Afriga 128. Edición en galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

ESTAMOS EN WWW.REVISTAAFRIGA.COM, FACEBOOK E TWITTER

Nº 128

AFRIGA

ANO XXIII Marzo 2017

A GUÍA COMERCIAL MÁI S COMPLETA

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO X XORNADAS TÉCNICAS AFRICOR LUGO - REVISTA AFRIGA

ENCANTO SID 362 REPITE COMO VACA GRAN CAMPIONA DA TROFA

afriga128_portada_galego.indd 1

VISITAMOS A GANDERÍA ATALAYUELA, EN VALLE DE LOS PEDROCHES

TRIUNFO DE BINILLUBET TALENT FÁTIMA NO CONCURSO DE GANDO FRISÓN DE MENORCA

23/03/2017 13:54

pub_fontao_happy_galego.indd 2

18/03/2017 10:12

SUMARIO

AFRIGA

CONVOCATORIAS X Xornada Técnica de Produción de Leite. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 XV Concurso da Raza Holstein Frisia da Trofa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

ACTUALIZACIÓN!

Poxa de Chantada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Nuit de la Holstein (Bélxica) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 XXXI Concurso Morfolóxico de Gando Vacún de Raza Frisona de Menorca . . . . . . . . . 20 I Xornada Técnico Económica de CLUN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

EXPLOTACIÓN

Probade o simulador de custos de produción para granxas!

Gandería Atalayuela. Alcaracejos (Córdoba) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

(Desenvolvido por ConsuVet)

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

É o novo servizo gratuíto da app Revista Afriga! Para móbiles e tablets

Táboas de variedades do CIAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Interpretación da análise de solo para unha fertilización racional do millo forraxeiro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Táboas de variedades do Serida. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Claves do plan de produción de forraxe: millo forraxeiro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

Dispoñible en

A influencia da preparación das terras de sementeira sobre o control de malas herbas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Alternativas para o control de malas herbas no cultivo do millo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Programas de selección para mellorar a resistencia e a tolerancia do millo ao ataque dos taladros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 O técnico responde: entrevistas a expertos de casas comerciais de millo. . . . . . . . . . . 114

AGRICULTURA

Outras vantaxes da app!

Produtividade e composición química do sorgo e do xirasol cultivados para ensilar en terreos con e sen rega da Galicia interior . . . . . . . . . . . . . . 132

• Acceso directo a noticias do sector (sen conexión a Internet!)

Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo VOGAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa Membro de DIRECTOR EXECUTIVO, José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez DESEÑO-MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Silvia Gayoso REDACCIÓN, Begoña Gómez Rielo, Gemma Martínez, María Melle CORRECCIÓN LINGÜÍSTICA, Alexandra Cabaleiro Carro FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV, Raquel Anido Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366 Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es Web: www.ager.com.es Tiraxe: 17.000 exemplares Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados ISSN: 2444-149X ISBN: 978-84-617-9680-9

• Acceso directo á revista (co último número, visible tamén sen conexión a Internet!) • Acceso directo aos vídeos de Afriga.tv

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web

www.revistaafriga.com Síganos tamén en Twitter e Facebook Síganos también en Twitter y Facebook Follow us on Twitter and Facebook

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_Sumario_galego.indd 3

24/03/2017 09:33

A Ă? R E D A N A G A R A P S O P I U Q E AGMmezcladores

Carros s verticale

Gama arrastrados De 3 a 30 m3

Gama autopropulsados De 11 a 30 m3

pub_duran.indd 4

22/03/2017 17:47

T R E B I L rte I o G p s n N a r t O PICH fertilización y de e

Equipos d

Remolques esparcidores Gama de 5 a 34 m3 Remolques bañera Gama de 8 a 24 T

Batidores trituradores de purín De 4,5 a 10,5 m

Esparcidores de estiércol Gama de 6 a 34 m3

Cubas de purín TCI Gama de 2.600 a 30.000 litros

Cargadoras articuladas de 26 a 60 CV

Síguenos en:

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

pub_duran.indd 5

22/03/2017 17:47

CONVOCATORIAS

X XORNADA TÉCNICA DE PRODUCIÓN DE LEITE. LUGO

Vista do auditorio durante a intervención de Quim Baucells

A PREVENCIÓN DE ENFERMIDADES, FOCO DE ATENCIÓN DO ENCONTRO A Facultade de Veterinaria de Lugo acolleu o 24 de febreiro a décima edición da Xornada Técnica de Produción de Leite, organizada por Africor Lugo e a Revista Afriga e patrocinada por Agrobank, Elanco, Boehringer Ingelheim e Hipra.

O CONTROL DE ENFERMIDADES NAS ADS O veterinario Juan Carlos Castro, de ADS Gestión, inaugurou a quenda de intervencións cunha charla centrada nos programas sanitarios de prevención, control e erradicación de enfermidades de grande impacto nas explotacións, como a IBR, a BVD e a paratuberculose. Estes plans son levados a cabo en Galicia polas agrupacións de defensa sanitaria gandeira e neles participan unicamente aqueles gandeiros que de forma voluntaria así o deciden. En termos cuantitativos, Castro afirmou que “máis do 50 % do censo de vacún xa está traballando en ADS e en sectores coma o lácteo, por exemplo, probablemente esta porcentaxe se incremente ata o 60 ou o 70 %”. Noutros países da Unión Europea estes programas xa son obrigatorios, polo que é moi probable que nun futuro próximo, a medida que estes territorios avancen na súa erradicación, as explotacións españolas tamén se vexan

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_convocatorias_xornada_africor_galego_03.indd 6

obrigadas a estar libres destas enfermidades para poder operar no mercado. O relator detallou a función das ADS, consistente en controlar, en primeiro lugar, se estas doenzas están presentes ou non e, no caso das explotacións que si as teñen, establecer pautas de manexo, de vacinacións e de tratamentos para diminuílas ou erradicalas; no caso de que non as teñan, o traballo consistirá en reforzar a bioseguridade para que non entren. Seguidamente repasou a situación actual da IBR, da BVD e da paratuberculose en Galicia e no resto da Unión Europea, comparando os estadios das enfermidades nos diferentes países e os programas de control e erradicación en cada caso. Juan Carlos Castro insistiu en que “o sector debería reclamar os programas obrigatorios de erradicación destas enfermidades e non velos como imposición, senón como algo necesario para poder competir ben en Europa. Son

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

18/03/2017 11:05

CONVOCATORIAS

JUAN CARLOS CASTRO: “MÁIS DO 50 % DO CENSO DE VACÚN XA ESTÁ TRABALLANDO EN ADS E EN SECTORES COMA O LÁCTEO, POR EXEMPLO, PROBABLEMENTE ESTA PORCENTAXE SE INCREMENTE ATA O 60 OU O 70 %”

enfermidades que producen graves perdas nas explotacións e a única forma de controladas e erradicalas é facendo un traballo en conxunto”. Así mesmo, asegurou que “está demostrado que o custo de erradicar estas enfermidades é moito menor que o custo de convivir con elas”. O experto rematou asegurando que as ADS están preparando a gandería para competir no futuro en Europa, pero remarcou que “estamos chegando a un punto no que, se non conseguimos que estes plans afecten á totalidade das explotacións, non se pode ir máis alá porque de nada serve erradicar a BVD nunha granxa se a do lado segue tendo a enfermidade”.

lubricantes

O COMPROMISO CO RURAL DE CAIXABANK A responsable de Negocios e Sector Primario de CaixaBank en Galicia, Laura Lema, detallou as liñas de axuda da Obra Social desta entidade dirixidas ao medio rural e ao sector lácteo, entre elas os programas de apoio a empren-

Laura Lema

dedores e o de envellecemento activo ou as axudas destinadas ás mulleres do rural. “Queremos que os nosos mozos reciban axuda á hora de propoñer iniciativas e proxectos novos de negocio que fixen poboación e que a igualdade entre homes e mulleres sexa cada vez máis un feito e non unha loita”, manifestou.

PRESENTAMOS LA PREMIADA SERIE T5 ELECTRO COMMAND, LA MEJOR SERIE DE TRACTORES MULTITAREA. MÁS CONFORT, MÁS MANIOBRABILIDAD, MEJOR RENDIMIENTO.

T5 Electro Command HACE LA VIDA MÁS FÁCIL

CONFORT Y MANIOBRABILIDAD

• Con la mejor suspensión Comfort Ride™ en cabina y eje delantero suspendido Terraglide™ • Mayor estabilidad en trabajos con pala gracias a nuevos anclajes más anchos • Renovada transmisión Electro Command™.

RENDIMIENTO Y EFICIENCIA

• Respetuoso con el medio ambiente, motor ECOBlue™ HI-eSCR con 7% más de par • Incremento de la capacidad del elevador a 5.420 kg • Nuevo joystick incluyendo funciones de cambio de marchas Powershift™

NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111 ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono fijo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador

www.newholland.es

Descargue la app en Apple Store o Google Play

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga128_convocatorias_xornada_africor_galego_03.indd 7

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

18/03/2017 11:05

CONVOCATORIAS

QUIM BAUCELLS: “PODEMOS TER UNHA ESTRATEXIA PREVENTIVA NUN ESCENARIO DE ALTOS PREZOS DO LEITE DIFERENTE Á ESTRATEXIA EN BAIXOS PREZOS”

Manuel Cerviño

Casper Pedersen

Entre as iniciativas a favor do sector lácteo destacou o programa ‘Almorzos con beizos brancos’. Investigacións do Centro de Estudos de CaixaBank demostraron que o leite é un dos produtos nutritivos máis completos para a alimentación infantil e, en xeral, para alimentación humana. Así xurdiu este programa, a través do cal, explicou, “visitamos os principais colexios de todas as vilas urbanas de Galicia e dámoslles a probar aos rapaces un almorzo saudable con produtos da nosa terra, fomentando, sobre todo, o consumo de leite”. CANTO CUSTAN AS ENFERMIDADES? A continuación fixo a súa aparición no escenario o veterinario, profesor e asesor de vacún de leite Quim Baucells, cuxo relatorio se centrou na contía da prevención na conta de gastos da explotación desde o punto de vista de saber canto custan realmente as enfermidades e ver de que maneira se pode mellorar ese gasto. Para tal fin, o experto catalán indicou que resulta imprescindible facer uso da información dispoñible e saber interpretar os indicadores

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_convocatorias_xornada_africor_galego_03.indd 8

(relevancia de cada enfermidade, impacto económico, prezo do leite, prezo da alimentación, perdas de produción…) en función das características específicas de cada granxa, xa que a prevención é á fin un investimento cuxo risco teñen que valorar os gandeiros de maneira individual. Neste sentido, puxo como exemplo que “podemos ter unha estratexia preventiva nun escenario de altos prezos do leite diferente á estratexia en baixos prezos”. Baucells mantén que “o gasto no ámbito de sanidade, xenética e hixiene, que engloba a prevención, representa entre un 5 e un 10 % dos gastos dunha explotación leiteira. Máis ou menos, un 30 % deste apartado pode corresponder a gastos de prevención”, a cal, asegura, é “unha tendencia á alza” por dúas razóns; a primeira, porque o gandeiro é máis profesional e inviste máis en previr e menos en tratamento e, a segunda, porque as explotacións, ao ser máis grandes, teñen máis coidado en anticipar as enfermidades e por iso preveñen e gastan máis. Sobre ata que punto é clave este apartado no aforro de custos da explotación, o relator expresou que “non é o primeiro punto, pero debe terse en consideración. A alimentación contribúe nun 50 % e a man de obra faino entre un 15 e un 20 %, igual que a recría. Empezar só coa prevención, sen tener en conta os outros tres piares, non sería a mellor opción”. A seguinte conferencia foi impartida polo veterinario de Boehringer Manuel Cerviño, que profundou nos factores a ter en conta á hora de incorporar animais nas explotacións. A súa intervención pódese resumir nas seguintes ideas: reducir ao máximo o número de animais que se compran e a súa orixe; canto máis novos sexan, mellor, e intentar coñecer o mellor posible o estado sanitario dos rabaños de orixe. Cerviño repasou algunhas das patoloxías que se poden introducir coa incorporación de xovencas, como a paratuberculose, a dermatite dixital, a IBR ou as mastites contaxiosas. De todas elas, fixo especial fincapé na BVD porque “a prevalencia en España e en Europa é moi alta e é unha enfermidade que provoca unhas perdas económicas moi importantes”. O experto explicou que o ideal sería incorporar animais ben protexidos, de maneira que cando chegan á explotación de destino non supoñan un perigo nin elas nin a cría que eventualmente poidan traer dentro. Neste caso, a vacinación é un dos elementos máis importantes dentro da bioseguridade en BVD. Ademais, habería que facer una analítica para comprobar que non se trata dun animal persistentemente infectado, por ser este factor o máis importante na transmisión da doenza. Non en van, os datos bibliográficos reflicten que “nunha explotación na que circula o virus da BVD, entre o 1 e o 2,5 % dos animais son PI”.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

18/03/2017 11:05

Panda

POWERBALL P X BALLISTO X EPIC

ICO 4088 (99% PERCENTIL) a2 a2 β-Caseína

Moises

MONTROSS X MERIDIAN X SNOWMAN

ICO 4135 (99% PERCENTIL) a2 a2 β-Caseína

1584 LECHE

1845 LECHE +0.03%, 70 KGRS. GRASA +010%, 71 KGRS PROTEINA

+0.03%, 54 KGRS PROTEÍNA

2.08 TIPO

2.44 TIPO 1.62 PATAS 2.27 UBRES

Saltoki

Arizona-rojo

ICO 4114 (99% PERCENTIL)

ICO 3937 (99% PERCENTIL)

SILVER X ANTARES X SNOWMAN

+0.15%, 74 KGRS GRASA

APOLL P X SYMPATICO X DESTRY

Polled 1026 KGRS. LECHE

1243 KGRS. LECHE

+0.23%, 61 KGRS GRASA

+0.10%, 55 KGRS GRASA

+0.08%, 42 KGRS PROTEÍNA

+0.11%, 52 KGRS PROTEÍNA

2.68 TIPO 2.77 PATAS 2.51 UBRES

2.31 TIPO 1.17 PATAS 2.36 UBRES

KAPPACASEINA BB

ESCOLMO, S.L. Alta fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com

afriga126 pub_escolmo_aberekin_04.indd 9

Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

1992-2017

25 años

a su servicio

19/03/2017 18:29

CONVOCATORIAS

JUAN CAINZOS: “SÓ HAI REALMENTE TRES FACTORES ETIOLÓXICOS DETRÁS DAS PATOLOXÍAS DO PERIPARTO, A HIPOCALCEMIA, O BALANCE ENERXÉTICO NEGATIVO E A INMUNOSUPRESIÓN”

No caso de animais adultos, o relator indicou que “o risco está no que xesta, no que ten na súa barriga”, de maneira que, á parte de analizar a vaca como o fariamos con calquera outro animal, temos que analizar a cría nada máis nacer porque “cabe a posibilidade de que unha vaca que non teña nese momento BVD estea xestando un animal PI”. Se é un macho o que queremos introducir, é necesaria unha análise adicional de seme. Cerviño quixo destacar a importancia dos veterinarios como axentes sanitarios que coñecen as enfermidades e as explotacións: “O papel do veterinario é axudarlle ao gandeiro a tomar decisións técnicas. Este pode solucionar moitísimos problemas só por dar a información ou por manexar a situación correctamente, ler da maneira adecuada unha análise, decidir que tipo de mostras e en que momento se deben tomar ou facer recomendacións”. SESIÓN VESPERTINA Abriu a tarde o técnico de ruminantes de Elanco Juan Cainzos cunha charla sobre a prevención de enfermidades no periparto, tal e como el mesmo calificou, “un dos períodos máis importantes na vida produtiva das vacas de leite”. O relator centrou a súa sesión nos factores que están detrás destas patoloxías e en como se poden previr, de mellor maneira, as necesidades dos animais de transición, pois “entre o secado dunha vaca e os 30 días despois do parto é cando a incidencia de patoloxías supón maiores problemas de cara a toda a lactación da vaca”. Cainzos salientou que detrás de todas as doenzas deste periodo “só hai realmente tres factores etiolóxicos, que son a hipocalcemia, o balance enerxético negativo e a inmunosupresión”.

Juan Cainzos

Segundo revelan os datos de produción obtidos a través de Control Leiteiro (Africor Lugo), unha das causas que máis fai variar a produción media das vacas é o factor granxa, polo que apuntou que “unha das medidas preventivas que podemos facer é un bo manexo da fase de transición, isto é, que teñan espazo suficiente, que poidan descansar adecuadamente, que teñan unha boa superficie para camiñar e, sobre todo, que teñan espazo de comedeiro e de bebedoiro suficiente”. Con todo, o experto explicou que o primeiro paso que se debe dar é “facer un correcto diagnóstico da situación, recoller información sobre o que está pasando na granxa e facer unha boa interpretación deses datos”, e concluíu que “aí, o papel que desempeña o técnico é crucial, pero de nada serve ter un bo técnico se, a continuación, as recomendacións non son levadas a cabo polos gandeiros”. De esquerda a dereita, Juan Novo, Ángeles Vázquez, José Carlos Vega, Darío Campos e Laura Lema

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_convocatorias_xornada_africor_galego_03.indd 10

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

18/03/2017 11:05

pub_alltech_keenan.indd 11

18/03/2017 11:38

- Gran volumen de mezcla - Menos absorción de potencia (ahorro de combustible) - Servicio KEENAN InTouch

Masía Can Fatjó del Molí s/n Avd. Universidad Autónoma 5-7 Parc Tecnologic del Vallès 08290 Cerdanyola de l Vallès (Barcelona)

Alltech Spain S.L.

Para mayor información contáctenos

LA NUEVA MÁQUINA DE ALTO RENDIMIENTO PARA UNA MAYOR EFICIENCIAALIMENTARIA

CARRO MEZCLADOR KEENAN

CONVOCATORIAS

De esquerda a dereita, José Carlos Vega, Juan Cainzos, María Veiga, Jesús Vázquez e Ramiro Fouz

GANDERÍA FERREIRO RIAL, A MELLOR EN PREVENCIÓN No transcurso da Xornada fíxose entrega do galardón “Un premio á saúde das nosas vacas”. María Veiga, técnica de Elanco, fixo reconto do bo camiño que están tomando a maioría das granxas galegas na prevención e na mellora da saúde dos seus animais, un camiño polo que cre “necesario continuar entre todos”. Todos os gandeiros cos que traballan manexan a

recollida de datos, “pois é a mellor maneira de obter toda a información das explotacións e poder valorar a saúde das nosas vacas”. O obxectivo do premio promovido por Elanco é valorar a profesionalidade da xente do sector. Entre todas as gande-

O SECTOR LEITEIRO EN DINAMARCA O gandeiro danés Casper Pedersen, tamén vicepresidente de Viking Genetics e xuíz internacional, explicou as claves da produción e da comercialización do leite no seu país, as principais diferenzas co sistema español e a forte aposta dos produtores polas cooperativas. Como propietario da granxa familiar Tronsmark Holstein destacou o seu traballo diario coa recollida de datos e a importancia do manexo desta información para tomar decisións, darlles solucións aos problemas que van aparecendo e mellorar día a día a súa gandería en todos os aspectos: a alimentación, a xenética, a saúde e o manexo xeral das súas fincas e dos seus animais. Pedersen vende o seu leite a Arla, unha das cooperativas máis grandes de Europa, hoxe en día con máis de 12.000 socios produtores distribuídos entre Dinamarca, Suecia, Reino Unido, Países Baixos, Alemaña, Bélxica e Luxemburgo. Durante a súa intervención o danés subliñou que ser membro dunha cooperativa “te fai ao mesmo tempo dono da mesma”, e salientou que hai obrigas que cumprir, pero tamén moitos beneficios: “Podo votar e ter voz en todos os órganos directivos, teño a seguridade de que recollerán todo o leite que produzo ao prezo pactado e, ademais, o meu diñeiro estase reinvestindo en proxectos positivos para o desenvolvemento do noso futuro como sector en todo mo-

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_convocatorias_xornada_africor_galego_03.indd 12

rías coas que traballan era merecido destacar o bo manexo da gandería gañadora, Ferreiro Rial, de Antas de Ulla (Lugo), por ser a que menos patoloxías rexistra no periparto. Recolleu o premio o seu propietario, Jesús Vázquez, quen agradeceu o reco-

ñecemento e asegurou que “é un orgullo que se premie o traballo que levamos facendo durante todos estes anos. Isto será un aliciente para seguir traballando e animar a toda a xente nova a que continúe loitando por facer unha gandería mellor e máis rendible”.

mento. A cambio, eu debo venderlle todo o meu leite a Arla e estou totalmente comprometido na cadea de produción, rexistrando a diario toda a información que lles achega valor engadido aos produtos que fabrica e comercializa a miña cooperativa”, unha cadea de valor na que catro aspectos son relevantes: a calidade do leite, o benestar animal, a seguridade alimenticia e o coidado do medio ambiente. Entre as diferenzas dos sectores leiteiros de ambos os países fixo fincapé na que considera a máis relevante: “Mentres que en España as industrias lácteas seguen buscando volume, en Dinamarca están pagando por sólidos, por graxa e por proteína. No meu país, a calidade do leite supera a cantidade”. Precisamente falando da calidade, acentuou a importancia do progreso xenético na busca dunha mellor eficiencia na produción de leite. “Para min unha vaca eficiente non é unha vaca que produza moito senón unha vaca que teña bos trazos funcionais, bo temperamento, boa velocidade de muxido e, por riba de todo, moita saúde”, afirmou. O encontro foi clausurado por Ángeles Vázquez, conselleira do Medio Rural; Darío Campos, presidente da Deputación Provincial de Lugo; Laura Lema, responsable de Negocios e Sector Primario de Caixabank en Galicia, e José Carlos Vega e Juan Novo, presidentes de Africor Lugo e Afriga, respectivamente.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

18/03/2017 11:05

THE

ESPACIO CETOSIS. TODO LO QUE HAY QUE SABER

espaciocetosis.com

¿TIENEN LOS MISMOS FACTORES DE RIESGO PARA CETOSIS LAS VACAS QUE LAS NOVILLAS? A pesar de que en muchos establos el manejo en la fase de transición de vacas adultas y novillas pueda ser el mismo, existen ciertas diferencias fisiológicas entre primerizas y hembras multíparas que hacen que las variables y factores de riesgo para cetosis, importantes para unas y otras, no sean exactamente los mismos. Resumimos algunas diferencias y similitudes en factores de riesgo que han sido reportadas en diferentes trabajos: ¿Qué tienen en común?

La estación del año y los días en leche (DEL) les afectan por igual. - A pesar de que existen divergencias entre zonas geográficas, en cuanto al período del año con mayor incidencia de cetosis (verano1 frente a primavera2,3,4), un trabajo reciente nos indica que los picos de mayor incidencia coinciden para ambos grupos a lo largo del año2. - Para los dos grupos, los DEL al diagnóstico están asociados con el riesgo de ser positivas. Así, la probabilidad de ser positiva a cetosis disminuye a medida que los días en leche aumentan2. Sin embargo, en un estudio reciente se ha demostrado que el pico de cetosis y su evolución posterior es diferente en vacas y novillas. Así, mientras en multíparas el pico de prevalencia de cetosis se sitúa entre los 11 y 12 DEL, en primíparas la prevalencia es mayor en aquellos animales muestreados el día 5 (DEL) y a continuación la prevalencia disminuye constantemente2. ¿Qué les afecta de distinta manera? La producción media del rebaño y el sistema de ordeño.

- La producción media a 305 días del rebaño (Prd305) parece estar asociada con el riesgo de cetosis en ambos grupos, pero las relaciones tienen una dirección diferente. Así, los animales primerizos de rebaños con Prd305 por encima de la mediana tienen menor riesgo de cetosis (0,82; IC 95 %: 0,73 a 0,94) cuando se comparan con aquellos procedentes de rebaños en el cuartil más bajo de Prd305. Sin embargo, en el caso de vacas multíparas, el cuartil más bajo tiene un papel protector frente a la cetosis. De esta manera, las vacas adultas procedentes de rebaños con Prd305 más altas tienen un mayor riesgo de cetosis (odds ratio: 1,27; IC 95 %: 1,16 a 1,40). - La presencia de un sistema automático de ordeño (AMS) está asociada con una mayor prevalencia de cetosis a nivel de rebaño y un mayor riesgo de cetosis en vacas adultas (odds ratio: 1,45; IC 95 %: 1,30 a 1,62). Sin embargo, esta asociación entre AMS y cetosis no se da para novillas primerizas.

¿Qué factores son específicos de cada grupo?

La producción de grasa en el último control, la duración del secado y el intervalo entre partos son factores a tener en cuenta en vacas adultas mientras que la edad a primer parto es un dato importante en primerizas. - No solo la proporción grasa:proteína en la leche (> 1,5) en lactación anterior está relacionada con un mayor riesgo de cetosis5,6. Una mayor producción de grasa en el último control de la anterior lactación también está asociada con un menor riesgo de ser positivo a cetosis en el primer control postparto. Así, los animales con niveles de grasa ≥ 1,12 kg en el último control de la lactación previa tienen un riesgo de cetosis 44 % menor (OR=0,56; IC 95 %: 0,53 a 0,59) comparado con aquellos animales que produjeron menos de 0,70 kg de grasa.2 - Una mayor duración del período de secado también está relacionada con un mayor riesgo de padecer cetosis en la siguiente lactación7. - De la misma manera, a medida que se incrementa la duración del intervalo entre partos (IPP) el riesgo de cetosis aumenta. Así, comparado con IPP de 12 meses, un intervalo de entre 13 y 15 meses presenta 1,39 veces más riesgo de cetosis (IC 95 %: 1,33 a 1,46) y, si el IPP es mayor de 15 meses, el riesgo aumenta a 1,96 veces (IC 95 %: 1,87 a 2,05)2. - En el caso de primerizas, debemos tener en cuenta la edad al primer parto. Así, los animales con edad al primer parto ≥ 25 meses tienen 1,41 veces más riesgo de cetosis (IC 95 %: 1,33 a 1,49) que aquellos con menos de 25 meses de edad2.

The Vital 90™ Days es el periodo crítico que abarca desde dos meses antes hasta un mes después del parto. Del éxito de la transición durante The Vital 90™ Days dependerá la capacidad de la vaca para afrontar las demás fases de la lactación.

afriga127_publirreportaxe_espacio_cetosis_02.indd 13

Referencias 1. Bach Ariza A, Andreu-Vázquez C. A field study about incidence, risk factors, and consequences of ketosis in dairy cattle. XXIX World Buiatrics Congress (WBC). Dublin (Irland), 3 -8 July 2016. 2. Tatone EH, Duffield TF, LeBlanc SJ, DeVries TJ y Gordon JL. 2017. Investigating the withinherd prevalence and risk factors for ketosis in dairy cattle in Ontario as diagnosed by the test-day concentration of βhydroxybutyrate in milk.J. Dairy Sci. 100:1308–1318. https://doi. org/10.3168/jds.2016-11453. 3. Berge AC y Vertenten G. 2014. A field study to determine the prevalence, dairy herd management systems, and fresh cow clinical conditions associated with ketosis in western European dairy herds. J. Dairy Sci. 97:2145–2154. 4. Vanholder T, Papen J, Bemers R, Vertenten G y Berge ACB. 2015. Risk factors for subclinical and clinical ketosis and association with production parameters in dairy cows in the Netherlands. J. Dairy Sci. 98:880–888. 5. Duffield, T. 2007. Peripartum Metabolic Monitoring. The AABP Proceedings Vol. 40, Sept. 2007. 6. Krogh 2011. Latent class evaluation of a milk test, a urine test, and the fat-to-protein percentage ratio in milk to diagnose ketosis in dairy cows. J. Dairy Sci. 94: 2360-2367. 7. Gordon, J. L. 2013. Risk factors for and treatment of ketosis in lactating dairy cattle. DVSc Thesis. Department of Population Medicine, University of Guelph, Guelph, Canada.

Elanco, Keto-test, The Vital 90™ Days y la barra diagonal son marcas registradas propiedad de Eli Lilly and Company, sus filiales o afiliados, o bien autorizadas por ellos. © 2017 Elanco Animal Health. ISPDRYKXT00003.

21/03/2017 09:29

Gomas e Camas para Vacas Limpezas Automáticas Estabulacións Libres distribución material gandeiro

PRIMEIRO DISTRIBUIDOR JOURDAIN ORIXINAL EN ESPAÑA

CUBÍCULOS E CORNADIZAS

ÚNIC DISTRIB O JOURDA UIDOR IN PA GALICIA RA

Gomas e Camas para Vacas

afriga128_pub_dismagan_galego_01_galego.indd 14

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

22/03/2017 19:28

NOVO BOX PARA EXTERIOR CON PARQUE EN POLIETILENO

NON SE DEIXE ENGANAR. ANTES DE COMPRAR, CHÁMENOS. Telf.: 671 485 702

LIMPEZAS AUTOMÁTICAS DE CABLE

ARROBADEIRAS ESPECIAIS PARA CANLES

A AUTÉNTICA LIMPEZA ALEMÁ. NON COMPRE IMITACIÓNS

MÁIS DE 50.000 LIMPEZAS INSTALADAS EN EUROPA Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Novo teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es

distribución material gandeiro

afriga128_pub_dismagan_galego_01_galego.indd 15

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500

22/03/2017 19:29

CONVOCATORIAS

XV CONCURSO DA RAZA HOLSTEIN FRISIA DA TROFA (PORTUGAL)

Vaca gran campiona

ENCANTO SID 362 VOLVE AO PODIO

O municipio da Trofa celebrou os días 4 e 5 de marzo unha nova edición do Concurso da Raza Holstein Frisia, desenvolvido no marco da súa Feira Anual. Participaron un cento de animais de trece explotacións de Maia, Ponte de Lima, Marco de Canaveses, Celorico de Basto, Murtosa, Póvoa de Varzim, Amarante, Ovar e Vila do Conde. O xuíz, Pol Collell, outorgoulle o título principal do certame a Encanto Sid 362 (gandería Encanto Na-

tural), que repite por segundo ano consecutivo como vaca gran campiona; ademais, foi considerada a posuidora do mellor ubre do concurso. Pereira Meridian Dinora (gandería Vilas Boas & Pereira) tamén conseguiu por segunda vez o título de xovenca gran campiona.

VL High Octane 812 (Vale de Leandro), xata campiona

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_convocatorias_trofa_galego_03.indd 16

Pereira Sid Barbie, vaca nova campiona

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/03/2017 17:52

CONVOCATORIAS

Xovenca gran campiona

Encanto Natural tamén recolleu o galardón de mellor criador

Creación de proyectos ganaderos: Te asesoramos y ges�onamos ﬁnanciación

Diseño de programas gené�cos Transferencia embrionaria

Todas las razas: leche y carne

Laboratorios móviles

Comercio de embriones en todo el mundo

Garan�as de gestación

Especialistas en seguros agrarios

Servicios Invivo e Invitro

EMBRIÓN: MADRE X PADRE

en www.embriomarket.com) (todos los datos en nuestros catálogos y

Seaver Perla do Ferreiro Empire x S. V Elude x REW Manteiga Alexander Evy x Wilt Emilio Baixo Bradnick Pauli III x Jetset a ET Baixo Doorman Cinderella II x Marea Branc Baixo Bradnick Atlee x Solomon SEX Baixo Millennium Lautenea x Solomom SEX Caps Doorman Máxima x Byway SEX Jacoby SEX HS Mascalese Atlee I ET x Solomon SEX x

Nº Precio/emb 20 4 2 6 7 2 2 2

175 € 600 € 650 € 650 € 840 € 840 € 900 € 1.000 €

Promociones MOEXMU´17 Lote 4 = 530 € Lote 2 = 1.020 € Lote 2 = 650 € Lote 2= 650 € Lote 2 = 840 € Lote 2 = 840 € Lote 2= 1.200 € Lote 2 = 1.500 €

*Precios no incluyen IVA (10%) 2017 *Promoción válida de 01 al 09 de Abril de

www.embriomarket.com

daniel@embriovet.es • 649 809 064 administracion@embriomarket.com

981 791 843 • 649 239 488 • 636 977 610

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga128_convocatorias_trofa_galego_03.indd 17

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

22/03/2017 17:52

CONVOCATORIAS

Foto: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

POXA DE CHANTADA. LUGO

PLENO DE VENDAS NO MERCADO CHANTADINO Marey Torrel Rosalia

Foto: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)

A poxa de gando frisón de Chantada, que tivo lugar o pasado 11 de marzo no seu mercado gandeiro, concluíu coa venda de todos os animais presentados, un total de dezaseis. A maioría foron vacas de primeiro parto, que alcanzaron un prezo medio de 2.075 €, cuxos compradores procedían principalmente de Lugo e de Pontevedra. Das vacas, a primeiriza presentada pola gandería O Conde chegou aos 2.850 euros; trátase de Abuandi Torrel 7856, unha filla de Torrel, con nai Dancer BB 84, que produce 45 kg de leite. Das xatas, a máis valorada foi Marey Torrel Rosalia, outra filla de Torrel, con nai Baxter BB-0, preñada de xullo con Leomarcos sexado, que foi presentada pola gandería Marey Castro. Ambas as explotacións pertencen ao concello de Pol.

NUIT DE LA HOLSTEIN. LIBRAMONT (BÉLXICA)

Fotos: Alberto Iglesia Vila

Planillo Windbrook Susa (centro), vaca intermedia subcampiona

Viña AM Carly Beemer (esquerda) e Planillo Doorman Edurne

DESTACADO PAPEL DA REPRESENTACIÓN ESPAÑOLA Un grupo de animais españois participou por primeira vez na Nuit de la Holstein, celebrada o 18 de marzo en Libramont, onde competiron con outros exemplares da raza frisona de Francia, Alemaña, Luxemburgo, Holanda e Bélxica.

Na competición de animais novos, Viña AM Carly Beemer –propiedade de Casa Viña (Asturias), Rey de Miñotelo (Lugo) e Alberto Medina (Asturias)– proclamouse campiona reserva de xatas e xovencas e Planillo Doorman Edurne –propiedade de Planillo Holstein (Navarra) e Alberto Medina– conseguiu a mención de honor. No apartado de vacas, Planillo Windbrook Susa fíxose coa primeira posición na súa sección e, posteriormente, o xuíz do certame, Pascal Hencho (Suíza), nomeouna vaca intermedia subcampiona. Ademais, Planillo Bonair Helen converteuse na subcampiona de vacas adultas.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_convocatorias_poxa_chantada_lanuit_galego.indd 18

23/03/2017 18:08

FEROES - PLANTAMIX M e z c l A s p A r A A l i M e N T A c i ó N A Ni M A l prODUcTOs: ¿QUe HAceMOs? seleccionamos todos los productos por su calidad, con los que elaboramos las mejores mezclas para cada tipo de ganado.

- Alfalfa - Avena - Festuca

- raygras - Triticale - Veza

somo especialistas en elABOrAr MezclAs a su medida de TODO TipO de FOrrAJes

Alfalfa

¡NUEVO! primer productor de pAJA eNriQUeciDA con MelAzA y PAJA PICADA DE prOTeÍNA. LA MEJOR CALIDAD: -

paja paja paja paja

F0 (< 2 cm) F1 (2 - 4 cm) Fc (4 - 8 cm) para camas

eXeNTA

VENTAJAS

De pOlVO Y pieDrAs

• Mejora las fermentaciones ruminales • Mejora la digestibilidad de la fibra • Mejora la calidad de la leche

silo

Mexcla Mix

Disponemos de servicio de transporte. Ventas por cargas completas con la posibilidad de combinar productos.

FEROES PLANTAMIX N-122 Km 407. Torrecilla de la Abadesa, Valladolid Telf.:+34 669 933 068 / +34 639 389 735 feroes@feroes.net • plantamix@feroes.net • www.feroes.net

pub_feroes.indd 19

18/03/2017 11:15

CONVOCATORIAS

XXXI CONCURSO MORFOLÓXICO DE GANDO VACÚN FRISÓN DE MENORCA. ALAIOR Binillubet Talent Fátima, vaca adulta campiona e gran campiona

BINILLUBET ARRASA EN MENORCA A gandería dirixida por Pedro Marqués recolleu os premios de vaca gran campiona, xovenca gran campiona, mellor rabaño adulto, mellor criador, xata campiona, vaca nova campiona, vaca intermedia campiona, vaca adulta campiona e mellor ubre. A localidade de Alaior acolleu os días 18 e 19 de marzo unha nova edición do concurso frisón de Menorca, organizado pola Asociación Frisona Balear e celebrado no marco da Fira del Camp. Este ano bateuse un récord de participación con case douscentos animais de corenta ganderías da illa balear. O encargado do xulgamento foi o catalán Jaume Serrabassa, membro do Comité de Xuíces de Conafe.

Mellor rabaño

Binillubet Explode Blanqueta, vaca intermedia campiona e gran campiona reserva

Binillubet McCutchen Alba, vaca nova campiona

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_convocatorias_menorca.indd 20

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/03/2017 18:21

CONVOCATORIAS

Binillubet McCutchen Marina (esq.), xata campiona e gran campiona, e Son Usina Sid Noly, xovenca campiona

O certame incluíu un concurso de futuras promesas

PAC 2017

AgroBank

“O MEU XESTOR OCÚPASE DE TODO” En AgroBank, sabemos o importante que é para vostede contar co apoio de alguén que coñeza o seu negocio e que comparta a súa paixón polo sector agrario. Por iso, poñemos á súa disposición un experto que lle facilite os trámites da PAC e, ademais, anticipámoslle as axudas cando o necesite. www.CaixaBank.es/Agrobank NRI: 1784-2017/09681

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga128_convocatorias_menorca.indd 21

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

23/03/2017 15:09

PUBLIRREPORTAXE

Rotoemp AGROFORE

Las principales empresas de servicios y clientes profesionales confían en nosotros

Comprim Cabo CB (C

Rotoempacadora Krone Comprima 150Xc y Autocargador Krone ZX 430 de TRANSFORMACIONES AGRARIAS MONTERO Y DÍAZ (PÁRAMO) Lugo

Autocargador Krone ZX 450 de SERVICIOS AGRÍCOLAS CARLEA S.L. (CASTRO DE REI) Lugo

Autocargador Krone ZX 430 de ONEGA ARES SLU (CASTRO DE REI) Lugo

Rotoempacadora Krone Comprima V150XC y Segadora frontal Krone F320CV de IVÁN TEMBRAS SLU (AS SOMOZAS) A Coruña

Rotoempacadora combinada Krone Comprima CV150XC de CONDOMIÑA SC (PARADELA) Lugo

2 segado de Parque

Segadora de SERVIC

pub_millaresTorron.indd 22

23/03/2017 14:11

PUBLIRREPORTAXE Rotoempacadora Comprima V150XC de AGROFORESTAL AGUION S.L (MELIDE) A Coruña

Comprima V150XC de Cabo CB (CASTROVERDE) Lugo

2 segadoras arrastradas Krone 3201 CV con agrupador de Parque de maquinaria de Vilaxuste (PORTOMARÍN) Lugo

Rotoempacadora Comprima V150XC de Javier Pazos Andrade (PALAS DE REI) Lugo

Segadora arrastrada Krone 3201 CV con agrupador de AGROPEPIN (FONSAGRADA) Lugo

Segadora arrastrada Krone 3201 CV con agrupador de SERVICIOS AGRÍCOLAS MOURE (PORTOMARÍN) Lugo

2 Segadoras arrastradas Krone 3201 CV con agrupador de BARREAL SC (SARRIA) Lugo

Segadora arrastrada Krone 3201 CV con agrupador de SERVICIOS AGRÍCOLAS RENDA (MUIMENTA) Lugo

Carretera de Santiago, km 5 – 27210 Lugo Teléfono: 982 221 966

pub_millaresTorron.indd 23

E-mail: correo@millarestorron.com www.millarestorron.com

23/03/2017 14:12

EXPLOTACIÓN

GANDERÍA ATALAYUELA. ALCARACEJOS (CÓRDOBA)

A COVAP, GARANTÍA DE ESTABILIDADE

Juan José Madrid, fundador e socio da Atalayuela

Para visitar a gandería Atalayuela viaxamos ata a zona norte de Córdoba, na comarca de Valle de los Pedroches. Alí recibiunos o fundador, Juan José Madrid, gran defensor do cooperativismo e, especificamente, da Covap, á que pertence dende hai case medio século. Juan José Madrid Herruzo, que este ano cumpre cincuenta anos, leva toda a vida dedicado á produción de leite. Con catorce, despois de rematar a escola, o seu pai mercoulle dez xatas. Tal e como el mesmo lembraba o día que o visitamos na explotación: “Aí empecei a montar o negocio”. Comezou muxindo á man ata que puido comprar unha muxidoira de 25 litros que, rememora, lle custara 100.000 pesetas da época. O fundador da Atalayuela foi medrando paseniñamente coa súa recría e, cando xuntaba o suficiente diñeiro, traía algún animal de Alemaña, case sempre xovencas sen parir. No ano 2003, coincidindo coa xubilación do seu pai, incorpórase á granxa o seu cuñado Pedro Roy Arévalo. En

2010 mercan dez xovencas nunha explotación que pechaba en Granada e, máis recentemente, en setembro de 2016, adquiren outras 25 procedentes de Francia para ampliar o rabaño que, na actualidade, ascende a 280 animais, dos que 150 son vacas de produción. Na gandería traballan Juan José e Pedro, ademais de dous empregados que teñen contratados a tempo completo. A media de produción da última campaña, normalizada a 305 días e con dous muxidos, foi de 11.629 kg/vaca. No control leiteiro de decembro, a media situouse en 36,21 litros vaca/día, cun 3,68 % de graxa, un 3,42 % de proteína e un reconto celular de 136.000 ufc/ml.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 127

afriga127_explotacion_atalayuela.indd 24

18/03/2017 16:49

EXPLOTACIÓN

“Vamos, muévete, tenemos que ir a ver a nuestro Concesionario Kuhn”

Vista xeral da explotación

A MEDIA DE PRODUCIÓN DA ÚLTIMA CAMPAÑA, NORMALIZADA A 305 DÍAS E CON DOUS MUXIDOS, FOI DE 11.629 KG/VACA

4 campañas al 0%

para toda la gama KUHN, excepto SP Kuhn Finance ofrece soluciones a su medida Para más información, por favor contacte con su Concesionario KUHN

INSTALACIÓNS E ORGANIZACIÓN DO GANDO O rabaño da Atalayuela dorme en cama fría de esterco en po e non teñen cubículos. As parrillas límpanas co tractor e o esterco renóvano cada tres anos. Arredor da nave dispoñen de catro hectáreas dedicadas a patio de recreo onde permanecen parte da recría, as vacas secas e as de preparto. O muxido fano nunha sala de espiña de peixe de 2x6. Porén, na actualidade estanlles instalando unha nova de vinte puntos de saída rápida que mercaron a finais do ano pasado. Ata agora teñen dous lotes de produción, un de primíparas e acabadas de parir e outro de multíparas, pero a súa idea é facer un lote máis para separar as acabadas de parir das primíparas. A recría téñena dividida en grupos de idade. Os primeiros quince días, as xatas permanecen en boxes individuais e, a continuación, pasan ao primeiro lote colectivo, onde se quedan ata a desteta, que lles practican aos dous meses e medio. Ata o medio ano están na nave e logo van para fóra ata o parto. Con todo, no futuro non vai ser así porque xa teñen o permiso administrativo para construír unha nova nave na que aloxarán os animais desde os tres ata os quince meses.

KUHN finance

* Primer Pago Octubre 2017 (0,81 % TAE). Financiado con De Lage Landen International B.V, Sucursal en España. Comisión de apertura de 1,50% .TIN y TAE calculados en base a 10.000 € y para cuotas divididas y pagadas en 2 meses consecutivos (Octubre y Noviembre de cada año) con 1º pago Octubre 2017. Para cuotas mensuales, trimestrales y semestrales, así como máximo importe a financiar consulte en su concesionario KUHN más cercano. Condiciones sujetas a aprobación por parte de la entidad financiera. Oferta válida hasta el 30/06/2017.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 127

afriga127_explotacion_atalayuela.indd 25

24/03/2017 11:52

EXPLOTACIÓN

Almacén de palla e herba seca

As vacas de leite reciben unha ración húmida que lles subministra a Covap

As vacas dormen en cama fría de esterco en po

NUTRICIÓN A manutención confíanlla integramente á Covap. As vacas en lactación aliméntanse cunha ración húmida que lles subministra diariamente, elaborada a base de ensilados, forraxes, alfalfa, concentrado e herba seca, e cuxo prezo ascende a 0,138 €/kg. Ás secas danlles palla e unha mestura específica ata dez días antes do parto. Chegado ese momento proporciónanlles unhas bólas de preparto das que poden comer a discreción. Por outra parte, as xovencas aliméntanse con penso e herba seca ou palla ata que paren. Dispoñen de 57 hectáreas de superficie agrícola nas que fan pastoreo coas xovencas e coas secas na primavera. Ademais, unha parte alúganlla á Covap para o cultivo de cereal. REPRODUCIÓN Ás xovencas practícanlles a primeira inseminación arredor dos 14 meses, tendo en conta a capacidade corporal e o tamaño. A media de inseminacións por preñez é de 2,1 en vacas e de 1,6 en xovencas, para as que se decantan por seme sexado. De decembro de 2015 a novembro de 2016, a taxa de fertilidade do rabaño foi do 38,32 %. Desde hai seis anos traballan con embrións que lles extraen a femias da explotación e que normalmente implantan en xovencas. O intervalo medio entre partos é de 394 días e o número medio de partos sitúase en 2,43. AFRIGA ANO XXIII - Nº 127

afriga127_explotacion_atalayuela.indd 26

DESDE HAI SEIS ANOS TRABALLAN CON EMBRIÓNS QUE LLES EXTRAEN A FEMIAS DA EXPLOTACIÓN E QUE NORMALMENTE IMPLANTAN EN XOVENCAS

XENÉTICA Cóntanos Juan José que prefire ir atrasado en xenética e traballar con touros probados. “O que está probado, está probado e iso é unha garantía. As vacas boas vense cando entras na sala e eu estou máis por ver os animais xa paridos que pola xenómica”, afirma. Na actualidade empregan un 60-70 % de sementais con proba e o resto xenómicos, aínda que puntualiza: “Aumentamos un pouco os xenómicos porque chos meten polos ollos, pero cando gastemos o que temos na bombona imos baixar e imos comprar touros probados, case seguro”. Na selección xenética priman patas, ubres e, cada vez máis, produción. Ultimamente tamén lle están prestando unha especial atención ao índice de vida produtiva, que están intentando mellorar no conxunto do rabaño. A media ICO da explotación é de 1.917 puntos e a última cualificación morfolóxica foi de 82.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/03/2017 17:53

I n n ova c i o n e s g a n a d e ra s

N u t r i c i ón y Sa l u d

INMUNOFARM NM

REFUERZA LAS DEFENSAS NATURALES

Naturalmente eficaz Refuerza los programas de vacunación. Potencia la resistencia al estrés (frío, calor, concursos...). Sin antibióticos. Fórmula natural en base a extractos de plantas. No precisa tiempo de espera.

Contribuye a reducir el uso de antibióticos. www.grupoinnofarm.com Innova ci o n e s g a n a d e ra s

pub_innofarm.indd 27

LÍNEA INMUNIDAD 19/03/2017 17:22

EXPLOTACIÓN

Grupo de xovencas sen preñar

JUAN JOSÉ E PEDRO FORMAN PARTE DO GRUPO COVAP 45, NO CAL SE LEVAN A CABO REUNIÓNS PROGRAMADAS ENTRE GANDEIROS E SUPERVISADAS POR TÉCNICOS DA COOPERATIVA PARA COMPARTIR EXPERIENCIAS E MELLORAR EN COMÚN

As xatas pasan ao primeiro lote de recría aos 15 días de nacer

Lote de secas

AFRIGA ANO XXIII - Nº 127

afriga127_explotacion_atalayuela.indd 28

APOSTA POLO COOPERATIVISMO A Cooperativa Ganadera del Valle de los Pedroches, á que pertence a Atalayuela desde hai case cincuenta anos, recolle e transforma o leite dos seus asociados. Na actualidade, o prezo base que lles están pagando é de 0, 325 €/kg máis/ menos calidades, retorno cooperativo e IVE. “Nós na Covap estamos bastante ben. Temos unha estabilidade, unha garantía de que che recollen o leite todos os días”, asegura Juan José. Con todo, tamén cre que se hoxe gozan de mellores condicións que noutras comunidades é porque no seu día apostaron por un proxecto colectivo: “Ao mellor tamén curramos unha cooperativa como a que temos, que nos custou o noso diñeiro, que iso non se paga só. Temos unha fábrica de penso, que tamén hai que pagala, e vendemos a nosa marca, e todo iso ten que ter un plus”. Juan José e Pedro tamén forman parte do Grupo Covap 45, no cal se levan a cabo reunións programadas entre gandeiros e supervisadas por técnicos da cooperativa para compartir experiencias e mellorar en común. A maiores, esta gandería está integrada na cooperativa Cajilón de Añora, especializada na venda de produtos agrogandeiros e veterinarios aos seus asociados, e que, á súa vez, forma parte da Covap. EPISODIO DE TUBERCULOSE Visitamos a granxa no mes de outubro, coincidindo co Concurso Usías Holsteins de Dos Torres, ao que nesta ocasión non puideron asistir debido a un brote de tuberculose detectado nas probas do saneamento de decembro de 2015, nas que lles saíron seis animais positivos que tiveron que sacrificar. Nas seguintes probas, realizadas en abril de 2016, apareceron outras cinco reses infectadas que tamén eliminaron. As últimas, levadas a cabo no mes de xuño, xa non evidenciaron ningún caso, polo que confían en que o problema estea solucionado. Con relación á súa volta aos concursos, agardan poder asistir este ano ao que se celebra no marco da Feira Agrogandeira de Valle de los Pedroches, en Pozoblanco. No palmarés desta gandería figuran primeiras clasificadas en todas as seccións, así como os títulos de xata campiona, vaca nova campiona e vaca intermedia campiona. “A verdade é que os concursos non se nos dan mal de todo. Non sei se é porque somos amigos do xuíz ou porque temos boa xenética…”, comenta entre bromas Juan José.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/03/2017 17:55

pub_ucoga.indd 29

19/03/2017 17:26

Foto: Pepe Ferrín (AGN)

I CUME GANDEIRO DE CLUN

AS CLAVES PARA CONTINUAR SENDO COMPETITIVOS NO MERCADO GLOBAL, PROTAGONISTAS DO ENCONTRO O Palacio de Congresos de Santiago de Compostela acolleu o 22 de marzo a primeira xuntanza de socios e expertos profesionais do sector lácteo impulsada por CLUN, a cooperativa nacida da integración de Feiraco, Os Irmandiños e Melisanto. A I Xornada Técnico Económica de Cooperativas Lácteas Unidas, CLUN, reuniu cerca de 1.000 gandeiros coa finalidade de abordar o futuro do sector baixo o título ‘Explotacións lácteas galegas. Visión 2025’. A xefa da unidade adxunta de Análise e Perspectivas da Comisión Europea, Sophie Helaine, inaugurou a quenda de charlas cunha intervención na que analizou as perspectivas do mercado lácteo no contexto europeo e tamén internacional, facendo fincapé no incremento do consumo de leite na Unión Europea e no resto do mundo e nos factores que afectarán o desenvolvemento deste mercado nun futuro, como o cambio de hábitos dos consumidores e o aumento na demanda de produtos transformados, como a manteiga e o queixo.

pubirreportaxe_clun.indd 30

Helaine remarcou que, polo 2026, “a UE será o primeiro exportador mundial consolidado e nestes anos o prezo do leite irá en aumento para poder abastecer a demanda, iso sí, atravesando dous períodos diferenciados, un primeiro de difícil recuperación tras esta crise e outro posterior, xa de incremento notable para incentivar a produción de leite”. Rematada a primeira das sesións tivo lugar a inauguración oficial da xornada da man do presidente de CLUN, Jose Ángel Blanco Purriños, e do presidente da Xunta de Galicia, Alberto Núñez Feijóo. Blanco Purriños defendeu a integración cooperativa e o proxecto CLUN como exemplo para competir en mercados internacionais, “influíndo nas políticas agrarias europeas, presionando para

garantir a transparencia dos mercados e protexendo a cadea de valor de prácticas comerciais ilícitas”, manifestou. Ademais, subliñou que a dimensión adquirida con esta unión, 3.600 socios e 400 millóns de litros de leite, permitirá volcar o coñecemento e a experiencia nun proxecto estratéxico que contribuirá á sostibilidade da produción láctea galega. “Queremos que os nosos socios sexan rendibles e garantan o seu futuro como actores determinantes nos mercados, completando a industrialización da produción, dando o salto do analóxico ao dixital, desenvolvendo produtos que a sociedade reclama e ocupando un lugar de valor no mapa mundial”, dixo. Pola súa banda, Núñez Feijóo loou o proxecto de CLUN e cualificouno como

24/03/2017 15:20

modelo a seguir para todos os sectores, pois “a unidade é, dende o punto de vista económico, un gran valor, un gran activo. Comeza un proxecto que non debe ter marcha atrás, sodes un exemplo de que aquí en Galicia nos estamos organizando e profesionalizando cada día máis. Non é posible un modelo distinto”, rematou.

O FUTURO NUN CONTORNO TORMENTOSO A media mañá tocou o relatorio do catedrático Carlos Buxadé, titulado ‘O futuro do vacún de leite nun contorno tormentoso’. Abordada a situación española, europea e mundial en canto á demanda de produtos lácteos, consumo, exportacións e importacións dos principais países produtores e consumidores de leite e derivados, Buxadé resaltou que o contexto se aveciña difícil por varios motivos: “Os custos de produción, a superioridade do prezo de venda ante estes custos, as escasas subvencións, a baixada do consumo global nun 24 % nos últimos 16 anos, a inferioridade de exportacións sobre as importacións e os

Carlos Buxadé

prezos de venda ao público marcados”. Ao longo da súa exposición, todo o público se facía a mesma pregunta: “Hai solución?” O catedrático asegurou: “Si. Pasando por unha resposta política e

José Luis Juaristi

Bernard Andrieu

CLAVES DO ÉXITO A continuación, o director técnico do Rancho Las Nieves e Piensos Muga, ademais de asesor de granxas leiteiras, José Luis Juaristi, compartiu con todos os asistentes as claves do éxito na produción leiteira do futuro, baseadas nos seus máis de corenta anos de experiencia. Un total de dez recomendacións entre as que comezou por destacar a capacidade das instalacións, afirmando que “está comprobado que a sobrepoboación e unhas instalacións inadecuadas reducen os nosos rendementos”. Outros dos puntos claves que remarcou foron a importancia dos datos para o seguemento das nosas eficacias e marxes brutas, a fixación de obxectivos na nutrición e a repercusión económica do confort das nosas vacas, ante o que resaltou que “é o segundo fac-

pubirreportaxe_clun.indd 31

económica que afecte a todos os chanzos da produción e creando unha cadea de valor na que o prezo do leite non o marque o prezo de venda ao público senón o propio gandeiro”.

O RETO DA PRODUCIÓN DE FORRAXE tor máis limitante despois da nutrición”. A saúde foi outro dos bloques que considerou transcendental para garantir o éxito das explotacións. “É fundamental a nosa atención e prevención no periparto, pois o 45 % das vacas presentan unha ou máis patoloxías neste período. Necesitamos establecer unha estratexia reprodutiva clara, periódica e controlada e, por último, poñer moita atención na saúde do ubre dos nosos animais e na mellora continua da calidade por compoñentes; isto será un valor engadido de todo o noso traballo”, dixo. As tres últimas claves repartíronse entre a importancia da taxa de eliminación, dun bo programa de recría de xovencas e da formación continuada dos traballadores.

A mañá rematou coa participación do experto Bernard Andrieu, director técnico de Lallemand Animal Nutrition, quen analizou o reto de producir forraxe para as vacas do 2025 co obxectivo de encontrar novas fontes de proteína e enerxía, de cara tamén a aumentar a produción e a rendibilidade das granxas. Para a mellora da eficiencia da forraxe, o relator recomendou ter en conta “os avances da xenética vexetal, así como a monitorización de datos e analíticas que nos faciliten a toma de decisións. A calidade ideal virá dada por boas prácticas de colleita e unha boa retención de nutrientes”.

24/03/2017 15:20

EFICIENCIA E FUTURO, A DEBATE A sesión vespertina foi cuberta cunha mesa redonda na que compartiron experiencias dous gandeiros responsables de dúas explotacións –José Carlos Vega, de Casa Reigada (Lugo), e José María Pont, de Granja San José (Huesca) – e dous veterinarios do sector, Juan José Vizuete, director de Alpavet, e Benigno Fernández Fano. O moderador do debate, Ángel Revilla, responsable da área de vacún de leite de MSD Animal Health, abriu a serie de preguntas na que tamén puido participar o público, unha quenda na que se formularon variedade de temas, todos relacionados coa eficiencia, a sostibilidade e o futuro do sector. As primeiras cuestións estiveron ligadas aos sistemas de análise económico das granxas e á lei de mínimos que cumprir. Todos os participantes destacaron a importancia da xestión de datos e da contabilidade na toma de decisións. José María Pont salientou que “hai que medir moi ben todo o que entra e todo o que sae das nosas granxas” e, pola súa banda, Benigno Fernández Fano disertou sobre a falta de ferramentas cómodas e rápidas que faciliten este traballo aos gandeiros, o que provoca que “na actualidade moitos continúan sen levar unha conta de ingresos e gastos axeitada”. Neste senso, en canto aos inputs das explotacións actuais, todos se puxeron

pubirreportaxe_clun.indd 32

de acordo en que o 90 % dos ingresos das granxas leiteiras proceden da venda do leite e o resto repártese entre a venda de xovencas, vacas en matadoiro, PAC e outras actividades. Tanto é así que o prezo do leite acaba sendo, baixo o punto de vista de todos eles, limitante na toma de decisións da gran maioría das granxas. Precisamente en canto a decisións versaron as seguintes cuestións, como cal é o momento ideal para decidir enviar as vacas ao matadoiro ou os prezos de saída destes animais. A sostibilidade das explotacións no futuro foi outro punto de gran interese e os catro relatores debateron sobre a importancia do tamaño das granxas na carreira competitiva por manterse no mercado global. Vega, Vizuete e Pont mantivéronse na defensa do crecemento como valor

engadido para mellorar as granxas e tamén o modelo organizativo das explotacións, mentres que Fano defendeu que “non é cuestión de tamaño, senón de modelo produtivo. Unha granxa pequena ben xestionada pode competir perfectamente con explotacións de maior número de animais. Tamén será fundamental nisto o papel que vaia tomando o robot de muxido nos vindeiros anos”. A zona xeográfica de produción tamén se puxo enriba da mesa. A diferenza entre a España húmida e a España seca, o acceso ás industrias lácteas e o transporte do leite foron, para todos eles, puntos a destacar. A pesar disto, o gandeiro lucense subliñou que “parte do éxito dunha granxa debe estar en coñecer as posibilidades, as vantaxes coas que cada un conta e as debilidades coas que se ten que enfrontar”.

Sophie Helaine, primeira relatora da xornada

24/03/2017 13:36

PREGUNTAS DO PÚBLICO A produción de forraxes é un dos retos máis importantes aos que se enfrontará o gandeiro nos vindeiros anos, e a autosuficiencia das granxas en canto a este tema foi unha das primeiras preguntas realizadas polos asistentes. O propietario de Granja San José contestou que “producir forraxe é fundamental para reducir gastos, pero, se se fai, débese facer ben”. Nesta liña asentiu o veterinario Juan José Vizuete: “O que faga forraxe que a faga de calidade e o máis dixestible posible, se non o esforzo non vale a pena”. Os gastos das explotacións foron outro tema que debateron. Os custos por litro de leite, por man de obra, por alimentación, os gastos de luz, os salarios máis axeitados, as distancias entre parcelas… pero, quizais unha das preguntas que máis custou responder foi a referida ao nivel de endebedamento por vaca. José María Pont atreveuse a dar unha cifra: “Entre un 40 ou 50 % da facturación anual creo que se pode asumir, sempre e cando a conta de resultados sexa positiva”. Na busca de novos nichos de mercado non quedou á marxe a produción ecolóxica, pero as dúbidas en canto á súa rendibilidade roldaron as respostas de todos os relatores. Todos eles coincidiron en que o éxito deste tipo de produción virá dado, sen lugar a dúbidas, pola cantidade de demanda que haxa e serán poucos os que logren cubrila. A mesa redonda chegou case ao seu fin coa formulación da pregunta máis solicitada polo público, a opinión de cada un deles pola posible construción dunha granxa leiteira en Soria que conta acoller arredor de 20.000 animais. A pesar de que os catro coincidiron na sensibilidade do tema, estiveron de acordo en que se cumpre con toda a lexislación coa que hai que cumprir, tal e

pubirreportaxe_clun.indd 33

A PRIMEIRA XORNADA GANDEIRA IMPULSADA POR CLUN REUNIU CERCA DE 1.000 ASISTENTES ENTRE SOCIOS, GANDEIROS E PROFESIONAIS DO SECTOR como o fai o resto, non hai motivo para denegar a súa posta en marcha. Pont, ademais, aconsellou a todos os gandeiros da sala “ter a mente aberta, todos somos competencia”. Por último, cada un deles rematou a súa participación na xornada achegando o seu propio criterio sobre o que se debe facer en Galicia nos vindeiros anos con respecto ao sector leiteiro. Juan Carlos Vega subliñou o relevo xeracional como unha gran oportunidade: “Hai cantidade de granxas que van cerrar e isto é unha oportunidade para os mozos que se queiran incorporar. Iniciativas como CLUN son imprescindibles para o noso futuro”. O veterinario Juan José Vizuete apuntou que o principal reto para Galicia “vai estar en buscar industrias. Modelos como o desta nova cooperativa serán os que verdadeiramente triunfen“. Fernández Fano resaltou a necesidade de negociar unha nova PAC que vai estar influenciada polas decisións políticas que se tomen en Europa nos próximos anos e aconsellou “ser previdos nas épocas boas para axustar nas que poidan vir peores”. José María Pont, por último, enfatizou na necesidade de “ser

cada día máis eficientes a nivel individual. En colectivo, son moi importantes proxectos como CLUN que faciliten a redución dos custos ao máximo e busquen iniciativas para transformar directamente os nosos produtos para a venda e a exportación”. O evento foi clausurado polo director xeral de CLUN, José Luis Antuña, e a conselleira do Medio Rural, Ánxeles Vázquez. Antuña agradeceulles a todos os socios o labor feito ata o de agora e a confianza posta no proxecto, e apuntou con firmeza que Galicia ten condicións para consolidarse como a principal potencia láctea de España, cun papel relevante na UE e nun contexto sen cotas, pero con varios deberes: “Dirixirse a producións de leite menos intensivas con maior contido en graxa e proteínas, os sólidos lácteos serán indispensables para a industria de derivados; proporcionar ferramentas de xestión e transparencia á cadea de valor, con avances da lei española; reforzar a industria láctea con novas alianzas de dimensión global e adaptar os produtos a un consumo comprometido coa saúde, cos lácteos como fundamento da alimentación saudable”.

24/03/2017 13:36

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

VARIEDADES DE MILLO FORRAXEIRO AVALIADAS EN GALICIA Ofrecemos a actualización do ano 2017 das características produtivas e nutricionais das variedades comerciais de millo forraxeiro avaliadas polo Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo. María José Bande Castro Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM). Xunta de Galicia

Galicia destaca como a primeira comunidade autónoma tanto por superficie como por produción no cultivo de millo forraxeiro para ensilar. No ano 2015, segundo a última actualización dos datos oficiais do Ministerio de Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente (MAPAMA), a superficie dedicada ao seu cultivo foi dunhas 69.500 ha, o que supón o 64 % da superficie sementada a nivel estatal (MAPAMA, 2015). Este dato indica a importancia que ten este cultivo nas explotacións gandeiras galegas. O millo forraxeiro é na actualidade unha opción produtiva de gran relevancia nas explotacións gandeiras modernas, sobre todo nas destinadas á produción de vacún de leite. A súa alta produtividade, asociada ao seu alto valor enerxético e á súa fácil ensilabi-

lidade, levou a un incremento de superficies destinadas á súa produción nestas explotacións. Co obxectivo de dispor de información sobre o rendemento e a calidade de variedades comerciais de millo forraxeiro en Galicia estableceuse unha rede de avaliación de variedades de millo forraxeiro a finais dos noventa (1999). A Consellería do Medio Rural dispón de ensaios en campos experimentais sementados en catro localidades, situadas nas comarcas rurais de maior produción de millo forraxeiro que abrangue tamén zonas xeográficas distintas: 1. A Mariña Oriental (nordeste de Lugo), 2. Sarria (centrosur de Lugo), 3. Deza (nordeste de Pontevedra) e 4. Ordes (centro da Coruña). Estes ensaios repítense cada ano coa inclusión de variedades novas, que substitúen aquelas que foron avaliadas polo menos durante dous anos. Cada ano analízanse todos os datos dispoñibles desde 1999 polo método estatístico de mínimos cadrados, incorporando os novos, de modo que cada variedade avaliada se pode comparar con todas e cada unha das restantes.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_ciam_galego_02.indd 34

18/03/2017 22:35

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

DÉBESE ELIXIR BEN A VARIEDADE A SEMENTAR, PARA QUE SEXA CAPAZ DE DAR A MÁXIMA PRODUCIÓN EN MATERIA ORGÁNICA DIXESTIBLE E CALIDADE NAS CONDICIÓNS DE CADA EXPLOTACIÓN Dado que o 70 % dos custos de produción do cultivo do millo para ensilar son fixos, para aumentar a rendibilidade do cultivo é moi importante elixir ben a variedade que se vai sementar. Tanto a preparación do terreo coma os tratamentos fitosanitarios previos non dependen da produción esperada nin do valor nutritivo da forraxe obtida. Por iso, a medida que aumentamos a produción por hectárea, diminúe o custo total por quilogramo de materia seca. Como cada ano desde 1999, o CIAM realizou ensaios nas catro localidades galegas mencionadas anteriormente para avaliar variedades comerciais de millo forraxeiro. O obxectivo destes ensaios é ofrecerlles os resultados das características produtivas e nutricionais das diferentes variedades comerciais a gandeiros, cooperativas, centros de compras etc., co fin de apoiar tecnicamente a decisión da variedade que se ha de empregar en cada situación concreta, pois a mellor en sentido absoluto non existe. Débese sementar unha que posúa as características máis axeitadas e que sexa capaz de dar a máxima produción en MOD e calidade nas condicións de cada explotación. Os resultados obtidos publícanse nun díptico informativo coma cada ano, que se distribúe entre cooperativas

agrarias e agricultores individuais a través das oficinas agrarias comarcais, e tamén está dispoñible na páxina web http://www.ciam.gal. A información necesaria para unha boa escolla da variedade a usar, en función das condicións de cada gandeiro para cada sementeira, exponse nas seguintes táboas e pode darse o caso de que un mesmo gandeiro pode elixir distintas variedades para diferentes parcelas. As consultas sobre esta escolla perseguen unha maior profesionalización das explotacións, unido a ensilar mellor, é dicir, que a colleita teña lugar no momento óptimo de maduración (gran pastoso-vítreo). RESULTADOS Os resultados aparecen divididos en dúas táboas: táboa 1, na que se atopan as variedades que polo menos foron avaliadas durante dous anos e, polo tanto, con datos de maior fiabilidade, e táboa 2, na que se atopan aquelas variedades cun só ano de experimentación na rede, polo que os resultados se consideran provisionais, dado que un só ano non é suficientemente significativo para facer unha avaliación acertada.

Distribuido por:

www.euralis-semillas.com

www.xesga.net XESGA

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_ciam_galego_02.indd 35

21/03/2017 20:32

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Táboa 1. Resultados das variedades con dous ou máis anos de avaliación Variedade Días S-C (días) Altura (cm) Espiga (% MS) EUROSTAR 117 269 50,1 KOMPETENS 117 252 53,7 AMADEO 119 251 53,4 MAS 18.C 119 253 52,1 MAS 24.A 119 264 51,4 BELUGI 120 271 52,3 CASCADINIO 120 262 50,0 DKC 3390 120 268 51,8 ES ALBATROS 120 271 53,3 MALTON 120 248 54,1 PHARAON 120 240 51,2 BARSA 121 271 52,6 ES BOMBASTIC 121 265 52,1 ES METRONOM 121 269 52,2 ARECIBO 122 260 48,9 CHATILLON 122 270 50,1 CRAZI 122 279 51,3 ISORA 122 253 50,8 JULIETT 122 271 50,5 LG 32.64 122 269 51,7 LUCAM 122 246 53,4 SUNMARK 122 238 48,7 AMANATIDIS 123 276 50,2 DYNAMITE 123 270 51,9 ES SIGMA 123 277 50,2 FENELON 123 271 48,8 FORVIA 123 264 50,5 MAS 23.B 123 265 51,7 BACKARI 124 273 50,2 ES METHOD 124 288 48,2 FORTIM 124 269 49,9 NK FAMOUS 124 258 52,4 SUFAVOR 124 265 47,8 SURREAL 124 267 51,6 SUSANN 124 266 48,8 SY KAIRO 124 274 54,4 DKC 4117 125 258 50,6 DUERO 125 244 48,7 IZABAL 125 275 48,3 KATARI 125 268 51,7 PESANDOR 125 266 51,7 BENICIA 126 275 51,3 CODIGREEN 126 260 51,1 DEL RÍO 126 259 51,3 DK 315 126 272 50,0 DKC 4114 126 260 52,8 MAS 27L 126 273 54,2 BC 244 127 257 50,6 SUBITO 127 268 49,5 AGROSTAR 128 277 48,7 ES FLATO 128 263 49,5 MARCELLO 128 264 51,9 MAS 33.A 128 277 50,5 ANJOU 387 129 263 52,0 CASTELLI 129 268 51,8 GINKO 129 283 50,9 JENNIFER 129 272 50,8 MAS 35.K 129 268 50,4 ZAMORA 129 250 52,2 CLARICA 130 258 53,3 ELZEA 130 274 52,5 ES BOOMER 130 295 47,7 ES FORTRESS 130 288 52,0 MANACOR 130 273 50,2 OBIXX 130 285 50,5 PHILEAXX 130 261 52,6 ANJOU 456 131 286 50,4 BC 292 PANDA 131 258 51,4 LG 33.85 131 270 50,2 RULEXX 131 270 51,6 DKC 4608 132 268 52,4 LOUBAZI 132 288 50,3 MARTELI 132 264 48,1 WAMGAL 132 291 49,2

RMS (t/ha) 21,0 20,6 20,7 20,4 20,9 20,9 21,1 20,6 22,3 18,0 19,2 20,6 21,9 21,8 20,9 21,5 22,8 20,5 21,6 21,8 20,4 21,4 21,9 20,7 22,8 23,0 21,5 20,4 21,5 22,7 21,0 20,7 21,5 22,6 21,3 21,9 21,8 18,6 22,1 20,8 22,8 21,8 21,0 21,1 21,4 21,7 22,1 18,7 22,8 22,3 21,6 21,3 23,0 23,9 22,0 23,0 22,1 22,8 20,8 20,2 19,9 24,9 21,1 22,2 22,7 22,5 25,0 20,3 23,8 24,0 22,4 23,8 22,5 23,9

RMOD (t/ha) 14,2 14,5 14,5 13,8 14,2 14,6 14,8 14,5 15,4 12,5 13,1 13,9 15,0 15,0 14,6 15,2 15,1 14,3 15,4 15,6 14,3 15,0 15,3 13,8 15,5 16,4 14,7 13,9 14,9 15,6 14,4 14,6 14,9 15,5 14,7 15,2 15,4 12,8 15,3 14,4 15,6 14,5 14,7 14,8 14,9 15,0 15,2 12,9 15,5 14,8 15,0 14,6 15,9 16,3 15,4 15,8 14,9 15,8 14,2 13,7 13,5 17,2 14,9 15,3 15,5 15,6 16,6 14,0 16,4 16,7 15,7 16,5 15,6 16,0

IP 102 104 104 99 103 105 106 104 111 90 94 100 108 108 105 109 109 103 111 112 103 108 110 100 112 118 106 100 107 113 104 105 107 112 106 109 111 92 110 104 112 105 106 106 107 108 109 93 112 106 108 105 115 117 111 114 107 113 102 99 97 123 107 110 111 113 120 100 118 120 113 119 112 115

DMO (%) 70,7 72,7 72,6 70,5 71,0 72,3 72,7 73,0 71,7 72,1 71,1 70,2 71,2 71,4 72,3 73,3 69,4 72,8 74,2 74,5 72,9 72,6 72,3 69,5 71,1 74,3 71,1 71,0 71,9 71,5 71,8 73,8 72,1 71,1 72,0 72,4 73,5 71,7 71,5 72,2 70,9 69,7 72,7 72,9 72,4 72,0 71,4 71,9 70,9 69,2 72,0 71,5 72,1 70,8 72,8 71,5 70,4 72,1 71,4 71,1 70,4 71,4 73,4 71,3 71,4 72,3 69,2 72,0 71,4 72,2 72,8 72,1 72,3 69,5

PB (% MS) 7,0 6,6 7,0 7,0 6,9 7,0 6,5 7,1 6,6 7,2 6,8 6,9 6,9 6,8 6,9 6,6 6,7 7,0 6,9 6,9 6,8 6,8 6,7 7,1 6,9 6,7 6,8 6,9 6,8 6,3 6,8 6,7 6,9 6,6 7,1 6,7 6,6 6,7 6,8 7,0 6,2 6,1 6,8 6,8 6,7 6,4 6,6 7,1 6,5 6,7 6,5 6,7 6,3 6,2 6,6 6,3 6,5 6,9 6,6 6,6 6,4 6,2 6,5 6,4 6,6 6,3 6,0 6,7 6,4 6,5 6,0 6,7 6,0 5,8

Anos 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 6 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 5 2 2 3 2 2 2 2 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 5 2 2 2 3 2 3 2 2 3 2 2 2 2 2

Comercial EURALIS SEMILLAS KWS KWS MAÏSADOUR SEMENCES MAÏSADOUR SEMENCES CAUSSADE KWS MONSANTO AGV BATLLE ADVANTA BLUE SEMENCES EURALIS SEMILLAS EURALIS SEMILLAS PROCASE-DFV ADVANTA CAUSSADE PANAM LG LG EUROARESPA SL ROCALBA KWS MAÏSADOUR SEMENCES EURALIS SEMILLAS WAM ESTRADA S.L.L. BLUE SEMENCES MAÏSADOUR SEMENCES AGROEUME AGV EUROARESPA SL SYNGENTA ROCALBA ROCALBA ROCALBA SYNGENTA MONSANTO FITÓ PANAM AGROEUME KWS PIONEER CODISEM PROCASE MONSANTO MONSANTO MAÏSADOUR SEMENCES BC FITÓ EURALIS SEMILLAS EURALIS SEMILLAS KWS MAÏSADOUR SEMENCES SENASA CAUSSADE FITÓ BC MAÏSADOUR SEMENCES FITÓ PIONEER PANAM AGV AGROMERA FITÓ RAGT RAGT SENASA BC LG RAGT MONSANTO CAUSSADE CAUSSADE WAM

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_ciam_galego_02.indd 36

23/03/2017 15:23

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Táboa 1. Resultados das variedades con dous ou máis anos de avaliación (continuación) Variedade DA SCIPIO DEVOLVI ES SENSOR JUMBO 48 LEMORO ZP 305 DKC 4845 LG 30.369 MAMILLA ROBERI SENKO NKTHERMO SY SAVIO NKCISCO COURTNEY ELDORA CV (%) DMS (5 %)

Días S-C (días) Altura (cm) Espiga (% MS) 134 269 50,9 134 275 48,7 134 280 51,5 134 239 50,2 134 258 51,9 134 275 48,7 135 274 51,8 135 251 51,0 135 277 49,8 136 258 47,4 137 280 47,0 138 276 51,3 138 282 45,8 139 272 49,8 142 273 47,4 145 286 46,8 3,2 8

4,1 13

6,3 3,6

RMS (t/ha) 22,1 23,5 23,6 19,7 22,2 22,8 23,3 21,6 24,3 23,4 23,2 23,1 23,6 23,2 23,2 23,3

RMOD (t/ha) 15,4 16,5 16,5 13,3 15,2 15,3 16,4 15,4 16,7 16,5 16,3 15,3 16,5 15,3 15,9 15,6

IP 111 119 119 96 110 110 118 111 120 119 118 110 119 110 115 113

DMO (%) 72,6 73,3 72,6 70,2 71,2 70,1 73,2 74,2 71,3 73,1 73,0 69,4 73,1 68,8 71,3 70,1

PB (% MS) 6,4 6,5 6,2 6,7 6,1 6,5 6,5 6,4 6,6 6,0 5,8 7,3 6,4 6,2 6,1 6,6

8,1 2,0

8,7 1,5

10,8

2,0 1,7

5,7 0,4

Débese ter en conta que os datos de rendemento serven para comparar unhas variedades con outras, pero non son aplicables para estimar a produción real. Os resultados presentados obtivéronse en condicións óptimas de coidados de cultivo, en pequenas parcelas experimentais, polo que os rendementos obtidos son moi superiores aos que se poden obter nunha parcela real de cultivo dunha explotación.

Anos 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Comercial PROCASE AGROEUME EURALIS SEMILLAS BC KOIPESOL WAM MONSANTO LG CAUSSADE CAUSSADE KOIPESOL SYNGENTA SYNGENTA SYNGENTA ADVANTA PANAM

A presentación dos resultados inclúe a seguinte información: Días S-C. Este valor é un índice do ciclo ou da precocidade de maduración, é dicir, os días que transcorren entre a sementeira e a colleita para ensilar na zona máis fría das estudadas, que é a comarca de Ordes, é dicir, con menor integral térmica. Nas zonas con maior integral térmica, temperaturas máis altas no verán, débenselle restar uns 15 días á cifra da táboa. Altura. Altura total da planta. Unha variedade de elevada altura pode ter maior probabilidade de encamado, sobre todo nunha zona de fortes ventos. DISP AU OÑE VÍTR TÓCTO MOS D E EO, N ALA AS NO VARIED RAN N H A XAD ÍBRI DES O E DAS BRA , NCO

MILLOS HÍBRIDOS PARA SILO E GRAN VARIEDADES: FENELON CERA ZP305 ZP341 DALMAC ERRIKO

SEMPRE CAL IDA

PRADERÍAS ANUAIS E PERENNES

SMEREDEVO (3Π666) ZP 427 ZP 560 NS3022 TOPOLA

SEME E D A G GALE

A MELLOR SELECCIÓN DE VARIEDADES, GRAMÍNEAS E LEGUMINOSAS PARA SEGA, PASTO, ENSILADO E HENIFICADO ADAPTADAS AO CLIMA E SOLOS DAS ZONAS HÚMIDAS DA PENÍNSULA IBÉRICA

NTE

SOBRE DEMANDA, PODEMOS CONFECCIONAR AS MESTURAS QUE NOS SOLICITEN

WAMESTRADA S. L. L. • Zona industrial de Toedo, 36680 A Estrada, Pontevedra, España Telf. (0034) 986572445 • info@semillaswam.com • www.semillaswam.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_ciam_galego_02.indd 37

23/03/2017 15:24

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Táboa 2. Resultados das variedades cun só ano de avaliación Variedade GRIZZLY QUATRO MEXICANA RGT AFIXX ES WATSON ITEA ES TOLERANCE DARIDOR AGV 4308 CHAMBERI SIMPATICO HUXXTOR LG 30.389 MOLOSS ARKADI DKC 4621 ANADON LG 30.444 AAPOTHEOZ MAS 49.G DS 0747

Días S-C (días) 117 117 121 121 122 123 124 125 127 127 128 129 129 129 130 131 132 132 134 134 138

Altura (cm) 261 264 257 260 271 251 270 276 273 266 279 274 272 276 271 267 266 271 277 275 272

Espiga (%MS) 52,7 53,6 50,9 52,1 48,1 52,7 53,6 43,9 46,8 47,1 50,2 48,1 46,2 42,7 49,4 50,3 46,9 50,9 49,4 52,5 52,2

RMS (t/ha) 22,0 21,7 19,8 21,7 22,3 23,0 21,3 21,8 23,4 25,2 24,9 22,9 21,5 23,0 21,9 23,4 24,1 24,6 24,2 23,1 22,6

RMOD (t/ha) 15,7 15,1 14,1 15,2 15,8 16,6 14,8 15,4 16,7 17,9 17,5 15,8 15,1 16,0 15,5 16,6 16,7 17,1 17,0 15,9 16,0

IP 113 109 101 109 113 119 106 111 120 129 126 113 109 115 112 119 120 123 122 114 115

DMO (%) 74,1 71,9 73,5 72,5 73,6 75,6 71,7 73,2 74,3 74,1 73,3 71,4 73,5 71,7 73,7 74,3 72,4 72,6 73,4 71,9 73,8

3,2 8

4,1 13

6,3 3,6

8,1 2,0

8,7 1,5

10,8

2,0 1,7

CV (%) DMS (5%)

PB (%MS) Comercial 7,0 CD Seeds 6,6 Batlle 6,8 PANAM 6,9 R.A.G.T 6,7 EURALIS SEMILLAS 7,1 SOUFFLET SEEDS 7,3 AGV 6,0 Batlle 6,8 AGV 6,9 AGROEUME 6,5 KWS 6,5 R.A.G.T 6,6 LG 6,3 CD Seeds 7,0 AGROEUME 6,3 MONSANTO 6,5 PROCASE 6,3 LG 5,9 ADVANTA 6,7 MAÏSADOUR SEMENCES 6,6 PROCASE 5,7 0,4

Espiga. Porcentaxe que representa a mazaroca (carozo e gran) sobre o rendemento en materia seca, compoñente moi relacionado coa calidade nutricional da forraxe. RMS. Expresa rendemento total da planta enteira en toneladas de materia seca por hectárea. RMOD. Rendemento da planta enteira en toneladas de materia orgánica dixestible por hectárea. Considérase o dato máis importante para avaliar o rendemento dunha variedade, xa que recolle a produción de alimento aproveitable polo animal, é dicir, a parte da materia seca que o animal dixire efectivamente. IP. Índice produtivo. É a porcentaxe que representa o rendemento de cada variedade en materia orgánica dixestible sobre a media do rendemento das testemuñas Agrostar, Clarica e Pharaon (13,9 t/ha MOD), ao que se lle outorga o valor 100 para cada campaña. Este permite de xeito rápido ver aquelas variedades que superan a media das testemuñas, facilitando a selección das variedades máis produtivas. DMO. Dixestibilidade in vitro da materia orgánica. Ademais da produción de materia orgánica dixestible por hectárea, é importante a dixestibilidade da ración, dado que inflúe noutros parámetros da alimentación, pois dúas variedades poden ter un similar RMOD, ben debido a unha alta produción de materia seca por hectárea cunha baixa dixestibilidade, ben debido a unha menor produción de materia seca cunha dixestibilidade maior; ambas as dúas producións non son equivalentes. PB. Proteína bruta, en porcentaxe sobre o rendemento en materia seca, determinada polo NIRS. Aínda que o millo non achega todo o contido proteico necesario para unha ración, hai diferenzas significativas entre as variedades estudadas.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_ciam_galego_02.indd 38

23/03/2017 15:22

A4maizSilo.pdf 1 02/03/2017 13:41:00

Uno de los líderes europeos en semillas de maíz, le ofrece su gama 2017 para Galicia. MAÍZ SILO

C ®

Y Raí ces

rte s má s fue

- Cam pos

rte s má s fue

Es Bombastic Es Metronom Es Watson Es Sensor Es Method Es Boomer

Fao 260 Fao 260

Fao 280

CMY

K ®

fue rtes Raí ces más

- Cam pos

rtes más fue

NEW

Fao 300

) (MABEGONDO Nº1 GALICIADUN ANO MÁIS

Fao 350

La nueva tecnología de Euralis que le permitirá obtener el mayor rendimiento lechero www.euralis-semillas.com • 902 496 060 pub_euralis.indd 39

19/03/2017 10:04

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

NO CASO DE ÍNDICES PRODUTIVOS (IP) MOI SEMELLANTES DEBEREMOS ATENDER OUTROS PARÁMETROS, COMO PODEN SER A PORCENTAXE DE MAZAROCA, A DIXESTIBILIDADE DA MATERIA ORGÁNICA OU A PROTEÍNA BRUTA

Anos. Número de anos nos que a variedade foi ensaiada. Comercial. Entidade comercializadora da variedade. CV (%). Coeficiente de variación. É un índice da calidade estatística dos experimentos; canto máis baixo, mellor. DMS (5 %). Diferenza mínima significativa. É a menor diferenza que debe haber entre dúas variedades para que poidan considerarse diferentes cunha probabilidade do 95 %. ELECCIÓN DA VARIEDADE O máis importante para a correcta elección da variedade é axustar o ciclo do millo á zona e ao momento da sementeira, é dicir, definir os días transcorridos entre a sementeira e a colleita (días S-C). Isto virá dado pola data na que queiramos sementar, polas condicións climáticas da zona xeográfica onde se desenvolva o cultivo, pola alternativa forraxeira e polas condicións da explotación e a data prevista de colleita. Unha vez coñecido o intervalo de precocidade (días S-C) que se pode utilizar na explotación, e dado que o obxectivo será obter o maior rendemento de alimento aproveitable por unidade de superficie, escolleremos aquela variedade con maior IP. No caso de IP moi semellantes deberemos atender outros parámetros, como poden ser a porcentaxe de mazaroca, a dixestibilidade da materia orgánica ou a proteína bruta. Ademais, para obter un boa rendibilidade do cultivo de millo forraxeiro debemos ter en conta outros factores coma a calidade da semente, as prácticas de cultivo empregadas, o momento óptimo de colleita e a técnica de ensilado. REDE DE ENSAIOS EN COLABORACIÓN • Servizo de Transferencia Tecnolóxica, Estatística e Publicacións • Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) • Servizo de Sanidade e Produción Vexetal

AGRADECEMENTOS Agradecémoslles aos técnicos a súa axuda e a súa contribución ao desenvolvemento deste traballo (persoal do Centro de Formación e Experimentación Agroforestal Pedro Murias de Ribadeo, do Servizo de Explotacións Agrarias de Lugo e do Servizo de Transferencia Tecnolóxica, Estatística e Publicacións de Santiago), así como aos propietarios das parcelas nas que se levan a cabo os ensaios a súa dedicación e o seu apoio. FINANCIAMENTO

REFERENCIA MAPAMA 2015 (22 de xuño de 2016). Encuesta sobre superficies y rendimientos de cultivos. Resultados 2015. Recuperado de: http://www.mapama.gob.es/es/estadistica/temas/estadisticas-agrarias/galicia_tcm7-401273. pdf [consulta: venres, 3 de marzo de 2017]

zález Ángel Gil Gonrial Lalín 2000

ICA e RAGT IBÉR s de maíz de semilla

cción d La mejor sele

st Polígono Indu A-3 ansporte, nave Tr l de Ciudad edra 36500 Lalín - Pontev 535 636 0 Teléfono: 67 s el@hotmail.e ng la gi e-mail:

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_ciam_galego_02.indd 40

18/03/2017 22:39

Sciello 420 Sumbra 400 Isia 400 Sum 305 400 Superbia 400 Scoff 350 Sumberto 350 Pompeo 300 Surreal 300 Sunmark 280 Susann 280 Suzy 240

MILLOENSILAJE 2017 para GALICIA

Expresiรณn vegetal www.rocalba.com

pub_rocalba_galego.indd 41

18/03/2017 22:43

PUBLIRREPORTAXE

TRABAJO, ESFUERZO Y DEDICACIÓN. CLAVES EN NUESTRO TRABAJO DE DESARROLLO

CÓMO Y PARA QUÉ LOS CAMPOS DE ENSAYO DE MAÍZ

La definición de la red de ensayos de maíz en Galicia es un punto esencial en la visión y misión de KWS. En KWS sembramos el futuro junto a nuestros clientes.

Nuestras semillas de alta calidad, así como nuestra experiencia y conocimientos en agricultura nos hacen ser un proveedor de confianza para generaciones de ganaderos y agricultores. Esta es nuestra contribución frente al continuo aumento de la demanda de alimentos y en la sostenibilidad de las explotaciones. Para ello buscamos la mejora del potencial productivo de nuestros híbridos mediante nuestros programas de investigación y mejora genética, dentro de los cuales podemos situar los cerca de 20 ensayos que se van a llevar a cabo este año en Galicia y en la cornisa Cantábrica, manteniendo la independencia y cercanía que nos caracteriza como empresa, muy importante para nosotros. La principal premisa a la hora de realizar un campo de ensayo es que los resultados sean lo más fiables posible y extrapolables a toda la zona en la que se lleva a cabo. Es decir, que podamos ver con claridad si un híbrido es bueno o

no para cada comarca y, de esta forma, poder recomendarlo con total garantía. Pero no resulta tan sencillo el realizar un ensayo de maíz; antes se ha de decidir cómo hacerlo, en dónde, con quién, el cuándo y el para qué. Para ello seguimos un sencillo protocolo: 1. Decidir si utilizaremos un ensayo de bandas o si recurriremos a un ensayo un poquito más complejo, las microparcelas. Esto dependerá del número de variedades que vamos a ensayar. Lo más habitual es contar con 10-12 híbridos, con los cuales lo más sencillo es realizar un ensayo de bandas; este es el que más se suele hacer en nuestras tierras. Son bandas sembradas con el equipo del ganadero o del sembrador. En cambio, los ensayos de microparcelas que KWS está llevando a cabo en Galicia suelen contener más de 25 híbridos, están sembrados en microparcelas de 4 surcos x 7 metros y en varias

repeticiones, con sembradoras adaptadas; estos ensayos nos dan la oportunidad de testar un alto número de variedades y así poder traerle al ganadero más opciones. 2. Localización de la parcela. Esta ha de ser lo más representativa posible de la zona en la que se lleva a cabo el ensayo, y que la comarca en la que se hace sea de importancia para el cultivo del maíz. Es esencial que sea homogénea, así ningún híbrido se verá favorecido o perjudicado. 3. ¿Con quién hacerlo? Siempre será más interesante para todos si el ganadero con quien se hace el ensayo tiene una buena reputación como agricultor. Lógico ¿no? 4. La época de siembra será la más adecuada según la climatología de la zona. No hay que ponerse nerviosos e intentar sembrar antes de tiempo,

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_publirreportaxe_kws_galego.indd 42

22/03/2017 00:22

PUBLIRREPORTAXE

no sirve para casi nada, salvo para tener problemas. Será mejor conocer bien la zona y decidir el momento preciso de siembra; así le daremos a las variedades la oportunidad de desarrollarse adecuadamente bajo las mejores condiciones climáticas posibles (temperatura, humedad, integral térmica). Una vez que ya tenemos nuestro ensayo sembrado deberemos visitarlo frecuentemente para poder así controlar los parámetros que estamos buscando potenciar (nascencia y vigor, desarro-

llo, floración, mazorca, sanidad, etc.). En Galicia, además, será básico buscar los mejores parámetros silo (energía, digestibilidad, rendimiento lechero...), pero para esto deberemos esperar a la cosecha. Durante las inspecciones (unas 5-6/ año), si observamos algo que pueda afectar al buen desarrollo del cultivo, se avisa al agricultor. Por ejemplo, cuando vemos una deficiente aplicación de herbicidas. Posteriormente llega uno de los momentos más importantes, la cosecha. De esta saldrán los datos más impor-

tantes por los que hemos estado esperando, en Galicia, en torno a cuatro meses: producción de materia seca, stay green, calidad del silo y, al final, el rendimiento real para el ganadero, es decir, en cuántos litros de leche se traduce un buen híbrido. De un ensayo se saca información, pero de veinte mucha más y, si a esto le añadimos que a nivel mundial en KWS hay más de 1.800 personas trabajando en investigación, el resultado es claro. Posiblemente, los mejores híbridos de maíz con los que el agricultor puede contar hoy por hoy en Galicia.

Variedades KWS. El silo para el ganado más exigente.

KOMPETENS

Ciclo 200 corto

SIMPATICO KWS Ciclo 200 medio

Nuev

KONFITES Ciclo 400

Lo mires por donde lo mires tenemos lo que necesitas: . Alto potencial productivo. . Calidad de silo excepcional. . Adaptabilidad a todos los ambientes.

www.kws.es

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_publirreportaxe_kws_galego.indd 43

22/03/2017 00:49

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Filtrado das mostras para a obtención do extracto de análise

INTERPRETACIÓN DA ANÁLISE DE SOLO PARA UNHA FERTILIZACIÓN RACIONAL DO MILLO FORRAXEIRO A fertilización racional do millo, baseada na riqueza do solo en nutrientes, nas extraccións feitas polo cultivo e no uso dos propios recursos da explotación como é o xurro, leva a unha redución de custos da súa produción e, por conseguinte, dos gastos da explotación, cun menor impacto na contaminación do medio. D. Vázquez Vilarelle1, M.I. García Pomar2, D. Báez Bernal2 e V. García Souto2 1 Laboratorio Agrario e Fitopatolóxico de Galicia (Lafiga) - INGACAL 2 Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) - INGACAL

INTRODUCIÓN O solo constitúe o soporte natural das plantas, ao que se fixan mediante as súas raíces e do que extraen elementos esenciais que necesitan de súa subsistencia e o seu desenvolvemento, ademais de actuar como depósito de reserva de auga e osíxeno para a respiración das raíces. As análises das características e dos principais nutrientes do solo supoñen unha importante ferramenta para o cálculo das necesidades de fertilización e encalado dos cultivos. É necesario coñecer as cantidades de nutrientes no solo para levar a cabo unha fertilización racional con visos a

asegurar a produción, aforrar custos e levar a explotación dunha forma máis sustentable. O millo forraxeiro en Galicia é utilizado no sector gandeiro de vacún de leite como achega de forraxe para a alimentación do gando na explotación. Cultívase no 71 % das explotacións cunha porcentaxe de SAU sementada de millo do 28 %, sendo máis común entre as de maior tamaño (Fernández-Lorenzo, 2009). O cultivo do millo forraxeiro supón unha quinta parte (19,18 %) do total dos cultivos herbáceos de Galicia. As súas produción e superficie nos últimos anos incrementáronse (figura 1) e cada vez o seu cultivo ten máis importancia sobre a superficie forraxeira total da explotación. Así, no período 2000-2015 pasouse de 33.596 ha e 1.154.825 t a 69.468 ha e 2.450.971 t e a súa porcentaxe dentro dos cultivos forraxeiros incrementouse do 16,83 % ao 24,45 % (Xunta de Galicia, 2015).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_interpretacion_analise_solo_galego_02.indd 44

22/03/2017 18:05

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

AS ANÁLISES DAS CARACTERÍSTICAS E DOS PRINCIPAIS NUTRIENTES DO SOLO SUPOÑEN UNHA IMPORTANTE FERRAMENTA PARA O CÁLCULO DAS NECESIDADES DE FERTILIZACIÓN E ENCALADO DOS CULTIVOS Figura 1. Evolución da superficie de millo forraxeiro en Galicia (2000-2015) 80.000 70.000 Superficie (ha)

60.000

Toma de mostras de solo con sonda

50.000 40.000 30.000 20.000

15 20

10 20

10.000

A TOMA DE MOSTRAS DE SOLO O obxecto da toma de mostras de mostras é obter unha mostra representativa da parcela para poder determinar a partir dela as características físicas e químicas do solo. En relación coa toma das mostras pódese afirmar o seguinte: a análise non pode ser mellor que a mostra e os estudos de laboratorio só poden ser tan bos como o sexan o traballo de campo e as mostraxes que se realicen. A análise empeza na mostraxe.

Fertirrigación

Agralia y Aresa se unen para ofrecer al agricultor gallego una gama completa de fertilizantes líquidos a medida,, que se ajustan a las necesidades concretas de cada suelo y cultivo.

Creciendo juntos. Carretera San Sebastián - Tarragona N 240, km 118,3. 22540 Altorricón (Huesca) Telf.: (34) 974 425 925 • fertilizantes@agralia.es

www.agralia.es

Avda. Madrid nº187. 27002 Lugo Telf.: (34) 982 22 24 00 • info@aresa-agricola.com

www.aresa-agricola.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_interpretacion_analise_solo_galego_02.indd 45

22/03/2017 18:06

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

A ANÁLISE NON PODE SER MELLOR QUE A A toma de mostras para a fertilidade pódese concretar MOSTRA E OS ESTUDOS DE LABORATORIO SÓ PODEN SER TAN BOS COMO O SEXAN nos seguintes puntos: O TRABALLO DE CAMPO E AS MOSTRAXES A) Determinación das unidades de mostraxe no terreo QUE SE REALICEN B) Recollida de mostra de análise C) Redución da mostra por cuarteo

A) Determinación das unidades de mostraxe no terreo Tomaremos a parcela a estudar como unha unidade de mostraxe sempre e cando esta sexa homoxénea. No caso de apreciar zonas diferenciadas, para o que nos basearemos no aspecto (ladeiras, vales, cor...), desenvolvemento das plantas, resistencia á labra etc., cada unha delas tomarase como unha unidade diferente de mostraxe. B) Recollida de mostra de análise A mostra representativa final será unha mestura de varias submostras, e dicir, para cada unidade de mostraxe tomaranse polo menos 15-20 submostras. O tipo de mostraxe debe cumprir a propiedade de ser ao chou, é dicir, que todas as posibles mostras simples ou submostras que se poidan tomar teñan a mesma probabilidade de ser elixidas. O procedemento consistirá en efectuar un percorrido en zigzag a través da parcela (figura 2). Figura 2. Tipo de mostraxe para obter a mostra de análise dun terreo homoxéneo

As submostras recollidas iranse colocando nun recipiente que ten que estar limpo (o recipiente non puido ser utilizado previamente para esparexer fertilizantes ou calquera outro tipo de produto que puidese contaminar a mostra e alterar o resultado posterior da análise). C) Redución da mostra por cuarteo Todas as submostras dunha mesma unidade de mostraxe mesturaranse sobre unha superficie limpa e mediante o cuarteo reducirase a mostra ata 1 kg de solo aproximadamente, que será a mostra que se envíe ao laboratorio. Para facer un bo cuarteo, unha vez mesturadas ben todas as submostras, comezarase pola creación dunha montaña de terra e farase unha cruz na punta; deste modo quedará dividida en catro sectores (figura 4). Dous destes en diagonal tiraranse e quedarémonos cos outros dous. Deste xeito reducimos o peso da montaña á metade; seguiremos facendo cuarteos (mestura, cruz, tirar) ata que nos quede 1 kg de solo, que será o que enviamos ao laboratorio. Figura 4. Cuarteo da mostra de solo para reducir a cantidade de mostra

7 4

6 5

Submostra Mostra resultante da mestura das 17 submostras

Para a toma de cada unha das submostras existen no mercado diferentes tipos de sondas de mostraxe; se non se dispón dunha, pódense tomar as mostras cunha pa (figura 3). O procedemento de recollida consistirá en limpar o terreo de follas e de maleza e realizar un burato cuxa profundidade coincidirá coa zona cunha maior densidade de raíces de cada cultivo. A extracción da terra realizarase ao longo de toda a parede do burato. No caso do millo tomaremos unha profundidade de mostraxe de 30 cm. Figura 3. Procedemento de toma de mostra de solo cunha pa (FAO e IFA, 2002)

TIRAR

GARDAR

NON VEXO NADA NESTE GRÁFICO, PODES EXTRAELO DO ARQUIVO DE WORD E MANDARMO SEPARADO? GARDAR

TIRAR

A toma de mostras débese realizar sempre nas mesmas datas e débense deixar pasar 2 meses despois de fertilizar con nitróxeno (N), fósforo (P), potasio (K) e magnesio (Mg), 3 meses despois de achegar esterco ou xurro e 12 meses despois de realizar un encalado do solo. A periodicidade das análises depende da bagaxe que se teña do terreo, se estamos empezando o estudo deste o recomendable é unha análise anual. Naqueles terreos onde xa teñamos un histórico de análises e fertilizacións, podemos facelo cada 3-4 anos coa idea de corrixir aqueles nutrientes que non se comporten como esperabamos.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_interpretacion_analise_solo_galego_02.indd 46

22/03/2017 12:34

El abonado rentable y eficiente del maíz

ENTEC®, la mayor innovación en el abonado del maíz en los últimos años, permite obtener cosechas abundantes, de calidad y respetando el medio ambiente. El nitrógeno estabilizado de ENTEC® permanece en el suelo durante meses en forma amoniacal y retrasa su transformación a nitrato, evitando así las pérdidas de este elemento. Con ENTEC® el maíz dispone de nitrógeno en el suelo durante un período más largo, lo que permite disminuir las aplicaciones de abono y disponer de un período flexible para la aplicación. ® Marca registrada de EuroChem Agro

EuroChem Agro Iberia, S.L. Joan d’Àustria 39-47 08005 Barcelona Tel. 931 702 744 Fax. 932 259 291 www.eurochemagro.es

pub_eurochem.indd 47

Para más información

18/03/2017 22:46

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

NON SÓ É NECESARIO ANALIZAR OS NUTRIENTES PRINCIPAIS SENÓN TAMÉN AQUELOUTRAS CARACTERÍSTICAS DO SOLO QUE LLE PODEN INFLUÍR AO MILLO NA SÚA ABSORCIÓN DETERMINACIÓNS ANALÍTICAS No laboratorio analízanse todas aquelas características do solo que teñen importancia na nutrición da planta; polo tanto, non só é necesario analizar os nutrientes principais senón tamén aqueloutras características do solo que lle poden influír ao millo forraxeiro na absorción destes. Dentro dos nutrientes principais temos o nitróxeno, fósforo, potasio, calcio e magnesio, e dentro das características principais que poden afectar á absorción dos nutrientes, temos o pH, acidez do solo, carbono (C), materia orgánica (MO), relación carbono/nitróxeno (C/N), condutividade eléctrica (CE), capacidade de intercambio catiónico etc. A cantidade dun nutriente presente no solo non está na súa totalidade dispoñible para as plantas, polo que nos interesa coñecer o contido do nutriente que está accesible para ser utilizado polo cultivo. No laboratorio isto conséguese utilizando disolucións que extraen do solo só esa parte dispoñible dos nutrientes. Existen diferentes disolucións de extracción, polo que á hora de usar táboas de necesidades fertilizantes témonos que fixar na solución de extracción que se usou para a súa elaboración. Polo tanto, a fertilización debe ter como obxectivo manter no solo un contido adecuado de nutrientes, en condicións de asimilabilidade, para que o cultivo poida absorbelos no momento preciso e nas cantidades necesarias (Urbano, 1992). CARBONO E MATERIA ORGÁNICA O carbono atópase nos solos formando parte de catro tipos de materiais orgánicos e minerais: • carbonatos minerais, principalmente CaCO3 e MgCO3 • formas moi condensadas de composicións próximas ao carbono elemental (carbón vexetal, grafito ou carbón de hulla) • residuos de plantas, animais e microorganismos, alterados e bastante resistentes, denominados ás veces humus e humatos, que non constitúen un composto único, ao contrario do que parecen suxerir estas denominacións • residuos orgánicos pouco alterados de vexetais, animais e de microorganismos vivos e mortos, que sofren descomposicións bastante rápidas nos solos.

Evidentemente, o carbono total dos solos inclúe estas catro formas e o carbono orgánico total inclúe as tres últimas. O Laboratorio Agrario e Fitopatolóxico de Galicia (Lafiga) determina tanto o carbono total (por combustión seca) coma a materia orgánica (por calcinación). Dado que en Galicia os solos, debido ás súas características ácidas, adoitan carecer da compoñente inorgánica (CaCO3 e MgCO3), pódese establecer a seguinte relación entre materia orgánica (MO) e carbono total ( C):

MO (%)= 1,72 x C (%) En relación cos efectos da materia orgánica no solo, pódese dicir de forma concisa que: • inflúe nas propiedades físicas do solo mellorando a estrutura, a permeabilidade, a capacidade de reserva de auga, a aireación, a temperatura etc. • inflúe nas propiedades químicas do solo aumentando a fonte e a reserva de nutrientes de lenta liberación para a planta por un incremento da capacidade de adsorción e intercambio catiónico. A materia orgánica contén cantidades apreciables de carbono, nitróxeno, fósforo e xofre, que se transforman en asimilables para as plantas ao producirse a súa descomposición. Tamén reduce as oscilacións do pH. • inflúe nas propiedades biolóxicas do solo ao favorecer a actividade da poboación microbiana aerobia do solo e a súa acción beneficiosa sobre os procesos do solo, e tamén favorece a rizoxénese e, por conseguinte, a nutrición mineral dos cultivos. Todos estes factores contribúen a que a materia orgánica sexa un factor moi importante no incremento da capacidade de produción do solo e do cultivo do millo forraxeiro. Cómpre destacar o importante papel que xoga no incremento da capacidade de retención da auga no solo (Aldrich et al., 1976), nun cultivo que se fai en Galicia sen rega, así como o feito de ser unha fonte de nutrientes que se van liberando lentamente coa mineralización ( Josef Berger, 1967). A interpretación dos valores numéricos dos niveis de materia orgánica do solo exponse na táboa 1. Táboa 1. Niveis de materia orgánica ( %) en función da textura do solo Pobre Satisfactorio Rico Moi rico

Areosos <0,7 0,7-1,5 1,5-2,5 >2,5

Francos <1,0 1,0-1,8 1,8-3,0 >3,0

Arxilosos <1,2 1,2-2,0 2,0-3,5 >3,5

En Galicia os solos caracterízanse por ser moi ricos en materia orgánica. Nos solos das parcelas das explotacións gandeiras varía moito o seu contido, entre un 5 e un 14 %, pois o seu valor depende do manexo ao que foi sometido o solo. Así, o seu contido no solo diminúe con labores inadecuados, un laboreo excesivo e/ou a implantación do monocultivo.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_interpretacion_analise_solo_galego_02.indd 48

22/03/2017 12:36

pub_calfensa.indd 49

22/03/2017 00:21

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

O NITRÓXENO O nitróxeno que se determina na mostra de solo é o nitróxeno total, suma do que está en forma orgánica e que non está dispoñible nese momento para o cultivo máis unha pequena parte mineral en forma de nitrato (NO3-) ou amonio (NH4-), que non é representativa do contido real no solo polo procesado ao que é sometida a mostra no laboratorio. Ao ser as formas nítricas e amoniacais as absorbidas polo cultivo, este dato só nos serve para determinar a relación C/N do solo, como veremos no apartado seguinte. O nitróxeno é o motor de crecemento da planta, pois xoga un papel fundamental no crecemento, no desenvolvemento e nos rendementos do millo forraxeiro, ao orixinar maior produción de clorofila, co subseguinte incremento de superficie foliar e da actividade fotosintética. Forma parte dos aminoácidos e das proteínas, afectando dun xeito directo ao contido proteico do forraxe, e incrementa a dixestibilidade ao reducir a aparición de fibras. Ao contrario do que pasa co fósforo e co potasio, a fertilización nitroxenada non ten un efecto acumulativo no solo ao longo dos anos, pois está sometido a procesos de lavado; por iso, achegarémoslle ao millo forraxeiro as extraccións que realiza o cultivo, xa que outras perdas (lixiviación de nitratos) ou ganancias (mineralización da materia orgánica do solo) son de difícil cuantificación. Para unha produción de 20 t/ha de materia seca dun millo forraxeiro estímase unha extracción de nitróxeno de 190 kg de N/ha (García et al., 2012). No caso de fertilizar con xurros achegaremos, ademais, as perdas por volatilización do amoníaco (NH3) cara á atmosfera que poden ser importantes (García et al., 2010). Pola contra, se cultivamos previamente unha leguminosa para soterrar ou unha pradería, as doses de nitróxeno poden reducirse nuns 125 kg de N/ha.

Equipo utilizado para a análise de carbono e nitróxeno

RELACIÓN C/N A relación C/N informa da saúde do solo e para coñecela precísanse as determinacións separadas do nitróxeno e o carbono, as concentracións deles indicarán a riqueza do terreo.

OS SOLOS ALCALINOS (ALTO CONTIDO EN Na) PRESENTAN GRAVES DIFICULTADES PARA O SEU CULTIVO, XA QUE TANTO AS SÚAS PROPIEDADES FÍSICAS COMO QUÍMICAS QUEDAN COMPLETAMENTE ALTERADAS Na relación C/N actúan dous procesos, a oxidación de compostos carbonados con desprendemento de CO2 e diminución da relación C/N, e a nitrificación do nitróxeno orgánico con absorción do mesmo polo cultivo e perdas por lixiviación e incremento da relación C/N. Esta relación tende a estabilizarse e, en climas temperados como o noso, o seu valor debe estar entre 10 e 12. A relación C/N baixa indica o esgotamento do solo, como acontece cando se explota intensamente ou se erosiona. A CONDUTIVIDADE ELÉCTRICA OU SALINIDADE A salinidade do solo provoca nos cultivos a seca fisiolóxica, é dicir, os cultivos non poden absorber auga do solo porque a presión osmótica orixinada polos sales presentes na solución do solo é moi elevada. Se a concentración dun ión na solución do solo é moi alta, pode orixinar un efecto tóxico nos cultivos que se desenvolvan nese solo. No Lafiga faise unha avaliación previa da salinidade do solo medindo a condutividade eléctrica no extracto acuoso 1:5. Se o valor da condutividade eléctrica no extracto 1:5 é inferior a 0,2 dS/m (decisiemens por metro) a 25 °C, pódese afirmar que non hai problemas de salinidade para os cultivos nese solo. Os solos de Galicia para cultivo de millo non presentan problemas de salinidade. COMPLEXO DE CAMBIO E CAPACIDADE DE INTERCAMBIO CATIÓNICO Denomínaselle ‘intercambio iónico’ ao fenómeno que consiste na substitución dos ións do complexo de adsorción por outros do medio externo. Mediante o intercambio, os ións “son retidos”, o que implica a súa doada liberación, mentres que coa “fixación” quedan unidos á partícula con tal forza que a súa liberación se realiza con notoria aínda que variable lentitude. Ao conxunto formado por partículas arxilosas e compostos orgánicos coloidais capaces de intercambiar ións coa solución do solo, constituíndo o complexo de adsorción, chámeselle ‘complexo de cambio’. Os catións cambiables máis abundantes nos solos son: Al+++, H+, Ca++, Mg++,K+ e Na+. A súa determinación subministra información sobre o contido dos macroelementos en forma asimilable, dispoñible para o cultivo. A suma destes contidos denomínase ‘capacidade de intercambio catiónico’ (CIC). No Lafiga, o Ca, Mg, K e Na asimilables determínanse extraendo o solo cunha solución de acetato amónico 1 N a pH 7. O contido nos catións cambiables, así como a capacidade de intercambio catiónico, son expresados en cmol+/ kg ou en meq/100 g (1 cmol+/kg=1 meq/100 g).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_interpretacion_analise_solo_galego_02.indd 50

22/03/2017 12:40

SOCIEDAD AGRÍCOLA GALEGA SL

Unha familia ao completo

MUCHO MÁS QUE UNA ENMIENDA • Más asimilable • Mejor distribucción • Mayor rendimiento • De acción rápida • Alto contenido en oligoelementos Parque Empresarial Vilanova I - 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com - www.soaga.com

afriga121_pub_nitramon_fertimon_galego.indd 51

18/03/2017 12:41

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

A CIC para un solo coa mesma cantidade de materia orgánica increméntase co pH, é dicir, se incrementamos o pH temos máis nutrientes dispoñibles para o cultivo. Solos con baixa CIC desenvolverán máis doadamente deficiencias en K e Mg. Cando o tanto por cento de saturación do complexo de cambio por sodio (Na) é superior ao 15 %, o solo denomínase alcalino. Estes solos presentan graves dificultades para o seu cultivo, xa que tanto as súas propiedades físicas como químicas quedan completamente alteradas. O pH A acidez expresa a concentración de ións hidróxeno (H+) presentes na solución do solo. Como unidade de medida utilízase o pH, sendo quizais a medida que individualmente proporciona maior información sobre a fertilidade dun solo. O pH é o logaritmo da inversa da concentración de ións hidróxeno (H+). No laboratorio determínase o pH na auga, nun extracto 1: 2,5. A acidez ou a basicidade dun horizonte vén determinada polos catións absorbidos sobre os minerais de arxila e a materia orgánica. Na táboa 2 móstranse os principais efectos esperables no solo e nos cultivos para distintos intervalos de pH establecidos: Táboa 2. Efectos esperables no solo e cultivos en función do pH pH < 4,5

Avaliación Extremadamente ácido

Efectos esperables no intervalo Condicións moi desfavorables

4,5-5,0 5,1-5,5

Moi fortemente ácido Fortemente ácido

Posible toxicidade por Al3+ exceso: Co, Cu, Fe, Mn, Zn. Deficiencia: Ca, K, N, Mg, Mo, P, S. Solos sen carbonato cálcico. O formigón ordinario resulta atacado. Actividade bacteriana escasa

5,6-6,0 6,1-6,5

Medianamente ácido Lixeiramente ácido

Intervalo adecuado para a maioría dos cultivos Máxima dispoñibilidade de nutrientes Mínimos efectos tóxicos. Por debaixo do pH=7,0 o 6,6-7,3 Neutro carbonato cálcico non é estable no solo 7,4-7,8 Medianamente básico Solos xeralmente con CaCO3 Diminúe a dispoñibilidade de P e B. Deficiencia 7,9-8,4 Básico crecente de Co, Cu, Fe, Mn, Zn. Solos calcarios. Clorose férrica debida ao HCO3En solos con carbonatos, estes pH altos poden 8,5-9,0 Lixeiramente alcalino deberse ao MgCO3, se non hai sodio intercambiable. Maiores problemas de clorose férrica 9,1-10,0 Alcalino Presenza de carbonato sódico Elevada porcentaxe de sodio intercambiable (ESP>15 %). Toxicidade: Na, B. Mobilidade do P >10,0 Fortemente alcalino como de Na3PO4. Actividade microbiana escasa. Micronutrientes pouco dispoñibles, excepto Mo

A maior parte dos cultivos teñen o seu óptimo de crecemento en solos próximos á neutralidade e, polo xeral, soportan mellor a acidez que a basicidade. A acción negativa que ten a acidez sobre os cultivos, como pode verse na táboa anterior, é debida a unha menor dispoñibilidade de nutrientes para as plantas, a un exceso de aluminio e manganeso que exercen un efecto tóxico sobre as raíces e a vexetación, a carencias de calcio como nutriente dos cul-

tivos e dos microorganismos e a un efecto depresivo sobre a actividade dos microorganismos do solo (mineralización da materia orgánica, fixación biolóxica do nitróxeno atmosférico...) [Urbano, 1992]. Cada cultivo ten un rango de pH no que o seu desenvolvemento é o óptimo e existen diferenzas notables entre os distintos cultivos tanto no pH máis favorable coma no intervalo de variación que toleran dentro dun rango de produción aceptable. No millo o rango de pH óptimo está entre 5,8 e 6,2, cun bo crecemento ata un pH de 7,0 (Cornell University Cooperative Extension, 2005). Para facer a corrección da acidez do solo hai que desprazar os ións hidróxeno por ións básicos, como son o calcio e o magnesio. Para conseguir este desprazamento é necesario aplicarlles ao solo compostos de calcio e/ou de magnesio, proceso que denominamos “encalado”. O pH utilízase como parámetro para encalar nalgúns lugares, en solos como os galegos cun alto contido en materia orgánica e, xa que logo, cunha alta capacidade tampón. Para subir estas unidades de pH é necesario aplicar grandes cantidades de cal, o que resulta economicamente pouco viable; por iso á hora de encalar tense en conta a acidez de cambio, que garda unha estreita relación co pH. Os solos galegos son na súa maior parte ácidos, cun pH nas parcelas das explotacións gandeiras situado, polo xeral, entre 5,1 e 6,3. ACIDEZ DE CAMBIO, ALUMINIO NO SOLO E NECESIDADES DE CAL Enténdese por acidez de cambio a parte da acidez do solo que pode ser substituída con sales neutros non tamponados, tales como NaCl, KCl ou CaCl2. A acidez de cambio é o grao ou a porcentaxe de saturación do complexo de cambio pola acidez cambiable (H+,Al+++, Mn++). O seu valor vén dado polo cociente entre o valor da acidez cambiable (obtida por medio da extracción con KCl 1 M) e o valor da capacidade de intercambio catiónico –suma dos valores dos catións de cambio (Na+, K+, Ca++, Mg++) máis o valor da acidez cambiable. O aluminio de cambio é o compoñente principal da acidez de cambio dos solos e a causa da baixa fertilidade dos solos ácidos. No laboratorio a análise do aluminio de cambio realízase mediante extracción do solo cun sal neutro e a posterior valoración da acidez cunha disolución de NaOH. Un exceso de aluminio de cambio produce efectos tóxicos nas plantas afectando principalmente ao desenvolvemento das raíces dos cultivos (acurtando e engrosando as raíces), o que diminúe a dispoñibilidade de nutrientes e auga por parte da planta. A necesidade de emenda calcaria dun solo ácido determínase en función do grao ou da porcentaxe de saturación do complexo de cambio polo aluminio (% Al). Na táboa 3 móstranse as doses de encalante, calcaria ou óxido de calcio cun 100 % de riqueza, recomendadas para corrixir a acidez do solo (Mombiela e Mateo, 1984; Piñeiro et al., 2009).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_interpretacion_analise_solo_galego_02.indd 52

22/03/2017 12:41

Solución Integral para fertilización en maíz

www.icl-sf.es

T +34 968 418 020 info.iberica@icl-group.com

pub_everris.indd 53

18/03/2017 22:48

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

UNHA ADECUADA FERTILIZACIÓN POTÁSICA INCREMENTA A RESISTENCIA DA PLANTA ÁS XEADAS POR ALIMENTO DA CONCENTRACIÓN SALINA DOS ZUMES CELULARES E ÁS ENFERMIDADES

Táboa 3. Acidez e doses recomendadas de encalante kg/ha de óxido de calcio (OCa) Moi ácido >= 60 4.500 2.500 Ácido 41-60 3.500 2.000 Medio 21-40 2.100 1.200 Pouco ácido 10-20 1.400 800 5-10 700 400 Óptimo 0 0 0 1 Porcentaxe de aluminio (Al+++) no complexo de cambio Nivel

% Al1

kg/ha de calcaria (CO3Ca)

Existe unha falta de encalado nun 60 % das parcelas das explotacións de vacún de leite de Galicia

O FÓSFORO No laboratorio trátase de cuantificar o fósforo fixado debilmente, é dicir, aquel facilmente mobilizable e asimilable polo cultivo. O procedemento de extracción utilizado no Lafiga é con bicarbonato sódico (CO3HNa) 0,5 M a un pH aproximadamente constante de 8,5. Despois analízase Como pode verse na táboa 3, existe un límite de doses este extracto para coñecer o contido de fósforo en forma de máximas a aplicar, xa que as primeiras doses de cal son fosfatos que contén o solo. as máis eficientes en incrementar o rendemento. Con esAs cantidades determinadas no extracto e a súa relación tas, aínda que o pH apenas se ve afectado, o Al de cambio coa fertilidade do solo permiten utilizar a seguinte escadiminúe rapidamente. Para solos cunha porcentaxe de sala de niveis de riqueza: moi baixo (0-5 ppm), baixo (6-15 turación de aluminio superior ao 40 % convén repartir a ppm), medio (16-25 ppm), alto (26-45 ppm) e moi alto dose recomendada en dous anos, achegando unha maior (máis de 45 ppm). cantidade no primeiro ano. Nos solos pobres en fósforo é necesario facer fertilizaEsta táboa pode ampliarse a outros materiais encalantes, cións de corrección para ir incrementando o nivel de nucoñecendo o efecto neutralizante dos diferentes materiais trientes ata os dun solo medio; en solos de riqueza media referidos ao do cal vivo (táboa 4). Unha calcaria dun 100 % non é necesario facer unha fertilización de corrección, pero de riqueza ten un valor neutralizante de 56. Por exemplo, si unha fertilización de mantemento. En xeral, se se desexa se aplicamos 1.000 kg de calcaria dun 100 % de pureza é manter a fertilidade dos solos, é necesario devolver todos os como se aplicásemos 560 kg de cal vivo. Con materiais de nutrientes que por calquera causa (extraccións dos cultivos, 100 % de pureza o poder neutralizante de maior a menor lixiviación, asimilabilidade...) poidan perderse. É o que se sería para a cal vivo, o cal apagado, a dolomita e a calcaria. chama a lei da restitución. A fertilización fosfórica de mantemento consiste en Táboa 4. Valor neutralizante de materiais encalantes cun achegar as extraccións que realiza a colleita, se ben pode 100 % de riqueza haber pequenas perdas por erosión. Nos solos ricos, o nivel Material encalante Fórmula química Equivalencia en cal vivo (OCa) elevado de nutrientes permite economizar fertilizantes e 56 kg Calcaria (100 kg) CaCO3 para solos cun contido superior a 45 ppm non necesitariaCaMg(CO3)2 61 kg Dolomita (100 kg) mos aplicarlle ao millo forraxeiro fertilizantes fosfóricos. CaO 100 kg Cal vivo (100 kg) A planta de millo precisa do fósforo de maneira moi Ca(OH)2 76 kg Cal apagado (100 kg) temperá, despois da xerminación, para favorecer o creO encalado farase cada 2 anos (% Al>20 %). As análises cemento das raíces e a actividade dos ápices vexetativos. do solo cada 4 anos (% Al<10 %) indicarannos se é preciso Hai que salientar o seu papel directo no desenvolvemento seguir encalando e neste caso cales deben ser as doses a das raíces, coa subseguinte influencia no desenvolvemenaplicar. to posterior da planta (follas, talos e espigas) e no proceso Os solos galegos caracterízanse por ser ácidos e, polo da maduración. Isto é así porque o fósforo desempeña un tanto, teñen un valor alto de acidez de cambio, cuxo prin- papel moi importante, xa que, por unha banda, forma parcipal compoñente é o aluminio. te dos ácidos ribo e desoxirribonucleicos (ARN e ARN) Existe unha falta de encalado nun 60 % das parcelas das esenciais para a división celular e, pola outra, forma parte explotacións gandeiras de vacún de leite de Galicia, o que das encimas do sistema fotosintético da planta, das monos indica que hai que facer máis fincapé na necesidade de léculas enerxéticas (ATP, NADP) e dos fosfolípidos coa encalar o millo forraxeiro, dado o baixo custo deste labor subseguinte influencia no desenvolvemento dos tecidos. e a súa elevada repercusión nos rendementos produtivos Tamén intervén en numerosos procesos,entre os que hai (García et al., 2014). que destacar a síntese de proteínas, cun efecto sobre o contido proteico final da forraxe. AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_interpretacion_analise_solo_galego_02.indd 54

22/03/2017 12:42

CoteNโ ข Mix

Fertilizante de liberaciรณn controlada

El secreto estรก en la cรกpsula Pioneering the Future

Haifa Iberia | Telf: 91 591 2138 | E-mail: iberia@haifa-group.com | www.haifa-group.com pub_haifa.indd 55

22/03/2017 00:21

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

HAI QUE FACER MÁIS FINCAPÉ NA NECESIDADE DE ENCALAR O MILLO FORRAXEIRO, DADO O SEU BAIXO CUSTO E A SÚA ELEVADA REPERCUSIÓN NOS RENDEMENTOS FORRAXEIROS

A absorción do fósforo pola planta pode verse afectada pola presenza de aluminio intercambiable, moi abundante nos solos galegos, que afecta tanto á solubilidade do fósforo como á capacidade das raíces para a súa absorción. Nas etapas iniciais do cultivo, a súa dispoñibilidade pode chegar a ser crítica pola acción das baixas temperaturas (aparicións de coloracións púrpuras). Para unha produción de 20 t/ha de materia seca dun millo forraxeiro nun solo con nivel de fertilidade medio estímase unha extracción de fósforo de 70 kg de P2O5/ha (García et al., 2012). As devanditas cantidades modifícanse en función da riqueza no solo (táboa 5). Táboa 5. Fertilización fosfórica para millo forraxeiro en función do nivel de fertilidade do solo Fósforo (P) en solo1 Nivel no solo ppm Moi baixo 0-5 Baixo 6-15 Medio 16-25 Alto 26-45 Moi alto >45 1 Método Olsen (extracción en CO3HNa)

P2O5 kg/ha 100 80 70 50 0

Os solos das explotacións galegas de vacún de leite mostran, en xeral, niveis de fertilidade de fósforo altos e moi altos, debido a un exceso de fertilización fosfórica (Castro et al., 2007; García et al., 2007), pois ás achegas que se realizan co xurro hai que engadir outras de fertilizantes minerais.

O POTASIO No laboratorio preténdese determinar o potasio fixado que pode liberarse con facilidade e pasar á solución do solo na cal será facilmente asimilable polos cultivos en forma de ión K+. No Lafiga o potasio extráese do solo cunha solución neutra de acetato amónico 1 N a pH 7. As cantidades determinadas no extracto e a súa relación coa fertilidade do solo permiten utilizar a seguinte escala de niveis de riqueza: moi baixo (0-60 ppm), baixo (61-120 ppm), medio (121-240 ppm), alto (241-400 ppm) e moi alto (máis de 400 ppm). Ao igual que co fósforo nos solos medios achegaremos unha fertilización potásica de mantemento que restitúa as extraccións que realiza a colleita, en solos pobres incrementaremos a fertilización para corrixir o déficit neste elemento e nos solos ricos poderase economizar en fertilizantes potásicos. Un contido de potasio en solo superior a 400 ppm non fai necesaria a aplicación de fertilizantes potásicos. O potasio ten unha gran relación co uso eficiente da auga, ao mellorar a eficiencia na transpiración-evaporación, reducindo as perdas de auga pola planta. Ten, ademais, unha importancia vital na fotosíntese, o que afecta directamente ao crecemento do cultivo, así como ao reforzo das paredes celulares e das paredes dos tecidos do talo, o que contribúe a reducir o encamado. Unha adecuada fertilización potásica incrementa a resistencia da planta ás xeadas por aumento da concentración salina dos zumes celulares e ás enfermidades. Tamén xoga un papel moi importante na elaboración de glícidos coma o amidón. Para unha produción de 20 t/ha de materia seca dun millo forraxeiro nun solo con nivel de fertilidade medio estímase unha extracción de potasio de 200 kg de K2O/ha (García et al., 2012). As citadas cantidades modifícanse en función da riqueza no solo (táboa 6). Táboa 6. Fertilización potásica para millo forraxeiro en función do nivel de fertilidade do solo Potasio (K) en solo1 Nivel ppm Moi baixo 0-60 Baixo 61-120 Medio 121-240 Alto 241-400 Moi alto >400 1 Extracción en NO3NH4 ou CH3COONH4

K2O Kg/ha 300 250 200 90 0

Os solos das explotacións galegas de vacún de leite, en xeral, mostran niveis de fertilidade de potasio medios e altos.

Equipo utilizado para a análise de metais

O CALCIO E O MAGNESIO No laboratorio determínanse o calcio e o magnesio activo, que é o elemento soluble máis o que pasa facilmente á solución do solo. A análise de laboratorio faise no mesmo extracto que o potasio, e exprésase en cmol+/kg ou meq/100 g. En valores absolutos, resultados inferiores a 4 cmol+/kg de Ca e a 0,7cmol+/kg de Mg de cambio son considerados insuficientes.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_interpretacion_analise_solo_galego_02.indd 56

22/03/2017 12:44

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

O calcio intervén na división celular e na formación das paredes celulares, das que tamén forma parte (pectato de calcio), dándolles estabilidade. Ten dúas funcións protectoras para a planta: por unha banda, mellora a resistencia ás enfermidades e, pola outra, neutraliza os ácidos procedentes do metabolismo celular. O magnesio é o constituínte central da clorofila, o pigmento verde das follas que fai posible a fotosíntese e a subseguinte asimilación da enerxía do sol por parte da planta. Así mesmo, activa as reaccións encimáticas relacionadas coa transferencia de enerxía da planta, influíndo no crecemento do cultivo, participa na síntese e na acumulación de moitas substancias coma hidratos de carbono e azucres, proteínas ou vitaminas, e tamén intervén na mobilización do fósforo tanto no solo coma na planta. Os niveis de calcio en solos ácidos alcánzanse dun xeito indirecto coas aplicacións de materiais encalantes. Para alcanzar os niveis de magnesio en solos ácidos recoméndase a utilización no encalado de dolomita [carbonato cálcico magnésico: CaMg(CO3)2] ou calcaria magnesiana. Os niveis de magnesio tamén poden alcanzarse aplicando fórmulas fertilizantes que leven este elemento. As recomendacións de aplicación de MgO para alcanzar un valor mínimo de Mg no solo de 0,7 cmol+/kg aparecen na táboa 7. Táboa 7. Niveis de Mg en solo e doses recomendadas de aplicación de MgO Nivel actual de Mg (cmol+/kg)

MgO (kg/ha)

0,00 - 0,10

450

0,11 - 0,19

370

0,20 - 0,30

300

0,31 - 0,39

240

0,40 - 0,50

170

0,51 - 0,59

100

0,60 - 0,70

>0,70

Niveis de potasio e calcio altos nos solos limitan a absorción do magnesio

As extraccións que realiza o millo forraxeiro sitúanse nos 40 kg de CaO/ha e 50 kg de MgO/ha. Estas cantidades alcánzanse aplicando 15 m3/ha e 45 m3/ha de xurro de vacún, respectivamente. Os solos galegos son moi pobres nestes dous elementos, polo que é necesaria a súa achega para a maioría dos cultivos. Un 45 % das parcelas das explotacións galegas de vacún de leite teñen un contido en calcio menor de 4 cmol+/kg e un 70 % un contido en magnesio menor de 0,7 cmol+/kg. CONCLUSIÓNS Unha análise de solo dunha parcela homoxénea comeza por un bo traballo de campo e de mostraxe. No laboratorio analízanse non só os nutrientes principais presentes no solo (P, K, Ca e Mg) senón tamén aquelas outras características deste que inflúen na absorción polo millo forraxeiro dos nutrientes (materia orgánica, relación C/N, pH, % Al…).

O cálculo das necesidades de fertilización e de encalado do millo forraxeiro debe basearse nas determinacións analíticas feitas na mostra dunha parcela, nas extraccións de nutrientes feitas polo millo e no uso dos propios recursos da explotación como é o xurro. Deste xeito buscamos unha boa produción, rebaixa de custos e un menor impacto no medio. En resumo, debemos ir cara a unha fertilización racional dentro dun modelo de produción sustentable. BIBLIOGRAFÍA Aldrich, R.; Scott, O.; Leng, E.R. 1976. Modern corn production., Illinois, USA: A& L Publications. Berger, J. 1967. El maíz, su producción y abonamiento., Missouri, USA: Agricultura de las Américas Blázquez, R. 2013. O solo e a súa fertilidade. Xunta de Galicia. Castro, J.; García, M.I.; Báez, D.; Blázquez, R. 2007. Ahorro de costes de abonado en explotaciones de vacuno de leche. Ganadería, 48, 40-41. Cornell University Cooperative Extension. 2005. Agronomy fact sheet 5. Soil pH for Field Crops. FAO e IFA. 2002. Los fertilizantes y su uso. Roma, Italia. Fernández-Lorenzo, B.; Flores, G.; Valladares, J.; González-Arráez, A.; Pereira, S. 2009. Caracterización do sistema de produción das explotacións de vacún de leite de Galicia, 82, 12-20. García, M.I.; Báez, D; Castro, J. 2014. Recomendación de encalado nos cultivos forraxeiros. Afriga, 114, 106-114. García, M.I.; Báez, D; Castro, J.; Louro, A. 2012. Axuste das recomendacións de fertilización no millo forraxeiro para as condicións galegas. Afriga, 97: 130-136. García, M.I.; Castro, J.; Báez, D; Camba , J.; López, J. 2010. Directrices para fertilizar con xurros o millo forraxeiro. Afriga, 85: 66-73. García, M.I.; Castro, J.; Báez, D.; Díaz, J. 2007. Balance y eficiencia en la utilización del nitrógeno, fósforo y potasio en las explotaciones de vacuno de leche en Galicia. Actas de la XLVI Reunión Científica de la Sociedad Española para el Estudio de los Pastos, 429-435. Mombiela, F.; Mateo, M.E. 1984. Necesidades de cal para praderas en terrenos “a monte”. Anales INIA, Serie Agrícola, 25, 129-143. Piñeiro, J.; Castro, J.; Blázquez, R. 2009. Adubado de forraxeiras e pratenses. Cooperación. Revista da Asociación Galega de Cooperativas Agrarias (AGACA). Cadernillo de Divulgación Técnica. Nº 92, Marzo 2009, pp. 1-15. Urbano, P. 1992. Tratado de fitotecnia general. Madrid, España: Ed. Mundi Prensa. Wild, A. 1992. Condiciones del suelo y desarrollo de las plantas según Russell. Madrid, España: Ed. Mundi Prensa. Xunta de Galicia. 2015. Anuario de estadística agraria.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_interpretacion_analise_solo_galego_02.indd 57

22/03/2017 12:45

OS PRODUTOS GALICAL FAVORECEN O RENDEMENTO DO MILLO

O millo pide un pH de entre 6 e 7. A acidez dos solos galegos é unha das limitacións para o crecemento dos nosos cultivos (millo, herba etc.). Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio cómpre aplicar emendas calizas ou magnésicas nas terras de cultivo. TIPOS DE EMENDA

Caliza (entre 50 e 56 % CaO)

Cal vivo (90 % CaO)

Caliza dolomítica (30-40 % CaO e 17-20 % MgO)

Cal vivo dolomítico (60 % CaO + 35 % MgO)

Caracterízanse por ser materiais pouco solubles. Se a moenda que reciben non está por debaixo de 0,125 mm son produtos de actuación lenta e corren o risco de que a choiva provoque perdas da emenda. Teñen un valor neutralizante medio de entre o 50 e o 60 %. Utilízanse máis ben para encalados de mantemento unha vez que o pH xa se achega a niveis óptimos.

O cal vivo é o produto resultante de calcinar nun forno caliza ou caliza dolomítica. Caracterízase polo seu alto contido en calcio e magnesio, xa que máis do 90 % está en forma de óxido. Ambos son materiais moi solubles, por iso se poden aplicar en granulometrías carentes de po. Alto índice de neutralización entre 90 e 100 %. A acción sobre o terreo é inmediata.

Cal apagado (65 % CaO) Cal apagado + dolomía (53 % CaO / 23 % MgO) O cal apagado é o resultado de mesturar cal vivo con auga. Conserva todas as propiedades dos cales vivos e actúa tamén rapidamente sobre o terreo. O seu valor de neutralización é alto (80 %). Tanto o cal vivo coma o cal apagado son fundamentais para un encalado de corrección.

Calizas Calizas dolomíticas Son materiais que resultan de moer finamente as calizas. Conteñen baixas porcentaxes de calcio e de magnesio.

pub_galical.indd 58

ESTENDIDO REGULADO POR GPS A aplicación sobre o terreo controlada por GPS permítenos o aforro dos produtos e a optimización dos custos. Con esta nova ferramenta poderemos calcular de forma precisa a cantidade que imos aplicar na nosa finca e coa súa regulación poderemos asegurar que botamos exactamente o produto desexado.

18/03/2017 22:52

GALICAL CALES E CARBONATOS AGRÍCOLAS

¡NOVAO DO!

GRANU

CAL GRANI RA P G60 SU

APLICACIÓN DO PRODUTO SOBRE O TERREO NOVO SISTEMA DE APLICACIÓN CON PESAXE E GPS

Redución da acidez dos solos Aumento da produtividade das colleitas

EMENDA CALIZA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO) Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 %

Presentadas en:

EMENDA CALIZA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 %) Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 %

• Sacos de 35 quilos • Big bag de 600 quilos • Big bag de 1.100 quilos • Camión cisterna ou camión volquete

EMENDA CALIZA, CAL VIVO (80 % CaO) Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 % EMENDA CALIZA, CAL APAGADO (65 % CaO) Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación. Valor neutralizante: 65 %

Estendidas na propia finca Transportadas en camións a calquera punto de España e Portugal

EMENDA CALIZA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO) Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta. Valor neutralizante: 83 % EMENDA CALIZA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO) Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 56 % EMENDA CALIZA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO) Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 %

GALICAL S.L.

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS Arieiras s/n P.I. Louzaneta 27294 LUGO Teléfono 982 22.14.84 Fax 982 22.14.08 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

EMENDA CALIZA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO) Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 % pub_galical.indd 59

18/03/2017 22:56

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Control de produción das variedades de millo ensaiadas na zona costeira occidental de Asturias

MILLO FORRAXEIRO EN ASTURIAS. AVALIACIÓN DE VARIEDADES (1996-2016)

Presentamos a avaliación levada a cabo en 2016 de 19 variedades (incluíndo testemuñas) de millo forraxeiro enviadas polas casas de sementes. Neste novo reconto totalízanse 292 variedades avaliadas ata a data dende 1996 nas diferentes zonas edafoclimáticas de Asturias. Alfonso Carballal Samalea, Consuelo González García, Sagrario Modroño Lozano, Silvia Baizán González, Mitsi Nalleli Becerril Gil, Begoña de la Roza Delgado, Ana Soldado Cabezuelo e Adela Martínez Fernández Programa de Investigación en Pastos e Forraxes Servicio Regional de Investigación y Desarrollo Agroalimentario (Serida)

A avaliación de variedades comerciais de millo en Asturias realízase nas catro diferentes zonas edafoclimáticas que son aptas para o cultivo do millo para ensilar: zona costeira occidental, zona costeira centro-oriental, zona interior de baixa altitude e zona interior alta. Utilízase un deseño experimental en parcela dividida, da cal a parcela principal representa o ciclo de cultivo (longo, curto e medio) e a subparcela a variedade a ensaiar con 4 repeticións. Para a avaliación considéranse medidas relacionadas coa produción, o comportamento agronómico, o contido en principios nutritivos, as estimacións de dixestibilidade

in vivo da materia orgánica e a achega enerxética de cada variedade. O tratamento estatístico dos datos diferencia entre o que é imputable a cada variedade en si e o que é consecuencia do “ambiente”, é dicir, das variacións derivadas do ano climático e da propia parcela experimental. As variables controladas e as estimacións realizadas foron as seguintes: • DÍAS S/R: días desde a sementeira ata a recollida. • PROD (t MS/ha): produción de forraxe en toneladas de materia seca por hectárea. • CIN: cinzas; PB: proteína bruta; FND: fibra neutro deterxente; AMIDÓN: en porcentaxe de materia seca. • DMO (%): dixestibilidade in vivo da materia orgánica. • MJ/kg MS: enerxía metabolizable en megaxulios por quilogramo de materia seca. • UFL/kg MS: enerxía neta de lactación en unidades forraxeiras leite por quilogramo de materia seca.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_variedades_serida_galego_02.indd 60

18/03/2017 16:43

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Campo de avaliación de variedades comerciais de millo na zona interior alta de Asturias (El Pedregal, Tineo) DISTRIBUIDORES PARA ESPAÑA Y PORTUGAL

• Mcal/kg MS: enerxía neta de lactación en megacalorías por quilogramo de materia seca. Así mesmo, inclúense a casa comercial e o número de anos de ensaio (anos de avaliación) de cada variedade. Os resultados tabúlanse de forma independente para cada zona edafoclimática en tres listas: • Lista Principal (PR): variedades de actualidade e avaliadas polo menos durante dous anos. • Lista Provisional (PV): variedades de actualidade, pero con só un ano de avaliación. • Lista Complementaria (C): variedades que xa non están o mercado, pero conservan un valor histórico e como punto de referencia, ao pór de manifesto as diferenzas existentes entre as de antes e as actuais. Algunhas foron moi usadas en anos previos. No presente artigo móstranse os resultados da Lista Principal. O procesado dos datos de porcentaxe de plantas caídas á recolección, como medida da resistencia ao encamado, analízase de forma diferente ao resto das variables, tendo en conta as diferentes datas de recollida, e preséntanse categorizados nunha táboa común para as catro zonas consideradas. Os datos máis importantes á hora de elixir a variedade a sementar veñen acompañados dunha letra indicativa do rango (A, B, C, D, E; de mellor a peor).

*FIN

CIÓN ANCIA

SE 24 ME 0% –

Entrega de MATOVA en Trazo – A Coruña Arrimador de comida

Limpiador de parrillas

*consulte condiciones en su concesionario

Distribución Portugal: ZjCarrageta Lda – Évora. www.zjcagriparts.pt Agrovergeira – Pombal. www.agrovergeira.pt

Distribución España: Formada por 25 concesionarios

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com Recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_variedades_serida_galego_03.indd 61

23/03/2017 15:25

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

En 2016 realizouse a avaliación de 19 variedades enviadas polas casas de sementes (incluíndo testemuñas), das cales 11 foron avaliadas por primeira vez, totalizando desta maneira 292 variedades avaliadas ata a data desde 1996. Na imaxe da páxina anterior móstrase unha vista xeral do campo de avaliación de variedades da zona interior alta de Asturias situado en El Pedregal (Tineo) a finais de setembro de 2016 mentres se tomaban as alturas correspondentes ás diferentes variedades en ensaio. Na táboa 1 móstranse as datas de sementeira e recolección en función do estado de madurez das diferentes variedades ensaiadas, así como os rendementos medios obtidos. Os rendementos obtidos foron sensiblemente inferiores aos de anos precedentes como consecuencia das elevadas temperaturas e a ausencia de precipitacións que afectou a Asturias durante o verán e que en termos xerais foi clasificado como moi cálido e seco pola Axencia Estatal de Meteoroloxía (Aemet). Este feito reflíctese tamén nos elevados contidos en materia seca no momento da colleita en todos os campos de avaliación (contido en materia seca superior ao 40 %), excepto na zona interior alta (% MS = 29,5) como se pode apreciar foto de apertura deste artigo, durante a colleita e o procesado das variedades avaliadas na zona costeira central de Asturias.

Táboa 1. Datas de sementeira, recollida e rendemento do ensaio de avaliación de variedades de millo correspondente a 2016 segundo zona edafoclimática de Asturias Data de recollida

Días de cultivo

19/09/2016

138

26/09/2016

145

04/10/2016

153

13/10/2016

162

07/09/2016

119

14/09/2016

126

21/09/2016

133

28/09/2016

140

20/09/2016

125

27/09/2016

132

03/10/2016

138

11/10/2016

146

25/09/2016

109

Interior alta 08/06/2016 08/11/2016

153

15/11/2016

160

Zona

Costeira oriental

Interior baixa

Costeira occidental

Data de sementeira

04/05/2016

11/05/2016

18/05/2016

Media días de cultivo

Produción (t MS/ha)

150

21,4

130

16,1

135

16,2

141

22,6

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA OCCIDENTAL Lista PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR

Resultados 1996-2016. Zona: COSTA OCCIDENTAL (% MS) Casa comercial Anos Variedade DÍAS S/R PROD (tMS/ha) DMO (%) CIN PB FND AMIDÓN Advanta 2 AALLEXIA 142 d 21,6 A 3,2 6,5 44,4 33,8 C 74,3 16,2 d 3,0 6,9 43,7 31,7 C 74,9 KWS 3 AMANITIDIS 123 A 19,1 B 3,1 6,5 44,2 33,6 C 74,5 Senasa 11 ANJOU 387 137 C C 3,4 6,6 45,8 32,2 C 72,9 Senasa 2 ANJOU 456 145 d 18,7 17,7 C 3,4 7,3 46,0 31,8 C 73,6 CEFSA 2 BARCA 124 B 18,4 C 3,5 7,2 46,6 29,8 d 73,4 Caussade 3 BELUGI 126 B C 3,5 6,9 44,2 32,9 C 74,6 RAGT 3 BERGXXON 141 d 17,7 16,4 d 3,1 6,6 46,1 32,8 C 73,5 Caussade 2 CASTELLI 132 C 18,1 C 3,4 7,0 42,4 33,0 C 75,6 Advanta 2 CHATILLON 130 B 17,4 C 3,2 6,9 43,8 32,4 C 74,6 RAGT 2 CICLIXX 129 B 17,8 C 3,2 6,8 41,3 35,8 A 75,6 Syngenta 3 CISKO 138 C 16,3 d 3,2 7,0 46,1 29,5 d 74,0 Codisem 2 CODIGREEN 124 B 19,1 B 3,2 7,0 46,9 31,2 C 73,6 Codisem 2 CODILOR 131 B 17,3 C 3,2 6,9 42,7 34,9 B 75,2 Monsanto 6 CONCA 138 C B 3,4 6,4 42,6 37,2 A 75,2 Advanta 2 COURTNEY 146 d 19,7 16,9 C 3,5 6,9 44,1 31,1 C 74,4 Monsanto 5 DK 287 130 B 15,9 d 3,5 7,2 43,1 32,5 C 75,4 Monsanto 4 DK 315 127 B 17,5 C 3,2 7,1 46,1 30,9 C 73,5 Monsanto 3 DKC 33.90 124 B 16,8 C 3,3 7,0 42,4 33,7 C 75,4 Monsanto 4 DKC 3745 137 C 19,3 B 3,5 7,2 43,1 34,7 B 75,2 Monsanto 3 DKC 41.14 129 B 17,0 C 3,3 6,8 43,2 34,2 B 75,0 Monsanto 3 DKC 43.72 136 C 19,3 B 3,2 6,6 42,3 34,3 B 75,6 Monsanto 4 DKC 4608 137 C C 3,3 6,4 41,1 35,0 B 76,0 Monsanto 3 DKC 4845 141 d 17,0 15,6 e 3,5 6,9 43,5 30,9 d 74,7 Fitó 5 DUERO 128 B 16,6 d 3,1 6,5 45,3 31,4 C 73,5 Euralis Semillas 2 ES METRONOM 125 B 18,2 C 3,6 6,7 43,7 34,2 B 74,6 Euralis Semillas 2 ES SENSOR 138 C 18,7 C 3,2 6,7 44,1 31,7 C 74,4 Euralis Semillas 2 ES SIGMA 134 C 15,9 d 3,3 6,7 46,6 29,1 e 73,1 Semillas Batlle 2 HAPPI 123 A 15,8 d 3,6 7,5 43,4 30,9 C 74,6 KWS 2 KROKUS 130 B 18,9 C 3,3 7,4 46,0 27,0 e 73,9 LG 2 LG 30.275 124 B 17,7 C 3,2 6,7 40,9 38,3 A 76,4 LG 3 LG 30.369 134 C 17,8 C 3,5 7,3 43,7 28,4 e 74,9 LG 2 LG 32.64 127 B 17,7 C 3,4 7,3 45,4 29,4 d 74,2 LG 2 LG 32.77 128 B 16,8 C 3,4 7,4 43,3 29,8 d 74,9 LG 2 LG 33.03 130 B

MJ/kg MS 11,5 11,6 11,6 11,3 11,4 11,3 11,5 11,4 11,7 11,6 11,7 11,5 11,4 11,7 11,6 11,5 11,6 11,4 11,7 11,6 11,6 11,7 11,8 11,5 11,4 11,5 11,5 11,3 11,5 11,4 11,8 11,6 11,5 11,6

UFL/kg MS 0,95 0,96 0,96 0,93 0,94 0,93 0,96 0,94 0,97 0,96 0,97 0,95 0,94 0,97 0,97 0,95 0,97 0,94 0,97 0,96 0,96 0,97 0,98 0,96 0,94 0,95 0,96 0,94 0,96 0,95 0,98 0,96 0,95 0,96

C C C e d e C d B C B C d B C C C d B C C B A C d C C d C C A C C C

Mcal/ kg MS 1,73 1,75 1,74 1,70 1,71 1,71 1,74 1,72 1,76 1,74 1,77 1,73 1,72 1,76 1,76 1,73 1,76 1,72 1,76 1,75 1,75 1,77 1,78 1,74 1,72 1,74 1,74 1,70 1,74 1,72 1,79 1,75 1,73 1,75

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_variedades_serida_galego_03.indd 62

20/03/2017 23:16

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA OCCIDENTAL (cont.) Lista PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR

Casa comercial Anos LG LG Codisem Fitó Caussade Maïsadour Fitó Fitó Advanta Semillas Batlle Caussade RAGT Koipesol Advanta RAGT Fitó Semillas Batlle Semillas Batlle Syngenta Rocalba Syngenta Syngenta Syngenta RAGT Fitó LG Semillas Batlle Fitó Euralis Semillas

2 2 2 2 2 3 2 3 2 2 2 3 3 2 3 3 3 2 2 3 3 3 2 3 4 2 2 4 3

Variedade LG 33.85 LG 34.90 MAMILLA MANACOR MARTELI MAS 33 A OPTI ORENSE PENELOPE RAVENNA ROBERI RULEXX SENKO SHERLEY SILEXX SUBITO SUM 330 SURPRISE SURTEP SUSANN SY KAIRO SY SAVIO SY SYNCERO TAXXOA TECK TORQUAZ YUCATAN ZAMORA ZOOM

Resultados 1996-2016. Zona: COSTA OCCIDENTAL (% MS) PROD (tMS/ha) DMO (%) CIN PB FND AMIDÓN d 18,6 C 3,4 6,9 43,1 33,5 C 75,1 C 20,3 A 3,1 6,5 43,8 35,0 B 74,3 A 3,2 6,6 42,4 36,3 A 75,1 d 20,6 C 3,6 7,1 43,1 33,1 C 75,0 d 17,0 A 3,2 6,3 44,1 33,7 C 74,2 d 20,4 C 3,4 7,0 43,3 32,4 C 74,6 d 18,7 C 16,9 C 3,7 7,6 44,6 28,7 e 74,5 C 3,6 7,3 45,7 31,3 C 73,7 d 17,9 B 17,4 C 3,1 6,8 43,6 31,3 C 74,8 A 13,1 e 3,5 7,0 42,2 32,7 C 75,3 C 19,6 B 3,3 6,1 43,6 34,2 B 74,5 C 3,7 7,0 45,5 31,8 C 74,0 d 18,5 A 3,1 6,0 41,7 37,8 A 75,5 d 20,9 C 18,8 C 3,5 6,8 44,8 35,3 B 74,0 C 3,5 6,9 42,7 33,5 C 75,1 d 17,1 B 18,3 C 3,5 7,3 46,0 30,1 d 73,4 C 16,5 d 3,4 6,6 44,3 31,4 C 74,0 B 14,9 e 3,4 6,8 44,0 29,4 d 74,1 B 15,3 e 3,6 7,5 43,3 29,7 d 75,3 C 17,2 C 3,2 6,8 42,9 34,9 B 74,9 B 17,2 C 3,1 6,9 47,3 27,5 e 72,8 A 3,3 6,7 42,3 36,0 A 75,4 d 20,1 C 21,9 A 3,2 6,9 46,7 29,0 e 73,2 B 16,9 C 3,4 6,9 45,9 29,7 d 73,4 C 18,0 C 3,6 7,1 43,2 29,4 d 75,2 A 3,3 6,7 40,9 36,3 A 76,4 d 21,6 C 3,1 6,2 42,8 36,4 A 74,8 d 18,8 C 16,2 d 3,3 7,4 41,6 34,2 B 76,0 A 3,3 6,3 41,3 36,9 A 76,0 d 21,5

DÍAS S/R 143 138 145 140 140 141 138 144 124 122 135 140 142 135 143 127 135 123 131 134 124 140 139 128 136 143 140 136 143

MJ/kg MS 11,6 11,5 11,6 11,6 11,5 11,5 11,5 11,4 11,6 11,6 11,5 11,4 11,7 11,4 11,6 11,3 11,4 11,5 11,6 11,6 11,3 11,7 11,3 11,3 11,6 11,8 11,6 11,8 11,8

UFL/kg MS 0,96 0,95 0,96 0,96 0,95 0,95 0,95 0,94 0,96 0,96 0,96 0,94 0,97 0,95 0,96 0,94 0,94 0,95 0,97 0,96 0,93 0,97 0,94 0,94 0,96 0,98 0,96 0,98 0,98

C C C C C C C d C C C d B C C d d C B C e B d d C A C A B

Mcal/ kg MS 1,75 1,74 1,76 1,75 1,73 1,74 1,73 1,71 1,75 1,76 1,74 1,72 1,77 1,72 1,75 1,71 1,73 1,73 1,75 1,75 1,70 1,76 1,71 1,71 1,75 1,79 1,75 1,78 1,78

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_variedades_serida_galego_03.indd 63

20/03/2017 23:55

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTA ORIENTAL Resultados 1996-2016. Zona: COSTA ORIENTAL Lista PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR PR

Casa comercial Anos Advanta KWS Senasa Senasa CEFSA Caussade RAGT Caussade Advanta RAGT Syngenta Codisem Codisem Monsanto Advanta Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Monsanto Fitó Euralis Semillas Euralis Semillas Euralis Semillas Semillas Batlle KWS LG LG LG LG LG LG LG Codisem Fitó Caussade Maïsadour Fitó Fitó Advanta Semillas Batlle Caussade RAGT Koipesol Advanta RAGT Fitó Semillas Batlle Semillas Batlle Syngenta Rocalba Syngenta Syngenta Syngenta RAGT Fitó LG Semillas Batlle Fitó Euralis Semillas

2 3 11 2 2 3 3 2 2 2 3 2 2 6 2 5 4 3 4 3 3 4 3 5 2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 3 2 2 2 3 3 2 3 3 3 2 2 3 3 3 2 3 4 2 2 4 3

Variedade AALLEXIA AMANITIDIS ANJOU 387 ANJOU 456 BARCA BELUGI BERGXXON CASTELLI CHATILLON CICLIXX CISKO CODIGREEN CODILOR CONCA COURTNEY DK 287 DK 315 DKC 33.90 DKC 3745 DKC 41.14 DKC 43.72 DKC 4608 DKC 4845 DUERO ES METRONOM ES SENSOR ES SIGMA HAPPI KROKUS LG 30.275 LG 30.369 LG 32.64 LG 32.77 LG 33.03 LG 33.85 LG 34.90 MAMILLA MANACOR MARTELI MAS 33 A OPTI ORENSE PENELOPE RAVENNA ROBERI RULEXX SENKO SHERLEY SILEXX SUBITO SUM 330 SURPRISE SURTEP SUSANN SY KAIRO SY SAVIO SY SYNCERO TAXXOA TECK TORQUAZ YUCATAN ZAMORA ZOOM

DÍAS S/R 139 125 134 142 117 123 135 130 122 123 136 120 130 135 142 125 128 120 131 122 131 134 135 125 121 137 127 124 119 117 130 121 120 124 135 139 144 135 124 135 131 138 120 117 130 136 132 121 139 128 132 118 135 122 118 132 137 127 125 139 137 132 142

d B C d A B d C B B d B C d d B C B C B C C d B B d C B B A C B B B d d e d B d C d B A C d C B d C C A d B A C d C B d d C e

PROD (tMS/ha) 22,7 19,8 20,4 21,6 21,2 21,1 22,5 21,0 20,3 19,0 21,0 21,1 23,7 20,3 26,4 18,4 19,2 19,2 18,8 20,0 19,6 21,5 20,1 17,3 20,5 19,7 20,2 19,3 18,8 20,7 22,5 19,4 18,7 19,9 21,3 21,4 23,3 19,4 21,7 21,5 18,3 18,7 20,5 15,8 23,1 22,3 23,5 21,2 19,3 20,6 19,0 17,6 19,9 19,0 21,3 23,7 23,9 19,4 17,7 22,0 19,3 18,1 22,5

A B A A A A A A A B A A A A A C B B C A B A A C A B A B C A A B C B A A A B A A C C A d A A A A B A B C B B A A A B C A B C A

CIN 3,5 3,2 3,5 3,8 3,9 3,5 3,4 3,2 3,6 3,2 3,4 3,5 3,4 3,3 3,6 3,7 3,5 3,5 3,5 3,8 3,5 3,5 3,5 3,8 3,2 3,5 3,6 3,6 3,8 3,5 3,9 3,8 3,5 3,7 3,2 3,4 3,7 3,9 3,8 3,8 4,4 3,8 3,6 3,8 3,6 3,5 3,8 4,0 3,5 3,7 3,7 3,5 3,6 3,5 3,7 3,7 3,3 3,5 4,0 3,8 3,5 3,6 3,4

PB 6,3 6,4 6,4 7,0 6,9 6,4 6,4 6,6 6,6 6,6 6,5 6,4 5,8 6,7 6,5 6,5 6,7 6,6 7,1 7,1 6,7 6,4 6,5 7,1 6,5 6,5 6,6 6,6 7,4 6,4 6,6 6,9 7,2 6,9 6,7 6,0 6,4 7,1 6,2 7,0 7,8 6,7 6,7 7,0 6,3 6,7 6,2 6,8 6,7 7,1 7,0 6,4 6,8 7,0 6,4 6,5 6,2 6,3 7,3 6,6 6,4 7,4 5,9

(% MS) FND 43,1 42,2 44,1 43,9 46,3 45,6 42,7 43,0 45,8 45,0 42,0 46,3 47,3 41,3 41,6 44,6 44,4 44,9 42,8 43,0 42,7 41,6 40,5 42,4 44,8 42,2 44,0 44,8 45,4 45,6 41,3 43,7 45,0 43,4 43,1 42,6 46,6 43,5 45,6 44,2 46,1 47,0 43,1 43,3 41,7 41,4 43,8 46,3 41,0 45,8 43,8 44,3 41,3 44,1 46,8 43,5 43,4 44,7 44,2 40,9 43,9 41,5 42,5

AMIDÓN 34,9 B 34,5 B 32,9 C 32,3 C 30,0 d 31,8 C 33,8 C 35,5 A 29,8 d 30,5 d 35,3 B 30,2 d 32,5 C 35,4 B 34,6 B 32,1 C 33,1 C 32,3 C 33,3 C 31,6 C 35,6 A 34,5 B 35,6 A 30,2 d 31,5 C 34,9 B 32,5 C 29,8 d 28,8 e 28,9 e 34,9 B 28,5 e 28,4 e 30,4 d 33,1 C 35,8 A 32,9 C 33,6 C 30,0 d 30,3 d 25,6 e 29,6 d 29,7 d 31,3 C 34,4 B 35,2 B 35,0 B 30,6 d 35,0 B 31,9 C 32,0 C 27,3 e 34,6 B 31,3 C 27,1 e 33,7 C 30,5 d 32,0 C 28,0 e 35,2 B 34,0 B 33,3 C 35,8 A

DMO (%) 75,1 75,4 74,5 74,5 73,5 73,5 75,3 75,1 74,0 73,9 75,6 73,5 73,1 76,1 76,1 74,3 74,6 74,2 75,4 75,5 75,3 76,1 76,6 75,4 73,7 75,4 74,5 74,1 74,1 74,2 76,5 75,1 74,5 74,8 75,1 74,9 72,8 74,8 73,9 74,1 74,1 73,5 74,6 75,4 75,9 76,0 74,9 73,7 76,4 73,4 74,6 74,7 76,8 74,5 73,3 75,1 74,6 74,0 75,1 76,6 74,3 76,2 75,4

MJ/kg MS 11,6 11,7 11,5 11,5 11,3 11,4 11,6 11,6 11,4 11,4 11,7 11,3 11,3 11,8 11,7 11,5 11,5 11,5 11,6 11,6 11,6 11,7 11,8 11,6 11,4 11,6 11,5 11,4 11,4 11,5 11,8 11,6 11,5 11,5 11,6 11,6 11,2 11,5 11,4 11,4 11,3 11,3 11,5 11,6 11,7 11,7 11,5 11,3 11,8 11,3 11,5 11,5 11,9 11,5 11,3 11,6 11,5 11,4 11,5 11,8 11,5 11,8 11,7

UFL/kg MS 0,96 0,97 0,95 0,95 0,93 0,94 0,97 0,96 0,94 0,95 0,97 0,94 0,94 0,98 0,98 0,95 0,96 0,95 0,97 0,96 0,96 0,97 0,98 0,96 0,94 0,97 0,95 0,95 0,94 0,95 0,98 0,96 0,95 0,96 0,96 0,96 0,92 0,95 0,94 0,94 0,94 0,94 0,95 0,96 0,97 0,97 0,96 0,93 0,98 0,94 0,95 0,95 0,99 0,95 0,93 0,96 0,96 0,94 0,96 0,98 0,95 0,98 0,97

C B C C e d C C d C B d e A B C C C B C C B A C d C C d d C A C C C C C e C d d d d C C B B C e A e C C A C e C C d C A C A C

Mcal/ kg MS 1,75 1,76 1,74 1,73 1,70 1,71 1,76 1,75 1,72 1,73 1,76 1,71 1,70 1,78 1,77 1,73 1,74 1,73 1,76 1,75 1,75 1,77 1,79 1,75 1,72 1,76 1,73 1,73 1,72 1,73 1,78 1,74 1,74 1,74 1,76 1,75 1,69 1,73 1,71 1,72 1,71 1,71 1,74 1,75 1,77 1,77 1,74 1,71 1,78 1,71 1,73 1,74 1,79 1,73 1,70 1,75 1,74 1,72 1,74 1,78 1,73 1,77 1,76

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_variedades_serida_galego_03.indd 64

20/03/2017 23:16

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR ALTA Resultados 1996-2016. Zona: INTERIOR ALTA Lista PR

Casa comercial Anos Advanta

Variedade

AALLEXIA

DÍAS S/R

PROD (tMS/ha)

CIN

(% MS) FND

AMIDÓN

167

20,9

3,3

6,6

45,0

29,7

DMO (%)

MJ/kg MS

73,6

11,4

UFL/kg MS 0,94

Mcal/ kg MS 1,72

KWS

AMANITIDIS

149

17,4

3,1

6,7

46,1

31,1

73,2

11,3

0,94

1,71

Senasa

ANJOU 387

157

18,7

3,3

6,8

48,2

25,1

72,4

11,2

0,92

1,69

Senasa

ANJOU 456

167

18,4

3,6

7,0

47,5

26,3

72,6

11,2

0,92

1,69

CEFSA

BARCA

140

21,2

3,8

7,5

47,9

26,0

72,7

11,2

0,93

1,69

Caussade

BELUGI

139

19,2

3,5

7,3

46,7

27,6

73,2

11,3

0,93

1,70

RAGT

BERGXXON

161

18,8

3,3

6,8

47,6

28,5

73,1

11,3

0,94

1,70

Caussade

CASTELLI

156

18,5

3,1

7,1

48,9

27,9

72,0

11,2

0,92

1,68

Advanta

CHATILLON

147

19,3

3,6

7,3

46,6

26,6

73,6

11,4

0,94

1,71

RAGT

CICLIXX

150

17,2

3,1

6,8

46,1

28,3

73,3

11,4

0,94

1,71

Syngenta

CISKO

162

19,2

3,4

6,9

44,6

30,9

73,8

11,4

0,94

1,72

Codisem

CODIGREEN

138

18,9

3,5

7,2

48,2

26,2

72,4

11,2

0,93

1,69

Codisem

CODILOR

150

19,5

3,3

7,0

49,7

24,9

71,7

11,1

0,91

1,67

Monsanto

CONCA

160

18,6

3,2

6,9

46,0

29,3

73,4

11,4

0,94

1,72

Advanta

COURTNEY

163

20,5

3,7

7,1

48,7

25,0

72,0

11,1

0,91

1,67

Monsanto

DK 287

150

17,7

3,4

6,7

44,8

30,2

74,1

11,5

0,95

1,73

Monsanto

DK 315

152

16,6

3,5

7,3

46,2

29,3

73,7

11,4

0,94

1,72

Monsanto

DKC 33.90

144

18,8

3,3

7,0

46,1

28,3

73,5

11,4

0,94

1,72

Monsanto

DKC 3745

159

18,2

3,3

7,4

44,0

30,6

74,3

11,5

0,95

1,73

juntos creciendo

PROCASE SEMILLAs AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_variedades_serida_galego_03.indd 65

22/03/2017 18:48

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR ALTA (cont.) Resultados 1996-2016. Zona: INTERIOR ALTA Lista

Casa comercial Anos

Variedade

DÍAS S/R

PROD (tMS/ha)

CIN

(% MS) FND

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

UFL/kg MS

Mcal/ kg MS

Monsanto

DKC 41.14

151

20,4

3,7

7,1

44,7

28,0

74,5

11,5

0,95

1,73

Monsanto

DKC 43.72

158

18,6

3,3

6,8

45,5

30,7

73,3

11,3

0,94

1,71

Monsanto

DKC 4608

161

20,2

3,3

6,7

45,0

28,8

74,1

11,5

0,95

1,73

Monsanto

DKC 4845

158

18,1

3,3

6,7

43,6

30,8

74,9

11,6

0,96

1,75

Fitó

DUERO

151

15,6

3,6

7,1

45,1

27,1

74,2

11,4

0,95

1,73

Euralis Semillas

ES METRONOM

130

20,9

3,2

6,7

43,2

32,7

74,6

11,6

0,96

1,75

Euralis Semillas

ES SENSOR

163

18,0

3,6

6,9

47,2

28,4

72,9

11,2

0,93

1,70

Euralis Semillas

ES SIGMA

149

18,6

3,2

6,6

45,5

29,0

73,9

11,4

0,95

1,73

Semillas Batlle

HAPPI

149

16,9

3,5

6,8

48,1

26,5

72,2

11,1

0,92

1,68

KWS

KROKUS

150

16,7

3,6

7,5

46,8

27,1

73,0

11,3

0,93

1,70

LG 30.275

143

20,8

3,5

7,3

46,0

25,6

74,2

11,5

0,95

1,73

LG 30.369

155

19,1

3,8

7,1

44,9

29,8

74,2

11,4

0,95

1,72

LG 32.64

149

17,5

3,6

7,3

45,1

25,8

74,3

11,5

0,95

1,73

LG 32.77

147

18,5

3,5

7,3

46,1

27,6

74,0

11,4

0,95

1,72

LG 33.03

150

19,0

3,7

7,1

44,5

27,0

73,8

11,4

0,94

1,72

LG 33.85

159

19,2

3,1

7,0

45,6

29,5

73,8

11,4

0,95

1,73

LG 34.90

167

19,6

3,4

6,6

45,7

29,8

73,0

11,3

0,93

1,70

Codisem

MAMILLA

172

20,2

3,4

6,5

48,4

27,3

71,6

11,1

0,91

1,67

Fitó

MANACOR

159

16,3

3,6

7,1

45,3

27,2

73,9

11,4

0,94

1,72

Caussade

MARTELI

161

21,3

3,4

6,5

46,0

27,0

73,4

11,3

0,94

1,71

Maïsadour

MAS 33 A

161

17,8

3,6

7,3

47,2

25,5

72,9

11,2

0,93

1,69

Fitó

OPTI

159

16,8

3,7

7,4

46,7

26,8

73,5

11,3

0,94

1,71

Fitó

ORENSE

166

17,0

3,5

7,3

48,9

25,4

72,4

11,2

0,92

1,68

Advanta

PENELOPE

138

17,9

3,8

7,5

47,5

21,8

72,7

11,2

0,93

1,69

Caussade

PINCKI

161

20,6

3,7

7,2

47,0

28,9

72,8

11,2

0,93

1,69

Semillas Batlle

RAVENNA

143

14,6

3,5

7,1

44,4

31,7

74,2

11,5

0,95

1,73

Caussade

ROBERI

156

20,6

3,3

6,5

45,6

26,8

73,8

11,4

0,94

1,72

RAGT

RULEXX

160

19,6

3,4

7,0

46,0

29,4

73,8

11,4

0,94

1,72

Koipesol

SENKO

158

20,4

3,5

6,8

46,7

24,4

73,1

11,3

0,93

1,70

Advanta

SHERLEY

153

22,0

3,7

7,0

47,4

28,8

72,5

11,2

0,92

1,68

RAGT

SILEXX

164

18,3

3,2

6,7

44,8

30,2

74,5

11,5

0,96

1,74

Fitó

SUBITO

149

18,9

3,5

7,3

47,6

26,5

72,8

11,2

0,93

1,69

Semillas Batlle

SUM 330

158

18,7

3,2

6,8

44,0

31,6

73,9

11,4

0,95

1,73

Semillas Batlle

SURPRISE

142

16,2

3,4

6,6

44,4

29,3

73,9

11,4

0,94

1,72

Syngenta

SURTEP

167

19,3

3,7

7,3

44,8

28,4

74,8

11,5

0,95

1,74

Rocalba

SUSANN

149

18,3

3,3

7,1

45,7

29,8

73,5

11,4

0,94

1,71

Syngenta

SY KAIRO

141

22,1

3,4

6,9

47,9

24,2

72,7

11,2

0,93

1,69

Syngenta

SY SAVIO

163

20,8

3,7

7,5

49,4

22,9

71,5

11,0

0,91

1,66

Syngenta

SY SYNCERO

163

21,0

3,2

7,0

48,7

22,9

72,1

11,2

0,92

1,68

RAGT

TAXXOA

154

18,4

3,4

6,8

47,0

27,3

72,7

11,2

0,93

1,69

Fitó

TECK

155

17,7

3,8

7,2

47,2

25,0

73,0

11,2

0,93

1,69

TORQUAZ

161

23,0

3,6

7,0

45,4

28,6

73,6

11,4

0,94

1,71

Semillas Batlle

YUCATAN

161

19,4

3,2

6,7

46,6

32,0

72,6

11,2

0,93

1,70

Fitó

ZAMORA

157

17,0

3,5

7,5

44,7

29,7

74,1

11,4

0,95

1,73

Euralis Semillas

ZOOM

162

21,4

3,4

6,2

46,8

27,2

73,0

11,3

0,93

1,70

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_variedades_serida_galego_03.indd 66

20/03/2017 23:16

A4esWatson.pdf 3 02/03/2017 13:40:39

EURALIS PRESENTA SU NUEVA VARIEDAD LA GRAN NOVEDAD

TAL

W AT S O

CMY

DE 2017

QUER

Es Watson

ELEMEN

producciรณn digestibilidad rusticidad

Consigue mรกs leche con la misma superficie

www.euralis-semillas.com โ ข 902 496 060 pub_euralis.indd 67

19/03/2017 10:06

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR BAIXA Resultados 1996-2016. Zona: INTERIOR BAIXA Lista

Casa comercial Anos

Variedade

DÍAS S/R

PROD (tMS/ha)

CIN

(% MS) FND

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

UFL/kg MS

Mcal/ kg MS

Advanta

AALLEXIA

131

21,4

3,6

6,5

42,2

33,0

75,7

11,7

0,97

1,76

KWS

AMANITIDIS

118

17,5

3,4

7,1

44,9

31,3

74,1

11,4

0,95

1,72

Senasa

ANJOU 387

126

18,4

3,6

6,8

45,7

31,9

73,9

11,4

0,94

1,72

Senasa

ANJOU 456

133

19,9

3,8

6,6

46,1

32,0

73,4

11,3

0,93

1,70

CEFSA

BARCA

114

16,6

4,0

7,4

46,5

29,3

73,5

11,3

0,93

1,70

Caussade

BELUGI

113

18,8

3,9

7,1

48,0

29,8

72,8

11,2

0,92

1,69

RAGT

BERGXXON

130

18,9

3,6

6,8

42,2

34,6

75,9

11,7

0,97

1,77

Caussade

CASTELLI

123

18,8

3,6

7,3

45,7

32,8

74,0

11,4

0,94

1,72

Advanta

CHATILLON

117

18,4

3,8

7,2

46,4

29,1

73,8

11,4

0,94

1,71

RAGT

CICLIXX

119

17,5

3,4

7,1

42,9

32,5

75,0

11,6

0,96

1,75

Syngenta

CISKO

129

19,2

3,4

7,0

41,2

35,6

76,0

11,8

0,98

1,77

Codisem

CODIGREEN

116

17,1

3,9

6,7

48,9

27,4

72,5

11,2

0,92

1,68

Codisem

CODILOR

121

17,8

3,4

6,8

47,0

32,1

73,4

11,3

0,94

1,71

Monsanto

CONCA

128

18,8

3,6

7,3

42,6

33,2

75,7

11,7

0,97

1,76

Advanta

COURTNEY

136

21,9

3,8

6,9

44,7

35,5

74,4

11,5

0,95

1,73

Monsanto

DK 287

117

17,2

3,8

6,9

44,7

32,0

74,5

11,5

0,95

1,73

Monsanto

DK 315

120

16,4

3,7

7,2

42,6

33,1

75,6

11,6

0,97

1,76

Monsanto

DKC 33.90

113

16,1

3,9

7,7

46,6

28,2

74,0

11,4

0,94

1,71

Monsanto

DKC 3745

127

18,2

3,5

7,0

42,4

35,2

75,3

11,6

0,96

1,75

Monsanto

DKC 41.14

116

17,5

4,2

7,3

46,2

28,3

74,6

11,4

0,95

1,72

Monsanto

DKC 43.72

124

18,1

3,8

6,8

45,0

33,1

74,3

11,4

0,95

1,73

Monsanto

DKC 4608

128

18,7

3,8

6,9

44,6

33,6

74,6

11,5

0,95

1,73

Monsanto

DKC 4845

131

18,6

3,5

6,9

41,0

35,8

76,5

11,8

0,98

1,78

Fitó

DUERO

119

15,8

3,9

7,3

44,1

29,5

74,8

11,5

0,95

1,73

Euralis Semillas

ES METRONOM

115

18,7

4,1

6,6

47,8

28,8

72,6

11,1

0,92

1,68

Euralis Semillas

ES SENSOR

123

17,5

4,1

7,1

45,3

32,4

74,0

11,3

0,94

1,71

Euralis Semillas

ES SIGMA

128

18,9

3,7

7,1

42,8

32,5

75,2

11,6

0,96

1,75

Semillas Batlle

HAPPI

117

17,6

3,8

7,1

44,9

30,5

74,2

11,4

0,95

1,72

KWS

KROKUS

117

16,4

3,9

7,6

42,8

30,8

75,0

11,5

0,95

1,74

LG 30.275

114

17,4

3,7

7,4

44,7

28,5

75,0

11,6

0,96

1,74

LG 30.369

126

19,1

3,9

6,8

43,3

36,9

75,5

11,6

0,96

1,75

LG 32.64

117

17,9

3,6

7,2

43,3

29,0

75,4

11,6

0,97

1,76

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_variedades_serida_galego_03.indd 68

20/03/2017 23:17

Tecnoloxía, Seguridade e Rendemento

Selección H Í BSelección RIDOS 2014 HÍB BR RID DOS 2014 7

Eldora Eldora -- FAO FAO 400 400

Estrela das sementeiras tempranas. Excepcional Estrela das sementeiras producción e calidade.

tempranas. Excepcional producción e calidade.

Elzea - FAO 300

Panam conta coas Panam conta coas variedades máis variedades máis rendibles. rendibles. O maior crecemento en cuota de mercado no noroeste peninsular así o demostra. O maior crecemento en cuota de mercado no noroeste peninsular así o demostra.

O mellor rendemento no seu ciclo. Chegóu para quedar.

Elzea - FAO 300

O maíz máis rentable do mercado

Izabal - FAO no 280 O mellor rendemento seu Rusticidade e rendemento ciclo. Chegóu para quedar. asegurados. O clásico.

Coas garantías de nascencia, rendemento e calidade, as contas nunca fallan con Panam. Cada vez máis agricultores confían nunha marca que garantiza o maíz máis rentable do mercado, presentando unha variedade para cada situación.

O maíz máis rentable do mercado

Isora - FAO 260

Izabal - FAO 280

Gran aspecto visual,“stay green” e sanidade. Non se lle pode pedir máis.

Rusticidade e rendemento asegurados. O clásico. Mexicana - FAO 240 Híbrido de gran vigor e excelente produción

Isora - FAO 260

afriga128 pub_panam_galego.indd 69

Gran aspecto visual,“stay

Carretera N-VI, km 518 27373 Begonte (LUGO) admin@cecoagro.com

MÁIS INFORMACIÓN Coas garantías de nascencia, 982 303 486 rendemento e calidade, as contas nunca fallan con Panam. Cada 19/03/2017 16:29 vez máis agricultores confían

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR BAIXA (cont.) Resultados 1996-2016. Zona: INTERIOR BAIXA Lista

Casa comercial Anos

Variedade

DÍAS S/R

PROD (tMS/ha)

CIN

(% MS) FND

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

UFL/kg MS

Mcal/ kg MS

LG 32.77

116

16,8

3,7

7,4

46,1

28,1

74,1

11,4

0,94

1,72

LG 33.03

117

17,0

4,1

7,0

46,6

28,2

73,4

11,3

0,93

1,70

LG 33.85

128

19,0

3,6

7,2

43,1

33,2

75,4

11,6

0,97

1,75

LG 34.90

128

20,5

3,7

6,7

42,8

33,1

75,3

11,6

0,96

1,75

Codisem

MAMILLA

134

20,6

4,0

7,1

44,4

31,9

74,4

11,4

0,95

1,72

Fitó

MANACOR

121

16,6

4,0

7,4

45,2

31,2

74,4

11,4

0,95

1,72

Caussade

MARTELI

126

21,0

3,8

6,6

45,6

34,4

73,9

11,4

0,94

1,71

Maïsadour

MAS 33 A

128

19,2

3,8

7,3

42,9

33,4

75,2

11,6

0,96

1,74

Fitó

OPTI

127

17,0

3,9

7,9

42,6

29,1

75,8

11,7

0,97

1,76

Fitó

ORENSE

133

18,3

3,8

7,7

45,4

30,0

74,5

11,5

0,95

1,73

Advanta

PENELOPE

113

17,9

3,8

6,8

46,9

27,4

73,3

11,3

0,93

1,70

Semillas Batlle

RAVENNA

113

14,3

3,7

7,2

41,5

34,1

76,0

11,7

0,97

1,77

Caussade

ROBERI

126

20,9

3,7

6,1

44,2

34,9

74,8

11,5

0,95

1,74

RAGT

RULEXX

128

19,7

3,6

7,0

43,5

34,3

75,1

11,6

0,96

1,75

Koipesol

SENKO

127

19,7

3,9

6,5

45,7

33,8

73,9

11,4

0,94

1,71

Advanta

SHERLEY

121

18,6

3,9

6,8

45,9

34,9

73,9

11,4

0,94

1,71

RAGT

SILEXX

130

18,6

3,5

6,9

43,1

34,9

75,3

11,6

0,97

1,75

Fitó

SUBITO

119

18,4

3,8

7,3

44,9

32,0

74,4

11,4

0,95

1,73

Semillas Batlle

SUM 330

125

18,5

3,6

7,3

43,4

31,4

74,8

11,5

0,96

1,74

Semillas Batlle

SURPRISE

113

16,4

3,7

6,8

41,4

33,2

75,8

11,7

0,97

1,76

Syngenta

SURTEP

130

17,4

4,2

7,4

45,8

29,7

74,4

11,4

0,94

1,72

Rocalba

SUSANN

117

16,5

3,9

7,5

45,6

30,4

73,8

11,3

0,94

1,71

Syngenta

SY KAIRO

117

17,8

3,8

7,2

46,7

28,2

73,5

11,3

0,93

1,70

Syngenta

SY SAVIO

126

20,0

3,7

6,6

43,6

35,1

75,1

11,6

0,96

1,74

Syngenta

SY SYNCERO

127

20,0

4,0

7,0

47,8

29,0

73,0

11,2

0,93

1,69

RAGT

TAXXOA

120

18,3

3,7

7,0

46,5

30,0

73,4

11,3

0,93

1,71

Fitó

TECK

122

18,0

4,0

7,3

44,2

27,7

74,8

11,5

0,95

1,73

TORQUAZ

134

19,0

4,0

7,2

45,1

33,8

74,4

11,4

0,94

1,72

Semillas Batlle

YUCATAN

132

18,7

3,7

6,9

46,7

35,9

72,8

11,2

0,93

1,69

Fitó

ZAMORA

125

16,9

3,6

7,5

40,0

33,4

76,9

11,9

0,99

1,79

Euralis Semillas

ZOOM

132

19,5

3,7

6,4

45,6

33,5

74,0

11,4

0,94

1,72

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_variedades_serida_galego_03.indd 70

20/03/2017 23:17

ELAS TEÑENO CLARO

DEKALB É CALIDADE

“E TI, AINDA NON SABES DEKALB SEMENTAR?”

MAIS L

REA TA

E POR HEC EI T

REA TA

MILK 2006

E POR HEC EI T

R TA EA

MAIS L

nuevo

MAIS L

MILK 2006

DKC5741 DKC5144

DKC4114 DKC4117

nuevo

DKC4621 DKC4608

pub_monsanto.indd 71

E POR HEC EI T

REA TA

DKC 6040

MAIS L

DEKALB DESARROLLA AS SÚAS VARIEDADES DE SILO EN GALICIA, BUSCANDO A MELLOR CALIDADE E DIXESTIBILIDADE.

DKC3623 DKC3390

nuevo

DKC2931 19/03/2017 09:51

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

RESISTENCIA AO ENCAMADO Resultados 1996-2016. RESISTENCIA AO ENCAMADO

Resultados 1996-2016. RESISTENCIA AO ENCAMADO (cont.)

Lista

Casa comercial

Anos

Variedade

Resistencia ao encamado

Lista

Casa comercial

Anos

Variedade

Resistencia ao encamado

Advanta

AALLEXIA

LG 32.77

KWS

AMANITIDIS

LG 33.03

Senasa

ANJOU 387

LG 33.85

Senasa

ANJOU 456

LG 34.90

CEFSA

BARCA

Codissem

MAMILLA

Caussade

BELUGI

Fitó

MANACOR

RAGT

BERGXXON

Caussade

MARTELI

Caussade

CASTELLI

Maïsadour

MAS 33 A

Advanta

CHATILLON

Fitó

OPTI

RAGT

CICLIXX

Fitó

ORENSE

Syngenta

CISKO

Advanta

PENELOPE

Codisem

CODIGREEN

Semillas Batlle

RAVENNA

Codisem

CODILOR

Caussade

ROBERI

Monsanto

CONCA

RAGT

RULEXX

Advanta

COURTNEY

Koipesol

SENKO

Monsanto

DK 287

Advanta

SHERLEY

Monsanto

DK 315

RAGT

SILEXX

Monsanto

DKC 33.90

Fitó

SUBITO

Monsanto

DKC 3745

Semillas Batlle

SUM 330

Monsanto

DKC 41.14

Semillas Batlle

SURPRISE

Monsanto

DKC 43.72

Syngenta

SURTEP

Monsanto

DKC 4845

Rocalba

SUSANN

Monsanto

DKC 4608

Syngenta

SY KAIRO

Fitó

DUERO

Syngenta

SY SAVIO

Euralis Semillas

ES METRONOM

Syngenta

SY SYNCERO

Euralis Semillas

ES SENSOR

RAGT

TAXXOA

Euralis Semillas

ES SIGMA

Fitó

TECK

Semillas Batlle

HAPPI

TORQUAZ

KWS

KROKUS

Semillas Batlle

YUCATAN

LG 30.275

Fitó

ZAMORA

LG 30.369

Euralis Semillas

ZOOM

LG 32.64

(*): Resultado provisional debido ao reducido número de observacións baixo condicións ventosas (**): Non estimado. A mínima intensidade de vento impide calquera estimación

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_variedades_serida_galego_03.indd 72

20/03/2017 23:17

MAÍZ SILO

RGT RGT RGT RGT RGT RGT

Maíz Eficiente

www.ragt-semillas.com RAGT Iberica • Crta. Burgos km. 2,1 Apdo de Correos 612 • 34004 Palencia • España Tel : (34) 979 725 199 • Fax : (34) 979 711 807

Untitled-3 73

FARAONIXX MILOXAN REFLEXXION RULEXX CONEXXION FAXXANA

Maíz Eficiente

Las variedades seleccionadas y más eficaces en condiciones de estrés hídrico Fotos credit : Fototeca RAGT Semences.

20/03/2017 23:49

CONOCIMIENTO FUERZA RESPETO UNIÓN CONSTRUYENDO

TU ÉXITO

pub_caussade.indd 74

22/03/2017 00:20

Insulea 5

CICLO FAO (RM - 104)

Extasia 3

ASTURIAS 2016

Días S/R

PRODUCCION TMS/HA

FND ALMIDON DMO% %MS %MS

EN INRA UFL/KG MS

ENCAMADO

COSTA OCCIDENTAL

141

20.3 A

40.9

38 A

76.3

0.98 A

COSTA ORIENTAL

134

24 A

41.9

INTERIOR BAJA

124

20.8 A

40.1

35 B

75.6

0.97 B

INTERIOR ALTA

164**

20.7 A

47.1

39 A

76.8

0.99 A

25.5 E

73.2

0.94 D

CICLO FAO (RM - 100)

Itea 3

CICLO FAO (RM - 93)

Avici 2

ASTURIAS 2016

Días S/R

PRODUCCION TMS/HA

FND %MS

ALMIDON %MS

DMO%

EN INRA UFL/KG MS

ENCAMADO

COSTA OCCIDENTAL

127

19.1 B

42.6

33.7 C

0.98 A

COSTA ORIENTAL

121

21 A

40.3

38.3 A

76.5

0.98 A

INTERIOR BAJA

117

19.5 B

48.1

31.2 C

72.3

0.93 E

INTERIOR ALTA

122

18.6 C

45.6

26.8 E

0.95 C

GALICIA 2016

Días S/R

PRODUCCION TMS/HA

INDICE PRODUCTIVO

DMO%

MAZORCA % MS

123

119

52.7

CICLO FAO (RM - 84)

Instila 2

TRABAJA CON

NOSOTROS

CICLO FAO (RM -83)

BUILD YOUR OUR SUCCESS WITH PREMIUM BRAND

Quai Sarrail - BP 12 - 10 402 Nogent-sur-Seine cedex (Francia) España: Telf: (+34) 680 589 691 • oruiz@souffletseeds.com pub_caussade.indd 75

22/03/2017 00:20

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

CLAVES DO PLAN DE PRODUCIÓN DE FORRAXE: MILLO FORRAXEIRO

Revisamos e actualizamos os puntos significativos en referencia a aquelas tarefas que teñen importancia no plan de produción de forraxe e que convén analizar para axilizar ao máximo a súa execución e a súa supervisión. Ángel Enterríos Quintana e Santiago Sousa Lema Servicios Agronómicos CLUN S.C.G.

INTRODUCIÓN O cultivo do millo forraxeiro nos últimos anos ten experimentado un forte crecemento vinculado ao incremento da demanda de alimento que supón o maior número de animais que manexan as explotacións leiteiras. En todo caso, tendo en conta que o número de explotacións diminúe cada ano, enténdese que se concentra máis gando nas que permanecen activas, polo que a produción de forraxes se torna nun elemento importante na xestión global da granxa. Ao mesmo tempo que se reduce o número de explotacións e se concentra o gando nas activas, a superficie dedi-

cada á produción de forraxe non evoluciona na mesma liña. Se ben é certo que as explotacións que permanecen activas integran na súa base territorial boa parte das fincas que quedan libres por abandono da actividade das que pechan, non está na mesma proporción a incorporación de novas fincas a base de superficies produtoras de forraxe das que continúan coa actividade. Esta particularidade no tocante á mobilidade de terras ten a súa importancia no que respecta á xestión da forraxe, especialmente no que implica de cara ao manexo de millo forraxeiro. Nestes últimos anos este estableceuse coma un dos principais ingredientes na alimentación de vacún de leite, ata o punto de que o 50 % de materia fresca dunha ración tipo pode estar baseada en silo de millo.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_claves_producion_ forraxe_galego.indd 76

21/03/2017 13:31

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Segundo o exposto ata o momento, convértese en moi importante facer unha boa xestión das forraxes considerando a súa gran relevancia como base de alimentación do gando e establecendo un plan de produción como piar fundamental da estratexia da explotación no tocante á xestión da base territorial produtiva. Para comezar debemos establecer como tal un plan de produción de forraxe, deseñando as estratexias de produción incluíndo a ración alimentaria que xestiona a explotación como xerador das necesidades anuais globais. Unha vez que teñamos as necesidades anuais de forraxe, debemos considerar as reservas de forraxe producida en anos anteriores e, tendo en conta uns stocks de seguridade, definir o volume total que se vai producir no ano agrícola en curso. Definidas as necesidades reais para o ano en curso, debemos considerar os condicionantes da PAC á hora de asignar as superficies dedicadas a cada cultivo e as posibles rotacións e/ou limitantes específicos por aptitude das parcelas ou condicionantes como os terceiros cultivos/barbeitos/cultivo ecolóxico etc. Á hora de establecer o plan de produción, seleccionando as parcelas que teñen aptitude para cada tipo de cultivo e as proporcións necesarias entre o total de superficies a cada un deles, debemos centrarnos en deseñar un plan de traballo para acadar os mellores resultados posibles.

DEBEMOS CONSIDERAR AS RESERVAS DE FORRAXE PRODUCIDA EN ANOS ANTERIORES E, TENDO EN CONTA UNS STOCKS DE SEGURIDADE, DEFINIR O VOLUME TOTAL QUE SE VAI PRODUCIR NO ANO AGRÍCOLA EN CURSO No caso da herba, podemos xogar con diferentes programas de fertilizado e establecer diferentes cortes segundo as condicións produtivas da finca e a súa aptitude para producir outro tipo de forraxes, como pode ser o millo. Abordando especificamente o plan de produción de millo forraxeiro, debemos ter claro cales son as condicións de partida, xa que o manexo das parcelas e o plan de traballo varían de se partimos dunha finca con outro cultivo establecido previamente, como pode ser herba ou cereal, ou se está en barbeito. O que se debe ter claro é que a produción que imos obter varía substancialmente segundo teñamos a finca con outro cultivo implantado ou a situación de partida sexa o barbeito. Neste último caso, a principal vantaxe é a maior marxe de tempo que dispoñemos para realizar unha serie de tarefas previas de preparación da parcela e da terra, que facilitan a mecanización posterior e a elección dentro dun rango máis amplo de ciclos de millo a establecer.

GALEGA DE SEMENTES

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_claves_producion_ forraxe_galego.indd 77

19/03/2017 17:05

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Unha tarefa importante que se debe realizar coa máxima antelación posible é a elaboración dun plan de fertilización das parcelas, que acada a máxima eficacia se dispoñemos de analíticas de terra. Traballando cos datos das analíticas, acadaremos maior eficiencia na aplicación de fertilizantes a terra para a mellor evolución do cultivo, xa que podemos seleccionar a fórmula de fertilizante mineral que mellor se adapte ás necesidades deste segundo as condicións do solo, ou, de ser o caso, deseñar a fórmula máis axeitada e xestionar a súa dispoñibilidade para cando se realice este labor. Ademais de establecer a fórmula ideal para a fertilización de cada parcela con base nas necesidades do propio cultivo e nas condicións desta, tamén se pode determinar baseándose nas analíticas da terra; necesítanse aplicar emendas calcarias e programar con tempo suficiente a súa aplicación na terra. Todas estas decisións pódense establecer con antelación se consideramos con tempo suficiente a necesidade de recoller mostras de terra ou de revisar os resultados de analíticas dispoñibles. Deste xeito, no momento de establecer o cultivo, os traballos que xa estean programados ou realizados con antelación permitirán realizar un mellor seguimento do cultivo e incidir naquelas tarefas que só se poden executar no período de sementeira ou do tratamento do cultivo. LABOREO Os traballos de laboreo teñen por obxectivo preparar o terreo de forma que este se converta no medio idóneo no que o millo forraxeiro poida acadar o seu máximo potencial. Debemos ter en conta que a terra onde medra a semente debe ter unhas condicións físicas e químicas axeitadas, para que as plantas obteñan os nutrientes necesarios e as raíces medren axeitadamente para captalos e trasladalos dende o solo ata a estrutura foliar. Neste sentido debe terse en conta que para manter a axeitada estrutura do solo no que se produza é moi importante unha aireación suficiente que permita a renovación das cámaras de aire e de auga que se reteñen na terra. Un laboreo intensivo e continuado pode causar unha grave deterioración das condicións produtivas a longo prazo. En función do seu obxectivo e da profundidade de traballo, podemos diferenciar dous tipos de laboreo:

Laboreo primario: o obxectivo deste laboreo é a descompactación e a aireación da terra, por unha banda para facilitar un bo desenvolvemento do sistema radicular da planta e, pola outra, para evitar asolagamentos e favorecer a circulación de auga, que ten como función diluír e conter os nutrientes na zona de actividade das raíces para que estes estean dispoñibles para o cultivo. Este labor adoita ser un labor profundo, entre 15 e 20 cm. Nalgún caso pode ser necesario facer labores específicos a maior profundidade, con subsoladores ou descompactadores, co fin de mellorar a estrutura do solo e favorecer a drenaxe. No caso de que a finca estea a barbeito no inverno, pode ser recomendable a aplicación de herbicida total (glifosato) antes de arar para eliminar todas aquelas malas herbas que

teñamos nela ou eliminalas por métodos mecánicos, como pode ser a roza, e así evitar que xeren problemas durante a fase de crecemento do cultivo. Tamén pode ser conveniente rozar os lindes e aquelas zonas onde a maleza poida limitar o crecemento do millo; deste xeito, a maiores de manter a superficie total produtiva, facilitamos os traballos de mecanización posterior e a efectividade dos tratamentos herbicidas e insecticidas. En todo caso nos traballos de roza e control de lindeiros, non debemos eliminar ou degradar as sebes e outros elementos de delimitación tradicional das parcelas ou de uso dentro destas, tendo en conta o grande efecto agroambiental que representan, co fin de manter prácticas respectuosas co medio e de gran repercusión no control natural de pragas.

Para un laboreo adecuado hai que ter en conta o grao de humidade da terra na profundidade na que se vai actuar

Laboreo secundario: é un laboreo superficial de entre 8 e 12 cm de profundidade, co obxectivo de nivelar o terreo e de preparar a cama de sementeira. Este tipo de laboreo permítenos a incorporación do fertilizante e do herbicida no caso de que se aplique en presementeira e adóitase realizar con grades rotativas, grades rápidas ou fresadoras. Estas últimas poden non ser moi axeitadas porque crean “soleira de labor”, que consiste na compactación do terreo por baixo da súa profundidade de traballo, e, ao mesmo tempo, teñen un forte impacto no que se refire á conservación da estrutura do solo. Para realizar un laboreo axeitado, cómpre ter en conta o grao de humidade da terra naquela profundidade na que imos actuar. Se se realiza un traballo en condicións non idóneas, o máis probable é que o cultivo se resinta ao longo do seu desenvolvemento. Realizar o laboreo con anticipación é moi recomendable para conseguir a aireación e a mellora da estrutura do solo. Antes dos primeiros traballos de laboreo, debemos considerar a idoneidade de realizar achegas de emendas calcarias. De ser necesarias, pode ser un bo momento para aplicalas sempre que o solo estea en condicións de soportar o peso dos tractores e non se xeren rodadas.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_claves_producion_ forraxe_galego.indd 78

23/03/2017 15:27

pub_delAgro_abono.indd 79

22/03/2017 19:32

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

UNHA TAREFA IMPORTANTE QUE SE DEBE REALIZAR COA MÁXIMA ANTELACIÓN POSIBLE É A ELABORACIÓN DUN PLAN DE FERTILIZACIÓN DAS PARCELAS, QUE ACADA A MÁXIMA EFICACIA SE DISPOÑEMOS DE ANALÍTICAS DE TERRA

Diseñar abono para corregir deficit de potasio, revisar aportes de materia orgánica y encalar

O xurro e o esterco son fontes importantes dos principais nutrientes

PLAN DE FERTILIZACIÓN Para establecer o plan de fertilización debemos ter en conta que o millo é un cultivo esixente, xa que desenvolve unha masa forraxeira de 30-50 t/ha nun período relativamente curto de tempo (entre 3 e 5 meses). Polo tanto, debemos coñecer os nutrientes que necesita, en que cantidade e en que fase de desenvolvemento da planta deben estar dispoñibles. Tal e como se comentou en parágrafos anteriores, o mellor xeito de establecer un plan de fertilización é basealo en analíticas de terra das parcelas que esteamos a valorar. Así mesmo, debemos ter en conta as achegas de materia orgánica ás parcelas, xa que tanto o xurro coma o esterco son fontes importantes dos principais nutrientes, ademais de proporcionarlle unha base moi axeitada á estrutura funcional do solo. En canto aos diferentes nutrientes que debemos avaliar para coñecer a súa dispoñibilidade e a necesidade de achegar novas fontes, imos destacar os seguintes:

Nitróxeno: é un dos macronutrientes máis limitante. Está directamente relacionado co desenvolvemento vexetativo e a fase de maior demanda deste elemento vai desde as dúas semanas antes da floración ata tres semanas logo desta. Isto quere dicir que este período comezará ao redor das 10-12 semanas logo da sementeira. Se temos en conta que o N é un elemento que se pode perder rapidamente tanto por volatilización coma por lixiviación, se só imos achegar fertilizante antes da sementeira, é aconsellable utilizar unha fórmula das denominadas de “liberación controlada” ou “liberación lenta”.

Fósforo e potasio: son elementos que están directamente relacionados co desenvolvemento de raíces e da espiga. A súa carencia tamén vai repercutir negativamente no rendemento final. A primeira das fases nas que estes elementos teñen relevancia é durante a nacenza, por iso é polo que os denominados fertilizantes stárter están formulados a base destes dous elementos. Outra fase na que estes son importantes é a floración e o desenvolvemento da espiga. En Galicia nos últimos anos véñense realizando achegas de xurros en maiores doses, principalmente nas parcelas dedicadas á produción de millo forraxeiro (4060m3/ha), polo que non adoita haber grandes carencias nin de fósforo (P) nin de potasio (K). En todo caso, tal e como se menciona ao longo deste artigo, é moi importante dispoñer de información das parcelas co fin de ser estritos no deseño do plan de fertilización e o máis eficientes posible, tanto dende o punto de vista económico coma o medioambiental. No momento de establecer o plan de fertilización, debemos considerar que é unha das partes nas que non é recomendable intentar abaratar custos restrinxindo nas achegas, porque se achegamos menos fertilizante do necesario, a perda de rendemento non nos compensará o aforro que poidamos ter. Pola contra, se achegamos en exceso, tamén estaremos perdendo diñeiro, xa que a planta só aproveitará o que necesite; o resto quedarase no chan e o máis probable é que se perda por lixiviación ou pase a formas non asimilables.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_claves_producion_ forraxe_galego.indd 80

23/03/2017 15:27

Productos y Servicios para la Máxima Rentabilidad P 0640

• FAO 400 • CRM 106

P 9911

• FAO 350 • CRM 99

P 9400

• FAO 200 • CRM 94

Pioneer Hi-Bred Spain, S.L.

Campus Tecnológico DuPont Pioneer Ctra. Sevilla-Cazalla (C-433) KM 4,6 41300 San José de la Rinconada (Sevilla)

www.pioneer.com/espana Tlf: 954 298 300 / piospa@pioneer.com

pub_pioneer.indd 81 Anuncio Nutrición Animal .indd 1

19/03/2017 10:23 9/3/17 12:32

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Que outros parámetros hai que valorar a maiores do ciclo? A maiores de considerar o correcto estado de madurez da planta no momento de colleita, tamén debemos prestar atención a outros aspectos importantes, entre os que destaca a resistencia a enfermidades e fungos, que nos poden xerar problemas de conservación no silo. É interesante ter en conta variedades con resistencia ao encamado, que nos aseguren un boa ancoraxe da espiga no punto de madurez e que, ademais, presenten un bo stay-green. Nos últimos anos, tamén se presta especial atención á dixestibilidade, polo que coñecer o tipo de gran que conforma a espiga pode axudar a enfocar mellor a selección da variedade e adaptala ás necesidades concretas en canto á calidade de forraxe necesaria en cada explotación. A SEMENTEIRA No momento de realizar a sementeira, debemos considerar dous parámetros importantes: a densidade de plantas e a profundidade.

É importante que o millo alcance unhas condicións mínimas de materia seca (MS) e amidón no momento da colleita

SELECCIÓN DA VARIEDADE No mercado actual existe unha ampla gama de variedades de millo forraxeiro, o que nos permitirá escoller con mellor criterio aquela que mellor se adapte ás necesidades específicas de cada explotación. Así mesmo, dentro de cada explotación debemos considerar os condicionantes específicos da parcela, por mor da súa situación, condicións de solo, clima e sensibilidade a factores externos como exposición a ventos fortes, secas severas etc. Neste sentido, á hora de seleccionar as variedades axeitadas para cada explotación con base nas parcelas consideradas no plan de produción de forraxe, podemos apuntar as seguintes consideracións:

Que ciclo debemos seleccionar? Sabemos que canto maior é o ciclo, maior será a produción potencial, pero debemos poñer atención a que esa produción sexa de calidade, é dicir, que o millo alcance unhas condicións mínimas de materia seca (MS) e amidón no momento de recoller a colleita. Para determinar o ciclo adecuado, debemos aproximar a data de sementeira e, en función desta, elixir o ciclo máis longo que nos garanta chegar á data de colleita cun bo grao de madurez. Establecendo as datas de sementeira e a data limite de colleita, podemos seleccionar os ciclos que maiores garantías nos supoña para asegurala.

É prioritario realizar unha correcta regulación no tocante á dose de sementeira e á profundidade das sementes

Partimos da base de que cantas máis plantas ben formadas sexamos capaces de conseguir, maior será a produción por hectárea. A densidade de plantas adoita oscilar entre 80110.000 plantas/ha. Para determinar a densidade axeitada, debemos ter en conta, entre outras, o ciclo e a fertilidade da parcela. Densidades altas suporán unha alta demanda de nutrientes e se a fertilidade non é adecuada, non conseguiremos bos rendementos nin forraxe de calidade. En canto á profundidade, debemos saber que nas sementeiras temperás existen menores temperaturas tanto no chan coma no ambiente, maior humidade e maior risco de asolagamento, polo que debemos buscar unha rápida xerminación e nacenza. Para isto situaremos a semente o máis próxima á superficie, entre 3-4 cm de profundidade. Segundo vai evolucionando a primavera, as temperaturas ascenden e o grao de humidade descende no chan, polo que, buscando que a semente teña humidade suficiente para xerminar, aumentaremos a profundidade de sementeira ata os 4-6 cm. Na sementeira é prioritario realizar unha correcta regulación da sementadora de millo no tocante aos axustes correspondentes á dose de sementeira e á profundidade das sementes. Deste xeito, evitaremos incidencias como a falta de plantas global ou localizada, que non teñen fácil solución a posteriori e poden representar serias diminucións na produción final.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_claves_producion_ forraxe_galego.indd 82

23/03/2017 17:22

pub_syngenta.indd 83

19/03/2017 10:32

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Finca con malas herbas tratada

Para aplicar os herbicidas adecuados, cómpre coñecer cales son as principais malas herbas e valorar o grao de infestación

APLICACIÓN DE FITOSANITARIOS Unha porcentaxe importante do rendemento final dependerá de realizar un bo control de pragas e de malas herbas (MH). A vixilancia desde a nacenza das plantas ata a fase de 8-10 follas será vital para detectar posibles problemas e tratar de resolvelos a tempo. O obxectivo é limitar o impacto de malas herbas para que o cultivo de millo non teña competencia e poida acadar todo o seu potencial de produción. Para realizar o control das MH atopámonos con dous grandes grupos de produtos. Dispoñemos de herbicidas de preemerxencia que se deben aplicar antes da súa xerminación. Son produtos que se aplican a doses altas de caldo (500-700 litros/ha) para favorecer a súa correcta difusión e penetración e é recomendable aplicalos en condicións de humidade no chan. A outra gama de herbicidas que se debe empregar son os produtos de posemerxencia, os cales aplican unha vez que as MH xa emerxeron. Son produtos específicos de acción vía foliar e adóitanse aplicar a doses máis baixas de caldo (100-200 litros/ha). Deben ser aplicados en ausencia de humidade para fomentar a adherencia á superficie foliar das malas herbas. A evolución da normativa e dos condicionantes legais sobre a aplicación de produtos fitosanitarios aos cultivos destinados á alimentación animal e humana representa un novo enfoque para esta tarefa. No momento de valorar os tratamentos herbicidas a aplicar nas diferentes parcelas da explotación, debemos coñecer cales son as principais MH, valorar o grao de infestación e establecer unha estratexia axeitada para cada caso. No referente á avaliación do tipo de malas herbas, podemos establecer unha catalogación en dous grandes grupos: monocotiledóneas (folla estreita) e dicotiledóneas (folla ancha), e cada un require unha estratexia distinta. Mentres que no control de malas herbas de folla estreita resultan efectivos os herbicidas de preemerxencia, no control das de folla ancha, dado que adoitan ser de xerminación máis tardía e á súa vez escaleirada, obsérvanse mellores resultados con aplicacións de posemerxencia.

COÑECER O TIPO DE GRAN QUE CONFORMA A ESPIGA PODE AXUDAR A ENFOCAR MELLOR A SELECCIÓN DA VARIEDADE E A ADAPTALA ÁS NECESIDADES CONCRETAS EN CADA EXPLOTACIÓN

Finca libre de malas herbas

Resulta habitual que nunha mesma parcela nos atopemos con problemas de ambos os grupos, polo que podemos considerar como opción a combinación de diferentes materias activas. Nestes casos resulta crítico dispoñer de información para determinar se os herbicidas son compatibles entre si tanto a nivel físico coma químico. Estas combinacións debemos manexalas con suma cautela tanto no que se refire á dose máxima combinada coma no que teña que ver coas condicións de aplicación, dado que, se cometemos algún erro, o máis probable é que teñamos efectos fitotóxicos sobre o millo, que nalgúns casos serán irreversibles. CONCLUSIÓN No que se refire ao cultivo de millo forraxeiro, non é doado atopar grandes accións destacables, pero si resulta moi axeitado revisar os criterios polos que se debe rexer o plan de produción de forraxe no que debe integrarse. Cómpre salientar a importancia de facer unha xestión planificada da produción de forraxe e prestarlles atención a aquelas tarefas que se poden realizar con antelación, como poden ser o plan de fertilización e os tratamentos fitosanitarios, co fin de manexar co máximo rigor as achegas de fertilizantes e o control de malas herbas.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_claves_producion_ forraxe_galego.indd 84

21/03/2017 13:33

Wing-P

La nueva solución para el control de gramíneas y dicotiledóneas en maíz

Sin NECESIDAD de

MEZCLAS

Cuida el maíz desde el principio La nueva formulación de Wing-P® combina el amplio espectro de acción de la Dimetenamida-P y la persistencia de la Pendimetalina, resultando una solución que ofrece un excelente control contra gramíneas y dicotiledóneas en el cultivo del maíz.

Anuncio WINP.indd pub_basf.indd 85 1

We create chemistry

01/03/16 09:07 22/03/2017 19:33

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

A INFLUENCIA DA PREPARACIÓN DAS TERRAS DE SEMENTEIRA SOBRE O CONTROL DE MALAS HERBAS

O millo é a principal fonte de forraxe das explotacións e, ao tempo, unha das principais fontes de enerxía das racións, polo que facer unha boa preparación do terreo que garanta unha boa nacenza da planta, libre de malas herbas, constitúe o primeiro paso para poder asegurar unha boa colleita.

Gustavo García Riveiro Técnico de Marketing e Desenvolvemento en Galicia e Asturias Limagrain Ibérica, SA

INTRODUCIÓN A terra é o sustento da agricultura, polo que o acondicionamento e a súa conservación son a clave para unha colleita exitosa. A preparación das terras é un compoñente esencial no proceso de establecemento e de desenvolvemento dos cultivos e, ao mesmo tempo, é parte vital no manexo integrado de malas herbas, das pragas e das enfermidades. ELECCIÓN DE PARCELAS A primeira decisión que temos que tomar na explotación é a elección das parcelas nas que sementar o millo e, en

función das que escollamos e da maquinaría dispoñible, elixiremos un tipo de laboreo ou outro. Moitas veces pola falta de comida ou polo afán de sementar máis millo estamos a sementar en parcelas, as cales, ben polas súas características físicas ou polo seu fertilizado, non son adecuadas para o o seu cultivo. O millo é un cultivo que produce moita materia seca en pouco tempo, polo que esixe tamén boas condicións; do contrario, as producións veranse reducidas de maneira significativa, o que provocará unha nula rendibilidade na sementeira destas parcelas; por iso, cando debido á súa cantidade de pedras, á pouca profundidade ou á situación, vemos que ano tras ano temos parcelas coas que conseguimos pouca cantidade de millo debemos prestarlle unha especial atención á produción obtida e, chegado o caso, decidir dedicalas a outros cultivos menos esixentes.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_malas_herbas_galego.indd 86

18/03/2017 15:37

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Perfís de mestura e fragmentación do terreo en función do A PRIMEIRA DECISIÓN QUE TEMOS QUE TOMAR NA EXPLOTACIÓN É A ELECCIÓN DAS tipo de laboreo Con pseudo Con PARCELAS NAS QUE SEMENTAR O MILLO E, Con laboreo laboreo fragmentación EN FUNCIÓN DAS QUE ESCOLLAMOS E DA MAQUINARIA DISPOÑIBLE, ELIXIREMOS UN TIPO DE LABOREO OU OUTRO

TÉCNICA DE LABOREO ELIXIDO En función do método elixido para realizar o laboreo e a sementeira, a nosa estratexia para o control de malas herbas será diferente: poden ser só mecánicas no laboreo tradicional ou só químicas nunha sementeira directa. Sementeira directa - Mínimo laboreo A sementeira directa é “un sistema polo cal a semente se deposita directamente nun solo non labrado onde se mantiveron os residuos do cultivo anterior en superficie (restrollo)”. Isto significa que “o único movemento que se lle dá ao solo é o que fagan as coitelas que abren o suco sen ningunha outra preparación mecánica”. Como non temos ningunha preparación previa do terreo, a forma de controlar as malas herbas é con control químico, xeralmente botando un herbicida total para o control das adventicias que teñamos no momento da sementeira e despois un selectivo en función das malas herbas que aparezan na parcela.

15-40 cm

Strip till

15-40 cm

Traballo superficial

Sementeira directa

Laboreo en bandas ou strip till O laboreo en bandas só realiza un labor na banda onde logo se plantará a semente, o resto do terreo non se modifica; por tanto, necesitaremos unha loita química cun herbicida total para eliminar as malas herbas nas zonas onde non houbo ningún laboreo.

VARIEDADES DESDE CICLOS 200 A 700

Análiticas CIAM 2016 DÍAS S-C (días)

ALTURA (cm)

ESPIGA (%MS)

RMS (t/ha)

RMOD IP (t/ha)

DMO (%)

PB (%MS)

DIGESTIBILIDAD

127

266

47,1

25,2

17,9

129

6,9

74,1

Agroeume S.L.

(%)

LUGAR VILARÓN, 7 - 15613 CAPELA (A CORUÑA) Tlf: 981 45 92 00 - 609 89 29 40 compras@agromera.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_malas_herbas_galego.indd 87

23/03/2017 17:18

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

HAI QUE PROCURAR UNHA SEMENTEIRA HOMOXÉNEA E LEMBRAR QUE AS PRÉSAS NESTA FASE ADOITAN PROVOCAR UN DESCENSO DA PRODUCIÓN

Strip till

Laboreo Entendemos por laboreo aquel no que realizamos unha preparación do terreo en toda a súa superficie, que xeralmente comeza cun labor de alzada dun arado de vertedoira ou grade de discos e despois compleméntase con un ou con varios labores secundarios. Os obxectivos do laboreo son: • preparar o leito; seméntase para unha homoxénea xerminación do millo. • enterrar os restos de cultivos precedentes e dificultar a proliferación de adventicias. • reducir a incidencia de pragas e enfermidades. • acondicionar o solo para proporcionarlle á planta unha correcta dispoñibilidade de auga e de nutrientes. • permitir un adecuado movemento das raíces que favoreza a ancoraxe e a alimentación da planta. Débese laborear o bastante profundo para enterrar ben os restos do cultivo anterior ou para garantir un correcto desenvolvemento das raíces, aínda que non demasiado profundo para enterrar os perfís máis fértiles do terreo. Cos labores secundarios, por exemplo, pase de grade, hai que preparar un leito de sementeira uniforme para poder realizar unha sementeira adecuada e, ao mesmo tempo, unha terra fina que garanta o contacto do solo coa semente, aínda que temos que ter coidado de non romper a estrutura do solo, ao mesmo tempo temos que homoxeneizar e enterrar os posibles restos que nos queden despois do labor principal para evitar que estes poidan interferir na sementeira e/ ou na nacenza do millo. Realizando un correcto laboreo podemos destruír a presenza de sementes de malas herbas para a implantación do millo, pero tamén estaremos a reducir o stock de sementes de adventicias das nosas parcelas.

Sensibilidade das malas herbas ao laboreo Stock de sementes

Especies

Pouco persistente

Bromus sterilis (bromo) Avena loca Lolium multiflorum (raigrás) Alopecurus myosuroides Persistencia Portulaca oleracea (verdolaga) media Galium aparine Xanthium strumarium Solanum nigrum L. (tomatito) Matricaria (margarida) Geranium pusillum Veronica persica Setaria (cola de cabalo) Papaver rhoeas (mapoula) Poa annua (poa) Bastante Chenopodium album (fariñento) persistente Amaranthus (bledo) Polygonum aviculare Sorghum halepense (sorgo de Alepo) Digitaria sanguinalis (dixital) Cynodon dactylon (grama) Echinochloa sp (millán) Datura stramonium L Moi persistente

Anagallis arvensis Rumex (labaza)

Velocidade de Número de desaparición anos que tarda das sementes en desaparecer +++

1 ano

De 3 a 5 anos

De 7 a 8 anos

---

De 7 a 9 anos (+ do 50 % do stock de sementes)

SEMENTEIRA A sementeira do millo é un momento clave. Esta é unha etapa a miúdo descoidada, pero é capital e da súa calidade depende o resultado final, xa que unhas malas prácticas á hora de realizala nos supón unha perda importante no rendemento e ter que facer unha resementeira é custoso en diñeiro e en produción, xa que sempre deberemos reducir o ciclo.

Parcela ben laboreada

Unha mala preparación do terreo impide unha boa sementeira

No momento da sementeira sempre é un momento delicado, ben polas condicións meteorolóxicas ou polas limitacións en tempo, pero, aínda con estes inconvenientes, sempre hai que procurar unha sementeira homoxénea e lembrar que as présas nesta fase adoitan provocar un descenso da produción.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_malas_herbas_galego.indd 88

21/03/2017 13:34

Caussade... tu oportunidad

Polígono Industrial Onzonilla. C/ Valle del Silencio. Parcela 27• 24009 León Telf.: 987 24 76 08 • (Óscar) 639 832 547 www.caussade-semences.com • info@caussadesemillas.com

pub_caussade.indd 89

semences

22/03/2017 01:02

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

EN CONDICIÓNS DE SOLO SECO E ELEVADAS TEMPERATURAS DESTE DÉBESE ENTERRAR UN POUCO MÁIS, 6 CM, PARA ASEGURAR UNHA HUMIDADE QUE GARANTA A XERMINACIÓN DA SEMENTE

O obxectivo dunha boa sementeira é lograr que todas as plantas nazan o máis uniformes posible, xa que unha nacenza uniforme é sinónimo dunha boa colleita e, ao mesmo tempo, é a mellor forma de loitar contra as malas herbas, xa que cunha implantación homoxénea se cobre antes o terreo e as malas herbas están en desvantaxe fronte ao millo.

Unha sementeira a diferentes profundidades implica millos de diferentes alturas e unha menor produción

A nacenza uniforme é sinónimo dunha boa colleita

A continuación imos dar unhas pequenas regras básicas que sempre deberiamos respectar para conseguir unha sementeira de calidade: Profundidade da sementeira A profundidade debe ser homoxénea para asegurar un correcto e un homoxéneo crecemento do millo. A profundidade normal da sementeira son 4 cm. Se as condicións son frías, con solo húmido pódese reducir a 3 cm, para favorecer a xerminación. Pola contra, en condicións de solo seco e elevadas temperaturas deste débese enterrar un pouco máis, 6 cm, para asegurar unha humidade que garanta a xerminación da semente. Se a sementeira é máis profunda de 6 cm provoca un brote lento e irregular, e unha profundidade inferior a 3 cm favorece máis grans expostos ás aves; en condicións secas pode que lles impida xerminar ou que lles dificulte moito o enraizamento. Temos que pensar que un dos maiores competidores que ten unha planta de millo son as plantas de millo que ten ao lado; unha nacenza desigual acentuará esta competencia con plantas de menor tamaño e, por tanto, cun rendemento inferior.

Unha boa preparación do terreo e unha correcta sementeira levan a millos homoxéneos e produtivos

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_malas_herbas_galego.indd 90

18/03/2017 15:38

H ERBICIDA M AÍZ DE P OS T - E M E R G E N C IA

Fuerza y Fiabilidad 

Formulación única



Eficacia reconocida Flexibilidad de uso



Elevada resistencia a lavado

ad ilid ab

Efica cia



Ronda G. Marconi 11, B2-1a | Parque Tecnológico | 46980 Paterna (Valencia) Tel: +34 963374841 | Fax: +34 963374842 | www.belchim.com pub_belchim.indd 91 Elite 6OD-SP-Tiger_A4.indd 1

C a li d a d

18/03/2017 12:42 11/02/2013 13:39:56

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Velocidade da sementeira A velocidade da sementeira é un factor a ter moi en conta para conseguir unha boa precisión na sementeira. Débese sementar sen precipitación para conseguir unha maior precisión. A velocidade depende da sementadora utilizada e da preparación do terreo: • A velocidade recomendada para a maioría das maquinas está entre 4-6 km/hora • Cada corpo da sementadora debe colocar de 9 a 10 grans/segundo • A velocidade excesiva provoca diferentes profundidades de sementeira ou que os grans se caian do disco de sementeira e, por tanto, unha redución do número de grans/ha. Isto agrávase canto peor estea preparado o terreo, xa que a máquina salta máis. A continuación botamos contas para unha separación entre filas de 70 cm: • Unha densidade de 90.000 plantas/ha son 6,3 grans/metro lineal • Velocidade 6 km/h =1,66 metros/segundo • Nun segundo seméntanse 10,5 grans por cada elemento da sementadora • A 6 km/hora unha sementadora de 6 filas e cunha densidade de 90.000 pl/ha sementa 63 grans cada segundo.

CANDO O TRACTOR DEIXA O CAMPO TRAS A SEMENTEIRA, O RENDEMENTO XA ESTÁ DETERMINADO, BEN OU MAL. A PARTIR DESE MOMENTO SÓ PODEREMOS CONSERVAR O QUE SEMENTAMOS

Campos de millo cubertos de malas herbas. Aínda que se logren controlar, xa se perdeu parte do rendemento

A seguinte táboa representa a perda de sementes e de diñeiro segundo a velocidade de sementeira: Perda económica €/ha

Velocidade km/h

% perda de sementes

4-6 km/h

0€

9 km/h

2 %-5 %

60 €

12 km/h

10 %

200 €

Para favorecer a implantación do millo e poder competir adecuadamente coas malas herbas débese sementar á densidade adecuada, cunha temperatura do chan por riba de 10° C e sementar variedades con elevado vigor de partida, así teremos unha rápida implantación e unha pronta cubrición do terreo. Cando o tractor deixa o campo tras a sementeira, o rendemento xa está determinado, ben ou mal. A partir dese momento só poderemos conservar o que sementamos. 5 regras da sementeira

Regular correctamente a sementadora

Seleccionar a densidade correcta

Profundidade homoxénea

Elixir o momento máis idóneo

Elixir a velocidade correcta

Seleccionar a densidade correcta

Unha profundidade homoxénea para un crecemento homoxéneo

Cando? Elixir o momento máis idóneo!

Velocidade: sen precipitación para conseguir unha maior precisión

En función de: - a variedade - Se se destina a gran ou a ensilado - o potencial do solo - a data de sementeira

- profundidade = 4 cm (+0-1 cm) - profundidade >6 cm = perigo: nacenza máis lenta e irregular - profundidade <3 cm= perigo: grans máis expostos ás aves e ás condicións secas que poden impedirlles xerminar

Unha sementeira precoz: temperatura do solo > 10 °C

Velocidade recomendada: 4-6 km/h A sementadora debe colocarse a 9-10 grans/segundo

Calcular a profundidade da sementeira: - respecto da humidade das diferentes capas do solo - respecto da preparación do solo

En función da precocidade da variedade para unha data de floración óptima

Calcular a data de sementeira: - nun solo requentado - nun solo seco

Calcular a velocidade en función da preparación do solo e do tipo de sementadora

ESTRATEXIA DE LOITA CONTRA AS MALAS HERBAS O laboreo é unha arma esencial de loita contra as malas herbas e cun bo manexo eliminaremos gran parte do problema das adventicias, ao tempo que facilitaremos o traballo dos herbicidas que usemos. Non obstante, moitas veces, debido á presenza dunhas ou doutras malas herbas, é necesario ter en conta diferentes estratexias para conseguir uns campos limpos. Gran parte destes problemas débese á falta de rotación do terreo. Ao sementar millo ano tras ano nas mesmas parcelas, non rompemos o ciclo das malas herbas e estamos a aumentar o banco de sementes destas nas nosas terras, polo que, cando sexa posible, esta é a mellor estratexia para o seu control. Se non podemos facer unha rotación e temos unha alta infección de malas herbas difíciles de controlar como Sorghum halepense (sorgo de Alepo), Cynodon dactylon (grama), Digitaria Sanguinalis (dixital)… para favorecer o control debemos aplicar un herbicida total antes de realizar o laboreo co fin de evitar que se implanten máis rápido cando o millo xa está sementado, xa que nese momento serán máis difíciles de eliminar. Nunca debemos deixar que as adventicias se apoderen do cultivo, xa que, aínda que logremos eliminalas, debido a esa competencia temperá xa perderiamos unha parte do potencial do millo.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_malas_herbas_galego.indd 92

21/03/2017 13:40

pub_bayer.indd 93

19/03/2017 09:50

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Imaxe 1. Invasión de malas herbas nas primeiras etapas do desenvolvemento do cultivo de millo forraxeiro

Imaxe 2. Detalle de campo de millo invadido de especies adventicias

ALTERNATIVAS PARA O CONTROL DE MALAS HERBAS NO CULTIVO DO MILLO Analizamos os diversos métodos existentes para o control das malas herbas no cultivo do millo e recomendamos levar a cabo unha xestión integrada que considere a combinación de todos co fin de manter as infestacións por debaixo do limiar económico.

Adela Martínez-Fernández, Silvia Baizán González e Consuelo González García Programa de Investigación en Pastos e Forraxes Servicio Regional de Investigación y Desarrollo Agroalimentario (Serida) admartinez@serida.org

INTRODUCIÓN Os procesos de mellora xenética presentes nos híbridos de millo deron lugar a incrementos significativos do rendemento do cultivo, como resultado da habilidade das plantas para absorber, asimilar e utilizar o nitróxeno durante o seu crecemento vexetativo e a posterior mobilización deste nitróxeno adquirido cara á espiga durante o período de maduración do gran. Este proceso converte o millo nun dos cereais máis eficientes para transformar a enerxía solar, o CO2, a auga e os minerais presentes no solo en materia orgánica. Por iso, nas explotacións leiteiras do norte de España, a rotación máis habitual é a de millo-raigrás italiano, que se repite de forma continuada no tempo, xa que o millo como cultivo principal da rotación é o único cultivo que pode producir sen regadío entre 12 e 20 t de MS/ha/ano en tan só catro-cinco meses. Non obstante, a produción de millo enfróntase aínda a moitos problemas, xa que, ademais de ser un cultivo moi esixente en fertilización, é moi sensible á aparición de “malas herbas”, coas que compite pola dispoñibilidade de nutrientes.

A competencia entre as malas herbas e o millo ten lugar principalmente nos primeiros estadios do cultivo deste, debido ao atraso na nacenza e ao seu lento crecemento nas primeiras semanas; avalíase que o período crítico se atopa entre a segunda e a cuarta semanas a partir da emerxencia para algúns autores, e entre a terceira e a quinta para outros (imaxe 1). Segundo diversos autores, existen varias especies arvenses, tanto de folla ancha coma de folla estreita, que poden causar problemas nos campos de millo e que adoitan presentar unha serie de características biolóxicas que as fan ser especialmente prexudiciais. Moitas delas posúen un metabolismo C4 típico de certas especies orixinarias de climas cálidos e, do mesmo xeito que o millo, dispoñen dun metabolismo fotosintético moito máis eficiente que o das plantas C3. Así mesmo, é frecuente atopar en campos de millo especies cunha enorme capacidade produtora de sementes e unha longa persistencia no solo. Á produtividade e á lonxevidade hai que engadir outra característica consistente nunha xerminación descontinua. Esta particularidade permítelles a moitas malas herbas escapar a métodos de control sen efectos residuais por ter a capacidade de xerar plántulas en calquera momento do ciclo de cultivo (imaxe 2). As malas herbas asociadas ao cultivo do millo causan unhas perdas de rendemento en todo o mundo estimadas

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_serida_galego_04.indd 94

22/03/2017 12:46

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

A COMPETENCIA ENTRE AS MALAS HERBAS E O MILLO TEN LUGAR PRINCIPALMENTE NOS PRIMEIROS ESTADIOS DO CULTIVO DESTE, DEBIDO AO ATRASO NA NACENZA E AO SEU LENTO CRECEMENTO NAS PRIMEIRAS SEMANAS en aproximadamente o 10 % en campos onde se practican medidas de control, pero que poden superar o 30 % en ausencia destas medidas. Este problema agudízase aínda máis en zonas húmidas, xa que o seu desenvolvemento está favorecido polas boas condicións edafoclimáticas. Por iso, se se pretende obter unha boa colleita, é necesario manter o terreo limpo de especies adventicias o maior tempo posible dende a emerxencia do millo, pero sobre todo nos dous primeiros meses de crecemento do cultivo. Posteriormente, cando as plantas de millo alcanzan os 40-50 cm de altura, o millo adoita imporse ás malas herbas e lograr bos rendementos, xa que, a partir dese momento, o rápido desenvolvemento do cultivo lle permite competir favorablemente coas malas herbas, en especial polo sombreado que produce. No caso concreto da zona costeira central de Asturias, as especies invasoras que máis compiten co millo pola dispoñibilidade de nutrientes son as seguintes: Chenopodium album, Amaranthus rotroflexus, Convulvulus arvensis, Echinochloa crus galli, Oxalis violacea, Digitaria sanguinalis e Stellaria media (imaxe 3). Nos últimos anos tamén aparece con certa frecuencia o estramonio (Datura stramonium), unha especie velenosa da familia das solanáceas, moi común en zonas tépedas. A pesar da súa toxicidade, as intoxicacións de herbívoros rara vez se deben á inxestión da planta fresca, xa que o seu cheiro e sabor son disuasorios (imaxe 4). MÉTODOS DE CONTROL DE MALAS HERBAS NO CULTIVO DO MILLO Non hai unha única medida que por si soa sexa capaz de controlar a presenza de malas herbas. Ademais, todos os métodos de control presentan algunhas limitacións, xa que algúns son efectivos contra estas, pero resultan pouco rendibles para os agricultores ou expoñen riscos ambientais, mentres que outros, máis amigables co medio ambiente, son menos eficaces. Por iso, para un control eficaz será necesaria unha xestión integrada que considere unha combinación de todos os métodos posibles para manter as infestacións de malas herbas por debaixo do limiar económico. Isto significa que os tratamentos exclusivamente químicos consistentes na utilización de herbicidas deberán combinarse con outras opcións, como métodos mecánicos (execución de falsas sementeiras ou escardas de posemerxencia) ou de manexo (rotación de cultivos, utilización de fertilizantes verdes…), que exporemos máis adiante. AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_serida_galego_04.indd 95

22/03/2017 12:46

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Imaxe 3. Detalle dalgunhas das especies invasoras do millo: Chenopodium album e Amaranthus rotroflexus (a), Convulvulus arvensis (b), Echinochloa crus galli (c) e Oxalis violacea (d)

Imaxe 4. Aspecto dunha plántula de estramonio (Datura stramonium)

Utilización de herbicidas específicos para o cultivo do millo Dentro dos herbicidas podemos distinguir os de preemerxencia e os de posemerxencia. O ideal é que baste co primeiro. Os herbicidas de preemerxencia deben estar integrados por dúas materias activas diferentes: unha contra especies de folla estreita e a outra contra as de folla ancha. O ideal é sementar e a continuación aplicar o produto superficialmente antes da emerxencia para evitar que este dane o coleóptilo do millo recentemente emerxido. Co fin de potenciar a súa acción é desexable unha lixeira precipitación posterior para a súa correcta incorporación. Estes herbicidas non son totalmente efectivos, xa que, para controlar o 100 % das adventicias sería necesario combinar catro ou máis materias activas diferentes e iso é excesivo. En calquera caso é necesario vixiar que, como consecuencia dos tratamentos con herbicida, non empece a predominar unha especie resistente. Se é así, hai que atacala canto antes cunha materia activa apropiada contra ela. Os herbicidas de posemerxencia aplícanse cando o millo xa naceu e atópase en boas condicións de crecemento, nunca baixo condicións de estrés ou cando se observa seca ou frío. Nesta fase do desenvolvemento da planta xa se poden identificar as malas herbas que están a afectar o cultivo e seleccionar unha materia activa específica que deteña ou atrase o seu desenvolvemento. Agora ben, a utilización reiterada dunha mesma materia activa (ben durante varias campañas sucesivas ou ben aplicada varias veces durante unha mesma campaña) ou a de herbicidas cun único sitio de acción pode favorecer a selección de certas malas herbas que son naturalmente insensibles ou capaces de tolerar os devanditos herbicidas ou eran sensibles pero desenvolveron un proceso de resistencia. Por iso, a alternancia de substancias activas, preferiblemente de distinto grupo de herbicidas e de diferente momento de aplicación, implica un cambio no manexo do cultivo, que pode resultar útil para atrasar a aparición de resistencias.

Outros métodos complementarios para o control de malas herbas no millo Entre os métodos mecánicos de control de malas herbas está a execución da chamada falsa sementeira, que se basea en darlle vantaxe ao desenvolvemento das sementes de millo fronte ás malas herbas. Execútase durante a preparación do terreo e antes do último pase de maquinaria previo á sementeira, deixando descansar o solo uns 8-10 días sen intervencións para dar tempo a que comecen a xerminar as sementes de malas herbas e se poidan desarraigar precisamente no último pase de maquinaria na preparación do terreo (imaxe 5).

Imaxe 5. Detalle da nacenza de adventicias, tras dez días do laboreo seguido de pase de fresadora previo á sementeira

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_serida_galego_03.indd 96

21/03/2017 13:41

AF_A4_permit_maiz.pdf

24/02/17

11:59

CMY

pub_kenogard.indd 97

23/03/2017 17:20

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Outra alternativa é controlar as malas herbas por escarda do cultivo en posemerxencia. Consiste en realizar un ou varios controis mecánicos da desherbaxe dende a emerxencia das plántulas de millo ata o momento en que estas alcanzan os 20-30 cm de altura e un desenvolvemento de 4-6 follas. Durante este proceso mecánico, ademais de arrincar as malas herbas, prodúcese o movemento e a aireación do terreo cun efecto beneficioso complementario sobre o cultivo (imaxe 6 superior). Con todo, este proceso non permite un control total sobre as especies adventicias debido a que a maioría da maquinaria utilizada soamente é capaz de realizar a desherbaxe das plantas situadas entre as liñas de millo, pero non dos presentes entre plantas de millo dentro da mesma liña (imaxe 6 inferior).

Imaxe 6. Pase de motocultor entre liñas 20 días despois da sementeira e aspecto da liña dúas semanas despois de realizar a escarda

Na figura 1 pódese apreciar a efectividade da escarda mecánica realizada nun cultivo de millo baixo condicións de manexo ecolóxico (sen utilización de herbicidas). Como se pode observar, a escarda mecánica non consegue eliminar o total das malas herbas presentes, pero si as reduce de maneira significativa cun aumento proporcional no rendemento do cultivo de millo.

Figura 1. Efecto da escarda mecánica sobre o control de malas herbas e o rendemento do millo manexado segundo os requirimentos da produción ecolóxica 15

1,0

0,3

12 malas herbas

t MS ha-1

9 6

millo

12,2

13,0

3 0 Sen pase de motocultor Con pase de motocultor

Non obstante, a efectividade deste método pode mellorar utilizando grades con púas que traballan a totalidade do solo, arrincando as plántulas de malas herbas recentemente xerminadas. Neste proceso, as plantas de millo, ao posuír un sistema radicular máis potente, recupéranse na súa maioría; con todo, é un método aínda pouco experimentado. Tamén se pode facer un control efectivo sobre as malas herbas modificando o manexo. Neste sentido unha alternativa de manexo é a utilización, no cultivo previo ao millo, de fertilizantes verdes (colza, nabos, mostaza etc.) que, ademais de actuar como herbicidas naturais, promoven a recuperación e o reequilibrio mineral nos cultivos, así como unha maior eficiencia na reciclaxe de nutrientes presentes no solo mediante a súa mobilización e a súa solubilización. Xeralmente, os fertilizantes verdes incorpóranse ao solo a modo de fertilizante orgánico. En ocasións pode aproveitarse a súa parte aérea como forraxe utilizando como fertilizante verde o resto da colleita e o sistema radicular para mellorar a estrutura do solo. Na figura 2 compárase, nunha rotación anual, o rendemento de millo forraxeiro e a produción de malas herbas asociadas ao cultivo, en función do manexo (convencional vs. sustentable) e do cultivo precedente que completa a rotación (raigrás italiano vs. intercultivo faba+colza forraxeiras). Podemos observar que, en condicións de manexo sustentable (fertilización orgánica no conxunto da rotación, baixas doses de herbicida en presementeira e un intercultivo invernal de faba forraxeira + colza forraxeira) a presenza de malas herbas asociadas ao millo é significativamente menor que as cuantificadas en condicións de manexo convencional (fertilización química no conxunto da rotación, altas doses de herbicida en presementeira e un cultivo invernal de raigrás italiano) cun incremento proporcional no rendemento do millo. Estas diferenzas poden atribuírse a que a acción herbicida da colza presente no cultivo de inverno foi máis efectiva que o herbicida sintético empregado, tendo en conta, ademais, que a dose de herbicida utilizada en condicións de manexo convencional foi o dobre que a utilizada en condicións de manexo sustentable.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_serida_galego_03.indd 98

18/03/2017 16:31

Soluciones en praderas

HERBICIDAS PARA EL CONTROL DE DICOTILEDÓNEAS EN PRADERAS DE GRAMÍNEAS Ingrediente activo innovador con nuevo modo de acción Rapidez de actuación No se ve afectada su eficacia por la temperatura Perfil toxicológico y medio ambiental muy favorable

soluciones eficientes para sus cultivos P¼ de la Castellana, 257-5¼. 28046 Madrid / 91 pub_cheminova.indd 99

Distribuido por

553 01 04 18/03/2017 16:33

100

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

UNHA ALTERNATIVA DE MANEXO É A UTILIZACIÓN DE FERTILIZANTES VERDES QUE PROMOVEN A RECUPERACIÓN E O REEQUILIBRIO MINERAL NOS CULTIVOS, ASÍ COMO UNHA MAIOR EFICIENCIA NA RECICLAXE DE NUTRIENTES

Desde o punto de vista do agricultor, o principal inconveniente da rotación é que non existen moitas posibilidades de cambio por outro cultivo que sexa suficientemente rendible a curto prazo. Os resultados que se mostran na figura 3 demostran as vantaxes da sementeira do millo tras pradeiras de media duración (raigrás italiano-trevo violeta) ou de longa duración (raigrás inglés-trevo branco), fronte ás rotacións anuais raigrás italiano-millo, tanto en condicións de manexo convencional, no que para o control de malas herbas se combina a utilización de herbicidas coa duración da rotación, como en manexo ecolóxico, no que a flora adventicia se controlou exclusivamente con base na duración do cultivo precedente ao millo.

Figura 2. Efecto da colza sobre o control de malas herbas no cultivo do millo 15 0,3 1,4

t MS ha-1

malas herbas

millo

6 13,0

10,6

Sustentable

Convencional

CONCLUSIÓN Podemos dicir que os resultados expostos confirman que o control eficaz de malas herbas asociadas ao cultivo do millo require a combinación de todos os métodos posibles. Desta maneira, conseguirase aumentar o rendemento do cultivo de millo e manter un control efectivo sobre as malas herbas asociadas a este.

BIBLIOGRAFÍA

Por último imos falar da rotación de cultivos. Como xa comentamos, as malas herbas problemáticas en millo adoitan estar estreitamente relacionadas con este cultivo, fundamentalmente pola similitude nos seus ciclos biolóxicos. En consecuencia, repetir o millo de forma reiterada non pode levar a outra cousa que a empeorar o problema das especies mellor adaptadas ao cultivo. Por iso, a rotación de cultivos é unha ferramenta moi útil no manexo das malas herbas. Figura 3. Efecto da duración da rotación e do manexo sobre o control de malas herbas no cultivo do millo (ensaios realizados en pequena parcela) 30

9,4

malas herbas

1,6 25

t MS ha-1

0,2 4,3

2,0

15 10

18,9

14,8

15,2

23,9

21,0

20,5

5 0

Curta Media Longa

Rotación ecolóxica

Rotación convencional

millo

DORADO, J. Y FERNÁNDEZ-QUINTANILLA, C. (2014). Estrategias de manejo de malas hierbas en el cultivo del maíz. Disponible en: http://www.innovagri.es/proteccionde-cultivo/estrategias-de-manejo-de-malas-hierbas-en-elcultivo-del-maiz.html GARCÍA-BAUDIN, J.M. (1986). Malas hierbas y su control en maíz. En: Hojas Divulgadoras del Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación, 20 pp. Madrid, España. MARTÍNEZ-FERNÁNDEZ, A., BENAOUDA, M., PROSPERO F. Y VICENTE, F. (2013). Comportamiento agronómico de la asociación forrajera haba-colza como alternativa invernal sostenible al raigrás italiano. En: Olea L. et al. (Eds). Los pastos: nuevos retos, nuevas oportunidades, pp. 219226. Badajoz, España. MARTÍNEZ-FERNÁNDEZ, A., VANEGAS RUÍ, J.L., ARGAMENTERÍA GUTIÉRREZ, A. Y MARTÍNEZ MARTÍNEZ A. (2011). Tecnologías del cultivo de millo forraxeiro en produión ecoloxica e convencional. AFRIGA, 91: 54-60. MARTÍNEZ MARTÍNEZ, A., PEDROL, N. Y MARTÍNEZ-FERNÁNDEZ, A. (2009). Maíz para ensilar cultivado en sistemas de producción convencional o ecológica. En: Reiné R. et al. (Eds.) La multifuncionalidad de los pastos: producción ganadera sostenible y gestión de los ecosistemas, pp. 391-397. Huesca, España. VANEGAS RUÍZ, J., VICENTE, F., GONZÁLEZ ARROJO, M. A., ARGAMENTERÍA, A., DE LA ROZA DELGADO, B. Y MARTÍNEZ FERNÁNDEZ, A. (2011). Efecto de dos sistemas de manejo (convencional y ecológico) en la producción y principios nutritivos del maíz forrajero para ensilar. En: López C. et al (Eds.). Pastos, paisajes culturales entre la tradición y nuevos paradigmas del siglo XXI, pp. 257262. Toledo, España.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_serida_galego_03.indd 100

21/03/2017 18:53

pub_sipcam.indd 101

19/03/2017 10:26

DoblePagina.qxp_Maquetación 1 22/3/17 20:35 Página 1

HERBICIDAS

INSECTICIDAS

Herbicidas de pre y post emergencia:

>Wing-P >Bismark >Most Micro HL >Spectrum >Cuña Plus >Tyllanex

>Pantani >Bromotril >Pentagon >Principal-DuPont >Harmony

>Fakir >Epik >Cyperkill >Karate Zeon >Pirinex M22 (Metil-clorpirifos)

TRIKA LAMBDA Insecticida de suelo con efecto enraizante para una mejor implantación del cultivo

¡¡FUNCIONA!!

www.proteccionverde.com pub_proteccion_verde.indd 102

23/03/2017 14:09

A!!

Fert P

www.proteccionverde.com

FERTILIZANTES

FERTILIZANTES CONVENCIONALES Desde Fertop ponemos a su disposición una amplia gama de fertilizantes, tanto convencionales como de liberación controlada, para el cultivo de maíz.

>Fertop 15-15-15 >Fertop 22-8-10 >Fertop 20-11-9

>NAC–27 % >DAP >Potasa

…y, desde nuestra fábrica de blending, también podemos formular el equilibrio que usted desee, siempre garantizando la calidad de la materia prima así como el porcentaje de las mezclas

FERTILIZANTES DE LIBERACIÓN CONTROLADA >Agromaster 30-11-11 >Agromaster 35-16-0 >Agromaster 22-7-7 Estos equilibrios disponen del nitrógeno encapsulado con la tecnología E-MAX que satisface las necesidades del cultivo del maíz con exactitud y reduce considerablemente el lavado de nutrientes.

pub_proteccion_verde.indd 103

23/03/2017 14:09

104

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Campo de millo preparado para realizar fecundacións manuais controladas

PROGRAMAS DE SELECCIÓN PARA MELLORAR A RESISTENCIA E A TOLERANCIA DO MILLO AO ATAQUE DOS TALADROS

Presentamos os distintos programas que estamos a levar a cabo na Misión Biolóxica de Galicia para lograr aumentar a resistencia ‘natural’ do millo contra a praga dos taladros da cana. Rosa Ana Malvar, 2 Rogelio Santiago, 1José Cruz Jiménez, 2Ana López-Malvar, Ana Cao, 1Bernardo Ordás, 1Pedro Revilla, 1Amando Ordás, 1Abdherahmane Djemel, 1 Marlon Caicedo, 1Ana Alonso, 1Beatriz Lago, 1Ana Carballeda e 1Ana Butrón 1 Misión Biolóxica de Galicia. CSIC 2 Departamento de Bioloxía Vexetal e Ciencias do Solo. Grupo Agrobioloxía Ambiental. Calidade de Solos e Plantas (Universidade de Vigo). Unidade Asociada á Misión Biolóxica de Galicia (CSIC) 1 1

INTRODUCIÓN Nas zonas temperadas do hemisferio norte as principais pragas do millo son os taladros da cana. Nas nosas condicións as principais especies son dúas: Sesamia nonagrioides e Ostrinia nubilalis e ambas presentan 2-3 xeracións cada

ano. O ataque da segunda xeración é moito máis relevante, porque esta é máis numerosa e coincide co período de floración e de enchido de gran. Aínda que o comportamento de ambas as especies de taladros é similar, a primeira é máis voraz e máis abundante no sur de Galicia. Os adultos provenientes da primeira xeración depositan os ovos entre a vaíña da folla e o talo ou no envés da folla. As larvas neonatas da segunda xeración aliméntanse das vaíñas ou das follas ata que penetran na cana. Posteriormente, a medula é o seu alimento; as larvas escavan galerías lonxitudinais e producen un enfraquecemento xeral da planta, o que dificulta o paso dos nutrientes do talo ao gran en formación. Tamén atacan a mazaroca alimentándose do gran. Todo iso tradúcese en importantes perdas de rendemento.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_taladro_galego_02.indd 104

22/03/2017 10:31

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Os vermes atacan a mazaroca alimentándose do gran

105

As larvas neonatas da segunda xeración aliméntanse das vaíñas ou das follas ata que penetran na cana

O AGRICULTOR ESTÁ INTERESADO EN OBTER MOITOS QUILOS DE GRAN E, POR ISO, INICIOUSE UN PROGRAMA DE SELECCIÓN, O CAL SE CENTRA NO RENDEMENTO EN CONDICIÓNS DE ALTA INFESTACIÓN DA PRAGA Existen varios métodos de control da praga: métodos culturais, control biolóxico, tratamento con insecticidas ou o uso de millo transxénico Bt. Este último é eficaz no control da praga e, de feito, é habitual no val do Ebro. No entanto, non se sementa en Galicia e a utilización de transxénicos non está exenta de problemas, por exemplo, o rexeitamento social que provoca, a posible aparición de resistencias á toxina nos insectos ou a prohibición do seu uso en certos tipos de agricultura (por exemplo, a agricultura ecolóxica). Ao millo Bt introducíronselle xenes dunha bacteria (Bacillus thuringiensis), que codifican para certas toxinas que causan a morte das larvas taladradoras, pero tamén existen xenes no propio millo que lle confiren resistencia parcial á praga dos

taladros e que poden aproveitarse como método de control único ou combinado con outros métodos de control. De feito, sabemos que hai variedades que sofren menos danos co ataque das larvas. Tamén sabemos que esta resistencia parcial se herda e que se pode mellorar por selección. Existen moitos métodos de selección, aínda que basicamente todos consisten en elixir (no material que queremos mellorar) plantas ou familias que sexan mellores para o carácter que queremos seleccionar e recombinar (aparear entre si) as plantas ou familias elixidas para obter un novo material que ten, como media, un mellor valor para o carácter seleccionado. Vexamos algúns exemplos.

¿Quieres trabajar en el rural? ¿Buscas un operario de granja? Líderes en Bienestar se encarga del reclutamiento de candidatos para trabajar en el sector agrícola-ganadero de Galicia. Intervenimos en el proceso de selección - contratación, formación, seguimiento y mo�vación del personal a través de protocolos adaptados a la situación de cada empresa. Ofrecemos un servicio de mediación en los equipos de trabajo (empresario - trabajadores), a la vez que otorgamos una oportunidad laboral a cualquier persona con ganas de trabajar y con ambición por aprender del rural. Para más información consulta nuestro proyecto en www.lideresenbienestar.com

Contáctanos sin compromiso: Empresario - ganadero: 622 928 220 (Yolanda Trillo, veterinaria) Trabajador - candidato: info@lideresenbienestar.com (CV con foto)

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_taladro_galego_02.indd 105

22/03/2017 10:30

106

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

OS AVANCES EN XENÉTICA MOLECULAR FIXERON POSIBLE QUE NA ACTUALIDADE COÑEZAMOS A SECUENCIA DE ADN COMPLETA DE VARIAS LIÑAS PURAS DE MILLO E QUE DISPOÑAMOS DUN GRAN NÚMERO DE MARCADORES MOLECULARES DISTRIBUÍDOS AO LONGO DE TODOS OS CROMOSOMAS DO MILLO

OBTENCIÓN DE LIÑAS PURAS RESISTENTES AOS TALADROS Os agricultores sementan maioritariamente variedades híbridas, actualmente híbridos simples. Un híbrido simple non é máis que o cruzamento de dúas liñas puras (material xenético maioritariamente homocigoto) e caracterízase pola súa uniformidade (todas as plantas dun mesmo híbrido son xeneticamente idénticas) e pola súa repetitividade (sempre que se crucen as mesmas liñas, obtense o mesmo híbrido). Para conseguir híbridos cunha boa resistencia á praga é necesario dispor de liñas puras resistentes. Para obtelas pártese, como material base, dunha poboación parcialmente resistente ou dunha F2 conseguida pola autofecundación (os estilos dunha planta fecúndanse co pole da mesma planta) dun híbrido de dúas liñas resistentes. No material base autofecúndanse plantas de bo aspecto. Estas inféstanse con ovos da praga (para asegurarnos de que se produza ataque dos taladros) e na recolección recóllense as mazarocas das plantas que non rompen despois dun zarandeo (método de selección máis sinxelo) ou mídese a lonxitude das galerías e elíxense as mazarocas das plantas que presenten galerías máis curtas. Ao ano seguinte seméntanse as mazarocas seleccionadas e repítese o proceso. Despois de cinco autofecundacións pódese considerar que se ten unha nova liña pura que, previsiblemente, será máis resistente ao ataque dos taladros. Os resultados dun programa real pódense observar na figura 1. As barras azuis representan as liñas parentais e as barras entre cada grupo de barras azuis as novas liñas obtidas. Na primeira F2 conseguíronse novas liñas cunha maior resistencia que as orixinais. Na segunda, con todo, o método non funcionou, xa que non se conseguiron liñas que superasen en resistencia os dous parentais; certo é que unha das liñas parentais tiña un nivel de resistencia alto. Na terceira F2 si identificamos, polo menos, unha liña que é máis resistente que os seus proxenitores. A resistencia transmitíuselles aos seus híbridos (Butron et al., 2014). Figura 1. Lonxitude de galerías (cm) de novas liñas puras e os seus parentais 30 25 mínima diferenza significativa (mds) entre liñas puras = 13 cm

20 15 10 5 0

B93 LP1 LP2 LP3 Oh43

A671 LP1 LP2 LP3 A295

B98 LP1 LP2 LP3 W572

MELLORA DA RESISTENCIA DAS POBOACIÓNS DE MILLO AO ATAQUE DOS TALADROS Os híbridos non son as únicas variedades de millo que se cultivan e, de feito, as poboacións tradicionais son preferidas nalgunhas rexións e nalgúns tipos de agricultura. A mellora de poboacións trata de obter resultados a longo prazo e de proporcionar material base para outros programas de mellora. Nestas poboacións tamén se pode mellorar a resistencia á praga dos taladros. No noso programa como material base para iniciar a selección elixiuse o composto EPS12, que é unha mestura de catro poboacións do val do Ebro, as cales previamente mostraran un bo nivel de resistencia. Así, elixíronse as familias deste composto que tiñan as galerías máis curtas, aínda que para evitar que se producise, como resposta indirecta á selección, unha baixada do rendemento (este tipo de respostas fora descrito noutros programas de mellora de resistencia a insectos) as familias seleccionadas tiñan que ter un rendemento igual ou superior á media da poboación. Seguindo este método, realizáronse catro ciclos de selección. A maiores fíxose un ciclo máis, pero utilizando tres criterios diferentes: 1) similar ao usado nos catro ciclos anteriores, obtendo así o quinto ciclo de selección, 2) seleccionando só por galerías curtas e 3) seleccionando só por rendemento. Os resultados da selección (figura 2a) indícannos que as galerías se foron reducindo paulatinamente coa selección, co que se aumentou a resistencia, pero non evitamos a redución do rendemento a pesar de que este tamén se incluíu como criterio. Se seleccionamos só por rendemento na obtención do quinto ciclo, o carácter recupérase, pero aumentan tamén os danos de galerías (figura 2b) [Butron et al., 2012]. Figura 2a. Lonxitude de galerías e rendemento dos ciclos de selección do EPS12 utilizando ambos os caracteres na selección

3,5 3,3 3,1 2,9 2,7 2,5 2,3 2,1 1,9 1,7 1,5

mds para rendemento = 0,5 t/ha; mds para lonxitude de galería = 1 dm

....

Rendemento /2 (t/ha)

Lonxitude de galerías (dm)

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_taladro_galego_02.indd 106

23/03/2017 15:35

z i a m n e e t n e r e Un ref Sin malezas

SOLUCIÓN

Sin ataques de plagas Con la mejor nutrición

pub_sapec.indd 107

MAÍZ

19/03/2017 10:25

108

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

DESPOIS DE CINCO AUTOFECUNDACIÓNS PÓDESE CONSIDERAR QUE SE TEN UNHA NOVA LIÑA PURA QUE, PREVISIBLEMENTE, SERÁ MÁIS RESISTENTE AO ATAQUE DOS TALADROS

Figura 2b. Lonxitude de galerías (dm, en vermello) e rendemento/2 (t/ha, en azul) dun ciclo de selección utilizando só lonxitude de galerías ou rendemento como criterio de selección 4 2 0 C4_orixinal Galerías Rendemento

C4_orixinal Galerías Rendemento

que diferían no grao de intensidade da praga (figura 3). A selección foi efectiva para mellorar o rendemento do cruzamento EPS20 × EPS21. Combinando os resultados de todos os ambientes, o rendemento mellorou 1,5 t/ha. A selección realizouse en condicións de alta infestación, pero o comportamento dos ciclos mellorados foi tamén maior que o orixinal nos ambientes sen ou con pouca intensidade de praga (o terceiro ciclo de selección rende un 19 % máis que o orixinal en ambientes con pouca infestación fronte ao 23 % máis cando o ataque dos taladros é intenso). O rendemento mellorou, pero as perdas de rendemento (calculadas como a proporción de redución do rendemento en condicións de alta fronte á baixa infestación) mantéñense constantes a través dos ciclos cunha media do 32 %, o que nos corrobora as perdas que pode chegar a provocar esta praga (Malvar et al., 2016). Figura 3. Rendemento (t/ha) en catro ambientes con distinto grao de infestación de taladros de EPS20 x EPS21 e de tres ciclos de selección para mellorar a tolerancia do cruzamento

Detectamos, polo menos nesta poboación, unha correlación negativa entre rendemento e resistencia, o que nos levou a reformular a estratexia de selección.

MELLORA DA TOLERANCIA AO ATAQUE DOS TALADROS EN HÍBRIDOS POBOACIONAIS DE MILLO Independentemente da lonxitude das galerías producidas polas larvas taladradoras hai variedades que toleran mellor o ataque dos insectos, é dicir, a variedade ten un bo rendemento sexa cal for o dano na planta. Obviamente, o agricultor está interesado en obter moitos quilos de gran e, por iso, iniciouse un programa de selección, o cal se centra no rendemento en condicións de alta infestación da praga. Neste caso fanse infestacións con ovos dos taladros para asegurarnos de que hai ataque e que se seleccionan plantas ou familias tolerantes. O rendemento é, pois, o carácter elixido como criterio de selección. A herdanza deste carácter é máis complexa que o dano medido como lonxitude de galerías. Ademais da selección per se da variedade, interésanos mellorar o cruzamento entre dúas variedades que combinen ben, aproveitando así a heterose. Cando cruzamos dúas variedades que teñen boa heterose, o rendemento obtido no cruzamento é superior á media do rendemento das variedades parentais. Existen métodos de selección orientados a mellorar as variedades para obter unha mellora no cruzamento e utilizamos este método para mellorar a tolerancia ao ataque dos taladros. O cruzamento que se quere mellorar é EPS20 × EPS21. Tanto o sintético EPS20 coma o EPS21 formáronse cruzando 8 liñas puras que teñen resistencia parcial ao ataque das larvas. As liñas teñen unha orixe similar dentro de cada sintético e difiren entre sintéticos, o que fai que o cruzamento teña un elevado rendemento manifestando alta heterose. Completáronse tres ciclos de selección utilizando como criterio de selección o rendemento e o proceso de selección realizouse baixo condicións de alta infestación da praga e sen ter en conta o dano producido polo insecto. O progreso do programa avaliouse en catro ambientes

Media (mds = 0,7 t/ha)

Infestación moi baixa (mds = 1,5 t/ha) Infestación baixa (mds = 1,6 t/ha)

Infestación alta (mds = 1,3 t/ha)

Infestación moi alta (mds = 1,3 t/ha)

4 C0

Ciclos

PROGRAMA DE SELECCIÓN ASISTIDA POR MARCADORES MOLECULARES Para seleccionar tanto para resistencia como para tolerancia necesítase infestar artificialmente con ovos dos taladros e asegurar deste xeito que as plantas seleccionadas non escaparon por azar ao ataque das larvas. Isto esixe a cría dos taladros en laboratorio, o que supón un grande esforzo loxístico e económico. Ademais, cando se selecciona tanto por lonxitude de galerías coma por rendemento está a seleccionarse o fenotipo (conxunto de trazos) da planta, que é a suma do xenotipo (conxunto de xenes) e do ambiente. Se o carácter ten unha grande influencia ambiental seleccionando por fenotipo, podemos cometer erros. O ideal sería poder elixir plantas ou familias polo seu xenotipo. Os avances en xenética molecular fixeron posible que na actualidade coñezamos a secuencia de ADN completa de varias liñas puras de millo e que dispoñamos dun gran número de marcadores moleculares distribuídos ao longo de todos os cromosomas do millo. Utilizando poboacións e deseños adecuados, podemos coñecer que rexións do xenoma están relacionadas co carácter que queremos mellorar, no noso caso a lonxitude das galerías e/ou o rendemento. Neste caso podemos facer a selección fundándonos nos marcadores asociados, por tanto, con base no xenotipo. Así elimínase a confusión que pode producir o ambiente e evítase a infestación artificial.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_taladro_galego.indd 108

21/03/2017 19:11

Vacuno 210x297.pdf

15/3/17

9:46

¿Aún no tiene asegurado el saneamiento?

NUEVO Seguro de Explotación

Ganado Vacuno Reproducción y Producción

Incluye nuevas garantías adicionales: Prolificidad en aptitud cárnica. Pérdida de calidad de la leche en aptitud láctea ...

PARA SUSCRIBIR SU SEGURO DIRÍJASE A: • MAPFRE ESPAÑA CÍA. DE SEGUROS Y REASEGUROS • AGROPELAYO SOCIEDAD DE SEGUROS S.A. • SEGUROS GENERALES RURAL • CAJA DE SEGUROS REUNIDOS (CASER) • ALLIANZ, COMPAÑÍA DE SEGUROS • PLUS ULTRA SEGUROS • UNIÓN DEL DUERO, CÍA. DE SEGUROS • CASER MEDITERRÁNEO SEGUROS GENERALES • MUTUALIDAD ARROCERA DE SEGUROS • HELVETIA CÍA. SUIZA S.A. DE SEGUROS • FIATC, MUTUA DE SEGUROS Y REASEGUROS • CAJAMAR SEGUROS GENERALES S.A. • GENERALI DE ESPAÑA, S.A. SEGUROS • BBVASEGUROS, S.A. DE SEGUROS • AXA SEGUROS GENERALES • SEGUROS CATALANA OCCIDENTE • REALE SEGUROS GENERALES • MUSSAP, MUTUA DE SEGUROS • MGS SEGUROS Y REASEGUROS S.A. • AGROMUTUA-MAVDA, SDAD. MUTUA DE SEG. • PELAYO, MUTUA DE SEGUROS A PRIMA FIJA • SANTA LUCÍA S.A. CÍA DE SEGUROS

pub_agroseguro.indd 109

19/03/2017 09:48

110

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

SABEMOS QUE A PAREDE CELULAR XOGA UN PAPEL IMPORTANTE COMO MECANISMO DE DEFENSA FRONTE AO ATAQUE DOS TALADROS IMPEDINDO QUE AS LARVAS ACCEDAN AO ALIMENTO

Baixo estas premisas iniciouse un programa de selección asistida por marcadores (SAM) na poboación (EP42 × EP39) F2. Seleccionáronse familias que tiñan o xenotipo favorable para rendemento e lonxitude de galerías e simultaneamente realizouse unha selección fenotípica (SF) elixindo familias nas que o ataque das larvas produciu galerías curtas. Coa SF conseguiuse que estas fosen significativamente menores que a poboación orixinal (F2), mentres que a SAM presentou un dano en cana maior que a SF e menor que a F2, pero a diferenza non foi significativa en ningún caso. O rendemento, en cambio, non se viu significativamente alterado pola SF, pero viuse significativamente mellorado coa SAM (figura 4). A SAM confírmase como unha excelente alternativa á SF cando se pretende mellorar o comportamento do millo fronte ao ataque dos taladros, porque permite mellorar simultaneamente o rendemento e a resistencia en cana (Samayoa et al., 2014).

Larva taladradora (Sesamia nonagrioides) nunha cana de millo

SELECCIÓN PARA MELLORAR A FORTIFICACIÓN DA PAREDE CELULAR Se dous caracteres están correlacionados, poderiamos seleccionar un deles (o máis fácil ou o máis heredable) esperando que se produza a mellora indirecta do outro carácter. Así, sabemos que a parede celular xoga un papel importante como mecanismo de defensa fronte ao ataque dos Figura 4. Rendemento e lonxitude de galerías dunha taladros impedindo que as larvas accedan ao alimento. En poboación F2, dun ciclo de selección asistida por concreto, unha parede celular fortificada é máis difícil de marcadores (SAM) e dun ciclo de selección fenotípica F2 romper que unha que non o está. A parede celular fortifícase, entre outros motivos, porque algún dos seus com5 poñentes (hemicelulosa e lignina) se entrelaza mediante a 4 acción de compostos fenólicos xenericamente coñecidos Rendemento (t/ha) como diferulatos. Por tanto, espérase que o ataque das 3 larvas sexa menor cando aumenta a concentración destes Lonxitude de na parede celular. Partindo desta premisa, realizouse unha galerías (dm) 2 selección diverxente para aumentar e diminuír a concentración de diferulatos na medula da cana dunha poboación 1 de millo (tecido maioritario do que se alimentan as larvas 0 que producen galerías). Realizáronse xa máis de seis ciclos SAM F2 SF de selección, pero disponse só dos resultados da avaliación dos tres primeiros ciclos (tres ciclos de selección para altas Actualmente, neste programa están a desenvolverse e tres para baixas concentracións de diferulatos, figura 5). novas seleccións fenotípicas (seleccionando só rendeAtopamos que existe unha correlación negativa entre a mento e seleccionando rendemento e lonxitude de ga- concentración de diferulatos e o tamaño das galerías. Así lerías), que nos permitirán avaliar o potencial real dun observamos que as galerías foron un 29 % máis longas nas programa de SAM. poboacións que tiñan as concentracións máis baixas. Este A SAM céntrase en marcadores moleculares que están carácter ten menor influencia ambiental que a lonxitude significativamente asociados ao carácter que queremos de galerías e, ademais, non se necesita de infestacións armellorar. No entanto, todos os marcadores teñen un efec- tificiais para o seu desenvolvemento. Deste xeito, comproto maior ou menor, significativo ou non sobre o carácter. bouse nesta primeira avaliación que aumentar a concenSumando todos os efectos dos marcadores, podemos cal- tración de diferulatos na medula de millo podería ser un cular o valor xenotípico dunha planta e, por tanto, facer a método adecuado para mellorar a resistencia aos taladros selección polo valor xenotípico e non polo fenotípico. Esta de modo indirecto (Santiago et al., 2016). Así mesmo, é a filosofía da selección xenómica. No noso caso estamos non se identificaron perdas de rendemento derivadas da a desenvolver tamén un programa de selección xenómica selección para altas concentracións de diferulatos; unha para mellorar o rendemento e a resistencia aos taladros, alta concentración destes é o que se desexa para controlar pero non dispomos aínda de resultados. eficazmente a praga. AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_taladro_galego.indd 110

18/03/2017 14:28

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Figura 5. Concentración de diferulatos na medula de millo e lonxitude de galería nun programa de selección diverxente para variar a súa concentración 60 50

Diferulatos (cg/kg materia seca)

Lonxitude de

ACTUALMENTE A MELLORA DO RENDEMENTO EN CONDICIÓNS DE ALTA INTENSIDADE DA PRAGA É O MÁIS EFICAZ PARA QUE A MELLORA XENÉTICA CONVENCIONAL CONTRIBÚA AO SEU CONTROL

galerías (cm)

30 20

mds diferulatos: 6.6 cg/kg

Figura 7. Lonxitude de galerías dos ciclos de selección diverxente para variar o LABE

mds lonxitude de galerías: 5,7 cm

Alta C3

Alta C2

Alta C1

Baixa C1

Baixa C2

Baixa C3

SELECCIÓN PARA MODIFICAR A ZONA DE ENTRADA DAS LARVAS NA CANA DO MILLO As larvas da segunda xeración do taladro, especialmente as de S. nonagrioides, introdúcense na cana do millo pola zona basal dos entrenós, en concreto, por unha zona que se distingue visualmente porque ten un ton máis claro que o resto do entrenó. Nun estudo previo observouse que as liñas resistentes teñen un anel basal máis grande que as susceptibles; por tanto, podería existir unha relación entre a resistencia á praga e a lonxitude do anel basal do entrenó (LABE) [figura 6]. Figura 6. Zona de entrada das larvas taladradoras na cana do millo

25 Lonxitude de galerías (cm)

111

20 15

EPS21 EPS20

10 5 0

Longa C3

Longa C2

Longa Orixinal Curta C1 C1

Curta C2

Curta C3

CONCLUSIÓNS Tanto a resistencia coma a tolerancia do millo ao ataque dos taladros pódense mellorar por selección, o que, sen dúbida, pode contribuír ao control integrado desta praga. Ademais, a selección baseada no xenotipo (SAM ou selección xenómica), así como a mellora de certos mecanismos de defensa como a fortificación da parede celular parecen boas alternativas de futuro. Con todo, actualmente a mellora do rendemento en condicións de alta intensidade da praga é o máis eficaz para que a mellora xenética convencional (sen o uso de transxénicos) contribúa ao seu control. REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS

Para comprobar esta relación e avaliar a posibilidade de utilizar este carácter para mellorar a resistencia realizouse un programa de selección diverxente co fin de variar a lonxitude da zona de entrada en dúas poboacións moi distintas de millo, EPS20 e EPS21. A selección foi eficaz, xa que se logrou modificar a lonxitude do LABE en ambas as direccións e nas dúas poboacións. Agora ben, a relación coa resistencia aos taladros depende da poboación; na EPS20 a medida que se reduciu a zona de entrada aumentouse a resistencia, mentres que na EPS21 non se atopou unha relación entre o LABE e a lonxitude das galerías (figura 7). Comprobouse que esta diferenza de comportamento podería ser debida a que a composición química da zona é diferente nas poboacións (Santiago et al., 2011). Por tanto, a posibilidade de utilizar este carácter como método de selección para resistencia aos taladros dependerá da material base elixido.

Butron, A., Romay, M. C., Pena-Asin, J., Alvarez, A. and Malvar, R. A. (2012) ‘Genetic Relationship Between Maize Resistance to Corn Borer Attack and Yield’, CROP SCIENCE, 52(3), pp. 1176–1180. doi: 10.2135/cropsci2011.11.0584. Butron, A., Samayoa, F., Santiago, R. and Malvar, R. A. (2014) ‘Selection efficiency of tunnel length and stalk breakage to obtain maize inbred lines resistant to stem borer attack’, EUPHYTICA, 197(2), pp. 295–302. doi: 10.1007/s10681-014-1067-7. Malvar RA, Ordás B, Alonso A, Samayoa FL, Lago B, Jimenez JC, Caicdo M, Revilla P, Ordas A, Butrón A, S. R. (2016) ‘Variedades tolerantes a los taladros. Una alternativa para el control de la plaga.’, Agricultura, 992, pp. 146–150. Samayoa LF, Butrón A, M. R. (2014) ‘Selecciones asistida por marcadores y fenotípica para mejorar rendimiento y resistencia en maíz’, Actas de Horticultura, 69, pp. 71–73. Santiago, R., Ana Malvar, R., Barros-Rios, J., Fernando Samayoa, L. and Butron, A. (2016) ‘Hydroxycinnamate Synthesis and Association with Mediterranean Corn Borer Resistance’, JOURNAL OF AGRICULTURAL AND FOOD CHEMISTRY, 64(3), pp. 539–551. doi: 10.1021/acs.jafc.5b04862. Santiago, R., Butron, A., Revilla, P. and Ana Malvar, R. (2011) ‘Is the basal area of maize internodes involved in borer resistance?’, BMC PLANT BIOLOGY, 11. doi: 10.1186/1471-222911-137. AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_taladro_galego_02.indd 111

23/03/2017 17:44

¿CÓMO MEJORAR LA RENTABILIDAD LECHERA A TRAVÉS DEL CULTIVO DEL MAÍZ? LA NASCENCIA REPRESENTA HASTA EL 50% DE LA COSECHA

GANE SEGURIDAD Y RENTABILIDAD CON AGROSTART®

La rentabilidad de las explotaciones agropecuarias pasa por conseguir una mayor autosuficiencia a nivel de materias primas. Es por ello, que Maïsadour Semences cada año invierte el 15% de su volumen de negocio en la creación de nuevas variedades de maíz, de mayor potencial productivo, calidad nutricional y mejor comportamiento sanitario. Sin embargo, todos sabemos que una genética élite no es suficiente, ya que el éxito del cultivo del maíz depende de diversos factores: Factores edafoclimáticos, sobre los cuales tenemos una escasa capacidad de intervención, y factores culturales (la preparación del lecho de siembra, la calidad de la semilla utilizada, el abonado y la lucha contra las malas hierbas realizado, la elección del momento de cosecha, etc…), sobre los cuales, sí podemos intervenir. De estos factores culturales, la calidad de la semilla utilizada es clave, ya que de ella depende el conseguir una buena implantación. Según diversos estudios, el 50% del éxito del cultivo del maíz reside en conseguir una buena implantación. Maïsadour Semences y la Cooperativa DELAGRO, plenamente conscientes de ello y también de los riesgos existentes en este momento clave, te ofrecen la combinación perfecta: Una GENÉTICA ÉLITE y SEMILLA DE CALIDAD provista de la tecnología más innovadora en forma de un tratamiento único y exclusivo desarrollo por nuestro equipo de I&D, el tratamiento de semillas AGROSTART.

¿DE QUÉ SE TRATA? Es la nueva solución en tratamiento de semillas de maíz que asocia materias activas innovadoras, eficaces, seguras y respetuosas con el medio ambiente.

¿CUÁLES SON SUS COMPONENTES?

1 FUNGICIDA EL PROTECTOR ESTÁNDAR MAS* DE AMPLIO ESPECTRO Los hongos de las especies Pythium y Fusarium, responsables de las enfermedades de la siembra y de la podredumbre en la nascencia, pueden provocar pérdidas importantes de plantas, afectando directamente a la densidad y al rendimiento de los cultivos. Estos hongos están presentes en la tierra y en los residuos de cosecha, por lo que todas las semillas MAS, incorporan de serie un protector con la materia activa Thiram de amplio espectro.

BIOESTIMULANTE

LA GARANTÍA MAS PARA ASEGURAR LA NASCENCIA «EN CUALQUIER SITUACIÓN» ORIGEN

El bioestimulante incluido en los protectores Agrostart y procede de las familias de las SHB (Sustancias Húmicas Biomiméticas). Está formado por un equilibrio de ácidos húmicos y fúlvicos específicos, formulados para su aplicación líquida.

ACCIÓN

Los ácidos húmicos y fúlvicos actúan sobre la nutrición mineral mejorando la biodisponibilidad de los elementos minerales: - Aumento de la superficie de transferencia eficaz de las raíces. - Estimulación de la absorción de los nutrientes disponibles.

pub_delagro_maissadour.indd 112

19/03/2017 10:01

¿CUÁLES SON SUS BENEFICIOS? 1. Ganancia de rendimiento hasta el +3% según condiciones. Máxima eficacia en condiciones difíciles (frío, lluvias…) 4. Aumento en la concentración de almidón. El maíz es la fuente principal de energía en la dieta del ganado bovino. Un maíz con más almidón se traduce en un ahorro del pienso aportado a la dieta o en una mayor producción de leche. En el siguiente gráfico observamos, como el contenido en almidón de la variedad con el tratamiento Agrostart aumenta en un +2,3% respecto a la variedad con el tratamiento estándar. Esta diferencia, supone a su vez, un aumento de la producción lechera de 2. Aumento de la superficie de intercambio eficaz de las

+0,25 l/vaca/día.

raíces.

Ganancia en el contenido de almidón con el tratamiento Agrostart

3. Mejora de la absorción de los nutrientes disponibles.

Agrostart

Estándar

Disfrute de los beneficios del tratamiento de semillas Agrostart en nuestra gama distribuida por Delagro

MAS 24.C

MAS 40.F

MAS 54.H

CICLO MEDIO

CICLO LARGO

CICLO ULTRA-LARGO

GRAN ADAPTABILIDAD

ALTO RENDIMIENTO Y RUSTICIDAD

SILO EN CANTIDAD Y CALIDAD

Elevado potencial productivo Planta equilibrada y con buen perfil sanitario Buen vigor de nascencia

Alta producción Grandes mazorcas que aportan almidón Adaptabilidad a diferentes condiciones

Delegación Galicia

981 519 920

pub_delagro_maissadour.indd 113

Cantidad de ensilado Valor alimentario r IVOido poo Stay-green S r c U e g CL e ofr Dela EX ment our y

ica ad Ún Maïs

delagro@delagro.org www.delagro.org

19/03/2017 10:01

114

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

O TÉCNICO RESPONDE Recollemos as recomendacións de técnicos das distintas casas comerciais en relación ás diferentes fases da sementeira do millo. A finalidade é coñecer os mellores criterios de escolla en ciclos e variedades, a época idónea para sementar, os coidados durante todo o proceso e o momento máis apropiado para a colleita e o ensilado. PABLO AMADO Dekalb

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

O primeiro que debemos saber é a zona na que estamos e a integral térmica da que dispoñemos. Cada variedade ten a súa propia integral térmica e é sempre a mesma, pero o que si cambia é o número de días nos que alcanzamos esa integral. Iso vai depender de cada zona, sobre todo da altitude con respecto ao nivel do mar e, ademais, inflúe a data de sementeira, é dicir, canto antes sementemos, máis integral imos acumular e un ciclo máis longo poderemos usar.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_entrevistas_galego_05.indd 114

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

O primeiro é pensar para que queremos esa variedade. O principal nun silo de millo é que sexa san para os animais, polo que a variedade debe ter unha boa sanidade vexetal. Tamén debe estar ben conservado e para iso é moi fundamental o stay green da planta, é dicir, que se manteña verde ata a colleita. O seguinte máis importante sería a dixestibilidade, que me vai medir canto dese silo poden aproveitar logo as miñas vacas. Despois está a produción, xa que, canto maior sexa, máis barato me vai saír o quilo. Por último, ten moita importancia o tipo de gran, xa que as colleitadoras actuais non son capaces de esmagar os grans vítreos, entón deberiamos seleccionar variedades de gran fariñento ou dentado porque, se o gran non vai ben procesado, imos perder unha parte nas feces da vaca.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/03/2017 19:26

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

115

Cal é a época idónea de sementeira en función da zona?

A temperatura do chan vainos marcar a época de inicio de sementeira. Ten que estar como mínimo a 10 °C, aínda que o ideal sería a 12 °C ou máis, e debemos mirar a previsión do tempo para asegurarnos de que nos seguintes 12-14 días imos ter boas condicións climatolóxicas a fin de evitar unha nacenza mala. Nas zonas costeiras pódese empezar a sementar a principios ou a mediados de abril. Nas comarcas interiores da Coruña, como poden ser a de Ordes e a de Arzúa, incluso nalgunhas do sur de Lugo, a partir do 15-20 de abril adoita haber xa boas condicións. Por último, as zonas onde máis tarde se recomenda sementar son a Terra Chá, Teixeiro e algunhas do Deza, onde ata maio é difícil sementar con boas condicións.

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Antes de sementar debemos planificalo todo para non cometer erros. O principal é facer unha boa preparación do chan para que a sementadora poida traballar homoxeneamente e todas as plantas queden á mesma profundidade. Canto máis cedo sementemos, menos profundidade aconsellamos; en sementeiras temperás, uns 4 cm son suficientes. Tamén é moi importante comprobar que a regulación da sementadora é correcta e non debemos esquecernos nunca do selector de sementes, que é o que proporciona que a máquina deposite gran a gran, que non caian dous xuntos ou que deixe un espazo sen el. Durante a sementeira, sobre todo se son temperás, tamén é moi aconsellable facer unha protección fronte ao verme de chan, principalmente o verme de arame. Posteriormente debemos controlar moi ben as herbas e as pragas, como pode ser a rosquilla, para garantir mellores producións. O abonado debe facerse antes, pero pode suplirse nunha aplicación en coberteira despois.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

Tradicionalmente falábase de que o momento idóneo é cando a variedade está a dous terzos de enchido, xa que é cando teño máis enerxía por hectárea, pero hai que pensar que iso ten que aproveitalo despois unha vaca, polo que esa recomendación, a día de hoxe, quedou un pouco obsoleta. Nos últimos estudos sábese que cada variedade ten o seu propio momento de colleita e, en función dos requirimentos do nutrólogo e das vacas, de parámetros como cantos quilos vai comer, se teño dispoñibilidade de silo de herba ou non… podemos variar ese momento da ensilaxe. Como recomendación xeral, entre un medio de liña de enchido e dous terzos, incluso antes, pero aí debemos falar técnicos, nutrólogos e gandeiros, e ver como imos aproveitar ese millo. Temos que conseguir a maior parte de materia dixestible por hectárea e non só a maior enerxía por hectárea.

SOCIEDAD AGRÍCOLA GALEGA SL

Parque Empresarial Vilanova I 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com www.soaga.com

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga128_dossier_millo_entrevistas_galego_05.indd 115

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

22/03/2017 19:27

116

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

GUSTAVO GARCÍA RIVEIRO Limagrain Ibérica

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Temos que ter en conta tres criterios: a integral térmica da zona, a época de sementeira e cando queremos colleitar. Outro aspecto a ter en conta é que sementamos despois; se sementamos algo, teremos que acurtar o millo porque igual non poderemos sementar a pradeira ou o cereal e, se non sementamos nada, si que podemos arriscar co ciclo. Tamén é importante coñecer o terreo; se é moi húmido é conveniente non arriscar en ciclo porque igual ao final non podemos colleitar en tempo. Hoxe en día, coa información meteorolóxica que temos, podemos comprobar a integral térmica da zona e incluso hai casas comerciais que teñen simuladores nos que podemos ver, combinando a variedade de millo e a integral térmica, cando estaría a túa zona ideal para colleitalo.

Antes da sementeira o ideal é un abonado correcto, xa que o millo é un cultivo que produce moito pero é moi esixente. Despois preparar ben o terreo e ter unha cama de sementeira adecuada. Para a sementeira ideal, o máis importante é que sexa homoxénea e sementar ao redor de 4 cm de profundidade; se as temperaturas son frías podemos subir ata 3 e se o terreo está máis seco, baixar ata 6. Máis de 6 cm provocará que haxa unha nacenza irregular e con menos de 3, expoñémonos a que queden plantas descubertas. Outro aspecto a ter en conta é a velocidade, temos que sementar amodo. O ideal é facer a sementeira ao redor de 4 ou 6 km/hora. Se nos pasamos, de 6 a 9 km/h, adoitamos perder entre un 1 e un 5 % de plantas e, de 6 a 12 km/h, ao redor dun 10 % . Tamén é moi importante ter o cultivo libre de malas herbas. Se facemos un tratamento previo, mellor, se non deberiamos facer un de postemerxencia temperá e, se é necesario, repetir para que non se cubra de malas herbas porque o que comeu a mala herba xa non queda para o millo. Por último, especial atención aos insectos. Un ataque de rosquilla pódeche deixar en dous días sen un 40 % do millo, tranquilamente.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

Cal é o momento idóneo de ensilar?

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

Eu sempre aconsello aquelas variedades que nos dean máis litros de leite por hectárea. Cando sementamos millo para ensilar, o que plantamos é un alimento para darlles ás vacas, por tanto, temos que subministrarlles aquel que sexa máis rendible, non soamente o que sexa máis alto ou o que teña máis mazaroca, senón aquel que nos dea máis leite na explotación. O importante é que teña moita produción e con boa calidade. Para iso temos que buscar variedades adaptadas á zona, tanto en sanidade como en tolerancia a enfermidades, e rústicas. Nunha explotación que dean moitos quilos de millo normalmente o que lles interesa é que teña boa dixestibilidade. En cambio, se se trata dunha gandería que achegue menos millo á ración, igual nos interesa ter un pouco máis de amidón porque a dixestibilidade non será tan limitante. Unha cuestión que deberiamos ter en conta sempre é falar co nutrólogo que fai a ración para saber que tipo de millo nos convén máis.

Cando a planta está entre o 32 e 35 % de materia seca. Isto normalmente compróbase pola liña de leite do gran, que sería entre a metade e dous terzos de enchido, aínda que varía un pouco; normalmente as variedades vítreas estarían arredor dun medio e as dentadas sobre dous terzos. É necesario fixar especial atención ao gran porque variedades que teñen un stay green moi bo bo poden enganarnos e outras que o teñen peor ou un verde máis alimonado parece que están máis secas do que realmente o están. Por experiencia persoal, prefiro que estea tirando a verde que a moi seco, porque os silos son máis fáciles de conservar e funciona normalmente mellor na vaca.

Cal é a época idónea de sementar en función da zona?

Non hai unha época idónea. Normalmente aquí na zona seméntase entre mediados de abril e principios de xuño, pero do que temos que fiarnos é da temperatura do chan. Para que o millo xermine correctamente debe haber unha temperatura superior a 8 ou 10 0C e, se queremos que xermine rápido, superior a 14 0C. O que realmente nos interesa é ter unha temperatura do chan alta. Pode habela a mediados de abril e ás veces non chega ata mediados de maio.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_entrevistas_galego_05.indd 116

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/03/2017 19:27

NOVE

DAD

2017

www.indusagri.es indusagri@ indusagri.es

pub_indusagri.indd 117

21/03/2017 23:24

118

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

MIGUEL ÁNGEL POSE Pioneer

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

Considero que a mellor opción é escoller o ciclo máis longo porque a capacidade produtiva é moito maior. Estamos a falar de que se sementamos un ciclo 500 temos a posibilidade de chegar a un 15 ou a un 20 % máis de produción que se escollemos un ciclo máis curto. Si é certo que escoller un ciclo demasiado longo para a nosa zona pode despois comprometernos para poder ensilar ese millo no seu momento óptimo ou incluso no establecemento da pradeira, se procede. Resumindo, debemos escoller o ciclo máis longo dentro das posibilidades da nosa zona.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

Simplemente aconsello non deixarnos levar por criterios erróneos, non escoller un híbrido porque nos digan que ten unha maior dixestibilidade da fibra ou por algún outro criterio que non é demasiado relevante. Eu sempre lles recomendo aos meus clientes que opten por un ciclo de dobre aptitude, é dicir, temos que ter claro que un híbrido que sexa bo produtor de gran sempre vai ser un bo produtor para o mercado de silo. Non sucede así á inversa, debemos desconfiar dos híbridos que nos cualifiquen como excesivamente forraxeiros porque, se cadra, o que nos están dicindo dunha maneira encuberta é que é un híbrido con moi pouca capacidade de produción de gran.

Cal é a época idónea de sementar en función da zona?

Respondendo dunha forma xeral, poderiamos dicir que a época idónea de sementar dentro do que é a cornixa cantábrica -Galicia, Asturias e Cantabria- é cando a temperatura diaria está nuns 12 ou 13 0C, a temperatura nocturna non baixa de 8 ou 9 0C e a temperatura do chan non é menor aos 6 0C.

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Para chegar a ter unha produción óptima dependemos de factores internos, que podemos controlar nós, e de factores externos, que son os climatolóxicos e que, obviamente, se nos escapan. Dentro dos que nós podemos controlar, é fundamental facer un bo laboreo do chan; un abonado correcto, que non sexa excesivo nin tampouco deficitario; unha boa e meticulosa aplicación dos herbicidas, sobre todo dos de postemerxencia e, por último, facer un control de pragas, sobre todo das máis importantes que temos aquí, as dos vermes de arame e de rosquilla.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

O momento idóneo márcao a espiga. Nós intentamos que os nosos clientes non se precipiten e que esperen ata que a liña de amidón chegue aos dous terzos de enchido do gran. O que suce-

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_entrevistas_galego_05.indd 118

de moitas veces é que cando a sanidade da planta non é a idónea condiciónanos moito e vémonos na situación de ter que ensilalo antes do que sería o momento ideal. O que teño claro é que unha analítica dun 30 % de amidón é mellor que unha dun 25 %. Que se nós chegamos a ter un 35 % de amidón, teremos un 32-33 % de materia seca, co cal imos ter unha perda na dixestibilidade da fibra dun ou de dous puntos. Neste sentido consideramos que podemos chegar perfectamente a un 34-35 % de materia seca, xa que ata aí o que perdemos de dixestibilidade recuperámolo de sobra con eses tres ou catro puntos máis de amidón.

GUILLAUME TAIHADES Panam

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

Os agricultores deben elixir os híbridos que mellor se adapten á formulación e ao manexo da súa granxa, á zona de sementeira, ao tipo de chan e ás prácticas culturais. Trátase de buscar un híbrido de bo rendemento, con estabilidade na produción e que se axuste ao uso específico da colleita.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

O obxectivo é buscar variedades que aglutinen potencial produtivo e, ao mesmo tempo, rusticidade, tendo en conta que a elección varietal debe comezar por determinar a data límite de sementeira e a de colleita en estado óptimo.

Cal é a época idónea de sementar en función da zona?

A época ideal oscila entre mediados de abril e mediados de xuño. Debemos asegurarnos de que exista no chan un mínimo de 10 °C que garantan unha correcta e rápida xerminación. Nas zonas litorais, a sementeira adiantaríase e estariamos en disposición de meter ciclos máis longos de ata 160 días. Nas zonas de sementeira moi tardía deberiamos ir a ciclos curtos, sobre 120 días.

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Antes de sementar é imprescindible facer un bo fertilizado orgánico/mineral e unha boa preparación da cama de sementeira. Durante o desenvolvemento do cultivo debemos facer un seguimento permanente para controlar infestacións por malas herbas, pragas e enfermidades que poidan afectar o seu rendemento.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

Para millo forraxeiro, o estado óptimo sería cando o gran se atope en estado leitoso/pastoso, cuns niveis de materia seca entre o 28 e o 32 %. Nesta fase conxúgase un bo nivel de amidóns, unha boa dixestibilidade e enerxía neta. O obxectivo é obter a maior cantidade de materia seca e UFL/UFC por hectárea.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/03/2017 19:27

CONSIGA ELEVADAS PRODUCCIONES EN MAÍZ Y AUMENTE SU RENDIMIENTO

El más eficiente protector de nutrientes Fertilizantes con macromolécula reguladora de la lixiviación y volatilización, más un eficiente potenciador nutricional.

Elevado poder neutralizante Enmienda caliza granulada.

EFECTO DE AMICOTE CORBIGRAN ADICIONADO AL ABONO NORMAL Ensayo en Maíz Finca Mouriscade (Lalín) 500 kg Testigo

13,0

Suelo de pH 6,4

13,2

13,4

13,6

13,8

14,0

14,2

14,4

Producción (t m.s./ha)

Delegación de Coruña, Orense y Pontevedra: 636 163 729 I Delegación de Lugo: 626 441 510 I Delegación de Asturias: 646 197 572

Mas información en nuestra APP

anuncio nergetic-corbigran 2.indd 1 pub_intergal.indd 119

15/3/17 10:14 1:44 19/03/2017

120

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

ALONSO LÓPEZ LÓPEZ Delagro SCG

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

Fundamentalmente, data de sementeira, data de recollida e as condicións da zona. Entón aí encaixo o ciclo coa integral térmica, de maneira que sexa o máis idóneo nesa situación.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

Eu son dos que me gusta o 30 % de materia seca, pero tamén é relativo. Con estas plantas tan verdes que temos hoxe, creo que imos ter un rendemento de quilos por hectárea axustado tamén a unha calidade de dixestibilidade para que despois a vaca o poida aproveitar na súa máxima expresión. Eu tento manter o 30 % de materia seca e despois, a nivel práctico, o típico gran que xa está ata a metade bastante amarelo, no que xa aparece un puntiño negro, indícanos que é o momento óptimo de colleita.

VANESA CASTRO VEGA

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

A min gústanme os híbridos simples, a última xenética que está saíndo, coa que cada vez se están mellorando máis cousas. Vai aumentando o nivel de produción, pero tamén miramos cada vez máis temas de rusticidade, como a flexibilidade e a adaptación a varios tipos de terreos e de climas, e xa temos algunhas variedades un pouco máis resistentes á seca. En resumo, gústame un híbrido que teña un gran vigor de nacenza, follas anchas, unha mazaroca moi explosiva e moi guapa, cun gran dentado e moi pouco carozo, de maneira que obteñamos o maior rendemento cunha gran dixestibilidade.

Cal é a época idónea de sementeira en función da zona?

É un pouco difícil establecer con exactitude a data de sementeira, pero paréceme que entre o 15 de abril e primeiros de maio sería unha data idónea, porque poderiamos meter ciclos máis longos e conseguir grandes producións. Incluso xente que necesita millo máis cedo porque quedou escaso pode meter un ciclo máis curto e cultivalo antes para despois sementar a herba antes, xa que se non andamos coa pescada que morde a cola constantemente e non rompemos ese círculo.

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Vou citar 3 ou 4, que son os que vexo que a xente aínda non lles presta moita atención. Os labores de preparación de cama de sementeira son fundamentais, así como a velocidade. Eu creo que andamos moi rápido e a sementeira ten que ser de 5 km/h, 6 como moito. Logo está a profundidade, que tamén se debe regular: se hai humidade, arriba as sementes; se non a hai, abaixo, pero non andar sempre co mesmo piñón. Tamén temos que ser máis precisos na aplicación de fitosanitarios, facela no momento exacto e con boas condicións ambientais. Despois hai que prestarlles atención aos ataques tardíos de rosquilla, dos que non nos decatamos ata setembro, cando o aire nos tomba todo o cultivo. Ao final do ciclo o máis importante é coller o millo no seu punto; hai unha parte da xente que se precipita e outra que espera demasiado pensando que, como a planta está tan verde, aínda non está no seu momento óptimo, e a maduración vai na mazaroca. Outra cousa na que tamén imos ter un pouco máis de complicación son os antigramínicos que utilizamos en presementeira. Se despois imos cultivar herba, debemos facer un laboreo porque con estes veráns tan secos o herbicida non se lava e estamos tendo unha problemática coa sementeira posterior de pratenses, xa que, cando xermina a semente, o herbicida, que aínda reside aí no terreo, nos está matando a pradería.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_entrevistas_galego_05.indd 120

Maïsadour Semences

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

O primeiro que imos ter en conta é a data de sementeira e a data de colleita desexada, criterios intimamente relacionados coa integral térmica. Desta forma, se determinamos a integral térmica para chegar ao estado do 32 % de madurez de ensilado, estariamos a determinar o bo ciclo.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

A variedade ímola elixir en función de cada explotación; veremos cal é o tipo de gando que hai, cal é a forraxe dispoñible para crear a ración, cal é o tipo de chan, cales son exactamente os cultivos… Realizaremos un estudo individualizado en cada caso co fin de dar un bo consello sobre a variedade a utilizar.

Cal é a época idónea de sementar en función da zona?

A época de sementeira témola que elixir sabendo que o obxectivo é garantir a mellor nacenza posible. Para iso imos depender dos parámetros edafoclimáticos de cada zona, se ben é certo que a temperatura no terreo debe ser superior a 10 °C para realizar a sementeira. Outro dos parámetros que imos ter en conta é a dinámica de nacenza da semente, que sexa inferior a 18 días porque, a partir de aí, o vigor de nacenza empeza a deteriorarse. Outro dos aspectos que consideraremos son as condicións climáticas, sobre todo, intentando evitar o risco de xeadas. Nesta liña está comprobado que os maiores rendementos se alcanzan sempre coas sementeiras precoces, sempre que se dean as condicións adecuadas para realizar unha sementeira con garantías. En rendibilidade poderiamos gañar ao redor dunha tonelada de materia seca por hectárea e, en canto a calidade, poderiamos gañar 0,02 unidades forraxeiras lácteas por cada quilo de materia seca.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

23/03/2017 15:39

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Antes da sementeira, a preparación dos labores debe garantirnos unha nacenza rápida e homoxénea. Para isto é recomendable que o terreo que queda ao redor da semente sexa o máis fino posible e que teña algo de humidade. Durante a sementeira, o que sempre aconsellamos é revisar as regulacións das sementadoras e que a velocidade sexa baixa, ao redor de 6 ou 7 km/h. Ademais, temos que conseguir que a profundidade sexa homoxénea para que logo esa semente naza toda á vez e teñamos un cultivo uniforme. A profundidade ideal está ao redor dos 4 cm, pero ben é certo que teremos que adecuala á humidade do terreo. Unha vez que xa temos o cultivo establecido teriamos que facer un control das malas herbas tendo en conta a flora que teñamos na parcela e, a partir de aí, determinaremos a estratexia para controlalas ou para erradicalas. Por outra banda, debemos estar pendentes da fertilización e facela con base nas necesidades do terreo, atendendo a unha análise de terras e á colleita que esperamos obter. Tamén hai que prestarlle atención ao estrés hídrico. Hai dous momentos nos que toma especial importancia a falta de auga para a semente, que son uns 20 ou 30 días antes da floración e tamén na fase do enchido do gran. Nós sempre recomendamos a práctica do aporcado para evitar que a auga se evapore por capilaridade; ademais, esta técnica ten outros beneficios en canto ao control das malas herbas.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

O momento idóneo sería cando o millo está nun estado entre o 32 e o 35 % de materia seca. É neste momento cando o balance entre a produción, a calidade e a conservación do millo é o adecuado.

TOMÁS PÉREZ RODRÍGUEZ Koipesol

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

En Galicia temos tres factores limitantes para sementar un ciclo máis curto ou máis longo. O primeiro é a altitude, xa que canto máis arriba subamos menos ciclo hai que poñer. O segundo é a práctica cultural do raigrás, xa que cantos máis cortes lle demos menos ciclo temos

que sementar; e o terceiro factor limitante é o tempo. Moitas veces temos o terreo preparado, vén o tempo de Galicia, chove e entón temos que sementar un ciclo máis curto.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

En función do que queiramos conseguir no noso silo, poderemos meter unha ou outra variedade pero, en xeral, unha variedade rústica, que se adapte perfectamente ao noso terreo, que sexa produtiva de cantidade e de calidade. En canto á velocidade, as variedades que eliximos van andar entre 120 e 135 días pero, como dixen antes, depende da altitude, da época na que queiramos ensilar...

Cal é a época idónea de sementar en función da zona?

Moitas veces depende máis a época na que podemos sementar que a variedade, porque ás veces queremos sementar un ciclo un pouquiño máis longo e non podemos porque a climatoloxía non nolo permite. Por outra banda, as prácticas culturais dun corte ou dous de raigrás tamén nos condicionan a variedade que imos sementar.

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Antes de sementar, facer as prácticas culturais de arado e quitar as herbas cun pase de grade ou de grade rotativa. Á hora de sementar debemos seleccionar a dose de sementeira apropiada, que depende da variedade e do que queiramos obter. Se queremos moita cantidade, iremos a unha dose alta; se queremos calidade, deberemos ir a unha dose máis baixa pero, máis ou menos, estará entre 85.000 e 95.000 plantas/ha, aínda que tamén depende das variedades. Unha vez nacido, debemos intentar que o noso cultivo estea limpo de herbas e, sobre todo, protexido de insectos. Unha vez que estea todo limpo, o millo camiña por si só ata a época da recolección.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

Cando estea o gran pastoso podemos ensilar, pero o momento idóneo para o noso silo non existe porque, se queremos coller moito amidón, sacrificaremos dixestibilidade. Por dar un dato, no ano 2015 no Laboratorio de Mouriscade analizáronse 9.900 mostras de silo que arroxaron unhas medias do 6,7 % de proteína e do 33 % de amidón. O histórico de medias de amidón foi do 28,1 % en 2003, do 30,2 % en 2009 e do 33 % en 2015. Foi subindo progresivamente e niso as casas temos bastante que ver, porque traemos para Galicia variedades cada vez máis ricas en amidón sen sacrificar a dixestibilidade.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga128_dossier_millo_entrevistas_galego_05.indd 121

121

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

22/03/2017 19:27

122

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

ÓSCAR SOBRINO PÉREZ KWS

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

O primeiro que hai que ter en conta é en que zona estamos, en que data imos sementar, en que data queremos ensilar e o tipo de chan, é dicir, o que chamamos integral térmica, que nola dá a climatoloxía da zona en función da data de sementeira e da de colleita. Todo iso vainos definir que ciclo debemos elixir.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

Cando falamos de produtos específicos para ensilado, o fundamental é o vigor de emerxencia; canto antes se estableza a planta, enraíce e empece a medrar, mellor. Despois está a tolerancia ao estrés. Estamos nunha zona na que normalmente sempre choveu, pero o clima está cambiando e é esencial que a planta aguante o estrés, sobre todo en tres momentos fundamentais. O primeiro é cando ten entre cinco e seis follas, que é cando se definen o número de óvulos fértiles que vai ter a mazaroca e o número de fileiras. O segundo é durante a polinización, xa que fortes calores ou estrés por seca poden facer que o pole non sexa activo e nos quede unha mazaroca pequeniña. O último momento é na madurez, xa que a planta ten que ser capaz de estar verde ata que o gran estea no momento de colleita.

Cal é a época idónea de sementar en función da zona?

Cando o chan ten 8 °C, o millo pode empezar a xerminar. É unha parvada adiantar a sementeira se non os hai porque a semente vai estar no chan a mercé de depredadores e de calquera tipo de inconveniente. En Galicia non temos a liberdade total de buscar ese momento ideal, porque normalmente o gandeiro sementa o millo despois da forraxe de inverno, co cal, aínda que na maior parte das zonas esa temperatura se consegue entre mediados e finais de abril, como nesa época aínda non se recolleu o raigrás, cada gandeiro debe decidir cal é o momento. Se lle queremos dar un corte máis á herba e en vez de sementar a primeiros de maio o facemos a finais, o que si é fundamental é cambiar o ciclo se queremos manter a calidade.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_entrevistas_galego_05.indd 122

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Eu diría que os dous maiores retos en Galicia son dous. O primeiro é que a xente, como vén acostumada a que sempre chova, ten moi pouco coidado á hora de poñer a semente á profundidade adecuada e hai que pola en condicións de que poida xerminar por se acaso non chove; falamos dun mínimo de tres centímetros de profundidade e dun máximo de sete. O segundo é que hai xa varios anos que nos eliminaron os herbicidas que eran moi selectivos para o millo e que se manexaban de calquera maneira; agora temos produtos máis respectuosos co medio ambiente, pero que requiren dun manexo máis técnico. Ademais, atopámonos cun inconveniente fundamental, xa que estamos a falar de chans con contidos de materia orgánica moi altos e os herbicidas residuais funcionan a medias; entón hai que utilizar un herbicida de preemerxencia, si, pero logo hai que estar moi pendentes das postemerxencias porque todo o que non sexa manter o millo limpo é mantelo en competencia coas malas herbas. Por outra banda, hai zonas en Galicia onde se podería regar e, se cadra, habería que pensar en preparar unha certa infraestrutura de rega de apoio por se acaso, xa que sería unha maneira de que o gandeiro tivese unha garantía de colleita. Tamén é fundamental elixir o momento óptimo para a recolección e que esta non a determine o feito de que a planta estea seca, senón o momento no que o gran está para cultivar.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

Cando a planta ten máis ou menos o 35 % de humidade. Un dos mellores sistemas é tomar unha mostra de planta enteira, picala e xa hai no mercado aparellos de análises NIRS por infravermello portátiles que poden darnos en cada momento como a temos: contido de materia seca, de amidóns etc. Pero non todos os gandeiros teñen acceso a ese servizo; entón temos que ir ás pistas tradicionais: plantas con moi bo stay green de arriba abaixo pero, cando se achega o momento do ensilado, as follas de recubrimento da mazaroca empezan a amarelar; nese momento partímola pola metade e vemos o gran. Hai que buscar que xa non haxa auga nel, que estea pastoso e que a liña de enchido estea entre o 70 e o 80 % do percorrido; aí case poderemos asegurar que teremos un 35 % de materia seca na planta. Iso hai que mostrealo en varias zonas da parcela e entón decidir.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/03/2017 19:27

pub_fertinagro.indd 123

19/03/2017 10:10

124

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

ÓSCAR RUÍZ FUENTEVILLA Caussade Semillas

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

Resaltaría dous, a zona de cultivo e o manexo que faga o cliente na explotación: se vai facer un corte de raigrás, se fará dous ou se ten as terras en barbeito. Ademais, gustaríame repasar o que é o concepto de ciclo, que é o sumatorio de graos/día que necesita unha variedade de millo desde que se sementa ata que alcanza o estado óptimo de ensilado. Loxicamente o factor máis importante é a temperatura e daría un consello, entre variedades nas que varíe dous ou tres días o ciclo, elixiría o máis longo.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

Unha vez determinado o ciclo, aconsellaría as variedades dunha máxima produción en quilos de materia seca e de gran, con boa calidade de fibra, que teñan mantemento constante do stay green durante o cultivo e, o máis importante, con máxima tolerancia ao estrés hídrico e sanidade vexetal. Sen este último punto os outros catro non teñen sentido. En canto á produción de gran, priorizar aquelas variedades que na relación gran-talo-follas teñan máis a favor do gran. A dixestibilidade é importante, pero non nos temos que cinguir tanto a ela, xa que ao final cultivamos quilos de materia seca dixestible por hectárea e esa dixestibilidade váinola dar a tolerancia ao estrés e a sanidade vexetal.

Cal é a época idónea de sementar en función da zona?

A miña época ideal serían os últimos días de abril e os primeiros de maio. Moi importante aquí, se nos pasamos do 15 de maio, a perda en produción de gran estaría entre 1.000 e 1.500 kg que non imos compensar porque canto máis tarde se sementa o millo máis crece co desenvolvemento vexetativo. En cambio, se o sementamos moi pronto, vaise producir unha heteroxeneidade á hora de nacer e unha diferenza de nacenza dun gran a outro de catro ou cinco días pode provocar que a diferenza de volume entre unha mazaroca e a veciña sexa dun 15 ou dun 20 %.

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Antes da sementeira vería a predición do tempo, faría unha análise de chan e recalcaría certos parámetros, como unha relación carbono-nitróxeno elevada, xa que igual teño que aplicar un composto nitroxenado para descompor esa materia orgánica en exceso. En canto ao pH, é verdade que o gandeiro fertiliza e nos últimos anos a mellora foi brutal, pero esixiríalle á casa comercial que me visite un plan de fertilización segundo esa análise. Durante a sementeira tería en conta unha velocidade adecuada, de 4 a 6 km/h, unha profundidade de 4 cm máis ou menos e fixaríame tamén nun plan de loita contra as malas herbas. Aconsello un tratamento en “post”, aínda que se pode facer

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_entrevistas_galego_05.indd 124

unha preemerxencia liviá e logo un “post”, pois ás veces, se se fai, un “post” moi agresivo, a preemerxencia noutros anos é mínima; tamén recomendo un plan de insecticida, que podo aplicar nesa segunda aplicación do herbicida para facer un selado total. Finalmente fixaríame na primeira folla, á que chamamos falsa. Se está murcha e con mala cor, temos problemas; se está en bo estado, todo marcha perfectamente.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

Para saber o momento idóneo para ensilar fixaríame na floración e, desde aí, un transcurso de 35 a 40 días. A partir da floración, o millo vai ter un 28 ou un 30 % de materia seca e, para min, o idóneo é un 32 %, que o vai conseguir nuns días. É moi importante tamén romper a mazaroca e ver o equilibrio entre os estados vítreo, pastoso e leitoso. A min gústame apertar o gran e que case non saia nada. Tamén é fundamental a altura de corte. O terceiro nó é o máis apropiado, se subimos 10 cm perderemos sobre dúas toneladas de produción e aumentaremos un 2 % de dixestibilidade. Xa no silo, de cara á produción leiteira é recomendable un picado de entre 5 e 10 mm para favorecer a inxestión e a dixestibilidade por parte do animal.

WALDINO Semillas WAM

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

Tendo en conta que un ciclo é o período de tempo que transcorre entre a xerminación da semente e a maduración fisiolóxica, o principal é coñecer en que zona estamos. En función disto e pensando en Galicia, dependendo da zona climática onde nos atopemos, poderemos elixir un ciclo máis curto ou máis longo.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

Podemos elixir variedades de ciclo máis longo ou máis curto dependendo de onde vaiamos sementar. En función da zona climática, debemos escoller sempre variedades adecuadas ao ciclo apropiado, que estean en catálogos, que estean testadas e que se adapten ao clima e ao chan galegos. Tendo en conta que en Galicia a maior parte é para facer silo, os ciclos recomendados son máis ben curtos porque temos máis amplitude para elixir a data de sementeira.

Cal é a época idónea de sementar en función da zona?

O principal a ter en conta é a temperatura do chan. Iso vai determinar cando podemos sementar porque se a temperatura non alcanza os 10 ou os 12 graos a semente non xermina, polo tanto é un dato fundamental a ter en conta a data onde se alcanza esa temperatura e tamén a humidade do chan. En función diso teremos que elixir un ciclo e a variedade.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

23/03/2017 15:40

arvum_maiz_anuncio.pdf

20/3/17

16:37

CMY

pub_delagro_avrum.indd 125

20/03/2017 23:54

126

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Antes, ter unha boa planificación. Cando estamos a falar de sementeiras importantes debemos saber o tipo de chan que temos, facerlle unha análise para saber que abonado imos necesitar e, en función diso, planificar que variedade e que ciclo son os mellores, tendo en conta sempre cando imos cultivar. Logo hai que estar pendentes de que a semente xermine e, se non xermina, hai que buscar as causas polas cales non o fai, ás veces é por un ataque, por unha praga ou por unha enfermidade. Despois da nacenza do millo, hai que estar pendentes tamén das posibles pragas ou de carencias nutricionais que poida presentar.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

O momento idóneo para ensilar é a partir da maduración fisiolóxica da planta. A partir de aí comeza o secado da mazaroca e cando chega ao estado pastoso, sería o momento ideal para ensilado. Non é fácil atopar o momento porque ás veces o agricultor non ten dispoñible a máquina para cultivar. Se é así, é preferible anticiparse un pouco.

DAVID FILGUEIRAS TOJEIRO Semillas Fitó

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

Eu empezaría por valorar que é unha semente. A semente é un ciclo de vida, o principio e a fin dunha colleita e, directa ou indirectamente, toda a xente depende dela, traballe ou non en agricultura. Canto mellores sexan as sementes, máis abundantes van ser as colleitas. En canto ao ciclo, un dos factores que inflúen na súa elección é a orientación dos sucos. Se sementamos cara ao nacente, adiantamos a colleita de 10 a 12 días con respecto a se o facemos cara ao norte. Outra das cousas que faría ao elixir a semente sería optar por variedades rústicas porque, á hora de producirse inconvenientes no cultivo ou se se trata de terreos menos adecuados, a colleita estaría máis garantida.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

cando o tempero da terra sexa idóneo. Logo, se veñen épocas de temperatura fría, o cultivo pódese estresar, pero hai medios para remedialo grazas a tratamentos que leva a semente, como pode ser un tratamento a base de ácidos fúlvicos e húmicos, co cal solucionariamos esa tensión debido a que seguiría desenvolvendo tanto a raíz como a plúmula e a xémula.

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Que a semente leve un test de vigor en frío porque así teremos menos inconvenientes; que leve os tratamentos que existen hoxe en día contra vermes para os que non hai tratamento posible despois de establecido o cultivo, como pode ser o verme de arame. En canto á sementeira, a semente non debe ir máis profunda do dobre do seu diámetro. Por outra banda, agora laboréase a terra en calquera momento, chovendo, con néboa... e a terra é un ser vivo coma o noso corpo, que se compón de bacterias, nitrosomas e nitrobacter. Se nós a labramos nun momento que non teña bo tempero, estamos a destruír as bacterias, que logo nos van influír no desenvolvemento do cultivo que imos establecer.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

Despois de elixir ben a variedade, o momento idóneo sería cando a planta teña tres cuartas partes do gran de fariña e unha cuarta parte en estado leitoso, e que a planta se manteña verde, xa que hoxe existen variedades moi adecuadas no mercado.

BEATRIZ VÁZQUEZ GONZÁLEZ RGT

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

Fundamentalmente teriamos que pensar en cales son as datas límite tanto de sementeira como de colleita, en relación ao manexo da explotación e ás particularidades ou características climatolóxicas da zona: se hai un cultivo previo, se vai haber un cultivo posterior, se as parcelas son máis pesadas ou máis lixeiras e se se trata dunha zona onde hai secas profundas ou xeadas temperás.

Depende da zona. En Galicia seméntase desde un ciclo 600 a un ciclo 180 ou 200, é dicir, que os agricultores saben, máis que ninguén, que ciclo deben utilizar. Na Terra Chá, en Lugo, e en zonas de montaña iría a un ciclo 200-300, pero na costa xa podemos ir a un 400. Logo hai zonas nas que tamén depende da utilidade que lle vaiamos dar. Se é un pastone ou un gran húmido, podemos utilizar un ciclo un pouco máis longo porque imos ter máis tempo para a recolección.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

Cal é a época idónea de sementeira en función da zona?

Desgraciadamente non podemos elixir nós a data na que desexamos sementar, senón que vai vir condicionada polas características meteorolóxicas dese ano en canto a precipitacións e a temperatura de chan. A temperatura debe estar ao redor de 10 ou 12 graos e as precipitacións téñennos que permitir un co-

Eu miraría máis o tempero do chan que a época porque realmente, á hora de elixir a variedade, tería en conta que teña un bo vigor de nacenza. Se sometemos a semente a un test de vigor en frío, esa semente non vai ter problemas na nacenza, sempre e

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_entrevistas_galego_05.indd 126

Loxicamente, búscanse variedades que produzan a maior cantidade de materia seca por hectárea coa maior dixestibilidade posible, é dicir, variedades que produzan moito gran e cun excelente stay green no momento no que se desexa cultivar. Na actualidade hai un amplo abano de variedades que cobren todas as necesidades dos gandeiros ou dos agricultores.

Cal é a época idónea de sementar en función da zona?

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

23/03/2017 13:39

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

FERNANDO GARRACHÓN

rrecto laboreo das parcelas para que quede un leito de sementeira abrandado, cunha estrutura como de esponxa. O que si está claro é que se obteñen mellores colleitas canto máis fagamos coincidir a máxima superficie foliar cos días máis longos do ano, é dicir, coa máxima radiación solar.

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Debemos ter en conta a saúde física dos nosos chans no que respecta á aireación, actividade microbiolóxica e proporción de materia orgánica. O cultivo de millo tras millo, sen ningún cultivo intermedio durante o inverno, favorece a erosión e a perda de nutrientes, polo que sería recomendable que sementásemos un raigrás ou unha leguminosa para beneficiar a estrutura do chan e a fixación de nitróxeno. En canto ao laboreo, sería interesante que a profundidade da semente, sobre todo en sementeiras temperás, estivese entre os 3 e os 4 cm e en sementeiras máis convencionais, entre os 4 e os 6 cm. En canto á fertilidade, o idóneo é traballar con base nos resultados de análises de chan; os macroelementos máis importantes na produción de millo son o nitróxeno, o fósforo e o potasio. De inicio debemos ter en conta cales van ser as achegas de fertilizante orgánico e cal vai ser a súa calidade. Para facernos unha idea, nun cultivo no que o obxectivo sexa obter aproximadamente 15 toneladas de materia seca por hectárea necesitariamos ao redor de 180 kg/ha de nitróxeno, 75 de fósforo e 200 de potasa. É importante en Galicia pórlle atención á acidez dos chans; por baixo dun 5 de pH e cunha alta proporción de aluminio deberiamos encalar porque esas achegas de nitróxeno, fósforo e potasio non resultarían totalmente efectivas para a planta. Respecto do control de pragas, as máis importantes son o arame, a rosquilla e a mosca da sementeira e, en relación aos herbicidas, sería recomendable un de preemerxencia ou de postemerxencia temperá e, de ser necesario, unha segunda aplicación.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

Tecnicamente, o momento idóneo sería cando alcanzamos o 2835 % de materia seca. Para orientarnos utilizamos o que chamamos liña de amidón ou liña de leite, que debe estar entre un medio e dous terzos. Na práctica, en ocasións, por unha mala elección da variedade a nivel de ciclo ou por un ataque de fungos ou unha seca prolongada, é preferible adiantar a colleita en detrimento da calidade.

Euralis

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

O millo é un cultivo de gran desenvolvemento vexetativo nun curto espazo de tempo e, por tanto, moi condicionado polos nutrientes, pola dispoñibilidade de auga e pola temperatura. É este último parámetro, a temperatura, fundamental na determinación do ciclo. Escoitaríannos en numerosas ocasións aos técnicos das empresas de sementes a utilización dun concepto chamado integral térmica, que é a que define o ciclo do millo e non deixa de ser a acumulación de temperatura ou graos/día desde a sementeira ata a recolección. Por tanto, a climatoloxía da zona daranos unha referencia xeral de que ciclo é o máis adecuado e outros factores como a data de sementeira, o aproveitamento do millo (silo, pastone ou gran) e mesmo a textura e a orientación da parcela acabarán de definir o noso ciclo adecuado. Estes factores pódennos permitir subir lixeiramente o ciclo a fin de incrementar a produción. Non obstante, sementar un ciclo moi superior ao que a zona nos permita levará, ademais de a non obter máis produción, a perder calidade do silo.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

Nós recomendámoslles aos nosos clientes variedades que incrementen a rendibilidade das súas explotacións reducindo ao máximo os riscos. Explicándoo dunha forma visual, unha boa variedade convértese nunha gran variedade cando ten catro bos apoios. En primeiro lugar, debe ter un alto teito produtivo, para que cando o ano e as condicións nos acompañen saquemos o máximo rendemento posible. En segundo lugar, debe ser moi estable ou rústica para que se adapte a todas as nosas parcelas dentro da explotación, non só ás mellores. En terceiro lugar, ha de ter adaptabilidade ás distintas campañas, de forma que o seu bo comportamento non sexa inestable ou irregular en distintos anos. Por último, deberá ter bo perfil nutricional que permita que, coa mesma ración, poidamos incrementar a produción leiteira da explotación. Todo iso completado cun perfil agronómico e sanitario satisfactorio.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga128_dossier_millo_entrevistas_galego_05.indd 127

127

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

23/03/2017 15:40

128

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

Cal é a época idónea de sementar en función da zona?

Cada ano é diferente, polo que é moi difícil dar normas xerais e menos por anticipado. Aínda así, hai un criterio fundamental que nos debe condicionar á hora de sementar: facer unha boa sementeira. O millo precisa temperatura e humidade no chan para que se produza unha nacenza rápida e homoxénea, que é a base dunha boa produción. Eu recomendo, a partir da data de sementeira que nos últimos anos teñamos visto que é a máis adecuada, adiantarse ou atrasarse unha semana, en función da evolución climatolóxica do ano e da humidade existente no chan.

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Antes de sementar, todo o que fagamos debe ir enfocado a crear unha óptimo ambiente produtivo cun bo fertilizado, estercadura e encalado, se fose preciso, sempre que sexa posible avalado polo coñecemento da fertilidade das nosas parcelas por medio dunha analítica do chan. A outra norma fundamental é, mediante un bo laboreo, crear un estreito contacto semente-chan cun grao adecuado de humidade que posibilite unha nacenza rápida e homoxénea. Durante a sementeira buscaremos manter o cultivo coidado e protexido de pragas e enfermidades.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

O momento idóneo tómase por norma cando o millo ten un 32 % de materia seca. É aí cando podemos obter un bo ensilado, unha boa conservación e un bo aproveitamento leiteiro do mesmo. Non é adecuado atrasar a recolección coa intención de ver incrementada a porcentaxe de amidón, xa que perderemos dixestibilidade e humidade na planta. Hai ocasións en Galicia, ultimamente con certa frecuencia, nas que nos veremos obrigados a anticipar algo a colleita debido a un secado prematuro da planta pola seca; nestes casos é mellor anticiparse lixeiramente a facer unha mala compactación do silo por falta de humidade.

ÓSCAR LANZACO Rocalba

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

Desde un punto de vista técnico, o ciclo debe escollerse en función da integral térmica de cada zona, que é a suma de temperaturas desde o momento en que se sementa ata que o millo alcanza a madurez.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

Se nos centramos en millo para ensilado, o criterio de utilizar variedades de gran produción de biomasa quedou obsoleto. Hoxe

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_entrevistas_galego_05.indd 128

búscase rendemento en materia seca, pero tamén optimizar parámetros de calidade, como contido en amidón, proteína bruta e dixestibilidade. Por iso, tamén para forraxe, e especialmente se se utiliza pastone, prevalecen as variedades de alta produción de gran, que debe ir acompañada dun bo stay green e dunha óptima tolerancia a enfermidades foliares. Afortunadamente, existe unha ampla oferta varietal neste sentido.

Cal é a época idónea de sementar en función da zona?

O momento de sementeira virá condicionado pola temperatura media do chan, cando supere os 10 °C de media polo menos durante 3 días seguidos, e alí onde haxa risco de xeadas tardías (zonas do interior de Lugo etc.) a data virá condicionada pola data histórica da última xeada invernal. Pero se o miramos desde un punto de vista agronómico, a época de sementeira dependerá do final de aproveitamento do cultivo precedente, como pode ser un raigrás. Ademais, en determinadas zonas, como a chaira de Sarria, a auga acumulada durante o inverno impide a entrada nas fincas, aínda que a temperatura do chan xa se alcanzou, atrasando o momento idóneo da sementeira. Como norma xeral, en millo para gran empézase a sementar en abril en zonas de costa, tanto se se trata de cultivo principal como de millo despois de pradeira, se á devandita pradeira se lle deu un único corte. No resto das zonas, e aínda que cada ano é diferente, nun 70-80 % dos casos as sementeiras efectúanse entre mediados e finais de maio, cando o chan acumula xa calor e se favorece así unha nacenza rápida e sen bloqueo de fósforo.

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

O leito de sementeira debe deixarse ben preparado con pase cruzado de cultivador, evitando no posible traballar a terra demasiado húmida, que impide un bo contacto semente/chan e diminúe a eficacia dos herbicidas. Durante a sementeira haberá que axustar a profundidade (que dependerá da humidade do chan e da súa textura, ao redor dos 4 ± 1 cm) e a velocidade de sementeira, recomendándose non superar os 6 km/h para unha óptima distribución da semente e evitar o efecto rebote, especialmente con calibres pequenos e esféricos. A densidade dependerá das características da variedade, do potencial da parcela e da data de sementeira (en xeral, en sementeiras tardías é recomendable aumentar a densidade). É aconsellable a aplicación dun insecticida no suco, especialmente despois de invernos suaves que favorecen certas pragas.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

O momento idóneo para ensilar é cando o gran de millo alcanza o estado de punto negro, cando ten ao redor dun 33 % de humidade. Neste momento o gran xa acumulou o contido potencial de materia seca e o resto da planta está aínda practicamente verde, especialmente en variedades cun bo stay green.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

23/03/2017 15:41

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com

pub_agroamb_galego.indd 129

19/03/2017 17:53

130

DOSSIER: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO

JESÚS FERNÁNDEZ CAMPOS Syngenta

Cales son os criterios a ter en conta á hora de escoller un ciclo do millo?

Os criterios máis importantes son, sobre todo, saber cando temos previstas as datas de sementeira e de recolección. En Galicia, ademais, a maior parte do cultivo de millo vai en rotación coa herba, co cal temos que ter en conta cando imos sacar a herba e cando queremos volver sementala.

Que tipo de variedades aconsellas utilizar?

Adoitamos utilizar variedades que nos permitan obter o máximo rendemento de materia orgánica por hectárea, xa que en Galicia máis do 50 % da ración dunha vaca está formada por millo. Un dos parámetros máis importantes é o vigor de nacenza porque nos permite que o cultivo se estableza o máis pronto posible e evite competir con malas herbas e outros factores externos. Outro factor fundamental é o stay green, que vai determinar que teñamos a planta o máis verde posible cando teñamos o gran no momento óptimo de colleita, e así obteremos a máxima dixestibilidade. A sanidade de planta tamén nos condicionará o rendemento. Hoxe en día en Galicia, coa cantidade de humidade que temos e a temperatura, adóitanse desenvolver moito as enfermidades foliares, tipo roya ou mitosporium. Outra característica a ter moi en conta, sobre todo en zonas litorais, é o encamado, que permitirá que o millo aguante en pé ou non. Ao final do ciclo, cando o 60 % do peso da planta está na mazaroca, en setembro ou outubro, os ventos fortes pódennos tombar o millo e non permitirnos unha colleita normal. Outro parámetro importante é que teña un rendemento o máis alto posible en gran pois é onde temos o amidón e, por conseguinte, a enerxía. Todos estes factores nos van permitir conseguir un maior rendemento de materia orgánica dixestible por hectárea e un silo con mellor dixestibilidade, máis apetecible para as vacas.

Cal é a época idónea de sementar en función da zona?

Eu aconsello sementar o máis pronto posible sempre que teñamos dous factores determinantes, a temperatura, pois necesitamos que o chan teña entre 8 e 10 graos para que a semente poida xerminar, e a humidade. A época idónea tamén nola vai marcar o tipo de fincas que teñamos. As fincas pesadas imos ter que sementalas un pouquiño máis tarde e as lixeiras poderemos sementalas antes. Todo o que poidamos adiantar na sementeira é bo porque, desde que se nos implante o cultivo, o millo empezará a incrementar a súa integral térmica, que é o que necesitan todas as variedades para chegar a final de ciclo.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_dossier_millo_entrevistas_galego_05.indd 130

Que coidados aconsellas aplicarlle ao millo antes, durante e despois da sementeira?

Antes de sementar, o ideal é coñecer o estado no que temos o chan. Primeiro, o máis aconsellable é facer unha analítica de chan para coñecer como temos o pH. Temos que tratar de buscar un pH entre 6 e 7,5. Ademais, a analítica indicaranos se temos algunha carencia nutricional en fósforo, potasio, sodio, magnesio, nitróxeno… e así saberemos que necesitamos aplicar antes da sementeira para poder ter un desenvolvemento normal do cultivo. Unha vez que teñamos unha boa analítica de chan, debemos facer os labores mecánicos apropiados para ter unha cama de sementeira o máis regular posible co fin de que o cultivo se implante mellor e máis homoxeneamente. Durante a sementeira, temos que estar pendentes de tres factores fundamentais. O primeiro, utilizar unha velocidade adecuada, sementar entre 3 e 5 km/h para garantir unha boa nacenza. O segundo, a profundidade; o aconsellable é sementar entre 3 e 5 cm, se temos menos humidade teremos que enterrala un pouquiño máis. O último factor importante para unha boa produción é a distancia á que estamos a sementar, é dicir, debemos aplicar a densidade adecuada en función da variedade. Despois da sementeira hai outra serie de factores que hai que considerar: temos que ter o chan libre de malas herbas, xa que nos van competir polo desenvolvemento normal da planta, pola luz e polos nutrientes; así mesmo, as pragas e enfermidades poden minguar a poboación de plantas e a densidade idónea para obter a produción desexada; temos que estar moi pendentes de non ter ataques de rosquilla, de arame, de nematodos… Finalmente, cómpre pórlle atención ás posibles carencias que teñamos no cultivo; nos primeiros tempos podemos observar nas follas algún tipo de carencia ben de fósforo, de potasio… que podemos corrixir con algún tipo de fertilizante.

Cal é o momento idóneo de ensilar?

O momento idóneo de ensilado é cando temos entre un 28 e un 35 % de materia seca na planta enteira. O ideal é ir polas fincas rompendo mazarocas e mirando onde temos a liña de leite. O idóneo é ter dous terzos do gran pastoso-vítreo e un terzo leitoso. Ese é o momento para poder obter unha boa analítica de silo, cunha boa dixestibilidade e amidón adecuado.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/03/2017 19:27

Naves ganaderas, almacenes y cobertizos

Ganadería Juan Manuel Pérez López Laiosa - O Incio

Ganadería Jose Manuel Reboiro Campo Grilo de Guntín - Bóveda

Fabricado por:

Distribuidor en la provincia de Lugo para los ayuntamientos de: O Corgo, Guntín, Quiroga, O Saviñao, Monforte de Lemos, Bóveda, O Incio, A Pobra do Brollón, Sober, Ferreira de Pantón, Paradela, Láncara, Sarria, Baralla, Becerreá, O Páramo, Friol y Triacastela. Distribuidor en la provincia de Ourense para los ayuntamientos de: Verín, Allariz, A Gudiña y Riós.

C/ Doctor Casares 189 - Entresuelo 27400 Monforte de Lemos (Lugo) • Tlf.: 617 334 424

pub_agrotecnica.indd 131

19/03/2017 17:54

132

AGRICULTURA

PRODUTIVIDADE E COMPOSICIÓN QUÍMICA DO SORGO E DO XIRASOL CULTIVADOS PARA ENSILAR EN TERREOS CON E SEN REGA DA GALICIA INTERIOR Describimos os resultados dun ensaio realizado no verán de 2016 en condicións experimentais no que se utilizaron tres variedades de sorgo e outras tantas de xirasol, sementadas como cultivo de verán nunha rotación de dous cultivos por ano en terreos de sequeiro e en regadío e recollidas nun corte único para ensilar na zona interior de Galicia. A. Botana 1, A. Sáinz 1, 3, S. Pereira-Crespo 2, J. Valladares 1, M. Veiga 1, C. Resch 1, F. J. Canabal 1 e G. Flores-Calvete 1 1 Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) 2 Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (LIGAL) 3 Instituto de Ciencias Agropecuarias y Rurales (ICAR). Universidad Autónoma del Estado de México

RESUMO Preséntase unha síntese dos resultados obtidos nun ensaio realizado no verán de 2016, durante o cal se avaliou o comportamento produtivo e a composición química de tres variedades de sorgo (Sorghum bicolor (L.) Moench) e tres variedades de xirasol (Helianthus annuus L.) en condicións de cultivo en sequeiro e en regadío, na zona sur da provincia de Lugo. As variedades ensaiadas dentro de cada especie eran de diferente tipo e precocidade. Das variedades de sorgo, unha era forraxeira de ciclo medio (PR849F) e dúas eran de gran,

de ciclo curto (Ascoli) e medio (Alfa). Das variedades de xirasol, unha era forraxeira de ciclo medio (Rumbosol-91) e dúas de aceite, unha de ciclo medio (Shakira) e outra de ciclo algo máis curto (P63LL104). Os cultivos foron sementados nunha época tardía, ben entrado o mes de xuño, e a rega realizouse mediante aspersión, entre os meses de xullo e setembro, cunha frecuencia de dous días por semana e un acumulado total de 200 mm, sendo a precipitación total no devandito período de 75 mm. A colleita das diferentes variedades realizouse no mesmo estado fenolóxico, no estado de gran pastoso no caso do sorgo e catro semanas tras a floración para o caso do xirasol. Os resultados obtidos mostraron que a rega, en comparación co cultivo en sequeiro, incrementou de media un 96 % a produción por hectárea de materia seca (MS) para o sorgo (10,8 vs. 5,5 t MS/ha), sendo este incremento dun 67 % para o xirasol (9,7 vs. 5,8 t MS/ha).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_agricultura_xirasol_sorgo_galego_04.indd 132

22/03/2017 09:25

AGRICULTURA

A dispoñibilidade de auga modificou a composición nutricional de ambas as especies. As plantas de sorgo cultivadas en sequeiro mostraron unha menor porcentaxe de inflorescencia (panícula) na MS total, menor dixestibilidade, menor contido en amidón e maior contido en fibra comparado coas irrigadas. No caso do xirasol, o comportamento foi á inversa, mostrando as plantas non regadas unha maior porcentaxe de inflorescencia (capítulo) na materia seca total, maior dixestibilidade e menor contido en fibra, comparado coas cultivadas en regadío. Para ambas as especies, as variedades de ciclo curto foron as menos produtivas en todos os casos. As variedades forraxeiras de ambas as especies tiveron de media un rendemento por hectárea superior comparado co das variedades de gran no caso do sorgo ou co das de aceite no caso do xirasol. Os resultados do ensaio permiten concluír que: a) aínda sendo cultivos tolerantes á falta de humidade, a dispoñibilidade de auga afecta fortemente ao rendemento do cultivo de sorgo e de xirasol e modifica a composición nutricional de ambas as especies, b) existen marcadas diferenzas en canto ao comportamento produtivo entre variedades dentro de cada especie, c) son preferibles as variedades forraxeiras ás de gran no caso do sorgo e ás de aceite no caso do xirasol, d) a resposta en relación á variación de rendemento e de composición nutricional coa dispoñibilidade de auga é relativamente uniforme entre as distintas variedades de cada especie, e

133

e) dada a duración do cultivo do sorgo, non son adecuadas as sementeiras tardías e o aconsellable é non superar a última semana de maio para esta especie.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_agricultura_xirasol_sorgo_galego_04.indd 133

22/03/2017 09:25

134

AGRICULTURA

O CULTIVO DO MILLO PROTAGONIZOU O PROCESO DE INTENSIFICACIÓN FORRAXEIRA DAS EXPLOTACIÓNS LEITEIRAS GALEGAS DESDE MEDIADOS DOS ANOS 80 DO PASADO SÉCULO ATA A ACTUALIDADE

INTRODUCIÓN O cultivo do millo protagonizou o proceso de intensificación forraxeira das explotacións leiteiras galegas desde mediados dos anos 80 do pasado século ata a actualidade. Ante a reducida dispoñibilidade de terra para ampliar a base territorial, moitas explotacións recorreron á ampliación da superficie de cultivo do millo para reducir a dependencia de alimentos do exterior. En gran medida este cultivo foi o protagonista do incremento continuado da produción de leite de vaca en Galicia. Segundo os resultados dunha recente enquisa realizada no CIAM dentro do proxecto INIA RTA2012-00065-C05-02 sobre unha mostra de 313 explotacións leiteiras galegas, na campaña 2013-2014 aproximadamente dúas de cada tres explotacións leiteiras galegas cultivaron millo forraxeiro nunha superficie total de 67,000 ha (Fernández-Lorenzo et al., 2016). Comparando esta cifra cos datos proporcionados polo Anuario de Estatística do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente (MAGRAMA, 2015) nas explotacións leiteiras galegas sementaríase o 63 % da superficie total de España (107.000 ha) deste cultivo. Os datos da enquisa permiten estimar, así mesmo, que aproximadamente o 70 % do leite galego se produce en explotacións onde o millo ensilado constitúe a base forraxeira da ración diaria consumida polas vacas en lactación. A alta produtividade, o elevado valor enerxético e a facilidade para ensilar correctamente son razóns que explican a importancia crecente do cultivo de millo forraxeiro nas explotacións leiteiras, sendo utilizado as máis das veces en rotacións intensivas de dous cultivos por ano con raigrás italiano como cultivo de inverno. Este sistema, non obstante, non está exento de riscos e de dificultades derivadas do cultivo en solos inadecuados para o millo pola súa excesiva pendente e/ou pouca profundidade e, sobre todo, por razóns climáticas, nas que a realización de sementeiras tardías e a incidencia da seca estival, especialmente severa en zonas do interior, en terreos con escasa capacidade de retención de auga, limita a produtividade do millo forraxeiro. O cultivo de sorgo (Sorghum bicolor (L.) Moench) podería ser unha alternativa ao millo forraxeiro, nas devanditas condicións, asegurando a obtención de forraxe. Na actualidade o aproveitamento de sorgo para forraxe é pouco frecuente en España, sementándose menos de 3.000 ha con esta especie, fronte a máis dun millón de ha en total sementadas con cultivos forraxeiros. Practicamente descoñecido en Galicia, non figura nas estatísticas oficiais de cultivos para esta comunidade (MAGRAMA, 2015).

O sorgo é un cultivo de verán que presenta tolerancia a condicións de escaseza de auga e de nutrientes, atribuída principalmente a que posúe un sistema radicular con elevada profundidade (Farré e Faci, 2006). É máis exixente en temperatura ca o millo, xa que cesa o seu crecemento por debaixo dos 10 °C e, se ben necesita un solo adecuadamente dotado de humidade para a xerminación e as primeiras etapas do seu crecemento, posteriormente o seu potente sistema radicular lle permite extraer auga da reserva útil do solo de forma máis eficiente que no caso do millo (Mangado e Azpilicueta, 2010). Por outra banda, a capacidade produtiva e valor nutricional do sorgo son menores ca as do millo, tendo aquel unha menor dixestibilidade, menor porcentaxe de gran, maior contido en cinzas e un nivel proteico semellante ao do millo (Grant e Stock, 1994, FEDNA 2016). Existen variedades de sorgo, polo xeral híbridos, para o seu aproveitamento mediante ensilado nun só corte e poden utilizarse tamén con este propósito algunhas variedades de gran. Non existe información bibliográfica acerca do cultivo do sorgo en Galicia, alén da xerada nalgúns ensaios preliminares realizados nos últimos anos no CIAM. Así, en secaños húmidos da finca do CIAM en Mabegondo con sementeiras tardías, Resch et al. (2013) observaron rendementos en torno a 8 toneladas de materia seca (MS) por hectárea para variedades de gran e de dobre propósito recollidas nun só corte para ensilar cos grans en estado pastoso, sendo indicado este estado como o momento óptimo para ensilar. Ensaios anteriores realizados en Mabegondo (Piñeiro e colaboradores, 2010, resultados non publicados) con 18 variedades das especies de sorgo (S. bicolor), de pasto do Sudán (S. sudanense (Piper) Stapf ) e híbridos de S. bicolor x S. sudanense en Mabegondo, atopan valores medios de rendemento de 10,5 t MS/ha para o sorgo, de 10,0 t MS/ha para os híbridos de sorgo x pasto do Sudán e de 7,0 t MS/ha para o pasto do Sudán. Os autores recomendan o cultivo das variedades aptas para ensilar con preferencia ás puramente forraxeiras de aproveitamento mixto en verde e ensilado recollidas en varios cortes por axustarse mellor aos sistemas de aprovisionamento forraxeiro das explotacións de vacún de leite. Os datos oficiais das superficies de cultivo (MAGRAMA, 2015) indican que o terceiro cultivo en extensión sementado en España é o xirasol (Helianthus annuus L.), con 783.000 ha, por detrás da cebada e do trigo. O aproveitamento deste cultivo é para industria na práctica totalidade e non existe información desagregada do seu uso como planta forraxeira, o que mostra a comparativamente baixa importancia que ten este aproveitamento con relación ao uso industrial. A maioría das variedades utilizadas para ensilar proceden de variedades oleíferas para extracción de aceite, pero tamén pode ser unha opción para a produción de forraxe. A pesar de que nas estatísticas oficiais non aparece constancia da súa utilización en Galicia, non últimos anos houbo certo interese e iniciativas para probar o seu cultivo durante o verán orientado ao seu aproveitamento como ensilado.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_agricultura_xirasol_sorgo_galego_04.indd 134

22/03/2017 09:25

SOLUCIONES PARA UN ENSILADO DE MAYOR CALIDAD El rastrillo ROC SERIE RT, provisto de un pick up que deposita delicadamente el forraje sobre la cinta transportadora, permite una recogida del forraje limpio de piedras, tierra y elementos extraños a la vez que se evitan pérdidas de hoja en el caso de cultivos como la alfalfa, incluso en las horas más cálidas del día. Las combinaciones en el giro de las cintas transportadoras permiten una gran flexibilidad para realizar las hileras, a un lado u otro, en una zona libre de producto, lo que favorece el secado. El fabricante austríaco GOWEIL, tras décadas de experiencia en el sector de envolvedoras de pacas redondas, pone en el mercado español su nueva rotoempacadora-envolvedora de cámara fija, de características únicas. El modelo G1 F125 G5040 Kombi cuenta con un pick up pendular, megarotor de 8 estrellas de enorme capacidad, sistema AFC para evitar obstrucciones, rascadores de plástico, el primer atado doble del mundo con malla y plástico y una construcción con material que sobrepasa los estándares habituales.

SOLUCIONES PARA EL ENCAMADO DE VACUNO Y AVES Picadoras de paja para granjas de aves. Encamadoras/picadoras para granjas de ganado vacuno.

Encamadoras/repartidoras de paja picada para granjas de aves. Modelo OL para aplicar la paja sin levantar polvo. Encamadoras/repartidoras de arena para vacuno.

Mecàniques Nogué, SLU. Mas Blanc, s/n. 17179 Riudaura (Girona)

pub_mecano.indd 135

Tlfno. 972 26 59 59 www.mecano.cat

19/03/2017 17:56

136

AGRICULTURA

A REALIZACIÓN DE SEMENTEIRAS TARDÍAS E A INCIDENCIA DA SECA ESTIVAL, ESPECIALMENTE SEVERA EN ZONAS DO INTERIOR, EN TERREOS CON ESCASA CAPACIDADE DE RETENCIÓN DE AUGA, LIMITA A PRODUTIVIDADE DO MILLO FORRAXEIRO

Parcela elemental de sorgo en estado vexetativo

Trátase dunha planta que ofrece unha serie de características que o sitúan como un candidato potencial a ser alternativa ao millo forraxeiro en circunstancias concretas, como pode ser en terreos menos produtivos e en zonas do interior de Galicia, nas que a escaseza de auga é unha limitación, debido ao seu ciclo máis curto, ás menores exixencias en canto á fertilidade do solo e á tolerancia dunha moderada falta de humidade pola capacidade de explorar a maior profundidade os horizontes do solo, debido ao seu potente sistema radicular, vantaxes ás que hai que contrapoñer o seu menor rendemento e valor nutricional comparado co millo forraxeiro (Pereira-Crespo et al., 2014). A partir de ensaios previos realizados na finca de Mabegondo con variedades híbridas de aceite, FloresCalvete et al. (2014) indicaron que, comparado co millo forraxeiro, o xirasol cultivado para ensilar en terras de sequeiros húmidos atlánticos producía entre o 50 e o 70 % de materia seca por hectárea e o seu valor nutricional presentaba un menor contido en materia seca e materia orgánica e un maior contido en proteína e lignocelulosa. Os mesmos autores, nun ensaio posterior onde se comparaba o comportamento dunha variedade de aceite e a primeira variedade de xirasol forraxeiro rexistrada en España, sitúan o momento óptimo de colleita ao redor da 4.ª semana tras a floración (Flores-Calvete et al., 2016) e indican o bo comportamento produtivo da variedade forraxeira, cun rendemento medio de 8,5 t MS/ha e 9,2 % de proteína bruta para esta variedade. A aplicación das normas do chamado “reverdecemento” que condicionan o pagamento dunha substancial parte das primas da PAC ao cumprimento de determinadas normas, entre elas a diversificación de cultivos, para unha boa porcentaxe de explotacións de vacún, estimulou a demanda de información acerca do rendemento e do valor nutritivo doutros cultivos de verán alternativos ao millo forraxeiro. Actualmente non existe información suficiente acerca do comportamento produtivo e valor nutricional do sorgo e do xirasol cultivados para ensilar nas zonas límite para o cultivo do millo. Tampouco existe información do efecto que a falta de auga, comparada co cultivo en regadío, pode causar sobre os parámetros de rendemento e de valor nutricional do sorgo e do xirasol, cando se cultivan en sementeiras tardías en zonas situadas no interior de Galicia.

A REALIZACIÓN DO ENSAIO Localización. O ensaio realizouse durante o período comprendido entre finais de xuño e principios de novembro de 2016, na Estación Experimental do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) na Pobra do Brollón (Lugo), situada no interior de Galicia, nunha zona de clima continental a 385 m de altitude, de invernos fríos e veráns cálidos e secos, con solos de textura franco limosa, baixa acidez e valores medios de fósforo e potasa. O balance hídrico do ano medio para a zona de ensaio que sinala un déficit de auga moderada nos meses de xullo, agosto e setembro, cunhas necesidades totais calculadas para a rega por aspersión de 213 mm.

Variedades. As variedades de sorgo avaliadas foron dúas de gran, Ascoli (AS) de ciclo curto e Alfa (AL) de ciclo medio e unha forraxeira, PR849F (PR) tamén de ciclo medio, todas elas híbridas. As variedades forraxeiras de sorgo adoitan ser máis altas, máis foliáceas e de ciclo algo máis longo ca as de gran. As variedades de xirasol foron tres híbridos comerciais: un forraxeiro, Rumbosol 91 (R91), de ciclo medio-longo e dúas de aceite, E-Shakira (SHA), de ciclo medio e P63LL104 (P63) de ciclo curto. Labores preparatorios, fertilización e sementeira. O ensaio realizouse en rotación cun cultivo invernal, en dúas parcelas de aproximadamente 4.000 m2 cada unha, unha das cales era a zona regada e a outra a non regada. Dentro de cada unha delas, a metade da superficie destinouse ao cultivo de sorgo e a outra metade ao de xirasol, nun deseño de bloques completamente aleatorizados. O laboreo consistiu no alzado do chan con arado de vertedeira seguido dun pase de grade rotativa vertical, aplicando posteriormente unha fertilización de 80 kg de N, 80 kg de P2O5 e 80 kg de K2O por hectárea. A sementeira realizouse do 22 ao 23 de xuño de 2016 cunha sementadora de precisión, sementando 8 liñas de cultivo de 15 m de longo en cada parcela elemental, axustada a unha densidade teórica de 150.000 plantas/ha para o sorgo e 80.000 plantas/ha para o xirasol. Realizouse un tratamento herbicida en posemerxencia precoz con WING-P (Dimetenamida-p 21,25 % + Pendimetalina 25 %), a unha dose de 4 L/ha para o sorgo e con Challenge (Aclonifen 60 %), a dose de 2,75 L/ha para o xirasol.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_agricultura_xirasol_sorgo_galego_04.indd 136

22/03/2017 09:25

AGRICULTURA

Vista do campo de ensaio en secaño

Rega. Na área correspondente, a rega realizouse por aspersión durante os meses de xullo a setembro, cunha frecuencia de dúas veces á semana, recibindo unha pluviometría total de 200 mm, cantidade suficiente para cubrir as necesidades de humidade do cultivo. A outra metade non recibiu ningunha achega hídrica durante o ensaio. Colleita. Foi realizada de forma manual, cortando 4 tramos de 3 m nas liñas centrais de cada parcela elemental. O corte realizouse no mesmo estado fenolóxico para todas as variedades de cada especie. Para o sorgo, este momento foi cando os grans da panícula alcanzaron o estado pastoso duro na parte superior e de leitoso a pastoso na parte inferior (estado 83-85 da escala BBCH de Meier, 2001). Para o xirasol, o momento elixido foi 4 semanas tras a floración, sendo tomado o momento de floración de cada variedade no estado R5.5 da escala de Schneiter e Miller (1981) equivalente ao estado 63-65 da escala BBCH. En función da diferente precocidade das variedades, a colleita do sorgo tivo lugar entre o 4 de outubro e o 2 de novembro, e a do xirasol entre o 20 e o 27 de setembro. Procesado e análise das mostras. O total de plantas cortadas en cada momento dividiuse en dúas partes, unha destinada ao picado e posterior mostraxe da planta enteira (PE) e a outra, á separación manual da inflorescencia (panícula no caso do sorgo e capítulo no caso do xirasol) e da parte vexetativa constituída polo talo e polas follas. As plantas enteiras e as fraccións foron pesadas, picadas e mostreadas por separado. Tras determinarse o contido en materia seca en estufa (80 °C durante 16 h), a mostra foi moída a 1 mm en muíño de martelos. A composición nutricional das mostras estimouse mediante espectroscopía de reflectancia no infravermello próximo (NIRS), utilizando as calibracións desenvolvidas no CIAM. Na actualidade non se dispón de calibracións NIRS para o valor enerxético da planta de sorgo. A fin de ter unha aproximación ao rendemento de enerxía neta por hectárea das distintas variedades, utilizouse a expresión UFL/kg MS=1,43–0.0205 x FAD (% MS) obtida a partir dos valores que figuran nas táboas INRA 2007.

137

A análise estatística. Realizouse mediante análise de varianza (ANOVA), por separado para ambas as especies, considerando a dispoñibilidade de auga (regadío vs. sequeiro) e a variedade como factores fixos e a repetición como factor aleatorio. A comparación de medias levouse a cabo a través do test HSD de Tukey, usando o procedemento PROC GLM de SAS (SAS Institute, 2009). OS RESULTADOS Na táboa 1 móstrase a temperatura media e a precipitación acumulada mensual no período de xullo a outubro, comparada cos valores medios de 40 anos para a zona. Como pode observarse, o cultivo realizouse en condicións de temperatura semellantes á media, pero cunha pluviometría acumulada que non chegou ao 30 % dos valores normais; por tanto, foi un verán máis seco do habitual. Durante o desenvolvemento do cultivo non se observaron problemas de encamado, malas herbas, pragas e enfermidades nin ataques de paxaros, aínda que apareceron algunhas plantas de sorgo e de xirasol deitadas por efecto do fozado do xabaril e non se apreciou que os animais se alimentasen da forraxe caída. Táboa 1. Valores de temperatura media e precipitación acumulada mensual na Pobra do Brollón en 2016 e medias para a zona Xullo Temperatura media °C 2016 21,2 Media 20,7 Precipitación mm 2016 2,0 Media 40,9

Agosto Setembro Outubro Período ensaio 21,0 18,3 13,7 18,6 20,6 18,3 14,1 18,4 13,2 33,0 26,8 75,0 32,2 64,7 117,9 255,7

Sorgo O intervalo sementeira-colleita foi de 103 días para a variedade máis precoz (Ascoli), de 124 para Alfa e de 132 para a forraxeira PR849F, con datas de colleita do 4 de outubro, o 25 de outubro e o 2 de novembro. A colleita do cultivo en datas avanzadas para as variedades máis tardías presenta un maior risco de atopar complicacións na entrada ao terreo coa maquinaria debido á maior ocorrencia de precipitacións conforme avanza o outono, o que evidencia a necesidade de adiantar a data de sementeira entre dúas e catro semanas respecto á realizada no ensaio. Como se observa na táboa 2, onde se mostra o rendemento e a composición nutricional da planta enteira, da inflorescencia e da parte verde do sorgo, a dispoñibilidade de auga influenciou considerablemente o rendemento e a composición nutricional do cultivo. As plantas cultivadas en terreo de sequeiro mostraron unha menor altura (92,7 vs. 139,3 cm) e unha menor porcentaxe de inflorescencia na biomasa total (42,2 vs. 50,6 %) en comparación coas irrigadas. Facendo a media das tres variedades de sorgo, o rendemento en regadío foi de 10,8 t MS/ha, e reduciuse case á metade en secaño (5,5 t MS/ha). Nun traballo no que se avaliaron 5 variedades de sorgo en condicións de secaños húmidos da zona costeira de Galicia, nunha sementeira tardía, Resch et al. (2013) indicaron que, no mesmo estado fenolóxico, o rendemento medio foi de 6,9 t MS/ha (4,6 a 8,4 t MS/ha), superior á observada neste traballo en ausencia de rega. AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_agricultura_xirasol_sorgo_galego_04.indd 137

22/03/2017 18:11

138

AGRICULTURA

Primordio floral do xirasol

Táboa 2. Efecto da dispoñibilidade de auga sobre a altura da planta, produción e composición química da planta enteira de sorgo e das fraccións panícula e parte vexetativa Regadío Secaño p

Planta enteira MS MO PB FND 28,9 95,9 7,1 49,9 30,0 94,8 7,1 52,9 + ** ns ** Inflorescencia (panícula) MS MO PB FND 39,5 97,1 8,6 34,8 41,7 97,1 9,0 35,5 ns ns ns ns Parte vexetativa (follas e talos) MS MO PB FND 21,8 21,8 6,1 65,1 27,0 27,0 6,4 59,9 *** ns ns **

PROD 10,8 5,5 **

Regadío Secaño p

PCT 50,6 42,2 *

Regadío Secaño p

PCT 49,4 57,8 *

Primordio de inflorescencia do sorgo no interior do talo

En liñas xerais, os resultados concordan cos mencionados na bibliografía, que indican que aínda que o sorgo é unha planta adaptada a ambientes secos, ten unha boa resposta produtiva á rega. En Italia, Barbanti et al. (2015) indicaron que o déficit hídrico no cultivo de sorgo diminuíu a altura da planta e ocasionou unha redución do 70 no rendemento. En condicións de irrigación moderada e baixa, Jahanzad et al. (2013) observaron unha redución do rendemento de MS do 20 e do 34 %, comparado co cultivo que recibiu unha irrigación óptima. A composición química do cultivo con déficit hídrico, en comparación co tratamento con rega, mostrou un maior contido en fibra neutro deterxente (52,9 vs. 49,9 % MS), un maior contido en carbohidratos solubles en auga (15,1 vs. 12,7 % MS) e un menor contido en amidón (12,1 vs. 20,2 % MS). O aumento do contido en azucres observado no cultivo en ausencia de rega, tanto na planta enteira (+2,4 unidades) coma na fracción PV (+3,6 unidades), atribúese ao axuste osmótico, fenómeno que sucede a nivel celular como resposta da planta ao estrés hídrico. A pesar de que a planta reduce o seu metabolismo fotosintético baixo condicións de déficit de auga, a planta responde cunha acumulación de azucres (axuste osmótico) para manter a turxencia celular (Bodner et al., 2015). O valor enerxético medio das tres variedades de sorgo en regadío foi de 0,05 unidades superior comparado co cultivo non irrigado, con valores de 0,78 e 0,73 UFL/kg MS, respectivamente. A produción de enerxía neta leite por hectárea en regadío foi algo máis do duplo comparado coa obtida en secaño, con valores de 8,4 e 4,0 mil UFL/ha, respectivamente.

H 139,3 92,7 **

FAD 26,4 28,1 *

CSA 12,7 15,1 **

AMD 20,2 12,1 **

FAD 16,6 16,9 ns

CSA 6,8 6,9 ns

AMD 42,3 39,8 ns

FAD 35,7 32,8 ***

CSA 14,1 17,7 **

AMD 1,2 1,5 ns

H: altura da planta (cm); PROD: rendemento en materia seca (t MS ha-1); PCT: porcentaxe de cada fracción na materia seca da planta; MS: materia seca (%); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (% MS); AMD: amidón (% MS); p: significación do test F no ANOVA (ns: non significativo; +: p<0,10; *: p<0,05; **: p<0,01; ***: p<0,001)

O comportamento das tres variedades de sorgo avaliadas nas diferentes condicións hídricas pode observarse na táboa 3, onde se mostra o efecto do tratamento hídrico para a produción, a porcentaxe da fracción panícula e a composición química da planta enteira. As diferenzas observadas entre os tratamentos hídricos para as 3 variedades avaliadas foron notables. A variedade forraxeira presentou maior produción que as variedades de gran en ambos os tratamentos hídricos e chegou a valores próximos ás 15 t MS/ha cando recibiu rega. O amplo rango na resposta produtiva á dispoñibilidade hídrica observado nas variedades avaliadas neste traballo concorda co indicado por Assefa et al. (2010) acerca da variación xenotípica que existe na tolerancia á seca entre híbridos de sorgo debido a posibles diferenzas fisiolóxicas ou viceversa. A porcentaxe da inflorescencia sobre o total da biomasa da planta oscilou, para as variedades de gran, entre o 47,7 e o 65,2 %, e para a de forraxe, entre o 29,9 e o 32,1 % en condicións de sequeiro e regadío, respectivamente. O contido en MS da planta oscilou entre 27,1 e 31,9 %, valores adecuados para asegurar unha correcta fermentación do ensilado e para evitar, ademais, perdas por efluente. A variedade forraxeira, en comparación coas variedades de gran, mostrou un menor contido en PB e un maior contido en parede celular e azucres.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_agricultura_xirasol_sorgo_galego_04.indd 138

23/03/2017 15:42

pub_impex_europa.indd 139

19/03/2017 17:57

140

AGRICULTURA

Floración no xirasol

Emerxencia da inflorescencia do sorgo

O menor valor enerxético medio do sorgo en condicións de secaño débese fundamentalmente á variedade máis precoz Ascoli, que viu reducido en 0,12 unidades o valor de UFL pola falta de humidade, mentres que permaneceu relativamente constante nas outras dúas variedades, con valores medios para Ascoli, Alfa e PR849 de 0,87, 0,75 e 0,76 en regadío e de 0,75, 0,76 e 0,70 en secaño. En canto ao rendemento por hectárea de enerxía neta leite, os valores de UFL/ha do sorgo en regadío foron superiores aos do cultivo en sequeiro, multiplicando este rendemento por un factor de entre 2,6 para a variedade de gran Ascoli, de 1,98 para a forraxeira PR849 e de 1,88 para a de gran de ciclo medio Alfa. Táboa 3. Efecto da dispoñibilidade de auga sobre a produción, porcentaxe da fracción panícula e composición química da planta enteira de sorgo VAR

Tratamento PROD PCTPAN MS MO PB FND FAD CSA AMD Regadío 9,4 54,4 27,1 95,3 7,6 49,1 27,5 11,5 16,8 Alfa Secaño 4,9 49,1 29,3 94,8 7,9 50,0 27,1 13,9 13,4 Regadío 8,1 65,2 31,9 96,3 8,6 46,2 22,6 6,2 32,5 Ascoli Secaño 3,5 47,7 31,0 94,3 6,7 52,5 27,6 12,8 15,2 Regadío 14,8 32,1 27,6 96,1 5,1 54,5 29,0 20,4 11,5 PR849F Secaño 8,1 29,9 29,7 95,3 6,8 56,2 29,4 18,5 7,7 p *** *** ** *** * ** ** *** *** dms 5,7 13,1 3,1 0,7 2,7 6,5 4,1 4,8 10,3 PROD: rendemento en materia seca (t MS ha-1); PCTPAN: porcentaxe da panícula na materia seca da planta (%); MS: materia seca (%); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (% MS); AMD: amidón (% MS); p: significación do test F no ANOVA (ns: non significativo; +: p<0,10; *: p<0,05; **: p<0,01; ***: p<0,001). dms: diferenza mínima significativa entre calquera media da mesma columna (test HMSD de Tukey)

A variedade forraxeira de xirasol presentou un importante desenvolvemento vexetativo

A produción de MS do cultivo de xirasol en regadío, como media das tres variedades, foi de 9,7 t MS/ha, superando nun 66 % á rexistrada en secaño (5,8 t MS/ha). Os resultados dos estudos realizados con esta especie cultivada para ensilar na finca do CIAM (terreos de sequeiro da zona costeira de Galicia) sinalan valores medios comparables aos obtidos en situación de regadío na zona interior galega Xirasol no presente traballo. Así, Flores et al. (2014, 2016) indican A variedade máis precoz foi P63; a súa floración rexis- rendementos de entre 7,4 e 9,3 t MS/ha para variedades trouse o 20 de setembro, seguida de SHA, o 22 de setem- de aceite e de 8,5 t MS/ha para a variedade forraxeira R91 bro, e da forraxeira, R91 cinco días máis tarde, sen diferen- recollidas aproximadamente catro semanas tras a floración. zas apreciables entre as plantas regadas e as cultivadas en Nun estudo realizado no mesmo ano 2016 coas mesmas sequeiro. Como se pode ver na táboa 4, a dispoñibilidade variedades (P63, SHA e R91) que as utilizadas neste trade auga afectou de forma moi importante ao rendemento e ballo, Sainz-Ramírez et al. (2017) sinalan que a produción á composición nutricional do xirasol. As plantas cultivadas media foi de 9,9 t MS/ha, lixeiramente superior á obtida sen rega mostraron unha menor altura (106 vs. 152 cm), en regadío, mentres que en situación de gran parcela no un menor diámetro do talo (1,5 vs. 2,3 cm) e un menor CIAM, Valladares et al, (2017) refiren valores medios de diámetro do capítulo (12,4 vs. 17,3 cm), comparadas coas 6,9 t MS/ha para unha variedade de aceite cultivada nun irrigadas. A proporción da inflorescencia (capítulo) no to- ano de verán seco (2013) e de 8,1 t MS/ha para a mesma tal da planta foi superior (57,0 % vs. 51,0% da MS total) variedade cultivada no ano 2014, cun verán máis húmido para as plantas non regadas. ca o do ano anterior. AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_agricultura_xirasol_sorgo_galego_04.indd 140

22/03/2017 18:12

MESTURAS FORRAXEIRAS

SPEEDYLMIX, pradeiras anuais de sega ou pastoreo PLURIMIX, pradeiras perennes para secanos frescos REGMIX, pradeiras perennes de regadío SECMIX, pradeiras perennes para secanos

Expresión vexetal

O noso catálogo en www.rocalba.com

pub_pradeiras_galego.indd 141

18/03/2017 10:14

142

AGRICULTURA

Inflorescencia da variedade de gran Ascoli plenamente desenvolvida

Variedade de sorgo-gran no primeiro plano e forraxeira no fondo

Sección do capítulo do xirasol no estado de enchido do gran

O cultivo en sequeiro do xirasol, comparado co irrigado, mostrou un maior contido de MS (21,4 vs. 15,9 %), en carbohidratos non estruturais (18,0 vs. 14,2 % MS), en aceite (13,1 vs. 12,3 % MS) e maior dixestibilidade da materia orgánica (59,4 vs. 56,9 %), asociada á maior proporción do capítulo no total da planta. Dada a utilización como ensilado da planta de xirasol forraxeiro, debe salientarse que o xirasol cultivado en regadío ten un moi baixo contido en MS, o que reduce a ensilabilidade da forraxe e aumenta a produción de efluente no silo. Estas circunstancias, que limitan adversamente a utilización forraxeira desta planta, suxiren que en situación de regadío o momento óptimo de colleita do xirasol podería ser posterior ao do cultivo en secaño, co fin de intentar que a forraxe tivese un contido en MS o máis achegado posible ao 25 %, aínda a expensas de reducir o rendemento por hectárea. Diversos traballos reportan na bibliografía o efecto da seca sobre a calidade da forraxe. Por exemplo, os resultados derivados dunha recente metaanálise realizada por Dumont et al. (2015) en pastos mediterráneos indican que o estrés hídrico diminúe un 3 % o contido en FND e aumenta nun 7 % a dixestibilidade da forraxe. Comparando cos resultados obtidos neste traballo, a redución do contido en fibra neutro deterxente (-5 %) e o aumento da dixestibilidade (+4 %), parecen comparables aos reportados polos citados autores. Fredeen et al. (1991) sinalaron un incremento de 10 unidades porcentuais no contido de carbohidratos na parte verde (follas e talos) de plantas de xirasol sometidas a estrés hídrico, mentres que neste estudo o incremento observado (en % MS) foi de 4,7 unidades. Coma no caso do sorgo, estas observacións reflicten a resposta ao estrés hídrico da planta, que acumula azucres no citoplasma das partes verdes a fin de manter a turxencia celular (Bodner et al., 2015).

Estado R6 (final da floración) do xirasol en secaño

Táboa 4. Efecto da dispoñibilidade de auga sobre a altura da planta, diámetro do capítulo, diámetro do talo, produción e valor nutricional da planta enteira de xirasol, e das fraccións capítulo e parte vexetativa Planta enteira H PROD MS MO PB FND FAD CEL CSA CNET EE DMOIV UFL Regadío 152 9,72 15,9 88,5 8,3 40,5 37,1 25,7 12,7 14,2 11,3 56,9 0,86 Secaño 106 5,87 21,4 87,2 7,6 38,6 33,7 23,4 16,8 18,0 13,0 59,4 0,93

*** **

Inflorescencia (capítulo) DC

PCT MS MO PB FND FAD CEL CSA CNET EE DMOIV UFL

Regadío 17,3 51 16,6 88,1 10,5 29,1 38,5 17,1 15,1 15,4 20,5 50,8 1,04 Secaño 12,4 57 21,0 89,3 8,8 29,9 29,9 16,9 18,5 19,1 20,7 52,9 1,08

*** ns

** ns

Parte vexetativa (follas e talos) DT

PCT MS MO PB FND FAD CEL CSA CNET EE DMOIV UFL

Regadío 2,3

49 15,4 85,6 6,3 51,9 38,4 34,4 10,0 11,2 0,6

52,8 0,57

Secaño 1,5

43 22,4 85,4 6,0 46,7 39,0 30,8 15,4 15,7 1,6

54,8 0,59

P ** * ** ns ns ** ns ** ** ** ns ** * H: altura da planta (cm); DC: diámetro do capítulo (cm); DT: diámetro do talo a 15 cm da base (cm); PROD: rendemento en materia seca (t MS ha-1); PCT: porcentaxe de cada fracción (capítulo vs. parte vexetativa) na materia seca da planta; MS: materia seca (%); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); CEL: celulosa (% MS); EE: extracto etéreo (% MS); CSA: carbohidratos soluble en auga (% MS); CNET: carbohidratos non estruturais (% MS); DMOIV: dixestibilidade in vitro da MO das mostras desengraxadas (%); UFL: unidades forraxeiras leite (kg-1 MS); p: significación do test F no ANOVA (ns: non significativo; + p<0,10; * p<0,05; **p<0,01; ***p<0,001)

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_agricultura_xirasol_sorgo_galego_04.indd 142

23/03/2017 15:43

AGRICULTURA

143

Inflorescencia de sorgo co gran en estado pastoso

Táboa 5. Efecto da dispoñibilidade de auga sobre a produción, composición e valor nutricional da planta enteira das tres variedades de xirasol

Inflorescencia da variedade forraxeira de sorgo PR849F

Avaliando os danos do porco bravo no cultivo do sorgo

O comportamento das tres variedades nas diferentes condicións hídricas poden observarse na táboa 5. As variedades máis tardías mostraron os maiores valores de produción, tanto en secaño como en regadío. A produción en regadío da variedade forraxeira R91 (11,3 t MS/ha) foi superior á das variedades de aceite e superou nun 77 % á produción sen rega da mesma variedade. As variedades de aceite mostraron unha maior porcentaxe de capítulo no total da planta enteira e, consecuentemente, o contido en aceite e en enerxía neta destas variedades superou á da variedade forraxeira, con valores medios de 14,2 vs. 8,0 % MS. A variedade forraxeira tendeu a mostrar unha maior dixestibilidade da materia orgánica da planta desengraxada, que se mantén con escasa variación tanto en condicións de sequeiro coma en regadío, sobre todo comparada coa variedade de aceite máis precoz, a pesar do cal a concentración de enerxía neta foi superior para as variedades de aceite (0,92 vs. 0,89 UFL/kg MS ) dada a maior enerxía da graxa. Posto que a utilización forraxeira da planta de xirasol na alimentación do gando vacún está limitada polo seu elevado contido en aceite, o uso da variedade forraxeira presentaría vantaxes en canto á posibilidade de incrementar a proporción de ensilaxe de xirasol na ración, respecto das variedades de aceite, recollidas no mesmo estado fenolóxico.

VAR Tratamento PROD PCTCAP MS MO PB FND FAD CEL CSA CNET EE DMOIV UFL Regadío 8,16 54,3 15,9 86,5 8,8 38,4 38,5 25,3 7,7 9,2 15,3 53,1 0,91 P63 Secaño 4,54 60,9 23,8 85,4 8,2 37,6 32,8 22,3 12,7 13,8 16,6 53,5 0,94 Regadío 9,98 51,5 15,1 88,8 9,1 40,5 36,9 24,8 12,4 14,3 11,8 55,7 0,86 SHA Secaño 6,84 56,6 20,1 88,1 7,4 38,4 33,4 23,3 18,7 20,3 13,2 61,6 0,97 Regadío 11,03 47,2 16,7 90,3 7,0 42,5 35,9 26,9 17,9 19,0 6,9 61,9 0,82 R91 Secaño 6,24 53,6 20,2 88,0 7,2 39,7 35,0 24,7 19,1 19,9 9,1 63,0 0,87 P *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** dms 3,89 7,03 2,10 1,50 1,14 2,96 3,31 2,30 5,29 5,03 2,43 4,15 0,08 PROD: rendemento en materia seca (t MS ha-1); PCTCAP: porcentaxe do capítulo na materia seca da planta; MS: materia seca (%); MO: materia orgánica (% MS); PB: proteína bruta (% MS); FND: fibra neutro deterxente (% MS); FAD: fibra ácido deterxente (% MS); CEL: celulosa (% MS); EE: extracto etéreo (% MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (% MS); CNET: carbohidratos non estruturais (% MS); DMOIV: dixestibilidade in vitro da materia orgánica das mostras desengraxadas (%); UFL: unidades forraxeiras leite (kg-1 MS); p: significación do test F no ANOVA (***p<0,001); dms: diferenza mínima significativa entre calquera media da mesma columna (test HMSD de Tukey)

CONCLUSIÓNS A dispoñibilidade de auga afecta fortemente ao rendemento do cultivo de sorgo e de xirasol, e modifica a composición nutricional de ambas as especies. A pesar da súa tolerancia ao estrés hídrico moderado, cando se dispón de rega nos terreos de sequeiro do interior de Galicia, a produtividade destes cultivos aumentou nun 98 % para o sorgo e nun 66 % para o xirasol, con valores entre as 9,7-10,7 t MS/ha en regadío e as 5,8-5,4 t MS/ha en secaño. O comportamento produtivo entre variedades dentro de cada especie é diferente, polo que é necesario dispor de datos agronómicos co fin de facilitar a elección varietal. Son preferibles as variedades forraxeiras ás de gran no caso do sorgo e ás de aceite no caso do xirasol. A resposta en relación á variación de rendemento e de composición nutricional coa dispoñibilidade de auga é relativamente uniforme entre as distintas variedades de cada especie. Dada a duración do cultivo do sorgo, non son adecuadas as sementeiras tardías neste cultivo, e o aconsellable é non superar a última semana de maio para realizar a sementeira desta especie. AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_agricultura_xirasol_sorgo_galego_04.indd 143

22/03/2017 18:14

144

AGRICULTURA

REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS

Capítulos de xirasol preparados para pesaxe

Corte do xirasol ás catro semanas da floración

Medicións nas plantas de xirasol cortadas

AGRADECEMENTOS Este traballo foi financiado polos proxectos ATT 2016/106 da Xunta de Galicia e RTA2012-00065-05-02 do INIA. Aurora Sainz Ramírez realizou unha estancia no CIAM en 2016 como bolseira do Consello Nacional de Ciencia e Tecnoloxía do Goberno de México. Adrián Botana Fernández é beneficiario dun contrato predoutoral FPI-INIA.

Assefa Y., Staggenborg S.A. e Prasad V.P.V. (2010) Grain sorghum water requirement and responses to drought stress: A review. Online. Crop Management doi: 10.1094/CM-20101-1109-01-RV. Barbanti L., Sher A., Di Girolamo G., Cirillo E. e Ansar M. (2015) Growth and physiological response of two biomass sorghum (Sorghum bicolor (L.) Moench) xenotypes bred for different environments, to contrasting levels of soil moisture. Italian Journal of Agronomy, 10, 208-214. Bodner G., Nakhforoosh A. e Kaul H.P. (2015) Management of crop water under drought: a review. Agronomy for Sustainable Development, 35(2), 401-442. Dumont B., Andueza D., Niderkorn V., Lüscher A., Porqueddu C. e Picon-Cochard C. (2015) A meta-analysis of climate change effects on forage quality in grasslands: specificities of mountain and Mediterranean areas. Grass and Forage Science, 70(2), 239-254. Farré I. e Faci J.M. (2006) Comparative response of maize (Zea mays L.) and sorghum (Sorghum bicolor L. Moench) to deficit irrigation in a Mediterranean environment. Agricultural Water Management, 83, 135-143. FEDNA (2016). Tablas FEDNA de valor nutritivo de Forrajes y Subproductos fibrosos húmedos. 2016. S. Calsamiglia, A. Ferret, A. Bach. Fundación para el Desarrollo de la Nutrición Animal. Madrid, 93 pp. Fernández-Lorenzo B., G. Flores, A. Botana, C. Resch, T. Dagnac, M. Veiga, S. Pereira e R. Lorenzana (2016). Estrutura produtiva e sistemas de alimentación das explotacións leiteiras de Galicia. AFRIGA, Nº 124 98-113. Flores-Calvete G. , B. Fernández-Lorenzo, S. Pereira-Crespo, A. Aguión Sandá, J. Valladares Alonso, T. Dagnac, C. Resch Zafra, A. González-Arráez e N. Díaz-Díaz. (2014). Productividade e valor nutricional do xirasol cultivado para forraxe (II). AFRIGA Nº 112, 68-73. Flores-Calvete G., A. Botana-Fernández, S. Pereira-Crespo, J. ValladaresAlonso, B. Pacio-Rivas, Á. Aguión-Sandá e C. Resch-Zafra. (2016). Efecto do momento de corte sobre o rendemento e valor nutricional de dous tipos de xirasol (unha variedade forraxeira e outra de aceite) cultivados para ensilar a finais de verán en Galicia. AFRIGA Nº 121, 184-200. Fredeen A.L, Gamon J.A. e Field C.B. (1991) Responses of photosynthesis and carbohydrate-partitioning to limitations in nitrogen and water availability in field-grown sunflower. Plant, Cell and Environment, 14, 963-970. Grant R. e Stock R. (1994) G94-1231 Harvesting Corn and Sorghum for Silage. Historical Materials from University of Nebraska-Lincoln Extension, 1311. INRA (2007). Alimentation des bovins, ovins et caprins. Tables INRA 2007. Editions Quae, Versailles Cedex (France) 311 pp. Jahanzad E., Jorat M., Moghadam H., Sadegpour A., Chahichi M.R. e Dashtaki M. (2013) Response of a new and commonly grown forage shorgum cultivar to limited irrigation and planting density. Agricultural Water Management, 117, 62-69. Meier U., 2001. Growth stages of mono- and dicotyledonous plants - BBCH Monograph. 2nd Edition, Federal Biological Research Centre for Agriculture and Forestry, Braunschweig, Germany, p. 158. Pereira-Crespo S., Fernández L.B., Valladares A.J., Díaz D.N., Resch Z.C., González A.A. e Flores-Calvete G. (2014) Evolución del rendimiento y calidad del xirasol (Helianthus annus L.), aprovechado para forraje tras la floración y desarrollo de calibraciones NIRS para la predicción del valor nutricional de los componentes morfológicos. Pastos, 44(2), 19-30. Resch C., Bande-Castro M.J., Pereira-Crespo S., Fernández-Lorenzo B. e Flores G. (2013) Evaluación de variedades comerciales de sorgo forraxeiro en siembras tardías en la Galicia Atlántica: I. Rendimiento en materia seca. Actas de la LII Reunión Científica de la Sociedad Española para el Estudio de Pastos, pp. 147-154. Badajoz, España: SEEP. MAGRAMA (2015) Anuario de Estadística del Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio Ambiente, Año 2015, 1047 pp. Gobierno de España. Mangado J.M. e Azpilicueta J.P. (2010). El sorgo: Un cultivo forrajero de verano para la Navarra Atlántica. Navarra Agraria nº 178, enero-febrero 2010, 59-64. SAS INSTITUTE (2009). SAS/STAT User’s Guide, V.9.2, SAS Institute Inc., Cary, NC, USA. Sainz-Ramírez A., Botana A., Valladares J., Pereira-Crespo S., Veiga M., Resch C. e Flores G. (2017) Efecto de la variedad y de la fecha de corte sobre el momento óptimo de cosecha de la planta de girasol para ensilar en secanos de la zona Atlántica de Galicia. 56ª Reunión Científica de la Sociedad Española para el Estudio de los Pastos. Barcelona, 25 y 28 de abril de 2017 (en prensa, aceptado para publicación). Schneiter A.A. e Miller J.F. (1981) Description of sunflower growth stages. Crop Science, 21, 901-903. Valladares J., S. Pereira-Crespo, A. Botana, C. Resch e G. Flores (2017). Efecto del cultivo de invierno sobre el comportamiento productivo del girasol utilizado para forraje y del conjunto de la rotación en secanos húmedos de la Galicia Atlántica. 56ª Reunión Científica de la Sociedad Española para el Estudio de los Pastos. Barcelona, 25 y 28 de abril de 2017 (en prensa, aceptado para publicación).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

afriga128_agricultura_xirasol_sorgo_galego_04.indd 144

22/03/2017 09:26

NUESTRA PRIORIDAD: LA SALUD Y LONGEVIDAD DE SUS ANIMALES

Distribuidas Distribuidas por:por:

Distribuidas por:por:por: Distribuidas Distribuidas GanderĂa A Rectoral de AbadĂn (Lugo)

Distribuidas Distribuidas Distribuidas por:por:por: Distribuidas por: Distribuidas Distribuidas Distribuidas por:por:por:

afriga126_pub_rotomix_galego_02.indd 145

Avda. Avda. Terra Terra Cha,Cha, 11 11 Telf.: Telf.: 982982 310310 026026 27260 27260 Castro Castro Riberas Riberas de Lea de Lea (Lugo) (Lugo) 659 659 445 445 627 627 Avda. Terra Cha, 11Cha, Telf.: 982 310 026 Avda. Avda. Terra Terra Cha, 11 11 Telf.: Telf.: 982 982 310 310 026026 e-mail: e-mail: info@dovalmaquinaria.com info@dovalmaquinaria.com 660 660 417 417 676 676 Distribuidas por: 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) 659659 445 627 27260 27260 Castro Castro Riberas Riberas de Lea de Lea (Lugo) (Lugo) 659 445 445 627627 www.dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com Fax: Fax: 982 982 310 310 295 295 e-mail: info@dovalmaquinaria.com 660660 417 676 e-mail: e-mail: info@dovalmaquinaria.com info@dovalmaquinaria.com 660 417 417 676676 www.dovalmaquinaria.com Fax: 982 310 295 www.dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com Fax:Fax: 982982 310310 295295

Avda. Avda. Terra Avda. Terra Cha, Terra Cha, 11Cha, 11 11 Telf.:Telf.: 982 Telf.: 982 310982 310 026310 026026 27260 27260 Castro 27260 Castro Castro Riberas Riberas Riberas de Lea de Lea de(Lugo) Lea (Lugo) (Lugo) Telf.: 659982 659 445659 445 627445 627627 Avda. Terra Cha, 11 310 026 Avda. Avda. Terra Avda. Terra Cha, Terra Cha, 11Cha, 11 11 Telf.: Telf.: 982 Telf.: 982 310 982 310 026 310 026026 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) 659 445 627 e-mail: e-mail: e-mail: info@dovalmaquinaria.com info@dovalmaquinaria.com info@dovalmaquinaria.com 660 417 660 417 676 417 676 27260 27260 Castro 27260 Castro Castro Riberas Riberas Riberas de Lea de Lea de (Lugo) Lea (Lugo) (Lugo) 659660 659 445 659 445 627 445 627676 627 e-mail: info@dovalmaquinaria.com 660 417 676 e-mail: e-mail: e-mail: info@dovalmaquinaria.com info@dovalmaquinaria.com info@dovalmaquinaria.com 660660 417 660 417 676 417 676676 www.dovalmaquinaria.com 982 310 295295 www.dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com Fax:Fax: Fax:982 982 Fax: 982 310982 310 295310 295 www.dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com Fax: Fax: Fax: 982 310 982 310 295 310 295 295 23/03/2017 15:47

146 128

HAI OUTRAS ESTRATEXIAS PARA MAXIMIZAR O RENDEMENTO DO HAI OUTRAS ESTRATEXIAS PARA CULTIVO DE MILLO? PUBLIRREPORTAXE PUBLIRREPORTAXE

MAXIMIZAR O RENDEMENTO DO CULTIVO DE MILLO? HAI OUTRAS ESTRATEXIAS PARA SMAXIMIZAR O RENDEMENTO DO CULTIVO DE MILLO?

ANTECEDENTES

é unha fonte de nutrientes e doutras substancias para o sostemento dos microorganismmos beneficiosos e o crecemento saudable da planta.

Carga microbiana Carga microbiana

Microbios

AFRIGA121_publirreportaxe_alltech_galego.indd 128

COMO FUNCIONA IMPRO-GRAIN?

Os microorganismos contribúen a mellorar a sanidade vexetal grazas ao IMPRO-GRAIN reforza os Mellorocrecemento da das incremento na dispoñibilidade de nutrientes, fortalecendo crecemento procesos do metabolismo vexetal mazaroca e dos co grans raíces da planta e a neutralización de compostos tóxicos no solo, que se como a fotosíntese. Un mellor rendemento e unharesistentes mellor conseguen metabolismo plantas máis ás doenzas, á calor,Maior á seca e a disuadir fotosíntese dan máis enerxía os axentes patóxenos e depredadores. Os microorganismos e as plantas son á planta. socios íntimos en practicamente todos os procesos de vida. Máis enerxía conduce anos de uso excesivo de insumos químicos, de Por tanto, despois de moitos a unque mellor rendemento. labras inadecuadas estragan a estrutura do solo e de rotacións con cultivos recorrentes, é o momento de adoptar novas solucións que revitalicen os nosos solos para conseguir un microbioma activo e equilibrado. Por outro lado, os avances en nutrixenómica, a ciencia que mide os efectos que un determinado nutriente ten sobre a expresión dos xenes das plantas, posibilitou o desenvolvemento de solucións naturais que permiten facer expresarse na planta os xenes “beneficiosos” e, a un tempo, inactivar a expresión de xenesElevado “malos”, o que se traduce en axilizar os procesos metabólicos para, valor por exemplo, mellorar o tamaño de espiga, o desenvolvemento da raíz ou a nutritivo Proteína, enerxía, resistencia ao estrés. dixestibilidade

COMO FUNCIONA IMPRO-GRAIN?

IMPRO-GRAIN reforza os procesos do metabolismo vexetal como a fotosíntese. Un mellor Óptimometabolismo desenvolvemento e unha mellor das plantas fotosíntese dan máis enerxía Mellor dixestibilidade á planta.

Microbios

Microbios patógenos Microbios patógenos

Microbios

Microbios patógenos Microbios patóxenos

Microbios patógenos

Microbios

Microbios patóxenos

Microbios

Microbios patógenos

Microbiosmantense nun saudable patógenos equilibrio adecuado e cunha abundante carga microbiana.

• Reposición de nutrientes • Dispoñibilidade dos nutrientes • Entorno saudable para as raíces

Maior rendemento

Mellor crecemento da raíz

Elevado valor nutritivo

Proteína, enerxía, dixestibilidade

Microbios

Microbios Un solo

Mellor crecemento da mazaroca e dos grans

Mellor captación dos nutrientes e mellor resistencia ao estrés

Microbios patóxenos

A tecnoloxíaMicrobios biodiscrecional Microbios patógenos de SOIL-SET AID contribúe a un agrobioma saudable do solo. nun Microbios Microbiosmantense Un solo saudable patógenos equilibrio adecuado e cunha abundante carga microbiana.

Carga microbiana Carga microbiana

Carga microbiana

A materia vexetal AFRIGA ANO XXI -degradada Nº 118

Os microorganismos contribúen a mellorar a sanidade vexetal grazas ao incremento na dispoñibilidade de nutrientes, fortalecendo o crecemento das raíces da planta e a neutralización de compostos tóxicos no solo, co que se conseguen plantas máis resistentes ás doenzas, á calor, á seca e a disuadir os axentes patóxenos e depredadores. Os microorganismos e as plantas son socios íntimos en practicamente todos os procesos de vida. Por tanto, despois de moitos anos de uso excesivo de insumos químicos, de labras que estragan a estrutura solo e de arotacións con cultivos Os inadecuadas microorganismos contribúen a do mellorar sanidade vexetal recorrentes, é o momento de adoptar novas solucións que revitalicen os nosos grazas ao incremento na dispoñibilidade de nutrientes, fortalecensolos para conseguir un microbioma activo e equilibrado. doPor o crecemento raíces da planta e aa ciencia neutralización deefectos comoutro lado, os das avances en nutrixenómica, que mide os postos tóxicos no nutriente chan, conseguindo plantas dos máis resistentes ás que un determinado ten sobre a expresión xenes das plantas, posibilitou o desenvolvemento de solucións naturaisos que permitenpatóxenos facer expre-e enfermidades, á calor, á seca e a disuadir axentes sarse na planta osOs xenes “beneficiosos” e, a inactivar a expresión depredadores. microorganismos e un as tempo, plantas son socios íntide xenes “malos”, o que se traduce en axilizar os procesos metabólicos para, mos en practicamente todos os procesos de vida. por exemplo, mellorar o tamaño de espiga, o desenvolvemento da raíz ou a resistencia ao estrés.

Máis enerxía conduce a un mellor rendemento.

• Reposición de nutrientes Microbios • Dispoñibilidade dos nutrientes Microbios Microbios • Entorno saudable para as raíces patóxenos

Carga microbiana

As enzimas naturais de SOIL-SET AID degradan a materia vexetal residual.

Carga microbiana

Un agrobioma saudable do solo con niveis altos de materia orgánica e minerais biodispoñibles é fundamental para que os cultivos alcancen o seu pleno potencial xenético.

Carga microbiana Carga microbiana

AID?

Carga microbiana Carga microbiana

patógenos

Carga microbiana

sostemento dos microorganismmos COMO FUNCIONA SOIL-SET beneficiosos e o crecemento saudable da planta.

Carga microbiana Carga microbiana

Carga microbiana

Sábese que os rendementos do millo varían moito dun lugar para outro, ata na mesma área xeográfica. Aqueles que estudan as tendencias agrícolas mundiais refírense a este feito como “a fenda de rendemento”, que é a diferenza entre un rendemento dado e os mellores resultados posibles obtidos. A miúdo, estas diferenzas de rendemento poden explicarse por unha fertilización inadecuada, por falta de auga ou polas perdas causadas por pestes ou doenzas. Mais,eebotamos se esta “fenda deatrás rendemento” se puidese cerrar doutraactual, maneira? a vista e comparamos coa situación E se o rendemento se puidese aumentar sen necesidade de recorrer ao uso de é innegable a mellora en todos os insumos que o cultivo do máis insumos de orixe química? Producir máis con menos pode parecer bo de millo mellores híbridos, a enfermidamáis para serdemanda: verdade, pero os agricultores de tolerantes todo o mundo teñen miles de des e ádeseca; “intelixentes”, liberan nutrientes de millóns sociosfertilizantes potenciais que poden axudar aque lograr este ambicioso obxectivo. Estesmodulada; socios son os microorganismos presentes no equipos solo. forma laboreos e sementeiras con máis cuaHoxe estamos en disposición de encarar o desafío de nutrir planta desde lificados. Con todo, non parece que estas melloras se atraducisen outra perspectiva que pasa, primeiro, por potenciar a vida microbiana no solo, en rendementos significativamente máis elevados que no tirando o máximo beneficio da materia orgánica presente, despoispasado. activar de Unha das razóns que podemetabólica explicar esta ten que ver maneira selectiva a actividade dos circunstancia cultivos, en especial a fotosíntese finalmente, micronutrientes cheguen á planta lugar cone,que todos osfornecendo esforzos de mellora non que se enfocaron nunhaao parpreciso, no tempo adecuado e nade cantidade necesaria. te fundamental para o éxito calquera cultivo: o chan. Sabías que o 95 % dos alimentos producidos provén do solo? Ademais, é Estamos en disposición de afirmar que se pode producir máis o ANTECEDENTES depósito de, polo menos, a cuarta parte da biodiversidade global. De feito, con menos pero,terra parahai iso, os agricultores deben aliarse con mi-no nunha presada máis microorganismos humanos Sábese que os de rendementos do millo varían moito dun que lugarseres para outro, ata na les de millóns de socios potenciais que lles poden axudar a lograr planeta. No entanto, co noso actual manexo, estamos actuando a favor destes mesma área xeográfica. Aqueles que estudan as tendencias agrícolas mundiais microbios, fungos e bacterias? este ambicioso obxectivo. Estes socios son os microorganismos refírense a este feito como “a fenda de rendemento”, que é a diferenza entre un rendemento dado e os mellores resultados posibles obtidos. A miúdo, estas presentes no chan. COMO FUNCIONA SOIL-SET AID? diferenzas de rendemento poden explicarseproducidos por unha fertilización inadecuada, Sabías que o 95 % dos alimentos provén do chan? por falta de auga ou polas perdas causadas por pestes ou doenzas. Ademais, é o depósito de, polo menos, a cuarta parte da biodiMais, e se esta “fenda de rendemento” se puidese cerrar doutra maneira? agrobioma saudable dofeito, solo nun puñado de terra hai máis microorversidade global. Depuidese E se oUnrendemento se aumentar sen necesidade de recorrer ao uso de con niveis altos de materia A tecnoloxía biodiscrecional máisorgánica insumos deseres orixe química? Producir máis conNon menos pode parecer bo de ganismos que humanos no planeta. entanto, co noso e minerais de SOIL-SET AID contribúe a un biodispoñibles é fundamental máis para ser verdade, pero os agricultores de todo o mundo teñenfungos miles de actualparamanexo, estamos a actuar a favor destes microbios, agrobioma saudable do solo. que os cultivos alcancen o millóns de socios potenciais que poden axudar a lograr este ambicioso obxectiseu pleno potencial xenético. evo. bacterias? Estes socios son os microorganismos presentes no solo. En efecto, podemos afrontar o reto de nutrir a planta ouHoxe estamos en disposición de encarar o desafío de nutrir a desde planta desde Microbios Microbios patógenos outra perspectiva que que pasa, por potenciar apor vidapotenciar microbiana solo, tra perspectiva pasa,primeiro, en primeiro lugar,Microbios anovida Microbios As enzimas naturais de tirando o máximo beneficio da materia orgánica presente, patógenos despois activar de SOIL-SET AID degradan a microbiana no chan, sacándolle o máximo beneficio á materia orMicrobios Microbios maneira selectiva cultivos, en especial a fotosínmateria vexetal residual.a actividade metabólica dos patóxenos gánica activar de maneira actividade tese e, presente, finalmente, despois fornecendo micronutrientes que selectiva cheguen á a planta ao lugar preciso, no tempo adecuado een na especial cantidade necesaria. metabólica dos cultivos, a fotosíntese e, finalmente, Sabías que o 95 % dos alimentos producidoscando provénado solo? os Ademais, achegando micronutrientes que cheguen planta nece- é o depósito de, polo menos, a cuarta parte da biodiversidade global. De feito, sita, no lugar preciso e na cantidade necesaria. Microbios Microbios nunha presada de terra hai máis microorganismos que seres patógenos humanos no A materia vexetal degradada Microbios Microbiosa favor destes entanto,e co noso actual manexo, estamos actuando éplaneta. unha fonteNo de nutrientes patóxenos doutras substancias para oe bacterias? microbios, fungos Microbios Microbios

No que se refire ao fornecemento de nutrientes, ata a data pensouse na nutrición das plantas unicamente a través da fertilización química. Por tanto, despois de moitos anos de uso excesivo de insumos químicos, de labores inadecuados que penalizan a estrutuÓptimo desenvolvemento ra do chan e de rotacións con cultivos recorrentes, é o momento das plantas Mellor dixestibilidade de adoptar novas solucións que revitalicen os nosos chans para conseguir un microbioma activo e equilibrado. Mellor crecemento 17/03/2016 A nosa aposta pasa, en primeiro lugar, por achegar recursos da raíz Mellor captación dos nutrientes nutricionais a través da potenciación dae mellor vidaresistencia microbiana no chan, ao estrés máis aínda nos nosos, con elevados contidos en materia orgánica. En segundo lugar, complementar a nutrición mineral con solucións “de precisión”: proporcionarlle á planta os micronutrientes precisos para que estean no momento adecuado e na cantidade precisa. Isto conséguese grazas á tecnoloxía de quelación de Alltech, que consiste en situar o mineral en cuestión entre dous aminoácidos

15:07

AFRIGA ANO XXI - Nº 118

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

AFRIGA121_publirreportaxe_alltech_galego.indd 128

pub_alltech.indd 146

17/03/2016 15:07

23/03/2017 17:36

147

PUBLIRREPORTAXE

para amortecer a súa carga. Esta tecnoloxía permite unha máis fácil absorción dos minerais porque se presentan de igual forma a como a planta os atopa na natureza. Profundar na modulación do agrobioma co que conviven os cultivos, potenciar as funcións basais das plantas e contar cunha nutrición de precisión é o paradigma no que se desenvolven as solucións desenvolvidas por Alltech. Alltech é unha compañía líder en alternativas de orixe natural, comprometida na procura de solucións sustentables para persoas, animais e plantas. Fundada en 1980, é a única empresa que sintetiza produtos innovadores para o mundo vexetal que teñen como orixe a fermentación do lévedo. PROGRAMA ALLTECH PARA MILLO Para o caso concreto do millo, Alltech desenvolveu un programa específico de tratamentos co fin de optimizar o rendemento e a calidade do cultivo. Este programa contempla o uso das seguintes solucións: Soil-Set® Aid é un produto líquido que se aplica ao terreo antes ou arredor da sementeira. Contén enzimas naturais que degradan a materia orgánica xunto con outros metabolitos que favorecen a sustentación de microorganismos beneficiosos no solo. Se temos en conta os elevados contidos en materia orgánica, superiores en moitos casos ao 5 %, que posúen os nosos solos, Soil-Set® Aid preséntase como unha ferramenta estratéxica para racionalizar o uso dos fertilizantes químicos. Verificáronse incrementos sensibles da dispoñibilidade de N, P, K, Ca e Mg aos 40 e 80 días despois da súa aplicación, o que garante unha nutrición máis precisa e adecuada para o cultivo. A dose efectiva é de 2 l/ ha e pódese aplicar co herbicida total, se fora o caso, ou co de preemerxencia. Ademais de mellorar a dispoñibilidade de nutrientes para a planta, con Soil-Set® Aid actívase a microflora do solo, favorecendo así o desenvolvemento dos sistemas radiculares. Isto é aínda máis importante naqueles solos sometidos a compactación, a laboreos excesivos, á reiteración no mesmo cultivo sen rotación etc. Solplex P® é un produto líquido de aplicación ao terreo. É sabido que o fósforo contribúe de forma decisiva ao establecemento do cultivo, sobre todo no que ten que ver co desen-

volvemento radicular. Con Solplex P® garantímoslle á planta unha fonte de fósforo altamente asimilable neste estadio crítico grazas a ir combinado con aminoácidos procedentes da fermentación do lévedo. Especialmente recomendado en situacións de establecementos lentos: sementeiras temperás, terreos fríos etc. A dose efectiva é de 5 l/ha, podéndose aplicar xunto co herbicida de preemerxencia. Solplex Grain® é un produto líquido de aplicación ao terreo. Contén aminoácidos procedentes de fontes microbianas de Alltech combinados cun pool de bacterias que fixan nitróxeno atmosférico e solubilizan P e K presentes no chan, pero non en forma asimilable para a planta. Recoméndase o seu uso se se aplicou con anterioridade Soil-Set® Aid. A dose efectiva é de 3 l/ha xunto co herbicida de preemerxencia. Impro-Grain® é un produto líquido de aplicación foliar. Trátase dunha combinación bioquímica de micronutrientes e produtos de fermentación única no seu xénero, formulada especialmente para o seu uso en cereais. Impro-Grain® optimiza a captación de nutrientes e reforza os procesos metabólicos da planta, especialmente a fotosíntese. Isto tradúcese en máis enerxía dispoñible para a planta, que pode empregar no momento onde se está decidindo o tamaño de mazaroca (n.º de filas), en atenuar os efectos de situacións de tensións (por exemplo, a aplicación de herbicidas de contacto), en incrementar o desenvolvemento da raíz ou en mellorar o crecemento de talos e follas, aumentando, por tanto, a súa dixestibilidade. Impro-Grain® débese aplicar antes do estado de V6 (correspóndese cando o millo alcanza unha altura de 50 cm aproximadamente) polo que se pode facer coincidir co emprego do herbicida de contacto. A dose efectiva de Impro-Grain® é de 0,6 l/ha. O programa que Alltech expón para o millo foi testado profusamente nas principais áreas de cultivo de todo o mundo. Como é natural, as condicións edafoclimáticas foron moi variadas. A pesar diso, puidemos verificar incrementos de produción que, por regra xeral, superaron o 10 % sobre o testigo. Isto fala dunha nova forma de afrontar o reto de alcanzar os máximos rendementos posibles, traballando de forma harmoniosa cos microorganismos do chan, os nosos “aliados naturais”, optimizando as funcións da planta e nutríndoa de maneira máis eficiente.

Tratamento ao chan: Soil-Set Aid: 2 l/ha Solplex P: 5 l/ha Solplex Grain: 3 l/ha

Aplicación foliar: Dose: 0,5 l/ha entre 3-6 follas verdadeiras

Impro-Grain®

FREE ANTIBIOTIC PROGRAM Solplex Grain ®

Comprometidos con el futuro Soil Set ® Aid

Solplex P®

PROGRAMA MILLO Alltech | www.alltech.com Masia Can Fatjó del Molí, s/n, Parc Tecnològic del Vallès, 08290 Cerdanyola del Vallès, Barcelona, Spain Tel. + 34 93 74 84 327 Fax. + 34 93 72 79 178 facebook.com/Alltech Naturally | @AlltechSpain www.alltech.com/news

AFRIGA ANO XXIII - Nº 128

pub_alltech.indd 147

23/03/2017 17:36

pub_fontaoClever_galego.indd 148

18/03/2017 10:18