Afriga 130. Edición galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

ESTAMOS EN WWW.REVISTAAFRIGA.COM, FACEBOOK E TWITTER

Nº 130

AFRIGA

ANO XXIII Xuño-Xullo 2017

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO A

X E S T I Ó N

T É C N I C O - E C O N Ó M I C A

ORP ATWOOD GRUTA, VACA GRAN CAMPIONA DO XVI CONCURSO MICAELENSE

afriga130_portada_galego.indd 1

VISITAMOS A EXPLOTACIÓN CABO GÓMEZ, EN TOLEDO

D A S

G R A N X A S

BADIOLA ATWOOD KOKETA, VACA GRAN CAMPIONA DO REXIONAL DE ASTURIAS

21/06/2017 19:46

GICO

publi_fontao_galego.indd 2

01/07/2017 13:41

sumario

AFRIGA

XENÉTICA Resultados das probas Conafe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 CONVOCATORIAS Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Concurso Rexional de Asturias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Concurso Nacional da Raza Parda de Pola de Laviana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 XXII Escola de Xuíces Gandeiros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 XXXIII Conferencia One17 (Kentucky, EE. UU.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 FORMACIÓN Máster en Produción de Leite do Campus Terra (USC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 EXPLOTACIÓN Gandería Cabo Gómez CB. Velada (Toledo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 PANORAMA INTERNACIONAL Granxa Ceresio. Varese (Italia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

ACTUALIZACIÓN! Probade o simulador de custos de produción para granxas! (Desenvolvido por ConsuVet)

É o novo servizo gratuíto da app Revista Afriga! Para móbiles e tablets

MANEXO Parámetros de bioseguridade e benestar animal nas explotacións . . . . . . . . . . . . . . 50

Dispoñible en

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO Funcionamento e mantemento da máquina de muxido . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Fundamentos etiolóxicos da aparición de mamite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Contido graxo e proteico do leite e estacionalidade na súa produción . . . . . . . . . . 76 NUTRICIÓN E se escoitásemos as vacas falarnos da súa alimentación? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Control, prevención e vixilancia da presenza de micotoxinas no leite . . . . . . . . . . . 92 ECONOMÍA A xestión técnico-económica das granxas de vacún de leite galegas . . . . . . . . . . 100

Outras vantaxes da app!

• Acceso directo a noticias do sector (sen conexión a Internet!) • Acceso directo á revista (co último número, visible tamén sen conexión a Internet!) • Acceso directo aos vídeos de Afriga.tv

Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo VOGAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla Membro de Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa DIRECTOR EXECUTIVO, José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez DESEÑO-MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Silvia Gayoso REDACCIÓN, Begoña Gómez Rielo, Gemma Martínez, María Melle CORRECCIÓN LINGÜÍSTICA, Alexandra Cabaleiro Carro FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV, Raquel Anido Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366 Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es Web: www.ager.com.es Tiraxe: 16.500 exemplares Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados ISSN: 2444-149X ISBN: 978-84-697-4311-9

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web

www.revistaafriga.com Síganos tamén en Twitter e Facebook Síganos también en Twitter y Facebook Follow us on Twitter and Facebook

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_Sumario_galego.indd 3

20/06/2017 21:46

l La a n o i s e f o r p a gam a t e l p m o c s á m Forraje

laboreo y siembra

rotoempacadoras y encintadoras

PULVERIZADORES

EQUIPOS PARA GANADERÍA

carros mezcladores

picadoras de forraje

Síguenos en

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

afriga130_pub_duran_gama_A4.indd 4

19/06/2017 17:35

ría e d a PICHOs N n a g para la

Equipo

Batidores trituradores de purín De 5 a 10,5 m

Cargadoras articuladas De 26 a 60 CV

Esparcidores de estiércol Gama de 8 a 24 m3

Cubas de purín TCI Gama de 2.600 a 30.000 litros

Síguenos en

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

afriga126 pub_duran_picon_A4.indd 5

19/06/2017 17:32

afriga.tv Á CARTA. NOVIDADES! Concurso Rexional de Asturias

Xornada de análise de custos de Delagro

Concurso Micaelense de Primavera (Os Azores)

Gandería Santa Teresa (Menorca)

Xornada sobre nutrición de Kemin

Durán Maquinaria en Demoagro 2017

Actos da OPL polo Día Mundial do Leite

O técnico responde: secado selectivo

Xornada de Unións Agrarias sobre o futuro do sector lácteo

www.afriga.tv

afriga130_afrigatv_galego.indd 6

#AfrigaTV

22/06/2017 14:23

Encamadoras suspendidas de 1m3 a 2.2m3

opcional tripuntal de carga

ENCAMADORA ARRASTRADA PARA TRES PUNTOS SOBRE RUEDAS GIRATORIAS

EXTENDEDORES DE SILO DE Ø 70, 90 Y 110

batidor DE purín. especial para pozos de arena

FABRICAMOS EN 6, 7 Y 8.5 METROS

EXTENDEDOR DE SILO

Astilladoras verticales y horizontales de 8,10,12,15, 20 y 25 tn.

Encamadora Avicola para distribuir serrin, cascarrilla o cama higienizada. Capacida 2.5m3 ó 3m3

Raspas especial maíz de diferentes anchos

w w w. c o r b a r s l l . c o m

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L. Polígono Industrial San Julián de la Vega, s/n 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

afriga130 publicidade_corbar.indd 7

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN

19/06/2017 23:50

xenética

PROBAS DE CONAFE XUÑO 2017

Orde Fonte: www.conafe.com

50 MELLORES TOUROS PROBADOS ESPAÑOIS POR ICO Nome

Número

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50

VVH ARMONICO BOS SEIJO BOLTON TORREL ET RI OPSAL NISSAN ET DKR PEDRO BOUW SNOW FALCO APINA DELANO BROEKS GENETICAL ALSEM TY HEIDENSKIPSTER SALNES W-H R WHITE MOON WATERMOLEN BRANDSON TEXEL BEAUTY SERGIO VENDAIRY STOP BARNKAMPER SANXENXO BARBIOTA ET NOARD EASTER MELIDE GP MINNESOTA ET KOEPON SAKUM DE VOLMER LEMOS SHARIL ET JK EDER CANCELLARA MOLIDO PANZER ET BROEKS GENETICAL BETIC TY ANDERSTRUP GILETTE ET SUNRISE SHERATON ET KRUDIKKER BITACORA HEIDENSKIPSTER GOLDOURO JK EDER CIDERMAN HS IOTA TUNANTE SUSHI ET TIRSVADSNOWMAN ATLANTA LILLYHALL BORROWDALE SCOLA ET MONO REGUERA FERRER ET MEYER BOTOX THOS PLANET LION KOEPON SAMOS K.H. TRANSFER RHALA HIMALAYA TEXEL BEAUTY COSPEITO CASA DE LOLA XF SNOW BARMAN ET BOS MAN O MAN MAORI ET LAKESIDE NINJA ET DG SPR MATCHO ET BOS MAN O MAN OCTOPUS ET BROEKS ELSAR G.N. SMOKIN BEHI-ALDE POKER ET WILLSBRO ECLIPSE ET HIFIPOM BENEFIT TEXEL BEAUTY CAPRICHO WINDSOR NAIROBI ET

ESPM9203594785 ESPM2702905586 ESPM9203607913 ESPM9203773714 ESPM9203678639 ESPM9203325991 ESPM9203860108 ESPM9203745074 ESPM9203647170 ESPM9203727073 ESPM9203667275 ESPM9203680044 ESPM9203594782 ESPM9203773715 ESPM9203516449 ESPM9203481260 ESPM9203811867 ESPM9203680043 ESPM9203788896 ESPM9203691096 ESPM9203889355 ESPM9203860109 ESPM9203594778 ESPM9203479200 ESPM9203812581 ESPM9203745079 ESPM9203650527 ESPM0503541587 ESPM9203793128 ESPM9203739947 ESPM9203810612 ESPM3303718635 ESPM9203605748 ESPM0803197548 ESPM9203580972 ESPM9203647172 ESPM9203476080 ESPM9203516447 ESPM1503783285 ESPM1503379323 ESPM9203666698 ESPM9203594779 ESPM1503488721 ESPM9203489478 ESPM9203667274 ESPM0103443359 ESPM9203588974 ESPM9203811462 ESPM9203829555 ESPM9203607909

Ano nac.: ano de nacemento do touro Fiab. Prod.: fiabilidade para a proba de produción Fiab. Tipo: fiabilidade para a proba de tipo IPP: índice de patas e pés ICU: índice combinado de ubres

% Kg Ano Fiab. Kg % Kg Gra- Granac. Prod. Leite Prot. Prot. xa xa 11 93 1.487 0,07 61 0,18 68 7 99 2.049 -0,12 58 -0,15 49 11 92 1.648 0 59 0,02 57 12 96 623 0,36 59 0,09 30 11 96 1.659 -0,11 46 -0,1 41 10 99 1.017 0,15 52 0,12 47 12 91 923 0,12 47 0,05 36 12 97 1.906 -0,23 41 -0,1 49 11 96 1.538 -0,01 53 -0,01 47 11 92 1.577 0,05 62 -0,02 47 12 90 1.567 0 57 0 51 11 99 1.235 -0,09 35 -0,09 30 11 93 1.213 -0,1 33 0,01 41 11 92 1.159 0,1 52 0,07 46 10 96 622 0,25 48 0,09 29 10 97 684 0,2 46 0,27 50 12 91 1.069 -0,14 23 -0,07 27 11 96 1.565 -0,07 47 -0,09 41 12 86 1.570 -0,1 45 -0,12 36 11 96 1.799 -0,37 21 -0,09 48 12 82 1.310 -0,02 44 -0,07 34 12 83 1.014 -0,09 27 0,02 36 10 96 1.584 -0,31 21 -0,02 48 11 96 823 0,05 35 0,05 33 12 80 896 0,07 40 0,07 37 12 86 1.260 -0,28 15 -0,23 15 11 96 1.718 -0,21 37 -0,11 42 11 84 1.203 -0,09 33 0 38 12 80 848 -0,2 9 -0,05 21 12 94 1.230 -0,09 34 -0,05 33 12 89 1.277 -0,27 16 -0,1 29 12 87 569 0,1 30 0 19 11 95 1.343 -0,4 4 -0,05 37 9 98 917 0,34 70 0,07 37 11 95 1.195 -0,23 17 -0,15 22 11 97 1.183 -0,07 34 -0,09 29 10 96 1.822 -0,21 40 -0,14 43 10 98 727 0,03 30 -0,01 22 12 97 1.029 0,23 61 0,05 39 10 96 1.070 0,02 41 0,07 43 11 87 1.617 -0,15 41 0 53 11 95 1.494 -0,28 23 -0,27 18 11 94 1.152 0,1 53 0 38 10 98 1.229 -0,21 20 -0,02 37 12 93 1.052 0 37 0,1 45 11 92 1.525 -0,2 32 -0,05 44 10 97 1.158 -0,2 19 0,05 44 12 90 781 0,01 30 0,05 31 12 91 1.302 -0,2 24 0 41 11 90 1.345 -0,09 38 0 42

Fiab. Fiab. Fiab. Fiab. IPP ICU IXT RCS Lonx. DA Tipo RCS Lonx. DA 96 99 94 99 97 99 82 95 95 96 84 99 96 93 96 97 90 97 94 98 80 81 97 97 82 97 97 92 81 93 84 89 96 97 96 98 96 98 96 96 95 96 95 99 86 94 97 86 87 83

1,14 2,53 2,18 2,35 1,62 2,39 0,7 2,26 1,55 1,67 2,77 2,36 1,83 1,4 1,58 1,85 1,25 1,45 0,81 1,78 1,37 1,61 0,6 1,32 0,86 0,73 1,34 0,1 0,7 0,93 0,7 1,79 1,83 1,11 1,98 1,83 1,62 1,25 2 0,87 1,82 2,03 0,18 2,03 1,22 0,54 0,94 0,56 1,09 1,79 2,31 1,97 1,08 1,57 0,87 0,81 0,81 0,14 1,5 1,37 1,37 2,09 1,88 1,46 1,22 1,97 0 1,6 1,09 -0,23 1,74 1,39 0,55 1,59 1,48 2,43 2,46 2,17 0,56 1,59 1,49 -0,01 2,21 1,65 1,35 1,74 1,01 1,57 0,73 1,28 0,18 1,77 1,09 1,99 2,42 2,17 0,8 1,78 1,7 1,03 1,07 0,92 2,01 1,27 2,11 0,54 1,8 1,8 -0,01 1,34 1,57 -0,4 2,25 1,32 1,13 1,5 1,39 -0,74 1,63 1,27 -0,58 1,15 1 0,3 2,23 1,64 0,5 0,64 0,57 0,14 2,45 1,83 0,28 0,82 1,37 0,12 0,86 0,75 -0,34 1,25 0,73 1,07 1,32 1,36 0,56 1,59 1,77 -0,68 1,62 0,92

IXT: índice xeral de tipo Fiab. RCS: fiabilidade para a proba de reconto celular RCS: valor xenético para reconto celular Fiab. Lonx.: fiabilidade para a proba de lonxevidade Lonx.: valor xenético para lonxevidade

94 99 92 97 95 99 85 95 93 93 85 99 93 88 95 96 86 95 90 96 77 78 95 96 75 95 94 88 74 90 84 82 93 96 94 96 94 97 94 95 93 94 93 99 89 91 96 84 87 85

102 102 106 116 107 108 118 103 117 114 104 114 118 103 115 111 113 105 107 113 98 111 106 120 118 104 104 111 115 112 119 119 95 120 114 113 108 124 94 116 99 108 111 96 114 95 101 116 117 106

48 86 45 51 48 88 25 48 48 45 25 57 47 57 61 65 45 49 46 48 42 45 55 60 45 48 48 57 45 46 25 48 53 72 51 60 60 69 44 59 39 60 54 67 25 57 66 25 25 25

110 105 106 126 112 111 122 108 113 114 101 122 114 108 123 115 122 107 116 112 112 115 108 119 118 115 112 110 119 117 115 124 112 115 118 111 104 122 113 113 101 118 115 111 112 110 112 118 111 106

72 86 72 74 73 95 50 73 72 72 50 74 72 75 81 83 70 73 72 74 65 68 78 77 66 74 73 74 65 71 50 70 74 84 76 75 80 85 72 81 73 77 76 84 50 75 83 50 50 50

95 93 97 104 98 109 103 92 92 99 95 95 93 104 119 116 105 92 102 76 99 108 94 111 99 101 83 99 117 102 101 96 110 94 100 104 87 108 105 97 101 97 103 99 99 106 111 101 76 100

ICO PERC. TPX 3.962 3.786 3.765 3.617 3.583 3.511 3.468 3.448 3.444 3.437 3.436 3.425 3.412 3.392 3.367 3.351 3.351 3.344 3.335 3.332 3.320 3.319 3.311 3.289 3.288 3.288 3.286 3.279 3.276 3.269 3.263 3.263 3.260 3.240 3.233 3.221 3.208 3.205 3.202 3.190 3.184 3.179 3.174 3.165 3.163 3.160 3.151 3.145 3.127 3.114

99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 98 97 97 97 97 97 97 97 97 97 97 97

X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

Fiab. DA: fiabilidade para a proba de días abertos DA: días abertos ICO: índice xenético global PERC: percentil TPX: proba xenómica combinada

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_xenetica_galego.indd 8

28/06/2017 16:00

1 SUBASTA GANADERIA NODI a

23 de SEPTIEMBRE de 2017

Villamartín Grande ( Barreiros )

15:30h

E D S O Ñ A 0 3

A C I T É N E G MEJORA

A SUBASTA

Organiza:

+ info en:

Localización:

ganaderianodi.com fb.com/ganaderia.nodi diegonodi@gmail.com noel@globalgenetics.es

pub_nodi.indd 9

Coordenadas GPS 43°29'36.7"N 7°12'52.9"W

17/06/2017 14:08

xenética

PROBAS DE CONAFE XUÑO 2017

Orde Fonte: www.conafe.com

50 MELLORES XENÓMICOS ESPAÑOIS POR ICO Nome

Número

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50

PENTAGON K&L POKEMON CLUN BUITENEIND BI-BATTLE ARION DROUNER DH DG MANO BUITENEIND K&L CV CLEVER GIN BAHIA ET K&L BC SNAKE II BATERY ZANDENBURG EVAN MELLOR STELLA SAAB ET DE VRENDT ARNO 10 K&L BD INDIANEL SJONNY SUPERTORO TIRAN JETSET HORIZON POPPE K&L BC SNOOPY BRUCE ET SANXURXO ET GENER SUPER SPRI NG ET DE CROB 0030 MISIONE DG KINGBOY SNIPER ET DELANA MORRISON ET THOS BURANO BLAU SISPLAU ET BEATBOY ET GENER SINATRA ET WILLEM’S HOEVE W-H BARANSINGH BRAUN ET BACARDI ET GENER SPIRIT ET GO-FARM LUGO ET VEENHUIZER JT JAMIE BABYLON ET DONJUAN ET A CAMPAZA SUPREM SORTE ET ARBEITERIN MIRO ET LIN-HORST LH-K&L JARIK A-COSTA-S.C. XEO ET K&L PY COLINPEN MAREA BRANCA ET SUPREM ET BASIX ET EXITO ET JOSMAR COSMO ET DRAKKAR BABYLONE M_NZER MERKEL ET SAMARA BAZAR ET SIGMA ET LISA JALISCO ET OH DG HELIOS WILDER MARZIPAN ET THOS HOTROD NINU KL JORDY BETA

ESPM9204363995 ESPM9204487906 ESPM9204300527 ESPM9204401443 ESPM9204352137 ESPM9204430204 ESPM9204415117 ESPM9204301926 ESPM9204342137 ESPM9204363996 ESPM9204474516 ESPM9204300530 ESPM9204476766 ESPM9204352139 ESPM9204487904 ESPM9204300529 ESPM1704321133 ESPM9204304331 ESPM9204179147 ESPM9204292624 ESPM0804325919 ESPM9204352138 ESPM1704321134 ESPM9204474515 ESPM9204415119 ESPM9204487905 ESPM1704323220 ESPM9204468575 ESPM9204492077 ESPM9204352242 ESPM9204474513 ESPM2704271909 ESPM9204241098 ESPM9204415116 ESPM1504363914 ESPM9204352241 ESPM9204261799 ESPM9204013814 ESPM9204355197 ESPM9204301921 ESPM2704304501 ESPM9204404870 ESPM9204261802 ESPM9204430203 ESPM9204301925 ESPM9204184366 ESPM9204291003 ESPM9204301931 ESPM0804321137 ESPM9204343035

Ano nac.: ano de nacemento do touro Fiab. Prod.: fiabilidade para a proba de produción Fiab. Tipo: fiabilidade para a proba de tipo IPP: índice de patas e pés ICU: índice combinado de ubres

% Ano Fiab. Kg Granac. Prod. Leite xa 16 70 1.322 -0,09 16 71 1.668 0,2 15 71 1.760 -0,17 16 71 1.921 -0,1 16 70 2.131 0,11 16 71 1.268 0,25 16 71 1.627 0,09 15 71 2.379 -0,3 15 71 1.865 0,07 16 70 1.885 -0,05 16 70 1.494 -0,1 15 72 1.794 -0,14 16 70 1.500 0,17 16 71 1.771 0,05 16 66 2.239 0,23 15 72 1.985 0 16 71 1.872 0,15 15 71 1.845 0,05 15 72 1.535 -0,07 15 72 1.519 0,09 16 70 2.115 -0,27 16 70 1.990 -0,07 16 71 1.820 0,07 16 70 1.903 0,07 16 70 1.319 0,21 16 70 1.530 -0,07 16 71 2.027 -0,02 16 70 1.236 0,09 16 70 1.455 0,02 16 71 1.184 0,14 16 70 1.086 0,17 15 70 1.776 -0,17 15 71 2.183 -0,31 16 71 952 0,2 16 70 1.895 -0,14 15 71 1.613 -0,1 15 70 2.065 -0,15 13 73 1.480 -0,1 16 70 1.253 0,28 15 71 1.275 0,12 16 71 2.213 -0,01 16 70 1.366 0,15 15 71 1.702 -0,1 16 70 1.043 0,07 15 71 1.956 0 14 73 1.769 -0,44 16 70 1.493 0,1 15 71 1.709 -0,02 16 70 1.914 -0,15 16 71 845 0,23

Kg Graxa 38 83 44 56 91 72 69 50 75 62 42 49 73 69 109 73 86 73 46 64 45 62 75 77 71 46 69 54 55 58 57 44 41 56 52 46 55 41 75 60 77 66 50 45 70 13 65 58 50 54

% Kg Fiab. Fiab. Fiab. Fiab. IPP ICU IXT RCS Lonx. DA Prot. Prot. Tipo RCS Lonx. DA 0,12 0,07 -0,01 0,03 0,02 0,09 -0,02 -0,15 0,07 0,05 0,02 -0,03 0,17 0 -0,02 0 -0,05 -0,07 0 0,05 0 0,02 0 0,01 0,03 0,07 -0,09 0,01 0,01 0,02 0,12 -0,18 -0,1 0,09 0,01 -0,05 -0,1 -0,09 0,1 0,15 -0,1 0,12 -0,01 0,03 -0,02 -0,03 0,07 -0,1 0,03 0,15

57 63 54 66 72 51 49 57 68 68 51 53 67 56 68 64 55 52 49 55 69 67 60 64 47 58 55 42 49 42 49 37 59 40 63 46 54 38 52 57 60 58 53 38 60 52 56 43 66 44

70 70 70 70 70 70 70 70 70 70 69 70 70 70 66 70 70 70 72 72 70 70 70 70 70 70 70 70 70 70 69 70 70 70 70 70 70 72 70 70 70 70 70 70 70 72 70 70 70 70

1,97 2,7 1,82 1,23 2,38 1,39 1,2 2,19 1,59 0,79 2,08 1,87 0,52 0,97 1,13 1,8 2,65 2,06 1,39 2,04 1,76 0,56 1,53 1,25 2,52 2 2,23 1,34 1,75 1,54 1,77 2,14 1,57 1,39 2,48 1,97 1,17 2,33 2,31 1,41 1,75 1,4 1,01 1,4 1,05 1,16 1,49 1,32 1,25 2,13 1,77 1,5 2,54 2,28 1,7 2,39 2,5 1,36 2,14 1,96 0,64 2,73 2 1,37 1,24 1,52 1,92 1,6 1,49 1,73 2,06 2,18 1,39 1,96 1,62 1,63 2,06 1,99 1,21 2,33 2,02 1,7 2,7 1,76 2 3,34 2,81 1,29 2,35 1,51 1,19 3,06 2,19 1,89 2,66 2,43 1,1 1,7 1,5 2,04 2,84 2,31 0,88 1,63 1,37 1,3 2,83 1,87 1,57 2,18 2,18 2,07 2,3 1,99 2,19 2,18 2,25 2,13 2,21 2 2,09 1,3 1,78 2 2,36 2,58 0,34 2,4 1,65 1,67 2,45 1,98 2,24 2,03 2,79 0,99 2,58 1,87 1,03 2,33 2,25 1,14 1,53 0,97 1,08 2,79 2,59 2,18 2,28 2,02

67 68 68 68 67 68 68 68 67 67 67 68 67 68 63 68 68 68 69 70 67 67 67 67 68 67 68 67 67 68 67 67 68 68 68 68 68 70 68 67 67 67 68 68 67 70 67 68 67 68

141 126 115 118 124 140 138 124 110 118 128 125 127 128 121 109 117 114 122 119 104 125 118 119 129 116 113 135 120 126 133 120 124 130 109 121 110 128 123 125 118 120 113 125 107 119 130 124 108 133

36 37 38 37 38 39 39 38 37 37 35 36 35 39 33 37 37 38 36 38 36 37 36 36 39 35 37 38 36 39 34 37 39 39 39 39 37 44 36 38 36 36 39 38 36 45 36 35 37 39

ICO PERC. TPX

144 61 117 4.952 135 62 101 4.654 133 62 126 4.570 127 62 112 4.565 124 62 110 4.564 138 62 96 4.552 137 62 104 4.551 128 61 111 4.544 120 62 104 4.534 125 62 107 4.514 132 62 118 4.514 130 61 105 4.497 125 61 101 4.486 132 62 104 4.484 122 57 92 4.470 123 62 120 4.460 128 61 105 4.429 127 62 105 4.413 130 63 114 4.410 125 64 120 4.402 125 61 94 4.397 119 62 103 4.397 123 61 106 4.396 120 61 93 4.387 134 62 117 4.383 132 62 109 4.381 121 61 107 4.377 132 62 109 4.372 128 61 96 4.369 139 62 120 4.361 138 61 97 4.357 133 62 108 4.356 120 62 101 4.353 138 62 109 4.328 126 62 113 4.327 130 62 105 4.326 118 62 110 4.324 133 65 111 4.319 131 61 102 4.307 123 62 104 4.295 114 61 96 4.294 121 61 104 4.292 125 62 120 4.279 141 61 118 4.278 109 61 108 4.275 121 65 113 4.273 124 61 98 4.272 129 61 121 4.269 112 61 99 4.266 139 62 105 4.251

99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99

X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

Fiab. DA: fiabilidade para a proba de días abertos DA: días abertos ICO: índice xenético global PERC: percentil TPX: proba xenómica combinada

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_xenetica_galego.indd 10

28/06/2017 16:18

PLANÈTE ÉLEVAGE RENNES PLANÈTE ÉLEVAGE RENNES PLANET LIVESTOCK FRANCE RENNES PLANETA 12-15 PLANÈTE ÉLEVAGE PLANET LIVESTOCKSeptiembre RENNES FRANCE FRANCIA AGROPECUARIO PLANET LIVESTOCK FRANCE

Más de 1.400 expositores (entre ellos, 1/3 internacionales) repartidos en 11 pabellones y 250 estands en el exterior.

RENNES FRANCE RENNES FRANCE

Más de 100.000 visitantes profesionales, entre ellos, 12.000 internacionales.

380 periodistas, entre ellos,

Una superﬁcie de exposición de 156.000 m².

98 internacionales.

700 animales expuestos.

Visitas a granjas gratuitas.

Cifras de la SPACE 2016

CE.FR

-regístrense en: WWW.SPA

SPACE: ON UNA LA FERIA C ETA PARA OMPL OFERTA C SECTORES: S TODOS LO HE-CARNE), C E (L , VACUNO PORCINO , AVÍCOLA NÍCOLA. U OVINO Y C @SPACERennes #SPACE2017

NACIONALES, Pre @SPACERennes NTES INTER VISITA LE SALON INTERNATIONAL DES PRODUCTIONS ANIMALES #SPACE2017 THE INTERNATIONAL EXHIBITION FOR ANIMAL PRODUCTIONS

phideel.fr - rennes

PLANÈTE ÉLEVAGE PLANET PLANÈTELIVESTOCK ÉLEVAGE PLANET LIVESTOCK

LE SALON INTERNATIONAL DES PRODUCTIONS ANIMALES THE INTERNATIONAL EXHIBITION FOR ANIMAL PRODUCTIONS @SPACERennes @SPACERennes #SPACE2017 #SPACE2017

@SPACERennes

#SPACE2017/ Tel. +33 223 48 28 80 LE SALON INTERNATIONAL DES PRODUCTIONS international@space.fr ANIMALES LE SALON INTERNATIONAL DES PRODUCTIONS ANIMALES LE SALON INTERNATIONAL DES PRODUCTIONS ANIMALES LA FERIA INTERNACIONAL DE LAS PRODUCCIONES ANIMALES THE INTERNATIONAL EXHIBITION FOR ANIMAL PRODUCTIONS THE INTERNATIONAL EXHIBITION FOR ANIMAL PRODUCTIONS THE INTERNATIONAL EXHIBITION FOR ANIMAL PRODUCTIONS

pub_space.indd 11

19/06/2017 23:52

Gomas e Camas para Vacas Limpezas Automรกticas Estabulaciรณns Libres distribuciรณn material gandeiro

COMEDEiROS

ร NICO DISTRIBUIDOR DE MATERIAL ORIXINAL JOURDAIN EN GALICIA

TOLVAS PARA PENSO

PARA COLGAR SOBRE BARREiRAS

TOLVA

SELECTIVA PARA PENSO

CURRAIS E MANGAS SELECTORAS

Gomas e Camas para Vacas

afriga130_pub_dismagan.indd 12

Limpezas Automรกticas

Tubular Bovino

23/06/2017 10:41

• Novo deseño con inclinación central • Rodas opcionais • Rodas moi altas con rodamentos en inox e engraxador • Con sumplemento de goma opcional, para conseguir corredores máis secos (non recomendable para camas de area • Patíns e pezas en contacto co chan, intercambiables • Regulador de altura e inclinación de funcionamento • Altura cómoda para o gando co peso adecuado • Aceiro da mellor calidade galvanizado en quente

NOVA ARROBADEIRA DE CABLE

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Novo teléfono: 671 485 702 (TONI) 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

afriga130_pub_dismagan.indd 13

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500

23/06/2017 10:42

convocatorias

XVI CONCURSO MICAELENSE DA RAZA HOLSTEIN FRISIA. OS AZORES (PORTUGAL)

TRIUNFO DE ORP ATWOOD GRUTA NOS AZORES A “illa verde” acolleu do 15 ao 18 de xuño unha nova edición do certame frisón de primavera organizado pola Asociación Agrícola de San Miguel e a Cooperativa Unión Agrícola CRL, no que participaron preto de 270 animais.

O xuíz canadense Ryan Corrigan outorgoulle a vitoria á frisona gañadora da sección de vacas de tres anos sénior, ORP Atwood Gruta, presentada pola gandería de Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande). O outro título principal, o de xovenca gran campiona, recaeu nunha filla de Doorman da explotación de Gil Jorge Silvestre de Oliveira (Ponta Delgada). O mellor ubre do concurso foi Melos Jerrick Joyce, unha frisona de cinco anos da Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada). CONCURSO XUVENIL Á par do concurso frisón de primavera tamén se celebrou a décimo primeira edición do Concurso Xuvenil Micaelense, no que participaron nenos de ata 13 anos con xatas de ata seis meses. A vencedora foi Cinderela, unha neta de Beaucoise Spike CA da gandería de Manuel Francisco Medeiros Pacheco (Povoaçao), presentada por Vitória Carreiro Pacheco, de 9 anos.

Xovenca gran campiona

AFRIGA AÑO XXIII - Nº 130

afriga130_convocatorias_azores_galego.indd 14

Xata campiona

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

22/06/2017 14:10

convocatorias

PALMARÉS GAÑADORA

GANDERÍA

XATAS DE 6 A 8 MESES E XATA CAMPIONA

CATEGORÍA

NB Kika Solomon Barcelos

Nelson Marco Barcelos (Angra do Heroísmo)

XATAS DE 8 A 10 MESES

109 Boneca Golden Dreams

Rosa Fátima da Silva Pires (Angra do Heroísmo)

XATAS DE 10 A 12 MESES

ORP McCutchen Nani

Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

XATAS DE 12 A 14 MESES

ORP McCutchen Mira

Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

XOVENCAS DE 14 A 17 MESES

Pereira Beemer Alice

Nelson Manuel Quadros Azevedo (Velas de São Jorge )

XOVENCAS DE 17 A 20 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Doorman 8817

Gil Jorge Silvestre de Oliveira (Ponta Delgada)

XOVENCAS DE 20 A 23 MESES

Windbrook 8125

António José Ferreira Pacheco (Povoação)

XOVENCAS DE 23 A 27 MESES

Rocha Pandora

Jorge Miguel Martins Rocha (Velas de São Jorge )

MELLOR CONXUNTO NOVO

Herdeiros de Manuel Elias de Melo Moniz (Ribeira Grande)

VACAS DE 2 ANOS JÚNIOR VACAS DE 2 ANOS SÉNIOR E VACA NOVA CAMPIONA

Windbrook Manuela

Paulo Jorge Pereira Pacheco (Ribeira Grande)

Melos Aftershock Mimosa

Maria Ascensão Melo Fonseca (Ponta Delgada)

VACAS DE 3 ANOS JÚNIOR

Melos Atwood Mara

Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)

VACAS DE 3 ANOS SÉNIOR, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

ORP Atwood Gruta

Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

VACAS DE 4 ANOS

Irmãos Rita Contrast Amália

Paulo Henrique Serpa Costa Rita (Ribeira Grande)

VACAS DE 5 ANOS

Irmãos Rita Mr Burns Vanda

Paulo Henrique Serpa Costa Rita (Ribeira Grande)

VACAS A PARTIR DE 6 ANOS E VACA ADULTA CAMPIONA

Irmãos Rita Sánchez Última

Jorge Alberto Serpa Costa Rita (Ribeira Grande)

Melos Jerrick Joyce

Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)

MELLOR UBRE MELLOR CONXUNTO DE VACAS

Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)

MELLOR EXPLOTACIÓN

Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada) e Irmãos Rita (Ribeira Grande)

MELLOR MANEXADOR NOVO

Miguel António Pereira Melo

MELLOR MANEXADOR ADULTO

Fábio Couto Pacheco

Creación de proyectos ganaderos: Te asesoramos y ges�onamos ﬁnanciación

Diseño de programas gené�cos Transferencia embrionaria

Todas las razas: leche y carne

Laboratorios móviles

Comercio de embriones en todo el mundo

Garan�as de gestación

Especialistas en seguros agrarios

Servicios Invivo e Invitro

· Lotes de embriones holstein en oferta preñez · Embriones disponibles por sistema de onocidas · Animales destacados de familias rec ómicos · Las mejores donantes por índices gen de España y de Europa

www.embriomarket.com

daniel@embriovet.es • 649 809 064 administracion@embriomarket.com

981 791 843 • 649 239 488 • 636 977 610

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga130_convocatorias_azores_galego.indd 15

AFRIGA AÑO XXIII - Nº 130

22/06/2017 14:11

convocatorias

Mellor conxunto novo

Vaca nova campiona

Vaca adulta campiona

Fábio Couto Pacheco, mellor manexador adulto

Mellor ubre

Mellor conxunto de vacas

Miguel António Pereira Melo, mellor manexador novo

Gañadora do Concurso Xuvenil

AFRIGA AÑO XXIII - Nº 130

afriga130_convocatorias_azores_galego.indd 16

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

21/06/2017 14:08

Consulte finanCiaCión hasta 12 meses sin intereses Como siempre, los primeros DesDe 1975

ventilaDores ¡no perMita que el calor disMinuYa la proDuCCión De sus vaCas!

robot eMpujador de forraje robot barreDor De restos

arrimaDor mezClaDor De ComiDa • arriMa, airea Y barre fÁCilmente • Motor de 11Hp Y Cuatro tiempos • taMbiÉn Disponible en motorizaCión diÉsel

• Mejor acceso al coMedero • Mejor ingestión

preCio espeCia l para la s5 primer as uniDaD es venDiDa s

siMple · intuitivo · guiado seguro

Consulte precios sin compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com

pub_elmega.indd 17

20/06/2017 22:13

convocatorias

XXXIX CONCURSO REXIONAL DE RAZA FRISONA. XIXÓN (ASTURIAS)

BADIOLA VENCE NO REXIONAL DE ASTURIAS Os animais da gandería Badiola Holstein fixéronse coa primeira posición na maioría das seccións de xatas e xovencas e tamén de vacas, e conseguiron os tres principais galardóns desta edición do certame, xulgada polo belga Alain Hogge. Un total de 133 animais de 35 explotacións do Principado participaron a fin de semana do 17 e do 18 de xuño na trixésimo novena edición do Concurso Rexional de Raza Frisona de Asturias. Canto ao palmarés, o xuíz internacional Alain Hogge outorgoulle a Badiola Atwood Koketa o premio de vaca gran campiona despois de nomeala vaca adulta campiona. No campionato de xatas gañou Badiola Capital Gain Lulú e Badiola Atwood Telva 3 fíxose coa vitoria no de xovencas. Badiola recolleu tamén o premio de mellor criador, mentres que a gandería Flora recibiu o galardón de mellor rabaño. Os premios de Ascol foron para Bora Baily África, da gandería Holstein Bora, no campionato de xatas; para El Gorgoyu Pipa Yorick, de El Gorgoyu, no campionato de xovencas, e para Venturo Yorick Bichita, de Casa Venturo, no campionato de vacas.

Vaca intermedia campiona e gran campiona reserva

Vaca nova campiona

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_convocatorias_xixon_galego.indd 18

20/06/2017 15:43

convocatorias

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

XATAS DE 8 A 10 MESES

Bora Baily África

Holstein Bora (Gozón)

XATAS DE 11 A 13 MESES

Badiola Solomon Diva

Badiola Holstein (Gozón)

Badiola Capital Gain Lulú

Badiola Holstein (Gozón)

Venturo Atwood Lía

Casa Venturo (Salas)

XATAS DE 14 A 16 MESES E XATA CAMPIONA XOVENCAS DE 17 A 19 MESES

XOVENCAS DE 20 A 22 MESES E XOVENCA CAMPIONA

Badiola Atwood Telva 3

XOVENCAS DE 23 A 26 MESES

Badiola Holstein (Gozón)

Flora Doorman Mandalay

Flora S.C. (Valdés)

Bora Baily África

Holstein Bora (Gozón)

El Gorgoyu Pipa Yorick

El Gorgoyu (Villaviciosa)

VACAS NOVAS ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA

Badiola McCutchen Keithy

Badiola Holstein (Gozón)

VACAS NOVAS DE 31 A 35 MESES

Flora McCutchen Mahala

Flora S.C. (Valdés)

VACAS INTERMEDIAS DE 3 ANOS

Badiola Airlift Kenda

Badiola Holstein (Gozón)

Flora Acme Linda

Flora S.C. (Valdés)

Badiola Atwood Koketa

Badiola Holstein (Gozón)

Venturo Xuanuco GW Almudena ET

Casa Venturo (Salas)

Venturo Yorick Bichita

Casa Venturo (Salas)

XATA CAMPIONA ASCOL XOVENCA CAMPIONA ASCOL

VACAS INTERMEDIAS DE 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA VACAS ADULTAS DE 5 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA VACAS ADULTAS DE 6 ANOS OU MÁIS VACA CAMPIONA ASCOL MELLOR RABAÑO

Flora S.C. (Valdés)

MELLOR CRIADOR

Badiola Holstein (Gozón)

felicita a todas las ganaderías participantes en el

XXXIX Concurso Regional de Raza Frisona de Asturias Flora S.C. Casa Baldomero La Gotera

Casa Venturo

Casa Bernabé

Granja Fele El Pedregal

Casa Matías Carbayeda

Casa Melchor

Casa Reguera Holstein Bora

Casa Jacinto Casa Cotilán

Casa Luis

La Prutunal

Tonjovi

Castiello Llarriba

Lara – Torres Casa Valdés

La Pienda

Badiola Holstein Agroartime Samasilva

Nogal Casa Coto

Parlero

Ganadería Alonso

Maserones Holsteins

GREEN chemical

Ganadería Tresvalles

Facio Holstein

Finca Amandi Casa Ventura El Gorgoyu Argomota

Casa Viña

984 032 018

628 117 577

info@greenchemical.es

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_convocatorias_xixon_galego.indd 19

22/06/2017 14:25

convocatorias

Xovenca campiona

Xata campiona

Xata campiona Ascol

Xovenca campiona Ascol

Vaca campiona Ascol

Mellor rabaño

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_convocatorias_xixon_galego.indd 20

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

20/06/2017 15:22

Nissan

Niagra x Oman x Convincer

EL HAYA NISSAN ROSI El Haya Matienzo, C.B. - Karrantza – Bizkaia

•A ltas producciones con mucha Grasa y Proteína. bres extraordinarias, •U recogidas y bien insertadas. •V acas longevas, de fácil ordeño y bajo recuento.

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

Alta fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com

1992-2017

25 años

a su servicio

Disponible en:

Prolonga la vida del semen hasta 48 horas ? Vida útil semen convencional: 24 horas

Vida útil semen spermvital: 48 horas Otros toros disponibles: www.aberekin.com/spermvital

afriga130 pub_escolmo_aberekin_nissan.indd 21

27/06/2017 12:52

convocatorias

CONCURSO NACIONAL DA RAZA PARDA. POLA DE LAVIANA (ASTURIAS)

VITORIA DE LETICIA no NACIONAL DE PARDAS Vaca campiona

No concurso, organizado pola Asociación Nacional de Raza Parda, participaron un total de 37 animais de ganderías procedentes de Asturias e Cantabria.

O recinto feiral de Pola de Laviana acolleu os días 19, 20 e 21 de maio o Concurso Nacional da Raza Parda, no que todos os animais participantes foron xulgados pola asturiana Alba Álvarez Núñez. A palmada da

vitoria máis esperada recaeu en Leticia, unha vaca de segunda lactación presentada por Roberto Cernuda, de Enverniego. A outra triunfadora do certame foi Estrella, da SAT El Ceñal, de Gamoneu (Onís).

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

FEMIAS DE 6 A 12 MESES

Casao Katrisca

Roberto Cernuda Feito (Asturias)

FEMIAS DE 12 A 18 MESES E CAMPIONA DE XATAS E XOVENCAS

Ceñal Estrella

Sat El Ceñal (Asturias)

FEMIAS DE 18 A 24 MESES

Duquesa II

Ricardo Sierra Remis (Asturias)

FEMIAS DE 24 A 36 MESES

Casao Hibrea

Roberto Cernuda Feito (Asturias)

Sara

Aurelio Muñoz Fernández (Cantabria)

Casao Leticia

Roberto Cernuda Feito (Asturias)

VACAS PRIMEIRA LACTACIÓN VACAS SEGUNDA LACTACIÓN E VACA CAMPIONA VACAS TERCEIRA E CUARTA LACTACIÓN VACAS SÉTIMA E OITAVA LACTACIÓN

Cata

Ricardo Sierra Remis (Asturias)

Casao Eva

Roberto Cernuda Feito (Asturias)

VACAS SECAS MENORES DE 5 ANOS

Fresa

Ricardo Sierra Remis (Asturias)

VACAS SECAS DE 5 A 8 ANOS

Volga

José Luis Llano Traviesa (Asturias)

VACAS SECAS MAIORES DE 8 ANOS

Brida

José Luis Llano Traviesa (Asturias)

MELLOR UBRE

Sara

Aurelio Muñoz Fernández (Cantabria)

MACHOS

Morti

José Luis Llano Traviesa (Asturias)

SEMENTAL CAMPIÓN

Morti

José Luis Llano Traviesa (Asturias)

MELLOR LOTE Xovenca campiona

Aurelio Muñoz Fernández (Cantabria) Mellor lote

AFRIGA AÑO XXIII - Nº 130

afriga130_convocatorias_raza_parda_galego.indd 22

16/06/2017 22:42

pub_ascol.indd 23

27/06/2017 12:54

convocatorias

GALICIA CELEBRARÁ A SÚA XXII ESCOLA DE XUÍCES GANDEIROS A Federación Frisona Galega (Fefriga), coa colaboración das Africores e do Clube de Xóvenes Gandeiros de Galicia e co patrocinio de Xenética Fontao e da Xunta de Galicia, convoca a vixésimo segunda edición da Escola de Xuíces Gandeiros, que se celebrará en ganderías da Coruña, Lugo e Pontevedra durante os vindeiros días 26, 27 e 28 de xullo. O curso será impartido por Javier Álvarez Lastra, xuíz internacional de Conafe.

CONTIDOS A nova edición da Escola de Xuíces de Fefriga inclúe un programa eminentemente práctico de tres xornadas, que se desenvolverá en horario de mañá e tarde as dúas primeiras e a última, en horario de mañá. O primeiro día, mércores 26 de xullo, o alumnado desprazarase á explotación SAT San Vicente de Niveiro, no concello de Val do Dubra (A Coruña), onde comezará a formación ás 10:15 h, coa entrega da documentación e a posterior inauguración. A continuación, os participantes recibirán unha charla sobre “Morfoloxía da vaca frisona”, que será impartida polo xuíz da escola. Ao remate, terán tres seccións prácticas con animais na propia explotación. A sesión vespertina inclúe catro seccións prácticas máis, esta vez na Gandería Carro SL (Boado, Mesía). O xoves 27 de xullo, o grupo desprazarase ata a provincia de Lugo, concretamente a dúas explotacións: SAT Rei de Miñotelo (A Pastoriza) e SAT A Vereda (Castro de Rei), onde realizarán cinco seccións prácticas. Pola tarde as dúas seccións programadas levaranse a cabo na Ganadería Pozo SC (Lugo).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga_130_curso_escola_xuices_galego.indd 24

23/06/2017 11:41

convocatorias

A Escola porá fin en Cima de Sello (Lalín), na provincia de Pontevedra, onde o alumnado realizará as últimas 4 seccións prácticas. Como despedida, ao mediodía haberá unha comida de grupo e un acto de clausura. PRAZO DE INSCRICIÓN, MATRÍCULA E PREZOS Esta actividade formativa, especialmente dirixida Ánxeles Vázquez (conselleira do Medio Rural) e Belén do Campo a gandeiros e técnicos, ten o prazo de inscrición (directora xeral), xunto aos presidentes das Africores, na reunión de coordinación para a posta en marcha da Escola aberto ata o 14 de xullo. As persoas interesadas deben ter en conta que o número de prazas está limitado a 150 e que a Mércores 26 de xullo - A Coruña 09:30 h Saída enAautobús dende o barrio de SalgueiriñosGalega (Santiago de en Compostela) Federación Frisona colaboración matrícula coas Africores ofrece unorganizan, desconto de en 20 diversas euros se se 10:15explotacións h Concentración do alumnado, entrega de documentación inauguración de A Coruña, Lugo e ePontevedra, a XXII ESCOLA GANDEIROS “FEFRIGA formalizaDE do XUICES 1 ao 30 de xuño. na explotación SAT San Vicente de Niveiro (Val do Dubra, A Coruña) con O de prezoXullo total .doSecurso é de participar, 110 euros, seese 2017”, quedase celebrará desexas representación Consellería do Medio os Rural vindeiros días 26, 27 e 28 efectúa o pagamento ata o 30 de xuño, e de 130, 10:30tendo h Charla sobre a Morfoloxía da vaca frisona impartida polo xuíz da Escola en conta o limitado número de prazas dispoñibles (150), así como o desconto aplicado 11:30 h 3 seccións prácticas con animais da SAT San Vicente de Niveiro se se realiza entre os días 1 e 14 de xullo; para os durante o mes de Xuño, convidámosche a facer a tua reserva o máis axiña posible 14:00 h Xantar non socios, o gasto é de 150 euros, se se fai o pago cumprimentado, o Boletín de Inscrición. 16:30remitíndonos, h 4 seccións prácticas debidamente na Gandería Carro SL (Boado, Mesía) ata o 30 de xuño, e de 170, se se ingresa do 1 ao 19:00 h Fin da xornada e regreso dos autobuses a Santiago 14 de xullo. CUSTO MATRÍCULA: Socio: 110€, pago ata o 30 de Xuño. 130€, pago do 1 ao 14 de Xullo Xoves 27 de xullo - Lugo O custo170€, da matrícula as comidas; a docuNondesocio: pago inclúe do 1 ao 14 de Xullo 09:30 h Saída dos autobuses dende Santiago Compostela150€, pago ata o 30 de Xuño. 11:00 h 5 seccións prácticas na SAT Rei de Miñotelo (A Pastoriza) e na SAT A Vereda (Castro de Rei) mentación; o material; o desprazamento ás explo14:30 h Xantar tacións, que haberá que solicitar antelación; a O PAGO INCLÚE: Comidas, documentación e material, desprazamento ás con explotacións 16:00 h Galega 100%. Unha marca de calidade ligada ó territorio. expedición do título de xuíz ou o diploma de parti(previamente solicitado), expedición do Título de Xuíz ou Diploma de Roberto Lorenzana, director xerente do LIGAL. cipación, e mais os gastos da organización. 17:00 h 2 seccións prácticas na Ganadería Pozo SC (Lugo) Participación e gastos de organización. 19:00 h Regreso dos autobuses a Santiago de Compostela A reserva formalizarase mediante o boletín de inscrición, que está dispoñible na páxina web da Venres 28 de xullo - Pontevedra IMPORTANTE: Só se considerarán como inscritas na Escola, aquelas persoas que 09:30 h Saída dos autobuses dende Santiago de Compostela Federación Frisona Galega.

XXII ESCOLA DE XUICES GANDEIROS ‘2017

Boletín 10:30 h 4 seccións prácticas en SAT adxunten Carballeiras (Cima ó de Sello, Lalín) 14:30 h Xantar e acto de clausura coa presenza dun cargo da Xunta na conta: de Galicia

de Inscrición o xustificante de ter feito o pago ES21-3070-0035-2660-0619-3525, da que é titular a Federación Frisona Galega. Concepto: “nome do alumno”. Matriculación aberta a través da súa páxina web http://www.fefriga.com/docs/gal_INSCRICION_ESCOLA%20XUICES.pdf

Para calquer dúbida ou aclaración contacte con nós nos teléfonos 981 57 38 79, 981 57 37 75.

------------ Cortar -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

BOLETIN DE INSCRICIÓN Alumno: D/Dª __________________________________________ Código Gandería ___________________ Gandería_________________________________________________________________________________

Desexa formalizar a súa matrícula como participante da XXII ESCOLA DE XUICES GANDEIROS, que terá lugar os días 26, 27 e 28 de Xullo de 2017. A tal fin envía xustificante da transferencia bancaria pola cantidade de _________ €, importe dos conceptos reseñados na convocatoria e que manifesta coñecer. Necesita autobús no desprazamento ás granxas:

Mércores 26

Xoves 27

Venres 28 (marcar según proceda)

FACTURAR A: D/Dª._____________________________________________ NIF/CIF ___________________ Enderezo __________________________________ Cód. Post. ________ Localidade _________________ Provincia ______________ Tfno. _________________ e-mail: ___________________________________ (Sinatura)

En___________________, a _____ de ___________ de 2017 REMITIR CÉDULA CUMPRIMENTADA + XUSTIFICANTE DE PAGO A: FEDERACION FRISONA GALEGA - Rúa Melide, 25-27 Baixo 15705 Santiago-A Coruña – Tfno.: 981 573 775 - Fax: 981 573 879- e-mail: fefriga@fefriga.com _____________________________________________________________________________________________________________

Con arreglo ó disposto na Lei Orgánica 15/1999, de 13 de Decembro (BOE Do 14-12-1999), de Protección de Datos de Carácter Persoal, infórmaselle de que os seus datos persoais serán incluidos no Ficheiro da Federación Frisona Galega. Respecto a eles, poderá exercita-los dereitos de acceso, rectificación e cancelación, nos termos previstos na indicada Lei, dirixíndose por AFRIGA ANO XXIII - Nº 130 escrito á Federación Frisona Galega, Rúa Melide, 25-27 Baixo, 15705 Santiago (A Coruña).

afriga_130_curso_escola_xuices_galego.indd 25

23/06/2017 13:01

Monobox GEA Un sólo movimiento para un ordeño perfecto Monobox sólo necesita una colocación para realizar todas las etapas de una buena rutina de ordeño. En un solo movimiento coloca, estimula, realiza pre dip, limpia, despunta, ordeña y realiza el sellado del pezón con producto desinfectante.

Los 6 pasos de la rutina de ordeño automática Monobox 1. Colocación y estimulación Tan pronto como la pezonera se coloca comienza el proceso de estimulación mecánica que prepara la ubre para un ordeño rápido y con flujos altos. La estimulación mecánica GEA permite reducir el tiempo de ordeño y una mayor producción por animal, ya que reduce la cantidad de ordeños bimodales. 2. Ordeño higiénico Se produce el proceso de aplicación del producto pre dip y limpieza del pezón seguido de secado y despunte. A diferencia de otros sistemas de ordeño la unidad de ordeño GEA Mono box no precisa de cepillos externos o cualquier otro aparato que pueda con taminarse fácilmente y es el único quepermite el correcto uso de productos para pre dip Al realizarse de manera regular y constante evitamos el ordeño de pezones sucios o húmedos. 3. Medición y análisis de la leche El sistema de sensores analiza la temperatura, el color y la conductividad de la leche de despunte para detectar anomalías o mastitis. Sensores adicionales monitorizan el flujo de cada cuarterón mientras se mide el volumen de leche producido. La información detallada de los mismos permite ajustes individuales precisos. 4. Ordeño completo, rápido, cómodo, confortable y completo El ordeño en línea baja permite trabajar con vacíos bajos que garantizan un ordeño rápido y saludable para el pezón. La línea baja proporciona estabilidad de vacío y mejores condiciones del pezón que las lineas altas con altos niveles de vacío. Este hecho tiene un efecto importante en la calidad final de nuestra leche. 5. Posicionamiento El Brazo de ordeño ligero suspendido se adapta con facilidad a los movi mientos naturales de la vaca. Esto evita malos posicionamientos del juego de ordeño, caídas y respiraciones. Si una pezonera cae por cualquier circunstancia, esta no toca nunca el suelo hasta que vuelve a ser colocada, ni el juego de ordeño pierde el buen posionamiento. La corta longitud de las mangueras proporciona estabilidad y evita fluctuaciones. 6. Post Dip y retirada automática Una vez finalizado el ordeño, y sin retirar la pezonera , cada cuarterón se rocía con producto desinfectante y cosmético. Esta forma de aplicación tan directa permite una cobertura perfecta de forma homogénea en todo el pezón y una hidratación más efectiva.

pub_gea.indd 26

22/06/2017 00:08

GEA Monobox-Calidad, productividad y flexibilidad todo en uno Módulo profesional de ordeño automático para el máximo rendimiento y salud del rebaño En la unidad de ordeño Monobox la rutina de ordeño completa tiene lugar dentro de la pezonera, lo que asegura un ordeño higiénicamente impecable y una mayor salud del rebaño para una leche de calidad premium. La eficiencia única de GEA Monobox ordeña sus vacas en el momento oportuno.

¡ Nuevo sistema aplicación Pre Dip incorporado en la pezonera !

pub_gea.indd 27

22/06/2017 00:08

convocatorias

O presidente da compañía, o doutor Pearse Lyons, presenta a conferencia no escenario principal

A CONFERENCIA ONE17 DE ALLTECH REUNIU ESTE ANO EN KENTUCKY MÁIS DE 4.000 PERSOAS A multinacional de alimentación convocou na súa sede central 70 relatores chegados de todas as partes do mundo para participar na edición 33.ª de ONE: The Alltech Ideas Conference. O pasado mes de maio, entre os días 21 e 24, algunhas das mentes máis brillantes de ámbitos como a ciencia, a agricultura, a tecnoloxía, a gandería ou os negocios reuníronse en Lexington (Kentucky) para asistir e tomar parte na última edición da ONE17, a conferencia de ideas de Alltech. Nesta xuntanza anual, a compañía reúne persoas de diversos ámbitos e lugares para convidalas a compartir experiencias que axuden a avanzar ao sector cara a un futuro cada vez máis tecnificado e profesionalizado.

A DISRUPCIÓN, O FÍO CONDUTOR Baixo o lema “A disrupción do disruptivo”, as sesións deste ano centráronse precisamente na necesidade de situarse á vangarda dos novos tempos, de estar dispostos a innovar e a romper cos hábitos tradicionais. As novas tecnoloxías provocaron unha disrupción nos sistemas de produción e nas cadeas de subministracións, dando lugar a novos modelos de negocio que abren a porta a novas posibilidades para este campo. O presidente e fundador de Alltech, o doutor Pearse Lyons, asegurou que “o cambio que vai vivir a tecnoloxía vai máis aló do que poidamos imaxinar”. Neste contexto, a capacidade de adaptación das empresas será crucial: “As cousas cambian a un ritmo trepidante e as empresas necesitan empezar a pensar como start-ups: lánzate e crece rápido”, animou. Ademais, Lyons enumerou as claves que el identifica como imprescindibles para chegar a ter éxito neste contexto cambiante: rapidez, liderado, cultura, formación e aposta por unha dinámica única de “diversión”.

AFRIGA AÑO XXIII - Nº 130

afriga130_convocatorias_simposio_altech_galego.indd 28

20/06/2017 21:49

convocatorias

O concepto de disrupción En Alltech baséanse na definición da Random House Dictionary para falar deste termo, que definen como un “cambio radical nunha industria, estratexia de negocios etc., que implica especialmente a introdución dun novo produto ou servizo para crear un novo mercado”.

Lyons conversa co CEO de KEENAN, Robert Walker

ROBERT WALKER: “ESTAMOS NO MEDIO DUNHA REVOLUCIÓN AGRÍCOLA E ESTÁ A OCORRER XUSTO AQUÍ, XUSTO AGORA; É MOI EMOCIONANTE”

Presente e futuro de Alltech: Pearse Lyons e o seu fillo Mark durante unha das charlas

PEARSE LYONS: “O CAMBIO QUE VAI VIVIR A TECNOLOXÍA VAI MÁIS ALÓ DO QUE POIDAMOS IMAXINAR”

Tamén interveu Robert Walker, o CEO de KEENAN, a compañía de Alltech centrada na fabricación de maquinaria agrícola. “Estamos no medio dunha revolución agrícola e está a ocorrer xusto aquí, xusto agora; é moi emocionante”, dixo. Walker dedicou parte do seu relatorio a explicar como as asociacións que KEENAN ten con empresas como Vodafone ou Intel lles axudan a seguir avanzando na área tecnolóxica para poder ofrecerlles aos seus clientes, ademais de maquinaria precisa e de calidade, complementos informáticos que lles permitan obter datos inmediatos sobre o estado dos seus animais. O fundador de XPRIZE e cofundador de Singularity Universe, Peter Diamandis, volveu unha vez máis sobre as innovacións disruptivas, é dicir, sobre os cambios e avances máis bruscos que sufrimos nos últimos anos, para destacar o nexo en común entre todos eles: a constancia e a velocidade. “Para permanecer na vangarda de calquera industria, as empresas e os emprendedores deben pensar de forma exponencial, xa que a tecnoloxía exponencial transformará todas e cada unha das industrias”, afirmou. Nesta edición, Diamandis foi o gañador do Premio Humanitario Alltech, galardón que a compañía lles outorga anualmente a aquelas persoas que destaquen polo seu “carácter decidido e que recorren aos seus logros para influír de forma positiva e inspirar os demais”, explican dende a compañía.

CHAVES DO ÉXITO: ILUSIÓN E SINXELEZA Outro relator destacado que se subiu ao escenario da disrupción foi George Blankenship, ex-directivo de Tesla Motors, Apple Computer e GAP Inc., para dar unha auténtica master class motivacional para os asistentes: “Algunhas veces un pensa que para cambiar o mundo hai que facer o imposible. Eu véxoo dun xeito diferente. Non é imposible; simplemente, aínda non se fixo”. O conferenciante fixo especial fincapé na importancia de deixar de tratar de vender un produto para pasar a traballar en xerar ilusión entre os consumidores. Antes de converterse nun dos fabricantes de automóbiles máis importantes dos Estados Unidos, Blankenship xa traballara con anterioridade para outras compañías como Apple na estratexia a seguir para conseguir ofrecerlle ao público algo sen o que non poida vivir. “Que pode facer vostede para que os seus clientes queiran volver unha e outra vez?”, preguntoulle á audiencia do ONE17. El mesmo deu a resposta, evidente e fundamental a un tempo: “Facerlles saber que son importantes, que serán atendidos e que o seu persoal sempre está disposto a axudalos. Saberá que está facendo un bo traballo se todo o mundo sae da súa empresa sorrindo”. Da intervención da fundadora e CEO de Futurelink, Lisa Bodell, destaca especialmente a énfase que fixo á hora de falar das vantaxes de camiñar cara á consecución dun traballo o máis significativo posible: “Se lle ofrezo o traballo correcto e non nos centramos nas cousas mundanas senón nas máis significativas, vostedes centraranse no axeitado, entón poderán facer as cousas ben”. Bodell é unha firme defensora da simplificación: “A complexidade no traballo está matando as nosas empresas. Impídenos poder promover a innovación, crear crecemento, facer o traballo que de verdade importa”. Como medio para lograr esa simplificación, apunta cara ao uso da tecnoloxía, que nos “axuda a facer máis cousas e de xeito moito máis fácil”. AFRIGA AÑO XXIII - Nº 130

afriga130_convocatorias_simposio_altech_galego.indd 29

20/06/2017 21:49

convocatorias

George Blankenship, ex-directivo de Tesla Motors e Apple

OS PUNTOS FORTES PARA O NOSO SECTOR Aínda que na conferencia se abordaron temas moi diversos, houbo unha serie de relatorios especialmente relevantes para a área que nos ocupa: As ciencias dos cultivos: nesta área destacaron a exposición da doutora Sasha Tozzi sobre as posibilidades que ofrecen as microalgas para maximizar a produción nas granxas, as ideas sobre sustentabilidade das explotacións mediante o uso de produtos biolóxicos do doutor Kyle McKinney e a charla sobre as posibilidades da agricultura orgánica de Rebecca Noble. O gando leiteiro: Ola McAleer falou da historia da manteiga Kerrygold, centrándose en como esta empresa conseguiu converterse nun dos líderes do mercado grazas á súa constante innovación; Jay Johnston abordou o papel fundamental da disrupción láctea en Arabia Saudita a raíz das trabas do Goberno ás importacións de gran; pola súa banda, Tom Kichura centrouse no uso da robótica como chave para seguir avanzando na industria láctea, e Robert Waker introduciu o novo KEENAN InTouch, un mesturador de alimentos capaz de transmitirlle a un equipo de nutricionistas información a tempo real sobre a dieta dos animais. ONE VISION: UNHA OLLADA AO FUTURO Como colofón aos actos deste ano, Alltech invitou a todos os asistentes a tomar parte na experiencia ONE Vision, unha aproximación a como se presenta o ano 2050 a través dunha vangardista exposición interactiva. Nesta mostra, a compañía expuxo algúns dos grandes problemas aos que se terá que enfrontar a poboación en relación á produción de alimentos. Partindo desta base, a través dunha serie de estratexias e innovacións, Alltech presenta un mundo de abundancia, no que a tecnoloxía e a ciencia se combinan para lograr producir alimentos nutritivos suficientes para alimentar de xeito equiparable os 9.000 millóns de persoas que habitarán o planeta para entón. VISITA ÁS INSTALACIÓNS A multinacional ofreceu unha visita guiada polas súas instalacións na que quedou patente a importancia que lle dan á nutrixenómica. De feito, boa parte das xornadas versaron sobre esta ciencia, que se centra nos efectos que poden ter os nutrientes nas expresións xenéticas. Con esta tecnoloxía sería posible facer, entre outras cousas, numerosas comparativas para estudar os problemas alimenticios que contribúen á aparición de afeccións como, por exemplo, o cáncer ou o alzhéimer mediante o emprego duns microchips nos animais que analizan as súas dietas.

Paneis futuristas no ONE Vision

A EXPERIENCIA ONE VISION OFRECE UNHA APROXIMACIÓN A COMO SE PRESENTA O ANO 2050 A TRAVÉS DUNHA VANGARDISTA EXPOSICIÓN INTERACTIVA

OS BENEFICIADOS CO ACELERADOR PEARSE LYONS Tamén interviñeron nestes tres días de charlas as beneficiarias do proxecto O Acelerador Pearse Lyons, un programa que lles ofrece durante 15 semanas a 10 empresas titoría e novas conexións coa industria, ademais de recibir máis de 300.000 euros en software de Google, Amazon e Softlayer. Todas as compañías seleccionadas nesta edición demostraron estar dispostas a apostar polas novas tecnoloxías para poder ofrecerlles aos produtores un sector o máis cómodo e tecnificado posible: Agrilyst: “Dende que comezamos co Acelerador Pearse Lyons hai 100 días, duplicamos os nosos ingresos”, dixo na súa intervención Allison Kopf, directora executiva de Agrilyst, unha empresa creadora dun software para agricultores de invernadoiros. AgriWebb: é unha web de apoio aos produtores que realiza un seguimento dos seus datos e cobre as súas necesidades de acreditación. “Queriamos resolver problemas reais para persoas reais”, explicou Kevin Baum, o seu fundador e director. Alesca Life: de acordo co seu director executivo, Stuart Oda, esta empresa ofrécelle a produción local de alimentos a calquera persoa de calquera lugar. EFishery: é capaz de detectar o apetito dos camaróns, axustar a cantidade de penso que necesitan e distribuílo automaticamente para reducir os custos de produción.

AFRIGA AÑO XXIII - Nº 130

afriga130_convocatorias_simposio_altech_galego.indd 30

20/06/2017 21:50

convocatorias

Diamandis foi o gañador do Premio Humanitario Alltech deste ano

Este ano acudiron máis de 4.000 persoas ao congreso

A fundadora e CEO de Futurelink, Lisa Bodell, durante o seu relatorio

COA NUTRIXENÓMICA SERÍA POSIBLE ESTUDAR OS PROBLEMAS ALIMENTICIOS QUE CONTIBÚEN Á APARICIÓN DE AFECCIÓNS COMO O CÁNCER OU O Alzhéimer

Greengage: as luces LED desta compañía axudan a reducir as taxas de mortalidade e a aumentar o rendemento e a produtividade dos polos. Hargol FoodTech: trátase da primeira granxa comercial de saltóns do mundo e está xerando unha auténtica revolución ao propoñer unha proteína nova e sostible para estes animais. MagGrow: a través do uso do rega magnética, esta compañía é quen de reducir a fuga de auga en máis do 80 %. Trátase de “usar menos para cultivar máis”, en palabras do seu director xeral, Gary Wickham. Moocall: emprega sensores para medir as contraccións e, deste xeito, notificar a través de mensaxes ao móbil e ao correo electrónico cando unha vaca está de parto. SkySquirrell: emprega drons para supervisar o estado dos cultivos. Estímase que este sistema lle aforre á industria vinícola arredor de 15.000 millóns de dólares ao ano. Tevatronic: esta empresa desenvolveu un sistema de rega autónoma que sabe cando é necesario iniciar e deter a rega nos cultivos para que reciba a cantidade de auga correcta. Un dos mentores do programa e director de innovación de Alltech, Aidan Connolly, deulle unha serie de consellos ao público ao remate da presentación dos galardoados: “Teñen que ser apaixonados co que fan e ter un enfoque absolutamente crítico. O negocio non vai vir a vostedes, son vostedes os que teñen que ir e atopar ese negocio”.

Jonas de Souza recibe o Premio Young Scientist

ENTREGA DOS PREMIOS AOS GAÑADORES DO YOUNG SCIENTIST Durante o ciclo de conferencias tamén se lles fixo a entrega de premios aos gañadores da 12.ª edición do programa Young Scientist, outorgados aos mozos científicos máis destacados nos ámbitos da agricultura e da gandería. Trátase dun certame mundial universitario, o máis prestixioso sobre ciencias agrícolas, que busca premiar as investigacións pioneiras neste campo co obxectivo de estimular as futuras xeracións para que continúen expandindo e modernizando o sector. A temática desta edición foi, por suposto, a disrupción: “Este ano animamos os estudantes a reflexionar sobre a idea de disrupción de ONE, que pretende transformar a maneira na que percibimos e traballamos no sector agrogandeiro co fin de impulsalo e lograr que sexa sustentable”, explicou a doutora Aoife Lyons, directora de iniciativas educativas e compromisos de Alltech, quen quixo subliñar o gran traballo levado a cabo polos candidatos. Os gañadores desta edición foron un estudante universitario e outro recentemente graduado. O gañador a nivel global foi Joshua C. Gukowsky, da Universidade de Massachusetts Amherst, que recibiu unha bolsa completa para o doutoramento e unha compensación en metálico de 5.000 dólares. O outro premio foi para o graduado da Universidade Estatal de Michigan Jonas de Souza, cuxo premio foi unha bolsa posdoutoral e 10.000 dólares. Jonas de Souza asegurou que recibir este galardón era “unha grande honra” e agradeceu a aposta da compañía polas novas xeracións: “Grazas á doutora Aoife Lyons por organizar este certame para apoiar os novos e mozos científicos. Todos somos gañadores neste programa”. O traballo de Souza centrábase na modificación de varios ácidos graxos (ácido palmítico, ácido esteárico e ácido oleico) na dieta, con e sen sementes enteiras de algodón, para estudar o efecto que produce en vacas de leite. O traballo de Gukowsky, quen asegurou agradecido que “non mo esperaba”, xira ao redor da detección de residuos de antibióticos nos alimentos que consome a poboación. O xurado deste ano estivo liderado polo profesor irlandés Maurice Boland, quen destacou o gran talento dos gañadores: “Falo en nome de todos os xuíces do xurado deste ano para felicitar os gañadores desta edición. Os estudantes non só contan cuns valiosísimos coñecementos, senón que tamén son o vivo reflexo dunhas aptitudes e curiosidade que, na nosa opinión, demostran o seu potencial como líderes científicos do mañá”. Na edición deste ano, o Young Scientist recibiu máis de 150 formularios de 134 profesores que dan cátedra nalgunhas das unidades máis importantes de 36 países de todo o mundo. A inscrición para a seguinte edición do programa abrirase o próximo mes de setembro. AFRIGA AÑO XXIII - Nº 130

afriga130_convocatorias_simposio_altech_galego.indd 31

21/06/2017 09:03

formación

O MÁSTER EN PRODUCIÓN DE LEITE VOLVE AO CAMPUS TERRA

O período de matriculación pecha o 12 de xullo

Logo dun par de anos paralizado, o Máster en Produción de Leite da Universidade de Santiago de Compostela volverase poñer en funcionamento a partir do próximo curso no Campus de Lugo. O prazo de inscrición está aberto ata o día 12 de xullo.

EN QUE CONSISTE Trátase dun máster propio da USC de carácter multidisciplinar que se propón como “resposta formativa a unha demanda de especialización das explotacións gandeiras. Vivimos nun contexto onde cada vez hai maior demanda de servizos de especialización porque hai un mercado cambiante que nos obriga a dinamizar o sector e estar constantemente evolucionando”, explica o director deste título de posgrao, José Manuel Pereira.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_formacion_master_leite_galego_02.indd 32

Como característica especialmente atraente deste curso, dende a Organización sinalan a intervención de numerosas empresas e asociacións que representan practicamente a todos os axentes do sector. Colaborarán de distintos xeitos (a través de visitas ou charlas, ofertando prácticas ou patrocinando os estudos) dende gandeiros ata empresas veterinarias, técnicas e asesorías, pasando por cooperativas, industrias de transformación, provedores e distintas institucións públicas. Contarase tamén coa participación do Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (Ligal) e con centros de investigación agraria como o CIAM-Ingacal. REQUISITOS DE ACCESO Como acontece con todas as titulacións de máster, as persoas matriculadas precisan estar en posesión dunha titulación universitaria (grao, máster, licenciatura ou diplomatura) ou ser estudantes que estean preto de rematar a súa titulación, é dicir, aos que lles falten menos de 30 créditos ECTS para obtela. Porén, para obter o título do máster, será imprescindible que todo o alumnado acredite o título universitario co que accedeu ao posgrao. No caso de que o número de solicitudes supere o número de prazas, terán preferencia aquelas persoas interesadas que teñan formación previa relacionada co sector agrogandeiro como pode ser o caso de veterinarios, enxeñeiros técnicos agrícolas, agroalimentarios ou agrónomos.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

19/06/2017 23:00

formación

DENDE A ORGANIZACIÓN SINALAN A INTERVENCIÓN NO MÁSTER DE NUMEROSAS EMPRESAS E ASOCIACIÓNS QUE REPRESENTAN PRACTICAMENTE A TODOS OS AXENTES DO SECTOR

O CALENDARIO ACADÉMICO As clases expositivas para o curso académico entrante serán os venres de 16.00 a 21.00 h e os sábados de 9.00 a 14.00 h. A maiores, ofértanse dous itinerarios distintos para realizar as prácticas e o traballo de fin de máster, co obxectivo de adaptarse ao tempo do que dispoñan para cursalo os seus matriculados. Por unha banda, hai a posibilidade de escoller o “intensivo”, que se levará a cabo nun curso lectivo habitual (de setembro de 2017 a xullo de 2018) e está pensado para aquelas persoas que teñan máis tempo para dedicarlle. Nesta opción, as prácticas e o traballo realizaríanse antes do remate do verán. Por outra banda, é posible escoller un calendario máis amplo, de setembro de 2017 a decembro de 2018, para os matriculados que, a maiores de estudar, estean xa traballando ou teñan outros compromisos. Solicitando esta alternativa, “contarían con cinco ou seis meses máis de período lectivo para realizar as prácticas en empresas e o traballo final”, explica o seu director. ÁREAS DE ESTUDO O máster é de carácter presencial, ofrece “unha formación fundamentalmente práctica e aplicada”, de acordo con Pereira, e aborda todos os aspectos relevantes para a produción. Divídese en seis módulos formativos que abranguen aspectos de sanidade animal, reprodución, xenética, podoloxía, calidade do leite, benestar animal e instalacións, produción de forraxes, alimentación, economía e xestión. Distribúese en tres grandes bloques formativos: • Bloque de 350 horas de docencia teórica e práctica, que se dedicará a clases expositivas, manexos de programas informáticos, visitas a explotacións e leccións sobre o uso de distintos instrumentais. • Bloque de 320 horas para as prácticas en empresas. Neste bloque é no que se pretende que o alumno chegue a acadar a especialización profesional, ao poder escoller en que área de todas as ofertadas (reprodución, calidade do leite, alimentación e nutrición, xestión etc.) prefire centrar as súas prácticas. • Bloque de 125 horas de traballo persoal, reservado para que o alumno poida elaborar o seu traballo de fin de máster. Haberá dúas convocatorias para a presentación destes estudos: unha en xullo e outra en decembro de 2018.

O director do máster, José Manuel Pereira

SAÍDAS PROFESIONAIS As saídas profesionais do máster son diversas e abranguen aspectos como a asesoría en alimentación e formulación de racións, xenética e sanidade, técnicos en programas de mellora da calidade do leite, control e funcionamento das máquinas de muxido, benestar animal, produción de forraxes ou xestión técnica e económica das explotacións. “Poderían incluso darse de alta como autónomos e ofrecer servizos ás explotacións directamente”, explica Pereira. O título tamén se formula de xeito que os egresados saian preparados para pasar a formar parte de equipos multidisciplinares en empresas que se dediquen á asesoría, de cooperativas gandeiras ou como persoal propio da Administración pública. Dende a directiva do máster, o director José Manuel Pereira subliñou que “aínda que estamos nunha etapa de transición con moitas dificultades, penso que o sector gandeiro e, en concreto, o sector do leite ten un futuro esperanzador” e animou as persoas interesadas a matricularse neste máster que en setembro comezará a súa terceira edición.

N.º de prazas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Custo total da matrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.280 € N.º de créditos ECTS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Clases presenciais . . . . . . . . . . . . . . . . . setembro 2017-xuño 2018 Prácticas en empresas . . . . . . . . . . . . . outubro 2017-outubro 2018 Posibilidade de horario adaptado para traballadores . . . . . . . . . . . si Lugar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ligal (Campus de Lugo)

Matriculación xa aberta a través da súa páxina web www.masterenproduciondeleite.es

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga130_formacion_master_leite_galego_02.indd 33

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

19/06/2017 23:00

VI JORNADAS TÉCNICAS KEMIN SOBRE NUTRICIÓN DE VACUNO LECHERO (LUGO)

LAS NUEVAS OPORTUNIDADES DE LA FORMULACIÓN EN AMINOÁCIDOS El objetivo principal del encuentro, organizado por la multinacional de nutrición y salud animal Kemin, fue proporcionar una visión diferente de la nutrición, que tenga como resultado una producción más eficiente y rentable para las explotaciones ganaderas.

Fernando Valdez

l Hotel Santiago de Lugo acogió el día 5 de junio la sexta edición de las Jornadas Técnicas Kemin sobre Nutrición de Vacuno de Leche, un evento que este año puso el foco de atención en los beneficios que nos puede llegar a aportar una buena formulación en aminoácidos. Además de las ventajas conocidas de aumento de eficiencia proteica, se trataron diversas mejoras que se pueden lograr en otros aspectos de la producción de rumiantes, como en la reproducción, en la inmunodepresión, en el período de transición o en la calidad de la leche para la industria En la primera ponencia se abordó la mejora en el rendimiento reproductivo con la alimentación en base a aminoácidos. Phil Cardoso, doctor de la Universidad de Illinois, comenzó destacando la importancia de que los ganaderos cuanti-

Untitled-13 34

fiquen lo que están comiendo sus vacas para poder calcular su eficiencia. Con esta información bien gestionada, el segundo paso en la profundización de este tema es tener en cuenta los dos aminoácidos más limitantes en la nutrición del ganado de leche: la metionina y la lisina. “Los ganaderos trabajan muy duro en sus explotaciones para conseguir que sus vacas se queden preñadas y necesitamos mantener la preñez en los animales. Cuando proporcionamos estos dos aminoácidos, apreciamos siempre reducción de las muertes embrionarias”, explicó Cardoso.

PROTEÍNAS PARA LA INDUSTRIA A continuación, el investigador y profesor de la Universidad de Santiago de Compostela Jaime Magdalena centró su conferencia en la influencia de la composición de la leche en la industria láctea. Especializado en la elaboración quesera, aseguró que “lo fundamental es el contenido en materia grasa y proteica, sobre todo el tipo de proteína y de caseína. Tenemos que intentar buscar caseína kappa del tipo que a nosotros nos interese para aumentar los rendimientos queseros; la más importante es la caseína kappa B”.

JAIME MAGDALENA: “TENEMOS QUE INTENTAR BUSCAR CASEÍNA KAPPA. PARA AUMENTAR LOS RENDIMIENTOS DE LA INDUSTRIA LÁCTEA, LA MÁS IMPORTANTE ES LA CASEÍNA KAPPA B”

20/06/2017 22:11

Otro de los puntos clave que remarcó, además de la mejora de la tasa proteica, fue el efecto de patologías como la mamitis en la composición de la leche: “La proteína que nosotros tenemos en una leche con mastitis es una proteína mucho menos aprovechada de cara a la industria; se produce un desequilibrio de sales minerales con disminución de calcio y fósforo y, en general, habrá consecuencias catastróficas de cara a los rendimientos en quesería”, apuntó. Como conclusión, Magdalena subrayó que para conseguir la calidad de leche deseada la recomendación al ganadero es: “Trabajar en la alimentación, mantener el animal en un estado sanitario bueno, garantizar una adecuada conservación de la leche y, a partir de ahí, preocuparnos de la mejora genética”. METIONINA VS. LISINA Tras un breve descanso, abrió la segunda parte del encuentro el técnico de Kemin Nelson Lobos con una charla sobre los requerimientos de lisina en vacas lecheras. Para empezar a formular raciones en base a aminoácidos, recomendó que “se debe comenzar por una buena descripción de los animales y de los alimentos que se les están suministrando y por describir los objetivos productivos que queremos mejorar”. Metas que deben tener en cuenta ambos tipos de aminoácidos. La metionina tiene efecto inmediato sobre la cantidad de proteína en la leche, en cambio, la lisina provocará un incremento no en la calidad sino en la cantidad de leche. Ante la aclaración, Lobos insistió en que “no podemos priorizar una u otra porque son complementarias. Si ponemos mucha atención en requisitos de metionina y nos olvidamos de la lisina, o al revés, vamos a estar perdiendo calidad, cantidad y dinero”. EFICIENCIA PARA EL FUTURO La mañana finalizó con la participación del vicepresidente de Kemin, Fernando Valdez, que repasó la situación del mercado de productos lácteos en EE.UU. y detalló las perspectivas de futuro que se le plantean al sector. Restó importancia a los índices productivos hoy

Phil Cardoso

FERNANDO VALDEZ: “EL INTERVALO ENTRE CADA PARTO DEBE SER MÁS CORTO Y EL NÚMERO DE LITROS POR VACA AUMENTARÁ. ESTE CAMBIO EN LA REPRODUCCIÓN SERÁ CLAVE PARA SER MÁS EFICIENTES”

Jaime Magdalena

en día existentes, ya que considera que “son creados por personas y pueden no ser funcionales. Cada productor debe crear sus propios índices, sus propios objetivos e intentar cumplirlos”. Finalmente, Valdez apuntó que la industria láctea en los próximos tres o cuatro años no cambiará excesivamente y que, en consecuencia, los precios no aumentarán. Con esta hipótesis, remarcó que la solución está en la eficiencia reproductiva: “Una vaca que no tiene ternero, no da leche. El intervalo entre cada parto debe ser más corto y el número de litros por

vaca aumentará. Este cambio en la reproducción será clave para ser más eficientes”. Con estas declaraciones se clausuraba la sexta edición de estas jornadas de Kemin que tienen por finalidad “ser punto de encuentro entre ganaderos, nutrólogos, profesionales del sector y la propia empresa. Es un feedback constante con el que se pretende estar actualizados sobre los temas que repercuten a ambas partes”. Así lo describió Javier Mateos, responsable de los servicios técnicos de Kemin en Europa, Oriente Medio y Rusia.

Los vídeos de la jornada se pueden consultar en www.afriga.tv

Untitled-13 35

20/06/2017 22:11

explotación

GANDERÍA CABO GÓMEZ CB. VELADA (TOLEDO)

OBXECTIVO: CHEGAR ÁS 400 VACAS EN MUXIDURA

Agustín (dereita), a súa muller Agustina e os seus fillos Alberto e Julio no concurso de Talavera, ao que acudiron con varios animais

Coincidindo co II Open de Gando Frisón de Talavera de la Reina, desprazámonos ata o municipio limítrofe de Velada para visitar a gandería Cabo Gómez. Nela moxen unhas 210 vacas, pero actualmente están ampliando a nave de produción para chegar ás 300.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_explotacion_venero_galego.indd 36

Agustín e Valentín Cabo Gómez son os propietarios desta explotación toledana, tamén coñecida como Granja Venero debido á súa localización inicial no barrio El Venero de Velada. A gandería foi posta en marcha polo seu pai en 1970 e eles tomaron as rendas en 1989. Agustín rememora a súa traxectoria no negocio familiar: “Ata os 22 anos muxín á man. A primeira sala puxémola hai 26 anos, era unha espiña de peixe de oito puntos, e pasamos de muxir á man a facelo en sala; nós nunca muximos en pota”. Hai nove anos trasladáronse ao lugar de Dehesa Boyal, tamén en Velada, para poder medrar. Alí chegaron con 57 animais e na actualidade o rabaño ascende ás 435 cabezas, das que moxen unhas 210. Agora mesmo están ampliando as instalacións para dar cabida a 300 vacas de produción, aínda que o seu propósito é chegar ás 400 a longo prazo.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

16/06/2017 23:32

explotación

Obras de ampliación na nave de produción

DistribuiDores PArA esPAñA y PortugAl

Alta Calidad Alemana Asegurada!

la Nueva schäffer 9640t, estrena nuevo diseño y nueva cabina sCV Plus

OS ANIMAIS DE PRODUCIÓN DORMEN EN CAMA DE AREA SEN CUBÍCULOS, UN SISTEMA CO QUE SE MOSTRAN MOI CONTENTOS

Ademais dos propietarios, na granxa traballan outros dous irmáns e mais o fillo maior de Agustín, Alberto. No referente á distribución das tarefas, Agustín considérase o comodín: “Eu fago case de todo. Os meus irmáns fan o muxido e o meu fillo encárgase da alimentación e das inseminacións”. A pesar desta organización, a regularización dos días de lecer non é algo prioritario para eles: “O que quere descansar unha fin de semana, descansa. Non é rigoroso; non temos días libres establecidos. Se queres librar, libras e, se non, non”, comenta. ALIMENTACIÓN Para as vacas de lactación elaboran dous tipos de ración, que se adaptan ao seu rendemento produtivo. Actualmente, a de alta produción contén 15 kg de silo de millo, 12 kg de silo de avea, 9,5 kg de concentrado, 5 kg de soia do 47 % de proteína e 5 kg de alfalfa. A de baixa inclúe 32 kg de silo de avea, 10 kg de concentrado, 3,5 kg de soia do 47 % de proteína e 3 kg de alfalfa. As vacas secas e as xovencas preñadas sempre teñen herba seca á súa disposición. Esta inxestión ad libitum complétase cunha ración feita no carro que leva arredor de 15 kg de herba seca, uns 5 kg de silo de avea e raigrás e 2 kg de penso. Posteriormente, cando pasan ao lote de preparto inxiren unha combinación das racións de secas e de produción a fin de que se vaian adaptando á inminente fase de lactación.

*FiNA

se 24 Me 0% – N Ó i CiAC

Patentado en Alemania.

entrega de MAtoVA en trazo – A Coruña Arrimador de comida

el autentico arrimado en espiral, no compre imitaciones

*consulte condiciones en su concesionario

Distribución Portugal: ZjCarrageta Lda – Évora. www.zjcagriparts.pt Agrovergeira – Pombal. www.agrovergeira.pt

Distribución españa: Formada por 25 concesionarios

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga130_explotacion_venero_galego.indd 37

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

22/06/2017 17:11

explotación

Moxen nesta sala paralela de 16 puntos

Á HORA DA SELECCIÓN XENÉTICA BUSCAN TOUROS QUE TEÑAN MÁIS DE DOUS PUNTOS A TIPO E MÁIS DE 1.200 KG EN LEITE Comedeiro de alta produción

DESCANSO E BENESTAR Os animais de produción dormen en cama de area sen cubículos, un sistema co que Agustín se mostra moi contento. Para o seu coidado empregan unha grada rotativa que adoitan pasar a diario, especialmente se o tempo está húmido. No caso da recría, das secas e do lote de preparto, fan unha mestura con palla e area. A pesar de que en Toledo se alcanzan temperaturas moi altas no verán, polo de agora non dispoñen de complementos específicos para mitigar os efectos do estrés térmico. Non obstante, Agustín avanza que seguramente este verán van instalar un sistema de ventilación e outro de aspersión enriba dos comedeiros, aínda que matiza: “Estamos nunha zona na que sempre hai moita corrente de aire e non teño unha baixada de litros considerable; o que máis se resente é a fertilidade”. Para o muxido –dous ao día– dispoñen dunha sala paralela de 16 puntos na que seguen o protocolo habitual de predipping, muxido e posdipping. Cómpre destacar que nesta explotación os animais gozan dunha gran liberdade de movemento, xa que contan con varias hectáreas de patio de recreo ás que saen facer exercicio.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_explotacion_venero_galego.indd 38

REPRODUCIÓN E XENÉTICA Dende a súa incorporación á granxa hai cinco anos, Alberto encárgase do relacionado coa reprodución e coa xenética do rabaño, aínda que neste último apartado ten un axudante moi avantaxado, o seu irmán pequeno Julio, que é quen de recoñecer cada vaca na sala de muxido só con mirarlle o ubre. Á hora de seleccionar os touros miran que teñan máis de dous puntos a tipo e máis de 1.200 kg en leite. “Agora estamos tirando máis polo tipo, porque a última cualificación morfolóxica nos saíu un pouco baixa –79 puntos– e queremos mellorar ubres e patas”, explica Alberto. Tamén se fixan en que “estean o máis altos posible en graxa e en proteína e en que teñan bos trazos de saúde”. De media, cada ano empregan entre sete e oito touros e apostan polos xenómicos: “Certo é que os probados xa teñen fillas e tamén temos algún, pero maiormente traballamos con xenómicos”, asegura. Cando estivemos alí estaban a traballar con Meridian, Bradnick e Monterey, entre outros. Para as femias que lles custa preñar teñen dous sementais frisóns na granxa, ambos os dous nacidos de embrións da vaca Irmãos Rita Juror Laura EX-90, propiedade da gandería azoriana Irmãos Rita e comercializados en España a través da empresa galega Embriomarket. No caso das xovencas empregan seme sexado, pero se no segundo intento non empreñan decántanse polo convencional. O servizo de acoplamentos préstallelo a Asociación Frisona de Castilla-La Mancha (Africama). A taxa media de preñez é do 40 % e a media ICO, de 1.810 puntos.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

19/06/2017 23:01

Soluciones Solucionesmodernas modernaspara para proSoluciones modernas parapropro- S fesionales fesionales de de la la cría cría de de terneros terneros fe fesionales de la cría de terneros

Ganar tiempo y flexibilidad

Más prestación

Terneros sanos

Trabajo más ligero

a r a p s a r o d a v o n n i eId as s terneros u s y www.holm-laue.com usted Ganar Ganar tiempo tiempo y y flexibilidad flexibilidad

Más Más prestación prestación

Terneros Terneros sanos sanos

Trabajo Trabajo más más ligero ligero

Reducción de gastos

Reducción Reducción de de gastos gastos

apraara p s s a a r r o o d d a a nonvov IdIedaesaisnin sussutsetrenrenreorsos yy www.holm-laue.com www.holm-laue.com usutsetded

Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania • Teléfono: +49 4331 20174 - 0 • Correo electrónico: info@holm-laue.de

Moorweg Moorweg 6 • 24784 6 • 24784 Westerrönfeld, Westerrönfeld, Alemania Alemania • Teléfono: • Teléfono: +49+49 4331 4331 20174 20174 - 0 •-Correo 0 • Correo electrónico: electrónico: info@holm-laue.de info@holm-laue.de

Delegado: Miguel Sá +351 919 028 774 • Distribuido por: Frior 981774500 / Cosmolabor +351 964 139 487

pub_holm_laue_galego.indd 39

22/06/2017 00:11

explotación

Patio das vacas de produción

Vacas secas e xovencas preñadas

Os animais acabados de nacer alóxanse nestes boxes individuais ata a desteta

SEGUNDO OS DATOS FACILITADOS POR AFRICAMA, A MEDIA DE PRODUCIÓN DA ÚLTIMA CAMPAÑA, NORMALIZADA A 305 DÍAS, FOI DE 10.830 KG, CUN 3,51 % DE GRAXA, UN 3,31 % DE PROTEÍNA E UN RECONTO CELULAR DE 224.000 MANEXO DA RECRÍA Despois da desteta, que lles practican entre os 70 e os 80 días de vida, ás xatas danlles a ración das vacas de produción. Posteriormente, unha vez superado o ano, subminístranlles unha ración unifeed específica integrada por 10 kg de avea en rama, 6 kg de penso e 5 kg de silo de avea e raigrás. Esta ración é a que inxiren ata que lles diagnostican a preñez, arredor dos 16 meses, posto que a primeira inseminación llela practican entre os 14 e os 15 meses. TERREO DE SECAÑO e EN ALUGUEIRO Unha singularidade desta granxa é que non teñen terras en propiedade. Dispoñen de 96 hectáreas de secaño en arrendamento, nas que cultivan centeo e unha mestura de avea, raigrás e, ás veces, triticale, todo destinado á elaboración de silo para a alimentación do gando. O habitual é unha colleita ao ano, aínda que, se o tempo acompaña, ás veces conseguen sacar dous cortes de raigrás. As tarefas agrícolas fanas eles mesmos, excepto as campañas de recolección de forraxes, que contratan cunha empresa externa.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_explotacion_venero_galego.indd 40

O día da visita estaban facendo un silo de avea e algo de raigrás

PRODUCIÓN E COMERCIALIZACIÓN DO LEITE Segundo os datos facilitados por Africama, a media de produción da última campaña, normalizada a 305 días, foi de 10.830 kg, cun 3,51 % de graxa, un 3,31 % de proteína e un reconto celular de 224.000. En abril deste ano as calidades estaban nun 3,7 % de graxa e nun 3,3 % de proteína, e o número de células era inferior ás 200.000. Cabo Gómez CB pertence á Asociación de Ganaderos de Talavera y Comarca (Agantaco), a cal lles recolle o leite para logo comercializárllelo de forma conxunta a todos os socios. Explica Agustín que realmente o seu contrato “é a tres anos con Danone”, pero que o formalizan por medio da cooperativa. “O prezo final que imos cobrar no mes de abril vai estar entre os 350 e os 360 euros a tonelada”, afirmaba o día da visita. Este importe final componse por 320 euros de prezo base máis/menos calidades. Danone gratifica con 60 €/t por punto de proteína a partir do 3,2 % e con 40 €/t por punto de graxa a partir do 3,7 %. Porén, quen non chega a estas porcentaxes sofre un desconto na mesma contía. A recompensa pola dobre A é de 90 €/t, pero para cobrala hai que reunir uns determinados niveis de graxa, proteína, células somáticas e bacterioloxía.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

19/06/2017 23:02

Desinfección superior - Con ASC Technology Sistema “Cuádruple” avanzado para el cuidado de la piel Espuma Húmeda&Activa que asegura un contacto perfecto

Espuma para la limpieza y desinfección

del pezón antes del ordeño Sustancia Activa PREgold Base & Activador se debe mezcar al 50/50. Se genera Dióxido de Cloro. Esta sustancia activa se utliza para la desinfección de la ubre en higiene veterinaria. Esta molécula permite un amplio espectro de desinfección y una rápida acción.

Desinfección ASC Technology se genera por la acidiﬁcación de un producto base (ej: Clorito de sodio) en un activador (ej: Ácido láctico). Esta mezcla provee una desinfección de amplio espectro, poderosa y rápida. PREgold es eﬁciente en pocos segundos en varios tipos de microorganismos. Esos patógenos son responsables de las infecciones de las ubres.

Cuidado de la piel PREGold combina 4 agentes: - AHA: Alpha Hydroxy Acid, para asegurar el efecto pealing -Lanolina: Es un humectante natural que viene de la lana de la oveja e hidrata la piel del pezón. - Monopropileno Glicol y Glicerina: Están bien equilibrados para limitar la epidermis. Estos dos ingredientes actúan como protector contra el proceso de desidratación.

Limpieza PREgold crea en copa de espuma o automático una espuma Activa&Húmeda para un óptimo rendimiento. Las microburbujas asociadas a la humedad de la espuma aseguran una total eliminación de la tierra y un tratamiento integral de las áreas sensibles del pezón.

Modo de empleo Prepare una solución antes de cada ordeño mezclando la misma cantidad de BASE y ACTIVADOR en la copa de espuma. Agitar antes de usar para obtener una solución homogénea. Su consumo se estima en 1.5ml por vaca y ordeño. Asegura una buena limpieza de la copa de la ubre antes de cada ordeño para evitar contaminaciones.

pub_cri.indd 41

Ctra. Valdefresno, 2. 24228 Corbillos de la Sobarriba León - Spain +34 987 213 172 www.cuhigen.com

21/06/2017 14:34

OS ROBOTS LELY EN CUDAÑA, OITO ANOS DE RÉCORD Na granxa Cudaña, de Valdáliga (Cantabria), levan oito anos muxindo os seus animais con dous robots Lely Astronaut. Na actualidade contan cun total de 161 vacas de produción divididas en dous lotes con cadanseu robot, un de primeiro e de segundo parto e outro de adultas. A media de muxidos sitúase en tres ao día.

MEDIAS NUNCA ANTES VISTAS Co robot de muxido Lely, as vacas desta explotación cántabra son quen de acadar números de produción moi elevados. A media por vaca e día está alcanzando os 44 litros, cunhas porcentaxes de graxa do 3,29 % e de proteína do 3,18 %.

Adrián Entrecanales

Un dos seus propietarios, Adrián Entrecanales, destaca que o robot das vacas adultas rexistra un tempo medio de muxido de seis minutos. Ao respecto da produción da granxa, explica: “Coincide que agora na primavera alcanzamos un pico de varios días con 3.000 litros. A vaca que máis leite está a dar é India Avalon, unha filla de Alta Avalon que nos está dando unha media de 68 litros ao día”.

CONTROL DE DATOS Co programa informático de xestión do robot Lely é posible acceder a datos de toda a vida dos animais de maneira individual ou do rabaño en xeral. O sistema achega información relativa ao número de lactacións, ao tempo de ruminación, ás porcentaxes de graxa e proteína, aos quilos de concentrado consumidos, ao número de muxidos fallidos ou ás vacas que están con leite separado. Ademais, o robot Lely inclúe complementos como o MQC, un sistema centrado na calidade e no control do leite dende o que se pode vixiar a condutividade, as células somáticas, os E.colis e as vacas que presentan algún tipo de problema.

SAÚDE PODAL CON LELY METEOR En Cudaña acaban de incorporarlles aos seus robots Lely Astronaut o sistema Lely Meteor, un dispositivo para a desinfección das patas e os pezuños das vacas que prevén coxeiras e outras enfermidades podais, unha das tres causas principais da reposición dos animais nas granxas.

Entrecanales subliña que “en ganderías tan intensivas hai moita humidade nos patios e un dos problemas máis frecuentes é a dermatite. Co Lely Meteor lavamos con auga e con xabón as patas en cada muxido, aplicámoslles un desinfectante para que non prolifere ningunha bacteria e despois un selado. Así, temos limpos os pezuños das vacas en todos os muxidos. É unha gran vantaxe”.

Lely Meteor

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

afriga130_publirreportaxe_lely_galego.indd 42

04/07/2017 12:09

ES14001-D

A innovación ao servizo da gandería

AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER OUTEIRO DE REI 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. + 34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

O MELLOR SERVIZO O MÁIS PRETO POSIBLE Lely baséase no seu coñecemento das tecnoloxías máis avanzadas e das técnicas de diagnóstico máis recentes. Lely garante que só técnicos certificados interveñen no voso sistema de muxido automatizado.

EVOLVE. www.lely.com

afriga130_publirreportaxe_lely_galego.indd 43 ES14001-DE-advertisement-Frisona Espanola-210x297-TL.indd 1

innovators in agriculture

17/06/2017 11:20 31-Jan-14 09:19:30

panorama internacional

gandería CERESIO. VARESE (ITALIA)

A FAMILIA MARTINELLI, MÁIS DE SESENTA ANOS DE TRAXECTORIA NO SECTOR LÁCTEO

Un equipo da revista Afriga visitou na provincia italiana de Varese unha das explotacións máis destacadas do norte do país, a granxa Ceresio. Con máis de 370 vacas en lactación e paixón pola boa xenética dos seus animais, destinan o leite á produción de queixo da denominación de orixe Grana Padano.

Ceresio é unha gandería familiar dirixida polos irmáns Paolo e Giuseppe Martinelli que se atopa na provincia de Varese, pertencente á rexión de Lombardía, ao norte de Milán. Fundada en 1950 polo seu pai, Ettore Martinelli, conta a día de hoxe con 745 animais distribuídos en dúas explotacións. A nave principal, propiedade da familia, está situada na localidade de Arcisate, onde teñen a maior parte dos animais, un total de 570. A poucos quilómetros, en Azzio, nunhas instalacións en alugueiro dende 2011, manteñen outro grupo máis pequeno de 175 vacas. Os irmáns Martinelli colleron as rendas da explotación en 1990 e dende ese ano fixeron posible o seu progreso. Ademais deles dous, na granxa traballan catro fillos de Paolo –Michela, Daniele, Chiara e Simone– e catro persoas máis contratadas. O traballo repártese entre todos: Daniele encárgase especialmente da nave de Azzio; Michela, da contabilidade, e Chiara, da recría. Son socios dunha cooperativa da zona chamada Agri Piacenza Latte, a cal xestiona arredor duns 500.000 litros de leite ao día procedente de cinco rexións do norte de Italia. O seu destino son dúas queixerías propias, nas que elaboran queixo da denominación de orixe Grana Padano, e outra máis que o transforma en queixo Gorgonzola.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga129_panorama_internacional_ceresio_galego.indd 44

22/06/2017 14:26

panorama internacional

VÉNDENLLE TODO O SEU LEITE Á COOPERATIVA AGRI PIACENZA LATTE E O PREZO PAGADO POR CADA LITRO APROXIMOUSE DE MEDIA, EN 2016, AOS 0,33 EUROS; NON OBSTANTE, EN XANEIRO DESTE MESMO ANO LOGRARON ALCANZAR OS 0,37 EUROS

INSTALACIÓNS E SUPERFICIE Unha particularidade desta granxa é a división do seu gando en dúas localizacións. Por unha banda, na explotación principal teñen 286 animais en muxidura, uns 25 son vacas secas e o resto dos 570 está integrado pola recría. O rabaño de produción agrúpase nun único lote, dorme en cubículos de palla e é muxido dúas veces ao día nunha sala de espiña de peixe de 24 puntos. Por outra banda, na localidade de Azzio coidan outros 175 animais, dos que 84 son vacas en lactación e arredor de nove estaban en proceso de secado naquel momento. Nestas instalacións as vacas son muxidas nunha sala paralela de 16 puntos e os cubículos, por cuestións de estrutura e organización, teñen cama de goma.

La Temperatura aumenta…

El estrés por calor afecta negativamente a los resultados zootécnicos de las vacas ¿Sabía que el estrés por calor puede costarle más de 400 €/vaca/año?1 Las consecuencias del estrés por calor comportan importantes pérdidas de producción de leche (que pueden alcanzar hasta el 35%) como también problemas relacionados con desequilibrios en el rumen y en la reproducción. El impacto del estrés por calor en las vacas lecheras viene determinado por la combinación de temperatura y humedad. Nuevas investigaciones han demostrado que por encima de 20ºC y 50% de humedad relativa disminuye la confortabilidad de las vacas y la producción de leche.2

Sala de espiña de peixe de 24 puntos

As xatas e as xovencas están divididas en varios grupos con base no peso. Os primeiros sesenta días están en boxes individuais e para a desteta son trasladadas a outros colectivos con capacidade para cinco xatas cada un. Dispoñen dun total de 8.500 m2 de superficie construída. Os establos ocupan 6.300, as salas de muxido 300, outros 500 están destinados a naves para gardar a maquinaria e en 1.400 teñen a palla clasificada polas diferentes calidades. Para a xestión do xurro, na granxa Ceresio contan con tres fosas cunha capacidade de 3.000 m3 en total.

…LEVUCELL® SC maximiza la producción de leche incluso en el periodo de estrés por calor.

Incluso en condiciones de estrés por calor, LEVUCELL® SC maximiza el potencial de su ración y los Ingresos sobre los Costes de Alimentación (IOFC) • Rendimiento lechero: +1,2 a 2,5 litros/vaca/día • Aumenta la Eficacia Alimentaria: más de 7%*, 120 g de leche/kg MS ingerida • Optimiza el pH del rumen (menos acidosis). LEVUCELL® SC levadura viva específica para rumiantes, Saccharomyces cerevisiae I-1077, seleccionada en el INRA (Francia). *Marsola et al, ADSA 2010.

1 Saint Pierre et al., 2003 - 2 Burgos & Collier, 2011.

www.lallemandanimalnutrition.com

LALLEMAND ANIMAL NUTRITION Tel: +34 93 241 33 80 Email: animal-iberia@lallemand.com

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga129_panorama_internacional_ceresio_galego.indd 45

19/06/2017 23:04

panorama internacional

Os establos ocupan 6.300 m2 de superficie construída

Paolo Martinelli: “O 65 % do seme que compramos é de Italia, o 20 % De USA e o 15 % do Canadá”

Ensilado de millo con forraxes propias

ALIMENTACIÓN A ración das súas vacas en lactación componse de 23 kg de ensilado de millo, 5,5 kg de pastone húmido de millo, 2,4 kg de fariña de soia, 1,5 kg de fariña de xirasol, 1,5 kg de algodón, 1 kg de gran de millo, 1,7 kg de alfalfa seca, 2 kg de herba seca, 1,2 kg de mestura de liño e soia integral e 0,5 kg dun suplemento de vitaminas e minerais. Parte desta ración provén da produción propia e intensiva de diferentes forraxes, pois a familia Martinelli xestiona un total de 200 hectáreas de superficie agrícola. En 90 sementan millo para ensilado, outras 90 dedícanas ao cultivo de alfalfa e manteñen pradeira permanente noutras 90 máis. Toda a maquinaria que necesitan para estes cultivos é propiedade da granxa, excepto a picadora do millo, cuxo servizo lle contratan a unha empresa externa.

REPRODUCIÓN E XENÉTICA No ámbito reprodutivo, a media de días entre partos é de 150, o primeiro parto adoita producirse aos 25 meses e a media de inseminacións por preñez alcanza as 2,6 doses. A xenética máis utilizada nesta explotación ten procedencia italiana. Segundo asegura Paolo Martinelli: “O 65 % do seme que compramos é de Italia, o 20 % de USA e o 15 % do Canadá”. Na súa selección xenética buscan prioritariamente o equilibrio entre a fertilidade, a calidade da caseína –kappa caseína BB e beta caseína A2A2– e bos caracteres de ubre, patas e pés. Entre os sementais máis utilizados destacan Zamagni, Milito, Brasileiro, Galáctico e Gatedancer. Aínda que a gran maioría dos touros seleccionados polos Martinelli son animais probados, tamén realizan inseminacións –ao redor dun 25 %– con touros xenómicos. Paolo destaca que “a xenómica é indispensable para o que traballa con xenética, pois ese é o futuro; iso si, sempre debe ser un instrumento utilizado con cautela, porque se corren certos riscos”.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga129_panorama_internacional_ceresio_galego.indd 46

22/06/2017 17:32

panorama internacional

Contan con separador de líquidos e sólidos para o xurro

Boxes colectivos para a recría

Almacén de palla clasificada por calidades

A recría déitase en cubículos de cama quente orgánica

A familia de vacas que fixo máis coñecida esta granxa é a de Ceresio Totax. Esta frisona é unha filla de Blackstar, avoa do touro Ceresio Bormio por medio dunha filla súa con Aerostar. Merece a pena subliñar, ademais, outras familias introducidas, como Cervi Heineken, Chemello Jockobenge e Durham Lucille. Con esta traxectoria xenética, en Ceresio contan con máis dunha quincena de vacas cualificadas como excelentes. Durante a visita á explotación, Paolo Martinelli salientou: “A xenética é unha paixón; temos vendido touros a centros especializados e algún paquete de embrións ao estranxeiro, pero a maior parte da facturación faise co leite”.

VENDA DO LEITE A día de hoxe, o seu rabaño en lactación ascende ás 370 cabezas, cunha produción media por vaca ao día de 39 kg, unha media de 12.000 kg de leite por vaca ao ano cun 4 % de graxa, un 3,45 % de proteína e un reconto de células somáticas de 200.000. Véndenlle todo o seu leite á cooperativa Agri Piacenza Latte e o prezo pagado por cada litro aproximouse de media, no ano 2016, aos 0,33 euros; non obstante, en xaneiro deste mesmo ano lograron alcanzar os 0,37 euros. Paolo Martinelli rematou comentando a súa visión sobre a situación actual e o futuro do sector lácteo no seu país. Explicou que o mercado do leite presenta moitos –demasiados– altos e baixos que non permiten programarse e cre desaconsellable facer investimentos que non sexan en gran parte autofinanciados. “Nestes últimos catro ou cinco anos pasamos por unha inestabilidade esaxerada, que fixo moi difícil elaborar programas para investir e aforrar. Quizais, na actualidade, xa pasou un pouco esta crise e é certo que se domou un pouco o mercado, pero en calquera momento pode volver empeorar. Baixo o meu punto de vista, é moi importante autofinanciarse en lugar de caer en créditos bancarios que nos poidan levar, en momentos baixos, a unha situación de crise”, considerou.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga129_panorama_internacional_ceresio_galego.indd 47

19/06/2017 23:05

PUBLIRREPORTAXE

THE

ESPACIO INMUNIDAD. TODO LO QUE HAY QUE SABER

espacioinmunidad.com

¿Nos podría hablar un poco sobre su granja y el manejo del ganado desde el momento del secado hasta el siguiente pico de lactación? Como tenemos dos robots de ordeño, lo que solemos hacer, a medida que los animales llegan al final de la lactación, es recortar un poco la cantidad de concentrado que suministramos y después hacemos un secado bastante brusco. Una vez hecho el secado, las trasladamos del lote de producción al de secas y las mantenemos así durante dos meses, hasta quince días antes, momento en el que las volvemos a traer para el lote de producción. En el lote de secas les damos una comida bastante seca: hierba seca, ensilado y un poco de concentrado. JOSÉ MANUEL GÓMEZ FEÁS Ganadería Souto Fradé SC Taboada (Lugo)

Vacas en ordeño: 115 Animales en total: 180

“LOS TÉCNICOS SÍ QUE CONTRIBUYEN BASTANTE, SIEMPRE TE DAN RECOMENDACIONES. Y YO VEO QUE TODOS LOS QUE VISITAN LA EXPLOTACIÓN APUESTAN POR LLEVAR A CABO MEDIDAS PREVENTIVAS QUE SE TRADUCEN EN RESULTADOS MEJORES PARA LA GRANJA”

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_publirreportaxe_elanco_galego.indd 48

¿Cuáles son los principales retos sanitarios a los que se enfrenta su explotación en cuanto a la producción de leche? Los principales problemas sanitarios que nos afectan o a los que tenemos más miedo a la hora de trabajar son los que están ligados al periparto, a las mamitis y a las infecciones respiratorias. ¿Ha desarrollado algún programa de monitorización para evaluar el porcentaje de vacas afectadas por las diferentes patologías posparto? No estamos haciendo nada, no estamos tomando datos. Deberíamos hacerlo, pero ahora mismo no. Sí registramos algo en cuanto a datos de reproducción, pero nada más. Deberíamos hacerlo. ¿Cuáles de las complicaciones que sufren sus vacas en el posparto asocia a una bajada de defensas que se produce alrededor del parto? Veo muchos animales que aparentemente están bien y, por bajada de defensas, sí que aparecen las neumonías, alguna que otra mamitis y también algunas vacas que tienen cetosis subclínica y no se les ve.

Del manejo que hace en el periparto, ¿qué actuaciones son claves para usted? Hacemos mucho hincapié antes del siguiente parto, cuando están en el período de secado, quince o diez días antes, en usar preventivos de cetosis. También solemos seguir muy a rajatabla la norma de traer a las vacas para el lote de producción con el objetivo de que coman más materia seca. ¿Cuáles son los principales factores de manejo que ve asociados a los problemas de posparto? Hay momentos en que ves más problemas de posparto. Está claro que si no haces bien las pautas de preparto, si no las llevas a cabo bien hechas, tendrán mucha repercusión en las vacas después del parto, y sobre todo en verano, cuando hace más calor y tienen más estrés. En los últimos meses, ¿ha realizado algún cambio de manejo que aportase algún cambio de salud a sus vacas recién paridas o alguno que no haya sido positivo? Sí que tengo experiencia en eso. Coincidió que en la granja, en los meses de verano, perdimos mano de obra y dejamos de hacer las pautas que cumplíamos a rajatabla. Dejamos de dar unas medicaciones que aplicábamos por decreto a todos los animales próximos al parto y, no sé si fue por eso o por el hecho de que hacía más calor, pero notamos incidencia de más retenciones, que van asociadas a cetosis, algún cuajar que otro… ¿Cómo han contribuido los técnicos (veterinarios, nutrólogos…) a conseguir este grado óptimo de salud en su rebaño? Los técnicos sí que contribuyen bastante, siempre te dan recomendaciones. Y yo veo que todos los que visitan la explotación apuestan por llevar a cabo medidas preventivas que se traducen en resultados mejores para la granja y, en definitiva, para ellos, claro.

The Vital 90™ Days es el periodo crítico que abarca desde dos meses antes hasta un mes después del parto. Del éxito de la transición durante The Vital 90™ Days dependerá la capacidad de la vaca para afrontar las demás fases de la lactación.

19/06/2017 23:06

PUBLIRREPORTAXE

“ES FUNDAMENTAL EL PERÍODO DE TRANSICIÓN PARA LA VIDA PRODUCTIVA Y REPRODUCTIVA DEL ANIMAL. SI FALLAMOS AHÍ, VAMOS A IR SIEMPRE CON RETRASO Y MUCHAS VECES PERDEMOS ANIMALES POR NO HABER HECHO BIEN LAS COSAS ANTES”

¿Cómo son las granjas en las que trabaja y qué tipo de recomendaciones de manejo de ganado hace desde que van a secar a las vacas hasta el siguiente pico de lactación? Al trabajar en una cooperativa tenemos granjas de todo tipo, granjas grandes, ganaderos profesionales, granjas más pequeñas, granjas que están a punto de abandonar… Entonces procuras adaptarte a las circunstancias de cada uno y, básicamente, a las instalaciones. En función de eso y de hacia dónde quiera caminar, intentas orientarlo. No tenemos una fórmula universal, tenemos que dar consejos a medida, dependiendo de nuestro cliente y de lo que nos demanda.

JAVIER VAL MARTÍNEZ Veterinario en ICOS SCG (Chantada, Lugo)

“LA IMPLICACIÓN DEL GANADERO ES FUNDAMENTAL. SI NO TIENE LAS INSTALACIONES ADECUADAS, NO TIENE LA COMIDA O LOS ANIMALES ESTÁN EXCESIVAMENTE SUCIOS O HACINADOS, ES PREDICAR EN EL DESIERTO”

¿Cuáles son los principales retos sanitarios a los que se enfrentan las explotaciones de su cooperativa en cuanto a la producción de leche? Para mi entender, los retos sanitarios más importantes van en función de los grupos de edad. En los neonatos los principales problemas que existen son las diarreas y las neumonías, mientras que en vacas adultas son las metritis y las mamitis. ¿Cuáles de las complicaciones que sufren las vacas en el posparto asocia a una bajada de defensas que se produce alrededor del parto? La mayor incidencia de enfermedades se produce en los primeros cien días posparto y el bajón inmunitario afecta fundamentalmente a la mamitis y a la metritis. A partir de ahí viene el resto de las patologías.

¿Cuáles son los principales factores de manejo que ve asociados a los problemas de posparto? Lo fundamental es que los animales no lleguen excesivamente gordos al secado, que jamás en el secado pierdan condición corporal y que la mantengan, a ser posible; los que estén muy delgados, que recuperen y que lleguen al parto en buenas condiciones. Se les debe proporcionar una buena ración de transición y, sobre todo, algo que se hace muy pocas veces, evitar que las vacas estén saturadas. Las vacas no quieren estar unas encima de otras porque si no las dominantes machacan a las sumisas. Al final, vaca sumisa es síntoma de vaca problema. Sabemos que alrededor del parto se produce un fenómeno de inmunodepresión en todas las vacas, ¿ha recomendado a sus clientes establecer medidas específicas para prevenir esa inmunodepresión? Sí, básicamente con aportaciones de complejos vitamínicos, calcio… En casos puntuales administramos monensina y ahora estamos empezando a probar los estimulantes de la población de neutrófilos. ¿Cuáles son las principales ventajas de prevenir esta bajada de defensas en el periparto? Si conseguimos que la vaca arranque, vamos a tener una vaca que va a dar más leche, que va a preñar mejor y que va a tener menos patologías. Es fundamental el período de transición para la vida productiva y reproductiva del animal. Si fallamos ahí, vamos a ir siempre con retraso y muchas veces perdemos animales por no haber hecho bien las cosas antes. ¿Qué impacto tiene el ganadero en la implementación de todas estas medidas en granja? La implicación del ganadero es fundamental. Si no tiene las instalaciones adecuadas, no tiene la comida o los animales están excesivamente sucios o hacinados, es predicar en el desierto. Tiene que ser una labor de equipo. Tú tratas de darle unas soluciones pero él tiene que ser el que las implante, evidentemente. Si no te hace caso, no quiere, no puede o pasa de todo, tu responsabilidad finaliza con aconsejarlo; a partir de ahí depende de él, que es a quien le va al bolsillo.

afriga130_publirreportaxe_elanco_galego.indd 49

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

19/06/2017 23:06

MANEXO

PARÁMETROS DE BIOSEGURIDADE E BENESTAR ANIMAL NAS EXPLOTACIÓNS Este estudo consiste na avaliación da situación sanitaria, do manexo e do benestar animal en varias ganderías de vacún leiteiro de raza Holstein nos diferentes sistemas de produción intensivos, comparando a estabulación libre en cubículos coa estabulación libre en cama quente. A. Vanderschaeghe, M. Fontanillas del Horno Facultade de Veterinaria. Universidade Alfonso X el Sabio (Madrid) Estudo patrocinado por Schreiber e dirixido por José Luis Ruiz Castillo

INTRODUCIÓN Avaliáronse cinco explotacións situadas na provincia de Toledo, nos municipios de Talavera de la Reina, Talavera la Nueva e Alberche del Caudillo. Para poder identificar e avaliar as diferentes ganderías, baseámonos nunha ficha enquisa e nun programa informático de estatísticas que nos proporcionou a farmacéutica Zinpro. A ficha enquisa consiste nunha serie de preguntas pechadas e abertas para o gandeiro, ademais de valoracións e de observacións realizadas ao longo das visitas ás ganderías. Os temas tratan de avaliar a bioseguridade, a hixiene –tanto do rabaño como

dos métodos de recollida de estercos–, as estruturas das diferentes instalacións, os métodos de estabulación das vacas segundo a idade e o período reprodutivo, o tipo, a disposición e limpeza da sala de espera e da sala de muxido, os métodos de diminución da estrés térmico na estabulación, a avaliación da locomoción e a distribución do tempo das diferentes actividades das vacas. Con este estudo preténdense valorar os aspectos positivos e negativos das diferentes ganderías para garantir o benestar animal e asegurar a calidade do produto final, xa que existe unha clara repercusión do benestar animal na rendibilidade das explotacións, tanto no que se refire ao funcionamento da granxa como aos seus resultados económicos e, por tanto, na calidade dos produtos. Un animal adaptado ao medio onde vive é un animal que pode desenvolver un nivel de produción adecuado e os produtos que del se obteñan serán de calidade.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_manexo_avaliacion_explotacions_galego_03.indd 50

17/06/2017 11:26

MANEXO

EXISTE UNHA CLARA REPERCUSIÓN DO BENESTAR ANIMAL NA RENDIBILIDADE DAS EXPLOTACIÓNS, TANTO NO QUE SE REFIRE AO FUNCIONAMENTO DA GRANXA COMO AOS SEUS RESULTADOS ECONÓMICOS E, POR TANTO, NA CALIDADE DOS PRODUTOS

AGUA

BENESTAR ANIMAL O benestar animal é un concepto desenvolvido activamente nos últimos anos, aínda que o interese do ser humano polo bo trato aos animais é moi antigo. Creáronse en Europa unha serie de convenios que recollían as normas mínimas sobre a súa protección en explotacións gandeiras e, posteriormente, o Parlamento Europeo estableceu as normas para asegurar a protección e o benestar dos animais tanto de produción como de compañía. Defínese como un estado de completa saúde mental e física no que o animal está en perfecta harmonía co ambiente que o rodea (Hughes, 1976). Pode cuantificarse a través do estudo do comportamento animal na súa contorna e na explotación. Para iso, é necesario coñecer o comportamento normal dos animais no seu hábitat natural e comparalo co que presentan nos sistemas de cría. O Consello para o Benestar dos Animais en Granxas (FAWC), un órgano asesor independente pertencente ao Comité Europeo, describiu en 1979 o que se denominan as “5 liberdades”: • Estar libres de sede, fame e desnutrición, proporcionándolles aos animais acceso a unha dieta satisfactoria, apropiada e segura, así como acceso a auga fresca. • Estar libres de incomodidades, incluíndo molestias físicas e térmicas. Os animais deben estar nun ambiente apropiado que inclúa refuxios e áreas de descanso confortables. • Estar libres de dor, lesións e enfermidades, mediante prevención ou comportamento natural, o cal terá un diagnóstico temperán e tratamento adecuado. • Liberdade para expresar o seu comportamento normal tendo un espazo suficiente e un enriquecemento ambiental apropiado. • Liberdade de medo e sufrimento mediante condicións e coidados adecuados. Existe unha relación entre o benestar do animal e a seguridade dos alimentos obtidos del, xa que se carece de benestar e, polo tanto, sofre estrés, é máis sensible a padecer enfermidades e alteracións, que poderán estar presentes, en maior ou menor grao, nos produtos derivados deste.

PURINES

TRANSPORTE

NUTRISET, S.L. Pol. Ind. El Cortés 3 08262 Callús (Barcelona)

Tel. 93 836 00 62 www.labaronne-nutriset.com

www.nutriset.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_manexo_avaliacion_explotacions_galego_03.indd 51

26/06/2017 13:46

MANEXO

DÉBESE TENTAR NON MESTURAR XOVENCAS CON VACAS ADULTAS NO CURRAL DE PREPARTO. ISTO PODE REDUCIR O TEMPO DE DESCANSO E TER UN IMPACTO SOBRE O COMPORTAMENTO ALIMENTARIO A falta de benestar nas explotacións pode estar causada por diferentes motivos, como unha densidade de animais inadecuada ou unhas malas condicións de ventilación e temperatura. Se estas situacións se prolongan no tempo, o estrés sufrido polos animais pode dar lugar a trastornos dixestivos, fallo reprodutivo, descenso da inmunidade etc. En definitiva, prodúcese unha diminución dos índices reprodutivos e da calidade do produto final, que dá lugar a unha diminución da produtividade e rendibilidade da explotación. Existe unha gran sensibilidade ao estrés por parte do vacún leiteiro e comprobáronse os seguintes efectos en casos de falta de benestar: • Diminución da produción leiteira • Aumento de coxeiras • Aumento de contaminación bacteriana do leite como consecuencia do aumento das defecacións dos animais nas salas de muxido • Aumento do tempo de muxido por animal • Diminución da calidade da carne RESULTADOS Características do rabaño As ganderías contan con diferentes currais para separar os animais segundo a idade ata que as xovencas se inseminan. Despois, en función das instalacións da gandería, as vacas distribúense de diferentes maneiras: de alta produción, de baixa produción, secas, xovencas preñadas etc. Granxa Número de animais en produción

Sistema de estabulación libre

242

Curral de cubículos con cama de area

Cama quente

128

Curral de cubículos con cama de area

Cama quente

Porcentaxes de puntuacións

Granxa/número de animais no rabaño

Número de coxeiras

1 (242)

0,4

0,8

0,4

2 (60)

3 (73)

2,7

1,4

4 (128)

3,1

5 (59)

1,5

Resumo de locomoción e lesións en pezuños Avaliouse en cada granxa a locomoción das vacas de produción poñendo unha porcentaxe de vacas en cada nivel de puntuación. A escala utilizada puntúa do 1 ao 5: • Puntuación 1: camiñar, andar normal e saudable • Puntuación 2: lombo arqueado ao camiñar • Puntuación 3: lombo arqueado ao camiñar e ao estar parada • Puntuación 4: arqueada ao camiñar continuamente e coxeira • Puntuación 5: coxeira severa Asesoramento sobre o recorte de pezuños Nas diferentes granxas estimouse, en función do número de vacas do rabaño avaliado, o número de recortes por ano para satisfacer as necesidades de recorte de rutina. Pódese apreciar que en todas as ganderías o número de recortes rexistrados por ano é inferior ao necesitado.

Granxa

Número de recortes por ano/ número de vacas no rabaño

Estimación do número de recortes necesarios por ano

160/242

1.065

140/60

264

100/73

175

140/128

532

81/59

En tres das granxas visitadas, a área onde os animais esperan a súa quenda no recorte de pezuños non dispón de sombra nin auga, o cal non se recomenda, sobre todo, nos meses de verán, co fin de diminuír a gravidade do estrés por calor. Así mesmo, tampouco dispoñen de comida, da cal deberían dispor 21 horas ao día estimando tres horas de muxido. Recoméndase avaliar o máis pronto posible as coxeiras; comprobamos nas granxas visitadas que actualmente se identifican as vacas coxas a partir dunha puntuación de 4 sobre 5. O obxectivo ideal sería identificalas a partir do nivel 3 de puntuación para evitar a prevalencia de vacas con coxeiras severas. A valoración 3 é a vaca susceptible de desenvolver coxeira, polo que é aconsellable unha revisión 21 días despois. Tipo de lesións de pezuños

Número de Número de tacos aplicados vendaxes aplicadas no ano no ano

Lesións non infecciosas

Lesións infecciosas (dermatite interdixital)

5,6 %

94,4 %

0,0 %

100 %

83,3 %

16,7 %

1,5

20 %

80 %

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_manexo_avaliacion_explotacions_galego_03.indd 52

21/06/2017 17:06

MANEXO

Avaliación da transición Na maioría das granxas, a transición das xovencas ao curral de preparto faise nunha media de 20 días antes do parto. É importante aumentar o tempo de estancias nos currais de preparto para mellorar a transición. Ademais, as vacas deberían ter, polo menos, 18 m2 por vaca en currais con cama quente e en estabulación con cubículos entre o 85 % dos cubículos e o máximo, o 100 % (nunha explotación con 100 cubículos, o máximo de vacas son 100 pero o ideal sería 85). Unha área inferior fai que o animal non teña suficiente espazo para deitarse comodamente, ademais de dificultar o mantemento da vaca limpa e seca. No curral de preparto, débese tentar non mesturar xovencas con vacas adultas, xa que se reduce o tempo de descanso destas e pode ter un impacto sobre o comportamento alimentario. Avaliación da distribución do tempo Avaliouse en cada granxa o tempo investido polas vacas en descansar, en comer, en beber e no proceso de muxido. As vacas de produción necesitan no día polo menos 12 horas de descanso para ofrecer un resultado máximo. Aumentar demasiado este tempo leva a un incremento da probabilidade de desenvolvemento de lesións de ombro e infeccións de tetos. Aquí móstranse diferentes gráficas de distribución do tempo en cada granxa.

EL INVENTOR de la Cisterna Flexible Las ventajas de LABARONNE - CITAF Alta Calidad del Producto Adaptadas a cada Utilidad Solución a medida, rápida, sencilla y económica Almacenamiento de líquido seguro Capacidades desde 1 m3 hasta 2 millones de litros Larga vida Útil 1- Abra

2- Desenrolle

Granxa 1 Comer (4,5 h) Beber (0,5 h)

3- Desdoble Muxido (5,4 h) Deitadas (11,1 h)

4- ¡Está instalada!

De pé no establo (0,1) De pé no corredor (2,5 h)

Granxa 2 Comer (4,5 h) Beber (0,5 h) Muxido (2,6 h) Deitadas (12,2 h) De pé no establo (1,2 h) De pé no corredor (3,0 h)

NUTRISET, S.L. Pol. Ind. El Cortés 3 08262 Callús (Barcelona)

Tel. 93 836 00 62 www.labaronne-nutriset.com

www.nutriset.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_manexo_avaliacion_explotacions_galego_03.indd 53

26/06/2017 13:46

MANEXO

Corredor de cubículos, transferencia e cruzamento

Sala de espera e de muxido

Corredores de retorno da sala de muxido

Chanzos entre o curral e a sala de muxido ou rampla

Xiros excesivos e ángulos rectos cara a e desde a sala de muxido

Formigón

Formigón raiado

Chanzo e rampla

Formigón raiado

Formigón

NON

Goma e formigón

Formigón

Chanzo e rampla

Formigón

Chanzo

Formigón raiado

Formigón

Rampla

Granxa

Corredor de alimentación

Formigón

Granxa 3 Comer (4,5 h) Beber (0,5 h) Muxido (4,2 h) Deitadas (10,8 h) De camiño á leira (0,0 h) Fóra da leira (4,0 h)

Granxa 4 Comer (4,5 h) Beber (0,5 h) Muxido (3,0 h) Deitadas (10,1 h) De camiño á leira (0,0 h) Fóra da leira (6,0 h)

Granxa 5 Comer (4,5 h) Beber (0,5 h) Muxido (1,9 h) Deitadas (13,1 h) De camiño á leira (0,0 h) Fóra da leira (4,0 h)

Granxa

Porcentaxe de vacas con puntuación 1

Resumo de pediluvios Das cinco granxas visitadas, só dúas teñen pediluvio. Nunha das granxas é un pediluvio fixo e noutra, un pediluvio portátil. Sitúanse na saída da sala de muxido e, nas dúas granxas, utilízano dúas veces por semana. O acceso e a saída da sala de muxido débense poder facer sen pasar polo pediluvio para evitar o seu desgaste e para previr posibles lesións en pezuños, que poderían provocar os chanzos. Os gastos ocasionados polo uso dun pediluvio dunha capacidade de 530 l (sulfato de cobre e formol), dúas veces por semana para 100 vacas, elévanse a uns 4.500 € por ano. Para un pediluvio dunha capacidade de 297 l, usado dúas veces por semana para 60 vacas, o custo elévase a uns 2.500 € por ano. Resumo de hixiene das extremidades Avaliouse en cada granxa a hixiene das extremidades das vacas de produción cunha puntuación do 1 ao 4. A frecuencia de limpeza de estercos ten que ser, como mínimo, tres veces ao día para evitar problemas de extremidades. A excesiva acumulación de estercos no lote pode empeorar a hixiene das vacas e aumentar a incidencia de lesións infecciosas. Ademais, a presenza das vacas no momento da limpeza incrementa a posibilidade de padecer lesións infecciosas de pezuños, como a dermatite interdixital. Superficies para camiñar As rochas, as pedras e o formigón moi áspero e degradado poden resultar en lesións da sola e enfermidades da liña branca. Os xiros bruscos realizados en superficies de formigón moi liso poden contribuír á separación da liña branca. As superficies e os corredores rugosos e con inclinación excesiva (>2 %) poden dar lugar á eliminación do tecido córneo da sola, talóns baixos e úlceras de punta. As superficies duras de formigón non son nada cómodas para as vacas con pezuños doridos e, en comparación con superficies de caucho, fan que as vacas coxas teñan moito peor aspecto.

Frecuencia da limpeza de estercos por día e método

Presenza das vacas durante limpeza de estercos

Frecuencia recomendada de paso polo pediluvio por semana Segundo sexa necesario

77,5 %

22,5 %

4 veces, arrobadeira

50 %

2 veces, arrastre

NON

30 %

70 %

1 vez cada 2 días, arrastre

22,5 %

77,5 %

2 veces, arrastre

NON

79,6 %

20,4 %

2 veces, arrastre

NON

Segundo sexa necesario

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_manexo_avaliacion_explotacions_galego_03.indd 54

21/06/2017 17:07

MANEXO

Sala de espera Tamaño da sala de espera (m2)

Granxa

Inclinación do piso da sala de espera (%)

N º de vacas na sala de espera

N º ventiladores, T ª de activación

Difusores

Sombra

216

>2%

150

4, 30 °C

NON HAI

110

>2%

1, 22 °C

SI (40 s , 5 min aire)

<2%

3, 27 °C

168

<2%

106

NON

>2%

1,21 °C

SI (4 min, 1 min aire)

É importante non empuxar excesivamente as vacas nos chanzos, xa que se poden incrementar os esvaróns e traumatismos nas extremidades. Ademais, a recollida de estercos debe facerse cando as vacas non estean no curral, xa que isto pode interferir no fluxo das vacas e na súa hixiene. Estabulación libre con cama orgánica/curral de terra Granxa

Peso medio das vacas

Área de descanso por vaca (m2)

Frecuencia de axitación da cama/ semana

Cama fresca engadida kg/ vaca/día

650

750

700

Limpeza da área de alimentación polo menos 2 veces ao día

4 (anaerobia)

1/día (aerobia)

NON

8 (anaerobia)

Para unha vaca de 750 kg, o obxectivo da superficie da área de descanso é de 9,2 metros cadrados por vaca; para unha vaca de 700 kg, a superficie da área de descanso é de 8 metros cadrados e para unha de 650 é de 6,7 metros cadrados. Hai que ter en conta que se necesitan agregar uns 4 metros cadrados por animal no comedeiro. Para que se realice correctamente a fermentación da cama aerobia, é necesario axitala polo menos dúas veces ao día, ademais de engadir uns 12 kg de cama fresca ao día por vaca. Para a fermentación anaerobia, a cama debe ser axitada 4 veces por semana. A área de alimentación débese limpar polo menos 2 veces ao día. É importante que os límites da zona encamada e a zona de alimentación de formigón estean ben definidos por un dispositivo de retención da cama para evitar o incremento do risco de infeccións de pezuños. Cada vaca debe dispor dunha cornadiza (espazo para a cabeza) para evitar comportamentos de dominancias entre vacas.

NUESTRA PRIORIDAD: LA SALUD Y LONGEVIDAD DE SUS ANIMALES Ganadería Casa Barangueira de Arcilla, Cospeito (Lugo)

Distribuidas por:

Avda. Terra Cha, 11 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) e-mail: info@dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com

Telf.: 982 310 026 659 445 627 660 417 676 Fax: 982 310 295

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_manexo_avaliacion_explotacions_galego_03.indd 55

21/06/2017 17:13

MANEXO

Avaliación da estabulación aberta Granxa 1

Do chanzo Superficie Peso medio Profundidade Lonxitude Anchura traseiro á do cubículo das vacas da cama almofada 2 2,3 m 544 20 cm 240 cm 115 cm 170 cm

2,5 m2

Granxa

Altura da almofada

1 4

6 cm 10 cm

726

20 cm

259 cm

127 cm

Altura da barra divisora inferior 84 cm 91 cm

Altura do riel do pescozo 115 cm 127 cm

Do raíl ao chanzo traseiro 152 cm 163 cm

Anchura do chanzo 20 cm 15 cm

Altura do chanzo 18 cm 20 cm

Ventilación dos establos libres con cubículos Dirección do vento predominante

Anchura Altura Anchura de Número do do abertura de ventilaestablo teito do cabalete dores (m) (m) (cm)

De L a O

De SL a NO

Na primeira granxa, a abertura do cabalete ten que ser de 70 cm e, na segunda, de 25. Diminución do estrés térmico Granxa Perímetro do bebedoiro (cm)

100

Ventiladores

Difusores

En zona de comedeiro e Na zona de descanso, de diámetro de 137 comedeiro cm, separación 10 m

750

380

600

En zona de descanso

Duración

Frecuencia

21 °C-26 °C

1-2 min

15 min

27 °C-32 °C

1-2 min

10 min

> 32 °C

1-2 min

5 min

178 cm

Os problemas importantes que pode ter unha granxa con cubículo relaciónanse cun mal deseño destes, unha falta de mantemento ou ambos. O cubículo, como lugar de descanso que é, ten que permitir que a vaca o ocupe e estea tombada o tempo que ela considere, que nada perturbe o tempo e a calidade do descanso. Un bo descanso relaciónase cunha maior produción de leite. Canto máis tempo permanece de pé, máis aumenta o risco de desenvolver coxeiras e hai unha maior probabilidade de interaccións agresivas canto máis se moven as vacas, ademais de que a conduta de repouso mostra unha clara manifestación do seu comportamento normal. Por iso é importante deseñar os cubículos conforme ás dimensións das vacas da granxa co fin de que poidan descansar o mellor posible e para evitar lesións ao tombarse ou levantarse, así como unha excesiva acumulación de estercos. Orientación do eixe Granxa longo do establo

Temperatura

Sombra

Zona de descanso e comedeiros

NON

Na maioría das granxas, os ventiladores e os difusores non se activan segundo a temperatura exterior, actívanos os gandeiros segundo perciben eles a calor e as necesidades das vacas. En función do diámetro dos ventiladores, cámbiase a distancia de separación entre eles. Para un ventilador de 137 cm de diámetro, recoméndanse uns 14 metros de separación. Os ventiladores teñen que activarse a partir de 21 graos e a duración e a frecuencia dos difusores, en función da temperatura exterior.

Observouse que na maioría das granxas mesturan as xovencas de primeira lactación con vacas adultas na sala de espera. Iso fai que se produza dominancia das vacas sobre as xovencas e estas últimas vanse ao final do grupo, polo que tardan máis en muxirse. Ademais, en todas as granxas, hai unha proporción de máis dun 30 % das vacas que van muxirse coa cabeza arriba en lugar de cara a abaixo ao entrar na sala. É un comportamento anormal que suxire que as vacas non teñen suficiente espazo na sala de muxido para estar cómodas, ademais de que unha vaca debe camiñar coa cabeza baixa para poder ver os obstáculos. A sala de espera debe ter un mínimo de 1,4 metros cadrados por cada vaca. Na sala de espera, os ventiladores e os difusores débense activar a partir dos 21 °C para evitar o estrés por calor. A duración e a frecuencia dos difusores teñen que ser segundo a táboa anteriormente detallada. Bioseguridade Para avaliar a bioseguridade, preguntóuselle ao gandeiro se se incorporan á súa granxa animais leiteiros, comprados ou encargados a un criador e/ou se se exhiben animais en feiras e, nestes casos, se se pasan polo pediluvio antes de volver á granxa. Granxa

Exhiben animais en feiras

Tratamento e paso polo pediluvio

NON

O feito de mesturar animais de diferentes granxas, como sucede nas feiras, aumenta o risco de que contraian enfermidades infecciosas, que posteriormente se poidan transmitir ao resto do rabaño. Por iso, ao regresar á granxa, os animais deberían recibir un tratamento para evitar contaminacións e pasar polo pediluvio para evitar o risco de contaminar o rabaño, por exemplo, con dermatites dixitais. Área de espera e sala de muxido Granxa

Tipo de sala de Colchón espera de goma

Espiña de peixe

Tándem

Espiña de peixe

Entrada en forma de embude < 45 °

Forma da varanda traseira

Zigzag Recta

NON

Zigzag Zigzag Zigzag

Limpeza da sala de muxido durante e despois do muxido Non hai cantidade excesiva de estercos. Mantense limpa durante o muxido

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_manexo_avaliacion_explotacions_galego_03.indd 56

19/06/2017 23:19

MANEXO

Granxa

Saída da sala de muxido con superficie antiescorregadiza

Ramplas ou chanzos

1 chanzo

Rampla

NON

2 chanzos

1 chanzo

Rampla

Composición do formigón

Ruídos durante o muxido Radio

Porta arreadora SI NON

Raiado

NON

SI NON NON

AS VACAS DEBEN ESTAR CÓMODAS NA SALA DE MUXIDO, SEN TER TUBAXES OU OBXECTOS PRETO DAS PARTES SENSIBLES DO CORPO As tubaxes e os obxectos nas áreas de fluxo das vacas son inevitables. A fixación de proteccións redondas ao redor destas tubaxes e obxectos minimiza o risco de que as vacas se lesionen. Un colchón de goma na entrada da sala de espera mellorará o fluxo das vacas e reducirá as posibles lesións das extremidades, sobre todo, se estas deben facer xiros excesivos ao entrar na sala. Unha entrada en forma de embude dunha lonxitude de 3 ou 4 vacas, e un ángulo inferior a 45° minimiza que se adianten algunhas vacas, interferindo no fluxo e aumentando o risco de lesións. As vacas deben estar cómodas na sala de muxido, sen ter tubaxes nas partes sensibles do corpo. A varanda do peito debe situarse xusto por debaixo da articulación do ombro, polo que é interesante ter unha varanda de peito axustable en altura e anchura, sobre todo en ganderías con vacas de diferentes pesos e tamaños. A saída da sala de muxido ten que ser antiescorregadiza e antiabrasiva, sobre todo se as vacas teñen que facer un xiro para saír da sala, xa que as superficies esvaradías incrementan o risco de provocar lesións. Os chanzos á saída da sala de muxido dificultan o fluxo e requiren esforzo de parte do ombro das vacas ao subir e baixar para evitar lesionarse. Recoméndase que a súa altura non sexa superior a 15 cm. Os ruídos da radio poden ser beneficiosos ou prexudiciais para as vacas. É importante que, se o muxidor pon a radio durante o muxido, o faga de maneira sistemática, xa que ruídos repentinos poden afectar á produción de leite; en cambio, se é un costume, a vaca asocia o ruído da radio co momento do muxido. Non é necesario que a porta arreadora estea electrificada. A necesidade de electrificar a porta é un síntoma de que non está correctamente deseñada ou dun mal comportamento do muxidor. Nos primeiros quince minutos, débese permitir que as vacas organicen a súa orde de entrada na sala de muxido segundo o seu status social dentro do grupo, sen ter que usar a porta arreadora, para non perturbar o proceso. Alterar este proceso diminúe o fluxo das vacas e aumenta as confrontacións entre elas. As vacas coa cabeza para arriba mostran unha excesiva presión da porta arreadora. Se é necesario electrificar a porta, recoméndase utilizala con moito coidado e que teña son, co obxectivo de avisar uns segundos antes de que empece o arreador a avanzar, pois o seu uso descoidado pode conducir rapidamente ao abuso.

CONCLUSIÓN En todas as granxas visitadas observamos moito esforzo por parte dos gandeiros para conseguir o benestar das vacas. Sería unha utopía poder chegar á perfección en todos os aspectos. En definitiva, podemos concluír que todos estes elementos avaliados inflúen directamente sobre a produtividade da granxa, polo que investir neles pode resultar un beneficio a curto prazo, tanto para a economía da gandería como para o benestar das vacas. REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS Páxinas web consultadas • www.boe.es • www.magrama.gob.es • www.oie.int • www.zinpro.com Revistas

F. A. Arrebola Molina, F.C. Redondo Cardador, C. Leal Muñoz, Mª del Carmen Yruela Morillo, Mª Isabel Elias Ordoñez. Bienestar animal en explotaciones de rumiantes. Sevilla: Consejería de Agricultura, Pesca y Desarrollo Rural: Instituto Andaluz de Investigación y Formación Agraria, Pesquera, Alimentaria y de Producción Ecológica. 2015; 204 Antonio Callejo Ramos. Alojamiento de vacas lecheras en cubículos (1ª parte), Diseño y dimensionamiento del establo. Frisona Española. 2017; 216: 90-96 Antonio Callejo Ramos, Miguel A. Majano Gamarra. Alojamiento de vacas lecheras en cubículos (2ª parte), Dimensionamiento de los cubículos. 2017; 217: 92-97 Artigos R.E. Crossley, A. Harlander-Matauschek, and T.J. Devries. Variability in behavior ad production among dairy cows fed under differing levels of competition. Journal of Dairy Science. 2017; 100 (5) : 1-14 Nigel B. Cook, Kenneth V. Nordlund. The influence of the environment on dairy cow behavior, claw health and herd lameness dynamics. The Veterinary Journal. 2009; 179 : 360-369 Este estudo foi presentado na Xornada Científica do Gando Bovino (Talavera de la Reina, 28 de abril de 2017). Podes consultar o vídeo na web www.afriga.tv. http://revistaafriga.com/vimeo/tv/jornadas-talavera-2017-1/

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_manexo_avaliacion_explotacions_galego_03.indd 57

22/06/2017 14:17

pub_progenex.indd 58

17/06/2017 15:00

pub_progenex.indd 59

17/06/2017 15:00

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

FUNCIONAMENTO E MANTEMENTO DA MÁQUINA DE MUXIDO

Garantir a saúde do ubre é un dos principais retos das explotacións actuais e, para iso, ademais de ter moi en conta o ambiente e o manexo dos animais, son determinantes a elección dunhas instalacións de muxido axeitadas, o control da súa actividade diaria e o seu correcto mantemento. José Manuel Pereira, Ángel Castro Departamento de Enxeñería Agroforestal Universidade de Santiago de Compostela (USC)

PRINCIPIOS BÁSICOS DE FUNCIONAMENTO DAS MÁQUINAS DE MUXIDO A norma ISO 3918 define a máquina de muxido como unha instalación completa que comprende os sistemas produtores de baleiro e pulsación, unha ou varias unidades de muxido e outros compoñentes. Os principios básicos do funcionamento das máquinas de muxido actuais foron inventados hai xa máis de cen anos, con todo, o seu uso non se popularizou ata ben entrada a metade do século XX. Nos anos 50 prodúcense unha serie de avances importantes na produción leiteira dos países industrializados propiciados polo crecemento económico a nivel xeral, melloras na reprodución, na hixie-

ne dos procesos de produción de alimentos, redución da carga de traballo etc. Nesta época os principais obxectivos fixáronse en incrementar a produción leiteira e mellorar o proceso buscando fluxos de muxido elevados. As máquinas foron melloradas para conseguir un muxido máis eficaz e con máis cantidade de leite, espertando o interese polos efectos que a máquina tiña sobre a produción, a saúde do ubre e a calidade do leite. Aínda que existen diferentes tipos de instalacións (liñas altas, medias ou baixas) con diferentes niveis de automatización (muxido a cántara, circuítos, salas, sistemas robotizados, etc.), os principios básicos de funcionamento son idénticos en todas elas. Trátase de conseguir unha acción alternativa de succión e masaxe sobre os tetos da vaca por medio de xogos de muxido con tetoeiras de dúas cámaras, unha bomba que extrae aire do sistema e a acción duns dispositivos chamados pulsadores que producen cambios cíclicos de presión na cámara de pulsación da tetoeira (figura 1).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_maquinas_galego.indd 60

19/06/2017 23:20

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

Figura 1. Alternancia das fases de succión/masaxe no xogo de muxido con tetoeiras de dobre cámara

irada a

Tetoeiras

Tubo curto de leite

o ión

Tubo longo de leite

tor Tubo longo de leite

Por contra, se ten un baleiro permanente no interior da tetoeira e no colector, o baleiro entre a tetoeira e a copa ou o casquillo de muxido (cámara de pulsación) oscila Succión Masaxe entre o baleiro de traballo e a presión atmosférica. Esta Manguito de muxido alternancia na cámara de pulsación conséguese por medio da actuación dun sistema de pulsación (pulsador) que diCopa ou casquillo rixe a alternancia na apertura e no peche da tetoeira a un Cámara Cámara de ritmo, na maioría dos sistemas de muxido actuais, de ao interior pulsación redor de 60 veces por minuto (frecuencia de pulsación). Ao longo de cada un dos ciclos de pulsación sucédense 4 etapas ou fases (A, B, C, D; ver figura 2). Cando o pulsador abre baleiro cara á cámara de pulsación, este vai aumentando (fase A) ata alcanzar o baleiro de traballo, os dous lados Succión Masaxe o baleiro estará entón presente a ambos Asa de retirada Tetoeiras do manguito e a tetoeira estará aberta; prodúcese sucautomática Manguito ción e o leite fluirá a través do esfínter do teto (fase B). de muxido Transcorrido un breve período de tempo durante o cal se Tubo curto Copa ou de leite Tubo curto mantén a succión, o pulsador pecha baleiro e permítelle a casquillo de pulsación entrada de aire á presión atmosférica, o baleiro na cámara Cámara Cámara de de pulsación vai descendendo (fase C) ata que a presión interior pulsación Tubo longo está presente na cámara de pulsación e a tetoeira colapsa e de leite aperta sobre a punta do teto, provocando que cese o fluxo de leite (fase D). Este tempo, tamén coñecido como fase Colector de masaxe, ocorre en ausencia de baleiro na cámara de Tubo longo de leite pulsación e resulta fundamental para asegurar unha boa saúde do ubre e do teto.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_maquinas_galego.indd 61

17/06/2017 13:26

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

Figura 2. As fases da curva de pulsación A

D Entrada do aire

Saída do aire

Baleiro no tubo curto de leite

Baleiro na cámara de pulsación

Presión na cámara de pulsación

Baleiro 4 kPa

Baleiro de traballo Presión atmosférica 4 kPa

AS BASES DO FUNCIONAMENTO SON SUCCIÓN E MASAXE SOBRE OS TETOS DA VACA, UNHA BOMBA QUE EXTRAE AIRE DO SISTEMA E A ACCIÓN DUNS DISPOSITIVOS CHAMADOS PULSADORES QUE PRODUCEN CAMBIOS CÍCLICOS DE PRESIÓN NA CÁMARA DE PULSACIÓN DA TETOEIRA

Tempo

T= Ciclo de pulsación

A INFLUENCIA DA MÁQUINA DE MUXIDO NA SAÚDE DO UBRE A medida que a máquina de muxido se foi implantando nas explotacións leiteiras e o sector se foi profesionalizando, produciuse un incremento da detección de infeccións do ubre propiciado por unha vixilancia máis extrema na hixiene de vacas e do leite. Aínda tendo en conta que na saúde do ubre e na aparición da mastite poden confluír factores alleos ao funcionamento da propia máquina, como o ambiente ou o manexo, parece probado o efecto catalizador do binomio máquina/manexo. Segundo Mein G. (2004), a máquina de muxido inflúe directa ou indirectamente entre o 6 % e o 20 % das novas infeccións que existen e, ademais, ten unha grande influencia na calidade do leite, porque sobre elas (en restos de leite) se poden multiplicar as bacterias cando existe unha mala limpeza e desinfección do equipo ou do tanque. Existen catro posibles variables polas que a máquina de muxido pode influír na saúde do ubre: 1. Transporte físico dos microorganismos causantes de mastite entre cuartos e vacas. 2. Causando danos na punta do teto. 3. Incrementando o risco de que os microorganismos causantes de mastite penetren pola canle do teto. 4. Modificando as condicións do tecido mamario, debilitando as súas defensas e facilitando a colonización das bacterias patóxenas.

Un mal funcionamento do sistema de pulsación pode chegar a provocar conxestión e danos na punta do teto. A pulsación ten como función masaxear o teto en intervalos

regulares de tempo, co que se consegue manter o sangue en circulación e se prevén a súa conxestión. Retiradores automáticos mal axustados ou un manexo incorrecto da retirada manual poden provocar fenómenos de sobremuxido ou muxidos incompletos, favorecendo a aparición de lesións nos tetos e aumentando a predisposición á aparición de mastite. O risco de aparición de novas infeccións, por patóxenos contaxiosos así como por ambientais, vese incrementado por cambios na condición do teto inducidos pola máquina (Mein et al., 2004): • Un incremento na conxestión e edema na parede do teto resultan nun peche máis lento da súa canle e/ou hipoxia (deficiencia de osíxeno molecular) dos tecidos do teto (Hamman et al., 1994) • Unha menor taxa de remoción e recrecemento da queratina da canle do teto (Woolford, 1997; Lacy-Hubert, 1958) • Maior grao de apertura do orificio do teto despois do muxido (Mein et al., 2001) • Aumento da hiperqueratose da punta do teto (Neijenhuis et al., 2001; Mein et al., 2003) As deficiencias de mantemento, como pode ser o alongamento en exceso da vida útil das tetoeiras, poden chegar a causar danos no teto e/ou empeorar a calidade bacteriolóxica do leite. Os resultados dalgúns experimentos indican que o deseño das tetoeiras adoita ter maior efecto nas características do muxido que calquera outro factor da máquina. Estudos comparativos realizados en Irlanda mostraron diferenzas importantes na cantidade de leite retido no ubre tras a retirada da unidade de muxido, diferenzas de ata 8 veces na frecuencia de escorreduras das tetoeiras e de ata un 33 % nos tempos de muxido entre diferentes tipos de tetoeiras (Mein G. et al., 2003). A elección das tetoeiras adecuadas garante un muxido confortable e tranquilo para as vacas, á vez que minimiza o risco de lesións nos tetos. A miúdo asumiuse que determinadas oscilacións de baleiro no teto podían, por si mesmas ou conxuntamente, ter un impacto negativo sobre o muxido e a saúde do ubre. Algúns investigadores consideran as flutuacións de baleiro como o aspecto máis importante a controlar no muxido para previr a mastite. Así, un dos principais obxectivos dos enxeñeiros que desenvolven os equipos de muxido e tema clave nas investigacións foi muxir a un nivel de baleiro máis constante na punta do teto. Téntase conseguir unha máis rápida evacuación do leite evitando, ao mesmo tempo, impactos negativos na saúde do ubre causados pola carga mecánica sobre os tetos.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_maquinas_galego.indd 62

21/06/2017 17:16

Calidad de ordeño

Herd Navigator

Optimat

Puerta separadora

Control de mamitis

Alimentación

DelPro™ Farm Manager es el programa de gestión para los ganaderos profesionales que desean mejorar la rentabilidad de Medición Ordeño en Alimentación sus explotaciones. de actividad rotativa programada Salud Condición corporal

Ordeño en sala

Vagonetas de alimentación Robot de ordeño VMS

Calidad de leche Ordeño en plaza

Nodriza de terneras Control de salud

Reproducción

El programa más intuitivo y fácil de usar para las explotaciones mas profesionales. DelPro es el programa que integra la gestión del rebaño con la gestión de los equipos de la explotación. Ordeño, alimentación, salud, reproducción, manejo... etc, en un solo programa integrado. DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7 28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 44 73 / 62 / 63

www.delaval.es

is a registered trademark of Tetra Laval Holdings & Finance S.A . and DeLaval is a registered trade/service mark of DeLaval Holding AB. The manufacturer reserves the right to make design changes.Advert Frisona 2017.

pub_deLaval.indd 63

17/06/2017 13:28

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

Figura 3. Visión dos diferentes tipos de cambios de baleiro que poden ocorrer durante o muxido (adaptado de Besier et al., 2016) Variacións dinámicas de baleiro

AS DEFICIENCIAS DE MANTEMENTO, COMO PODE SER O ALONGAMENTO EN EXCESO DA VIDA ÚTIL DAS TETOEIRAS, PODEN CHEGAR A CAUSAR DANOS NO TETO E A EMPEORAR A CALIDADE BACTERIOLÓXICA DO LEITE

Flutuacións de baleiro

Movemento do manguito (apertura/colapso) + comezo/parada fluxo do leite

Entrada repentina de aire Ex.: escorredura de tetoeiras, patadas

Figura 4. Flutuacións cíclicas de baleiro durante o muxido en ausencia de fluxo de leite 50 40

Flutuacións irregulares de baleiro

kPa

Flutuacións cíclicas de baleiro

20 10 0

21:13:19

21:13:20

21:13:21

21:13:22

21:13:23

Tempo Curva de pulsación

Baleiro en tubo corto de leite

Elevado fluxo do leite - Variacións no fluxo do aire - Baleiro insuficiente - Capacidade da bomba

Figura 5. Flutuacións cíclicas de baleiro durante o muxido en presenza de fluxo de leite 50 40

Caídas de baleiro kPa

Incremento de: - Fluxo do leite - Turbulencias de aire

20 10 0 21:13:19

21:13:20

21:13:21 Tempo

21:13:22

Baleiro en tubo corto de leite

Curva de pulsación

Figura 6. Flutuacións non cíclicas de baleiro durante o muxido 50 40 30 kPa

CAÍDAS DE BALEIRO As caídas de baleiro son definidas como unha diferenza no nivel de baleiro medio (media aritmética de todos os valores rexistrados mediante adquisición automática de datos) entre dous puntos calquera dun sistema ou en calquera punto do sistema de muxido, antes e despois dun incremento do fluxo de aire no sistema que non sexa a través do regulador de baleiro (International Organization for Standardization, 2007). As flutuacións e caídas de baleiro na punta do teto ocorren regularmente durante o muxido como resultado das interaccións que se producen entre a subministración de baleiro, o movemento da tetoeira e o fluxo de leite que é transportado, desde o mesmo momento en que comeza o muxido, a través dun sistema de conducións que forman a liña de leite. Estas caídas son máis altas e frecuentes con elevados fluxos de leite. Unha acumulación no colector e nos tubos de leite aféctalle ao fluxo de aire libre e conduce a descensos no nivel de baleiro por debaixo do teto. Outros factores, como unha reducida ou bloqueada entrada de aire a través do orificio do colector e, por suposto, tamén as características do sistema de muxido, como a súa capacidade e deseño, afectaranlle á estabilidade do baleiro (figura 3). Por exemplo, as caídas de baleiro adoitan ser máis pronunciadas en sistemas de muxido con deseños en liñas altas que en baixas.

21:13:23

20 10 0 21:32:34

21:32:35

21:32:36 Tempo

Baleiro en tubo corto de leite

21:32:37

21:32:38

21:32:39

Curva de pulsación

O funcionamento do sistema de pulsación produce movementos nas paredes da tetoeira. Esta abre e pecha provocando flutuacións de baleiro cíclicas no tubo curto de leite. A súa apertura e o seu peche en ausencia ou con baixos fluxos de leite producen flutuacións de baleiro baixas (figura 4). A principal causa das flutuacións é debida ao movemento dinámico do leite no tubo curto de leite e no colector. Cando a tetoeira abre, provoca un lixeiro aumento do nivel de baleiro que é debido ao incremento do volume interno; seguidamente obsérvase un descenso de baleiro cando o fluxo de leite comeza e, finalmente, cando a tetoeira pecha, o baleiro baixa como consecuencia da diminución do volume interno (figura 5).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_maquinas_galego.indd 64

21/06/2017 17:19

Naves ganaderas, almacenes y cobertizos CUBRICIÓN DE FOSAS DE PURIN, ANCHO 12 METROS

Fabricado por:

Distribuidor en la provincia de Lugo para los ayuntamientos de: O Corgo, Guntín, Quiroga, O Saviñao, Monforte de Lemos, Bóveda, O Incio, A Pobra do Brollón, Sober, Ferreira de Pantón, Paradela, Láncara, Sarria, Baralla, Becerreá, O Páramo, Friol y Triacastela. Distribuidor en la provincia de Ourense para los ayuntamientos de: Verín, Allariz, A Gudiña y Riós.

C/ Doctor Casares 189 - Entresuelo 27400 Monforte de Lemos (Lugo) • Tlf.: 617 334 424

afriga129_pub_agritenica_tecnagi.indd 65

17/06/2017 15:04

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

As flutuacións non cíclicas de baleiro debidas a variacións no fluxo de leite e aire (figura 6), a miúdo provocadas pola entrada repentina de aire a través das tetoeiras que esvaran ou caen, poden crear presións positivas que producen impactos sobre o orificio do teto debidos ao movemento rápido cara arriba de pequenas pingas ou retrocesos de leite durante o muxido (refluxos), facilitando a entrada de patóxenos procedentes doutros cuartos ou mesmo doutros animais. O efecto dunha tetoeira de maior tendencia á escorredura con respecto a outra de menor tendencia sobre a taxa de novas infeccións foi monitorizada nos Estados Unidos nunha granxa experimental de 160 vacas (Baxter et al., 1992). As escorreduras rexistrábanse cando tiña lugar unha caída de baleiro de 10 kPa nun tempo de 0,25 segundos ou menos. Os resultados mostraron que a tetoeira con maior tendencia tivo unha media de 7,6 escorreduras importantes por vaca muxida comparada cos 3,1 que tivo a tetoeira con menor tendencia a escorrer. A taxa de novas infeccións foi de 0,49 por cada 100 vacas/día para as tetoeiras de maior número de escorreduras, comparado cunha taxa de 0,27 para aquelas de baixo número (Mein et al., 2004). Algunhas investigacións apuntan a que o risco de infección é máis elevado se os impactos ocorren cara ao final do muxido (Cousins et al., 1973). As infeccións cruzadas entre vacas ou cuartos poden chegar a representar ata un 40 % das novas infeccións ( Jones, G.M., 1999), aínda que non é atribuíble unicamente para o efecto dos impactos provocados por refluxos de leite, xa que os efectos da máquina sobre a mastite son debidos á interacción de múltiples factores: limpeza, manexo, lotes de muxido, preparación das vacas, momento de colocación da unidade de muxido, retirada, posmuxido, estado ou mala aliñación das tetoeiras etc. AVALIACIÓN DO FUNCIONAMENTO DE MÁQUINAS DE MUXIDO Así pois, para asegurar a rendibilidade das explotacións, resulta fundamental integrar de forma regular o control dos equipos de muxido como unha práctica básica dentro dos programas de control de mastite e de calidade do leite. Un control sistemático e periódico do equipo de muxido permitirá identificar os problemas a tempo e propor solucións e melloras minimizando o risco de posibles efectos adversos nas explotacións. Algúns aspectos do funcionamento das máquinas de muxido poden ser avaliados por un profesional utilizando os equipos de control específicos para iso. En España, a norma UNE 68061:1998 (Instalacións de muxido. Ensaios mecánicos), equivalente á norma ISO 6690:1996, e a norma UNE 68050:1998 (Instalacións de muxido. Construción e funcionamento), equivalente á norma ISO 5707:1996, seguen hoxe en día utilizándose como referencia, aínda que as especificacións máis recentes son as correspondentes ás normas ISO 6690 e 5707:2007. A análise, os procedementos e o equipo que se han de utilizar poden ser estruturados en tres niveis de complexidade (Reinemam et al., 2001):

1. Recoñecemento elemental (simple) e observación do tempo de muxido 2. Funcionamento da pulsación e estabilidade do baleiro en condicións de muxido (ensaios dinámicos) 3. Control e funcionamento da máquina de muxido (ensaios estáticos). BIBLIOGRAFÍA AENOR (1998). Instalaciones de ordeño: construcción y funcionamiento, ensayos mecánicos, vocabulario. Norma española UNE 68050 - 68061 - 68048 = ISO 5707 - 6690 – 3918. Baxter, J.D., G.W: Rogers, S.B. y R.J. Eberhart, 1992. The efecto of milking machiner liner slip on new intramammary infectiones. J. Dairy Sci. 75:1015-1018. Besier, J., Lind, O., Bruckmaier, R.M. 2016. Dynamics of teatend vacuum during machine milking: types, causes and impacts on teat condition and udder health. Journal of Applied Animal Research. Vol. 44, No. 1, 263–272. BRITISH STANDARD ISO (2007). International Standard of milking machine instalations. ISO 5707 - 6690 – 3918 – 20966. BSI. UK. Cousins, C.L., C.C. Thiel, D.R. Westgarth y T.M. Higgs. 1973. Further short-term studies of the influence of milking machine on the rate of new mastitis infections. J. Dairy Res. 40: 289. Jones G.M., (1999). The role of milking equipment in mastitis. Virginia Cooperative Extension. Virginia State University. Mein, G., Reinemann, D., Schuring, N., Ohnstad, I., 2004. Milking machines and mastitis risk: A storm in a teatcup. National Mastitis Council. Mein, G., Reinemann, D., O’Callaghan, E., Ohnstad, I., 2003. Where the rubber meets the teat and what happens to milking characteristics. Proceedings of the IDF 2nd World Symposium, Melbourn (Australia). Mein, G., Williams, D.M.D., Reinemann, D. 2003. Effects of milking on teat-end hyperkeratosis: 1. Mechanicalforces applied by the teatcup liner and responses of the teat. National Mastitis Council, Fort Worth Texas. Neijenhuis, F., G.A. Mein, J.S. Britt, D.J. Reinemann, J.E. Hillerton, R. Farnsworth, J. R. Baines, T. Hemling, I. Ohnstad, N. Cook, W.F. Morgan. 2001. Relationship between teat-end callosity of hyperkeratosis and mastitis. Proc. AABP-NMC International Symposium on Mastitis and Milk Quality, Vancouver, BC, Canada, pp 362-366. Reinemann et al., 2001. Evaluating Milking Machine Performance. VII International Congress on Bovine Medicine, Oviedo, Asturias, Spain. Reinemann, D., 2012. Máquinas de ordeño y mastitis (Seminario APROCAL-Universidad de Wisconsin. San Francisco, Cba. 8-5-2012). Reinemann, D.J., Mein G.A. 2011. Unraveling the mysteries of liner compression. Countdown Meeting, Melbourne, Australia. Ruegg, P. and Reinemann, D. 2005.Teat condition scoring chart. Avaliable on line in : http://milkquality.wisc.edu/ (date 28/12/2016). University of Wisconsin (USA) University os Minnesota - Dairy extensión 2016. Avaliable on line in (28/12/2016): http://www.extension.umn.edu/agriculture/dairy/health-and-comfort/options-cow-tail-switches/

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_maquinas_galego.indd 66

17/06/2017 13:27

LIMPIEZAS AUTOMATICAS ¡NOS ADAPTAMOS A CUALQUIER TIPO DE EXPLOTACIÓN!

AMPLIA GAMA DE MOTORES PARA CABLE Y CUERDA | HASTA 200M DE LONGITUD DE PASILLO | FINALES DE CARRERA ELECTRÓNICOS | PALAS FABRICADAS CON MATERIAL ANTI-DESGASTE |PROGRAMACIÓN SENCILLA Y MUY COMPLETA

NUESTRAS OTRAS MARCAS

Bebederos para establo y campo para todo tipo de ganado Casetas y parques para para terneros Pediluvios, carretillas, etc

Arrobaderas para pasillos y canales Colchón continuo para cubículos Bebederos de acero inoxidable

Planchas de goma para todo tipo de soluciones: Salas de ordeño, salas de espera, pasillos de arrobadera, vacas atadas

Polígono Comarca II, Calle A, 17; 31191 Barbatáin, Navarra Tfno 948 98 33 90 | Móvil 659594742 www.etxeholz.net | etxeholz@etxeholz.net

pub_etxe_hold.indd 67

17/06/2017 13:29

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

FUNDAMENTOS ETIOLÓXICOS DA APARICIÓN DE MAMITE

Presentamos os resultados do estudo levado a cabo en varias granxas de leite de Talavera de la Reina co fin de valorar o dano nas células a través do uso de tiras reactivas LDH e da comparación con outros parámetros (células somáticas, temperatura rectal, niveis de cetose, graxa e proteína). A experiencia demostrou a importancia desta proba para previr a aparición da doenza. J. Masa Ruiz, J. Millán Queijo Facultade de Veterinaria. Universidade Alfonso X el Sabio (Madrid) Estudo patrocinado por Adibio SL e dirixido por Francisco Javier García García

QUE É A MASTITE? A mastite é un cambio inflamatorio da glándula mamaria que, unido a cambios físicos, químicos e microbiolóxicos, é caracterizada por un incremento en células somáticas e por cambios patolóxicos no tecido mamario. O devandito proceso comeza como resultado da penetración de bacterias patóxenas a través da canle do teto cara ao interior da glándula, producindo a infección dos condutos e o tecido secretorio. A mastite clasificouse de diversas maneiras, considerando numerosos factores, tales como a duración do proceso, a aparencia clínica e a etioloxía, o curso, a severidade e a diseminación da enfermidade. Tendo en conta os diversos

significados aplicados a este termo, a clasificación máis xeneralizada realízase de acordo co grao de inflamación segundo o curso ou a severidade. Indicadores fisiolóxicos e produtivos da mastite Incremento • Frecuencia cardíaca e respiratoria • Temperatura rectal • Proteínas de fase aguda Diminución • Produción e calidade do leite • Consumo de materia seca O curso desta enfermidade é moi variado e defínense dúas formas principais de infección, a subclínica e a clínica; á súa vez, esta última pode ser superaguda, aguda, subaguda e crónica. Ademais destas formas clínicas, á clasificación xeral engádeselle unha última definición, a mastite non bacteriana ou non específica.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_mamite_galego.indd 68

19/06/2017 23:23

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

Mastite subclínica Este tipo de mastite é sutil e difícil de corrixir. A vaca parece saudable, o ubre non mostra ningún signo de inflamación e o leite parece normal, sen que existan cambios organolépticos nela. Neste caso, a dor e a inflamación non se detectan observando o ubre. O número de células somáticas no leite, indicativo da resposta inflamatoria, atópase elevado, do mesmo xeito que o número de bacterias, o que vai acompañado dunha diminución do nivel de produción da secreción láctea, así como da alteración da composición do devandito produto. Este constitúe o tipo de mastite máis importante, porque é máis común que a mastite clínica (normalmente precédea). Comunmente é de longa duración, imposible de tratar con antibióticos, difícil de detectar, reduce drasticamente a produción de leite, afecta adversamente á calidade do leite e pode servir como reservorio para infectar outros animais no rabaño leiteiro. Mastite clínica Soamente unhas poucas infeccións de ubre resultan en mastite clínica, sendo esta unha condición na que son completamente observables as alteracións do ubre e da secreción láctea nas características organolépticas e fisicoquímicas. Esta forma pode variar en severidade dependendo, en parte, do tipo de microorganismo causante da infección. Por tal motivo optaron diversos autores por chamala ‘síndrome clínica’. A síndrome clínica inclúe as formas

A MASTITE SUBCLÍNICA É SUTIL E DIFÍCIL DE CORRIXIR. A VACA PARECE SAUDABLE, O UBRE NON MOSTRA NINGÚN SIGNO DE INFLAMACIÓN E O LEITE PARECE NORMAL

superagudas, agudas e subagudas, así como a crónica, en función dos signos cardinais da inflamación e o estado xeral do animal. Mastite subaguda Inflamación leve do ubre, lixeiramente clínica. Todos os síntomas están presentes ou son inaparentes e inclúen só cambios nas características do leite, atopándose folículos, grumos, escamas e, en ocasións, decoloración. Mastite aguda Inflamación visible do ubre, moderada ou severa, caracterizada por ataque súbito, con síntomas que inclúen arroibamento, inchazón, calor, endurecemento, dor, hipersensibilidade e perda da función que dá ao traste cunha redución da produción e cambios fisicoquímicos e na aparencia da secreción, con presenza de coágulos, descamacións, grumos fibrinosos e soro descolorido. En casos máis severos, a vaca mostra signos xeneralizados ou de carácter sistémico, tales como febre, anorexia e perda de peso.

DOS POSIBILIDADES EN HIGIENE DE PEZONES UN MISMO PRINCIPIO ACTIVO:

DIÓXIDO DE CLORO · Calidad cosmética asegurada por sus altas concentraciones de dermoprotectores sumados a la acción del ALOE VERA · Alto rendimiento, menor consumo · Acción repelente de moscas · Disponible en envases fáciles de mezclar y manejar (16+4, 8+2, 4+1) · La mezcla permanece activa tres semanas

Lactox Alta eficacia a un coste óptimo.

Oxilact

Máxima eficacia debido a la más alta concentración de principios activos.

Higiene integrada respetuosa con el medio ambiente

www.proquideza.com

Pol. Ind. Lalín 2000 Parcela C42/43 36500 Lalín (Pontevedra) España · Telf. (+34) 986 787 537

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_mamite_galego.indd 69

19/06/2017 23:23

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

Mastite superaguda Forma de mastite pouco común que se caracteriza por un ataque súbito. Constitúe unha inflamación severa do ubre con afección sistémica, na que existe compromiso do estado de saúde xeral como febre, depresión, anorexia ou diminución da mobilidade; a todo isto hai que sumarlle a presenza dos signos cardinais da inflamación e a perda total das características organolépticas do leite. A enfermidade sistémica prodúcese debido á septicemia ou toxemia e, a miúdo, precede aos síntomas manifestos no leite e na glándula mamaria, conducindo en moitos casos á agalactia. A inflamación pode ser o resultado da propia bacteria, as encimas, das toxinas ou dos produtos dos leucocitos. Mastite crónica Pode comezar en calquera das formas clínicas e defínese como o estado inflamatorio glandular mamario que persiste por longos períodos de tempo, xeralmente en forma subclínica, con ocasionais complicacións clínicas. Ten usualmente un desenvolvemento progresivo e cambio no tamaño e na forma da glándula afectada, observándose os cuartos máis pequenos que os normais e redución do rendemento do leite. Mastite non-bacteriana Coñécese tamén como mastite aséptica ou non específica, e non é máis que a inflamación mamaria que ocorre cando os microorganismos non poden ser illados a partir de mostras de leite. OBXECTIVO Determinar a porcentaxe de animais que padecen unha mamite, xa sexa clínica ou subclínica, na granxa obxecto de estudo e relacionala con outros indicadores que reflicten o estado de saúde dos animais. MATERIAL E MÉTODOS Estudo realizado en distintas explotacións da zona de Talavera de la Reina asociados a Africama, no que se seleccionaron 31 cabezas de gando frisón, as cales se atopaban entre 5 a 40 días posparto por ser o período máis crítico á aparición destas mamites. Para valorar o dano nas células mamarias utilizamos unhas tiras reactivas de lactato deshidroxenasa (LDH) e comparamos os resultados obtidos con outros parámetros, como son as células somáticas, a temperatura rectal, os niveis de cetose, a graxa e a proteína.

Encima lactato deshidroxenasa (LDH) A encima lactato deshidroxenasa é o resultado da utilización da glicosa por parte das células de calquera tecido. As células usan a glicosa como alimento principal e no metabolismo desta prodúcese lactato deshidroxenasa que se excreta ao exterior da célula, a cal entra no torrente sanguíneo e é detectada no soro ou, como no caso da glándula mamaria, entra en contacto co leite e pode ser determinada nesta. Cando unha célula está inflamada, a súa activación metabólica para reverter esta situación está moi elevada, consumindo grandes cantidades de glicosa (enerxía) e ex-

CASE unha de cada dúas VACAS CON CETOSE DESENVOLVEN UNHA MAMITE

cretando, polo tanto, grandes cantidades de lactato deshidroxenasa. Isto permítenos detectar esta elevación e presupor un status inflamatorio destas células. Diagnóstico de mastites sublínicas mediante marcadores enzimáticos A utilización de marcadores enzimáticos e bioquímicos para o diagnóstico de determinados procesos patolóxicos é xa xeneralizado, tanto en medicamento humano como en medicamento veterinario. Existen e foron buscados numerosos marcadores enzimáticos que fosen capaces de diagnosticar, aínda antes da aparición de signos clínicos, os procesos inflamatorios infecciosos que afectan á glándula mamaria das vacas en fase de lactación. De entre todos os marcadores posibles, testáronse de forma sistémica tres, os cales demostraron unha eficacia importante no diagnóstico da mastite bovina. Estes son: a haptoglobina, a fosfatasa alcalina e a lactato deshidroxenasa. Os tres demostraron unha boa eficacia no diagnóstico precoz do complexo mastite bovina, sendo recoñecidos como un sistema fiable e eficaz para a detección precoz da mastite clínica, diagnosticando o status previo, que é a mastite subclínica. S. Hiss, U. Mueller, A. Neu-Zahren e H. Sauerwein, do Instituto de Ciencias Animais da Universidade de Bonn (Alemaña), realizaron un estudo comparativo de dous marcadores enzimáticos, a haptoglobina e a lactato deshidroxenasa, no que chegaron á conclusión de que tanto a haptoglobina como a lactato deshidroxenasa son dous métodos aptos e eficaces para o diagnóstico precoz de mastite subclínica, sendo máis eficaz a haptoglobina que a lactato deshidroxenasa, pero concluíndo que esta última é o método de elección debido a que conta cun sistema de determinación inmediato en campo e, polo cal, máis práctico tanto para o veterinario como para o gandeiro. Pola contra, a haptoglobina é, de momento, un método laboratorial que non pode dar inmediatez ao diagnóstico. N.C. Friggens, M.G.G. Chagunda, M. Bjerring, C. Ridder, S. Hojsgaard e T. Larden, do Instituto Foulum da Universidade de Aarhus (Dinamarca), demostraron que hai unha sólida correlación entre o incremento de células somáticas en leite e a exacerbación dos niveis de LDH en leite por infección da glándula mamaria. A LDH reivindícase como un sistema fiable de detección precoz de mastite clínica e, polo tanto, de diagnóstico de mastite subclínica. Baseándose no traballo de Hiss na Universidade de Bonn (Alemaña), o profesor David Lee, da Rutgers University, na Estación Experimental da New Jersey Agricultural, fai un traballo da determinación da eficacia da LDH en leite. Dálle ao sistema unha sensibilidade do 91,3 % e unha especificidade do 96,1 %, demostrando a fiabilidade da determinación de LDH en leite para o diagnóstico da mastite subclínica bovina.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_mamite_galego.indd 70

21/06/2017 19:34

GALICAL CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

MESTURAS PARA CAMAS DE VACÚN

Carbonato cálcico (70 %) con serrín (30 %) • Mesturas personalizadas polo cliente • Mesturas con cascar illa de ar roz

Nº1 EN CAMAS DE VACÚN Pode subministrarse en:

O CARBONATO CÁLCICO DE GALICAL PARA CAMAS DE VACÚN proporciónalles aos animais hixiene e descanso e reduce as posibles infeccións de mamites causadas por bacterias de tipo ambiental (E. coli, estreptococos, enterobacterias etc.). Tamén reduce os problemas de dermatite interdixital e dixital, úlceras e colledizos nos pezuños, evitando coxeiras e perdas de produción. Por outra banda, manter o gando libre de sucidade facilita o manexo durante o muxido.

pub_galical_galego.indd 71

Big Bag A granel en camión cisterna basculante, con posibilidade de estendido directo no cubículo

GALICAL, S.L.L.

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS Arieiras s/n P.I. Louzaneta 27294 LUGO Teléfono: 982 221 484 Fax: 982 221 408 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

17/06/2017 15:06

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

MOI POUCOS PRODUTORES LEITEIROS ESTENDEN A SÚA ESTRATEXIA CARA A TODO O PERÍODO DE TRANSICIÓN

Pódese chegar á conclusión de que, hoxe por hoxe, a detección da lactato deshidroxenasa en leite é o único sistema de detección precoz de mastite subclínica en vacún leiteiro. Hoxe pode facerse a pé de vaca en tan só un minuto mediante unha sinxela reacción colorimétrica nunha tiriña reactiva de uso na sala de muxido. Aínda que o rango de lectura non é moi elevado, considérase que unha lectura dunha + é positiva a sufrimento celular nos tecidos mamarios. Lecturas de ++ ou +++ dan unha idea de inminencia de aparición de signos clínicos maiores e, polo tanto, haberá unha maior urxencia á hora de tomar accións para evitalo. Un - indícanos que, a pesar de existir un elevado reconto de células somáticas, estas non proveñen dun tecido mamario inflamado. Finalmente estimamos que os animais positivos a LDH en leite mediante un ELISA colorimétrico sofren unha tensión celular no ubre que os fai padecer unha mastite (clínica ou subclínica). O problema das mastites subclínicas e a súa abordaxe Como comentamos, vacas con RCS igual ou maior de 300.000 cél./ml serían candidatas obxectivas para un tratamento, tendo en conta que: 1. ese reconto é xa reflexo dunha infección mamaria máis que posible. 2. esa vaca é candidata a sufrir unha mastite clínica. 3. como consecuencia da mastite subclínica que padece, produce menos e será máis problemática en todas as facetas da produción. 4. xa está a producir perdas, moi cuantiosas, segundo todos os estudos realizados ao longo do mundo, onde isto é unicamente aceptado. 5. se despois dun sinxelo test colorimétrico en leite (UdderCheck) obtemos un positivo, a aparición dun status clínico é cuestión de pouco tempo. Esta vaca é candidata obxectiva a realizar tratamento para evitar a manifestación clínica da mastite. Sería necesario instaurar un tratamento antibiótico adecuado de forma inmediata. Beta-hidroxibutirato (BHB) O test de beta-hidroxibutirato (BHB) é a técnica de elección para determinar o grao de cetose subclínica no rabaño. Nos animais con cetose clínica a determinación de BHB en sangue supera 3 mmol/l, mentres que valores superiores a 1,2 mmol/l serán indicativos de cetose subclínica.

Que consecuencias ten? • Diminúe a produción leiteira entre 2 e 4 l/día. • Atrasa a concepción en dúas semanas por alteración do ciclo ovárico, o que aumenta o período entre celos e pode aparecer involución uterina. • Incrementa a incidencia de desprazamentos de abomaso e cetose clínica. • Aumenta a incidencia de mamite. O risco de patoloxía e perda de produción asociado con niveis de BHB superiores a 1,2 mmol/l produce: Proceso Diminución da produción leiteira

393 kg menos de leite corrixido a 305 días

Risco de padecer metrite

2,3 veces superior ao normal

Desprazamento de abomaso

6,9 veces superior ao normal

Mastite

3,8 veces superior ao normal

Moitos produtores leiteiros centran a súa estratexia de prevención de cetose no período posparto perdendo de vista varios factores observados antes do parto (período de transición) que están asociados coa cetose. Algunhas estratexias comúns utilizadas na prevención de cetose inclúen suplementos alimenticios de precursores de glicosa na dieta das vacas, a redución de factores de tensións nos currais, monitoreo diario da saúde do animal despois do parto etc. Con todo, moi poucos produtores leiteiros estenden a súa estratexia cara a todo o período de transición. Células somáticas A única posibilidade para avaliar a saúde do ubre era o cálculo de células somáticas (CCS). A diferenza do test de California (CMT) que é un método semicuantitativo para determinar a cantidade de células somáticas no leite, este método é cuantitativo, por tanto máis exacto e cun grao de erro moito menor. Poden realizarse cálculos de células somáticas ao leite do tanque, que é un bo indicador da prevalencia da mastite no fato; ou aplicalo a vacas individuais, que se refire á posible presenza da enfermidade nun animal específico. Máis do 98 % das células somáticas que se atopan no leite provén das células brancas que ingresan á mesma en resposta á invasión bacteriana do ubre. Un cálculo de células somáticas maior de 200.000 cel./ml indica a presenza de mastite subclínica; cando está debaixo de 400.000 cel./ml son típicas de rabaños que posúen boas prácticas de manexo, pero que non fan unha particular énfase no control da mastite, mentres que os rabaños que posúen un programa de control efectivo da mastite posúen en forma consistente un CCS por baixo das 100.000 cel./ml. Cálculos maiores de 500.000 cel./ml indican que un terzo das glándulas se atopan infectadas e que a perda de leite debida á mastite subclínica é maior de 10 %; con todo, o cálculo de células somáticas non revela o tipo de infección.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_mamite_galego.indd 72

21/06/2017 19:36

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

A SÍNDROME CLÍNICA INCLÚE AS FORMAS SUPERAGUDA, AGUDA E SUBAGUDA, ASÍ COMO A CRÓNICA, EN FUNCIÓN DOS SIGNOS CARDINAIS DA INFLAMACIÓN E O ESTADO XERAL DO ANIMAL Táboa de resultados 1.ª explotación N.º de vaca

Data do parto

Enfermidade

T.ª rectal

Corpos cetónicos

LDH

Células somáticas

% graxa

% proteína

9326

17/02/2017

Ningunha

38 °C

0,3

293.000

4,59

3,03

1016

25/02/2017

Ningunha

38,2 °C

0,9

159.000

4,51

3,32

N.º de vaca

Data do parto

Enfermidade

T.ª rectal

Corpos cetónicos

LDH

Células somáticas

% graxa

% proteína

7188

24/02/2017

Ningunha

37,6 °C

0,8

81.000

5,31

2,77

0951

27/02/2017

Ningunha

37,9 °C

1,4

18.000

4,51

2,83

0954

03/03/2017

Ningunha

37,8°C

0,5

327.000

3,61

3,60

5483

26/02/2017

Ningunha

37,6 °C

0,5

119.000

3,05

3,25

2.ª explotación

3.ª explotación N.º de vaca

Data do parto

Enfermidade

T.ª rectal

Corpos cetónicos

LDH

Células somáticas

% graxa

% proteína

5087

05/02/2017

Retención placentaria

38,1 °C

Sen datos

6519

05/02/2017

Ningunha

38,1 °C

3,9

Sen datos

6506

06/02/2017

Ningunha

38,5 °C

Sen datos

2940

15/03/2017

Mastite clínica (teto dereito)

37,6 °C

1,9

+++

Sen datos

% proteína

4.ª explotación N.º de vaca

Data do parto

Enfermidade

T.ª rectal

Corpos cetónicos

LDH

Células somáticas

% graxa

6359

11/02/2017

Mastite clínica

38,9 °C

0,5

+++

494.000

3,15

2,70

5524

14/03/2017

Ningunha

38 °C

0,6

20.000

3,45

3,17

8098

15/02/2017

Metrite

37,8 °C

0,4

21.000

3,35

2,95

7722

04/03/2017

Retención placentaria

38,3 °C

0,5

31.000

5,08

3,31

6392

19/03/2017

Ningunha

38,1 °C

0,5

24.000

3,81

3,31

5.ª explotación N.º de vaca

Data do parto

Enfermidade

T.ª rectal

Corpos cetónicos

LDH

Células somáticas

% graxa

% proteína

8925

15/03/2017

Retención placentaria

38,9 °C

0,8

Sen datos

4132

10/02/2017

Ningunha

38,5 °C

4,1

39.000

4,83

2,73

8937

14/03/2017

Ningunha

38,9 °C

1,2

Sen datos

8965

25/02/2017

Ningunha

39,1 °C

1,2

45.000

5,08

2,74

8962

09/03/2017

Retención placentaria

38,8 °C

2,4

82.000

5,15

3,01

% proteína

6.ª explotación N.º de vaca

Data do parto

Enfermidade

T.ª rectal

Corpos cetónicos

LDH

Células somáticas

% graxa

5305

21/10/2016

Ningunha

37,4 °C

0,6

313.000

2,12

3,15

6608

03/03/2017

Retención placentaria

38,1 °C

0,4

Sen datos

6024

14/03/2017

Ningunha

39,3 °C

0,6

32.000

3,01

2,96

3789

10/03/2017

Ningunha

38,9 °C

0,7

44.000

3,81

2,80

6017

05/03/2017

Ningunha

38,6 °C

0,5

12.000

2,24

3,15

9642

03/02/2017

Ningunha

38,2 °C

0,5

50.000

1,54

2,89

6013

05/03/2017

Ningunha

37,9 °C

0,6

25.000

2,43

2,90

7.ª explotación N.º de vaca

Data do parto

Enfermidade

T.ª rectal

Corpos cetónicos

LDH

Células somáticas

% graxa

% proteína

4167

26/02/2017

Ningunha

38,7 °C

0,6

22.000

3,20

3,02

3652

17/03/2017

Ningunha

38,7 °C

1,2

128.000

2,97

3,09

2423

19/02/2017

Ningunha

39 °C

0,4

+++

312.000

3,15

2,72

4150

11/02/2017

Ningunha

38,5 °C

0,5

27.000

4,06

2,79

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_mamite_galego.indd 73

23/06/2017 13:23

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

De acordo ao demostrado por Sargeant et al. (2001), no cálculo de células somáticas, un limiar de 100.000 cel./ml en mostras tomadas de 5 días posparto ofreceu a máxima sensibilidade e especificidade para detectar infeccións intramamarias. Porén, aínda que o CCS é un índice confiable para medir a saúde do ubre nun rabaño, débese calcular a media de varios resultados. De maneira xeral, unha media inferior ás 300.000 cel./ml en leite de tanque indica unha infección intramamaria mínima entre as vacas en muxido. Entre 300.000 e 500.000 existe unha sospeita de infección, entre 500.000 e 800.000 hai sen dúbida infeccións intramamarias presentes e, por riba desa cifra, indica un problema serio de mastite no rabaño. Cantos máis casos crónicos existan no rabaño, máis alto é o CCS no leite do tanque. Varios factores fóra de infeccións no ubre fan que o cálculo de células somáticas aumente. Inflúen a idade da vaca, o estado da lactación, os tetos pisados, os ubres feridos e a presenza doutras enfermidades. Temperatura Hai que controlar se algún animal presenta rangos de temperaturas elevados e que os seus parámetros estean entre 38 e 39 °C. Empregouse un termómetro dixital para medir a devandita temperatura.

HOXE POR HOXE, A DETECCIÓN DA LACTATO DESHIDROXENASA EN LEITE É O ÚNICO SISTEMA DE DETECCIÓN PRECOZ DE MASTITEs SUBCLÍNICAS EN VACÚN LEITEIRO

CONCLUSIÓNS • O 20 % dos animais investigados presenta cetose subclínica e o 9 % presenta cetose clínica. • Toda mamite clínica aparece cun triplo +++ á proba da LDH. • O 42 % dos animais investigados presenta unha mamite subclínica e no 3 % hai manifestacións clínicas, é dicir, case unha de cada dúas vacas en posparto presenta mamite nas explotacións obxecto de estudo. • O 44 % dos animais con cetose son positivos a mamite, polo tanto, case unha de cada dúas vacas con cetose desenvolven unha mamite. • Os animais positivos a LDH teñen un valor de graxa con 5 décimas inferior aos que están sans (3,3 dos positivos fronte a 3,8 dos negativos), o que pode supoñer unha perda de ata 0,03 céntimos/litro de leite. • Os animais positivos a LDH teñen recontos celulares ata 6 veces superiores respecto dos negativos (240.000 nos positivos fronte aos 32.000 dos negativos), o que repercute seriamente na calidade do produto final. REFERENCIAS

RESULTADOS Segundo se desprende dos datos da táboa (páx. 73), estes son os principais resultados obtidos nas explotacións analizadas: • 14 dos 31 animais saíron positivos ao test de LDH (o 45,16 % dos animais estudados). • BHB: 9 dos 31 animais investigados saíron positivos ao test, o que representa un 29,03 % dos niveis de cetose. • T.ª rectal sen cambios significativos con respecto á temperatura fisiolóxica dun animal san. • 8 dos 31 animais estudados presentan algunha enfermidade clínica, é dicir, un 25,80 %. • A media de células somáticas dos animais positivos é de 240.000 e a dos animais negativos de 31.000. • A media de graxa nos animais obxecto de estudo é dun 3,3 % nos animais positivos e dun 3,8 % nos negativos. • A media de proteína tanto dos animais positivos como dos negativos é do 3 %.

http://cienciaveterinaria.com/mamitis-bovina-diagnostico-ytratamientos/ http://cienciaveterinaria.com/mamitis-bovina-patogenia-ymanifestaciones-clinicas/ http://www.ammveb.net/articulos/Mastitis_bacteriana.pdf file:///C:/Users/juan/Downloads/mastitis%20bovina%20 nuevos%20aspectos%20de%20diagnostico%20tratamiento%20y%20control%20(1).pdf http://kidshealth.org/es/parents/test-ldh-esp.html?WT. ac=ctg http://www.actualidadganadera.com/biomont/articulos/ tratamiento-de-cetosis-en.bovinos-lecheros.html http://www.mapama.gob.es/ministerio/pags/Biblioteca/ Revistas/pdf_MG%2FMG_2002_142_28_32.pdf www.adibio.eu Este estudo foi presentado na Xornada Científica do Gando Bovino (Talavera de la Reina, 28 de abril de 2017). Podes consultar o vídeo na web www.afriga.tv http://revistaafriga.com/vimeo/tv/jornadas-talavera-2017-4/

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_mamite_galego.indd 74

21/06/2017 19:40

2017 seguro dE

GANADO VACUNO

de reproducción y Producción INCLUYE SANEAMIENTO GANADERO

PARA SUSCRIBIR SU SEGURO DIRÍJASE A: • MAPFRE ESPAÑA CÍA. DE SEGUROS Y REASEGUROS • AGROPELAYO SOCIEDAD DE SEGUROS S.A. • SEGUROS GENERALES RURAL • CAJA DE SEGUROS REUNIDOS (CASER) • ALLIANZ, COMPAÑÍA DE SEGUROS • PLUS ULTRA SEGUROS • UNIÓN DEL DUERO, CÍA. DE SEGUROS • CASER MEDITERRÁNEO SEGUROS GENERALES • MUTUALIDAD ARROCERA DE SEGUROS • HELVETIA CÍA. SUIZA S.A. DE SEGUROS • FIATC, MUTUA DE SEGUROS Y REASEGUROS • CAJAMAR SEGUROS GENERALES S.A. • GENERALI DE ESPAÑA, S.A. SEGUROS • BBVASEGUROS, S.A. DE SEGUROS • AXA SEGUROS GENERALES • SEGUROS CATALANA OCCIDENTE • REALE SEGUROS GENERALES • MUSSAP, MUTUA DE SEGUROS • MGS SEGUROS Y REASEGUROS S.A. • AGROMUTUAMAVDA, SDAD. MUTUA DE SEG. • PELAYO, MUTUA DE SEGUROS A PRIMA FIJA • SANTA LUCÍA S.A. CÍA. DE SEGUROS

afriga129_publicidade_agroseguro.indd 75 vacuno 210x297.indd 1

17/06/2017 15:07 18/5/17 11:27

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

CONTIDO GRAXO E PROTEICO DO LEITE DE VACÚN E ESTACIONALIDADE NA SÚA PRODUCIÓN A produción de leite de vacún e a súa composición en sólidos están afectadas por diversos factores, entre os que cómpre destacar a raza, a alimentación, o estado de lactación, a xenética, a sanidade ou a estación do ano. Neste artigo descríbese a situación actual e a evolución recente dos niveis de graxa e proteína en Galicia, e a súa variación estacional. Roberto Lorenzana Fernández1, Gonzalo Flores Calvete2, María Luisa Barreal López1 Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (LIGAL) 2 Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (INGACAL-CIAM) 1

INTRODUCIÓN De modo complementario tentamos darlles resposta, nos tres apartados nos que se estrutura o documento, ás seguintes cuestións en relación ao contido destes sólidos: • Cal é o nivel de materia graxa e proteica do leite de Galicia en relación a España e a outros países produtores da UE, e como foi a evolución nos últimos anos? • Como varían estes parámetros ao longo do ano? • Como se comporta, a este respecto, a raza Holstein en diferentes modelos de produción?

OS NIVEIS DE GRAXA E PROTEÍNA EN GALICIA. COMPARACIÓN CON OUTRAS COMUNIDADES AUTÓNOMAS E PRINCIPAIS PAÍSES PRODUTORES DA UNIÓN EUROPEA No ano 2016 o contido medio do leite galego en materia graxa foi de 3,80 g/100 g e o de proteína de 3,25 g/100 g. Estes valores foron superiores nun 3,5 % á media nacional para o primeiro parámetro, situándose ao mesmo nivel para o segundo. En relación ás principais rexións produtoras do Estado, Galicia rexistra un contido de materia graxa superior entre 0,5 e 1,6 décimas comparado coas comunidades da cornixa cantábrica (Asturias e Cantabria) e por riba das 2 décimas respecto das tres restantes (Castela e León, Cataluña e Andalucía). Polo contrario, as diferenzas nos valores medios de proteína son pouco significativas, coa excepción de Cantabria, cuxo valor medio está 0,7 décimas por baixo do valor galego (cadro 1).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_ligal_galego.indd 76

22/06/2017 17:13

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

Cadro 1. Produción de leite e contidos graxo e proteico nas principais comunidades autónomas. FEGA, 2016 CC. AA.

Produción (miles t) Graxa (g/100 g)

Proteína (g/100 g)

Galicia

2.603

3,80

3,25

Castela e León

866

3,55

3,26

Cataluña

736

3,59

3,26

Asturias

562

3,75

3,24

Andalucía

523

3,55

3,25

Cantabria

440

3,65

3,18

España

6.886

3,67

3,25

A porcentaxe de sólidos no leite de Galicia e España sitúase á cola do grupo dos 10 principais países produtores da Unión Europea, especialmente debido ao contido en materia graxa. Agás Italia, os restantes países da UE superan entre un 10 % e un 14 % (de 4 a 5 décimas) o contido graxo medio do leite en España, acadando Dinamarca e Holanda 7 décimas máis. En canto á proteína, as diferenzas son menores, superando case todos entre 1 e 2 décimas a España, marxe que se amplía ata as 3 décimas cando se compara cos valores medios de Holanda e Dinamarca, mentres que Francia fica nun nivel moi similar ao noso (cadro 2).

Cadro 2. Produción e contidos graxo e proteico nos principais países produtores da UE-28. Eurostat, 2016 Países

Entregas a industria (Miles t)

Graxa (g/100 g)

Proteína (g/100 g)

Alemaña

31.973

4,12

3,43

Francia

24.739

4,01

3,22

Reino Unido

14.543

4,10

3,30

Holanda

14.324

4,40

3,54

Polonia

11.130

4,04

3,28

Italia

10.773

3,83

3,38

Irlanda

6.872

4,18

3,48

España

6.864

3,66

3,24

Dinamarca

5.276

4,34

3,54

Bélxica

3.879

4,08

3,41

UE-28

140.580

4,08

3,37

NO ESPERE HASTA QUE LOS SÍNTOMAS SEAN CLAROS! Kenocows tienen ubres sanas y luchan contra las mastitis. ™

Kenomix ™

JUST SHAKE IT!

• LA DESINFECCIÓN COMPLETA • MUY BA JO CONSUM O • ESTABILIDAD DURA DERA • FUERTE COLOR • SUAVE PARA LA PI EL

Terranova higiene ganadera Utilice los biocidas con precaución. Consulte atentamente la etiqueta y la información del producto antes de usarlo. Declarado en cumplimiento de la disposición transitoria secunda del RD 1054/2002.

Agrosanex

www.cidlines.com

química en evolución

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_ligal_galego.indd 77

20/06/2017 21:59

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

Cadro 3. Raza Holstein. Produción por animal e contidos graxo e proteico nos principais países produtores da UE-28. ICAR e WHFF, 2015 País/rexión

Raza

kg leite/vaca e ano (305 d)

MG (%)

MP (%)

Alemaña

Holstein B&W

8.975

4,01

3,38

Francia

Prim Holstein

9.073

3,84

3,28

Reino Unido

Holstein

8.646

3,97

3,30

Holanda

Holstein Friesian B&W

9.770

4,28

3,51

Polonia

Polish Holstein Friesian

7.950

4,07

3,35

Italia

Italian Friesian

9.325

3,67

3,25

Gráfico 1. Evolución por trienios dos contidos graxo e proteico nos principais países produtores da UE-28 e en Galicia. Eurostat e LIGAL, 2003-2014 Evolución por trienios do contido graxo 4,5

2003-05

4,4

2006-08

2009-11

2012-14

4,3 4,2 4,1 4,0 3,9 3,8 3,7 3,6 3,5 GALICIA (1)

POLONIA

ESPAÑA

REINO UNIDO

ITALIA

IRLANDA

BÉLXICA

FRANCIA

ALEMAÑA

DINAMARCA

3,4 HOLANDA

As causas das diferenzas nos contidos graxo e proteico, así como na produción do leite, son múltiples. Os datos dispoñibles de control leiteiro permítennos cuantificalas para a raza Holstein/Frisona. No ano 2015 a graxa da frisona española sitúase entre as 3 e as 4 décimas por baixo da maioría dos países, acadando Irlanda e Holanda 5 e 7 décimas máis, respectivamente. Nesta comparación, o leite galego mostra un nivel medio de graxa superior en 1,1 décimas ao do conxunto do Estado. Polo que á proteína se refire, os valores medios de Galicia e de España son idénticos, mentres que serían superados por unha marxe de 1 e 2 décimas na maioría dos outros países, diferencial que se amplía ata as 3,2 e 2,7 décimas no caso de Holanda e Irlanda. Italia é o país cuxos valores medios son máis próximos aos nosos, se ben supera aproximadamente en 1,0 décimas a graxa e en 0,5 décimas a proteína do leite español (cadro 3).

Evolución por trienios do contido proteico 3,6 2003-05

3,5

2006-08

2009-11

2012-14

3,4

Frisona

9.753

3,70

3,19

En xeral, nos últimos anos parece observarse unha tendencia cara a un descenso do contido graxo e un incremento do contido proteico do leite no conxunto da UE. Considerando os trienios transcorridos dende o ano 2003, para evitar o efecto dun ano concreto, vemos que a maioría dos países teñen unha tendencia á baixa nos valores medios de materia graxa do leite, situándose esta caída entre as 5 e as 10 centésimas. Non seguen esta tendencia xeral o Reino Unido, Polonia e principalmente Italia e Irlanda, destacando esta última xa que, partindo dun nivel de graxa similar ao español de 3,75 g/100 g, chega a acadar os 3,96 de media no trienio 2012-14, mentres que en España o devandito valor descende ata os 3,62 g/100 g. Polo que ao leite galego se refire, o descenso experimentado no seu contido graxo sitúase arredor das 7 centésimas, case a metade que o do conxunto do Estado. Por outra banda, o incremento no contido proteico varía entre as 6 e as 10 centésimas, coa excepción do Reino Unido, Francia e Alemaña, cuxos valores medios permanecen bastante estabilizados. No caso concreto de España e de Galicia os aumentos de proteína no período analizado son similares, dunhas 6 centésimas aproximadamente.

GALICIA (1)

3,39

Galicia

POLONIA

4,00

ESPAÑA

10.552

REINO UNIDO

Holstein

ITALIA

3,19

Dinamarca

IRLANDA

3,56

3,59

BÉLXICA

4,10

9.873

3,0 FRANCIA

6.487

Frisona

3,1

ALEMAÑA

Holstein

3,2

DINAMARCA

Irlanda España

3,3

HOLANDA

(1) Datos de Galicia como estimación con base no LIGAL e FEGA (diferenzas de resultados non ponderados e ponderados por volume do 2015 aplicados ao período de análise)

ESTACIONALIDADE NOS CONTIDOS DE GRAXA E PROTEÍNA EN GALICIA E NOS PRINCIPAIS PAÍSES PRODUTORES DA UNIÓN EUROPEA Para darlle resposta á pregunta acerca da influencia da estación sobre os contidos graxos e proteicos do leite analízanse en primeiro lugar os resultados medios do último quinquenio do LIGAL (de 2012 a 2016) e, posteriormente, compáranse cos dalgúns dos principais países produtores da Unión Europea. Aínda que no caso dos datos do LIGAL os valores medios non están ponderados por volume, as diferenzas cos ofrecidos no informe do último ano do FEGA son reducidas, acadando unha desviación de +2 centésimas para o contido graxo e de -5 centésimas para o proteico. Segundo podemos observar no gráfico 2 (páx. seg.), os valores medios do quinquenio son de 3,80 g/100 g para a graxa e de 3,18 g/100 g para a proteína, advertíndose unha marcada estacionalidade que presenta os valores máis baixos de graxa e proteína do leite nos meses de xuño a agosto. A amplitude das diferenzas (valor máximo menos mínimo) é de 2,4 décimas na graxa e algo menor na proteína, con 1,5 décimas.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_ligal_galego.indd 78

19/06/2017 23:38

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

EN XERAL, NOS ÚLTIMOS ANOS PARECE OBSERVARSE UNHA TENDENCIA CARA A UN DESCENSO DO CONTIDO GRAXO E UN INCREMENTO DO CONTIDO PROTEICO DO LEITE NO CONXUNTO DA UE

Gráfico 3. Estacionalidade da graxa e da proteína nalgúns dos principais países da UE-28. Eurostat (media de 2012 a 2016) Contido graxo Alemaña

España

M_02

M_04

Francia

Holanda

Galicia (1)

4,60 4,50 4,50 3,30

Gráfico 2. Estacionalidade da graxa e da proteína en Galicia. LIGAL (media de 2012 a 2016, valores non ponderados por volume)

4,20

Contido graxo

3,80 Media/mes 12-16

3,95

4,10 4,00 3,90

3,70

Valor medio 12-16

3,65

3,90

3,50

3,85

M_01

M_03

M_05

M_06

M_07

M_08

M_09

M_10

M_11

M_12

3,80

Contido proteico

3,75 3,70

M_02

M_04

Francia

Holanda

Galicia (1)

3,55 XAN

FEB

MAR

ABR

MAI

XUÑ

XUL

AGO

SET

OUT

NOV

DEC

3,50 3,45

Contido proteico

3,40 Media/mes 12-16

3,26

Valor medio 12-16

3,35

3,24

3,30

3,22

3,25

3,20

3,30

3,18

3,15

3,16

3,10

3,14 3,12 3,10 3,08

España

3,60

3,65 3,60

Alemaña 3,65

XAN

FEB

MAR

ABR

MAI

XUÑ

XUL

AGO

SET

OUT

NOV

DEC

Este fenómeno descrito para Galicia é común no resto dos principais países produtores, sendo as diferenzas mesmo inferiores no noso caso. As maiores variacións, por riba das 3 décimas na materia graxa, rexístranse en Holanda e en Alemaña, mentres que en España están ao redor das 2 décimas, tendo Francia unha posición intermedia. Na materia proteica ocorre algo semellante, con Holanda e Alemaña superando as 2 décimas, mentres que a intensidade é menor en España, con pouco máis de 1 décima (gráfico 3). Cómpre resaltar o caso de Irlanda, que ten unha estacionalidade moi marcada como consecuencia do propio sistema de produción con base na herba pastoreada, con valores de amplitude anual de 8 décimas para a graxa e de 6 décimas para a proteína.

M_01

M_03

M_05

M_06

M_07

M_08

M_09

M_10

M_11

M_12

(1) Datos de Galicia como estimación con base no LIGAL e FEGA (diferenzas de resultados non ponderados e ponderados por volume de 2016 aplicados ao período de análise)

RAZA HOLSTEIN: VARIABILIDADE NOS PARÁMETROS DE PRODUCIÓN E NIVEIS DE GRAXA E PROTEÍNA EN DIFERENTES SISTEMAS DE PRODUCIÓN Para avaliar a variabilidade na produción e na composición en graxa e proteína do leite con animais de raza Holstein en diferentes situacións produtivas, revisáronse os datos de control leiteiro que facilitan información da raza, a produción normalizada a 305 días e os contidos de graxa e proteína. Tomamos, ademais dos referidos a Galicia, os do conxunto de España e os de cinco países produtores da UE, aos que lles sumamos os relativos aos Estados Unidos e a Nova Zelandia, por ser estes dous dos principais países exportadores de produtos lácteos a nivel mundial. AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_ligal_galego.indd 79

22/06/2017 17:17

DOSSIER: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

Como pode observarse no gráfico 4, existen diferenzas significativas entre os contidos graxo e proteico do leite dos países analizados e na produción por vaca. A partir destes valores pódense agrupar os diferentes países tendo en conta o rendemento medio por vaca e a concentración de sólidos do leite: • Países con altas producións por vaca e concentracións de sólidos reducidas, como son Italia, España (e Galicia) e os EE.UU. • Países con baixas producións por vaca pero cun peso elevado dos sólidos, grupo formado por Irlanda e Nova Zelandia. • Entre ambos os grupos queda un conxunto de países cun relativo equilibrio entre produción e sólidos nos que se encadran Holanda, Alemaña e Francia. Gráfico 4. Raza Holstein: produción por vaca e materia graxa e proteica segundo principais países. ICAR e WHFF, 2015 12

4,5 4,3 4,1

Sólidos (g/100 g)

3,9

3,7 6

3,5 3,3

3,1 2,9

Miles kg/vaca

Graxa (g/100 g)

Proteína (g/100 g)

Ref. España MG (g/100 g)

Ref. España MP (g/100 g)

GALICIA

NOVA ZELANDA

EE.UU.

IRLANDA

ITALIA

HOLANDA

FRANCIA

2,5

ALEMAÑA

2,7 0

kg/vaca (305 d)

No cadro 4 represéntanse en escala de cor de verde (valores máis elevados) a vermello (valores máis reducidos) as diferenzas de cada país sobre a media dos países analizados. Estas diferenzas, expresadas como porcentaxe relativa ao valor medio do conxunto, están referidas aos sólidos obtidos, á produción por vaca e ás concentracións de graxa e de proteína no leite. Polo tanto, permite interpretar os resultados das diferentes situacións produtivas referidas aos distintos países, con relación aos parámetros citados, e permite realizar un agrupamento do conxunto en tres modelos produtivos: • O primeiro pondera o volume: moi marcado nos EE. UU., pero tamén empregado en España (e Galicia) e Italia, no cal a consecución do alto nivel de sólidos está baseado na elevada produción por vaca. • O segundo pondera a porcentaxe de sólidos: empregado en Irlanda e Nova Zelandia. O nivel de sólidos é baixo debido a que as porcentaxes de graxa e proteína non compensan a menor produción unitaria por animal. • O terceiro é equilibrado e intermedio entre os dous anteriores: as tres variables compórtanse en positivo sobre a media (cor verde). O país máis representativo é Holanda, que combina unha boa produción por vaca con contidos elevados de graxa e proteína. Alemaña e Francia tenden cara a este modelo con valores moi próximos á centena en todas as variables.

MENTRES QUE O RENDEMENTO MEDIO POR VACA DAS EXPLOTACIÓNS GALEGAS E ESPAÑOLAS É COMPARABLE AO DOS PRINCIPAIS PAÍSES PRODUTORES DA UE, A SÚA PORCENTAXE DE SÓLIDOS SITÚASE ENTRE OS VALORES MÁIS BAIXOS DESTE GRUPO

Cadro 4. Modelos de obtención de sólidos na raza Holstein segundo o volume por vaca e os contidos en graxa e proteína. ICAR e WHFF, 2015 Produción por vaca (kg, 305 d) Concentración no leite (g/100 g) Sólidos (MG+MP)

Leite

Graxa (MG)

Proteína (MP) 101

Alemaña

102

100

103

Francia

100

101

Holanda

117

109

110

105

Italia

100

104

Irlanda

105

107

USA

118

126

Nova Zelandia

109

108 96

Galicia

104

109

España

103

110

Media

100

A análise realizada debe considerarse como unha achega inicial descritiva de diferentes modelos de produción de leite, que debe ser necesariamente complementada desde outras perspectivas, entre as que destaca en primeiro lugar a avaliación económica dos sistemas, sendo necesario considerar, conxunta e ineludiblemente, aspectos relativos á sustentabilidade ambiental e ao benestar animal nas explotacións. CONCLUSIÓNS • En canto ao contido medio de graxa e proteína e á súa evolución: mentres que o rendemento medio por vaca das explotacións galegas e españolas é comparable ao dos principais países produtores da UE, a porcentaxe de sólidos do leite de Galicia e de España sitúase entre os valores máis baixos deste grupo, en particular polo que ao contido graxo se refire. • En canto á estacionalidade da produción do leite: existe unha marcada estacionalidade anual na concentración de graxa e proteína do leite, con valores marcadamente inferiores no período de primavera-verán. Esta tendencia é semellante para diferentes situacións produtivas na UE. • En canto aos modelos de produción coa raza Holstein: da análise comparativa da produtividade acadada pola raza Holstein en diferentes países dedúcese que existe unha ampla marxe de mellora no modelo de Galicia e de España en canto ao incremento do contido en sólidos, en particular de graxa. Pode tomarse como referencia a situación en países de Europa Central, como Alemaña e particularmente Holanda, que combinan unha elevada produtividade por vaca cunha alta concentración de sólidos no leite.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_dossier_calidadeMuxido_ligal_galego.indd 80

22/06/2017 14:18

Las mejores vacas son casi invisibles ¡Elija el índice NTM (Mérito Total Nórdico) para maximizar la producción y reducir los problemas, así el beneficio llega de forma natural!

Líder mundial en Altas Salud y producciones Reproducción con calidades

MTN Conformación fuerte y funcional

VikingGenetics, una de las mayores compañías de IA a nivel mundial, trabaja desde hace más de 35 años con el objetivo principal de mejorar la calidad de vida y la rentabilidad de los ganaderos, mediante la obtención de vacas muy productivas pero que sean más sanas, fértiles y fáciles de manejar cada día. Este objetivo se refleja en la composición del índice NTM (Mérito Total Nórdico), que asegura el máximo progreso para todos los rasgos que tienen una mayor importancia económica en la explotación.

Las hijas de toros VikingGenetics con altos índices NTM ayudan diariamente a ganaderos de todo el mundo a reducir problemas y mejorar sus resultados económicos, contribuyendo de este modo a ser más eficientes en un entorno cada vez más competitivo. Así lo confirman también los ganaderos españoles que ya disfrutan de las cualidades de estos animales en sus ganaderías. Vacas funcionales de altas producciones y muy buenas calidades que paren fácilmente, preñan mejor y tienen menos problemas... en definitiva, ¡vacas casi invisibles!

Global Genetics C/Londres, 29-A 28232 Las Rozas, Madrid Tel: 91 637 34 78 • e-mail: global@globalgenetics.es • www.globalgenetics.es Distribuido en Galicia por SERGEGA | Manuel Reixa Tel: 610 526 785

pub_semenzoo.indd 81

17/06/2017 14:33

nutriCIÓN

Goteo. Exceso de enerxía fermentable? Acidose?

Lúnulas no interdixital. Acidose continuada? Exceso de enerxía fermentable?

E SE ESCOITÁSEMOS AS VACAS FALARNOS DA SÚA ALIMENTACIÓN? Presento o método OBSALIM®, que usa a observación dos animais para mellorar o racionamento, un enfoque innovador procedente de Francia, que se está a implantar paseniño na Península, en vacas de leite e carne, ovellas e cabras. Neste artigo centrareime na alimentación das vacas de leite. Xan Pouliquen Kerlau Formador acreditado OBSALIM® para España Xestión Agrogandeira e Natureza SL info@xangalicia.com

INTRODUCIÓN Xa sabemos que a alimentación é un dos custos maiores na produción de leite, responsable en gran medida da rendibilidade da nosa granxa, así que é natural que dediquemos esforzos a traballar nesta cuestión. Con todo, de maneira xeral, o xeito de calcular, facer e darlles unha ración ás vacas é fonte de múltiples erros: • Os cálculos de ración baséanse en programas informáticos que saen dos estudos da alimentación animal. Poden ser máis ou menos acertados e responder máis ou menos á realidade de cada granxa.

• Cando as hai, úsanse analíticas dos alimentos que se han de incorporar na ración; se non, táboas con medias. Eses valores medios non teñen por que corresponderse co que hai en cada granxa. • A nutróloga pode comunicarlle ao gandeiro unha ración distinta á “óptima” que sae do programa. • A gandeira pode entender algo distinto ao que lle dixo o nutrólogo e, conscientemente ou non, preferir distribuírlles algo distinto aos seus animais. • Pode haber unha diferenza entre o que o gandeiro pensa darlles aos animais e o que realmente lles dá. • Os animais poden comer o que lles dá a gandeira ou ir seleccionando. • Finalmente, o que pasa dentro dos animais pode variar en función do que se lles dá e de como se lles dá a comida.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_nutricion_xan_pouliquen_galego.indd 82

17/06/2017 13:40

nutriCIÓN

O QUE PASA DENTRO DOS ANIMAIS PODE VARIAR EN FUNCIÓN DO QUE SE LLES DÁ E DE COMO SE LLES DÁ A COMIDA

En definitiva, facemos unha ración para 35 litros e os animais só dan 32. Onde esta o fallo? Gran pregunta, ben difícil de contestar acertadamente. De alí xorde a idea alternativa de OBSALIM®. Por que non preguntarlle directamente ao rabaño como lle senta o que come? Se o pensamos ben, non se trata de algo novo. De toda a vida, gandeiros e gandeiras miraron os animais e sacaron conclusións sobre a alimentación: nivel de produción, condición corporal, brillo do pelo, consistencia das bostas... Todos eles son indicadores para quen está continuamente con eles. POR QUE OBSERVAR ANIMAIS? O proceso de racionamento é actualmente un método a priori, con antelación: deseñamos unha ración ideal. Se os resultados obtidos non se corresponden co planeado (menor produción da esperada, problemas reprodutivos, fundamentalmente), o máis xeneralizado é cambiar a ración, deixando amplamente de lado os outros factores que inflúen na eficiencia da alimentación. Dende OBSALIM® tentamos facer unha valoración a posteriori, despois de que os animais coman: observamos como lles senta o que estamos a darlles, para que eles nos “digan” o que está ben e o que está mal na alimentación en xeral, o que inclúe tanto os alimentos en si coma a forma de preparalos e de distribuílos.

OBSALIM® racionaliza as observacións da alimentación (de aí o seu nome) e propón un diagnóstico sobre a alimentación dos animais. Como vemos, non é contraditorio co traballo habitual do gandeiro e da nutróloga, ao contrario: son complementarios e así debe ser entendida a observación. É unha ferramenta para avaliar a alimentación que lles damos ás vacas, para corrixir esta ración e a súa distribución de cara a un uso máis eficiente. Voume repetir no que xa se sabe: os animais comen para manterse, producir e reproducirse. Non obstante, descóñecese amplamente que tamén producen signos, “síntomas” que nos dan indicacións sobre o equilibrio da ración que comen. Onde vai parar o exceso de enerxía dunha ración mal aproveitada? Ás bostas, claro, que serán voluminosas, con restos de fibra ou de concentrado, pero tamén a crear síntomas, que son vías de evacuación da enerxía sobrante. Así o pode mostrar, por exemplo, un goteo do nariz (https://youtu.be/nAjS-XFu46I). Neste punto debemos facernos unha pregunta: para que lles damos comida aos animais? Para que a transformen en leite ou en carne, para que absorban os alimentos. Certo... a medias. Non, non é certo, non lles damos comida ás vacas para que absorban nutrientes e os transformen, non. O que facemos é darlles comida a uns microorganismos, que son os encargados de transformar estes alimentos en elementos asimilables polo animal. A diferenza é moi importante! Se este ecosistema ruminal non funciona, entón o alimento non será absorbido, a ración non será eficiente. Polo tanto, é básico, fundamental, crítico, importantísimo... que alimentemos ben os microorganismos do rume.

TECNOVIT RUMIANTES Servicio integral en nutrición animal

www.tecnovit.net Pol. Ind. Les Sorts, Parc. 10 · ALFORJA (ESPAÑA)

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_nutricion_xan_pouliquen_galego.indd 83

20/06/2017 14:30

nutriCIÓN

Quen non pensou algunha vez: “Cagan brando, exceso de proteína?”. OBSALIM® dirá: “Pode que sexa iso ou... outra cousa”

Que é “alimentar ben os microorganismos”? Necesítanse fundamentalmente tres cousas: unha alimentación regular, equilibrio entre proteína e enerxía, e un pH constante. Nada máis, pero nada menos. Calquera desequilibrio nestas tres leis e a ración sae menos eficiente, perdemos produción e vemos síntomas: coxeiras, costras nos ollos, celos invisibles, graxa e proteína moi parecidas etc. De aí xorde unha reflexión tan polémica como básica: non é verdade que canto máis coma unha vaca máis vaia producir, non. O equilibrio dos distintos nutrientes, a forma de distribución da ración, a fibrosidade... Todos estes elementos e outros máis poden facer que moito do que se coma non se converta en leite ou carne senón en síntomas. Un animal só producirá máis se come axeitadamente un alimento equilibrado. De non ser así, estaremos perdendo eficiencia. Ao final, o importante para que a granxa dea beneficios é que se transforme a materia prima en leite, do xeito máis eficiente posible. Algúns nutrólogos xa comezan a traballar nesta dirección, cando miden a relación entre materia seca inxerida e leite producido. OBSALIM® fai o mesmo, pero sen ter que recorrer a mostraxes ou analíticas pesadas; simplemente observando as vacas. É máis rápido. É máis barato. É máis fácil.

UN CASO: DESEQUILIBRIO EN PROTEÍNA Supoñamos unha granxa con ración unifeed, 34 kg de silo de herba, 14 kg de millo, 8 kg de concentrado, 1,5 kg de herba seca e 22 litros de media. Obviamente algo falla, a produción debería ser superior aos 30 litros sen ningún tipo de problemas. Observamos o rabaño e detectamos os seguintes síntomas: forte diferenza entre graxa e proteína, ruminación superior a 60 golpes, as vacas cagan tombadas, goteo de nariz... A maiores, os animais están sucios por debaixo da cruz e no cuarto posterior. O diagnóstico suxire: • problemas de aloxamento; neste caso hai demasiados animais en relación á capacidade da cuadra • exceso de consumo de enerxía • falta de proteína Despois dun debate co produtor, no cal non acepta ningunha redución do número de animais, decidimos ir subindo o nivel de proteína na ración, ata a desaparición do goteo. A maiores, o gandeiro retirou algo de millo e engadiu 1 kg de herba seca. O resultado é unha subida de 3 litros de media. Está ben, pero non basta. Hai que volver facer unha observación, para ver onde podemos seguir mellorando. Así é o método, un pouco de ensaio e erro, observacións. Diagnosticamos, propoñemos corrección, aplicámola e volvemos diagnosticar.

Que mirar? Antes de nada, miraremos a homoxeneidade do rabaño e a sucidade. De alí sacaremos conclusións sobre benestar animal ligado ás instalacións (sucidade do cuarto traseiro) e saberemos tamén se a alimentación está algo desequilibrada (sucidade debaixo da cruz).

Observando bosta nunha xornada de formación. Ata a vaca participa!

OBSALIM® detense posteriormente nuns 150 síntomas que busca no rabaño. O método baséase en frecuencias estatísticas, polo que non nos paramos a mirar vacas individuais, senón que procuramos atopar os síntomas máis frecuentes, máis representados no rabaño ou no lote que observamos. Completamos a observación coa recollida de feces, procurando, por un lado, ver mellor como son (residuos de grans, fibras…) e, polo outro, valorar o volume (https://youtu.be/6ooe73K-2DE).

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_nutricion_xan_pouliquen_galego.indd 84

20/06/2017 14:32

CARRO MEZCLADOR KEENAN LA NUEVA MÁQUINA DE ALTO RENDIMIENTO PARA UNA MAYOR EFICIENCIA ALIMENTARIA

Para mayor información contáctenos Alltech Spain S.L. Masía Can Fatjó del Molí s/n Avd. Universidad Autónoma 5-7 Parc Tecnologic del Vallès 08290 Cerdanyola del Vallès (Barcelona) 93 748 4327 / 660493588

- Gran volumen de mezcla - Menos absorción de potencia (ahorro de combustible) - Servicio KEENAN InTouch

pub_alltech_keenan_02.indd 85

17/06/2017 15:09

nutriCIÓN

As zonas de observación OBSALIM® Zona PhG

Bsg

Crista de saturación

Pelo

Espiña dorsal

Liso Regular Cor Limpeza

Aberta

Pel

Flexibilidade Secrecións

Ollo

Conxestión Palidez Goteo Costras

Ouriños Volume Cor

Ollares

Conxestión Po

Feces Pezuño

Conxestión Calidade da córnea

Ubre

Residuos de fibras Consistencia Tránsito

Muxido Calidade Leite

Un síntoma resulta particularmente importante: a zona pHG, un punto situado detrás do ombreiro (http://bit.ly/2rk7wLg). A zona pHG activa detecta a acidose posprandial puntual, unha gran destrución do ecosistema do rume e, polo tanto, evidencia que parte da ración inxerida se vai perder. UN CASO: INESTABILIDADE RUMINAL POR FALTA DE FIBRA Cóntame un gandeiro que ten un touro, co fin de mellorar a reprodución. Para aforrar cartos, meteuno a pasto, en troques de telo na cuadra. O touro rascábase moito contra o bebedeiro, dálle que dálle... sen parar. Algo terá ese animal, piollos ou o algo... Ata que o gandeiro lembrou o aprendido na formación OBSALIM®: co pH demasiado baixo o ventre pica e o animal tenta aliviar ese proído mediante lambidos na zona pHG ou, neste caso, rascándose nun socorrido bebedoiro. Cal era o problema? Unha herba moi pequena, tenra de máis, e un cambio brusco de alimentación. O animal foi cambiado de parcela para unha con herba máis alta e acabaron os “piollos”, ao estabilizarse deste xeito o pH do rume.

O DIAGNÓSTICO Cada síntoma asóciase a 7 factores para o diagnóstico: • enerxía fermentable e enerxía global, ligadas ao valor enerxético da ración • proteína fermentable e proteína global • fibra de estrutura e fibra fina, ligadas ao tipo de fibra e ao seu poder de facer rumiar • estabilidade ruminal, ligada á estabilidade do pH no rume Os síntomas, a súa descrición e os factores asociados recóllense nun xogo de cartas ou nunha app (pronto dispoñible en castelán). Estas son as ferramentas prácticas que usará a nutróloga ou o gandeiro para facer un diagnóstico, porque diso se trata, de facer un diagnóstico de como está sendo aproveitada a ración. Os factores poden corresponder a deficiencias ou a excesos, unha ración pode ser excedente. Os animais non transforman o que comen, teñen fame e por iso seguen a comer, e comen demasiado. A gandeira está feliz, os animais comen a máis non poder. Pero non dan todo o leite que deberían. Perdemos cartos! Detéctanse os desequilibrios entre enerxía e proteína, detéctase a inestabilidade de pH e a falta de fibra eficaz para a ruminación (máis información: https://youtu.be/o3F3GTwqk-g).

Xogo de cartas

Selección de síntomas na app

Residuos nas bostas. Un deses dous lotes usa moito mellor os alimentos, xa que deixa menos residuos (“galleta” máis fina)

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_nutricion_xan_pouliquen_galego.indd 86

17/06/2017 13:40

pub_nual.indd 87

20/06/2017 21:44

nutriCIÓN

Gandeiros e gandeiras do país aprendendo a usar OBSALIM®

UN ANIMAL SÓ PRODUCIRÁ MÁIS SE COME AXEITADAMENTE UN ALIMENTO EQUILIBRADO. DE NON SER ASÍ, ESTAREMOS PERDENDO EFICIENCIA

OUTRO EXEMPLO: FALTA DE FIBRA EFICAZ Con todo o que comen as nosas 80 vacas, deberían dar algo máis de leite. Ademais, por moito que pidamos un penso cada vez máis moído, sempre vemos restos cando limpamos a sala de muxir. Decidimos facer un diagnóstico OBSALIM®. Tras 15 minutos de observación, identificamos os seguintes síntomas: • zona pHG activada • espiña dorsal aberta • feces con grans e fibras maiores de 2 cm • costras negras nos ollos • ollares con ribete

Agora mesmo estamos a facer o seguinte: • un silo de millo moi picado • un silo de herba moi tenra, picada moi finiña • 12 kg de penso • picamos moito no carro para que as vacas non escollan • o carro mesturador vén distribuír ás 13:30 h • o presebe está sen comida ao redor das 11:30-12:00 h O diagnóstico conduce ás seguintes reflexións: • a ración esta moi desaproveitada, perdemos moitos cartos • débese fundamentalmente a que non temos estabilidade ruminal, as bacterias do rume están mareadas • a fibra que se come é fundamentalmente fibra moi fina • hai un efecto de distribución da comida

Por tanto, os animais non aproveitan todo o que comen, porque teñen una baixada de pH brutal que rompe o equilibrio dos microorganismos. Gástase moito en comida e os animais comen ben, comen moito, pero non dan todo o leite que se esperaría cunha ración tan alta. Que está pasando? Cando chega a ración, os animais abalánzanse sobre a comida fresca, cando, polo seu propio ritmo natural, deberían xa comezar a tombarse para rumiar; é normal, teñen fame e, ademais, ofréceselles comida apetitosa. Danse unha enchente con moito penso e nada de fibra para rumiar. A acidose é inmediata: o pH baixa en picado, os microorganismos morren, non se dixire a comida. Os animais seguen con fame, polo que seguen comendo máis e máis, pero non hai leite en consecuencia. Pola noite queda menos da metade da comida. Temos moitas bostas con penso, vemos grans de millo. Dicimos que a mestura está mal moída, pero o problema non é ese. Que vai propor OBSALIM® fronte a esta situación? Evidentemente trátase dun exemplo demostrativo, xa que non podemos detallar aquí todas as actuacións posibles neste cadro de diagnóstico. Vaise tratar dun debate entre o gandeiro e o diagnóstico. Existen varias posibilidades, entre as cales a gandeira escollerá segundo o que poida facer nas súas condicións. O fundamental é a acidose ruminal: debemos estabilizar o pH do rume. Para iso deberiamos picar menos a mestura e substituír a fibra “fina” dos silos por unha que provoque máis ruminación. Hai que engadir palla enteira de cebada ou de alfalfa. O tempo de mestura poderíase reducir ata o nivel en que os animais non seleccionan aínda. Neste caso, en menos de tres días estes cambios traduciranse pola desaparición do síntoma de zona pHG, acompañado dun aumento da produción. Tamén pode que só se manteña o nivel de produción, nesta ocasión cun excedente de ración: sobra cada vez máis comida, os animais comen menos, pero non perden produción; por tanto, aforramos cartos.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_nutricion_xan_pouliquen_galego.indd 88

21/06/2017 19:48

nutriCIÓN

DE TODA A VIDA, GANDEIROS E GANDEIRAS MIRARON OS ANIMAIS E SACARON CONCLUSIÓNS SOBRE A ALIMENTACIÓN: NIVEL DE PRODUCIÓN, CONDICIÓN CORPORAL, BRILLO DO PELO, CONSISTENCIA DAS BOSTAS... TODOS SON INDICADORES PARA QUEN ESTÁ CONTINUAMENTE CON ELES

Na práctica, OBSALIM® tamén podía facer outras suxestións, dende unha redución da achega de concentrado ata unha substitución do trigo ou da cebada no penso por máis millo, pasando por intentar distribuír a mestura máis cedo pola mañá e distribuíla en dúas cantidades idénticas pola maña e pola tarde, sen arrimar. Todo é cuestión de valorar a situación, o que é posible facer e o que non. O mesmo cadro sintomático con animais a pasto daría unhas medidas correctoras distintas. Neste caso suxeririamos a necesidade de forzar os animais a que coman unha ración de herba seca ou alfalfa antes de saír a pasto, o que se traducirá nun aumento de produción e nun menor avance en pasto. QUE ATOPAMOS NAS NOSAS CONDICIÓNS? “O que máis me chocou foi que quitei concentrado, aumentei herba seca e atopei no tanque máis leite do que tiña”, comentou un produtor de Lugo (entrevista completa en http://bit.ly/2rk8gA7). Despois duns anos traballando con ganderías galegas, atopamos uns erros típicos, que presentamos a continuación:

a) Traballar con “monogástricos” OBSALIM® detecta en moitas granxas unha gran falta de ruminación. Ao non habela, non hai saliva e o pH escápasenos. A comida pasa polo rume con demasiada velocidade. O animal come moito, pero non produce en consecuencia. Algúns síntomas diso poden ser os ollos moi colorados, vacas cagando na sala de muxir, goteo do nariz ou aumento das vacas repetidoras, só para citar uns poucos. Para este tipo de situacións as recomendacións poden ser moi variadas: • regulación das horas de distribución da comida • modificación dos momentos nos que se arrima de novo no presebe • revisión do picado inicial das forraxes para campañas posteriores • orde de introdución no carro mesturador • tempo de mestura, afiado das coitelas • introdución de herba seca ou palla enteira en cabeza de comida

b) Variacións entre comidas Para o equilibrio do rume, é absolutamente fundamental ter constancia na comida entre días e ao longo do mesmo día. Hai que ser consciente de que na práctica actual a ración se calcula sobre necesidades diarias. Pero, que pasa se a comida non se distribúe de maneira regular? Hai desequilibrios puntuais no día que reducen a eficiencia da ración, a cal está moi ben calculada, o que falla é como se distribúe. Imaxinemos, por exemplo, que distribuímos todo o penso pola mañá con millo e, pola noite, damos silo de herba, herba seca e palla. Loxicamente, imos ter moitos problemas. Pois ben, o feito de que as vacas pasten polo día e non pola noite vén sendo algo parecido; é o mesmo caso que se distribuímos un carro ás 9:00 h, quedando só un 30-40 % da ración ás 19:00 h. A comida debería ser estritamente a mesma pola mañá e pola tarde e, ollo!, se os animais poden seleccionar, a comida non é igual cando se comeza a unifeed que cando se remata. A falta de regularidade pode ir acompañada de síntomas como zona pHG activada, pelo desestruturado, bostas con burbullas, mamites ou ausencia de celos, entre outros moitos. Algunhas recomendacións fronte a esta situación son: • facer un carro pola mañá e outro pola tarde ou dividir o carro en dúas partes iguais, arrimadas, unha pola mañá e outra pola noite • ter unha mestura homoxénea para que os animais non poidan escoller • en pastoreo, pastorear de día e de noite • se hai pastoreo de día, dar herba verde de noite • repartir sempre o concentrado entre a mañá e a tarde • reducir o número de animais se hai competencia entre eles pola comida c) Exceso de concentrado Por algunha razón (estrés, dispoñibilidade de auga, patoloxías, competencia, xenética...) os animais non producen o que se espera, aínda usando grandes cantidades de concentrado. Non asimilan a comida e, polo tanto, seguen con fame e seguen comendo. Vense os restos de penso e millo nas bostas, agás se usamos unha fariña moi triturada. Veriamos síntomas como bostas líquidas, vacas cagando na sala de muxir, ouriños transparentes, costras negras nos ollos, comida pegada nos fociños, lúnulas no interdixital... Daquela, as medidas correctoras poderían ser: • redución paulatina do concentrado • non arrimar a comida ao mediodía • aumento da fibrosidade da ración • revisión dos tempos de distribución, deixando tempo para ruminación • peche da cornadiza

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_nutricion_xan_pouliquen_galego.indd 89

21/06/2017 14:24

nutriCIÓN

O MÉTODO É RÁPIDO. O DIAGNÓSTICO DUN LOTE DE 60-80 VACAS NON DURA MÁIS DE 20 MINUTOS. NON FAI FALTA ESPERAR POLOS RESULTADOS DAS ANÁLISES NIN POLA PRÓXIMA VISITA DO NUTRÓLOGO

d) Exceso de fibras finas ou de comida O animal pode comer de máis, si. Os animais comen gran cantidade de alimentos, pero compostos por fibra moi fina, que non favorece a ruminación. Os alimentos “flotan” no rume e son evacuados con toda rapidez. A comida non se dixire e o animal segue a ter fame, polo que segue a comer. Os animais comen continuamente, pero mesmo poden ir adelgazando. É un caso típico de pastoreo de outono en herba demasiado pequena, pero tamén se dá este caso en mestura unifeed, cun silo de millo moi picado, con fibra pequena, non cortado senón machucado, con palla picada e silo de herba de 4 cm ou menos. Aparecerán síntomas como bostas brandas ou elásticas, cun residuo de fibras curtas moi voluminoso, animais que defecan tombados no cubículo ou no pasto, animais gordos que comen en horas de ruminación, animais nerviosos... As medidas de corrección serán semellantes ás empregadas no caso da falta de ruminación, con algunha, a maiores, moi polémica pero eficaz neste cadro: • non arrimar a comida ao mediodía • aumentar herba seca con fibra eficaz ou con palla enteira • pechar a cornadiza en horas de ruminación e) Excesos de proteína Se ben OBSALIM® detecta as faltas ou os excesos de proteína, non son problemas que atopei de xeito habitual ao longo destes anos. En todo caso, o exceso sería o cadro sintomático máis frecuente. Cabe sinalar aquí o delicado que resulta usar a taxa de urea en leite como indicador do equilibrio da ración. Na dinámica de dixestión é posible que exista de xeito puntual un exceso de urea nun momento do día, que aparecerá no leite, pero non compensado cando se dea unha falta de proteína. Polo tanto, máxime se o leite se recolle cada dous días, a taxa de urea non é de moita fiabilidade como indicador para regular a ración, porque pode ocultar situacións variables ao longo do día. Os síntomas que aparecen nun caso de exceso de proteína poderían ser a decoloración dos bordos das manchas do pelo, a pel ocre e graxenta, os ouriños moi escuros, un muxido que non se dá acabado ben, metrites con secrecións importantes ou mamites con leite espeso. As solucións son variadas, coma sempre: • redución da concentración en proteína do concentrado • uso de proteína menos soluble • entrada a pasto máis alto mediante redución de velocidade de avance e alturas de saída inferiores • revisión da dinámica de dixestión, para axustar a solubilidade da proteína á velocidade de asimilación da enerxía: substitución de millo por trigo ou por cebada

Seguimento da alimentación dun rabaño. Nótase como o residuo que se perde é máis ou menos importante dependendo de como foi a alimentación dos animais

INMEDIATEZ, SEGURIDADE, INDEPENDENCIA E BAIXO CUSTO O método é rápido. O diagnóstico dun lote de 60-80 vacas non dura máis de 20 minutos. Non fai falta esperar polos resultados de análises nin pola próxima visita do nutrólogo. Unha vez feito o diagnóstico, as correccións póñense en marcha e, de alí a uns días (o método especifica cantos días en función dos síntomas), volvemos facelo e comprobamos se a nosa actuación foi acertada ou non. Que si? Todo vai ben, aforramos cartos; que non? Revisamos o diagnóstico e as medidas e aplicamos outras correccións. No medio non perdemos nada nin fixemos ningunha catástrofe co rabaño. É seguro, porque as modificacións que facemos son de pouco calibre, son pequenas, iterativas, controlámolas continuamente e teñen volta atrás inmediata. Ademais, o propio método emprega elementos de comprobación, que aseguran a validez do diagnóstico. A gandería gaña en independencia, porque é un método simple que se pode aprender con dúas sesións de formación inicial. A experiencia tarda máis, obviamente, pero o propio gandeiro xestiona directamente o seu sistema de alimentación. Polo tanto, é máis barato, a maiores de dar máis beneficios. Máis información sobre o método OBSALIM® - https://www.facebook.com/METODOOBSALIM - http://obsalim.com/ (en francés e inglés) - info@xangalicia.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_nutricion_xan_pouliquen_galego.indd 90

22/06/2017 14:19

pub_impex_europa.indd 91

17/06/2017 15:10

NUTRICIÓN

CONTROL, PREVENCIÓN E VIXILANCIA DA PRESENZA DE MICOTOXINAS NO LEITE Neste artigo centrámonos nas toxinas aflatoxina (xénero Aspergillus) e nos tricotecenos, especialmente vomitoxina e, á súa vez, na zearalenona (ambos os xéneros Fusarium), posto que son aquelas que ocasionan con maior frecuencia patoloxías en animais, principalmente en gando vacún de aptitude leiteira. N. Sabor Camiña, E. Soria Tristán, C. Pérez Guitérrez Facultade de Veterinaria. Universidade Alfonso X el Sabio (Madrid) Estudo patrocinado por SETNA e dirixido por J.L. Ruiz Castillo

INTRODUCIÓN Probablemente as micotoxinas ocasionaron enfermidades desde que o ser humano desenvolveu a agricultura. En ocasións supúxose que a intensa redución demográfica experimentada en Europa Occidental no século XIII se debeu á substitución na alimentación do centeo polo trigo, importante fonte de micotoxinas do fungo fusarium (Bhat e Miller, 1991). A enfermidade coñeceuse como o “lume de Santo Antón” debido á sensación abrasadora experimentada polas vítimas, que se debía ao consumo de centeo contaminado con alcaloides ergóticos, producidos polo fungo Claviceps purpurea ou cornizó (Bove, 1970; Beardall e Miller, 1994), e que alcanzou proporcións epidémicas en moitas partes de Europa no século X. Os metabolitos secundarios tóxicos, coma os alcaloides ergóticos, producidos por determinados mofos, coñécense como micotoxinas, cuxa velocidade de produción depende da temperatura. Estas poden medrar sobre os alimentos en determinadas condicións de humidade e de temperatura, e representan un risco serio para a saúde humana e animal, debido ao seu poder toxixénico, causando enfermidades que se chaman ‘micotoxicoses’.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_control_toxinas_galego.indd 92

17/06/2017 13:45

NUTRICIÓN

ESTES RESIDUOS NON SÓ IMPLICAN QUE O ANIMAL SE VEXA AFECTADO POLA CONTAMINACIÓN DA MICOTOXINA ORIXINAL, SENÓN TAMÉN POLO RISCO DE QUE OS HUMANOS INXIRAN ALIMENTOS DE ORIXE ANIMAL COMO LEITE, OVOS, CARNE… EXTREMADAMENTE AFECTADOS

La solución más fresca para su ensilado

A capacidade toxixénica vén influenciada tanto por factores extrínsecos, que dependen das condicións ambientais, coma intrínsecos, que dependen da cepa fúnxica:

Fungos

- RCS Lallemand 405 720 194 - 042009.

Factores extrínsecos • Aw (actividade da auga), que ha de ser superior ao 0,7 %. • Descenso da presión parcial de osíxeno, que ocasiona un aumento do CO2 e reduce considerablemente a toxicoxénese, pero non así o crecemento fúnxico. • Temperatura: a produción é máxima entre os 24 °C e os 28 °C, que corresponden a temperaturas de ambientes tropicais, zonas de microflora, pequenas zonas do alimento con alto contido en humidade. Toxinas Aflatoxina Aspergillus

Sterigmatocistina Ocratoxina A Tricotecenos (DON, Nivalenol, Toxina T2, DAS) Zearalenonas

Fusarium

Fumonisinas Fusaria Moniliformina Patulina

Penicillium

Citrina Ocratoxina A

Factores intrínsecos A produción dunha determinada micotoxina non está asociada cunha especie en particular, senón cunha cepa en concreto e, nalgúns casos, mesmo depende do substrato en que a cepa é illada. Estes residuos non só implican que o animal se vexa afectado pola contaminación da micotoxina orixinal, senón tamén polo risco de que os humanos inxiran alimentos de orixe animal como leite, ovos, carne… extremadamente afectados. A maioría das micotoxinas están producidas por especies dos xéneros Aspergillus, Penicillium e Fusarium.

LALSIL® Fresh, Lactobacillus buchneri NCIMB 40788 : • Limita las pérdidas por mohos y hongos, • Conserva su ensilado fresco y apetente hasta el comedero, • Optimiza el valor nutricional de su ensilado.

A cada ensilado su solución Lalsil

LALLEMAND BIO, SL Télf : (+34) 93 241 33 80 Email : animal-Iberia@lallemand.com

www.lallemandanimalnutrition.com

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_control_toxinas_galego.indd 93

17/06/2017 13:46

NUTRICIÓN

NA REALIZACIÓN DO ESTUDO RECOLLÉRONSE DOUS TIPOS DE MOSTRAS: LEITE E PENSO (CEREAIS E PLANTAS FORRAXEIRAS)

Os tricotecenos pódense clasificar segundo a súa capacidade estroxénica. A zearalenona é un composto con actividade estroxénica presente en millo e subprodutos, cebada, trigo, avea, sorgo, semente de sésamo, feo e ensilados. A pesar de non ter ningunha similitude cos estróxenos esteroides, posúen unha poderosa actividade estroxénica debido a que posúen grupos hidróxilos, os cales son apropiados para orientar a súa actividade sobre os receptores específicos celulares. A vomitoxina ou deoxinivalenol (DON) é unha micotoxina tricotecena non estroxénica pertencente ao grupo non macrocílicas, que, á súa vez, se divide en dous grupos: A (toxina T-2, diacetoxiscirpenol (DAS), monoacetoxiscrpenol (MOS), triacetoxiscirpenol (TAS), escirpentriol (STO) e (HT-2 toxina), e B (fusarenona-X, vomitoxina ou deoxinivalenol (DON) e nivalenol (NIV). O seu efecto tóxico ten unha grande incidencia sobre cereais, tales como millo, cebada e avea. MATERIAL E MÉTODOS Na realización do estudo recolléronse dous tipos de mostras: leite e penso (cereais e plantas forraxeiras). En todos os casos seguiuse a normativa respecto diso, recollida no Real decreto 90/2001, do 2 de febreiro, polo que se establecen os métodos de toma de mostras e de análises para o control oficial do contido máximo de aflatoxinas en cacahuetes, froitos de casca, froitos desecados, cereais, leite e os produtos derivados da súa transformación. • A toma de mostras de leite realizouse semanalmente da cisterna de almacenamento de granxa refrixerada, onde cada explotación almacena o leite obtido diariamente. A toma de mostras realizouse de acordo coa Decisión 91/180/CEE da Comisión, do 14 de febreiro, pola que se adoptan determinados métodos de análises e de proba do leite cru e do leite tratado termicamente, na que se refire que o número de mostras elementais ha de ser 5 como mínimo e que o peso da mostra global ha de ser, como mínimo, de 0,5 quilogramos ou litros. • Respecto dos procedementos de análises e de proba de referencia para o leite cru só se determinaron os que fan referencia á enumeración de microorganismos (micotoxinas). • Os recipientes de mostras, así como os dispositivos de peche, no noso caso, son botes de plástico adecuado, opacos e esterilizados. Os mesturadores e axitadores de líquidos na cisterna teñen unha superficie suficiente para mesturar debidamente o produto. Os cacillos están provistos dun mango resistente da lonxitude suficiente para poder obter mostras homoxéneas e representativas do contido do recipiente. • O material da mostraxe está fabricado con compoñentes

que non achegan á mostra modificacións susceptibles de afectar posteriormente aos resultados da análise. Todas as superficies do material de mostraxe e dos recipientes para mostras están limpas, secas, lisas e exentas de gretas; os ángulos están redondeados. • O leite era mesturado coidadosamente antes da mostraxe de forma mecánica e automática mediante un axitador mecánico con motor eléctrico incorporado á cisterna. A mostra era tomada inmediatamente despois da mestura, mentres o leite estaba aínda en movemento. O volume da mostra responde ás esixencias da análise e ten unha capacidade de 500 cm3. Os recipientes de mostras teñen unha capacidade suficiente para que a mostra os encha case completamente e se produza unha boa mestura do contido antes da análise, evitando o batido durante o transporte. • As cantidades de leite obtidas no lugar de baleirado das cisternas provistas dunha saída situada no fondo destes poden non ser representativas do contido, mesmo despois da mestura. Por tanto, a toma das mostras realizouse da boca da cisterna, xa que se as mostras se toman da saída para o baleirado, debe deixarse pasar antes o leite suficiente para garantir que as mostras sexan representativas do contido total. • As mostras rexístranse mediante un código de identificación, que permite distinguir facilmente unhas doutras, destinado a garantir a súa identidade unívoca. Utilizouse como integrante do código de identificación o número da explotación, do 1 ao 5, e a data da toma da mostra en formato dd/mm/aa. • Sobre as condicións de transporte, almacenamento e período de tempo entre a toma de mostras e a análise de leite, tomáronse as seguintes medidas: 1. Evitar a exposición a cheiros contaminantes e á luz directa do sol durante o transporte e o almacenamento; os recipientes de mostra non precisan ser almacenados nun lugar escuro ao seren opacos. 2. As mostras de leite cru para análise microbiolóxica transportáronse e almacenáronse a unha temperatura comprendida entre 0 °C e 4 °C. 3. O tempo comprendido entre a toma de mostras e a análise foi o menor posible e en ningún caso excedeu as 24 horas. A mostra desde a explotación foi levada ao Instituto Español de Xenética e Reprodución Animal (IEGRA), para o seu posterior envío ao Laboratorio Interprofesional Lácteo de Castela-A Mancha (LILCAM) para a súa análise. • A aceptación dun lote vén definida polos seguintes criterios: 1. Aceptación, se a mostra global se axusta ao límite máximo, tendo en conta a corrección en función da recuperación e da incerteza da medida. 2. Rexeitamento, se a mostra global supera, fóra de toda dúbida razoable, o límite máximo, tendo en conta a corrección en función da recuperación e a incerteza da medida.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_control_toxinas_galego.indd 94

22/06/2017 14:20

NUTRICIÓN

• Posteriormente, a análise das mostras obtidas e enviadas ao LILCAM é avaliada polo método de Charm: - Para a detección de aflatoxinas M1 (AFM1) en leite, a proba utilizada denomínase técnica de Charm. Trátase dunha proba baseada en receptores que utiliza a tecnoloxía denominada “rosa” (Rapid One Step Assay). Detecta AFM1 aos niveis de máximos permitidos estipulados polos EE. UU. - Utiliza uns receptores con afinidade tanto para aflatoxina M1 como para a M2. Se a mostra se atopa libre de aflatoxina, segundo o leite corre a través da tira, fórmase unha liña na posición T (Test). Pola contra, se a mostra é positiva, fórmase unha liña T, pero menos intensa. A liña T compárase cunha liña C (control) para localizar os niveis preto do límite establecido. Se a liña T é máis clara que a liña C, ou se a liña T non se forma, o resultado é positivo. No caso de que a liña C non se forme, a proba resulta inválida e debe repetirse. - A proba Charm utiliza un incubador de cor rosa e un lector rosa opcional. O devandito incubador é eléctrico e alcanza unha temperatura de 55 °C. Colócase a esta temperatura a tira de aflatoxina coa parte plana cara arriba. - Os compartimientos das mostras (na tira) poden acomodarse para que se axusten no incubador. Levántase a parte posterior ata expor a cámara de adición da mostra, péchase a tapa facendo presión, péchase a cuberta do incubador e asegúrase. Tras uns minutos, comeza a iluminarse un sinal intermitente de cor amarela e remóvese a tira do incubador. - Para interpretar os resultados límpase coidadosamente a tira de calquera partícula que poida ocultar as liñas. Obsérvanse visualmente os resultados mantendo a cámara de mostra na parte baixa; no caso de que calquera das dúas liñas teña residuos de leite, débese repetir a proba. Os resultados serán presentados en cantidades de ppb (partes por billón). • Respecto da toma de mostra de penso, realizouse de acordo coa Decisión 91/180/CEE da Comisión, no anexo I, apartado B, con base nos seguintes criterios: a toma de mostra da ración realizouse no mesmo momento no que se descarga no presebe desde o carro mesturador unifeed, xa que esta é a mellor opción. • Para a mostraxe da ración seguiuse o seguinte procedemento: 1. Ao longo do comedeiro, no chan, colocáronse tres ou catro anacos de plástico ou sacos. 2. O carro descarga enriba destes. 3. Logo retíranse os plásticos ou sacos utilizados co penso. 4. Escóllese de cada un deles a parte central da mostra elemental, quedándonos con aproximadamente uns 750 gramos de cada unha delas. 5. Posteriormente, xúntase o contido das tres mostras elementais nun cubo ou nun recipiente e combínanse co obxectivo de obter unha mestura homoxénea. 6. Unha vez mesturado no cubo o penso seleccionado, vértese todo o contido sobre un saco, plástico ou calquera outro elemento ríxido. 7. O citado contido divídese en catro partes iguais das que se desbotan aleatoriamente dúas delas.

OS VALORES DE VOMITOXINA, A PARTIR DOS CALES SE OCASIONAN PROBLEMAS, SON DENDE 300 PPB, MENTRES QUE A ZEARALENONA PODE OCASIONAR PROBLEMAS REPRODUTIVOS DESDE OS 250 PPB

8. As outras dúas partes seleccionadas son as utilizadas como mostra definitiva para a análise e non deben exceder a mostra definitiva seleccionada do quilo de peso. Como pode observarse, a mostra global obtívose por mestura groseira dun número suficiente de mostras elementais, como describe a normativa, en función da cantidade de penso que dispensa o carro mesturador. • A aceptación dun lote vén definida polos seguintes criterios: 1. Aceptación, se a mostra global se axústa ao límite máximo, tendo en conta a corrección en función da recuperación e a incerteza da medida. 2. Rexeitamento, se a mostra global supera, fóra de toda dúbida razoable, o límite máximo, tendo en conta a corrección en función da recuperación e a incerteza da medida. • Para a detección de micotoxinas no penso do gando vacún en animais produtores de leite, realizáronse dous sistemas de ELISA. Ambos son ensaios competitivos heteroxéneos. Un sistema é ELISA directo, no que se utiliza un conxugado encima-micotoxina; o outro sistema é ELISA indirecto, dado que se utiliza un conxugado proteína-micotoxina e un anticorpo secundario co cal unha encima foi conxugada. Xeralmente, a peroxidasa de horseradish é a encima máis comunmente utilizada para conxugación. Outras encimas que tamén se utilizan son a fosfatasa alcalina e a β-galactosidasa. No ensaio competitivo directo, os anticorpos inmobilízanse nunha fase sólida, esferas ou tubos de poliestireno, esferas de nailon ou cartóns de material plástico, ou ben placas para microtitulación. A mostra en solución ou o estándar de toxina é xeralmente incubada simultaneamente co conxugado enzimático. Despois dos lavados apropiados, a cantidade de encima conxugada que reacciona co anticorpo determínase por incubación cun substrato en solución que contén peróxido de hidróxeno que actúa como un oxidante cromóxeno. A cor resultante mídese xa sexa visualmente ou por medio dun espectrofotómetro. Neste ensaio as toxinas presentes no extracto da mostra e os conxugados encimáticos das toxinas compiten polos mesmos sitios de ligazón presentes no anticorpo inmobilizado na superficie sólida. Debido a que as concentracións de conxugado encimático e de anticorpo son constantes, a intensidade da cor é unha función inversamente proporcional á concentración de toxina. • En xeral, o sistema ELISA é aproximadamente de 10 a 100 veces máis sensible que os radioinmunoensaios para o caso de micotoxinas purificadas, logrando detectar valores tan baixos como 2,5 pg de micotoxinas puras.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_control_toxinas_galego.indd 95

22/06/2017 14:20

NUTRICIÓN

O desenvolvemento actual destes sistemas ELISA permite que as determinacións de aflatoxinas, toxina T-2 ou de deoxinivalenol se realicen en menos dunha hora, despois do proceso de extracción. A sensibilidade deste sistema mellórase cando se realizan procesos de purificación de extractos. A sensibilidade dos sistemas ELISA é específica para cada micotoxina. No ensaio ELISA indirecto un conxugado formado pola micotoxina enlazada a unha proteína ou a un polipéptido inmobilízase nunha placa de microtitulación. A placa incúbase co anticorpo específico en presenza ou ausencia das micotoxinas homólogas. A cantidade de anticorpo enlazado ao conxugado proteínico inmobilizado na placa é determinado despois pola reacción cun complexo enzimatico IgG, que se atopa dispoñible comercialmente e pola subsecuente reacción co substrato. Así, a toxina nas mostras e a toxina na fase sólida compiten cos mesmos sitios de unión co anticorpo específico en solución. Micotoxinas no leite

Explotación Explotación Explotación Explotación Explotación 1 2 3 4 7

Enerxía

40 UFL

25,57 UFL

22,87 UFL

Quilos de penso

11,5

24,10

12,5

Forraxe ración

30,5

48,04

Número de vacas

435

159

200

110

160

Vacas en muxido

230

146

103

1o2

40 %

25 %

97 %

54 %

Racións de día Fertilidade Abortos totais

Quistes ováricos

15 %

Infertilidade

Repetidoras Inseminación/Preñez

15 %

10 %

50 %

47,7%

12 %

20 %

3V-2,14N

3-4

3,2V-1,3N

2,5

10%

182

210

127

180

1,3 %

Células somáticas

200

Hipocalcemia

Diarreas Dilatación

2,5

Micotoxinas en leite (μg/kg) Explotación 1

Explotación 2

DÍA

09/03/2017 15/03/2017 23/03/2017

0,061

<0,015

0,019

Explotación 3

0,016

0,062

Explotación 4

DÍA

09/03/2017 15/03/2017 23/03/2017

0,015

<0,015

Explotación 7 DÍA 09/03/2017 15/03/2017 23/03/2017 <0,015

0,015

O SISTEMA ELISA É APROX. DE 10 A 100 VECES MÁIS SENSIBLE QUE OS RADIOINMUNOENSAIOS PARA O CASO DE MICOTOXINAS PURIFICADAS

AFLATOXINA (B1,B2,G1,G2) (ppb) VOMITOXINA (ppb) ZEARALENONA (ppb)

09/03/2017

Explotación 1 DÍA 15/03/2017

23/03/2017

<1,4

216 135

268 106

09/03/2017

Explotación 2 DÍA 15/03/2017

23/03/2017

1,5

<1,4

2,0

156 160

241 211

318 158

09/03/2017

Explotación 3 DÍA 15/03/2017

23/03/2017

1,9

<1,4

206 162

118 182

191 124

09/03/2017

Explotación 4 DÍA 15/03/2017

23/03/2017

4,4

<1,4

2,7

243 223

231 230

301 168

09/03/2017

Explotación 7 DÍA 15/03/2017

23/03/2017

4,4

<1,4

243 223

336 213

298 107

RESULTADOS En primeiro lugar débense ter en conta os valores óptimos expostos tanto polo Boletín Oficial del Estado (BOE) coma pola lexislación da UE en referencia ao leite cru, leite destinado á fabricación de produtos a base de leite e leite de consumo tratado termicamente, sendo para as aflatoxinas M1 (AFM1) unha concentración máxima permitida de 0,05 microgramos por litro ou quilogramo (0,05 ppb). En canto á lexislación con base nas aflatoxinas B1 (AFB1) tanto nos alimentos completos como nos alimentos complementarios destinados a gando bovino, ovino e caprino leiteiro, establécese unha concentración máxima permitida de AFB1 por quilogramo de alimento de 5 ppb cunha humidade do 12 %. Con respecto ás outras toxinas analizadas, vomitoxina e zearalenona, os seus valores en penso han de ser inferiores a 250 ppb. Os valores de vomitoxina, a partir dos cales se ocasionan problemas, son dende 300 ppb, mentres que a zearalenona pode ocasionar problemas reprodutivos desde os 250 ppb.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_control_toxinas_galego.indd 96

20/06/2017 14:36

NUTRICIÓN

O OBXECTIVO É BUSCAR POSIBLES RELACIÓNS ENTRE A EXISTENCIA DE MICOTOXINAS PRESENTES NA RACIÓN ALIMENTARIA DE GANDO VACÚN EN EXPLOTACIÓNS LEITEIRAS En canto aos resultados obtidos de aflatoxinas en leite (M1), na explotación 1 o primeiro día foi realizada unha toma de mostras incorrecta, o cal xustifica que o valor obtido sexa de 0,061 ppb; por tanto, non se terá en conta, xa que ás seguintes semanas os valores obtidos se atopan dentro do rango. En referencia á explotación 2, sitúase por riba da media das demais e destácase un resultado alarmante, cun valor de 0,062. As explotacións 3, 4 e 7 non presentan ningún tipo de anomalía por riba dos valores óptimos (cómpre comentar que con base na explotación 7 temos menos datos que do resto, xa que se presentaron complicacións á hora de cuadrantes horarios). Como se pode observar nos valores obtidos da enquisa, a presenza de problemas dixestivos é case inexistente e aprécianse valores moi baixos de hipocalcemia, dilatación e diarreas. Outros valores relacionados con problemas dixestivos foron problemas de acidose e de cetose, fígado graxo e enterites hemorráxicas, que foron eliminados por obterse valores nulos ou moi baixos en todas as explotacións, o cal os facía pouco representativos para o noso estudo. Podemos concluír cos valores obtidos que non hai problemas dixestivos representativos nas explotacións analizadas de etioloxía dixestiva. Da enquisa dirixida cara a problemas reprodutivos cabe salientar que as explotacións son homoxéneas en canto aos resultados adquiridos de abortos totais (resultado da desagregación de abortos por cada trimestre), quistes ováricos e inseminacións necesarias para preñar tanto a vacas (representado con v), como a xovencas (representado con n). Non obstante, si se aprecian diferenzas significativas en canto á fertilidade e sobresaen os valores obtidos das explotacións 3 e 4, que achacamos a unha mala recollida de datos pola nosa banda. Da mesma maneira, hai diferenzas no apartado de infertilidade, no que os valores máis altos son as explotacións 2 e 7, pero aínda así entra nos valores posibles. Finalmente, cabe destacar a gran presenza de vacas repetidoras nas explotacións 1 e 2. Por tanto, queda patente a presenza de problemas de índole reprodutiva que ocasionan un descenso das producións das distintas explotacións analizadas no estudo.

AgroBank

Ruminantes de leite

Baixo

Medio

Alto

Risco de policontaminación

<150 <250

150-400 250-500

>400 >500

Aflatoxina

Ocratoxina A

Xovencas Vacas

Aflatoxinas

Xovencas Vacas

Zearalenona

Xovencas Vacas

<30 <40

30-200 40-250

>200 >250

Vomitoxina

Xovencas Vacas

<300 <300

300-1500 300-1000

<1500 >1000

>1000 ppb Toxina T-2 (1:5 a :10) Zearalenona (1:5)

Toxina T-2

Xovencas Vacas

<100 <100

100-300 100-400

>300 >400

Risco de policontaminación

Fumonisina

Xovencas <2000 Vacas

2000-5000

>5000

Risco de policontaminación

No referente á nutrición e á dimensión das ganderías aprécianse diferenzas substanciais entre as distintas explotacións, resultado da posibilidade de realizar de múltiples maneiras o manexo destas. DISCUSIÓN O obxectivo deste estudo é buscar posibles relacións entre a existencia de micotoxinas presentes na ración alimentaria de gando vacún en explotacións leiteiras de raza Holstein, coas cantidades obtidas das devanditas toxinas no produto final, o leite cru recentemente muxido. Á súa vez, tamén se busca unha posible relación con problemas reprodutivos xerados nas diferentes explotacións das que se obteñen as mostras tanto de unifeed como de leite. En termos xerais nas explotacións mostreadas, atópase menos cantidade de micotoxinas da esperada, dado que se encontran suficientemente controladas tanto alimentariamente coma no ámbito hixiénico sanitario. Hai que engadir que á hora dos datos relacionados coa alimentación e coa composición desta, non foi posible completar a estatística. O estudo dá comezo cun total de sete explotacións na comunidade de Castela-A Mancha, pero, ao longo do seu transcurso, dúas delas retíranse deste. As restantes procuran colaborar no máximo posible dentro da información que dispoñen ao seu alcance. Non obstante, realízase a mostraxe ao longo de catro semanas seriadas, en diferentes franxas horarias, pero equitativamente distribuídas entre o total das explotacións.

Asesoramento e servizo para o sector agrario

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_control_toxinas_galego.indd 97

21/06/2017 19:59

NUTRICIÓN

EN RELACIÓN AOS RESULTADOS OBTIDOS NA NOSA MOSTRAXE, BARALLAMOS QUE UNHA POSIBLE SOLUCIÓN ÁS PEQUENAS ANOMALÍAS, SOBRE TODO EN RELACIÓN A VOMITOXINA (DON), SEXA O CAMBIO DE ALIMENTACIÓN

Por tanto, como conclusión ao presente estudo, centralizámonos en 4 puntos. En primeiro lugar, describiuse previamente que, ao presentar valores de aflatoxinas en leite entre 25 e 80 ppb nun individuo ou, como no noso caso, no colectivo, ao longo de 25 días consecutivos, atopámonos fronte a unha micotoxicose crónica. Esta patoloxía produce signos como diminución da produción de leite e do estado corporal, pelo hirsuto e con zonas de depilación fundamentalmente na zona superior aos pezuños, edema coronario podal, pododermatites, verrugas e calos interdixitais. Hemorraxia subcutánea, anemia hemolítica e ictericia son signos característicos da intoxicación crónica (detectables mediante analítica sanguínea). Outros signos son infertilidade por alteración do ciclo sexual, hiperestreñismo, quistes ováricos e anovulación, morte embrionaria, abortos durante o primeiro terzo da xestación. Á hora de realizar as enquisas sobre patoloxías da reprodución, non foron facilitados os datos respecto diso, por tanto non se poden relacionar cos nosos resultados. Simplemente barallamos a gran probabilidade de que esta cronicidade estea presente nas nosas explotacións estudadas. En segunda estancia, débese ter en conta a posible aplicación de secuestrantes na ración por parte das distribuidoras alimentarias. Estas substancias son bloqueantes naturais das micotoxinas que se atopan presentes en algas e outros organismos. O que xeran é unha enmascaración dos signos clínicos anteriormente mencionados e, por tanto, unha diminución paliativa dos ppb nas análises laboratoriais. A desagregación nutritiva de cada ración ocupa o noso terceiro punto da conclusión. Neste caso é necesario o coñecemento o máis exhaustivo posible da composición para, deste xeito, poder detectar o compoñente que presente máis micotoxinas e, con base nisto, se manifeste como o principal contaminante e causante da micotoxicose crónica. Por último, en relación aos resultados obtidos na nosa mostraxe, barallamos que unha posible solución ás pequenas anomalías, sobre todo en relación a vomitoxina (DON), sexa o cambio de alimentación. Lembrando o previamente mencionado sobre esta toxina, sabemos que se atopa en millo, subprodutos, cebada, trigo, avea, sorgo, semente de sésamo, feo e ensilados. Por tanto, analizando cal destes compoñentes contén maior porcentaxe de micotoxinas en cada penso en cuestión e modificando este ingrediente, poderíase presupor que a alteración por este tipo de fungos se vería decrecida, e, con iso, menos problemática reprodutiva e maior efectividade en canto á cantidade do produto e á capacidade produtiva por parte dos nosos animais.

REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS https://www.researchgate.net/profile/pavel_castilloUrueta/publication/268818548_As_micotoxinas_metabolitos_secundarios_de_os_fungos_filamentosos/ links/5478e47a0cf293e2dá2b2d6d.pdf BHAT, R. V.; MILLER, J. D. Mycotoxins and food supply. Food, Nutrition and Agriculture, Rome, v. 1, p. 27-31, 1991. Bove, F.J. The story of ergot. Kager Verlag, Basel. Nova York (1970). BEARDALL, J. M.; MILLER, J. D. Disease in humans with mycotoxins as possible causes. In: MILLER, J. D.; TRENHOLM, H. L. (Ed.). Mycotoxins in grains: compounds other than aflatoxin. St. Paul: Eagen Press. 1994. p. 487-539. http://www.fao.org/docrep/005/y1390s/y1390s00. htm#Contents http://www.aecosan.msssi.gob.es/aecosan/web/seguridad_ alimentaria/subdetalle/micotoxinas.htm https://books.google.es/books?ide=CaRQvQBE8awC&p g=PA1&lpg=PA1&dq=Bov%C3%A9+1970,+micotoxinas& source=bl&ots=2UIBaGY8ra&sig=a1gz5Pu3nFR1OkjdYx WD-hLJ_BM&hl=é&sa=X&vede=0ahUKEwiXiL_E1_TS AhXII8AKHZaBAfoQ6AEIIjAB#v=onepage&q=Bov%C3 %A9%201970%2C%20micotoxinas&f=false http://www.elika.eus/datos/pdfs_agrupados/documento16/ don%202012%20maquetado.pdf http://www.elika.eus/datos/pdfs_agrupados/documento110/21.deoxinivalenol.pdf http://www.mapama.gob.es/imagenes/es/textomicotoxinas18122015_completorev_nipo_tcm7-411648.pdf http://www.engormix.com/micotoxinas/articulos/micotoxinas-laboratorios-burnet-t26144.htm https://www.boe.es/buscar/act.php?ide=BOE-A-2001-3667 http://publications.europa.eu/es/publication-detail/-/publication/df49a6ce-5e49-4206-a501-cedbe9f7bda7/language-é Zambrano Castiblanco J.J, Martinez Lopez N,R. Avaliación da reprodución de aflatoxina M1 con dous tratamentos térmicos a leite cru en hatos da sabana de Bogotá. http://www.mapama.gob.es/ministerio/pags/biblioteca/ revistas/pdf_mg%2FMG_1996_74_33_36.pdf Official journal of the european union, 2003 Inger Völker, Eva Schröer-Merker, Claus-peter Czerny. The carry-over of Mycotoxin in Products of animal Origin with Special Regards to Its Implication for the European Food Safety Legislation. K.A. Churchill, N.Kochendoerfer, M.L.Thonney, D.L.Brown. Aflatoxin concentrations in milk from high-producing us Holstein fed naturally-infected maize and milked 3x per day

Este estudo foi presentado na Xornada Científica do Gando Bovino (Talavera de la Reina, 28 de abril de 2017). Podes consultar o vídeo na web www.afriga.tv. http://revistaafriga.com/vimeo/tv/jornadas-talavera-2017-2/

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_control_toxinas_galego.indd 98

21/06/2017 19:59

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com

pub_agroamb_galego.indd 99

17/06/2017 15:16

100

ECONOMÍA

A XESTIÓN TÉCNICO-ECONÓMICA DAS GRANXAS DE VACÚN DE LEITE GALEGAS Se pensamos que un restaurante sabe o que lle custan as cousas (unha cervexa, un prato do día...), sabe o que gaña ou o que perde e, ademais, se considera un empresario, os gandeiros galegos deberiamos ser menos? Eu digo que non, e aí é cando a xestión técnica e económica comeza a cobrar importancia. Gonzalo Gómez Grobas Enxeñeiro agrónomo Área de Xestión Técnico-Económica de Seragro SCG

INTRODUCIÓN Se lles damos ás follas do calendario para atrás, uns 50 anos, e vemos que pasou en todo este tempo, a evolución foi enorme, tanto nos aspectos positivos coma nos negativos. Digo negativos porque se nos anos 50 a maior parte da xente do rural vivía do campo, nos anos 70-80 apenas o facía un 15-20 % e xa en datas actuais un escaso 4-5 % da poboación activa se dedica ao sector primario.

Que pasou para que houbese este cambio tan drástico? Moitos foron os motivos: o auxe dos sectores industriais, que desprazou gran masa de xente dende as aldeas ata as grandes cidades, dende sempre foi un sector “mal visto” (traballo duro, moitas horas, todos os días, mal pagado...), que fixo que a xente escape deste traballo e busque noutros sectores, falta de traspaso xeracional e moitos máis aspectos. E agora pregunto, isto foi tan negativo? Ningún destes cambios trouxo nada positivo? Eu, persoalmente, penso que foi moi bo. As granxas galegas eran terceiromundistas hai apenas 20 anos, pero a evolución que tiveron dende o punto de vista técnico e profesional fixo que pasasen a ser un referente a nivel europeo.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_economia_xestion_seragro_galego.indd 100

22/06/2017 14:21

ECONOMÍA

Cada ano que pasa a selección é máis grande e só van quedando os mellores e máis profesionais. A pesar de todo isto, eu creo que non todas as granxas se adaptaron a estes cambios tan bruscos, de tal xeito que non lles deu tempo de adquirir a mentalidade empresarial. Hai moitas granxas que moven medio millón de euros, un millón..., son moi boas tecnicamente e, en cambio, no apartado económico seguen traballando igual ca sempre. Cando falo igual ca sempre, refírome a traballar coa xestoría fiscal de toda a vida (para presentar os diferentes modelos fiscais) e tendo medio abandonados os custos de produción, algunhas veces por non querer, pero outras moitas por falta de tempo. FAI FALTA A XESTIÓN? Eu teño claro que é o máis importante e é o único que vai marcar a diferenza entre os gandeiros bos e moi bos. Antes chegaba con ser normal e, se eras bo, xa gañabas cartos. Agora, se queremos vivir dignamente deste sector, “temos que ser moi bos” e cando digo “moi bos”, quero dicir ser os mellores en cada un dos vinte mil puntos que engloba unha granxa de vacún de leite. As marxes son moi reducidas e só traballando ben se van conseguir os obxectivos. E xa que estamos en rolda de preguntas, deberiades preguntarvos: “Eu son bo?, quero ser bo?, sei se son bo?, chegarei a ser bo?...”. Todas estas preguntas nos fan pensar que temos que ter datos, temos que darlles voltas

101

e utilizalos para mellorar no futuro, polo tanto, facer xestión técnica e económica. QUE É A XESTIÓN TÉCNICA E ECONÓMICA? É a planificación, a organización e a toma de decisións dunha serie de factores (agrícolas, humanos, tecnolóxicos, materiais...), que ten un único obxectivo: mellorar o beneficio económico. Por exemplo, podemos ter as mellores vacas, instalacións de luxo, que o nutrólogo sexa un gurú... pero, se a xestión non é boa, nunca imos conseguir os resultados que deberiamos.

A xestión ten 3 procesos básicos: 1. Observar. Este punto é fundamental; o primeiro que temos que ter é a maior cantidade de datos posibles e totalmente reais (datos de calidade do leite, datos reprodutivos, producións de forraxes, persoal, económicos...). 2. Analizar e entender. Unha vez que temos todos eses datos, temos que analizalos e interpretalos, co obxectivo de ver tanto os puntos débiles coma os fortes das granxas. Por exemplo: nalgunhas granxas será a produción de leite, noutras o persoal, noutras o gasto en alimentación, as débedas financeiras... 3. Decidir e asesorar. Este é o último paso e o máis importante, xa que é o punto no que nos temos que marcar os obxectivos a mellorar a curto-medio prazo.

Todo

LO QUE

N E C E S ITAS es un

DISFRUTA DE PRESTACIONES PREMIUM Y EL ALTO RENDIMIENTO QUE SIEMPRE DESEASTE. 3 VELOCIDADES DE TOMA DE FUERZA 4.400 kg de capacidad de elevación trasera

NUEVOS FRENOS DEL REMOLQUE compatible con los actuales y próximos tipos de frenos hidráulicos

lubricantes

40 KM/H control de revoluciones constantes del motor

BTS

SOLUCIÓN DE PALA INTEGRADA DE FÁBRICA 6,5 tm MMA

Descubre el nuevo T5 Tier 4A en tu concesionario.

www.newholland.es NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111* ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono fijo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_economia_xestion_seragro_galego.indd 101

21/06/2017 13:59

102

ECONOMÍA

Todo isto témolo que ver en conxunto, tanto a parte técnica coma a económica, e non podemos esquecer que se o manexo da granxa non é bo, non imos conseguir os resultados esperados. Da análise dos datos das granxas da xestión de Seragro, despréndese que os custos de produción dende 2010 se sitúan nos 36,98 cts./l. Cos datos de 2016, os custos reducíronse ata os 34,17 cts./l de media, oscilando entre os 30,95 cts./l do 25 % das mellores granxas e os 36,23 cts./l do 25 % das peores. Realmente son custos desproporcionados, sobre todo cando falamos de prezos de leite de 28-31 cts./l de media, pero hai granxas que evolucionaron moi positivamente (unhas reducindo gasto e outras subindo produción). Ano 2010

41,10 cts./l

Ano 2011

37,70 cts./l

Ano 2012

39,90 cts./l

Ano 2013

35,34 cts./l

Ano 2014

38,97 cts./l

Ano 2015

36,30 cts./l

Ano 2016

34,17 cts./l

maior parte das cousas e os custos soben. No ano 2016 os custos reducíronse moito porque as granxas boas foron capaces de reducir o gasto e subir a produción. • Se miramos os ingresos totais, observamos como cando ingresamos moito é porque o prezo do leite é alto (anos 2013-2014). Supón máis do 80 % dos ingresos, de tal xeito que vai influír directamente no total da facturación. • As amortizacións son bastante constantes e soben algo nos últimos anos, debido aos investimentos que fixeron as granxas para modernizarse. • A marxe neta vai parella aos custos e aos ingresos, de tal xeito que cando os custos son baixos ou os ingresos altos, a marxe comeza a ser digna. En 2016 temos unha media de 2 cts./l de leite de marxe neta (I-GA), que significa que para unha granxa media que dea 1.000.000 litros ao ano quédanlle uns 20.000 € libres, descontando salarios (isto sen ter en conta os custos de oportunidade*). *Realmente creo que é pouco para as horas de dedicación deste sector, pero os que teñades custos baixos e poidades ter un prezo do leite digno, estaredes gañando entre 3 e 6 cts./l de leite.

Na seguinte gráfica observamos a evolución dos gastos e dos ingresos, así como o resultado bruto dende 2010 ata 2016:

A continuación, imos analizar as partidas de ingreso e gasto que están xogando un papel fundamental. 2 € 26 € 29 € 26 €

Resultado neto ano 2016 (I–G–A = RN) 63 €

403 €

357 €

64 €

6€ 9€ 29 € 25 €

7€ 21 € 28 € 24 €

382 €

364 €

447 €

6€

8€ 26 € 22 €

357 €

335 €

308 €

296 €

332 €

379 €

45 €

25 €

7€

20 €

2011 INGRESOS

3€

21 €

22 €

2012 GASTOS

2013 AMORTIZACIÓNS

2014

29 €

26 €

320 €

314 €

363 €

366 €

301 €

2011

2012

2013

2014

2015

295 €

20 €

17 €

2010

16 € 34 € 36 €

437 €

404 €

385 €

21 € 33 € 28 €

4€

3€

2015

2016

DIFERENZA DE INVENTARIO VENDA DE LEITE

VENDA DE ANIMAIS OUTROS INGRESOS

2016 SUBVENCIÓNS (PAC)

RESULTADO NETO EXPLOTACIÓN

Vendo isto, permítenos interpretar varias cousas: • Os custos de produción son bastante constantes ao longo dos anos; iso débese a que non é fácil baixalos. Hai granxas onde teñen moita marxe de mellora, pero noutras xa resulta difícil reducilos (por exemplo, granxas que teñan bastante persoal para o volume de negocio que teñen, granxas moi endebedadas que non teñen capacidade para producir máis leite, granxas que non teñen terra suficiente e están en zonas onde non é fácil producir forraxes, polo que teñen que comprar moito...). • A pesar disto, cando veñen situacións de crise coma a dos anos 2015-2016, con prezos baixos de leite, alza nos prezos das materias primas (anos 2012-2013) etc., sodes capaces de reaccionar e baixar custos, volvéndovos máis eficientes. Todo o contrario pasa cando os prezos do leite son altos (2013-2014): deixades de mirar a

INGRESOS Vese claramente como o prezo do leite vai marcar o ingreso total das granxas. Se miramos 3 ou 4 anos para atrás, pasar dos 36,30 cts./l de leite de 2013 a 29,50 cts./l en 2016 supón reducir os ingresos nun 18 %. Gráfico 1. Porcentaxe de ingresos totais 6,62 % 6,78 % 84,50 %

0,44 % 1,66 %

Venda de leite Venda de animais Subvencións (PAC) Diferenza de inventario Outros ingresos

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_economia_xestion_seragro_galego.indd 102

21/06/2017 14:05

Liberando todo el potencial del maíz en las dietas de vacuno lechero RONOZYME® RumiStar™ es la primera enzima que ha sido capaz de demostrar eficacia en el rumen de las vacas lecheras. Una innovación radical en la alimentación de vacas lecheras, este nuevo ingrediente tiene múltiples beneficios probados: • Mejora la eficiencia de utilización del maíz • Aumenta el aprovechamiento del almidón y la fibra en el rumen • Mejora la digestión del almidón de by-pass • Aumenta la producción de leche • Mejora la eficiencia del alimento en la producción de leche • Aumenta los márgenes de beneficio. C/ Honduras, P-26 A 28806 Alcalá de Henares (Madrid) Tel. +34 91 104 55 51 nutricion-animal.madrid@dsm.com www.dsm.com/animal-nutrition-health @DSMfeedtweet

HEALTH • NUTRITION • MATERIALS

pub_dsm.indd 103

17/06/2017 13:50

104

ECONOMÍA

TEMOS QUE TER DATOS, TEMOS QUE DARLLES VOLTAS E UTILIZALOS PARA MELLORAR NO FUTURO, POLO TANTO, FACER XESTIÓN TÉCNICA E ECONÓMICA

Gráfico 2. Ingresos totais con e sen diferenza de inventario (cts./l)

39,44 €

38,17 €

35,84 €

25 % mellores

25 % peores

Media

Venda de leite Vemos claramente que hai unha partida que destaca sobre as demais, a venda de leite. Esta representa o 84 % dos ingresos totais e, se non temos en conta a diferenza de inventario, pode chegar ata o 85 %. Se observamos o gráfico 2, as granxas ingresan de media 34,71 cts./l, tendo en conta a diferenza de inventario. De non ser así, só ingresan 33,17 cts./l. Polo tanto, podemos dicir que as granxas, de media, a custos actuais, non gañan cartos. Cando falamos de ingreso de leite, temos que separalo en 2 compoñentes, un o prezo do leite vendido e outro os litros de leite. Prezo do leite É unha partida na que moi poucas veces temos marxe de decisión, xa que vén impartido por unha industria ou por un comprador. Realmente, se o analizamos ben, aínda que poidamos traballar de maneira moi eficiente durante todo o ano, se o prezo do leite é baixo, non perderemos cartos, pero tampouco os gañamos. Nunha granxa media de 100 vacas e 32 litros de media, cada céntimo de menos suponlle deixar de ingresar 11.680 € ao final de ano. O pouco que podemos facer é conseguir máis prezo de leite que as calidades, pero, salvo que se estea nalgunha empresa como Nestlé, Entrepinares..., economicamente compensa máis dar litros de leite que calidades.

Táboa 1. Diferenza de prezos de leite 2015-2016 (cts./l) ANO 2015

ANO 2016

Agraria Comarcal Ordes SCG

PREZOS DO LEITE (cts./l)

29,40

28,72

DIFERENCIAL (%) -2 %

Cooperativa Hoxe

28,25

28,75

+1 %

Corporación Alimentaria Peñasanta SA

30,17

29,28

-3 %

Grupo Leche Río SLU

29,93

29,66

-1 %

Lactalis Compras y Suministros SLU

30,49

28,78

-6 %

Leche Celta SLU

30,90

29,97

-3 %

Leche Pascual SLU

30,67

29,16

-5 %

Leitigal SL

26,46

26,82

+1 %

Nestlé España SA

30,15

31,43

+4%

Queserías Entrepinares SAU

33,06

31,88

-4%

Sociedade Cooperativa Cobideza

29,36

29,09

-1%

Media

30,10

29,50

-2%

Litros de leite Estes litros podémolos dar con vacas en muxido ou con produción media. Realmente o que nos interesa é sermos eficientes; polo tanto, temos que dar o máximo leite posible co mínimo gasto e isto hai granxas que o conseguen con 29 litros, outras con 35 e outras necesitan os 42 litros/vaca e día. No caso de que nos vexamos obrigados a subir a produción media, isto ímolo conseguir con manexo, manexo e máis manexo, é dicir, debemos ter no establo as vacas que realmente valen a pena (as boas), ter instalacións cómodas e ben dimensionadas, ten que haber suficiente comedeiro e, sobre todo, suficientes camas (ben cheas de material, brandas e limpas), hai que ter comida sa e abundante, a reprodución ten que ir ben para garantir os partos adecuados, temos que facer unha recría moi boa etc. Se miramos os datos das granxas que máis melloraron dentro do Grupo de Xestión de Seragro, foron as granxas que subiron a produción, en moitas ocasións sen case subir o gasto. Dende 2010-2011 as granxas estiveron subindo un 1,40 % a produción media por vaca, pero foi de 2015 a 2016 cando se produciu o gran paso. Incrementouse de 30,70 litros/vaca e día de media a 32,12 (+ 4,45 %). Grazas a que se fixeron boas forraxes (tanto de millo como de herba), o “punto de descarte” subiuse, xa que as industrias non deixaban de dar leite. Entón houbo que vender vacas, os que tiñan moita recría víronse obrigados a vender máis vacas para deixar sitio á recría, melloráronse as camas, aumentouse o consumo de MS en vacas de leite, cada vez a recría fana mellor e conseguen idades ao 1.º parto máis novas etc. Por exemplo, para unha granxa media de 100 vacas en muxido e que cobre o leite a 30 cts./l, pasar de 30,70 litros a 32,12 suponlle un ingreso bruto de 15.549 €/ano. VENDA DE ANIMAIS É unha partida na que ingresamos de media 2,23 cts./l, pero a diferenza entre granxas é moi grande, xa que hai algunhas nas que apenas se ingresa 1 cent. e noutras ata 4 céntimos. Esa diferenza explícase porque algunhas teñen un 20 % de baixas e outras o 40 %, os prezos medios de venda son diferentes, hai explotacións que venden moitos becerros de cruzamento a prezos superiores aos frisóns, outras comercializan os excedentes de recría...

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_economia_xestion_seragro_galego.indd 104

21/06/2017 14:09

ECONOMÍA

39,21 €

25 % mellores 25 % peores Mellor

25,76 €

22,85 €

18,72 €

105

A VENDA DE LEITE REPRESENTA O 84 % DOS INGRESOS TOTAIS E, SE NON TEMOS EN CONTA A DIFERENZA DE INVENTARIO, PODE CHEGAR ATA O 85 %

Peor Media

10,94 €

Na táboa 2 pódese ver por que son capaces de conseguir eses ingresos as mellores granxas, unhas porque teñen porcentaxes de baixas máis altas, outras por mellores prezos... Por exemplo, as granxas 5 e 21 conseguen case o mesmo ingreso, pero de forma diferente: a 5 ceba os becerros frisóns ata os 8-10 meses e por iso obtén eses prezos medios; a 21 cobre unha alta porcentaxe con seme de carne e vende o desvelle a moi bo prezo. Cabe destacar que é unha granxa que moxe unhas 85 vacas de media e case ingresa a final de ano o mesmo por venda de becerros que vacas (21.958 € en vacas e 18.705 € en becerros). Táboa 2. Ingreso por venda de animais (€/t leite) das granxas con mellores ingresos Granxas

€/t

Granxa 1 Granxa 3 Granxa 5 Granxa 12 Granxa 17 Granxa 20 Granxa 21 Media

32,87 € 30,70 € 39,21 € 26,83 € 30,60 € 29,85 € 37,99 € 22,85 €

€ Desvelle [%] 73 % 41 % 66 % 49 % 85 % 89 % 54 % 69 %

€ venda de becerros [%] 27 % 59 % 34 % 51 % 15 % 11% 46 % 28 %

Porcen- Prezo do Prezo dos taxe de desvelle becerros baixas [€/animal] [€/animal] 36,15 % 784,92 € 135,56 € 33,61 % 383,00 € 116,73 € 44,45 % 738,67 € 605,44 € 16,97 % 852,21 € 189,09 € 38,01 % 679,34 € 98,00 € 46,45 % 639,15 € 92,10 € 29,39 % 957,84 € 256,54 € 30,49 % 734,34 € 134,87 €

OUTROS INGRESOS O resto dos ingresos apenas supón un 8 % do total. Deles destacan subvencións, ingresos procedentes de seguros de animais, instalacións... Pouco podemos falar deles, porque, salvo as subvencións, son ingresos excepcionais, é dicir, hoxe témolos e mañá non. As subvencións representan de media un 7 %, oscilando entre os 1,5 cts./leite e os 4,5. Eu creo que temos que conseguir telas mentres poidamos, pero deberiámolas considerar coma un ingreso a maiores, xa que hoxe hainas, pero, se cadra, dentro duns anos non. GASTOS Pasando á análise dos gastos, temos que diferenciar entre 2 tipos: custos fixos (32 %) [non dependentes da produción] e custos variables (68 %) [dependentes da produción]. Dentro dos custos variables imos ver 2 partidas moi importantes: alimentación comprada (40 % do gasto total) e forraxes propias (19 %); como custos fixos, destacaremos os salarios (15 %) e as amortizacións (8 %). Gráfico 3. Gastos totais 19,33 %

ALIMENTACIÓN

15,3 %

FORRAXES SOLDOS E SALARIOS

8,26 %

AMORTIZACIÓNS SANIDADE E HIXIENE SERVIZOS PROFESIONAIS

Este grupo de ingreso é unha das poucas alternativas que temos para mellorar os ingresos totais, pois se as granxas que se atopan estables (ou a un ritmo de crecemento moi baixo) poden traballar, por exemplo, con seme sexado en toda a recría (incluso indo a 2.ª dose), vai permitir ter a maior parte da descendencia da granxa coas xovencas e, polo tanto, poderemos inseminar unha porcentaxe alta de vacas (as peores) con seme de cruzamento (Limousin, BBB, Angus...). Con isto imos conseguir aumentar moito os prezos de venda destes animais, imos gastar menos en seme de vacas, vannos empreñar mellor e, por riba, imos ter a maior parte da descendencia das xovencas. Os estudos demostran que as fillas de xovencas van durar máis e dar máis leite que as fillas de vacas adultas ao longo da súa vida útil.

5,21 % 3,66 %

39,8 %

1,96 % 1,94 % 1,42 % 1,53 % 1,54 %

SUBMINISTRACIÓNS REPARACIÓN E CONSERVACIÓN OUTROS GASTOS MATERIAL DE CAMAS SEGUROS

Estes 4 grupos de gastos representan o 82 % do gastos, de tal xeito que calquera cousa que se mellore aquí vai significar máis ca o resto. Con todo isto, quero recalcar que o apartado de servizos profesionais (o que cobramos polo noso traballo) apenas significa un 4 % de gasto, (podedes ver o pouco que supón e os moitos beneficios que vos poden traer ás vosas granxas). A continuación imos interpretar os principais grupos de gasto.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_economia_xestion_seragro_galego.indd 105

21/06/2017 14:12

106

ECONOMÍA

NUNHA GRANXA MEDIA DE 100 VACAS E 32 LITROS DE MEDIA, CADA CÉNTIMO DE MENOS SUPONLLE DEIXAR DE INGRESAR 11.680 € AO FINAL DE ANO

- Conseguir máis consumo de MS con boas forraxes, cun bo manexo, traballando moi ben os silos, metendo subprodutos (tipo bagazo de cervexa, polpa de remolacha...)... deu lugar a que as vacas subisen a produción media e, polo tanto, baixase o custo por litro. Alimentación comprada (€/tn) vs. beneficio (€/tn)beneficio (€/t) Gráfico 5. Alimentación comprada (€/t) vs. 250 € 200 € 150 € 100 € 50 € 0€

Gráfico 4. Media de granxas Xestión ano 2016 (cts./l)

117 €

25 % mellores 25 % peores

-100 € -250 €

188 € 145 €

-50 €

ALIMENTACIÓN (€/t)

BENEFICIO (€/t)

134 € 96 €

Mellor

Peor

Media

Alimentación comprada É a partida máis grande (40 % do gasto) e supón un desembolso medio de 13,40 cts./l. Comparado con anos pasados, o progreso foi “brutal”. Se o ano pasado a media de granxas se movía nos 16 cts./l de leite, hoxe en día xa se moven en pouco máis de 13 céntimos. Nunha granxa de 100 vacas e 32 litros, estes 3 cts. supoñen reducir o gasto en 35.040 €. Como se conseguiu isto? É un computo de moitos factores: - Houbo granxas nas que se fixeron cambios significativos no racionamento, pasando de concentrados caros (>300 €/t) a concentrados baratos (±250 €/t). Traducido a euros, isto para unha granxa de 100 vacas e 12 kg de penso/vaca supón aforrar máis de 21.000 €/ano. Traballar con pensos baratos non implica que as vacas teñan que ir mal, ao mesmo tempo que os pensos caros non son garantía de que as cousas nos vaian ir ben. - A mellora nas forraxes foi grande. Traballar máis a herba anual, indo a 2 cortes, fertilizando máis, colléndoa máis nova, usando conservantes... fixo que se desen producido máis quilogramos de herba e de moita mellor calidade; polo tanto, abaratamos os concentrados. Conseguir máis consumo con forraxes fixo que algunhas granxas baixasen máis de 30 €/t os prezos e mesmo algúns lograron dar 1,5 kg menos de penso. Isto para a granxa exemplo de 100 vacas e 12 kg supón aforrar 13.140 € no caso da redución de prezo e 16.425 € no caso da baixada de kg. - O feito de que establos cun consumo importante de concentrado pasasen a usar materias primas (colza, millo...) permitiulles aforrar unha media de 700-1.500 €/mes para granxas de 100-120 vacas en muxido.

Á súa vez, dentro desta partida destacan os concentrados que se compran, que ascenden a un 36 % dos gastos totais. Temos pouca marxe de negociación, xa que dependemos dun mercado de materias primas global, pero, aínda así, nós podemos decidir como queremos que se racione e con que forraxes traballar. Gráfico 6. Custo alimentación comprada (€/t) vs. custo por vaca (€/vaca e día) 250.00 €

12.00 € 10.00 €

200.00 €

8.00 €

150.00 €

6.00 € 100.00 € 4.00 € 50.00 €

2.00 €

0.00 €

0.00 € CUSTO ALIMENTACIÓN (€/t) PRODUCIÓN (L/Vaca e día)

Logarithmic (CUSTO ALIMENTACIÓN (€/t)) Logarithmic (PRODUCIÓN (L/Vaca e día)

Gráfico 7. Custo alimentación comprada (€/t) vs. produción (l/vaca e día) 230.00 €

50.00

210.00 €

45.00

190.00 €

40.00

170.00 €

35.00

150.00 €

30.00

130.00 €

25.00

110.00 €

20.00

90.00 €

15.00

70.00 €

10.00

50.00 €

0.00 CUSTO ALIMENTACIÓN (€/t)

Logarithmic (CUSTO ALIMENTACIÓN (€/t)

CUSTO POR VACA (€/Vaca e día)

Logarithmic (CUSTO POR VACA (€/Vaca e día)

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_economia_xestion_seragro_galego.indd 106

26/06/2017 13:42

MESTURAS FORRAXEIRAS

SPEEDYLMIX, pradeiras anuais de sega ou pastoreo PLURIMIX, pradeiras perennes para secanos frescos REGMIX, pradeiras perennes de regadío SECMIX, pradeiras perennes para secanos

Expresión vexetal

O noso catálogo en www.rocalba.com

pub_pradeiras_galego.indd 107

26/06/2017 13:42

108

ECONOMÍA

SE O ANO PASADO A MEDIA DE GRANXAS SE MOVÍA NOS 16 CTS./L DE LEITE, HOXE No gráfico 5 vemos como as granxas que teñen un custo EN DÍA XA SE MOVEN EN POUCO MÁIS DE en alimentación comprada alto perden cartos ou non ga- 13 CÉNTIMOS

ñan tantos como outras. No gráfico 6 pódese observar que canto maior sexa o custo por vaca e día maior é o custo de alimentación (€/t), de aí a importancia de ter racións baratas. Se os concentrados non son baratos, xa sabemos que temos que dar moito leite para pagar ese sobrecusto. O custo de alimentación (comprada e producida na granxa) en vacas de leite oscila entre os 4,54 e os 6,69 €/vaca e día. En 100 vacas este diferencial supón a “animalada” de 78.475 €. O gráfico 7 mostra que non por ter racións baratas ou caras se dá máis ou menos leite. Máis do 80 % dos concentrados que se consomen son para vacas de leite e varían entre os 6,85 kg/vaca e día de media e os 14,88. Os prezos tamén oscilan entre os 233,61 €/t (con 11,18 kg/vaca e día) e os 323,53 €/t (con 9,86 kg/vaca e día). A media de quilogramos de concentrado móvese nos 10,96 kg/vaca e día a un prezo medio de 263,94 €/t. Hoxe en día, a media subiu un pouco, pero os prezos baixaron ata os 247 €/t de media. Agora facede as comparacións co que vós tedes e intentade sacar conclusións. Forraxes propias É o segundo grupo de gasto máis grande (19 %) e supón un desembolso medio de 6,60 cts./l. Porcentaxe de partidas de gasto en forraxes

16 %

15 %

12 %

10 %

m Lab aq o uin res ar ia Fe rti liz ad o Am or tiz ac R Se ep ión gu . m s ro an s m te aq me uin nto ar / Co ia m bu sti ble s Se m en te Ar s re nd am en to s Fi to sa nit ar ios Co ns alm erv ac aci en ón ax e

27 %

É unha das poucas alternativas que temos para reducir o gasto en alimentación comprada, producindo forraxe en cantidade e calidade. Como? Facéndoo moi ben: • Planificando os cultivos • Encalando e fertilizando en función das analíticas de terra • Facendo os labores agrícolas o mellor posible (propias ou contratadas) • Controlando malas herbas, pragas... • Facendo un bo ensilado (momento óptimo de colleita, picado da forraxe, uso de conservantes, pisado no silo etc.). En gran medida, todo este proceso vai depender de vós, por iso o tedes que facer moi ben.

Millo En relación ao gasto (€), o millo representa case o 60-80 % do que se gasta en forraxes, polo tanto é un cultivo que hai que traballalo moi ben e sementalo onde valla a pena, se non é mellor non facer nada. Táboa 3. Media de custos en produción do millo (período 2012-2016) kg/ha

€ /t

€ /t MS

Millo 2012 1.265,03 €

34.760 kg

36,99 €

118,27 €

361,68 €

Millo 2013 1.304,23 €

30.961 kg

43,83 €

132,41 €

419,13 €

Cultivo

€ /ha

€ /t MS AM

Millo 2014 1.325,64 €

36.254 kg

37,53 €

114,89 €

377,05 €

Millo 2015 1.341,06 €

36.700 kg

41,95 €

130,26 €

424,40 €

Millo 2016 1.364,12 € ***35.446 kg ***40,84 € ***137,44 € ***483,81 € ***Moitos dos silos de millo están sen rematar, polo que o custo é estimado, non pasado pola báscula do carro (o real)

Na táboa 3 obsérvase claramente que o que marca a diferenza é o rendemento/ha e estes, á súa vez, están influenciados pola zona, a finca, o ano e todas as prácticas agrícolas anteriormente citadas. Querer aforrar no millo (reducindo fertilizado, non encalando, non preparando ben a terra...) é produción que perdemos e iso en cartos tradúcese de forma exponencial. Para que vos fagades unha idea, perder un 5 % de plantas (sementando 95.000 plantas/ha e sacando 45 t en finca) por culpa da rosquilla (isto é un ataque pequeno), pode significar perder 95 €/ha, que en 30 ha son 2.850 €. Agora pregunto, é caro meter un insecticida (15-25 €/ha de custo), cando se mete o herbicida ou é mellor esperar a ter un ataque? Herba Cando falamos de herba as diferenzas xa son moi grandes entre granxas (táboa 4), xa que unhas teñen pradeiras permanentes e outras anuais, unhas van a 1 corte e outras a 2, as variedades ou mesturas que se utilicen teñen moitas diferenzas no que respecta á produción... Polo tanto, é difícil comparalas entre si. Táboa 4. Media de custos en produción de herba (período 2012-2016) Cultivo

€/ha

kg/ha cultivo

€ /t

€ /t MS

€ /t MS PB

Herba 2012 842,31 €

14.661 kg

57,45 €

218,28 €

1.690,82 €

Herba 2013 734,77 €

11.107 kg

66,15 €

227,02 €

1.763,95 €

Herba 2014 701,51 €

9.937 kg

70,60 €

230,22 €

1.817,78 €

Herba 2015 956,61 €

15.499 kg

58,95 €

185,77 €

1.372,92 €

Herba 2016 574,30 € ***10.737 kg ***54,48 € ***187,91 € ***1.465,44 € ***Algúns dos silos de herba están sen rematar, polo que o custo é estimado, non é pasado pola báscula do carro (o real)

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_economia_xestion_seragro_galego.indd 108

21/06/2017 14:17

Lindsay FR8940665565

Monterey x AltaOak x Altameteor x Oman x MR Millenium x Juror Ito TORO OUTCRO

✓ ✓ ✓ ✓

Tipo: + 3,36 Ubre: + 3,15 Patas: + 2,57 Parto: 7,8 %

✓ ✓ ✓ ✓

Longevidad: + 7,0 Leche: + 1.316 Grasa: + 0,07 % Proteína: + 0,02 %

MONTEREY x

G T PI

2667

• Migliazzo Oak Paula • Migliazzo Meteor Pauline EX-90 • Migliazzo O-Man Tishawn MB-85

Lyoder 182HO00987

Yoder x Donatello x M-O-M

YODER x ✓ ✓ ✓ ✓

Tipo: + 2,31 Ubre: + 1,57 Patas: + 1,98 Parto: 7,3 %

Distribución en PORTUGAL:

MÀRIO OLIVEIRA

genetica@regivete.com ZONA IND. OVAR Tel. 256 575 679 / 932 745 762

pub_genesDifusion.indd 109

✓ ✓ ✓ ✓

A2/A2 BB Leche: + 1.386 Grasa: + 0,15 % Proteína: + 0,06 %

G T PI

2666

• Jenniton D-Tello Esther GP-83 • Jenniton M-O-M Savana EX-90 • Jenniton Bolton Rowena EX-90 DOM • Jenniton Boss Iron Rosine EX-90 DOM • Jenniton Rudolf Rosalind EX-90 2E • Jenniton Mark Reva MB-88 GMD • JennitonR Chairman Marcia EX-90 2E DOM • Mulder Elevation Amanda EX-90 2E GMD DOM • Kaderly Leo Amanda Martha EX-90 3E GMD DOM

DISTRIGEN distrigen@distrigen.es Tel. 689 233 030 / 649 466 728 www.genesdiffusion.com

BUSCAMOS DISTRIBUIDORES en zonas libres 20/06/2017 22:15

110

ECONOMÍA

NECESITAMOS BOAS XOVENCAS CANDO PARAN. HOXE EN DÍA É UN DOS PUNTOS ONDE AS GRANXAS TEÑEN MÁIS MARXE DE MELLORA TÉCNICA E ECONÓMICA

Que ten que ter unha boa herba? O primeiro é que a conservación sexa moi boa. Poderá ser de mellor ou de peor calidade, pero ten que haber boa conservación. Para iso, hai que meter herba que non leve terra, hai que picala ben, premer ben, usar conservantes, poñer moito peso nas frontes e ter silos adaptados para que haxa avance na fronte. En segundo lugar, é importante ter un nivel de fibras (FAD e FND) baixas, co fin de garantir consumos altos nas vacas. Un bo rendemento por ha, ben sexa con un, dous ou máis cortes, vai facer que a herba saia cara ou barata. Finalmente, hai que ter tamén boas calidades, no sentido de ter porcentaxes de PB altas (>15 % PB), bos niveis enerxéticos (ENL, UFL...). Se me poño a mirar gandeiro por gandeiro, as diferenzas en cada un dos puntos citados poden chegar a ser moi grandes e non debería ser así, xa que falamos sempre de moitos cartos, no sentido de aforrar quilogramo de concentrado, menor prezo, máis consumo de MS e, polo tanto, máis litros de leite/vaca. Se a comida está sa e ben conservada, vai funcionar ben nos animais; se non, vainos dar problemas (baixadas de fertilidade, mamite...). Unha das cousas que máis me preguntan é se vale a pena ter pradeiras anuais. Como galego que son, respondo que “depende”. Hai cuadras nas que a herba anual non vale a pena facela e noutras si. Se se fai ben, na maioría das veces compensa economicamente. Aínda así, o que realmente sae rendible é ter a maior parte das pradeiras permanentes (3-5 anos de duración). Normalmente recoméndase sementar 2-3 tipos de raigrás inglés, festulolium, trevos... Separar a máxima cantidade de millo da herba vai permitir que saquemos moitos máis quilogramos de mellor calidade nese terreo. Ademais, redúcese o gasto e o tempo dedicado a facer a rotación completa. SALARIOS É o custo fixo máis importante (19 % do gasto) e supón un gasto medio de 5,23 cts./l. Sendo un custo fixo, dilúese con litros de leite e, canto máis grande sexa a granxa, menor é este custo. En xeral, a man de obra foi, é e seguirá sendo un problema en moitas granxas, moitas veces pola nosa culpa e outras porque non se acerta coas persoas adecuadas. Nos últimos anos, vexo que clientes que, por exemplo, queren conseguir uns litros extra cun 3.º muxido, pasan a sistemas robotizados, principalmente polo tema dos traballadores. A man de obra quizá sexa pouco eficiente e estea pouco valorada. En moitas granxas, sexan grandes ou pequenas, falta organización-planificación do persoal (o traballo organizado permite facelo mellor e moito máis rápido), falta de motivación do persoal (se este non está cómodo é difícil que faga ben o traballo, ten que facerse partícipe dos éxi-

tos e dos fracasos, incentivado economicamente...), falta de responsabilidade (tanto dos empregados coma dos xefes: hai que deixar pensar, esixir cando hai que esixir...), etc. É un punto clave da granxa, porque, se esta peza falla, o resto non é fácil que poida funcionar. Se buscamos algún indicador de eficiencia, como pode ser litros/traballador ou ingresos brutos/traballador, temos moitas variacións. Hai cuadras que son moi eficientes e que poden chegar aos 500.0000 l/traballador e outras que apenas chegan aos 200.000 litros. No que respecta aos soldos, a variación tamén é moi grande. Temos xente contratada cobrando 750 €/mes + Seguridade Social e outros que cobran 1.500 €/mes. No caso do persoal propio, é máis do mesmo; existen propietarios de granxa a 1.000 €/mes e outros con máis de 2.500 €/mes. Eu creo que hai que pagar de acorde á validez; se unha persoa vale, hai que pagarlle ben, xa que en xeral é un traballo no que se fan moitas horas, hai poucos días libres, esixe moita responsabilidade... O que non pode ser normal é que un obreiro cobre 800 € ao mes e traballe 11 horas ao día, librando 1 día na semana, porque o que conseguimos con isto é que a xente aínda lle guste menos traballar neste sector. RECRÍA É un gasto que engloba outros custos (alimentación, servizos veterinarios, medicamentos, traballo...) e supón un gasto medio de 5,43 cts./l (17 % gasto total). Temos moitas alternativas: non recriar e comprar, recriar na casa, recriar en centros externos... Isto vai depender de múltiples factores: Comida. Hoxe en día non é un problema, xa que racións a base de palla e concentrado non son excesivamente caras. Espazo. É un factor importante, xa que normalmente se deixan as peores instalacións e as máis vellas para as xovencas (sitios pechados con pouca ventilación, en emparrillados, con cubículos de cemento sen recheo...). Man de obra. Facer unha boa recría consome moitas horas de traballo e, en ocasións, obriga a ter que contratar xente. Custo. É importante, porque se me vai custar o mesmo producir a xovenca na miña granxa que externamente, eu quizais optase por externalizar o servizo e dedicarme a outras áreas de traballo na granxa. O realmente importante é como chegan esas xovencas ao parto. Elas son o futuro da granxa, polo que necesitamos boas xovencas cando paran. Hoxe en día é un dos puntos onde as granxas teñen máis marxe de mellora técnica e económica. O noso grupo ten granxas que son moi boas en moitos apartados, pero quizais deixásemos un pouco ao lado a recría, unha equivocación pola nosa parte. Estase traballando en varias frontes: baixar a idade ó 1.º parto, darlles “máis caña” ás primeiras etapas con mellores alimentacións (máis leite, desteta máis tarde, máis concentrado...), mellorar ventilación e hixiene, sobre todo onde están as pequenas, inseminar máis con sexado, intentar separar o lote de primíparas do de adultas, axustar a recría á demanda da granxa (evitar excedentes)...

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_economia_xestion_seragro_galego.indd 110

22/06/2017 14:21

ECONOMÍA

TRABALLAMOS CON DATOS PASADOS, ANALIZÁMOLOS NO PRESENTE E TEMOS QUE FACER SIMULACIÓNS DE CARA AO FUTURO Táboa 5. Custo de recría (ano 2016) Recría

€/xovenca e día

€/xovenca 1.º parto (con valor inicial)

Idade 1.º parto (meses)

Produción de xovencas 1.º parto (l/vaca e día)

Media

1,92 €

1.832 €

26,25 meses

31,16 l/vaca e día

Mellor

1,68 €

1.510 €

23,70 meses

37,56 l/vaca e Día

Peor 2,20 € 2.244 € 29,07 meses 22,95 l/vaca e Día *Cada un dos puntos é independente do resto (por exemplo, a mellor granxa en custo non é a mellor granxa en produción)

Se lle prestamos atención á táboa 5, tanto o custo por xovenca coma os datos produtivos son bastante diferentes. Imos analizar isto con varios exemplos: Idade ao 1.º parto. Unha granxa con 80 xovencas, que paran a 26,25 meses ou a un obxectivo de 23 meses, supón que deixe de gañar 6.941 €/ano. Custo recría. De facer unha recría a 2,20 €/xovenca e día ou a 1,92 €, na mesma granxa de 80 xovencas, supón un diferencial económico de 8.176 € ao ano. Necesidades de xovencas. Unha granxa con 100 vacas e un 30 % de reposición, se paren a 28 meses ou a 23 significa ter 13 xovencas máis, o que é o mesmo que un desembolso de 9.603 €/ano. Temos que darnos conta de que a recría custa moitos cartos e vai ser o futuro da granxa, de tal xeito que ten que facerse moi ben. AMORTIZACIÓNS É unha partida que nos últimos anos tivo un crecemento moi importante, debido á modernización das granxas. Supón o 9 % do gasto e unha media 2,82 cts./l de leite. Hai que diferenciar entre amortizacións técnicas e amortizacións financeiras. As técnicas son as depreciacións dos activos fixos no tempo; as financeiras son a devolución do capital alleo que se lle pediu a unha entidade para pagar eses activos fixos. Isto provoca bastantes problemas de liquidez nas granxas, xa que moitas, a pesar de ter resultados en conta de explotación bos, non son capaces de ter tesourería, porque na maioría das ocasións estamos amortizando construcións a 20-25 anos cando a pagamos en 10; o mesmo sucede coa maquinaria que amortizamos en 10 anos, pagámola en 5. Esta situación pódea medir a porcentaxe do endebedamento, a cal non debería superar o 10-15 %, sobre todo cando estamos con prezos de leite baixos. Polo tanto, temos que refinanciar a débeda e conseguir liquidez e, no momento actual, incluso é relativamente fácil mellorar os tipos de xuro. Por exemplo, hai granxas que se moven en valores de amortizacións técnicas de 2,5-3,0 cts./l cando realmente ao banco lle están pagando uns 5,0-5,5 céntimos. En situacións de baixo prezo de leite, isto fai que nos vaiamos

111

a endebedamentos superiores ao 15 % e, polo tanto, non teñamos liquidez para pagar facturas correntes. Pero o realmente importante das amortizacións é que se valoren. As explotacións teñen que valorar e ver o que realmente fai falta e mirar se se vai dar amortizado e pagado. Son moitos cartos e hai que ter claro o que se vai facer, non facer cousas simplemente en función de se me van conceder ou non un plan de mellora. CONCLUSIÓNS Se teño que resumir todo nun punto, diríavos que fagades xestión e que lle deades a importancia que se merece. • Os custos de produción baixaron moito, pero hai moitas granxas que aínda teñen marxe de mellora. Hoxe xa somos capaces de ver granxas producindo a 28-30 cts./l, pero segue a haber moitas por riba dos 35-36. • O prezo do leite, por desgraza, vai marcar o resultado da granxa. Xa que o poder de negociación é nulo, só nos queda producir leite de maneira eficiente. • Unha das poucas alternativas que temos para ingresar máis é a venda de animais. • Cando falamos de gastos, temos que falar de 2 custos fixos importantes (salarios e amortizacións) e 2 custos variables moi grandes (alimentación comprada e forraxes propias). • Dentro da alimentación comprada teñen moito peso os concentrados. Facede racións baratas e que funcionen, e, se son caras, xa sabedes que tedes que dar moito, moito leite. • As forraxes propias teñen que ser suficientes en cantidade e en calidade. En gran medida depende de vós, así que tedes que facelo moi ben. Temos o gran problema de Galicia, a falta de dispoñibilidade de terra. • O millo é un cultivo que custa moitos cartos e só se pode botar onde verdadeiramente saquemos producións. • A herba non sae gratis, como moitos pensan. Hai moita diferenza entre granxas e pódese mellorar moito. Ollo á conservación. • A man de obra é o custo fixo máis importante. Facédea eficiente, organizada, formada, responsable… Se as relacións humanas non son boas, o negocio tampouco o vai ser. • Facede unha recría excelente. É o futuro da granxa, calquera gasto hai que velo como un investimento. Nas granxas tedes marxe de mellora neste punto. • Ollo cos investimentos. Botade números, valorádeos… Mirade que realmente sexa rendible facelos.

Para rematar, quería facer fincapé en que a xestión é máis ou menos boa en función do que vós vos impliquedes e o obxectivo final de todo isto é adiantarse ao futuro. Traballamos con datos pasados, analizámolos no presente e temos que facer simulacións de cara ao futuro. Por exemplo: se lle subimos 2 litros ao leite, que resultado saca a granxa?, se producimos máis forraxe, baixamos os custos?, se subimos o punto de descarte, que pasa na economía da granxa? etc. REFERENCIA Este artigo foi elaborado con base nos datos extraídos de Seragro SCG correspondentes ao ano 2016. AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

afriga130_economia_xestion_seragro_galego.indd 111

22/06/2017 14:22

112

publirreportaxe

XENÉTICA FONTAO DOMINA AS ÚLTIMAS PROBAS DE CONAFE VVH Armonico, touro nº 1 GICO Snowman x Bolton Familia “Mark Prudence”

A hexemonía de Xenética Fontao a nivel nacional é moi clara. Unha vez máis os touros galegos copan os primeiros postos dos rankings. Este centro mantén seis dos seus touros no TOP 10 de probados. As probas de xuño de 2017 deixan en evidencia a calidade da xenética producida en Galicia, ocupando case o 60 % do listado dos mellores touros probados de España: • • • •

6 touros no TOP 10 16 touros no TOP 25 29 touros no TOP 50 52 touros no TOP 100

ARMONICO, O LÍDER Touro probado nº 1 nas pasadas probas, confirma o seu liderado e repite posición no ranking nacio-

nal, confirmándose como un dos mellores fillos de Snowman dispoñibles. Armonico transmite altas cifras na produción das súas fillas, porcentaxes positivas de graxa e proteína (1.487 kg de leite e +0,18 % proteína) e unha gran calidade morfolóxica, mellorando en todos os trazos de tipo en xeral e en ubres e patas en particular, tras incorporar máis de 70 fillas en produción e unhas 100 en tipo nesta proba, a súa segunda oficial. Con 4.060 puntos GICO, é o primeiro touro probado en superar a barreira dos 4.000 puntos GICO no noso país.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

publi_fontao.indd 112

27/06/2017 18:55

publirreportaxe

Bos Seijo Bolton Torrel ET

113

Bow Snow Falco

Bolton x Allen Familia “Jericho”

Snowman x Goldwyn Familia “Juror Faith”

Digna de mención é a fazaña conseguida por Torrel (Bolton x Allen). O que fose líder dos mellores touros probados españois en varias avaliacións anteriores mantense no segundo posto da devandita listaxe, tras a incorporación de miles de fillas de segundo grupo que o converten no mellor touro probado español de máxima fiabilidade (99%).

patas e pes, en canto á morfoloxía. Nesta, a súa primeira proba oficial, sitúase entre o 1 % dos mellores touros probados españois.

As súas fillas teñen un tremendo potencial de produción, con máis de 2.000 kg de leite, e a súa proba de tipo non perde apenas terreo a pesar de incorporar á mesma máis de 3.000 fillas. Ademais, sobe máis de 100 puntos de GICO nesta última proba, despois de 5 anos como touro probado e máis de 10 probas oficiais. No número 5 dos touros probados atopamos a Falco (Snowman x Goldwyn) que, tras a incorporación de novas fillas (unhas 60 en produción e ao redor de 100 en tipo), mantén os seus valores e mesmo sobe en ubres. Falco é un dos mellores fillos de Snowman para os trazos de saúde: baixos RCS, alta lonxevidade, fertilidade de fillas ao redor da media e, ademais, gran facilidade de parto, o que permite o seu uso en xovencas. Outros touros probados, xa ben coñecidos por todos polas súas probas previas, incorporan agora centos de novas fillas (algúns miles) e confirman as súas posicións con apenas cambios nos principais trazos produtivos e morfolóxicos. Un deles é Stop (Snowman x Baxter, familia “Lila Z”) que incorpora máis de 1.000 fillas en produción e unhas 1.500 na súa proba de tipo e mantén as súas cifras case inalterables. Tamén Cancellara (Snowman x Bolton, familia “Cinderella”), Brandson (Snowman x Socrates, familia “Barbie”), Delano (MOM x Shottle, familia “Elsa”), Thos (Planet x Toystory, familia “Laia”), Elsar (Super x BWM, familia “Elsa”) etc.

Panzer (Mogul x Super x Goldwyn x Outside, familia “Pandora”) confirma os seus datos xenómicos con boas producións de leite nas súas fillas e altas cifras para ubres, patas e tipo xeral. Goldouro (Gold Chip x MOM, familia “Converse Judy”). O que fose un touro xenómico destacado no seu momento para tipo, confirma este punto revelándose como un gran mellorador de ubres, patas e tipo xeral. Barman (Snowman x MOM, familia “Baler Twine”). Foi un coñecido touro xenómico ao ser incluído entre os mellores na primeira valoración xenómica española e, agora, confirma este status como touro probado. Boas producións con excelentes calidades de graxa e proteína e unha proba de tipo sen debilidades constitúen o seu patrón de transmisión. Salnes

Goldouro

Barman

Como incorporacións interesantes no TOP 50 GICO destacamos a: Salnes (Snowman x Goldwyn, familia “Blackstar Raven”). Un touro que corrobora a súa proba xenómica previa, destacando en produción de leite, cos seus case 2.000 kg, e nos trazos de

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

publi_fontao.indd 113

27/06/2017 18:55

114

publirreportaxe

Clun

Batery

Jetset x Sargeant x Delta G-Force x Mascol

Battlecry x Shotglass x Stol Joc x Oman

OS TOUROS XENÓMICOS DE XENÉTICA FONTAO LIDERAN O ÚLTIMO TOP 100 Un touro novo de Xenética Fontao lidera este esixente listado: Clun. Con case 5.000 puntos de GICO faise acreedor de dito posto por méritos propios. Ao igual ca no listado de touros probados, os animais de Xenética Fontao manteñen un dominio prácticamente absoluto no TOP 100 de xenómicos. Sete dos primeiros touros deste ranking levan o selo deste centro:

familia “Prelude Spottie”. Bi-Battle destaca pola súa equilibrada proba, con alta produción de leite con excelentes calidades de graxa e proteína, proba de tipo moi correcta e excelentes trazos de saúde.

• • • •

Batery, tras liderar a lista de xenómicos en abril, segue entre os mellores touros xenómicos do noso país. Este fillo de Battlecry x Shotglass x Stol Joc x Oman ten unha proba sen debilidades tanto en produción como en morfoloxía e trazos de saúde. A maiores, ten outro irmán completo na listaxe cun perfil xenómico moi similar: Snoopy.

7 touros de XF no TOP 10 xenómico 14 touros de XF no TOP 20 xenómico 34 touros de XF no TOP 50 xenómico 58 touros de XF no TOP 100 xenómico

Clun é un touro novo de 11 meses de idade que responde ao orixinal pedigree de Jetset x Sargeant x Delta G-Force x Mascol, todos eles moi pouco usados sobre a nosa poboación de vacas e, por tanto, con moi pouca consanguinidade con elas. Unha curiosidade é que a xata nº 1 de España: Baixo Jetset Silly, con 4.848 GICO, responde tamén ao pedigree Jetset x Sargeant. Clun transmite alta produción de leite (1.322 kg), con excelentes porcentaxes de proteína (+0,13 %), combinada con alta morfoloxía; destacando en concreto a puntuación para ubres (2,70), patas (1,97) e tipo xeral (1,82). Os trazos de saúde son tan destacados que lle fan ser un dos mellores touros xenómicos do panorama nacional para RCS (141) e lonxevidade (144), ademais de ser positivo en fertilidade de fillas (117). Outro touro xenómico de nova incorporación entre os mellores é Bi-Battle, un Battlecry x Smurf x Garret x Shottle da

Outros touros xenómicos destacados de pasadas avaliacións acompañan aos mencionados máis arriba no TOP 50 xenómico. Son, entre outros, Arion, Clever, Mellor, Supertoro ou Sanxurxo. Happy (Mccutchen x Meridian, familia “Cinderella”) segue destacando polo tremendo potencial para tipo xeral, ubres e patas. Todo iso combinado con altas producións de leite, moi boas calidades de graxa e proteína e, ademais, todos os trazos de saúde son positivos.

Con estes resultados, as últimas probas oficiais de Conafe amosan o destacable papel de selección xenética levado a cabo por Xenética Fontao, cos mellores touros probados e xenómicos a nivel nacional.

AFRIGA ANO XXIII - Nº 130

publi_fontao.indd 114

27/06/2017 18:55

publi_fontao_galego.indd 115

01/07/2017 13:42

GICO

Nยบ

RCS

publi_fontao_galego.indd 116

Nยบ

LONXEVIDADE

01/07/2017 13:42