUNFA EN POZOBLANCO

Vaca gran campiona

O 22 de abril tivo lugar en Pozoblanco, no marco da XXV Feira Agrogandeira de Valle de los Pedroches, unha nova edición do Concurso Morfolóxico de Vacún Frisón, no que participaron 51 animais de 11 ganderías da comarca. O xuíz internacional de Conafe Javier Álvarez Lastra foi o encargado de valorar os exemplares na pista e de outorgarlles os correspondentes galardóns. Vistahermosa recolleu os títulos de gran campiona de vacas e de xovencas, vaca nova campiona, vaca adulta campiona e xata campiona. Outras ganderías que conseguiron posicións destacadas no palmarés foron Ciguñuela, propietaria da xovenca campiona; Loma La Copada, que presentou o mellor rabaño, e Guadarramilla, que recolleu o galardón ao mellor criador.

Xovenca campiona

Xata campiona e gran campiona de xovencas

Mellor rabaño

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatorias_pozoblanco_galego.indd 16

23/05/2017 12:22

convocatorias

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

Vistahermosa Beemer Churry

Vistahermosa (Dos Torres)

Vistahermosa Doorman Mona ET

Vistahermosa (Dos Torres)

Rosalejo Merrick Gaitana

El Rosalejo (Pozoblanco)

XOVENCAS DE 13 A 17 MESES

Vistahermosa Beemer Lucera

Vistahermosa (Dos Torres)

XOVENCAS DE 17 A 21 MESES

Ciguñuela Doorman Marcy

Ciguñuela (Dos Torres)

XOVENCAS DE 21 A 25 MESES E XOVENCA CAMPIONA

Ciguñuela Doorman Cora

Ciguñuela (Dos Torres)

Barranco McCutchen Emma

Guadarramilla (Pozablanco)

Barranco Airlift Eureka

Guadarramilla (Pozablanco)

Vistahermosa Fever Quinita

Vistahermosa (Dos Torres)

Vistahermosa Dempsey Gadea

Vistahermosa (Dos Torres)

Copada Fever 580

Loma La Copada (Pozoblanco)

Alegría Bolton Paloma

Alegría (Añora)

XATAS DE 3 A 6 MESES XATAS DE 6 A 9 MESES, XATA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA XATAS DE 9 A 13 MESES

VACAS ATA 30 MESES VACAS DE 30 A 36 MESES VACAS DE 3 ANOS E VACA NOVA CAMPIONA VACAS DE 4 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA VACAS DE 5 ANOS VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS MELLOR RABAÑO

Loma La Copada (Pozoblanco)

MELLOR CRIADOR

Guadarramilla (Pozoblanco)

MELLOR MANEXADOR

lubricantes

David García

PRESENTAMOS LA PREMIADA SERIE T5 ELECTRO COMMAND, LA MEJOR SERIE DE TRACTORES MULTITAREA. MÁS CONFORT, MÁS MANIOBRABILIDAD, MEJOR RENDIMIENTO.

T5 Electro Command HACE LA VIDA MÁS FÁCIL

CONFORT Y MANIOBRABILIDAD

• Con la mejor suspensión Comfort Ride™ en cabina y eje delantero suspendido Terraglide™ • Mayor estabilidad en trabajos con pala gracias a nuevos anclajes más anchos • Renovada transmisión Electro Command™.

RENDIMIENTO Y EFICIENCIA

• Respetuoso con el medio ambiente, motor ECOBlue™ HI-eSCR con 7% más de par • Incremento de la capacidad del elevador a 5.420 kg • Nuevo joystick incluyendo funciones de cambio de marchas Powershift™

NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111 ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono fijo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador

www.newholland.es

Descargue la app en Apple Store o Google Play

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatorias_pozoblanco_galego.indd 17

22/05/2017 14:01

convocatorias

II OPEN DE GAnDO FRISÓN. TALAVERA DE LA REINA (TOLEDO)

LOS HUERTOS 6453 ARTES BOLTON SOBE AO PODIO EN TALAVERA

Vaca gran campiona

Un total de 104 animais, procedentes de 21 ganderías da provincia de Toledo, competiron o día 29 de abril no concurso morfolóxico do II Open de Gando Frisón de Talavera de la Reina. O título máis desexado, o de vaca gran campiona, recaeu en Los Huertos 6453 Artes Bolton, unha frisona de case cinco anos presentada por Los Huertos de Aldeanueva. Esta explotación tamén recolleu o galardón de gran campiona de xatas e xovencas, que foi para Los Huertos McCutchen 4258, así como a distinción de mellor gandería do certame. Xulgou Santiago García Souto, xuíz internacional de Conafe e propietario de Finca La Asunción, de Touro (A Coruña).

O Open incluíu un concurso infantil de manexo

Gran campiona de xatas e xovencas

Jerónimos Dora Amsterdam, gran campiona reserva

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatorias_talavera_galego.indd 18

21/05/2017 17:11

convocatorias

Programáronse almorzos saudables a fin de que os máis pequenos coñezan os beneficios dos produtos lácteos

CATEGORÍAS XATAS DE 9 A 12 MESES XATAS DE 12 A 15 MESES E GRAN CAMPIONA DE XATAS E XOVENCAS XATAS DE 15 A 18 MESES XATAS DE 18 A 22 MESES XATAS DE 22 A 27 MESES XOVENCAS DE 24 A 30 MESES XOVENCAS DE 30 A 36 MESES VACAS DE 3 OU 4 ANOS VACAS DE 4 OU 5 ANOS E VACA GRAN CAMPIONA VACAS DE 5 ANOS OU MÁIS MELLOR GANDERÍA

PALMARÉS GAÑADORA Jurroca 846 Dimanche Merrick Los Huertos McCutchen 4258 Los Huertos McCutchen 8231 Hnos. Miguel 223 Oman Oman Jerónimos Amichi Meridian Colilla Atwood Satine Hnos. Miguel Mogul Baviera Gutierrez Meridian Adriana 575 Los Huertos 6453 Artes Bolton Jerónimos Dora Amsterdam

GANDERÍA Granja Jurroca Los Huertos de Aldeanueva Los Huertos de Aldeanueva Hnos. Miguel Los Jerónimos Holstein Colilla Tejera Hnos. Miguel Los Huertos de Aldeanueva Los Huertos de Aldeanueva Los Jerónimos Holstein Los Huertos de Aldeanueva

XORNADA CIENTÍFICA DE GANDO BOVINO HOLSTEIN. TALAVERA DE LA REINA (TOLEDO)

FALOUSE DE MICOTOXINAS, MAMITE E VACAS REPETIDORAS O evento celebrouse o día 28 de abril, dentro do programa de actividades do II Open de Gando Frisón de Talavera de la Reina.

Nesta xornada presentáronse unha decena de traballos de investigación realizados por un grupo de estudantes da Universidad Alfonso X El Sabio e do IES San Isidro, da localidade toledana. A sanidade e a reprodución do gando da raza Holstein foron os dous módulos centrais do encontro. Disertouse, entre outros asuntos, sobre a prevención e o control das

micotoxinas no leite, sobre os fundamentos etiolóxicos da aparición da mamite, sobre o control da primeira serie folicular e a súa influencia na reprodución e sobre as perdas que orixinan as vacas repetidoras.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatorias_talavera_galego.indd 19

23/05/2017 13:49

convocatorias

20.º CONCURSO CATALÁN DA RAZA FRISONA. CAMPLLONG (XIRONA)

MIJAQUI DORITA JASPER ET IMPONSE EN CATALUÑA A localidade xerundense de Campllong acolleu o pasado 23 de abril, Día de Sant Jordi, a vixésima edición do Concurso Catalán da Raza Frisona Fefric 2017, na que participaron 84 animais de 21 explotacións. Xulgou Gabriel Blanco del Campo.

Xovenca gran campiona

Foto: Frisona Española

Foto: Jaume Serrabassa

Campgran Irlanda Delta (El Campgran), xovenca campiona

Sección de vacas adultas de 5 anos ou máis na que participaba Dorita

Foto: Jaume Serrabassa

O premio principal, o de vaca gran campiona, recaeu en Mijaqui Dorita Jasper ET, copropiedade da gandería Cal Marquet e dos irmáns Jaume e Quim Serrabassa. Previamente, o xuíz nomeouna vaca adulta campiona e posuidora do mellor sistema mamario de Cataluña. A outra gran triunfadora do certame foi Comas Novas Adrialba Gol ET, presentada polas ganderías Cal Marquet e Comas Novas.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatorias_catalunha_galego_02.indd 20

23/05/2017 13:50

Jamás se trabajó tanto para cambiar tan poco En esta nueva etapa Juan Carlos Delgado, accionista y administrador único de la empresa, continúa con las mismas marcas, • Modernizar nuestra empresa con procesos equipo humano y red de distribuidores que de trabajo eficientes. en la etapa anterior de Deltacinco. • Ampliar la red de distribución y mejorar nuestra comunicación con ella. Con el afán y la ilusión de seguir • Potenciar nuestra capacidad comercial y creciendo, Farming Agrícola continuará nuestro equipo humano. apostando por el sector agrícola y • Fortalecer la relación con nuestras marcas. ganadero de la Península Ibérica con un mayor apoyo, si cabe, de sus marcas Krone, Amazone, Tanco, BvL y Kramer. Las nuevas instalaciones ya proyectadas, En los últimos años hemos trabajado intensamente para:

en una parcela de 17 Ha. en las afueras de Palencia, van a impulsar el crecimiento de la empresa y a proporcionar un mejor servicio a su red de distribuidores y clientes. Se abrirán nuevas líneas de negocio dentro del sector agrícola, se incorporarán algunas marcas de prestigio al portfolio de productos y se reforzarán algunas áreas internas con más equipo humano. Farming Agrícola, nace con 37 años de experiencia y un futuro muy prometedor.

Para más información, no deje de visitar nuestra nueva web www.farmingagricola.com

ahora es

pub_deltaCinco.indd 21

20/05/2017 14:00

convocatorias

Fotos: Afca

LXXVIII CONCURSO VACÚN FRISÓN DE GALIZANO. RIBAMONTÁN AL MAR (CANTABRIA)

Vaca gran campiona

Xovenca gran campiona

A SAT CECEÑO VENCE EN GALIZANO A localidade cántabra de Galizano (Ribamontán al Mar) acolleu o 15 de maio unha nova edición do concurso de gando frisón que se celebra coincidindo coa festividade de San Isidro.

O xuíz do concurso, José Ramón Badiola, concedeulle a vitoria a Llinde Rosal Fever, nomeándoa vaca gran campiona do certame. Trátase dunha frisona en lactación de tres anos propiedade da SAT Ceceño, de El Tejo (Valdáliga). O título de gran campiona de xovencas foi para Vistahermosa Doorman Mery, presentada pola gandería Gloria Holstein, de Caviedes.

Fotos: Alba Álvarez Núñez

XXXVIII CONCURSO MORFOLÓXICO DE GANDO FRISÓN DE CAMPOS (MALLORCA)

Vaca gran campiona

NOVA VITORIA PARA BINILLUBET TALENT FÁTIMA, ESTA VEZ EN CAMPOS

Mellor rabaño

O xuíz nacional de Conafe Paulino Badiola elixiu a Binillubet Talent Fátima, propiedade da gandería Binillubet, de Es Mercadal (Menorca), como vaca gran campiona do concurso da raza frisona de Campos (Mallorca). Esta gandería recolleu, ademais, os títulos de vaca nova campiona, vaca intermedia campiona, vaca adulta campiona e mellor rabaño. A outra triunfadora do certame foi a explotación Torre Trencadeta, de Ciutadella (Menorca), que conseguiu os premios de xovenca campiona e gran campiona con T.Trencadeta Lincon Bombón e de xata campiona con T.Trencadeta Douglas Venus.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatorias_galizano_campos_galego.indd 22

22/05/2017 14:03

Nissan

Niagra x Oman x Convincer

EL HAYA NISSAN ROSI El Haya Matienzo, C.B. - Karrantza – Bizkaia

•A ltas producciones con mucha Grasa y Proteína. •U bres extraordinarias, recogidas y bien insertadas. •V acas longevas, de fácil ordeño y bajo recuento.

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

Alta fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com

1992-2017

25 años

a su servicio

Disponible en:

Prolonga la vida del semen hasta 48 horas ? Vida útil semen convencional: 24 horas

Vida útil semen spermvital: 48 horas Otros toros disponibles: www.aberekin.com/spermvital

afriga129 pub_escolmo_aberekin_nissan.indd 23

19/05/2017 00:27

convocatorias

POXA DE GANDO FRISÓN. SARRIA (LUGO)

VENDIDOS 21 DOS 23 EXEMPLARES

Dana Mogul Danesa, vendida por 3.300 €

O día 13 de maio Africor Lugo, en colaboración co Concello de Sarria, organizou na nave do campo da feira da vila unha nova poxa de gando frisón no marco da XXIX Mostra Gandeira San Isidro Labrador.

Vendéronse 21 dos 23 animais poxados por un prezo medio de 2.019 euros, e alcanzouse un volume total de negocio de 42.400 euros. O animal máis cotizado foi a vaca Dana Mogul Danesa, unha filla do touro Mogul e de nai Artes, criado na gandería Forcao, de Outeiro de Rei (Lugo), que foi adquirido por 3.300 euros pola Sociedade Cooperativa Pena Guisande, do concello do Páramo. A xovenca mellor pagada foi a presentada pola gandería Vila, de Lugo. Trátase dunha filla de Seaver inseminada do 24 de agosto con nai Rampage Red BB81, que chegou aos 2.150 euros.

IV POXA DE BOIMORTO (A CORUÑA)

O VOLUME DE NEGOCIO SUPEROU OS 25.000 EUROS Africor Coruña celebrou a súa IV Poxa de Animais de Raza Frisona de Boimorto o pasado 26 de marzo, coa colaboración do Concello anfitrión.

O evento tivo lugar no marco da Feira de Maquinaria Agrícola e Produtos Ecolóxicos (Magreco), que se desenvolveu ao longo desa fin de semana na localidade boimortense. A poxa concluíu coa venda de 12 animais, un volume de negocio de 25.050 euros e un prezo medio de 2.088 euros. O animal máis cotizado foi Castro Control Cati, presentado pola gandería Castro Segade S.C. e adquirido por Jorge Míguez Prado por 2.700 euros. Ao finalizar sorteouse un animal da raza frisona entre os compradores e o numeroso público asistente.

Castro Control Cati

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatorias_sarria_boimorto.indd 24

21/05/2017 17:10

pub_impex_europa.indd 25

23/05/2017 13:51

convocatorias

I POXA DE ELITE DE GANDO FRISÓN. CURTIS (A CORUÑA) Data nacemento Campa High Octane Special Roja 16/10/2016 Campa Ch Atwood Megatea 3 ET 02/03/2015 Campa Beemer Megabea FIV ET 25/07/2016 Campa Beemer Atlee 01/09/2016 Alfa Mccutchen Atea FIV ET 15/07/2016 Campa Mcc Valiosa 24/10/2014 Campa Jedi Special FIV ET 11/09/2016 Campa Kgb Secret 3 FIV ET 01/03/2015 Campa Jedi Gespecial 11/09/2016 Campa Atwood 0042 01/09/2014 Campa Kournikova 2 ET 14/08/2015 Campa Star Spec. FIV 1 Roja ET 25/10/2016 Total de vendas Prezo medio Nome

Prezo Prezo Provincia do saída final comprador 1.500 1.700 A Coruña 2.000 3.200 A Coruña 1.600 2.700 Pontevedra 1.700 1.800 A Coruña 1.700 1.700 A Coruña 2.500 3.300 A Coruña 1.600 2.300 Lugo 2.200 3.200 A Coruña 1.800 1.800 Lugo 2.000 2.000 A Coruña 2.000 2.300 Asturias 1.800 3.600 A Coruña 29.600 € 2.466 €

3.600 EUROS POR CAMPA STAR SPECIAL FIV 1 ROJA ET, O ANIMAL MELLOR COTIZADO O día 7 de maio o recinto feiral de Curtis foi o escenario da I Poxa de Elite de Gando Frisón, promovida polo Concello de Curtis e organizada por Embriomarket. Esta é a primeira vez que se celebra en Galicia unha poxa deste tipo, que conclúe cun balance moi positivo: 29.600 euros de transaccións económicas e preto de 3.000 participantes. Pola pista desfilaron 12 animais destacados das mellores familias Holstein do mundo, coma a Fools Gold Red, a Starbuck Ada, a Megate, a Secret o a Baler Twine, que estiveron expostos dende o día anterior para que o público puidese comprobar a súa calidade. Os gandeiros interesados en facerse con algún dos animais contaban co estímulo engadido de que o prezo final das reses levaba incluído o custo do porte ou do traslado á gandería compradora e todas as femias adquiridas tiñan un desconto dun 20 % nunha recollida de embrións. Foron adquiridos todos os exemplares poxados a un prezo medio de 2.466 euros, dos cales o máis cotizado foi Campa Star Special FIV 1 Roja ET, pertencente á familia Fools Gold Red, que suma sete xeracións MB ou EX, vendido por 3.600 euros ás ganderías Manteiga e Sixto SC. Os outros animais fóronse para ganderías de Lugo, Pontevedra e Asturias. O obxectivo principal desta iniciativa foi poñer en valor e recoñecer o esforzo que durante anos veñen facendo os gandeiros do sector lácteo pola mellora xenética das súas explotacións como medio para aumentar a súa competitividade.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatoria_curtis_galego.indd 26

Campa CH Atwood Megatea 3 ET

Campa MCC Valiosa

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

23/05/2017 13:53

«Lo que es lógico que tenga mi hijo, ahora finalmente también lo tienen mis terneros.»

¡Limpieza ¡Limpiezaperfecta perfecta ¡Limpieza perfecta para para los los más más pequeños! pequeños! para los más! ! pequeños! VEAVA E U U ¡N¡N A!

EV U «Lo «Lo que que eses lógico lógico que que tenga tenga mimi ¡N

Una tetina Limpieza del tubo siempre limpia flexible hasta la tetina

hijo, hijo, ahora ahora finalmente finalmente también también Bandeja paraque tenga Abatible lo lo tienen tienen mis terneros.» terneros.» Limpieza «Lo quemis es lógico mipara

flemafilimpiada el estiércol nalmente retirar también a 65 °Chijo, ahora lo tienen mis terneros.»

Cierre rápido de la tetina

Iluminación led El alimento siempre de la tetina acabado de mezclar

Una tetina Limpieza del tubo siempre limpia flexible hasta la tetina

Limpieza a 65 °C

Una Una tetina tetina Limpieza Limpieza deldel tubo tubo siempre siempre limpia limpiaflexible flexible hasta hasta la tetina la tetina

Limpieza Limpieza a 65 a °C 65 °C

Cierre rápido de la tetina

Iluminación led de la tetina

El alimento siempre acabado de mezclar

Posición para beber natural Bandeja para flema limpiada

Bandeja Bandeja para para flema flema limpiada limpiada

Abatible Abatible para para retirar retirar el estiércol el estiércol

Posición para beber natural

e n e i g i h e d r a d án t s s e a r o o v d e a u t Bandeja para Una tetina Limpieza del tubo N Limpieza n a m a siempre limpia flexible hasta la tetinalas am limpiada en a 65m°Cáticas flema aáunáádtonnaddr aadrreddheeighhiiegignieieennee www.holm-laue.com Cierre Cierre rápido rápido de de la tetina la tetina

Abatible para retirar el estiércol

El alimento siempre siempre Posición Posición para para Iluminación Iluminación ledled El alimento acabado de de mezclar mezclar beber beber natural natural de de la tetina la tetina acabado

Abatible para retirar el estiércol

st s stt ttao adrdaoosrraass Nu nataa nnd NNeuuveeolavseolaaesemaam maaam m n las am átiáctaicsas eneen s 774 • Correo electrónico: info@holm-laue.de m át- i919 to+351 ca028 uato um www.holm-laue.com www.holm-laue.com Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania • aTeléfono:

www.holm-laue.com

autom

El alimento siempre Posición parainfo@holm-laue.de Cierre rápido Iluminación led • Teléfono: Moorweg Moorweg 6 • 24784 6 • 24784 Westerrönfeld, Westerrönfeld, Alemania Alemania • Teléfono: +351 +351 - 919 - 919 028028 774774 • Correo • Correo electrónico: electrónico: info@holm-laue.de Delegado: Miguel Sá +351 919 028 774 • Distribuido por: Frior 981774500 / Cosmolabor +351 964 139 487 de mezclar de la tetina de la tetina Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania •acabado Teléfono: +351 - 919 028 774 •beber Correonatural electrónico: info@holm-laue.de

pub_holm_laue.indd 27

23/05/2017 15:18

convocatorias

I XORNADA TÉCNICO-ECONÓMICA DE CLUN. SANTIAGO DE COMPOSTELA

A EFICIENCIA E O FUTURO DO SECTOR LÁCTEO, A DEBATE

O Palacio de Congresos de Santiago de Compostela acolleu o 22 de marzo a primeira xuntanza de CLUN, un encontro que reuniu preto de 1.000 asistentes entre socios e profesionais do sector. Intervención de Carlos Buxadé

De esquerda a dereita, José María Pont, Benigno Fernández Fano, Ángel Revilla, Juan José Vizuete e José Carlos Vega

No evento abordáronse cuestións estratéxicas e económicas, como a eficiencia do rabaño, a produción de forraxes, a produtividade da man de obra e as perspectivas do mercado lácteo desde a actualidade ata o horizonte 2025. Abriu a rolda de charlas Sophie Helaine, xefa da Unidade Adxunta de Análise e Perspectivas da Comisión Europea, quen analizou as perspectivas do mercado lácteo no contexto europeo. Seguidamente, o catedrático Carlos Buxadé expuxo un relatorio que titulou “O futuro do vacún de leite nun ambiente tormentoso”. Repasou a situación española, a europea e a mundial en canto á demanda e ao consumo de produtos lácteos e resaltou que o contexto se aveciña difícil por varios motivos, como “os custos de produción, a superioridade do prezo de venda sobre os custos, as escasas subvencións, a baixada do consumo global nun 24 % nos últimos 16 anos, a inferioridade das exportacións sobre as importacións e os prezos de venda ao público marcados”. Precisamente, Buxadé concluíu coa idea de que “a solución está en ser capaces de crear unha cadea na que o prezo do leite non o marque o prezo de venda ao público senón o gandeiro”. A continuación, o director técnico do Rancho Las Nieves, José Luis Juaristi, disertou sobre as claves do éxito na produción leiteira e o experto Bernard Andrieu, director técnico de Lallemand, rematou a mañá abordando o reto de producir forraxes en 2025.

Pola tarde tivo lugar unha mesa redonda moderada por Ángel Revilla, de MSD Salud Animal, e centrada na eficiencia, na sostibilidade e no futuro das explotacións leiteiras. Compartiron experiencias os gandeiros José María Pont, de Granja San José (Huesca), e José Carlos Vega, de Casa Reigada (Lugo), e mais os veterinarios Juan José Vizuete, director de Alpavet, e Benigno Fernández Fano. A produción de forraxes, os gastos das explotacións, os custos por litro de leite e os salarios máis axeitados para os traballadores foron os temas máis solicitados polo público. Non obstante, unha das preguntas que máis lles custou responder foi a referida ao nivel permisible de endebedamento por vaca. José María Pont atreveuse a dar unha cifra: “Entre un 40 ou 50 % da facturación anual creo que se pode asumir, sempre e cando a conta de resultados sexa positiva”. Por último, cada un deles rematou a súa participación na xornada achegando o seu propio criterio sobre o que se debe facer en Galicia nos vindeiros anos con respecto ao sector leiteiro. Os catro coincidiron na importancia de proxectos como CLUN, que faciliten a redución dos custos ao máximo e busquen saídas cara á transformación dos produtos para a venda e a exportación. O encontro foi clausurado polo director xeral de CLUN, José Luis Antuña, e pola conselleira do Medio Rural, Ánxeles Vázquez.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatoria_clun_galego_02.indd 28

23/05/2017 13:57

convocatorias

XI XORNADAS DE VACÚN LEITEIRO. TAPIA DE CASARIEGO (ASTURIAS)

A RECRÍA DE XOVENCAS CENTROU O ENCONTRO O evento, celebrado o 25 de marzo nas instalacións do Hospital Veterinario Tapia, contou coa asistencia de gandeiros, veterinarios e expertos profesionais do sector.

José Luis Juaristi agradeceu a presenza do público e anunciou que a conferencia que ía desenvolver sería a derradeira da súa carreira profesional. Tras a ovación dos asistentes, solicitou a realización dunha fotografía de grupo que fose testemuño do momento.

Tapia Servicios Veterinarios e a Asociación La Esperanza, organizadores do acto, puxeron o foco este ano na recría de xovencas por considerala o segundo capítulo de gasto dunha explotación, despois da alimentación, e representar entre o 15 e o 20 % dos custos totais das ganderías. A xornada foi inaugurada por Carlos Carbonell, técnico de MSD Salud Animal, que abordou dous aspectos clave das primeiras idades, o manexo e a nutrición. Durante a intervención destacou que “é fundamental facer auditoría do traballo, coidar a hixiene e ter en conta que o encalostrado é o factor principal que definirá a saúde dos animais nos seus primeiros días de vida”. Seguidamente, o veterinario e director de Alpavet, Juan José Vizuete, incidiu nestes mesmos dous asuntos dende a desteta ata o parto. Insistiu na importancia do calostro para o desenvolvemento dos animais, ofreceulles aos asistentes recomendacións de manexo para o encalostrado e falou da alimentación posdesteta. A tarde comezou coa intervención de José Luis Juaristi, quen detallou as claves dun programa de recría axeitado e rendible. Por último, Daniel Martínez, director técnico de Embriovet, falou sobre os programas reprodutivos, a selección de xovencas e a mellora reprodutiva, e Ángel Revilla, responsable do equipo de ruminantes de MSD Salud Animal, abriu a rolda de preguntas e clausurou a xornada.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

afriga129_convocatoria_tapia_galego_02.indd 29

22/05/2017 13:54

convocatorias

XORNADAS TÉCNICAS DE XENÓMICA E PODOLOXÍA. LALÍN (PONTEVEDRA)

ABORDOUSE A REPERCUSIÓN DA XENÓMICA E dA SAÚDE PODAL NO BENESTAR E NA ECONOMÍA DAS GRANXAS

Noureddine Charfeddine

José Antonio Jiménez

O encontro, organizado pola Deputación de Pontevedra e por Conafe, tivo lugar o 25 de abril no salón de actos da Finca Mouriscade e congregou medio cento de persoas, entre persoal técnico e gandeiros. María Hermida, xefa de Servizo da Finca Mouriscade, inaugurou a xornada presentando as tres áreas diferentes nas que traballan: “A fusión entre a nosa gandería, a parte agronómica e o laboratorio é o que realmente potencia este centro”. Así mesmo, expuxo a liña básica do convenio asinado con Conafe para o estudo da relación entre a inxestión de materia seca e a xenómica. Seguidamente, o técnico de Conafe Juan Antonio Jiménez centrou a súa intervención na importancia da valoración xenómica dos animais e na aplicación práctica do xenotipado nas granxas. Subliñou que, xestionando ben os datos, “son ferramentas que nos serven para tomar decisións e que inflúen positivamente na conta de resultados”.

Pablo Salgado

A continuación, Pablo Salgado, de Seragro, falou doutro dos aspectos a debater, a repercusión económica da podoloxía nas explotacións. Con base nun estudo recentemente realizado en 50 ganderías, demostrou con cifras os efectos das enfermidades podais no benestar das vacas e o aforro que se pode conseguir con certas pautas preventivas e de manexo. A última charla foi desenvolta por Noureddine Charfeddine, do Departamento Técnico de Conafe, quen presentou o programa I-SAP, unha plataforma para a recollida de información relativa á saúde podal dos animais, que ten por obxectivo o control e a xestión deste tipo de patoloxías e a prevención das coxeiras. Finalmente, antes da clausura da xornada por parte da deputada delegada da Finca Mouriscade, Eva Vilaverde Pego, os tres relatores abriron unha rolda de preguntas na que dous asuntos centraron a atención do público: un deles referente ao valor engadido que pode ter a produción de leite A2A2, dirixido a un público con diferentes intolerancias, como á lactosa; o outro centrouse no debate en canto ao incremento da consanguinidade na poboación actual de vacas e cara a onde debemos camiñar.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatoria_mouriscade_galego.indd 30

23/05/2017 13:58

Sciello 420 Sumbra 400 Isia 400 Sum 305 400 Superbia 400 Scoff 350 Sumberto 350 Pompeo 300 Surreal 300 Sunmark 280 Susann 280 Suzy 240

MILLOENSILAJE 2017 para GALICIA

Expresiรณn vegetal www.rocalba.com

pub_rocalba_galego.indd 31

20/05/2017 14:04

convocatorias

FEIRA INTERNACIONAL PARA A PRODUCIÓN ANIMAL. ZARAGOZA

FIGAN 2017 REUNIU MÁIS DE 70.000 VISITANTES, QUE DESTACARON POLA SÚA GRAN PROFESIONALIDADE A Feira de Zaragoza celebrou do 28 ao 31 de marzo a 13.ª Feira Internacional para a Produción Animal, na que se expuxeron as últimas novidades tecnolóxicas do sector, se desenvolveron máis de 70 xornadas técnicas e se contou coa presenza de case mil cabezas de gando. Tal e como asegura a organización, tratouse dunha “edición de récord”, con máis de 900 expositores de 50 países. En palabras do director comercial de Figan, Alberto López: “Neste momento somos unha das tres feiras máis importantes de Europa e o noso posicionamento está moi claro: traballar cara a unha nova xeración de profesionais que se están incorporando, ser un punto de encontro da oferta e da demanda internacionais, actuar como un instrumento útil para o sector e facelo sempre coa marca España detrás”. A deste ano foi a edición máis numerosa ata a data, con máis de 70.000 visitantes, o que supón un incremento do 10 % con respecto a 2015. A organización destacou a súa profesionalidade, así como un aumento na internacionalidade. “Arredor dun 20 % son estranxeiros. Nós traballamos fundamentalmente como estratexia co Arco Mediterráneo e con América Latina, pero nesta edición detectamos un crecemento en visitantes do centro de Europa e de países do Leste. Por que? Porque están a mirar o efecto España, como

A esta edición acudiron expositores de 50 países

está a traballar, como mellorou o manexo, como está a crecer en tecnoloxía e, sobre todo, como está a conseguir ser un dos países máis importantes do mundo na exportación dalgunhas producións gandeiras”, manifesta López.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatorias_figan_galego.indd 32

23/05/2017 13:59

convocatorias

Alberto López, director comercial de Figan

Carlos Buxadé, asesor técnico de Figan

A área expositiva foi o gran foco de atención, congregando unha intensa actividade comercial, pero non foi a única. A cita gandeira completou a súa oferta cun ambicioso programa de actividades paralelas, no que destacou a gran cantidade de xornadas técnicas que reuniron todo o coñecemento do sector. Un dos pratos fortes foi o I Encontro de Novos Agricultores e Gandeiros, no que participaron máis de 400 persoas. “Cada vez imos a explotacións máis grandes, máis tecnificadas, máis eficientes e máis eficaces, por tanto Figan é unha mostra desa tendencia cara á actuación profesional e empresarial das empresas agropecuarias”, explica Carlos Buxadé, asesor técnico da feira. Noutra das convocatorias programadas, o presidente do Goberno aragonés, Javier Lambán, aseverou que “para que o sector primario sexa realmente competitivo, hai que facer esforzos en materia de investigación, de innovación”. Neste sentido, Figan foi un escaparate ineludible, xa que se expuxeron 13 novidades técnicas e 29 avances tecnolóxicos, toda unha marca para o salón. “O gandeiro deixou de ser gandeiro para ser un gran empresario. E ese gran empresario, que quere? Medios para podelo ser, e aí é onde entran a tecnoloxía, os aloxamentos, as instalacións, a alimentación, a sanidade, a hixiene etc. Entón, incuestionablemente, o sector está a ser empuxado cara á perfección”, asegura Buxadé. Charla da OPL Outro dos encontros desenvolvidos foi o impulsado pola Organización de Produtores de Leite sobre os mitos e as realidades do consumo de leite. A charla foi impartida por José María Álvarez, portavoz da OPL e técnico en nutrición en vacún leiteiro.

AgroBank

Charla sobre mitos e realidades do consumo de leite

A todo o anterior sumouse a presenza de máis de 900 cabezas de gando, que serviron para que grandes e pequenos coñecesen in situ varias razas das especies bovina, ovina, caprina, equina, porcina e cunícola. Ademais, no ring de exhibición puidéronse contemplar as razas puras presentadas polo Servizo Militar de Cría Cabalar e Feagas. Todo isto –zona expositiva comercial, exposición de animais e un amplo e variado programa de xornadas e actividades– serviu para elevar a Figan 2017 como a edición máis numerosa e con mellores resultados das súas trece edicións. SI BIOENERXÍA Para completar a súa oferta, Feira de Zaragoza incluíu unha proposta baseada na enerxía da biomasa. A segunda edición SI Bionerxía serviu para pór o broche a un sector no que a innovación e a tecnoloxía son dous eixos fundamentais.

Asesoramento e servizo para o sector agrario

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_convocatorias_figan_galego.indd 33

23/05/2017 14:00

GEA LANZA DAIRYPLAN.ES Se trata de una web de apoyo a su programa informático de gestión de rebaños “A veces, la gente espera a que hagamos la visita para preguntarnos sus dudas y, con esta página web, intentamos que el contacto pueda ser más continuo”, explican desde GEA. A mayores de los contenidos que están a disposición de todos los navegantes, la web ofrece explicaciones y consejos exclusivos para aquellas personas que dispongan de una cuenta en el sitio. El registro está abierto a todo el mundo, es inmediato y puede efectuarse desde la propia web: basta con ingresar un correo electrónico junto a un nombre de usuario y una contraseña.

Las secciones de Dairyplan.es: 1. Inicio Presenta las funciones y utilidades del software que llevó a la creación de esta web. Dicho programa proporciona, además de datos sobre la leche, informaciones muy completas sobre puertas de selección, tanques y boxes de pienso; y genera informes para ayudar a los ganaderos con el manejo de vacas a inseminar, así como con test de preñez o revisiones veterinarias. 2. Foro Área de contacto directo con personal de la compañía. Incluye los apartados “Pregunta tus Dudas”, de ayuda personalizada para cada usuario; “Pequeños Rumiantes” y “Ordeño Robotizado”, centradas en cuestiones exclusivas de estos sectores, y “Control de Ordeño”, en el que se busca generar debate entre los navegantes al respecto de los apartados del Dairyplan que les resultan más útiles para el control de ordeño, así como para presentarles otras funciones que ellos todavía no conozcan.

3. Formación En esta sección se publican periódicamente vídeos en los que se explica de manera breve cómo realizar ejercicios básicos con el software. 4. Noticias Introduce explicaciones sobre actualizaciones del software, así como otras novedades comerciales y noticias relacionadas con GEA. 5. Listados Apartado dedicado a la publicación de las listas más demandadas por los usuarios en la sección de preguntas y de aquellas que a la compañía le parezcan relevantes para sus clientes. 6. Preguntas Frecuentes Espacio de respuesta a las dudas y preguntas más habituales entre sus usuarios.

Desde GEA invitan a todos sus clientes a entrar y participar con el fin de poder construir un sitio lo más completo y útil posible. En nuestra página web se puede consultar el vídeo con más información sobre la navegación por Dairyplan.es.

gea.com

Publirreportaje audiovisual en www.afriga.tv

pub_gea.indd 34

22/05/2017 13:32

GEA DairyPlan C21 Su programa de gestión del rebaño. El software DairyPlan C21 permite una gestión de su rebaño y explotación sumamente eficaz. Controle los datos importantes en todo momento y tome las decisiones adecuadas en cada momento. DairyPlan realiza una gestión centralizada del rebaño con todos los datos de los animales. Permite el control de la producción diaria, la gestión de la sala de ordeño, el control de la reproducción y la gestión de la detección de los celos. Presenta funciones de gestión para el control de la alimentación y la salud animal. DairyPlan permite amplias evaluaciones y análisis individuales en forma de representaciones gráficas o tablas. Disponible también en las versiones G21 y S21 para cabras y ovejas respectivamente.

pub_gea.indd 35

21/05/2017 21:10

XUVENTUDE, DIVINO TESOURO 36

explotación

GANDERÍA SANTA TERESA. FERRERIES (MENORCA)

XUVENTUDE, DIVINO TESOURO

Gabriel, Eulària e os seus dous fillos, Biel (de 8 anos) e Francesc (de 2)

O ímpeto da mocidade proporcionoulles a Gabriel e a Eulària a valentía suficiente para poñerse á fronte da finca Santa Teresa con tan só vinte e dezanove anos. A gandería é a paixón desta parella menorquina e, a pesar das dificultades case inherentes ao sector, non pensan renunciar a esta forma de vida.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_explotacion_finca_santa_teresa_galego.indd 36

Vinte e cinco e vinte e seis anos. Esas son as idades actuais de Gabriel Marqués e de Eulària Llorens, os gandeiros titulares da Sociedad Rural Menorquina (SRM) da finca Santa Teresa. Recordamos que estes tradicionais sistemas de organización da illa balear consisten nun trato entre o propietario dun predio rústico e un gandeiro (neste caso dous) mediante o cal o primeiro achega os bens inmobles e a metade dos animais, da alimentación e da maquinaria, e o segundo pon a outra metade e a totalidade do traballo, de maneira que os beneficios se reparten ao 50 % entre ambas as partes. A pesar da súa xuventude, Gabriel e Eulària xa superaron os seis anos como socios cultivadores desta SRM. Ambos se dedican exclusivamente ao traballo na granxa, que definen como a súa forma de vida, a súa paixón. Na actualidade teñen 97 animais, dos que 62 son vacas en muxidura. Cando visitamos a explotación, no mes de marzo, a súa media de produción estaba en 37 litros, cun 3,6 % de graxa, un 3,3 % de proteína e un reconto celular que andaba polas 250.000. “A diferenza da Península, aquí no verán a media baixa bastante. No inverno hai anos que sacamos 42 litros e logo no verán, 30-32. A calor fatiga moito as vacas”, explica Gabriel.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

23/05/2017 14:01

explotación

DistribuiDores PArA esPAñA y PortugAl

As vacas inxiren unha parte da herba verde sen pasar polo carro mesturador entrega realizada por berro-biDe sl, en lantz, Navarra

CANDO VISITAMOS A EXPLOTACIÓN, NO MES DE MARZO, A MEDIA DE PRODUCIÓN ESTABA EN 37 LITROS, CUN 3,6 % DE GRAXA E UN 3,3 % DE PROTEÍNA

ALIMENTACIÓN E SUPERFICIE AGRÍCOLA O sistema de produción aséntase no verde e “non no pastoreo”, tal como puntualiza este payés menorquino, xa que as vacas soamente pasan unhas catro ou cinco horas ao día nos pastos. O resto do tempo permanecen no establo, onde lles subministran unha ración unifeed integrada maiormente por herba verde, ademais de por palla e por concentrado, e cuxas cantidades ascendían a 45, 1,5 e 10 quilos, respectivamente, cando estivemos alí. A maiores danlles raigrás sen pasar polo carro, é dicir, directamente do prado ao comedeiro. Pero non sempre é así, porque a partir de xuño a herba empeza a escasear e substitúena por ensilaxe ata ben entrado o outono: “A principios de novembro comeza a saír a herba que sementamos no verán e empezan a comer verde e ensilaxe e, logo, a partir de decembro ou de xaneiro, xa só lles damos verde”, aclara. As vacas secas aliméntanse a base de herba seca e de tres quilos dunha mestura específica para elas. Nin saen aos pastos nin tampouco reciben herba verde ata despois do parto. O mesmo criterio aplican coa recría. Desde a desteta, que lles practican aos dous meses, as xatas teñen á súa disposición unicamente forraxe seca e concentrado. A finca Santa Teresa comprende 85 hectáreas –reunidas nunha única parcela–, aínda que só aproveitan 62 e todas para o cultivo de raigrás. Dese total, soamente 12 destinan a pastoreo. No resto fan uns cinco ou seis cortes, tres para verde, un para ensilaxe e outro para herba seca ou, en caso contrario, sacan o gran para volver sementar ao ano seguinte. “Eu comprei sementes os dous primeiros anos, pero agora saco o gran que emprego e xa está”, apunta Gabriel. Das tarefas agrícolas encárganse eles, excepto das campañas de ensilado, que lle contratan a unha empresa externa.

*FiNA

Patentado en Alemania.

entrega de MAtoVA en trazo – A Coruña Arrimador de comida

el autentico arrimado en espiral, no compre imitaciones

*consulte condiciones en su concesionario

Distribución Portugal: ZjCarrageta Lda – Évora. www.zjcagriparts.pt Agrovergeira – Pombal. www.agrovergeira.pt

Distribución españa: Formada por 25 concesionarios

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga129_explotacion_finca_santa_teresa_galego.indd 37

se 24 Me 0% – N Ó i CiAC

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

23/05/2017 12:24

explotación

Aloxamento das vacas de produción Contedores reciclados para aloxar os animais acabados de nacer

Lote de recría A sala de muxido ten unha antigüidade de 26 anos

Con estes dous tanques teñen unha capacidade de case 10.000 l de almacenamento

INSTALACIÓNS E MANEXO A distribución dos animais é sinxela. Ao lote de produción –que aloxan nun establo totalmente aberto, unicamente provisto de teito– súmanse o de vacas secas e o de preparto (cando as hai), dous grupos pequenos de xovencas e o de xovencas preñadas. As vacas de produción dormen en cubículos de area, que limpan dúas veces ao día e desinfectan en días alternos. Móxenas ás sete da mañá e ás sete da tarde nunha sala de espiña de peixe de oito puntos. Este ano instalaron un variador de frecuencia co que xa advertiron un aforro notable de enerxía.

A CONSECUENCIA DO ESTRÉS TÉRMICO E DO SISTEMA DE ALIMENTACIÓN BASEADO NO VERDE, NON INSEMINAN AS VACAS NO VERÁN, DE MANEIRA QUE OS PARTOS SE PRODUCEN ENTRE AGOSTO E MARZO

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_explotacion_finca_santa_teresa_galego.indd 38

REPRODUCIÓN A consecuencia do estrés térmico e do sistema de alimentación baseado no verde, non inseminan as vacas no verán, de maneira que os partos se producen entre agosto e marzo. “Case todo o mundo paramos a principios ou a mediados de maio e ata novembro non volvemos abrir o celo”, explica. Deste modo evitan as inseminacións infrutuosas dos meses estivais e teñen os animais ao máximo rendemento produtivo durante o outono e o inverno, que é cando abonda a herba na illa. Así, “cando non hai verde xa levan máis días e xa non lles afecta. Aquí unha vaca que che pare no verán non che saca nin a metade de leite que se che pare no inverno. O problema de ter que centralizar os partos é que hai vacas que están, por exemplo, en 50 ou en 60 litros de leite ao día e é moi difícil que preñen, e quedan baleiras ata o próximo ano”, puntualiza. Nestas circunstancias, o intervalo medio entre partos é de 453 días. No caso das xovencas, a primeira inseminación practícanllela entre os 15 e os 16 meses. Canto ao implante de embrións e ao seme sexado, Gabriel asegura que “en Menorca funcionan moi pouco, non sei se é polo estrés da calor, por lactacións máis cargadas... aquí custa moito preñar”. En cambio, o que si lles funciona moi ben é o Espervital, un seme que en vez de durar 12 horas dura 24, facilitando así a preñez; o inconveniente é que con este tipo de seme teñen menos touros onde elixir. A taxa de fertilidade do conxunto do rabaño é do 37,89 %. Os animais acabados de nacer alóxanos en casetas individuais –feitas a partir de contedores reciclados– ata a desteta. Logo xúntanos en grupos pequenos, evitando que a diferenza de idade entre eles supere as tres semanas para previr a competencia no comedeiro.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

23/05/2017 12:24

“É mOi imPOrtante Que O rObOt teÑa FOsO POrQue asÍ temOs aCCesO aO ubre” Visitamos a SAT Andión, en Pol (Lugo), para falar dos cambios que experimentaron os seus propietarios logo da instalación de dous robots de muxido de Delaval. A SAT Andión, que botou a andar no ano 1998, estivo ata hai pouco menos dun ano traballando con sala de muxido, facendo dous muxidos ao día, de dúas horas cada un: “Xeralmente, muxían as dúas mulleres e nós faciamos o resto do traballo. Muxiamos dúas veces ao día e o máximo que demos conseguido foi 35 litros vaca/día nos mellores momentos, non como agora, e iso que estamos empezando aínda co robot”, afirman dende esta gandería lucense. O saltO aO muxidO rObOtizadO A finais de 2016, os propietarios desta explotación fixeron o cambio para comezar a traballar cos robots de muxido de Delaval. Isto, segundo contan, veu motivado por varias razóns: “Primeiro, porque se nos estaba quedando a sala de muxido pequena, entón tiñamos que facer algunha modificación. Por outro lado, para facer 3 muxidos necesitabamos persoal, e é un traballo duro, entón pensamos nos robots, porque tiñamos dous lotes e adaptábasenos ben para poñelos”. Sobre o robot de Delaval, gustoulles que “tivese foso de muxido, pantalla táctil e contador de células. É moi práctico, porque estás vendo toda esta información e, ao mesmo tempo, tes acceso ao ubre para un tratamento ou para calquera cousa. Se non, terías que atrapar a vaca na trabadiza e despois ir á oficina a complementar os datos no ordenador, e iso sería bastante incómodo”. O incremento na produción, aínda sen poder falar de datos finais, está xa entre 4 e 5 litros máis de media, preto dos 40 litros en tanque por vaca ao día e con expectativas de que mellore cando consigan chegar aos tres muxidos de media por vaca ao día. E isto, vendo ademais como se reduciu a carga de traballo: “A xestión dos robots non require demasiado traballo físico, pero si atención, hai que estar pendente para que a cousa vaia ben”, aseguran dende a SAT Andión. Isto tamén posibilitou unha maior diversificación de tarefas: “Antes necesitabamos dúas persoas mínimo para muxir. Agora seguimos estando as mesmas persoas, pero podemos facer máis cousas e, en caso de necesidade, pode apañarse unha persoa soa. E tamén che dá flexibilidade, non tes por que estar aquí na granxa a unha hora determinada”.

pub_bap.indd 39

Os copropietarios da SAT Andión

FiCHa tÉCniCa Propietarios: Jesús Rodríguez, Sara Huertas, Carlos Neira, M.ª Jesús Díaz e Senén Neira Número de animais: 222 Vacas en produción: 108 Media de produción: 39 litros tanque vaca/día

Porcentaxe de graxa: 3,80 % Porcentaxe de proteína: 3,30 % Superficie agrícola: 72 hectáreas A quen venden: Reny Picot (Industrias Lácteas Asturianas)

Vantaxes na xestión O robot incorpora o DelPro, un avanzado programa de xestión para explotacións ao que se pode acceder dende o ordenador, a tablet ou o móbil. De entre todos os datos que oferta, os propietarios da SAT Andión destacan os relativos ao muxido, á alimentación e á reprodución, e sinalan a utilidade das alertas ao móbil: “Ao móbil pódenche chegar notificacións de calquera cousa que pase. Por exemplo, se hai unha vaca cun reconto de células somáticas alto, avísanos. Realmente podes xestionar calquera cousa coma se estiveses na oficina”. Os propietarios explican que “horas aquí ainda che estamos”, pero aseguran que o cambio foi para mellor: “Compensa, si que compensa, e digamos que é un traballo máis de oficina, de estar pendente das cousas, máis que físico e de estar aí abaixo”.

POr Que elixir O Vms de delaVal: • É o único que permite acceder ao ubre con total visión e de forma segura dende o foso, xa que conta cun brazo robotizado multifunción. • A preparación e a estimulación do muxido fainas cunha copa e por un circuíto totalmente independente do que usa para muxir. • Incorpora unha pantalla táctil dende a que se ten acceso a toda a información relativa aos animais. • Conta cun servizo técnico moi bo e de moi alta cualificación. • Incorpora un contador de células somáticas en liña “OCC”.

22/05/2017 17:10

explotación

As vacas de leite pasan entre catro e cinco horas ao día no pasto

XENÉTICA Na gandería Santa Teresa buscan animais lonxevos e que presenten bos índices de reprodución. “Anos anteriores estabamos sacando entre 42 e 45 litros de media, pero estaban preñando moi pouco e agora, con 37 litros, estou obtendo un leite de máis calidade e intentando que pairan mellor”, comenta. Tamén lle prestan atención ao índice de patas e pés porque ao saír pastar andan moito máis que no sistema intensivo e o desgaste é maior. A media de partos da explotación é de 2,98 e a media ICO de 2.228 puntos. Empregan uns catro ou cinco touros ao ano e actualmente están utilizando doses de Meridian e de Atwood. Non obstante, Gabriel acórdase do lendario Xacobeo: “É un touro do que xa non atopas seme, pero afinoume moito as vacas. Ten o defecto de que as saca un pouco pequenas, pero se o pos enriba de vacas grandes xa se quedan ben”. En temas de xenética déixanse asesorar tanto polo veterinario como polo vendedor, que lles fai os acoplamentos. Prefiren os touros probados aos xenómicos e nunca os que están en proba. O animal máis lonxevo da granxa é unha vaca da familia das Astronomical que gañou o concurso de Menorca hai “uns sete ou oito anos, co anterior payés”, e da que saíron “bos animais”, en palabras de Gabriel. Agora mesmo están en 83 puntos de cualificación morfolóxica, con dúas femias EX.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_explotacion_finca_santa_teresa_galego.indd 40

Remolque con rotativas para segar a herba

UNHA PARTE DO LEITE VÉNDENLLA Á COOPERATIVA INSULAR GANADERA (COÍNGA) E A HUERTO DE SAN PATRICIO, UN HOTEL RURAL NO QUE ELABORAN QUEIXO ARTESANAL VENDA DO LEITE Unha parte do leite véndenlla á Cooperativa Insular Ganadera (Coínga) e a outra parte a Huerto de San Patricio, un hotel rural no que elaboran queixo artesanal. “No verán lévano todo e no inverno, como sacamos máis, vendémoslle a Coínga o que nos sobra. Huerto de San Patricio esíxenos máis calidade pero páganolo un poco mellor, entre 35 e 36 céntimos o litro, prezo total”, apunta, en comparación cos “arredor de 30 céntimos de prezo base que está pagando Coínga”. Ademais, son socios de dúas pequenas cooperativas agrícolas: a Sant Bartomeu de Ferreries e a Sant Guillem i Santa Escolàstica de Ciutadella.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

23/05/2017 12:25

Lyoder 182HO00987

Yoder x Donatello x M-O-M G T PI

YODER x ✓ ✓ ✓ ✓

Tipo: + 2,31 Ubre: + 1,57 Patas: + 1,98 Parto: 7,3 %

✓ ✓ ✓ ✓

A2/A2 BB Leche: + 1.386 Grasa: + 0,15 % Proteína: + 0,06 %

2666

• Jenniton D-Tello Esther GP-83 • Jenniton M-O-M Savana EX-90 • Jenniton Bolton Rowena EX-90 DOM • Jenniton Boss Iron Rosine EX-90 DOM • Jenniton Rudolf Rosalind EX-90 2E • Jenniton Mark Reva MB-88 GMD • JennitonR Chairman Marcia EX-90 2E DOM • Mulder Elevation Amanda EX-90 2E GMD DOM • Kaderly Leo Amanda Martha EX-90 3E GMD DOM

Lingboy 182HO00998

Kingboy x Mogul x Altaiota

KINGBOY x

✓ ✓ ✓ ✓

Tipo: + 2,80 Ubre: + 1,97 Patas: + 2,24 Familia Lead Mae

Distribución en PORTUGAL:

MÀRIO OLIVEIRA

genetica@regivete.com ZONA IND. OVAR Tel. 256 575 679 / 932 745 762

pub_genes_difusion.indd 41

✓ ✓ ✓ ✓

Leche: + 1.151 Grasa: + 0,09 % Proteína: + 0,07 % Parto: 6,2 %

G T PI

2661

• Morningview Mogul Mani MB-86 • Morningview Iota Mist MB-85 • Morningview Shot Mason EX-90 • Morningview Fnly Mikki EX-90 GMD • Morningiew Champion Martha EX-92 2E • Crocket-Acres Drhm Mae MB-87 GMD-DOM • Wauregan Maebell EX-91 2E GMD-DOM • Whittiner-Farms Lead Mae EX-95 3E GMD-DOM • Rayman Bstar Monica MB-89 DOM • Juniper Jason Maria MB-87 DOM • JDM-Pride Valiant Magie EX-91 GMD-DOM

DISTRIGEN distrigen@distrigen.es Tel. 689 233 030 / 649 466 728 www.genesdiffusion.com

BUSCAMOS DISTRIBUIDORES en zonas libres 22/05/2017 13:33

publirreportaXe

HIPRA anuncia ante los medios españoles especializados la retirada de las premezclas medicamentosas de su catálogo y los retos de futuro de la compañía, en coherencia con la estrategia marcada en 2008 para liderar el mercado de la prevención en salud animal.

HIPRA 2025, DE LA REFERENCIA AL LIDERAZGO

la evolución y, especialmente, los retos de futuro de HIPRA y, por ende, de HIPRA España, desde que en el año 2008 decidimos que nuestra visión estratégica era ser referente en prevención en sanidad animal”. Desde entonces, se llevó a cabo “una reorganización y un crecimiento del equipo humano que hasta la fecha ha comportado la contratación de un 71 % más de personas, cifra que ninguna otra empresa del sector ha alcanzado y que demuestra nuestra fuerte apuesta por el mercado español”, afirmó. El modelo de producción, logístico y de atención al cliente también ha evolucionado y se ha adecuado a la nueva estrategia. En palabras de Joan

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

a jornada, celebrada el 27 de abril en la sede central de la compañía en Amer (Girona), contó con la participación de 20 medios de comunicación especializados en veterinaria y ganadería. El director general de HIPRA España, Joan Tarradas, dio la bienvenida a los asistentes y explicó que el objetivo de la rueda de prensa era “dar a conocer desde un punto de vista más personal

afriga129_publirreportaxe_hipra_02.indd 42

Tarradas, “una correcta planificación de la producción nos permite suministrar productos sin roturas de stock, tan perjudiciales para nuestros ganaderos”. Asimismo, el catálogo de productos se ha adecuado para que esté en concordancia con la estrategia de la compañía y en este sentido Tarradas recordó que “este año se han eliminado del catálogo las premezclas medicamentosas”. La noticia, que en un primer momento causó desconcierto en el mercado por la posición de liderazgo de HIPRA en estos segmentos, responde “a una meditada y voluntaria decisión, coherente con nuestra estrategia empresarial y que nos permitirá liberar recursos que serán dedicados a la prevención”.

23/05/2017 14:02

publirreportaxe

EJES ESTRATÉGICOS DE CRECIMIENTO A continuación Javier Sanz, director de Marketing, inició su exposición poniendo de relieve el dinamismo de HIPRA en la última década, “materializado con la apertura de nuevas filiales, siendo la empresa de salud animal que más vacunas nuevas ha lanzado, participando como sponsor principal en los congresos mundiales y triplicando la cifra de negocio”. Haciendo referencia al compromiso con la prevención, Sanz anunció que “HIPRA no va a lanzar ningún producto farmacológico nuevo más” y auguró que “será sin duda otra vez el laboratorio que más vacunas va a lanzar en la próxima década”. Asimismo, hizo hincapié en el esfuerzo realizado por la compañía para poner a disposición de sus clientes una oferta combinada de productos y servicios innovadores para la prevención de las principales patologías. Un buen ejemplo de ello es el SMART VACCINATION, un novedoso concepto con el que HIPRA ha digitalizado el proceso de vacunación en salud animal. Esto se consigue integrando tres elementos, que son un chip incorporado en las vacunas; los dispositivos de vacunación desarrollados y fabricados íntegramente en HIPRA, que leen la información contenida en cada vial, y el software HIPRALINK, que permite trazar todo el proceso de vacunación desde cualquier lugar y dispositivo móvil. Con SMART VACCINATION, la compañía abre un nuevo mundo de servicios a sus clientes. En este sentido, el director de Marketing afirmó que “en España, HIPRA será la empresa líder en biológicos en los próximos años”.

EVOLUCIÓN DE LA COMPAÑÍA Y RETOS DE FUTURO Finalmente Carlos Montañés, director general de HIPRA, explicó los orígenes de la compañía y cómo la decisión tomada en 2008 de invertir exclusivamente en prevención ha sido crucial en la trayectoria y en el éxito actual de la empresa. Montañés aprovechó para anunciar el “acuerdo llegado con el South Jersey Tech Park (EE. UU.) para la compra de terrenos destinados a ubicar la sede de la filial americana de HIPRA y una planta de producción de biológicos”. Este nuevo desafío es coherente con “nuestra vocación global y permitirá dar respuesta a las necesidades del mercado estadounidense, que representa un 30 % del mercado mundial de salud animal y de otros países de su influencia”. Asimismo, informó de la “reciente adquisición de 114.000 m2 de terrenos en la cercana localidad de Aiguaviva (Girona), la cual permitirá albergar los departamentos de I+D, de Regulatorio y de Logística”, en pleno crecimiento. Como resumen, Carlos Montañés hizo

referencia a los “valores sobre los que se sustenta el proyecto HIPRA y que son vigentes e inalterables desde su fundación: la excelencia, la credibilidad y el optimismo”. Tras las exposiciones, los asistentes pudieron dirigir a los ponentes cuestiones sobre los temas tratados durante la sesión. A continuación, se ofreció una visita guiada a las instalaciones de I+D y a la planta de producción, desde donde también se pudo ver el avanzado estado de la nueva planta de biológicos que la compañía está construyendo en Amer y que permitirá duplicar la producción actual. La jornada se desarrolló en un ambiente muy cordial y cercano que facilitó la interrelación entre todos los participantes, así como la creación de sinergias tan necesarias en el sector. HIPRA afianza su relación con la prensa especializada, siendo este el canal seleccionado para difundir su visión de futuro a todos los veterinarios y ganaderos de España.

Laboratorios HIPRA, S.A. Avda. La Selva, 135 17170 Amer (Girona) Spain Tel (34) 972 43 06 60 Fax (34) 972 43 06 31

hipra@hipra.com www.hipra.com

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga129_publirreportaxe_hipra_02.indd 43

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

23/05/2017 10:52

panorama internacional

TRONSMARK HOLSTEIN. BINDSLEV (DINAMARCA)

Ademais de gandeiro, Casper Pedersen é xuíz internacional da raza frisona

XENÉTICA E COOPERATIVISMO, CLAVES DE ÉXITO E DE FUTURO Casper Pedersen, propietario de Tronsmark Holstein, basea todo o seu negocio no sistema de traballo cooperativo como garantía para a venda do seu leite, para a fixación de prezos e para o desenvolvemento do sector. Apaixonado da xenética, o seu obxectivo principal é a saúde dos seus animais, o que os fará, ademais, moito máis eficientes. Ao norte da cidade danesa de Aalborg, na localidade de Bindslev, está situada a explotación Tronsmark Holstein, unha granxa de produción leiteira xestionada na actualidade por Casper Pedersen e a súa muller, Anette. Pasados máis de 130 anos dende a súa fundación, ambos os dous tomaron as rendas do negocio en 2004 e convertéronse na quinta xeración da familia en continuar co seu funcionamento, coa axuda dun empregado. Entre os tres atenden un total de 360 animais, dos que 180 son vacas en produción. Ademais de dedicarse en corpo e alma á súa propia explotación, Casper, aos seus 39 anos, é vicepresidente da

multinacional Viking Genetics e tamén xuíz internacional de concursos da raza frisona. UN MODELO COOPERATIVO As ganderías en Dinamarca caracterízanse pola súa forte aposta polo cooperativismo e a familia Pedersen é un bo exemplo disto. A súa produción anual ascende aos 2,4 millóns de quilos, cantidade que venden na súa totalidade a Arla, unha das maiores cooperativas de Europa, con máis de 12.000 socios produtores distribuídos entre o propio país danés, Suecia, Reino Unido, Países Baixos, Alemaña, Bélxica e Luxemburgo.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_panorama_internacional_tronsmark_galego.indd 44

23/05/2017 14:02

panorama internacional

Vista aérea das instalacións de Tronsmark Holstein

Aínda que Arla é a principal cooperativa da que son membros, en Tronsmark Hosltein basean todo o seu proceso produtivo neste sistema de traballo. No ámbito xenético pertencen a Viking Genetics e son membros doutras entidades de servizos agrícolas e gandeiros, como Danish Crown, DLG, Danish Agro ou SEGES.

Este criterio cooperativo dos gandeiros daneses fundaméntase en que “ademais de ser parte e membro, es o dono desa empresa. Aseguras a venda da túa produción, a cooperativa vai buscar o mellor prezo para os seus gandeiros, e aínda por riba, preocuparase en todo momento do desenvolvemento e do progreso dos seus socios”, subliña Pedersen.

EASY-COVERING

· AHORRO DE HASTA UN 90% EN CIMENTACIÓN

Naves Ganaderas, Almacenes y Cobertizos · MENOR ESTRÉS TÉRMICO

Toledo

Zaragoza Nave para Almacén

Nave para Cebadero de terneros

ººº Gran aislamiento y luminosidad · Ventilaciones Automáticas · Mejores Condiciones internas NUEVO DISTRIBUIDOR EN ANDALUCÍA

JOSE RAFAEL MADUEÑO JURADO DOS TORRES Y POZOBLANCO (CORDOBA) 637755074

Tel. (+34) 985 303 752 – www.easy-covering.com P. de Somonte, c/Mª Glez. La Pondala nº 41, C.P. 33393 Gijón (Asturias) AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_panorama_internacional_tronsmark_galego.indd 45

23/05/2017 14:03

panorama internacional

As vacas en produción reciben 3,5 kg de materia seca ao día

CASPER PEDERSEN: “OS DATOS DOS NOSOS ANIMAIS SON FUNDAMENTAIS PARA TOMAR DECISIÓNS EN CANTO Á ALIMENTACIÓN, Á Seguridade na recollida de toda a produción, dereito a XENÉTICA E AO MANEXO DAS NOSAS VACAS voz e voto en todas as decisións da entidade e investimen- E DAS NOSAS FINCAS” tos estratéxicos e de futuro para o sector son as principais vantaxes de ser membros cooperativos, aínda que tamén hai unha serie de obrigas que cumprir. Segundo destacou o propietario de Tronsmark Holstein, “tes que venderlle todo o teu leite á túa cooperativa, tes que pagar un custo anual por ser socio –un diñeiro que, ao final, lle das á túa propia empresa– e tes que documentar con datos todo aquilo que consideran valor adicional para os produtos de Arla, información que responde á calidade do leite, ao benestar animal, á seguridade alimenticia e ao coidado do medio ambiente”.

RECOLLIDA DE DATOS E MANEXO A recolección diaria de datos é clave no día a día de Tronsmark Holstein e non só para garantir os requisitos de pertencer a Arla senón tamén para facer seguimento e análise da situación do rabaño. Segundo manifesta, “os datos dos nosos animais son fundamentais para tomar decisións en canto á alimentación, á xenética e ao manexo das vacas e das nosas fincas. Nós apuntamos toda a información nunha base de datos central, que é clave no noso proceso produtivo”. Na actualidade contan con 160 vacas en muxidura, ao redor de 20 secas e 180 xovencas de entre cero e vinte e catro meses, un rabaño que distribúen en dous establos diferenciados. As vacas en produción están nunha nave na que teñen 160 cubículos con camas de esterco seco e un curral de palla para 10 animais. Por outro lado, na nave das secas e da recría dispoñen doutros 160 cubículos de esterco seco e dun espazo de palla con capacidade para 40 xatas de cero a cinco meses. Os dous establos contan con boas instalacións orientadas ao benestar animal, como catro ventiladores que utilizan normalmente nos meses de verán e varios cepillos de cow confort. No ano 2008 decidiron instalar robots e na actualidade manteñen unha media de 2,8 muxidos por día. “As vacas son vixiadas cada seis horas, catro veces ao día. Así, vemos os animais máis tranquilos e compórtanse de maneira máis independente ca antes”, comenta.

Cubículos con camas de esterco seco

NUTRICIÓN E FORRAXES En canto á alimentación do gando, as vacas en produción reciben 3,5 kg de materia seca ao día, nunha ración composta por 10,2 kg de silo de millo, 3,4 kg de silo de herba, 3,5 kg de trigo tratado con bicarbonato, 2,7 kg de soia, 1,6 kg de torta de canola, 0,3 kg de graxa protexida e un suplemento de minerais. Ás vacas en produción distribúeselles unha vez ao día e ás xovencas e ás vacas secas, cada dous. Para o mantemento do rabaño, en Tronsmark Holstein dispoñen dunha superficie agrícola de 180 hectáreas. Destinan 70 a millo, outras 50 a herba e 60 a trigo, centeo ou triticale. Todo o traballo de campo é contratado a empresas externas que sementan e recollen as súas forraxes. Tan só dispoñen dun carro mesturador de 22 m3 de capacidade e dun cargador para diversos traballos da granxa. Así mesmo, teñen un almacén de 4.500 m3 para os ensilados e outro para palla e pensos. A fosa do purín, cunha capacidade de 7.000 m3, dálles autonomía para un ano.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_panorama_internacional_tronsmark_galego.indd 46

20/05/2017 14:10

pub_frior.indd 47

21/05/2017 20:26

panorama internacional

O traballador de Tronsmark co robot de muxido

Dúas das vacas pertencentes a esta explotación danesa

A INDUSTRIA LÁCTEA EN DINAMARCA ESTÁ PAGANDO POLOS SÓLIDOS, POR GRAXA E PROTEÍNA, MENTRES QUE EN ESPAÑA CONTINÚA VALORÁNDOSE MÁIS A CANTIDADE QUE A CALIDADE

XENÉTICA, BASE DA REPRODUCIÓN A Nordic Cattle Genetic Evaluation (NAV) é a organización responsable das avaliacións xenéticas en Dinamarca. Esta entidade é a encargada de xestionar o coñecido como Mérito Total Nórdico (NTM), un índice de cualificación para os animais baseado nos datos que se recollen a nivel nacional, o que poderiamos comparar co ICO español. Con base neste NTM, a media das vacas en produción de Tronsmark Holstein é de 7,5 e a media das xovencas, de 13,5. Por outra banda, a media de cualificación morfolóxica do rabaño é de 83,4. Para alcanzar estas cifras, segundo explica, “o progreso xenético é moi importante, xeración tras xeración pódense ir mellorando os animais e aumentando, en consecuencia, a súa eficiencia”. O principal criterio de selección no que están centrados hoxe en día é na saúde das súas vacas. “A vaca eficiente non é só unha vaca que produza moito leite, senón unha que teña moita saúde, e non estou falando de vacinar os animais. Refírome a que lle damos prioridade a que as nosas vacas leven toda a resistencia ás enfermidades na súa xenética”, subliña. Outros dos trazos que máis valoran son a conformación funcional, o bo temperamento e a boa velocidade de muxido. Para lograr todo isto utilizan os mellores touros xenómicos de Viking Genetics e fan uso do programa de acoplamento ofertado por esta mesma empresa para asignar de maneira correcta e eficiente cada touro con

cadansúa vaca. Tamén analizan as probas xenómicas das súas xovencas co fin de tomar as decisións máis axeitadas e poder seleccionar as mellores para a nova xeración de vacas en produción. Desta maneira, tamén dedican certas xovencas e vacas para a venda e a exportación. Segundo asegura, o mercado máis importante neste senso é o polaco e venden máis ou menos 30 animais por ano, unha liña de negocio a maiores que se complementa á perfección coa finalidade principal da explotación, a venda do leite. O VALOR DO LEITE DANÉS A media de produción en Tronsmark é de 13.000 kg por vaca e ano, cuns índices de graxa do 3,99 %, de proteína do 3,44 % e un reconto de células somáticas de 150.000. Arla estalles pagando, actualmente, 0,36 euros por cada litro e ten moi en conta os contidos de graxa e proteína, así coma o RCS. En relación a isto, Casper Pedersen destacou: “A maior diferenza entre o sistema de produción español e o sistema danés establécese no produto que realmente están buscando as industrias lácteas. En Dinamarca as plantas de leite están pagando polos sólidos, por graxa e proteína, mentres que en España a industria continúa buscando máis o volume”. Este é o valor real do leite danés, non a cantidade senón a calidade.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_panorama_internacional_tronsmark_galego.indd 48

23/05/2017 17:22

 

           

       

  

 

   

   

   

  

pub_etxe_hotz.indd 49

20/05/2017 22:58

BLANCO DE LAGO SC A xubilación dos pais e a dificultade para atopar man de obra cualificada son os principais argumentos que levaron a Óscar Blanco a apostar polo muxido robotizado Lely. Un mes despois da posta en marcha, a satisfacción vén dada polo incremento da produción (4 litros/vaca/día) e pola redución do tempo dedicado ao muxido. DA INCERTEZA Á SATISFACCIÓN Óscar sorrí na entrevista. Está contento e iso que pasou un mes bastante complicado: á campaña de ensilado engadíuselle o cambio de sistema de muxido. Óscar leva un mes muxindo as súas 112 vacas en 2 robots Lely Astronaut A4.

BLANCO DE LAGO SC Esta explotación está situada en Lago, Mazaricos (A Coruña). Conta na actualidade con 112 vacas en produción dun total de 220 animais. A recría realízase noutro establo con pastoreo.

- A produción media por vaca pasou dos 38 litros de antes do robot aos 42 da actualidade. Isto supón uns 450 litros máis no tanque e uns 3.800 € máis ao mes na nómina do leite. A adaptación foi espectacular. As vacas entendérono rapidamente.

O FUTURO No curto prazo queremos aumentar a 130-140 vacas en muxido, ata o límite dos robots, mantendo unhas medias altas. Isto irémolo facendo aos poucos este próximo ano.

A nave actual da granxa é do ano 2002, onde comezaron con 65 vacas en lactación.

Como ves o futuro do muxido robotizado na comarca?

Ata agora, o motor da sala de muxido era súa nai, María Hilda, que na vella sala, con 2 muxidos diarios, mantiña unha media de 37-38 litros por vaca. O seu pai, Antonio, xa se xubila este ano.

Estamos a ter moitas visitas e a min chámanme moito os veciños. En 10 km á redonda, no prazo dun ano, vai haber unha concentración de robots Lely moi importante.

Neste 2017 había que tomar unha decisión: contratar un novo empregado e cambiar a sala de muxido ou robotizar a granxa.

Entre Santa Comba e Mazaricos vaise localizar a comarca máis importante do país en muxido robotizado.

EXPERIENCIA CON LELY Só levamos un mes de funcionamento e xa hai melloras evidentes: - Este mes, coa campaña de ensilado, a pesar de ser un sistema novo, dedicamos menos tempo ao muxido. A miña nai é a que está máis contenta neste aspecto. Estamos a arrimar unhas 6 vacas atrasadas pola mañá e outras tantas pola tarde.

Alumnos de Enxeñería Agrícola e Forestal da USC visitan a SAT As Pandas

afriga129_publirreportaxe_lely_editado_galego.indd 50

Formación Lely en C.F.E. Agroforestal de Sergude (A Coruña)

23/05/2017 10:51

ES14001-D

A innovación ao servizo da gandería

AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER OUTEIRO DE REI 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. + 34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

O MELLOR SERVIZO O MÁIS PRETO POSIBLE Lely baséase no seu coñecemento das tecnoloxías máis avanzadas e das técnicas de diagnóstico máis recentes. Lely garante que só técnicos certificados interveñen no voso sistema de muxido automatizado.

EVOLVE. www.lely.com

afriga129_publirreportaxe_lely_editado_galego.indd 51 ES14001-DE-advertisement-Frisona Espanola-210x297-TL.indd 1

innovators in agriculture

23/05/2017 10:51 31-Jan-14 09:19:30

AGRICULTURA

SEGURO DE EXPLOTACIÓNS DE CULTIVOS FORRAXEIROS Presento o seguro para explotacións de cultivos forraxeiros particularizado no millo: características e posibilidades de aseguramento, subvencións e períodos para a súa contratación.

Ramón Martín Blanco Director territorial Noroeste rmartin@agroseguro.es

AS CIFRAS DO SEGURO EN GALICIA O seguro para explotacións de cultivos forraxeiros na campaña 2016 rexistrou un aseguramento importante en Galicia, con 274 pólizas e 6.650,23 hectáreas; o capital asegurado ascendeu a 8,642 millóns de euros. Comunicáronse 237 sinistros, que xeraron 153 actas de taxación, para 2.670 ha, 4.306 parcelas e 297.066 euros en indemnizacións. Os danos producíronse por seca e por fauna (xabaril), aínda que os primeiros ocasionaron a maior parte das indemnizacións.

As cifras provinciais son as seguintes: Provincia

Declaracións de seguro

Superficie asegurada (ha)

A Coruña

2.969,17

Lugo

146

3.050,94

Ourense

150,50

Pontevedra

479,62

Total Galicia

274

6.650,23

Provincia

Parcelas sinistradas

Superficie sinistrada (ha)

Indemnización (€)

A Coruña

1.957

1.113

121.066

Lugo

1.674

1.203

126.354

Pontevedra

675

354

49.646

Total Galicia

4.306

2.670

297.066

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_agricultura_seguro_galego_02.indd 52

20/05/2017 23:01

AGRICULTURA

• Cañón hidráulico dirigible • Combinación del agitador de hélice con la

bomba centrífuga • Especial para mover la arena sedimentada en

el fondo del pozo • 5 metros de largo + 2 cabezales (opcional) • 100 CV de potencia absorbida,

según densidad del purín • 540 revoluciones

AS CARACTERÍSTICAS DO SEGURO Cobre os danos en cantidade producidos por incendio, sarabia, riscos excepcionais (fauna silvestre, inundación, choiva torrencial, choiva persistente e vento tempestuoso), non nacenza e o resto das adversidades climáticas. Ademais, para o cultivo de millo forraxeiro en Galicia, Asturias, Cantabria, Navarra, Biscaia e Guipúscoa, inclúe as perdas como consecuencia da seca, segundo se especifican nos cadros de garantías; para o cultivo da alfalfa, desde esta campaña tamén a perda en calidade debido ás choivas (tras a sega e antes da recolección) e sempre en función dos danos en cantidade. Son producións asegurables as de forraxe cuxo destino é cortado ou segado, a palla dos cultivos de cereal de inverno e os pastos de aproveitamento a dente de pasteiros, pradeiras e devesas exentas de matogueira. Non son asegurables as plantacións de experimentación ou ensaio, as rastrolleiras e os barbeitos, os hortos familiares nin as parcelas en estado de abandono. É obrigatorio asegurar toda a superficie de cultivos de igual clase, para o que o seguro considera os seguintes tipos de cultivo: • Millo forraxeiro na Zona I (cornixa cantábrica) • Millo forraxeiro na Zona II (resto do territorio nacional) • Resto das forraxeiras segadas ou cortadas • Palla de cereais de inverno • Pastos de aproveitamento a dente Ofrece tres posibilidades de aseguramento en función do nivel de garantías aseguradas e do cálculo da indemnización, segundo sexa esta por explotación ou individualmente para cada unha das parcelas sinistradas. Segundo o anterior, elíxese un dos tres módulos posibles (1, 2 e P), coa posibilidade de subscribir, ademais, un seguro complementario para os módulos 1 e 2 cando queira ampliarse a produción asegurada dalgunhas parcelas para a sarabia e para os riscos excepcionais. As características destes módulos son as seguintes:

CondiC io EspECia nEs l financ Es dE iaciÓn

R A TRACTO

LICO PAR

HIDRAUB BATIDOR

ÍN:

E PUR MIÉNTO D A T A R T A AR SITIVOS P

IS OTROS D

Trituradores

separadores Mezcladores sumergibles en hierro y acero inoxidable

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_agricultura_seguro_galego_02.indd 53

20/05/2017 23:02

AGRICULTURA

Módulo 1. Todos os riscos por explotación Garantías

Riscos cubertos

Capital asegurado

Cálculo indemnización

Mínimo indemnizable

Franquía

Garantido

Millo forraxeiro na Zona 1

Sarabia Incendio Riscos excepcionais Non nacenza Resto das adversidades climáticas

100 %

Explotación (comarca)

70 %

Resto dos cultivos (1)

Sarabia (2) Incendio Riscos excepcionais (3) Resto das adversidades climáticas (2)

100 %

Explotación (comarca)

30 %

Absoluta 30 %

Todos os cubertos na garantía á produción e calquera outro risco climático

100 %

Parcela

(4)

Produción

Instalación

Condicións de cobertura

Cultivos asegurables

Sen franquía

(1) Incluído o millo forraxeiro da Zona II (especificado no anexo III) (2) Non está cuberto para os pastos aproveitables a dente (3) Os riscos excepcionais cubertos segundo cultivos son: - Pastos aproveitables a dente: só a inundación ou chuvia torrencial - Palla dos cultivos de cereais de inverno: todos excepto a fauna silvestre, que só estará garantida nas declaracións de seguro que se subscriban antes do 15 de decembro

Módulo 2. Riscos por explotación e riscos por parcela Condicións de cobertura Garantías

Cultivos asegurables

Millo forraxeiro na Zona 1 Produción Resto dos cultivos

Riscos cubertos

Capital asegurado

Cálculo indemnización

Mínimo indemnizable

Franquía

Garantido

Sarabia Incendio

100 %

Parcela

10 %

Absoluta 30 %

Riscos excepcionais Non nacenza

100 %

Parcela

20 %

Absoluta 20 %

Resto das adversidades climáticas

100 %

Explotación (comarca)

Sarabia (2) Incendio

100 %

Parcela

10 %

Absoluta 10 %

Riscos excepcionais (3)

100 %

Parcela

20 %

Absoluta 20 %

100 %

Explotación (comarca)

30 %

Absoluta 30 %

Resto das adversidades climáticas (4)

70 %

(1) Incluído o millo forraxeiro da Zona II (especificado no anexo III) (2) Non está cuberto para os pastos aproveitables a dente (3) Os riscos excepcionais cubertos segundo cultivos son: - Pastos aproveitables a dente: só a inundación ou chuvia torrencial - Palla dos cultivos de cereais de inverno: todos excepto a fauna silvestre, que estará garantida nas declaracións de seguro que se subscriban antes do 15 de decembro - Resto dos cultivos: todos (4) Menor entre o 10 % do capital asegurado e 1.000 euros en cabezal de rega e 300 euros en rede de rega

Módulo P. Riscos por parcela Condicións de cobertura Garantías

Produción

Riscos cubertos

Capital asegurado

Cálculo indemnización

Mínimo indemnizable

Franquía

Sarabia (1) Incendio

100 %

Parcela

10 %

Absoluta 10 %

Danos causados pola fauna

Riscos excepcionais (2)

100 %

Parcela

20 %

Absoluta 20 %

O rendemento unitario a asegurar en cada parcela é de libre elección polo asegurado e débese ter en conta que terá que axustarse ás esperanzas reais de produción. Non obstante, para o millo forraxeiro nos módulos 1 e 2 o rendemento medio resultante de considerar a produción e a superficie das parcelas aseguradas estará comprendido entre o rendemento mínimo e máximo asignado polo Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente, segundo o seguinte cadro:

Todos os cubertos na garantía Sen Instalación á produción e 100 % Parcela -3 franquía calquera outro risco climático (1) Non está cuberto para os pastos aproveitables a dente (2) Os riscos excepcionais cubertos segundo cultivos son: - Pastos aproveitables a dente só a inundación ou chuvia torrencial - Palla dos cereais de inverno: todos menos a fauna silvestre - Resto dos cultivos: todos, incluído o millo forraxeiro na Zona I (3) Menor entre o 10 % do capital asegurado e 1.000 € no cabezal de rega e 300 € en rede de rega AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_agricultura_seguro_galego_02.indd 54

20/05/2017 23:02

pub_ucoga.indd 55

22/05/2017 09:00

AGRICULTURA

Rendementos máximos asegurables para millo forraxeiro da Zona I (Módulos I e II) Comunidade autónoma

Provincia Pontevedra

Lugo Galicia

A Coruña Ourense

Asturias

Cantabria

Asturias

Cantabria

Comarca

Rendemento* (t/ha)

Montaña

Resto das comarcas

Costa

Terra Chá

Central

Sur

Montaña

Interior

Setentrional

Occidental

Prezo mínimo

Alfalfa forraxeira para feo*

11,2

Veza forraxeira para feo*

Todas as comarcas

Outros cultivos forraxeiros anuais para feo*

4,8

Vegadeo

Outros cultivos forraxeiros plurianuais para feo*

4,8

Luarca

Millo forraxeiro en verde**

3,2

2,6

Cangas del Narcea

Cultivos forraxeiros en verde**

0,8

Oviedo

Llanes

Grado

Belmonte de Miranda

Xixón

Resto das comarcas

Costera

Liébana

Tudanca - Cabuérniga Pas-Iguña Reinosa

País Vasco

Navarra Biscaia

Prezos

Cultivos

Prezo máximo

Asón Navarra

As garantías do seguro para millo forraxeiro comezan coa sementeira do cultivo para os módulos 1 e 2 e coa nacenza normal para o módulo P e finalizan o 31 de outubro (ou coa recolección, se é anterior á devandita data). Os danos ocasionados por calquera adversidade climática desde a sementeira do cultivo ata a “nacenza normal” serán considerados para todos os efectos como non nacenza. Os prezos aos que pode asegurarse son os seguintes:

Cantábrica-Baja Montaña Todas

Guipúscoa Todas *O rendemento en toneladas de forraxe por hectárea

*Prezos expresados en euros/100 kg de feo ao 15/20 % de humidade **Prezos expresados en euros/100 kg en verde

Segundo corresponda, poden aplicarse as subvencións seguintes: Entidade Estatal de Seguros Agrarios (Enesa) Porcentaxe de módulos

Tipo de subvención

Base

Financiamento Saeca

Contratación colectiva

Características do asegurado

Renovación

Redución de risco e CP

TOTAL

Xunta de Galicia: 18 % sobre a subvención de Enesa. Os períodos de contratación para cada un dos módulos son os que se indican no cadro seguinte: Cultivo

Millo forraxeiro

Resto dos cultivos

Módulos 1e2

Área I

Tipo de seguro

Inicio

Final

Principal

15.11.2016

15.04.2017

Complementario

01.03.2016

15.07.2017

Principal

15.11.2016

31.05.2017

Todas

Principal

01.03.2017

15.07.2017

1e2

Segundo os ámbitos

15.11.2016

31.03.2016 ou 28.02

Todas

01.03.2017

15.06.2017

Principal

Existe un período para modificacións na declaración de seguro nos módulos de aseguramento 1 e 2, sempre que non afecten de forma significativa ao seu contido. Poden darse de baixa parcelas por non sementeira e alta de novas parcelas ata o 15 de xullo, a condición de que as devanditas parcelas non tivesen sinistros por riscos cubertos.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_agricultura_seguro_galego_02.indd 56

20/05/2017 23:02

pub_bayer.indd 57

20/05/2017 23:07

nutriCIÓN

EFECTO DOS AZUCRES SOBRE O PH RUMINAL

Os azucres deberían ser considerados coma un nutriente relevante para equilibrar a enerxía das racións na procura da tan ansiada saúde dixestiva. Con base nos traballos científicos publicados, trataremos de fundamentar a súa capacidade para estabilizar o pH do rume e, como consecuencia, optimizar a función ruminal.

Luiza Fernandes1 e Adrián González2 Veterinaria. Especialista en Produtos Líquidos para a división europea da empresa SUGARPLUS, ED&F Man 2 Veterinario consultor nutricionista en vacún leiteiro

Na práctica diaria hai dúas frases ou fundamentos de base que mencionamos os nutricionistas con certa frecuencia cando falamos con gandeiros ou con outros compañeiros: a primeira é que “alimentar un ruminante é alimentar primeiro a flora microbiana do rume” e a segunda é que “para facer que os rabaños sexan de alta produción é indispensable conseguir unha estabilidade

dixestiva nos animais”, que só se alcanza a través da estabilidade en racións equilibradas. En definitiva, sabemos que se o rume non funciona correctamente e de forma estable, fracasaremos. Con toda seguridade sabemos que a acidose ruminal subaaguda (SARA) é o transtorno dixestivo máis frecuente nas nosas explotacións, o cal se traduce en multitude de problemas derivados deste (inestabilidade na produción diaria, perda de calidade do leite, coxeiras, mamites, infertilidade...). Cos resultados dos traballos científicos recentes demóstrase que os azucres serían de axuda na formulación de racións máis equilibradas enerxeticamente, reducindo este risco.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_nutricion_azucres_galego_02.indd 58

20/05/2017 23:15

nutriCIÓN

A ACHEGA DE AZUCRE NAS DIETAS ACTUAIS BASEADAS EN ENSILADOS é MOI BAIXa: SOBRE UN 3 % DA MATERIA SECA

A ecoloxía ruminal é dinámica e a súa poboación varía en función dos nutrientes que chegan e das condicións fisicoquímicas do medio. Así como calquera organismo necesita enerxía e unha fonte de nitróxeno para crecer e multiplicarse, e dependendo da cantidade e do tipo de nutrientes que chegan ao rume e do pH que se xere, a ecoloxía ruminal será dun tipo ou doutro e haberá microorganismos que se multipliquen con máis facilidade aumentando a súa proporción no conxunto, en detrimento doutros grupos que perderán presenza. Como non todos os microorganismos dixiren os mesmos nutrientes nin dan lugar aos mesmos produtos finais de fermentación, en función do tipo de racións que lles subministremos ás vacas, así estaremos alimentando os microorganismos do rume e seremos máis ou menos eficaces no noso plan de nutrición. Coma sempre, a clave é conseguir un equilibrio estable que asegure a máxima dixestión dos alimentos achegados. Se cruzamos a complexidade do ecosistema ruminal coa diversidade do tipo de carbohidratos presentes nos alimentos, decatámonos de que é necesario afondar en cada un deles á hora de formular racións. A natureza primaria do ruminante está adaptada para consumir forraxes frescas, que son ricas tanto en azucres simples (mono e disacáridos) coma complexos (polisacáridos como a celulosa), con diferentes velocidades de fermentación de forma natural que facilitaban o progresivo desenvolvemento da masa microbiana e achegaban de forma eficiente a enerxía e a proteína que necesitan os animais. Por tanto, os azucres non son algo novo na alimentación dos ruminantes. De feito, foron parte das dietas das vacas leiteiras desde que pastaban libremente as forraxes verdes e frescas, que conteñen ata un 16 % de azucres en materia seca. Con todo, nas actuais condicións de explotación, o emprego de forraxes verdes é minoritario e estas son almacenadas en forma de ensilados, que utilizan precisamente estes azucres transformándoos en ácidos orgánicos (sobre todo láctico e acético) como mecanismo de conservación.

Destete

WEAN TO WIN ! Arrancar fuerte es crucial para ganar una carrera. NEWEAN DESTETE asegura un arranque en las mejores condiciones, permitiendo adelantar el momento del destete y optimizar los costes de producción. NEWEAN DESTETE aporta a los piensos que lo incorporan las siguientes características: • Alta digestibilidad. • Seguridad. • Rápido desarrollo ruminal.

SETNA NUTRICIÓN, S.A.U. – C/ El Clavo, 1 – Pol. Ind. Santa Ana 28522 – Rivas Vaciamadrid (Madrid) Tel.: (34) 91 666 85 00 – Fax: (34) 91 666 71 94 setnanutricion@setna.com – www.setna.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_nutricion_azucres_galego_02.indd 59

20/05/2017 23:18

nutriCIÓN

A seguinte táboa recolle o contido en azucre de diferentes alimentos empregados nas nosas racións e reflicte como a súa achega nas nosas dietas é moito máis baixa do recomendado: Alimentos

Contido medio de azucre (porcentaxe en fresco)

Silo de millo

0,7

Silo de alfalfa

1,8

Silo de triticale

1,4

Silo de centeo

2,0

Silo de raygrass

2,0

Feo de alfalfa

5,0

Feo de herba perenne

7,2

Palla

1,0

Raygrass en verde

5,1

Fariña de millo

1,6

Trigo

3,2

Cebada

2,3

Fariña de colza

8,3

Fariña de xirasol

5,4

Fariña de soia

8,4

Faba de soia

5,6

Semente de liño

3,5

Semente de algodón

1,5

Casca de soia

1,5

Salvado de trigo

5,1

Polpa de remolacha

5,8

Bagazo de cervexa

0,9

Este é o motivo polo que necesitamos subministrar azucres nas racións para cubrir as achegas recomendadas. Despois de todo, agora que necesitamos máis enerxía para cubrir a mellora xenética das vacas, por que empregamos só o 3 % de azucre? Pero, ademais, cando tratamos de engadir azucre formulando racións especificamente con este nutriente, outro erro frecuente que estamos a cometer é pensar que todos son empregados coa mesma eficiencia polas bacterias e isto non é así. Cada vez hai máis traballos que demostran como os monosacáridos de 5 carbonos son empregados con moi pouca eficiencia, mentres que as hexosas se metabolizan rapidamente. Os produtos da dixestión da hemicelulosa son na súa maioría pentosas, mentres que os procedentes da celulosa ou o amidón son hexosas, de máis eficiente efecto metabólico. Por tanto, formular racións tendo en conta as distintas fontes de carbohidratos imponse como medio para ser máis eficientes, traballando non só con fibra (FAD, FND) ou con carbohidratos non fibrosos (CNF), senón tratando nun primeiro paso de diferenciar a orixe destes CNF, especialmente a súa proporción en amidón e azucre, e avanzando no futuro na identificación do tipo de azucres que achegamos para asegurar que son ben empregados.

OS RESULTADOS OBTIDOS POR ESTUDOS CIENTÍFICOS EN ANOS RECENTES INDÍCANNOS QUE OS AZUCRES ENGADIDOS TEÑEN UN EFECTO POSITIVO SOBRE O PH RUMINAL, DÁNDOLLE MAIOR ESTABILIDADE

EFECTOS DOS AZUCRES SOBRE O PH RUMINAL Está amplamente documentado que a concentración ideal do azucre como nutriente é dun 6-8 % da materia seca inxerida. A forma máis común de engadilo á dieta é a través da melaza, tanto de cana como de remolacha. O emprego tradicional da melaza foi incrementar a inxestión de materia seca e reducir os problemas de selección de comida no presebe grazas á súa natureza líquida e á súa dozura, pero nos últimos anos estamos a descubrir que, ao engadir azucre na dieta, se obteñen maiores beneficios, pola súa capacidade para actuar directamente sobre a flora ruminal modulando as fermentacións. Os azucres son un ingrediente fundamental para a ecoloxía ruminal, porque representan unha fonte “máis fácil” de enerxía polos celulosolíticos; por isto melloran a capacidade dos ruminantes para obter enerxía da fibra e das proteínas solubles. Sabemos que os azucres son fermentados a gran velocidade no rume e isto lévanos a pensar automaticamente que dará lugar a unha rápida e inmediata baixada de pH; con todo, os resultados obtidos por estudos científicos en anos recentes indícannos todo o contrario, que os azucres engadidos teñen un efecto positivo sobre o pH ruminal, dándolle maior estabilidade. En 2009, Penner et al. alimentaron vacas Holstein con dietas experimentais comparativas con ou sen a adición de sacarosa e comprobaron que o maior contido en azucre da ración aumentou o pico mínimo de pH diario e o pH medio: Azucre (porcentaxe da materia seca)

2,8

5,8

Amidón (porcentaxe da materia seca)

18,5

pH mínimo

5,44

5,66

pH medio Penner et al., 2009

6,17

6,34

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_nutricion_azucres_galego_02.indd 60

23/05/2017 17:23

anuncio kaliber a4.pdf

22/5/17

10:25

CMY

pub_deheus.indd 61

22/05/2017 13:30

nutriCIÓN

CHIBISA ET AL. COMPROBARON QUE AUMENTAR A CONCENTRACIÓN DE AZUCRES NA DIETA DEnde VACAS LEITEIRAS DE 3,3 % NA MATERIA SECA ATA 8,1 % ENGADINDO AZUCRES AXUDA A CONTROLAR O PH RUMINAL E A AUMENTAR A PRODUCIÓN DE LEITE

Total azucres (% MS)

2,6

Amidón (% MS)

31,4

26,1

Amidón + azucre (% MS)

36,1

pH medio

6,07

6,06

AGV mM

112,0

117,0

Broderick e Radloff, 2004

De novo en 2009, o mesmo autor estudou os efectos dos azucres en vacas recentemente paridas incrementando a súa proporción na dieta; neste caso hai que destacar que a achega foi máis elevada nas dúas dietas e que a cantidade de amidón era moi baixa con respecto ao que habitualmente estamos a empregar en España. Como se observa no cadro cos resultados, chama moito a atención que a dieta experimental que achega maior cantidade de CNF mellore o pH mínimo diario, o pH medio e o pH máximo:

En 2011, Martel et al. fixeron outra proba con vacas Holstein alimentadas con dietas moi altas en amidón ás que se lles engadía melaza para ver o efecto de cambiar o tipo de carbohidrato neste tipo de dietas, substituíndo parte do amidón de millo por sacarosa da melaza; unha vez máis, os resultados foron equivalentes aos casos citados antes, o que demostra que o efecto é o mesmo independentemente do nivel de amidón das racións. O pH medio mellora de 5,73 a 5,87 e aumenta a produción de butírico e acético. Azucres (% MS)

6,4 (0 % melaza engadida)

8,9 (5 % melaza engadida)

Amidón (% MS)

36,3

32,9

pH medio

5,73

5,87

Azucre (porcentaxe da materia seca)

4,5

8,7

Butírico (mol/100 mol)

16,7

17,7

Amidón (porcentaxe da materia seca)

20,6

18,5

Acético (mol/100 mol)

46,3

46,9

pH mínimo

5,42

5,62

28,7

27,4

pH medio

6,06

6,21

Duración pH ruminal <5.8 (min/d) Área pH ruminal <5.8 x min/d Penner e Oba, 2009

322

174

79,4

38,3

Antes deste traballo, en 2004, Broderick e Radloff compararon dietas con diferentes concentracións de melaza engadida para substituír fariña de millo. A produción de ácidos graxos volátiles (especialmente ácido butírico) foi maior coa dieta que levaba melaza. Neste caso, aínda tendo en conta que a suma de azucre + amidón na dieta con melaza era moi alta (36,1 %), un 3 % maior que a dieta control, o pH ruminal permaneceu constante a pesar da maior produción de AGV, demostrando que os azucres representan unha fonte de enerxía non acidoxénica, mesmo cando son usadas en cantidades superiores ás recomendadas. A seguinte táboa mostra os resultados:

Propiónico (mol/100 mol) Martel et al., 2011

Máis recentemente, tamén Chibisa et al. (2015) comprobaron que aumentar a concentración de azucres na dieta de vacas leiteiras dende 3,3 % en materia seca ata 8,1 % engadindo azucres axuda a controlar o pH ruminal e a aumentar a produción de leite: Azucres (% MS)

3,3

8,1

Amidón (% MS)

24,4

19,8

Amidón + azucre (% MS)

27,7

27,9

pH mínimo

5,52

5,71

pH medio

6,09

6,17

Área pH <5.8, pH × min/d

40,6

41,3

ECM (leite corrixido para contido en materia graxa) Chibisa et al., 2015

Todos estes traballos corroboran outros moitos realizados hai anos, como os de Chamberlain et al. (1993), Heldt et al. (1999), Mc Cormick et al. (2001) e De Frain et al. (2004). En conxunto, todos eles dannos seguridade na idea de que os azucres non provocan unha baixada de pH ruminal, senón todo o contrario: axúdannos a incrementalo e a estabilizar o ambiente ruminal.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_nutricion_azucres_galego_02.indd 62

24/05/2017 17:22

SUGARADE_pag_pubblicitaria_SPAGNOLO_HIGH.pdf

11/05/17

12:00

NUEVA SOLUCIÓN PARA EL CALOR DEL VERANO LA

CMY

MEZCLA LÍQUIDA DE DIFERENTES AZÚCARES ÁCIDOS ORGÁNICOS Y SALES MINERALES

SUGARPLUS son productos de

IBERLIQUIDOS y ED&F MAN ESPAÑA

www.iberliquidos.com

pub_iberliquidos.indd 63

21/05/2017 20:38

nutriCIÓN

COMO PODEMOS EXPLICAR ESTES EFECTOS? Desde o principio, estes resultados foron moi inesperados incluso para os mesmos autores e en todos os artigos buscan darlle unha explicación a este efecto, á vez que insisten en continuar coas investigacións. A continuación, resumimos os argumentos que empregan os investigadores para fundamentar os seus resultados: 1. A primeira explicación é que os azucres favorecen o desenvolvemento e o mantemento de poboacións bacterianas que se alimentan a partir de ácido láctico. O ácido láctico é o ácido graxo volátil (AGV) máis forte dos xerados no rume de acordo coa súa maior constante de disociación e a súa acumulación, debido a un exceso de amidóns conduce á SARA e, nos casos máis graves, á acidose ruminal aguda. Investigacións levadas a cabo desde hai varios anos (Counotte et al., 1981; Scheifinger et al., 1973; Marounek et al., 1989) demostraron que a dispoñibilidade de azucres simples no rume é fundamental para o desenvolvemento de Megasphera elsdenii e de Selenemonas ruminantium, bacterias especializadas no emprego de ácido láctico no rume e estabilizadoras do pH ruminal. En 2011, Aikman et al. demostran que determinadas cepas de M. elsdenii poderían ser usadas como probióticos na alimentación das vacas, dado que reducen os casos de acidose ruminal subaguda (SARA) durante os períodos de transición a dietas altas en concentrado. 2. Outro argumento que explica o efecto dos azucres sobre o sostemento do pH ruminal é que son fermentados principalmente a ácido butírico (Sun et al., 2015). Este é un potente factor de crecemento das pilosidades ruminais e, por tanto, potencia a absorción dos AGV a través da mucosa ruminal evitando a súa acumulación. Como conclúen Martel no seu traballo de 2011 e Penner en 2016, a maior e máis rápida absorción de AGV axuda a manter o pH en valores máis elevados. Ademais, o ácido butírico é o menos acidóxeno de todos os AGV, producindo só un ión de hidróxeno (H+) no canto de dous, como o ácido acético ou propiónico.

1 Hexosa

2H+ Acético

2 Piruvato

2H+ Propiónico 1H+ Butírico

Allen, 2016

ESTAMOS VENDO QUE MOITAS EXPLOTACIÓNS QUE SUPLEMENTAN CON AZUCRES AS SÚAS VACAS MELLORAN OS ÍNDICES PRODUTIVOS, A CALIDADE DO LEITE E O BENESTAR DOS ANIMAIS CON REFLEXOS POSITIVOS NA FERTILIDADE E NA SAÚDE

3. A terceira teoría e máis innovadora foi presentada en 2007 por Hall e Weimer. Estes autores detectaron que os azucres poden ser convertidos en glicóxeno polas bacterias ruminais e almacenados como fonte de reserva. Este mecanismo podería reducir a inmediata produción de AGV, evitando unha caída brusca de pH se son achegados en cantidades moi elevadas. 4. Por último, aínda que máis relacionado coa forma de subministrar os azucres, os suplementos azucrados líquidos fan que as racións unifeed sexan consumidas de forma máis homoxénea reducindo o efecto selección no comedeiro, algo moi importante en racións ricas en concentrado, especialmente cando se usan forraxes secas. Un consumo homoxéneo da dieta favorece que as fermentacións sexan regulares ao ingresar no rume todos os nutrientes á vez e, ademais, favorece a inxestión da forraxe, que asegura o estímulo da ruminación e, por tanto, a salivación. CONCLUSIÓNS PRÁCTICAS As recomendacións máis recentes suxiren unha achega media por kg de materia seca de 6-8 % de azucres á dieta, combinados co 24-26 % de amidón para vacas entre 21 e 200 días en leite (Hoover et al., 2005; Allen, 2012; Formigoni et al., 2015), mentres que os traballos recentes demostran que o uso de ata un 9 % de azucres na dieta de vacas de leite é un camiño seguro para axudar a estabilizar o pH ruminal. A utilización dos azucres como nutriente axuda a previr problemas dixestivos como SARA a través dun mellor manexo das fermentacións ruminais e o seu emprego irase especializando no futuro a medida que vaian aparecendo traballos que nos digan cales son os azucres máis eficientes. Dende o punto de vista práctico, estamos vendo que moitas explotacións que suplementan con azucres as súas vacas melloran os índices produtivos, a calidade do leite e o benestar dos animais con reflexos positivos na fertilidade e na saúde.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_nutricion_azucres_galego_02.indd 64

20/05/2017 23:18

® ® SMARTAMINE SMARTAMINE M ®®M SMARTAMINE SMARTAMINE SMARTAMINE MM ® ® MetaSMART MetaSMART ®® MetaSMART MetaSMART MetaSMART LysiGEM LysiGEM LysiGEM LysiGEM LysiGEM CholiPEARL CholiPEARL CholiPEARL CholiPEARL CholiPEARL TOXFIN TOXFIN TOXFIN TOXFIN TOXFIN MUCHAS MUCHAS COSAS COSAS ESTÁN MUCHAS MUCHAS MUCHASCOSAS COSAS COSASESTÁN ESTÁN ESTÁN ESTÁN CAMBIANDO CAMBIANDO EN ENENLA LA LA CAMBIANDO CAMBIANDO CAMBIANDOEN LA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN DE DEDELECHE, LECHE, LECHE, PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN PRODUCCIÓNDE LECHE, LECHE, NO NO SOLO SOLO ESTO... ESTO... NO NONO SOLO SOLO SOLOESTO... ESTO... ESTO... TM TM TM TM TM

TM TM TM TM TM

TM TM TM TM

LaLa nutrición nutrición lechera lechera está está evolucionando evolucionando La La nutrición Lanutrición nutrición lechera lecheraestá estáestá evolucionando evolucionando evolucionando rápidamente. rápidamente. Lalechera producción, producción, yayano noes esel el único único rápidamente. rápidamente. rápidamente. La La producción, producción, La producción, ya no ya no es es el es el único el único objetivo, objetivo, otros otros objetivos objetivos como comolalasalud saludy único yla la objetivo, objetivo, objetivo, otros otros otros objetivos objetivos objetivos como como la salud la salud salud yy layla la fertilidad fertilidad de de los los animales, animales, ooelcomo elmedio medio ambiente ambiente fertilidad fertilidad fertilidad dede los de losanimales, los animales, animales, oo elo medio medio el medio ambiente ambiente ambiente sese vuelven vuelven igual igual de importantes. importantes. sese vuelven vuelven se vuelven igual igual igual de deimportantes. importantes. de importantes. Las Laspalabras palabras claves claves en enla laactualidad actualidad son: son: Las Las palabras palabras claves claves claves en enla la enactualidad actualidad la actualidad son: son: son: • Las • palabras Optimización Optimización •• •• •• ••

Optimización •Optimización Optimización Eficiencia Eficiencia Eficiencia •Eficiencia Eficiencia Ahorro Ahorro de de costes costes

•• •• •• ••

Ahorro •Ahorro Ahorro de decostes costes de costes Rendimiento Rendimiento Rendimiento •Rendimiento Rendimiento Calidad Calidad

•• •• •• ••

Calidad •Calidad Calidad Fertilidad Fertilidad Fertilidad •Fertilidad Fertilidad Salud Salud

• • Salud •Salud Salud • • Medioambiente Medioambiente • • Medioambiente •Medioambiente Medioambiente Estas Estaspalabras palabras deben deben formar formarparte partededenuestro nuestro Estas Estas Estas palabras palabras palabras deben deben deben formar formar formar parte parte de de de nuestro nuestro nuestro idioma idioma yyser ser nuestra nuestra meta. meta. idioma idioma idioma y yser ser ynuestra ser nuestra nuestra meta. meta. meta. Kemin Kemin pretende pretende proporcionar proporcionar una una nueva nueva Kemin Kemin Kemin pretende pretende pretende proporcionar proporcionar proporcionar una una una nueva nueva nueva visión visión de de la la nutrición, nutrición, yy para paraello ellotenemos tenemos visión visión visión de de la de la nutrición, la nutrición, nutrición, yser y para ysus para ello elloello tenemos tenemos tenemos como como principal principal objetivo objetivo ser sus colaboradores. colaboradores. como como como principal principal principal objetivo objetivo ser ser ser sus sus colaboradores. colaboradores. colaboradores. Buscamos Buscamos una unaobjetivo producción producción sostenible sostenible aa la la vezvez Buscamos Buscamos Buscamos una unauna producción producción producción sostenible sostenible sostenible aa lala auna vez la vez vez que que competitiva, competitiva, que que tenga tengacomo como resultado resultado una que que competitiva, que competitiva, competitiva, que que que tenga tenga tenga como como como resultado resultado resultado una una una alimentación alimentación más más eficiente eficienteyyrentable. rentable. alimentación alimentación alimentación más másmás eficiente eficiente eficiente yy rentable. rentable. y rentable.

Revise Revise sussus dietas, dietas, Kemin Kemin puede puede ayudarle. ayudarle. Revise Revise Revise sus sus sus dietas, dietas, dietas, Kemin Kemin Kemin puede puede puede ayudarle. ayudarle. ayudarle. Kemin Kemin Ibérica Ibérica Tel Tel 977 25 977 4125 8841 88 Kemin Kemin Kemin Ibérica Ibérica Ibérica TelTel Tel 977977 977 25 25 41 41 88 88 88

® ® ©© Kemin Kemin Industries, Industries,Inc. Inc.and and its group groupofofcompanies companies 2016. 2016. AllAll rights rights reserved. reserved. ® ™ ® Trademarks ™ Trademarks of Kemin of Kemin Industries, Industries, Inc., U.S.A. Inc.,MetaSmart U.S.A. MetaSmart is a Trademark is a Trademark of Adisseo France of Adisseo S.A.S.France S.A.S. ® ® © Kemin © Kemin © Industries, Kemin Industries, Industries, Inc. Inc. and and Inc. itsitsgroup and group itsof group ofcompanies companies of companies 2016. 2016. 2016. All rights rights All rights reserved. reserved. reserved. ® ®™™Trademarks ®Trademarks ™ Trademarks of of Kemin Kemin of Kemin Industries, Industries, Industries, Inc.,Inc., U.S.A. Inc., U.S.A. U.S.A. MetaSmart MetaSmart MetaSmart is a®Trademark isisaa Trademark Trademark of Adisseo of of Adisseo Adisseo FranceFrance France S.A.S.S.A.S. S.A.S.

2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd1 1 pub_kemin.indd 65 2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 1 1 1

08/02/16 17:23 08/02/16 17:23 21/05/2017 20:1317:23 08/02/16 08/02/16 08/02/16 17:23 17:23

pub_progenex.indd 66

21/05/2017 20:15

pub_progenex.indd 67

21/05/2017 20:15

formación

VIAXE TÉCNICO-PROFESIONAL DE EFA FONTEBOA A LA VENDÉE. PAYS DE LA LOIRE (FRANCIA)

ESTUDO COMPARATIVO DE DIFERENTES SISTEMAS DE PRODUCIÓN DE LEITE Do 10 ao 17 de marzo alumnos do Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa realizaron un intenso e enriquecedor programa de traballo en La Vendée (rexión francesa de Pays de la Loire), orientado a descubrir os diferentes sistemas de produción de leite e outras iniciativas innovadoras. Antes de entrar en territorio galo, os participantes tiveron a oportunidade de visitar a granxa San José, en Tamarite de Litera (Huesca). Luis García Fernández Director do Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa Coristanco (A Coruña)

A GRANXA SAN JOSÉ: UN REFERENTE NA PRODUCIÓN DE LEITE A NIVEL NACIONAL Polo volume de produción, pola eficiencia e polos protocolos de xestión, a granxa San José é un referente na produción de leite a nivel nacional. Nesta explotación cultivan 900 ha, moxen 2.700 vacas e danlles emprego directo a 55 traballadores, organizados nas diferentes áreas da empresa. Detrás dos datos económicos hai un traballo de tres xeracións. Foi en 1961 cando comezaron con media ducia de vacas para chegar ao centenar de reses vinte anos máis tarde. A finais dos 80 xa se aproximaban ás 500 e, dende

entón, trazaron o plan de seren competitivos por volume de produción e, por suposto, coidando todos os aspectos inherentes ao bo manexo do rabaño e ao benestar animal. Hoxe contan cuns efectivos de 2.700 vacas adultas e ao redor de 2.000 xatas e xovencas para reposición das vacas de descarte e o aumento do rabaño. Teñen como obxectivo chegar ás 4.500 vacas en 2020. Producen ao ano 32 millóns de litros de leite e dentro de tres esperan achegarse ata os 60 millóns; trátase de aproveitar as economías de escala, explica Jaume Pont, pois as infraestruturas xa están construídas e agora trátase de rendibilizalas e optimizar o seu rendemento. O último investimento, de 3 millóns de euros, foi unha sala de muxido rotativa de 80 puntos, toda unha aposta de futuro.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_formacion_fonteboa_galego.indd 68

24/05/2017 17:07

formación

SUSTENTABILIDADE AMBIENTAL Ademais do leite, as vacas producen dexeccións; na granxa San José, un millón de litros de xurro ao día, que, de non ser xestionado adecuadamente, constituiría un serio problema. É por iso polo que investiron en circuítos de circulación para a reutilización das augas residuais, fosas de xurro con mecanismos de decantación e separación de sólidos e posta en funcionamento dun plan de fertilización e de rega con estes efluentes. Todo o xurro xerado distribúeno en 2.700 ha da zona (nas 900 ha propias e o resto nas dos veciños; todos contentos) e teñen previsto poñer en funcionamento unha planta de compostaxe. FORMACIÓN DO PERSOAL A clave da sustentabilidade deste modelo non radica nas vacas (cada unha produce 14.200 kg de leite ao ano) senón nas persoas que realizan os traballos do manexo e de xestión da granxa; priorizan a formación e as actitudes dos traballadores, aos que remuneran co salario correspondente e con incentivos, en función da conta de resultados da empresa. Tanto a ergonomía dos traballos e a prevención de riscos laborais coma o benestar animal son factores determinantes nos resultados económicos. As instalacións, á parte dun adecuado deseño, dispoñen de ventiladores e de sistemas de microaspersión que se poñen en funcionamento cando a temperatura excede os 24 °C.

A PRODUCIÓN DE LEITE EN FRANCIA Francia produce 24,6 millóns de toneladas de leite, catro veces máis que España. É un gran produtor a nivel mundial e conta cunha potente industria de transformación e elaborados lácteos. Tres rexións do noroeste producen o 50 % do total nacional: Bretaña, o 22 %; Pays de la Loire, o 15 %, e Normandía, o 11 %. Desde a aplicación das cotas en 1984 ocupou unha posición privilexiada no panorama lácteo da unión Europea; é o segundo produtor de leite, despois de Alemaña. As cotas lácteas establecidas para regular a produción e adaptar esta demanda do mercado foron unha garantía para a viabilidade das granxas durante o tempo que estiveron en vigor, desde 1984 ata 2015.

ALIMENTACIÓN NATURAL DE ALTA CALIDAD ALFALFA DESHIDRATADA VEZAS DESHIDRATADAS RAYGRASS DESHIDRATADO PAJA PICADA

Consúltenos, tenemos un producto para cada necesidad

FORRAJES Y PROTEINAS S.L.

Ctra.Nueva Km.4.1 47111 Villalar de los Comuneros. VALLADOLID T. +34 983 108 983 F. +34 983 108 906 www.forrajesyproteinas.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_formacion_fonteboa_galego.indd 69

23/05/2017 17:24

formación

EN FRANCIA AS RELACIÓNS ENTRE AS INDUSTRIAS E OS PRODUTORES, AO IGUAL QUE EN ESPAÑA, ESTÁN SOMETIDAS A CONTRATOS LÁCTEOS DE COMPRAVENDA, PERO PÁCTANSE AO MESMO TEMPO UNHAS CANTIDADES DE REFERENCIA NAS ENTREGAS MENSUAIS, PARA EVITAR A SATURACIÓN DO MERCADO

A partir do 1 de abril de 2015 o escenario é de liberalización, cada gandeiro pode producir o que a súa capacidade económica lle permita e houbo desaxustes entre a produción e o consumo que xeraron crise de prezos aos que non foron alleas as ganderías galegas, pois houbo países que apostaron fortemente pola produción, como é o caso de Holanda e Irlanda. Para regular o mercado tivo que intervir a Comisión Europea, que estableceu medidas de apoio financeiro para desincentivar a produción. No novo escenario sen cotas a produción é libre, as relacións entre as industrias e os produtores, ao igual que en España, están sometidas a contratos lácteos de compravenda, pero páctanse ao mesmo tempo unhas cantidades de referencia nas entregas mensuais, para evitar a saturación do mercado. VARIADOS SISTEMAS DE PRODUCIÓN A diferenza de Galicia, onde a produción láctea se organiza en sistemas intensivos, no noroeste francés atópanse sistemas de produción máis variados, dende o intensivo convencional ata o ecolóxico, pasando por situacións intermedias, como se constatou nas visitas realizadas: ao GAEC Bois des Houx, ao GAEC La Melodie e ao GAEC La Liberté, tres das explotacións visitadas polo grupo de Fonteboa. No GAEC Bois des Houx poñen en funcionamento un sistema denominado ‘pastoreo rotacional dinámico’ coa implantación de praderías multiespecie e coa soa utilización de fertilización orgánica nos campos. Poden aplicar estes principios grazas a que dispoñen de 106 ha, todas na contorna da explotación na que pastorea un centenar de vacas; polo control de custos e, a pesar de que as producións por vaca non son moi significativas (7.500 litros/vaca/ano), obteñen uns excelentes resultados económicos á vez que lles dan emprego a 5 persoas. Pola súa banda, no GAEC La Melodie dispoñen dun sistema máis parecido ao imperante en Galicia, con fortes investimentos en instalacións e uns rendementos máis elevados, pero cuns custos de produción máis altos. GAEC La Liberté é unha explotación láctea en ecolóxico que produce ao ano 800.000 litros de leite que vende a 0,46 €/litro e cuns rendementos por vaca moi similares aos do sistema convencional (9.500 litros vaca/ano). Todo iso é posible grazas á acertada xestión da empresa que realizan Jean Claude Charrier e o seu fillo Jêrome. Á produción de leite asociaron en 2006 a acollida turística na contorna da granxa; para iso restauraron unha vella casa familiar na que ofertan tres habitacións, deseñadas e instaladas con moito gusto. Esta iniciativa de agroturismo axuda a mellorar a comunicación da produción láctea co resto da sociedade.

ORDENACIÓN DO TERRITORIO Chama a atención a ordenación do territorio (parcelas ben dimensionadas, accesos adecuados...), froito do esforzo de xeracións. Desde diferentes instancias administrativas e profesionais trabállase nesta área para conciliar intereses que a priori poden parecer contraditorios, pero que son complementarios: conservar o patrimonio ou protexer determinadas actividades que necesitan solo (agricultura e asentamentos industriais). En comparación con Galicia, resulta sorprendente o baixo prezo da terra de uso agrario (2.000 €/ha); explican os diferentes interlocutores cos que se tratou este tema que toda transacción de solo debe ser supervisada pola Société d’Aménagement Foncier d’Éxploitation Rural (SAFER), organismo creado en 1965, que establece as condicións xerais e as prioridades nas transaccións. Estas funcións, conclúen unanimemente os profesionais que participan na viaxe, deberían ser asumidas polo Banco de Terras de Galicia. CUMAS, GEDAS E INCORPORACIÓN DA MOCIDADE Outras actividades da semana estiveron centradas nas CUMAS, cooperativas de maquinaria que funcionan en Francia desde 1945, como lle explicou ao grupo Gael Pinneau, presidente da CUMA de Brouzzils, entidade que aglutina a maquinaria agrícola de 40 explotacións do municipio e que xestiona 100 maquinas de uso colectivo. Pola súa banda, Stephane Jamin, responsable departamental dos Grupos de Estudo e Desenvolvemento Agrario, explicou a organización e o funcionamento destes grupos de profesionais do sector agrario que traballan para a competitividade das explotacións agrarias. A incorporación de xente nova ás explotacións ocupou tamén parte dos coloquios e encontros cos profesionais. As esixencias de formación e a elaboración do proxecto de inserción foron explicados por algúns mozos recentemente incorporados ás explotacións. Despois dos seus testemuños, os profesionais que acompañan aos alumnos na viaxe conclúen unanimemente que xa entenden o dinamismo das explotacións francesas: formación, xestión empresarial e acompañamento no proceso de consolidación das incorporacións. Comparando coa situación de Galicia, temos aínda ampla marxe para a mellora. Máis información Un equipo de O Agro-Labranza (Televisión de Galicia) acompañou o grupo e elaborou diversos programas que se poden consultar en http://www.crtvg.es/tvg/programas/labranza

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_formacion_fonteboa_galego.indd 70

23/05/2017 17:25

2017 seguro dE

GANADO VACUNO

de reproducción y Producción INCLUYE SANEAMIENTO GANADERO

PARA SUSCRIBIR SU SEGURO DIRÍJASE A: • MAPFRE ESPAÑA CÍA. DE SEGUROS Y REASEGUROS • AGROPELAYO SOCIEDAD DE SEGUROS S.A. • SEGUROS GENERALES RURAL • CAJA DE SEGUROS REUNIDOS (CASER) • ALLIANZ, COMPAÑÍA DE SEGUROS • PLUS ULTRA SEGUROS • UNIÓN DEL DUERO, CÍA. DE SEGUROS • CASER MEDITERRÁNEO SEGUROS GENERALES • MUTUALIDAD ARROCERA DE SEGUROS • HELVETIA CÍA. SUIZA S.A. DE SEGUROS • FIATC, MUTUA DE SEGUROS Y REASEGUROS • CAJAMAR SEGUROS GENERALES S.A. • GENERALI DE ESPAÑA, S.A. SEGUROS • BBVASEGUROS, S.A. DE SEGUROS • AXA SEGUROS GENERALES • SEGUROS CATALANA OCCIDENTE • REALE SEGUROS GENERALES • MUSSAP, MUTUA DE SEGUROS • MGS SEGUROS Y REASEGUROS S.A. • AGROMUTUAMAVDA, SDAD. MUTUA DE SEG. • PELAYO, MUTUA DE SEGUROS A PRIMA FIJA • SANTA LUCÍA S.A. CÍA. DE SEGUROS

afriga129_publicidade_agroseguro.indd 71 vacuno 210x297.indd 1

20/05/2017 23:40 18/5/17 11:27

Desafíos de la producción en verano, ¿estás preparado? Dr. T. Turner, Ph.D., International Dairy Specialist, Josera GmbH & Co. KG

Esta es una afirmación bastante retórica, ya que realmente ninguna operación está preparada para todas las contingencias posibles. En el mejor de los casos, una operación se puede planear para lo peor y esperar lo mejor. La evaluación operacional crítica del rendimiento del año pasado puede identificar las debilidades y los cambios que se deben realizar. Veamos algunos retos básicos y pasos nutricionales preventivos que se pueden llevar a cabo para minimizar las caídas en producción.

Efectos adversos de verano

Mira con lo que alimentas

Las vacas son homeotermas, lo que significa que funcionan mejor dentro de un rango de temperatura y de humedad. Fuera de este rango, la carga de estrés metabólica aumenta y el rendimiento comienza a descender, reduciendo potencialmente la producción de leche hasta un 45%, afectando la reproducción. El estrés térmico es causado por el efecto combinado de la temperatura y la humedad del aire, medida como el índice de temperatura-humedad (THI, Fig.1). Normalmente la producción desciende cuando el THI sobrepasa 68, sin embargo, la respuesta subaguda al estrés por calor comienza antes. Por otra parte, las vacas de postparto y de alta producción están en mayor riesgo ya que estas vacas ya están expuestas al borde de sus límites metabólicos.

El estrés por calor afecta al apetito, reduciendo la ingesta entre un 10% y un 35%, incluso en condiciones de buen manejo (1). Una ingesta menor significa menos nutrientes disponibles, siendo generalmente la energía el factor limitante de la producción de leche. Para contrarrestar esto, los productores a menudo buscan maneras de mantener la ingesta de energía aumentando la densidad de nutrientes de la dieta. La grasa se utiliza a menudo para aumentar la densidad energética de la dieta, sin embargo, metabolizar la grasa produce más calor que metabolizar la glucosa, agravando aún más los efectos del estrés por calor (1). Aumentar el contenido de azúcar en la dieta, mientras se evita la acidosis, sería la fuente de energía más eficiente de responder al descenso de ingesta. Para garantizar la eficiencia del rumen, es decir, optimizar el ambiente microbiano, se puede reforzar mediante el uso de tampones de pH, como la levadura viva y tampones minerales.

Mantén el frío Las vacas lactantes producen más calor que las no lactantes, simplemente porque la producción de leche es un proceso metabólico y cada proceso metabólico produce calor. Los procesos metabólicos tienen sus límites, y el auto control es primordial, una vaca puede compensar hasta un límite, pero más allá de eso ¡ten cuidado! Sobrepasar la capacidad de tensión metabólica da como resultado un efecto espiral descendente, que afecta a la producción durante el período de estrés por calor y pone en riesgo el rendimiento después del estrés térmico. Los ganaderos profesionales deben tomar medidas activas para incrementar la resistencia de los animales a las enfermedades relacionadas con el metabolismo mediante el uso de oligoelementos, vitaminas y polifenoles antioxidantes.

% Humedad Relativa °C

22 23 24 25 26 27 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48

0 64 65 66 67 67 68 69 71 72 74 75 77 79 80 82 84 85

10 65 66 67 68 69 70 71 72 74 76 77 79 81 83 85 87 89

20 66 67 68 69 70 71 72 74 76 78 79 82 84 85 88 90 92

30 67 68 68 70 71 72 73 75 78 80 81 84 86 88 91 93 96

40 67 69 69 71 72 73 75 77 79 82 83 86 89 91 94 96

50 68 70 70 72 73 75 76 78 81 84 86 88 91 94 96

60 69 70 71 73 74 76 78 80 83 86 88 91 94 96

70 70 71 72 74 76 77 79 81 85 88 90 93 96

80 70 72 73 75 77 78 80 83 86 90 92 95

90 71 73 74 76 78 80 82 84 88 92 94 98

100 72 74 75 77 79 81 83 86 90 94 96

*Adaptado de Collier 2011, Tri-State Nutrition Conference Limite

Moderada-Severa

Moderada

Severa

Fig. 1. Índice de Temperatura Humedad y Zonas de Riesgo

pub_joserra.indd 72 ANZ_Dairy-Pilot_Dokument_ES_20170509_2.indd 1

20/05/2017 23:42 09.05.17 17:13

ANZ_Dair

5.17 17:13

Combatir el sudor La sudoración es una forma natural de aumentar el enfriamiento evaporativo, sin embargo, este es también un sistema energético activo, a nivel molecular, aumentando la pérdida de cationes. El aumento de potasio, sodio y magnesio en la ración de verano ayuda a mantener la relación catión / anión. Un desequilibrio en la relación catión / anión debido a la pérdida por sudor puede desencadenar un evento en cascada, disminuyendo la ingesta y agravando aún más el impacto del estrés térmico sobre el rendimiento. Como medida de salvaguardia, las dietas de verano deben estar formuladas con un equilibrio de cationes / aniones en la dieta de 35 a 40 mEq / 100 g de materia seca (2).

Tomando medidas Para mitigar los efectos del estrés por calor, como con cualquier enfermedad, la prevención es la mejor medicina. Lo que los ganaderos a menudo no entienden es la respuesta inflamatoria semejante a la enfermedad inducida por el estrés por calor que tiene implicaciones de rendimiento de largo alcance. Los ganaderos sólo necesitan mirar el aumento de los recuentos de células somáticas desde el verano pasado para ver cómo las vacas se están comportando frente al estrés. Para combatir la respuesta inflamatoria, el enfoque nutricional común ha sido el uso de una combinación de vitaminas antioxidantes, incluyendo E, A, β-caroteno y C, así como los quelados de Zn, Cu y Se de liberación lenta para maximizar la absorción. Sin embargo, las vitaminas y minerales tienen límites máximos de absorción y riesgo de toxicidad por sobre suplementación. Últimamente, el uso de componentes de plantas nutracéuticas, específicamente flavonoides, ha ganado importancia como otro medio para contrarrestar procesos inflamatorios (3). Las propiedades inmuno estimulantes de los flavonoides proporcionan un sistema de reducción a la respuesta inflamatoria, lo que permite al animal reaccionar mejor a los desafíos metabólicos.

Resumiéndolo todo El clima del verano se está volviendo más caliente, más largo y menos predecible. Cada ganadero debe hacer un análisis exhaustivo de su modelo de producción antes del verano para planificar e implementar la mejor estrategia para así minimizar los descensos de producción. La nutrición preventiva significa ajustar la alimentación antes de que los problemas sean visibles. Recuerde, un ganadero de leche eficiente se está continuamente preguntando, „¿Qué puedo hacer para ser mejor?“ Indicación de las fuentes disponible a petición.

pub_joserra.indd 73 ANZ_Dairy-Pilot_Dokument_ES_20170509_2.indd 2

DairyPilot FlavoVital® Para los rendimientos más altos Vitaminas B Levaduras vivas Probado con éxito más de 6.500 vacas de leche Para asegurar altos rendimientos Animales más sanos y resilientes

¿Buscas una solución al estrés por calor? ¡Contacta con tu distribuidor hoy mismo! Pablo Carro 647599782 pablocarro@develatt.com Develatt SLU Calle Perú 6 – A Las rozas – Madrid www.develatt.com www.josera-espanol.com/bovino

20/05/2017 23:42 09.05.17 17:13

manexo

ESTRÉS POR CALOR: OS SEUS EFECTOS NA PRODUCIÓN E FERRAMENTAS PARA COMBATELO O estrés térmico ou estrés por calor estase a converter nun problema en auxe para o gando de alta produción. Ao longo destas páxinas analizo cal é o seu impacto nas granxas, cales son os síntomas e as súas consecuencias, e ofrezo algunhas pautas para facerlle fronte.

Paula Soler Responsable da gama de ruminantes de Lallemand Bio en España e Portugal

INTRODUCIÓN En 2003, Saint Pierre et al. estimaron que as perdas para a industria láctea por esta causa podían alcanzar de media ao redor dos 400 €/vaca/día e ao redor de 10 kg de perda de ganancia de peso vivo ao ano no vacún de carne, o que equivalería aproximadamente a 7 días máis adicionais en granxa. O estrés por calor está relacionado tanto coa temperatura ambiente coma coa humidade relativa, o que amplifica o impacto da calor. O índice de temperatura-humidade (THI) é un indicador común do estrés térmico. O estudo, realizado en ambiente controlado, indicou que a zona termoneutral da vaca era máis estreita do que se pensaba anteriormente: o limiar de estrés térmico pasou de 72 a 68 (Burgos e Collier, 2011) [figura 1].

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_nutricion_estres_calor_galego.indd 74

23/05/2017 17:26

manexo

Figura 1. Escala de estrés por calor revisada pola Universidade de Arizona (2011)

estrés limiar estrés medio-moderado

estrés moderado-severo estrés severo

Cada parella de temperatura/humidade corresponde a un nivel de estrés por calor para as vacas de leite

La Temperatura aumenta…

El estrés por calor afecta negativamente a los resultados zootécnicos de las vacas ¿Sabía que el estrés por calor puede costarle más de 400 €/vaca/año? Las consecuencias del estrés por calor comportan importantes pérdidas de producción de leche (que pueden alcanzar hasta el 35%) como también problemas relacionados con desequilibrios en el rumen y en la reproducción. El impacto del estrés por calor en las vacas lecheras viene determinado por la combinación de temperatura y humedad. Nuevas investigaciones han demostrado que por encima de 20ºC y 50% de humedad relativa disminuye la confortabilidad de las vacas y la producción de leche.2 1

EN VACAS LEITEIRAS, O PRIMEIRO IMPACTO A CURTO PRAZO DO ESTRÉS POR CALOR É A REDUCIÓN DA PRODUCIÓN DE LEITE. NORMALMENTE ACÉPTASE QUE PODE HABER UNHA MINGUA DO 10 AO 35 %

Nun estudo realizado por Lallemand durante os anos 2013-2015 avaliáronse os riscos do estrés por calor baixo diferentes condicións climáticas. Rexistrouse en tempo real o THI de 37 granxas en 11 países segundo as condicións de produción dos animais en cada país. No estudo observouse que os problemas de estrés por calor afectan en maior ou menor medida en todos os países. No sur de Europa (España, Italia, sur de Francia…), pasan máis da metade do día baixo condicións de estrés por este motivo (entre 13 e 18 horas). As perdas estimadas en leite nestas rexións son moi elevadas: poden ser superiores a 5,5 kg/vaca/día. En latitudes superiores, como o norte de Francia (Bretaña), Suíza, República Checa ou Polonia, onde hai menos consciencia dos problemas que pode levar a estrés por calor, as vacas de leite tamén poden pasar entre 6 e 10 horas baixo condicións de estrés por calor, o que trae consigo perdas importantes de leite. Mesmo en zonas máis ao norte, como Rusia, as vacas poden pasar 2 horas neste estado.

…LEVUCELL® SC maximiza la producción de leche incluso en el periodo de estrés por calor.

Incluso en condiciones de estrés por calor, LEVUCELL® SC maximiza el potencial de su ración y los Ingresos sobre los Costes de Alimentación (IOFC) • Rendimiento lechero: +1,2 a 2,5 litros/vaca/día • Aumenta la Eficacia Alimentaria: más de 7%*, 120 g de leche/kg MS ingerida • Optimiza el pH del rumen (menos acidosis). LEVUCELL® SC levadura viva específica para rumiantes, Saccharomyces cerevisiae I-1077, seleccionada en el INRA (Francia). *Marsola et al, ADSA 2010.

1 Saint Pierre et al., 2003 - 2 Burgos & Collier, 2011.

LALLEMAND ANIMAL NUTRITION Tel: +34 93 241 33 80 Email: animal-iberia@lallemand.com

www.lallemandanimalnutrition.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_nutricion_estres_calor_galego.indd 75

22/05/2017 09:07

manexo

CAL É O IMPACTO DO ESTRÉS POR CALOR NA PRODUCIÓN DE VACAS DE LEITE? O gando responde ao estrés por calor aumentando a sudación –abafando, babexando etc.– para axudar a arrefriar o seu corpo. Estas actividades incrementan a enerxía de mantemento que necesita o animal, polo que parte da enerxía para a produción de leite ou carne será redirixida á regulación térmica. Ademais, a produción de calor débese esencialmente a fermentacións ruminais. Co fin de reducila todas as actividades diminúen e o patrón de alimentación altérase. A inxestión de penso e a ruminación minguan, os animais tenden a comer menos durante o día, pero máis a miúdo e en pequenas cantidades. Comen máis pola noite, cando a temperatura é máis baixa, e adoitan elixir os alimentos que producen menos calor durante a dixestión, polo que tenden á elección de grans máis que de forraxes. En vacas leiteiras, o primeiro impacto a curto prazo do estrés por calor é a redución da produción de leite. Normalmente acéptase que pode haber unha mingua do 10 ao 35 %. Ademais, o risco de acidose aumenta. A longo prazo poden aparecer consecuencias na saúde do animal, na función inmune ou na reprodución, en especial porque o estrés por calor xeralmente aumenta a produción de radicais libres. Isto conduce ao estrés oxidativo, o cal nas vacas leiteiras pode conducir a unha maior frecuencia de mastite e a un maior número de células somáticas no leite. Tamén pode causar diminución da fertilidade, aumento da mortalidade embrionaria, retención de placenta posparto e partos prematuros, con consecuencias que poden afectar ao peso vivo, á mortalidade e á saúde dos xatos. COMO PODEMOS AVALIAR O ESTRÉS POR CALOR NOS ANIMAIS? Existen algúns indicadores visibles do estrés por calor moderada nos ruminantes: • Respiración superficial • Sudoración • Comportamento letárxico • Diminución da inxestión de alimentos

A boca aberta e a respiración con abafo e a lingua cara a fóra indican un estrés de calor máis severo. Ademais, nas vacas leiteiras pódese observar unha diminución na produción de leite. Outro signo indirectamente visible de estrés por calor é a acidose. Varios ensaios realizados por Lallemand Animal Nutrition utilizando bolos de pH en vacas leiteiras mostraron unha relación entre os niveis de estrés por calor e o pH do rume (figura 2). Figura 2. Relación entre o pH ruminal e o índice THI 85

THI Med. THI Máx. THI Mín. THI =68 (limiar)

80 75

THI

USAR FERMENTOS VIVOS ESPECÍFICOS PARA RUMINANTES SACCHAROMYCES CEREVISIAE CNCM I-1077 ESTÁ PROBADO QUE MELLORA E PROTEXE O AMBIENTE RUMINAL E aumenta A SÚA EFICIENCIA, DIMINUÍNDO O RISCO DE ACIDOSE

70 65 60 55 50

300

Minutos/día con rume pH<5.8

Control LEVUCELL® SC

250 200 150 100 50 0

DÍAS

QUE FERRAMENTAS TEMOS PARA COMBATER O ESTRÉS POR CALOR? A combinación de estratexias nutricionais, de manexo e de instalacións apropiadas son unha boa ferramenta para facer fronte ao estrés por calor: • Usar fermentos vivos específicos para ruminantes Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077 está probado que mellora e protexe o ambiente ruminal e aumenta a eficiencia ruminal, diminuíndo o risco de acidose.

Numerosos ensaios levados a cabo en condicións de estrés por calor demostran que o uso en ruminantes de Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077 é unha solución válida para axudar a reducir o impacto do estrés por calor no ambiente ruminal, no comportamento animal e nos resultados zootécnicos: mellora a produción de leite e a eficiencia alimentaria.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_nutricion_estres_calor_galego.indd 76

20/05/2017 23:47

I n n ova c i o n e s g a n a d e ra s

APROVECHE

Nu trición y Sal ud

Lo natural es bueno

TODA LA ENERGÍA DE SU RACIÓN DURANTE TODO EL AÑO

ENERMILK PLUS CON TODAS LAS VENTAJAS DE ENERMILK POTENCIADO Y TODOS LOS BENEFICIOS DE LAS *Saccharomyces cerevisiae NCYC R 404

LEVADURAS

- LEVADURA ESPECÍFICA VACAS LECHERAS

Aumenta la digestibilidad de la fibra

Disminuye el riesgo de acidosis.

y por tanto, la energía disponible.

Previene la aparición de la cetosis.

Estimula el funcionamiento del rumen.

Mejora los índices de fertilidad.

Incrementa la ingesta.

Alarga la curva de máxima producción.

Reduce el ESTRÉS POR CALOR y su efecto sobre la ingesta, la producción y la fertilidad

C/López de Aranda 35, 28027 Madrid pub_innofarm.indd 77

| Tel.: (+34) 91 2187046 | www.grupoinnofarm.com 20/05/2017 23:49

manexo

Por exemplo, nunha proba recente (Fustini et al., J. Anim. Sci., 2013) na que se incorporou S. cerevisiae CNCM I-1077 en condicións de estrés por calor moderada obtívose un incremento de 6,7 % de leite corrixido por enerxía, o que equivale a 1,7 kg LCE/día (figura 3). Figura 3. Efecto da suplementación na ración de vacas de leite do tratamento* con Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077 no leite corrixido en enerxía durante condicións de estrés por calor. O leite corrixido por graxa aumentou un 1,7 kg/vaca/día (Fustini et al., 2013) +6,5 %*

28 26

26,1

25 24 23 22 21 20

27,8

Levucell® SC

Control

Leite corrixido de enerxía

*P<0,05

• Aumentar a densidade enerxética na ración. • Alimentar con forraxe de alta calidade, que sexa estable aerobicamente (que non estea quente ou se quente en comedeiro) e altamente dixestible. Demostrouse que a inxestión diaria das xovencas pode diminuír ata 1 kg/día co ensilado de millo inestable aerobicamente (Kung et al., 2013). Cando a temperatura ambiente é máis elevada é a época do ano en que as forraxes e os ensilados de gran húmido se benefician máis do inoculante Lactobacillus buchneri 40788, unha solución microbiana (bacteria láctica heterofermentativa) que lle dá estabilidade aeróbica á forraxe. • Achegar fontes de fibra de alta calidade na dieta. Estas son esenciais para unha eficiencia ruminal óptima, especialmente para os rabaños de alta produción que reciben dietas cun nivel alto de amidón. • Coidar o equilibrio dos electrólitos minerais, xa que a sudación excesiva ou o abafo levan a perdas de sodio e de potasio. • Adaptar a estratexia de alimentación. Dar dúas veces ao día a comida no canto dunha. Considerar a posibilidade de dar menos cantidade de alimento durante o día e máis de cara á noite (60 %), que é cando a temperatura é máis fresca. Tamén é importante o achegamento da comida de forma regular. • Asegurarse de que a auga limpa e fresca estea libremente dispoñible en todo momento (en especial despois do muxido).

A CLAVE É MANTER AS VACAS NUN AMBIENTE CÓMODO E FRESCO NA MEDIDA DO POSIBLE: SOMBRA, VENTILADORES E REFRIXERADORES SON INSTRUMENTOS MOI EFICACES PARA AXUDAR A REDUCIR A SÚA TEMPERATURA CORPORAL

• O estrés por calor exerce unha presión adicional sobre as defensas antioxidantes dos animais, o que conduce a unha inmunidade deprimida e a un menor rendemento reprodutivo. Durante este gran desafío, é esencial asegurar unha subministración de antioxidantes adicionais co fin de axudar a manter o estado antioxidante dos animais. A combinación de selenio orgánico (S. cerevisiae R397), vitamina E ou unha fonte de antioxidantes primarios como o zume de melón liofilizado cun nivel elevado de SOD (superoxido dismutasa) axuda a manter o status antioxidativo dos animais. • A clave é manter as vacas nun ambiente cómodo e fresco na medida do posible: sombra, ventiladores e refrixeradores son instrumentos moi eficaces para axudar a reducir a súa temperatura corporal durante o período de estrés por calor (especialmente na área de espera antes do muxido). CONCLUSIÓN O risco de estrés por calor é unha realidade para os produtores de leite en diversas latitudes. Representa un período desafiante para os animais, exercendo unha presión en particular sobre o estado e a eficiencia do rume e sobre o estado antioxidante do animal. Para optimizar a produción e axudar a superalo, é esencial a monitorización do risco (por exemplo, o uso dun higrotermómetro para rexistrar o THI na granxa) e a planificación, o uso de estratexias adaptadas de alimentación, suplementos e boas prácticas de manexo do ensilado. BIBLIOGRAFÍA St. Pierre, N.R., B. Cobanov, and G. Schnitkey. 2003. Economic losses from heat stress by US livestock industries. J. Dairy Sci. 86:E52-E77. Burgos Zimbelman R. and. Collier R.J. Feeding Strategies for High - Producing Dairy Cows During Periods of Elevated Heat and Humidity Tri-State Dairy Nutrition Conference, April 19 and 20, 2011 Fustini M., Palmonari A., Durand H., Formigoni A., and Grilli E. 2013. Effect of Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077 (Levucell SC) on rumen pH and milk production during heat stress. J. Anim. Sci. Vol. 91, E-Suppl. 2/J. Dairy Sci. Vol. 96, E-Suppl. Kung and Windle –University of New Jersey– 2013

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_nutricion_estres_calor_galego.indd 78

20/05/2017 23:47

Naves ganaderas, almacenes y cobertizos CUBRICIÓN DE FOSAS DE PURIN, ANCHO 12 METROS

Fabricado por:

Distribuidor en la provincia de Lugo para los ayuntamientos de: O Corgo, Guntín, Quiroga, O Saviñao, Monforte de Lemos, Bóveda, O Incio, A Pobra do Brollón, Sober, Ferreira de Pantón, Paradela, Láncara, Sarria, Baralla, Becerreá, O Páramo, Friol y Triacastela. Distribuidor en la provincia de Ourense para los ayuntamientos de: Verín, Allariz, A Gudiña y Riós.

C/ Doctor Casares 189 - Entresuelo 27400 Monforte de Lemos (Lugo) • Tlf.: 617 334 424

afriga129_pub_agritenica_tecnagi.indd 79

21/05/2017 20:26

publirreportaxe

THE

ESPACIO CETOSIS. TODO LO QUE HAY QUE SABER

espaciocetosis.com

ESTRÉS POR CALOR

En su reciente visita a España y Portugal, el Dr. Israel Flamenbaum reiteró la importancia de mitigar los efectos del estrés por calor; en especial, destacó lo crítico que puede resultar durante los 90 días vitales en torno al parto, período clave que determina en gran medida el futuro potencial productivo de la vaca. Flamenbaum, experto en estrés térmico, cuenta con más de 40 años de experiencia en el tema. Trabajó en el Ministerio de Agricultura de Israel, 15 años como director del departamento de ganadería; hizo su doctorado en los 80 sobre cómo combatir el estrés por calor y en 2008 creó su propia empresa de consultoría, Cow Cooling Solutions, con la que ofrece consultorías y apoyo a instituciones, ganaderos y compañías en todo el mundo. disminuir metabolismo y producción de calor. Cuando la vaca baja su consumo de alimento, reduce su producción de leche. Este es el problema que tiene el ganadero, que sus vacas en el verano producen menos que en el invierno. Con algunos métodos este problema se puede solucionar. ¿Qué impacto tiene este estrés por calor durante los 90 días vitales alrededor del parto? Los 90 días vitales es el período en el cual se determina toda la lactancia de la vaca y el estrés por calor es muy crítico en estos días. Antes de parir, afecta al ambiente uterino de la vaca y el animal con estrés térmico prepara menos el desarrollo de la placenta y del feto, lo que influirá además en el estímulo de su ubre. Por tanto, cuando la vaca sufre de estrés por calor en el fin de su gestación, esto impactará negativamente en la producción de leche, en la lactancia siguiente.

¿Cuál es su visión del estrés por calor, cómo lo definiría y cómo ve su impacto en las ganaderías en el mundo, especialmente en lo que ha visto aquí? Si hablamos científicamente, el estrés por calor se produce cuando la vaca no puede disipar el calor que genera. Es un animal que crea mucho calor cuando produce la leche, tiene un sistema digestivo rumiante y genera mucho calor. En estaciones frescas del año, la vaca puede liberar este calor al ambiente fácilmente, no tiene ningún problema; pero cuando llega el verano y la temperatura y la humedad relativa suben, llega un momento en el que la vaca no puede perder todo el calor que genera. Cuando sucede esto, empieza a sufrir lo que llamamos estrés térmico. La señal más conocida del estrés por calor se produce cuando la temperatura corporal de la vaca sube por encima del nivel normal, que son 38,5 o 39 ֯C. Una vaca que sufre de estrés térmico es un animal que puede subir hasta los 40 y 41 ֯C. Ahora bien, ¿cuál es el problema? No es que su temperatura sube, el problema es económico. Cuando sufre estrés por calor, la vaca baja su consumo de alimento para equilibrarse, intentando

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga128_publirreportaxe_espacio_cetosis_elanco_01.indd 80

En las primeras semanas después del parto, el estrés por calor limita a la vaca de comer lo suficiente, entra en un balance energético negativo y no llega a picos de lactancia a los que podría llegar si no estuviera estresada, lo que limitará la producción en la lactancia siguiente. Por todo ello, el estrés antes y después de parir, en los períodos muy cercanos al parto, es muy crítico y puede influir en el 80 % de la lactancia. ¿Qué estrategias recomienda para mitigar este estrés por calor? Existen dos estrategias diferentes para mitigar el calor: las relativas a lo que llamamos enfriamiento directo y el enfriamiento indirecto. El enfriamiento directo consiste en mojar a la vaca y ventilarla. Evaporando el agua, la vaca se enfría. Este sistema es una solución que podemos utilizar en cualquier clima del mundo. El sistema indirecto consiste en enfriar el ambiente. Normalmente se hace con nieblinas y con evaporación del agua en ambiente. Esta opción es más restringida, es más eficiente en zonas muy secas, donde la humedad relativa es muy baja.

¿Qué grupos priorizaría a la hora de establecer esta estrategia? Acordamos que los 90 días vitales es el período más crítico, este momento es al que le doy la máxima prioridad. Si tenemos medios escasos para enfriar a las vacas, las que estén en estos 90 días vitales son las que vamos a enfriar antes, después enfriaremos a las vacas altas productoras, luego a las secas y, finalmente, a las vacas bajas productoras. Ante la inversión que supone implementar este tipo de estrategias, ¿cuál sería su recomendación a los ganaderos aquí en España y Portugal según lo que ha visto? Lo que he visto en mi visita son condiciones muy variables. Venimos de granjas que se encuentran en un clima subtropical con condiciones muy parecidas a las que tengo yo en Israel, en donde el verano es largo, de tres o cuatro meses con calor día y noche. En estas granjas les recomiendo los sistemas que dieron muy buenos resultados en mi tierra y en otros países calurosos como Méjico, Argentina, Brasil, etc. Cuando vengo al norte de España, en Asturias o en Galicia, en donde el clima es mucho más templado y más variado, lo que recomiendo a los ganaderos y a los técnicos que los acompañan y les dan apoyo es estudiar más profundamente el efecto del verano en las vacas. La mayoría de las granjas tienen control lechero y hay suficiente información hoy almacenada en los ordenadores para poder hacer un buen estudio y cuantificar el efecto negativo, caracterizarlo y, en base a esto, dar recomendaciones. Sabemos cómo enfriar vacas, lo que no sabemos es si hay que enfriarlas en esta zona y cómo hacerlo. Estoy seguro de que esto se estudiará en los próximos años con la ayuda de los técnicos que me están acompañando en esta visita.

En la mayor parte de las granjas que visitamos en España, el clima es húmedo en el verano, así que el sistema que mejor puede funcionar es el directo: mojar, empapar a las vacas y con ventilación forzada evaporar ese agua. La vaca perderá calor al igual que lo pierde una persona cuando entra en una piscina y sale cuando hace viento.

The Vital 90™ Days es el periodo crítico que abarca desde dos meses antes hasta un mes después del parto. Del éxito de la transición durante The Vital 90™ Days dependerá la capacidad de la vaca para afrontar las demás fases de la lactación.

19/05/2017 02:35

publirreportaxe

Pablo Paz Martínez Veterinario de CLUN SCG

Fermín Rico Centro Veterinario Meira

Miguel Garea García Piensos Nanfor

¿Ve síntomas de estrés por calor en las granjas de sus clientes o de sus socios? En la zona en la que trabajamos y donde tenemos la mayoría de los socios, que es en la costa de la provincia de Lugo, salvo algún día concreto del verano, normalmente no suele haber grandes efectos del calor. En otras zonas como la Terra Chá, a la que también vamos, sí que se nota más.

Después de este taller, ¿ve síntomas de estrés por calor en las granjas de sus clientes? Sí. A veces vemos síntomas de estrés por calor, pero quizás atribuidas al diseño de las explotaciones más que al clima. Algún año en concreto sí que hay más estrés generalizado en granjas pero, por ejemplo, el año pasado era más concreto en ciertas granjas, no en todas.

En cuanto a las medidas que aplican sus clientes, ¿ve puntos de mejora después de este taller? ¿Cree que lleva información para ayudarles a mejorar? Sí. Aquí hoy se tocaron conceptos que deberíamos tener todos claros antes de ponernos a instaurar determinadas medidas, sobre todo, saber realmente si hay necesidad. También es importante poder valorar el efecto perjudicial que nos está generando ese estrés térmico, si existe realmente o si no existe y tener en cuenta el propio diseño de la explotación, lo cual nos puede estar agravando un problema que la granja de al lado no está teniendo con la misma climatología.

En cuanto a las medidas que aplican sus clientes para paliar este estrés por calor, ¿ve puntos de mejora? Sí, a pesar de que en Galicia pienso que no hay demasiada conciencia del estrés por calor salvo algún año concreto. La mayor parte de los ganaderos no sabe reconocer el estrés térmico y, entre las medidas que aplican, pues sí hay mejora. En cuanto al diseño de las explotaciones, recomiendo tirar paredes.

¿Ve síntomas de estrés por calor en las granjas de sus clientes? En la zona en la que yo me muevo, en la que yo trabajo habitualmente, es muy variable. Hay zonas costeras en las que quizás se soporta mejor, pero en zonas de interior de la provincia de Lugo, como la Terra Chá, sí que consideramos que el estrés térmico tiene repercusión, a nivel productivo, reproductivo, incluso en la recría y en los pesos al nacimiento de los animales. Creo que en los últimos años, y en determinadas zonas, es un tema importante.

¿Cuáles son los principales errores de manejo que encuentra en las granjas en relación al estrés por calor? Quizás el principal problema o agravante es el diseño de la explotación, el diseño de la nave. Existen instalaciones muy cerradas que no favorecen el intercambio de aire y el enfriamiento, ese es un defecto que solemos encontrar en muchos sitios. El hacinamiento es otro punto fundamental, muchas veces vemos cargas de ganado más elevadas para las que las naves no están preparadas, con lo que se agravan todos los problemas.

¿Cuáles son los principales errores de manejo que encuentra en las granjas en relación al estrés por calor? Yo pienso que el mayor error suele ser el diseño. Antes de hacer inversiones en comprar aparatos externos, yo recomendaría tirar paredes o poner cierres que se puedan cerrar en invierno, por las adversidades y el frío. ¿Está de acuerdo con la visión objetiva, y no subjetiva, que formuló Flamenbaum en el taller, de analizar primero antes de tomar decisiones? Totalmente, creo que a veces se toman decisiones sin datos y habría que analizarlos antes de tomar esas decisiones.

¿Está de acuerdo con la visión objetiva, y no subjetiva, que formuló Flamenbaum en el taller, de analizar primero antes de tomar decisiones? Primero hay que saber dónde estamos antes de empezar a aplicar medidas y, sobre todo, algo que se dijo, analizar el efecto coste/beneficio. Esta relación es fundamental, muchas veces hacemos inversiones que no tienen retorno en la cuenta de la explotación.

Elanco, Keto-test, The Vital 90™ Days y la barra diagonal son marcas registradas propiedad de Eli Lilly and Company, sus filiales o afiliados, o bien autorizadas por ellos. © 2017 Elanco Animal Health. ISPDRYKXT00004.

afriga128_publirreportaxe_espacio_cetosis_elanco_01.indd 81

En cuanto a las medidas que aplican sus clientes para paliar este estrés por calor, ¿ve puntos de mejora? Creo que muchos. Realmente pasa como en muchas otras cosas de las granjas, que muchas veces, como digo yo, hablamos de oído. A veces se utilizan sistemas con un coste económico importante y, una vez en las granjas –normalmente por falta de formación, incluso de quien vende el sistema en sí–, no se colocan bien y no se utilizan de la manera adecuada. ¿Cuáles son los principales errores de manejo que encuentra en las granjas en relación al estrés por calor? Muchas veces trabajamos sin saber muy bien por qué. Un ejemplo claro es que a veces colocamos ventiladores con una sonda que mide la temperatura, alguien nos dice una temperatura equis de referencia y la utilizamos como valor real para nuestra granja, para que a partir de ahí empiece a funcionar el ventilador o empiece a funcionar la aspersión, etc. Creo que muchas veces tenemos las medidas, tenemos los aparatos para poder paliar el problema, pero no tenemos los conocimientos para aplicarlo bien. ¿Está de acuerdo con la visión objetiva, y no subjetiva, que formuló Flamenbaum en el taller, de analizar primero antes de tomar decisiones? La verdad es que sí, quizás lo que más me gustó de este taller es eso de hacer un cambio de visión. Hacernos valorar qué es lo realmente importante, hacernos valorar económicamente qué repercusión tiene a nivel de costes lo que nosotros damos por asumido. Un ejemplo, nosotros sabemos que una bajada de producción de leche en dos o tres meses puntuales del verano repercute mucho económicamente en una granja. Esta visión objetiva nos hace ver si el coste de las medidas que vamos a tener que utilizar para paliarla pueden realmente amortizar la pérdida que tenemos. Esto es lo que más me gustó de cómo se enfocó el taller.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

19/05/2017 02:35

sanidade

AVALIACIÓN DO MANEXO DAS VACAS LEITEIRAS AO REDOR DO PARTO NAS GANDERÍAS DE GALICIA. CALES SON AS PRINCIPAIS ÁREAS DE MELLORA? Amoso os resultados obtidos tras o uso da ferramenta da análise de riscos (dRisk) en 22 granxas, ás que visitamos co obxectivo de coñecer os principais puntos de mellora nas explotacións leiteiras de Galicia, nas cales foron avaliadas as condicións dos animais durante as fases de secado, preparto e posparto. Águeda Capón Fernández aguedacaponholstein@hotmail.com

INTRODUCIÓN As vacas secas adoitan ser as grandes esquecidas nas explotacións leiteiras. En ocasións, soamente lles prestamos atención cando se presenta un “pico” de callares, un número de retencións de placenta inusualmente alto ou cando vemos problemas metabólicos nas paridas… É entón cando nos preguntamos que pode estar a fallar, por que as nosas vacas non arrincan a lactación como esperariamos que fixesen e buscamos respostas no patio das vacas secas. A IMPORTANCIA DOS 90 DÍAS AO REDOR DO PARTO Os 90 días que transcorren desde o secado e ata que se cumpre o mes posparto constitúen un período especialmente delicado para as vacas pola gran cantidade de cambios que

sofren: cambios na alimentación, cambio de patios (e de compañeiras), pasan de estar xestantes a baleiras, sécanse para despois volver entrar en lactación… A baixada de defensas súmase ao balance enerxético negativo, que se estende desde o final do secado ata as primeiras semanas de lactación (Radostits, 2000; Goff, 2008) e fai que as vacas sexan especialmente vulnerables ás enfermidades. Non é de estrañar que o 75 % do total das doenzas da vaca leiteira teña lugar nos 30 primeiros días posparto (LeBlanc e col., 2006) e que entre o 30 e o 50 % das vacas de alta produción desenvolva neste tempo unha ou máis enfermidades (Leblanc, 2010). Descoidar certos aspectos do manexo das vacas secas, en preparto ou tras o parto pode agravar o balance enerxético negativo e a inmunosupresión, e ten un impacto negativo sobre a saúde, o benestar da vaca e, en consecuencia, nas súas produtividade e fertilidade futuras (Norlund, 2005; 2009).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga127_sanidade_mellora_parto_galego.indd 82

23/05/2017 17:31

DAS VACAS LEITEIRAS NOS VINDEIROS 25 ANOS

sanidade

os 3 principais puntos críticos na granxa e dá recomendacións para emprender as melloras de maior impacto (figura 2).

AVALIAR O MANEXO NO PERIPARTO Unha avaliación completa, obxectiva e sistemática das condicións de aloxamento e de instalacións, da alimentación e do manexo dos animais durante o período ao redor do parto pode ser moi útil para recoñecer os puntos de mellora en cada explotación e á hora de expor investimentos (Cook e Norlund, 2004). A ferramenta de análise de riscos (dRisk, Elanco Animal Health) permite avaliar na granxa as condicións de manexo das vacas durante o secado, o preparto e o posparto mediante un cuestionario que inclúe 65-75 preguntas sobre aspectos relacionados coas instalacións, coa alimentación e cos movementos dos animais (figura 1).

Figura 2. O informe que emite a ferramenta de análise de riscos (dRisk, Elanco Animal Health) asígnalle unha cor a cada área avaliada en función das condicións que cumpre

Figura 1. A ferramenta de análise de riscos (dRisk, Elanco Animal Health) consiste nunha batería de preguntas e respostas sobre a alimentación, o manexo e as instalacións das vacas en secado, preparto e posparto

O informe final que emite o programa asigna a cada área avaliada unha cor: vermella (condicións precarias), ámbar (mellorables) ou verde (óptimas), mostra cales son

PRINCIPAIS ÁREAS DE MELLORA NAS GANDERÍAS LEITEIRAS DE GALICIA Co obxectivo de coñecer cales son os principais puntos de mellora nas explotacións leiteiras de Galicia, realizáronse visitas a un total de 22 granxas e en cada unha delas avaliáronse as condicións do secado, preparto e posparto usando para iso a ferramenta de análise de riscos (dRisk, Elanco Animal Health). Estas análises revelaron que, en trazos xerais, a área que acumula peores condicións é a de secado (figura 3):

Modulando la microbiota ruminal SALUD RUMINAL Y PRODUCCIÓN LECHERA Mas información: norel.net/UPGRADEyourRUMEN

T. 91 501 40 41 | info@norel.net | www.norel.net

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga127_sanidade_mellora_parto_galego.indd 83

21/05/2017 09:20

sanidade

Figura 3. Puntuación das condicións de aloxamento, de alimentación e de manexo nos lotes de secado, preparto e posparto das 22 explotacións avaliadas (frecuencia absoluta) Lote de vacas posparto

Manexo dos animais Manexo da alimentación Instalacións

Lote de vacas preparto

Manexo da alimentación

Verde (óptimo) Ámbar (mellorable) Vermello (precario)

Instalacións Manexo da alimentación

Lote de vacas secas

Instalacións 0

• O 50 % das explotacións presentaba unhas condicións de aloxamento e instalacións precarias e en ningunha das granxas visitadas as instalacións de secado cumprían as condicións óptimas. • No 90 % das explotacións o manexo da alimentación das vacas secas era precario (7 de 22) ou mellorable (13 de 22). Pola contra, o manexo da alimentación e dos animais no posparto era óptimo no 59, 1 % e no 70 % das explotacións visitadas. • En canto ás instalacións nas que se aloxan as vacas de posparto, no 22,7 % das granxas as condicións eran precarias, no 63,7 % mellorables e só no 13,6 % das granxas eran óptimas. Os principais puntos críticos que se repetían cunha maior frecuencia no total das granxas visitadas foron a ausencia de medidas para paliar o estrés por calor (en 11 das 22 explotacións), a ausencia de ración unifeed no lote de vacas secas e o mal estado/pouco confort das camas (ambos os aspectos en 9 das 22 explotacións) [figura 4]. Figura 4. As medidas para paliar o estrés por calor (A), o uso de ración unifeed no lote de vacas secas (B) e as camas confortables e en bo estado (C) son os principais puntos débiles das granxas visitadas

ELEMENTOS CLAVE NO MANEXO DAS VACAS EN TRANSICIÓN Estes e outros dos puntos críticos que con menor frecuencia presentaban as granxas que se visitaron coinciden cos que os expertos consideran os cinco elementos clave no manexo das vacas en transición. Son os seguintes (Norlund, 2009): • Garantir un espazo de comedeiro e bebedoiro suficiente nos lotes de vacas de preparto e posparto. • Minimizar os movementos entre patios e o estrés social, particularmente nos 10 días anteriores ao parto. • Mellorar o confort da vaca con cubículos amplos. • Ofrecer superficies de area con acoxinamento para o descanso. • Usar protocolos eficientes para identificar os animais que requiren un tratamento. A BASE DO PROGRESO NOS VINDEIROS ANOS O traballo realizado nas ganderías leiteiras de Galicia demostra que existe unha ampla marxe de mellora das condicións de aloxamento, manexo e alimentación das vacas en transición nas nosas explotacións, especialmente no grupo de vacas secas. Avaliar as condicións dos animais deste período é unha base sólida sobre a cal o veterinario ou o asesor da explotación pode, xunto co gandeiro, establecer prioridades nas melloras que poden ter un maior impacto no estado de saúde e no benestar das vacas e, en consecuencia, na súa produtividade e fertilidade futuras. Facelo, ademais, dunha maneira rigorosa e estandarizada permite comparar as condicións das distintas explotacións, facer un seguimento e establecer as posibles relacións entre as condicións de manexo e os parámetros produtivos e reprodutivos. Se o enfoque na prevención fronte ao tratamento supuxo o maior avance da medicina bovina nas últimas décadas, o manexo da vaca en transición promete ser, a ollos dos expertos, o fundamento para o progreso no mantemento e na mellora da saúde das vacas leiteiras nos vindeiros 25 anos (Leblanc, 2006). REFERENCIAS

Por áreas, os principais aspectos de mellora no secado e no preparto foron, ademais da falta de unifeed, o acceso limitado á auga de bebida (6 das 22 explotacións) e a condición corporal excesiva (CC≥4) en máis do 25 % das vacas secas (5 das 22 explotacións). Nas vacas de posparto, os puntos críticos que con maior frecuencia presentaban as granxas visitadas foron o mal estado/pouco confort das camas (8 das 22 explotacións), a alta densidade de ocupación do patio e a ausencia de medidas para paliar o estrés térmico (ambos os aspectos en 6 das 22 explotacións).

Radostits O.M., Gay C.C., Blood D.C., Hinchcliff K.W., 2000. Veterinary Medicine: a textbook of the diseases of cattle, sheep, pigs, goats and horses. WB Saunders Co., 9th edition p. 1453 Goff J. 2008. Transition cow immune function and interaction with metabolic disease. In:Proceedings from the Tri-State Dairy Nutrition Conference; April 22-23, 2008. LeBlanc SJ, Lissemore KD, Kelton DF, Duffield TF, Leslie KE. 2006. Major advances in disease prevention in dairy cattle. J Dairy Sc. 89:1267–1279 LeBlanc, S. 2010. Monitoring metabolic health of dairy cattle in the transition period. J Reprod Dev 56:S29–S35. Nordlund K. 2006. Transition Cow IndexTM. In the proceedings of the 39th Annual America. Association of Bovine Practitioners, Auburn, AL. pp 139-143 Nordlund K. 2009. The Five Key Factors in Transition Cow Management of Freestall Dairy Herds. In tne proceedings of the 46th Florida Dairy Production Conference, Gainesville, April 28, 2009 Cook NB, Nordlund KV. 2004. Behavioral needs of the transition cow and considerations for special needs facility design. Clin Food Anim 20:495–520

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga127_sanidade_mellora_parto_galego.indd 84

23/05/2017 19:22

pub_bap_jpeg.indd 85

22/05/2017 17:07

DOSSIER: MAMITE

MAMITES AMBIENTAIS: ORIXE E CONTROL É frecuente pensar que a mamite é causada por distintos microorganismos, pero existen outros factores igual de importantes, como son o ambiente e o sistema inmunolóxico das nosas vacas, polo que un manexo correcto do rabaño e do ambiente no que vive é fundamental para previr a aparición desta doenza. Xabier Bermúdez Salgueiro Farm Vet Asesoramento Gandeiro (Galicia)

INTRODUCIÓN A miúdo pensamos na mamite como unha doenza causada por tal ou tal microorganismo, sen profundar en que nesta patoloxía tamén inflúen de xeito crucial outros dous actores: o ambiente (material de cama, hixiene de patios, hixiene de auga e comida, rutinas e configuración da máquina de muxido etc.) e o sistema inmune do animal que, á

fin, será o que loite contra a infección e o que restableza ou non o “status” inicial na glándula mamaria. Isto quere dicir que para que se desencadee unha mamite se teñen que dar as seguintes circunstancias: 1. Que certo microorganismo (bacteria, fungo, fermento, alga…) con potencial para infectar a glándula mamaria se atope no medio que rodea a vaca ben no ambiente (falariamos entón de xermes ambientais), ben noutro cuarteirón dunha vaca do mesmo rabaño ou desa mesma vaca (falariamos entón de xermes contaxiosos). 2. Ese microorganismo ten que penetrar na glándula a través do esfínter e acadar a glándula mamaria.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_ambiental_galego_02.indd 86

23/05/2017 17:32

DOSSIER: MAMITE

O STAPH. AUREUS PODE CHEGAR Á GLÁNDULA MAMARIA DENDE OUTRA VACA (TRANSMISIÓN DURANTE O MUXIDO), MAIS TAMÉN DESDE A PEL E AS MUCOSAS HUMANAS 3. O desafío ao sistema inmune provocado polo microorganismo poderá ser un desafío explosivo, que dá lugar a mamites agudas ou sobreagudas; un desafío sostido no tempo, no que se establece unha “loita” entre microorganismos e o sistema inmune que se pode prolongar no tempo desde uns poucos días ata o resto da vida do animal –o que coñecemos por mamites crónicas–, ou un desafío que o sistema inmune é quen de superalo nun breve espazo de tempo, o que denominamos mamites clínicas ou mesmo subclínicas, que a vaca pode pasar mesmo sen nos decatar. OS MICROORGANISMOS Mesmo dentro das especies de microorganismos con capacidade para infectar unha glándula mamaria hai ducias, centos e, nalgúns casos, mesmo milleiros de cepas diferentes, cepas con distintas características morfolóxicas que lles darán maior ou menor patoxenicidade, é dicir, diferenzas que as farán máis ou menos perigosas. De aí que, ás veces, tratando do mesmo xeito dúas mamites provocadas por microorganismos iguais en dúas vacas, unha poida responder ao tratamento e outra non. Aínda que tradicionalmente sempre se agruparon os microorganismos causantes da mamite en ambientais e contaxiosos, hoxe existen teorías que falan de que un xerme non ten por que nacer e morrer como ambiental ou coma contaxioso. Sirva como exemplo a presenza, cada vez máis admitida, en mamites de tipo ambiental de Staphilococcus aureus, un microorganismo habitualmente considerado como contaxioso. O Staph. aureus pode chegar á glándula mamaria dende outra vaca (transmisión durante o muxido), mais tamén desde a pel e as mucosas humanas, por exemplo, cando acometemos rutinas pouco hixiénicas durante o muxido, como non usar guantes ou limpar o nariz co mesmo papel co que imos secar os tetos. Pola contra, xermes considerados tradicionalmente como ambientais coma o Streptococcus uberis poden ter un comportamento contaxioso, debido a que a súa adaptación á glándula mamaria é tal que son capaces de persistir nela de xeito crónico mesmo burlando o sistema inmune e en determinadas circunstancias: así, erros na configuración da máquina de muxido; caídas de baleiro que provocan refluxos de leite cuarteirón-cuarteirón ou vaca-vaca ou rutinas pouco hixiénicas no muxido –como usar un papel para todas as vacas dunha fila– poden levar a que o Strp. uberis poida pasar dun cuarteirón a outro, adoptando deste xeito un comportamento propio de microorganismos contaxiosos. Outros xermes, como os Lactococcos spp. ou os Enterococos spp., están a adoptar nestes últimos tempos comportamentos semellantes.

Procapen 3 g Suspensión intramamaria para Bovino. Composición por jeringa de 10 ml: Monohidrato de bencilpenicilina procaína 3,0 g. Indicaciones y especies de destino: Bovino (vacas en lactación), tratamiento de mastitis en vacas en lactación, producidas por estafilococos y estreptococos sensibles a la bencipenicilina. Contraindicaciones: No usar en caso de infecciones causada por patógenos productores de betalactamasas, ni en caso de hipersensibilidad conocida a las penicilinas, las cefalosporinas, la procaína o algún excipiente. Tiempos de espera: Carne: 5 días; Leche: 6 días. Interacciones con otros medicamentos y otras formas de interacción: Existe la posibilidad de antagonismo respecto a antibióticos y quimioterapéuticos con un efecto bacteriostático de aparición rápida. Las penicilinas pueden aumentar el efecto de los aminoglucósidos. Debido al riesgo de posibles incompatibilidades, el medicamento veterinario no debe utilizarse en combinación con otros medicamentos de administración por vía intramamaria. Posología y vía de administración: Administración por vía intramamaria una jeringa de Procapen 3g por cuarterón enfermo, cada 24 horas durante 3 días consecutivos. Justo antes de cada administración deben ordeñarse con cuidado todos los cuarterones de la ubre. Agitar bien antes de usar. Las jeringas no son reutilizables. Precauciones especiales de conservación: Conservar en nevera (entre 2°C y 8°C). Proteger de la luz. Presentación: Caja de cartón con 24 jeringas de polietileno lineal de baja densidad blanco, de 10 ml cada una para administración intramamaria. Representante del Titular: Industrial Veterinaria, S.A. a LIVISTO Company, Esmeralda 19, 08950 Esplugues de Llobregat, Barcelona (Spain). Número de autorización de comercialización: 3330 ESP

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_ambiental_galego_02.indd 87

22/05/2017 16:53

DOSSIER: MAMITE

SE OS MICROORGANISMOS ILLADOS EN DISTINTOS CUARTEIRÓNS INFECTADOS NAS VACAS DUNHA GRANXA TIVESEN DISTINTAS SECUENCIAS DE ADN, PODERIAMOS FALAR CUNHA ALTÍSIMA PROBABILIDADE DA ORIXE AMBIENTAL DESAS MAMITES

Contaxioso

Ambiental SAG

SUB

Zadocks, R. Schukken, Y. N. M. C., Madison, 2003

No ámbito da investigación, grazas a unha técnica chamada espectrofotometría, poderíase determinar se os microorganismos causantes de mamite nunha explotación teñen un comportamento ambiental ou contaxioso mediante o estudo do seu ADN. Se os microorganismos illados en distintos cuarteiróns infectados nas vacas dunha granxa tivesen distintas secuencias de ADN, poderiamos falar cunha altísima probabilidade da orixe ambiental desas mamites.

Pola contra, se os perfís de ADN dos microorganismos implicados nas infeccións da glándula mamaria nunha granxa son iguais ou se repiten na meirande parte dos casos, estariamos fronte a un comportamento de tipo contaxioso do microorganismo en cuestión. Infelizmente, no campo non posuímos estas ferramentas tan caras e sofisticadas, polo que teremos que loitar con outras ferramentas, como poden ser o laboratorio ou a epidemioloxía (que imos tirar do control leiteiro), ambas as dúas empregadas nos programas de calidade do leite.

O SISTEMA INMUNE NA GLÁNDULA MAMARIA Ao igual que calquera outro mamífero, a vaca posúe un evolucionado sistema defensivo que é quen de actuar fronte ás agresións externas. Obviamente, ese sistema atópase en todos os órganos dos mamíferos e, polo tanto, a glándula mamaria non é unha excepción. Hoxe tamén sabemos que a glándula mamaria, ao igual que calquera outro órgano ou aparato con comunicación co exterior (aparato dixestivo, útero non xestante, aparato respiratorio…), non é un órgano estéril. Existe un “microbioma”, un grupo de microorganismos propios de cada individuo que se atopan de forma normal (en convivencia) na glándula mamaria, de xeito similar ao que acontece no intestino ou nas vías respiratorias superiores. Do mesmo modo que acontece no intestino, por exemplo, o sistema inmune da vaca non actúa fronte a estes xermes, mais en ocasións de inmunodepresión esa microbiota pode desenvolverse e colonizar a glándula provocando mamite. Porén, a meirande parte das infeccións da glándula proceden do exterior. Para que un xerme provoque unha mamite, o primeiro que ten que acontecer é que ese microorganismo acceda ao ubre. A primeira defensa, e unha das máis importantes (por extensa), nos mamíferos son a pel e as mucosas. A pel dos tetos das vacas ten unha estrutura diferente á pel do resto do seu organismo: xa que logo, non ten folículos pilosos, glándulas sebáceas nin glándulas sudoríparas. Pola contra, o grosor está claramente incrementado, o que o converte nun sólido “valado”, que actúa de importante barreira física contra a entrada de microorganismos. O feito de que a pel dos tetos careza de glándulas sudoríparas e/ ou sebáceas que poidan modificar a salinidade e/ou pH do medio desa pel xustifica o uso de produtos posdipping seladores os cales, ademais de actuaren como desinfectantes, poden modificar as condicións fisicoquímicas da pel (por exemplo, a baixada de pH que logramos cun ácido láctico) complicando o crecemento bacteriano. Na actualidade, un dos usos máis buscados nos produtos de hixiene posmuxido, alén da propia desinfección, é o de reparar a pel dos tetos despois do muxido.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_ambiental_galego_02.indd 88

22/05/2017 16:53

pub_syva.indd 89

21/05/2017 09:25

DOSSIER: MAMITE

A CONDICIÓN E A INTEGRIDADE DO ESFÍNTER DO TETO SERÁN CRUCIAIS NA LOITA CONTRA A ENTRADA DE MICROORGANISMOS NA GLÁNDULA MAMARIA

Se o estado e a condición da pel dos tetos son importantes, a condición e a integridade do esfínter do teto serán cruciais na loita contra a entrada de microorganismos na glándula mamaria. O conduto papilar do teto é un estreitamento do canal e é o lugar por onde a glándula se comunica co exterior, polo tanto, por onde sae o leite e por onde entran os microorganismos.

Anatomía veterinaria, fig. 31-16, páx. 810, Dyce, Sack, Wensing

Na parte interna dese conduto disponse un grupo de células que segregarán queratina que, dalgún xeito, taponará esa entrada entre muxiduras, creando unha especie de arañeira onde os microorganismos quedarán atrapados, o que reduce a posibilidade de colonizaren a glándula mamaria. Calquera agresión que afecte á integridade do esfínter provocará romper as estruturas físicas de contención e isto facilitará a posible entrada de microorganismos á glándula, que incrementará a probabilidade de sufrir unha mamite. Malas rutinas de muxido, que provoquen sobremuxido ao inicio deste (mala estimulación) ou sobremuxido ao final (incorrecta configuración dos tempos/fluxos de retirada), van provocar a curto/medio prazo as tan temidas “puntas abertas”, que non son outra cousa que a hiperqueratose.

De seren superadas as defensas físicas, o sistema inmune situado na glándula mamaria dispón dun “exército” de células defensivas que se chaman neutrófilos. Estas células son as primeiras en chegar onde os microorganismos que potencialmente poden provocar a mamite e van desenvolver unha serie de accións relacionadas co control desa invasión; por unha banda, van actuar como fagocitos, é dicir, van “comer” literalmente os microorganimos invasores eliminándoos do medio e converténdose en pus; pola outra, van actuar como mediadores inflamatorios e, finalmente, van comportarse como axentes que favorecerán a resposta inmune específica. Determinadas patoloxías coma a cetose subclínica en posparto, o estrés crónico causado por un manexo agresivo dos animais (golpes e berros) ou determinados fármacos como os corticoesteroides van afectar negativamente á viabilidade dos neutrófilos, polo que se crea un estado de inmunodepresión que afectará negativamente á resposta defensiva. O MEDIO O que comunmente se denomina ‘medio’ ten moito que ver co espazo que rodea as vacas, o seu medio ambiente: material da cama e o seu estado hixiénico e manexo; hixiene de corredores… mais tamén coa hixiene do comedeiro e dos bebedoiros; co estado dos alimentos, tanto sólidos coma da auga; coa hixiene e manexo durante o muxido, e coa configuración dos parámetros do equipo de muxido e do manexo do rabaño. Adoitamos centrarnos moito na cama e, realmente, as vacas botan deitadas gran parte do tempo que transcorre entre muxiduras. Un bo estado hixiénicosanitario do material de cama é importante no control da mamite ambiental, mais non deberiamos pensar que é o único punto crítico que inflúe.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_ambiental_galego_02.indd 90

22/05/2017 16:53

ORBESEAL® CONTIENE COMPONENTES DE SILICONA. moldeado para una mayor protección.

Orbeseal®, gracias a su formulación única, se ajusta perfectamente al canal del pezón, creando una barrera que le protege de la infección. Por esta razón, desde hace más de 10 años, los ganaderos han confiado en Orbeseal® para prevenir las infecciones, para reducir las tasas de mamitis y para aumentar los beneficios de las explotaciones lecheras. Composición cuantitativa y cualitativa: Ingrediente(s) activo(s): Subnitrato de Bismuto, denso (2,6 g). Indicaciones de uso: Prevención de nuevas infecciones intramamarias durante el periodo de secado. Contraindicaciones: No usar en vacas en lactación. En vacas con mamitis subclínicas al secado no debe utilizarse solo el producto. No utilizar en vacas con mamitis clínica al secado. Efectos adversos (frecuencia y gravedad): No se conocen. Precauciones especiales de uso: Es una buena práctica observar regularmente las vacas secas para detectar signos de mamitis clínica. Si un cuarto sellado desarrolla mamitis clínica, deberá retirarse el sello manualmente del cuarto afectado antes de establecer una terapia antimicrobiana adecuada. Para reducir riesgos de contaminación, no introducir la jeringa en agua. Utilizar la jeringa una sola vez. No administrar ningún otro producto intramamario después de la administración de Orbeseal. Uso durante la gestación y la lactancia: No deberá administrarse Orbeseal durante la lactación. Orbeseal puede utilizarse en animales gestantes, dado que el producto no se absorbe después de la administración intramamaria. En el parto, el sello puede ser ingerido por el ternero. La ingestión de Orbeseal por el ternero es segura y no produce efectos adversos. Tiempo de espera: Carne: 0 días; Leche: 0 días. Precauciones especiales que deberá tomar la persona que administre el producto a los animales: Lavarse las manos después de su uso.

pub_zoetis.indd 91 ANUNCIOS ORBESEAL Marz'14_2.indd 3

21/05/2017 09:26 07/03/14 13:33

DOSSIER: MAMITE

ACHEGAR FORRAXES DE CALIDADE, BEN CONSERVADAS E SUBMINISTRADAS EN PRESEBES AXEITADOS E HIXIÉNICOS, ASÍ COMO SUBMINISTRAR AUGA POTABLE PARA O CONSUMO ANIMAL EN BEBEDOIROS LIMPOS, TEN ENORME relevancia

A día de hoxe hai certa unanimidade en canto a que as camas de tipo inorgánico –fundamentalmente a area– son as que mellores resultados ofrecen no tocante á saúde do ubre, se ben, como contrapartida, teñen efectos prexudiciais no desgaste prematuro dos sistemas de limpeza automatizados, no enchido de fosas de xurro ou na incorporación masiva de area ás terras de labranza. Novos materiais inorgánicos están a ser testados na actualidade como posibles substitutos da area co obxectivo de mellorar os efectos prexudiciais desta. Outro tipo de material usado como cama é toda a gama de orgánicos: palla, casca, serraduras… O uso dun ou doutro material está moi condicionado pola dispoñibilidade por parte das granxas. No material orgánico hai fermentación e crecemento bacteriano, polo que o risco de novas infeccións entre muxiduras é máis elevado que en materiais inorgánicos. Outra posible elección serían as mesturas de material/ais orgánico/s con certa porcentaxe de carbonato cálcico en po. Este material adoita ser caro, se ben hai xa explotacións que o elaboran eles mesmos na granxa. Porén, hai que ter moi claro que máis importante que o material de cama empregado é o seu manexo. Cun encamado frecuente, gradeo diario e limpeza continuada obteremos camas confortables, secas e limpas. Moitas explotacións buscaron como alternativa a usar un ou outro material de cama o uso de gomas ou colchonetas. Este sistema, como todos, ten vantaxes e inconvenientes. É moi importante observar os animais e avaliar se as gomas ou colchonetas están a provocar lesións ou rozaduras nas articulacións das extremidades e, de ser así, usar certa cantidade de material de cama como complemento.

Outro punto crítico que se pode considerar neste apartado é o relacionado co manexo alimentar. Achegar forraxes de calidade, ben conservadas e subministradas en presebes axeitados e hixiénicos, así como subministrar auga potable para o consumo animal en bebedoiros limpos, ten enorme importancia. Se os alimentos que están a inxerir as vacas teñen altas cargas microbianas, estas poden modificar as condicións ruminais provocando alteracións que indirectamente poden afectar á absorción de nutrientes e mesmo ao correcto funcionamento do sistema inmunolóxico. Un terceiro punto crítico na prevención da mamite de orixe ambiental sería o relacionado con minimizar o estrés crónico das vacas. Todo aquel manexo que lles provoque estrés vai desencadear unha resposta hormonal que ten por obxecto manter o animal nunha situación de alerta que lle permita fuxir ou repeler a devandita situación de perigo. Por exemplo, imaxinemos un rabaño de vacas en pastoreo ao que se lles achega un can e comeza a ladrarlle. A resposta normal dese rabaño será parar de pacer, erguer a cabeza e as orellas, emitir sons de alerta para pór en aviso a todo o rabaño e, se o can se achegase ao seu espazo de seguranza, buscar a fuxida. Esta reacción é a normal na natureza entre os predadores (neste caso o can) e os ruminantes (as vacas). Nesta ocasión, o mecanismo de estrés está pensado para que o ruminante teña unha oportunidade de salvar a súa vida fronte ao predador. Pero, que pasa cando o estrés é crónico?

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_ambiental_galego_02.indd 92

22/05/2017 16:53

PLANÈTE ÉLEVAGE RENNES PLANÈTE ÉLEVAGE RENNES PLANET LIVESTOCK FRANCE RENNES PLANETA 12-15 PLANÈTE ÉLEVAGE PLANET LIVESTOCKSeptiembre RENNES FRANCE FRANCIA AGROPECUARIO PLANET LIVESTOCK FRANCE

Más de 1.400 expositores (entre ellos, 1/3 internacionales) repartidos en 11 pabellones y 250 estands en el exterior.

RENNES FRANCE RENNES FRANCE

Más de 100.000 visitantes profesionales, entre ellos, 12.000 internacionales.

380 periodistas, entre ellos,

Una superﬁcie de exposición de 156.000 m².

98 internacionales.

700 animales expuestos.

Visitas a granjas gratuitas.

Cifras de la SPACE 2016

CE.FR

-regístrense en: WWW.SPA

SPACE: ON UNA LA FERIA C ETA PARA OMPL OFERTA C SECTORES: S TODOS LO HE-CARNE), C E (L , VACUNO PORCINO , AVÍCOLA NÍCOLA. U OVINO Y C @SPACERennes #SPACE2017

NACIONALES, Pre @SPACERennes NTES INTER VISITA LE SALON INTERNATIONAL DES PRODUCTIONS ANIMALES #SPACE2017 THE INTERNATIONAL EXHIBITION FOR ANIMAL PRODUCTIONS

phideel.fr - rennes

PLANÈTE ÉLEVAGE PLANET PLANÈTELIVESTOCK ÉLEVAGE PLANET LIVESTOCK

LE SALON INTERNATIONAL DES PRODUCTIONS ANIMALES THE INTERNATIONAL EXHIBITION FOR ANIMAL PRODUCTIONS @SPACERennes @SPACERennes #SPACE2017 #SPACE2017

@SPACERennes

#SPACE2017/ Tel. +33 223 48 28 80 LE SALON INTERNATIONAL DES PRODUCTIONS international@space.fr ANIMALES LE SALON INTERNATIONAL DES PRODUCTIONS ANIMALES LE SALON INTERNATIONAL DES PRODUCTIONS ANIMALES LA FERIA INTERNACIONAL DE LAS PRODUCCIONES ANIMALES THE INTERNATIONAL EXHIBITION FOR ANIMAL PRODUCTIONS THE INTERNATIONAL EXHIBITION FOR ANIMAL PRODUCTIONS THE INTERNATIONAL EXHIBITION FOR ANIMAL PRODUCTIONS

pub_space.indd 93

21/05/2017 09:27

DOSSIER: MAMITE

É MOI IMPORTANTE OBSERVAR OS ANIMAIS E AVALIAR SE AS GOMAS ou as COLCHONETAS ESTÁN A PROVOCAR LESIÓNS OU ROZADURAS NAS ARTICULACIÓNS DAS EXTREMIDADES E, DE SER ASÍ, USAR CERTA CANTIDADE DE MATERIAL DE CAMA COMO COMPLEMENTO Imaxinemos agora un rabaño de vacas que cada vez que son levadas a muxir se manexan a golpes e con ruídos estridentes; ou que para as meter na sala se empregan golpes ou outra clase de maltrato físico. Por último, imaxinemos que a sala ten algún dos seus parámetros mal axustados e manca as vacas durante o muxido. Neste caso a vida diaria das vacas convértese nunha especie de tortura e ante iso, como resposta, desencadearán un proceso de estrés crónico, unha alerta constante que a longo prazo provocará inmunodepresión e, polo tanto, maior risco de padecer patoloxías, entre elas obviamente a mamite.

CONCLUSIÓNS Cada vez está menos claro que os xermes teñan un comportamento ambiental ou contaxioso puro; isto dependerá da súa capacidade de adaptación á glándula mamaria da vaca e á súa capacidade patóxena. Con ferramentas que manexamos nos programas de calidade do leite poderemos determinar o comportamento dun ou doutro xerme nun momento puntual. No que respecta á glándula mamaria, o sistema inmune da vaca comeza polas barreiras físicas: pel e esfínter dos tetos. Manter a súa integridade será crucial para manter a raia os patóxenos causantes de mamite. De ser superada esta primeira barreira, só as vacas sas e ben manexadas teñen un sistema inmune celular capaz, que asegurará unha boa loita dos neutrófilos e doutras células da serie branca contra os invasores. Para termos un rabaño san non só debemos ter vacas ben alimentadas, nun espazo de boa hixiene e con bo confort, senón que debemos ser tranquilos, pacientes e coidadosos no seu manexo. Os manexos agresivos incidirán en sistemas inmunes apoucados, o que elevará a probabilidade de sufriren patoloxías de tipo infeccioso.

Na web www.afriga.tv podes consultar os vídeos da Xornada Livisto de Vacún de Leite (Lugo, 4 de abril), na que Xabier Bermúdez ofreceu a conferencia titulada “Etioloxía e prevención das mastites ambientais”.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_ambiental_galego_02.indd 94

23/05/2017 17:44

lettre com AlphaVISION def_ES_HD sang.pdf 1 17/05/2017 12:16:09

... BOVINE BIOTECHNOLOGIES

Una nueva visión de la inseminación

Ayuda a la inseminación y gestiona la reproducción Diagnóstico y seguimiento de la reproducción

Inseminación fácil y segura

Testimonios

Giorgia Mambrito Zona del Piamonte, provincia de Torino, Italia 40 vacas de Jersey y 20 vacas holstein.

Nicolas Vankatwijk Criador en Corrèze 130 vacas de raza limusina

CMY

« Este invierno inseminé 43 vacas con AlphaVision. Se trata de un sistema que me da una gran seguridad, ya que me garantiza que no daño al animal con la punta de la pistola en el cuello o la vagina. Esto hacía que estresara a las vacas más de lo conveniente antes de tener AlphaVision. Una vez introducido en la vagina, también facilita la localización del cuello, lo que reduce el riesgo de hemorragia cuando se accede a la cérvix por vía rectal. Además, con la cámara controlo si hay infecciones antes de descongelar la pajuela. También presto mucha atención a la cantidad de moco de celo, ya que, desde mi punto de vista, cuanto más haya, mayores serán las posibilidades de que la IA resulte fecundante. A veces, cuando comienza el celo hay poco, por lo que prefiero esperar unas horas, realizar una comprobación e inseminar cuando el moco cervical es abundante. Las imágenes me proporcionan una información muy útil de la que no podría disponer sin AlphaVision. ¡Ya no hay vuelta atrás!

Utilizo AlphaVision para detectar la presencia de metritis, ya que insemino novillas de Jersey con semen sexado y la renovación es muy importante. Mi tío, con el que estoy asociada, lo utiliza cuando una vaca es difícil de inseminar, pero cuando se retire yo lo emplearé en todas las IA, ya que es una herramienta moderna que ofrece una gran cantidad de información sobre el estado de las vacas y resulta muy cómoda de usar.

Jérôme Beloscar en Ayherre 64240 Productor de leche. 40 vacas adultas y 30 novillas.

más me sorprende de AlphaVision es la facilidad con «que Lose que llevan a cabo las inseminaciones. Además, se sabe si se han realizado correctamente, si el cuello está limpio. Las imágenes en pantalla me han permitido ver cuellos con un enrojecimiento anormal en el momento de la IA.

Premio como NOVEDAD TÉCNICA

www.humeco.net Teléfono de contacto: 974 231 165

pub_humeco.indd 95

E-mail: humeco@humeco.net

imv-technologies.com

22/05/2017 14:04

referentes

JOSÉ LUIS JUARISTI, EXPERTO EN RECRÍA DE NOVILLAS Director Técnico del Rancho Las Nieves y de Piensos Muga desde el inicio de sus respectivas andaduras, es uno de los veterinarios de bovino y asesor de granjas lecheras más destacados del panorama nacional. Tras 43 años de carrera profesional, anunció su retirada y ofreció su última conferencia en las XI Jornadas de Vacuno Lechero celebradas en el Hospital Veterinario Tapia, de Tapia de Casariego (Asturias). Aprovechamos la ocasión para que valorase las claves principales de la prevención en la recría de novillas. ¿Qué patologías debemos tener en cuenta en la fase del destete? ¿Por qué es importante la vacunación en la recría?

Compararía la vacunación a poseer un seguro de continuidad en el sector. Un seguro que se parcela por variadas patologías y en el que hay que valorar los riesgos reales que existen de contraer cierto tipo de enfermedades.

¿Cuál es la primera enfermedad a tratar?

Por orden cronológico de presentación, el primer proceso que se produce en los terneros recién nacidos es la diarrea. El mejor método para prevenirla es vacunar a las madres contra las tres etiologías más prevalentes que se dan en las granjas: rotavirus, coronavirus y Escherichia coli. La vaca vacunada produce unos anticuerpos específicos de calidad que, al ser suministrados al ternero por medio del calostro, aumentan el nivel de la inmunidad específica contra estos patógenos. La prevención pasa por la vacunación, el suministro de calostro: cantidad, calidad y en tiempo, sin olvidarse de las medidas higiénicas y de desinfección sistemáticas de las instalaciones.

A continuación, vienen los problemas respiratorios. Hay unos agentes etiológicos, que llamamos primarios, que son la Mannheimia haemolytica, el Mycoplasma bovis y el Virus Sincitial bovino. Estos procesos respiratorios se empiezan a producir en el postdestete, entre los dos y cuatro meses de vida, y se producen durante el agrupamiento, cuando se juntan los animales de diferentes procedencias, de casetas individuales a grupos. Ahí es donde se empieza a producir una serie de errores como la sobrepoblación, la falta de cama de calidad, insuficiente superficie de cama, insuficientes m3/cabeza de aire vital y una falta de renovaciones de aire m3/hora importante, cambia el microclima del cual provienen, etc. En presencia de estos agentes etiológicos, debemos prestar mucha atención a la alimentación. Los planes de nutrición, tanto en los planos energético como proteico, no pueden ser restringidos durante este período, si no el animal gastará parte de la energía en su defensa inmunitaria y los crecimientos serán bajos y con patologías diversas. Para que las vacunas funcionen realmente, pues no son una panacea, tienen que aplicarse en animales completamente sanos y que hayan tenido un desarrollo normalizado.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

publi_MSD.indd 96

23/05/2017 17:36

en recría Otra patología cada vez más emergente es la coccidiosis, una enfermedad parasitaria que cursa con diarrea crónica, síndrome de mala absorción e inmunodepresión. No existen vacunas efectivas y la lucha se centra en las medidas higiénicas y la desinfección de los suelos, las paredes, los pesebres, los bebederos y los utensilios, la metafilaxia específica y los tratamientos puntuales en momentos de mayor prevalencia.

A partir del año de vida, ¿contra qué enfermedades debemos vacunar?

Principalmente, nos enfrentamos a los problemas derivados de las infecciones que afectan al aparato reproductor. Para este caso, las vacunas hay que administrarlas uno o dos meses antes del comienzo de la fase de cubrición. Normalmente, si cubrimos a partir de los 13 meses, tendríamos que vacunar el mes 11 y revacunar el mes 12 contra los virus de BVD y el IBR. El IBR en España ya se trata con vacuna marcada, para poder distinguir animales vacunados de animales infectados con virus de campo. Y para el virus del BVD lo que se utilizan son vacunas que tengan la característica de protección fetal. Hay otra etiología que es la clostridiosis que puede afectar a animales de todas las edades, desde terneros lactantes hasta las novillas a punto de parir, y depende, sobre todo, de los cambios que se producen en el manejo de las raciones. Los clostridium son bacterias que viven normalmente en el tracto intestinal, pero en condiciones de cambios nutricionales o cambios de climatología, se cambian los parámetros de consumo, se multiplican exponencialmente y producen unas toxinas que matan casi de manera fulminante. Para combatirlo se recurre a las vacunas inactivadas que normalmente se suministran cada seis meses. En cada caso, lo que normalmente se hace en las novillas es valorar los riesgos. Si realmente uno tiene las novillas dentro de casa, no compra ganado y tiene un buen dimensionamiento de granja, puede tener un riesgo más bajo. Pero, en cambio, si uno compra ganado (aunque sea de forma esporádica o va a concursos) o es un centro de recría donde afluyen animales de muchas procedencias, el plan de vacunación tiene que ser más exhaustivo y completo. Por otra parte, hay otra serie de patologías que son específicas de granja. Una de ellas puede ser la queratoconjuntivitis infecciosa, que afecta sobre todo en el verano. Es una infección producida por una serie de bacterias, principalmente del género Moraxella bovis y M.bovoculi, que afecta a los ojos del ganado vacuno y otros rumiantes. Donde se reproduce esta patología de forma endémica todos los años, se procede a la vacunación (autovacuna). Por último, quiero apuntar el aumento de casos de mamitis en novillas impúberes. Hay vacunas que se están aplicando en los rebaños que tienen problemática de mamitis al parto. En estos casos, se recomienda vacunar contra diferentes bacterias causantes de mamitis ambiental, cuando la novilla tiene de seis a siete meses de gestación y revacunarla antes del parto.

En las granjas o centros de recría que asesora, ¿qué protocolos de vacunación siguen?

Nosotros lo primero que hacemos es una detección de antígeno de BVD. Como tardamos en vacunar hasta los diez u once meses de virus reproductivos (BVD-IBR), lo que hacemos es un test individual a cada animal que entra, localizamos los PI y sacrificamos los positivos. Más o menos a los quince días de entrar los animales, una vez que consideramos que ya están recuperando su estado corporal, pues

Entrevista audiovisual en www.afriga.tv

publi_MSD.indd 97

han venido de viaje y han tenido una pérdida de peso importante, la primera vacuna que les ponemos es contra la Pasterelosis (Mannheimia haemolytica), virus sincitial bovino y virus de la parainfluenza 3. A los 21 y 28 días de la primera, se repite la misma vacuna. A los 120 o 130 días de vida, cuando sabemos a ciencia cierta que los anticuerpos calostrales producidos por los clostridios han desaparecido, empezamos a vacunar inicialmente con vacuna y revacuna a los 21 días y, luego, continuamos con recuerdos cada 6-8 meses. Total, 4 veces durante la recría. Después se vacunan y revacunan de IBR Marquer y de BVD el mes 11 y el mes 12. A continuación, recomendamos la vacunación contra la diarrea de los terneros, entre los 7 y 8 meses de gestación. Ese es el plan vacunal que hacemos y en el verano, desde el 1 de abril al 1 de octubre, durante varios años, hemos vacunado de queratoconjuntivitis.

¿Qué le diría a la gente que decide no vacunar?

Que está corriendo un riesgo, que tiene un capital invertido muy grande, en instalaciones, muchas vacas, muchas terneras, y realmente cuando una infección, cualquiera de las que hemos nombrado, entra en contacto con animales totalmente vírgenes, su virulencia y sus consecuencias suelen ser de muchas mayores pérdidas. Comparando el riesgo con el coste, realmente yo pienso que no merece la pena. El gasto de medicamentos de una novilla, por ejemplo, está en el orden de unos 32 euros desde el nacimiento hasta el parto. En esos 32 euros entran los antibióticos que utilizamos para tratamientos individuales de patologías y también la vacunación (20 €). Esa inversión, comparada con los 2.000 euros que cuesta una novilla, es un 1 % del coste. Creo que es correr un riesgo muy grande, como ir conduciendo sin carné o sin seguro de coche, jugárselo todo a una carta para ganar ¿qué? ¿20 euros? Cuando el rebaño es más grande, las probabilidades de riesgo aumentan. Si uno tiene poco censo y está aislado en la montaña, tiene unas condiciones ideales pero realmente las vacunas ayudan. A veces hay clientes insatisfechos porque piensan que la vacuna va a remediar los problemas patológicos que tienen, pero claro, anteriormente no han hecho los deberes. Todo lo que hemos explicado en esta jornada en cuanto a metros cuadrados de cama, movimientos de aire, excesivo número de ganado… es fundamental. Las vacunas funcionan en animales sanos y en condiciones buenas de manejo y de trabajo.

Tras esta última conferencia, ¿puede hacernos una reflexión de todos sus años de trabajo?

Simplemente constatar, tras este periplo de mi vida profesional, que la situación en este momento es mucho mejor que hace 20 años y muchísimo mejor que hace 40 en cuanto a sanidad, manejo y productividad en todos los rebaños. En eso hemos avanzado y todo se traduce en que hoy tenemos una leche más controlada y de mayor calidad. En el sector de carne, lo mismo. Quiero decir que ha sido una evolución muy grande fruto del trabajo de los ganaderos, de los veterinarios, en consonancia también con la administración. Ha sido un gran esfuerzo que se traduce en que hoy realmente tenemos esos alimentos bien posicionados tanto a nivel europeo, como a nivel mundial, como alimentos básicos y seguros, con unas garantías que hace 30 o 40 años no existían.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

23/05/2017 17:36

DOSSIER: MAMITE

CANTO DIÑEIRO PERDO POR MAMITE NA MIÑA GRANXA? CANTO PODERÍA AFORRAR SE CONTROLO ESTA ENFERMIDADE?

Dado o impacto que ten sobre a rendibilidade da explotación, todo gandeiro debería poder resolver estas dúas importantes cuestións. Neste artigo describimos un método sinxelo que resulta útil para estimar as perdas e para avaliar o retorno económico dos investimentos realizados en prevención.

Iván Mato1, Daniel Zalduendo2, Paula Villoria2 1 Servicio Técnico Rumiantes. Hipra España 2 Unidad Rumiantes. Hipra

INTRODUCIÓN A mamite consiste nunha reacción inflamatoria da glándula mamaria, desenvolvida xeralmente como resposta a unha infección bacteriana. Trátase dunha das patoloxías mellor coñecidas por veterinarios e gandeiros e, para moi-

tos, é a de maior importancia en canto a perdas económicas para o sector leiteiro. CLASIFICACIÓN DOS CASOS DE MAMITE A entrada dun microorganismo potencialmente patóxeno a través da canle do teto supón o inicio do proceso. A partir deste momento, as características propias do patóxeno (factores de virulencia e resistencia) e a capacidade inmunolóxica da vaca determinarán a forma na que se presenta a enfermidade. No animal individual podemos clasificar as mamites en dúas amplas categorías (táboa 1).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga_129_dossier_mamite_custos_galego.indd 98

21/05/2017 09:30

DOSSIER: MAMITE

Mamite clínica Estamos ante un cadro de mamite clínica cando na exploración do animal atopamos signos visibles típicos deste proceso: A. Alteración do leite producido (formación de coágulos, cambios na cor ou na textura, ou presenza de sangue). B. Inflamación visible da glándula mamaria, que xeralmente afecta a un dos catro cuartos, o cal presenta aumento de tamaño e consistencia (inchazón), calor e, en ocasións, dor á palpación ou ao muxido. C. Afectación do estado xeral da vaca. Obsérvase apatía, ausencia de apetito, febre, deshidratación e, nos casos máis severos, permanecerá tombada, incapaz de pórse en pé. Un caso que presenta unicamente alteración do leite defínese clinicamente como leve (A); cando, ademais, existe inchazón no ubre fálase de mamite clínica moderada (A+B) e, se se ve comprometido o estado de saúde xeral do animal, trátase dunha mamite grave (A+B+C). Mamite subclínica En moitas ocasións, a reacción inflamatoria da glándula non se manifesta con cambios observables mediante a exploración rutineira do ubre, que se realiza de forma máis ou menos minuciosa en cada muxido. Para detectar as mamites subclínicas é preciso recorrer a probas complementarias, as máis habituais son o Test de California (CMT), a medición da condutividade eléctrica do leite (método instalado en moitos sistemas de muxido) e o reconto individual de células somáticas.

Táboa 1. Clasificación dos casos de mamite

CLÍNICA

LEVE

Alteración do leite

MODERADA

Alteracións visibles no ubre: tumefacción, calor, dor

GRAVE

Afectación do estado xeral do animal: febre, apatía, prostración

SUBCLÍNICA

Incremento do RCS Diminución da produción

É frecuente que as mamites subclínicas sexan o resultado da cronificación de casos clínicos, nos que se alcanzou unha curación aparente, desaparecendo os signos visibles, pero non se logrou eliminar a infección senón que esta se converteu en persistente. O desenvolvemento de resistencias por parte dos xermes patóxenos provoca que a eficacia dos tratamentos aplicados, con base nos distintos antibióticos indicados para a mamite, se reduza co paso do tempo e co seu emprego continuado. Estas mamites que “non vemos” son, con todo, as responsables de cuantiosos custos económicos en moitas granxas. As perdas débense principalmente á redución na produción que sofren as vacas con recontos celulares elevados.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga_129_dossier_mamite_custos_galego.indd 99

21/05/2017 09:31

100

DOSSIER: MAMITE

CLASIFICACIÓN SEGUNDO A ORIXE DA INFECCIÓN Dependendo da orixe e do comportamento epidemiolóxico do axente patóxeno, as mamites adoitan clasificarse en contaxiosas e ambientais. Algunhas bacterias transmítense sempre de vaca a vaca, trátase de xermes adaptados a vivir na glándula ou na pel do ubre, os exemplos máis claros destas mamites contaxiosas son as causadas por Staphylococcus aureus ou Streptococcus agalactiae. Pola contra, no caso de Streptococcus uberis, Escherichia coli e outros coliformes, a infección procede do aloxamento do animal, sobre todo da cama, polo que se trata de mamites tipicamente ambientais. Existen tamén algunhas cepas destes xermes que, tendo a capacidade de multiplicarse no medio, poden pasar dun animal infectado a outro san, clasificándose como patóxenos mixtos. O gráfico 1 reflicte a frecuencia coa que se illaron os distintos axentes patóxenos nas mostras recibidas polo Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (Ligal) no período 2005-2011. Cando abordamos un problema de mamite no rabaño, podemos realizar unha primeira aproximación á orixe deste; analizando a información dispoñible, decidiremos a cal dos dous patróns xerais se axusta máis:

I. Orixe contaxiosa • Predominan os casos de mamite subclínica e os casos clínicos existentes son principalmente leves, cunha baixa frecuencia de moderados e graves. • A porcentaxe de animais con reconto celular elevado (>200.000 cl/ml) está incrementada, superando o 20 % que se marca como obxectivo. • Obsérvase tendencia á cronificación das infeccións, reducíndose a taxa de curación; a porcentaxe de vacas crónicas (>200.000 cl/ml en dous controis consecutivos) está por riba do 10 % aceptable.

ESTAS MAMITES QUE “NON VEMOS” SON AS RESPONSABLES DE CUANTIOSOS CUSTOS ECONÓMICOS EN MOITAS GRANXAS

• Como consecuencia do anterior, o reconto celular en tanque é elevado, polo que é necesario descartar o leite dalgunhas das vacas crónicas para corrixilo. II. Orixe ambiental • A porcentaxe de casos moderados ou severos está incrementada e supera o 10 % dos casos clínicos totais. • Os casos clínicos concéntranse no período do periparto e a taxa de mamite nos 30 primeiros días de lactación é elevada, por riba do 5 %. • Rexístranse baixas por mamite hiperaguda. • As porcentaxes de vacas con reconto celular elevado e crónicas poden estar en valores óptimos e o reconto en tanque non verse afectado. Esta análise de datos, apoiada na identificación dos patóxenos predominantes, mediante envío de mostras ao laboratorio ou cultivos en granxa, proporcionaranos a información necesaria para establecer as medidas máis urxentes en cada caso.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga_129_dossier_mamite_custos_galego_02.indd 100

21/05/2017 09:49

STARTVAC VACINA INACTIVADA POLIVALENTE en emulsión inxectable fronte á mamite bovina www.startvac.com

VACINE!

Faga unha inversión rendible na prevención de mamite e acade: Mellor protección fronte á mamite1,2

Máis leite e de mellor calidade1

Maiores beneficios económicos1

1. Andrew Bradley et al. An investigation of the efficacy of a polyvalent mastitis vaccine using different vaccination regimens under field conditions in the United Kingdom. J. Dairy Sci. 2015; 98: 1706–1720 2. Ynte Schukken et al. Efficacy of vaccination on Staphylococcus aureus and coagulase-negative staphylococci intramammary infection dynamics in 2 dairy herds. Journal of Dairy Sci. 2014; 97: 5250- 5264 STARTVAC®, Vacuna inactivada polivalente, mastitis bovina, emulsión inyectable. Composición: Una dosis (2ml) contiene: Sustancias activas: Escherichia coli J5 inactivado > 50 RED60 Staphylococcus aureus (CP8) cepa SP 140 inactivado, expresando Complejo Antigénico Asociado a Exopolisacárido (SAAC) > 50 RED80. Adyuvante: Parafina líquida 18,2 mg. Excipiente: Alcohol bencílico 21 mg. Indicaciones: para la inmunización de establos de vacas y novillas sanas, en establos de vacas lecheras con problemas de mastitis recurrentes, para reducir la incidencia de mastitis subclínica y la incidencia y gravedad de los signos clínicos de la mastitis clínica causada por Staphylococcus aureus, coliformes y estafilococos coagulasa negativos. Vía de administración: Uso intramuscular Es preferible que las inyecciones se administren alternando los lados del cuello. Dejar que la vacuna alcance una temperatura entre 15 ºC y 25 ºC antes de su administración. Agitar antes de usar. Posología: administrar una dosis (2ml) por vía intramuscular profunda, en los músculos del cuello, 45 días antes de la fecha prevista de parto. Administrar una segunda dosis 1 mes más tarde (como mínimo 10 días antes del parto). Una tercera dosis debe administrarse 2 meses más tarde. El programa vacunal completo debe repetirse en cada lactación. Reacciones adversas (frecuencia y gravedad): En muy raras ocasiones: Pueden producirse reacciones transitorias locales leves o moderadas después de la administración de una dosis de la vacuna. Principalmente son: hinchazón (hasta 5 cm2 de promedio), que desaparece como máximo en una o dos semanas. En algunos casos, también puede presentarse dolor en el punto de inoculación que remite espontáneamente en un máximo de 4 días. Puede producirse un incremento transitorio de la temperatura corporal de aproximadamente 1 °C, en algunas vacas hasta 2 °C, durante las primeras 24 horas después de la inyección. En algunos animales muy sensibles puede darse el caso de reacciones de tipo anafilácticas. En estas circunstancias, debe administrarse un tratamiento sintomático rápido y apropiado. Contraindicaciones: Ninguna. Tiempo de espera: Cero días. Precauciones especiales: Todo el rebaño debe ser inmunizado. Solo deben ser inmunizados animales sanos. Precauciones específicas que debe tomar la persona que administre el medicamento veterinario a los animales: Este medicamento veterinario contiene aceite mineral. Su inyección accidental/autoinyección puede provocar dolor agudo e inflamación, en particular si se inyecta en una articulación o un dedo, y en casos excepcionales podría provocar la pérdida del dedo afectado si no se proporciona atención médica urgente. Puede administrarse durante la gestación y la lactancia. Conservar y transportar refrigerado (entre 2 ºC y 8 ºC) y protegido de la luz. No congelar. Para más información consulte el prospecto interno. Presentación: Caja de cartón con 20 viales de 1 dosis. Caja de cartón con 1 vial de 5 dosis. Caja de cartón con 1 vial de 25 dosis. Código ATCvet: QI02 AB. Titular y número de la autorización de comercialización: LABORATORIOS HIPRA, S.A. Avda. la Selva, 135. 17170 Amer (Girona) España. Tel. (972) 430660 – Fax (972) 430661. Números de la autorización de comercialización: EU/2/08/092/003, EU/2/08/092/004, EU/2/08/092/006.Prohibición de venta, dispensación y/o uso: Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Use los medicamentos responsablemente.

pub_hypra_galego.indd 101

Laboratorios Hipra, S.A. Avda. la Selva, 135 17170 Amer (Girona) Spain Tel. (34) 972 43 06 60 Fax: (34) 972 43 06 61 hipra hipra.com www.hipra.com 21/05/2017 20:30

102

DOSSIER: MAMITE

Gráfico 1. Frecuencia de illamentos de microorganismos en cultivos positivos de mostras de leite Trueperella pyogenes 1,42 %

Staph. chromogenes 2,22 %

Prototheca spp 0,76 %

Staph. epiedermidis 1,98 %

Levaduras 3,25 %

Staph. simulans 1,55 %

Staph. aureus 15,34 %

K.oxytoca 0,41 %

Staph. haemolyticus 1,38 %

S. marcescens 0,48 %

Staph. xylosus 1,18 %

K. pneumonia 1,26 %

Staph.sciuri 1,04 %

E. coli 7,56 %

Staph. warneri 0,87 % Strep. uberis 16,56 %

Corynebacterium spp. 17,14 %

Lactococcus spp. 2,20 %

Strep. dysgalactiae 6,59 %

E. saccharolyticus 0,52 % E. faecium 0,94 %

NA PRODUCIÓN GANDEIRA MODERNA FAISE IMPRESCINDIBLE O REXISTRO DIARIO DE TODAS AS INCIDENCIAS OBSERVADAS NA GRANXA E UNHA TOMA DE DATOS PROTOCOLIZADA, QUE NOS PERMITAn A AVALIACIÓN PERIÓDICA DA EFICIENCIA DA EXPLOTACIÓN

E. faecalis 2,67 %

Strep. agalactiae 3,10 %

Barreal M. L., 2015

CÁLCULO PRÁCTICO DOS CUSTOS DEBIDOS Á MAMITE Na produción gandeira moderna faise imprescindible o rexistro diario de todas as incidencias observadas na granxa e unha toma de datos protocolizada, que nos permitan a avaliación periódica da eficiencia da explotación. Con base na análise destes datos, será posible levar a cabo unha toma de decisións obxectiva, sustentada polos resultados obtidos. Para traballar sobre os custos de mamite imos necesitar dúas fontes de información:

Control leiteiro Entre os datos que nos proporciona cada mes está o reconto celular individual, que utilizaremos para estimar as perdas por mamites subclínicas. Rexistro de mamites clínicas Na folla diaria de incidencias na granxa anotaranse os casos de mamite observados: identificación do animal, cuarto afectado e grao de severidade. 1. Custos por mamite clínica O custo económico de cada caso de mamite clínica dependerá de múltiples variables, como o prezo do leite e os custos de produción, o momento da lactación no que sucede ou o tratamento aplicado. Para simplificalo, tomamos uns valores medios segundo a gravidade (táboa 2). Táboa 2. Custo da mamite clínica Severidade

€/caso

Leve

200

Moderada

300

Grave

500

Para estimar a marxe de mellora que ten unha granxa neste apartado, debemos calcular a diferenza entre os custos que presenta durante o último ano e os que tería en caso de alcanzar os obxectivos marcados: • 25 % de casos totais (número anual de mamites/vacas en muxido x 100) • 90 % de casos leves (casos leves/casos totais x 100) 2. Custos por mamite subclínica O incremento do reconto de células somáticas (RCS) é un signo de reacción inflamatoria na glándula mamaria. Como consecuencia, a produción dese animal verase reducida nuns volumes que foron estudados e que varían entre as xovencas de primeira lactación e as vacas de dous ou máis partos, obténdose os valores de referencia que se expresan na táboa 3. Táboa 3. Perda de produción por mamite subclínica Perda de produción RCS

12,5 25 50 100 200 400 800 1.600

1.ª lactación

2.ª lactación e posteriores

Lactación

Día

Lactación

Día

0,3

180

0,6

180

0,6

360

1,2

270

0,9

540

1,8

360

1,2

720

2,4

450

1,5

900

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga_129_dossier_mamite_custos_galego_02.indd 102

23/05/2017 19:23

Desinfección superior - Con ASC Technology Sistema “Cuádruple” avanzado para el cuidado de la piel Espuma Húmeda&Activa que asegura un contacto perfecto

Espuma para la limpieza y desinfección

del pezón antes del ordeño Sustancia Activa PREgold Base & Activador se debe mezcar al 50/50. Se genera Dióxido de Cloro. Esta sustancia activa se utliza para la desinfección de la ubre en higiene veterinaria. Esta molécula permite un amplio espectro de desinfección y una rápida acción.

Desinfección ASC Technology se genera por la acidiﬁcación de un producto base (ej: Clorito de sodio) en un activador (ej: Ácido láctico). Esta mezcla provee una desinfección de amplio espectro, poderosa y rápida. PREgold es eﬁciente en pocos segundos en varios tipos de microorganismos. Esos patógenos son responsables de las infecciones de las ubres.

Cuidado de la piel PREGold combina 4 agentes: - AHA: Alpha Hydroxy Acid, para asegurar el efecto pealing -Lanolina: Es un humectante natural que viene de la lana de la oveja e hidrata la piel del pezón. - Monopropileno Glicol y Glicerina: Están bien equilibrados para limitar la epidermis. Estos dos ingredientes actúan como protector contra el proceso de desidratación.

Limpieza PREgold crea en copa de espuma o automático una espuma Activa&Húmeda para un óptimo rendimiento. Las microburbujas asociadas a la humedad de la espuma aseguran una total eliminación de la tierra y un tratamiento integral de las áreas sensibles del pezón.

Modo de empleo Prepare una solución antes de cada ordeño mezclando la misma cantidad de BASE y ACTIVADOR en la copa de espuma. Agitar antes de usar para obtener una solución homogénea. Su consumo se estima en 1.5ml por vaca y ordeño. Asegura una buena limpieza de la copa de la ubre antes de cada ordeño para evitar contaminaciones.

pub_cri.indd 103

Ctra. Valdefresno, 2. 24228 Corbillos de la Sobarriba León - Spain +34 987 213 172 www.cuhigen.com

21/05/2017 09:58

104

DOSSIER: MAMITE

CANDO SE REALIZA ALGÚN TIPO DE INVESTIMENTO PARA A POSTA EN MARCHA DUN PLAN DE PREVENCIÓN, O SEU IMPORTE SERÁ CUANTIFICADO E TERASE En CONTA NAS FUTURAS ANÁLISES ECONÓMICAS

Cando queremos traballar con valores medios de rabaño, en lugar de utilizar o RCS fixarémonos noutro parámetro que tamén nos proporciona o control leiteiro; trátase do linear score (LS), que é un indicador máis fiable da saúde xeral do ubre nun grupo de vacas. No caso das perdas de produción por mamites subclínicas, a marxe de mellora obterémola da diferenza entre o LS medio da granxa (calculado de forma independente para vacas e xovencas de primeiro parto) e os valores que consideramos óptimos: • 1.ª lactación: LS = 2 • 2.ª lactación e posteriores: LS = 2,5

3. Custos debidos ao menor prezo de venda do leite producido Cando a media xeométrica dos recontos celulares en tanque supera os límites establecidos no contrato entre produtor e industria, para que o leite sexa considerado de primeira categoría, o prezo de todo o produto vendido durante ese mes verase reducido. A marxe de mellora dunha explotación por este concepto calcúlase sumando todos os litros que se venderon ao longo do ano a un prezo inferior ao máximo ofertado pola industria, por superar os valores de RCS esixidos. Este volume de leite multiplícase pola diferenza entre o prezo cobrado e ese prezo máximo ofertado, obténdose o importe que se deixou de ingresar. Un exemplo práctico Realizaremos un exercicio cunha granxa de 100 vacas en muxido, cunha produción media mensual de 110.000 litros. Suporemos que presenta uns determinados índices de mamites, que nos facilitarán os cálculos e nos mostrarán de forma clara a marxe de mellora. 1. Custos por mamite clínica

Táboa 4. Rexistro de casos clínicos no último ano, comparado cos obxectivos establecidos Rexistro anual da granxa Severidade

n.º de casos

Custo/caso

Obxectivo

Total

n.º de casos

Custo/caso

Total

Leves

200

8.000

200

4.600

Moderadas

300

2.400

300

Graves

500

1.000

500

Total

11.400

5.400

Nesta granxa rexistráronse un total de 50 casos clínicos durante o último ano, o que supón unha incidencia do 50 % (o obxectivo é do 25 %). A suma dos moderados (8) e dos graves (2) alcanza un 20 % dos casos totais (o obxectivo é o 10 %). Se calculamos a diferenza entre as perdas por mamite clínica no último ano (11.400 €) e as que se terían producido alcanzando os índices que marcamos como aceptables (5.400 €), obtemos unha marxe de mellora neste apartado de 6.000 €. 2. Custos por mamite subclínica

Táboa 5. Valores medios de LS do último ano

LS granxa

LS obxectivo

Perda produción vaca/día

Perda produción vaca/ano

Perda produción Total

1.ª lactación (35 vacas)

2.ª lactación e posteriores (65 vacas)

3,5

2,5

0,6 l

219 l

14.235 l

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga_129_dossier_mamite_custos_galego_02.indd 104

23/05/2017 17:39

DOSSIER: MAMITE

105

Táboa 6. Criterios de pagamento por RCS RCS x 1.000

€/tonelada

< 200

200 - 400

> 400

-20

Durante os meses de maio, xuño, xullo e setembro, o RCS en tanque superou as 200.000 cl/ml. Tendo en conta que a prima perdida por este concepto neses catro meses é de 9 €/tonelada e que a granxa produce unha media de 110 toneladas/mes, a cantidade total que deixou de percibir ascende a 3.960 €.

Na nosa explotación problema, as xovencas de primeira lactación presentan un LS medio que se axusta ao obxectivo, polo que non contabilizaremos perdas de produción neste grupo. Pola contra, o LS das multíparas supera nun punto ao que marcamos como aceptable. Na táboa 3 podemos comprobar que por cada punto que se incrementa o LS nas vacas de 2.ª lactación e posteriores redúcese a produción diaria en 0,6 litros. Cando multiplicamos esta perda diaria polas 65 vacas e polos 365 días do ano, obtemos que se deixaron de producir un total de 14.235 litros de leite. Se asignamos un valor de 0,3 €/ litro, estimamos que a marxe de mellora en mamite subclínica é de 4.270 €. 3. Custos debidos ao menor prezo de venda do leite producido No caso desta suposta granxa, os tramos establecidos para o pagamento son os indicados na táboa 6 e as medias xeométricas mensuais obtidas pódense ver na táboa 7. Táboa 7. Medias xeométricas de RCS en tanque

Custos totais e marxe de mellora Esta granxa de 100 vacas debe deseñar un plan para a prevención e para o control da mamite que lle permita reducir o número de casos clínicos e o reconto celular do rabaño (sobre todo nas vacas de 2.ª lactación e posteriores). Como consecuencia do anterior, o RCS en tanque tamén se verá reducido e percibirá a prima por calidade durante todo o ano. Alcanzar os obxectivos fixados reportaralle un beneficio total estimado de 14.230 €/ano, que é a marxe de mellora obtida ao sumar os tres parámetros avaliados con este método. Cando se realiza algún tipo de investimento para a posta en marcha dun plan de prevención, o seu importe será cuantificado e terase en conta nas futuras análises económicas. Por exemplo, se esta granxa implanta un plan de vacinación fronte á mamite, que terá un custo anual duns 1.700 €, un ano máis tarde deberá avaliar o seu retorno económico, calculando en que contía se reduciron as perdas por mamite por cada euro investido na vacina. AGRADECEMENTOS O traballo diario do equipo de ruminantes de Hipra, en colaboración constante con veterinarios especialistas en calidade de leite, permítenos adquirir coñecemento sobre os custos orixinados pola mamite nas granxas do norte de España. Debemos agradecerlles tamén a súa confianza a todos os gandeiros que nos facilitan os datos produtivos e económicos das súas explotacións, sen os cales non sería posible estudar o impacto real desta patoloxía.

Mes

Xaneiro

Febreiro

Marzo

Abril

Maio

Xuño

Xullo

Agosto

Setembro

Outubro

Novembro

Decembro

RCS x 1.000

180

171

193

190

215

247

210

194

211

192

177

170

BIBLIOGRAFÍA CONSULTADA Bar, D., Tauer, L. W., Bennett, G., Gonzalez, R. N., Hertl, J. A., Schukken, Y. H., ... & Gröhn, Y. T. (2008). The cost of generic clinical mastitis in dairy cows as estimated by using dynamic programming. Journal of dairy science, 91(6), 2205-2214. Barreal López, M. L. (2015). Estudio comparado del comportamiento epidemiológico de los principales microorganismos aislados de mamitis bovina en Galicia. Tesis doctoral. Universidad de Santiago de Compostela. España. Baucells J. (2015). El coste económico de la mastitis en vacuno lechero: evaluación y cálculo. Boletín Anembe, 109, 38-42

Cha, E., Bar, D., Hertl, J. A., Tauer, L. W., Bennett, G., González, R. N., ... & Gröhn, Y. T. (2011). The cost and management of different types of clinical mastitis in dairy cows estimated by dynamic programming. Journal of dairy science, 94(9), 4476-4487. Raubertas, R. F., & Shook, G. E. (1982). Relationship Between Lactation Measures of Somatic Cell Concentration and Milk Yield1. Journal of Dairy Science, 65(3), 419-425. Schukken, Y. H., Wilson, D. J., Welcome, F., Garrison-Tikofsky, L., & Gonzalez, R. N. (2003). Monitoring udder health and milk quality using somatic cell counts. Veterinary research, 34(5), 579-596. AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga_129_dossier_mamite_custos_galego_02.indd 105

23/05/2017 17:51

106

DOSSIER: MAMITE

O NOVO REGULAMENTO EUROPEO DE BIOCIDAS Ofrecemos o novo Regulamento da Unión Europea polo que se deben rexer a comercialización e o uso de produtos biocidas, cuxo principal obxectivo é o establecemento dun marco normativo harmonizado que permita simplificar e racionalizar os requisitos que foran implantados pola anterior Directiva Europea de Produtos Biocidas. Carles Bertrana1 e Daniel Calvente2 1 Director técnico Proquimia, S.A. 2 Dpto. Técnico Proquimia, S.A.

INTRODUCIÓN O marco lexislativo europeo relativo á posta no mercado de produtos biocidas está a sufrir cambios moi significativos durante os últimos anos. Historicamente, os criterios nacionais que regularon a comercialización de produtos biocidas mostraron grandes diferenzas segundo o estado membro da EU e segundo os tipos de produtos. O novo marco normativo establecido polo Regulamento (EU) 528/2012 está a permitir implantar progresivamente os mecanismos

necesarios para unha transición desde as normativas nacionais ata un sistema harmonizado a nivel europeo. A nivel español, a lexislación que regulou a posta no mercado de produtos biocidas durante os últimos anos foi o RD 3349/1983, aínda en vigor. Durante os vindeiros anos, esta normativa nacional quedará gradualmente substituída polo novo marco normativo europeo, obrigando ás empresas comercializadoras de produtos biocidas a adaptarse á complexidade deste novo marco legal. A nova regulamentación europea desenvolveu un sistema de harmonización baseado en dúas fases: unha inicial, levada a cabo durante os últimos case vinte anos e aínda en proceso, baseada na identificación e aprobación de substancias activas biocidas e, unha segunda, actualmente en fase de implantación, consistente na autorización de produtos biocidas formulados.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_biocidas_galego_03.indd 106

22/05/2017 14:04

DOSSIER: MAMITE

ACTUALMENTE ATOPÁMONOS NUN PERÍODO DE TRANSICIÓN, CON ALGUNHAS SUBSTANCIAS ACTIVAS QUE XA FORON APROBADAS E OUTRAS QUE ESTÁN AÍNDA EN PROCESO DE AVALIACIÓN HISTORIA Historicamente, os criterios que regularon a posta no mercado de produtos biocidas foron moi distintos segundo o estado membro da EU e segundo o tipo de produto aos que aplicaban estas normativas, o que dificultou o libre comercio entre países e non lle permitiu garantir un nivel homoxéneo de protección á saúde e ao medioambiente. En xeral, produtos como insecticidas ou rodenticidas estiveron amplamente regulados por todos os Estados membros. Con todo, outros biocidas como desinfectantes ou conservantes foron regulados nun número moi limitado de países e, naqueles casos nos que existiu normativa, os requisitos entre países non foron consistentes e variaron significativamente. Para darlle solución a esta situación, e tomando como referencia o sistema harmonizado de pesticidas agrícolas, en 1998 publicouse a Directiva Europea de Produtos Bio-

107

cidas 98/8/EC (BPD polas súas siglas en inglés), trasposta no ámbito español a través do Real Decreto 1054/2002, cuxa finalidade foi regular o proceso de avaliación para o rexistro, a autorización e a comercialización de biocidas nos Estados membros da Unión Europea. A Directiva de Biocidas, vixente durante máis de quince anos, demostrou ser un mecanismo lexislativo lento e complexo, polo que en 2013 se publica o Regulamento (UE) 528/2012 (BPR polas súas siglas en inglés) relativo á comercialización e ao uso dos biocidas, cuxo principal obxectivo é o establecemento dun marco normativo harmonizado que permita simplificar e racionalizar os requisitos establecidos pola BPD, posibilitando a súa aplicación directa ao conxunto da Unión, sen reducir o nivel de protección á saúde e ao medioambiente, e asegurando a efectividade dos produtos biocidas necesarios para o control de organismos que poden ser daniños para a saúde do ser humano e dos animais. Este regulamento derrogou a anterior BPD do 1 de setembro de 2013. PROCESO DE IMPLANTACIÓN DA BPR Tanto a derrogada BPD como a BPR establecen un sistema de harmonización baseado en dúas fases ben diferenciadas: 1. Aprobación de substancias activas biocidas 2. Autorización de produtos biocidas

SEPARADOR DE PURINES É DESTINADO A REUTILIZACIÓN DE FRACCIÓN SÓLIDA DAS VACAS PARA A CAMA.

SÓLIDO PARA A CAMA

FIEL Estrada Nacional 1- Km 96 -Moleanos 2460-615 ALCOBAÇA Tel. 262 502 205 - Fax 262 502 687 E-mail: serralhariafiel@gmail.com

COMPOSTAXE

SEPARADOR MS-100 C/ Savassona, 17 (Pol. Ind. Mas Gali) 08503 Gurb (España) email: com@mecsegales.com www. segales.net Telf. +34 93 886 23 66

SAN XULIÁN DA VEIGA, S/N, 27614 SARRIA (LUGO

TEL: 982 53 19 03 FAX: 982 53 16 29 www.rosber.es e-mail: rosber@rosber.es

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_biocidas_galego_03.indd 107

21/05/2017 10:01

108

DOSSIER: MAMITE

Primeira fase: aprobación de substancias activas biocidas A primeira fase consiste na avaliación e aprobación de substancias activas biocidas. A BPD estableceu un programa de 10 anos (coñecido como Review Programme), ata maio de 2014, para a avaliación inicial de todas as substancias activas biocidas existentes no mercado antes do 14 de maio de 2000. Con todo, dada a imposibilidade de completar o traballo durante este prazo, este AUTORIDADE COMPETENTE AVALIADORA

período foi inicialmente estendido durante 4 anos adicionais e, posteriormente, xa baixo o marco da BPR, estendeuse ata finais de 2024. O proceso iníciase coa presentación dun expediente de solicitude de aprobación da substancia activa por parte dun solicitante. Cando a autoridade avaliadora competente considera válida esta solicitude, iníciase o proceso de avaliación, que aplica o seguinte mecanismo:

AUTORIDADE COMPETENTE AVALIADORA

Avaliación do dossier

SOLICITANTE

Elaboración do borrador e conclusión do informe

30 días de prazo para a entrega escrita de comentarios

ECHA Produtos biocidais Avaliación do comité

COMISIÓN

Produtos biocidais Opinión do comité

Decisión sobre a aprobación da substancia activa

Unha vez tomada unha decisión favorable, a substancia activa inclúese na lista da Unión de substancias activas aprobadas e dáselle inicio á segunda fase, consistente na autorización dos produtos biocidas formulados. A aprobación dunha substancia activa concédese para un número concreto de anos, que non supera os 10. Segunda fase: autorización de produtos biocidas A segunda fase consiste na autorización de produtos biocidas formulados, unha vez que todas as substancias activas biocidas que contén o produto biocida fosen aprobadas. Para obter a autorización dun produto biocida no marco da BPR, as empresas poden elixir entre varios procedementos alternativos, en función dos produtos a autorizar e do número de países en que desexen comercializalos. Actualmente atopámonos nun período de transición, con algunhas substancias activas que xa foron aprobadas e outras que están aínda en proceso de avaliación. Por conseguinte, mentres as substancias activas permanezan nesta fase, as norECHA Produtos biocidais Avaliación do comité

ECHA

Consulta pública para candidatos de substitución

mativas nacionais de produtos biocidas seguen a ser aplicables. Por tanto, os produtos biocidas autorizados baixo normativas nacionais poden seguir comercializándose, á espera da decisión definitiva sobre a aprobación da substancia. Unha vez que a substancia activa fose incluída na lista da Unión, os produtos que a conteñan só poderán ser autorizados baixo o novo marco lexislativo da BPR. Daquela, aqueles produtos xa existentes no mercado (no caso de España, rexistrados como praguicidas segundo o RD 3349/1983), que desexen continuar presentes no mercado unha vez aprobada a substancia activa, só poderán seguir comercializándose se se presentou unha solicitude de autorización do produto antes da data de aprobación da substancia activa. En caso contrario, estes produtos poderán comercializarse só durante os 6 meses posteriores á data de inclusión e, nun período máximo de 12 meses, deberá esgotarse o stock dispoñible no mercado. O seguinte esquema resume o proceso de autorización de produtos biocidas e a súa coexistencia cos rexistros nacionais durante o período de transición:

Entrega do dossier sobre o produto biocidal a ECHA usando R4BP 3 IUCLID

<270 días ECHA Produtos biocidais Opinión do comité

<12-18 meses COMISIÓN Decisión sobre a aprobación da substancia activa

12-18 meses

INCLUSIÓN Listaxe conxunto de substancias activas aprobadas

2-3 anos

AUTORIZACIÓN DO BIOCIDAL

REXISTRO NACIONAL

REXISTRO NACIONAL®

AUTORIZACIÓN DO PRODUTO

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_biocidas_galego_03.indd 108

21/05/2017 10:02

DOSSIER: MAMITE

GRUPO PRINCIPAL 1 Produto tipo 1 Produto tipo 2 Produto tipo 3 Produto tipo 4 Produto tipo 5 GRUPO PRINCIPAL 2 Produto tipo 6 Produto tipo 7 Produto tipo 8 Produto tipo 9 Produto tipo 10 Produto tipo 11 Produto tipo 12 Produto tipo 13 GRUPO PRINCIPAL 3 Produto tipo 14 Produto tipo 15 Produto tipo 16 Produto tipo 17 Produto tipo 18 Produto tipo 19 Produto tipo 20 GRUPO PRINCIPAL 4 Produto tipo 21 Produto tipo 22

Desinfectantes Produtos biocidas de hixiene humana Desinfectantes e alguicidas non destinados á aplicación directa a persoas e a animais Produtos biocidas de hixiene veterinaria Desinfectantes de alimento e pensos Desinfectantes de auga potable Conservantes Conservantes de produtos almacenados Conservantes de revestimentos Conservantes de madeira Fibra, coiro, goma e conservantes de materiais polimerizados Conservantes de material de construción Conservantes de refrixeración de líquidos e sistemas de procesado Microbicidas Conservantes de fluído de traballo e corte Control de pestes Raticidas Avicidas Molusquicidas, vermicidas e produtos de control doutros invertebrados Piscicidas Insecticidas, acaricidas e produtos de control de artrópodos Repelentes e atraentes Control doutros vertebrados Outros produtos biocidas Produtos anticontaminantes e antisucidade Fluídos para embalsamado e taxidermia

109

Dada a complexidade do proceso de autorización de produtos biocidas, así como os elevados custos das taxas e dos estudos necesarios para a preparación do dossier, prevese que nos próximos anos se producirá unha importante redución do número de produtos presentes no mercado. Así o evidencia unha enquisa realizada por AISE/CEFIC publicada en decembro de 2015, que cuantifica nun 26 % a redución de produtos dispoñibles no mercado. OS 22 TIPOS DE PRODUTOS BIOCIDAS A BPR regula a comercialización e o uso dos produtos biocidas que se utilizan para protexer os seres humanos, animais, materiais ou produtos contra organismos nocivos, grazas á acción das substancias activas que conteñen os devanditos produtos biocidas. Dada a amplitude de aplicacións onde se utilizan produtos biocidas, a BPR establece unha listaxe de distintos tipos de produtos, diferenciados segundo os usos aos que van destinados. En concreto, no anexo V da BPR, os produtos biocidas clasifícanse en 22 tipos, agrupados en catro grupos principais.

Como resultado de excluír do ámbito de aplicación da BPR os biocidas empregados como conservantes para alimentos e penso, o presente Regulamento ten un tipo de produto menos que a Directiva que lle precedeu.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_biocidas_galego_04.indd 109

24/05/2017 13:40

110

DOSSIER: MAMITE

Grupo principal 1: desinfectantes Estes tipos de biocidas exclúen os biocidas de limpeza que non perseguen un efecto biocida, incluídos os deterxentes líquidos e en po e produtos similares Número Tipo de produto Descrición Os produtos deste grupo son os biocidas empregados con fins de hixiene humana, que se aplican sobre a pel ou o TP 1 Hixiene humana coiro cabeludo ou en contacto con eles, coa finalidade principal de desinfectalos. Empregados para a desinfección de superficies, materiais, equipos e mobles que non se utilizan en contacto directo con alimentos ou pensos. Os ámbitos de utilización inclúen, entre outros, piscinas, acuarios, augas de baño e outras; sistemas de aire acondicionado e as paredes e chans de lugares privados ou públicos, zonas industriais e outras zonas destinadas a actividades profesionais. Desinfectantes e alguicidas non Utilizados para a desinfección do aire, a auga non destinada ao consumo humano ou animal, retretes químicos, augas TP 2 destinados á residuais, refugallos de hospitais e terra. aplicación directa a persoas ou animais Utilizados como alguicidas para o tratamento de piscinas, acuarios e outras augas e para o tratamento reparador de materiais de construción.

TP 3

TP 4

TP 5

Hixiene veterinaria

Durante o proceso de avaliación, unha substancia activa acaba sendo aprobada para un ou varios tipos de produtos. Por conseguinte, só poderán autorizarse produtos biocidas para aqueles tipos de produtos cuxa substancia activa tamén fose aprobada para o mesmo tipo. No gráfico da esquerda podemos ver a descrición detallada dos 5 primeiros tipos de produtos establecidos pola BPR, correspondentes ao grupo principal 1 de desinfectantes. ARTIGO 95 Co fin de asegurar a igualdade de trato para as empresas que introducen no mercado substancias activas, a partir do 1 de setembro de 2015 as substancias activas utilizadas para formular os produtos biocidas comercializados na UE poderán ser unicamente fornecidas por provedores incluídos na lista do artigo 95 da BPR, considerando o tipo de produto (TP) ao que este provedor pertence. A European Chemicals Agency (ECHA) é a responsable de publicar e actualizar periodicamente a lista de substancias relevantes e os correspondentes provedores, de conformidade co artigo 95 da BPR.

Destinados a seren incorporados en téxtiles, tecidos, mascarillas, pinturas e outros artigos ou materiais co fin de obter artigos tratados con propiedades desinfectantes. Empregados con fins de hixiene veterinaria, como os desinfectantes, xabóns desinfectantes, produtos de hixiene bucal ou corporal ou con funcións antimicrobianas.

Article 95 List

Utilizados para a desinfección de materiais e superficies co aloxamento ou co transporte de animais. Country Entityrelacionadas Name ANTI-GERM INTERNATIONAL Empregados naGmbH desinfección de equipos, recipientes, Germany BIOXAL SA France utensilios para consumo, superficies ou tuberías Christeyns France France Christeyns NV Belgium relacionados produción, Ecolab Deutschland GmbH (Actingcoa for Ecolab Inc. (US)) co transporte, co Germany Evonik Resource Efficiency GmbH ou Evonic co consumo de alimentos ou pensos Austria Evonikalmacenamento Resource Efficiency GmbH, Peroxid GmbH Germany Alimentos e pensos Hagleitner Hygiene International GmbH (incluída a auga potable) para persoas e animais. Austria HYPRED SA France

Auga potable

ITW Novadan ApS Kemira Chemicals Oy Kemira Oyj PeroxyChem Spain s.l.u PeroxyChem Spain s.l.u (Acting for PeroxyChem LLC (United States)) Procter & Gamble Services Company NV PROMOX SPA QUARON S.A. Reckitt Benckiser Healthcare (UK) Ltd. Solvay Chemica Italia S.p.A Solvay Chemicals Finland OY Solvay Chemicals International Solvay Chemie BV Solvay Interox Ltd SOPURA Stockmeier Chemie GmbH & Co. KG Warwick International Group Limited WeylChem Wiesbaden GmbH Entity Name

Denmark Finland

Empregados para impregnar materiais que poidan estar Finland Spain Spain en contacto con alimentos. Empregados para a desinfección da auga potable, tanto Belgium Italy France para persoas coma para animais. United Kingdom Italy Finland Belgium Netherlands Article 95 List United Kingdom Belgium Germany United Kingdom Germany Country

28 (173)

Supplier Type Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance & Product Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance & Product Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Product Supplier Substance Supplier Substance Supplier Product Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Substance Supplier Supplier Type

ANTI-GERM INTERNATIONAL GmbH Germany Purac Biochem bv Netherlands Substance Supplier BIOXAL SA France Purac Bioquimica sa Spain Substance Supplier EC: 201-196-2 L-(+)-lactic Christeyns France acid France Substance Supplier ChristeynsType: NV Belgium Substance Supplier Product 3 Product Type: 1 Ecolab Deutschland Germany Substance & & Product Product Jungbunzlauer S.A. GmbH (Acting for Ecolab Inc. (US)) France Substance Evonik Resource Austria Substance Jungbunzlauer S.A. France & Product Purac Biochem bvEfficiency GmbH Netherlands Substance Supplier Supplier Evonik Resource GmbH, Evonic Peroxid GmbH Germany Purac Bioquimica Biochem bvEfficiency Netherlands Substance Purac sa Spain Substance Supplier Supplier Article 95 List Hagleitner Hygiene Austria Substance & Product Purac Bioquimica saInternational GmbH Spain Supplier HYPRED SA France Substance Supplier Product Type: 4 ITW Novadan ApS Denmark Substance Supplier Product Type: 2 Jungbunzlauer S.A. France Substance & Product Kemira Chemicals Oy Finland Substance Supplier Article Jungbunzlauer France95 List Substance Product Purac Biochem S.A. bv Netherlands Substance & Supplier Kemira Finland Substance Supplier EntityOyj Name Country Supplier Type Purac Bioquimica sa Spain Substance Supplier PeroxyChem Spain Spain Substance Supplier Supplier Purac Biochem bv s.l.u Netherlands Substance PeroxyChem Spain s.l.u (Acting for PeroxyChem LLC 18, (United States)) Spain Substance Supplier Purac Bioquimica Spain Substance Supplier Annankatu P.O. Box 400, FI-00121 Helsinki, Finland | Tel. +358 9 686180 | Fax +358 9 68618210 | echa.europa.eu Product Type: sa 6 Procter & Gamble Services Company NV Belgium Product Supplier Jungbunzlauer S.A. France Substance Product PROMOX SPA Italy Substance & Supplier Entity Name Country Supplier Type Product Type: 3 Purac Biochem bv Netherlands Substance Supplier Supplier QUARON S.A. France Substance Kemira Oyj Finland Substance & Supplier Jungbunzlauer S.A. France Substance Product Purac Bioquimica sa Spain Kingdom Substance Supplier Reckitt Benckiser Healthcare (UK) Ltd. United Product Supplier Kemira Rotterdam Netherlands Substance Supplier Purac Biochem bv B.V. Netherlands Substance Supplier Solvay Chemica Italia S.p.A Italy Substance Supplier Supplier PeroxyChem Spain Spain Substance Purac Bioquimica sas.l.u Spain Substance Supplier Solvay Chemicals OY Finland Substance Supplier PeroxyChem SpainFinland s.l.u (Acting for PeroxyChem LLC (United States)) Spain Substance Supplier EC: 201-377-6 (RS)-4-hydroxy-3-(3-oxo-1-phenylbutyl)coumarin (Warfarin) Solvay Chemicals Finland International Belgium Substance Supplier Supplier Solvay Chemicals OY Finland Substance Product Type: 4 Solvay Chemicals Chemie BVGmbH Netherlands Substance Supplier Supplier Solvay Germany Substance Jungbunzlauer S.A. France Substance Product Product Type: 14 Solvay Interox LtdInternational United Kingdom Substance & Supplier Solvay Chemicals Belgium Substance Supplier Purac Biochem bv Netherlands Substance Supplier SOPURA Belgium Substance Supplier Supplier Detia Freyberg Germany & Product Solvay Chemie GmbH BV Netherlands Substance Purac Bioquimica sa Spain Substance Supplier Supplier Stockmeier Chemie & Co. KG Substance HENTSCHKE & SAWATZKI KG Germany Solvay Chimica ItaliaGmbH S.p.A. Italy Substance Supplier Warwick International United Kingdom Kingdom Substance Supplier Supplier Killgerm Chemicals United Solvay Chimie SA LtdGroup Limited Belgium Substance Product Type: 6 WeylChem Wiesbaden GmbH Germany Substance Supplier Solvay Interox Limited United Kingdom Substance Supplier Jungbunzlauer France Substance Product Solvay Interox S.A. Produtos Peroxidados SA Portugal Substance & Supplier EC: 201-501-9 Purac Biochem bv Netherlands Substance Supplier (2R,6aS,12aS)-1,2,6,6a,12,12a-hexahydro-2-isopropenylEC: 201-196-2 L-(+)-lactic acid Purac Bioquimica sa Spain Substance Supplier 8,9-dimethoxychromeno[3,4-b]furo[2,3-h]chromen-6-one

Nitrogen (Rotenone)

Fonte: ECHA Purac Biochem bv Rentokil Initial 1927 plc

Kemira Oyj, Spec.sa Paper Chemicals Product Type: 14 Purac Bioquimica

Representative to be appointed for SOMEREX (Peru) Detia Freyberg GmbH

VESO HENTSCHKE & SAWATZKI 2 KG 7a-ethyldihydro-1H,3H,5H-oxazolo[3,4-c]oxazole Product Type: Killgerm Chemicals Jungbunzlauer S.A. Ltd

Supplier Supplier

Supplier

(Warfarin) France

Netherlands United Kingdom Finland Spain Germany Norway Germany (EDHO) United Kingdom France

Article 95 List

EC: 201-377-6

Substance & Product Substance Supplier Substance & Product Product Supplier Substance Supplier Substance Substance Supplier & Product Product Supplier EC: 231-810-4 Substance Supplier Substance & Supplier Substance Product

Inclusion Date 08-May-15 24-Sep-14 30-Jan-15 24-Sep-14 24-Sep-14 24-Sep-14 24-Sep-14 08-Mar-16 24-Sep-14 17-Aug-15 24-Sep-14 24-Sep-14 24-Sep-14 24-Sep-14 14-Jun-16 24-Sep-14 24-Sep-14 12-Apr-16 08-May-15 24-Sep-14 24-Sep-14 24-Sep-14 28 (173) 29 24-Sep-14 24-Sep-14 24-Sep-14 14-Oct-15 Inclusion 09-Dec-15 Date

08-May-15 RP Participant 24-Sep-14 RP Participant 24-Sep-14 Art.95 submission 14-Jul-15 CAS: 79-33-4 RP Participant 30-Jan-15 RP Participant 24-Sep-14 RP Participant 24-Sep-14 Art.95 submission 08-Oct-15 RP Participant 24-Sep-14 Art.95 submission 08-Oct-15 RP Participant 24-Sep-14 RP Participant New Active 24-Sep-14 Art.95 submission 14-Jul-15 29 (173) 08-Mar-16 Art.95 submission 14-Jul-15 RP Participant 24-Sep-14 RP Participant 17-Aug-15 Art.95 submission 08-Oct-15 RPInclusion Participant 24-Sep-14 Inclusion 83 (173) Art.95 submission 08-Oct-15 RP Participant 24-Sep-14 RP Participant 24-Sep-14 Reason Date Art.95 submission 14-Jul-15 RP Participant 24-Sep-14 RP Participant 24-Sep-14 RP Participant 24-Sep-14 Art.95 submission 14-Jul-15 Art.95 submission 14-Jun-16 Inclusion Inclusion Art.95 submission 08-Oct-15 RP Participant 24-Sep-14 Reason Date RP Participant Participant 24-Sep-14 RP 24-Sep-14 RP Participant 24-Sep-14 Art.95 submission 08-Oct-15 Art.95 submission 14-Jul-15 Art.95 submission 12-Apr-16 RP Participant 24-Sep-14 RP Participant 24-Sep-14 RP Participant Participant 08-May-15 RP 24-Sep-14 Art.95 submission 14-Jul-15 RP 24-Sep-14 RP Participant Participant 24-Sep-14 CAS: 81-81-2 RP Participant Participant 24-Sep-14 RP 24-Sep-14 RP Participant Participant 24-Sep-14 RP 24-Sep-14 Art.95 submission 08-Oct-15 RP Participant Participant 24-Sep-14 RP 24-Sep-14 RP Participant 24-Sep-14 RP Participant 24-Sep-14 29-Feb-16 RP Participant 24-Sep-14 Art.95 submission 14-Jul-15 RP Participant Participant 24-Sep-14 RP 24-Sep-14 Art.95 submission 14-Oct-15 RP Participant 24-Sep-14 Art.95 submission 09-Dec-15 RP Participant 24-Sep-14 Art.95 submission 08-Oct-15 RP Participant 24-Sep-14 CAS: 83-79-4 RP Participant 24-Sep-14 CAS: 79-33-4 Art.95 submission 14-Jul-15

CAS: 7727-37-9

Supplier Supplier Supplier Supplier

CAS: 81-81-2

Art.95 submission 08-Oct-15 New Active 24-Sep-14 RP Participant 24-Sep-14 RP Participant 24-Sep-14 Art.95 submission 14-Jul-15 RP 24-Sep-14 RP Participant Participant 29-Feb-16 RP 24-Sep-14 CAS: 7747-35-5 RP Participant Participant 24-Sep-14 RP Participant 24-Sep-14 Art.95 submission 08-Oct-15

83 (173)

Dow Europe GmbH

Switzerland

Substance Supplier EC: 201-501-9

(2R,6aS,12aS)-1,2,6,6a,12,12a-hexahydro-2-isopropenylAnnankatu 18, P.O. Box 400, FI-00121 Helsinki, Finland | Tel. +358 9 686180 | Fax +358 9 68618210 | echa.europa.eu 8,9-dimethoxychromeno[3,4-b]furo[2,3-h]chromen-6-one Product Type: 13 (Rotenone) Dow Europe GmbH Switzerland Substance Supplier

RP Participant CAS:

Entity Name

Country

Supplier Type

RP Participant

Kemira Oyj 17 Kemira Rotterdam B.V. Copper sulphate pentahydrate Kemira Oyj, Spec. PeroxyChem SpainPaper s.l.u Chemicals Representative to be appointed (Peru) PeroxyChem Spain s.l.u (Acting for for SOMEREX PeroxyChem LLC (United States)) Product Type: VESO 2 Solvay Chemicals Finland OY

Finland Netherlands Finland Spain

Substance Supplier Substance Supplier EC: 231-847-6 Product Supplier Substance Supplier Substance Supplier Supplier Substance Product Supplier Substance Supplier

RP RP RP RP RP RP RP RP

Product Type:

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

Supplier

EC: 231-783-9

Product Type: 1 (RS)-4-hydroxy-3-(3-oxo-1-phenylbutyl)coumarin Product Type: 18 Jungbunzlauer S.A. Product Type: 17

Product Type:

Supplier Supplier Supplier

Inclusion Reason RP Participant RP Participant RP Participant RP Participant RP Participant RP Participant RP Participant Art.95 submission RP Participant RP Participant RP Participant RP Participant RP Participant RP Participant Art.95 submission RP Participant RP Participant Art.95 submission RP Participant RP Participant RP Participant RP Participant RP Participant RP Participant RP Participant Art.95 submission Inclusion Art.95 submission Reason

MANICAChemicals SPA Solvay GmbH Solvay Chemicals International Solvay Chemie BV Silver nitrate Solvay Chimica Italia S.p.A. Solvay Chimie SA Solvay Interox Limited Solvay Interox Produtos Peroxidados SA

Spain Norway Finland Italy Substance Germany Substance Supplier Supplier Belgium Substance Supplier Netherlands Substance Supplier EC: 231-853-9 Italy 9 686180 | Fax +358 9 68618210 Substance Supplier Annankatu 18, P.O. Box 400, FI-00121 Helsinki, Finland | Tel. +358 | echa.europa.eu Belgium Substance Supplier United Kingdom Substance Supplier Portugal Substance Supplier

Inclusion Reason

RP RP RP RP RP RP RP RP

17-Aug-15 83-79-4

Inclusion 17-Aug-15 Date

Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14 CAS: 7758-99-8 Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14 CAS: 7761-88-8 Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14 Participant 24-Sep-14

Annankatu 18, P.O. Box 400, FI-00121 Helsinki, Finland | Tel. +358 9 686180 | Fax +358 9 68618210 | echa.europa.eu

Nitrogen Product Type:

EC: 231-783-9

Rentokil Initial 1927 plc

United Kingdom

afriga129_dossier_mamite_biocidas_galego_04.indd 110

7a-ethyldihydro-1H,3H,5H-oxazolo[3,4-c]oxazole (EDHO)

Product Type:

CAS: 7727-37-9

Substance & Product Supplier

EC: 231-810-4

RP Participant

24-Sep-14

CAS: 7747-35-5

26/05/2017 17:31

CMY

pub_delagro.indd 111

22/05/2017 13:28

112

DOSSIER: MAMITE

É MOI IMPORTANTE QUE AS EMPRESAS FABRICANTES DE PRODUTOS BIOCIDAS DEFINAN ADECUADAMENTE UNHA BOA ESTRATEXIA DE TRANSICIÓN PARA QUE OS PRODUTOS BIOCIDAS COMERCIALIZADOS POIDAN PERMANECER NO MERCADO

CASOS PRÁCTICOS Dada a complexidade do novo marco legal e o longo período de coexistencia entre as diversas normativas nacionais e a BPR, existen multitude de situacións que deberán afrontarse para poder manter os produtos no mercado europeo de acordo coa normativa vixente. A modo de exemplo, a continuación expoñemos 3 casos prácticos que ilustran a situación derivada do novo marco legal europeo en relación a produtos biocidas:

1. Autorización dun produto biocida cunha substancia activa xa aprobada pola BPR (iodo) O iodo e a PVP (Polivinil pirrolidona iodada) foron aprobados como substancias activas biocidas o 1 de setembro de 2015 para o seu uso en hixiene humana (TP1), hixiene veterinaria (TP3) e alimentos e pensos (TP4). Para aqueles produtos xa existentes no mercado, autorizados baixo normativa nacional, se antes da data non foi presentada a correspondente solicitude de autorización de produto biocida, estes deberían ser eliminados do mercado o 1 de setembro de 2016. Aqueles produtos para os cales se lle presentou á ECHA a solicitude de autorización, poderán seguir sendo comercializados, utilizando o rexistro nacional ata obter a autorización baixo o novo marco da BPR. 2. Listaxe do artigo 95 (ácido láctico) dunha substancia activa aínda en proceso de avaliación O ácido láctico está incluído na listaxe do artigo 95 para os tipos de produto PT 1, 2, 3, 4 e 6, con só 3 provedores autorizados. Por tanto, os produtos biocidas baseados en ácido láctico presentes actualmente no mercado só poden pertencer a un destes 5 tipos de produtos e deberán ser fabricados coa substancia activa fornecida por algún dos 3 provedores indicados. 3. Substancia activa non aprobada (sulfato de cobre) O sulfato de cobre actualmente está aprobado como substancia activa para PT2. Para outros tipos de produtos, esta substancia non foi aprobada, polo que non poderá utilizarse para usos diferentes aos correspondentes ao tipo de produto PT2. Na listaxe do artigo 95, aparece unha única empresa que pode actualmente actuar como provedor desta substancia.

CONCLUSIÓNS O Regulamento (EU) 528/2012 de biocidas desenvolveu un sistema de harmonización para a comercialización destes produtos no ámbito da UE baseado en dúas fases ben diferenciadas: unha primeira fase inicial, levada a cabo durante os últimos case vinte anos e aínda en proceso de implantación ata 2024, baseada na avaliación e aprobación de substancias activas biocidas, e unha segunda, actualmente en fase de implantación, consistente na autorización de produtos biocidas formulados. O longo período de implantación do novo marco legal de biocidas da UE está a dar lugar a longos tempos de transición entre as normativas nacionais a derrogar e a nova regulamentación europea, polo que é moi importante que as empresas fabricantes de produtos biocidas definan adecuadamente unha boa estratexia de transición, para que os produtos biocidas comercializados poidan permanecer no mercado, debidamente autorizados, unha vez superadas as datas límites que define a BPR despois da aprobación das substancias activas. Esta situación, unida aos elevados custos económicos e de recursos que supoñen os complexos procesos de autorización de produtos biocidas establecidos polo novo Regulamento, supón un gran reto que deberán afrontar durante os próximos anos os fabricantes de produtos biocidas, co fin de seguir estando presentes no mercado cunha oferta de biocidas adecuada ás necesidades de cada aplicación.

BIBLIOGRAFÍA Regulamento (UE) N.º 528/2012 do Parlamento Europeo e do Consello do 22 de maio de 2012 relativo á comercialización e o uso dos biocidas Directiva 98/8/CE do Parlamento Europeo e do Consello do 16 de febreiro de 1998 relativa á comercialización de biocidas Real Decreto 3349/1983, do 30 de novembro, polo que se aproba a regulamentación técnico-sanitaria para fabricación, comercialización e utilización de plaguicidas Real Decreto 1054/2002, do 11 de outubro, polo que se regula o proceso de avaliación para o rexistro, autorización e comercialización de biocidas AAISE & EBPF Survey BPR impact on biocidal products and innovation

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_biocidas_galego_04.indd 112

23/05/2017 18:51

PROQUIDEZA, PROQUIDEZA,UNHA UNHAEMPRESA EMPRESAGALEGA GALEGAQUE QUEPREVÉN PREVÉN A AMASTITE MASTITEDADAMANEIRA MANEIRAMÁIS MÁISEFECTIVA EFECTIVA Entrevistamos Entrevistamosaoaodirector directorxeral xeraldedeProquideza Proquidezapara paracoñecer coñecerque que produtos produtospodemos podemosempregar empregarpara paraprevir previra mastite. a mastite. Lalín,Lalín, 18 de18maio de maio de 2017 de 2017

Javier Javier PoloPolo é o director é o director xeralxeral en Proquideza, en Proquideza, S.L.,S.L., unha unha empresa empresa galega galega ubicada ubicada en Lalín en Lalín que,que, dende dende o ano o ano 20002000 de- deseña, seña, fabrica fabrica e e comercializa comercializa produtos produtos químicos químicos parapara a hixiene a hixiene e desinfección e desinfección especialmente especialmente no sector no sector gandeiro, gandeiro, aínda aínda queque tamén tamén se dedica se dedica a a outros outros sectores sectores como como colectividades colectividades ou aou industria a industria alimentaria. alimentaria. Javier, Javier, cóntanos cóntanos ¿que¿que fai afai Proquideza a Proquideza diferente diferente no mundo no mundo da da gandaría? gandaría? En Proquideza En Proquideza un dos un dos principais principais valores valores é a innovación é a innovación continua continua e adaptada e adaptada ás ás necesidades necesidades actuais actuais dos dos clientes. clientes. Qui-zais Qui-zais o deseño o deseño de produtos de produtos queque cumpran cumpran as normas as normas regulamentarias regulamentarias comunitarias, comunitarias, queque sexan sexan máismáis efectivos, efectivos, fáciles fáciles no no emprego emprego e o máis e o máis respectuosos respectuosos posibles posibles co medioambiente co medioambiente sexasexa a nosa a nosa prin-principalcipal fonte fonte de diferenciación. de diferenciación. ¿Cales ¿Cales son son as vosas as vosas principais principais especialidades? especialidades? Unha Unha das das nosas nosas especialidades especialidades é a prevención é a prevención da mamite da mamite no gando. no gando. EstaEsta infecinfecciónción é a máis é a máis común común e custosa e custosa parapara o gando o gando leiteiro leiteiro na maior na maior parte parte do mundo, do mundo, por por iso consideramos iso consideramos primordial primordial o deseño o deseño de produtos de produtos queque preveñan preveñan e combae combatan esta tan esta infección. infección. ¿Que ¿Que produtos produtos nos nos podemos podemos atopar atopar en Proquideza en Proquideza queque nos nos axuden axuden a a previr previr a mastite? a mastite? Oxilact Oxilact e Lactox e Lactox son son algúns algúns dos dos nosos nosos produtos produtos estrela estrela parapara previr previr a mastite, a mastite, especialmente especialmente a deaorixe de orixe ambiental. ambiental. SonSon produtos produtos queque levan levan casecase unha unha década década no mercado, no mercado, durante durante a calaexperimentaron cal experimentaron pequepequenas nas variacións variacións parapara adaptarse adaptarse ás novas ás novas necesidades. necesidades. Hoxe Hoxe en día en poderiamos día poderiamos dicirdicir queque son son os produtos os produtos con con maior maior efectividade efectividade en en canto canto á prevención á prevención e cun e cun manexo manexo por por parte parte do gandeiro do gandeiro sinxelo sinxelo e sen e sen riscos. riscos. Oxilact Oxilact e Lactox e Lactox cumpren cumpren a norma a norma EN 1656:2010 EN 1656:2010 queque valida valida a súa a súa efectividade efectividade fronte fronte ás cepas ás cepas de referencia de referencia Escherichia Escherichia coli,coli, Staphilococcus Staphilococcus aureus, aureus, Streptococcus Streptococcus uberis. uberis. ¿Qué ¿Qué os diferenza os diferenza doutros doutros produtos produtos queque pode pode haber haber no mercado? no mercado? A principal A principal diferenza diferenza reside reside na maior na maior concentración concentración de principio de principio activo activo (dióxido (dióxido de cloro) de cloro) e deedermoprotectores. de dermoprotectores. Isto Isto fai que fai que se se aumente aumente a prevención a prevención de mastite de mastite e que e que se consiga se consiga un un produto produto máismáis duradeiro duradeiro (alcanzando (alcanzando até tres até tres semanas semanas desde desde a preparación a preparación da mestura) da mestura) e que e que se poida se poida empreempregar en garrangos en rangos de temperatura de temperatura amplos. amplos. ¿Onde ¿Onde podemos podemos atopar atopar estes estes produtos? produtos? No mercado No mercado pódense pódense atopar atopar estes estes produtos produtos en tres en tres tipostipos de formatos de formatos queque permiten permiten adaptarse adaptarse ás dimensións ás dimensións de de calquera calquera explotación, explotación, de maneira de maneira queque o uso o uso do produto do produto sexasexa igualigual de sinxelo de sinxelo parapara unha unha grangran explotación explotación queque pa- para unha ra unha gandaría gandaría de pequeno de pequeno tamaño. tamaño. ParaPara ampliar ampliar información información sobre sobre estes estes produtos produtos e outros e outros moitos moitos da gama da gama de Proquideza de Proquideza poden poden contactar contactar directadirectamente mente coa coa sedesede en Lalín en Lalín a través a través do teléfono do teléfono 986 986 787 787 537 537 ou no oucorreo no correo electrónico electrónico info@proquideza.com. info@proquideza.com.

Higiene Higiene integral integral respetuosa respetuosa concon el el medioambiente. medioambiente. Pol. Pol. Ind. Ind. LalínLalín 2000,2000, Parcela Parcela C42/43 C42/43 - 36500, - 36500, Lalín,Lalín, Po - Po España - España

info@proquideza.com info@proquideza.com - www.proquideza.com - www.proquideza.com

pub_proquideza.indd 113

21/05/2017 10:06

114

DOSSIER: MAMITE

DA TEORÍA Á PRÁCTICA: XESTIÓN DA INMUNIDADE DA GLÁNDULA MAMARIA NUN PROGRAMA DE CALIDADE DO LEITE

Analizo algúns dos puntos clave que hai que ter en conta para levar a cabo unha xestión adecuada da saúde de ubre, co fin de que as nosas vacas manteñan un sistema inmunolóxico funcional en toda a súa vida produtiva, sobre todo no secado e no preparto. M.ª Matilde Hernández Solís Veterinaria Servepo SLP (A Pontenova, Lugo)

INTRODUCIÓN No contexto actual de altas producións en rabaños cada vez máis grandes, condicionados pola limitación dun espazo de contaminación ambiental e co risco que supoñen os dous ou tres muxidos diarios nos que o leite é un caldo de cultivo ideal, as bacterias desenvolven novos mecanismos invasores no ubre de vacas sas. Esta permanente ameaza de infección, sumada ao compromiso ineludible que temos a nivel mundial de reducir o uso de antibióticos

en produción animal, supón que a xestión da inmunidade da glándula mamaria sexa peza clave do noso traballo nos programas de calidade do leite. A glándula mamaria ten unha función defensiva dobre, a de produción de calostro e a súa propia protección. Sabemos que só pode haber calostro bo e ubre san en vaca sa. Buscamos cruzamentos de razas con maior resistencia á enfermidade que as liñas puras. A experiencia demostra que ningunha vaca pode acabar coa infección sen un sistema inmunolóxico funcional e que as súas capacidades inmunolóxicas varían segundo o momento produtivo. En consecuencia, é necesario protocolizar o manexo de toda a vida produtiva do animal e monitorizar momentos clave, como son o secado e o preparto.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_inmunidade_galego_04.indd 114

21/05/2017 10:08

DOSSIER: MAMITE

O BENESTAR, A CORRECTA ALIMENTACIÓN E O BO MANEXO SON GARANTES DA FUNCIONALIDADE DO SISTEMA INMUNE LOCAL

Control leiteiro: avance das células 5%

DA TEORÍA Á PRÁCTICA Os especialistas establecen dous tipos de inmunidade:

Sistema inmune innato con defensas locais de resposta rápida. Son as barreiras físicas, elementos solubles no leite e células implicadas (maioritariamente neutrófilos) en mecanismos de detección, fagocitose e intento de eliminación do axente patóxeno. Sistema inmune adquirido, de resposta máis lenta e con memoria, mediada por outro tipo de células chamadas linfocitos B (inmunidade humoral) e linfocitos T (inmunidade celular). Son células e anticorpos que recoñecen aos microorganismos como elementos estraños aos que tratan de destruír. Estes dous sistemas actúan de maneira gradual e coordinada. Nese interactuar entre sistema innato-sistema adquirido basean as vacinas e os inmunomoduladores os mecanismos de actuación na función preventiva que exercen no organismo animal. Actualmente, a industria farmacéutica centra a investigación e o labor comercial nestas substancias.

115

12,5 %

Nova: 5 %

Curada

Cura seca

Nova: 12,5 %

Non curada

Nova

Crónica

Non infectadas

Na práctica diaria necesitamos reforzar este sistema defensivo para lograr: • unha baixa incidencia de mamite clínica e subclínica, é dicir, que o patóxeno presente non consiga o seu propósito de invadir a glándula mamaria. • alta porcentaxe de curación, que depende da capacidade e da rapidez de resposta co fin de neutralizar e eliminar o microorganismo invasor. • vacas cun bo sistema inmune, garantes de rabaños con boa saúde de ubre (baixa prevalencia de enfermidade), porque a incidencia de mamite será mínima e os niveis de curación serán mellores, polo que as indesexables vacas crónicas serán unha reducida porcentaxe.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_inmunidade_galego_04.indd 115

21/05/2017 10:09

116

DOSSIER: MAMITE

A EXPERIENCIA DEMOSTRA QUE NINGUNHA VACA PODE ACABAR COA INFECCIÓN SEN UN SISTEMA INMUNOLÓXICO FUNCIONAL E QUE AS SÚAS CAPACIDADES INMUNOLÓXICAS VARÍAN SEGUNDO O MOMENTO PRODUTIVO

DEFENSAS LOCAIS: FACTORES QUE INCIDEN. INDICADORES E FERRAMENTAS DE CONTROL A pel do teto e da mama, o conduto do teto, o tapón de queratina e a propia anatomía do teto e da mama son a primeira liña de defensa. Ten propiedades intrínsecas, físicas e químicas con efecto barreira fronte a microorganismos que a colonizan, polo que é necesario mantela íntegra e suave. Debemos traballar con guantes e utilizar produtos de hixiene tanto no muxido coma no encamado con propiedades desinfectantes, pero tamén dermatoloxicamente aptos, sempre respectando as doses e o modo de aplicación indicado na ficha técnica correspondente. O manexo e o deseño da sala de muxido, os parámetros de traballo de máquina e as rutinas no muxido son factores que inciden na integridade da pel e do teto, porque determinan a muxibilidade, que será mellor canto máis respectemos a fisioloxía do muxido do rabaño.

Parámetros da máquina 50 40 30 20 10 0 01:39:29

01:39:30

50 40 30

Máquina de muxido e aliñado

20 10

Os indicadores que utilizamos para avaliar a correcta evolución son o estado e a condición do teto. Valórase a pel alterada, con verrugas ou lesións; os tetos húmidos, anel na base, conxestións e grao de hiperqueratose. A valoración en primíparas é unha boa referencia para comprobar se lle demos solución a un problema puntual. Traballamos con porcentaxes admisibles, porque sabemos que sempre hai animais susceptibles de eliminación, con lesións incurables, mala conformación de ubre ou incorrecta implantación/orientación dos tetos, que dificulta o muxido e os incapacita para producir leite.

0 01:49:29

01:49:30

01:49:31

01:49:32

01:49:33

Tempos medios na explotación Tempo Tempo de Tempo Tempo Tempo de final Tempo Tempo Tempo de colocación ao de rutina de de muxido a de TOTAL de non de entrada inicio da rutina premuxido muxido saída saída muxido muxido

Tempo

7,79

118,8

111,4

304

264,7

0,95 %

14,54 %

13,63 %

37,21 %

32,39 %

10,50 817,15 513,13

304

1,28 % 100 % 62,79 % 37,21 %

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_inmunidade_galego_04.indd 116

22/05/2017 14:13

DOSSIER: MAMITE

% Tempos medios

117

% Tempos muxido /non muxido

RESULTA COMPLICADO ENTENDER UNHA ENFERMIDADE COMO UN MECANISMO DE DEFENSA, PERO É ALGO QUE DEBEMOS CONSIDERAR Á HORA DE PAUTAR UN TRATAMENTO ANTIBIÓTICO OU ANTIINFLAMATORIO Tempo de entrada a Tempo de colocación ao comezo do muxido Tempo de rutina do premuxido Tempo de muxido Tempo de final de muxido a saída Tempo de saída

Tempo de muxido Tempo de non muxido

As ferramentas de control consisten en: puntuar a condición do teto segundo os indicadores establecidos; medir e axustar parámetros da máquina de muxido con pulsógrafos calibrados e valorar a rutina de muxido coa observación do

comportamento dos animais; estudar o deseño das salas e das máquinas; cronometrar os tempos e os fluxos de muxido, e protocolizar a rutina segundo os muxidores e os postos.

NO ESPERE HASTA QUE LOS SÍNTOMAS SEAN CLAROS! Kenocows tienen ubres sanas y luchan contra las mastitis. ™

Kenomix ™

JUST SHAKE IT!

• LA DESINFECCIÓN COMPLETA • MUY BA JO CONSUM O • ESTABILIDAD DURA DERA • FUERTE COLOR • SUAVE PARA LA PI EL

Terranova higiene ganadera Utilice los biocidas con precaución. Consulte atentamente la etiqueta y la información del producto antes de usarlo. Declarado en cumplimiento de la disposición transitoria secunda del RD 1054/2002.

Agrosanex

www.cidlines.com

química en evolución

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_inmunidade_galego_04.indd 117

23/05/2017 10:15

CRÍTICOS E DE ÁREAS DE MELLORA

DOSSIER: MAMITE

A segunda liña de defensa local son as moléculas presentes na secreción láctea e as células fagocitarias. As primeiras interfiren quimicamente nos mecanismos de patoxenicidade das bacterias: complemento (incrementa a fagocitose), lactoferrina (fixa o ferro que necesitan bacterias como Staphylococcus, coliformes), lisozimas (bactericidas para bacterias Gram + e Gram-) e lactoperoxidasatiocianato+peróxido de hidróxeno (oxidativos e bacteriostáticos). As segundas, as fagocíticas, chegan á glándula para intentar frear e destruír a invasión bacteriana. Son as células somáticas presentes no proceso inflamatorio. O benestar, a correcta alimentación e o bo manexo son garantes da funcionalidade do sistema inmune local. A RESPOSTA INFLAMATORIA: MASTITE A inflamación é unha resposta defensiva local da mama na que se producen citoquinas, substancias quimiotácticas, de “chamada” para que acudan células fagocitarias a destruír un patóxeno. Non obstante, a reacción inflamatoria xera respostas de diferente intensidade local con destrución do tecido glandular mamario e, na práctica, o que vemos é descenso e alteración da produción láctea, incremento do reconto de células somáticas e signos de inflamación no proceso que chamamos mamite.

Resulta complicado entender unha enfermidade como un mecanismo de defensa, pero é algo que debemos considerar á hora de pautar un tratamento antibiótico ou antiinflamatorio. Identificar a epidemioloxía da mamite en cada caso facilita a decisión do tipo de tratamento a instaurar, porque pode permitirnos avaliar se hai infección ou só inflamación na evolución do proceso mamítico.

TRATAR A INFECCIÓN, NON A INFLAMACIÓN

A bacteria reprodúcese rápido en casos de mastite. A miúdo inflámase o ubre moito despois de ser tratada a infección. Por que seguir tratando entón a vaca con antibióticos? INFECCIÓN

DÍA 1

DÍA 2

INFLAMACIÓN

DÍA 3

DÍA 4

BACTERIA PRESENTE

Conta de células somáticas (glóbulos brancos) Unidades de bacteria formando colonias

118

DÍA 5

DÍA 6

MOI POUCA BACTERIA PRESENTE

Resposta inmune adecuada á infección intramamaria 8 7 6 5 4 3 2 1

Día 1

Día 2

Día 3

Día 4

Para medir a resposta inflamatoria utilizamos o reconto de células somáticas (RCS) por ml de leite. As células somáticas son: • células de descamación do epitelio glandular (0-7 %) • leucocitos (93-100 %) [fagocitos, células de defensa] - neutrófilos 0-11 % - macrófagos 66-88 % - linfocitos 10-27 % O seu reconto no leite é indicador da saúde do ubre (cel./ml). O ubre infectado ten maior porcentaxe de neutrófilos que elevan o RCS.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_inmunidade_galego_04.indd 118

21/05/2017 10:10

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com

pub_agroamb_galego.indd 119

21/05/2017 10:11

120

DOSSIER: MAMITE

O SECADO É UN PERÍODO CLAVE NOS PROGRAMAS DE PREVENCIÓN E MELLORA DE CALIDADE DE LEITE, PORQUE SUPÓN UNHA OPORTUNIDADE DE CURACIÓN DE ANIMAIS CRÓNICOS E DE PRODUCIÓN NA LACTACIÓN SEGUINTE

O RCS en ubre san é unha vantaxe diagnóstica individual e de rabaño e por acordo científico establécense: • ubre san en multíparas < 200.000 células/ml • ubre san en primeira lactación < 100.000 células/ml Para cuantificar o RCS utilizamos dúas ferramentas básicas: Test California: CMT que, segundo protocolos de traballo establecido, se realiza a lote completo de vacas en muxido, lote posparto, animais a secar ou animais tratados, e coa periodicidade programada. Na interpretación do CMT debe terse en conta o efecto dilución por baixada da produción en caso de enfermas, fin de lactación ou celo. Datos mensuais do Control Leiteiro Oficial: procesar estes datos é clave para a continua evolución na explotación. Tras avaliar dende xaneiro de 2013 ata xullo de 2015 datos de 190 granxas, compañeiros que integramos en Lugo un equipo de traballo de Calidade do Leite presentamos un estudo no Congreso Anembe 2016 (Santiago de Compostela), que recolle resultados medios para cada índice de saúde do ubre definido e dos correspondentes ao mellor percentil. MONITORIZACIÓN DO SECADO E DO PREPARTO Inicialmente consideramos que, aínda garantindo un sistema inmunolóxico funcional, as capacidades inmunolóxicas da vaca varían segundo o seu momento produtivo. O secado é un período clave nos programas de prevención e mellora da calidade do leite, porque supón unha oportunidade de curación de animais crónicos e de produción na lactación seguinte, xa que é unha etapa de involución rexenerativa necesaria para maior produción e mellor calostro. Factores de risco deste período de secado son a propia involución mamaria, que supón cambios celulares na glándula (neutrófilos que destrúen leite no momento do secado); a ausencia de protección da pel do teto, porque se suprime o selado, e a diminución da inmunidade local por goteo, porque non se forma o tapón de queratina ou polo estrés da dor da presión intramamaria, que se suma ao estrés social que produce o cambio de alimentación e de lote.

Monitorización no secado • Análise do historial do RCS da lactación finalizada, CMT previo á aplicación de tratamento antibiótico curativo e/ou selado interno • Vacinación fronte á mamite por E. coli, S. aureus, coliformes e coagulasa negativos • Avaliación da condición corporal (CC) • Cambio de lote

Contexto do preparto • Calostroxénese con cambios na composición do leite 5 días antes do parto • Cambios hormonais con pico de estróxenos 48 h antes do parto, aumento de corticoesteroides e prolactina 24 h preparto e de prostaglandinas e oxitocina en parto inminente • Aumento do fluxo sanguíneo e edema • Está comprometida a inxestión de materia seca (IMS) • Risco de hipocalcemia • Depresión inmunolóxica con risco de infección e mal calostro Monitorización no preparto • Confort e hixiene preparto e parto • Consumos de materia seca • Valoración CC (3,5-3,75) • Vixilancia de edemas • CMT do calostro • Seguimento da saúde do ubre no inicio da lactación con CMT 5 dpp e RCS no 1.º control pp • Outras patoloxías: retención, cetose, coxeiras… Capítulo á parte son as primeirizas, nas que os protocolos de xestión da inmunidade da glándula mamaria se centran nos seguintes puntos clave: • Garantía de calidade e hixiene no encalostrado • Garantía de achega enerxética nos lactantes • Non subministrar leite de descarte ou de vacas con mamite • Desteta en box individual • Evitar superpoboación nos lotes • Inspección visual periódica de ubres (desenvolvemento, ausencia de supranumerarios, verrugas…) • Separar xovencas preñadas de vacas secas • Igual protocolo preparto e pp que en multíparas CONCLUSIÓNS É prioritario avaliar os índices de saúde de ubre como indicadores do estado inmunolóxico do rabaño, definir obxectivos e realizar comparativas. Son imprescindibles os datos e a súa xestión e interpretación. É recomendable establecer plans de vacinación e aplicar inmunomoduladores para reforzar o sistema inmune. O correcto seguimento pasa por implantar sistemas de xestión da calidade con auditorías periódicas e por emitir informe dos puntos críticos e de áreas de mellora. BIBLIOGRAFÍA Calvet E., Cerviño M., Echevarría J.M., Jiménez L.M.

Jubert A., Ortega R., Palomino A., Guía Solomamitis del Asesor en Calidad de Leche. Servet Editorial-Grupo Asís Biomedia S.L. 2016 Ian R. Tizard. Inmunología Veterinaria. McGram-Hill Interamericana Editorial S.A. de C.V.Mexico 2002

www.cronomilking.com-Cronomilking Community Archivo fotográfico Servepo S.L.P.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_inmunidade_galego_04.indd 120

21/05/2017 10:10

40 USO RUTINARIO COMO TRATAMIENTO ESTANDAR DE LA MASTITIS

MEJORA LA CALIDAD DE LA LECHE MEJORA EL RENDIMIENTO REPRODUCTIVO DE LAS VACAS CON MASTITIS AUMENTA LA VIDA UTIL DE LAS VACAS DE LECHE MEJORA EL BIENESTAR

abcd pub_boehringer.indd 121

21/05/2017 10:13

BOEHRINGER PRESENTA MetacaM 40, un FÁrMaco DE uSO RuTINARIO coMo trataMiento ESTáNDAR de las Mastitis ®

El laboratorio Boehringer-Ingelheim organizó el 9 de mayo en Nadela (Lugo) una jornada sobre el uso sistemático de Metacam® 40 para el tratamiento rutinario de las mastitis, así como de la relación de esta enfermedad con la producción y la reproducción del ganado vacuno. Estas charlas contaron con las intervenciones de Juan Miguel Echeverria Gueracenea, Susana Astiz Blanco y Manuel Cerviño López.

MetacaM ® 40 Mejora el rendiMiento reproductivo de las vacas con Mastitis La jornada fue introducida por Manuel Cerviño, representante de Boehringer-Ingelheim España, quien empezó aclarando que no venían a hablar únicamente del producto en cuestión, el Metacam® 40: “Vamos a hablar no tanto de un producto como de un modo de trabajar, un protocolo, porque consideramos que tiene suficientes ventajas como para profundizar en ello”, destacó. Cerviño dedicó parte de su intervención a hablar del origen de la mastitis: “No deja de ser un proceso inflamatorio, generalmente agudo, que puede terminar siendo crónico, y del que podemos resaltar una serie de consecuencias”. Algunas de estas consecuencias pueden ser el aumento del porcentaje de culling, la disminución de la fertilidad o la bajada en la calidad de la leche. Como

solución a este problema, Boehringer acaba de poner en el mercado Metacam® 40. Se trata de “un protocolo de trabajo basado en el uso rutinario de Metacam® 40 como tratamiento estándar de las mastitis”, explicó Cerviño. Metacam® 40 es un antiinflamatorio no esteroideo (AINE) antiexudativo, analgésico, antipirético y antiendotóxico con efecto de hasta 72 horas que, con la concentración de 40 mg/ml, disminuye la dosis a inyectar a la mitad. Desde Boehringer destacan que el medicamento sea COX-2 preferencial, ya que “actúa inhibiendo la vía COX-2 y manteniendo permeable la vía COX-1, con lo cual se pueden evitar efectos secundarios de los AINES, lo que es, sin duda alguna, una enorme ventaja, especialmente en el tratamiento de las mastitis”.

Los vídeos con la jornada al competo se pueden consultar en nuestro canal de televisión.

publi_boehringer.indd 122

22/05/2017 16:47

juan Miguel echeverria: “cuando aparece una mastitis en la sala de ordeño, no tenemos tiempo para pensar. tiene que estar previsto lo que vamos a hacer, protocolarizado”.

MetacaM® 40 Mejora la calidad de leche Por su parte, en las exposiciones de Juan Miguel Echeverria y de Susana Astiz se abordaron los datos referentes a la contribución que Metacam® 40 hace para la mejora de la calidad de la leche y de la reproducción en vacas afectadas por mastitis. “Cuando aparece una mastitis en la sala de ordeño, no tenemos tiempo para pensar. Tiene que estar previsto lo que vamos a hacer, protocolarizado”, empezó exponiendo Echeverria, quien orientó su ponencia hacia los problemas que acarrea la mamitis en la calidad de la leche y los beneficios del Metacam®. En este sentido, aseveró que “se ha visto en distintos estudios que el uso de Metacam® es beneficioso en la producción y en la calidad de leche en cualquier grado de mastitis”. También citó el estudio neozelandés Mammary al hablar del culling, el cual probó que el tratamiento sistemático de mastitis con Metacam®, además de controlar el dolor y la inflamación y contribuir a la recuperación del apetito, incrementa la vida útil de los animales y disminuye el gasto de reposición. A continuación, Astiz se centró en el área de reproducción, partiendo del hecho de que “en todas las mastitis, incluidas las subclínicas, hay una reducción de la eficiencia reproductiva de los animales; no solo son las mastitis por E.coli o Kebsiella”. De este modo, la veterinaria dedicó una buena parte de su intervención a hablar de los resultados del Estudio Fertile (en donde se compararon datos de vacas tratadas y no tratatadas con Metacam®) relativos a la reproducción: “Parece muy lógico que, si la mastitis me afecta a la reproducción por el problema inflamatorio, aplicando Metacam®, y además sabiendo que con este fármaco no tengo los efectos secundarios de la mayoría de los AINES porque casi no inhibimos la vía de la COX-1, tengo que ver mejoras al menos en esas vacas con mastitis y con problemas de reproducción una vez que está curada la enfermedad”. Para cerrar la jornada, Manuel Cerviño destacó que el retorno económico por emplear Metacam® 40 sería de un 300 % de media, es decir, “por cada euro que aplicamos en el tratamiento con Metacam® 40, recuperamos entre 2,8 y 3,3 euros”. Además, apuntó que “el uso de este antiinflamatorio en casos con mamitis hace que mejore la producción, los ratios reproductivos, el porcentaje de culling y el bienestar animal”, los cuales son “motivos suficientes como para tener en consideración la posibilidad de utilizar Metacam® 40 de manera sistemática”.

publi_boehringer.indd 123

Manuel cerviño, presentando el producto

juan Miguel echeverria durante su exposición

el retorno económico por emplear Metacam® 40 sería de un 300 % de media, es decir, “por cada euro que aplicamos en el tratamiento con Metacam® 40, recuperamos entre 2,8 y 3,3 euros”, explica Manuel cerviño.

22/05/2017 16:47

124

DOSSIER: MAMITE

O TÉCNICO RESPONDE: SECADO SELECTIVO

Existe certa tendencia europea á diminución do uso de antibióticos en animais. No caso do vacún de leite, un foco importante de redución deste tipo de medicamentos é o secado. Falamos con catro veterinarios expertos na materia para coñecer con máis profundidade a técnica do secado selectivo, as experiencias que se están levando a cabo noutros países, se se empezaron a implantar estratexias de secado selectivo aquí e os resultados obtidos.

Gonzalo Fernández Rodríguez Profesor titular da Área de Sanidade Animal da USC. Especialidade en Enfermidades Infecciosas

Marcos Vázquez Pérez Técnico de Calidade do Leite na Cooperativa Central de Frades (A Coruña)

Francisco Sesto Pérez Veterinario do Servizo de Calidade do Leite de Seragro SCG (A Coruña)

Mónica García Mon Técnica en Calidade do Leite e Certificación en Centro Veterinario Meira (Lugo)

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_o_tecnico_responde_galego_02.indd 124

22/05/2017 13:40

DOSSIER: MAMITE

125

G. F.: “NOS PRÓXIMOS MESES VAI HABER CAMBIOS DRÁSTICOS NA NORMATIVA RELATIVA AO USO DE ANTIBIÓTICOS EN ANIMAIS, PRINCIPALMENTE POLO TEMA DAS RESISTENCIAS E, ENTÓN, UNHA DAS PERSPECTIVAS É UTILIZAR OS MENOS POSIBLES” GONZALO FERNÁNDEZ RODRÍGUEZ

Que significa o concepto de secado selectivo? O tratamento de secado ten dúas funcións: por unha banda, tratar infeccións que xa ten o animal cando chega ao secado e, por outra, previr as infeccións que se poidan producir, sobre todo, ao principio e ao final deste proceso, que é cando a mama é máis susceptible. En principio, o tratamento de secado aplicouse de maneira xeneralizada a todas as vacas, pero agora, dado que tanto o nivel de mamite como a hixiene da granxa ou os patóxenos que están implicados nesta enfermidade mudaron, está a exporse un cambio. Esta discusión vén de moitos anos atrás pero é hoxe en día cando o sector se está propoñendo realizar o tratamento de secado só en certos animais que xa teñen a infección no momento do secado e non nos que non a teñen. Cal é o principal obxectivo desta estratexia de manexo? Minimizar a utilización de antibióticos. Nos próximos meses vai haber cambios drásticos na normativa relativa ao uso de antibióticos en animais, principalmente polo tema das resistencias e, entón, unha das perspectivas é utilizar os menos posibles. Este cambio tamén está asociado á produción ecolóxica, na cal se tenta non utilizar estes fármacos. A aparición deste tipo de explotacións influíu no estudo da utilización de antibióticos non para curar senón como prevención. Os cambios que se produzan na normativa serán a nivel europeo, pero van afectar en maior medida a España e a algúns países que están na nosa mesma situación. Aquí será un cambio máis brusco que, por exemplo, nos países nórdicos, onde xa teñen unha normativa moito máis estrita desde hai moitos máis anos.

Que referencias temos desta técnica? A orixe sempre se discutiu. Utilizala ou non utilizala, facer o selectivo ou aplicarlles tratamento a todos os animais depende do patóxeno implicado, da situación da granxa etc. Nos últimos anos fixéronse estudos en diferentes países onde xa se foi implantando o secado selectivo en moitas granxas e estanse vendo cales son as condicións que se requiren para optimizar o seu uso ou, se non se dan, optar por continuar facendo o tratamento a todos os animais. Que opinión che merece persoalmente a eliminación de antibiótico rutineiro no secado de animais? Non é un si ou un non. É máis complicado: se teño unha granxa cun reconto de células somáticas baixo, que me indica que hai poucas infeccións; se non hai un problema con certos patóxenos cos que o tratamento de secado si é máis efectivo, como un Streptococcus agalactiae ou un Aurius; se, en cambio, tivese problemas de aventais, para os que o tratamento de secado non é moi efectivo, e se, ademais, nesa granxa podo facer un seguimento para detectar rapidamente se hai novas infeccións no secado, por exemplo, unha granxa que está en control leiteiro, si podo utilizar a técnica do secado selectivo. Pola contra, se teño unha granxa cun reconto de células somáticas en tanque moi alto ou un nivel de mamite tamén moi alto, non debería formularme facer un tratamento selectivo. Depende un pouco de todo isto e tamén da hixiene da granxa. Se os animais de secado non están en boas condicións hixiénicas, non é moi adecuado facer tratamento selectivo. Non obstante, se podo asegurar que eses animais si están en boas condicións, todo iso vaime permitir que os resultados do tratamento selectivo non sexan diferentes do xenérico a todos os animais da granxa.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_o_tecnico_responde_galego_02.indd 125

23/05/2017 18:52

126

DOSSIER: MAMITE

G. F.: “FACER O SECADO SELECTIVO OU APLICARlles TRATAMENTO A TODOS OS ANIMAIS DEPENDE DO PATÓXENO IMPLICADO, DA SITUACIÓN DA GRANXA ETC.”

MARCOS VÁZQUEZ PÉREZ

Cales cres que son os principais obstáculos para a súa implementación? Hai estudos sociolóxicos que din que os veterinarios e os gandeiros de maior idade son máis remisos. Levamos moitos anos facéndolles tratamento de secado a todos os animais. Eu recomendeino moitas veces durante moitos anos; sempre dixen, tamén é verdade, que nalgúns casos se podería estudar o selectivo, pero o cambio dá medo. Tamén é máis fácil dicirlle a un gandeiro que faga tratamento de secado de todas as vacas; se lle digo que só selectivo e logo ten un problema, o problema vouno ter eu. De todos os xeitos, se se fai ben, coas características que estou a comentar, viuse que non hai diferenza co tratamento de secado convencional. Hai que ser un pouco valentes.

Que significa o concepto de secado selectivo? O secado selectivo consiste en tratar con antibióticos unicamente as vacas que teñen infección intramamaria no momento do secado, en contra de realizar un secado preventivo en saba en todas as vacas, é dicir, trátanse con antibiótico só as infeccións intramamarias existentes, non se realiza prevención de novas infeccións con este tipo de tratamento. Cal é o principal obxectivo desta estratexia de manexo? Trátase de facer un uso máis racional dos antibióticos, reducir as resistencias microbianas, rebaixarlle custos ao gandeiro en tratamentos de secado, ter menos risco de residuos de inhibidores en leite e lograr menos descarte de leite nos primeiros días posparto. Que referencias temos ata a data desta técnica? Tiven contacto con esta técnica a través dunha charla á que asistín dunha veterinaria holandesa, Tina van Werven, da Universidade de Utrecht (Países Baixos), a cal nos explicou unha experiencia na que participara. No seu país chegaron a un acordo para reducir o uso de antibióticos en animais e alcanzar unha redución de ata un 70 % desde o ano 2009 ata o 2015. Hoxe en día, o secado selectivo está autorizado en xovencas con máis de 150.000 células e en vacas con máis de 50.000 células. En canto á situación noutros países, no Reino Unido, por exemplo, só está autorizado para vacas que se secan por riba de 200.000 células somáticas e, en Dinamarca, en vacas con cultivos microbiolóxicos positivos. En xeral, rumoréase que desde a Unión Europea a lexislación sanitaria prohibirá o uso de antibióticos preventivos en animais.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_o_tecnico_responde_galego_02.indd 126

23/05/2017 18:52

DOSSIER: MAMITE

127

M. V.: “RUMORÉASE QUE DESDE A UNIÓN EUROPEA A LEXISLACIÓN SANITARIA PROHIBIRÁ O USO DE ANTIBIÓTICOS PREVENTIVOS EN ANIMAIS” Que opinión che merece a eliminación do antibiótico rutineiro no secado das vacas? Creo que sería un cambio favorable. A prevención hai que facela con outras medidas, non con antibióticos. Na miña opinión, non ten sentido aplicar un antibiótico simplemente por se se produce unha infección, esperando que mate a bacteria. Debemos concienciarnos de tomar as medidas necesarias para evitar o risco de novas infeccións durante o secado; en xeral, deben ser medidas que melloren a hixiene e potencien a inmunidade. Neste sentido sería importante minimizar o estrés, proporcionándolles un lugar adecuado ás vacas secas, con camas suficientes e limpas, unha adecuada alimentación, auga sempre dispoñible e asegurarnos de que cheguen ao parto en boa condición corporal. Os momentos de maior risco de novas infeccións son o inicio e o final do secado, polo que tamén é especialmente relevante todo o que facemos neses momentos. Sería importante diminuír a produción de leite antes do secado e manter a sala de partos moi limpa.

Experimentáchelo nalgunha granxa? Eu non o cheguei a implantar, pero imos encamiñados a iso. Estamos a facer tratamento selectivo para identificar vacas problemáticas, “vacas crónicas”, e asignarlles un tratamento específico en función do patóxeno que teñan. Revisamos tamén as vacas antes do secado, ben en control leiteiro ou ben nas visitas de calidade de leite e, se son positivas ao Test de California, mostréanse e fáiselles un tratamento específico en función do microorganismo identificado. Está pendente que alguén se anime a suprimir o secado preventivo, pero estamos nesa liña.

Que obstáculos cres que poderías atopar para a implantación da técnica? A implantación desta nova estratexia supón un cambio de manexo, sobre todo no momento do secado. Estabamos a fomentar os secados bruscos, nun día, e cada vez sécanse as vacas con máis cantidade de leite. Con todo, as referencias que teño son que debemos tentar secar con menos leite. Por exemplo, no caso de Holanda, comentáronnos que cando suprimiron o antibiótico preventivo, a recomendación era secar vacas con menos de 12 litros por muxido, cambiando a ración. Se producían máis de 12 litros, fánselles muxidos alternos ata que baixen esa cantidade. Isto suporía un cambio na rutina. Por outra banda, o que máis nos frea é que implica facer cambios en explotacións que teñen bos resultados. Facer modificacións cando todo está ben é un risco, non gusta. Que tipo de establos serían candidatos para implantar un secado selectivo? Eu implantaríao en explotacións con boas calidades, establos que teñan unha media de células somáticas de arredor de 200.000 durante todo o ano, con bos índices de saúde de ubre e pouca incidencia de mamite posparto. En definitiva, granxas con boa hixiene e que traballen ben. Se realizases un secado selectivo, que criterios terías en conta para seguir administrando antibiótico á hora do secado? Continuaríalles administrando antibiótico ás vacas que chegasen infectadas a ese momento, é dicir, ás crónicas –vacas ás que xa se lles realizou cultivo durante a lactación pero, ou non curan ou non interesa tratar nese momento– e a vacas que no último control antes do secado fosen positivas ao Test de California, polo que se lle realiza cultivo microbiolóxico para determinar o tratamento máis adecuado.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_o_tecnico_responde_galego_02.indd 127

22/05/2017 13:41

128

DOSSIER: MAMITE

F. S.: “NON PROPOÑO O SECADO SELECTIVO EN GRANXAS ONDE AOS GANDEIROS LLES CUSTA DAR O PASO OU NAQUELAS NAS QUE TEMOS QUE MELLORAR A RUTINA DE MUXIDO, AS CONDICIÓNS DE CONFORT DOS ANIMAIS OU A PROPIA XESTIÓN DO LOTE DE VACAS SECAS” FRANCISCO SESTO PÉREZ

Que significa o concepto de secado selectivo? Este concepto responde á evolución de tantos anos de traballo nas ganderías e á preocupación da sociedade pola presenza de antibióticos nos alimentos, neste caso, no leite. Sabemos que as vacas necesitan un período seco de dous meses como mínimo e sabemos tamén que a fase máis crítica é o período de transición, que transcorre desde a lactación ata o período seco e desde o período seco ata a seguinte lactación. Este momento crítico é o que xustificaba o uso de antibióticos para previr a incidencia de mamite, independentemente da súa duración. Non obstante, as ganderías evolucionaron nos últimos anos. Cada vez hai máis explotacións que reciben de forma periódica asistencia dun servizo de calidade de leite mediante o que se están protocolarizando as condicións de benestar, de muxido, as revisións das máquinas, a incidencia de mamite clínica e subclínica etc. Desta maneira, os casos desta patoloxía durante a lactación reducíronse bastante e están, polo menos, controlados. Por iso, os tratamentos en masa xa non teñen xustificación. O secado selectivo, por definilo dunha forma rápida e breve, consiste en tratar o animal segundo as súas circunstancias ou, o que é o mesmo, aquel que non sufriu un proceso de mamite durante a lactación, non o secamos con antibióticos. Hai anos o uso destes medicamentos si se xustificaba porque nas explotacións había unha porcentaxe alta de vacas que chegaban ao secado con recontos celulares altos ou con incidencias de mamites subclínicas ou clínicas, pero agora isto cambiou.

Cal é o principal obxectivo desa estratexia de manexo? O obxectivo fundamental é minimizar o uso de antibióticos e os riscos de que se vaian ao tanque de leite. Ademais, sabemos que o antibiótico é unha substancia curativa, nunca preventiva, polo que, se non hai infección, non nos vai previr de que o ubre padeza un proceso de mamite. O seu uso só está xustificado cando hai instaurada unha enfermidade deste tipo e temos que curala. Que referencias temos ata a data sobre esta técnica? No ano 2009 estiven en Nova Zelandia visitando ganderías e alí era a tendencia que se estaba seguindo. En Europa lévannos un pouco de vantaxe os países nórdicos, que sempre estiveron moi preocupados polos temas sanitarios e polo uso de antibióticos, e están facendo presión para reducir o seu consumo. A cuestión é: se noutros países están a levar a cabo esta técnica, por que non aquí? Melloramos moito as condicións de confort, de muxido, de alimentación... e todo isto permítenos seleccionar e predicir que animais poden ter risco de sufrir unha mamite no período seco e cales non. Que opinión che merece a eliminación do antibiótico rutineiro no secado das vacas? Vendo o que se está facendo noutros países, a preocupación do consumidor e a reticencia cara ao uso de antibióticos, hai cada vez máis presión para reducir o seu consumo e creo que desde o propio sector debemos dar ese paso. Experimentáchelo nalgunha granxa? Si, agora mesmo teño unhas 4.300 vacas en control, das cales unhas 3.000 están baixo o sistema de secado selectivo dende hai un ano. Cales son os principais obstáculos que atopaches para a implantación da técnica? Non podes implantar unha norma en todas as ganderías. Hai que ser prudentes, porque a nova técnica xera un cambio de concepto e un cambio de mentalidade.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_o_tecnico_responde_galego_02.indd 128

22/05/2017 13:41

DOSSIER: MAMITE

Que tipo de establos son candidatos para implantar un secado selectivo? Os mellores candidatos son os que teñen un lote en lactación cunha incidencia de mamite clínica baixa, cunha moi boa condición de esfínteres no 99 ou no 100 % das vacas e cun reconto celular do rabaño baixo, ou sexa, que estea por baixo das 200.000 células. Con estas tres premisas, propóñollo ao gandeiro e, como hai unha relación de moitos anos e unha confianza mutua, cando se lle formula estoutra forma de traballar, normalmente acéptaa. En cambio, non propoño o secado selectivo en granxas onde aos gandeiros lles custa dar o paso ou naquelas nas que temos que mellorar a rutina de muxido, as condicións de confort dos animais ou a propia xestión do lote de vacas secas. ¿Que criterios tes en conta para seguir administrando antibiótico á hora do secado? Normalmente temos información de control leiteiro, de reconto celular vaca a vaca, os gandeiros rexistran cada vez máis as mamites que teñen día a día na explotación, temos o historial patolóxico de cada animal e tamén a analítica do xerme causante desta infección. En función diso, ás vacas que non tiveron incidencia de mamite clínica ou subclínica non lles administramos tratamento intramamario de antibiótico e ás que tiveron algún proceso de mamite ao longo da lactación ou un reconto celular alto nos últimos meses, si que llelo aplicamos. Canto tempo hai que estás a aplicar esta técnica? Obtiveches resultados favorables? Estouna aplicando desde xuño de 2016 e os resultados están a ser moi satisfactorios, realmente sorprendentes. Gustaríame falar de datos, de porcentaxes de vacas que paren con mamite, de vacas que tiveron mamite durante o período seco etc., pero para poder sacar conclusións máis fidedignas teño procesar a información nun período máis longo, pasando por diversas estacións, diferenzas de temperatura, humidade, cambios de alimentación… En todo caso, a impresión é moi boa, a incidencia de mamites en período seco foi practicamente insignificante e ao parto foi moi baixa; en mamite clínica, inferior ao 0,5 %.

129

MÓNICA GARCÍA MON

Que significa o concepto de secado selectivo? Habitualmente, a terapia da vaca seca consiste nun tratamento intramamario cun antibiótico de longa duración en todos os cuarteiróns para curar as posibles infeccións no momento do secado e evitar a aparición doutras novas. Esta técnica foi clave para reducir a prevalencia de patóxenos da mamite, pero hoxe en día, vista a epidemioloxía actual, hai moitos autores que opinan que non sería necesario aplicárllela a todos os animais. Ademais, a preocupación polo uso racional dos antibióticos provoca que o sector do gando de vacún leiteiro, aínda que non é o que máis medicamentos deste tipo utiliza, deba reducir o seu consumo. O secado é unha das etapas nas que mellor se pode traballar esta redución. Para iso habería que facer un secado selectivo, é dicir, aplicarlles tratamento só a aqueles animais que realmente teñen unha infección intramamaria no momento do secado, tras un cultivo bacteriolóxico ou unha análise de reconto celular. Cal é o principal obxectivo desta estratexia de manexo? O principal obxectivo é diminuír o uso de antibióticos para evitar o maior número de resistencias posibles. Ademais, o gandeiro reduce o custo do tratamento de secado e diminúese o risco de antibióticos en tanque.

M. G.: “LEVAMOS ANOS DICÍNDOLLES AOS GANDEIROS QUE HAI QUE APLICARLLES O TRATAMENTO ANTIBIÓTICO DE SECADO A TODOS OS ANIMAIS E AGORA DICÍMOSLLES QUE NON, QUE SÓ A UNS E, CO RESULTADO QUE LLES DEU, QUE ATA AGORA FOI FAVORABLE, PREOCÚPALLES Que opinión teñen os gandeiros que implantaron a técnica? Ningún dos que leva tempo facéndoo deixou de facelo. QUE DIMINÚAN OS SEUS ÍNDICES” Ben é verdade que houbo tres ou catro casos que empezaron co sistema e, por mala sorte, aparecéronlles unha ou dúas vacas con mamite e, ante o temor, volveron ao sistema anterior.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_o_tecnico_responde_galego_02.indd 129

23/05/2017 18:53

130

DOSSIER: MAMITE

M. G.: “NALGUNHA GRANXA LEVAMOS CON ESTA TÉCNICA UN ANO E, NOUTRAS, SEIS OU SETE MESES. CONTROLAMOS OS ÍNDICES DE SAÚDE, A PREVALENCIA E A INCIDENCIA, ASÍ COMO AS MAMITES AOS 100 DÍAS E SEGUEN, MÁIS OU MENOS, NAS MESMAS MARXES QUE ESTABAN ANTERIORMENTE, E O RECONTO CELULAR EN TANQUE TAMÉN PERMANECE IGUAL” Que referencias temos ata a data sobre esta técnica? Tanto na Unión Europea coma noutros países xa hai varios anos que levan aplicando esta técnica. Dinamarca, por exemplo, foi un dos pioneiros e só lles aplica tratamento a aqueles animais que presentan unha infección intramamaria no momento do secado, tras un cultivo bacteriolóxico, unha mamite clínica ou un reconto celular elevado. En Holanda, o Goberno aplicou unha orde similar mediante a cal, en 2011, tiñan que reducir o 20 % do nivel de consumo de antibióticos con respecto a 2009; en 2013, o 50 % e, unha vez conseguido este obxectivo, en 2015 propuxo a medida do 70 %. Como en Dinamarca, só lles aplicaban o tratamento a animais que presentaban unha infección intramamaria no momento do secado. A mesma disposición lévase a cabo no Reino Unido, en Australia ou nos Estados Unidos. Que opinión che merece a eliminación do antibiótico rutineiro no secado das vacas? Estou de acordo con que, hoxe en día, hai moitas explotacións que poden reducir o uso de antibióticos no secado porque presentan uns índices de saúde do ubre favorables e unhas instalacións que lles permitirían levar a cabo esta medida. Canto menos antibiótico se use, mellor. Que obstáculos atopaches para a implantación da técnica? O principal obstáculo é a disposición de cada gandeiro. Levamos anos dicíndolles hai que aplicarlles o tratamento antibiótico de secado a todos os animais e agora dicímoslles que non, que só a uns e, co resultado que lles deu, que ata agora foi favorable, preocúpalles que diminúan os seus índices.

Que tipo de establos son candidatos para implantar un secado selectivo? Aqueles que teñan un reconto celular en tanque inferior a 200.000 células durante todo o ano, con rexistro de mamite clínica e control leiteiro ou algún reconto celular que che permita seleccionar os animais, e que non haxa patóxenos contaxiosos. Cando realizas un secado selectivo, que criterios tes en conta para seguir administrando antibiótico á hora do secado? Controlamos os recontos celulares dos tres últimos controis leiteiros. Se hai algún animal que supera as 200.000 células somáticas ou mostra algunha mamite clínica, aplicáamoslle un antibiótico. En caso contrario usamos un selador interno. Canto tempo hai que estás a aplicar esta técnica e con que resultados? Nalgunha granxa levamos con esta técnica un ano e, noutras, seis ou sete meses, e os resultados están sendo favorables. Controlamos os índices de saúde, a prevalencia e a incidencia, así como as mamites aos 100 días e seguen, máis ou menos, nas mesmas marxes que estaban anteriormente, e o reconto celular en tanque tamén permanece igual. Que opinión teñen os gandeiros que implantaron a técnica? Están contentos porque ven que os resultados son favorables, diminuíron o consumo de antibióticos, reduciron o custo do tratamento de secado e ven que os seus índices de saúde de ubre se manteñen nos niveis que tiñan. Creo que o gandeiro cada vez está máis convencido de que hai que previr e non curar, que é máis rendible para a explotación.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 129

afriga129_dossier_mamite_o_tecnico_responde_galego_02.indd 130

22/05/2017 13:41

SUELOS Y CAMAS DE GOMA PARA INSTALACIONES GANADERAS

• Mayor comodidad • Mejor productividad • Reducción del consumo de paja

GROUP afriga129 pub_ids_castelan.indd 131

WWW.IDS-FRANCE.NET

IDS@IDS-FRANCE.NET

+33 4 79 84 36 06 22/05/2017 14:14

GICO

pub_fontao_armonico_galego.indd 132

20/05/2017 11:50