Afriga 132. Edición en galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

ESTAMOS EN WWW.REVISTAAFRIGA.COM, FACEBOOK E TWITTER

Nº 132

AFRIGA

ANO XXIII Outubro-Novembro 2017

DOSSIER: RECRÍA 15

ANOS

CELIS ANDREA BULERÍA ATWOOD, XOVENCA GRAN CAMPIONA CONAFE 2017

afriga132_portada_galego.indd 1

ADSG

G A L I C I A:

VITORIA DE PONDEROSA LAVANGUARD ALICIA NO OPEN AGROSEMANA

ÉXITO

SANITARIO

BADIOLA ATWOOD KOKETA, VACA GRAN CAMPIONA CONAFE 2017

25/10/2017 11:51

publi_fontao_galego_02.indd 2

13/10/2017 21:51

sumario

AFRIGA

CONVOCATORIAS Concurso Nacional da Raza Frisona Conafe 2017 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Concurso Open AgroSemana da Raza Holstein-Frisia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 1.ª Poxa da Gandería Nodi Holstein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 XX Xornadas Internacionais de Medicina Agraria da UTAD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Concurso de Gando Frisón de Tineo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Concurso de Gando Frisón Usías Holsteins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Space . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Concurso Prim’Holstein Atlantique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 EXPLOTACIÓN El Moro de Castillo SL (Toledo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 AGRICULTURA Europa inviste no cultivo do sorgo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 NUTRICIÓN Micotoxinas en forraxes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 MANEXO Estudo e comparación dos diferentes protocolos e sistemas de manexo preparto e posparto en explotacións gandeiras de Africama . . . . . . . . . 54

ACTUALIZACIÓN! Probade o simulador de custos de produción para granxas! (Desenvolvido por ConsuVet)

É o novo servizo gratuíto da app Revista Afriga! Para móbiles e tablets Dispoñible en

DOSSIER: RECRÍA Como mellorar o benestar durante a separación da vaca e o xato? . . . . . . . . . . . . 58 Alimentación metabólica de xatos en alimentadores automáticos . . . . . . . . . . . . . . 70 Manexo de xatos en grupos despois do nacemento: a súa importancia desde o benestar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Aspectos claves do manexo nas primeiras idades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 SANIDADE 15 anos de ADSG en Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE: Juan Francisco Novo García VICEPRESIDENTE: Andrés Formoso Vázquez Membro de SECRETARIO: José Mercador Fontela TESOUREIRO: Manuel Berdomás Tejo VOGAL 1: Manuel Villaverde Salgueiro VOGAL 2: José Rodríguez Berbetoros VOGAL 3: Moisés Vispalia Pernas Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa DIRECTOR EXECUTIVO: José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE: Marcos Sánchez DESEÑO-MAQUETACIÓN: Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Silvia Gayoso REDACCIÓN: Begoña Gómez Rielo, Gemma Martínez, María Melle CORRECCIÓN LINGÜÍSTICA: Alexandra Cabaleiro Carro FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV: Raquel Anido Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366 Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es Web: www.ager.com.es Tiraxe: 16.500 exemplares Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados ISSN: 2444-149X ISBN: 978-84-697-6980-5

Outras vantaxes da app!

• Acceso directo a noticias do sector (sen conexión a Internet!) • Acceso directo á revista (co último número, visible tamén sen conexión a Internet!) • Acceso directo aos vídeos de Afriga.tv

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web

www.revistaafriga.com Síganos tamén en Twitter e Facebook Síganos también en Twitter y Facebook Follow us on Twitter and Facebook

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_Sumario_galego.indd 3

23/10/2017 15:56

l La a n o i s e f o r p a gam a t e l p m o c s á m Forraje

laboreo y siembra

rotoempacadoras y encintadoras

PULVERIZADORES

EQUIPOS PARA GANADERÍA

EQUIPOS PARA GANADERÍA Y TRANSPORTE

picadoras de forraje

afriga132_pub_duran_gama.indd 4

18/10/2017 19:18

es l a c i t r e v ladores

z e m s o r r Ca

Gama arrastrados De 3 a 30 m3

Gama autopropulsados De 17 a 23 m3

SĂguenos en

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

afriga132_pub_duran_gama.indd 5

18/10/2017 19:18

LANZÁMONOS AO STREAMING NA NOSA CANLE DE TV ON-LINE! O pasado 30 de setembro emitimos en directo o 38.º Concurso Nacional da Raza Frisona a través da nosa web revistaafriga.com!

LIVE

Os resultados falan por si sós: 8 horas de emisión 5.700 visualizacións Seguidores procedentes de 44 países

00:25:

Secció

afriga132_tv_HR.indd 6

45:05

LIVE

n 2ª

23/10/2017 15:53

Encamadoras suspendidas de 1m3 a 2.2m3

PINCHO DESENSILADOR

opcional tripuntal de carga

PROCESADORA DE LEÑA PARA PROFESIONALES

SolicÍtanos una demostración

batidor DE purín. especial para pozos de arena

Astilladoras verticales y horizontales de 8,10,12,15, 20 y 25 tn.

Encamadora Avicola para distribuir serrin, cascarrilla o cama higienizada. Capacida 2.5m3 ó 3m3

MÁquina reversible para deshacer bolas de silo o hierba seca. Idónea para tractores de baja potencia

w w w. c o r b a r s l l . c o m

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L. Polígono Industrial San Julián de la Vega, s/n 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

afriga132 publicidade_corbar.indd 7

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN

19/10/2017 15:27

CONVOCATORIAS

CONCURSO NACIONAL DA RAZA FRISONA CONAFE 2017. XIXÓN (ASTURIAS)

NOVO PODIO PARA KOKETA EN XIXÓN Badiola Atwood Koketa revalidou por segundo ano consecutivo o título de vaca gran campiona nacional. Esta frisona de cinco anos, propiedade de Badiola Holstein, competiu con outros 133 animais de 41 ganderías de Asturias, Cantabria, Cataluña, Galicia e Navarra.

O xuíz francés Jean-Baptiste Decheppe foi o encargado de elixir os mellores exemplares da 38.ª edición do Concurso Nacional da Raza Frisona, celebrado o pasado 30 de setembro no recinto feiral Luis Adaro, de Xixón. Ademais de Badiola Atwood Koketa como vaca gran campiona, Decheppe nomeou a Celis Andrea Bulería Atwood como gran campiona de xatas e xovencas, a Manolero Cinderdoor Tere como xata campiona, a Llera McCutchen Brita como vaca nova campiona e a Badiola Airlift Kenda como vaca intermedia campiona. Casa Flora conseguiu os galardóns de mellor rabaño e mellor criador e o Principado de Asturias logrou ser a mellor autonomía do certame. NOVOS MANEXADORES Bonet Cid e Jaume Serrabassa tomaron o relevo para o xulgamento do 17.º Concurso Nacional de Novos Manexadores. Guiem Orfila (Menorca), Abel Carballo (Lugo) e Elsa Planillo (Navarra) conseguiron a primeira posición nas categorías sénior, júnior e infantil, respectivamente.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_convocatorias_xixon_galego.indd 8

21/10/2017 17:20

CONVOCATORIAS

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

XATAS DE 8 A 10 MESES E XATA CAMPIONA

GANDERÍA

Manolero Cinderdoor Tere

Manolero (Asturias)

XATAS DE 11 A 13 MESES

Campgran Vendetta Golddust

El Campgran (Barcelona)

XATAS DE 14 A 16 MESES

Flora Doorman Mahety

Casa Flora (Asturias)

XOVENCAS DE 17 A 19 MESES

Campgran Popstar Brady

El Campgran (Barcelona)

XOVENCAS DE 20 A 22 MESES

Campgran Yaren Brady

El Campgran (Barcelona)

Celis Andrea Bulería Atwood

Hnos. Celis Gutiérrez (Cantabria)

Llera McCutchen Brita

Llera Her (Cantabria)

VACAS DE 31 A 35 MESES

Kattaburu Atwood Okolin

Kattaburu (Navarra)-Ferrarini Lia (Italia)

VACAS DE 36 A 41 MESES

Flora Bradnick Mahica ET

Casa Flora (Asturias)

Badiola Airlift Kenda

Badiola (Asturias)

XOVENCAS DE 23 A 26 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA VACAS ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA

VACAS DE 42 A 47 MESES E VACA INTERMEDIA CAMPIONA

Flora Acme Linda

Casa Flora (Asturias)

VACAS DE 5 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

VACAS DE 4 ANOS

Badiola Atwood Koketa

Badiola (Asturias)

VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS

Mijaqui Dorita Jasper ET

Cal Marquet (Lleida)-Hnos. Serrabasa (Barcelona)

Llera Liberity Glen

Llera Her (Cantabria)

VACAS EN PRODUCIÓN DE MÁIS DE 50.000 KG MELLOR AUTONOMÍA

Principado de Asturias

MELLOR RABAÑO

Casa Flora (Asturias)

MELLOR CRIADOR

Casa Flora (Asturias)

MELLOR MANEXADOR

Adrián Entrecanales

Todo

LO QUE

N E C E S ITAS es un

DISFRUTA DE PRESTACIONES PREMIUM Y EL ALTO RENDIMIENTO QUE SIEMPRE DESEASTE. 3 VELOCIDADES DE TOMA DE FUERZA 4.400 kg de capacidad de elevación trasera

NUEVOS FRENOS DEL REMOLQUE compatible con los actuales y próximos tipos de frenos hidráulicos

lubricantes

40 KM/H control de revoluciones constantes del motor

BTS

SOLUCIÓN DE PALA INTEGRADA DE FÁBRICA 6,5 tm MMA

Descubre el nuevo T5 Tier 4A en tu concesionario.

www.newholland.es NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111* ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono fijo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_convocatorias_xixon_galego.indd 9

21/10/2017 16:05

CONVOCATORIAS

Xovenca gran campiona

Xata campiona

Vaca nova campiona

Vaca intermedia campiona (esq.) e subcampiona

Guiem Orfila, Elsa Planillo e Abel Carballo

Vacas finalistas

Foto de familia coa vaca gran campiona

Foto de familia dos novos manexadores

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_convocatorias_xixon_galego.indd 10

18/10/2017 14:38

EMBRIOVET SL es un equipo veterinario especializado en servicios de transferencia embrionaria en ganado bovino de leche y de carne Le ayudamos a desarrollar el programa genético de su explotación: Diseño del programa genómico Creación de índices genéticos personalizados Asesoramiento genético completo. Programa de acoplamientos Programa de Transferencia de embriones: Flushing y transferencia o congelación de embriones Producción de embriones in vitro: OPU-FIV Comercio de embriones: Nacional Importación/Exportación

www.embriomarket.com

daniel@embriovet.es • 649 809 064 administracion@embriomarket.com 981 791 843 • 649 239 488 • 636 977 610

• 2 laboratorios móviles con base en Galicia • Servicio en toda la península e islas españolas • Tres veterinarios especializados en tecnologías reproductivas al más alto nivel

Martín Bonet Bo y Paula Otero Simón

Incorporamos nuevos talentos para dar el mejor servicio posible y siempre buscando la excelencia técnica

pub_emviovet.indd 11

20/10/2017 14:38

Gomas e Camas para Vacas Limpezas Automáticas Estabulacións Libres

INNOVACIÓN EN CORREDORES E CAMAS

distribución material gandeiro

MAGELLAN PARA CORREDORES DE CIRCULACIÓN • MAGELLAN axuda os gandeiros a resolver problemas de patoloxías de pés • Os pés da vaca están máis secos • Diminúe as emanacións amoniacais • Reduce as coxeiras e os sacrificios • Protexe as articulacións co chan flexible • Aumenta a rendibilidade económica da granxa

AQUASTAR ULTIMATE • Todas as vantaxes do colchón de látex combinadas cos beneficios do colchón de auga • Ideal para resolver os problemas de pendente • A bolsa de auga crea un intercambio térmico coa vaca e loita contra o estrés térmico • Protección dos xarretes da abrasión grazas ao acabado de pel de melocotón e diminución das friccións • Aquastar Ultimate segue os movementos do animal • Sen risco de deformación: trátase de auga • Rolo continuo, cunha bolsa de auga por praza • Colchón composto dunha lona de goma cun dobre armazón téxtil, deseño New Generation, e dunha espuma de látex de 35 mm, densidade 300 kg/m3 • Combinado coa xeonlleira Aquaboard: a única xeonlleira flexible con auga no mercado

Gomas e Camas para Vacas

afriga132_pub_dismagan_galego.indd 12

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

18/10/2017 19:07

CUBÍCULOS E CORNADIZAS

ÚNIC DISTRiB O JOURDA UIDOR IN PA GALICIA RA

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Novo teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

afriga132_pub_dismagan_galego.indd 13

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500

18/10/2017 19:07

CONVOCATORIAS

3.º OPEN AGROSEMANA DA RAZA HOLSTEIN-FRISIA. PÓVOA DE VARZIM (PORTUGAL)

TRIUNFO PARA BALAZEIRO MCCUTCHEN 1371 E PONDEROSA LAVANGUARD ALICIA Do 31 de agosto ao 3 de setembro, o Espazo AGROS acolleu unha nova edición da Feira Agrícola do Norte, durante a cal se desenvolveu a terceira edición do certame morfolóxico da Agrosemana, no que participaron 111 frisonas de 18 explotacións do norte e o centro de Portugal. Gran campiona de xatas e xovencas

Balazeiro McCutchen 1371, da gandería Balazeiro do Sobrado, e Ponderosa Lavanguard Alicia, propiedade de Vilas Boas & Pereira, foron proclamadas xovenca gran campiona e vaca gran campiona polo xuíz irlandés Tom Kelly. Ademais, Vale de Leandro recolleu o título de mellor criador e Balazeiro do Sobrado o de mellor conxunto adulto. O concurso estivo organizado pola Unión de Cooperativas de Produtores de Leite de entre Douro e Miño e Trás-os-Montes (AGROS) co apoio técnico da Asociación para o Apoio á Bovinicultura Leiteira do Norte (ABLN) e a Asociación Portuguesa de Criadores de Raza Frisia (APCRF). Vale de Leandro recolleu o premio de mellor criador

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_convocatorias_agrosemana_galego.indd 14

21/10/2017 17:20

CONVOCATORIAS

PALMARÉS CATEGORÍA XATAS DE 6 A 9 MESES XATAS DE 10 A 12 MESES XATAS DE 13 A 15 MESES E XATA CAMPIONA

GAÑADORA

GANDERÍA

VL Doorman 854

Vale de Leandro (Maia)

Encanto Octane 512

Encanto Natural (Ponte de Lima)

VL Monterey 829

Vale de Leandro (Maia)

XOVENCAS DE 16 A 18 MESES

Encanto Golden-Dreams 487

Encanto Natural (Ponte de Lima)

XOVENCAS DE 19 A 22 MESES

Balazeiro McCutchen 1395

Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde)

XOVENCAS DE 23 A 27 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Balazeiro McCutchen 1371

Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde)

MELLOR CRIADOR

Vale de Leandro (Maia) VL Atwood 729

Vale de Leandro (Maia)

VACAS DE 30 A 36 MESES

VACAS ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA

Balazeiro Goldendreams 1311

Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde)

VACAS DE 3 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Ponderosa Lavanguard Alicia

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

VACAS DE 4 ANOS E MELLOR UBRE

QR Windbrook Eja

Quinta do Rio (Cantanhede)

VACAS DE 5 ANOS E VACA ADULTA CAMPIONA

Balazeiro Trump 1112

Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde)

VACAS DE MÁIS DE 6 ANOS

Magnetism-ET 00574

MELLOR CONXUNTO

Avelino dos Santos Pinto (Maia) Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde)

Premio de mellor conxunto para Balazeiro do Sobrado

Mellor ubre

NUESTROS CLIENTES: NUESTRO MEJOR AVAL

Distribuidas por:

afriga130_pub_rotomix_doval_galego.indd 105

Avda. Terra Cha, 11 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) e-mail: info@dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

Telf.: 982 310 026 659 445 627 660 417 676 Fax: 982 310 295

19/10/2017 15:30

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_convocatorias_agrosemana_galego.indd 15

19/10/2017 15:31

CONVOCATORIAS

1.ª POXA DA GANDERÍA NODI HOLSTEIN. BARREIROS (LUGO)

UNHA DESPEDIDA AO GRANDE A gandería Nodi Holstein colocou os 31 animais postos á venda a un prezo medio de 2.587 euros. Nodi Atwood Sublime alcanzou a cotización máis alta, 4.300 euros.

O propietario desta gandería de Barreiros (Lugo), Alfonso Balsa, xubílase e a súa muller, Josefa Amor, tan só se dedicará á recría. Os seus fillos Noel e Diego, que xogaron un papel destacado na mellora xenética da explotación, están ligados ao sector pero non continuarán coa granxa. Desta maneira, a falta de traspaso xeracional foi a principal causa da poxa celebrada nas súas instalacións de Vilamartín Grande o sábado 23 de setembro. Tras trinta anos dedicados á produción de leite e ao progreso morfolóxico dos seus animais, os titulares de Nodi Holstein organizaron a venda das súas frisonas ao máis puro estilo americano, equiparándose coas coñecidas dispersals, que teñen como principal obxectivo que a boa xenética das mellores granxas sexa recoñecida, se reparta e siga o seu perfeccionamento noutras explotacións. A totalidade dos animais postos á venda, 31 frisonas, foron comprados por un prezo medio de 2.587 euros. A vaca que logrou a poxa máis alta foi Nodi Atwood Sublime, comprada pola gandería Pena Guisande do Páramo (Lugo) en 4.300 euros. Da súa mesma familia, a Supra´s, tamén saíu a máis cotizada entre as xatas e xovencas, Nodi Byway Suprema, adquirida por 3.050 euros.

Nodi Byway Suprema

Nodi Atwood Sublime

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_convocatorias_nodi_galego.indd 16

21/10/2017 17:21

SHARPE

FANTASY ALLMEI SHARPE TV TL TY ALTA1STCLASS X EPIC X HAYDEN GLPI 3140 EXCEPCIONAL EN PRODUCCIÓN, MORFOLOGÍA Y LONGEVIDAD EXCELENTES SISTEMAS MAMARIOS SUS PRIMERAS HIJAS YA EN EL TOP 100 POR GICO

VANHALEN

GARIONI RYL VANHALEN TV TL TY MONTROSS X MCCUTCHEN X OBSERVER

GTPI

2746

GLPI

3273

MUCHA LECHE, ALTOS COMPONENTES Y SÚPER TIPO PADRE INTERNACIONAL DE SEMENTALES ALTA FERTILIDAD DEL SEMEN

SOUND SYSTEM

MIRABELL SOUND SYSTEM ET TL SILVER X SUPERSIRE X SHOTTLE

GTPF +4299 GTPI +2752 GLPI +3192 SUENA MUY BIEN LO MIRES DONDE LO MIRES!!

Noel Balsa 619 760 916 ~ Diego Santos 664 833 372 ~ Ivan Torrado 650 894 565 Helena Villar 691 563 465

Semenzoo España pub_semenzoo.indd 17

~ www.semenzooitaly.it 19/10/2017 16:57

CONVOCATORIAS

XX XORNADAS INTERNACIONAIS DE MEDICINA VETERINARIA DA UTAD. VILA REAL

A Universidade de Trás-os-Montes e Alto Douro de Vila Real (Portugal) celebrou os pasados días 14 e 15 de outubro a vixésima edición das Xornadas Internacionais de Medicina Veterinaria organizadas pola Asociación de Estudantes de Medicina da citada Universidade (UTAD). A novidade deste ano foi a división do encontro en dúas salas temáticas: unha dedicada a animais de compañía e salvaxes, e outra a pequenos ruminantes e a vacas de produción.

O sábado tivo lugar a cerimonia de conmemoración do 20.º aniversario das Xornadas da UTAD

REPRODUCIÓN E XESTIÓN ESTRATÉXICA, TEMA CENTRAL DO PROGRAMA DE RUMINANTES

Giovanni Gnemmi

João Nestor

José Caiado

Os relatores expertos en gando vacún trataron diversos temas vinculados á reprodución e xestión estratéxica, como a determinación do sexo do feto, o manexo reprodutivo, a selección de vacas receptoras de embrións, o plan reprodutivo ou a maximización do rendemento das granxas. En concreto, o sábado a primeira intervención adscrita a este ámbito foi a de João Nestor, veterinario na Sección de Reprodución e Obstetricia da FMV-ULisboa, quen abordou os “Criterios de selección de femias bovinas para receptoras de embrións”. Seguiuno Pedro Meireles, médico dedicado ao apoio técnico en granxas leiteiras en Servizos Veterinários Associados (SVA) e formador internacional de BCF Technology, o cal ofreceu dúas conferencias: “Avaliar o desempeño dun plan reprodutivo” e “Planear e implementar un plan reprodutivo”. A mañá rematou co relatorio titulado “Detección de celo ou intervención hor-

John Mee

Pedro Meireles

monal en vacas leiteiras. Que deben aconsellar os veterinarios”, a cargo de John Mee, director científico veterinario no Irish National Dairy Research Center. Xa pola tarde foi a quenda de José Caiado, consultor independente que presta servizos de desenvolvemento de produto para empresas de alimentación humana e animal e na área de Medicina Produtiva, quen centrou o seu relatorio na “Importancia da nutrición no desempeño reprodutivo da vaca”. O programa do domingo incluíu tamén varias conferencias dedicadas ás vacas de leite: dúas de Giovanni Gnemmi (Bovinevet), tituladas “Sexado fetal” e “Intervencións veterinarias no manexo reprodutivo: tempo de maximizar resultados”, mais a de John Mee, quen volveu subir ao estrado, desta volta para disertar sobre “Diminución da fertilidade das vacas leiteiras internacionalmente e sobre o que se pode facer na práctica”.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_convocatorias_vilarreal_galego.indd 18

25/10/2017 12:09

DE ÉLITE PROMUEVE:

ORGANIZA:

17-18 FEBRERO 2018 Recinto Ferial . Curtis 15310 A Coruña

INFORMACIÓN EN: administracion@embriomarket.com Tfnos: 981 791 843 // 649 239 488

pub_curtis.indd 19

21/10/2017 16:11

CONVOCATORIAS

CONCURSO DE GANDO FRISÓN DE TINEO. ASTURIAS

Gran campiona de vacas

Gran campiona de xatas e xovencas

VITORIA PARA PARLERO BRADNICK CHAVELA O xuíz catalán Quim Sabriá valorou este certame celebrado o 3 de setembro e no que participaron un total de 80 animais de 13 explotacións asturianas. A gandería Parlero, de Valdés, recolleu o título de vaca gran campiona grazas a Chavela, unha frisona de catro

anos filla de Bradnick, que tamén se converteu na posuidora do mellor ubre do concurso. Entre as xatas e xovencas, a elixida foi Venturo Atwood Romy, presentada pola granxa Venturo, de Salas. Esta explotación recibiu, ademais, os premios ao mellor rabaño, á mellor gandería participante e unha das súas vacas, Venturo Xuanuco Gw Almudena ET, foi recoñecida por ser o animal participante con maior produción leiteira.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_convocatorias_tineo_galego_03.indd 20

23/10/2017 18:17

CONVOCATORIAS

CONCURS0 MORFOLÓXICO USÍAS HOLSTEINS. DOS TORRES (CÓRDOBA)

CRUCE GOLDWYN EMI CORÓASE EN VALLE DE LOS PEDROCHES Vaca gran campiona

Xovenca gran campiona

O xuíz Javier Freije foi o encargado de elixir o pasado 21 de outubro en Dos Torres (Córdoba) os mellores animais participantes na décima edición do Concurso Usías

Holsteins. A gandería propietaria da vaca gran campiona foi El Cruce, de Añora, que se fixo coa vitoria grazas a Cruce Goldwyn Emi. A elixida como xovenca gran campiona do concurso foi Alegria_SCP Doorman Sevilla, pertencente á gandería Alegría S.C.P., de Dos Torres.

PALMARÉS CATEGORÍA XATAS DE 3 A 6 MESES XATAS DE 6 A 9 MESES E XATA CAMPIONA XATAS DE 9 A 13 MESES XOVENCAS DE 13 A 17 MESES XOVENCAS DE 17 A 21 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

GAÑADORA

GANDERÍA

H.Coronel Dóberman Tomasa 0470

Huerta El Coronel (Dos Torres)

Valparaíso Dóberman Kida

Valparaíso (Dos Torres)

Cruce MN Chato Albina

El Cruce (Añora)

Cruce Brady Delta

El Cruce (Añora)

Alegría_SCP Doorman Sevilla

Alegría S.C.P. (Dos Torres)

XOVENCAS DE 21 A 25 MESES

Vistahermosa Beemer Lucera

Vistahermosa (Dos Torres)

VACAS ATA 30 MESES

Torrefranca Miliki Cecili 3641

Dehesa de Torrefranca (Dos Torres)

Miajones Brendy 480

Los Miajones (Pozoblanco)

VACAS DE 30 A 36 MESES E VACA JÚNIOR CAMPIONA VACAS DE 3 ANOS

Cruce Xacobeo Adeen ET

El Cruce (Añora)

VACAS DE 4 ANOS

Valbuena Dempsey 48 Eva

Dehesa de Valbuena (Dos Torres)

VACAS DE 5 ANOS, VACA SÉNIOR CAMPIONA E GRAN CAMPIONA VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS

Cruce Goldwyn Emi

El Cruce (Añora)

Lola

Explotación María del Carmen (Dos Torres)

MELLOR RABAÑO

El Cruce (Añora)

MELLOR CRIADOR

El Cruce (Añora)

BATIDORES DE PURÍN Batidores de toma de fuerza, batidores eléctricos, batidores con motor hidráulico y agitadores sumergidos. ¡Tenemos el batidor apropiado para sus necesidades individuales!

MÁS NCIA POTE

www.reck-agrar.com

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga132_convocatorias_dostorres_galego.indd 21

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

25/10/2017 11:52

ALPHAVISION, UNA NUEVA VISIÓN DE LA REPRODUCCIÓN

lphavision es una herramienta equipada con una cámara miniaturizada en la parte delantera que facilita la inseminación y permite un diagnóstico del estado del cuello uterino.

Diagnóstico y seguimiento de la reproducción 3

“Con el Alphavision podemos detectar si la vaca presenta una metritis o si tiene alguna malformación. Si la vaca está bien, vamos a observar el estado del cuello y mirar si está en celo por la presencia de moco; si el moco es translúcido y abundante, entonces podremos tomar la decisión de inseminar”, afirma Ludivine Chevrier, jefa de Marketing Científico del producto. Para este proceso se utiliza el pistolete de inseminación Kombicolor con una vaina Alpha, cuya ventaja es su punta redondeada y atraumática, la cual presenta dos agujeros en los laterales para liberar la dosis en el lugar adecuado y con una correcta difusión. “Tras haber verificado que la vaca se encuentra sana y lista para ser inseminada, se introduce el pistolete en la vagina y se posiciona frente a la entrada del cérvix, se guía fácilmente la funda Alpha gracias a la visualización, se va avanzando con el empujador gris para pasar los anillos del cérvix y, finalmente, se avanza el empujador negro para depositar la dosis en el lugar adecuado”, explica Chevrier.

Inseminación más fácil y segura

Además de sus funciones como herramienta de diagnóstico y de inseminación, el Alphavision mejora el confort del usuario al disminuir la duración de la palpación rectal para comprobar que la vaina ha pasado correctamente el cérvix; incluso hay ganaderos que utilizan esta herramienta sin introducir en ningún momento la mano. También se mejora el bienestar del animal, ya que, al acortarse el tiempo que el brazo está en el recto, la vaca se contrae menos y, en definitiva, va a estar más tranquila y relajada.

Comodidad de utilización y bienestar animal

Arnaud Biscay Jefe de proyecto Alphavision “El cuello uterino es un indicador muy importante que nos da información sobre la salud del útero al verificar el estado del cérvix, bien sea el color, los flujos o el diámetro. Por lo tanto, sin adentrarnos en un diagnóstico extremadamente preciso, vamos a obtener mucha información y, en consecuencia, podremos tomar decisiones importantes sobre la reproducción para realizar un menor gasto de dosis al no malgastarlas”.

Enlace al vídeo

pub_humeco.indd 22

18/10/2017 19:06

Didier Javaudin

GAEC de la Hussonnerie (Bretaña, Francia) Vacas en ordeño: 80 de la raza Holstein «EL INTERÉS DE LA INSEMINACIÓN MEDIANTE EL ALPHAVISION ES QUE TENEMOS UNA CÁMARA CON ILUMINACIÓN, LA CUAL NOS PERMITE VER EL INTERIOR» ¿Qué lo motivó a comprar el Alphavision? Tras una formación en inseminación artificial tuve dificultades para inseminar y me pareció más sencillo hacerlo utilizando este aparato que permite ver en el interior de la vaca. ¿Cómo es el proceso de inseminación con este sistema? Una vez que tenemos la vaca aislada, le limpiamos la vulva. Luego introducimos el espéculo del Alphavision en el interior de la vaca, nos posicionamos frente a la entrada del cérvix y metemos la vaina en el tubo para, finalmente, entrar en el cérvix. Introducimos el brazo en el recto y orientamos el cérvix hacia la vaina, vaciamos la dosis y la inseminación está acabada. ¿Utiliza el Alphavision como herramienta de diagnóstico? En primer lugar lo utilizamos para inseminar y, en segundo lugar, para detectar eventuales problemas en el cérvix o metritis, lo cual nos evita descongelar una pajuela para nada, sobre todo cuando trabajamos con semen sexado. ¿Utiliza el Alphavision para tratar a sus vacas? Efectivamente, utilizamos el Alphavision sin la parte del pistolete y usando un producto de tratamiento de metritis, el Metrijet, ya que el tubo tiene el mismo diámetro del Alphavision. ¿Cómo reacciona una vaca tras introducirle el espéculo del Alphavision? Las vacas no están más estresadas que cuando se realiza una inseminación tradicional. Todo sucede correctamente, el espéculo está adaptado al tamaño Contador de células del aparato genital de la somáticas vaca. ¿Qué valoración hace del uso del Alphavision? El interés de la inseminación mediante el Alphavision es que tenemos una cámara con iluminación, la cual nos permite ver el interior. A menudo lo comparo con el método de IA tradicional mediante esta imagen: si alguien está en una habitación a oscuras y con una sola puerta, y la tiene que encontrar, va a tardar mucho tiempo; sin embargo, si en esa misma habitación se enciende la luz, va a ir directamente a ella, y así es como se encuentra muy fácilmente la entrada del cérvix con el Alphavision.

pub_humeco.indd 23

Bruno Demeuré

GAEC Demeuré (Finistère, Francia) Vacas en ordeño: 80 de las razas Brune, Pie Rouge y Holstein «SIN EL ALPHAVISION NO HUBIESE EMPEZADO A INSEMINAR POR EL MIEDO A NO REALIZAR CORRECTAMENTE LA INSEMINACION» ¿Desde cuándo utiliza el sistema Alphavision? Lo empecé a utilizar en febrero de este año. Desde entonces llevo inseminadas unas 50 vacas y algunas novillas también. ¿Ha recibido alguna formación previa en inseminación artificial? No, nunca. Me inicié en la inseminación con el sistema Alphavision. ¿Cómo fue la experiencia? Con el Alphavision es muy fácil, aunque durante dos meses tuve miedo de no estar logrando las inseminaciones y estuve preocupado hasta que obtuve los primeros resultados. Sin el Alphavision no hubiese empezado a inseminar por el miedo a no realizar correctamente la inseminación y que no quedasen preñadas. ¿Tiene vacas difíciles de inseminar en su explotación? En las 50 vacas que llevo inseminadas he tenido dos casos difíciles, en los cuales tuve que coger el cuello para poder finalizar la inseminación y llevar la vaina a la entrada del útero, pero habitualmente no inserto la mano en el recto. ¿Cómo es el proceso de inseminación con el Alphavision? Introduzco el Alphavision y, gracias a la cámara, observo la vaina, en la cual he realizado tres marcas para saber cuántos centímetros estoy entrando en el cuello. Como norma general, a partir de la segunda marca (unos 6 cm) vacío la dosis con el pistolete. Antes de utilizar el Alphavision, ¿comprobaba previamente la calidad del limo? Anteriormente era un inseminador el que realizaba la inseminación y lo hacía sin ninguna comprobación previa. Ahora sí que realizamos un control para comprobar el estado del celo mediante el limo. ¿Utiliza actualmente un detector de celos? Detectamos el celo visualmente y, si tenemos alguna duda, utilizamos el Alphavision para comprobar la presencia de limo. El resultado es rápido y definitivo: sabemos si está apta o no para ser inseminada.

¿Ha notado un impacto sobre su tasa de fertilidad y en su consumo de pajuelas? Respecto al número de pajuelas respondería que no, ya que al principio y debido a la falta de experiencia, hemos gastado algunas demás. En la tasa de fertilidad no ha habido variación, ya que en el proceso de aprendizaje se han gastado dosis adicionales; sin embargo, a partir de ahora espero aumentarla porque ya sé usar correctamente el Alphavision. Antes de inseminar, ¿verifica con el Alphavision? Sí, realizo una verificación para ver que no hay ningún problema. Además de comprobar la presencia y calidad del limo, puedo detectar y anticipar problemas de metritis. En ese caso no voy a descongelar la dosis, más bien voy a hacer un tratamiento para tratar la metritis y haré la inseminación más tarde. ¿Qué le aporta el Alphavision en cuanto a la detección de problemas reproductivos? Me permite tratar una vaca frente a problemas tipo metritis y, si los problemas están demasiado avanzados, puedo tomar la decisión de retirar esa vaca más rápidamente. ¿Cuál es el valor añadido de obtener información por imagen? Me permite evaluar y dar una nota de los cérvix de cada una de mis vacas en función de su estado: si los cérvix están bien, no les pongo nota; sin embargo, si detecto problemas, les pongo nota y les hago un seguimiento para ver si la situación mejora. Es importante hacer un seguimiento de estos parámetros que, de otra forma, no podrían detectarse. ¿Está más tranquilo gracias al Alphavision? Sí, ya que anteriormente no tenía un servicio de inseminación correcto. Los animales también están más tranquilos, ya que no necesito contenerlos con varias horas de antelación antes de que venga el inseminador. Ahora, en cuanto detecto el celo, las insemino y se reduce el tiempo de espera para el animal. ¿En cuánto tiempo piensa que va amortizar el Alphavision? Para una explotación como la mía, entre un año y medio y dos.

Alphavision es un producto desarrollado por IMV Technologies y comercializado en España por Humeco.

Consorcio Mercantil de Huesca SL Pol. Sepes. Calle de la Mecánica, 11 22006 Huesca www.humeco.net · humeco@humeco.net Tel.: +34 974 231 165 · +34 620 884 556

18/10/2017 19:06

CONVOCATORIAS

SPACE. RENNES (BRETAÑA, FRANCIA)

TRINTA ANOS DE POSTA EN COMÚN O Parque de Exposicións da capital bretoa acolleu do 12 ao 15 de setembro a trixésimo primeira edición do Space, a gran feira das producións animais de Europa que este ano concluíu con excelentes cifras: 1.441 expositores de 41 países e 114.653 visitantes de 128 países. Begoña Gómez Rielo e Silvia Gayoso Salvado Enviadas especiais

Trinta anos despois da súa creación, o Space converteuse nun lugar de encontro dos produtores pecuarios a nivel mundial para construír xuntos o futuro do sector, velar polo seu desenvolvemento e obter as claves da súa evolución futura. Este ano máis de 1.400 expositores, de entre eles 499 internacionais, presentaron as súas novidades nunha superficie de exposición de 69.200 metros cadrados coa firme intención de acompañar os gandeiros na optimización das súas ferramentas de traballo e xestión das súas producións. A organización apunta no seu balance oficial un total de 114.653 visitantes –12.690 máis que na edición de 2016–, dos cales máis de 14.000 foron internacionais. Á parte dos chegados de países europeos, sempre moi presentes, visitaron a feira delegacións de Irán, Rusia, Nixeria, Mali e India, entre outros. Máis de setenta conferencias, coloquios e encontros técnicos tiveron lugar durante o salón. No ámbito do vacún de AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_convocatorias_space_02.indd 24

leite abordáronse temas como as contribucións da gandería de ruminantes ao medio ambiente, as anomalías xenéticas, as ferramentas de sensibilización dos gandeiros sobre reprodución bovina ou o impacto dos detectores automatizados de celo. LUCIMENTO DA “GRANXA” DO SPACE Unha das grandes atraccións desta cita anual segue a ser a exposición de animais. Arredor de 550 bovinos de trece razas, 170 ovinos e incluso algún caprino e equino puxeron en valor o potencial da xenética francesa e europea. O gran ring acolleu unha confrontación europea, a da raza Simmental, na que participaron exemplares franceses, alemáns e austriacos. A esta competición sumáronse dous concursos nacionais –o da Charolesa e o da raza ovina Île-de-France–, once interrexionais e, por suposto, o gran concurso Prim’Holstein Atlantique. Este gran ring foi tamén o escenario da poxa interracial Genomic Élite Space 2017. Trátase da única venda en Europa que reúne oito razas de leite e nodrizas e cuxa novidade foi a participación das razas Simmental e Charolesa, ademais das habituais Prim’Holstein, Pie Rouge, Normada, Jersey, Brune e Montbeliarde.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

21/10/2017 17:36

CONVOCATORIAS

Foto de familia dos premiados no Innov’Space

Un momento da poxa Genomic Élite

Un grupo de indios, no concurso Prim’Holstein

Taxi de Leite 4.0

47 LAUREADOS CO INNOV’SPACE 2017 Das 160 candidaturas que concorrían a este concurso que premia a innovación aplicada ao agro, un xurado multidisciplinar e independente decantouse por 47 proxectos aos que se lles asignou unha, dúas ou tres estrelas en función do grao de interese do produto, servizo ou equipamento para o gandeiro e do grao de novidade con respecto ás gamas existentes no mercado. Máis do 40 % das propostas galardoadas combinan a optimización das prestacións técnicas e económicas e a mellora das condicións laborais dos produtores. É o caso da nova sala de muxido SmartWay 90 de Boumatic ou do Taxi de Leite 4.0 presentado por Holm & Laue. Os sectores dixital e informático ao servizo da gandería supuxeron un 30 % dos premiados.

SmartWay 90 É unha sala de muxido paralela de 90 graos cun sistema innovador que combina o rendemento e a tecnoloxía de

AgroBank

A Charolesa protagonizou este ano o concurso nacional de raza cárnica

dous sistemas de saída BouMatic diferentes: a saída xiratoria XpressWay e a vertical Xcalibour 90LX. Taxi de Leite 4.0 As novidades da xeración 4.0 do Taxi de Leite –alimentador móbil para xatos– son as aplicacións Smart-ID, Smart-Mix e CalfGuide. O Smart-ID permite identificar os xatos no software da máquina e programar a cantidade exacta de alimento que necesitan de acordo á súa idade. Co Smart-Mix calcúlase a cantidade total de leite enteiro, auga e leite en po requiridos en función dos programas de alimentación definidos e do número de xatos rexistrados. O software CalfGuide móstralle ao usuario os parámetros máis importantes do Taxi de Leite e os procesos de traballo como a pasteurización, o quecemento, a alimentación, a limpeza e a refrixeración.

Asesoramento e servizo para o sector agrario Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga132_convocatorias_space_02.indd 25

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

17/10/2017 21:53

CONVOCATORIAS

Á nosa chegada tivemos ocasión de entrevistar a directora do Space, Anne Marie Quéméner. Así nos avanzaba os contidos e as novidades desta edición: “O QUE QUEREMOS É O QUE QUERÍAN OS FUNDADORES: TER UN ESPAZO DEDICADO AOS GANDEIROS E ÁS EMPRESAS QUE TRABALLAN CADA DÍA PARA OFRECERLLES AS SOLUCIÓNS QUE NECESITAN”

Cantos expositores hai e que previsión de visitantes tedes? Esta edición vai acoller 1.440 expositores; hai unhas 500 empresas que veñen doutros países e esperamos uns 100.000 visitantes. Cales son as estratexias deste ano? O Space foi creado en 1987, así que este ano cumprimos 30 e o que queremos é o que querían os fundadores: ter un espazo dedicado aos gandeiros e ás empresas que traballan cada día para ofrecerlles as solucións que necesitan para as súas granxas. Queremos facer desta feira unha referencia a nivel mundial, que xa o é, pero ir a máis, por iso esperamos moitos visitantes internacionais tamén.

ROBÓTICA AO SERVIZO DO GANDEIRO O Space e as Cámaras de Agricultura de Bretaña organizaron por primeira vez o “eSpace for the Future”, que reuniu baixo o mesmo teito solucións robóticas para todas as producións. Durante os catros días nos que se estendeu o salón, encadeáronse cada hora dous ciclos de animación con diferentes robots seleccionados por expertos, os cales lles permitirán aos gandeiros, agora e no futuro, mellorar as súas condicións laborais, así como recompilar e analizar datos para mellorar as súas prestacións técnicas e económicas.

No programa hai un espazo dedicado á robótica. De que trata o “eSpace for the Future”? Quixemos poñer o foco neste tema para explicar como a robótica pode ser unha axuda para os gandeiros, xa sexan de vacún, de avicultura ou de porcino. Queremos mostrar a través de exemplos concretos como os robots lles poden axudar, por exemplo, na limpeza das granxas, no muxido e en moitas cousas así. Que hai de novo en canto aos concursos de gando? Este ano temos dúas razas convidadas de honor, a Charolesa e a Simmental. Por primeira vez, a Simmental vén con gando doutros países, de Austria, por exemplo. O Space é unha referencia en canto a presentación de vacún porque aquí temos máis de doce razas expostas, concursos cada día e tamén temos unha poxa con animais de diversas razas que unicamente se atopa no Space. Como valora a calidade dos premiados este ano co Innov´Space? Este ano tivemos 47 Innov´Space. Estamos moi contentos con esta operación porque permite pór o foco sobre as novidades presentadas polos expositores e que se dedican a mellorar o benestar animal e dos gandeiros, outras están pensadas para xestionar datos… Moitas cousas, moitas cousas moi interesantes.

Final do concurso europeo da raza Simmental

O club internacional é un dos espazos de máis dinamismo do salón

No “eSpace for the Future” presentáronse varias solucións para a produción de vacún

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_convocatorias_space_02.indd 26

21/10/2017 17:37

GEA Monobox-Calidad, productividad y flexibilidad todo en uno Módulo profesional de ordeño automático para el máximo rendimiento y salud del rebaño En la unidad de ordeño Monobox la rutina de ordeño completa tiene lugar dentro de la pezonera, lo que asegura un ordeño higiénicamente impecable y una mayor salud del rebaño para una leche de calidad premium La eficiencia única de GEA Monobox ordeña sus vacas en el momento oportuno.

¡ Nuevo sistema aplicación Pre Dip incorporado en la pezonera !

pub_gea.indd 27

18/10/2017 14:36

CONVOCATORIAS

CONCURSO PRIM’HOLSTEIN ATLANTIQUE. RENNES (FRANCIA)

O xuíz bretón Thomas Allard elixiu a frisona da imaxe como vaca gran campiona do concurso Prim’Holstein Atlantique 2017.

CAPJ IRANA SOBE AO PODIO DO SPACE Polo gran ring do Parque de Exposicións de Rennes desfilaron 167 exemplares procedentes de máis de cen explotacións de 19 departamentos franceses. De entre eles, o xuíz Thomas Allard elixiu a Capj Irana como a merecedora da vitoria.Trátase dunha vaca de terceira lactación propiedade da GAEC Cabon (Plourin, Finistère) á que previamente nomeou vaca adulta campiona. PALMARÉS CATEGORÍA GAÑADORA 01A: VACAS DE 1.ª LACTACIÓN E McCutchen Libellule CAMPIONA DE FUTURAS PROMESAS Raptown Botvilla 01B: VACAS DE 1.ª LACTACIÓN Barbie 01C: VACAS DE 1.ª LACTACIÓN Alta5G Petton Jessica 01D: VACAS DE 1.ª LACTACIÓN Goldwyn Stel Jefa 01E: VACAS DE 1.ª LACTACIÓN 02A: VACAS DE 2.ª LACTACIÓN 02B: VACAS DE 2.ª LACTACIÓN 02C: VACAS DE 2.ª LACTACIÓN 02D: VACAS DE 2.ª LACTACIÓN E CAMPIONA DE VACAS NOVAS 03A: VACAS DE 3.ª LACTACIÓN, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA 03B: VACAS DE 3.ª LACTACIÓN 03C: VACAS DE 3.ª LACTACIÓN 04A: VACAS DE 4.ª LACTACIÓN 04B: VACAS DE 4.ª LACTACIÓN 05: VACAS DE 5.ª LACTACIÓN 06: VACAS DE 6.ª LACTACIÓN PREMIO Á LONXEVIDADE

Mellor ubre de vacas novas

GANDERÍA Le Gargasson Pascal

Cop. GAEC Botrel Gaubert D. - Botrel A. Earl Petton GAEC Le Druillennec Cop. Leclerc P. - GAEC de Atwood Twin Unique L’Heumelet - Botrel A. Snowden BR Joralie Earl du Gros Chene Chelios L’Ami des Migot Alain Bois Illusion Gedeloir Ivanessa Earl des Perrons Dempsey LI Izella Earl du Mezou du Mezou Número Uno Capj Irana

Dempsey LI Hempsey Du Mezou Acme RF Hevared de L’Orangerie Seaver Jegouzo Geneve Beacon End Stel Gelou Minister M Emeline Titanic HT Fly Aglaee Restell Bamboula

GAEC Cabon

McCutchen Libellule, campiona de futuras promesas

Earl du Mezou Earl de L’Orangerie Jegouzo Henri GAEC du Chalet GAEC Bords de Moine GAEC Nogre GAEC Denais Holstein

Momento da elección da gran campiona

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_convocatorias_tineo_galego.indd 28

21/10/2017 17:40

ARMY SIEMERS APPLES ARMY RC PTAT + 3.06

Socio de BLONDIN SIRES, para la distribución de su genética

Distribuidor oficial de COGENT en España

León - España. Tl: +34 987 213 172 - info@inagenetics.com pub_cri.indd 29

20/10/2017 14:21

RÉCORD DE VENDAS DE ROBOTS LELY EN GALICIA 2017 O programa de subvencións da Xunta, as perspectivas boas/estables do prezo do leite e a confianza que ofrece a máquina Lely propiciaron un ano 2017 récord de vendas na comunidade. Un total de 38 robots Lely arrincaron a muxir en Galicia este ano en 27 novas granxas. LELY ASTRONAUT EN GALICIA O sistema de muxido español é intensivo. Se analizamos o perfil das nosas granxas en Galicia atopámonos con medias de produción que, no 90 % dos casos, superan os 30 litros e só un 2 % das mesmas sacan as súas vacas ao pasto. Esta tipoloxía é moi similar á do resto de explotacións do norte de España e moi similar tamén ás explotacións Lely nos EE.UU. Pola contra, no norte de Europa o perfil cambia. As medias de produción son máis baixas e a utilización do concentrado, menor.

Outros fabricantes chegan a ocuparse do muxido robotizado en granxas do norte de Europa, pero a realidade da granxa galega/ española é moito máis esixente. Podemos afirmar que, a día de hoxe, o único sistema de muxido robotizado capacitado para o muxido galego/español é Lely. Calquera outro sistema de calquera outro fabricante é incapaz de cumprir coas esixencias das explotacións de aquí.

Esta realidade da explotación de aquí implica que a máquina de muxido traballa duro, moxe moitos litros de leite anualmente e estas vacas de produción alta necesitan muxirse cunha regularidade alta e fiable.

NOVAS GRANXAS LELY EN GALICIA As novas granxas Lely en Galicia en 2017 son:

A CORUÑA (17 ROBOTS) • • • • • • • • • • • •

Gandería Toba SC (Muxía) Gandería O Riveiro (Muxía) Blanco de Lago SC (Mazaricos) [2 unidades] G. Agriña Espiga SC (Mazaricos) SAT 4261 (Mazaricos) [2 unidades] Granxa Suárez (Santa Comba) SAT Xuaneiro (A Baña) [2 unidades] Gandería Ares Gil SC (Santa Comba) Cotelo Ameixenda SC (Ponteceso) Irmáns Iglesias Vigo SC (A Baña) María Consuelo Danis (Mazaricos) Gandería Ramos SC (Vimianzo) [3 unidades]

LUGO/PONTEVEDRA (21 ROBOTS)

Un estudo publicado por Lely no ano 2016 –Robots Lely máis produtivos do mundo– realizado sobre 25.000 máquinas situaba os robots españois e americanos na cabeza desta lista.

SAT XUANEIRO

GANDERÍA MANTEIGA SC

• • • • • • • • • • • • • • • • • •

Mato SC (Escuadro) Madanelo SAT (Barreiros) Prado y Lozano SC (Cospeito) Novoa SC (Taboada) [2.ª unidade] José Mercador Fontela (Castro de Rei) José Luís Bermúdez (Xermade) Manteiga SC (Vila Cruces) Carbaco Currás SC (Vilalba) José Lence Abuin (Pol) Beatriz González Díaz (Láncara) Blanco Villarcabreiro SL (Guntín) [2 unidades] Gandería Cabanelas (Sarria) Gandería Madarro SC (Guntín) Costureiro Novo SC (Sarria) Penenza SL (O Páramo) [2 unidades] Souto Fradé SC (Taboada) [2 unidades] Víctor Toubille SC (Láncara) Gandería Asturao SC (Trabada)

Non é descartable que no transcurso destes últimos meses do ano, e como froito das negociacións que se están realizando na actualidade, Galicia supere os 40 robots Lely instalados.

XORNADA DE PORTAS ABERTAS EN NOVOA SC O próximo 15 de novembro, Lely organizará unha xornada de portas abertas na granxa Novoa SC, situada en Bandomil 6, na parroquia de San martiño do Couto (Taboada). Novoa SC é unha granxa de referencia no muxido Lely. No estudo realizado pola compañía holandesa, Novoa SC era unha das cinco granxas Lely máis produtivas do mundo. Novoa SC engadiu este ano o seu segundo robot. Tamén dispón do arrimador de comida Lely Juno 150 e da amamantadora Lely Calm.

NOVOA SC

afriga132_publirreportaxe_lely_galego.indd 30

Se quere ver en funcionamento un proxecto Lely nunha preciosa granxa galega, non deixe de asistir a esta xornada. Reserve o mércores 15 de novembro a partir das dez da mañá para asistir a Novoa SC.

17/10/2017 20:11

ES14001-D

A innovación ao servizo da gandería

AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER OUTEIRO DE REI 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. + 34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

XORNADA DE PORTAS ABERTAS LELY

GANDERÍA NOVOA SC Bandomil 6. San Martiño do Couto 27550 Taboada (Lugo) Mércores, 15 de novembro de 2017 Desde as 10:00 h ata as 17:00 h Contacta cos nosos comerciais: • Soraya Parada: 654 05 38 44 • David Peiteado: 671 64 67 45 • Iván Brea: 685 11 73 50

O MELLOR SERVIZO O MÁIS PRETO POSIBLE Lely baséase no seu coñecemento das tecnoloxías máis avanzadas e das técnicas de diagnóstico máis recentes. Lely garante que só técnicos certificados interveñen no voso sistema de muxido automatizado.

EVOLVE. www.lely.com

afriga132_publirreportaxe_lely_galego.indd 31 ES14001-DE-advertisement-Frisona Espanola-210x297-TL.indd 1

innovators in agriculture

17/10/2017 20:11 31-Jan-14 09:19:30

explotación

EL MORO DE CASTILLO SL. GARCIOTUM (TOLEDO)

COMPROMISO A LONGO PRAZO Desprazámonos ata terras toledanas para coñecer El Moro de Castillo da man de Cándido García, un dos seus donos, quen nos fala con ímpeto do gran labor levado a cabo na súa explotación polo veterinario Juan José Vizuete, co que levan traballando dende hai vinte e cinco anos. Vexamos os resultados desta unión. El Moro de Castillo é unha explotación propiedade dos irmáns Cándido e Alejandro García de la Casa que está situada dende hai vinte anos no municipio de Garciotum, na provincia de Toledo. Anteriormente estiveron na poboación veciña de Castillo de Bayuela, onde os pais dos actuais donos comezaron co proxecto. “Empezaron os meus pais cando eu era pequeno, con dez ou doce animais. Logo fomos crecendo pouco a pouco ata ter máis dun cento deles”, lembra Cándido. Precisamente, para poder seguir medrando, mudáronse a Garciotum, onde conseguiron multiplicar por catro as cabezas, ata chegar ás 400 en menos de dez anos. En 2007, oito dos seus animais deron positivo á tuberculina e, tras facer as probas en sangue, deron cun cento de infectados, o que os forzou a levar a cabo un baleirado sanitario. Isto obrigounos a renovar o rabaño, polo que, nun principio, trouxeron xovencas chegadas fundamentalmente de Francia e Portugal e, logo de restablecerse, comezaron a facer o seu propio ciclo. Hoxe a gandería conta cun total de 620 exemplares e nela traballan sete persoas: catro traballadores por quendas no muxido, un tractorista que se encarga de sacar o xurro e mais os dous propietarios.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_explotacion_toledo_galego.indd 32

INSTALACIÓNS E ORGANIZACIÓN DO GANDO A explotación ten 14 hectáreas en total. Os 7.300 m2 de terreo cuberto divídense en catro parques: - o das xatas, no que hai dous currais: un coa amamantadora automática e outro para as de máis idade - o das vacas en lactación - o das vacas secas - o das vacas de preparto Teñen 280 cubículos repartidos entre as catro naves, e en cada nave dispoñen dun cepillo rascador e dunha cheminea para a ventilación. Tamén teñen instalada unha liña de ventiladores nos comedeiros e outra nos cubículos. As altas temperaturas do verán son un dos principais problemas aos que se enfrontan nesta granxa, de aí que, a maiores dos ventiladores, haxa uns aspersores para refrescar os animais e que levasen a cabo reformas para mellorar a súa comodidade: “Decidimos quitarlles todos os muros porque, canto máis diáfanas sexan, máis cómodos están. O frío non o acusan, o que lles pasa aquí é que temos unha calor moi forte”, explícanos o propietario.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

16/10/2017 20:05

explotación

EN 2007 OITO DOS SEUS ANIMAIS DERON POSITIVO Á TUBERCULINA E, TRAS FACER AS PROBAS EN SANGUE, DERON CUN CENTO DE INFECTADOS, O QUE OS FORZOU A LEVAR A CABO UN BALEIRADO SANITARIO

DistribuiDores PArA esPAñA y PortugAl

Alta Calidad Alemana Asegurada!

Nos cubículos empregan unha mestura de carbonato cálcico e area

Contan con almacéns para gardar as forraxes, trincheiras de silos que albergan uns catro millóns de quilos de millo, dúas fosas de xurro e un foso para a drenaxe dos silos. A maiores, dispoñen de arrobadeiras hidráulicas para a limpeza das instalacións. En El Moro de Castillo teñen arredor de 300 femias en lactación e non fan separación entre alta e baixa produción. No que respecta á recría, as xatas colócanse en boxes individuais ata os 10 días e logo pasan á amamantadora automática ata a desteta, que lles fan aos dous meses. Despois diso van pasando polos distintos parques, procurando sempre que non haxa máis de 20 animais en cada un, ata que se inseminan con 13 meses. En canto ás xovencas, que están fóra, entre as inseminadas e as pendentes de inseminar adoitan ter unhas 50 cabezas e, a maiores, arredor de 120 xatas de sete a trece meses. Ademais, nas instalacións que aínda teñen en Castillo de Bayuela poden ter da orde de 60 xovencas xestantes. Para as camas empregan carbonato cálcico e area cribada, “a solución menos mala para o cubículo”, di Cándido. No caso das vacas próximas ao parto, dormen en cama quente. MAQUINARIA E MATERIAS PRIMAS Teñen en propiedade un carro unifeed para facer as mesturas, un tractor cunha cuba de 15 m3 e dous manipuladores telescópicos para os traballos de encamado, descarga e amontoado.

*FiNA

Patentado en Alemania.

entrega de MAtoVA en trazo – A Coruña Arrimador de comida

el autentico arrimado en espiral, no compre imitaciones

*consulte condiciones en su concesionario

Distribución Portugal: ZjCarrageta Lda – Évora. www.zjcagriparts.pt Agrovergeira – Pombal. www.agrovergeira.pt

Distribución españa: Formada por 25 concesionarios

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga132_explotacion_toledo_galego.indd 33

e 4 Mes % – 2 0 N Ó iACi

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

16/10/2017 20:06

explotación

As xatas están en boxes ata os 10 días

O lote preparto dorme en cama quente

A recría adulta permanece no exterior

Mercan as materias primas e elaboran a ración na granxa

“AQUÍ MEDIO AMBIENTE ESTÁ MOI PENDENTE E TEMOS QUE DESPRAZAR A CUBA DE XURRO A UNHA DISTANCIA MOI GRANDE” Cómpranlle as materias primas a Coaga, cooperativa de segundo grao á que pertencen, e despois fan os concentrados na explotación. Tamén adoitan contratarlles a empresas agrícolas externas determinados servizos como, por exemplo, a retirada dunha parte do xurro. “Aquí Medio Ambiente está moi pendente e temos que desprazar a cuba a unha distancia moi grande. Como co tractor tardariamos moito en chegar, contratamos un camión”, explica Cándido. O motivo deses controis é que nesta zona o solo é moi rico en nitratos, o que fai que se permita botar moi pouco xurro nel. Por esta razón, a Administración imponlles multas a aqueles gandeiros que deixen o xurro a menos dun quilómetro da pobación. ALIMENTACIÓN O veterinario de Alpavet Juan José Vizuete é o encargado da alimentación e a reprodución do rabaño. O nutrólogo formula ata cinco racións, que se reparten entre os distintos lotes en función da súa fase produtiva e idade. No que respecta ás xatas menores de tres meses, Vizuete programa a mestura de penso de arranque complementario e copos de millo que consomen a maiores do leite. Para as xatas entre tres e seis meses, engándenlle a esta mestura alfalfa e melaza.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_explotacion_toledo_galego.indd 34

TÁBOAS DE RACIÓNS Composición da ración das vacas en preparto (54,437 kg vaca/día; 25,165 kg MS; 6,24 €/día) • 25 kg de silo de millo • 14,5 kg de silo de raigrás • 2 kg de feo de alfalfa • 5 kg de copos de millo • 1,4 kg de torta de soia • 2 kg de bagazo de cervexa e remolacha • 1,2 de melazas de remolacha • 3,45 kg de corrector e suplementos Composición da ración das secas (23,1 kg vaca/día; 12,04 kg MS; 2,03 €/día) • 4,8 kg de feo de alfalfa • 4,4 kg de palla de trigo • 13 kg de bagazo de cervexa e remolacha • 0,9 kg de copos de millo e corrector de secas Composición da ración das vacas en preparto (26,26 kg vaca/día; 12,222 kg MS; 4,2 €/día) • 15 kg de silo de millo • 4 kg de palla de cebada • 4 kg de bagazo de cervexa e remolacha • 2,76 kg de corrector preparto e suplementos Composición da ración das xovencas de 9 a 13 meses (12,85 kg vaca/día; 6,842 kg MS; 1,39 €/día) • 3,8 kg de feo de alfalfa • 7 kg de bagazo de cervexa e remolacha • 1,4 kg de copos de millo • 0,65 kg de palla de trigo e corrector de secas Composición da ración das xovencas de 14 a 17 meses (16,775 kg vaca/día; 8,229 kg MS; 1,38 €/día) • 8 kg de bagazo de cervexa e remolacha • 3,6 kg de feo de alfalfa • 2,6 kg de palla de trigo • 2 kg de auga • 0,575 kg de copos de millo e corrector de secas

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/10/2017 12:34

NUEVO

2017 AÑO de INNOVACIONES

SmartWay 90 Sala paralela de salida rápida

>> UN PASO ADELANTE

SmartWay 90, la nueva sala de ordeño trasero de salida rápida es una de

Vea el video

una serie de innovaciones de BouMatic, desarrolladas para mejorar el rendimiento de ordeño. Con su innovador sistema de salida rotativo y de elevación, el rendimiento de sus vacas mejorará notablemente. El nuevo concepto de entrada y salida sin estrés y el armario mejorado hacen que el ordeño sea fácil y cómodo para usted y sus vacas.

pub_boumatics.indd 35

14/10/2017 00:28

explotación

Sala de muxido de 24 puntos

Ventiladores para combater a calor

Na selección xenética priman a produción

Almacén para as forraxes

PRODUCIÓN E VENDA DO LEITE Na actualidade, os seus animais acadan unha media de 43,27 litros/vaca/día e producen en total uns 13.000 litros de leite ao día. A porcentaxe de graxa é do 3,59 %, a de proteína, do 3,34 %, e a media de células somáticas, de 179.000 ufc./ml. Realizan tres muxidos ao día –ás cinco da mañá, á unha da tarde e ás nove da noite– dende hai tres anos. Traballan nunha sala paralela de 24 puntos e seguen o protocolo habitual de preddiping, muxido, posdipping e selado. Véndenlle o leite a 320 euros a tonelada (prezo final) a Schreiber, empresa coa que teñen un contrato anual e que destina esta materia prima a facer iogures da marca Hacendado para Mercadona. REPRODUCIÓN E XENÉTICA Como xa dixemos, Vizuete tamén se encarga da reprodución do rabaño de El Moro de Castillo. “El é o que nos asesora; logo nós mercamos, pero el é o que nos serve de guía. Para nós é coma o noso pai, a alma da explotación”, asegura o copropietario. A taxa de fertilidade é do 37,8 % e a media de preñez, do 29,8 %. Cómpre destacar que empregan seme sexado nas xovencas. A reprodución realízase en exclusiva para a granxa; o único que venden é vaca vella para o matadoiro. A día de hoxe, por motivos de espazo e de mercado, e debido tamén á falta de continuidade familiar no negocio, están usando cruzamentos con razas cárnicas, principalmente Azul Belga e Blonde.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_explotacion_toledo_galego.indd 36

O factor fundamental con base no que seleccionan os touros para a recría é que sexan o máis produtivos posible. Prefiren os probados fronte aos xenómicos e adoitan empregar entre catro e seis por campaña. “Fannos un acoplamento e, sobre iso, inseminamos”, comenta Cándido, que di non ter preferencia por ningún semental en particular: “Estamos empregando touros destacados, os de elite que haxa principalmente nos Estados Unidos e tamén en Holanda e en Francia. Se nos cadra ben aquí, collémolo”. Para o dono, a xenética é “un dos alicerces que sostén a explotación”, xunto coa alimentación e o confort. Tamén lle concede especial importancia á lonxevidade do animal: “Nós non somos moi amantes do tipo; si que nos gusta que o teñan, pero o máis importante é que dean unha boa produción”. A pesar disto, coidan de que os ubres das súas vacas estean no mellor estado posible. Hai uns anos, ao realizar só dous muxidos diarios, tiveron problemas importantes cos ligamentos e co rápido envellecemento debido á sobreprodución, algo que solucionaron ao ampliar o número de muxidos: “Ao pasar aos tres muxidos conseguimos que as vacas teñan unha suspensión mellor de ubres”, conta. Malia os problemas sanitarios aos que se enfrontaron e aos inconvenientes edafoclimáticos, os propietarios de El Moro de Castillo demostran que é posible facerse fortes ante as dificultades: segundo as últimas probas de Conafe, ocupan o duodécimo posto das mellores explotacións con máis de 200 reprodutoras de España e un dos seus animais, Moro Garret 1203, acadou a 17.ª posición na clasificación de mellores vacas de segunda lactación do país. Así pois… a seguir pelexando!

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/10/2017 12:36

LIMPIEZAS AUTOMATICAS ¡NOS ADAPTAMOS A CUALQUIER TIPO DE EXPLOTACIÓN!

AMPLIA GAMA DE MOTORES PARA CABLE Y CUERDA | HASTA 200M DE LONGITUD DE PASILLO | FINALES DE CARRERA ELECTRÓNICOS | PALAS FABRICADAS CON MATERIAL ANTI-DESGASTE |PROGRAMACIÓN SENCILLA Y MUY COMPLETA

NUESTRAS OTRAS MARCAS

Bebederos para establo y campo para todo tipo de ganado Casetas y parques para para terneros Pediluvios, carretillas, etc

Arrobaderas para pasillos y canales Colchón continuo para cubículos Bebederos de acero inoxidable

Planchas de goma para todo tipo de soluciones: Salas de ordeño, salas de espera, pasillos de arrobadera, vacas atadas

Polígono Comarca II, Calle A, 17; 31191 Barbatáin, Navarra Tfno 948 98 33 90 | Móvil 659594742 www.etxeholz.net | etxeholz@etxeholz.net

pub_etxe_hold.indd 37

16/10/2017 20:12

20.º ANIVERSARIO DO MUXIDO ROBOTIZADO DeLaval

“CONSEGUIMOS UNHA TRANSICIÓN EXITOSA E LIBRE DE ESTRÉS TANTO PARA OS ANIMAIS COMO PARA NÓS COMO GANDEIROS” PRESENTACIÓN DO ROBOT VMS NA GANDERÍA CASANOVA Con motivo da conmemoración do vixésimo aniversario do robot VMS, DeLaval está a realizar unha serie de xornadas de portas abertas en explotacións de toda a península, como a que tivo lugar o pasado mes de setembro na gandería Casanova, situada no municipio lucense de Baleira. “Decantámonos polo muxido robotizado para conseguir máis muxidos naqueles animais que máis o necesitan, reducir a carga de traballo e poder levar unha xestión máis completa da granxa”, conta Miguel Pérez Fernández, que dirixe a gandería Casanova xunto ao seu irmán Daniel coa colaboración dos seus pais Purificación e Daniel. Hai nove meses que instalaron o robot e neste tempo xa rexistraron un incremento da produción duns cinco quilos por vaca e día.

De esquerda a dereita, os irmáns Daniel e Miguel e os seus pais, Daniel e Purificación

TRANSICIÓN PROGRESIVA

FICHA TÉCNICA

O cambio ao muxido robotizado foi un proceso gradual. “Ao colocar o robot no extremo contrario da nave a onde estaba a sala tivemos a posibilidade de ter os animais entrando só a comer o concentrado no robot e selábanselles os tetos en cada visita para que se acostumasen ao brazo. Logo dividimos a nave en dous lotes e comezamos cunha terceira parte dos animais; cada día iamos engadindo máis vacas ata que aos 12 días xa todas se estaban muxindo no robot. Conseguimos así unha transición exitosa e libre de estrés tanto para os animais como para nós como gandeiros”, explica Miguel.

Localización: Millares (Baleira, Lugo) Número de animais: 124 Vacas en muxido: 60 Media de produción actual: 40 kg vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,85 % Porcentaxe de proteína: 3,35 % Superficie agrícola e cultivos: 23 ha de millo, das que fan rotación con herba en 20 + 24 ha de pradeira permanente A quen lle venden o leite: Reny Picot

VANTAXES DO ROBOT Este gandeiro lucense enumera varias melloras laborais derivadas do robot: “Aumentamos a produción sen minguar a calidade do leite, reducimos o traballo físico e rutineiro e melloramos en flexibilidade horaria”. Tamén notaron que os animais están máis tranquilos no seu día a día, ademais dun incremento na calidade do muxido: “Coa pulsación inteli-

XESTIÓN INTEGRAL xente, a retirada cuarto por cuarto e a preparación do ubre coa copa de lavado eleváronse notablemente os fluxos de baixada do leite”. Por outra banda, grazas ao aumento do número de muxidos e ao punteo de concentrado no robot, conseguiron darlles aos animais de primeiro parto “ese pequeno empuxón que lles estaba faltando para facer boas lactacións”. Tres razóns moi concretas leváronos a elixir o robot de DeLaval: a preparación do ubre, as vantaxes que achega o foso e a confianza no servizo técnico.

Publirreportaxe audiovisual en www.afriga.tv

O robot proporciónalles unha gran cantidade de datos a nivel produtivo, reprodutivo, de saúde do ubre e de alimentación, que xestionan de forma conxunta a través do programa DelPro. “É curioso como aínda sen ver os animais fisicamente no momento do muxido temos máis información que antes na sala. Dispoñer dun contador de células e de información completa do ubre cuarto por cuarto permítenos levar a cabo un seguimento exhaustivo da evolución do animal, que evita precipitarse na toma de decisións”, incide.

CARACTERÍSTICAS DO ROBOT A filosofía do muxido robotizado VMS xira arredor de cinco piares básicos: confort para o animal e para o gandeiro, hixiene, saúde do ubre, capacidade e actualización. Deles derívanse as principais características do robot: CONFORT • Aposta polo foso. O VMS é o único robot que permite acceder ao ubre con total visión e de forma segura desde o foso, xa que o brazo robotizado deixa suficiente espazo para inspeccionar o ubre e realizar outras tarefas, por exemplo facer un muxido manual ou un secado. • Incorpora unha pantalla táctil desde a que se ten acceso a toda a información relativa aos animais, sen necesidade de ir ao ordenador. HIXIENE • Retirada do esterco da área de muxido e limpeza automática do chan do robot.

Foso con brazo multifunción

• O lavado, o premuxido, a estimulación e o secado do teto fanse cunha copa e por un circuíto totalmente independente do que se usa para muxir. • O sistema lávase entre vaca e vaca. • Sistema FCC (opcional) de arrefriado do leite por fluxo. ECONOMÍA • O brazo hidráulico permite un aforro de luz e de mantemento. SAÚDE • Control de produción de leite por cuarteirón grazas a catro medidores ópticos. • Un dos datos que achega o robot é o índice de detección de mamite MDi a partir da combinación das variables de condutividade, intervalo entre muxidos e nivel de sangue. • Contador de células somáticas OCC (opcional): mide a contribución real de células ao tanque por vaca. • O programa de xestión DelPro recolle os datos de muxido, saúde animal, alimentación e reprodución e ofrécellos procesados ao gandeiro. • Sistema de detección de celos TAG DUO con compoñentes de maior precisión que rexistran alta e baixa actividade. CAPACIDADE • O VMS é o robot que a máis vacas se axusta, adaptándose á altura e á inclinación dos tetos.

O VMS incorpora unha pantalla táctil no robot

• Ten capacidade para recolocar unha tetoeira que cae. • Pulsación intelixente: diferentes pulsacións dispoñibles e axustables segundo o fluxo de leite, o que permite un muxido máis rápido e eficiente e un aforro de enerxía. • Liberdade para elixir o tráfico de vacas en función do deseño do establo. • A porta intelixente e a porta de separación permiten un tráfico máis eficiente e máis capacidade na estación con menos man de obra. ACTUALIZABLE • O VMS é un robot aberto a actualizacións en todas as súas versións. • Entre as actualizacións máis recentes destaca un novo sistema de control remoto vía Internet máis seguro. • A aplicación My Farm proporciona no smartphone datos tanto a nivel individual da vaca (DEL, produción, hora do último muxido…) como do conxunto da granxa.

Contador de células somáticas

agricultura

Campo de obtención de semente para sorgo. Nótese a eliminación das dúas liñas macho empregadas no seu momento para a fecundación

EUROPA INVISTE NO CULTIVO DO SORGO Un grupo de técnicos e xornalistas viaxamos en setembro á rexión francesa do Midi-Pyrénées convidados pola FNPSMS co fin de mostrarnos os avances realizados pola Interprofesional Sorghum-ID no cultivo do sorgo forraxeiro. Neste artigo presento as características deste cereal, a súa situación actual e as vantaxes que ofrece a súa plantación fronte a do millo, dados os efectos que están a provocar no solo os cambios climatolóxicos. Juan Valladares Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM)

INTRODUCIÓN Desde hai algúns anos e debido, entre outros motivos, (i) ao cambio que se está a producir na climatoloxía e que está a xerar problemas de falta de auga nos momentos críticos dos cultivos, (ii) á necesidade de reducir os insumos destinados á agricultura e que poidan afectar ao devandito cambio e, ademais, (iii) á Unión Europea (UE), que, a través das axudas aos agricultores, está a facer fincapé na necesidade de diversificar os cultivos nas explotacións, xerouse en Europa unha corrente que busca paliar esta problemática con base no uso de cultivos pouco estendidos e que poidan resultar interesantes para os agricultores, un deles é o sorgo (Sorghum ssp.).

CARACTERÍSTICAS DO SORGO Trátase dun cereal do tipo C4 similar ao millo, o que indica que ten unha grande eficiencia fotosintética e que é capaz nun curto espazo de tempo de producir gran cantidade de materia verde. Presenta vantaxes ambientais ao ser pouco esixente en fertilización; entre 100-150 kg de nitróxeno e 60 kg de P2O e K2O son suficientes para lograr un bo rendemento; ademais, as súas necesidades en auga son inferiores ás do millo (entre 400 e 500 mm), debido ao seu sistema radicular denso que explora gran cantidade de solo; a introdución de sorgo na rotación pode axudar a reducir algunhas pragas. Entre outras, sábese que os abonos en verde de sorgo híbrido incorporados nun solo actúan como biofunxicidas ao reducir as poboacións de nematodos. Así mesmo, nalgunhas especies, as súas raíces conteñen unha substancia alelopática, a sorgoleonina, que actúa inhibindo o crecemento de adventicias.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_agricultura_sorgo_galego.indd 40

18/10/2017 18:42

agricultura

A UE ESTÁ A INVESTIR NO SORGO, QUE SE PRESENTA COMO UN CULTIVO POUCO ESIXENTE EN AUGA E EN NUTRIENTES

Sorgos forraxeiros (en primeira instancia para silo; detrás, para uso industrial)

Son varias as especies cultivadas, polo que existe unha importante variabilidade xenética. Ademais, é unha das plantas nas que se efectuou a secuenciación completa do seu xenoma. Dende o punto de vista agronómico clasifícanse en función do seu destino, existe un sorgo seleccionado para a produción de gran, presenta un tamaño reducido –rara vez acada o metro de altura– e o seu uso é para a alimentación animal como concentrado, para a alimentación humana en sémolas, fariñas, cervexas e destilados, e, por último, como biocarburantes (etanol). Respecto dos sorgos forraxeiros existen dous grupos, os denominados sorgos forraxeiros monocorte e os multicorte. Dentro do primeiro grupo existen varios tipos:

Aniversario ACCIÓN

• Sorgo para ensilado, que se emprega de forma similar ao millo, con bo valor enerxético destinado a rabaños de rendemento leiteiro ou cárnico. • Sorgos de uso industrial máis ricos en fibras vexetais e menos dixestibles, que teñen un gran tamaño e o seu uso principal é a obtención de biomateriais, biogás... • Sorgos de dobre uso cun valor enerxético intermedio, que serven tanto para alimentación en ensilado coma para uso industrial. Dentro dos sorgos forraxeiros para ensilado existen no mercado os denominados BMR, son as siglas de Brown Mid Rib (nervadura central marrón), os cales presentan un contido baixo en lignina e se distinguen porque o nervio central da folla ofrece unha coloración marrón. En canto aos sorgos forraxeiros multicorte, existen dous tipos: • Pasto do Sudán, con gran capacidade de macollamento e rebrote; ten talos e follas finos • Híbrido (Sorghum bicolor x Pasto do Sudán), máis tardío polo xeral que o anterior, cun potencial de rendemento máis elevado, pero cunha morfoloxía máis basta e vigorosa En ambos os casos aceptan de 2 a 4 cortes e empréganse para a alimentación do gando en verde ou ensilado.

11 MODELOS A PRECIOS FESTIVOS !

19.499 €* SIROKO S4010/9V • suspensión de la lanza • ganchos en acero hardox 450 • discos Ø 829 mm con palas replegables

50 AÑOS

11.999 €* 26.499 €*

28.999 €*

26.999 €* 6.499 €*

3.999 €*

14.399 €*

13.999 €*

OFERTA ESPECIAL ANIVERSARIO 1968 - 2018

MÁS INFORMACIÓN SOBRE : JOSKIN.COM ( * precio sin IVA, sin kit de homologación, sin gastos de entrega)

joskin.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_agricultura_sorgo_galego.indd 41

23/10/2017 18:18

CENTO” PREGUNTANDO NA COMERCIAL OU AO VECIÑO?

agricultura

A AGRONOMÍA DO SORGO FORRAXEIRO É SIMILAR Á DO MILLO, CUN RENDEMENTO E VALOR NUTRITIVO ALGO INFERIORES

SITUACIÓN ACTUAL Segundo a FAO e a Eurostat, o sorgo é o quinto cereal máis cultivado do mundo con 41 M ha (65 % en África) e 63 M toneladas, producidas principalmente en África e Asia, das cales o 45 % se dedica a consumo gandeiro (ensilado, grans incorporados como fariña aos concentrados, pasto...). Por países, os principais produtores son EE. UU., Nixeria e México, que xeran o 22 % da produción mundial, aínda que os principais exportadores son EE. UU., con 7 M t, e Australia e Arxentina con 1 M t cada unha. O destino desa produción é principalmente China, con 7,5 M t, e Xapón, con 1 M t. En Europa cultívanse 440.000 ha de sorgo para gran, das cales a UE cultiva 140.000 ha, fundamentalmente Francia, Italia e Romanía; no resto de Europa, Rusia e Ucraína son os principais produtores. A UE é a cuarta importadora de sorgo-gran do mundo, con 250.000 t en 2015, sendo os principais países Italia e España con 125.000 e 85.000 t, respectivamente. Respecto do sorgo forraxeiro, en Europa cultívanse 200.000 ha, das cales na UE se dedican 60.000 ha con Francia e Alemaña como principais países produtores, que o destinan fundamentalmente á alimentación de ruminantes e ao biogás. EE. UU. é o principal produtor de semente de sorgo, dedicando 40.000 ha e estimando unha produción de 110.000 t. Pola súa parte, A UE destina de 1.000 a 1.500 ha, das cales Francia é o principal produtor e exportador con 325 ha e un volume de exportación de 1.400 t de semente. Os datos do MAPAMA indican que España en 2015 ocupou 8.375 ha con sorgo gran sobre todo en Andalucía, Aragón e Cataluña, cunha produción de 50.000 t, e dedicou 2.418 ha a sorgo forraxeiro, cunha produción de 76.739 t en verde, sendo Estremadura e Cataluña as principais comunidades produtoras. Ademais, dedica 75 ha á obtención de semente. En Galicia non consta a produción de sorgo nin para gran nin para forraxe. Ante as circunstancias expostas, varios países da UE decidiron tomar cartas no asunto; así, en novembro de 2016 levouse a cabo o primeiro Congreso Europeo do Sorgo en Bucarest promovido pola Federación Nacional Francesa de

Plantación de sorgo para gran próximo á colleita nos arredores de Toulousse

Campo de ensaio de variedades de sorgo para gran onde se observan os dous tipos de gran vermello e branco

Produtores de Semente de Millo e Sorgo (FNPSMS). A conclusión principal á que se chegou foi que en Europa se dispón de recursos e de posibilidades de producir tanto semente de sorgo coma sorgo gran e forraxeiro, polo que se decidiu crear un grupo de traballo co fin de reunir a todos os actores que interveñen no sistema (asociacións de produtores de semente, de protección de cultivos, de propietarios, cooperativas...). A súa primeira acción foi conseguir de Bruxelas financiamento durante tres anos para promover o cultivo tanto na UE coma nos países do Leste. Unha vez reunidos os actores, en setembro de 2017 creouse a Asociación Interprofesional Europea do Sorgo denominada Sorghum-ID, cuxo obxectivo último será pasar das 650.000 ha actuais que se cultivan en toda Europa ao millón de hectáreas en tres anos mediante a dinamización do sector e a inclusión de sorgos híbridos no mercado estudando ciclos e variedades. PERSPECTIVAS DE FUTURO En Galicia o sorgo forraxeiro, cun sistema radicular desenvolvido, menor necesidade de auga, menor necesidade de nutrientes, capacidade de crecer no verán e elevada produción de biomasa ofrece certas vantaxes nas rotacións respecto do millo naquelas zonas de cultivo onde este presente limitacións edáficas ou climatolóxicas.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_agricultura_sorgo_galego.indd 42

22/10/2017 12:50

MESTURAS FORRAXEIRAS

SPEEDYLMIX, pradeiras anuais de sega ou pastoreo PLURIMIX, pradeiras perennes para secanos frescos REGMIX, pradeiras perennes de regadío SECMIX, pradeiras perennes para secanos

Expresión vexetal

O noso catálogo en www.rocalba.com

pub_pradeiras_galego.indd 43

18/10/2017 19:22

agricultura

Para que o seu cultivo se poida estender, faise necesario seguir evolucionando. Así, na mellora xenética está o obxectivo de incrementar o seu valor nutritivo, a súa composición química e o rendemento para competir co millo. Para ese respecto, as casas produtoras de semente terán que facer un esforzo na mellora das súas variedades híbridas forraxeiras, como xa o están facendo nas súas variedades de gran. Ademais, deberán ser máis concretos nos seus catálogos de variedades, nos cales deberán especificar máis claramente a duración do ciclo de cultivo de cada unha delas, a súa sensibilidade ao estrés hídrico, a súa dixestibilidade, presenza de taninos... Cómpre implicar o agricultor dotándoo dos medios necesarios para coñecer e desenvolver agronomicamente o cultivo. Neste sentido faise imprescindible dispor no mercado de herbicidas autorizados para competir coas herbas

Grupo de técnicos e periodistas observando a calidade do gran de sorgo nunha plantación nas aforas de Toulousse

Un momento da visita aos campos de cultivo, cunha plantación de sorgo para gran ao fondo

Investigador de Eurosorgho nun campo de mellora xenética de sorgo da empresa Euralis

ESPAÑA É DEFICITARIA EN SORGO; IMPORTA CADA ANO 85.000 TONELADAS adventicias, como xa ocorre no cultivo do millo. Todo o comentado implica dotar dos medios e do financiamento necesarios para levar a cabo a investigación imprescindible tanto a nivel europeo e nacional coma autonómico. A nivel xeral, un desenvolvemento do cultivo de sorgo, sobre todo de gran en España, permitiría reducir a súa dependencia de países terceiros e mesmo exportar para responder á demanda mundial. Están a darse pasos para que iso ocorra, a UE está a investir esforzo e diñeiro neste cultivo, que se presenta como unha alternativa que debería ser tida en conta polos agricultores e gandeiros.

VISITA AOS CAMPOS DE SORGO FRANCÉS Dos días 20 ao 22 de setembro a Federación Nacional Francesa de Produtores de Semente de Millo e Sorgo (FNPSMS) convidounos a un grupo de técnicos e periodistas a Toulousse (capital da rexión Midi-Pyrénées), para que coñecésemos in situ os avances da Interprofesional SorghumID. Alí puidemos observar os campos de mellora xenética levada a cabo, entre outras, pola empresa Eurosorgho, que traballa para as casas produtoras e comercializadoras de sementes Euralis e sementes de Provenza e cuxos obxectivos son a precocidade das variedades, a súa resistencia á seca, a súa produtividade e a carencia de taninos nas variedades de gran. Este ano prevén inscribir 100 variedades comerciais de gran e de 4 a 6 forraxeiras. Posteriormente, visitamos o persoal do Servizo Técnico de Certificación de Semente (SOC), dependente do Ministerio de Agricultura francés, e o da empresa RAGT, onde nunha das súas explotacións contratadas dedicadas á obtención de semente de sorgo nos mostraron as técnicas empregadas para ese efecto, e comentáronnos como o Ministerio delega o control dos campos de obtención de semente na FNPSMS, a cal controla as empresas obtentoras de sementes e as explotacións produtoras nun sistema similar ao que teñen establecido para o millo e que tan bos resultados lles deu, chegando Francia a ser o principal país exportador mundial de semente de millo. Por último, achegámonos a unha das empresas que comercializa sorgo en Francia, Caussade, cuxa facturación supón o 5 % da empresa e inviste o 14 % en I+D+i. Nela faláronnos das características agronómicas do cultivo, no cal un dos factores condicionantes son as herbas adventicias, que é necesario controlar con herbicidas que deben estar autorizados en cada país. A este respecto en España aínda imos atrasados e non están autorizados moitos dos produtos actualmente empregados en Francia, polo que é preciso que as empresas de fitosanitarios lle pidan as autorizacións correspondentes ao Ministerio de Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente (MAPAMA).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_agricultura_sorgo_galego.indd 44

24/10/2017 10:37

SOLUCIONES PARA UN ENSILADO DE MAYOR CALIDAD SOLUCIONES PARA UN ENSILADO DE MAYOR CALIDAD

Encamado para vacuno.

El rastrillo ROC SERIE RT, provisto de un pick up que deposita delicadamente el El rastrillo ROClaSERIE forraje sobre cinta RT, transportadora, permite una provisto de un pick up que recogida del forraje limpio de piedras, tierra y deposita delicadamente el que se evitan pérdidas de elementos extraños a la vez forraje sobre la cinta transportadora, permite hoja en el caso de cultivos como la alfalfa, inclusouna en recogida del forraje limpio de piedras, tierra las horas más cálidas del día. Las combinaciones en yel giro de las cintas transportadoras permiten una gran flexibilidad elementos extraños a la vez que seuevitan de libre de producto, lo que favorece el secado. para realizar las hileras, a un lado otro, pérdidas en una zona hoja en el caso de cultivos como la alfalfa, incluso en las horas más cálidas del día. Las combinaciones en el giro de las cintas transportadoras permiten una gran flexibilidad El de fabricante austríaco GOWEIL,el tras décadas de experiencia en el para realizar las hileras, a un lado u otro, en una zona libre producto, lo que favorece secado. sector de envolvedoras de pacas redondas, pone en el mercado español su nueva rotoempacadora-envolvedora de cámara fija, El fabricante austríaco GOWEIL, trasG1 décadas de experiencia en el de características únicas. El modelo F125 G5040 Kombi cuenta sector de envolvedoras de pacas redondas, pone en el mercado con un pick up pendular, megarotor de 8 estrellas de enorme español susistema nueva rotoempacadora-envolvedora cámara fija, capacidad, AFC para evitar obstrucciones,de rascadores de de características únicas. El modelo F125 G5040 con Kombi cuentay plástico, el primer atado doble G1 del mundo malla con un pick up construcción pendular, megarotor de 8 estrellas de enorme plástico y una capacidad, sistema AFC para evitar obstrucciones, rascadores de con material que sobrepasa plástico, el primer atado doble del mundo con malla y los estándares habituales. plástico y una construcción con material que sobrepasa los estándares habituales.

SOLUCIONES PARA LA ALIMENTACIÓN DE SOLUCIONES PARA EL ENCAMADO SU GANADO.PRODUCTIVIDAD EN ARMONIA DE YPARA AVES EL ENCAMADO SOLUCIONES CONVACUNO LA NATURALEZA Murska, las moledoras finlandesas de grano húmedo DE VACUNO Y AVES

para obtener un Pastone de calidad. El molido de Picadoras de paja(Pastone) para granjas de técnica aves. para produir grano húmedo es una alimento de gran calidadpara a ungranjas bajo coste energètico Encamadoras/picadoras de ganado y de inversión. Lapara nueva MURSKA W MAX permite vacuno. Picadoras de paja granjas de aves. alcanzar 60 tn/h con un bajo coste energético. Encamadoras/picadoras para granjas de ganado vacuno. Encamadoras/repartidoras de paja picada para granjas de aves. Modelo OL para aplicar la paja sin levantar polvo. Encamadoras/repartidoras de paja Encamadoras/repartidoras de arena picada para granjas de aves. Modelo OL para vacuno. aplicar la paja sin levantar polvo. Encamadoras/repartidoras de arena para vacuno.

pub_mecano.indd 45

Mecàniques Nogué, SLU. Mas Blanc, s/n. 17179 Riudaura (Girona) Mecàniques Nogué, SLU. Mas Blanc, s/n. 17179 Riudaura (Girona)

Tlfno. 972 26 59 59 www.mecano.cat info@ mecano.ag www. mecano.ag Tlfno. 972 26 59 59 www.mecano.cat 19/10/2017 18:01

nutrición

MICOTOXINAS EN FORRAXES. UN PROBLEMA PLURAL A pesar de que no mundo natural son inevitables as condicións de estrés que causan a produción de micotoxinas nas forraxes tanto de herba seca coma de ensilados, é importante adoptar unhas boas prácticas no manexo para minimizar os riscos sobre os nosos animais. QUE SON AS MICOTOXINAS? As micotoxinas son substancias producidas polos fungos. Todas as materias primas utilizadas como ingredientes nos pensos e nas racións están expostos á contaminación por fungos. Baixo condicións ambientais favorables, cando a temperatura e a humidade son propicias, estes proliferan e poden producir micotoxinas, das cales se identificaron máis de 500 e esta cifra continúa aumentando. As micotoxinas son metabolitos secundarios dos fungos. Isto significa que non sempre un crecemento fúnxico ten que xerar necesariamente micotoxinas, aínda que o máis habitual é que cando o fungo esgota o seu crecemento polo cambio das condicións mencionadas, entra nun período de estrés que fai que xere todas estas substancias como mecanismo de defensa. Algúns exemplos de factores que producen estrés nos fungos son a seca, o exceso de humidade e as enfermidades das plantas.

Borja Mazuelas Enxeñeiro agrónomo. Técnico en nutrición de ruminantes en Alltech Spain

COMO LLE AFECTAN AO GANDO? As micotoxinas son substancias caracterizadas por un baixo peso molecular e unha complexa variedade de naturezas químicas, pero a súa característica principal é a da toxicidade. Isto significa que provocan efectos negativos sobre a saúde dos animais, sobre todo tras a inxestión a través de alimentos contaminados, e afectan principalmente ao aparato dixestivo e aos órganos do sistema inmunolóxico. Os síntomas poden ser múltiples e variados, pero o resultado en todos os casos será un menor rendemento e perdas na rendibilidade.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_manexo_micotoxinas_galego.indd 46

16/10/2017 20:14

nutrición

Táboa 1. Resumo da análise de micotoxinas en forraxes (2016) Antecedentes Categorías: 4 [(alfalfa, herba seca, silo, millo e silos (sen millo)] N.º de mostras analizadas: 190 N.º de análises: 794

Resultados xerais Micotoxinas

Unidade

Aflatoxina B1

Deoxinivalenol

Fumonisinas totais

Toxina T2

Zearalenona

Total

Totais

Nº

176

160

155

160

143

794

<LD

Nº

349

Media todas

ppb

1,6

143,6

142,8

40,5

34,4

72,6 44,5

Positivas

Nº

% respecto do total

51 %

56 %

57 %

56 %

62 %

0,6

ppb

8,8

1.219,6

2.779,2

226,6

384,0

2.779,2

Máximos Fonte: Ideagro

MANEXO INTEGRAL DE MICOTOXINAS Un manexo efectivo das micotoxinas implica considerar o desafío de forma integral, desde o cultivo no campo ata a ración final no presebe, e desde a avaliación de riscos ata a xestión do problema. En Alltech levamos varios anos recollendo datos das materias primas máis usuais para a alimentación de ruminantes. Neste artigo temos en conta as forraxes que se lle fornecen ao gando, tanto en forma de herba seca como de ensilados. Na táboa 1 exponse un resumo de 794 resultados de micotoxinas correspondentes a un total de 190 mostras, realizadas ao longo do ano 2016. Os resultados agrúpanse en alfalfa seca, herba seca, silo de millo e outros ensilados de gramíneas e leguminosas.

2017

AS MICOTOXINAS PROVOCAN EFECTOS NEGATiVOS SOBRE A SAÚDE DOS ANIMAIS, SOBRE TODO TRAS A INXESTIÓN A TRAVES DE ALIMENTOS CONTAMINADOS, E AFECTAN, SOBRE TODO, AO APARATO DIXESTIVO E AOS ÓRGANOS DO SISTEMA INMUNOLÓXICO

Cabe destacar que máis do 50 % das mostras foron positivas a unha ou máis das cinco micotoxinas que se analizaron.

seguro dE

GANADO VACUNO

de reproducción y Producción INCLUYE SANEAMIENTO GANADERO

PARA SUSCRIBIR SU SEGURO DIRÍJASE A: • MAPFRE ESPAÑA CÍA. DE SEGUROS Y REASEGUROS • AGROPELAYO SOCIEDAD DE SEGUROS S.A. • SEGUROS GENERALES RURAL • CAJA DE SEGUROS REUNIDOS (CASER) • ALLIANZ, COMPAÑÍA DE SEGUROS • PLUS ULTRA SEGUROS • UNIÓN DEL DUERO, CÍA. DE SEGUROS • CASER MEDITERRÁNEO SEGUROS GENERALES • MUTUALIDAD ARROCERA DE SEGUROS • HELVETIA CÍA. SUIZA S.A. DE SEGUROS • FIATC, MUTUA DE SEGUROS Y REASEGUROS • CAJAMAR SEGUROS GENERALES S.A. • GENERALI DE ESPAÑA, S.A. SEGUROS • BBVASEGUROS, S.A. DE SEGUROS • AXA SEGUROS GENERALES • SEGUROS CATALANA OCCIDENTE • REALE SEGUROS GENERALES • MUSSAP, MUTUA DE SEGUROS • MGS SEGUROS Y REASEGUROS S.A. • AGROMUTUA-MAVDA, SDAD. MUTUA DE SEG. • PELAYO, MUTUA DE SEGUROS A PRIMA FIJA • SANTA LUCÍA S.A. CÍA. DE SEGUROS

vacuno 198x140.indd 1

7/7/17 13:01

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_manexo_micotoxinas_galego.indd 47

23/10/2017 18:43

nutrición

AS MICOTOXINAS SON TÓXICAS UNHA A UNHA, PERO SONo MOITO MÁIS CANDO ACTÚAN EN CONXUNTO, POTENCIANDO OS SEUS EFECTOS NEGATIVOS SOBRE A SAÚDE E SOBRE A PRODUTIVIDADE DOS ANIMAIS

Para afondar na realidade da multicontaminación debemos analizar os gráficos da figura 1. Esta indica a porcentaxe de mostras contaminadas coa presenza desde 1 ata 5 das micotoxinas analizadas. Unha mostra presenta multicontaminación cando hai presenza de 2 ou máis micotoxinas. Destaca o 100 % de multicontaminación en alfalfas e herba seca e como a presenza de 3, 4 e 5 micotoxinas nunha mesma mostra se dá desde o 83 % dos casos para ensilados distintos ao silo de millo e ata no 91 % no caso deste.

Pero isto non remata aquí. No noso empeño por manter o traballo ben feito, durante este ano 2017 continuamos coa recollida e co procesamento de datos das analíticas levadas a cabo nas distintas mostras de forraxe tomadas pola xeografía española. A táboa 2 mostra un total de 543 análises realizadas en 118 mostras de forraxes. Destaca unha positividade no 77 % das mostras respecto de aflatoxina B1 (1) e de deoxinivalenol, 94 % a zearalenona, e 76 % a toxina T2. Isto que quere dicir? De novo, un problema de multicontaminación. (1) Os nosos datos relativos ao incremento na presenza de contaminación por aflatoxina B1 son coherentes cos datos do GMP+ Feed Safety Assurance Scheeme, que considera un cambio no perfil de risco de España para aflatoxina B1 en millo de risco baixo a risco medio (fonte: http://www.allaboutfeed.com).

Figura 2. Distribución da multicontaminación en forraxes (xaneiro-maio 2017) Alfalfas

Figura 1. Distribución da multicontaminación en forraxes (2016) Alfalfas

5 micotoxinas 19 %

2 micotoxinas 4%

5 micotoxinas 0%

2 micotoxinas 18 %

4 micotoxinas 37 %

2 micotoxinas 12 %

4 micotoxinas 37 %

1 micotoxina 0%

3 micotoxinas 27 %

3 micotoxinas 21 %

4 micotoxinas 44 %

Silo de millo 3 micotoxinas 37 %

4 micotoxinas 54 %

1 micotoxina 9%

1 micotoxina 21 %

2 micotoxinas 19 %

3 micotoxinas 23 %

Resto dos silos 5 micotoxinas 9 %

1 micotoxina 8 %

1 micotoxina 5%

2 micotoxinas 5%

Silo de millo

5 micotoxinas 32 %

Resto dos silos

2 micotoxinas 6% 1 micotoxina 3%

5 micotoxinas 21%

5 micotoxinas 9%

Herba seca

1 micotoxina 0%

Herba seca

5 micotoxinas 9%

3 micotoxinas 24 %

5 micotoxinas 11 % 1 micotoxina 5%

2 micotoxinas 12 %

4 micotoxinas 46 %

3 micotoxinas 16 %

3 micotoxinas 28 %

4 micotoxinas 39 %

2 micotoxinas 12 %

4 micotoxinas 39 %

3 micotoxinas 33 %

4 micotoxinas 46 %

Para 2017 a figura 2 indícanos a porcentaxe de mostras contaminadas coa presenza desde 1 ata 5 das micotoxinas analizadas. A categoría “Resto de silos” presentou a maior taxa de multicontaminación, cun 95 %, seguida da de “Silo de millo” (92 %) e da de “Herba seca” (91 %).

Fonte: Ideagro

Táboa 2. Resumo da análise de micotoxinas en forraxes (xaneiro-maio 2017) Antecedentes Categorías: 4 [(alfalfa, herba seca, silo, millo e silos (sen millo)] N.º de mostras analizadas: 118 N.º de análises: 543

Resultados xerais Micotoxinas

Unidade

Aflatoxina B1

Deoxinivalenol

Fumonisinas totais

Toxina T2

Zearalenona

Totais

Nº

124

113

104

567

<LD

Nº

147

Media todas

ppb

2,8

25,1

75,1

15,4

21,3

27,9

Nº

420

% respecto do total

77 %

47 %

76 %

94 %

0,7

ppb

12,3

189,6

1.745,8 %

102,4

328,3

1.745,8

Positivas Máximos Fonte: Ideagro

Total

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_manexo_micotoxinas_galego.indd 48

23/10/2017 18:22

CARRO MEZCLADOR KEENAN LA NUEVA MÁQUINA DE ALTO RENDIMIENTO PARA UNA MAYOR EFICIENCIA ALIMENTARIA

Para mayor información contáctenos Alltech Spain S.L. Masía Can Fatjó del Molí s/n Avd. Universidad Autónoma 5-7 Parc Tecnologic del Vallès 08290 Cerdanyola del Vallès (Barcelona) 93 748 4327 / 660493588

- Gran volumen de mezcla - Menos absorción de potencia (ahorro de combustible) - Servicio KEENAN InTouch

pub_alltech_keenan_02.indd 49

16/10/2017 20:20

nutrición

POR QUE É IMPORTANTE A MULTICONTAMINACIÓN? As micotoxinas son tóxicas unha a unha, pero sono moito máis cando actúan en conxunto, potenciando os seus efectos negativos sobre a saúde e sobre a produtividade dos animais. Así, Alltech, grazas á análise dun inxente número de estudos, desenvolveu un algoritmo que ten en conta estas interaccións e a cantidade presente de cada unha para estimar o nivel de risco equivalente (rEQ) ao que nos enfrontamos. Contamos cunha ferramenta única para analizar a complexidade desta multicontaminación natural, o único laboratorio europeo de análise de micotoxinas 37+, inaugurado en abril de 2016 e acreditado coa norma internacional ISO/IEC 17025:2005. O ámbito de validez da acreditación inclúe o método analítico 37+LC-MS/MS, unha técnica de vangarda que permite detectar e cuantificar a presenza de máis de 37 micotoxinas distintas a concentracións de partes por billón (ppb) e partes por trillón (ppt) e a súa independencia do grupo empresarial ao que pertence. Con toda esta información entender o desafío ao que se expoñen os animais é máis sinxelo e pódeselles ofrecer un servizo máis preciso e profesional aos clientes. COMO PODEMOS MINIMIZAR O RISCO? No manexo integral e na trazabilidade do produto que lles damos aos animais está a clave. Temos que tentar combater as micotoxinas desde un primeiro momento no campo de cultivo. As prácticas agrícolas, en moitos casos abusivas, que desde hai anos se levaron a cabo están a provocar a esquilmación do agrobioma do solo e con iso a dispoñibilidade de nutrientes e a capacidade de rexeneración que este ten, producindo plantas máis débiles e susceptibles ao ataque de fungos. Desde Alltech apóstase por achegar solucións nutricionais naturais de precisión, mediante minerais en forma de quelatos, potenciadores da actividade de microorganismos beneficiosos presentes no solo etc. (http://ag.alltech.com/crop/es). Se non temos posibilidade de coñecer o método de produción da materia prima e sospeitamos dun produto, que, aínda que aparentemente poida parecer en bo estado, teña un nivel de contaminación alto, medir é o seguinte paso. Realizar unha análise da contaminación por micotoxinas dos alimentos fornecidos ao gando vainos axudar a coñecer a orixe do problema e a súa gravidade. Se os resultados indican un nivel de risco equivalente destacado, podemos optar por descartar ese ingrediente por completo ou quizais por diminuír a súa inclusión da dieta final. Non esquezamos que a produción e a provisión de forraxes en forma de herba seca ou ensilados representan un dos maiores gastos nas granxas e da súa boa calidade nutricional e sanitaria dependerá a saúde e produción dos animais e, por tanto, a rendibilidade da granxa. As condicións climáticas cada vez son máis dispares e isto produce un estrés na planta e no fungo, que se desencadeará na produción de micotoxinas por este último, como acto reflexo para defenderse dun estrés; isto, como

demostran as análises realizadas durante 2016 e 2017, fai que as forraxes atacadas por estes fungos presenten na maioría dos casos unha multicontaminación. COMO PODEMOS COMBATER A MULTICONTAMINACIÓN? A situación ideal sería fornecerlle ao gando alimentos 100 % inocuos, sen ningún tipo de contaminación. Os fungos están aí, cumpren unha serie de funcións na natureza e, por tanto, resulta imposible a inocuidade total. Agora ben, podemos previr e poñer certo remedio para minimizar intoxicacións. Debido a que isto non é un tema banal, algunhas empresas a nivel mundial traballan en buscar produtos que “secuestren” estes metabolitos secundarios producidos polos fungos para que, antes de chegar a ser absorbidos no tracto intestinal, queden atrapados, non sexan absorbidos e non se incorporen ao organismo animal como axente tóxico. Na actualidade, no mercado existen basicamente dous tipos de adsorbentes:

Adsorbentes inorgánicos. Aluminosilicatos e arxilas como a bentonita, que demostraron ser adsorbentes moi selectivos para aflatoxina B1 pola súa alta carga polar, funcionando como un imán, pero parecen non ter este efecto sobre o resto das micotoxinas e debe prestárselle especial atención á posibilidade de certas interaccións destes produtos con nutrientes como vitaminas e minerais, que poden reducir a súa biodispoñibilidade, ademais de ser produtos obtidos en moitos casos en minas ao aire libre, nas que a contaminación da roca por dioxinas ou outros tóxicos é frecuente. Adsorbentes orgánicos como os glucomananos modificados. Son extraídos da parede celular de determinadas cepas de fermentos e algas. O avance en biotecnoloxía de fermentos conseguiu que estas modificacións lle confiran ao produto a capacidade para absorber un rango máis amplo de micotoxinas. Ademais, son produtos obtidos en condicións controladas coas máximas garantías. En 1994 Alltech crea un adsorbente de micotoxinas a través de glucomananos da parede celular interna do fermento e un ano máis tarde recibe a patente da oficina de patentes e marcas dos EE. UU. En 2004, o Dr. A. Yiannikouris describe os mecanismos físicos e químicos que explican o seu modo de acción e en 2008, tras estudar a capacidade secuestrante de algas producidas en ambiente controlado, decídese incorporalas pola súa alta capacidade secuestrante. Durante este últimos dez anos Alltech non deixou de traballar no entendemento e manexo de micotoxinas coa construción e coa posta en marcha de tres laboratorios en América, Europa e Asia, coas técnicas máis avanzadas a nivel mundial para a súa análise 37+, un programa de manexo integral de micotoxinas. Así, o adsorbente de micotoxinas de Alltech segue a ser a tecnoloxía líder no mundo con 13 teses doutorais e máis de 50 artigos (peer-review) publicados influentes (ver http://www.knowmycotoxins.com/es).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_manexo_micotoxinas_galego.indd 50

22/10/2017 12:53

® ® SMARTAMINE SMARTAMINE M ®®M SMARTAMINE SMARTAMINE SMARTAMINE MM ® ® MetaSMART MetaSMART ®® MetaSMART MetaSMART MetaSMART LysiGEM LysiGEM LysiGEM LysiGEM LysiGEM CholiPEARL CholiPEARL CholiPEARL CholiPEARL CholiPEARL TOXFIN TOXFIN TOXFIN TOXFIN TOXFIN MUCHAS MUCHAS COSAS COSAS ESTÁN MUCHAS MUCHAS MUCHASCOSAS COSAS COSASESTÁN ESTÁN ESTÁN ESTÁN CAMBIANDO CAMBIANDO EN ENENLA LA LA CAMBIANDO CAMBIANDO CAMBIANDOEN LA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN DE DEDELECHE, LECHE, LECHE, PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN PRODUCCIÓNDE LECHE, LECHE, NO NO SOLO SOLO ESTO... ESTO... NO NONO SOLO SOLO SOLOESTO... ESTO... ESTO... TM TM TM TM TM

TM TM TM TM TM

TM TM TM TM

LaLa nutrición nutrición lechera lechera está está evolucionando evolucionando La La nutrición Lanutrición nutrición lechera lecheraestá estáestá evolucionando evolucionando evolucionando rápidamente. rápidamente. Lalechera producción, producción, yayano noes esel el único único rápidamente. rápidamente. rápidamente. La La producción, producción, La producción, ya no ya no es es el es el único el único objetivo, objetivo, otros otros objetivos objetivos como comolalasalud saludy único yla la objetivo, objetivo, objetivo, otros otros otros objetivos objetivos objetivos como como la salud la salud salud yy layla la fertilidad fertilidad de de los los animales, animales, ooelcomo elmedio medio ambiente ambiente fertilidad fertilidad fertilidad dede los de losanimales, los animales, animales, oo elo medio medio el medio ambiente ambiente ambiente sese vuelven vuelven igual igual de importantes. importantes. sese vuelven vuelven se vuelven igual igual igual de deimportantes. importantes. de importantes. Las Laspalabras palabras claves claves en enla laactualidad actualidad son: son: Las Las palabras palabras claves claves claves en enla la enactualidad actualidad la actualidad son: son: son: • Las • palabras Optimización Optimización •• •• •• ••

Optimización •Optimización Optimización Eficiencia Eficiencia Eficiencia •Eficiencia Eficiencia Ahorro Ahorro de de costes costes

•• •• •• ••

Ahorro •Ahorro Ahorro de decostes costes de costes Rendimiento Rendimiento Rendimiento •Rendimiento Rendimiento Calidad Calidad

•• •• •• ••

Calidad •Calidad Calidad Fertilidad Fertilidad Fertilidad •Fertilidad Fertilidad Salud Salud

• • Salud •Salud Salud • • Medioambiente Medioambiente • • Medioambiente •Medioambiente Medioambiente Estas Estaspalabras palabras deben deben formar formarparte partededenuestro nuestro Estas Estas Estas palabras palabras palabras deben deben deben formar formar formar parte parte de de de nuestro nuestro nuestro idioma idioma yyser ser nuestra nuestra meta. meta. idioma idioma idioma y yser ser ynuestra ser nuestra nuestra meta. meta. meta. Kemin Kemin pretende pretende proporcionar proporcionar una una nueva nueva Kemin Kemin Kemin pretende pretende pretende proporcionar proporcionar proporcionar una una una nueva nueva nueva visión visión de de la la nutrición, nutrición, yy para paraello ellotenemos tenemos visión visión visión de de la de la nutrición, la nutrición, nutrición, yser y para ysus para ello elloello tenemos tenemos tenemos como como principal principal objetivo objetivo ser sus colaboradores. colaboradores. como como como principal principal principal objetivo objetivo ser ser ser sus sus colaboradores. colaboradores. colaboradores. Buscamos Buscamos una unaobjetivo producción producción sostenible sostenible aa la la vezvez Buscamos Buscamos Buscamos una unauna producción producción producción sostenible sostenible sostenible aa lala auna vez la vez vez que que competitiva, competitiva, que que tenga tengacomo como resultado resultado una que que competitiva, que competitiva, competitiva, que que que tenga tenga tenga como como como resultado resultado resultado una una una alimentación alimentación más más eficiente eficienteyyrentable. rentable. alimentación alimentación alimentación más másmás eficiente eficiente eficiente yy rentable. rentable. y rentable.

Revise Revise sussus dietas, dietas, Kemin Kemin puede puede ayudarle. ayudarle. Revise Revise Revise sus sus sus dietas, dietas, dietas, Kemin Kemin Kemin puede puede puede ayudarle. ayudarle. ayudarle. Kemin Kemin Ibérica Ibérica Tel Tel 977 25 977 4125 8841 88 Kemin Kemin Kemin Ibérica Ibérica Ibérica TelTel Tel 977977 977 25 25 41 41 88 88 88

® ® ©© Kemin Kemin Industries, Industries,Inc. Inc.and and its group groupofofcompanies companies 2016. 2016. AllAll rights rights reserved. reserved. ® ™ ® Trademarks ™ Trademarks of Kemin of Kemin Industries, Industries, Inc., U.S.A. Inc.,MetaSmart U.S.A. MetaSmart is a Trademark is a Trademark of Adisseo France of Adisseo S.A.S.France S.A.S. ® ® © Kemin © Kemin © Industries, Kemin Industries, Industries, Inc. Inc. and and Inc. itsitsgroup and group itsof group ofcompanies companies of companies 2016. 2016. 2016. All rights rights All rights reserved. reserved. reserved. ® ®™™Trademarks ®Trademarks ™ Trademarks of of Kemin Kemin of Kemin Industries, Industries, Industries, Inc.,Inc., U.S.A. Inc., U.S.A. U.S.A. MetaSmart MetaSmart MetaSmart is a®Trademark isisaa Trademark Trademark of Adisseo of of Adisseo Adisseo FranceFrance France S.A.S.S.A.S. S.A.S.

2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd1 1 pub_kemin.indd 51 2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 1 1 1

08/02/16 17:23 08/02/16 17:23 18/10/2017 19:2317:23 08/02/16 08/02/16 08/02/16 17:23 17:23

PUBLIRREPORTAXE

THE

ESPACIO INMUNIDAD. TODO LO QUE HAY QUE SABER

espacioinmunidad.com

“LA PRINCIPAL VENTAJA DE PREVENIR LA BAJADA DE DEFENSAS ES UNA MENOR INCIDENCIA DE PATOLOGÍAS. AUNQUE OCURRAN, TENDRÁN UNA MEJOR CURACIÓN, UNA MEJOR RESPUESTA A LOS TRATAMIENTOS; TENDREMOS UNOS MEJORES ÍNDICES REPRODUCTIVOS POR LA MENOR OCURRENCIA DE ESTAS ENFERMEDADES Y, AL FINAL DE LA LACTACIÓN, ORDEÑAREMOS MÁS LECHE” ¿Cómo son las granjas en las que trabaja y qué tipo de recomendaciones de manejo hace desde que van a secar a las vacas hasta el siguiente pico de lactación? Son granjas de entre 50 y 150 vacas frisonas, la mayor parte de alto valor genético y con buenas producciones. En cuanto al manejo de la vaca seca, le concedemos mucha importancia a las camas, que sean buenas, confortables y que estén limpias, así como a la densidad y al control de la alimentación.

JUAN JOSÉ PÉREZ Veterinario de la Cooperativa de Agricultores de Gijón

¿Cuáles son los principales retos sanitarios a los que se enfrentan las granjas que asesora en cuanto a la producción de leche? Los retos a los que se enfrentan los dividiría en dos grupos: los metabólicos y los infecciosos. Todos ellos ocurren en el posparto. Dentro de los metabólicos destacaría el balance energético negativo y, dentro de los infecciosos, la mamitis, la metritis y la retención de placenta. ¿Cuáles de las complicaciones que sufren las vacas en el posparto asocia a una bajada de defensas que se produce alrededor del parto? Los sucesos infecciosos: la mamitis, la metritis y la retención de placenta.

¿Cuáles son los principales factores de manejo que ve asociados a los problemas de posparto? El control de la alimentación de la vaca seca y su confort en cuanto al manejo de camas y a la densidad de animales en el lugar donde tenemos las secas. Sabemos que alrededor del parto se produce un periodo de inmunodepresión en todas las vacas, ¿ha recomendado a sus clientes establecer medidas específicas para prevenir esta inmunodepresión? Sí, relacionadas con todo lo que estamos hablando. El objetivo es prevenir la existencia del balance energético negativo, como primera medida, y a su vez, implementar herramientas de inmunomodulación. Es lo que estamos recomendando a los ganaderos actualmente. ¿Cuáles son las principales ventajas de prevenir esta bajada de defensas en el periparto? Una menor incidencia de patologías. Aunque ocurran, tendrán una mejor curación, una mejor respuesta a los tratamientos; tendremos unos mejores índices reproductivos por la menor ocurrencia de estas enfermedades y, al final de la lactación, ordeñaremos más leche. ¿Qué impacto tiene el ganadero en la implementación de todas estas medidas en la granja? Es el más importante. Nosotros lo que podemos hacer es informar y aconsejar, pero el que realmente implementa las medidas de mejora es el ganadero.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_publirreportaxe_elanco_galego_02.indd 52

The Vital 90™ Days es el periodo crítico que abarca desde dos meses antes hasta un mes después del parto. Del éxito de la transición durante The Vital 90™ Days dependerá la capacidad de la vaca para afrontar las demás fases de la lactación.

31/10/2017 18:17

PUBLIRREPORTAXE

“CONTAR CON UN EQUIPO VETERINARIO QUE LE GUSTE LO QUE HACE Y QUE ESTÉ AL TANTO DE LOS ÚLTIMOS AVANCES ES BÁSICO EN UNA GRANJA Y NOSOTROS TENEMOS LA SUERTE DE CONTAR CON ELLO”

Estamos empezando a hacerlo sin antibiótico, solamente con tapones, sobre todo en vacas que no han tenido registros de recuentos celulares, es decir, que tienen la ubre sana. Se les hace previamente un Test de California y se les revisa todo su historial. Si durante ese parto no han tenido episodios de nada, se hace secado única y exclusivamente con tapón; si han tenido algún episodio, a esos cuarterones se les aplica antibiótico. Cuando llega la hora del parto, se les aparta a una zona dedicada exclusivamente a eso, donde las vacas están solas en cama caliente hasta que paren. Las mantenemos así durante dos o tres días hasta que su cuerpo vuelve otra vez a su estado original y de ahí pasan al lote de lactación.

JAVIER GONZÁLEZ Ganadería La Llonguera (Gozón)

Vacas en ordeño: 108 Animales en total: 128

“DESDE QUE EMPEZAMOS A ACTIVAR LA INMUNIDAD DE LOS ANIMALES, HEMOS VISTO CÓMO PAULATINAMENTE LAS CÉLULAS SOMÁTICAS VAN DISMINUYENDO”

¿Nos podría hablar un poco sobre su granja y el manejo desde el secado hasta el siguiente pico de lactación? Las vacas se secan aproximadamente a los siete o siete meses y medio de gestación. Se les hace un secado progresivo, se les aparta de la ración de las vacas de leche, se les somete a paja prácticamente para que bajen la producción durante dos o tres días y, a partir de ahí, se hace el secado.

Hay que hacer hincapié en que a esos animales el día del parto se les vigila intensísimamente. Las primeras 24 horas nos parecen fundamentales. En época seca también se les arreglan las patas para que después no tengan más problemas y, en función de cómo vayan, estar al tanto de ellas. ¿Cuáles son los principales retos sanitarios a los que se enfrenta en la explotación en cuanto a la producción de leche? Los retos sanitarios, como es lógico, están relacionados con producir leche de calidad. Nosotros siempre decimos que las vacas son como una orquesta: si uno de los músicos no va fino, la orquesta no puede tocar bien. En la vaca influyen múltiples factores para que funcione. Nuestros objetivos sanitarios son la ubre, que es básica, y que toda la involución de su útero y de su sistema reproductivo sea el correcto para que vuelva otra vez a quedarse preñada, pues otro de nuestros objetivos es conseguir una lactación más por vaca. Para ello, entendemos que es básico un cuidado en las fases críticas. El tema sanitario es fundamental. Si en ubres, patas y temas infecciosos no estás muy al tanto, no podrás alcanzar eso. ¿Ha desarrollado algún programa de monitorización para evaluar el porcentaje de vacas afectadas por diferentes patologías posparto? No. Esta es una explotación pequeña y no tenemos ayuda de ningún tipo de monitorización. Sencillamente las vigilamos muy de cerca. ¿Cuáles son las principales complicaciones que sufren sus vacas en el posparto asociadas a esa bajada de defensas que se produce alrededor del parto? El principal problema es la falta de apetito, que puede ir asociada a pequeñas infecciones uterinas o, simplemente, a descompensación en su sistema biológico, lo que hace que el animal coma menos. Con ello, sufren una bajada en su producción, en su estado físico, en sus carnes… Esto es lo que tratamos de resolver, que esa bajada pase más inadvertida y que la vaca coma, fundamentalmente.

afriga132_publirreportaxe_elanco_galego_02.indd 53

Del manejo que hace en el periparto, ¿qué actuaciones son claves para usted? La vigilancia. Una persona que tenga experiencia en el manejo de los animales enseguida aprecia cuando una vaca está un poco caída o está en sus plenas facultades. Creo que es importantísimo actuar rápido, actuar en los primeros estadios de la posible enfermedad. Lo más importante que se debe hacer en el periparto, los cuatro o cinco primeros días, es estar muy pendiente de ellas, mirarles la fiebre… A los nueve días, la vaca parece que ya ha superado esa primera fase y que todo es más fácil. En los últimos meses, ¿ha realizado algún cambio de manejo que aportase algún cambio en la salud de sus vacas recién paridas? Hemos realizado cambios. En primer lugar, contamos con un equipo veterinario puntero y de última generación. Eso hace que estés al día de los últimos avances. A instancias de ellos, desde hace aproximadamente dos años o tres, hemos empezado a usar un preventivo de cetosis y, ya más recientemente, hará un año, comenzamos a aplicar productos que reaniman el estado del animal y que potencian la inmunidad. Nos parece que eso aporta, en nuestro caso, múltiples beneficios. Se baja bastante la aplicación de antibióticos, el animal responde mucho mejor a los tratamientos que se le aplican y hemos visto también cómo los terneros nacen más vigorosos, más fuertes, tienen menos complicaciones, menos diarreas, menos catarros… Además, comprobamos que la preñez de esos animales en próximas cubriciones está mejorando mucho. Es el cambio que hicimos y el resultado que tenemos. Habrá que esperar un poco quizá para tener más datos y estar más seguros de que esto aportará lo que esperamos que aporte. A nivel de mastitis, ¿han notado cambios? Nunca fue una granja con grandes problemas en cuanto a mastitis. Desde que empezamos a activar la inmunidad de los animales, hemos visto cómo paulatinamente las células somáticas van disminuyendo. Antes, para conseguir medias de 200.000, necesitábamos apartar a lo mejor un 2 % o un 3 % de leche. Hoy se consigue eso sin apartar un solo litro, excepto vacas que estén a tratamiento por alguna otra razón, pero la mastitis no nos representa prácticamente ningún problema. Creemos también que es un motivo más de haber activado esa inmunidad. ¿Cómo han contribuido los técnicos (veterinarios, nutrólogos…) a conseguir este grado óptimo de salud en su rebaño? Contar con un equipo veterinario que le guste lo que hace y que esté al tanto de los últimos avances es básico en una granja y nosotros tenemos la suerte de contar con ello. En una explotación, grande o pequeña, el tema reproducción es la asignatura que hay que tratar de aprobar y, para ello, es básico tener un veterinario que maneje bien ese tema.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

31/10/2017 18:16

MANEXO

ESTUDO E COMPARACIÓN DOS DIFERENTES PROTOCOLOS E SISTEMAS DE MANEXO PREPARTO E POSPARTO EN EXPLOTACIÓNS GANDEIRAS DE AFRICAMA

Este traballo é o resultado da análise levada a cabo con base nos diferentes protocolos de manexo alimenticio e da incidencia das patoloxías habituais en catro explotacións de Africama co fin de establecer as diferenzas e similitudes entre elas, así como de observar como estas afectan en maior ou menor medida ao funcionamento da granxa. METODOLOXÍA DESENVOLVIDA Estudáronse catro granxas de vacún Holstein da Asociación de Frisona de Castilla-La Mancha (Africama) situadas na zona de Talavera de la Reina: Períodos de secado A duración media do secado oscila entre 66 días na explotación 3, 74 días na 1, 71 días na 2 e 67 días na 4. Os períodos secos entre as catro explotacións teñen unha duración similar, sen grandes variacións individuais entre as cabezas de gando, aínda que se observou que as vacas con períodos de secado máis longos son as que tiveron maiores problemas de cetose e é coincidente con vacas que tiveron un maior índice de días abertos.

A. Díez Pena, M. Pardo Hormigo Facultade de Veterinaria. Universidade Alfonso X el Sabio (Madrid) Estudo dirixido por José Luis Ruiz Castillo e patrocinado por DSM Nutrition

Patoloxías de cetose Respecto da aparición de cetose, a incidencia da enfermidade é moi pequena e é máis prevalente en vacas de máis de dous partos que en xovencas e sempre en vacas de máis de 65 días de período seco. No 100 % dos partos xemelgares a nai desenvolveu cetose. Nas catro explotacións todas as vacas con esta patoloxía se trataron con Rapidexon. A aparición da cetose pode deberse a múltiples causas que desenvolvan un desequilibrio enerxético no animal e está moi relacionada coa condición corporal coa que chegan ao parto.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga131_manexo_africama_galego.indd 54

24/10/2017 11:57

POSTERIOR AO PARTO E DÚAS DAS CALES PADECERON TAMÉN CETOSE

MANEXO

NAS CATRO EXPLOTACIÓNS VISITADAS REXISTRÁRONSE UN TOTAL DE 8 VACAS CON METRITE, TODAS ELAS NA SEMANA POSTERIOR AO PARTO E DÚAS DAS CALES PADECERON TAMÉN CETOSE Dúas destas vacas con cetose, ambas na explotación 4, desenvolveron metrite, o que podería xustificarse porque os desequilibrios metabólicos no período próximo ao parto poden xerar esta patoloxía. A metrite altera o rendemento reprodutor. Probablemente sexa o factor máis importante para os sacrificios selectivos nas granxas (Gröhn et al., 2003) e tamén é probable que sexa o trastorno máis importante tras o parto, pois causa elevadas perdas económicas debido a unha prolongación entre o parto e a cubrición. Patoloxías de metrite Nas catro explotacións visitadas rexistráronse un total de 8 vacas con metrite, todas elas na semana posterior ao parto, dúas das cales padeceron tamén cetose. A prevalencia desta enfermidade foi maior na explotación 3. Con estes datos pódese afirmar que todas as vacas sufriron metrite puerpebral, xa que se produciu durante as primeiras tres semanas posparto; todas elas presentaron secreción purulenta, fétida e de cor vermella amarronada, así como diminución do rendemento lácteo e torpeza debido probablemente á toxemia. En todas as explotacións visitadas esta patoloxía tratouse con bolos intrauterinos de terramicina (oxitetraciclina). Patoloxías de mamite Respecto da presenza de mamite nas explotacións, só se documentaron tres casos, cada un deles nas explotacións 1, 3 e 4 respectivamente, polo que non se considera a aparición da enfermidade por unhas malas prácticas de manexo. Patoloxías dixestivas Segundo o noso estudo, a presenza de diarreas é tamén moi minoritaria, pois apareceu unicamente en dúas vacas, ambas na explotación 4. Só unha das granxas lles administrou Kexxtone ás súas vacas durante o período seco. Manexo e alimentación En todas as explotacións as vacas en produción están aloxadas en cubículos. Durante o secado alóxanse en cama quente onde sucede o parto e xa son trasladadas de novo a cubículos, onde se volven aloxar durante todo o seu período produtivo. Respecto do manexo alimenticio, as maiores diferenzas entre as ganderías radican na composición da ración en canto a materias primas se refire: • Nas racións de produción todas as ganderías achegan tanto penso coma silo de millo, tres delas dan alfalfa en rama (1 e 3) ou deshidratada (4). O silo de triticale unicamente o usa a gandería 2 na ración de produción. Como variacións individuais dentro destas racións de produción cabe destacar que tan só a gandería 3 utiliza soia e a gandería 4 utiliza silo de raigrás, semente de algodón e bagazo de cebadilla.

Modulando la microbiota ruminal

SALUD RUMINAL Y PRODUCCIÓN LECHERA Más información:

norel.net/UPGRADEyourRUMEN

T. 91 501 40 41|info@norel.net |www.norel.net

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga131_manexo_africama_galego.indd 55

16/10/2017 20:42

MANEXO

Os quilogramos de materia seca en produción oscilan entre os 24,7 kg de MS/vaca/día na gandería 4 e os 28,9 kg/vaca/día da gandería 2; as ganderías 1 e 3 están nun termo medio con 25,31 kg/vaca/día e 27,36 kg/vaca/día, respectivamente. Non se observan grandes diferenzas na achega de megacalorías: de maior a menor sitúanse a gandería 2, con 0,46 Mcal; a gandería 3, con 0,45 Mcal; a gandería 1, con 0,41 Mcal e, por último, a gandería 4, con 0,4 Mcal. Respecto dos quilogramos de proteínas, obtemos uns valores de 5,97 kg na granxa 2; 4,86 kg na granxa 3; 4,7 kg na granxa 1 e 4,19 kg na granxa 4. • Nas racións de secado o factor común en todas as explotacións é a palla, que é a achega fundamental de fibra, factor básico na alimentación das vacas secas. Tamén o silo de millo é unha constante dentro das racións de secado nas catro explotacións, así como o triticale fóra da explotación 1. As explotacións 1 e 2 dan penso, mentres que a 3 e a 4 non; pola contra, só a 1 e 2 dan palla ad libitum mentres que a 3 e 4 a racionan. Respecto da materia seca en período de secado obtemos uns valores en orde decrecente de 11,09 kg na explotación 3; 10,16 kg na explotación 2; 10,05 na explotación 3 e 9,79 kg na explotación 1. En consideración habería que ter en conta que nas explotacións 1 e 2 non se inclúe a palla, xa que teñen acceso a ela continuamente. En canto á enerxía consumida por vaca ao día obtemos estes datos: explotación 1 con 0,14 Mcal, explotación 2 con 0,15 Mcal, explotación 3 con 0,14 Mcal e explotación 4 con 0,132 Mcal. En relación aos quilogramos de proteína bruta ao día por vaca, obtemos os seguintes datos en orde crecente: explotación 4 con 0,89 kg, explotación 3 con 1,04 kg, explotación 1 con 1,41 kg e explotación 2 con 1,58 kg PB. As maiores diferenzas en termos de alimentación atópanse no manexo preparto que leva cada explotación: • A explotación 1 vai introducindo progresivamente a ración de produción ata que esta chegue a un 30 % do total nas dúas semanas previas ao parto, alcanzándose uns valores totais de 17,29 kg de materia seca, 0,26 Mcal e 2,74 kg de PB. • A explotación 2 é a única das catro que realiza cambios de alimentación das xovencas e as vacas en período de preparto, engadíndolle á ración de xovencas 2 kg de penso de produción, 5 kg de silo de millo e 5 kg de avea 7 días antes da data esperada de parto. Ás vacas secas introdúceselles un 20 % da ración de produción unha semana antes da data esperada, quedándose nun total de 15,94 kg de MS, 0,16 Mcal e 2,77 kg de PB. • A explotación 3 cambia totalmente. Dous días antes da data estimada do parto cámbiaselle a alimentación á ración de produción, chegando a 27,36 kg de MS, 0,45 Mcal e 4,86 kg de PB. • A explotación 4 introduce un 10 % da ración de produción 15 días antes da data esperada de parto, alcanzando uns valores de 12,52 kg de MS, 0,17Mcal e 1,31 kg de PB. En canto aos tratamentos de secado, as explotacións 1 e 2 usan Mamyzin secado en todas as súas vacas, a explotación 3 administra Orbenin e Orbeseal, e, a explotación 4, Rimsastina secado.

NAS RACIÓNS DE SECADO O FACTOR COMÚN EN TODAS AS EXPLOTACIÓNS É A PALLA, QUE É A ACHEGA FUNDAMENTAL DE FIBRA, FACTOR BÁSICO NA ALIMENTACIÓN DAS VACAS SECAS

CONCLUSIÓNS Obsérvase que na explotación 3, que presenta unha transición máis brusca entre as racións de secado e preparto, existe maior incidencia de cetose e metrite que no resto das explotacións, que o fan progresivamente, polo que cambios bruscos na alimentación desenvolven desordes enerxéticas que afectan á produción dos animais. Na granxa 4, que é a que menos enerxía achega na ración de preparto e de produción, tamén se observan cetoses e metrites, o que podería reforzar a hipótese anterior. Segundo os datos recollidos, o 100 % das vacas que sufriron un parto xemelgar desenvolveron posteriormente cetoses. As vacas tratadas con Kexxtone durante o secado non sufriron nin metrites nin cetoses. BIBLIOGRAFÍA David A, Morrow DVM. Diagnose, treament and prevention of reproductive diseases in small and large animals. Current Therapy in Theriogenology.2: 320-341. 1986. Nebel RL, McGilliard ML. Interactions of high milk yield and reproductive performance in dairy cows. J. Dairy Sci. 1993; 76: 3257-3268. Okano A, Tomizuka T. Ultrasonic observation of postpartum uterine involution in the cow. Theriogenology 1987;27:369–376. Paisley LG, Mickelsen WD, Anderson PB. Machanisms and therapy for retained fetal membranes and uterine infections of cows: a review. Theriogenology 1986; 25:353-381 Roberson JR, LD Warnick, G Moore. 2004. Mild to moderate clinical mastitis: ef cacy of intramammary amoxicillin, frequent milk-out, a combined intramammary amoxicillin, and frequent milk-out treatment versus non treatment. J Dairy Sci 87:583-592. Ruegg PL, 2009. Management of Mastitis on Organic and Conventional Dairy Farms. J Anim Sci 87:43-55. Sol J, OC Sampimon, JJ Snoep, YH Schukken. 1997. Factors associated with bacteriological cure during lactation after therapy for subclinical mastitis caused by Staphylococcus aureus. J Dairy Sci 80:2803-2808.

Este estudo foi presentado na Xornada Científica do Gando Bovino (Talavera de la Reina, 28 de abril de 2017). Podes consultar o vídeo na web www.afriga.tv. http://revistaafriga.com/vimeo/tv/jornadas-talavera-2017-3/

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga131_manexo_africama_galego.indd 56

22/10/2017 12:30

XORNADAS TÉCNICAS DE VACÚN DE LEITE

9 e 10 de

novembro 2017

pub_seragro.indd 57

18/10/2017 00:00

Dossier: recría

COMO MELLORAR O BENESTAR DURANTE A SEPARACIÓN DA VACA E O XATO? Analizamos os efectos que pode ocasionar a separación temperá vaca-xato, avaliamos os seus pros e contras e presentamos algunhas prácticas que se poden aplicar na rutina diaria para mellorar a cría dos xatos. Aida Xercavins1, Natalia María Aguilar2, Isabel Blanco Penedo3 1 Subprograma de Benestar Animal. IRTA. Xirona 2 Instituto Nacional de Tecnoloxía Agropecuaria (INTA). Arxentina 3 Departamento de Ruminantes e Epidemioloxía Veterinaria. Universidade Sueca de Ciencias Agrarias. Suecia

INTRODUCIÓN Nas ganderías de bovino leiteiro unha práctica moi común é a de separar os xatos das súas nais moi pronto, normalmente poucas horas despois do parto. Esta práctica realízase por dous motivos principais: para destinar todo o leite posible á venda e porque se considera que illar os xatos ás poucas horas despois do parto é máis seguro para eles, debido ao forte vínculo que se xera entre nai-xato se non son separados inmediatamente. Con todo, esta separación inmediata non é moi ben recibida polo público xeral, posto que o bovino leiteiro é o único animal de produción no que a cría e a nai se separan

tan axiña. Aínda que é verdade que a industria láctea ten unha imaxe pública máis positiva que a doutros animais de granxa, algunhas das súas prácticas xeran controversias e discusión. No caso da desteta abrupta e temperá, tal como ocorre na granxa leiteira típica, a polémica ten lugar debido á ansiedade que parece xerar tanto no xato coma na vaca. É un erro pensar que a separación é un evento instantáneo, pois a dor emocional da separación actúa sobre a actitude do xato durante varios días, dun modo similar a como afecta a dor física do descornado ao xato. Durante a lactación a nai crea un forte vínculo mediante o cal recoñece o cheiro e os sinais visuais do seu xato. Cando se produce a separación, altérase este vínculo e causa reaccións (desviacións) de comportamento. A intensidade e o alcance destas producen angustia e, por tanto, reducen o benestar dos animais. Como diciamos, non se trata dun feito puntual, senón dun cambio que afecta aos animais e ao seu estado de ánimo durante, polo menos, un par de días.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_dossier_recria_vaca_xato_galego.indd 58

22/10/2017 12:54

Dossier: recría

A PRIVACIÓN DOS COIDADOS MATERNOS PODERÍA COMPROMETER O BENESTAR DESTE E CARREXAR PERDAS DE PESO, COMPROMETENDO SEGUIDAMENTE A TAXA DE CRECEMENTO. POR ESTES MOTIVOS A DESTETA BRUSCA CONSIDÉRASE ESTRESANTE PARA OS XATOS A sociedade está cada vez máis concienciada da complexidade da vida emocional dos animais e da importancia do benestar animal na produción. Cos seguintes estudos prácticos preséntanse algunhas maneiras de mellorar o manexo e brindar consellos prácticos para que os gandeiros poidan atopar as mellores prácticas de manexo para aplicar nos seus animais. COMPORTAMENTO NATURAL MATERNAL NOS BOVINOS Para entender os efectos que pode carrexar a separación materno-filial é importante saber cal é o comportamento natural dos animais. En condicións naturais, despois do parto as vacas dedican as primeiras horas a lamber a súa cría retirando o líquido amniótico e contribuíndo a que o xato se seque máis rápido, co que diminúe o risco de hipotermia. Ademais, este comportamento serve para estimular a actividade do xato, así como a respiración, a circulación e o lambido da zona perianal para estimular a micción e a defecación. O lambido dos fluídos amnióticos tamén ten vantaxes para a nai, posto que estes teñen certo efecto analxésico e reducen a súa sensibilidade á dor. Considérase este comportamento como a base do vínculo maternofilial, que se reforza co tempo. O seguinte e máis importante comportamento maternal que se desenvolve é o amamantamento ou a lactación (ás 2-6 horas posparto). É ben coñecida a importancia deste primeiro amamantamento, pois o xato recibe o calostro, que é a base da súa inmunidade, polo que é importante que este se produza dentro das seis primeiras horas, principalmente debido á permeabilidade da mucosa intestinal, que permite o paso das inmunoglobulinas. Cando os xatos maman, desencadéase o reflexo de succión, que, xunto con outros estímulos (como a alta temperatura do leite), resulta na formación do que se coñece como “suco esofáxico” ou “gota esofáxica”. Este suco facilita que o leite pase directamente ata o estómago glandular ou verdadeiro do xato, evitando que caia nos preestómagos e se fermente. Facilítase a formación deste suco cando os animais poden mamar das nais ou ben de cubos con mamadeira, e tamén se recomenda que cando se ofrece leite artificial estea quente e non frío para estimular este reflexo. Nos sistemas produtivos leiteiros obsérvase que cando os xatos son separados da nai nas primeiras horas de vida, é posible que a conduta de amamantamento se redirixa cara a outros xatos, de modo que se succionan as orellas, o escroto ou o embigo. Esta conduta é anómala e indesexable, e pode aparecer cando o proceso de succión e amamantamento non é suficientemente satisfactorio (como na alimentación convencional con cubos), cando hai unha estimulación oral insuficiente (leite frío) ou se os xatos teñen fame.

CMY

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_dossier_recria_vaca_xato_galego.indd 59

16/10/2017 20:53

pub_progenex.indd 60

18/10/2017 19:25

pub_progenex.indd 61

18/10/2017 19:25

Dossier: recría

RECOMÉNDASE QUE CANDO SE FAI UNHA SEPARACIÓN TEMPERÁ SE REALICE DESPOIS DA PRIMEIRA TOMA DE CALOSTRO, PERO ANTES DAS 24 H DESPOIS DO NACEMENTO O PROCESO DA DESTETA E A SÚA NATUREZA Na natureza o proceso da desteta é gradual na maioría das especies de mamíferos e resulta de dous elementos que se potencian simultaneamente; por unha banda, o xato empeza a depender nutricionalmente cada vez menos do leite materno e comeza a inxerir alimentos sólidos porque fisioloxicamente o leite xa non o satisfai; pola outra, a nai pasa a permanecer menos tempo coas crías e en fases avanzadas obsérvase a agresión dirixida pola nai, que camiña lonxe cando os xatos tentan mamar, ignorando as chamadas. Para o gando bovino esta separación adoita desenvolverse de forma natural entre os 6 meses e 1 ano de vida. Por tanto, nas especies sociais e de vida longa, coma os bovinos, o impacto psicolóxico da separación pode ser severo, porque ao interromper o vínculo emocional resultaría en sufrimento, acompañado de sentimentos negativos, como pánico e angustia. Debido á separación precoz entre nai e xato, a privación dos coidados maternos podería comprometer o benestar deste e carrexar perdas de peso, comprometendo seguidamente a taxa de crecemento. Por estes motivos a desteta brusca considérase estresante para os xatos. PROS E CONTRAS DUNHA SEPARACIÓN TEMPERÁ OU TARDÍA Na maioría das ganderías de leite a desteta realízase a miúdo de forma brusca e a unha idade temperá, ás poucas horas despois do parto. Esta práctica impide a formación dun forte vínculo entre a nai e o xato, reducindo posteriormente o estrés asociado á separación. En varios estudos demostrouse como esta separación temperá (ás 6 horas posparto) reduce o tempo que os xatos pasan movéndose no curral, están de pé e o tempo que pasan coa cabeza fóra do curral (indicadores de estrés). Tamén neste caso as vacas vocalizan (chaman) menos que cando se separan máis tarde das súas crías. Considérase que se o xato pasa máis dun día xunto á nai xa se crea un vínculo o suficientemente forte como para ver estas diferenzas de comportamento. Ademais de vocalizar máis veces, as chamadas son con maior frecuencia e de menor harmonía. Así pois, recoméndase que cando se fai unha separación temperá se realice despois da primeira toma de calostro, pero antes das 24 h despois do nacemento. Os defensores da separación temperá tamén argumentan que así se poden supervisar eficientemente os xatos, as tomas de calostro e de leite. Doutra banda, todo o leite que produce a vaca pode venderse ou procesarse, así que é positivo economicamente. Outro argumento é que ter os tenreiros aloxados individualmente diminúe o risco de enfermidades contaxiosas entre eles, e é máis fácil de xestionar para o gandeiro, aínda que cada vez hai máis estudos que promoven a cría en parellas ou crías colectivas.

En cambio, os defensores dunha separación tardía consideran necesario darlles tanto ao xato como á nai a posibilidade dunha crianza máis natural, permitindo desenvolver plenamente comportamentos afectivos que inclúan beneficios emocionais para ambos. Ante unha separación tardía tamén se demostrou, aínda que cun pouco de variabilidade entre estudos, que xera beneficios para a saúde: o xato ten unha maior ganancia de peso e menos casos de diarrea, e a vaca ten unha mellor saúde do ubre e saúde uterina. Os xatos que puideron criarse xunto á súa nai son logo máis interactivos, teñen mellor capacidade de aprendizaxe e maior facilidade para lidar con situacións difíciles. Ademais, cada vez hai máis evidencias científicas de que unha alta inxestión de leite a idade temperá leva maior produción na primeira lactación da xovenca que se está criando. QUE ALTERNATIVAS HAI Á SEPARACIÓN TEMPERÁ? Existen tres tipos de sistemas para a cría dos xatos xunto ás nais. Estes sistemas utilízanse sobre todo en ganderías ecolóxicas ou de pequena escala, e son comúns en Noruega, Suecia e Suíza. Son, por tanto, rabaños pequenos (15-75 vacas en produción) e con razas máis rústicas, que adoitan chegar a produto final (por exemplo, queixos) e, en consecuencia, poden ofrecer outro valor engadido ao seu produto. Aínda así, non é algo exclusivo deste tipo de rabaños, pois comeza a haber experiencias noutros países e en ganderías con 80100 vacas en lactación.

1. Sistema de contacto non restrinxido entre nai-xato Neste sistema a vaca e o seu xato están xuntos as 24 horas do día de 6 a 12 semanas. Durante este tempo a nai móxese 2 veces ao día. O xato pode así interactuar coa nai e mamar en calquera momento do día. Pódese poñer en marcha este sistema en instalacións de cubículos con robot de muxido ou con sala de muxido con porta de selección automática, ou ben en cama quente ou compostada cun curral separado para xatos. Normalmente, só o propio xato pode mamar da súa nai, pero pódese xestionar para que outros tamén poidan facelo.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_dossier_recria_vaca_xato_galego.indd 62

16/10/2017 20:53

Dossier: recría

CADA VEZ HAI MÁIS EVIDENCIAS CIENTÍFICAS DE QUE UNHA ALTA INXESTIÓN DE LEITE A IDADE TEMPERÁ LEVA MAIOR PRODUCIÓN NA PRIMEIRA LACTACIÓN DA XOVENCA QUE SE ESTÁ CRIANDO

Vantaxes

Desvantaxes

• Grande interacción nai e outros tenreiros • C ando ten lugar a separación, • Expresión de comportamento maternal e tanto a nai coma o xato vocalizan afectivo entre nai-xato moito e sofren estrés • Bo aumento de peso do xato • R elación humano-animal • Diminución de comportamentos anormais comprometida ao pasar os como o tongue-rolling e tamén diminución coidadores menos tempo cos xatos do comportamento de succión redirixido •M enor inxestión dos tenreiros • Oportunidade de autoxestionar a despois da separación (redución frecuencia e as horas de amamantamento na ganancia de peso)

O mellorable nese sistema sería incrementar a inxestión de sólidos dos xatos (previo á desteta) e manexar a desteta de modo que fose menos traumático para os animais, pois unha desteta abrupta non é recomendable. 2. Sistema de contacto restrinxido Un sistema con contacto restrinxido implica que o xato pode mamar da súa propia nai, pero só durante períodos de tempo concretos. Normalmente isto significa acceso á nai durante dúas veces ao día, ao redor das horas de muxido (antes ou despois deste). O tempo que pasan xuntos pode ser desde 15 minutos ata 2 horas. Habitualmente só o propio xato pode mamar da súa nai, pero pódese xestionar para que outros tamén poidan mamar. Este sistema é máis común en instalacións fixas, pero tamén pode verse en cubículos e en cama quente. Vantaxes

Desvantaxes

• Expresión do comportamento natural de • O s xatos consomen menos lactación e comportamentos afectivos concentrado que cando se crían • Ganancia de peso variable segundo o sen a nai e despois da desteta tempo e a frecuencia en que se permite a non gañan tanto peso diario interacción coa nai • Limítase a aprendizaxe do xato coas • Pode reducir o estrés á desteta diminuíndo nais (ao limitar o tempo con elas) gradualmente a frecuencia e duración do • P robablemente maior carga tempo que pasan xuntos laboral

Existe unha variación deste sistema no cal se permite o contacto coa nai durante a metade do día e pola noite sepáranse. Aínda que hai menos información sobre iso, parece que deste xeito a ganancia de peso diaria é maior tanto antes coma despois da desteta. Se, ademais, se engade un sistema automático de alimentación aos xatos para as horas nas que están lonxe da nai, iso permítelles acostumarse a usalo (suavizando así a transición á desteta), estar máis nutridos e soportar mellor a desteta. Aínda que o manexo segue a ser laborioso, podería automatizarse para reducir a carga de traballo.

3. Sistema de cría con vacas nodrizas Neste caso hai unhas cantas vacas que están permanentemente cos xatos, a proporción dunha vaca para cada 2-4 xatos. Estas nodrizas non se moxen ata que pasa a desteta (ou na seguinte lactación) e só se dedican á lactación dos xatos. O ideal é adaptar o número de crías que están coa vaca nodriza segundo a súa produción de leite (por iso hai que observar os animais diariamente). Para escoller unha nai nodriza basicamente séguense dúas pautas: que acepte xatos alleos e/ou que teña altos recontos de células somáticas. Cando os xatos maman masaxean o ubre, baléirano máis frecuentemente e a súa saliva pode actuar como promotor da saúde, de modo que en xeral é beneficioso para a saúde do ubre da vaca nodriza, a cal pode muxirse normalmente na seguinte lactación, sen ningún impedimento. Considérase que este é o mellor sistema para poñelo en práctica. Vantaxes

Desvantaxes

• Os xatos viven en grupos, en • As vacas nodrizas non sempre aceptan contacto cunha vaca adulta xatos alleos • Poden desenvolver • Os xatos alleos ás veces reciben menos completamente o seu atención e comportamentos afectivos por comportamento natural parte da vaca nodriza • Pódese realizar unha desteta • A ganancia de peso diaria pode variar en dúas fases para diminuír a moito segundo a vaca nodriza. É resposta de estrés á desteta (ver importante vixiar a relación número de máis abaixo) xatos-cantidade de leite

QUE EFECTOS TEN SOBRE A VACA AMAMANTAR O XATO? Evidentemente, cando os xatos se amamantan da súa nai, o leite recollido diminúe, xa que os xatos se alimentan dela e porque o amamantamento da cría altera a exección de leite alveolar durante o muxido. Durante este estas vacas teñen menores fluxos de leite debido, en parte, a que hai menor liberación da hormona oxitocina. Tamén pode haber un maior residuo de leite no ubre. Existe preocupación sobre os efectos na saúde do ubre que poden carrexar os sistemas de cría con xato, pero en rabaños con recontos celulares baixos non debería ser ningún problema (fóra de que o rabaño estea infectado con Streptococcus agalactiae). En canto á produción de leite total, en toda a lactación é difícil dicir se hai ou non diferenzas nas vacas que crían os xatos das que se moxen convencionalmente, pero varios estudos apuntan que non. O que si se demostrou é que cando se cría o xato, o leite obtido ten un contido en graxa menor que no muxido convencional. Non é que o producido teña menos graxa, senón que o leite que se recolle ten menor contido debido aos problemas de exección de leite e do consumo do xato. En xeral, as vacas que foron nodrizas ou amamantaron o seu xato teñen beneficios a longo prazo: melloran a produción, a saúde e a lonxevidade. Ademais, como xa se comentou, as xovencas alimentadas polas súas nais ou por nais nodrizas producen máis leite na súa primeira lactación, de modo que aumentan o retorno económico da recría.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_dossier_recria_vaca_xato_galego.indd 63

22/10/2017 13:13

Dossier: recría

ASPECTOS PRÁCTICOS: HAI ALGO NO QUE SE POIDA MELLORAR? Sexa cal for o sistema que se elixa, pódese mellorar para que os animais logren ter altos niveis de benestar con maior expresión de comportamentos naturais. A continuación presentámosvos algunhas prácticas que se poden aplicar na rutina diaria para mellorar a cría dos xatos:

1. Cría en pequenos grupos Na maioría das ganderías cando os xatos se separan das súas nais, son aloxados individualmente, pero este aloxamento en casetas individuais provoca ansiedade e defectos cognitivos neles. Nunha cría natural, cando a nai volve co rabaño, o xato busca compañía noutros animais da súa mesma idade e durante as primeiras dúas semanas pasan moito tempo nestes grupos. Así pois, se en lugar de manexar os xatos individualmente se formasen pequenos grupos, isto axudaría a cubrir as súas necesidades sociais. 2. Uso de cubos con mamadeiras Substituír estímulos que previamente se obtiñan da nai ten un efecto calmante nos xatos. Por iso recoméndase, por exemplo, o uso de mamadeiras artificiais en animais recentemente separados da nai. Isto permítelles un comportamento máis natural que beber directamente do cubo, facilitando a formación do suco esofáxico. Se, ademais, se deixan algunhas durante o día, os xatos poden mamar delas, aínda que non consuman nada, e iso promove a dixestión (libera hormonas dixestivas) e reduce o comportamento de succión redirixido. Do mesmo xeito, se os xatos foron amamantados con mamadeiras artificiais, pódese diminuír a resposta de estrés pola desteta, mantendo un acceso continuo a estas, que agora, no canto de leite, poden subministrar auga quente. Proporcionar enriquecemento ambiental en forma de tetos de goma tamén reduce os comportamentos orais non nutritivos, e a acción de succionalos provoca adicionalmente a liberación de hormonas, como a colecistoquinina e a insulina, que están implicadas na dixestión. 3. Relación humano-animal É importante que os xatos desenvolvan unha relación positiva cos humanos para evitar respostas de medo e estrés ante a presenza humana e durante o manexo na vida adulta. Para reforzar positivamente esta relación recomendamos acariñar, rascar ou masaxear brevemente os xatos cada día (para máis información, ver o artigo de Pedernera et al., 2015, núm. 119 da revista Afriga). Cando estes reforzos positivos se fan tamén despois da desteta, axudan a reducir o estrés e a reactividade dos xatos. 4. Separación non abrupta (en dous pasos) Outra opción é mellorar a separación nai-xato, realizándoo da forma máis suave posible. Isto significa separar o xato da nai (impedir que poida mamar dela), pero permitindo aínda algo de contacto físico entre eles. Por exemplo, mover os xatos a un curral preto da nai de modo que poidan verse e tocarse, pero que o xato sexa incapaz de mamar. Esta técnica xa se avaliou en vacún de carne e obtivéronse resultados positivos.

Tras o parto as vacas lamben a súa cría para eliminar o líquido amniótico co fin de que seque antes e diminuír así o risco de hipotermia

EN XERAL, AS VACAS QUE FORON NODRIZAS OU AMAMANTARON O SEU XATO TEÑEN BENEFICIOS A LONGO PRAZO: MELLORAN A PRODUCIÓN, A SAÚDE E A LONXEVIDADE

A separación non abrupta tamén se pode realizar ao destetar xatos criados con vacas nodrizas, pois reduce o estrés experimentado polos animais. Neste caso pódese usar tanto un cercado que impida que os xatos mamen, coma o uso de aneis de plástico que se colocan no seu nariz e que impiden que poidan acceder aos tetos. Estes aneis son moi lixeiros, non invasivos e indoloros. O único problema que lles pode ocasionar é que teñen que aprender a presionar o chafariz do bol de auga co anel posto, pero é raro que tarden máis de 24 horas en aprendelo. Deste xeito, as experiencias de “deixar de mamar” e de “separarse da nai” suceden en tempos distintos, e tanto a nai coma os xatos mostran menos signos de estrés que nunha desteta abrupta. Cando se fai a separación en dous pasos, os xatos vocalizan menos, camiñan menos, pero bótanse e rumian máis, ademais de presentar maior interese en explorar o curral. Así mesmo, parece que así a súa ganancia de peso non diminúe, aínda que sobre este aspecto non todos os estudos son concluíntes.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_dossier_recria_vaca_xato_galego.indd 64

20/10/2017 00:01

ESPECIALISTAS EN NOVILLAS

SU FUTURO ESTÁ EN NUESTRAS MANOS UNA APLICACIÓN TEMPRANA + UNA PROTECCIÓN PRECOZ VACUNACIÓN INTRANASAL FRENTE A LA ERB A PARTIR DE LOS 9 DÍAS DE VIDA

DESCUBRE LA NUEVA WEB DE ESPECIALISTAS EN NOVILLAS Y ENTRA EN EL BLOG DE EXPERTOS

www.especialistasennovillas.es blog.especialistasennovillas.es

RISPOVAL™ IntraNasal. Composición: Por dosis de 2 ml. Principio activo: Virus de la parainfluenza bovina 3 (PI3), microorganismos vivos modificados, cepa termosensible RLB103, entre 105,0 y 108,6 DICC50. Virus respiratorio sincitial bovino (VRSB), microorganismos vivos modificados, cepa 375 entre 105,0 y 107.2 DICC50. Especies a las que va destinado el medicamento: Ganado vacuno. Indicaciones de uso: Para la inmunización activa de terneros de 9 días de edad con o sin anticuerpos maternos contra los virus RSB y PI3, para reducir el titulo medio y la duración de la excreción de ambos virus. Establecimiento de la inmunidad: 5 días para el virus BRS y 10 días para el virus PI3 tras una única vacunación. Duración de la inmunidad protectora: 12 semanas tras una única dosis. La duración de la inmunidad protectora frente al virus PI3 puede reducirse en terneros con anticuerpos maternales vacunados antes de las 3 semanas de edad. Contraindicaciones: Ninguna. Precauciones especiales para su uso en animales: Vacunar solo animales sanos. Los virus se pueden transmitir de terneros vacunados a no vacunados y pueden causar una respuesta serológica sin producir signos clínicos. En estudios de laboratorio se observó diseminación de virus RS y PI3 hasta 11 y 7 días, respectivamente, tras la vacunación con una dosis que contenía el máximo título vírico. Los animales deberían vacunarse preferentemente, al menos, 10 días antes de un periodo de estrés o de alto riesgo de infección, como el agrupamiento, transporte, o el comienzo del otoño. Para obtener resultados óptimos se recomienda vacunar todos los terneros del rebaño. Uso durante la gestación, la lactancia o la incubación. No vacunar a animales gestantes ni en lactación. Tiempo de espera: Cero días. Precauciones especiales de conservación: Conservar alejada de la luz y transportar entre + 2°C y + 8°C. No congelar. Precauciones especiales que deben observarse al eliminar el medicamento veterinario no utilizado o, en su caso, sus residuos: Eliminar el material de desecho mediante ebullición, incineración o inmersión en un desinfectante adecuado de acuerdo con las leyes nacionales. Nº de Registro: 1710 ESP. Titular de la autorización de comercialización: Zoetis Spain, S.L. Requiere precripción veterinaria.

pub_zoetis.indd RISPOVAL_IN-NOVILLAS-ANUNCIO-A4_May2016-1.indd 65 1

20/10/2017 6/5/16 13:03 00:02

Dossier: recría

RESUMO DAS VANTAXES E DESVANTAXES DA CRÍA NAI-XATO Táboa 1. Vantaxes e desvantaxes da cría en sistemas de nai-xato (en xeral) para o xato e para a vaca* XATO

Beneficios

Permite o desenvolvemento dun comportamento natural. O xato Comportamento mama nunha posición natural e a unha velocidade normal, sen adecuado inxerir aire. Non hai estrés nin competencia pola comida.

Desvantaxes e principais retos Maior estrés na desteta para a nai e o xato. Nalgúns sistemas os xatos só maman dúas veces ao día e é o primeiro ou o último leite, a non ser que se deixe amamantar pasadas 2 h do muxido.

Saúde

Menos enfermidades, ao recibir leite fresco con inmunoglobulinas. Mentres mama, a nai lambe o xato, favorecendo a circulación sanguínea da pel. Ademais, así elimínanse parte das bacterias que ten o xato na pel e a nai creará anticorpos específicos para elas, que logo inxerirá o xato polo leite.

Algúns xatos beben demasiado leite e sofren diarrea, o que pode levar a diarrea infecciosa. As nais nodrizas non adoitan lamber tanto os xatos, así que polo xeral comportan menos beneficios que se fose a propia nai quen os amamantase.

Ganancia de peso

Hai unha maior ganancia de peso na fase de amamantamento porque os xatos beben máis e están máis estimulados. Ademais, se beben a última porción do leite, contén máis graxa.

Despois da desteta, a ganancia de peso pode decrecer máis rápido que en cría convencional, posto que comen menos concentrado e o manexo da desteta pode ser máis estresante.

Cría

Os xatos raramente desenvolven comportamento de succión redirixido, nin cara a obxectos nin cara a outros xatos. Teñen un mellor comportamento social e son máis capaces de lidar con situacións complexas.

Os xatos presentarán comportamentos anormais como succión redirixida cara a outros elementos ou xatos. Sistema cognitivo diminuído.

Estrés

Menor que nos sistemas convencionais con cubo ou alimentador automático.

Se os xatos non están afeitos aos humanos e teñen que quedar na granxa, pódelles causar estrés na idade adulta.

Observar como se desenvolve todo o proceso entre nai-xato require tempo, así que se forma unha relación humano-animal positiva.

O sistema require interese na observación dos animais; se non, non funcionará. As vacas primíparas requiren especial coidado e dedicación. Para que os animais se formen unha boa impresión dos humanos, estes teñen que estar durante o parto, así como acariñar e falarlle amablemente ao recentemente nado. Se o contacto cos humanos só son interaccións negativas (colocación de crotais, entre outros), a impresión será negativa, e é moi importante que a relación sexa positiva para evitar estrés no futuro.

Relación humano-animal

VACA

Beneficios

Desvantaxes e principais retos

En xeral non hai diferenzas. Aínda que pode mellorar a saúde do ubre. Vacas con problemas crónicos en ubre poden mellorar e curarse.

En vacas nodrizas, cando os xatos xa son máis grandes, poden ocorrer feridas no ubre. É importante supervisárllelo ás vacas regularmente. Nalgúns casos illados poden aparecer mastites por Pasteurella ou Mycoplasma bovis ao amamantar.

Rendemento leiteiro

Mesma cantidade ou mesmo máis.

É difícil de monitorizar o rendemento porque o que comen os xatos é difícil de cuantificar. O rendemento pode diminuír se a vaca non elimina todo o leite no muxido e os xatos non succionan o leite completamente.

Baleirado do ubre, baixada do leite

Se hai varios xatos mamando, normalmente o ubre baleirarase Na maioría dos casos os xatos só usan os cuarteiróns dianteiros. completamente. O número de xatos por vaca ten que adaptarse á Teñen máis leite residual se teñen os xatos e a miúdo produce menos graxa. cantidade de leite que esta produce, de modo que non quede leite Ás veces redúcese o fluxo de leite durante o muxido. no ubre e que os xatos non pasen fame.

Saúde

Carga de traballo Reducida (preparar o leite para os xatos e limpar cubos). Marketing do leite

En sintonía coa demanda crecente deste tipo de produtos e crecente preocupación dos consumidores.

Require máis tempo porque hai que observar os animais e ser flexible no manexo. Non hai ningunha etiqueta específica nin ningunha plataforma formada. Se os xatos queren venderse a outra granxa convencional, terán que aprender a usar os cubos.

*Táboa adaptada de Four Paws & FiBL (2015)

REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS Busch G, Weary DM, Spiller A, von Keyserlingk MAG (2017). American and German attitudes towards cow-calf separation on dairy farms. PLoS ONE 12(3): e0174013. Darvos RR, Cost JHC, von Keyserlingk MAG, Hötzel MJ, Weary DM (2014). Separation from the Dam Causes Negative Judgement Bias in Dairy Calves. PLoS ONE 9(5): e98429. Enríquez, D, Hötzel M. J, Ungerfeld, R. (2011). Minimising the stress of weaning of beef calves: a review. Acta Veterinaria Scandinavica, 53:28. Føske Johnsen J, Zipp KA, Kälber T, Passillé AM, Knierim Ou, Barth K, Mejdell CM (2016). Is rearing calves with the dam a feasible option for dairy farms?—Current and future research. Applied Animal Behaviour Science 181, 1-11. FOUR PAWS & FiBL (2015). Mother-bonded and fostered calf rearing in dairy farming. Technical Guide. Haley, D.B., Bailey, D.W. and Stookey, J.M. (2005). The effects of weaning beef calves in two stages on their behavior and growth rate. Journal of Animal Science, 83 (9), pp.2205-2214.

Johnsen JF, Ellingsen K, Grøndahl AM, Bøe KE, Gulliksen SM, Mejdell CM (2011). Improving welfare for dairy cows and calves at separation. Conference paper. von Keyserlingk MAG and Weary DM (2007). Maternal behavior in cattle. Hormones and Behavior 52, 106-113. Loberg JM, Hernandez CE, Thierfelder T, Jensen MB, Berg C, Lidfors L (2008). Weaning and separation in two steps—A way to decrease stress in dairy calves suckled by foster cows. Applied Animal Behaviour Science 111, 222-234. Newberry RC, Swanson JC (2008). Implications of breaking mother– young social bonds. Applied Animal Behaviour Science 110, 3-23. Valníčková, B., Stěhulová, I., Šárová, R. and Špinka, M. (2015). The effect of age at separation from the dam and presence of social companions on play behavior and weight gain in dairy calves. Journal of Dairy Science, 98 (8), pp.5545-5556. Veissier, I., Caré, S. and Pomiès, D. (2013). Suckling, weaning, and the development of oral behaviours in dairy calves. Applied Animal Behaviour Science, 147 (1), pp.11-18.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_dossier_recria_vaca_xato_galego.indd 66

22/10/2017 13:16

COREN MEJORA LA GESTIÓN DE LA DIETA DE LA VACA A TRAVÉS DE EFICOR El Grupo Coren presenta un nuevo proyecto dirigido a mejorar el rendimiento de las granjas de vacuno de leche, reduciendo, al mismo tiempo, las emisiones de gas metano.

l proyecto EFICOR –presentado el año pasado en la feria Eurotier de Hannover (Alemania) y que este año recibió el premio Abanca GandAgro Innova 2017, en el transcurso de la feria Cimag-GandAgro de Silleda (Pontevedra)– consta de dos líneas de trabajo: un sistema inteligente de gestión de ganado vacuno y una gama de alimentación animal. El proyecto, que desarrolló el equipo de I+D+i de Coren en colaboración con otros socios europeos, entre ellos la empresa francesa Valorex, abarca dos líneas de trabajo. Por un lado, un sistema informático permite a los ganaderos adaptar la dieta de la vaca a sus características particulares a través de la realización de analíticas y, por lo tanto, optimizar el rendimiento de la explotación, reduciendo las emisiones de gas metano.

PROGRAMA EFICOR

ÓN

Rentabilidad - Eficiencia

Reducción del metano emitido

+ Calidad +Producción

Previene problemas metabólicos

0 Item 1

Item 2

Item 3

Item 4

Item 5

Núcleo EFICOR

Leche Maternizada

Iniciador Terneras

Muesli EFICOR

Por otra parte, una línea de alimentación Arranque Recría Periparto de rumiantes cubre todas las fases de Terneras Terneras Plus Seguimiento de la producción la vida, desde los primeros días de la en tiempo real ternera hasta su plena reproducción y producción. Si en los inicios del proyecto comenzaban con 50 granjas, actualmente hay más de 700 granjas gallegas que forman parte del programa. Como señaló Aníbal Vázquez Sanmartin, consejero de Coren y responsable del proyecto: “El programa está teniendo tanto éxito que esperamos llegar a las 1.000 explotaciones en 2017”.

Al adaptar la alimentación se reduce la emisión de gas metano, se gasta menos energía y, por lo tanto, se reduce y abarata el consumo. A partir de la realización de análisis, teniendo en cuenta más de 20 parámetros, el sistema permite obtener datos precisos de la individualidad de los animales de cada granja, ya que su perfil refleja, con precisión, el funcionamiento del rumen y la ubre. Así, la dieta se adapta a los animales, gestionando más eficazmente su alimentación.

El control de los parámetros se llevará a cabo a través de un contador individual situado en cada explotación, por lo tanto, el ganadero tiene acceso a los datos en todo momento a través del correo electrónico, lo que le permite tomar decisiones al instante.

Los resultados del análisis permiten adaptar la dieta a las características de los animales, logrando así una importante mejora en la producción. “Siguiendo el programa hemos logrado que una ternera desde el nacimiento hasta los 56 días duplique su peso. En la primera lactación se puede lograr entre un 15 % y un 25 % más que la producción convencional”, asevera Aníbal Vázquez.

pub_coren.indd 67

EFICOR sitúa a Coren en la vanguardia del compromiso ambiental, preocupándose por la emisión de gases de efecto invernadero producidos por la ganadería, permitiendo a las explotaciones gallegas adaptarse a futuras legislaciones europeas en relación con las cuotas de emisiones de gases.

24/10/2017 16:20

Butler Gold Blue

Wasserbauer Butler Gold Blue “El único robot que no comprime la comida”. “Butler Gold Blue arrima la alimentación libremente, sin presión. Gracias a su sinfín la frescura y la calidad se mantienen”. “Adaptable a todos los establos, maniobrable en espacios reducidos. Es una gran ayuda de alimentación perfecta para toda la granja”. “Tenemos la manera más sencilla y eficiente de dar calostro”.

Los clientes de COLOQUICK destacan de ÉL: ¨Aporta una mayor salud a la ternera incorporandole anticuerpos de tu rebaño. Potenciando su sistema inmunológico, esencial para las primeras semanas de vida, logrando un desarrollo en menor tiempo de vida¨.

“CALF TEL soluciones interiores y exteriores para la recría”.

“Casetas individuales exterior con multiples accesorios”.

¨Nula contaminación del alimento gracias al eficaz sistema de pasteurizado y conservación. Es el mejor sistema para administrar un calostro sano y nutricional¨. ¨En solo 15 minutos tienes el calostro preparado para administrar. Ahorro de tiempo y sistema de trabajo eficaz. Permite una rápida recuperación de la inversión¨.

“Modulos interiores para naves de recría”.

Distribuidores en Galicia

Provincia de A Coruña

FRIOR, S.L.

Pol.industrial Pedrapartida, parcela 17, 15316 Coirós • Tlf: 981.77.45.00 Rúa da Feira 13, 15680 Ordes • Tlf: 981.68.21.95 E-mail: frior@frior.com

Agrícola Olveira

Olveira s/n, 15151 Dumbría • Tlf: 689.53.34.02

Provincia de Lugo

Serviagrícola, S.L.

Rúa dos Guardias 52, 27004 Lugo • Tlf: 982.21.26.14 • E-mail: serviagricola@mundo-r.com

Agrícola de Meira

Avda. do Xeneralísimo 94, 27240 Meira • Tlf: 626.69.50.65 • E-mail: barxa.meira@telefonica.net Rafael Novoa Frade, Taboada, Lugo • Tlf: 625.186.85.35

pub_frior.indd 68

31/10/2017 14:19

«Lo que es lógico que tenga mi hijo, ahora finalmente también lo tienen mis terneros.»

¡Limpieza ¡Limpiezaperfecta perfecta ¡Limpieza perfecta para para los los más más pequeños! pequeños! para los más! ! pequeños! VEAVA E U U ¡N¡N A!

EV U «Lo «Lo que que eses lógico lógico que que tenga tenga mimi ¡N

Una tetina Limpieza del tubo siempre limpia flexible hasta la tetina

hijo, hijo, ahora ahora finalmente finalmente también también Bandeja paraque tenga Abatible lo lo tienen tienen mis terneros.» terneros.» Limpieza «Lo quemis es lógico mipara

flemafilimpiada el estiércol nalmente retirar también a 65 °Chijo, ahora lo tienen mis terneros.»

Cierre rápido de la tetina

Iluminación led El alimento siempre de la tetina acabado de mezclar

Una tetina Limpieza del tubo siempre limpia flexible hasta la tetina

Limpieza a 65 °C

Una Una tetina tetina Limpieza Limpieza deldel tubo tubo siempre siempre limpia limpiaflexible flexible hasta hasta la tetina la tetina

Limpieza Limpieza a 65 a °C 65 °C

Cierre rápido de la tetina

Iluminación led de la tetina

El alimento siempre acabado de mezclar

Posición para beber natural Bandeja para flema limpiada

Bandeja Bandeja para para flema flema limpiada limpiada

Abatible Abatible para para retirar retirar el estiércol el estiércol

Posición para beber natural

e n e i g i h e d r a d án t s s e a r o o v d e a u t Bandeja para Una tetina Limpieza del tubo N Limpieza n a m a siempre limpia flexible hasta la tetinalas am limpiada en a 65m°Cáticas flema aáunáádtonnaddr aadrreddheeighhiiegignieieennee www.holm-laue.com Cierre Cierre rápido rápido de de la tetina la tetina

Abatible para retirar el estiércol

El alimento siempre siempre Posición Posición para para Iluminación Iluminación ledled El alimento acabado de de mezclar mezclar beber beber natural natural de de la tetina la tetina acabado

Abatible para retirar el estiércol

st s stt ttao adrdaoosrraass Nu nataa nnd NNeuuveeolavseolaaesemaam maaam m n las am átiáctaicsas eneen s 774 • Correo electrónico: info@holm-laue.de m át- i919 to+351 ca028 uato um www.holm-laue.com www.holm-laue.com Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania • aTeléfono:

www.holm-laue.com

autom

El alimento siempre Posición parainfo@holm-laue.de Cierre rápido Iluminación led • Teléfono: Moorweg Moorweg 6 • 24784 6 • 24784 Westerrönfeld, Westerrönfeld, Alemania Alemania • Teléfono: +351 +351 - 919 - 919 028028 774774 • Correo • Correo electrónico: electrónico: info@holm-laue.de Delegado: Miguel Sá +351 919 028 774 • Distribuido por: Frior 981774500 / Cosmolabor +351 964 139 487 de mezclar de la tetina de la tetina Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania •acabado Teléfono: +351 - 919 028 774 •beber Correonatural electrónico: info@holm-laue.de

pub_holm_laue_galego.indd 69

23/10/2017 18:46

DOSSIER: RECRÍA

ALIMENTACIÓN METABÓLICA DE XATOS EN ALIMENTADORES AUTOMÁTICOS A alimentación da recría é un dos factores que pode afectar directamente á súa produción e aos seus rendementos futuros. Este traballo céntrase en explicar os puntos clave da nutrición dos xatos, especialmente naquelas explotacións que contan con alimentadores automáticos. Miguel Sá Holm & Laue

Durante moito tempo os agricultores e os investigadores internacionais déronlles importancia secundaria aos efectos reais da alimentación dos xatos. A crianza de xatos e de xovencas foi principalmente un factor de custo que tiña que ser optimizado. O afán pola redución de custos tivo como consecuencia que os xatos recibiron cantidades limitadas de leite. Hoxe en día sabemos que o camiño para o futuro rendemento das xatas está a pórse a unha idade temperá e que unha boa subministración de nutrientes levará o animal a logros máis altos. PALABRAS CLAVE: PROGRAMACIÓN METABÓLICA A xata segue estando inmadura cando nace neste mundo. Moitos órganos aínda non están completamente desenvol-

vidos. Por exemplo, as tomografías computarizadas atoparon que a maduración completa dos pulmóns dura ata unhas tres semanas despois de nacer (Dr. Bernd Linke, Alemaña). Todos os demais órganos mostran unha forte evolución nas primeiras semanas de vida e unha enorme acumulación de tecido celular. Estes órganos desenvólvense aínda mellor se o crecemento da xata se apoia máis aló dos niveis de enerxía recomendados, en xeral con maiores cantidades de nutrientes. Poñamos outro exemplo: para un alto rendemento, a vaca necesita un ubre ben desenvolvido. Con estes antecedentes, o estudo que segue é moi interesante. Brown et al. (2005) atoparon que o desenvolvemento temperán do ubre pode ser positivamente influenciado pola alimentación intensiva dentro das primeiras oito semanas de vida. Con todo, unha alimentación intensiva posterior non tivo ningunha influencia. Cando se subministran maiores cantidades de enerxía despois dos seis meses de idade, as xovencas tenden mesmo á adiposidade, que debe evitarse.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_recria_alimentacion_metabolica_galego_ok.indd 70

23/10/2017 18:23

DOSSIER: RECRÍA

CANDO SE SUBMINISTRAN MAIORES CANTIDADES DE ENERXÍA DESPOIS DOS SEIS MESES DE IDADE, AS XOVENCAS TENDEN MESMO Á ADIPOSIDADE, QUE DEBE EVITARSE Soberon et al. realizaron extensos estudos sobre programación metabólica en gando vacún en dúas granxas con 1.800 vacas (http://www.ncbi.nlm.nih. gov/pubmed/22281343). Estes son algúns exemplos dos seus resultados: • As xatas alimentadas con 4 l de calostro tiveron un aumento na taxa de supervivencia e produciron 1.027 kg máis de leite durante as dúas primeiras lactacións en comparación coas xatas que tomaron só 2 litros. • A fase lactante dunha xata é o período de vida no que o desenvolvemento do tecido do ubre reacciona positivamente ao aumento da subministración de enerxía. Isto conduce máis adiante a máis produción de leite. • As xatas alimentadas ad libitum teñen o primeiro parto un mes antes. • Por cada quilogramo de aumento de peso diario na fase lactante os animais alcanzan un maior rendemento de leite de 850-1.113 kg na primeira lactación.

Existen moitos outros estudos que chegan a conclusións similares. QUE SIGNIFICA ISTO PARA FUTURAS RECOMENDACIÓNS NO QUE RESPECTA Á ALIMENTACIÓN DOS XATOS? Para aplicar con éxito estes resultados científicos na práctica e así criar as xovencas máis sas, cun mellor rendemento, as recomendacións dietéticas de sempre deben ser revisadas. Cabe sinalar que nas primeiras semanas de vida os xatos só poden dixerir as proteínas do leite e a lactosa. As proteínas vexetais poden non ser dixeridas correctamente debido a que a produción de pepsina no abomaso é baixa (máx. 20 %). Nesta fase a renina é predominante e é responsable da coagulación do leite, período de dixestión do leite, que na xata dura aproximadamente catro semanas. Entón, só os xatos poden dixerir de xeito gradual as proteínas vexetais. Isto significa que temos que considerar dúas etapas de alimentación diferentes na súa crianza temperá: a. Fase de programación: as primeiras 4-5 semanas coa subministración exclusiva de nutrientes a través do leite. b. Fase de desteta: o tempo desde a quinta semana ata o final da desteta, cando o sistema dixestivo ten que adaptarse rapidamente aos nutrientes vexetais.

Levucell SC

valoriza su ración y maximiza los Ingresos sobre los Costes de Alimentación (IOFC) Eficacia probada de Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077, la cepa específica para rumiantes seleccionada conjuntamente con el INRA:

- RCS Lallemand 405 720 194 - 06/2011.

No pierda ni una gota

• Rendimiento lechero: +1,2* a 2,5 litros/vaca/día • Eficacia alimentaria: +50g* a 120g de leche por kg de MSI • Optimiza el pH del rumen (menos acidosis) y mejora la digestibilidad de las fibras. * Meta-análisis ADSA, USA 2009 probado con UNA cepa (I-1077), UNA dosis recomendada (10 mil millones/día).

Levadura Específica Rumiantes€ * Autorizado en la Unión Europea en bovinos destinados a la producción de leche y de carne, ovejas y cabras de leche, corderos y caballos (E1711/4a1711/4b1711).

LALLEMAND BIO, SL Telf: +34 93 241 33 80 Email: animal-Iberia@lallemand.com

www.levucellsc.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_recria_alimentacion_metabolica_galego_ok.indd 71

22/10/2017 14:02

RECOMENDADOS, EN XERAL CON MAIORES CANTIDADES DE NUTRIENTES

DOSSIER: RECRÍA

AS TAXAS DE CRECEMENTO DE 1.000 G POR DÍA REQUIREN UN CONSUMO DE ENERXÍA DUNS 20 MJ ME/DÍA. ISTO SIGNIFICA MÁIS DE oito L DE LEITE OU, POLO MENOS, 1.250 G CMR POR DÍA

CANTA ENERXÍA DEMANDA O XATO? Segundo os estándares nutricionais da DLG, un xato con 50 kg de peso corporal e un crecemento diario de 400 g require aproximadamente 15-16 MJ ME/día. Isto corresponde a aproximadamente 6 litros de leite enteiro ou 1.000 g de CMR (substituto do leite cru) por día. Con todo, se se consideran os efectos metabólicos mencionados antes, 400 g de peso diario non son suficientes. A American DCHA (Dairy Calf and Heifer Association) establece nos seus gold standards que a duplicación do peso corporal debe ser a meta ata a desteta, ás 8 semanas, o que significa un crecemento diario de aproximadamente 1.000 g. Polo tanto, as taxas de crecemento de 1.000 g por día requiren un consumo de enerxía duns 20 MJ ME/día. Isto significa máis de 8 l de leite ou polo menos 1.250 g CMR por día. A temperaturas inferiores a 10 °C, estes valores deben mesmo aumentarse, debido a que a demanda xeral de mantemento dos xatos está a crecer.

OS PROGRAMAS TRADICIONAIS DE ALIMENTACIÓN PRESENTAN UN RISCO Os programas tradicionais de alimentación baseáronse na recomendación principal de 6 l por día con 120-130 g CMR/l. Neste caso, o xato recibirá só 750 g CMR por día. A subalimentación dos xatos en enerxía fíxose a propósito para apoiar a inxestión de alimento seco. Estes programas tamén se utilizaron en alimentadoras automáticas. Pero, ademais da baixa concentración de enerxía, o alimentador automático podería causar un segundo problema: a fame dos xatos por falta de visitas con inxestión á alimentadora. Dado que a cantidade total de leite se distribúe en 4-6 visitas ao día, cada animal recibe só 120-150 g CMR por visita. Se un xato perde alimento cada segundo durante dous ou tres días, xa que necesita acostumarse á estación de alimentación na fase de adestramento, pode recibir só a metade dos 750 g CMR programados por día. Estes xatos poderían non recibir a suficiente enerxía para o seu propio mantemento e ser susceptibles a enfermidades. Por tanto, a suposta vantaxe das moitas porcións pequenas en alimentadores automáticos é tamén un factor de risco importante. Todo isto significa que necesitamos redefinir a nosa visión da alimentación dos xatos: 1. Os parámetros de alimentación deben axustarse ás necesidades individuais da xata baseándose en curvas de alimentación adaptadas individualmente. 2. A súa alimentación ata a desteta debe dividirse en dúas fases: a) Fase de programación: alimentación intensiva no momento da maduración dos órganos (primeiros 28 días de vida). b) Fase de desteta: apoiar o desenvolvemento do xato ao animal ruminante. 3. Debe definirse unha medida fácil da subministración de nutrientes e de enerxía dos xatos na fase de programación. Isto podería chamarse cantidade metabólica. Dinos canto CMR ou materia seca de leite enteiro tomou o xato ata o día 28 (final da fase de programación). Canto maior sexa este valor, maior será o potencial futuro do animal.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_recria_alimentacion_metabolica_galego_ok.indd 72

22/10/2017 13:24

Consulte finanCiaCión hasta 12 meses sin intereses Como siempre, los primeros DesDe 1975 pasteurizaDores profesionales De leChe para terneros

pasteurizaDores profesionales para Colostrum

BoXes para terneros

CuBos para amamantar milkBar

• PVC • CORRAL GALVANIZADO • INDIVIDuALes O COLeCtIVOs

• ReDuCCIóN eN un 80%-90% Del riesgo De Diarrea mamaria

somos DistriBuiDores para toDa españa

• ANImALes más sanos en menos tiempo

Consulte precios sin compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com

pub_elmega.indd 73

20/10/2017 14:37

DOSSIER: RECRÍA

APLICACIÓN DOS RESULTADOS NA PROGRAMACIÓN DOS ALIMENTADORES AUTOMÁTICOS CONTROLADOS POR ORDENADOR Primeiro, cada gandeiro debe definir a intensidade na que quere criar os seus xatos. Non a todo o mundo lle pode gustar un intenso sistema de alimentación ad libitum dentro das primeiras 2-3 semanas de idade. Pódense recomendar dúas estratexias de alimentación:

Curva de alimentación económica A curva estándar dos alimentadores debe permitir unha inxestión diaria de 1.000 g de CMR nas primeiras 4 semanas, o que corresponde ás recomendacións para a cría moderada cun crecemento medio de aproximadamente 400-500 g/día. Isto pódese conseguir aumentando a inxestión de leite de 6 a 7 litros por día durante os primeiros 14 días. Con esta cantidade recomendamos unha concentración de CMR na fase de programación de 145 g/l, que debe reducirse na fase de desteta a 135 g/l. Ao mesmo tempo, a cantidade por visita debe fixarse en 2 l. Desta maneira, xatos “torpes”, que están a aprender lentamente a usar o equipo de alimentación, seguirán recibindo unha cantidade de CMR de aproximadamente 600 g por día. Así, polo menos, a demanda de mantemento da xata está cuberta. Despois de 35 días, reciben cada día un pouco menos de leite ata ser completamente destetados aos 70 días. Con esta curva de alimentación, un xato consumiría un total de 50 kg de CMR dentro das 10 semanas, pero hai algo aínda máis importante: máis do 50 % da enerxía (27-30 kg CMR = cantidade metabólica) consumiuse dentro da fase de programación de 28 días. Curva de alimentación metabólica co fin de conseguir máis rendemento Pódese recomendar a curva de alimentación metabólica para os agricultores que demandan un rendemento de leite significativamente maior na lactación das súas vacas. Esta curva de alimentación vai sen un inicio crecente, 8-10 l de leite por día desde o principio durante a fase de programación. Aquí o gandeiro acepta que os xatos non poden tomar a cantidade total ao principio. A concentración comeza con 175 g de CMR/l. A inxestión diaria de CMR ou materia seca atópase na primeira fase de programación e é, como mínimo, de 1.400 g. Isto permite que os xatos teñan ganancias diarias de 1.000 g ou máis. A cantidade metabólica na fase de 28 días de programación é aproximadamente de 38 ou 40 kg CMR. Nos programas históricos de alimentación esta cantidade nin sequera se daba dentro das 10-12 semanas.

A SUPOSTA VANTAXE DAS MOITAS PORCIÓNS PEQUENAS EN ALIMENTADORES AUTOMÁTICOS É TAMÉN UN FACTOR DE RISCO IMPORTANTE

Do mesmo xeito que coa curva económica, a curva de alimentación metabólica traballa cunha redución da concentración de CMR antes da desteta real da xata. Isto prepara os animais para unha boa inxestión de penso concentrado. A cantidade de enerxía proporcionada redúcese lentamente e os xatos séntense un pouco famentos. A continuación, satisfán a súa fame cunha inxestión temperá de penso seco e, ao mesmo tempo, reciben un bo volume de leite, o que pode suprimir o afecto da mutua succión cruzada. A curva de alimentación metabólica é ideal para a desteta de xatos que foron previamente alimentados ad lib. en boxes individuais ou en gaiolas. Calquera cambio para grupos en alimentación automática non debe realizarse despois da terceira semana de vida. Cando se utiliza a curva de alimentación metabólica, pódese optar por reducir a fase do leite de 2 a 8 semanas de vida. Cando a desteta sucede ás 8 semanas, o consumo teórico de CMR é de 56 a 60 kg. A desteta ás 10 semanas resultaría en máis de 70 kg CMR dependendo da inxestión real de leite. CONDICIÓNS PARA OS PROGRAMAS DE ALIMENTACIÓN INTENSIVA Para ter éxito con estes programas, hai que considerar tres puntos importantes: 1. Débese utilizar un substituto do leite de alta calidade e altamente dixerible ou leite enteiro. Calidades inferiores poden causar diarrea relacionada coa dieta. 2. A tecnoloxía de alimentación debe ser capaz de alimentar os xatos de forma individual. Os axustes na cantidade e na concentración variable de CMR só poden ser seguidos cando cada porción se prepara de novo para cada animal. 3. O xerente e o seu persoal deben ter bo ollo para os xatos. A pesar dunha mellor saúde, poden sufrir ocasionalmente diarrea causada pola absorción alta do líquido, que pode ser confundida co esterco líquido fino. O software de xestión pode ser útil para analizar o parámetro de alimentación de cada animal, que debe mostrarlle ao administrador no seu ordenador, na súa tablet ou no seu teléfono móbil que xatos necesitan especial atención.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_recria_alimentacion_metabolica_galego_ok.indd 74

16/10/2017 20:58

pub_fima.indd 75

18/10/2017 19:28

Técnico “CON LIFESTART LOS ANIMALES SON CAPACES DE EXPRESAR TODO SU POTENCIAL GENÉTICO”

Pedro Sayalero

Director comercial de Trouw Nutrition España ¿Qué es Lifestart?

Lifestart es un programa de alimentación temprana de los animales para conseguir que sean capaces de expresar todo su potencial genético. Los animales tienen genes que pueden expresarse o no en función de cómo los tratemos. Esto entra dentro de lo que se conoce como epigenética o programación metabólica y, para entenderlo, hay dos ejemplos muy claros, uno para la programación metabólica positiva y otro para la programación metabólica negativa. En programación metabólica positiva, el ejemplo claro en la naturaleza es la abeja. La abeja reina y la abeja obrera genéticamente son exactamente iguales. Son clones, no hay ninguna diferencia. Sin embargo, la abeja obrera es estéril mientras que la reina es fértil, la abeja obrera vive unos tres meses y la reina vive cinco veces más y su peso es mayor. ¿Qué las hace diferentes? Las hace distintas que en su estado larvario una de ellas, la abeja reina, consumió jalea real y la otra prácticamente no la probó. Eso hizo que se expresasen unos genes que comparten las dos pero que, en el caso de la obrera, no tuvieron la oportunidad de aparecer.

pub_trow.indd 76

En el caso de la programación metabólica negativa, existe un ejemplo muy claro en la especie humana. Cuando los nazis invaden Holanda, le quitan a los ciudadanos las zanahorias, las patatas, la leche... No tenían qué comer. ¿Qué ocurrió? Que las mujeres que se quedaron embarazadas en esa época de penuria alimenticia dieron a luz a niños que nacieron aparentemente normales, con algo menos de peso pero sin ningún problema; sin embargo, una vez terminada la guerra, al pasar la barrera de los 40 años, se descubrió que una proporción muy importante de ellos desarrollaba diabetes tipo 2, resistencia a la insulina, síndrome metabólico... ¿Qué había pasado? Es como si las madres les hubiesen dicho a los fetos: “Vais a un mundo donde no hay alimentos, entonces, ¿para qué necesitáis tantos receptores a la insulina si no vais a tener glucosa?”. Este concepto trasladado a la alimentación temprana en el mundo de la producción animal implica alimentar muy bien en la primera etapa a los animales, los dos primeros meses después del nacimiento, para que sean capaces de expresar un potencial en producción de leche superior. Esto está calculado, perfectamente documentado y podemos afirmar con rotundidad que cada gramo extra de ganancia media diaria de crecimiento que se consiga en los dos primeros meses de vida de cada ternera implicará que, cuando ese animal se ponga a producir leche en la primera lactación, será capaz de producir cinco litros extra por cada gramo de ganancia media superior. Es decir, pasar de producir unos 700 gr a 900 gr o 1 kg diario de ganancia en esos dos primeros meses supondrá más de 1.000 litros extra en la primera lactación, lo cual es una producción muy grande.

¿Qué hay detrás del Programa Lifestart?

Detrás de este programa hay mucha investigación, la cual ha sido llevada a cabo por el centro que tenemos en Holanda, en Boxmeer, y cuyos resultados coinciden con investigaciones de la Universidad de Cornell. Ellos, con investigaciones de Fernando Soberón, fueron los que empezaron a ver que esa alimentación inicial en los dos primeros meses era fundamental en la vida del animal. Lue-

go, nosotros seguimos investigando en nuestro centro en colaboración con la Universidad de Cornell (EE.UU.), con la Universidad de Wageningen (Holanda), con la Universidad de Berlín (Alemania) y el Instituto Nacional de la Investigación Agronómica (INRA) de Francia. Todo este trabajo nos ha llevado al concepto de que cada gramo extra de ganancia media diaria de crecimiento supone cinco litros más en la primera lactación y, además, este efecto, aunque menor, también se transmite a la segunda lactación. Es una demostración práctica.

¿Cuáles son los principales beneficios de Lifestart?

El principal beneficio del programa es, en última instancia, la rentabilidad para el ganadero. ¿Cómo medimos esa rentabilidad? A través de los costes de producción, que disminuyen porque cada litro de leche que el ganadero tendría que reservar para pagar su reposición es menor; los animales duran más tiempo, son más longevos, por lo tanto la tasa de reposición será menor; son más resistentes a enfermedades... En definitiva, gracias a Lifestart la producción se vuelve más sostenible y más rentable. El ganadero que empieza ve claramente los beneficios en la primera lactación.

¿Qué se puede esperar de Lifestart?

Podemos esperar más rentabilidad para el ganadero, una vía para hacerse más competitivo. Ahora mismo tenemos muchas presiones como, por ejemplo, disminuir el uso de medicaciones, hacer un uso racional de los antibióticos, o presiones medioambientales, ya que la vaca, al final, es una productora de metano. Con este sistema se reduce el uso de medicación y, al necesitar menos vacas y alimentarlas con un programa durante toda su vida productiva, también se está produciendo menos metano, por lo que logramos ser menos contaminantes. Es decir, hay una serie de beneficios clarísimos para el ganadero.

24/10/2017 14:15

Ganadero “DEFINIRÍA EL PROGRAMA LIFESTART CON DOS PALABRAS: SALUD Y CRECIMIENTO” ¿Qué otros productos de Trouw Nutrition emplean en la explotación? A parte de la leche en polvo de Trouw Nutrition, también utilizo otros productos suyos. Uso unos productos para abrirle el apetito a la ternera y otros que incluimos en el pienso para prevenir pulmonías. Aquí utilizamos un pienso desde los primeros días de vida hasta los 2 meses y medio como preventivo de pulmonía y se nota mucho el crecimiento. Después, desde los 2 meses y medio hasta los 6 meses, que la becerra come a libre disposición, utilizo otro pienso y, a partir de los 6 meses, ya se llevan en lotes: el lote de 6 a 10 meses y el de 10 a 13.

José María Moreno

Propietario de la Ganadería Santa María ¿Por qué comenzó a aplicar el programa Lifestart?

Empecé a utilizar el programa Lifestart porque a mí me gusta llevar un orden en la vaquería desde los primeros días de vida del animal. Gracias a Lifestart, va todo ordenado, organizado por días y, de este modo, se pueden corregir muchos errores.

¿Qué mejoras ha detectado en su ganado tras la aplicación del programa? Con Lifestart la principal mejora que he detectado ha sido que el animal va asimilando muy bien lo que toma y la transición va fenomenal, tanto en cada aumento de leche como con el pienso. Todo esto se ve en el desarrollo, en el crecimiento y en la salud del animal.

¿Conoce algún programa similar en la competencia?

No, actualmente en la competencia no conozco ningún programa similar a este.

FIChA TÉCNICA • Nombre de la ganadería: Santa María • Ubicación: Pozoblanco (Córdoba) • Nº de vacas en ordeño: 60 • Producción: 42 litros vaca/día INFORMACIÓN COMPLEMENTARIA SOBRE EL PRODUCTO EN: http://www.lifestartscience.com/en/ruminants/

Enlace al vídeo

¿Qué beneficios ve a largo plazo en los animales que se han alimentado siguiendo este programa? Algo que me gustaría destacar del programa de Trouw Nutrition es la salud y el crecimiento que te encuentras en el animal en general. Las novillas se crían muy bien y tienen mucho brillo en el pelo. Además, otro aspecto que he notado mucho tras empezar a usar Trouw Nutrition es que antes yo no empezaba a inseminar a los animales hasta los 15 meses y ahora, con 13 meses o 13 meses y medio, ya se pueden inseminar porque tienen la estatura y el peso necesarios. Esta ha sido una de las mejorías que he notado gracias a Trouw Nutrition. A raíz de ahí, las novillas en lugar de parir con 25 meses ya te paren con 22 o 23 meses y eso, para el ganadero, es muy importante.

¿Recomendaría la aplicación de Lifestart a otro ganadero? Sí, yo se lo recomendaría a otros. De hecho, conozco a muchos ganaderos que lo están utilizando después de que yo se lo aconsejase.

Si tuviera que definir Lifestart en pocas palabras, ¿cuáles serían? Definiría el programa Lifestart con dos palabras: salud y crecimiento.

Tlf: +(34) 918075420 Marketing.Spain@trouwnutrition.com www.trouwnutrition.es

pub_trow.indd 77

24/10/2017 14:15

DOSSIER: RECRÍA

MANEXO DE XATOS EN GRUPOS DESPOIS DO NACEMENTO: A SÚA IMPORTANCIA DESDE O BENESTAR Este artigo repasa conceptos acerca do comportamento dos ruminantes en condicións naturais e dos xatos no aloxamento individual e presenta as investigacións máis recentes sobre as posibles vantaxes do manexo en grupo con dous ou máis animais. inTRODUCIÓN Segundo a normativa europea para a protección de xatos (Directiva 2008/119/CE), permítese aloxalos de forma individual unicamente ata as 8 semanas de vida especificando que os animais teñen que ter contacto físico e visual con outros xatos. Así pois, os aloxamentos individuais con muros continuos ou sen contacto físico directo entre eles non cumprirían as normas mínimas de benestar animal. Desde o punto de vista do benestar, o ambiente dos animais debe estar adaptado ás súas necesidades e permitirlles expresar o seu comportamento típico (Dereti e col., 2016). A APRENDIZAXE EN CONDICIÓNS NATURAIS En condicións naturais, os ruminantes son presas doutros animais e viven en grupos sociais para protexerse dos depredadores. Tras a súa domesticación, mantiveron este comportamento gregario nos sistemas de produción cunha necesidade social de interactuar cos demais e formar grupos caracterizados por unha xerarquía social de liderado ou dominación e subordinación.

Barbara Nely Leite Praça1, Eva Mainau2, Isabel Blanco Penedo3 Ministerio de Agricultura, Gandería e Abastecemento do Brasil 2 Dto. de Ciencia Animal e dos Alimentos. Universitat Autónoma de Barcelona 3 Dto. de Ruminantes e Epidemioloxía Veterinaria. Universidade Sueca de Ciencias Agrarias

Nun rabaño en condicións naturais, sen interferencia humana, a vaca e o seu xato pasan a maior parte do tempo illados do resto do grupo durante a primeira semana despois do nacemento, nun intento da vaca de esconder e protexer a súa cría. A medida que avanza a lactación, o xato aumenta o tempo entre as tomas de leite e estas termínanse máis rapidamente. É entón cando aumenta a inxestión de herba e é finalmente destetado nalgún momento entre os 8 meses, se é femia, e os 11 meses de idade, se é un macho (Reinhardt e Reinhardt, 1981). Neste ambiente natural tamén interactúan cos adultos (Price, 1985; Sato e col., 1987; Teixeira e col., 2009). O gando leiteiro, coma o resto dos animais de granxa, necesita aprender a interactuar co seu medio para poder res-

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_recria_grupos_galego.indd 78

16/10/2017 21:11

DOSSIER: RECRÍA

O GANDO LEITEIRO NECESITA APRENDER A INTERACTUAR CO SEU MEDIO PARA PODER RESPONDER DE FORMA ADECUADA AOS CAMBIOS AMBIENTAIS E DE MANEXO AOS QUE SE ENFRONTARÁ AO LONGO DA SÚA VIDA

ponder de forma adecuada aos cambios ambientais e de manexo aos que se enfrontará ao longo da súa vida. Como tal, é importante comprender o desenvolvemento da aprendizaxe por parte dos xatos e como o ambiente inflúe nese desenvolvemento. Os xatos vanse integrando cada vez máis no rabaño ao longo das súas primeiras semanas de vida. Con todo, gústalles cheirarse e lamberse, estar xunto coas crías da súa propia idade, xogar, correr como un grupo e pelexar divertidamente, é dicir, interactuar con outros animais. De feito, nun estudo de condicionamento baseado en recompensas (Holms e col., 2012), os xatos estaban máis motivados para ter acceso ao contacto social completo con outros animais da súa mesma idade cando tiñan contacto total entre eles que cando se delimitaba o contacto só á cabeza.

ALOXAMENTO INDIVIDUAL, É MOMENTO PARA CAMBIAR ESTA PRÁCTICA? En España, o 40 % dos xatos lactantes alóxase ata a desteta, entre as 6-8 semanas de vida, de forma individual, mentres que o 60 % é aloxado en currais en grupo xusto despois do nacemento. En países como Austria, Dinamarca, Finlandia, Suecia e o Reino Unido, os gandeiros dan preferencia a aloxar estes lactantes en currais individuais, mentres que Grecia, Irlanda e Suíza adoitan usalos para o aloxamento en grupo (Marcé e col., 2010). O aloxamento individual pode achegar beneficios como a redución da diarrea e as enfermidades respiratorias, ademais de axudar a controlar a inxestión individual de alimento (Bittar e Rocha, 2016). Aínda que o tipo de aloxamento é un factor de risco de enfermidades diarreicas e respiratorias en xatos lactantes, é necesario lembrar que a hixiene, as prácticas de alimentación e de manexo e a ventilación son factores a ter en conta para combater a súa aparición (Marcé e col., 2010).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_recria_grupos_galego.indd 79

16/10/2017 21:12

DOSSIER: RECRÍA

Este tipo de aloxamento tamén prevén a succión cruzada, o que pode ocorrer cando os xatos están en grupos e que ás veces persiste despois da desteta asociándose con lesións do ubre, mastites e reducións da produción leiteira na primeira lactación (Bittar e Silva, 2016). Pola contra, o aloxamento individual leva a un aumento do tempo dedicado ao manexo por xato, á administración de comida e á limpeza. Se se opta por este tipo de estancias, requírese dun número suficiente de currais individuais na granxa, unha condición que sae bastante cara cando os partos se agrupan nunha época determinada do ano. Se nos centramos agora no benestar dos xatos, o aloxamento individual recibiu numerosas críticas xa que limita a oportunidade para que realicen comportamentos sociais típicos, cando son unha necesidade para eles. Os xatos criados individualmente adoitan ser máis reactivos, realizan máis retrocesos (movementos abruptos en sentido inverso ou un movemento repentino do pescozo como un reflexo de sobresalto) e pasan máis tempo correndo e explorando novos espazos (De Paula Vieira e col., 2012a), todos eles indicadores de falta de adaptación. Teñen máis dificultade para adaptarse aos cambios e, se en fases temperás se lles expón a moitos cambios de manexo como separarse da súa nai ou a desteta, a falta de adaptación pode ser un problema recorrente ao longo da súa vida, tanto na alimentación como nos reagrupamentos sociais e mesmo na interacción con novas tecnoloxías, como o equipo de robot de muxido e os alimentadores automáticos (Gaillard e col., 2014). Todas estas experiencias poden provocarlles medo e os recordos relacionados co temor poden ter efectos duradeiros na vida do animal. Os animais poden aprender a superar unha experiencia de medo, pero nunca a esquecerán. Pola contra, os xatos que teñen interaccións positivas cando aínda son lactantes tenden a mostrar menor temor nas seguintes fases das súas vidas (Dereti e col., 2016). Os xatos aloxados individualmente teñen máis dificultade para aprender. Isto é debido a que afecta á aprendizaxe de reversa (capacidade de adaptarse a novas regras), o que se observou, por exemplo, en probas nas que se inverteu a localización do alimento (Gaillard e col., 2014). Os xatos poden aprender unha tarefa inicial, pero comprobouse que os criados en grupo son mellores para facer fronte aos cambios nunha tarefa de aprendizaxe, desaprender o aprendido, que os criados individualmente. Fisioloxicamente, a razón máis probable sería que o aloxamento individual impide o desenvolvemento de estruturas neuronais entre o hipocampo e a cortiza prefrontal afectando á aprendizaxe de reversa (Gaillard e col., 2014). Nun estudo similar, avaliouse a rapidez con que os xatos poden habituarse a un obxecto que nunca viran antes. Cada animal avaliouse oito veces durante dous días nun habitáculo onde se colocou un obxecto novo no centro (un recipiente vermello de plástico, de 60 cm de diámetro e 40 cm de altura). Deixouse ao xato cinco minutos para que interactuase co recipiente. Ao longo das repetidas sesións de exposición ao obxecto novo observouse que os xatos aloxados en parellas reduciron o tempo explorando o recipiente, o que indica que aprenderon a recoñecelo e que, por tanto, se habituaron ao obxecto.

Pola contra, os aloxados individualmente non mostraron unha diminución no tempo dedicado a investigalo, o que demostra que non se acostumaron a el. En conclusión, é importante estudar outras posibilidades ademais do aloxamento individual para a cría de xatos lactantes que poidan traer beneficios no desenvolvemento da súa aprendizaxe e das súas relacións sociais, pero tamén que se poidan levar á práctica real nas ganderías. Cales son as vantaxes do manexo en grupo? Proporcionar enriquecemento social ao aloxar os xatos en parellas fainos menos medorentos a novas situacións (neofobias) sociais, ambientais e alimentarias en comparación cos animais aloxados individualmente ( Jensen e Larsen, 2014). Os xatos aloxados en parellas tamén se habitúan antes e máis rápido a obxectos novos en exposicións repetidas que se están de forma individual (Gaillard e col., 2014). Esta flexibilidade na conduta é a que lles permite adaptarse máis rapidamente a ambientes cambiantes que poden proporcionarlles beneficios no seu benestar a longo prazo. Prover os xatos de enriquecemento social pode axudalos a facer fronte a situacións novas e a ventos estresantes, así como a aumentar a súa capacidade de aprender. Numerosos estudos demostraron os beneficios do aloxamento en grupo durante o período de lactación no benestar, no comportamento de xogo e no desenvolvemento da aprendizaxe para os xatos. Aloxar os lactantes en parellas reduce as vocalizacións do xato á desteta e mellora o seu rendemento despois deste momento (De Paula Vieira e col., 2010). Os aloxados individualmente vocalizan máis na desteta e tardan máis en aprender a usar sistemas automáticos de alimentación. Así pois, o aloxamento en grupo asóciase con animais que son máis flexibles nas súas respostas aos cambios de manexo reducindo o estrés na desteta e mellorando o seu rendemento despois desta fase, na que os xatos se aloxan tipicamente en grupo.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_recria_grupos_galego.indd 80

22/10/2017 13:25

Rumenil 34 mg/ml Suspensiรณn oral para bovinos

SIร N E

DE SUS P

LECHE

Oxiclozanida

Aprobado en el uso en vacuno de leche

Laboratorios Karizoo, s.a. An Alivira Group Company

T F

pub_karizoo_02.indd 81

+34 938 654 148 +34 938 654 648

Polig. Industrial La Borda Mas Pujades, 11-12 08140 Caldes de Montbui Barcelona, Spain www.karizoo.com

23/10/2017 15:53

DOSSIER: RECRÍA

ALOXAR OS XATOS EN PARELLAS FAINOS MENOS MEDORENTOS A NOVAS SITUACIÓNS SOCIAIS, AMBIENTAIS E ALIMENTARIAS EN COMPARACIÓN COS ANIMAIS ALOXADOS INDIVIDUALMENTE

A desteta é unha das situacións máis estresantes na vida produtiva do gando. As causas do estrés son os cambios na dieta, de líquido a sólido; na fisioloxía, porque comeza a dixestión e fermentación como ruminantes; no manexo e no ambiente, porque comeza a vivir en grupos sociais en establos ou pasteiros (Bittar e col., 2016). A presenza dun xato de desteta de maior idade tamén inflúe no comportamento da alimentación e no rendemento antes e despois da desteta. Nun estudo asignáronse xatos en dous grupos: un grupo de tres xatos novos con idades similares e outro grupo de tres con dous novos e un destetado de maior idade. Observouse que a presenza dun compañeiro destetado máis vello aumenta a inxestión de alimento sólido e mellora a ganancia media diaria dos xatos novos antes e despois da desteta. Nos controis de saúde non se observou ningunha diferenza entre os tratamentos. Aínda así, son necesarios máis estudos para obter unha conclusión fiable sobre o efecto da saúde dun grupo de xatos con diferentes idades (De Paula Vieira e col., 2012b). A neofobia alimentaria consiste en renunciar a probar alimentos descoñecidos e pode ocorrer nos ruminantes desde o seu primeiro contacto con outros alimentos diferentes ao leite, o que resulta nunha diminución da inxestión de alimentos e, por tanto, no rendemento produtivo (Launchbaugh e col., 1997). Cando os xatos permanecen en grupos despois da desteta aprenden uns con outros a explorar o medio ambiente descubrindo e comezando a comer alimentos sólidos antes que os aloxados individualmente, o que significa unha maior inxestión de alimentos e, en última instancia, maiores taxas de crecemento que os criados de forma individual. Os animais aloxados en parellas tardan menos tempo en comezar a alimentarse, visitan o alimentador con stárter con máis frecuencia, pasan máis tempo no alimentador e, por tanto, consomen máis stárter (Costa e col., 2015).

Fronte ás novidades ambientais, os xatos aloxados individualmente son máis activos e reactivos que os criados en parellas xa que están menos tempo descansando, máis tempo movéndose, aumentan a taxa de defecación e realizan un maior número de eventos de retroceso. A pesar disto, os xatos aloxados en parella presentan maiores vocalizacións pola separación dos outros animais de lote (Vieira e col., 2012b). Fronte á novidade social, os xatos criados en grupos cun compañeiro maior tenden a pasar menos tempo explorando e máis tempo de pé. Ademais, son máis reactivos vocalizando e defecando con máis frecuencia que os aloxados con compañeiros do mesmo grupo de idade. Estes resultados de vocalización poderían ser un indicador de estrés na separación, de forma semellante ás vocalizacións dos xatos despois da separación da nai. Parece pois que os criados cun compañeiro máis vello forman vínculos sociais máis fortes con eles. Para probas de novidade social compáranse animais aloxados de forma individual fronte aos mantidos en parellas. Os criados individualmente son máis reactivos cando se atopan cun xato descoñecido por primeira vez e amosan maior déficit no comportamento social. Como conclusión deste estudo, criar xatos individualmente, como ocorre en moitas granxas leiteiras, en lugar dun ambiente social máis complexo, pode deixar os animais con menos capacidade de facer fronte á novidade, aos eventos estresantes e ás interaccións sociais.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_recria_grupos_galego.indd 82

22/10/2017 13:26

pub_progenex.indd 83

23/10/2017 19:17

RENDEMENTOS PRODUTIVOS QUE OS ANIMAIS ALOXADOS INDIVIDUALMENTE

DOSSIER: RECRÍA

RECOMÉNDASE QUE O AGRUPAMENTO SOCIAL comece NAS PRIMEIRAS TRES SEMANAS DE VIDA

CANDO É O MELLOR MOMENTO PARA O ALOXAMENTO EN GRUPO? O agrupamento debe ocorrer antes das seis semanas para proporcionar beneficios na inxestión de alimento e no aumento de peso (Costa e col., 2015). Non se atoparon diferenzas no consumo de alimento sólido ao comparar os pesos de xatos aloxados en grupo xusto despois do nacemento e as tres semanas de idade (Tapki, 2007). Os xatos emparellados ás tres semanas de idade realizan máis condutas sociais que os aloxados individualmente e só se atoparon diferenzas mínimas entre os agrupados desde o nacemento en comparación cos emparellados ás tres semanas (Duve e Jensen, 2012). Tendo en conta os resultados destes estudos, recoméndase que o agrupamento social deba comezar nas primeiras tres semanas de vida. A DOR E A PROTECCIÓN SOCIAL A resposta dun animal á dor pode ser determinante para a súa supervivencia. Entre os animais que son depredados, o comportamento en resposta á dor máis probable para axudalos a sobrevivir é aquel que non atrae a atención dos depredadores. Isto aplícaselles aos bovinos, ovinos, caprinos e outros herbívoros silvestres que parecen máis estoicos e non mostran abertamente que están a sufrir dor. A presenza de animais da mesma especie pode alterar a percepción da dor, do medo e do estrés. Este efecto é coñecido como protección social (do inglés social buffering) e foi demostrado en humanos, roedores, porcos e ovellas. Algúns exemplos de experiencias dolorosas, estresantes e medorentas para os xatos son o desmochado e o descornado. Tanto o desmochado como o descornado son prácticas comúns nas granxas para facilitar o manexo pero son moi dolorosas para os xatos, o que leva á aparición de altos niveis de cortisol en sangue, un indicador de estrés. Unha manipulación adversa como o desmochado sen usar sedante, anestésico local e antiinflamatorio dará lugar á dor e, consecuentemente, ao estrés, o que pode reflectir un prexuízo na súa relación co gandeiro (De Passillé e col.,1996; Stafford e Mellor, 2005). En animais de granxa, a protección social durante os procedementos dolorosos é de especial interese xa que é beneficioso basicamente por dous motivos. En primeiro lugar, durante o procedemento doloroso, os animais

mostran menos condutas indicativas de dor se están rodeados doutros animais coñecidos da súa mesma especie. En segundo lugar, permite que os animais se recuperen do procedemento doloroso máis rapidamente. A protección social está promovida mediante o contacto táctil. Co contacto prodúcese a liberación de opiodes, os cales producen analxesia (Kikusui e col., 2006). En cordeiros, sábese que a presenza da nai fai diminuír a sensibilidade á dor das crías (Hild e col., 2010). Ademais, nun estudo realizado por Guesgen e col. (2014), os cordeiros aos que se lles cortou a cola coa presenza doutro coñecido (irmán xemelgo) mostraron menos indicadores de dor e menos cambios dun lado ao outro mentres estaban tombados, en comparación con outros aos que tamén se lles cortaba a cola pero acompañados doutros cordeiros non coñecidos ou familiares. Así pois, a protección social ten un efecto calmante ou analxésico entre os animais que se coñecen ou proceden do mesmo lote. No gando vacún, a protección social e a familiaridade refórzanse mediante a conduta de acicalamento, cando se lamben uns a outros. Esta conduta é independente da dominancia social e aumenta coa duración da cohabitación (Mandel e col., 2016). Sería de especial interese coñecer se en vacún, do mesmo xeito que ocorre en ovellas, a protección social ten un efecto sobre a percepción da dor durante os procedementos dolorosos tales como o desmochado, así como avaliar o efecto da súa posterior recuperación. CONSIDERACIÓNS E RECOMENDACIÓNS FINAIS A eficiencia na cría de xatos non pode avaliarse considerando só o aumento de peso ou as condicións sanitarias. Un sistema eficiente debe tamén considerar as necesidades dos animais permitíndolles expresar o seu comportamento natural e, por tanto, resultar en animais máis adaptados ao sistema de produción evitando que sintan medo, dor e estrés. Criar os xatos individualmente desde o nacemento pode resultar nunha falta de adaptación fronte a novos alimentos, fronte ás novidades ambientais e sociais, así como no desenvolvemento da aprendizaxe. Neste sentido, o aloxamento en grupo e os ambientes sociais complexos poden ser unha vantaxe e tamén poden ser máis prácticos para o gandeiro. Ademais, é necesario estar atento ás condicións sanitarias e impedir a succión cruzada asegurando suficiente cantidade de leite, usando tetos artificiais en lugar de cubos e mesmo mantendo os animais illados durante 30 minutos despois do muxido ata que se faga o estímulo de succión. Tamén se podería proporcionar enriquecemento ambiental colocando tetos de goma que reducen os comportamentos orais non nutritivos. A acción de succionar o teto provoca adicionalmente a liberación de hormonas como a colecistoquinina e a insulina, que están implicadas na dixestión (De Passillé, 2001).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_recria_grupos_galego.indd 84

22/10/2017 13:28

DOSSIER: RECRÍA

Aínda non está claro se o aloxamento en grupo resulta nun maior peso corporal despois da desteta. Algúns estudos obtiveron bos resultados e outros non mostraron diferenzas, pero probablemente isto debeuse a discrepancias nas condicións experimentais. A pesar disto, unha revisión realizada recentemente sobre este tema (Costa e col., 2016) suxire que cunhas boas pautas de manexo os xatos aloxados en grupo mostran mellores condicións de benestar e mellores rendementos produtivos que os animais aloxados individualmente.

CUNHAS BOAS PAUTAS DE MANEXO, OS XATOS ALOXADOS EN GRUPO MOSTRAN MELLORES CONDICIÓNS DE BENESTAR E MELLORES RENDEMENTOS PRODUTIVOS QUE OS ALOXADOS INDIVIDUALMENTE Necesítase máis investigación para establecer o mellor momento para aloxar os xatos en grupo entre o nacemento e a terceira semana de vida, así como se o seu diferencial de beneficios durará a través da vida animal na granxa en comparación cos animais que son criados individualmente.

REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS Bittar CMM, Rocha NB, 2016. Pareamento precoce: aumento no consumo de sólidos e ganho de peso embezerros leiteiros. Dispoñible en https://www.milkpoint.com.br/radar-tecnico/ animais-jovens/pareamento-precoce-aumento-no-consumo-desolidos-e-ganho-de-peso-em-bezerros-leiteiros-98996n.aspx. Bittar CMM, Silva FLM, 2016 A mamada cruzada após o desaleitamento parece não afetar negativamente a saúde do úbere ou produção de leite. Dispoñible en https://www.milkpoint. com.br/radar-tecnico/animais-jovens/a-mamada-cruzada-aposo-desaleitamento-parece-nao-afetar-negativamente-a-saudedo-ubere-ou-producao-de-leite-101811n.aspx. Bittar CMM, Silva MD, Slanzon GS, 2016. Enriquecimento ambiental para bezerros leiteiros. Dispoñible en https://www. milkpoint.com.br/radar-tecnico/animais-jovens/enriquecimento-ambiental-para-bezerros-leiteiros-103410n.aspx. Costa JHC, Meagher RK, von Keyserlingk MAG, Weary DM, 2015. Early pair housing increases solid feed intake and weight gains in dairy calves. J Dairy Sci 98, 6381–6386. Costa JHC, von Keyserlingk MAG, Weary DM, 2016. Invited review: Effects of group housing of dairy calves on behavior, cognition, performance, and health. J Dairy Sci 99: 2453-2467. De Passillé AM, Rushen J, Ladewig J, Petherick JC, 1996. Dairy calves’ discrimination of people based on previous handling. J Animal Sci74, 969–974. De Passillé AM, 2001. Sucking motivation and related problems in calves. Appl. Anim. Behav. Sci. 72:175–187. De Paula Vieira A, De Passillé AM, Weary DM, 2012a. Effects of the early social environment on the behavioral responses of dairy calves to novel events. J Dairy Sci 95, 5149–5155. De Paula Vieira A, von Keyserlingk MAG, Weary DM, 2012b. Presence of an older weaned companion influences feeding behavior and improves performance of dairy calves before and after weaning from milk. J Dairy Sci 95, 3218–3224. De Paula Vieira A, von Keyserlingk MAG, Weary DM, 2010. Effects of pair versus single housing on performance and behavior of dairy calves before and after weaning from milk. J Dairy Sci 93, 3079–3085. Dereti RM, Ribeiro ARB, Fisher V, 2016. Bem estar animal em sistemas de produção de leite. 266-285. In Pecuária de Leite no Brasil: cenários e avanços tecnológicos. Ed. Embrapa. Brasília. ISBN 978 85 7035 644 4. Duve LR, Jensen MB, 2012. Social behavior of young dairy calves housed with limited or full social contact with a peer. J Dairy Sci 95, 5936–5945.

Gaillard C, Meagher RK, von Keyserlingk MAG, Weary DM, 2014. Social housing improves dairy calves’ performance in two cognitive tests. PloS ONE 9(2): e90205. Grandin T, 1999. Reducir el miedo aumenta la producción de leche. Hoard´s dairyman. Guesgen MJ, Beausoleil NJ, Minot EO, Stewart M, Stafford KJ, 2014. Social context and other factors influence the behavioural expression of pain by lambs. Appl. Anim. Behav. Sci. 159: 41-49. Hild S, Andersen IL, Zanella AJ, 2010. The relationship between thermal nociceptive threshold in lambs and ewe-lamb interactions. Small Ruminants Research 90: 142-145. Holm L, Jensen MB, Jeppesen LL, 2002. Calves’ motivation for access to two different types of social contact measured by operant conditioning.Appl. Anim. Behav. Sci. 79(3), 175–194. Jensen MB, Larsen LE, 2014. Effects of level of social contact on dairy calf behavior and health. J. Dairy Sci. 97, 1–10. Kikusui T, Winslow JT, Mori Y, 2006. Social buffering: relief from stress and anxiety. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences 361: 2215-2228. Launchbaugh KL, Provenza FD, Werkmeister MJ, 1997. Overcoming food neophobia in domestic ruminants through addition of a familiar flavor and repeated exposure to novel foods. Appl. Anim. Behav. Sci. 54. 327-334. Mandel R, Whay HR, Klement E, Nicol CJ, 2016. Invited review: Environmental enrichment of dairy cows and calves in indoor housing. J Dairy Sci 99: 1695-1715. Marcé C, Guatteo R, Bareille N, Fourichon C, 2010. Dairy calf housing systems across Europe and risk for calf infectious diseases. Animal 4: 1588-1596. Price EO, 1985. Sexual behavior of large domestic farm animals: An overview. J. Anim. Sci. 61(3), 62–74. Reinhardt V, Reinhardt A, 1981. Cohesive Relationships in a Cattle Herd (Bosindicus). Behav. 77:121–151. Sato S, Wood-Gush DGM, Wetherill G, 1987. Observations on creche behavior in suckler calves. Behavioural Processes 15, 333-343. Stafford KJ, Mellor DJ, 2005. Dehorning and disbudding distress and its alleviation in calves.Review. The Vet J 169, 337-349. Tapki, 2007. Effects of individual or combined housing systems on behavioural and growth responses of dairy calves. ACTA AGR SCAND A AN 57(2), 55-60. Teixeira FA, Neto JG, Nascimento PVN, Marques JA, 2009. Comportamento social dos ruminantes – Revisão de literatura. PUBVET, 22 (3).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_recria_grupos_galego.indd 85

22/10/2017 13:28

Dossier: recría

ASPECTOS CLAVES DO MANEXO NAS PRIMEIRAS IDADES Presentámosvos os resultados das auditorías que levamos a cabo en 32 ganderías de leite da cornixa cantábrica a través do programa de mellora da recría. A auditoría está dividida en cinco bloques: parideira, calostro, alimentación, instalacións e sanidade, nos que se identificaron os principais puntos de mellora no manexo das xatas lactantes. Carlos Carbonell DVM, Técnico especialista en Vacún Leiteiro de MSD AH

INTRODUCIÓN Ao longo dos últimos anos tense investigado moito sobre a importancia da fase lactante nas xatas e a súa repercusión ao longo prazo na vida produtiva. A pesar da controversia xerada inicialmente, a día de hoxe numerosos estudos evidenciaron que tanto o calostro coma o ritmo de cre-

cemento nas primeiras semanas de vida teñen unha clara repercusión sobre a futura produción leiteira. Con todo, aínda en moitas explotacións se considera un éxito que as xatas non enfermen, cando en realidade o obxectivo á hora de crialas debería ser conseguir animais adultos que poidan desenvolver todo o seu potencial produtivo e, para iso, é indispensable que crezan sas. O manexo da recría non é un proceso complicado, máis ben todo o contrario, de feito unha das claves do éxito é que sexa sinxelo. Non obstante, se non se é constante, metódico e ordenado no traballo ou non se lle dedica o tempo necesario, é difícil conseguir un bo resultado.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_dossier_recria_carlos_carbonell_galego_02.indd 86

23/10/2017 18:02

Dossier: recría

O PRIMEIRO CONTACTO DO XATO NEONATO É A MIÚDO O SOLO DO CORREDOR DO CURRAL DAS SECAS OU UNHA PARIDEIRA DE PALLA QUE, ÁS VECES, PRESENTA UN MAL MANTEMENTO

Gráfica 1. Distribución dos diferentes tipos de parideira en 32 explotacións da cornixa cantábrica

37 %

Tras a análise dos resultados recompilados a través de 32 auditorías de recría realizadas por parte do equipo técnico de MSD Animal Health, en colaboración cos técnicos das ganderías, ao longo deste artigo presentámosvos os principais puntos de mellora identificados en canto ao manexo das xatas lactantes. O traballo levouse a cabo entre 2016 e principios de 2017, en explotacións leiteiras da cornixa cantábrica como parte do programa de mellora da recría en explotacións leiteiras que leva a cabo MSD AH. A auditoría que realizamos nas explotacións está dividida en cinco bloques (parideira, calostro, alimentación, instalacións e sanidade) e desta mesma forma presentaremos os resultados. En cada bloque avaliamos os principais puntos críticos, destacando aqueles que identificamos como máis importantes, ben pola súa maior repercusión ou ben pola súa maior marxe de mellora. PARIDEIRA En determinadas ocasións, o comezo da vida dunha xata non é nada fácil. De feito, nada máis nacer, o primeiro contacto do xato neonato é a miúdo o solo do corredor do curral das secas ou unha parideira de palla que, ás veces, presenta un mal mantemento (ver gráfica 1).

36 %

27 % Agrupada

Individual

Curral secas

Deste modo, con frecuencia a superficie onde nace a xata se atopa sucia e fría. Esta situación provoca que teña problemas de termorregulación, xa que son bastante sensibles ao frío e, ademais, facilita a colonización do intestino por parte de bacterias como E. coli que, cun sistema inmune do xato recentemente nado inmaturo, pode chegar mesmo antes de que este reciba as defensas a través do calostro e dar lugar a diarrea ou mesmo septicemia nos primeiros días de vida. Por tanto, nas explotacións que dispoñen dunha sala de partos ou dun curral de preparto a solución pasará por establecer un protocolo de limpeza e mantemento. Con todo, nas granxas con partos no curral de vacas secas terán difícil arranxo, polo menos a curto prazo.

TECNOVIT RUMIANTES Servicio integral en nutrición animal

www.tecnovit.net Pol. Ind. Les Sorts, Parc. 10 · ALFORJA (ESPAÑA)

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_dossier_recria_carlos_carbonell_galego_02.indd 87

23/10/2017 18:02

Dossier: recría

A DÍA DE HOXE NUMEROSOS ESTUDOS EVIDENCIARON QUE TANTO O CALOSTRO COMA O RITMO DE CRECEMENTO NAS PRIMEIRAS SEMANAS DE VIDA TEÑEN UNHA CLARA REPERCUSIÓN SOBRE A FUTURA PRODUCIÓN LEITEIRA MANEXO DO CALOSTRO Tal e como expuxen anteriormente, o sistema inmune do xato acabado de nacer é inmaturo; a isto súmase o feito de que a súa nai, polo tipo de placenta dos bovinos, non lle pode transferir durante a xestación os anticorpos, tamén chamados inmunoglobulinas (Ig). Por iso, a transferencia de anticorpos maternais prodúcese exclusivamente a través do calostro. Ademais de anticorpos, o calostro tamén achega gran cantidade de nutrientes (graxa, lactosa, vitaminas...), factores de crecemento como IGF-I ou GH, que se viu que inflúen no desenvolvemento gastrointestinal do xato, factores bioactivos que inflúen na “programación metabólica” do animal ou probióticos que condicionan o desenvolvemento da poboación microbiana do aparello gastrointestinal do xato, tamén coñecida como microbiota. Por iso, o manexo do encalostrado é clave para a futura saúde do xato nas súas primeiras semanas de vida. De feito, numerosos estudos demostran como o fallo de transferencia calostral presenta efectos tanto a curto (incrementa a incidencia de diarrea neonatal e pneumonías) como a longo prazo (con repercusións sobre toda a vida produtiva). Hai catro puntos clave que cómpre ter en conta neste proceso do encalostrado:

1. Tempo: o intestino ao nacemento é moi permeable, o que permite a absorción dos anticorpos. Con todo, esa propiedade vaise perdendo rapidamente co tempo ata desaparecer ás 24 horas de vida. Ademais, demostrouse que o atraso no muxido da vaca acabada de parir produce unha importante diminución da concentración de anticorpos do calostro. Ás 6 horas posparto a nai xa reabsorbeu ata un 17 % dos anticorpos presentes ao nacemento. Dúas de cada tres ganderías auditadas administraban o calostro nas 4 horas posteriores ao nacemento do xato. Non obstante, este bo dato non sempre concordaba cunha boa transferencia calostral e é que hai os outros factores implicados (hixiene, cantidade e calidade). 2. Hixiene: a presenza de bacterias no calostro pode producir por si mesma enfermidades na xata e, ademais, diminúe en gran medida a absorción dos anticorpos. O calostro pode contaminarse por bacterias principalmente por tres causas: procedentes do ubre en casos de mastites, por contaminación no proceso de recollida e administración do calostro (ubres, cubos ou outros materiais sucios) ou ben por multiplicación posterior (o que ocorre igual que no tanque do leite cando non se arrefría rapidamente). Só un 16 % das explotacións presentou un risco baixo de contaminación, con base na limpeza dos utensilios cos que se administra o calostro (cubos, mamadeiras...), o seu manexo e a súa conservación.

Gráfica 2. Porcentaxe de ganderías que non cumpren con algún dos catro puntos clave no manexo do calostro en 32 explotacións da cornixa (dáse tarde, móxese tarde, risco de contaminación ou cantidade insuficiente) 100 % Porcentaxe das explotacións

84 %

80 % 60 % 39 %

34 %

40 %

34 %

20 % 0% o mp

de ión da 6 h coinac idoca > s i x R am Mu va nt co

Só

3. Calidade inmunolóxica [(concentración de anticorpos ou inmunoglobulinas (IgG)]: un calostro de calidade debe conter un mínimo de 50 g de IgG/l. Hai distintos factores que inflúen na calidade do calostro, algúns non os podemos controlar (como a raza ou o número de partos), pero outros si que dependerán do manexo: • Manexo da vaca seca: nutrición, estrés, amoreamento etc. • Vacinación das nais no período seco: paso de anticorpos específicos, principalmente fronte á diarrea neonatal. • Evitar facer mesturas de calostros (xa que o malo empobrecerá o bo) e sempre utilizar para a primeira toma calostro do primeiro muxido. • Conservación: o calostro refrixerado non debe conservarse máis de 3 días e o conxelado 6 meses. Para desconxelar, o máis recomendado é ao baño maría en auga con menos de 45 °C. Evitar o uso de microondas. 4. Cantidade: a cantidade necesaria dependerá da calidade do calostro e da capacidade de absorción do animal, que, á súa vez, varía en función do tempo transcorrido desde o nacemento ata a administración ao xato e segundo o nivel de contaminación do calostro. Nunha de cada tres ganderías visitadas só se administraban dous litros de calostro na primeira toma. Tal e como se observa na táboa, esta cantidade resulta insuficiente en moitas ocasións. Por iso a recomendación sería achegar, polo menos, 3 litros para poder cubrir a maior parte das situacións. Táboa 1. Valoración dos litros de calostro que lle necesitariamos dar a un xato segundo a calidade de calostro (aceptable > 50 mg IgG/ml ou mala = 35 mg IgG/ml) e a eficiencia na absorción (sen contaminación 25 % ou contaminado 18 %) Calostro non contaminado

Litros de calostro necesarios

Calidade aceptable 2,08

Calostro contaminado

Mala calidade

Calidade aceptable

Mala calidade

2,97

2,89

4,13

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_dossier_recria_carlos_carbonell_galego_02.indd 88

23/10/2017 18:02

Una única aplicación

La vacuna líder frente a la diarrea neonatal*

Amplia ventana de vacunación: en cualquier momento entre 12 semanas y 3 semanas antes del parto

Gran potencia inmunógena

*Lider en ventas. Datavet 2017 1QT ROTAVEC® CORONA. Emulsión inyectable para bovino. COMPOSICIÓN POR DOSIS: Sustancias activas: Rotavirus bovino, cepa UK-Compton, serotipo G6 P5 (inactivado): ¼ de dosis vacunal estimula un título de anticuerpos neutralizantes

de virus ≥ 7,7 log2/ml (cobayas); coronavirus bovino cepa Mebus (inactivado): 1/20 de dosis vacunal estimula un título ELISA de anticuerpos ≥ 3,41 log10/ml (cobayas); adhesina F5 (K99) de E.coli 1/20 de dosis vacunal estimula un título ELISA de anticuerpos (OD492) > 0,64 (cobayas). Adyuvantes: Aceite mineral ligero/emulsionante 1,40 ml, hidróxido de aluminio 2,45 - 3,32 mg. Excipientes: Tiomersal 0,032 - 0,069 mg, formaldehído ≤ 0,34 mg. INDICACIONES Y ESPECIES DE DESTINO: Bovino (vacas gestantes y novillas). Para la inmunización activa de vacas gestantes y novillas para elevar los anticuerpos frente al antígeno adhesina F5 (K99) de E. coli, rotavirus y coronavirus. Mientras los terneros son alimentados, durante las primeras dos a cuatro semanas de vida, con calostro de madres vacunadas, estos anticuerpos han demostrado: Reducir la gravedad de la diarrea causada por E. coli F5 (K99); reducir la incidencia de la diarrea causada por rotavirus; reducir la diseminación de virus por terneros infectados con rotavirus o coronavirus. Establecimiento de la inmunidad: La protección pasiva frente a todas las sustancias activas comenzará desde el principio de la alimentación con calostro. Duración de la inmunidad: En terneros alimentados artificialmente con calostros mezclados, la protección continuará hasta que cese la alimentación con calostro. En terneros amamantados de forma natural, la protección frente a rotavirus persistirá durante al menos 7 días y frente a coronavirus durante al menos 14 días. CONTRAINDICACIONES: Ninguna. PRECAUCIONES: Deben tomarse las más estrictas precauciones para evitar la contaminación de la vacuna. Precauciones especiales para su uso en animales: No vacunar animales enfermos. Precauciones específicas que debe tomar la persona que administre el medicamento veterinario a los animales: Al usuario: Este medicamento veterinario contiene aceite mineral. Su inyección accidental/autoinyección puede provocar dolor agudo e inflamación, en particular si se inyecta en una articulación o en un dedo, y en casos excepcionales podría provocar la pérdida del dedo afectado si no se proporciona atención médica urgente. En caso de inyectarse accidentalmente con este medicamento veterinario consulte urgentemente con un médico, incluso si sólo se ha inyectado una cantidad muy pequeña, y lleve el prospecto consigo. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, diríjase de nuevo a un facultativo. Al facultativo: Este medicamento veterinario contiene aceite mineral. Incluso si se han inyectado pequeñas cantidades, la inyección accidental de este medicamento puede causar inflamación intensa, que podría, por ejemplo, terminar en necrosis isquémica e incluso la pérdida del dedo. Es necesaria atención médica experta, INMEDIATA, a cargo de un cirujano dado que pudiera ser necesario practicar inmediatamente una incisión e irrigar la zona de inyección, especialmente si están afectados los tejidos blandos del dedo o el tendón. Puede utilizarse durante la gestación. Conservar y transportar refrigerado (entre 2 °C y 8 °C). Proteger de la luz. No congelar. Período de validez después de abierto el envase primario: 8 horas. TIEMPO DE ESPERA: Cero días. Uso veterinario – medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Instrucciones completas en el prospecto. Mantener fuera de la vista y el alcance de los niños. Reg. Nº: 1330 ESP. Merck Sharp & Dohme Animal Health, S.L. Ficha técnica actualizada a 11 de mayo de 2016.

pub_msd.indd 89

15/10/2017 18:47

Dossier: recría

Gráfica 3. Distribución da calidade inmunolóxica de 87 mostras de calostro de 18 explotacións españolas (Carbonell e Elvira, 2017) Calidade do calsotro (g lgG/I)

ESTÁ DEMOSTRADO QUE A INCIDENCIA DE PATOLOXÍA RESPIRATORIA SE INCREMENTA CANDO O ESPAZO POR XATA É MENOR DE 3,6 M2

Número de mostras

26 %

12 8 4 0

20-29

30-39

40-49

50-59

60-69

70-79

80-89

Paralelamente, durante o ano 2016 o equipo técnico de MSD AH en colaboración con diferentes veterinarios e gandeiros realizou un estudo co obxectivo de avaliar a calidade e o manexo do calostro nas granxas leiteiras españolas (Carbonell e Elvira, 2017). Os resultados de 87 calostros procedentes de 18 explotacións puxeron de manifesto que existe unha importante variabilidade na calidade dos calostros das frisonas. O 53 % das mostras non cumpriron os requisitos mínimos de calidade inmunolóxica (50 mg IgG/ml), mentres que o 55 % presentaba contaminación, a súa bacterioloxía era superior a 50.000 UFC/ml e só un 15 % cumpría simultaneamente ambos os criterios. Ademais, houbo catro explotacións en que todas as súas mostras presentaron unha alta contaminación, o que nos indica un “factor granxa” que con toda probabilidade se deba a fallos no manexo do calostro. Finalmente, un de cada tres xatos desas mesmas granxas presentou fallo de encalostrado. En conclusión, tendo en conta onde nacen con frecuencia as xatas e os posibles fallos de manexo do calostro de moitas granxas, o risco de que un xato teña acceso a multitude de patóxenos e/ou non estea ben encalostrado resulta elevado. Por iso, nalgunhas explotacións unha alta porcentaxe de xatas sofren enfermidade durante os primeiros días de vida. ALOXAMENTO Para iniciar este bloque gustaríame que se imaxinase unha poboación na que só hai un hotel e cuxo propietario acepta todos os clientes posibles, aínda que en determinadas épocas non dispoña de suficientes cuartos para todos os hóspedes. Que lle parecería? Gustaríalle durmir nunha cama de matrimonio con dúas persoas máis? Ou mellor aínda, os tres nunha cama individual? Non sería preferible que o propietario ou ben calculase o número de habitacións que necesita para a tempada alta ou ben limitase o número de hóspedes?

Isto, que parece tan obvio no exemplo anterior, non sucede no 66 % das explotacións auditadas, xa sexa á hora de dispor de aloxamento para todas as xatas (cubículos ou boxes individuais) ou de habilitar suficiente espazo por animal (cando se aloxan en grupo), tanto na fase lactante coma nos primeiros currais tras a desteta. Esta situación provoca que case no 40 % das ganderías haxa máis de 10 animais no primeiro agrupamento, o que predispón a esas xatas a padecer máis pneumonía que as aloxadas en grupos máis pequenos. Paralelamente, outra consecuencia asociada é unha maior densidade, xa que na metade dos casos (52 % das granxas) disponse de menos de 2 m2 de espazo por xata e está demostrado que a incidencia de patoloxía respiratoria se incrementa cando o espazo por xata é menor de 3,6 m2. Gráfica 4. Porcentaxe de instalacións que non cumpren os puntos máis importantes no aloxamento da recría en 32 explotacións da cornixa (insuficiente aloxamento, exceso número de animais no grupo, diferenza de idade no lote > 2 semanas ou espazo insuficiente) 100 %

Porcentaxe de explotacións

53 %

84 % 80 %

66 %

60 %

52 % 38 %

40 % 20 % 0%

de m. ais ata nte nto im za 2 se rx cie ame n i n o f a e > 2 p u x 0 fer e m Ins alo Di idad >1 <2

Por sorte, a diferenza do hotel, nas ganderías pódese calcular o número de novos hóspedes que imos ter en tempada alta, que no noso caso será na época de máis partos, adaptando as instalacións ás necesidades, tal e como se pode ver no exemplo da táboa 2. Neste caso, dunha granxa de 100 vacas necesitaranse 11 casetas para os lactantes e un curral posdesteta de, polo menos, 15 metros cadrados. Táboa 2. Exemplo de cálculo da necesidade de instalacións, con base no número de xatas que teremos na época de máis partos Vacas adultas

100

Porcentaxe de partos femias

30 % estacionalidade

Duración da estancia

Semanas

Número de xatas

Lactantes

Curral posdesteta

Curral posdesteta II

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_dossier_recria_carlos_carbonell_galego_02.indd 90

23/10/2017 18:02

PROGRAMA DE CRUZAMIENTO

ÚNICO

programa de cruzamiento

PROBADO en el mundo

Alan y Ben Andersen

SEAGULL BAY Idaho (EE. UU.)

2.200 vacas ProCross en ordeño Criadores de Supersire, Headliner, Silver...

Para más información: www.procross.info www.procross.info Distribuido en Galicia por SERGEGA | Manuel Reixa: 610 526 785 Distribuido en Galicia por SERGEGA | Manuel Reixa: 610 526 785

pub_procross.indd 91

21/10/2017 15:57

Dossier: recría

A VACINACIÓN É UNHA FERRAMENTA COMPLEMENTARIA QUE REDUCE O RISCO DE ENFERMAR, PERO PARA CONSEGUIR UN RESULTADO ÓPTIMO DEBE IR ASOCIADA A UN MANEXO ADECUADO

ALIMENTACIÓN As xatas que dispoñen de leite ou lactorreemprazante ad libitum inxiren aproximadamente o 20 % do seu peso vivo, ao redor dos 8-10 litros por día. Isto lévanos a preguntarnos: quen se equivoca, a natureza ou nós cando alimentamos con só 2 litros de leite por toma durante as primeiras semanas de vida? O principal motivo que atopamos polo cal case o 60 % das explotacións administran tan só 2 litros por toma é polo convencemento de que se aumentan a cantidade de leite as súas xatas enfermarían de diarrea neonatal. Con todo, o que en realidade ocorre con este programa de alimentación é que, durante as épocas de frío, practicamente non se cobren as necesidades enerxéticas de mantemento. Como consecuencia, as xatas non medran e, ademais, son máis susceptibles de enfermar. E é que tamén é necesaria a enerxía do alimento para que o seu sistema inmune funcione de maneira adecuada. Así mesmo, está demostrado que alimentar con maiores cantidades de leite, sempre que se administre de forma constante, quente e limpa, non supón ningún problema, senón máis ben todo o contrario, xa que as xatas sufrirán menor incidencia de diarreas e terán un maior ritmo de crecemento. Non obstante, non sempre se fai o manexo correcto da alimentación láctea, tal e como se observa na gráfica 5, onde só no 30 % das explotacións auditadas se administraba o leite en envases limpos, mentres que só no 38 % o método de traballo aseguraba que a xata tomase o leite á temperatura adecuada (38 °C). Ademais, sorprende que nun 35 % das ganderías alimentaban as xatas con lactorreemprazante a unha concentración moi baixa, menor de 100 g/l. De xeito global, o principal problema foi que moitas explotacións non contaban cun lugar apropiado e cómodo onde preparar o lactorreemprazante e limpar o material utilizado (cubos, mamadeiras...) para, a continuación, deixalos secar.

A limpeza e o almacenamento do material para alimentar as xatas teñen que ser excelentes

Gráfica 5. Porcentaxe de explotacións que non cumpren cos puntos críticos na alimentación das xatas lactantes en 32 explotacións da cornixa (fallo de temperatura, escasa concentración de leite, escasa cantidade ou limpeza incorrecta) Porcentaxe de explotacións

80 %

70 %

62 %

59 %

60 % 40 % 25 % 20 % 0%

a a tur rect era cor p n m i

itro

/l 0g

Só

za ta pe rrec Liminco

PATOLOXÍA E PROFILASE VACINAL “O que non se mide non se pode mellorar” é unha frase moi utilizada por quen xestiona os datos de calquera negocio e isto é igualmente aplicable ás granxas leiteiras. Con todo, actualmente son moi poucas as ganderías que rexistran e analizan datos de ritmos de crecemento, incidencia de patoloxía e/ou mortalidade na recría. Nos EE. UU. están publicados os resultados de enquisas en granxa nas que se cuantifica como un de cada catro xatos enferma de diarrea e un de cada cinco de pneumonía. Respecto dos programas de vacinación, só unha de cada dúas explotacións auditada (50 %) dispuña dun programa nas vacas secas para protexer as xatas fronte á diarrea neonatal, a pesar de que estas presentaban a enfermidade e de estar ben demostrada a redución da súa incidencia ao aplicar un programa vacinal preventivo nas vacas. De igual xeito, chaman a atención os tres tipos de situacións que observamos á hora de aplicar plans vacinais na recría:

1. Tentar solucionar o problema só mediante vacinación A vacinación é unha ferramenta complementaria que reduce o risco de enfermar, pero para conseguir un resultado óptimo debe ir asociada a un manexo adecuado. Como exemplo, se vacinamos as vacas secas para previr fronte á diarrea ás xatas, pero logo non encalostramos ben, perderemos en gran parte o efecto da vacinación. 2. Usar a vacinación só cando a incidencia de enfermidade é alta Nestes casos, parece que máis ben lle estamos dando un uso curativo no canto de preventivo á vacinación, ou ben estamos infravalorando o risco de que enfermen e o efecto a longo prazo de que as nosas xovencas estivesen enfermas cando eran novas. 3. Aceptar como unha situación normal ter unha alta porcentaxe de enfermidade nas xatas e só preocuparse e vacinar cando a mortalidade aumenta Neste caso volvemos á pregunta inicial: cal é o noso obxectivo ao recriar as xatas, mantelas vivas ou conseguir animais que teñan altos ritmos de crecemento e sexan bos produtores no futuro?

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_dossier_recria_carlos_carbonell_galego_02.indd 92

23/10/2017 18:03

tato_elite_afriga.pdf

15/10/15

18:46

CMY

afriga119_pub_tato.indd 93

20/10/2017 00:11

Dossier: recría

Por outra banda, tampouco se ten en conta o custo por perdas ou baixas de xatas. Este custo calcúlase sumando os gastos que supuxeron a cría dos animais que non chegaron a adultos co valor inicial da xata ao nacemento. Este gasto tense que repercutir no custo das xovencas que si se incorporan ao rabaño adulto. Como se observa na táboa 3, se o custo da xovenca son 1.800 euros e durante o ano se incorporan 50 xovencas ao rabaño e morren dúas xatas, unha con 20 días de vida, de diarrea neonatal, e outra con 60 días, de pneumonía, terei que repercutir a esas 50 xovencas o custo que perdín con eses dous animais. Nesta situación son 17 euros por xovenca e o custo incrementaría a 1.817 euros. Se no canto de 2 xatas mortas fosen 5 isto suporía un custo de 35 euros por xovenca incorporada ao rabaño, e todo isto sen tomar en consideración que tamén tería xatas enfermas que non morresen e que tarden máis en chegar ao primeiro parto e teñan menor produción. Deste modo o custo non debería ser unha barreira á hora de establecer un programa vacinal completo, xa que, en realidade, será moito menor ao importe que nos suporían só as posibles baixas. Táboa 3. Exemplo do custo de baixa na recría de xovencas Xatas mortas

Xovencas incorporadas ao rabaño adulto

50 1.800 €

Custo xovenca Custo/día dun xato lactante

3€

Valor da xata ao nacemento

300 € 17 €

Custo engadido por baixas (euros/xovenca)

35 €

Finalmente gustaríame compartir dúas reflexións dun epidemiólogo, Ynte Schukken, especializado en estudar o desenvolvemento e os factores de risco das enfermidades infecciosas dentro dunha poboación, que expón o seguinte: “O incremento do tamaño dos rabaños leiteiros posibilita que máis axentes infecciosos poidan perpetuarse nestes”, o que, volvendo a un exemplo máis humano, nos leva a entendelo de xeito sinxelo: onde é máis fácil controlar os piollos, nun colexio con 10 nenos ou noutro con 300? A segunda cuestión que nos presenta é a seguinte: realmente aplicamos de forma adecuada e adaptamos as medidas de bioseguridade e os plans de vacinación ao novo tamaño dos rabaños leiteiros? Na gráfica 6 obsérvase como o tamaño das explotacións auditadas é moi superior á media da zona, o que pon de manifesto que a maior tamaño de rabaño maior é o risco sanitario nestas cando non se poñen en marcha medidas de bioseguridade, pautas correctas de manexo e un completo programa vacinal. Gráfica 6. Distribución por tamaño dos rabaños leiteiros nas 32 explotacións auditadas da cornixa cantábrica

Vacas en muxido

16 %

31 %

53 % 80

81-199

200

CONCLUSIÓNS • O obxectivo principal de recriar xatas é que poidan desenvolver todo o seu potencial produtivo de adultas, polo que é imprescindible que durante a fase lactante crezan sas e con boas ganancias diarias de peso. Para iso hai que dedicarlle o tempo necesario ao manexo da recría, ser constante e metódico nas rutinas e non descoidar os aspectos clave. • Poñer en marcha un bo protocolo de vacinación axudaranos a previr a aparición de enfermidade e a diminuír mortalidade na fase lactante, o que mellorará a produtividade futura. Bibliografía

Bach A, Ahedo J, Ferrer A, 2010. Optimizing weaning strategies of dairy replacement calves. Journal of Dairy Science 93: 413-419. Bach A, Ahedo J, 2008. Record Keeping and Economics of Dairy Heifers. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice Dairy Heifer Raiser, USDA, 2011. Soberon F y Van Amburgh M, 2013. LACTATION BIOLOGY SYMPOSIUM: The effect of nutrient intake from milk or milk replacer of preweaned dairy calves on lactation milk yield as adults: A meta-analysis of current data. Journal of Animal Science 91:706-12. Gooden, 2008. Colostrum management for dairy calves. The Veterinary clinics of North America. Food animal practice 24: 19-39. Khan MA, Lee HJ, Lee WS, Kim HS, Kim SB, Ki KS, Ha JK, Lee HG, Choi YJ, 2007. Pre- and Postweaning performance of Holtein female calves fed milk through step-down and conventional methods. Journal of Dairy Science 90: 876-885. Ellingsen K, Mejdell CM, Ottesenb N, Larsen S, Grøndahl AM, 2016. The effect of large milk meals on digestive physiology and behaviour in dairy calves. Physiology and Behavior 154: 169-74. Lago A, McGuirk SM, Bennett TB, Cook NB y Nordlund KV, 2006. Calf respiratory disease and pen microenvironments in naturally ventilated calf barns in winter. Journal of Dairy Science 89: 4014-4025. McGuirk SM, 2008. Disease management of dairy calves and heifers. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice 24: 139-153. Morrill, K. M., J. Polo, A. Lago, J. Campbell, J. Quigley, and H. Tyler. 2013. Estimate of serum immunoglobulin G concentration using refractometry with or without caprylic acid fractionation. Journal Dairy Science. 96:4535-4541. Svensson C y Liberg P, 2006. The effect of group size on health and growth rate of Swedish dairy calves housed in pens with automatic milk-feeders. Preventive Veterinary Medicine 73: 43-53. Moore M, Tyler JW, Chigerwe M, Dawes ME, Middleton JR, 2005. Effect of delayed colostrum collection on colostral IgG concentration in dairy cows. Journal of the American Veterinary Medical Association 226: 1375-1377. Ontsouka EC, Albrecht C y Bruckmaier RM, 2016. Invited review: Growth-promoting effects of colostrum in calves based on interaction with intestinal cell surface receptors and receptorlike transporters. Journal of Dairy Science 99(6): 4111-4123. Malmuthuge N, Chen Y, Liang G, Goonewardene LA y Guan LL, 2015. Heat-treated colostrum feeding promotes beneficial bacteria colonization in the small intestine of neonatal calves, Journal of Dairy Science 98: 8044-8053. Meganck V, Hoflack G y Opsomer G, 2014. Advances in prevention and therapy of neonatal dairy calf diarrhoea: a systematical review with emphasis on colostrum management and fluid therapy. Acta Veterinaria Scandinavica 56: 75.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_dossier_recria_carlos_carbonell_galego_02.indd 94

23/10/2017 18:03

Nissan

Niagra x Oman x Convincer

Nº1

I CO

LI B B R A R E DE C H YS P I NA

EL HAYA NISSAN ROSI El Haya Matienzo, C.B. - Karrantza – Bizkaia

•A ltas producciones con mucha Grasa y Proteína. •U bres extraordinarias, recogidas y bien insertadas. •V acas longevas, de fácil ordeño y bajo recuento.

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

Alta fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com

1992-2017

25 años

a su servicio

Disponible en:

Prolonga la vida del semen hasta 48 horas ? Vida útil semen convencional: 24 horas

Vida útil semen spermvital: 48 horas Otros toros disponibles: www.aberekin.com/spermvital

afriga131 pub_escolmo_aberekin_nissan.indd 95

18/10/2017 19:31

sanidade

15 anos de ADSG en Galicia

As Agrupacións de Defensa Sanitaria Gandeira de Galicia (ADSG) están de aniversario. Pasados xa 15 anos desde que se puxeran en marcha, seguen desempeñando un papel fundamental e único en España en canto á prevención e ao control de enfermidades que teñen un grande impacto sanitario e económico no noso censo gandeiro, pero que non están recollidas nas campañas oficiais de erradicación. Para coñecer a evolución destes programas voluntarios e a súa situación actual, falamos cos seus verdadeiros protagonistas. Estas son as experiencias de varios gandeiros que decidiron integrarse a este programa sanitario, os testemuños de diferentes veterinarios especializados en ADSG e as valoracións dalgúns dos impulsores da súa creación e da súa implantación, como Eduardo Yus e Francisco Javier Diéguez, profesores da Facultade de Veterinaria de Lugo, e Ignacio Arnáiz, responsable do Laboratorio de Sanidade Animal de Mabegondo.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_ads_galego.indd 96

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv

23/10/2017 16:05

sanidade

EDUARDO YUS RESPALDIZA Profesor da Área de Sanidade Animal da USC

AGUA

Como repercute a mellora sanitaria sobre o rendemento produtivo e a rendibilidade das explotacións? Nos últimos anos, todas as explotacións gandeiras en xeral, as de vacún de leite e algo menos as de carne en particular, intensificáronse moito. Iso levou a que os propios veterinarios consideren enfermidades relacionadas coa produción as que antes crían como enfermidades individuais. Os animais sans producen moito máis que se estivesen enfermos, a sanidade e a produción animal é un binomio inseparable. Os animais sans teñen mellor benestar animal, están máis protexidos fronte a IBR, a BVD ou a mamite e, por tanto, producen máis tanto como produtores de leite como en cebo, en ganancia de peso etc. Este binomio, animais sans-produtores, vai achegar beneficios en canto a menos problemas reprodutivos, respiratorios, entéricos e mellor produción de leite. A explotación gandeira, concretamente a de vacún, hai que considerala como unha empresa que hai que rendibilizar. Os animais máis sans terán mellor benestar animal, mellor produción, niveis de produtos máis seguros e, en consecuencia, haberá unha mellor rendibilidade económica. Cales cre que serán os principais retos para estas entidades no futuro próximo? Hai que destacar que, a día de hoxe, Galicia é a única comunidade autónoma de España que segue apostando polas ADS en canto a subvencións da Administración. Empezaron a traballar con este tipo de agrupacións dous ou tres anos antes en Asturias, pero coa crise quitaron as subvencións, aquí en cambio, séguese apostando por elas. Isto vén a colación de que se nun momento, sexa pola crise ou por un cambio de política, se retiran as subvencións que agora se están dando en diferentes aspectos ás ADS, estas puidesen seguir adiante e que os gandeiros as visen como un servizo máis. Os veterinarios xa están a concienciar un pouco neste sentido. O mesmo que pagan un servizo de calidade de leite, un servizo de podoloxía, de reprodución… que vexan que o que se avanzou cos programas de ADS, haxa subvencións ou non, é un tema polo que eles teñen que apostar e co que deben continuar.

PURINES

TRANSPORTE

NUTRISET, S.L. Pol. Ind. El Cortés 3 08262 Callús (Barcelona)

Tel. 93 836 00 62 www.labaronne-nutriset.com

www.nutriset.com

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv

afriga132_ads_galego.indd 97

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

23/10/2017 16:06

sanidade

Outra fronte é tentar introducir máis explotacións en ADS. A día de hoxe, máis do 60 % das vacas reprodutoras de leite e máis do 35 % das reprodutoras de carne están en ADS. En canto a explotacións, son máis do 50 % as granxas de leite que están en ADS e máis do 22 %, as de carne. Hai que seguir apostando por que se integren máis para que as que están fóra de ADS non actúen como risco para explotacións veciñas. Hai que apostar tamén por isto, por concienciar a gandeiros que aínda non pertencen a estes grupos para que se integren. Logo, dentro das propias ADS, hai aspectos que se están traballando moito ultimamente, como é o tema da bioseguridade adaptada a estas enfermidades, sobre todo, a bioseguridade en paratuberculose. Para esta patoloxía non hai outras ferramentas de control como pode haber vacinas para BVD ou para IBR, entón a bioseguridade é básica, aínda que se está empezando a valorar. Trátase de extrapolar a bioseguridade implantada noutras producións, como pode ser o porcino, pero adaptada ás condicións de produción das explotacións de vacún. Foron moitos os veterinarios que decidiron orientar a súa carreira profesional cara á sanidade, principalmente no ámbito das ADSG. Como valora o nivel de formación destes veterinarios? Na Facultade de Veterinaria, en cuarto, xa damos as enfermidades infecciosas e parasitarias de gando vacún e repetímoslles constantemente o binomio sanidade-produción animal. O animal está enfermo non só se presenta os síntomas clínicos senón se produce menos do que debería de producir. Traballan connosco moitos casos prácticos de IBR, de BVD, de paratuberculose, de mamite etc. e veñen compañeiras que traballan desde hai anos en temas de calidade de leite ou certificación a darlles seminarios sobre como se traballa en todas estas institucións, agrupacións e empresas. Logo, os propios veterinarios que están en ADS constantemente se están reciclando en foros de discusión con gandeiros; de empresas privadas; está Afriga, que tamén os reciclades en debates; adoitan ler moito; teñen moito contacto con compañeiros do Laboratorio de Sanidade e Produción Animal de Galicia para dúbidas… Ademais, os primeiros que empezaron coas ADS fixeron moitos debates e reciclaron coñecementos connosco. Baixo o meu punto de vista, teñen un nivel bastante aceptable, bastante bo e que en nada envexa ao doutras zonas de España e mesmo do estranxeiro. De todos os xeitos, hai que seguir niso. Por exemplo, falaba do tema de bioseguridade para gandeiros pero igual hai que concienciar tamén aos veterinarios, a bioseguridade empeza polos propios veterinarios. Algúns xa a fan na rutina normal do seu traballo, pero a outros aínda lles custa incluso estando en ADS, e non digamos a veterinarios clínicos que polo seu ritmo de traballo quizais non o teñen en conta. Están moi ben formados pero aínda hai que seguir. Todos estamos constantemente formándonos e reciclándonos nestes temas.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_ads_galego.indd 98

FRANCISCO JAVIER DIÉGUEZ CASALTA Profesor da Área de Produción Animal da USC Na produción gandeira trabállase cada vez máis en aspectos relacionados coa prevención. Que vantaxes achega esta estratexia ás explotacións? Económicas, desde logo. Son enfermidades das que hai numerosos artigos publicados que indican as importantes perdas que poden ocasionar. Quizais as que se contemplan en ADS non son enfermidades que afecten á seguridade alimentaria, pero si hai outros aspectos importantes que cada vez se abordan con máis interese. Un deles é a restrición do uso de antibióticos, que é algo que xa se está realizando noutros países e que a curto ou medio prazo chegará aquí. Co cal, todo o que se traballe en prevención vai ser unha vantaxe adquirida para que, cando cheguen esas restricións ao noso territorio, teñamos polo menos parte do traballo feito. Outro aspecto que considero importante é o do benestar animal. Publicáronse moitos traballos que fan referencia a que os consumidores cada vez lle dan máis importancia a como se producen os alimentos e a en que condicións están eses animais. Ademais, en calquera protocolo que valore o benestar animal, os aspectos que máis se penalizan son os sanitarios. O feito de minimizar a cantidade de animais enfermos nunha explotación implica unha mellora do benestar e unha menor penalización nese sentido, que é algo que lle preocupa cada vez máis tanto aos consumidores como ás administracións. Que papel desempeñaron nos últimos 15 anos as ADSG na mellora sanitaria do rabaño bovino de Galicia? Eu creo que un papel moi importante porque empeza a haber un gran volume de animais que forman parte das ADS. Quizáis, un dos problemas da sanidade en Galicia, ao meu modo de ver, foi a incorporación de moitos animais do exterior que entraban sen que se controlase o seu status sanitario. Iso en ganderías de ADS xa non se permite. Os animais que veñen de fóra téñense que testar e, así, polo menos sábese o que se está introducindo e pódense poñer as medidas correctoras necesarias. Outro aspecto importante é coñecer o estado sanitario fronte a certas enfermidades nas que outros países xa levaban tempo traballando. Se polo menos hai unha idea clara do estado sanitario dos animais, hai unha base moi importante para empezar a melloralo. É necesario coñecer que situación temos e, a partir de aí, empezar a mellorar e mesmo, nun futuro, pensar en programas de erradicación que afecten, non só ás ADS, senón a todo o rabaño de bovino.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv

23/10/2017 16:06

CENTO” PREGUNTANDO NA COMERCIAL OU AO VECIÑO?

sanidade

Cales foron os principais logros ou avances e en que aspectos queda, pola contra, máis traballo por facer? Eu creo que un dos principais avances foi lograr implicar aos gandeiros, polo menos ao volume deles máis profesionalizado e que ten máis viabilidade a longo prazo. Iso foi básico, o facelos partícipes da importancia que pode ter o feito de comprar animais no exterior sen ningún estado sanitario testado foi clave. Agora, eu penso que o que queda por facer é implicar aos gandeiros que aínda non forman parte deste sistema porque creo que, a día de hoxe, supoñen a principal limitación para que Galicia, que avanzou moito no control destas enfermidades, poida chegar a establecer programas de control oficiais que se poidan presentar á Unión Europea. Por exemplo, xa se poden presentar programas oficiais de control de IBR, outros países fixérono e están recoñecidos pola Unión Europea como libres desa enfermidade. Se Galicia, que investiu moito diñeiro nas ADS, logra implicar a ese colectivo que falta, poderá pensar tamén, nun momento dado, en presentar ese tipo de programas á Unión Europea e que sexan aprobados. A vantaxe de telos certificados é que a liberdade de movemento de animais que haberá con outros países vai ser moito maior. Quizais no futuro mesmo se poñan máis trabas a rexións que poidan estar afectadas por algunha destas enfermidades. Creo que o principal reto vai ser implicar ao colectivo que aínda queda fóra das ADS para que o control destas enfermidades afecte a todo o rabaño e, desa forma, se poida sacar un rendemento oficial, é dicir, que haxa un programa oficial que poña en valor todo o que se está investindo a día de hoxe en ADS.

EL INVENTOR de la Cisterna Flexible Las ventajas de LABARONNE - CITAF Alta Calidad del Producto Adaptadas a cada Utilidad Solución a medida, rápida, sencilla y económica Almacenamiento de líquido seguro Capacidades desde 1 m3 hasta 2 millones de litros Larga vida Útil 1- Abra

2- Desenrolle

3- Desdoble

4- ¡Está instalada!

IGNACIO ARNÁIZ SECO Responsable de área do Laboratorio de Sanidade Animal de Mabegondo Cal foi a orixe das ADSG de bovino en Galicia? A orixe legal está nun Real Decreto do ano 1996 no que se decide estender o programa de ADS a outras producións porque ata ese momento só se estaba realizando en porcino. Neste sector, creáronse as ADS para abordar todo o programa de erradicación das pestes porcinas. Como esa agrupación de gandeiros con veterinarios máis a Administración deu moi bo resultado, decidiuse que podía ser útil para o resto das producións gandeiras. No caso de Galicia, no ano 2002, faise un decreto que adapta e particulariza as características de Galicia a esa lexislación e, a partir de aí, empézanse a crear as ADS de bovino.

NUTRISET, S.L. Pol. Ind. El Cortés 3 08262 Callús (Barcelona)

Tel. 93 836 00 62 www.labaronne-nutriset.com

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv

afriga132_ads_galego.indd 99

www.nutriset.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

23/10/2017 16:06

100

sanidade

No ano 2003 había tan só 10 ou 15 ADS cunha carga de gando de practicamente o 5 % e moi poucas explotacións. Desde entón, todos os anos se foi redactando unha orde e cada vez se foron incorporando máis. Actualmente, as ADS contan co 65 % do censo de gando das explotacións de leite e practicamente cun 55 % das granxas. En gando de carne, a porcentaxe é menor porque en Galicia aínda temos moitas explotacións de autoconsumo, cun ou dous animais, que non se van incorporar a programas de ADS, a non ser que se fagan obrigatorios como pasou coas campañas de saneamento. Como valora o grao de implantación que teñen actualmente? A verdade é que nos últimos anos foron aumentando e agora estamos nun momento estacionario, practicamente non se incorporan máis explotacións, pero a industria está exercendo presión para que os programas se estendan á maioría das ganderías. Cada vez a economía esixe máis, valórase máis o benestar dos animais e entón as propias industrias son as que están influenciando aos gandeiros para que realicen estes programas sanitarios. De feito, este último ano, notouse un lixeiro aumento con respecto aos anos anteriores e agora hai ADS practicamente en todas as rexións de maior carga gandeira. Hai excepcións, como Sarria ou algunha comarca determinada, pero na maioría hai unha ADS implantada e que leva varios anos funcionando. Cales foron os principais avances no nivel sanitario do rabaño e en que aspectos queda máis traballo por facer? O avance fundamental foi ao principio. Cando empezamos con estes programas en Galicia nin sequera sabiamos que situación tiñamos en relación a estas enfermidades. Hai que ter en conta que ata ese momento as enfermidades que se estaban mirando eran as de erradicación oficial. O obxectivo das ADS foi, e segue sendo, elevar o nivel sanitario do rabaño gandeiro, sobre todo, naquelas enfermidades que teñen un alto impacto tanto sanitario como económico, pero que non están recollidas nas campañas de erradicación. Sabiamos que as había pero non tiñamos moita idea de que extensión e que difusión tiñan. O primeiro traballo foi saber cal era a situación de partida e con iso adaptar os programas á nosa realidade. Fomos evolucionando a medida que os programas ían avanzando e adaptando técnicas de diagnóstico moito máis modernas. Agora mesmo eu creo que somos un dos laboratorios, de España seguro, que estamos a maior nivel no control destas enfermidades. No caso da IBR, a prevalencia actualmente é moi baixa e poderiamos mesmo chegar a propoñernos un programa de erradicación sen causar un gran impacto sobre os gandeiros. No caso da neospora, que é unha enfermidade que aos gandeiros lles gusta moito porque a ven directamente nas súas ganderías, estamos nuns niveis dos máis baixos de España grazas ao diagnóstico e á presión que fixeron os propios gandeiros. En canto a BVD, o que si podemos dicir é que temos monitorizadas todas as explotacións e que en todo mo-

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_ads_galego.indd 100

mento podemos saber en que situación está cada unha. É unha enfermidade que é moi difícil de controlar e que é o gandeiro, sobre todo, o que ten que pór os seus medios, as súas medidas de bioseguridade. O diagnóstico vai sempre un pouco por detrás. Por último e en relación á paratuberculose, é unha enfermidade que agora lle está interesando moito á industria porque temos trabas ao comercio internacional, esíxennos que non exportemos carne, produtos lácteos nin derivados que poidan ter paratuberculose e están a reclamar que as explotacións teñan un control e que non haxa ningún caso de paratuberculose nelas. É agora cando podemos presumir de que máis do 80 % das explotacións, desde hai tres ou catro anos, non tiveron ningún resultado positivo. Durante estes 15 anos de existencia das ADSG de bovino, cales foron os retos máis importantes aos que tivo que enfrontarse o Laboratorio? Un dos retos máis importantes, do que sempre nos esquecemos, é a formación. Falamos dunhas enfermidades que se estaban mirando a baixa frecuencia no Laboratorio e cando xa nos metemos a fondo nelas, tanto nós como os compañeiros que traballan no campo coas ADS, tivemos que pornos ao día. O esforzo en cuestión de educación foi moi grande, pero tamén foi moi importante o implantar novas técnicas de laboratorio, o tentar estar á última nos diagnósticos e, sobre todo, o dar unha resposta áxil e rápida. Estamos a falar de que recibimos moitísimas mostras e que unha das bases dos programas de ADS é non incorporar animais que traian a enfermidade. Non podemos ter a un gandeiro esperando por un resultado un mes ou dous meses. Fomos axilizando e agora practicamente na mesma semana en que eles entregan as mostras dun animal que van incorporar, teñen o resultado, co cal o ter un animal apartado non lles leva moito sacrificio. O desenvolver un programa informático que nos permitise, a medida que recibimos as mostras, poder dar os resultados e que os veterinarios das ADS os tivesen enseguida para informar o gandeiro foi un dos retos máis difíciles que nos atopamos. O programa sanitario foise modificando durante este tempo, que dirección debería tomar de cara ao futuro próximo? O fundamental, sobre todo, é iniciar un programa de certificación. Ata agora, coas campañas de saneamento, o gandeiro tiña un documento oficial co cal podía dicir que estaba libre de determinadas enfermidades. Non nos vale de nada presumir da nosa situación sanitaria nestas enfermidades, se o gandeiro non pode dicir que é libre de BVD ou libre de paratuberculose. Creo que é fundamental avanzar nese sentido. Outra das cousas máis importantes nas que hai que avanzar é na bioseguridade. O diagnóstico de laboratorio é fundamental pero sempre vai detrás da enfermidade. Nós imos tentando detectala, pero se o gandeiro non pon da súa parte tendo coidado cos animais que incorpora, no persoal que entra nas explotacións, na limpeza, na hixiene… sempre imos ir por detrás. É fundamental facer programas de

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv

23/10/2017 16:07

sanidade

bioseguridade e que os veterinarios, os compañeiros que traballan en campo, incidan neste sentido.

FRANCISCO JAVIER VILLAMIL RODRÍGUEZ Veterinario da ADSG da Costa da Morte

101

Nos últimos anos, teñen sido moitos os veterinarios que optaron por orientar a súa carreira profesional cara a sanidade, principalmente no eido das ADSG. Que importancia ten a formación e o compromiso destes profesionais no éxito dos programas? A formación é fundamental en calquera eido. Sen formación, sen coñecementos, non podemos achegar nada. Si que é fundamental o compromiso e a implicación por parte dos técnicos que desenvolven os programas. Na miña experiencia, eu cheguei ás ADS un pouco de casualidade e agora é o meu campo de traballo, creo firmemente nelas e estase a desenvolver unha labor de asesoramento moi interesante.

Na produción gandeira estase a traballar cada vez máis en aspectos relacionados coa prevención. Que vantaxes achega esta estratexia ás explotacións? As medidas preventivas axúdannos a controlar as enfermidades co cal a rendibilidade e a produción dos animais é maior e de maior calidade. Que papel desempeñan as ADSG no sector gandeiro galego? As ADS están encamiñadas precisamente ao control e á prevención de determinadas enfermidades como IBR, BVD ou paratuberculose, na liña de mellorar a rendibilidade das explotacións gandeiras tanto de leite como de carne. No control de que enfermidades, das contidas no programa sanitario, se ten avanzado máis e en cales existen maiores dificultades? Avanzado, en xeral, tense avanzado en todas. A BVD, polas súas características epidemiolóxicas, quizais sexa máis difícil de controlar porque o seu contaxio é moi fácil e entra de maneira máis aguda nas explotacións. Con todo, nas explotacións que levan anos en ADS, tense avanzado moito nese terreo. Nun programa sanitario, cales son os elementos fundamentais? Todo é importante. Se me mandases escoller un e matizando que o control de incorporacións forma parte da bioseguridade, eu quedaríame con esta última. Cunha boa bioseguridade externa e interna podemos controlar moi ben as enfermidades. Para que estes programas teñan éxito é necesaria a comunicación e a colaboración entre gandeiros, veterinarios e Administración. Cre que se avanzou neste sentido? Eu penso que si porque nas explotacións nas que xa levamos anos traballando a comunicación cos propietarios mellorou moitísimo. Nalgunhas ganderías xa case nos consideran un máis da casa e coa Administración nos últimos anos tense avanzado, incluso contan con nós, cos veterinarios e técnicos de ADS, para a redacción da orde das ADS que sae anualmente.

JESÚS PERFECTO FERNÁNDEZ PÉREZ Gandería Perfecto SC (Dumbría) ADSG da Costa da Morte Recorda dende cando pertence á ADSG e por que se decidiu no seu día a darse de alta? Empezamos hai uns dez anos, cando se instalou por aquí a ADS da Costa da Morte. Fomos dos primeiros que empezamos a funcionar con ela. Cre que a sanidade é un aspecto importante para a rendibilidade da súa explotación? Penso que é un dos fundamentais. Todos os programas son importantes pero o principal para min é o da sanidade. Cales son as enfermidades que máis lle preocupan actualmente? As máis contaxiosas son as que intentamos levar máis controladas para que non haxa problemas, xa sexa IBR ou BVD. Hai outras como a neospora ou a paratuberculose que imos intentando erradicar pero que non son tan controlables como as outras dúas. Cales son os beneficios que lle achega pertencer á ADSG? O principal é o control destas dúas primeiras enfermidades. Levalas controladas para que non haxa problemas, sobre todo en xovencas, ás que cada pouco tempo lles facemos unha revisión para previr contaxios.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv

afriga132_ads_galego.indd 101

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

23/10/2017 16:07

102

sanidade

A figura do veterinario de ADSG é bastante recente. Que importancia ten para a súa explotación o asesoramento que lle ofrece este profesional? É moi importante coñecer as enfermidades, como se transmiten, como controlalas… e, para iso, o asesoramento é fundamental. Antes, os que levaban o tema das ADS eran veterinarios de clínica e non facían simplemente ADS, non daban ese asesoramento como un técnico que se dedica só a iso. Aínda hai gandeiros que non están en ADSG e que non aplican un programa sanitario. Considera importante que estes gandeiros se integren en ADSG para que non supoñan un foco de enfermidades que poida afectar a outras explotacións? Aquí o noventa e moito por cento da xente xa está inscrita na ADS e para min sería case imprescindible que se incorporasen todos. O que non entendo é por que ten que ser voluntaria a incorporación. Hai xente que lle da moita importancia á xenética e a outros programas como o de Conafe ou o de Control Leiteiro. Todos son moi importantes, pero non se pode deixar de lado o principal, que é o da sanidade. Coa súa experiencia, recomendaría a outros gandeiros que se incorporasen a unha ADSG? Si, eu recomendaríallo. Teño algúns veciños que non estaban inscritos, que tiñan problemas e agora ven o rendible que lles supón estar no programa, xa que poden levar as xornadas controladas e non teñen eses problemas que lles ocasionaban este tipo de enfermidades, que eles non sabían nin que tiñan.

JUAN CARLOS CASTRO LAXE Veterinario da ADS Gestión Servicios Técnicos Na produción gandeira estase a traballar cada vez máis en aspectos relacionados coa prevención. Que vantaxes achega esta estratexia ás explotacións? A prevención é fundamental. Gran parte dos problemas sanitarios que hai nas explotacións son moi difíciles de controlar cando xa están introducidos dentro das granxas, pero hai formas de evitar que eses problemas afecten ao noso gando, sobre todo, nun mundo tan globalizado como o de hoxe onde se están movendo gran cantidade de animais entre explotacións, entre comunidades autónomas, incluso

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_ads_galego.indd 102

entre estados. Previndo é moi fácil que eses problemas non nos entren, ou é posible. Se os temos que controlar con tratamentos cando os problemas xa están establecidos, é moito máis custoso e ás veces non se consegue. Que papel desempeñan as ADSG no sector gandeiro galego? Actualmente, case a metade do censo vacún está xa incluído en ADS. Estamos facendo programas de control de IBR, de BVD e de paratuberculose, que son enfermidades que non están incluídas nas campañas de saneamento oficial aquí, pero si o están en moitos outros países de Europa, onde teñen plans obrigatorios de control e de erradicación. No futuro, aquí tamén vai ser obrigatorio, tardará máis ou menos, pero vai ser importante estar libre destas patoloxías para poder operar no mercado, para poder vender animais e para poder vender leite. O que estamos facendo desde as ADS é controlando de forma voluntaria esas enfermidades e estanse conseguindo moitos resultados. No control de que enfermidades, das contidas no programa sanitario, se ten avanzado máis e en cales existen maiores dificultades? Dentro das enfermidades coas que traballamos en ADS, en IBR e en BVD estamos bastante ben aínda que son enfermidades que están moi implantadas dentro de Galicia. Nas explotacións que están en ADS estase notando que os niveis son moito menores que na contorna e, sobre todo, naquelas explotacións que levan varios anos traballando en ADS. Hai outras enfermidades, como a paratuberculose, que en Galicia teñen unha incidencia menor con respecto a outras partes do estado pola forma de produción. Aínda así, as técnicas diagnósticas dispoñibles agora mesmo son complexas, o que fai que o máis importante sexa a prevención. Nun programa sanitario, cales son os elementos fundamentais? Todo é necesario. Todo o encamiñado á prevención. Unha cousa é chegar a unha explotación que non ten un determinado problema e tomar medidas de vacinación, de control de incorporacións etc. para que non se introduzan enfermidades e outra cousa é erradicalas cando xa están producindo problemas, abortos ou mortes de animais. Son todas, sempre, medidas encamiñadas á prevención. Dependendo das patoloxías, hai enfermidades para as que temos vacinas e outras para as que non as temos, pero o que si estamos comprobando é que na maior parte dos casos as enfermidades entran na explotación pola compra de animais. Controlar eses animais que se adquiren, e nalgún caso por contacto con explotacións veciñas, é o fundamental.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv

23/10/2017 16:07

pub_impex_europa.indd 103

20/10/2017 00:13

104

sanidade

Para que estes programas teñan éxito é necesaria a comunicación e a colaboración entre gandeiros, veterinarios e Administración. Cre que se avanzou neste sentido? Levamos xa moitos anos de programas voluntarios dentro das ADS. De feito, o principal problema que temos agora mesmo é que nalgunhas enfermidades é moi difícil avanzar máis se ese control non abarca todo o censo de vacún de Galicia. É dicir, é moi difícil controlar a IBR ou a BVD nunha explotación, cando ao seu carón existen outras infectadas que non están a tomar medidas. O seguinte paso, que foi o que pasou en todos os países de Europa, é que estes plans que son voluntarios se convertan en plans obrigatorios e que todas as explotacións teñan que facer o mesmo control para eliminar estas enfermidades. Nos últimos anos, teñen sido moitos os veterinarios que optaron por orientar a súa carreira profesional cara a sanidade, principalmente no eido das ADSG. Que importancia ten a formación e o compromiso destes profesionais no éxito dos programas? É fundamental. É dicir, hai uns cantos anos o colectivo veterinario traballaba como o de bombeiros intentando arranxar un problema unha vez que xa estaba establecido nunha explotación. Agora, eu entendo que os veterinarios de ADS de Galicia estamos tremendamente formados, de feito, nótase moito a diferenza con outras partes do Estado. Sabemos perfectamente como controlar estas enfermidades e o que hai que facer en cada caso para que non entren ou para intentar minimizar o seu impacto. A cuestión é que chegamos a onde chegamos. Os plans son voluntarios e efectivamente non podemos obrigar a ninguén a que faga as medidas que están establecidas, pero dentro das ADS normalmente hai moi boa colaboración por parte dos gandeiros.

ÓSCAR FARIÑA GARCÍA Veterinario da ADSG Castelo Verde Na produción gandeira estase a traballar cada vez máis en aspectos relacionados coa prevención. Que vantaxes achega esta estratexia ás explotacións? A prevención ten varias vantaxes. A primeira delas é que é moito máis beneficiosa economicamente que a curación dos animais. Se os animais non padecen enfermidades, son máis produtivos e máis seguros para o consumidor porque

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_ads_galego.indd 104

os riscos de ter residuos de antibióticos ou doutros produtos son moito menores. As vacinas son un gran avance no noso campo porque nos axudan moitísimo á prevención de enfermidades. É positiva tanto para o produtor como para o consumidor final. Que papel desempeñan as ADSG no sector gandeiro galego? As ADS son a principal ferramenta preventiva de control de enfermidades que se leva a cabo no vacún. Tamén hai controis a nivel particular, pero desde as ADS facémolos moito máis coordinados e máis globalizados. Eu penso que é unha ferramenta fundamental a día de hoxe no control das enfermidades. No control de que enfermidades, das contidas no programa sanitario, se ten avanzado máis e en cales existen maiores dificultades? Dentro do programa sanitario hai enfermidades que están máis controladas polo feito de que levaban máis anos con nós, como a IBR, por exemplo. Hai outras que son máis recentes, como a BVD, a neospora ou a paratuberculose. Penso que o maior avance puido darse en paratuberculose. Partimos dun nivel cero completo e actualmente, aínda que queda moito camiño por andar, xa demos uns pasos iniciais moi importantes. Nun programa sanitario, cales son os elementos fundamentais? Penso que todo programa sanitario debe empezar pola bioseguridade, é dicir, saber que a ti non che vai entrar nada no teu establo. Se ti o estás facendo moi ben pero non pos as medidas de control necesarias para que non che entre o de fóra, de pouco vale o que estés facendo na túa casa. O primeiro é a bioseguridade e o punto principal da bioseguridade é o control das incorporacións. Actualmente nas ADS é obrigatorio o control dos animais que compran os gandeiros. É un punto fundamental no que debemos insistir máis aínda para que esa entrada sexa moito máis rigorosa do que é a día de hoxe. Para que estes programas teñan éxito é necesaria a comunicación e a colaboración entre gandeiros, veterinarios e Administración. Cre que se avanzou neste sentido? A miña ADS leva uns 13 anos funcionando e desde os primeiros anos si que levamos moito avanzado pero, aínda así, boto en falta moita máis información. Os veterinarios que traballamos no campo e os gandeiros penso que temos unha comunicación fluída, pero si que noto que a comunicación cos servizos veterinarios oficiais a día de hoxe aínda non é o suficientemente boa ou satisfactoria para todos os campos. Penso que hai duplicidade de traballos e falta de información e de comunicación mutua. Depende máis da boa vontade que teña o servizo oficial da zona, que no meu caso teño sorte cos compañeiros que me tocan. Noutras zonas, se esta relación amigable, por dicilo así, non é a adecuada; non hai unha obriga oficial de que se teña moita comunicación.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv

23/10/2017 16:07

GALICAL CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

MESTURAS PARA CAMAS DE VACÚN

Carbonato cálcico (70 %) con serrín (30 %) • Mesturas personalizadas polo cliente • Mesturas con cascar illa de ar roz

Nº1 EN CAMAS DE VACÚN Pode subministrarse en:

O CARBONATO CÁLCICO DE GALICAL PARA CAMAS DE VACÚN proporciónalles aos animais hixiene e descanso e reduce as posibles infeccións de mamites causadas por bacterias de tipo ambiental (E. coli, estreptococos, enterobacterias etc.). Tamén reduce os problemas de dermatite interdixital e dixital, úlceras e colledizos nos pezuños, evitando coxeiras e perdas de produción. Por outra banda, manter o gando libre de sucidade facilita o manexo durante o muxido.

pub_galical_galego.indd 105

Big Bag A granel en camión cisterna basculante, con posibilidade de estendido directo no cubículo

GALICAL, S.L.L.

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS Arieiras s/n P.I. Louzaneta 27294 LUGO Teléfono: 982 221 484 Fax: 982 221 408 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

20/10/2017 00:15

106

sanidade

Nos últimos anos, teñen sido moitos os veterinarios que optaron por orientar a súa carreira profesional cara a sanidade, principalmente no eido das ADSG. Que importancia ten a formación e o compromiso destes profesionais no éxito dos programas? Penso que a formación do persoal veterinario é fundamental para que poidamos aconsellar adecuadamente aos nosos gandeiros. En canto á miña experiencia persoal, trala facultade, empecei a facer clínica de campo e despois, unha vez que se empezou co tema das ADS, vinculeime a esta. Hoxe en día, xa somos dous compañeiros os que nos dedicamos a tempo completo. Hai dez anos eramos moi poucos e cada día somos máis. Penso que temos máis formación e que cada día o podemos facer un pouquiño mellor.

A figura do veterinario de ADSG é bastante recente. Que importancia ten para a súa explotación o asesoramento que lle ofrece este profesional? Moita. De feito, como xa dixen, decidín incorporarme á ADS para que me asesoraran porque eu non me vía capaz de controlar algunhas enfermidades. Aínda hai gandeiros que non están en ADSG e que non aplican un programa sanitario. Considera importante que estes gandeiros se integren en ADSG para que non supoñan un foco de enfermidades que poida afectar a outras explotacións? Por suposto, iso tiña que ser así. Xa tería que ser incluso obrigatorio porque se hai ganderías que están facendo unha serie de programas sanitarios xunto coas ADS e outras ao lado fan o que queren, o que están facendo é prexudicalos directamente. Coa súa experiencia, recomendaría a outros gandeiros que se incorporasen a unha ADSG? Por suposto que si. É máis, o que teña interese en seguir co gando, tería que facelo, pero xa.

MANUEL MONTES REGO Gandería Casa Rufino (Lugo) ADSG Castelo Verde Recorda dende cando pertence á ADSG e por que se decidiu no seu día a darse de alta? Foi no ano 2009. Estaba facendo as cousas pola miña conta e non me ía ben, entón decidín meterme na ADS. De feito, antes de integrarnos nesta ADS estivéramos intentando crear unha no concello de Lugo, cousa que non demos conseguido. Cre que a sanidade é un aspecto importante para a rendibilidade da súa explotación? O máis importante que pode ter unha explotación gandeira é precisamente a sanidade, de aí ten que partir todo. Cales son as enfermidades que máis lle preocupan actualmente? Neste momento, a diarrea nos animais pequenos quizais sería das máis importantes, aínda que a temos bastante controlada. Cales son os beneficios que lle achega pertencer á ADSG? Os principais son os relativos á sanidade dos animais e iso redunda en que sempre se é un pouco máis rendible.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_ads_galego.indd 106

REBECA CONDE FONTENLA Veterinaria da ADSG de Mazaricos Na produción gandeira estase a traballar cada vez máis en aspectos relacionados coa prevención. Que vantaxes achega esta estratexia ás explotacións? A prevención penso que é a base do traballo da ADS. Todos os gandeiros que están na ADS traballan en base á prevención das enfermidades que nós controlamos. Máis vale previr que curar, sempre. Por exemplo, a nivel de parasitos, se un gandeiro non ten este problema e ven desparasitando dúas veces ao ano de maneira preventiva, non o terá nunca. Hai outros gandeiros que non o fan desta forma, aínda que nós o aconsellamos, e trátase o problema unha vez que o hai. De maneira preventiva sempre vas obter mellores resultados. A nivel de bioseguridade, igual. Parte do noso traballo é asesoramento. Ao longo do ano, facemos moitas visitas ás explotacións entón vemos como están os animais, como están os bebedeiros… Se dis que un bebedeiro está moi baixo, á primeira ao mellor non che fan caso, pero se cada vez que os visitas, lles dis que o bebedeiro está moi baixo, que está contaminado con feces dos animais, que o terán que subir; acaban subindo o bebedeiro aínda que sexa só por non aguantarte. Iso é un pouco a base do traballo, a prevención.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv

23/10/2017 18:24

CMY

pub_syngenta.indd 107

21/10/2017 16:34

108

sanidade

Que papel desempeñan as ADSG no sector gandeiro galego? Eu creo que un papel moi importante porque, de feito, cando vamos a charlas e vén xente de fóra, doutras comunidades, sempre din que aquí temos moito camiño recorrido por estar neste tipo de programas, que ademais están subvencionados. No resto de comunidades autónomas, polo que eu sei, creo que non é así. Aquí non é obrigatorio pero si que hai certa presión nos concellos máis gandeiros, dan puntos na PAC etc. É un tema no que se insiste moito e ten moitas vantaxes. No control de que enfermidades, das contidas no programa sanitario, se ten avanzado máis e en cales existen maiores dificultades? Sinceramente, eu non levo moito tempo na ADS, levo catro anos nada máis, pero penso que se avanzou moito no control da neosporose. A neospora é un parasito e o gandeiro sabe perfectamente a repercusión que ten ter un animal con esta enfermidade. Cada vez temos menos animais con neospora nas granxas e eles están bastante concienciados en eliminar eses animais. En BVD avanzouse moito porque cando se iniciou o traballo, polo que eu sei, había moitísimas explotacións con circulación. Hoxe en día queda moito traballo por facer porque a BVD é unha enfermidade un tanto complicada, pero si que é certo que hai moitísimo máis control, non hai tantos persistentemente infectados e detectámolos moitísimo antes. Quizais en IBR tamén se avanzou moito grazas á vacinación. A paratuberculose é o nicho que nos queda, sempre vai haber animais. É unha enfermidade de curso moi lento e temos bastante incidencia. A parte, os gandeiros seguen sen entender por que un animal con paratuberculose que eles ven completamente san, incluso gordo, o que máis leite dá da granxa; o hai que eliminar. Non é o mesmo que no caso da neospora coa que si notan os síntomas. A vaca con paratuberculose pode botar moitos anos sa, entre comas, na explotación. Nun programa sanitario, cales son os elementos fundamentais? Todos os que hai e todos os que poidamos sumar. O control de incorporacións é fundamental dende o momento no que estás nunha ADS, de feito, analizar todos os animais incorporados a unha granxa é un dos conceptos obrigatorios que a Xunta esixe. Despois, a bioseguridade é básica. O asesoramento ao gandeiro é unha parte fundamental do noso traballo. Explicarlles que hai unha serie de enfermidades que se poden transmitir a través de nós, de fómites, do tratante que vén buscar os becerros; insistirlles en que é importante manter unhas medidas de seguridade, en que eviten a contaminación das augas e dos alimentos; dicirlles que o tratante non meta o camión dentro do establo, que poña unhas calzas ao entrar se vén doutra explotación, que laven as botas… Todo iso lógrase a base de repetírllelo. Xoga un papel fundamental, por suposto.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_ads_galego.indd 108

Tamén, a vacinación. Nós facemos vacinación preventiva e, de feito, grazas a facela controlamos moitísimos brotes en xeral. Por exemplo, a IBR con vacinas contrólase rapidísimo. Para que estes programas teñan éxito é necesaria a comunicación e a colaboración entre gandeiros, veterinarios e Administración. Cre que se avanzou neste sentido? Si, avanzouse moitísimo. A nivel de comunicación entre gandeiro e veterinario, moitísimo. Eu desde o primeiro momento xa tiven unha boa acollida e a xente colabora. É certo que algún que non se acorda de chamarte, por exemplo, se compra un animal, recórdasllo dúas veces e non se lle esquece máis. Están eles moitísimo máis ao tanto de todo o que teñen que facer, da súa labor na ADS, que tamén é importante. A comunicación mellorou, incluso no sentido de dicirlle a un gandeiro que ten que facer unha parideira e fana, simplemente porque ti llo digas. Ou se un establo está moi escuro e lle suxires abrir unhas ventás, diche que o vai intentar e, se cadra, pasa un ano pero acaba enviándoche unha mensaxe cunha foto e dicíndoche que che fixo caso. Iso está moi ben. A nivel de administración tamén mellorou moito. Por exemplo, cando vén o saneamento, o gandeiro chámate porque lle deron unhas vacas reaccionantes e quere que vaias sangralas polas interferencias que poida haber coa partuberculose. Os veterinarios oficiais tamén se poñen en contacto contigo para moitas cousas e despois coa Xunta, propiamente, sempre estamos en comunicación, temos un grupo, calquera dúbida que nos poida xurdir a nós ou a eles comunícase e facemos un traballo conxunto. As tres partes, o gandeiro está moi implicado tamén. Nos últimos anos, teñen sido moitos os veterinarios que optaron por orientar a súa carreira profesional cara a sanidade, principalmente no eido das ADSG. Que importancia ten a formación e o compromiso destes profesionais no éxito dos programas? Supoño que o compromiso que o veterinario queira darlle. Pódeste formar de mil maneiras aínda que é, entre comas, un traballo moi sinxelo porque sempre controlamos as mesmas enfermidades. Aínda así sempre aprendes algo, sempre estás en continua formación, de feito, hai moitas charlas, moitos cursos que están adaptados ao noso traballo e cada vez hai un compromiso maior por parte do veterinario. Aos gandeiros acábalos collendo case como parte da familia, intentas axudar porque é o teu traballo pero cando ves resultados, iso anima moitísimo. Eles tamén fan caso porque ven que hai beneficios.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv

23/10/2017 16:07

PANORAMA INTERNACIONAL sanidade

45 109

Véndenlle o trigo á cooperativa á contidas no proque lle compran o concentrado e en cales existen

SOFÍA VÁZQUEZ RODRÍGUEZ Veterinaria da ADSG da Ulloa-Pallares Jean-Pierre no sistema de portas Terras de selección. As vacas adaptáronse moi ben e pronto memorizaron o percorrido, o que lles evita ir buscalas ás leiras para que volvan ao robot

Na produción gandeira estase a traballar cada vez máis en aspectos relacionados coa prevención. Que vantaxes achega estratexiade ás 136.000 explotacións? Foi un esta investimento euros que incluíu o roPenso que a prevención é un outros dos traballos máis rendibles bot propiamente dito e mais equipamentos comdentro das explotacións e tamén hai unha mellora imporplementarios, coma contadores de células somáticas, detante no animais. Entón,deo selección que buscamos tectores debenestar celos e odos sistema de portas para aé traballar conda animais máis sans máis rendibles. combinación alimentación noerobot co pastoreo, que se realiza de xeito rotacional día e noite. Que desempeñan as ADSG no sectormáis gandeiro galego? Ese papel ano tamén construíron un establo grande para Eu penso que desempeñan un papel importante, pero quiinstalar a nova máquina de muxidura, con capacidade para zais que non se ve moito, non é moi recoñecido. Os status 66 vacas, de madeira e máis luminoso porque “axuda a prosanitarios das granxas están mellorando e ás veces é algo ducir máis”, segundo Anne-Marie. Nesta obra investiron difícil de avaliar e de cuantificar. En xeral, eu penso que se arredor de 280.000 €. está facendo un traballo importante.

No control de que enfermidades, das grama sanitario, se ten avanzado máis maiores dificultades? Quizais na IBR foi onde máis se avanzou. Dentro das ADS é case anecdótica, non nos presenta problemas. A BVD está dando guerra, sobre todo, polas explotacións que non están metidas en ADS. Dentro dos núcleos de granxas suponnos un hándicap moi importante quediarios haxa A produción media con 40 vacas e 2 muxidos xente non situábase está dentro do8.500 programa. na salaque antiga nos kg/vaca e agora, tras as Por último, a paratuberculose unha comreformas, e con 55 vacas e unha écota deenfermidade 650.000 litros, fan plicada, pero por si mesma, polos problemas diagnósticos e 3 muxidos e producen 10.500 kg/vaca. Subiron 10 kg por porque moitas veces non se ve. vaca, “con 5 kg máis na terceira muxidura”, indicou JeanQuizais o maior problema o estamos tendo Pierre. O leite véndenllo a Lactalis, que lles pagacoa 260BVD €/t. e coa paratuberculose. A IBR témola bastante adiantada. A superficie agrícola, distribuída en parcelas que se atopan nas inmediacións da gandería agás unhas 10 ha afasNun programa cales son os elementos fundatadas, a 4 km, é sanitario, de 90 hectáreas en total. Actualmente rementais? súltalles difícil ampliala polo prezo, que se aproxima aos Eu penso todo énon como unha cadea, onde non 8.000 €/ha,que e porque existe oferta suficiente parapodes tanta deixar que ningún anel se rompa. Aínda así, para min o demanda. principal doatraballo das ADS é conseguir a implicación de Cultivan partes iguais millo, cereal e pasto (para herba todas as partes: dos gandeiros, dos veterinarios, dos empreseca e raigrás inglés, trevo e alfalfa). Manteñen o pasto ata gados hai, ecultivan unha vez a implicaos 6 oucando 7 anosose logo un que ano consegues de millo e un de trigo. ción de todas as partes, é fácil dar pasos adiante. min Ademais, Jean-Pierre explicounos que teñen a Para obriga de é o fundamental. Todo o demais vén detrás, pero que todos sementar a moutarde, unha especie de compost natural que esteamos implicados é o máis difícil de conseguir. botan en setembro para despois arar e tapar na primavera, antes de sementar o millo.

Nueva serie Q La primera pala digital

Sé original. Emplea implementos originales Alö. Multibenne

El implemento más completo.

La pala más vendida del Mundo

Si hay que alimentar al ganado o para el manejo de silo, Multibenne es la mejor opción. Tanto las púas frontales como laterales son afiladas y penetran fácilmente. Permiten también manipular pacas redondas o rectangulares.

Datos contacto: Alfonso Egea aegea@alo-france.fr Móvil: 616 50 82 88 Fax: 957 958 094

Advert 0505_297x420, 3 mm bleed.indd 2

2015-05-13 14:34:56

Consulta oosvídeo vídeosnanaweb webwww.afriga.tv www.afriga.tv Consulta AFRIGA AFRIGAANO ANOXXIII XXII- -NºNº132 125

afriga132_ads_galego.indd 109

23/10/2017 16:07

110

sanidade

Para que estes programas teñan éxito é necesaria a comunicación e a colaboración entre gandeiros, veterinarios e Administración. Cre que se avanzou neste sentido? Si, imos dando pasos cara a adiante. Pola nosa parte, os veterinarios organizámonos para formarnos, para intentar mellorar e para comunicarnos coa Administración. Cónstame que, pola súa parte, esta ten boa vontade. É verdade que os tempos ás veces nos resultan un pouco lentos, pero é o que hai. Nos últimos anos, moitos veterinarios optaron por orientar a súa carreira profesional cara á sanidade, principalmente no eido das ADSG. Que importancia ten a formación e o compromiso destes profesionais no éxito dos programas? Eu viña de facer clínica, entón para min foi un cambio importante como profesional. Estar na ADS esixe estar revisándote continuamente e adaptándote ao que necesita cada gandeiro, que non sempre é igual. Non é o mesmo o que ti pensas que un gandeiro necesita que o que el percibe como necesidade, tes que estar revisando os protocolos e intentar estar sempre ao día. É fundamental.

Cales son os beneficios que lle achega pertencer á ADSG? Os beneficios hainos, dende logo. Estamos controlados sanitariamente, vacinamos e compróbannos todos os tipos de enfermidades para que o gando estea ben e poida producir e reproducirse sen problemas. A figura do veterinario de ADSG é bastante recente. Que importancia ten para a súa explotación o asesoramento que lle ofrece este profesional? É importantísimo. Como dicía, aquí tiñamos problemas coa recría, estábannos morrendo becerras e, desde que chegou Sofía, a veterinaria da ADS, e nos guiamos totalmente por ela, acabáronse os problemas. Agora estamos sacando unha recría importante e con moita calidade. Aínda hai gandeiros que non están en ADSG e que non aplican un programa sanitario. Considera importante que estes gandeiros se integren en ADSG para que non supoñan un foco de enfermidades que poida afectar a outras explotacións? Si, dende logo. Todas as enfermidades e todas as infeccións deberían estar controladas. Se un gandeiro non está en ADS e non controla esas enfermidades, é un foco de infección para os demais establos. Coa súa experiencia, recomendaría a outros gandeiros que se incorporen a unha ADSG? Si, por suposto. De feito, xa o fixen. Un veciño tiña problemas reprodutivos con vacas de carne e recomendeille que se metera na ADS. Fíxoo, descubríronlle o problema e agora ten maior fertilidade nas vacas do seu establo.

DIEGO FERNÁNDEZ LAMAS Gandería José Manuel López Castro (Guntín) ADSG Terras da Ulloa-Pallares Recorda dende cando pertence á ADSG e por que se decidiu no seu día a darse de alta? Pertencemos á ADS dende a súa fundación, aló polo 2012, e decidimos incorporarnos a este proxecto para ter un pouco controlado o establo a nivel de enfermidades. Cre que a sanidade é un aspecto importante para a rendibilidade da súa explotación? Si, por suposto. De feito, neste mesmo establo comprobouse que había problemas reprodutivos e eran por culpa da IBR. Tratámolos e, dende iso, aumentamos a fertilidade. Cales son as enfermidades que máis lle preocupan actualmente? Agora mesmo as que máis me preocupan están ligadas coa recría porque tivemos problemas co E.coli e con outras enfermidades propias dos primeiros meses. Se unha becerra non arranca ben desde o principio, cando se pon a producir, nótase.

JUAN JOSÉ PEDREIRA VÁZQUEZ Veterinario da ADSG de Curtis Na produción gandeira, trabállase cada vez máis en aspectos relacionados coa prevención. Que vantaxes achega esta estratexia nas explotacións? Económicas, porque a prevención sempre é moito máis barata que ter que tratar. Canta máis prevención haxa, menos gastos económicos vai ter o gandeiro en comparación con ter que tratar os animais por culpa desa enfermidade. Ao non ter que tratalos, non vai haber antibióticos, vai ser máis seguro para os consumidores e os produtos serán de maior calidade porque non terán risco de introducir residuos dentro da cadea alimentaria.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_sanidade_ads_galego.indd 110

31/10/2017 14:33

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com

pub_agroamb_galego.indd 111

18/10/2017 19:34

112

sanidade

Que papel desempeñan as ADSG no sector gandeiro galego? Penso que desempeñan un papel bastante bo. O que pasa é que aínda non está o suficientemente dimensionado porque aínda hai concellos que non teñen ADS e non todas as explotacións dos concellos que si as teñen están dentro delas. O seu papel fundamental é levar un programa sanitario a través do cal se reduzan as perdas económicas e reprodutivas que poida ter unha explotación, o que vai levar a un maior reintegro de cartos e a menos perdas. No control de que enfermidades, das incluídas no programa sanitario, se ten avanzado máis e en cales existen maiores dificultades? Como os programas son comúns, vaise avanzando e vese que se vai mellorando cada vez máis en calquera das catro enfermidades que se están mirando: BVD, IBR, neospora e paratuberculose. O que pasa é que, cando hai explotacións que se integran novas e que ao mellor estiveron con vacinas convencionais, énos difícil saber realmente o estado sanitario desa explotación ata que pasan uns anos de revisións e de monitorizacións que nos axuden a saber como está sanitariamente ese establo. Ademais, nas explotacións que están dentro da ADS si que se nota, por exemplo, que na IBR baixou moitísimo máis a prevalencia. Isto débese a que en ADS está prohibida a vacinación convencional, entón as prevalencias baixaron moito en comparación cos primeiros anos nos que viñan explotacións de estar con estas vacinas. Había moitísimos máis animais con anticorpos e a prevalencia da enfermidade era moito máis alta. Ante todo, calquera das enfermidades son importantes porque todas lle van dar problemas económicos á explotación. Tanto se entra unha BVD como unha IBR vai haber problemas reprodutivos que mesmo poden facer abortar as vacas. A neospora provoca abortos, fai que non teñan unhas xestacións normais e, en consecuencia, que haxa perdas económicas. Coa paratuberculose pasa máis ou menos o mesmo. É unha enfermidade que lles provoca unhas diarreas crónicas, polo que ao final hai que mandar as vacas ao matadoiro antes de que completen a súa vida produtiva. Nun programa sanitario, cales son os elementos fundamentais? Calquera deles son importantes porque están todos dentro do programa sanitario. Se un animal se incorpora, é necesario saber o seu estado sanitario antes. Dentro diso, está a bioseguridade, intentar que non entren animais e que non estean en contacto con outras explotacións non integradas en ADS ou das que non se saiba o seu estado sanitario para que non haxa contaxios. Finalmente, a monitorización é o que estamos usando todos os días para saber se o establo segue estando no status sanitario correcto para manter o nivel óptimo. Para que estes programas teñan éxito, é necesaria a comunicación e a colaboración entre gandeiros, veterinarios e Administración. Cre que se ten avanzado neste sentido? A colaboración entre gandeiros e veterinarios é estreita porque estamos todos os días con eles, falando, explicándolles os resultados analíticos que temos, se deben de vacinar, se non deben de vacinar, se deben desparasitar con isto ou AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_ads_galego.indd 112

con estoutro… A Administración apóianos coas subvencións, como as das analíticas, pero hai cousas que aínda se poderían mellorar. Nos últimos anos, teñen sido moitos os veterinarios que optaron por orientar a súa carreira profesional cara a sanidade, principalmente no eido das ADSG. Que importancia ten a formación e o compromiso destes profesionais no éxito dos programas? A formación é importantísima. Cada pouco aparecen tratamentos novos e vacinas novas polo que tes que seguir formándote para poder continuar estando ao día e poder ofrecerlles aos gandeiros as mellores solucións que existan no mercado. Tamén é indispensable o compromiso. Cando hai unha explotación que ao entrar na ADS non está ben sanitariamente ou cando ao mellor lle entra algún tipo de infección, hai que comprometerse a facerlle ben as monitorizacións e a traballar para poñerlle o establo outra vez en funcionamento.

GLORIA MARTÍNEZ SANZ Veterinaria da ADSG Xundeva Na produción gandeira trabállase cada vez máis en aspectos relacionados coa prevención. Que vantaxes achega esta estratexia ás explotacións? Eu considero que a prevención reporta sobre todo vantaxes económicas. Todo o que invistes en prevención, aforraralo despois cando teñas un problema nun establo. Entón, todo o que gastas en benestar animal, en bioseguridade, en vacinar ás vacas cando hai algún foco de infección próximo… todo iso, se fas números, sempre vai ser moito máis rendible que o gasto que tes cando hai un problema na explotación. Que papel desempeñan as ADSG no sector gandeiro galego? Creo que un moi importante. É máis, o feito de que se apoie tantísimo ás ADS en Galicia, e non no resto de España, supón que a rexión galega estea sanitariamente por encima doutras comunidades. Debido ao noso papel, tanto de prevención como de control, creo que neste momento non poderían prescindir de nós. No control de que enfermidades, das incluídas no programa sanitario, cre que se ten avanzado máis e en cales existen maiores dificultades? Na zona pola que se move Xundeva, posiblemente onde máis logros tivemos é na IBR, creo que é a máis fácil de controlar. Coa BVD estamos moi estancados e os logros que conseguimos son os que se poden lograr cun programa voluntario, que é o que temos na ADS. Mentres non

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv

23/10/2017 16:07

sanidade

sexan obrigatorios, creo que xa chegamos ao máximo que podiamos alcanzar. Nun programa sanitario, cales son os elementos fundamentais? Todo. Non poden ir por separado. Primeiro, teremos que poñer barreiras para que non entre un problema nun establo, polo que a bioseguridade é fundamental; pero unha vez que o temos dentro, hai que actuar, logo seguramente haxa que vacinar. Por ese motivo temos que controlar sempre as incorporacións, xa que unha entrada errónea vainos traer problemas na explotación. En resumo, só podes facer un control atendendo a todo. Para que estes programas teñan éxito é necesaria a comunicación e a colaboración entre gandeiros, veterinarios e Administración. Cre que se avanzou neste sentido? Moitísimo. É impensable a actuación da ADS sen que haxa comunicación co clínico ou cos servizos veterinarios. Na nosa zona, por exemplo, temos unha vinculación grandísima cos servizos veterinarios oficiais. A época na que o clínico actuaba pola súa conta xa pasou. Agora un problema nun establo supón que todos esteamos en funcionamento e en contacto. Nos últimos anos, foron moitos os veterinarios que decidiron orientar a súa carreira profesional cara á sanidade, principalmente no ámbito das ADSG. Que importancia tivo a formación e o compromiso destes profesionais no éxito dos programas? A formación é fundamental en canto ás ADS porque sempre aparecen novidades e iso é un estímulo para seguir traballando e probando cousas novas. Como dicía antes, creo que chegamos ao máximo ao que podiamos chegar cun programa voluntario. Agora tentamos buscar recursos e poñer en marcha novas estratexias para ver se podemos evolucionar. Desde Xundeva fomentamos os cursos de formación, non só para nós, senón tamén para os clínicos, xa que é unha forma de estar todos unidos e poder seguir avanzando.

113

vando un programa sanitario, non tan importante como o da ADS e porque estabamos mandando xovencas para o transplante de embrións á Finca Mouriscade. Cre que a sanidade é un aspecto importante para a rendibilidade da súa explotación? Eu creo que a sanidade é un dos alicerces fundamentais para a rendibilidade dunha explotación xunto coa alimentación, coa mellora xenética e co manexo. Cales son as enfermidades que máis lle preocupan actualmente? Preocúpanme un pouco todas as que se están mirando no programa da ADS, así como no programa de saneamento, pero unha das que máis me preocupa é a BVD porque estou vendo casos en explotacións nas que, sen meter animais novos, están saltando positivos e é unha enfermidade que, de entrar, causa bastantes perdas e é difícil de erradicar. Cales son os beneficios que lle achega pertencer á ADSG? Permíteche levar un control máis rigoroso que o que puideras levar ti por libre. Sacan mostras de leite en tanque cada catro meses para mirar os niveis de BVD, fan un sangrado anual, oriéntannos, están aí, dinnos cando desparasitar… Eu creo que é importante. A figura do veterinario de ADSG é bastante recente. Qué importancia ten para a súa explotación o asesoramento que lle ofrece este profesional? A importancia que ten é que nos poden explicar os procesos das enfermidades que nos preocupan e que nos interesa ter controladas dentro da ADS, así como o asesoramento que nos dan á hora de comprar animais ou da desparasitación. Aínda hai gandeiros que non están en ADSG e que non aplican un programa sanitario. Considera importante que estes gandeiros se integren en ADSG para que non supoñan un foco de enfermidades que poida afectar a outras explotacións? Penso que sería o máis importante agora mesmo porque de pouco vale que esteamos a maior parte dos gandeiros en ADS e que teñamos controladas as enfermidades, se quedan algúns que aínda non se integraron nelas. Nas súas explotacións non se tratan axeitadamente enfermidades como a BVD, a IBR ou a paratuberculose e eu supoño que moitos dos contaxios que aínda se están producindo son por estas granxas que están fóra do control das ADS. Coa súa experiencia, recomendaría a outros gandeiros que se incorporen a unha ADSG? Claro. É unha ferramenta clave e gustaríame que todo o mundo estivese na ADS. Cantos máis fósemos, máis se abaratarían os custos e o estado sanitario do rabaño galego melloraría notablemente.

JOSÉ LUIS MÉIJOME BLANCO Gandería Quinteiro (Lalín) ADSG Xundeva Recorda dende cando pertence á ADSG e por que se decidiu no seu día a darse de alta? Démonos de alta no 2004, cando se fundou a ADS Xundeva. Decidimos meternos nela porque xa estabamos le-

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv

afriga132_ads_galego.indd 113

AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

23/10/2017 16:07

114

sanidade

MIMIYA AMBROGGIO Veterinaria da ADSG de Mazaricos Na produción gandeira trabállase cada vez máis en aspectos relacionados coa prevención. Que vantaxes achega esta estratexia ás explotacións? A prevención é a base do noso traballo, creo que é onde facemos maior fincapé. En base á prevención pódese lograr menos incidencia de enfermidades e, a través do tratamento médico de menos animais, pódense reducir tempos de espera para o consumo e ter carne e leite máis seguros. Entón, coa prevención lógrase moitísima máis seguridade e pódense, ademais, reducir os gastos. Que papel desempeñan as ADSG no sector gandeiro galego? O papel que xogan en Galicia é importantísimo. Segundo os últimos datos que teño, é a única comunidade autónoma que recibe subvencións da Administración. Nós notámolo na compravenda de animais e tamén no nivel sanitario que adquiriron as explotacións nos últimos anos en canto á diminución de incidencias de enfermidades ou á mellora no manexo da recría, sobre todo das vacas de leite. Quizais, estas granxas están máis implicadas a nivel saúde que as explotacións extensivas de carne. No control de que enfermidades, das incluídas no programa sanitario, cre que se ten avanzado máis e en cales existen maiores dificultades? Nestes once anos que levamos coa ADS de Mazaricos, o maior avance que notei foi, quizais, en BVD. Empezouse con menos coñecemento da enfermidade e sen que o gandeiro soubese realmente en que lle afectaba. Inicialmente detectáronse unha chea de animais persistentemente infectados e comezouse a eliminar estes PI. Despois, botouse man de vacinas, fíxose seguimento e hoxe está moi controlada. A neospora é outra enfermidade na que se avanzou, pero neste caso xa non foi necesario facer un gran seguimento ou facer recordatorios porque o gandeiro estaba moi implicado en eliminar aos animais positivos. No caso da IBR, trátase dunha enfermidade de bastante fácil control con vacinacións, deu menos problemas que a BVD. Agora que estamos máis relaxados grazas ao control da BVD, da neospora e da IBR, estamos a afianzar máis o tema da paratuberculose, aínda que se segue traballando á par.

Nun programa sanitario, cales son os elementos fundamentais? Todo en conxunto forma parte dun bo plan sanitario. Primeiro hai que concienciar ao gandeiro. Custounos moito conciencialos de que se compraban un animal, había que miralo. Agora, cando compran, saben que teñen que chamarnos. Doutra banda, xa estamos a traballar moito máis na bioseguridade: prevención de pragas, desinfección de cuadras, de locais de recría, manexo e control de moscas, de insectos… é importantísimo. En canto á vacinación, forma parte do noso plan de acción para previr a difusión de enfermidades. Por último, a monitorización témola presente sempre, estamos en contacto constante con eles. Nós particularmente facemos moito seguimento das granxas e eu creo que iso a eles motívaos, o saber que hai alguén que está atento. Ao sentir que nós estamos pendentes, coméntannos moitos casos e, grazas a esa comunicación fluída, podemos estar máis ao tanto do que lles pasa na granxa día a día. Para que estes programas teñan éxito é necesaria a comunicación e a colaboración entre gandeiros, veterinarios e Administración. Cre que se avanzou neste sentido? Si, moitísimo. Eu nótoo moito en cousas como as que comentaba anteriormente sobre o feito de que eles chamen para comunicar casos ou para a compra de animais. En canto á comunicación coa Xunta de Galicia, tamén se avanzou. Agora temos unha canle directa de comunicación. Sempre se pode mellorar pero, hoxe en día, hai en xeral moito máis contacto coas administracións, fanse reunións que serven para facer feedback con outros compañeiros doutras ADS, temos congresos específicos… Vai todo moito máis rodado e nótase. Nos últimos anos, foron moitos os veterinarios que decidiron orientar a súa carreira profesional cara á sanidade, principalmente no ámbito das ADSG. Que importancia tivo a formación e o compromiso destes profesionais no éxito dos programas? Empezou sendo un traballo conxunto entre os veterinarios clínicos e os das ADS, pero agora xa hai moitísima xente especializada. Ao principio, non había puntos de encontro ou formacións específicas para veterinarios de ADS e hoxe todo está máis orientado cara eles. A pesar de que a temática das enfermidades é case sempre a mesma, porque son cinco parámetros os que miramos nun animal comprado, sempre estamos a aprender cousas novas, capacitándonos no mesmo e vendo como varían esas enfermidades. Ou sexa, si que hai unha especialización. De feito, temos un foro onde estamos en contacto directo con todos os compañeiros doutras ADS e, deste xeito, podemos localizar a un colega a través do chat ou informalos sobre como está a granxa que nós levamos no caso de que eles teñan interese en comprar algún animal desta zona. Ímonos coñecendo, coméntanse casos e iso facilita moito a tarefa.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_ads_galego.indd 114

23/10/2017 16:07

NIGHTSKY

551HO03370

SPRING

NUMERO UNO

2816 GTPI

ROBUST

A2/A2

LECHE GRASA PROTEÍNA

+1.175 +86 / +0,16% +49 / +0,05%

NM$ PL DPR SCS

+877 +7,9 +2,4 2,65

TIPO UBRE PATAS

+2,44 +2,76 +1,87

PROTEÍNA

Su madre NIGHTOUT MB-85 (propiedad de STgenetics), es la vaca Nº1 de la raza en TPI. Mantiene un impresionante +2.872 TPI siendo una vaca de más de 4 años y medio de edad. Su abuela DELICIOUS MB-87, es la vaca Nº4 de la raza. Con 6 años y medio tiene un TPI de +2.798!!. A su vez tiene un hijo con más de 2.900 de GTPI y 6 hijos con más de 2.800 de GTPI MADRE / NIGHTOUT MB-85

SPRING x MS DELICIOUS NIGHTOUT MB 85 MISS OCD ROBST DELICIOUS MB 87 OCD PLANET DANICA EX 93 MISS ELEGANT DELIGHT MB 89 WINDSOR-MANOR Z DELIGHT EX 93 WINDSOR-MANOR RUD ZIP EX 95 WINDSOR-MANOR JOLT ZIPPY EX 90

ABUELA / DELICIOUS MB-87 DELEGACIÓN STA. COMBA Avda. Brasil, 49 - 15840 Santa Comba (A Coruña)

DELEGACIÓN CARBALLO Av. de Finisterre, 77 - 15102 Carballo (A Coruña)

DELEGACIÓN TEIXEIRO Avda. Lugo, 40 - 15310

DELEGACIÓN MUIMENTA Av. Cospeito, S/n - 27377 Muimenta, Cospeito (Lugo)

pub_distrigen_galego.indd 115

649 466 728 - 689 233 030 distrigen@distrigen.es www.stgen.com 18/10/2017 19:35

116

sanidade

IVÁN MATO IGLESIAS Veterinario de Laboratorios Hipra Na produción gandeira estase a traballar cada vez máis en aspectos relacionados coa prevención. Que vantaxes aporta esta estratexia ás explotacións? A medida que as explotacións medran e se intensifican vai cambiando a perspectiva do traballo na sanidade. Pásase máis a unha visión de conxunto, de grupo, de rabaño, que a unha visión individual. Ademais, está máis que demostrado que o investimento en prevención é sempre rendible dende o punto de vista económico e hai outros condicionantes como son a seguridade dos produtos, do leite e da carne, que tamén condicionan a que, cada vez, se traballe máis no eido da prevención. Que papel desempeñan as ADSG no sector gandeiro galego? As Agrupacións de Defensa Sanitaria en Galicia son un exemplo de xestión integral da sanidade das explotacións. O veterinario da ADS é un asesor de confianza para o gandeiro que, ademais de levar a cabo o programa sanitario, canaliza toda a información sanitaria desa explotación e actúa como interlocutor co gandeiro, con outros técnicos que traballan na explotación, cos servizos veterinarios oficiais… Eu creo que, a día de hoxe, non se pode entender a realidade do sector en Galicia sen estas entidades, sen as ADS. No control de que enfermidades, das contidas no programa sanitario, se ten avanzado máis? En xeral, as explotacións en ADS teñen acadado un nivel sanitario moi elevado. Falando en concreto das enfermidades, no caso da neospora reduciuse moi notablemente a prevalencia. É unha enfermidade que o gandeiro percibe de forma moi directa polos problemas reprodutivos que causa na explotación e o seu diagnóstico e as medidas de control son relativamente sinxelas, co cal se obteñen resultados moi evidentes a curto prazo. No caso da IBR tamén se reduciu moito a porcentaxe de animais positivos. Neste caso, debido a cambiar as vacinas convencionais que se utilizaban anteriormente polas vacinas marcadas. Tamén é verdade que ultimamente

se están a ver casos de brotes de IBR en explotacións que se consideraban libres, que non estaban vacinando e que sofren perdas importantes de forma puntual por un destes brotes. Eu creo que non debemos baixar a garda con esta enfermidade, tamén tendo en conta que é probable que nun futuro próximo exista un programa de erradicación oficial en España. A BVD estase a amosar como unha enfermidade de difícil control. Mentres existan explotacións fóra dos programas, resultará complicado evitar a súa diseminación. Por último, o programa de paratuberculose vese limitado polas características da propia enfermidade, de curso lento e asintomático, e pola escasa sensibilidade das técnicas de diagnóstico dispoñibles. Trátase dunha enfermidade que provoca perdas económicas moi elevadas e que esixe un esforzo importante en prevención para acadar resultados a medio prazo. Nun programa sanitario, cales son os elementos fundamentais? Eu creo que o principal é a implicación de todos os profesionais que participan, dos gandeiros, dos veterinarios… A partir de aí, a bioseguridade é fundamental, o control dos animais que se incorporan, o contacto con outros rabaños próximos ou o uso de ferramentas como son as vacinas, que teñen unha eficacia demostrada. A monitorización constante dos rabaños e a clasificación das explotacións segundo o seu nivel sanitario para evitar que os movementos de animais poidan complicar o éxito dos programas sanitarios son tamén imprescindibles. Nos últimos anos, foron moitos os veterinarios que optaron por orientar a súa carreira profesional cara á sanidade, principalmente no eido das ADSG. Que importancia ten a formación e o compromiso destes profesionais no éxito dos programas? O veterinario é un pouco o motor da ADS. Nese sentido, en Galicia é unha figura que está moi implantada. Os profesionais que se dedican a estes programas teñen un alto nivel de formación e, sobre todo, son capaces de transmitirlle ao gandeiro estes coñecementos e esta inquietude por avanzar no eido da sanidade. Cales cres que son as claves para seguir avanzando na sanidade do rabaño gandeiro? O progreso acadado na sanidade animal en Galicia eu creo que é froito do traballo, do coñecemento, do compromiso de todos os profesionais implicados, dos gandeiros, dos veterinarios, das institucións, das empresas. Eu creo que é a liña na que debemos seguir traballando. Todos somos conscientes de que a saúde do gando é imprescindible para producir de xeito economicamente rendible e ser competitivos. Todos sabemos que o presente e o futuro do sector pasan pola prevención.

Consulta os vídeos na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 132

afriga132_ads_galego.indd 116

23/10/2017 18:26

STARTVAC VACINA INACTIVADA POLIVALENTE en emulsión inxectable fronte á mamite bovina www.startvac.com

VACINE!

Faga unha inversión rendible na prevención de mamite e acade: Mellor protección fronte á mamite1,2

Máis leite e de mellor calidade1

Maiores beneficios económicos1

1. Andrew Bradley et al. An investigation of the efficacy of a polyvalent mastitis vaccine using different vaccination regimens under field conditions in the United Kingdom. J. Dairy Sci. 2015; 98: 1706–1720 2. Ynte Schukken et al. Efficacy of vaccination on Staphylococcus aureus and coagulase-negative staphylococci intramammary infection dynamics in 2 dairy herds. Journal of Dairy Sci. 2014; 97: 5250- 5264 STARTVAC®, Vacuna inactivada polivalente, mastitis bovina, emulsión inyectable. Composición: Una dosis (2ml) contiene: Sustancias activas: Escherichia coli J5 inactivado > 50 RED60 Staphylococcus aureus (CP8) cepa SP 140 inactivado, expresando Complejo Antigénico Asociado a Exopolisacárido (SAAC) > 50 RED80. Adyuvante: Parafina líquida 18,2 mg. Excipiente: Alcohol bencílico 21 mg. Indicaciones: para la inmunización de establos de vacas y novillas sanas, en establos de vacas lecheras con problemas de mastitis recurrentes, para reducir la incidencia de mastitis subclínica y la incidencia y gravedad de los signos clínicos de la mastitis clínica causada por Staphylococcus aureus, coliformes y estafilococos coagulasa negativos. Vía de administración: Uso intramuscular Es preferible que las inyecciones se administren alternando los lados del cuello. Dejar que la vacuna alcance una temperatura entre 15 ºC y 25 ºC antes de su administración. Agitar antes de usar. Posología: administrar una dosis (2ml) por vía intramuscular profunda, en los músculos del cuello, 45 días antes de la fecha prevista de parto. Administrar una segunda dosis 1 mes más tarde (como mínimo 10 días antes del parto). Una tercera dosis debe administrarse 2 meses más tarde. El programa vacunal completo debe repetirse en cada lactación. Reacciones adversas (frecuencia y gravedad): En muy raras ocasiones: Pueden producirse reacciones transitorias locales leves o moderadas después de la administración de una dosis de la vacuna. Principalmente son: hinchazón (hasta 5 cm2 de promedio), que desaparece como máximo en una o dos semanas. En algunos casos, también puede presentarse dolor en el punto de inoculación que remite espontáneamente en un máximo de 4 días. Puede producirse un incremento transitorio de la temperatura corporal de aproximadamente 1 °C, en algunas vacas hasta 2 °C, durante las primeras 24 horas después de la inyección. En algunos animales muy sensibles puede darse el caso de reacciones de tipo anafilácticas. En estas circunstancias, debe administrarse un tratamiento sintomático rápido y apropiado. Contraindicaciones: Ninguna. Tiempo de espera: Cero días. Precauciones especiales: Todo el rebaño debe ser inmunizado. Solo deben ser inmunizados animales sanos. Precauciones específicas que debe tomar la persona que administre el medicamento veterinario a los animales: Este medicamento veterinario contiene aceite mineral. Su inyección accidental/autoinyección puede provocar dolor agudo e inflamación, en particular si se inyecta en una articulación o un dedo, y en casos excepcionales podría provocar la pérdida del dedo afectado si no se proporciona atención médica urgente. Puede administrarse durante la gestación y la lactancia. Conservar y transportar refrigerado (entre 2 ºC y 8 ºC) y protegido de la luz. No congelar. Para más información consulte el prospecto interno. Presentación: Caja de cartón con 20 viales de 1 dosis. Caja de cartón con 1 vial de 5 dosis. Caja de cartón con 1 vial de 25 dosis. Código ATCvet: QI02 AB. Titular y número de la autorización de comercialización: LABORATORIOS HIPRA, S.A. Avda. la Selva, 135. 17170 Amer (Girona) España. Tel. (972) 430660 – Fax (972) 430661. Números de la autorización de comercialización: EU/2/08/092/003, EU/2/08/092/004, EU/2/08/092/006.Prohibición de venta, dispensación y/o uso: Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Use los medicamentos responsablemente.

pub_hypra.indd 117

Laboratorios Hipra, S.A. Avda. la Selva, 135 17170 Amer (Girona) Spain Tel. (34) 972 43 06 60 Fax: (34) 972 43 06 61 hipra hipra.com www.hipra.com 15/10/2017 21:07

“OS BENEFICIOS SON UN BAIXO RECONTO CELULAR, POUCOS CASOS DE MAMITES CLÍNICAS E, ADEMAIS, ESTAMOS A FACER SECADO SELECTIVO” CAROLINA VALDERRAMA E VERÓNICA RODRÍGUEZ Copropietarias da Gandería Verica

Localización da explotación: Os Poles, A Aguarda (A Pastoriza, Lugo) Anos en funcionamento: 2 Vacas en muxidura: 120 Produción actual: 35 litros vaca/día Graxa: 4 % Proteína: 3,40 %

Cales son, segundo a vosa opinión, os principais problemas relacionados coa calidade do leite e as perdas económicas que producen as mastites? A cantidade de leite que se tira, o tempo que ti usas nos tratamentos e os custos dos mesmos. A maiores, as vacas enfermas nunca van producir as mesmas cantidades e, por riba, está o risco que existe de contaxio. Cando empezastes a vacinar para previr a mastite e que vos levou a tomar esta decisión? Empezamos a vacinar cando unimos as dúas explotacións, aínda que xa o facíamos ás veces en secado. O que nos levou a tomar esta decisión foi a prevención e facémolo en secado. Que pensastes cando vos explicaron que existía unha vacina para a prevención da mastite? Gustounos a idea, sobre todo, para previr. Cando imos ás charlas da nosa certificadora sempre nos está recalcando na prevención e pareceunos unha boa solución para isto.

Que foi o que vos chamou a atención da vacina e por que decidistes utilizala? Decidimos usala por prevención e porque nola recomendaron os nosos técnicos de calidade de leite. Sempre seguimos os seus protocolos. Cales foron os principais beneficios, a nivel de calidade de produto e a nivel económico, que obtivestes coa vacinación? Os beneficios son un baixo reconto celular, poucos casos de mamites clínicas e, agora ademais, estamos a facer o secado selectivo porque nos parece unha gran técnica para poder reducir o uso de antibióticos. Que lle diriades a unha persoa que non sabe se empezar a vacinar para a prevención de mastite na súa explotación? Que por suposto se anime a vacinar. En secado é moi importante e é unha gran ferramenta para a prevención.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

pub_hypra.indd 118

20/10/2017 14:39

“ESTAMOS COMPROMETIDOS COA REDUCIÓN DO USO DE ANTIBIÓTICOS E A VACINA SUPÓN UNHA BOA FERRAMENTA PARA DEIXAR DE APLICALOS” MATILDE HERNÁNDEZ Responsable da área de Calidade de Leite en Gandería Verica Cales son, segundo a túa opinión, os principais problemas relacionados coa calidade do leite e as perdas económicas que producen as mastites? O leite é o produto final. O beneficio está en producir leite de calidade e en cantidade e iso conseguímolo co benestar dos animais. A mamite supón unha perda de todo en saúde, en diñeiro e en benestar, tanto dos animais como do noso propio, porque vemos como todo o proceso e o produto se nos desvanece. Todo o que levamos investido en alimentación, no manexo dos animais, na comodidade das instalacións etc. vénse abaixo e, dende logo, a mamite causa unha gran perda económica que non podemos permitirnos. Cando empezaches a vacinar para previr a mastite e que vos levou a tomar esta decisión? Desde o principio. O feito de que se unisen nesta gandería dúas granxas con distinto manexo, con diferentes sistema de muxido, e que a granxa ía crecer e se ían incorporar animais novos supoñía un risco. Isto foi o que nos levou a apostar pola prevención ante a posibilidade da baixada de defensas e da inmunidade dos animais. Como reaccionaron cando lles explicaches que existía unha vacina para a prevención da mastite? En positivo porque xa a coñecían e a utilizaban nas súas ganderías. Que foi o que che chamou a atención do produto e por que decidistes utilizalo? Do produto chamoume a atención o que cubría porque nós, na contorna na que traballamos, temos risco de mamite por coliformes. Todos buscamos ter prevalencia cero de estafilococos aureus e aos estafilococos coagulasa negativos, que son unhas bacterias emerxentes actualmente na alta produción, tamén os cubre.

Nesta granxa, concretamente, estamos comprometidos coa redución do uso de antibióticos e a vacina supón unha boa ferramenta para deixar de aplicar antibióticos a animais que pasaron toda a lactación sans. No secado, non necesitamos máis que facer prevención. A vacina e o tapón intramamario son boas ferramentas. Cales foron os principais beneficios, tanto a nivel de calidade de produto como a nivel económico, que obtiveches con esta vacinación? A granxa ten un produto con calidade, con seguridade alimentaria, a prevalencia de estafilococos aureus é cero, a incidencia de mastites hiperagudas prácticamente é inexistente e, en xeral, a incidencia de mamites é moi baixa. O produto é de calidade e facemos unha boa prevención. Que lle dirías a unha persoa que non sabe se empezar a vacinar para a prevención de mastite na súa explotación? Que o estudo que realizamos dos índices de saúde de ubre nas nosas granxas demostra que a probabilidade de curación na lactación é moi baixa, dun 35 %. Polo tanto, a prevención é o noso ás na manga.

Despois, a pauta de secado para nós era unha oportunidade porque os que traballamos en calidade de leite buscamos reducir sempre a incidencia de mastite ao parto, pois sabemos que é algo que nos vai penalizar toda a lactación.

La Referencia en Prevención para Salud Animal

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

pub_hypra.indd 119

20/10/2017 14:39

• • • • • •

pub_fontao.indd 120

24/10/2017 17:09