Vaca pinta 3. Edición galego by Transmedia Comunicación

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 3 maio 2018 | Edición en galego

• ESPECIAL: MAMITE • GRUPO ÁLVARE: DEZ ANOS PRODUCINDO LEITE DE CALIDADE E CON SEGURIDADE • ENTREVISTAS: ISRAEL FLAMENBAUM (ESTRÉS POR CALOR) E LORRAINE SORDILLO (PERÍODO SECO) • CONCURSOS: MOEXMU, POZOBLANCO, BRAGA, MALLORCA, SALUZZO e GALIZANO • NA GRANXA: CASA DO REI (PONTEVEDRA) E CÀ DEI VOLTI (ITALIA)

vacapinta002_portada_galego.indd 1

18/05/2018 19:26

11-14 SEPT. 2018 RENNES - FRANCIA

Más de 1.440 expositores en 11 pabellones en el 2017, y 250 stands en el exterior.

Más de 114.000 visitantes profesionales, entre ellos 14.000 internacionales de 128 paises.

Una superficie de exposición de 16 Ha. Visitas gratuitas a granjas.

Lo mejor de la Genética con 700 animales. > Consiga su pase gratuito en: www.space.fr

LA FERIA INTERNACIONAL DE LAS PRODUCCIONES ANIMALES THE INTERNATIONAL EXHIBITION FOR ANIMAL PRODUCTION

@SPACERennes #SPACE2018 +33 2 23 48 28 90 / international@space.fr vacapinta002_publicidade_space.indd 2

15/05/2018 20:42

sumario

Síguenos en: @VacaPinta_

@revistavacapinta

@transmedia.vacatv

675 974 194

Entrevistamos a Israel Flamenbaum sobre os principais efectos do estrés calórico nos animais e na xestión das explotacións

A profesora Lorraine Sordillo (UMICH) explícanos os problemas derivados do estrés metabólico no período de transición

www.vacapinta.com

OPINIÓN

NA GRANXA

Biogás: a tecnoloxía sostible que converte o esterco en diñeiro, José Antonio García . ......... 8

Casa do Rei. Rodeiro (Pontevedra) ................. 58

A profesionalización dos mozos, garantía de futuro, Santiago Cabello Muñoz ..................... 10

INTERNACIONAL

DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez

EN VACA TV

MANEXO

DESEÑO e MAQUETACIÓN Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Silvia Gayoso

ENTREVISTA

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez

EDICIÓN e REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Begoña Gómez, Gemma Martínez, María Melle FOTOGRAFÍA e REALIZACIÓN EN vaca TV Raquel Anido colaboran neste número Israel Flamenbaum, Fernando Soberón, Arancha Varvaró, Aida Xercavins, Isabel Blanco, Ramiro Fernández, Severino Fernández, Iván Mato, Nacho Peón, Eugenia Peralta, José María San Miguel, Alfredo Suárez-Inclán, Natividad Pérez, L.A. Quintela, A. de Prado, J.J. Becerra, A.I. Pena, G. Fernández, A. Prieto, J.M. Díaz-Cao, A. Iglesias, R. Panadero, P. Díez-Baños, P.G. Herradón, José Luis Míguez ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISBN: 978-84-09-02310-3 Tiraxe: 17.800 exemplares Certificado PEFC

Este producto procede de bosques gestionados de forma sostenible y fuentes controladas

PEFC/14-38-00071

www.pefc.es

Israel Flamenbaum, experto en mitigación do estrés calórico . ................... 18 Lorraine Sordillo, profesora da Universidade Estatal de Michigan . ................ 20

A PÉ DE PISTA

Cà dei Volti. Vicenza (Véneto, Italia) ............... 68

Implementación do coñecemento e da experiencia israelís para arrefriar as vacas no mundo......................................... 76 Forxando o seu futuro: etapas críticas de desenvolvemento .......................... 86 A importancia de xestionar ben o día a día das vacas . .................................... 94

Concurso frisón da Moexmu .......................... 24

ALIMENTACIÓN

Concurso Rexional de Andalucía .................... 30

Alimentación de precisión no robot de muxido ........................................... 102

Mostra Rexional de Saluzzo ........................... 32 Concurso de Gando Frisón de Mallorca.......... 32 Concurso Rexional da Raza Holstein Frisia de Braga .............................................. 34

SAÚDE ANIMAL Menos antibióticos para producir mellor....... 110

Concurso de Gando Frisón de Galizano ......... 36

Prevalencia da enfermidade respiratoria bovina (ERB) na produción de vacún de leite de España.......................................... 116

ACTUALIDADE

ESPECIAL: MAMITE

Poxa de Sarria ............................................... 36

Reunión de Primavera da Sociedade Galega de Pastos e Forraxes .......................... 40 Todo a punto para o 40.º Concurso Rexional de Asturias da Raza Frisona............ 42

Revisión científica sobre os efectos do secado baseado en antibioterapia e/ou en seladores sobre a saúde do ubre e os seus indicadores en gando vacún . ........................................... 124

O IRTA expuxo as novas tecnoloxías para o sector bovino de leite .......................... 43

Custo das mamites con especial énfase nos efectos sobre a reprodución......... 132

Conferencia do Consello Portugués da Saúde do Ubre .......................................... 44

Acerca da motivación dos traballadores........ 142

Álvare Calidade: dez anos producindo leite de calidade e con seguridade .................. 48

Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:

transmedia@ctransmedia.com 675 974 194 @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv 05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 3

vacapinta003_sumario_galego.indd 3

22/05/2018 12:40

vacapinta003_editorial_02.indd 4

22/05/2018 10:21

A nosa plataforma completa no teu peto Descarga gratis a nosa app

DESCARGAR VACA PINTA 3

#equipotransmedia vacapinta003_editorial_02.indd 5

22/05/2018 10:20

A Ă r E d A n A G A r A p s Equipo AGMmezcladores

Carros s verticale

Gama arrastrados De 3 a 30 m3

Gama autopropulsados De 11 a 30 m3

pub_duran.indd 6

16/05/2018 23:09

orte p s n a r t n piCHo fertilización y de Equipos

Cubas de purín TCI Gama de 2.600 a 30.000 litros

DESCARGA POR INYECTORES • Inyector de rejas • Inyector de patines • Inyector de discos

DESCARGA POR BARRAS • • •

Barras doble esparcidor Barras multiesparcidores Barras con tubos colgantes

Esparcidores de estiércol Gama de 6 a 34 m3

Remolques esparcidores Gama de 5 a 34 m3

Batidores trituradores de purín De 4,5 a 10,5 m

Síguenos en:

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

pub_duran.indd 7

16/05/2018 23:09

opinión

Biogás: a tecnoloxía sostible que converte o esterco en diñeiro

José Antonio García Serrano. Periodista

É A ÚNICA ENERXÍA RENOVABLE QUE PODE USARSE CANDO SE NECESITA

s custos da enerxía poden ser un problema para moitas granxas e a necesidade de manter prácticas sostibles e reducir a pegada de carbono da explotación, moitas veces esixida polas grandes empresas lácteas, tamén. No mundo rural xa se aplican tecnoloxías como a xeración eólica ou a solar fotovoltaica, pero hai unha tecnoloxía probada, segura e rendible capaz de converter o esterco das vacas e calquera refugallo orgánico en enerxía para a propia granxa: o biogás. A fermentación controlada dos residuos orgánicos que producen os animais xera unha gran cantidade de gas metano, que pode usarse directamente para quentar ou ben para mover un xerador eléctrico co fin de abastecer todas as necesidades da granxa. Como o biogás se pode almacenar e o xerador se pode poñer en marcha en calquera momento, é a única enerxía renovable que pode usarse cando se necesita, sen depender das condicións de vento, como na eólica ou a do sol, como a enerxía fotovoltaica. O seu potencial é tan grande que xa hai no mercado ata tractores que moven os seus motores grazas ao biogás, polo que con esta tecnoloxía pode conseguirse o completo autoabastecemento enerxético para unha granxa. En Europa hai máis de 17.000 instalacións de biogás en explotacións agrícolas e gandeiras, industrias alimentarias e mesmo vertedoiros; con todo, en España non pasan das 50, menos que en Portugal e lonxe das case 1.600 que

hai funcionando en Italia. A razón pode estar na incerteza sobre as condicións do autoconsumo enerxético que provocaron os distintos gobernos e que, por fin, quedou aclarada: si, pódese dispoñer de instalacións xeradoras de enerxía e, ao tempo, estar enganchado á rede. As granxas de vacas en establos son unha das instalacións onde máis eficaces resultan as plantas de biogás e onde máis rapidamente se poden amortizar os investimentos realizados. De feito, co biogás que se obtén do esterco dunha soa vaca pódense cubrir as necesidades enerxéticas dun cidadán europeo. Unha vaquería produce unha gran cantidade de esterco, unhas 18 t ao ano por cada animal. Desfacerse destes residuos pode chegar a ser un problema para a granxa, pero cunha planta de biogás dimensionada á instalación, o esterco pódese converter en diñeiro, non só polo valor do gas producido, senón tamén pola conversión deste nun fertilizante biolóxico non contaminante. O corazón dunha planta de biogás é o biodixestor, unha cámara de fermentación onde se mesturan os residuos orgánicos para a súa descomposición, ás veces axudada con calor. No caso dunha vaquería, utilízanse na súa maioría ouriños e feces do gando e dúas cámaras, unha produce mentres a outra se enche. Nesta fermentación prodúcese gran cantidade de metano (ao redor dun 60 %), CO2 e pequenas proporcións doutros gases.

8 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_opinion_biogas_galego.indd 8

21/05/2018 12:28

opinión

O SEU POTENCIAL É TAN GRANDE QUE XA HAI NO MERCADO TRACTORES QUE MOVEN OS SEUS MOTORES GRAZAS AO BIOGÁS

O gas resultante pasa por un proceso de depuración na mesma instalación e queda listo para ser queimado directamente para producir calor, ou ben para accionar un motor de coxeración co fin de obter enerxía eléctrica e calor. Se a produción de enerxía supera as necesidades enerxéticas da explotación, o sobrante pódese vender inxectándoo na rede de distribución. Como dixemos xa, o residuo que queda tras a fermentación é un fertilizante orgánico de moi alta calidade e de fácil manexo. O biogás producido almacénase e pode utilizarse para quentar, se a granxa ten esa necesidade, e para o propio proceso de xeración (normalmente, os biodixestores quéntanse para acelerar o proceso), ou para mover un xerador, capaz de fornecer enerxía eléctrica cando se necesita. Para Gabriel Butler, CEO da enxeñería Genia Global Energy, que deseña e monta este tipo de instalacións, “o máis importante é dimensionar a planta de biogás ás capacidades reais de cada instalación, para conseguir a maior rendibilidade e a rápida amortización do investimento”. Tal e como explican os expertos desta compañía, nunha granxa leiteira é posible lograr o autoabastecemento completo e mesmo producir excedentes, que poden xerar ingresos extra vendéndoos. Segundo os enxeñeiros de Genia Global Energy, unha instalación de biogás para unha granxa con 800 cabezas de gando, que pode xerar unhas 40 t de esterco cada día, tería capacidade de producir 415.000 m3 de gas ao ano, cos que podería producir 2,05 GWh de enerxía eléctrica, cun valor económico superior aos 100.000 euros. Con esta enerxía poderíanse abastecer uns 500 fogares e é máis que suficiente para abastecer unha explotación destas características. Ademais, produciría cada día 29 t de fertilizante orgánico fitosanitariamente seguro (entre fertilizante líquido e compost) e sen o cheiro do esterco.

O investimento necesario para instalar unha planta de biogás destas características estaría ao redor dos 500.000 euros, incluíndo os estudos técnicos, xestión de permisos e a súa construción e posta en marcha, polo que en apenas cinco anos se recuperaría integramente o investimento só co valor da enerxía que se deixou de pagar na conta da luz. A partir do 5.º ano estariamos a falar de, polo menos, 100.000 euros extra na conta de resultados da granxa. En calquera caso, este investimento pode supor un esforzo excesivo para moitas das nosas granxas. Para estes casos algunhas das grandes compañías gasistas están a financiar ata o 100 % do investimento a cambio da venda do gas producido durante un período de anos. O impacto do metano sobre o cambio climático (efecto invernadoiro) é unhas vinte veces maior que o do CO2. Como ao queimar metano se emite basicamente CO2, está a reducirse considerablemente o efecto negativo que produce a descomposición do esterco na atmosfera. Cunha planta de biogás pódense reducir as emisións de CO2 por litro de leite nun 30 %, principalmente aquelas relacionadas co manexo de xurro e co consumo de enerxía. Así mesmo, o proceso de biodixestión converte o nitróxeno organicamente enlazado e de lenta descomposición contido en ouriños e esterco do gando en amoníaco e nitratos de alta dispoñibilidade para as plantas (fertilizantes biodegradables), á vez que reduce o crecemento dos patóxenos. A enerxía consumida pola granxa pode chegar a ser 100 % de fontes renovables, facendo da gandería unha actividade máis sustentable e rendible. En definitiva, o biogás é a única enerxía sustentable que se pode almacenar e utilizar para producir electricidade cando é necesario. Grazas ás tecnoloxías dispoñibles, unha granxa leiteira pode chegar á independencia enerxética e mesmo obter rendementos pola venda de excedentes de gas só co aproveitamento do esterco que producen as súas vacas e todo cun evidente beneficio para a sustentabilidade da explotación e do medio ambiente.

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 9

vacapinta003_opinion_biogas_galego.indd 9

17/05/2018 00:10

OPINIón

A profesionalización dos mozos, garantía de futuro

Santiago Cabello Muñoz Gandeiro e alcalde de Pozoblanco (Córdoba)

“Acercar o sector agrogandeiro á política é moi positivo porque o coñeces desde dentro”

n Valle de los Pedroches acabamos de celebrar a 26.ª edición da nosa Feira Agrogandeira, un evento que leva un grande esforzo e dedicación durante meses, pero que permite facer visible o sector vacún leiteiro e que nos enorgullece a todos. Preparar unha feira de tal magnitude como esta, unha das máis grandes do sur de Europa, esixe moito traballo, pero pómoslle moitísimo agarimo, moita ilusión e creo que é o mellor lugar de encontro para as empresas, expositores e gandeiros co fin de establecer sinerxías comerciais e oportunidades de negocio. O noso obxectivo é que se estableza un gran volume de relacións e estámolo conseguindo. Como gandeiro, alcalde de Pozoblanco e presidente do Consorcio da Feira, este ano tocoume gozala máis aínda se cabe. Tomei o cargo na alcaldía hai máis de dez meses, pero é a primeira vez que me coincide presidir esta feira e tratar de combinar todas as tarefas. É difícil porque tentas que os resultados sexan os mellores posibles e, á súa vez, é un grande orgullo para min poder representar nos seus distintos ámbitos a gandería desta comarca. Creo que todo se pode unir nun mesmo corazón e este ano vivín sensacións e sentimentos moi bonitos que serán difíciles de esquecer. Como dicía, son xa vinte e seis as edicións desta feira e esta vez estiven presente participando no concurso morfolóxico de vacas frisonas e como alcalde. O vacún de leite é un dos alicerces esenciais do colectivo agrogandeiro de Los Pedroches e que estean presentes animais do sector lácteo é indubidablemente é unha grande aposta para todos. Precisamente por iso, este ano quixemos darlle máis protagonismo a este certame e transformalo no primeiro Concurso Rexional de Andalucía para que tivesen presenza todas aquelas ganderías da comunidade. Creo que este é o camiño polo que debemos seguir apostando,

é importante reforzar este concurso e continuar enriquecéndoo con actividades complementarias, como o curso de preparación e manexo que incluímos este ano no programa. Eventos como este son os que nos axudan a facerlle promoción e darlle difusión ao noso sector, e desde as administracións temos o deber de que así sexa. Acercar o sector agrogandeiro á política é moi positivo porque o coñeces desde dentro. Sabes cales son as necesidades, cales son as demandas e cales son os problemas que teñen os agricultores e os gandeiros. É máis fácil e eficaz trasladárllelo ao resto das entidades públicas, transmitirlles todo o que vivimos e tentar pór solucións. O gandeiro sempre demanda un mellor prezo do leite e que os custos de alimentación sexan os máis baixos posibles. Como no resto de España, na nosa comarca compartimos as mesmas peticións, iso si, teño que dicir que os gandeiros de Valle de los Pedroches temos a grande oportunidade de acubillarnos baixo o paraugas da Covap, un referente de cooperativa da que nos sentimos moi orgullosos. Grazas a este gran proxecto conseguimos moitas máis facilidades e temos mellor garantida a estabilidade de prezos no mercado. Creo que agora mesmo o sector lácteo vive un presente con moita ilusión e con bastante optimismo. Os prezos do leite practicamente estabilizáronse e vemos como son moitos os mozos que están a tomar as rendas das explotacións familiares. Ademais, os gandeiros somos máis profesionais, apostamos pola formación, o coñecemento e a mellora dos nosos negocios, e buscamos que os nosos animais e as nosas granxas sexan máis eficientes. É unha satisfacción que este traspaso xeracional se consiga con tanta profesionalización e ilusión, o resultado é ter garantías dun futuro moito mellor aquí, no noso Valle de los Pedroches.

10 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_opinion_alcaldePozoblanco_galego.indd 10

21/05/2018 12:29

PINCHO DESENSILADOR

Encamadoras suspendidas de 1m3 a 2.2m3

opcional tripuntal de carga

Batidor centrifugo, especial para arena en 5.50m y 8m de largo. El precio más competitivo del mercado, Pruebalo sin compromiso

EXTENDEDORES DE SILO DE Ø 70, 90 Y 100 EXTENDEDOR 2 ROTORES. (NUEVO)

MÁquina reversible para deshacer bolas de silo o hierba seca. Idónea para tractores de baja potencia

Astilladoras verticales y horizontales de 8,10,12,15, 20 y 25 tn.

www.corbarsll.com

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L. Poligono Industrial O Morelle, nave 4 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

vacapinta001_publicidade_corbar.indd 11

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN

15/05/2018 20:43

Gomas e Camas para Vacas Limpezas Automáticas Estabulacións Libres

distribución material gandeiro

PRIMEIRO DISTRIBUIDOR JOURDAIN ORIXINAL EN ESPAÑA

CUBÍCULOS E CORNADIZAS

CINCO UN DOS OS PRIMEIR ADORES IMPORT IN DO JOURDA MUNDO

NOVO BOX PARA EXTERIOR CON PARQUE EN POLIETILENO

Gomas e Camas para Vacas

vacapinta002_pub_dismagan_galego.indd 12

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

15/05/2018 20:43

Limpezas automáticas de cable NON SE DEIXE ENGANAR. ANTES DE COMPRAR, CHÁMENOS. Telf.: 671 485 702

A AUTÉNTICA LIMPEZA ALEMÁ. NON COMPRE IMITACIÓNS

ARROBADEIRAS ESPECIAIS PARA CANLES

MÁis DE 2.000 LIMPEZAS INSTALADAS EN españa Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Novo teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

vacapinta002_pub_dismagan_galego.indd 13

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500

15/05/2018 20:44

EN VACA tv

Presentación de Uniform-Repro en Álvare Uniform Agri tivo o pasado 15 de marzo na localidade lucense de Álvare (A Pastoriza) unha reunión cos gandeiros da zona para dar a coñecer UniformRepro, o seu novo programa de xestión de explotacións de vacún leiteiro. A exposición correu a cargo da veterinaria Almudena Molinero, quen explicou as vantaxes e os beneficios de empregar este sistema nas explotacións.

O programa expúxose ante un grupo de gandeiros da zona

Novas solucións bioecolóxicas de Bioprana Bioprana presentou o 11 de abril na Estrada (Pontevedra) as súas novas solucións bioecolóxicas para a valorización dos xurros. Fernando Rey foi o encargado de expoñer ante os asistentes as vantaxes destes produtos, que despois puideron ver aplicadas nun caso real nunha explotación.

Os asistentes durante a súa visita á granxa

Xornada de veterinarios de ADSG en Asturias A asociación de veterinarios de ADSG de Asturias celebrou o 19 de abril en Soto del Barco unha xornada técnica na que se trataron as campañas de saneamento dun veterinario de campo e se abordou o estado actual das trichomonas e o campylobacter, así como a diagnose e o control da tuberculose e a paratuberculose.

Monge focalizou a súa intervención nas campañas de saneamento

Álvarez afondou na situación da tuberculose en Asturias

Ortega, durante a súa exposición

Juste falou de tuberculose e paratuberculose

14 | Vaca Pinta n.º 3 |05.2018

vacapinta003_envacaTV_galego.indd 14

17/05/2018 09:45

EN VACA tv

Ciclo de xornadas “Aterra!” sobre o futuro no agro O Colexio Oficial de Enxeñeiros Técnicos Agrícolas de Lugo (Coita Lugo) organizou os días 4 e 18 de abril na Escola Politécnica Superior da cidade una serie de relatorios titulados “Aterra!: o teu futuro no agro”. Estas charlas, dirixidas a estudantes, salientaron o gran potencial que as unidades de produción agraria teñen para constituírse como saída profesional.

Marcos Vázquez (Coita Lugo) xunto a Lois Anllo (SAT A Vereda) e Xosé Lois Fernández O segundo día falouse das granxas La Cabreta, Beealia e Casa Vázquez

Charlas sobre secado selectivo en Lugo A cidade amurallada acolleu o 26 de abril unha serie de relatorios organizados por Boehringer Ingelheim e centrados no secado selectivo nas explotacións españolas. Logo dunha serie de intervencións, nas que se explicou a situación do secado en Europa, se afondou no papel do veterinario como asesor e se introduciron unha serie de ferramentas para a súa aplicación, como o Ubroseal, a xornada clausurouse cunha rolda de preguntas dos asistentes.

Comezou Pilar Folch facendo unha introdución ao secado

Cerviño presentou o selador Ubroseal

Jiménez expuxo a opinión dos expertos sobre o secado

Durante a súa quenda, Echeverría falou do papel do veterinario como asesor

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 15

vacapinta003_envacaTV_galego.indd 15

17/05/2018 09:46

New HollaNd, uN proyecto reNovado para el Noroeste de españa El recinto ferial de Silleda (Pontevedra) fue escenario el pasado 10 de abril de la presentación del nuevo plan comercial de New Holland para Galicia, Asturias, Cantabria y parte de León y Zamora. La exposición con los productos y las novedades de la multinacional fue visitada por más de 800 personas.

l director general de New Holland en España, Riccardo Angelini, presidió el evento acompañado de gran parte del equipo de la compañía y de los representantes de los cinco concesionarios –Fariña Maquinaria, Maquinaria Lois, Comercial Agrícola Guerra, Coberma y Manto Maquinaria– que se encargarán a partir de ahora de la distribución de su amplia gama de productos. La reciente reestructuración de esta red comercial y su puesta en marcha, junto a la presentación de las últimas novedades, han sido los principales motivos de la celebración de este evento. Riccardo Angelini subrayó durante la jornada que “era importante para nosotros aclarar y explicar este nuevo proyecto tanto a los concesionarios como

publi_newHOlland.indd 16

a nuestros clientes. Hacía mucho tiempo que no hacíamos algo específico en esta zona y creo que era el momento oportuno de exponer los productos que tenemos y nuestra estrategia de marca”. El nuevo proyecto de New Holland se fundamenta en dos principios clave: la confianza y la excelencia. Los cinco concesionarios de la zona están enfocados en dar servicios de alta calidad. “No nos centramos solamente en la venta de nuestros productos sino también en la asistencia y en nuestra capacidad de dar respuesta a los clientes de forma rápida y con la mayor profesionalidad posible. Debemos ser capaces de marcar la diferencia dando un servicio de excelencia, que es lo que ellos necesitan”, aseguró Angelini.

17/05/2018 00:08

ÚltIMas Novedades Además de la presentación de los nuevos concesionarios de la zona noroeste, el evento contó con la exposición de los productos y las últimas novedades de New Holland. Dentro de la gama de tractores de baja potencia mostraron varios tractores isodiamétricos y de cabina baja, dirigidos especialmente al sector vinícola y a las pequeñas explotaciones. También el T6 Dynamic Command Transmision, con una transmisión totalmente nueva por la que están recibiendo diversos premios a nivel europeo, o el T7, reciente ganador del premio Tractor de España 2018. A mayores, en el recinto también se pudieron ver cosechadoras y empacadoras gigantes, ya que consideran que comienza a haber mercado para este otro tipo de productos. Acercarse a las necesidades reales de los agricultores es el objetivo final de New Holland en la actualidad. Angelini remarcó finalmente que “nuestro proyecto es llegar a ser un full line, es decir, tener toda la oferta de productos que necesita cualquier agricultor, estar lo más próximos posible a nuestros clientes para satisfacer sus necesidades y llegar a transmitir realmente nuestra visión de la agricultura moderna”.

GerMÁN FarIña Fariña Maquinaria (carballo, a coruña) Concesionario para la zona norte y este de la provincia de A Coruña

“ES UNA ZONA MÁS ENFOCADA HACIA LA ALTA POTENCIA, CON GENTE MÁS PROFESIONAL QUE NECESITA TRACTORES DE MÁS PRESTACIONES”

MIGuel ÁNGel yÁñeZ Manto Maquinaria (lugo) Distribuidor para Cantabria, Asturias, Lugo y la comarca pontevedresa del Deza

“HAY UN MONTÓN DE MODELOS NUEVOS, ISODIAMÉTRICOS, ARTICULADOS, NUEVAS SERIES EN TRACTOR PEQUEÑO, COMPACTO Y TAMBIÉN EN TRACTOR MÁS GRANDE” JosÉ raMÓN loIs Maquinaria lois (Noia, a coruña) Concesionario para el suroeste de la provincia de A Coruña y Pontevedra, excepto el Deza

“ESTAMOS INTRODUCIENDO LA GAMA PEQUEÑA DE TRACTOR ISODIAMÉTRICO, QUE ES NUESTRO PRODUCTO ESTRELLA,Y LA SERIE T6, UNA GAMA MÁS LIGERA PARA UN AGRICULTOR QUE NO EXIJA TANTO”

T7.225 AC,Tractor de España 2018

¡EN VÍDEO! MaNuel Guerra perFecto GarcÍa coberma (camponaraya, león) Concesionario para las comarcas leonesas de El Bierzo y Laciana

“AHORA ESTAMOS PROMOCIONANDO UN MODELO NUEVO DE TRACTOR, LA SERIE QUE NEW HOLLAND LLAMA LP, UN TRACTOR QUE ESTÁ DANDO BASTANTE BUEN RESULTADO EN NUESTRA ZONA” publi_newHOlland.indd 17

comercial agrícola Guerra (viana do Bolo y Xinzo de limia, ourense) Distribuidor para la provincia de Ourense y noroeste de Zamora

“LO MÁS DEMANDADO SON LOS TRACTORES, ES LO QUE MÁS VENDEMOS,Y EN LA ZONA DE XINZO TAMBIÉN LAS COSECHADORAS, PERO EN MENOR CANTIDAD”

17/05/2018 00:08

ENTREVISTA

ISRAEL FLAMENBAUM, EXPERTO EN MITIGACIÓN DO ESTRÉS CALÓRICO

En Vaca.tv

“O estrés por calor sácalle ao gandeiro do seu peto un 30 % da ganancia por vaca e ano” Israel Flamenbaum conta con máis de corenta anos de experiencia no estudo de sistemas de mitigación de estrés por calor en granxas de vacún leiteiro. Aproveitamos a súa última visita a España, co fin de participar nunha xornada de DeLaval na localidade toledana de Talavera la Nueva, para que nos explicase as causas deste problema, os seus principais efectos nos animais e na xestión das explotacións, e as súas posibles solucións. Cal é a súa visión do estrés por calor e como o definiría? O estrés por calor é unha situación na que se atopa a vaca cando non pode disipar a alta cantidade de calor que xera no seu metabolismo. Unha vaca leiteira crea 2.000 watts de calor e non os pode eliminar sen axuda do gandeiro.

As consecuencias de que as vacas sufran de estrés calórico son o incremento na súa temperatura corporal e a diminución do seu desenvolvemento en produción e en fertilidade. Para mitigar a calor, a vaca baixa o seu consumo de alimento e realiza certos comportamentos que van en contra da súa produtividade. Para evitalo, utilizamos o arrefriado.

Onde radica o problema para a vaca á hora de enfrontarse ao estrés por calor? Cando a vaca sofre de estrés calórico é porque as condicións ambientais son desfavorables. A vaca non pode perder a calor ao ambiente e empézase a quentar. Cando sucede isto, deixa de comer e deixa de producir para poder combater contra esa calor. Se o gandeiro quere evitar a caída na produción, debe axudarlle artificialmente a perder temperatura a través do arrefriado. Despois de estar en España en diferentes ocasións, como ve as instalacións españolas en canto ao control dos efectos do estrés por calor? As instalacións en España son moi boas, son moi avanzadas e permiten a instalación de sistemas de arrefriamento. Como valora o impacto do estrés por calor nas ganderías españolas? Hoxe en día, en gran parte de España, existe a conciencia de que hai que facer algo contra o estrés calórico. Os gandeiros notan cada ano polo verán que a produción baixa e que a fertilidade das vacas se reduce, entón fan o intento de arrefrialas, pero practicamente hai moi poucas granxas españolas que saiban facelo ben. Cos meus 40 anos de experiencia no tema, o meu papel é axudar aos gandeiros en España, como noutras partes do mundo, a facer as cousas ben e a ter bos resultados.

18 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_entrevista_flamenbaum_galego.indd 18

21/05/2018 12:31

ENTREVISTA

CANTO MÁIS LEITE PRODUCE A VACA, MÁIS CALOR XERA E MÁIS TEN QUE DISIPAR

Sistema de arrefriamento instalado na liña de comedeiro e na zona de descanso

Arrefriado na sala de espera do robot

Na zona norte de España, onde se atopa máis do 50 % da produción láctea española, non se rexistran altas temperaturas, pero pode existir igualmente o estrés por calor? Si. O ano pasado visitamos o norte de España e a invitación chegounos porque existe un problema, un problema que hai que resolver. No norte temos condicións menos estresantes polo clima e, aínda que as consecuencias son de menor nivel, hai que tratalas de igual forma. No centro e no sur a situación é moito máis grave.

tecementos extremos. Desde o punto de vista da vaca, si que hai unha gran diferenza. Nos últimos 20 anos, a vaca europea duplicou a súa produción e isto implicou tamén unha duplicación da xeración de calor. Este é o problema máis grave: canto máis leite produce a vaca, máis calor xera e máis ten que disipar. Neste tempo, as vacas aumentaron moito a súa produción, aspecto que é moi bo, pero desenvolveron ademais un problema: a súa susceptibilidade á calor.

Ante o cambio climático, notou nos seus 40 anos de experiencia efectos deste cambio no estrés por calor? O efecto negativo do estrés calórico na vaca é unha combinación de dous factores principais: un é a calor ambiental e outro é a que xera a vaca. Desde o punto de vista do cambio climático, a situación non é tan grave, porque non hai un cambio moi grande nas temperaturas medias, hai máis acon-

Que estratexias recomenda para mitigar o estrés por calor? Principalmente usamos a combinación de duchas con ventilación forzada na sala de espera para o muxido, na liña do comedeiro ou nas zonas de descanso. En segundo lugar, disipamos a calor arrefriando as vacas varias horas ao día, non como se fai hoxe en día en España, que non se lles dá suficiente tempo de arrefriado.

Tradicionalmente púxose o foco en controlar os efectos de altas temperaturas en animais en lactación, hoxe vemos certo cambio cara ás vacas secas ou en transición. Que grupos priorizaría á hora de establecer esta estratexia? Non cabe dúbida de que as vacas que máis sofren de estrés calórico son as acabadas de parir e as que están no principio da súa lactación, pero séguenlle en importancia as vacas que están moi próximas ao parto. Estas últimas son animais que non están en produción, pero que están a desenvolver un feto e que dentro dun mes van dar leite; eu inclúoas dentro da miña recomendación. Ante o investimento que supón implantar este tipo de estratexias, cal sería a súa recomendación para os gandeiros? Facer o que lles recomendo. Desde o punto de vista económico, como afecta e que consecuencias pode ter o estrés por calor na rendibilidade das explotacións? Este é o punto máis importante. Máis que nada é un problema económico, o estrés por calor sácalle ao gandeiro do seu peto un 30 % da súa ganancia por vaca/ano e o investimento en sistemas de arrefriamento pode eliminar estas perdas cun custo moi baixo. A súa instalación é un dos investimentos máis rendibles nunha granxa leiteira e o gasto recupérase nun ano, como máximo en dous. 05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 19

vacapinta003_entrevista_flamenbaum_galego.indd 19

11/05/2018 23:22

ENTREVISTA

LORRAINE SORDILLO, PROFESORA DA UNIVERSIDADE ESTATAL DE MICHIGAN

Cales son os puntos críticos deste período e como se lles debe facer fronte? Moitos dos problemas de saúde que vemos nas vacas en transición adoitan suceder dende as últimas lactacións ata o momento do secado. Entón, se podemos desenvolver estratexias para ser capaces de identificar os factores críticos nos que hai déficits, poderemos ter vacas máis saudables durante o período de transición.

“Cando o sistema inmune non está a funcionar adecuadamente é cando xorden os problemas de saúde” A profesora da Escola de Veterinaria da Universidade de Michigan (Estados Unidos) Lorraine Sordillo participou os días 9, 10 e 11 de maio nunha serie de charlas organizadas por Elanco na Península e, con motivo da súa visita, reunímonos con ela para falar da súa actual liña de traballo, da necesidade de reducir o uso de antibióticos nos animais e dos avances en tecnoloxía para diagnosticar enfermidades. Dentro do vacún leiteiro, cal é a túa principal liña de investigación? En concreto no vacún leiteiro, a miña principal liña de investigación céntrase en tratar de desenvolver estratexias para mellorar a súa saúde e o seu benestar por medio da prevención de trastornos de saúde.

Cales son os principais desafíos das vacas en transición? O principal é ser capaz de axustar a súa fisioloxía, que vén do final da xestación, ao momento máis forte de produción de leite, que se dá durante as primeiras semanas de lactación, xa que, de non ser capaces, isto podería causarlles estrés metabólico.

Durante o Elanco Road-Show, o teu relatorio centrouse no estrés metabólico no período de transición. Como describirías este proceso e como podemos previlo? O estrés metabólico é moi parecido á síndrome metabólica en humanos. Igual que os humanos con obesidade sofren diabetes tipo 2, as vacas sofren dunha maneira similar co estrés metabólico. Isto esencialmente é unha interacción entre certo número de funcións fisiolóxicas disfuncionais que consisten nun metabolismo nutricional alterado, nun estrés oxidativo e en respostas inflamatorias disfuncionais. Indo un paso máis aló, podería este tipo de ferramentas axudarnos a reducir o uso de antibióticos? Si, absolutamente. Se somos quen de desenvolver estratexias para os animais non lactantes que sirvan para previr o estrés metabólico, o cal acontece cando a vaca volve dar leite despois de parir, entón poderemos eliminar unha parte considerable deste tipo de medicamentos que se usan nunha vaca en lactación. Hoxe, a maior parte dos antibióticos usados en vacas de leite adóitanse empregar para tratar desordes dos animais de lactación, como a metrite e a mastite. Logo se queremos ter unhas vacas sas, a maneira máis eficiente de facelo é suprimir estes tratamentos, e iso pódese facer eliminando o risco de enfermidades.

20 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_entrevista_lorraine_galego.indd 20

16/05/2018 18:19

ENTREVISTA

“Na disfunción neutrófila non inflúen un só factor ou dous, senón que é un problema xeral do estrés metabólico”

Sordillo durante o seu relatorio en Vilalba

A que retos se enfrontan os produtores de leite dende o punto de vista da saúde dos seus animais? Dende o punto de vista económico, algunhas das enfermidades máis importantes que afectan á produción do produtor de leite son aquelas que teñen lugar durante o período de lactación. Ao redor dun 70 % das desordes de saúde que ocorren en gando leiteiro adulto teñen lugar durante o tempo que pasan no cubículo. Aí é onde ocorren as perdas económicas. Así pois, algúns dos grandes factores que reducen os beneficios van ser as mastites, os problemas de ouriños, as coxeiras… Todas estas cousas poden ser atribuídas a un sistema inmune pobre e a un mal manexo durante o período seco. Sabemos que hai moitos problemas relacionados coa metrite: infertilidade, baixada de produción etc. En relación con isto, cal cres que é o factor máis importante: o proceso inflamatorio ou o proceso bacteriolóxico? O proceso inflamatorio. Se unha vaca está exposta a un patóxeno e ten unha resposta inmune robusta, entón non hai ningún problema. Pero cando o seu sistema inmune, e en especial a súa resposta inflamatoria, non está a funcionar adecuadamente, aí é cando xorden os problemas de saúde, as lesións e, ás veces, dáse unha perda permanente de produción do animal.

Hai moitos factores que causan a disfunción neutrófila: equilibrio de enerxía negativa, hipocalcemia, desequilibro hormonal, estrés oxidativo etc. Na túa opinión, cal é o factor máis importante que necesitamos controlar? En realidade, son todos importantes. No relacionado coa disfunción neutrófila non inflúen un só factor ou dous, senón que é un problema xeral do estrés metabólico. Por iso, o certo é que calquera cousa para a que se vaia medicar vai ter un impacto na función neutrófila. En Galicia existen algunhas asociacións de Mellora do Rabaño Leiteiro que empezan a traballar coa análise diferencial do leucocito do leite como servizo de monitorización para os gandeiros. Empregaches algunha vez este tipo de tecnoloxía? Nunca usei o MRL, mais si traballei con outras tecnoloxías similares coas que podes establecer unha diferenza entre unha resposta inflamatoria normal e beneficiosa, a cal che axuda a eliminar estes patóxenos invasores, e unha resposta inflamatoria que contribúe ao avance da enfermidade. Esta tecnoloxía está verdadeiramente ben e creo que canto máis aprendemos con ela, máis a perfeccionamos e máis utilidade ten.

Cales son os resultados principais que podemos agardar de traballar con esta ferramenta? A mellora do potencial desa tecnoloxía fará que co tempo sexamos capaces de determinar nunha fase inicial cando están a fallar as respostas inflamatorias das vacas e, entón, poderemos intervir. Unha intervención rápida é a mellor maneira de previr a mastite, así que aí tes un dos resultados. Doutra banda, a tecnoloxía ten o potencial para chegar a ser o suficientemente precisa como para, talvez, poder determinar os tipos de patóxenos da mastite. Lográronse grandes progresos no uso sensato de antibióticos para curar enfermidades en lugar de tratar de facer suposicións, porque hai tantas especies e cepas diferentes de bacterias que poden causar mastite… Entón, se somos capaces de, esencialmente, trazar un perfil de cal é a aparencia das células somáticas para os diferentes patóxenos, poderemos ir bastante lonxe no que a unha intervención temperá se refire, se fose necesaria.

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 21

vacapinta003_entrevista_lorraine_galego.indd 21

16/05/2018 18:19

cow cooling

O arrefriado de vacas en explotacións robotizadas DeLaval PRESENTACIÓN DO SISTEMA DE COW COOLING NA GRANXA TOLEDANA HERMANOS MIGUEL

DeLaval desenvolveu en colaboración co asesor internacional Israel Flamenbaum, experto en mitigación do estrés por calor, un sistema de arrefriamento para explotacións de vacún de leite que foi presentado o pasado mes de abril na granxa SAT Hermanos Miguel, de Talavera la Nueva, onde se puxo en marcha. A mitigación do estrés por calor está a converterse nunha preocupación maior para os gandeiros porque son coñecedores dos problemas que ocasiona para os seus animais e para o rendemento dos seus negocios. As vacas poden perder durante as estacións máis calorosas ata un 20 ou un 25 % da súa produción de leite con respecto ao inverno e ademais todo iso ten gran influencia na fertilidade. DeLaval leva dedicándose anos a desenvolver, co asesoramento de Israel Flamenbaum, diferentes sistemas de Cow Cooling para establos tanto de muxido convencional como de muxido automático, iso si, as claves do proceso para reducir a temperatura das vacas foron sempre as mesmas: mollar e ventilar. Con todo, o manexo e o tráfico de animais en ambos establos

pub_deLaval_publirreportaxe.indd 22

cambia de maneira substancial e foi precisamente esta diferenza a que obrigou ao equipo de DeLaval a adaptarse a estas características. as cLaves DO sistema

Para asegurar un correcto arrefriado das vacas o normal é instalar o sistema de Cow Cooling nas zonas onde podemos bloquealas con maior facilidade. Nas granxas con salas de muxido é habitual facelo nas áreas de espera e/ou na liña de comedeiros. Non é tan fácil a decisión en explotacións robotizadas onde as vacas están en constante movemento e onde non é posible amarralas ao ter que permitir o seu libre muxido. Ante isto, era necesaria unha alternativa e DeLaval creou un sistema de activación automática para o Cow Cooling baseado na presenza ou non das vacas, tanto na sala de espera como na liña de comedeiros, que consiste na instalación de sensores de luz que activan inmediatamente o sistema de arrefriamento cando a vaca os interrompe naturalmente co seu propio corpo. Neste caso, a liña de comedeiros divídese en catro zonas independentes, cada unha delas cun sensor de luz dife-

Israel Flamenbaum durante a presentación da súa experiencia en Hermanos Miguel

Willem Woudstra, de DeLaval, explicando o sistema de Cow Cooling en Hermanos Miguel

rente. Cando entra unha vaca á cornadiza e corta a liña de luz, o sistema comeza a funcionar. Así, as vacas mantéñense frías, en libre movemento e poden igualmente muxirse cando o necesitan. Deste xeito, DeLaval garante que con este sistema o número de visitas aos robots de muxido se mantén ao mesmo nivel no verán e no inverno e, consecuentemente, que se consegue a mesma produción en ambas épocas.

18/05/2018 20:25

“cON este camBiO cONseGUimOs Niveis Cow Cooling DUN 40 % De FeRtiLiDaDe, iGUaL QUe NO

Creando iNveRNO” el clima adecuado para sus vacas

José María Miguel ten 112 animais en produción e o sistema de mitigación do estrés por calor de DeLaval foi probado na súa granxa durante os últimos dous anos. Cóntanos a súa experiencia e como conseguiu mellorar os seus niveis de produción e de fertilidade no verán. Que beneficios obtivo con este sistema? O verán co estrés calórico altéranos todo o funcionamento da granxa en canto a produción, benestar animal e reprodución. Todo iso comeza a cambiar polo estrés calórico e as altas temperaturas que temos aquí no verán. Con esta ferramenta conseguimos amortecer os problemas case na súa máxima medida.

“Teníamos nuestra propia solución de enfriamiento, pero tuvimos problemas con el tráfico de vacas, visitas al VMS y salud animal. Después de instalar el sistema de enfriamiento de vacas DeLaval, las visitas han vuelto prácticamente al nivel que tenemos en invierno. Lo mismo ocurre con la producción de leche.” José María Miguel, ganadero. Talavera la Nueva, Toledo

Cow Cooling

C reando el clima adecuado para sus vacas

“Tenía soluc

vacas Desp enfria visita que t ocurr José Talave

JOSÉ MARÍA MIGUEL Granxa SAT Hermanos Miguel (Talavera la Nueva, Toledo)

do xi

como se nota ese mellor estado en canto a fertilidade, este sis- aumentar a factura nese aspecto. tema axudoulle a igualar unha A medio prazo isto supón falta de nas vacas? rendibilidade para a granxa, co cal A vaca cando está estresada está época con outra? Si, é fácil de entender e de ver. No a perda na mellora xenética é outro moi parada, está moito tempo tombada, non ten ese movemento ale- inverno temos niveis de fertilidade factor importante. Con este cambio gre de circular ao muxido, de ache- que oscilan entre o 35 % e o 45 %. conseguimos niveis dun 40 % de Si su explotación esta en un clima en el que las temperaturas exceden de 22°C, n Si su áexplotación esta en un clima el que las temperaturas de 22°C, necesita investigación nolainverno. datos véñense exceden totalmente garse zona de alimentación ou deen Estes le fertilidade, informeno sobre laigual caída que de que producción en los días en los que las temperaturas so de 22°C, las vacas comienzan a sufrir stress por calor. Esto provoca qu sobre la caída de producción en los días en los lasque temperaturas son altas. Cuando la temperatura abaixo nos meses deque verán, cada excede irleáinforme zona dos cepillos a masaxearmenos leche, hasta un 25% de perdidas. El stress par calor puede tambien llevar excede de 22°C, las vacas comienzan a sufrir stress por calor. Esto provoca que coman menos y produzcan y a terneras con menos peso en el nacimiento. se. O animal séntese axitado e a vez son máis longos, e iso dificulta a menos leche, hasta un 25% de perdidas. El stress par calor puede tambien llevar a índices de preñez mas bajos reprodución e a mellora xenética. respiración moi sufocada. y a ternerasvéselle con menos peso en el nacimiento. Con altas temperaturas ímonos a Desde que instalamos este sistema todo iso desapareceu, hai moi- datos desde un 5 % a un 10 %, co Mu ta máis mobilidade, véselles nun cal a diferenza que hai é tremenda. estado de mellor confort. Os que Co Cow Cooling gañamos e mesmo somos gandeiros, coñecémolas chegamos ao mesmo nivel que no Enfriar as ben e sabemos cando as vacas es- inverno. Reducindo o estrés calórico, tán nun estado confortable e ideal. conseguimos dar ás vacas un mellor vacas é a forma adecuada de aumentar a súa produción Iso fai que se aproximen á zona de estado de benestar. Nesta zona, co estrés calórico, alimentación con moita frecuencia, que non deixen de comer o que de- con estas temperaturas e como cae DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7. 28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 44 73 / 62 / 63 berían e, ao final, todo iso vai resul- a fertilidade, o gandeiro deixa de en vídeo tar en produción de leite, en fertili- inseminar ou insemina con touros dun baixo valor xenético para non dade e en mellora xenética.

Enfriar las vacas es la forma adecuada de aumentar su producción

DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7. 28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 44 73 / 62 / 63

diseño

www.delaval.es

es una marca registrada de Tetra Laval Holdings & Finance S.A. y DeLaval es una marca comercial registrada de DeLaval Holding AB. El propietario se reserva todos los derechos de modificación del diseño

pub_deLaval_publirreportaxe.indd 23

18/05/2018 20:25

A PÉ DE PISTA

XXXII CONCURSO DE GANDO FRISÓN DA MOEXMU. COSPEITO (LUGO)

En Vaca.tv

Vaca gran campiona

Podio para Manteiga Shottle Luna en Muimenta A gandería Manteiga conseguiu facerse cos títulos de vaca gran campiona e mellor criador nun palmarés dominado por Rey de Miñotelo, que obtivo os de xovenca gran campiona, xata campiona, vaca nova campiona, mellor rabaño e mellor descendencia de vaca.

localidade lucense de Muimenta (Cospeito) acolleu os días 7 e 8 de abril a trixésimo segunda edición do Concurso de Gando Frisón da Moexmu, no que participaron preto de oitenta frisonas chegadas de 15 explotacións das provincias de Lugo, A Coruña e Pontevedra. O encargado de valorar os animais foi o xuíz cántabro José Manuel Paz Conde. Na competición de xatas e xovencas, a gandería Rey de Miñotelo conseguiu a primeira posición en todas as seccións, agás na de xatas de 11 a 13 meses, na que se impuxo un animal da gandería

Carro e Miguel Rial, e na de xovencas de 20 a 26 meses, na que gañou unha frisona da granxa A Vereda. O palmarés estivo máis repartido na quenda de vacas. Rey de Miñotelo venceu nas dúas seccións de vacas novas e gañou a primeira de intermedias. A gandería Gaigo conseguiu os títulos de vaca intermedia campiona e mellor ubre, e Manteiga logrou o premio principal, o de vaca gran campiona, grazas á súa frisona de case sete anos Manteiga Shottle Luna. Esta gandería de Vila de Cruces tamén obtivo o título de mellor criador.

Xovenca gran campiona

24 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_aPeDePista_moexmu_galego.indd 24

18/05/2018 20:26

A PÉ DE PISTA PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

Rey 833 Beemer Zynal

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

XATAS DE 8 A 10 MESES

Casa-Nova Sony Mc

Carro (Mesía) e Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

XATAS DE 11 A 13 MESES

Casa-Nova Electra Lamborgini

Carro (Mesía) e Miguel Rial (Arzúa)

XATAS ATA 8 MESES

XATAS DE 14 A 16 MESES E XATA CAMPIONA XOVENCAS DE 17 A 19 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Rey 760 Zyna High Octane

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

Vistahermosa Doorman Fani ET

Rey de Miñotelo (A Pastoriza) e Alberto Medina (Xixón)

XOVENCAS DE 20 A 26 MESES

A Vereda Cocoliso ET

A Vereda (Castro de Rei)

VACAS ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA

Rey 712 Sosy Beemer

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

H.Tobias Debonair AM Abby ET

Rey de Miñotelo (A Pastoriza), Alberto Medina (Xixón) e Huerta Los Tobías (Córdoba)

Rey 642 Yudi Doorman

Rey de Miñotelo (A Pastoriza)

VACAS DE 31 A 35 MESES VACAS DE 3 ANOS VACAS DE 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA VACAS DE 5 ANOS OU MÁIS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA MELLOR UBRE

Gaigo Delete Paca

Gaigo (Meira)

Manteiga Shottle Luna

Manteiga (Vila de Cruces)

Gaigo Delete Paca

MELLOR CRIADOR

Gaigo (Meira) Manteiga (Vila de Cruces)

MELLOR RABAÑO

Rey de Miñotelo (A Pastoriza) Rey 747 July High Octane Rey 642 Yudi Doorman

MELLOR DESCENDENCIA DE VACA MELLOR CONCELLO

Rey de Miñotelo (A Pastoriza) A Pastoriza (Lugo)

POXA O sábado 7 tivo lugar a habitual poxa de gando frisón organizada por Africor Lugo, na que se puxeron á venda dez femias e dous machos de monta natu-

ral. Colocáronse dez animais e xerouse un volume de transaccións de 18.400 euros, cun prezo medio de 1.972. O exemplar que acadou a mellor cotización, 2.200 euros, foi unha vaca pre-

sentada pola gandería Tío Andrés, de Sarria, unha Epic de segundo parto, parida de xullo e cualificada MB-86, a cal foi mercada pola gandería Pena Guisande, do Páramo.

EMBRIOVET SL es un equipo veterinario especializado en servicios de transferencia embrionaria en ganado bovino de leche y de carne Le ayudamos a desarrollar el programa genético de su explotación: Diseño del programa genómico Creación de índices genéticos personalizados Asesoramiento genético completo. Programa de acoplamientos Programa de Transferencia de embriones: Flushing y transferencia o congelación de embriones Producción de embriones in vitro: OPU-FIV Comercio de embriones: Nacional Importación/Exportación

www.embriomarket.com

administracion@embriovet.com 981 791 843 649 239 488

• 2 laboratorios móviles con base en Galicia • Servicio en toda la península e islas españolas • Veterinarios especializados en tecnologías reproductivas al más alto nivel

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 25

vacapinta003_aPeDePista_moexmu_galego.indd 25

19/05/2018 03:18

A PÉ DE PISTA

CONCURSO DE MANEXADORES

Xata campiona

O domingo 8 celebrouse unha nova edición do Concurso de Novos Manexadores, organizado polo Clube de Xóvenes Gandeiros de Galicia e xulgado tamén por José Manuel Paz. Na categoría de mozos entre 21 e 30 anos fíxose coa primeira posición Alberto Iglesia (A Pastoriza), na de 16 a 20 anos gañou Avelino Souto (Lalín) e na de 10 a 15 anos o primeiro posto foi para Brais Oro (Agolada). O campión absoluto do certame foi Alberto Iglesia e o subcampión, Avelino Souto.

Vaca nova campiona Vaca intermedia campiona

Mellor ubre

Tío Andrés 234-8780 Epic, adquirida pola gandería Pena Guisande en 2.200 euros

A gandería Manteiga recibiu o premio de mellor criador

26 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_aPeDePista_moexmu_galego.indd 26

11/05/2018 20:32

Nissan Ni a g r a x O m a n x C o n v i n c e r Ni a g r a x O m a n x C o n v i n c e r

Nº1 Nº1

II C CO O

LI B R E BRL AICBHRY D E P IEN B R A C ESD H YS P A I NA

BEHI-ALDE NISSAN 6446 (BB-83) BEHI-ALDE NISSAN 6446 (BB-83) Coop. Behi-Alde - Aramaiona - Araba Coop. Behi-Alde - Aramaiona - Araba

• Mucha leche con componentes. • Mucha leche con componentes. • Muy buenas patas y ubres. • Muy buenas patas y ubres. • Bajo recuento células • Bajo recuento células somáticas. somáticas. • Altísima fertilidad de sus hijas. • Altísima fertilidad de sus hijas. • Alta longevidad y velocidad de • Alta longevidad y velocidad de ordeño. ordeño.

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias ESCOLMO, S.L. Rua Magnolia, 80, bajo

alta fertilidad alta fertilidad Genética de Confianza Genética de Confianza

Distribuidor para Galicia y Asturias 27003 LUGO 80, bajo Rua Magnolia, Tfno. 982 217 633 27003(+34) LUGO Fax (+34) Tfno. (+34)982 982213 217144 633 e-mail: escolmo@gmail.com Fax (+34) 982 213 144

www.aberekin.com www.aberekin.com

1992-2017

25 años 25 años 1992-2017

a su servicio a su servicio

e-mail: escolmo@gmail.com

Disponible en: Disponible en:

Prolonga la vida del semen hasta 48 horas Prolonga la vida del semen hasta 48 horas ? ? ViDa útil semen cOnVenciOnal: 24 hOras ViDa útil semen cOnVenciOnal: 24 hOras

ViDa útil semen sPermVital: 48 hOras ViDa útil semen sPermVital: 48 hOras Otros toros disponibles: www.aberekin.com/spermvital Otros toros disponibles: www.aberekin.com/spermvital vacaPinta_pub_escolmoNissan.indd 27

18/05/2018 20:27

A PÉ DE PISTA

CONCURSO DE NOVOS MANEXADORES Brais Oro, 1.º da sección de mozos entre 10 e 15 anos

Alberto Iglesia, campión absoluto do certame Avelino Souto, subcampión absoluto do certame

María Castro, 2.ª da sección de mozos entre 16 e 20 anos

María Manteiga, 2.ª da sección de mozos entre 21 e 30 anos

Lorena Iglesia, 2.ª da sección de mozos entre 10 e 15 anos

28 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_aPeDePista_moexmu_galego.indd 28

11/05/2018 20:32

pub_ascol.indd 29

17/05/2018 14:08

A PÉ DE PISTA

I CONCURSO MORFOLÓXICO REXIONAL DE ANDALUCÍA. POZOBLANCO (CÓRDOBA)

En Vaca.tv

A palmada da vitoria foi para Atalayuela Kampman Reinalda O xuíz francés M. Jean Philippe Duchange foi o encargado de valorar este certame celebrado o 21 de abril, no que saíron á pista 65 animais de 14 ganderías andaluzas.

ntre as seccións de xatas e xovencas, as dúas frisonas que se impuxeron en ambos campionatos foron H. Coronel Doberman Tomasa 0470, da gandería Huerta El Coronel (Dos Torres), e Cruce Mn

H. Coronel Doberman Tomasa 0470, gran campiona de xatas e xovencas

Mellor rabaño

Chato Albina, de El Cruce (Añora), respectivamente. Na gran final de xovencas foi a primeira delas a que se converteu en gran campiona. O título de vaca gran campiona recaeu en Atalayuela Kampman Reinalda, unha

vaca adulta de seis anos copropiedade das ganderías El Cruce e Atalayuela (Añora). El Cruce tamén logrou os premios de vaca nova campiona, con Cruce Mascalese Fadie, de mellor rabaño e de mellor criador.

Cruce Mn Chato Albina, xovenca campiona

30 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_aPeDePista_pozoblanco_galego_03.indd 30

11/05/2018 20:39

NOVEDAD TÉCNICA

Extraordinariamente sencillo. CEMOS AUTO THRESHING. La nueva función CEMOS AUTO THRESHING adapta la distancia del cóncavo y el régimen de revoluciones del cilindro desgranador permanentemente a las condiciones de cosecha, optimizando la calidad de grano, la trilla y el caudal. La interrelación de todas las funciones CEMOS AUTOMATIC incrementa el rendimiento de la máquina y ofrece un confort máximo para el operario. Gracias a esta función, la cosecha se vuelve extraordinariamente sencilla.

www.claas.es

pub_cas.indd 31

16/05/2018 23:01

A PÉ DE PISTA

MOSTRA REXIONAL DE SALUZZO. PIAMONTE (ITALIA)

Os irmáns Medina triunfan en Saluzzo Muri Sanchez Regia, copropiedade da gandería italiana Muri Holstein, Jose Medina e Alberto Medina, foi a vaca gran campiona deste certame.

Foto: Alba Álvarez Núñez

ste concurso rexional da raza frisona tivo lugar o pasado 28 de abril na localidade italiana de Saluzzo, pertencente á rexión de Piamonte, ao norte do país. O encargado de valorar os preto de 50 animais participantes foi o xuíz Massimo Capra.

A vencedora na final de xatas e xovencas foi Oria´s Farm Mascalese Zuna, da granxa Oria Fratelli (Savigliano), e a vaca gran campiona do concurso logrou ser Muri Sanchez Regia, copropiedade de Muri Holstein (Caraglio) e os irmáns asturianos Jose e Alberto Medina.

Fotos: Alba Álvarez Núñez

XXXVIII CONCURSO MORFOLÓXICO DE GANDO FRISÓN DE CAMPOS (MALLORCA)

Vaca gran campiona

Xovenca gran campiona

Son Quart Delete Jeyn, nova gran campiona de Campos Esta localidade mallorquina acolleu os días 12 e 13 de maio unha nova edición do seu concurso morfolóxico, no que participaron cerca de setenta animais de 20 ganderías do arquipélago.

xuíz galego Santiago García Souto escolleu como vaca gran campiona do certame, organizado pola Asociación Frisona Balear, a Son Quart Delete Jeyn, propiedade da gande-

ría Son Quart, de Ciutadella (Menorca). Entre as xatas e xovencas, a gañadora foi Sonfosquet McCutchen Sabyna, da gandería Son Caravinya, de Ciutadella.

32 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_aPeDePista_saluzzo_galego.indd 32

21/05/2018 12:32

PROGRAMA DE CRUZAMIENTO

La alternativa rentable

ÚNICO

programa de cruzamiento

PROBADO en el mundo

Alan y Ben Andersen

SEAGULL BAY Idaho (EE. UU.)

2.200 vacas ProCross en ordeño Criadores de Supersire, Headliner, Silver...

www.procross.info Para más información: www.procross.info www.procross.info Para más información: www.procross.info Distribuido en España por Global Genetics

Distribuido en Galicia por SERGEGA | Manuel Reixa: 610 526 785 Distribuido en Galicia por SERGEGA | Manuel Reixa: 610 526 785 | Noel Balsa: 619 760 916 Distribuido en Galicia por SERGEGA | Manuel Reixa: 610 526 785

vacapinta001_proCross_galego.indd 33

Telf: 91 637 34 78 | E-mail: procross@globalgenetics.es

18/05/2018 11:46

A PÉ DE PISTA

VI Concurso Rexional da Raza HOLSTEIN FRISIA. BRAGA (PORTUGAL)

En Vaca.tv

Vaca gran campiona

Encanto Natural vence no Rexional de Braga Os títulos de vaca gran campiona, xovenca gran campiona, mellor ubre, mellor criador e mellor conxunto de vacas acreditan á gandería Encanto Natural como a gañadora da competición.

Forum Braga acolleu os días 12 e 13 de maio unha nova edición do Concurso Rexional da Raza Holstein Frisia, no que participaron preto de 60 animais cuxa morfoloxía foi valorada polo xuíz internacional de Conafe Javier Freije.

A frisona Encanto Atwood 420 coroouse como vaca gran campiona e Encanto Mascalese 494 fíxoo como xovenca gran campiona. Por outra banda, o título de xata campiona recaeu en Balazeiro Kingboy 1544, pertencente á gandería Balazeiro do Sobrado de Vila do Conde.

PALMARÉS CATEGORÍA

XATAS DE 6 A 9 MESES E XATA CAMPIONA XATAS DE 10 A 12 MESES XATAS DE 13 A 15 MESES XOVENCAS DE 16 A 20 MESES XOVENCAS DE 21 A 30 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA MELLOR CRIADOR VACAS ATA 36 MESES VACAS DE 3 A 4 ANOS VACAS DE 4 A 5 ANOS, MELLOR UBRE E VACA GRAN CAMPIONA VACAS CON MÁIS DE 5 ANOS MELLOR CONXUNTO DE VACAS

GAÑADORA

GANDERÍA

Balazeiro Kingboy 1544 Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde) Pereira Elude Dinura Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima) Encanto Byway 527 Encanto Natural (Ponte de Lima) Pereira Octane Celeste Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima) Encanto Mascalese 494 Encanto Natural (Ponte de Lima) Encanto Natural (Ponte de Lima) Encanto Gold Chip 472 Encanto Natural (Ponte de Lima) Pereira Sid Barbie Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima) Encanto Atwood 420 Encanto Natural (Ponte de Lima) Encanto Sid 362 Encanto Natural (Ponte de Lima) Encanto Natural (Ponte de Lima)

34 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_aPeDePista_Braga_galego.indd 34

21/05/2018 17:35

A PÉ DE PISTA

Xovenca gran campiona

Encanto Natural recolleu o premio de mellor criador

Xata campiona

O mellor conxunto de vacas tamén foi o de Encanto Natural

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 35

vacapinta003_aPeDePista_Braga_galego.indd 35

16/05/2018 14:18

A PÉ DE PISTA

POXA DE GANDO FRISÓN. SARRIA (LUGO)

O volume de negocio superou os 42.000 euros Africor Lugo celebrou o pasado sábado 12 de maio, en colaboración co Concello de Sarria, unha nova edición da poxa de gando frisón da vila na que presentaron animais un total de 15 ganderías da provincia.

nave do campo da feira de Sarria acolleu esta poxa na que, nesta ocasión, participaron un total de 23 animais, dos que se conseguiu dar saída a 22. A máis cotizada foi Reina Fever Lua 5747, unha filla de Fever parida do mes de marzo con nai MB85, criada pola gandería Forcao (Outeiro de Rei) e vendida a Pena Guisande (O Páramo) por 3.050 euros. No grupo de xovencas, a que acadou o prezo máis alto foi Nodi Eudon Melodi, presentada pola gandería Nodi (Barreiros) e vendida por 2.450 euros. O volume total de vendas acadou os 42.200 euros e o prezo medio das transaccións económicas foi de 1.918 euros.

Reina Fever Lua 5747

Nodi Eudon Melodi

Fotos: Afca

LXXIX CONCURSO VACÚN FRISÓN DE GALIZANO. RIBAMONTÁN AL MAR (CANTABRIA)

Vaca gran campiona

Xovenca gran campiona

Ceceño e Cudaña gañan o certame de San Isidro Coincidindo coa festividade de San Isidro, a localidade de Galizano (Ribamontán al Mar) celebrou como cada 15 de maio o seu concurso de gando frisón, no que participaron un total de 101 animais de 25 ganderías.

xuíz nacional de Conafe Roberto Saiz decantouse na final das primeiras seccións por Cudaña Areneta Jacoby, unha xata da gandería Cudaña (Valdáliga), como xovenca gran campiona.

No gran campionato de vacas, a afortunada foi Llinde Ariel Jordan, propiedade da explotación cántabra SAT Ceceño (Valdáliga), que recibiu o título de vaca gran campiona e tamén o de mellor ubre.

36 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_aPeDePista_sarriaGalizano_galego.indd 36

18/05/2018 20:29

Genética y Valor Añadido en una

marca global

Ctra. Valdefresno, 2. 24228 Corbillos de la Sobarriba. León. Teléfono: 987 213 172 pub_genex.indd 37

21/05/2018 12:48

Butler Gold Blue

Wasserbauer Butler Gold Blue “El único robot que no comprime la comida”. “Butler Gold Blue arrima la alimentación libremente, sin presión. Gracias a su sinfín la frescura y la calidad se mantienen”. “Adaptable a todos los establos, maniobrable en espacios reducidos. Es una gran ayuda de alimentación perfecta para toda la granja”.

Sistemas de ventilación y humidificación para establos

- Ventiladores especiales para el sector lácteo, tanto en establo como en sala de ordeño. - Con una alta circulación de aire (48.500 m3/h) Distribuidores en Galicia

Provincia de A Coruña

FRIOR, S.L. Pol.industrial Pedrapartida, parcela 17, 15316 Coirós • Tlf: 981.77.45.00 Rúa da Feira 13, 15680 Ordes • Tlf: 981.68.21.95 E-mail: frior@frior.com

Agrícola Olveira

Olveira s/n, 15151 Dumbría • Tlf: 689.53.34.02

Provincia de Lugo

Serviagrícola, S.L. Rúa dos Guardias 52, 27004 Lugo • Tlf: 982.21.26.14 • E-mail: serviagricola@mundo-r.com

Agrícola de Meira

Avda. do Xeneralísimo 94, 27240 Meira • Tlf: 626.69.50.65 • E-mail: barxa.meira@telefonica.net Rafael Novoa Frade, Taboada, Lugo • Tlf: 625.16.85.35

pub_frior.indd 38

19/05/2018 03:19

«Lo que es lógico que tenga mi hijo, ahora finalmente también lo tienen mis terneros.»

¡Limpieza ¡Limpiezaperfecta perfecta ¡Limpieza perfecta para los más pequeños! para los más pequeños! para los más! ! pequeños! VEAVA E U U ¡N¡N A!

EV U «Lo «Lo que que eses lógico lógico que que tenga tenga mimi ¡N

Una tetina Limpieza del tubo siempre limpia flexible hasta la tetina

hijo, hijo, ahora ahora finalmente finalmente también también Bandeja paraque tenga Abatible lo lo tienen tienen mis terneros.» terneros.» Limpieza «Lo quemis es lógico mipara

flemafilimpiada el estiércol nalmente retirar también a 65 °Chijo, ahora lo tienen mis terneros.»

Cierre rápido de la tetina

Iluminación led El alimento siempre de la tetina acabado de mezclar

Una tetina Limpieza del tubo siempre limpia flexible hasta la tetina

Limpieza a 65 °C

Una Una tetina tetina Limpieza Limpieza deldel tubo tubo siempre siempre limpia limpiaflexible flexible hasta hasta la tetina la tetina

Limpieza Limpieza a 65 a °C 65 °C

Cierre rápido de la tetina

Iluminación led de la tetina

El alimento siempre acabado de mezclar

Posición para beber natural Bandeja para flema limpiada

Bandeja Bandeja para para flema flema limpiada limpiada

Abatible para Abatible para retirar el estiércol retirar el estiércol

Posición para beber natural

e n e i g i h e d r a d n á st e asBandeja para r o o v d e a u t Una tetina Limpieza del tubo N Limpieza n a m a siempre limpia flexible hasta la tetinalas am limpiada en a 65m°Cáticas flema toadr aadrreddheeighhiiegignieieennee u a www.holm-laue.com ádnnd ttá stás sn s Cierre rápido Cierre rápido de de la tetina la tetina

Abatible para retirar el estiércol

siempre para El alimento siempre Posición Posición para Iluminación ledled El alimento Iluminación de de mezclar natural acabado mezclar beber beber natural de de la tetina la tetina acabado

Abatible para retirar el estiércol

oosrraas d drda taa ttao a Nu n n a NNeuuveeolavseolaaesemaam n maaam n las am ám eneen ctaicsaass mtiáá to+351 c 028 774 • Correo electrónico: info@holm-laue.de uato um www.holm-laue.com www.holm-laue.com Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania • aTeléfono: om t- i919

www.holm-laue.com

aut

El alimento siempre Posición parainfo@holm-laue.de Cierre rápido Iluminación led • Teléfono: Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania +351 - 919 028028 774774 • Correo electrónico: Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania • Teléfono: +351 - 919 • Correo electrónico: info@holm-laue.de Delegado: Miguel Sá +351 919 028 774 • Distribuido por: Frior 981774500 / Cosmolabor +351 964 139 487 de mezclar de la tetina de la tetina Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania •acabado Teléfono: +351 - 919 028 774 •beber Correonatural electrónico: info@holm-laue.de

pub_holm_laue_galego.indd 39

21/05/2018 16:20

A C T U A L I DA D E

Inauguración do evento En Vaca.tv

A investigación colaborativa centrou a IV Reunión de Primavera A Sociedade Galega de Pastos e Forraxes (SGPF) celebrou os pasados 27 e 28 de abril a cuarta edición da Reunión de Primavera, que levou por título “Iniciativas de investigación colaborativa para a produción de leite e carne de vacún en Galicia”

Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) foi o escenario da primeira sesión do encontro, na que se abordaron distintas investigacións no ámbito da produción de leite. No transcurso da inauguración, a conselleira do Medio Rural, Ángeles Vázquez, repasou a traxectoria deste centro, o cal non vai tardar en integrarse na recentemente creada Axencia Galega de Calidade Alimentaria (Agacal), que se encargará de promocionar e protexer a calidade diferencial dos produtos alimentarios galegos acollidos aos distintos indicativos de calidade. O director xerente do Ligal, Roberto Lorenzana, puxo o foco na produción láctea de Galicia e estruturou a súa

charla en tres partes: a contextualización do sector galego en España e na Unión Europea, os mecanismos de control sobre o leite producido nas explotacións galegas e a actividade do Ligal, pormenorizando nos resultados de calidades medias actuais. Entre as conclusións máis relevantes subliñou “o control exhaustivo do leite cru producido en Galicia tanto a nivel de operador lácteo [na cisterna] como na propia explotación de orixe [tanque]”. Así mesmo, referiuse á proactividade do sector e da Administración en canto á seguridade alimentaria coa posta en marcha de “protocolos específicos adicionais á esixente normativa europea de aplicación”, coa existencia dun “feedback continuo entre as autoridades competentes, os

axentes do sector e o propio Ligal cun obxectivo común: a produción de leite de máxima calidade e con total seguridade alimentaria na comunidade líder tanto en produción como en número de gandeiros”. Na súa quenda, o investigador en produción de leite do CIAM César Resch falou dos diferentes sistemas de alimentación e composición diferencial do leite nas explotacións leiteiras ecolóxicas e convencionais de Galicia a partir dunha serie de proxectos colaborativos da zona norte. Resch expuxo parte dos resultados da investigación levada a cabo polo equipo de Mabegondo, cuxo informe completo se atopa dispoñible na súa páxina web. En dito estudo analizáronse os resultados dunha enquisa realizada entre 2013 e 2014 feita a un total de 461 explotacións elixidas mediante mostraxe aleatoria estratificada. A continuación, o tecnólogo do CIAM Juan Valladares abordou a rotación de cultivos forraxeiros para a produción de leite mediante un percorrido polos resultados que obtivo o centro durante máis de 35 anos de traballo en distintos campos de demostración e explotacións de Galicia. Deste xeito, Valladares enumerou unha serie de beneficios e desvantaxes do uso destes cultivos. Entre as vantaxes, sinalou a mellora do rendemento total de proteína bruta por hectárea de rotación con millo,

40 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_actualidade_pastosEForraxes_galego.indd 40

11/05/2018 18:53

A C T U A L I DA D E

Roberto Lorenzana

César Resch

Intervención de Juan Valladares

Dolores Báez

Mesa redonda sobre diferentes sistemas de produción

Visita aos campos de ensaio do CIAM

Intervención de Francisco Sineiro

Santiago Crecente

Visita á SAT Margá

a redución do custo de fertilización nitroxenada, a boa conservación dos ensilados mediante a adición dun inoculante, a potencialidade das racións forraxeiras para producir leite cun uso reducido de concentrados, o abaratamento do custo da ración sen que a produción de leite se vexa afectada e a mellora do perfil graxo do leite. Tamén citou algunhas desvantaxes, como que a preparación do terreo para a implantación de leguminosas debe ser moi coidadosa, que a pouca agresividade no seu establecemento fai que en ocasións sexa necesario o uso de herbicidas ou a necesidade de agardar a finais de abril ou comezos de maio para obter un rendemento axeitado. Outra investigadora do CIAM, Dolores Báez, expuxo as prácticas a desenvolver para mitigar as emisións de gases de efecto invernadoiro relacionadas coa fertilización orgánica e mineral en cultivos forraxeiros. Estas prácticas pasan polo incremento da

Juan Valladares abordou a rotación de cultivos forraxeiros para a produción de leite

eficiencia no uso de nitrato nos cultivos, o emprego dunha fertilización axustada ás necesidades do cultivo e a intensificación forraxeira sostible en rotacións de millo con leguminosas. Seguidamente tivo lugar unha mesa redonda moderada polo presidente da SGPF, Eloi Villada, na que se debateu sobre diferentes sistemas de produción. Nela participaron representantes da gandería Codesal (Friol), de produción ecolóxica; da gandería Outeiro (Chantada), de produción con base no pastoreo e fabricación de queixos, e da gandería Ventura (Frades), de produción forraxeira intensiva en sistemas de “todo ensilado”. Xa pola tarde, os asistentes visitaron os diferentes campos de ensaios do CIAM.

PRODUCIÓN DE CARNE A segunda xornada aglutinou varias investigacións de produción de carne de vacún na zona de montaña e desenvolveuse no parque eólico experimental Sotavento, en Xermade. O investigador ad honorem da USC Francisco Sineiro desenvolveu unha conferencia sobre as bases dos sistemas de produción de carne nos terreos de monte. Posteriormente, xa no terreo experimental do Marco da Curra, o investigador do CIAM Santiago Crecente referiuse a varios proxectos actuais de investigación de produción de carne nas zonas de monte. O encontro rematou cunha visita á granxa SAT Margá, onde están construíndo unha queixería para transformar o seu propio leite.

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 41

vacapinta003_actualidade_pastosEForraxes_galego.indd 41

17/05/2018 17:45

A C T U A L I DA D E

Todo a punto para o 40.º Concurso Rexional de Asturias O recinto feiral Luis Adaro de Xixón acollerá do 15 ao 17 de xuño unha nova edición do Concurso Rexional da Raza Frisona.

venres daráselle entrada ao gando participante e o sábado será unha xornada de descanso antes da competición, que dará comezo o domingo ás 9 da mañá co xulgamento das seccións individuais de xatas, xovencas e vacas. Sobre as 15.00 horas coñecerase o nome da vaca gran campiona do Principado 2018, así como a gran campiona de xovencas, o mellor rabaño e o mellor criador. A partir das 16.30 horas entregaránselles os premios aos gandeiros destacados de 2017 e ás 17.00 horas terá lugar unha poxa de elite.

CONCESIONARIO OFICIAL NEW HOLLAND PARA LUGO, ASTURIAS Y CANTABRIA

42 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_actualidade_previa_asturias_galego.indd 42

21/05/2018 12:37

A C T U A L I DA D E Aida Xercavins

Visita á granxa

Antoni Dalmau

O IRTA expuxo as novas tecnoloxías para o sector bovino de leite

Grupo de Benestar Animal do Instituto de Investigación e Tecnoloxía Agroalimentarias de Cataluña (IRTA) organizou o 25 de abril en Monells (Xirona) unha xornada na que se presentaron as últimas novidades en tecnoloxías para o sector do bovino leiteiro. A xornada deu comezo cun dos investigadores do instituto, Antoni Dalmau, quen afondou na relación existente entre o benestar animal e a tecnoloxía.

Aida Xercavins, tamén do mesmo centro, explicoulles aos asistentes a misión do proxecto 4D4F (4d4f.eu), o cal aborda o uso de novas tecnoloxías nas ganderías de leite e estuda o uso que lle dan os gandeiros á información que xera á hora de tomar decisións que lles afecten ás súas explotacións. A continuación tomou a palabra Demetrio Herrera, veterinario de Q-LLET, que expuxo os datos obxectivos que se poden empregar para valorar a ruti-

na de muxido e explicou como é posible optimizar os parámetros para maximizar a produción e o confort dos animais. Para poñer fin á xornada, a investigadora do IRTA Marta Terré encabezou unha visita á granxa experimental EVAM de bovino de leite, a cal lles ofreceu aos asistentes a posibilidade de ver en vivo algunhas das tecnoloxías máis actuais en instalacións e nutrición.

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 43

vacapinta003_actualidade_IRTA_galego.indd 43

21/05/2018 12:38

A C T U A L I DA D E

A calidade do leite e a saúde do ubre, protagonistas da reunión do CPSU O sábado 12 de maio o Centro de Congresos da cidade portuguesa de Aveiro acolleu a sétima conferencia anual do Consello Portugués da Saúde do Ubre (CPSU), que este ano recibiu a relatores chegados de España, Estados Unidos e Países Baixos.

reunión, destinada a veterinarios e estudantes de Veterinaria, centrou as súas exposicións no relacionado coa calidade do leite e coa saúde do ubre. Nas charlas dadas pola profesora da Universidade de Michigan (Estados Unidos) Lorraine Sordillo, saíron a debate cuestións como a inmunoloxía da glándula mamaria e o papel que esta ten na saúde, así como as causas e consecuencias da disfunción do sistema inmunolóxico na etapa do periparto. Na súa quenda, a doutora Tine van Werven, da Universidade de Utrecht (Países Baixos), abordou a complexidade que supón o control do Steptococcus uberis en explotacións de bovinos leiteiros. A calidade do leite en pequenos ruminantes estase a converter nun dos asuntos recorrentes nas conferencias do CPSU, e este ano non foi a excepción. Desta volta, foi o técnico de Pequenos Ruminantes de Hipra España, Miguel Ángel Sanz, quen tratou este tema, e fíxoo dende o punto de vista da implementación dos programas de calidade en explotacións de caprinos e ovinos, poñendo especial atención nos puntos de control e no retorno económico.

AgroBank

O CPSU tamén dedicou varios dos seus relatorios á problemática que supoñen o consumo de antibióticos e as antibiorresistencias no sector leiteiro. A doutora van Werven expuxo a experiencia holandesa no que á redución do uso de antibióticos se refire e a doutora Emma Roque, socia fundadora do Consello, abordou a terapia de secado selectivo. Finalmente, os doutores portugueses Luís Pinho e Ricardo Bexida falaron do control de axentes non convencionais de mastites, como a Prototheca spp e o Mycolasma spp, e das novas tecnoloxías dispoñibles no campo da calidade do leite, respectivamente.

COMUNICACIÓNS LIBRES En paralelo á xornada, leváronse a cabo unha serie de exposicións libres nas que interviñeron Juan Cainzos (Elanco), quen se referiu ás contribucións da función inmune transitoria mellorada na incidencia de mastites clínicas; João Pacheco (Segalab), co relatorio “É posible secar as vacas sen antibióticos?”; Joana Correia (CAVC), que centrou a súa intervención nas mastites Candida spp e na avaliación do efecto do cetoprofeno, e Joana Ferreira (Medinfar), que describiu a utilización do control leiteiro como ferramenta para a análise de mastites subclínicas.

Emma Roque durante o seu relatorio

Intervención de Lorraine Sordillo

Sordillo con Miguel Ángel Sanz e Adelaide Pereira

A doutora Tine Van Werven

Representación española na xornada

Asesoramento e servizo para o sector agrario

44 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_actualidade_CPSU_galego.indd 44

18/05/2018 20:04

Biocélula higienizadora: la alternativa real a la arena CALIDAD CONSTANTE El sistema de control electrónico de la biocélula asegura la higienización del material a través de un proceso de pasteurización.

AHORRO FINANCIERO El ahorro obtenido al reciclar y aprovechar la parte solida del purín frente a la utilización de los materiales tradicionales de encamado (arena, paja, serrín, etc), permite amortizar los gastos de inversión en pocos años. GESTIÓN MEJORADA Y ECONÓMICA DEL PURÍN La cantidad de purín que se maneja, se ve reducida debido a que se eliminan los materiales tradicionales empleados por las camas. Se facilita el cumplimiento de las nuevas normativas medioambientales.

VACAS SALUDABLES El material resultante es muy confortable y con una baja carga bacteriana consiguiéndose un elevado nivel de cow confort.

NO ES NECESARIO UN ALMACÉN El material higienizado es producido diariamente para su inmediata aplicación en las camas.

FÁCIL DE UTILIZAR La maquina es fácil de utilizar gracias a su sencillo sistema de control a través de la pantalla táctil, ordenador o teléfono móvil.

CARACTERÍSTICAS TÉCNICAS � Disponible para 500, 1000 o 2500 vacas. � Producción: hasta 20 Tn/día de sólido higienizado. � Higienización: se garantiza la pasteurización (1 hora a 70ºC). � Secado: entre un 40-55% de materia seca (mediante el ajuste HRT). � Bajo consumo de energía. Consumo máximo 6,5kW. 1ª biocélula instalada en España (350 vacas)

DISEÑO Y EQUIPAMIENTO DE NAVES GANADERAS El especialista en bebederos

Polígono Comarca 2 Calle A 17 31191 Barbatáin, Navarra (España) T 948 983 390 www.etxeholz.net etxeholz@etxeholz.net

pub_etxe_holz.indd 45 InDesign Publicidad Biocélula Gris V3.indd 1

21/05/2018 12:34 15/03/2018 13:27:36

Lely Astronaut A5: un novo fito no muxido Esta nova máquina é o froito de 25 anos de experiencia no muxido automático. Desde 1992 ata agora Lely estudou as vacas e escoitou atentamente os gandeiros. A combinación dos principios do muxido automatizado e a importancia que se lle outorga á fiabilidade, á facilidade de uso e á redución de custos deron lugar ao mellor sistema de muxido, tanto desde o punto de vista das vacas como dos gandeiros. FIABILIDADE O Lely Astronaut A5 está deseñado coa lonxevidade e a fiabilidade en mente. Canto máis confíe no Astronaut, maior uso poderá facer das horas que lle aforrará e a flexibilidade que lle proporcionará. Para lograr a excelencia en termos de fiabilidade e tempos de actividade, eliminamos os compoñentes críticos e prolongamos a vida útil doutros. Este Astronaut está fabricado para ofrecer a máxima tranquilidade. O novo brazo híbrido reduce mantementos e incrementa a precisión e a rapidez. Todos os elementos críticos están máis protexidos contra a humidade e os axentes externos (IP67). A vida útil do Astronaut A5 increméntase ata os 15 anos.

FACILIDADE DE USO A nova pantalla presenta graficamente a información que realmente se necesita con textos claros e moi intuitivos. O primeiro muxido dunha vaca nunca foi tan sinxelo. Disporá dun muxido automatizado como cómpre, que lle permitirá gozar da súa explotación sen renunciar a ter un control total do seu rabaño e cos maiores índices de usabilidade, accesibilidade e facilidade de mantemento nun só sistema.

BENESTAR DAS VACAS O Lely Astronaut A5 permítelles ás vacas gozar dunha liberdade de movementos óptima. Así, as vacas deciden por si mesmas cando comer, beber, relaxarse ou muxirse. Características coma o brazo híbrido e o concepto I-flow contribúen ao ritmo natural das vacas e incrementan a capacidade do robot. Unha vaca sa e tranquila produce máis leite.

As tarefas de mantemento redúcense e os índices de avarías baixan significativamente. Estímase un aforro dun 25 %. Testemuño: Dennis, Hofmansgave (Dinamarca). Cambiou hai un ano cinco robots A2 por cinco robots A5 (fase de validación). El di que aforra dúas horas diarias de traballo en arrimar vacas, xa que visitan máis regularmente o robot. Dennis comenta tamén que se reduciu significativamente o tempo que lles dedica ás tarefas diarias no robot (cambiar deterxentes, tetoeiras, cordas, limpeza…); todo está máis accesible e realízanse máis rápido no novo robot.

Aforro

Mantemento

Avarías

Custos mantemento/avarías. Redución 25 % en Astronaut A5

RENDIBILIDADE DO INVESTIMENTO Todos os gandeiros buscan reducir ao máximo o custo por quilogramo de leite producido. Este Astronaut conta cun número limitado de movementos eléctricos rápidos e resolutivos que o converten nun sistema de baixo consumo enerxético. O innovador brazo híbrido, de maior alcance e axuste máis rápido e seguro, permite reducir o consumo de enerxía e aumentar o rendemento. A redución do consumo eléctrico pódese estimar nun 20 %.

vacapinta003_publirreportaje_lely_galego.indd 46

19/05/2018 02:37

ES14001-DE

A innovación ao servizo da gandería

AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER OUTEIRO DE REI 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. + 34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

O MELLOR SERVIZO O MÁIS PRETO POSIBLE Lely baséase no seu coñecemento das tecnoloxías máis avanzadas e das técnicas de diagnóstico máis recentes. Lely garante que só técnicos certificados interveñen no voso sistema de muxido automatizado.

EVOLVE. www.lely.com

vacapinta003_publirreportaje_lely_galego.indd 47

ES14001-DE-advertisement-Frisona Espanola-210x297-TL.indd 1

innovators in agriculture

18/05/2018 02:02

31-Jan-14 09:19:30

A C T U A L I DA D E

Dez anos producindo leite de calidade e con seguridade Álvare Calidade cumpre unha década como grupo de referencia na produción protocolizada de leite. Con motivo desta celebración, reunímonos con eles para falar dos comezos, dos obxectivos que perseguían e das vantaxes que obtiveron, así como das perspectivas de futuro a escasas horas de negociar a renovación do seu contrato co Grupo Celta.

POSTA EN MARCHA

o pouco de sentarnos a falar co grupo dos de Álvare queda claro que a súa é unha historia na que o fío central son as ganas de mellorar. Mellorar o seu produto, as súas rutinas de traballo, a xestión das súas explotacións e, a consecuencia de todo isto, tamén a súa calidade de vida. Isto foi o que fixo que un grupo de oito gandeiros se reunisen hai agora dez anos con Matilde Hernández, a veterinaria responsable da Área de Calidade do Leite de Servepo (Servizos Veterinarios da Pontenova), para escoitar as súas propostas ao respecto da mellora do seu leite. “Comenteilles que había algo que se chamaba Sistema de Xestión de Calidade que podiamos poñer en funcionamento nas súas

granxas e, baixo ese compromiso solidario, podiamos darlle forma á calidade e asegurarnos de que o seu produto ía ser seguro e acorde co que o noso cliente solicitase nun determinado momento”, conta Hernández. Jorge Rodríguez, da gandería Proída, foi un deses oito membros fundadores e o primeiro presidente do grupo e, ao falar, fai fincapé no esforzo que supuxo para eles nun principio: “Custou moito facelo, houbo moitas reunións pero, grazas á empresa, que nos asesorou moito, á asociación e a Mati, conseguiuse”. Tanto el coma José Benito Lejo, da gandería do Tombo, remarcan o obxectivo que tiveron dende un principio: producir un leite seguro e de calidade que os fixese diferenciarse dos demais produtores.

EN DATOS O grupo Álvare Calidade (Álvare, A Pastoriza) fundouse en 2008 e comezou producindo uns 675.000 litros ao mes. Na actualidade está formado por 13 explotacións que contan, entre todas elas, con preto de 1.400 animais en produción, dos que obteñen algo máis dun millón de litros ao mes, o que supón o 10 % da produción da planta do Grupo Celta en Meira. Grazas aos seus esforzos por garantir un leite seguro e de calidade, estímase que nestes anos o grupo obtivo uns 600.000 euros de beneficios en primas.

Na reunión tamén está presente José González Vila, responsable de compra de materia prima para o Grupo Celta e, neste caso, tamén portavoz da industria, quen non dubida en salientar o bo traballo levado a cabo por estes gandeiros. “Foron quen de soportar o traballo extra que supoñen os protocolos e os rexistros, o cal moitas veces é o que máis lle custa ao gandeiro, o de enfrontarse aos temas burocráticos”.

48 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_actualidade_alvare_galego_06.indd 48

19/05/2018 02:38

A C T U A L I DA D E

Seguen un control rigoroso das materias primas que entran nas granxas

“PRIMEIRO HOUBO MEDO PERO DESPOIS VIUSE QUE, EFECTIVAMENTE, SE ÍAN CUMPRINDO AS COUSAS”

O grupo en 2008, posando co seu primeiro certificado de calidade

NOVA RUTINA Botando a vista atrás, recoñecen que os comezos foron complicados. “Primeiro houbo medo pero despois viuse que, efectivamente, se ían cumprindo as cousas e fomos personalizando o proceso ata ter o sistema de Álvare Calidade”, lembra Matilde. Antonio Fernández, da gandería Muíños, explica a rutina que levan nestas granxas tras a implantación dos protocolos: “Cada explotación ten o seu rexistro. Tomamos nota da xente responsable do muxido, controlamos temperaturas en tanque e todas as materias primas quedan rexistradas. Ademais, por se hai algún problema, quedamos cunha mostra para saber en que punto se deu ese problema e por que motivo”.

Deste xeito, neste grupo levan un estrito rexistro de documentos e da entrada de alimento nas explotacións, adquiren periodicamente nova maquinaria para mellorar as condicións hixiénicas e sanitarias dos animais e organizan reunións. Ademais, levan a cabo auditorías internas cada tres meses en todas as granxas e, unha vez o ano, unha auditoría externa visita catro explotacións do grupo. En paralelo a estas actividades organizan cursos de formación anuais que se adoitan materializar en forma de charlas e excursións nas que afondan en temas como o manexo, o benestar animal e a xestión das explotacións. “Son viaxes nas que sempre aprendes algo e visitas sitios aos que, doutro xeito, non irías”, afirman Pedro García e José Lejo, que estiveron xa en lugares como Leche Gaza, a Covap, a Cooperativa Agros, Xenética Fontao, o Ligal ou Mabegondo.

O GRUPO GANDERÍA CAMPOS • Pedro García Legaspi GANDERÍA CASA RAMALLEIRA • José M.ª Bouso Salgado, Josefina Souto Castro e Pablo Bouso GANDERÍA COSME • Fernando Gómez e Perfilia Queipo GANDERÍA DO REI • José Luís Fernández Feijoo e Teresa Ónega GANDERÍA DO TOMBO • José Benito e Marcial Lejo Fernández GANDERÍA FOLGUEIRA • José Luís Martínez Ónega GANDERÍA GRANCORONA • Gustavo Díaz Cuesta e María Fernández López GANDERÍA MARROTE SC • Jordi Méndez e Pilar Salgado GANDERÍA MUÍÑOS • Antonio Fernández Morán e Montse Felipe GANDERÍA PROÍDA • Raúl Rodríguez García, Jorge Rodríguez Alonso e Olga García Vidal GANDERÍA QUEITANO • Abel Torres Campos (actual presidente) e Fuensanta Carballedo GANDERÍA RIGUEIRO REY • Manuel Rigueiro Rey SAT FERNÁNDEZ • Feliciano Fernández Linares e Aurora Seco

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 49

vacapinta003_actualidade_alvare_galego_06.indd 49

19/05/2018 02:38

A C T U A L I DA D E O grupo leva a cabo un protocolo que rexistra, por exemplo, que persoal realiza o muxido

GRUPO PECHADO As 13 explotacións que forman Álvare Calidade contan, xa de partida, cunha singularidade: “Toda a produción vai ao mesmo cliente, entón esa relación é fácil, é diferente á hora de manexar o produto”, explica Matilde. Debido ao seu acordo coa industria, non barallan a posibilidade de que entren máis ganderías no grupo. “Cando nos consolidamos, entre todos acordamos que era un grupo cunha produción xa bastante elevada á hora de ofrecerlla á industria, polo que decidimos facelo pechado”, explica Antonio Fernández.

Tamén dende a industria secundan esta iniciativa. “Mentres existiron as cotas, ata 2015, tivemos unha limitación de produción. Iso fixo que os gandeiros neste grupo tivesen que facer grandes investimentos para mercar cota”, lembra Vila, remarcando a situación particular deste grupo, que é pequeno en gandeiros pero moi grande en volume –estiman que están superando o millón cen mil litros/mes–. “Así e todo, naquel momento non me pareceu prudente poñer límite de produción, pero entón tampouco podiamos crecer en produtores”, explica. “Posiblemente, houbo épocas en que determinados gandeiros da zona estiveron interesados en entrar, en Álvare ou en Celta, chamaban ás dúas portas á vez, pero Celta puxo un freo ao crecemento do grupo para que os que xa estaban puidesen medrar en produción”, conta o representante da industria. A cambio, a empresa sempre lles asumiu todo o leite entregado.

“este xeito de traballar reduce os custos de PRODUCIÓN E iso é moi importante”

A ELITE Dende o primeiro momento, Vila refírese a estes gandeiros como un “grupo de elite” do que non dubida en usar o seu nome perante algúns dos seus clientes máis importantes: “De feito, un dos mellores compradores que ten Celta visitou en 2013 tres das explotacións do grupo para que vise como trataban a auga, como manexaban, como lles daban de comer aos animais e con que produtos traballaban”, asegura. Tamén é salientable a notoria calidade hixiénica e sanitaria destas granxas. “Atrévome a dicir que están á cabeza dos mellores gandeiros de Galicia”, di. “A uns custoulles máis que a outros adaptarse aos protocolos pero, co tempo, hai unha mellora nesa calidade que non se ve pero que para min ten valor, porque tes a seguridade de que ese leite non ten ningún problema”.

50 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_actualidade_alvare_galego_06.indd 50

11/05/2018 19:34

Épocas frías y húmedas Épocas de estrés por calor Épocas complicadas con mastitis y/o recuentos celulares altos (RCS) Programas de vacunación Agrupaciones de ganado, concursos Cuando aparecen pases víricos que pueden desembocar en catarros, toses, diarreas...

SIN RETIRADA DE LECHE SIN ANTIBIÓTICOS SIN RECETA VETERINARIA

INMUNOFARM * contribuye a reducir el uso de antibióticos

* Modo de empleo: Uso oral colectivo en el carro unifeed

www.grupoinnofarm.com Innovacion e s g a n a d e ra s pub_innofarm_inmunofar.indd 51

LÍNEA INMUNIDAD 18/05/2018 11:52

A C T U A L I DA D E Como parte do seu programa de formación, visitaron diversos centros relacionados co sector, como a Covap e Xenética Fontao

“ante calquera alerta, isto está todo protocolizado, é como levar un bote salvavidas”

A CERTIFICACIÓN ÁLVARE CALIDADE

Matilde Hernández toma neste punto a palabra para recalcar que non se trata só do produto, senón de todo o proceso de elaboración: “Hai unha xestión técnica que o noso protocolo pon en funcionamento e da que agora xa non nos damos conta, porque xa nos acostumamos a traballar así, pero iso si repercute. Este xeito de traballar reduce os custos de produción e iso é moi importante”, apunta.

Son, ademais, referencia no que ao compromiso co consumidor se refire. De feito, botando a vista atrás, Hernández lembra que, nos inicios, tanto a industria como os gandeiros se cuestionaron a utilidade que tería este sistema para o cliente, o cal sinala como un factor moi importante. “Aquí non se están facendo parafusos, estase producindo alimento, o que implica un compromiso social moi grande cos clientes intermedio e final”, di. Co tempo, eles mesmos viron respondidas as súas dúbidas: “Ante calquera alerta, isto está todo protocolizado, é como levar un bote salvavidas”, afirman.

Destacan polas boas condicións hixiénicas e sanitarias das súas instalacións

Se ben a charla é distendida, á hora de falar do prezo do leite as partes non terminan de poñerse de acordo. Todo isto vese acentuado pola inminente reunión para renegociar o contrato con Celta, o cal renovan cada 8-12 meses. Na actualidade, o prezo que perciben polo leite está un céntimo por riba do prezo medio de Galicia, algo que, para os gandeiros, non é dabondo. “Todo é pouco cando se lle dá ao gandeiro en función do sacrificio que ten que facer todos os días para manter a explotación”, empeza Vila, “pero, en dez anos, o extra que percibiron está por riba dos 600.000 euros, é dicir, de media superarían os 45.000 euros por explotación”. Porén, os gandeiros difiren, aludindo a que eses cartos foron empregados en melloras nas explotacións, un exemplo máis do seu afán por garantir un produto de calidade. “Queremos que nos valoren algo máis o que producimos. Producímolo ben e cambiamos o que se nos pediu”, di Lejo. “Tampouco pedimos unha gran subida, pero nós temos un leite diferenciado do dos demais, logo queremos que nolo recoñezan. Agora mesmo estamos cobrando o leite como o resto”, segue. A veterinaria de Servepo únese á conversa aludindo ao gran traballo levado a cabo polos gandeiros e fala do “suco que eles abriron no seu momento”, a partir do cal outros tantos puideron ir aprendendo. Fai tamén alusión ao consumidor, que “quere que fagamos leite con benestar animal e, para iso, hai que ter os animais ventilados, cómodos etc., logo fai falla investir”. Fernández secunda esta última idea: “Nós para mellorar as explotacións temos que contratar servizos, é dicir, que somos un punto intermedio que despois reparte riqueza. O que pasa é que se a nós non nos dan ese extra, imos ter que repartir igual para seguir ofertando un produto bo, pero imos gañar menos”.

52 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_actualidade_alvare_galego_06.indd 52

19/05/2018 02:39

A C T U A L I DA D E

Tras a nosa entrevista, reuníronse con Celta para renovar o seu contrato

“QUEREMOS que nos valoren algo máis o que producimos. producímolo ben e cambiamos o que se nos pediu”

Celta amósase reticente neste punto: “Este é un leite diferenciado?”, pregúntase Vila, e segue: “Si, porque ten maior seguridade, pero sabe a leite. O leite do resto das explotacións galegas tamén sabe a leite, aínda que ao mellor non teña tanta seguridade. Eu respecto moitísimo a este 10 %, pero non podo tirarlle as pedras ao outro 90 %”, expón.

FUTURO “Todo isto non quere dicir que non esteamos contentos co que temos, pero queremos máis. Como profesionais, loitamos por un futuro mellor”, aclara Pedro García, da gandería Campos. No seu caso en particular, atópase traballando nun novo proxecto de granxa na que quere meter un empregado pero, para iso, precisa dunhas garantías. “Quero ter unha calidade de vida mellor que a que tiñan os gandeiros anos atrás”, explica. O seu non é un caso illado, contan. Nestes dez anos reduciron custos, melloraron a produción, a calidade do leite, o reconto de células somáticas e teñen os inhibidores a cero, e o plan é seguir nesta dirección. “A maior parte das ganderías está a cargo de xente á que aínda nos queda bastante camiño que percorrer, entón teremos que seguir medrando porque, se non medras, morres”, apoia Antonio Fernández. “Iso, se non nos privan”, engade Lejo.

Por alusións, a industria fai unha última intervención na que fala do desexo de que poidan seguir traballando xuntos e gañando presenza no mercado. “Con Celta ou con quen sexa, quero que non perdan esa identidade propia nin esa relevancia en Galicia, e que sexan quen de seguir dándolle resposta ao que se marca no mercado”, di Vila. Pide entón a palabra Matilde Hernández, a precursora de toda esta iniciativa, para facer unha última reflexión: “Pouco podemos facer por manexar a crise mundial de prezos ou fronte ao cliente intermedio, que é a industria, pero hai algo sobre o que si podemos facer moito, e é sobre a xestión interna da granxa. Aí é onde se vai seguir empregando o grupo Álvare Calidade”. Continuar medrando, formarse, profesionalizarse aínda máis, que non teñan que tirar o leite, que o percibido lles cubra gastos… Cada quen ten as súas preocupacións pero, pese ás diferenzas de opinións, neste grupo non cren en supersticións e, pensando no futuro, o obxectivo común está moi claro: “O máis importante é seguir os trece xuntos outros dez anos e que nos levemos ben todos” e, de brincadeira, engaden: “Despois, que cambiemos de empresa ou non, xa é cousa de Vila!”.

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 53

vacapinta003_actualidade_alvare_galego_06.indd 53

11/05/2018 19:34

A C T U A L I DA D E

A formación continuada é o punto forte do manual

O MANUAL Matilde Hernández Veterinaria responsable da Área de Calidade do Leite de Servepo (Servizos Veterinarios da Pontenova)

documento normativo Manual Álvare Calidade describe a xestión do sistema de calidade nas explotacións de bovino de leite integradas neste grupo. Asegura a calidade dos seus produtos acorde coa lexislación vixente aplicable e cos requisitos e coa satisfacción dos seus clientes (industria e consumidor). O documento responde a un organigrama que describe procesos e procedementos de traballo tanto no ámbito da granxa coma no de xestión de rexistros e control da documentación do grupo de granxas integradas en Álvare. A formación continuada é o punto forte do manual.

O sistema certifica proceso e produto. As características deste último defínense previa consulta co cliente directo (a industria) e aparecen recollidas no Certificado de conformidade de produto, baixo a epígrafe “Alcance da certificación de produto”. As súas cualidades contrólanse mediante analítica. As características de proceso definidas axústanse á lexislación vixente, permiten a maior eficiencia na produción de leite e garanten a seguridade alimentaria. Periodicamente revísanse as granxas en áreas de: • Respecto ao medio ambiente • Bioseguridade e sanidade animal • Xestión de medicamentos e produtos químicos • Control de materias primas • Calidade da auga • Leitería e sala de muxido • Muxido e manexo do leite • Instalacións (o seu deseño e manexo) • Benestar animal • Manexo na explotación • Circuítos e contaminación cruzada

As características de proceso contrólanse mediante esta auditoría en granxa. Un informe final avalía o cumprimento das características de proceso e de produto definidas no manual de calidade. O informe recolle índices de diversos campos relacionados coa xestión técnica da granxa, reprodutivos, de saúde de ubre, de alimentación, sanitarios e de benestar animal, o que permite poñer en funcionamento medidas para melloralos, no que chamamos un proceso de mellora continuada, tal e como debemos entender calquera programa de xestión. O sistema é multidisciplinar sempre que engloba todas e cada unha das áreas da produción animal. Álvare Calidade establece anualmente uns obxectivos ou áreas de mellora, que son os estímulos para o avance conxunto do grupo gandeiro, que sempre traballa con respecto ao medio ambiente como base da sustentabilidade das súas ganderías, supervisando o benestar dos seus animais e coa responsabilidade social que supón producir un alimento.

Intereses do Grupo Álvare para certificar • Cumprir a esixencia do seu cliente • Asegurar a venda do seu produto • Seguridade do seu produto • Mellora do manexo • Mellora das instalacións • Marxe €/litro vendido • Rendibilidade • Imaxe • Calidade do seu produto *En letra grosa, intereses que comparte a industria

54 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_actualidade_alvare_galego_06.indd 54

11/05/2018 19:34

902 990 020

pub_mecano.indd 55

18/05/2018 11:53

Telescóp GANDERÍA

Millares Torrón e Maquinaria Agrícola O Rubio fan de JCB o líder indiscutible en vendas de telescópicas agrícolas nas provincias da Coruña e Lugo en 2018 Telescópica JCB 536-60 AGRISUPER de FINCA A CHEDA SL (FRADES) A Coruña

Telescóp BARCALA

Telescópica JCB 536-70 LC AGRIPLUS de EXPLOTACIÓN CAMPERA HUEVOS DE ORO SL (BOIMORTO) A Coruña

Telescópica JCB TM220 de GANDERÍA A ROUBADA SC (TRAZO) A Coruña

Telescópica JCB 531-70 de SAT GOMELLE (GUNTÍN) Lugo

Telescóp SCG (Base

Rotoempacadora combinada Krone Comprima CV150XC de CONDOMIÑA SC (PARADELA) Lugo

pub_torron.indd 56

22/05/2018 12:41

Telescópica JCB 536-60 AGRISUPER de GANDERÍA LORENZO SC (TRAZO) A Coruña

Telescópica JCB 536-60 AGRISUPER de GANDERÍA BELLO SC (TRAZO) A Coruña Telescópica JCB 536-60 de CUMA XALLAS BARCALA (SANTA COMBA) A Coruña

Telescópica JCB 531-70 de María del Carmen Cabana Sánchez (PALAS DE REI) Lugo

Telescópica JCB 531-70 de AIRA SCG (Base CHANTADA) Lugo

Carretera de Santiago, km 5 – 27210 Lugo | Tlf.: 982 221 966 correo@millarestorron.com | www.millarestorron.com pub_torron.indd 57

Telescópica JCB 531-70 de GANDERÍA FONDÓN (RIBADEO) Lugo

O Carballal, s/n., 15847 - Santa Comba (A Coruña) Tlf.: 981 894 929 - 686 521 718 | orubiomaquinaria@hotmail.com 22/05/2018 12:41

NA GRANXA

CASA DO REI. RODEIRO (PONTEVEDRA)

Posado familiar: Anila; Suso, María e o seu fillo Xavier; os avós de Suso, e Raúl, o empregado

En Vaca.tv

Ante a incerteza, diversificación Casa do Rei inicia estes días un novo proxecto, unha granxa de polos ideada a partir parte da crise de prezos do leite dos anos 2015 e 2016 e que complementará os ingresos da explotación láctea, a cal non desbotan ampliar se a evolución do sector vai a mellor.

Localización: Rañestras, Álceme (Rodeiro) N.º total de animais: 240 Vacas en muxidura: 114 Empregados: 1 Media de produción (normalizada a 305 días): 11.250 kg/vaca (ano 2017) Porcentaxe de graxa: 4,34 % Porcentaxe de proteína: 3,24 % RCS: 181.000 cel./ml ICO: 2.414 Superficie agrícola: 75 ha Media de doses de seme por preñez: 3,2 N.º medio de partos da explotación: 2,6 Prezo do leite: 0,31 €/kg + IVE

asa do Rei é unha gandería familiar con forma xurídica de sociedade cooperativa da que forman parte os irmáns Suso e José Manuel Montes Vázquez; a súa nai, Anila Vázquez Rodríguez, e a muller de Suso, María Vilar Brocos. No mes de abril estaban muxindo 114 vacas, algo máis do habitual, dentro dun rabaño que ascende a 240 animais. Suso, Anila e Raúl –o empregado– traballan a tempo completo, mentres que María e José Manuel o fan a tempo parcial. O pai de Suso e José Manuel traballa fóra, pero cando libra tamén axuda na explotación.

Pertencen á cooperativa O Rodo, a cal lles fornece unha ampla variedade de produtos (zoosanitarios, fitosanitarios, alimentación, fertilizantes, sementes, gasoil, ferretería…), así como os servizos veterinarios de clínica, reprodución e calidade do leite. Ademais, negócialles o prezo do leite a todos os seus socios de maneira conxunta.

INSTALACIÓNS E ORGANIZACIÓN DO GANDO Fagamos algo de historia: cando os pais de Suso e José Manuel tomaron as rendas da explotación deixaron as vacas de carne que tiñan os avós e pasáronse ás de leite. Desde aquela fixeron tres establos, o primeiro de 19 prazas trabadas e con sistema de muxido en caldeiro, despois outro de estabulación libre con sala de espiña de peixe de 8 puntos e máis recentemente, no ano 2008, outro máis grande debido a que o anterior se lles quedaba pequeno. A posteriori, en 2011, substituíron a sala de muxido por unha traseira de vinte puntos. Teñen un recuperador de calor co que quentan practicamente toda a auga que necesitan para lavar o tanque e a sala, e tamén dispoñen dun variador de frecuencia co mesmo obxectivo de contribuír ao aforro enerxético.

58 | Vaca Pinta nº 3 | 05.2018

vacapinta003_naGranxa_casaDoRei_galego.indd 58

17/05/2018 17:58

NA GRANXA

Vista xeral das instalacións de Casa do Rei

No ano 2014 ampliaron a nave nova coa intención de dobrar o número de animais, pero a crise de prezos que veu a continuación obrigounos a reformular os seus plans inmediatos e, finalmente, optaron por facer unha granxa de polos que empezará a funcionar estes días. Con todo, non desbotan a posibilidade de ampliar o rabaño máis adiante se o mercado do leite se estabiliza e a Administración lles concede algunha axuda. Entrementes, a esa parte sácanlle partido como almacén de maquinaria e forraxes.

A día de hoxe están utilizando todos os establos. As vacas de leite, o lote de preparto e as becerras a partir dos seis meses están no novo. “Cando construímos esta nave démoslle a altura máxima permitida pola lexislación para evitar problemas de estrés por calor no verán”, explica Suso. Isto, sumado ao teito de panel sándwich e á malla cortaventos dos laterais, fai que non lles resulte preciso o uso de ventiladores artificiais. Onde si son indispensables é nos vellos, debido á súa construción máis pechada e ao menor illamento térmico que proporciona a chapa de uralita.

No establo máis antigo teñen boxes individuais para as xatas ata a desteta –que lles practican aos dous meses e medio– e unha zona emparrillada para as destetadas. Na outra nave aloxan as xovencas desde un ano ata que lles diagnostican a preñez. Na actualidade teñen moita recría e vense obrigados a botar man doutro cuberto para gardar algunhas becerras pequenas. As vacas en lactación descansan en cubículos con camas de area. Antes eran de serraduras e carbonato, pero un brote de mamite que tiveron hai xa máis de dous anos impulsounos a facer o cambio. “A area ten os seus pros e os seus contras, pero os beneficios son maiores: case non hai casos clínicos de mamite, as camas son mellores de facer e é un material fácil de aplanar. En contra, o desgaste da arrobadeira e o sedimento que se vai depositando na fosa, aínda que a temos cunha rampa para poder limpala todos os anos”, aclara Suso. Aplanan as camas á mañá e á noite e límpanas outras dúas veces ao día.

Progetto2_Layout 1 07/05/18 17:22 Pagina 1

05.2018 | Vaca Pinta nº 3 | 59

vacapinta003_naGranxa_casaDoRei_galego.indd 59

23/05/2018 14:32

NA GRANXA

Contan con tres fosas de xurro de 800.000, 300.000 e 100.000 litros, e todas cubertas para non almacenar auga. Porén, agora están pensando en facer outra porque “cando se fixo o establo novo había unhas 60 vacas en muxidura; daquela chegaba ben, pero hoxe xa se nos queda pequena”, asegura este gandeiro pontevedrés. No lote de preparto, ao que ingresan as femias uns vinte días antes do parto, teñen cama quente de palla, igual que para as becerras pequenas. En cambio, para as xovencas máis grandes optaron pola cama de colchoneta. Desde hai un ano apostan polo secado selectivo: “Unicamente tratamos con antibióticos as vacas que teñen células, o resto só leva tapón. Non notamos ningún efecto en contra e non tes que ter a precaución de non mandar o leite para o tanque antes de que transcorran os días obrigatorios desde a prescrición do antibiótico”, manifesta.

Pertencen á cooperativa O Rodo, a cal negocia o prezo do leite A TODOS OS SEUS SOCIOS DE MANEIRA CONXUNTA. Desde o ano 2000 véndenllo a Larsa

A ración das vacas de leite fáillela a cooperativa O Rodo

ALIMENTACIÓN Para as vacas de leite elaboran unha ración composta por 20 quilos de silo de millo, 14 de silo de herba, 10 de bagazo de cervexa, 0,8 de herba seca e 11,3 de penso. O último subproduto que engadiron foi o bagazo –que traen de Portugal–, o cal Suso asegura que “funciona ben porque é moi húmido e a mestura queda moito máis homoxénea”. Cando visitamos a explotación estábanlles incorporando patacas á ración, aínda que de xeito extraordinario debido a un excedente puntual. O servizo de carro préstallelo a cooperativa, pero só para os animais de produción. Para o lote de preparto e as xatas desde os seis meses ata que lles diagnostican a preñez elaboran eles mesmos outra ración cos seguintes alimentos: 4 quilos de herba seca, 9 de silo de herba e 3 de silo de millo. O penso dánllelo á parte, dependendo de se son becerras pequenas, xovencas ou vacas próximas ao parto. “As xovencas preñadas e as vacas secas témolas todo o ano fóra. Están con herba seca e con pasto ata uns 20 días antes de parir, que as volvemos meter dentro coa ración de preparto”, expresa.

Optan polas camas de area para as vacas de produción

SUPERFICIE E LABORES AGRÍCOLAS “Traballamos sobre 70 ou 75 hectáreas, non che sei dicir agora exactamente. A millo temos 25 e o resto é pradeira. As fincas están moi dispersas porque a maior parte témolas en alugueiro, e as que están máis lonxe só as utilizamos para millo –unhas 18 hectáreas–; en cambio, nas que están máis preto facemos rotación con herba", explica Suso.

Conta que a súa zona non reúne as mellores condicións para a produción de millo, xa que “o sol aperta moito no verán e hai poucos días de chuvia”. A campaña de ensilado contrátanlla sempre á cooperativa O Rodo. “Temos tres tractores, un de 90 cabalos, outro de 100 e outro grande de 200 para sacar as cubas de xurro, gradar e esas cousas. O ensilado da herba e os traballos de preparación das terras facémolos en parte, dependendo de como veña a campaña. Se vén moi apurada, contratamos”, manifesta.

60 | Vaca Pinta nº 3 | 05.2018

vacapinta003_naGranxa_casaDoRei_galego.indd 60

11/05/2018 23:32

alMacenaMIenTO de FOrraJe túnel agrícola toutabri® La gama de cobertizos de almacenamiento Toutabri® es perfectamente adecuada tanto para el almacenamiento de forraje de una explotación poco mecanizada como para una gran explotación que utilice sistemas telescópicos. El forraje se beneficia del efecto de túnel para un almacenamiento seco y correctamente ventilado.

MaTerIal aGrícOla Hangar para proteger su material agrícola Gracias al Toutabri® alargará la vida útil de sus materiales protegiéndolos de la intemperie. La amplia gama de 4,50 a 25 m permite cobijar desde materiales pequeños hasta máquinas voluminosas de tipo cosechadora.

Túnel de cría Una solución inteligente de menor coste El Toutabri® y sus opciones de ventilación y de aislamiento pueden adaptarse a todo tipo de cría respetando el confort de los animales.

Para Protegerlo todo sin gastarlo todo Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500 la espina · gijón · avilés

pub_richel.indd 61

info@grupoladislao.com www.grupoladislao.es

www.toutabri.e s

18/05/2018 01:37

NA GRANXA

Desde hai un ano apostan polo secado selectivo: “Unicamente tratamos con antibióticos as vacas que teñen células, o resto só leva tapón”, apunta Suso REPRODUCIÓN E XENÉTICA

Moxen ás oito da mañá e ás sete e cuarto da tarde

Vacas esperando a súa quenda de muxido

Xatas en cama quente no establo novo

COMERCIALIZACIÓN DO LEITE Desde o ano 2000 véndenlle o leite a Larsa. A cooperativa negocia o prezo, pero os contratos son individuais e fírmanse de ano en ano. O prezo oscila todos os meses, xa que cobran un 70 % a un prezo base fixo de 280 euros/tonelada e un 30 % a un prezo

variable, segundo unha fórmula que ten en conta as cotizacións da manteiga e o leite en po no mercado internacional. Coas primas de cantidade, calidades e súper A, nos últimos meses obtiveron un importe final de 31 cts./kg máis IVE.

Ata hai pouco as femias que nacían en Casa do Rei quedaban todas na granxa para repoñer e engrosar o rabaño, pero agora teñen un exceso de recría e están empezando a vender tanto xovencas preñadas como xatas pequenas. Ás xovencas adoitan practicarlles a primeira inseminación arredor dos 14 meses, aínda que o que máis teñen en conta é o talle do animal; así, a media de idade ao primeiro parto é de 24,7 meses. As dúas primeiras inseminacións fánllelas con seme sexado e, se non quedan preñadas, optan polo convencional. A detección de celos lévana a cabo de forma visual, se ben Suso apunta: “Facemos reprodución todas as semanas, así que a vaca que non lle pillaches o celo sincronízase ou vólvese inxectar para vela en celo”. A taxa de detección está actualmente no 59,47 % en xovencas e no 71,21 % en vacas. O número medio de inseminacións por preñez do ano pasado foi de 3,2. A taxa de fertilidade é do 35,56 % en xovencas e do 29,52 % en vacas, mentres que a de preñez é do 19,36 % en xovencas e do 21,02 % en vacas. Hai máis de dez anos que empezaron a utilizar a técnica de transferencia embrionaria, un servizo que lles proporciona a Finca de Mouriscade da Deputación de Pontevedra. “Estamos implantando embrións comprados e mais os que lles sacamos ás nosas xovencas en animais nos que a xenética non é tan boa. Nalgunhas vacas repetidoras utilizámolos como terapia de preñez; neses casos non son embrións de elite, senón embrións de fertilidade, e nunha porcentaxe alta funciona”, explica. Tamén di que ten ganas de empezar a facerlles a proba xenómica a todas as femias para recriar só das que realmente transmiten bos índices. “Agora estámolo facendo de forma puntual nas becerras con xenética máis alta”. Deses animais, precisamente, é dos que están extraendo embrións que colocan en receptoras de peor valor xenético.

62 | Vaca Pinta nº 3 | 05.2018

vacapinta003_naGranxa_casaDoRei_galego.indd 62

11/05/2018 23:32

el especialista en BIENESTAR ANIMAL

+33 3 69 35 30 30

www.beiser.es

Caseta ColeCtiva aislada Con teCho Corredizo para 5 terneros

Techo

aislado

> Caseta en poliéster > Pavimento alveolar de PVC > Resistente a los rayos UV

ganador

modelo de "4 esTrellas"

Único en

el mercado europeo

Premio de la innovación en materia de equiPamiento en el Sommet de l‘Élevage 2015 (cumbre de la ganadería)

abrigo modulable modulabri 12 x 6 m Con barreras texas y lona proteCtora > Estructura galvanizada > 100 % modular > Lona de 650 g/m2

disponible en 6 x 4 m y 12 x 4 m

pasillo de ContenCión de 8,50 m Con elevaCión hidráuliCa y sistema de pesaJe

100 %

GALVANIZADA

en modelo con ruedos

de aCero pintado

www.beiser.es pub_beiser.indd 63

Único en

el mercado europeo

Jaula eléCtriCa para el Cuidado de las pezuñas del ganado 380 v

disponible

Comedero de media luna

> 3 compartimentos > Jaula de pesaje integrada > Sistema hidráulico de elevación de las ruedas > Reductor de anchura (800-600 mm) > Disponible en 10,50 m y 12,50 m > Disponible en versión automatizada

> Estructura completamente galvanizada > 5 motores independientes > Alfombrilla de goma antideslizante

> Longitud : 2 a 8 m > Ancho : 600 a 1300 mm > Hasta 5 mm de grosor

con elevación hidráulica

LA TIENDA AGRICOLA MAS GRÁNDE DE EUROPA

Beiser Environnement BP1 Domaine de la Reidt 67330 Bouxwiller - France © Beiser 04/2018. Las fotografías no son contractuales.

16/05/2018 23:00

NA GRANXA

JOSÉ LUIS MÉIJOME BLANCO Técnico de apareamentos de Africor Pontevedra

Nesta explotación levamos dez anos co programa de apareamentos. Nas lactacións finalizadas do ano 2007 tiña 9.200 kg de produción e agora está en 11.250. En graxa pasou do 3,68 ao 4,34 % e en proteína dun 3,20 a un 3,24 %. No ano 2007 tiña 38 lactacións finalizadas e o ano pasado tivo 99, ou sexa, que á parte de mellorar nos índices de produción, tamén mellorou moi considerablemente no número de animais. En cualificación subiu tres puntos nesta década, pasando a media do establo de 78 a 81, entón eu creo que tamén é unha suba considerable.

As xatas aliméntanse a base de penso e herba seca desde a desteta ata os 6 meses

O obxectivo agora en Casa do Rei é que os animais preñen un pouco mellor, que é unha das materias pendentes desta raza. Hai gandeiros que lles gusta participar máis da elección dos touros e outros déixana un pouco de man do técnico, sempre e cando poñan uns límites tanto económicos como de casas comerciais. A xenómica é unha ferramenta moi importante para coñecer os índices dos animais novos con máis fiabilidade; tamén nos brinda a posibilidade de ter unha base de datos das caseínas do leite e, ademais, sérvenos para ter localizados os xenes recesivos.

HÉCTOR MARTÍNEZ SANZ Responsable do equipo de transferencia embrionaria da Finca de Mouriscade O que pretende a transferencia embrionaria é acelerar o número de descendentes eficientes e, polo tanto, aumentar os animais máis rendibles da explotación. Agora mesmo temos unha ferramenta fantástica, a xenómica, que nos permite recoñecer eses animais antes de que pairan e poder traballar con esa xenética máis nova incorporando outras biotecnoloxías, como é a utilización de seme sexado, para incrementar o número de femias do rabaño.

As vacas secas e as xovencas preñadas están sempre no pasto

Para a elección dos touros buscan saúde, leite e produción. “Non buscamos animais de concurso, pero tampouco queremos touros que empeoren os datos de morfoloxía”, apunta. Este ano están traballando con Horizon, Sanxurxo e Supertoro, tres sementais xenómicos de Xenética Fontao. Utilizan o programa de apareamentos de Africor Pontevedra, con cuxos resultados se mostran satisfeitos, xa que a produtividade da granxa aumentou considerablemente nos últi-

Suso empezou no ano 2005 a traballar coa xenética inicial que tiñamos en Mouriscade e desde ese ano regularmente vai incorporando xenética nova; imos facendo recolectas na granxa e implantando embrións que está comprando no mercado. Agora mesmo ten doce animais procedentes de transferencia embrionaria e dos mellores exemplares que ten, os seis primeiros por índices xenéticos son descendentes de Mouriscade.

Co bagazo de cervexa conseguen unha ración máis húmida e homoxénea

mos anos. Grazas a este sistema tamén evitan que se dispare a consanguinidade, á cal José Luis Méijome se refire "como un dos grandes problemas" da raza frisona. “O día que se fan os acoplamentos vén o técnico e dámoslle unha visual ao establo. Ao mellor hai algunha vaca á que lle queremos poñer un touro puntual, pero poden ser dous ou tres casos. Para o resto búscanse uns parámetros e un programa informático fai os acoplamentos”, aclara. Sen dúbida, en Casa do Rei están apostando pola mellora do rabaño para un futuro máis prometedor. Quizais a clave destas decisións estea no parecer de Suso: “O presente é algo incerto co tema dos xurros, o prezo do leite… pero o futuro penso que vai depender máis da xestión que cada explotación faga dos seus recursos, da terra, da man de obra etc.” Oxalá a opinión deste produtor pontevedrés se faga realidade e o porvir do sector lácteo estea, por fin, nas mans dos seus protagonistas: os gandeiros.

64 | Vaca Pinta nº 3 | 05.2018

vacapinta003_naGranxa_casaDoRei_galego.indd 64

21/05/2018 12:39

Balsas MN é unha empresa ubicada na zona centro de Galicia adicada á fabricación e montaxe de balsas para almacenamento de auga, puríns, lodos e todo tipo de residuos; estanques, lagos, encoros aritificiais e impermeabiliación de vertedeiros, terrazas, cubertas, canles de rego, etc. Para iso contamos cunha ampla gama de materiais en polietileno e pvc.

especializámonos na construción de balsas de polietileno para o almacenamento de purín, tanto de balsas novas como de zanxas que está sendo obrigatorio impermeabilizar.

As vantaxes deste tipo de balsas con respecto ás fosas tradicionais son innumerables: LLORA DA ESTRUTURA DO SOLO.

• RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DÍAS). • REDUCIÓN DE ATA A TERCEIRA PARTE DO CUSTO RESPECTO DUNHA FOSA TRADICIONAL. O QUE QUERE DICIR QUE O MESMO INVESTIMENTO PERMITE CUBICAR O TRIPLO DE CAPACIDADE, PERMITINDO, POLO TANTO, ALMACENAR PURÍN E ABONO ORGÁNICO, INCLUSO DE FÓRA DA EXPLOTACIÓN, PARA AS ÉPOCAS DE ABONADO, CO CORRESPONDENTE AFORRO E ME-

• PERMITE UN CRECEMENTO DA EXPLOTACIÓN MÁIS FLEXIBLE, XA QUE EN 2-3 DÍAS SE PODE FACER UNHA AMPLIACIÓN DA BALSA A UN CUSTO REDUCIDO. • CONSECUENTE CO IMPACTO AMBIENTAL, XA QUE PODE SER DESMONTADA CON FACILIDADE, O QUE PERMITIRÍA UN CAMBIO DE LOCALIZACIÓN CUN CUSTO MÍNIMO.

Dispoñemos tamén dun enxeñeiro técnico agrícola adicado ao deseño e situación das balsas e tamén á tramitación de subvencións se fose necesario.

Balsa de purín de 1700m3, gandeiría Coto de Goi. O Picato- Guntin (Lugo)

Posibilidade de recubrilas con estrutura metálica e lona

• BALSAS PARA ALMACENAMENTO DE PURÍNS, AUGA, LODOS, RESIDUOS...

• SUBVENCIONADAS POLA XUNTA DE GALICIA

• ESTANQUES, LAGOS E ENCOROS ARTIFICIAIS, CANLES DE REGO...

• DENDE UN CÉNTIMO POR LITRO

• IMPERMEABILIZACIÓN DE VERTEDEIROS, TERRAZAS, CUBERTAS, FACHADAS...

• RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DÍAS)

• DISTRIBUIDORES DE DEPÓSITOS DE ALMACENAMENTO DE AUGA DE ATA 500M3

• AMORTIZABLE ATA EN 3,5 ANOS

NECESIDADES CULTIVO PARA 15 Tms DE MS/ha DE PRODUCIÓN

PLAN DE ABONADO ELIXIDO PARA CUBRIR NECESIDADES DE CULTIVO 600 quilos de Triple 15

40.000 litros de purín vaca

80.000 litros de purín vaca

200 quilos de Urea 46%

600 quilos de Triple 15

600 quilos de 22/7/6

300 quilos de 20/12/8

(especial millo)

300 quilos de Cloruro potásico 100 quilos de Urea 46%

195 UF de N 195 195 195 90 UF de P2O5 90 126 108 POTASIO 225 UF de K20 225 260 225 Custo abonado por ha (sen labores) 377,00 €/ha 258,00 € /ha 205,00 €/ha Aforro en euros por ha con utlización de purín con respecto a abono típico (600 quilos de Triple 15 e 100 quilos de urea) AFORRO PARA SUPOSTO 10 ha Anos para amortizar balsa purín de 800 m3 NITRÓXENO FÓSFORO

195 102 360 84,00 €/ha 175 €/ha 1750 € 3,5 anos

• O cálculo da amortización estimado para unha balsa de 800 m3 faise con prezos de mercado de abonados nos que non se ten en conta unha posible suba dada polo incremento de prezo do petróleo. • Deste xeito, unha suba no prezo do petróleo trae consigo que o período de amortización se reducirá considerablemete ata 2,5 ou 3 anos.

Telf: 609 379 636 | www.balsasmn.es | e-mail: balsasmn@gmail.com

pub_balsas.indd 65

18/05/2018 18:03

Nuevas salas y robots de ordeño GEA en Valle de los Pedroches

gea.com

La comarca de Valle de los Pedroches, al norte de la provincia de Córdoba, es un territorio en el que el sector vacuno de leche es parte importante de la economía. La profesionalización y modernización de sus granjas es cada vez mayor y la gran mayoría de sus ganaderos confían en los sistemas de ordeño GEA para su trabajo diario. Jesús, Antonio José y Antonio son ejemplo de ello. Han mejorado sus explotaciones con la adquisición de diferentes sistemas de ordeño y hemos hablado con ellos para que nos cuenten el porqué de su decisión y su experiencia con los equipos GEA.

JESÚS LÓPEZ GARCÍA Explotación: Jesús López e Hijos. Villaralto (Córdoba) Vacas en producción: 195 Sistema de ordeño: sala rotativa de 32 puntos N.º de ordeños: 2 ordeños/día Media de producción: 37 litros vaca/día % de grasa: 3,80 % de proteína: 3,30 RCS: 130.000 Venta de leche: 0,32 €/l (precio base de la COVAP)

¿Cuándo se instaló la nueva sala rotativa? En febrero hizo un año que nos decidimos por cambiar la sala de espina de pescado 2x7 que teníamos. Ahora, justamente un año después se ha montado. ¿Por qué se decidió por este sistema? Vimos que el ordeño era muy cómodo y más rápido. No es como en otras salas, en paralelo u otras, que nos parecía que teníamos que andar más. Con esta estamos parados, quietos en el ordeño y es mucho más rápido. Es por eso por lo que nos decidimos por esta sala. ¿Por qué eligió GEA? Por la confianza que te transmite a la hora de una avería o de un recambio y también por la propia marca. ¿Cómo recuerda el proceso de cambio? La primera semana, incluso el primer mes hasta que se fueron adaptando los animales, fue un poco difícil. A los animales les costó entrar y bajaron de leche los primeros tres o cuatro días. Después de la primera semana recuperaron otra vez su producción. Por lo general ahora entran muy bien, están rumiando y se ven tranquilos. Poco a poco van pasando mejor y esperemos que pronto se adapten del todo bien. A nosotros también nos costó un poquito adaptarnos porque la rutina de ordeño con respecto a la espina de pescado cambia. Las vacas no se movían y aquí que se están moviendo, por despacio

En vídeo

Jesús, en las instalaciones de su nueva sala que vaya, a ti también te cuesta adaptarte. El cambio se nota más que nada en el manejo nuestro y en el estrés de los animales. ¿Qué beneficios le ha aportado? Ordeñamos más rápido. Antes en la sala tardábamos sobre cuatro horas por la mañana y cuatro horas por la tarde y ahora lo hacemos en dos horas, incluso por las tardes un poquito menos, en dos horas menos cuarto. Antes había menos tiempo entre ordeños y ahora, por las tardes, hay un poquito más de producción que por la mañana. En cantidad de leche también hemos notado que sí hemos subido un poco. En cuanto al futuro, ¿piensa en crecer? Esta sala nos permite crecer. Hasta que lleguemos al tope de ordeños de antes, fíjate si podemos… pero también depende del sector, de la demanda de la industria y de lo que nos depare el futuro.

ANTONIO JOSÉ ALÁEZ MADUEÑO Explotación: Dehesa Torrefranca. Dos Torres (Córdoba) Vacas en producción: 114 Sistema de ordeño: 2 robots N.º de ordeños: 2,9 ordeños/día Media de producción: 36 litros vaca/día % de grasa: 3,70 % de proteína: 3,50 RCS: 200.000 Venta de leche: 0,32 €/l (precio base de la COVAP) ¿Cuándo se instalaron los robots? Los compramos hace ya bastante y hemos hecho un proceso de adaptación bastante largo. Empezamos a ordeñar el día 24 de febrero. ¿Por qué decidió hacer el cambio? Tenía una sala de espina de pescado 2x4, a la antigua. Fue la primera sala que se puso aquí en la zona de Valle de los Pedroches y se fue mejorando, pero se nos quedó pequeña. Echábamos muchas horas de ordeño y ya había que decidir entre una cosa y otra. Nos decidimos por el robot. ¿Por qué eligió GEA? Principalmente por el servicio técnico. Tres ganaderos jóvenes de la zona empezamos a plantearnos el cambio, fuimos a ver explotaciones, pasamos dos años viendo robots en distintos lugares y estudiamos el tema. Elegimos GEA principalmente por el servicio técnico. Vimos que quien tenía un buen servicio técnico funcionaba bien y quien no lo tenía iba peor. Los propios ganaderos así nos lo decían. ¿Cómo recuerda el proceso de cambio? Empezamos muy poco a poco. Primero pusimos las puertas de selección, se las abrimos un poquito para que ellas fuesen pasando más fácilmente, sin que las empujaran. Se las fuimos cerrando poco a poco y ellas solas fueron entrando, no las obligamos nunca. Después empezamos a dar de comer en el robot, hicimos como una especie de manga con tablones, iban una por una y no se podían dar la vuelta. El primer día pasaron todas. Luego, empezamos a ordeñar. La verdad que lo pensamos mucho, lo trabajamos mucho y al final ha dado buen resultado. Yo por lo menos estoy contento. ¿Qué beneficios le ha aportado? Yo voy buscando calidad de vida y llegar a los tres ordeños. Aquí la gente no está muy decidida a hacer tres ordeños a mano y a máquina pienso que sí se podrá conseguir. Era inhumano estar ordeñando con una sala de 2x4, cuatro horas por la mañana y cuatro por la noche. No podíamos seguir sosteniendo algo así, ni yo, ni los trabajadores, ni nuestras familias.

Antonio José, segundo por la derecha, con su familia y uno de sus robots al fondo

ANTONIO GARCÍA RUÍZ Explotación: Guadarramilla. Pozoblanco (Córdoba) Vacas en producción: 141 Sistema de ordeño: tiene una sala de espina de pescado de 12 puntos y acaba de adquirir una sala paralela 2x10 N.º de ordeños: 3 ordeños/día Media de producción: 45 litros vaca/día % de grasa: 3,60 % de proteína: 3,33 Venta de leche: 0,32 €/l (precio base de la COVAP)

Antonio, a la izquierda, firma con GEA el contrato de su nueva sala ¿Por qué sistema de ordeño se ha decidido? Tengo una sala de espina de pescado de 12 puntos y he hecho un contrato para cambiar a una sala con salida en guillotina de 2x10, 10 máquinas en cada lado con salida rápida en paralelo. ¿Por qué se ha decantado por este sistema? Se la he visto a un compañero de la zona y he comprobado, sobre todo, la rapidez con la que ordeña, la anchura con la que se puede trabajar con los animales, la luminosidad que tenía y la comodidad de las vacas y del ordeñador. La rapidez y la marca, que apuesto por ella. ¿Por qué eligió GEA? Escogí GEA porque siempre he trabajado con ellos y tienen un servicio muy bueno, rápido y eficaz. Tal y como nosotros estamos ordeñando, cada ocho horas, el servicio debe ser lo principal. En una hora u hora y poco te arreglan el problema.

INTERNACIONAL

CÀ DEI VOLTI. VICENZA (VÉNETO, ITALIA)

En Vaca.tv

Alessandra Cobalchini

Manexo 'made in' Italia A maior parte do leite que producen as vacas desta explotación dirixida por Nadia Cecchin e a súa filla Alessandra Cobalchini é transformado en queixo da DOP Grana Padano, que fabrica a cooperativa Latte Busche, á que pertencen.

Localización: Dueville (Vicenza, Véneto) Propietarios: Nadia Cecchin e Alessandra Cobalchini Empregados: 2 N.º total de animais: 280 Vacas de produción: 160 Media de produción: 11.000 kg vaca/ano Porcentaxe de graxa: 3,80 % Porcentaxe de proteína: 3,20 % RCS: 140.000 cel./ml Superficie agrícola: 48 ha Media de doses de seme por preñez: 1,8-2 IPP: 420 días Media de partos do rabaño: 2,5 Prezo do leite: 0,47 €/kg (importe final medio; ano 2017)

à dei Volti é unha gandería situada en Dueville, unha localidade da provincia de Vicenza, na rexión de Véneto. As súas propietarias son Nadia Cecchin e a súa filla Alessandra Cobalchini, e ao seu traballo na explotación súmase o de dous empregados que se ocupan das tarefas de muxido e alimentación. O rabaño actual suma 280 animais, cuxa distribución era a seguinte o día da nosa visita: 140 vacas en lactación, 20 secas e o resto, xatas e xovencas. A media de produción actual é de 36 quilos por vaca e día. A media do ano pasado foi de 11.000 kg/vaca, cun 3,80 % de graxa e un 3,20 % de proteína. O reconto celular sitúase nas 140.000 cel./ml.

COMERCIALIZACIÓN Do leite Véndenlle o leite á cooperativa Latte Busche, con sede na provincia de Belluno. Os seus 360 membros esténdense por toda a rexión de Véneto e entre eles existe unha gran diversidade: desde pequenos produtores de dez vacas que viven nas montañas a ganderías con máis de 500 cabezas nas chairas. Os estados financeiros de 2017 determinaron un prezo medio de 0,42 €/kg para os socios, o cal, xunto ás primas de calidade e o IVE, sumou un total de 0,47 €/kg (de media). Os gandeiros asociados deben manter o mesmo volume de produción que tiñan establecido coas cotas lácteas e, se se exceden, pagan unha multa polo entregado a maiores. “A nosa cooperativa ten unha cantidade de referencia de 350/400 toneladas de leite por día, principalmente debido aos consorcios das principais DOP de queixos, Grana Padano e Asiago, que mantiveron o seu propio sistema de cotas. Os membros só poden producir as cantidades que a cooperativa logra vender”, explica Alessandra Cobalchini.

68 | Vaca Pinta nº 3 | 05.2018

vacapinta003_internacional_CaideVolti_galego_02.indd 68

19/05/2018 02:41

INTERNACIONAL

DistribuiDores PArA esPAñA y PortugAl

Alta Calidad Alemana Asegurada!

O leite é procesado en catro factorías diferentes e está destinado á fabricación de queixos, iogures, xeados e leite fresco. O resultado é unha oferta duns corenta produtos de venda ao público. Entre os queixos, catro son denominacións de orixe controlada: Grana Padano, Asiago, Piave e Montasio. Recentemente empezaron a producir leite e queixos bio procedentes de granxas situadas nas montañas altas, o que lles permite explotar a súa materia prima a uns prezos moito máis rendibles. “Existe un forte control da calidade que limita ao máximo o risco de ter que eliminar leite porque non cumpre cos mínimos esixidos. Cada tres anos redefínense os parámetros necesarios para obter produtos de alta calidade, o que lle axuda ao gandeiro a xestionar todos os aspectos que poden impedir o logro da mellor calidade. Con estes controis, o socio estimúlase continuamente para que o produto final, unha vez transformado, obteña un bo prezo no mercado”, manifesta Cobalchini. A maioría dos produtos distribúense a través das canles dos grandes comerciantes polo miúdo, aínda que na rexión de Véneto teñen algúns puntos de venda directos. Os prezos ao consumidor indicativos dos produtos son: • Litro de leite: 1,40 € • Leite bio: 2 € • Queixo Grana Padano 12 meses: 13 € • Queixo Asiago: 9 € • Queixo Piave: 11 € • Queixo Montasio: 8 € A cooperativa tamén vende unha parte importante no estranxeiro a través de Agriform, sobre todo en Inglaterra e nos Estados Unidos.

*FiNANCiACiÓ

ses N 0% – 24 Me

Patentado en Alemania.

el autentico arrimado en espiral, no compre imitaciones

*consulte condiciones en su concesionario

Distribución Portugal: ZjCarrageta Lda – Évora. www.zjcagriparts.pt Agrovergeira – Pombal. www.agrovergeira.pt

Distribución españa: Formada por 25 puntos de servicio

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com 05.2018 | Vaca Pinta nº 3 | 69

vacapinta003_internacional_CaideVolti_galego_02.indd 69

19/05/2018 02:42

INTERNACIONAL

AGRICULTURA En Cà dei Volti dispoñen de 48 hectáreas, das cales o 20 % é terreo propio e o 80 % trabállano en alugueiro. Os pastos permanentes ocupan o 70 % da superficie e deles obteñen entre catro e cinco cortes ao ano, ademais dun último corte que é pastoreado por vacas secas e xovencas. No resto combinan herba polifita de inverno con sorgo no verán para a produción de ensilaxe. Hai xa un tempo que deixaron de producir millo debido aos riscos das toxinas, os altos custos da rega e os tratamentos contra Dyabrotica, un insecto que se estendeu na rexión nos últimos anos. En cambio, o sorgo é un cultivo moito máis fácil e máis en concordancia, afirman, coas súas ideas éticas e económicas. A maioría das tarefas agrícolas, como arar, sementar, estender esterco e cisternar, confíanllela a empresas externas. En cambio, traballos coma o corte e o procesamento das forraxes lévanos a cabo eles mesmos.

Todas as xovencas fan o primeiro parto na explotación, pero é frecuente a venda de reprodutoras de dous partos ou máis

Interior da nave de produción

Duchas na sala de espera

ALIMENTACIÓN do raBAÑO Para as vacas en muxido elaboran unha ración unifeed composta por 8 kg de silo de herba, 1,5 kg de feo de alfalfa, 2 kg de farelo, 0,4 kg de fariña de liño, 3 kg de núcleo, 2,5 kg de fariña de soia, 7,5 kg de fariña de millo e 23 kg de ensilaxe de sorgo. No verán, esta alimentación é complementada con pastoreo durante a noite. No caso das xovencas e as secas, a época de pastoreo esténdese desde abril ata decembro. A ración das secas varía con respecto á de lactación nas seguintes cantidades: 1 kg de soia, 1 kg de farelo, 2,5 kg de palla e 8 kg de ensilado de sorgo. En canto ao manexo alimentario da recría, os animais acabados de nacer reciben o calostro e leite materno os primeiros catro días e despois leite en po ata os 60, ademais de penso, herba seca e auga. Os seguintes dous meses aliméntanse a base de penso, herba seca e auga, e logo substitúenlles o feo por ensilado de herba prehenificada. Así continúan ata que cun ano empezan a recibir a súa ración unifeed específica.

A media de produción actual é de 36 kg vaca/día

ORGANIZACIÓN e BENESTAR As xatas ata un ano alóxanse no establo vello; ata a desteta están en boxes individuais e despois, en boxes colectivos. A partir do ano pasan para o establo novo, onde empezan a ser inseminadas. As vacas en muxidura están nun só lote, excepto as de posparto, que permanecen un mes nun grupo á parte onde reciben glicol extra –para previr a cetose– e fariña de millo. O muxido faise nunha sala de espiña de 16 puntos dúas veces ao día. As vacas recentemente paridas e as que sofren algún tipo de problema reciben a vista do podólogo unha vez ao mes. O veterinario da gandería é un especialista en homeopatía, xa que optan por esta alternativa á medicina tradicional sempre que é posible, excepto para as patoloxías máis agudas.

A maioría dos animais descansan en cubículos con cama de palla para previr, segundo din, xarretes inchados e perdas de leite. As vacas vellas permanecen nunha zona especial, sen cubículos, para que duren máis tempo. Teñen dúas duchas instaladas na sala de espera, ás que as vacas sempre teñen acceso para refrescarse; tamén dispoñen de ventiladores para mellorar a renovación do aire no interior do establo. Hai xa dez anos que optaron polo secado selectivo, é dicir, non usan antibióticos de forma sistemática para secar, senón só para vacas con problemas de células e mastite durante a lactación. Asegura Alessandra que teñen vacas de sete anos no establo que “nunca recibiron antibióticos”.

70 | Vaca Pinta nº 3 | 05.2018

vacapinta003_internacional_CaideVolti_galego_02.indd 70

17/05/2018 19:02

Consulte finanCiaCión hasta 12 meses sin intereses Como siempre, los primeros DesDe 1975

ventilaDores ¡no perMita que el calor disMinuYa la proDuCCión De sus vaCas!

arrimaDor mezClaDor De ComiDa

robot eMpujador de forraje robot barreDor De restos • arriMa, airea Y barre fÁCilmente • reduce Y facilita tu tieMpo de trabajo en el establo

• Mejor acceso al coMedero • Mejor ingestión siMple · intuitivo · guiado seguro

• evita la fermentaCión De la ComiDa al airearla

Consulte precios sin compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com

pub_elmega.indd 71

16/05/2018 23:12

INTERNACIONAL

ORIXE DE CÀ DEI VOLTI O pai de Nadia era un granxeiro apaixonado pola cría e a xenética. Na década dos cincuenta puxo en marcha o negocio cun grupo de xovencas de Suecia compradas a un importador milanés. Anos máis tarde, Nadia, xunto ao seu esposo Francesco Cobalchini, fíxose cargo da finca paterna, que naquel momento tiña 50 vacas e que logo se expandiu considerablemente coa construción dunha nave nova no ano 2001. Francesco sempre traballou fóra da explotación, primeiro como cualificador da Asociación Nacional de Criadores de Raza Frisona de Italia (ANAFI), despois como analista de touros e agora como director de Intermizoo, un dos principais centros de inseminación artificial italianos. A paixón que sempre tivo pola selección, combinada coa actividade na gandería, déronlle a oportunidade de comparar e verificar no campo os resultados prácticos do seu traballo.

Nadia, Francesco e as súas fillas Alessandra e Beatrice

Os sementais elixidos deben ser transmisores de alta cantidade de queixo, de acordo a un índice desenvolvido pola Universidade de Padua mediante o procesamento de datos reais de transformación en queixo de mostras de leite tomadas do control oficial

O silo de sorgo é o ingrediente principal da ración das vacas de leite

Un grupo de xatas de curta idade

REPRODUCIÓN Os partos concéntranse de agosto a febreiro e a recría faise toda na granxa. A primeira inseminación ten lugar entre os 12 e os 13 meses en función do peso e a condición corporal da xovenca e das características da nai. Todas as xovencas fan o primeiro parto na explotación, pero é frecuente a venda de reprodutoras de dous partos ou máis; nos dous últimos anos venderon unhas 60 vacas. A fertilización media sitúase entre 1,8 e 2 doses de seme por preñez. O intervalo medio entre partos é de 420 días e o intervalo parto-primeira concepción, de 143. Apostan pola transferencia embrionaria para acelerar a selección xenética e, para iso, botan man do programa Intermizoo Irongen. O número medio de partos é de 2,5. No entanto, para o cálculo desta cifra hai que ter en conta que moitos dos

animais se venden despois de dous partos na granxa.

SELECCIÓN xENÉTICA Para a selección xenética prefiren touros que proporcionan vacas fáciles de manexar, por tanto, afirman, “pequenas ou medianas”, pero “de estrutura sólida e boas para patas e ubres”. Asegura Alessandra que as vacas altas “son máis fráxiles e reaccionan peor aos cubículos”. Tamén buscan bos índices de lonxevidade e fertilidade, así como leite de boa calidade ao estar destinado á súa transformación en queixo. “O touro Prince, do que temos fillas de sete partos e xatos neonatos, representa moi ben os nosos obxectivos de selección ao longo dos anos, dando lugar a vacas de estatura media, con patas excelentes e ubres un pouco profundos como primíparas, pero sólidos nos ligamen-

tos e fáciles de muxir. Os datos de células somáticas, fertilidade, lonxevidade e transformación en queixo confirman que segue a ser un touro de alto nivel na actualidade”, expresa Alessandra. Usan touros xenómicos, pero co criterio de testaxe (10 doses por touro para ter 5-6 xestacións) para aproximadamente o 50 % das vacas. Para o resto utilizan touros probados, co obxectivo de ter unha trintena de xestacións de cada semental elixido. O seme sexado utilízano só en xovencas. Para vacas con problemas ou para as menos boas prefiren touros de carne, especialmente Azul Belga. Pola facilidade de parto, agora están a probar coa raza Angus, pero o seu prezo no mercado é por agora baixo.

72 | Vaca Pinta nº 3 | 05.2018

vacapinta003_internacional_CaideVolti_galego_02.indd 72

11/05/2018 20:45

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com

pub_agroamb_galego.indd 73

18/05/2018 11:54

pub_progenex.indd 74

21/05/2018 16:21

pub_progenex.indd 75

21/05/2018 16:21

M A N E XO

Implementación do coñecemento e da experiencia israelís para arrefriar as vacas no mundo Describo tres exemplos dos proxectos de refrixeración que estou a supervisar en granxas de todo o mundo, un de cada continente, os cales foron o tema da miña exposición na XXIX Conferencia Israelí de Produtores Leiteiros, nos que inclúo un estudo económico para avaliar a rendibilidade da utilización de sistemas de arrefriado dos animais. Dr. Israel Flamenbaum Cow Cooling Solutions Ltd.

INTRODUCIÓN

o discurso que pronunciei na 29.ª Conferencia Israelí de Produtores Leiteiros, celebrada en Xerusalén en novembro de 2017, presentei os principios do meu traballo, consistente en consultar granxas leiteiras de todo o mundo sobre o efecto negativo do estrés térmico do verán e os logros alcanzados en diferentes países debido á correcta posta en funcionamento dos métodos de arrefriado das vacas. Ao comezo da miña conferencia, presentei as condicións básicas

para obter os mellores resultados do arrefriado das vacas, en proxectos nos que opero, con base no coñecemento e na experiencia que acumulamos en Israel nas últimas catro décadas. Optimizando a velocidade de ventilación e a calidade de humectación, entre as condicións mencionadas, incluín suficiente “espazo habitable” nos patios de arrefriado e áreas de espera e prevención de amoreamento, arrefriando as vacas moitas veces ao día (una cada 4 horas), mesmo pola noite. Recomendo comezar a arrefriar as vacas gradualmente, xa no final da primavera, e rematar no final do outono. Recomendo tamén que as vacas reciban no verán suficiente auga fresca e alimentos dispoñibles as 24 horas do día.

O obxectivo que nos propuxemos en Israel e que estou a tratar de lograr nos proxectos no estranxeiro é manter as vacas en “confort térmico” (temperatura corporal inferior a 39 °C), case todas as horas do día durante todo o verán. Para este fin utilizáronse diversos medios para disipar a calor das vacas, facendo uso do coñecemento e da experiencia que acumulamos neste tema aquí, adaptándoo ás condicións especiais de cada granxa leiteira en cada país.

76 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_enfriado_galego_02.indd 76

17/05/2018 19:04

M A N E XO

O meu servizo de consultoría para granxas de todo o mundo inclúe os seguintes pasos: • Completar un cuestionario polo propietario/xerente da granxa leiteira. • Realizar unha primeira visita ao sitio da granxa (xeralmente lévase a cabo durante o inverno e a primavera). • Proporcionar recomendacións para a instalación adecuada de sistemas de refrixeración, adaptados ás condicións especiais da granxa. • Instalar equipos de refrixeración, realizados por subcontratistas (preferiblemente ata finais de marzo no hemisferio norte en setembro no sur).

O OBXECTIVO […] É MANTER AS VACAS EN “CONFORT TÉRMICO” (< 39 °C) CASE TODAS AS HORAS DO DÍA DURANTE TODO O VERÁN • Realizar unha segunda visita á granxa antes do verán, para examinar a calidade da instalación e proporcionarlle ao agricultor as recomendacións de operación do sistema (protocolo de funcionamento). • Manter contacto continuo coa granxa leiteira durante os meses de verán e recibir un informe mensual. • Medir en alta frecuencia as temperaturas corporais da vaca (utilizando rexistradores de datos intravaxinais) e proporcionar pautas segundo sexa necesario e en tempo real. • Realizar unha terceira visita á granxa para resumir os seus resultados e, con base neles, dar instrucións para o próximo verán (lévase a cabo no outono e principios do inverno).

La Temperatura aumenta…

El estrés por calor afecta negativamente a los resultados zootécnicos de las vacas ¿Sabía que el estrés por calor puede costarle más de 400 €/vaca/año?1 Las consecuencias del estrés por calor comportan importantes pérdidas de producción de leche (que pueden alcanzar hasta el 35%) como también problemas relacionados con desequilibrios en el rumen y en la reproducción. El impacto del estrés por calor en las vacas lecheras viene determinado por la combinación de temperatura y humedad. Nuevas investigaciones han demostrado que por encima de 20ºC y 50% de humedad relativa disminuye la confortabilidad de las vacas y la producción de leche.2

Entre os países nos que estiven consultando na última década atópanse os de América Latina (México, Arxentina, O Brasil, Perú e Chile), Europa (Italia, España, Polonia, Hungría, Romania, Grecia, Chipre, Rusia e Ucraína) e Asia (Turquía, Acerbaixán, Vietnam e China). Debido á limitación de tempo da miña conferencia, decidín presentar os resultados de tres proxectos de refrixeración que estou a acompañar, un de cada continente.

…LEVUCELL® SC maximiza la producción de leche incluso en el periodo de estrés por calor.

Incluso en condiciones de estrés por calor, LEVUCELL® SC maximiza el potencial de su ración y los Ingresos sobre los Costes de Alimentación (IOFC) • Rendimiento lechero: +1,2 a 2,5 litros/vaca/día • Aumenta la Eficacia Alimentaria: más de 7%*, 120 g de leche/kg MS ingerida • Optimiza el pH del rumen (menos acidosis). LEVUCELL® SC levadura viva específica para rumiantes, Saccharomyces cerevisiae I-1077, seleccionada en el INRA (Francia). *Marsola et al, ADSA 2010.

1 Saint Pierre et al., 2003 - 2 Burgos & Collier, 2011.

LALLEMAND ANIMAL NUTRITION Tel: +34 93 241 33 80 Email: animal-iberia@lallemand.com

www.lallemandanimalnutrition.com

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 77

vacapinta003_manexo_enfriado_galego_03.indd 77

18/05/2018 20:19

M A N E XO

Figura 1. A produción diaria media por vaca no inverno (I) [xaneiro-marzo] e no verán (V) [xuño-agosto] nas cinco granxas leiteiras en 2015, onde se lles proporcionou arrefriado intensivo ás vacas, e nos anos 2011-2014, sen arrefriado

Litros/día

35,6

38,2

37,3

35,1

RECOMENDO COMEZAR A ARREFRIAR AS VACAS GRADUALMENTE, XA NO FINAL DA PRIMAVERA, E REMATAR NO FINAL DO OUTONO

37,5

35,1

32,7 31

I 11

V 11

I 12 V 12

I 13 V 13

I 14

V 14

I 15 V 15

Estación

1. AMÉRICA LATINA

Proxecto de arrefriado nas granxas dos socios dunha cooperativa grande, localizados no norte de México entre 2014 e 2016 Levouse a cabo nunha rexión desértica no norte de México, con 6-8 meses por ano con condicións de calor intensa, todo ou a maior parte do día. A cooperativa ten ao redor de 30 membros na parte norte do país, con granxas de grande escala (1.000-4.000 vacas por granxa). As vacas nestas explotacións móxense en salas de muxido tipo “carrusel”, principalmente con equipos avanzados de muxido Afimilk. As vacas destas granxas móxense tres veces ao día e a duración total do muxido adoita ser de 21 horas por día. A alimentación das vacas baséase nunha ración total mesturada (RTM),

que se distribúe no verán a alta frecuencia as 24 horas do día. As granxas usan principalmente “xenética americana” e o rendemento medio anual de leite por vaca supera os 10.000 litros. No verán de 2015, as granxas participantes no proxecto de arrefriado instalaron e operaron sistemas de arrefriado intensivo que incluían humectación e ventilación forzada en patios de espera e “patios especiais de arrefriado”, designados coa intención de ampliar o tempo de arrefriado, tratando de alcanzar 6 horas acumuladas por día. Os resultados do proxecto no norte de México no verán de 2015, en comparación cos catro anos anteriores, nos que non foron arrefriadas as vacas, preséntanse como medias de 5 granxas participantes (preto de 10.000 animais) nas figuras 1 e 2.

Figura 2. Taxa de concepción media (TC) de todas as inseminacións nos meses de inverno (I) [xaneiro-marzo] e de verán (V) [xuño-agosto] nas cinco granxas leiteiras en 2015, onde se realizou un arrefriado intensivo e nos anos 2011-2014, sen arrefriado 40 35

35,1

33,1

34,4

33,6

30,1

30 25 TC %

20 15

18,4 15,5

16,7

I11 V 11

I 12 V 12

14,8

10 5 0

I 13

V 13

Estación

I 14 V 14

I 15 V 15

A taxa de concepción das inseminacións totais realizadas cada mes elixiuse como o indicador representativo do efecto do arrefriado intensivo sobre o rendemento reprodutivo das vacas. A taxa de concepción total das inseminacións dadas no verán de 2015, con arrefriado intensivo, foi significativamente maior en todas as granxas do proxecto, en comparación cos anos 2011-2014, sen refrixeración. As taxas de concepción xeral durante os meses de verán nas granxas leiteiras, cuxos datos de produción se presentaron anteriormente, móstranse na figura 2. A implementación do proxecto implicou un investimento financeiro considerable, na instalación e na operación de sistemas de arrefriado. En xeral, os investimentos en equipos de arrefriado variaron de 400.000 USD en granxas relativamente pequenas a 800.000 nas grandes (entre 200 USD e 250 por vaca). O custo de operación do sistema de arrefriado durante o verán foi de 45 USD por vaca, dos cales 30 foron por enerxía eléctrica. Usando un programa informático especial que desenvolvín recentemente, examinei a viabilidade económica de investir no arrefriado intensivo de vacas. Cando analicei os datos dunha granxa con 3.000 vacas, que investiron 800.000 USD na instalación do sistema, atopei que a operación de arrefriado de forma recomendada contribuíu a un aumento no ingreso neto de 200 USD por vaca ao ano e 600.000 USD á granxa (un retorno do investimento en menos de dous anos).

78 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_enfriado_galego_02.indd 78

17/05/2018 19:12

Cow Cooling

Creando el clima adecuado para sus vacas “Teníamos nuestra propia solución de enfriamiento, pero tuvimos problemas con el tráfico de vacas, visitas al VMS y salud animal. Después de instalar el sistema de enfriamiento de vacas DeLaval, las visitas han vuelto prácticamente al nivel que tenemos en invierno. Lo mismo ocurre con la producción de leche.” José María Miguel, ganadero. Talavera la Nueva, Toledo

Si su explotación esta en un clima en el que las temperaturas exceden de 22°C, no necesita que la investigación le informe sobre la caída de producción en los días en los que las temperaturas son altas. Cuando la temperatura excede de 22°C, las vacas comienzan a sufrir stress por calor. Esto provoca que coman menos y produzcan menos leche, hasta un 25% de perdidas. El stress par calor puede tambien llevar a índices de preñez mas bajos y a terneras con menos peso en el nacimiento.

Enfriar las vacas es la forma adecuada de aumentar su producción DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7. 28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 44 73 / 62 / 63

www.delaval.es

es una marca registrada de Tetra Laval Holdings & Finance S.A . y DeLaval es una marca comercial registrada de DeLaval Holding AB. El propietario se reserva todos los derechos de modificación del diseño

pub_deLaval.indd 79

18/05/2018 01:36

M A N E XO

2. EUROPA

Proxecto de arrefriado na granxa leiteira Cirio, propiedade da familia Benetton no sur de Italia 2016-2017 A granxa leiteira Cirio foi unha das primeiras granxas onde comecei a traballar en Italia, situada preto da cidade de Nápoles. A granxa é propiedade da familia Benetton, con moitas empresas e activos en Italia e no estranxeiro, incluídos proxectos agrícolas. Nesta granxa hai 1.800 vacas en muxidura, muxidas en dúas salas en paralelo e atópanse nos vellos postos de cubículos libres, cunha densidade relativamente grande. O rendemento anual das vacas, antes do inicio do noso traballo conxunto, foi de aproximadamente 10.000 litros por vaca. A miña primeira visita á granxa Cirio foi a principios de xuño de 2016, polo que era pouco o que se podía facer para o verán deste ano só para mellorar a calidade da humectación e introducir un protocolo de arrefriado para o verán que xa estaba en marcha. Debido a limitacións de man de obra, non foi posible arrefriar as vacas durante a noite nin tampouco arrefriar as vacas secas e xovencas próximas ao parto. A pesar destas limitacións e debido á mellora nas prácticas de xestión de estío, os resultados de rendemento no verán de 2016 foron significativamente mellores, en comparación cos anteriores. Esta mellora convenceu o xerente da granxa para investir cara ao verán de 2017 na incorporación de ventilación e na mellora do arrefriado nas salas de espera e nas liñas de alimentación. Foron instaladas cortinas fronte ás liñas de alimentación e aos patios de espera, para evitar a penetración da radiación solar e bloquear os ventos laterais. Mesmo os corredores das naves á sala de muxido foron sombreados. As medicións da temperatura corporal das vacas, realizadas no verán de 2016, utilizando rexistradores de datos intravaxinais, motivaron o xerente da granxa a refrescar as vacas en 2017, tamén durante a noite, así como as vacas secas e as xovencas antes de parir. Nas figuras 3, 4 e 5 están representadas a produción e a fertilidade na granxa Cirio no verán de 2015 antes da introdución do arrefriado; no verán de 2016, con arrefriado parcial, e no verán de 2017, con tratamento completo.

A instalación e a operación contribuíron aos ingresos netos anuais adicionais de 250 euros por vaca e 460.000 euros por granxa

Figura 3. Produción diaria media de leite (litros) na granxa Cirio de 2015 a 2017

38 36 34 32 30 1 2015 34,0 2016 34,9 2017 36,2

2 35,4 36,0 37,3

3 35,7 36,0 37,3

4 35,9 35,7 37,5

5 35,3 36,0 37,8

6 34,2 35,3 37,3

7 33,7 34,3 36,3

8 31,7 34,3 35,0

9 31,8 33,8 35,1

10 32,1 34,8 35,3

11 33,5 35,1 35,8

12 34,3 36,3

Figura 4. Media de “rendemento pico” (semana 8 de lactación, litro/día) en vacas adultas na granxa Cirio de 2015 a 2017

53 49 45 41 1 2015 47,8 2016 46,0 2017 49,0

46,4

47,1

46,2

49,1

46,4

45,5

43,0

44,5

44,6

45,3

48,1 49,0

46,6 49,1

48,5 47,9 51,0 51,2

44,6 51,7

48,1 51,6

45,5 50,0

49,0 50,5

48,8 50,5

49,0 51,0

49,0

Figura 5. Taxa de concepción da inseminación total administrada a vacas adultas na granxa Cirio de 2015 a 2017 50 40 30 20 10

2015 2016 2017

1 38 40 39

2 31 42 42

3 42 47 41

4 39 37 38

5 35 37 34

6 25 33 29

7 17 28 26

8 13 31 20

9 26 32 25

10 38 41 35

11 37 30

12 46 39

80 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_enfriado_galego_03.indd 80

19/05/2018 02:43

® ® SMARTAMINE SMARTAMINE ®®M ® M SMARTAMINE SMARTAMINE SMARTAMINE MM ® M ® MetaSMART MetaSMART ®® ® MetaSMART MetaSMART MetaSMART TM TM LysiGEM LysiGEM TM TM TM LysiGEM LysiGEM LysiGEM TM TM CholiPEARL CholiPEARL TM TM TM CholiPEARL CholiPEARL CholiPEARL TM TM TOXFIN TOXFIN TM TM TM TOXFIN TOXFIN TOXFIN MUCHAS COSAS ESTÁN MUCHAS COSAS ESTÁN MUCHAS MUCHAS MUCHAS COSAS COSASESTÁN ESTÁN COSAS ESTÁN CAMBIANDO ENLA LA CAMBIANDO EN CAMBIANDO CAMBIANDO CAMBIANDO ENENLA LALA EN PRODUCCIÓN DELECHE, LECHE, PRODUCCIÓN DE PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN DEDELECHE, LECHE, LECHE, DE NO SOLO ESTO... NO NONOSOLO SOLO NO SOLOESTO... ESTO... SOLO ESTO... ESTO... La nutrición lechera está evolucionando La nutrición lechera está evolucionando La Lanutrición La nutrición lechera lecheraestáestá evolucionando lechera evolucionando rápidamente. producción, no es el único rápidamente. Lanutrición producción, yaLa no es el único está yaevolucionando rápidamente. rápidamente. rápidamente. producción, La producción, ya Lano ya no es el es único ely único ya nolaessalud el único objetivo, otros objetivos como y la objetivo, otrosLaobjetivos como laproducción, salud la objetivo, objetivo, objetivo, otros otros objetivos objetivos otros como como la objetivos salud laambiente salud y lay lacomo la salud y la fertilidad de animales, o el medio ambiente fertilidad de los animales, o ellos medio fertilidad fertilidad fertilidad deigual de los los animales, animales, deigual o los elo medio el animales, medio ambiente ambiente o el medio ambiente se vuelven de importantes. se vuelven de importantes. se vuelven se vuelven seigual vuelven igual de importantes. de importantes. igual de importantes. Lasclaves palabras claves Las palabras en la actualidad son: en la actualidad son: Las Las palabras palabras Las claves palabras claves en la en actualidad la claves actualidad en la actualidad son: • Optimizaciónson:son: • Optimización •• •Optimización • Optimización Optimización • Eficiencia Eficiencia •• •Eficiencia • Eficiencia Eficiencia • de costes Ahorro de costes Ahorro •• •Ahorro • Ahorro de Ahorro costes de costes de costes • Rendimiento Rendimiento •• •Rendimiento • Rendimiento Rendimiento • Calidad Calidad •• •Calidad • Calidad Calidad • Fertilidad Fertilidad •• •Fertilidad • Fertilidad Fertilidad • Salud Salud

• •Salud • Salud Salud • Medioambiente • Medioambiente • •Medioambiente • Medioambiente Medioambiente Estasdeben palabras Estas palabras formar partedeben de nuestroformar parte de nuestro Estas Estas palabras Estas palabras deben palabras deben formar formar parte deben parte de de nuestro nuestro formar parte de nuestro y ser nuestra meta. idioma yidioma ser nuestra meta. idioma idioma idioma y ser y ser nuestra nuestra ymeta. ser meta. nuestra meta. pretende proporcionar una nueva Kemin Kemin pretende proporcionar una nueva Kemin Kemin Kemin pretende proporcionar pretende proporcionar unauna proporcionar nueva nuevay para ello una tenemos nueva visión de visión de lapretende nutrición, y la paranutrición, ello tenemos visión visión de visión de la la nutrición, nutrición, de ser ylapara y nutrición, para ello ello tenemos tenemos y para ello tenemos como principal objetivo ser sus colaboradores. como principal objetivo sus colaboradores. como como principal como principal principal objetivo seruna ser sussus colaboradores. objetivo colaboradores. colaboradores. Buscamos producción sostenible a la vez Buscamos una objetivo producción sostenible a la vezser sus Revise sus die Revise sus dietas, Kemin puede ayudarle. Buscamos Buscamos Buscamos unauna producción producción sostenible sostenible producción a laauna vez la vez sostenible a la vez que competitiva, que tenga como resultado una que competitiva, que tengauna como resultado Revise Revise sus sus dietas, dietas, Kemin Kemin puede puede Revise ayudarle. ayudarle.sus dieta Ibérica Kemin Ibérica Tel 977 25 41 88 Kemin queque competitiva, que competitiva, competitiva, que que tenga tenga como resultado que resultado tenga unauna como resultado una alimentación más eficiente y rentable. alimentación más eficiente ycomo rentable. Kemin Ibérica Ibérica TelTel 977977 25 25 41 41 88 88 Kemin Ibérica T alimentación alimentación alimentación másmás eficiente eficiente y rentable. más y rentable. eficiente yKemin rentable.

© Kemin Industries, © Kemin Inc. and its Industries, group of companies Inc. 2016. and All rights its group reserved. ® of™companies Trademarks of Kemin 2016. Industries, AllInc., rights U.S.A. reserved. MetaSmart® is a ® Trademark ™ Trademarks of Adisseo France S.A.S. of Kemin Industries, Inc., U.S.A.

® ® © Kemin © Kemin Industries, ©Industries, Kemin Inc. and Inc. Industries, itsand group its group of companies ofInc. companies 2016. and2016. Allits rights All group rights reserved. reserved. of ®companies ™ Trademarks ® ™ Trademarks of 2016. Kemin of Kemin Industries, All Industries, rights Inc., U.S.A. Inc., reserved. U.S.A. MetaSmart MetaSmart ® is a Trademark ™ is aTrademarks Trademark of Adisseo of Adisseo France of France Kemin S.A.S.S.A.S. Industries, Inc., U.S.A. Met

2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 1

vacapinta001_publicidade_kemin.indd 811 2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 1 1

08/02/16 17:23

19/05/2018 04:03 08/02/16 08/02/16 17:2317:23

M A N E XO

As temperaturas vaxinais DAS VACAS CONFIRMARON que o tratamento de arrefriado funcionou ben e que se mantiveron en confort térmico as 24 horas do día Igualmente, para a granxa Cirio levei a cabo un estudo económico para avaliar a rendibilidade de investir no arrefriado intensivo das vacas no verán. O aumento na produción de leite grazas ao tratamento de arrefriamento calculouse comparando a produción media de leite en 2015, antes de comezar o noso traballo conxunto, coa de 2017, cando o sistema foi operado por completo. O investimento en equipos foi de 300 euros por vaca e de 550.000 euros para toda a granxa (de feito, foi menor porque a granxa xa estaba equipada con algúns). O custo de operación de todo sistema de arrefriado foi de 40 euros por vaca, principalmente para a electricidade. A instalación e a operación, como se recomendou, contribuíron aos ingresos netos anuais adicionais de 250 euros por vaca e 460.000 euros por granxa (tamén neste caso o retorno do investimento é en menos de dous anos).

3. ASIA

Proxecto de refrixeración na granxa leiteira Ozlem no sur de Turquía 2016-2017 A granxa leiteira Ozlem atópase preto da cidade de Izmir, localizada na costa mediterránea de Turquía. A explotación conta con 1.500 vacas leiteiras, aloxadas en dúas naves con cubículos libres, e móxense tres veces ao día en dúas salas de muxido tipo paralelo. O tempo total de muxido é de 21 horas por día. As vacas arrefriáronse nas dúas salas de espera, antes do muxido e para algúns grupos de vacas, tamén entre as sesións de muxido. As vacas tamén se arrefriaron na liña de alimentación e se ventilaron sobre os cubículos libres no tempo de descanso. Do mesmo xeito que en Italia, tamén en Turquía, debido a que a miña primeira visita á granxa se realizou a principios do verán de 2016, a mellora no arrefriado das vacas foi parcial e incluíu a instalación do sistema de arrefriado nas salas de espera e na liña de alimentación de só unha das naves. O arrefriado completo das vacas segundo o recomendado, incluído o que se lle fixo pola noite e o das va-

Figura 6. Produción diaria media de leite por vaca (litros) na granxa Ozlem de 2014 a 2017 38 36 34 32 30 28 26 24

2014 2015 2016 2017

31,4 31,9 31,7

31,7 30,9 32,7

30,2 31 34,1

30,2 29,5 32,8

28,7 28,7 31,8

32,3 27 30,4

28,7 26,4 29,2

25,2 24,8 28,9

29,1 26,4 30,5

29,7 26,9 33,7

29,2 29,4 34,2

30,4 30,9 34,7

34,9

34,8

34,6

35,2

35,5

34,1

32,6

33,5

34,7

34,9

34,8

Figura 7. Media de produción diaria máxima de leite (litros) en vacas adultas da granxa Ozlem de 2014 a 2017 49 47 45 43 41

2014 2015 2016 2017

1 43,2

2 43,8

3 44,0

4 44,6

5 44,5

6 44,4

7 43,4

8 42,9

9 43,3

10 43,3

11 43,3

12 43,4

44,8

45,8

46,2

46,1

44,4

42,9

42,3

42,6

42,5

43,7

43,8

46,2

45,8

45,9

46,2

46,5

45,1

43,1

43,6

44,7

45,4

45,8

46,2

46,6

47,2

47,5

47,1

46,3

46,8

47,4

47,7

Figura 8. Taxa de concepción de todas as inseminacións administradas ás vacas na granxa Ozlem de 2014 a 2017 40 30 20 10

2014

1 27

2 29

3 32

4 31

5 31

6 28

7 26

8 16

9 15

10 12

11 20

12 29

2015 2016 2017

35 31 23

27 25 22

27 23 31

26 22 32

21 22 38

20 23 34

16 22 34

16 19 27

15 20 27

11 19 28

18 21 39

25 30 40

cas secas, proporcionouse só no verán de 2017. As temperaturas vaxinais das vacas, medidas no verán de 2017, confirmaron que o tratamento de arrefriado funcionou ben e que as vacas se mantiveron en confort térmico as 24 horas do día.

O rendemento de produción e de fertilidade na granxa Ozlem no verán de 2015, antes da introdución do arrefriado; no verán de 2016, con arrefriado parcial, e no verán de 2017, con tratamento de arrefriado completo, móstranse nas figuras 6, 7 e 8.

82 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_enfriado_galego_02.indd 82

17/05/2018 19:11

pub_elanco_02.indd 83

22/05/2018 12:43

M A N E XO

Do mesmo xeito que en proxectos anteriores, realicei un estudo económico para avaliar a rendibilidade da posta en funcionamento do arrefriado intensivo tamén na granxa Ozlem. A avaliación do aumento na produción de leite grazas ao arrefriamento das vacas fíxose comparando a produción de leite de vaca en 2014 e 2015, antes de comezar a traballar xuntos, coas de 2017, que acaba de terminar, e onde as vacas se arrefriaron por completo segundo a miña recomendación. O investimento para a instalación de equipos de arrefriado foi de 150 USD por vaca e de 225.000 por granxa (o investimento foi relativamente baixo, xa que a granxa xa tiña un sistema de arrefriado cando comezamos o noso traballo conxunto). O custo de operación do sistema de arrefriado no verán foi de 30 USD por vaca. O prezo do leite da granxa foi de 0,43 USD, o prezo dos alimentos foi de 0,26 USD por quilogramo de materia seca (MS) e o kWh de electricidade foi de 0,12 USD. A produción anual de leite por vaca creceu entre 2014 e 2017 en 1.580 litros (aumento anual de 9.000 a 10.700 litros > 17 %). Asumindo que só a metade desta suba pode estar atribuída á mellora grazas ao arrefriamento das vacas, os resultados do estudo mostran un aumento de 300 USD no ingreso anual neto por vaca e 450.000 por granxa. O ascenso relativamente alto no ingreso neto por vaca debido ao arrefriamento destas na granxa Ozlem pode estar relacionado coas boas relacións comerciais que existen na industria láctea en Turquía (a relación entre os prezos dos alimentos e o leite).

En todos estes países se atopou que o investimento no arrefriado das vacas no verán é un dos máis rendibles cun RETORNO A ESE INVESTIMENTO en menos de dous anos

O arrefriado intensivo das vacas no verán contribuíu a un aumento no ingreso anual por vaca de entre 100 e 300 USD

CONCLUSIÓNS A industria láctea mundial estivo migrando nas últimas décadas das rexións de clima temperado ás cálidas. O aumento da produción de leite por vaca e o quecemento global eleva a extensión das rexións do mundo afectadas polo estrés por calor. A produción de leite e a fertilidade das vacas vense afectadas no verán e causan unha perda financeira significativa para os produtores de leite nas rexións cálidas. Nos últimos 40 anos desenvolvéronse e puxéronse en funcionamento diferentes medios de refrixeración en Israel para reducir a calor das vacas e para incrementar a rendibilidade das granxas.

O coñecemento e a experiencia que acumulamos en Israel utilízanse nestes días para facer fronte ás perdas de verán nas granxas, situadas nas rexións do mundo que o necesitan. Nos últimos dez anos puiden asesorar e aplicar o coñecemento e a experiencia que desenvolvemos en Israel en máis de quince países diferentes en tres continentes. Nos países onde traballo, o arrefriado intensivo das vacas no verán contribuíu a un crecemento no ingreso anual por vaca de entre 100 e 300 USD. En todos estes países se atopou que o investimento no arrefriado das vacas no verán é un dos máis rendibles, cun retorno a ese investimento en menos de dous anos.

84 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_enfriado_galego_03.indd 84

19/05/2018 02:45

I n n ova c i o n e s g a n a d e ra s

APROVECHE

Nu trición y Sal ud

Lo natural es bueno

TODA LA ENERGÍA DE SU RACIÓN DURANTE TODO EL AÑO

ENERMILK PLUS CON TODAS LAS VENTAJAS DE ENERMILK POTENCIADO Y TODOS LOS BENEFICIOS DE LAS *Saccharomyces cerevisiae NCYC R 404

LEVADURAS

- LEVADURA ESPECÍFICA VACAS LECHERAS

Aumenta la digestibilidad de la fibra

Disminuye el riesgo de acidosis.

y por tanto, la energía disponible.

Previene la aparición de la cetosis.

Estimula el funcionamiento del rumen.

Mejora los índices de fertilidad.

Incrementa la ingesta.

Alarga la curva de máxima producción.

Reduce el ESTRÉS POR CALOR y su efecto sobre la ingesta, la producción y la fertilidad

C/López de Aranda 35, 28027 Madrid pub_innofarm.indd 85

| Tel.: (+34) 91 2187046 | www.grupoinnofarm.com 21/05/2018 16:22

m a n e xo

Forxando o seu futuro: etapas críticas de desenvolvemento Neste estudo céntrome nas sete etapas críticas que identificamos durante o desenvolvemento da xovenca leiteira: as primeiras tres determinan o potencial produtivo e as seguintes permítenlle á becerra expresalo.

calquera enfermidade metabólica posparto reduce a capacidade de produción desa vaca polo resto da lactación. Durante o desenvolvemento da xovenca leiteira identificamos sete etapas críticas: as primeiras tres determinan o potencial produtivo e as seguintes permítenlle á becerra expresar o devandito potencial, que describimos ao longo destas páxinas.

PRIMEIRA ETAPA CRÍTICA: A XESTACIÓN Fernando Soberón, PhD Trouw Nutrition USA, empresa de Nutreco

INTRODUCIÓN

omo é que gandeiros e outros produtores agropecuarios conseguiron incrementar a produtividade do seu gando consistentemente durante os últimos 100 anos? O coñecemento científico da bioloxía e a fisioloxía animal marcaron a pauta de desenvolvemento. No caso do gando leiteiro, investigación en nutrición, prácticas de manexo, equipo de muxidura ou procedementos de colleita, entre moitos outros, permitiron un incremento produtivo radical.

O desenvolvemento de novo coñecemento non se detivo e seguimos descubrindo constantemente áreas de oportunidade para mellorar o benestar animal, así como o seu potencial produtivo. Unha nova área de enfoque é agora o desenvolvemento temperán dos nosos animais. En produción animal, cada detalle é importante e altos niveis de produtividade só se alcanzan cando o ambiente, o manexo, a saúde animal e a nutrición son constantes e da maior calidade. A pesar de que estes factores son importantes cada día, existen estapas críticas, as cales determinan o nivel máximo de eficiencia que un animal pode alcanzar. Por exemplo, o período de reto determina en gran medida o potencial máximo da seguinte lactación;

Pouco enfoque lle demos ao impacto que o manexo da vaca xestante ten no potencial produtivo dunha becerra. Con todo, é durante este período cando se establece gran parte da programación celular. Durante este artigo non nos centraremos nesta etapa, pero é importante lembrar que o estrés calórico, así como a malnutrición da vaca xestante, poden repercutir no potencial produtivo da cría.

SEGUNDA ETAPA CRÍTICA: O CALOSTRO O calostro foille tradicionalmente dado á becerra para a transferencia de inmunoglobulinas co fin de axudar o seu inmaturo sistema inmunolóxico. Con todo, os beneficios da alimentación con calostro superan o que se lle pode atribuír exclusivamente á transferencia de inmunoglobulinas. Os efectos positivos

86 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_etapasCriticas_galego_04.indd 86

19/05/2018 02:45

m a n e xo

AS BECERRAS QUE CONSOMEN MÁIS NUTRIENTES DURANTE OS PRIMEIROS MESES DE VIDA PRODUCEN 435 KG MÁIS DE LEITE DURANTE A SÚA PRIMEIRA LACTACIÓN a longo prazo inclúen maior ganancia diaria de peso aos 180 días (Robison et al., 1988), aumento da produción de leite e a produción de graxa durante a primeira lactación (DeNise et al., 1989; Faber et al., 2005), redución no tempo ao primeiro parto (Waltner-Toews et al., 1986), aumento na ganancia de peso diaria predesteta (Osorio e Drackley, 2005; Soberón e Van Amburgh, 2011), aumento na eficacia da alimentación (Jones et al., 2004) e aumento no consumo de alimento posdesteta (Soberón e Van Amburgh, 2011). Por exemplo, Faber et al. (2005) utilizaron gando suízo e ofreceron diferentes niveis de calostro durante os primeiros días de vida.

Por que é importante o calostro? Agruparon xatas de acordo ao nivel de IgG no día 3 de vida: • Xatas com plasma IgG < 1.000 mg/dL ao grupo inadecuado • Xatas com plasma IgG > 1.000 mg/d Lao grupo adecuado

Convencional Variable

Inadecuado

Intensificado Adecuado

Inadecuado

Adecuado

20 1.793b 0,49a

17 609a 0,63b

25 2.036b 0,74c

# de xatas 21 Plasma igG, mg/ dL 558a Crecemento diario, kg/d 0,53a Osorio e Drackley, comunicación persoal Grupo

N Concentración de IgG, mg/dl Peso á desteta, kg Altura á cadeira á desteta, cm Ganancia de crecemento diaria aos 80 días, kg Ganancia de crecemento diaria á desteta, kg Consumo total de SL, kg MS Consumo de iniciador antes da desteta, kg Consumo posdesteta, kg/d Soberón e Van Anburgh

34 2.746a 78,19a 94,5a 0,77a 0,77a 44,4a 2,5a 2,9ab

38 2.480b 63,49b 89,9b 0,58b 0,41b 20,5b 12,0b 2,9a

26 1.466c 72,15c 93,0c 0,63c 0,68c 0,63b 2,1a 2,6c

27 1.417c 62,45b 90,9b 0,54c 0,41b 0,54c 9,7b 2,7bc

ALMA PRO ¡SALUD A SIMPLE VISTA!

· Flexibilidad = alimentación sin horario · Manejo sencillo: por medio de pantalla táctil, smartphone o ordenador · Terneros sanos = más ganancia Vuestro contacto en España: Comercial Boimil · Pablo Facorro ·699 937 763 ·

urbanonline.es

TÉCNICA DE ALIMENTACIÓN especial para teneros

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 87

vacapinta003_manexo_etapasCriticas_galego_04.indd 87

17/05/2018 19:19

m a n e xo

Por que é importante o crecemento predesteta? Produción de leite ME305, kg

Despois da desteta, todas as becerras foron tratadas da mesma forma. As vacas que recibiron máis calostro ao nacer tiveron un incremento do 12 % na supervivencia ata o final da segunda lactación e tamén produciron 1.027 kg máis de leite durante 2 lactacións. Moi probablemente, estes efectos a longo prazo non están relacionados co sistema inmunolóxico senón co conxunto doutros factores de crecemento e presentan hormonas en grandes concentracións no calostro bovino, como IGF-I, IGF-II, lactoferina, prolactina, insulina, leptina, relaxina, TGF α e TGF β.

Foldager e Krohn, 1991 Bar-Peled et al., 1998 Foldager et al., 1997 Ballard et al., 2005 (@ 200 DIM) Shamay et al., 2005 (proteína posdesteta) Davis-Rincker et al., 2011 Drackley et al., 2007 Raith-Knight et al., 2009 Terre et al., 2009 Morrison et al., 2009 (crecemento de xatos sen diferenza) Moallem et al., 2010 (proteína posdesteta) Soberón et al., 2012

Ganancia de peso diario do nacemento á inseminación 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 0,6

0,8

1,2

y = 8.082,4x + 6.255,6 R2 = 0,2713

TERCEIRA ETAPA CRÍTICA: O CRECEMENTO PREDESTETA

1.405s 453t 519t 700s 981s 416ns 835s 718ns 624ns 0ns 732s 552s

Soberón e Van Amburgh, 2013 Regresión do efecto ADG na diferenza en medios

Diferenza en medios

Nun estudo retrospectivo que avaliou o efecto de eventos ocorridos durante os primeiros meses de vida na produción de leite durante a primeira lactación de máis de 1.200 xovencas, a ganancia de peso diaria antes da desteta revelou unha asociación positiva moi significativa; por cada quilo adicional de ganancia diaria de peso as xovencas produciron 888 kg máis de leite durante a primeira lactación (Soberón et al., 2013). Os resultados desta avaliación mostraron que o 22 % da variación na produción leiteira durante a primeira lactación pode ser explicada coa nutrición durante os primeiros dous meses de vida. Isto implica que a nutrición antes da desteta ten entre 4 e 8 veces máis efecto na produción láctea que a selección xenética. Debido á gran correlación entre a ganancia diaria de peso predesteta e a produción de leite era importante establecer a consistencia desta resposta en distintos climas e baixo distintos sistemas de manexo. Por tanto, realizamos unha metaanálise de todos os estudos dispoñibles nos que se avaliaron os efectos da nutrición durante os primeiros meses de vida e o seu efecto na produción durante a primeira lactación. A metaanálise resultou nunha estimación de que as becerras que consomen máis nutrientes durante os primeiros meses de vida producen 435 kg máis de leite durante a súa primeira lactación. Cando se incluíu a ganancia de peso media na análise, por cada kg de ganancia diaria de peso as becerras produciron 1.540,7 kg máis de leite durante a primeira lactación (Soberón e Van Amburgh, 2013).

Resposta de leite, kg

Estudo

1.332 1.189 1.047 905 762 620 478 335 193 51 - 91 0,03

0,5 kg x día de crecemento = 770,4 kg de leite

0,08

0,14

0,20

0,25

0,31

0,36

0,42

0,47

0,53

0,59

Efecto ADG

Soberón e Van Amburgh, 2013

CUARTA ETAPA CRÍTICA: A SAÚDE No estudo retrospectivo previamente sinalado que avaliou o efecto de eventos ocorridos durante os primeiros meses de vida na produción de leite durante a primeira lactación, observouse un efecto prolongado das infeccións respiratorias durante os dous primeiros meses de vida. Becerras que recibiron, polo menos, un tratamento de antibióticos debido a unha infección respiratoria produciron de media 492 kg de leite menos que as que non foron tratadas por enfermidades respiratorias. Cando unha becerra recibiu tratamento por este tipo de doenza, o seu crecemento predesteta mostrou correlación coa súa produción láctea durante a primeira lactación, de forma que por cada kg de crecemento extra, produciu 623 kg máis de leite. As que non recibiron

Por que é importante a saúde? Variable

Ano 1 Ano 2 Ano 1 Ano 2 Ano 1 Ano 2

Control

Enriquecida

Idade ao parto (meses) 25,4 26,5 24,9 24,4 Peso ao parto (kg) 579 607 580 551 Leite ME (kg) 9.245 10.577 (1.332) 8.796 9.138 (342) Drackley et al., 2007

tratamento por infección respiratoria por cada kg de crecemento adicional produciron 1.407 kg máis de leite durante a primeira lactación.

88 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_etapasCriticas_galego_04.indd 88

21/05/2018 09:28

Su Su bienestar, bienestar, tu tu rentabilidad rentabilidad El Programa de recría Prima de NANTA mejora la rentabilidad El Programa de recría Prima de NANTA mejorade la rentabilidad de las explotaciones a través del bienestar las terneras. de las explotaciones a través del bienestar de las terneras.

Prima trabaja sobre los cuatro conceptos esenciales para el bienestar de los animales: el calostro, Prima trabaja sobre de los distintas cuatro conceptos para el bienestar los animales: el calostro, la lactancia, el destete y el cuidado variablesesenciales como el medioambiente, la de sanidad o el entorno social. la lactancia, el destete y el cuidado de distintas variables como el medioambiente, la sanidad o el entorno social. Nuestro programa ofrece beneficios comprobados para el ganadero: mayor desarrollo de las terneras, Nuestro programa ofrece beneficios comprobados paraaleldestete, ganadero: mayoradesarrollo las terneras, mejora de su sistema inmune, reducción del estrés adelanto la primeradeinseminación mejora de su sistema inmune, reducción del estrés al destete, adelanto a la primera inseminación y de la edad al primer parto, mayor producción de leche y mayor vida productiva de la vaca. y de la edad al primer parto, mayor producción de leche y mayor vida productiva de la vaca. Con Prima las terneras son más felices, y el ganadero también. Con Prima las terneras son más felices, y el ganadero también.

www.programaprima.es www.programaprima.es

pub_nanta.indd 89

18/05/2018 11:58

m a n e xo

É IMPORTANTE PROPORCIONAR UNHA NUTRICIÓN QUE LLES PERMITA MANTER A SÍNTESE DE PROTEÍNAS

Por que é importante a auga? 8 semanas

4.000 3.500

Gramos

Cando unha becerra recibe de 8 a 12 litros de leite ou substituto de leite por día, o proceso de desteta require máis atención. É posible desenvolver o rume destes animais novos e garantir unha adecuada transición, pero é moi recomendable utilizar un método de desteta progresiva de, polo menos, 2 semanas (Khan et al., 2007; Miller-Cushon et al., 2013). Unha vez que as becerras son destetadas, é importante proporcionar unha nutrición que lles permita manter a síntese de proteínas. Nun estudo deseñado para

6 semanas

2.500

2.000

1.500

1.000

500

0 0

Idade en días

Por que é importante a idade? Idade, d

Idade, d

10 9 Inxestión enerxética, Mcal/d

QUINTA ETAPA CRÍTICA: A DESTETA

Despois

3.000

Drackley et al. (2007) conduciron un estudo deseñado para avaliar o efecto da alimentación predesteta na produción de leite durante a primeira lactación. Este estudo foi repetido durante dous anos. O primeiro ano, animais que recibiron unha maior cantidade de leite durante os primeiros dous meses de vida produciron 1.331 kg máis leite durante a primeira lactación que aquelas becerras que foron restrinxidas durante o mesmo período. O segundo, as becerras que recibiron máis leite durante a desteta soamente produciron 342 kg máis de leite. A principal diferenza durante estes dous anos foi a presenza dunha infección de coronavirus e rotavirus durante o segundo ano, que afectou á gran maioría das becerras. Estes resultados indican que existe unha correlación entre enfermidade e crecemento.

Antes

8 7 6 5 4 3 2 1 0 0

substituto lácteo

70 0 aperitivo

avaliar a interacción entre a nutrición predesteta e os niveis de proteína na dieta posdesteta, Moallem et al. (2010) observaron que os avances logrados a través dunha nutrición adecuada durante esta etapa poderían perderse se non ofrecían niveis adecuados de proteína ata a puberdade. Neste estudo, as xatas ás que lles ofreceron leite enteiro durante a predesteta produciron máis leite que as que foron alimentadas cun substituto de leite baixo en proteínas; con todo, as becerras que foron

20 palla

total

suplementadas cun 2 % adicional de proteína entre 150 a 350 días de vida, produciron 2 kg/d máis de leite que as que foran alimentadas co mesmo leite enteiro, pero non foron suplementadas durante a puberdade con niveis adecuados de proteína. Este estudo apoia a teoría de que as ganancias só poden lograrse en certas etapas do desenvolvemento, pero estas poden perderse máis adiante debido a inadecuadas condicións ambientais, incluíndo a nutrición.

90 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_etapasCriticas_galego_04.indd 90

11/05/2018 22:51

VARIEDADES RECOMENDADAS para ensilaje en GALICIA

AGN 625 Suras NOVIDADE

NOVIDADE

pub_rocalba_galego.indd 91

Fao 700

700

Fao 500

500

Sciello

Fao 450

Isia

Fao 400

Scoff

500

400

Fao 350

400

Pompeo

Fao 300

Susann

Fao 280

Suzy

Fao 240

300

200

600

400

300

200

100

18/05/2018 11:59

m a n e xo

A meta é parir entre 21 e 23 meses, pesando entre 82 e 85 % do seu peso maduro, cunha condición corporal máxima de 3,5

Curvas de crecemento para peso adulto de 726 kg para diferentes EPP 700 600

Peso, kg

500 400 300 200 100 0 0

Idade en meses

SEXTA ETAPA CRÍTICA: CONDICIÓN CORPORAL A condición corporal é unha forma simple de avaliar a cantidade de graxa subcutánea no gando. Do mesmo xeito que a maioría dos mamíferos, as becerras depositan graxa e proteína de maneira distinta antes e despois da puberdade. Nas etapas temperás de desenvolvemento, a acumulación de proteína é superior á de graxa e é por iso que as ganancias de peso nos primeiros 6 meses de vida son máis produtivas e eficientes que as ganancias de peso despois da puberdade. É importante lembrar que o sobrepeso predispón o gando vacún a unha serie de trastornos metabólicos despois do parto. Durante a recría de xovencas, a dieta debe proporcionar un balance entre enerxía e proteína, de forma que a condición corporal se manteña entre 3 e 3,5 nunha escala de 1 a 5.

SÉTIMA ETAPA CRÍTICA: INSEMINACIÓN

CONCLUSIÓNS

O momento apropiado para inseminar unha vaca leiteira por primeira vez é cando alcanza o 55 % do seu peso corporal maduro e isto non está directamente correlacionado coa súa idade. A idade óptima ao primeiro parto para Fresiana-Holstein é de entre 21 e 23 meses; as razas máis pequenas poden parir exitosamente aos 19 meses. Unha análise de 10.500 lactacións no estado de Nova York, onde a idade ao primeiro parto variou de entre 19 e 33 meses, confirmou que a idade ideal ao parto é de 21 a 23 meses. Nesta análise, a produción media de becerras que pariron nesa franxa de idade foi de 12.523 kg de leite en 305 días (41 kg/día). Por cada mes extra despois de 23 meses ao primeiro parto, as xovencas produciron de media 285 kg de leite menos en 305 días (-0,9 kg/día).

• Cando nace unha becerra, hai que asegurarse de que reciba suficiente calostro de boa calidade (cantidades recomendadas son 3 litros durante as primeiras dúas horas de vida e, posteriormente, 2 litros 6 e 12 horas despois). • Continúe ofrecendo suficiente leite ou substituto de leite de boa calidade para promover, como mínimo, unha ganancia media de peso diario de 0,8 kg/d. durante os primeiros 60 días de vida. Promova a saúde das becerras con hixiene e boa ventilación. • Por último, proporcione unha nutrición balanceada que lles permita alcanzar o 55 % do o seu peso maduro aos 12 meses de idade cunha condición corporal de 3,0 (en escala de 1 a 5). • Insemine as becerras cando alcancen o peso e estatura correctos (80 % da altura do gando adulto). A meta é parir entre 21 e 23 meses, pesando entre 82 e 85 % do seu peso maduro, cunha condición corporal máxima de 3,5.

92 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_etapasCriticas_galego_04.indd 92

19/05/2018 02:46

EXPERIENCIAS TRIKA® 1 LAMBDA

Este insecticida de Sipcam Iberia é un concepto innovador no mercado xa que responde ao tándem de abonar e defender os cultivos cunha soa aplicación. A experiencia dos agricultores é o mellor aval para coñecer os seus beneficios Coa utilización de Trika, a qué problema quería dar solución? Estou a utilizalo principalmente para as pragas de vermes, típula, rosquilla e taladro, tanto no cultivo de millo como de pataca para consumo propio.

JOSÉ ANTONIO FERNÁNDEZ Casa Pozo (Lugo)

Coa utilización de Trika, a que problema quería dar solución? Empezamos a utilizalo principalmente por problemas coa rosquilla e o verme de arame. Queriamos sembrar millo en leiras que levaban tempo sen renovar e sempre atacan un pouco máis. Cales son os principais beneficios que obtivo coa súa aplicación? O beneficio principal é o de insecticida e tamén que, ao levar un abono starter, axuda á planta a desenvolverse enseguida. Nace todo moi homoxéneo e nótase unha forza ao saír que non ten cando non o aplicas.

JOSÉ MANUEL CASTRO Gandería Castro Fer (Lugo)

Ademais da súa eficacia insecticida, notou un maior crecemento do seu cultivo? Si. Na primeira fase nótase que sae con moita máis forza. De feito, se tes parcelas que non o teñen, nótase a diferenza. O sistema radicular é moito máis forte, aproveita moito máis os nutrientes e nótase moito. Se tes unha colleita homóxenea ao principio, terás bos resultados.

Cales son os principais beneficios que obtivo coa súa aplicación? Non teño que pasar coa sulfatadora dúas ou tres veces por encima do sementado como antes. Iso elimineino. Ademais noto que durante os oito ou dez primeiros días de sementado espanta ao xabaril. Pode ser que entre, pero normalmente debe probar e non volve, debe ser polo cheiro forte que ten. Ademais da súa eficacia insecticida, notou un maior crecemento do seu cultivo? Si. Xa desde que se sementa nótase que a planta enraiza doutra maneira, fertiliza mellor e ademais, nas fases finais, cando temos días fortes de calor vese que a planta non está tan estresada, está un pouco máis vivaz. Á hora de recoller, a mazaroca é moito mellor grazas a ese sementado.

Más información:

pub_sipcam.indd 93

21/05/2018 12:39

M A N E XO

COMO PASA UNHA VACA O SEU DÍA A DÍA NA GRANXA?

A importancia de xestionar ben o día a día das vacas Neste artigo veremos o que é o time budget das vacas leiteiras, é dicir, cal é a distribución normal do seu tempo, que parámetros poden alteralo e como afectan o seu benestar, e, por último, como podemos axudarnos das tecnoloxías para detectar e corrixir anomalías. Arancha Varvaró1, Aida Xercavins1 , Isabel Blanco Penedo2 Subprograma de Benestar Animal, IRTA, Xirona 2 Departamento de Ruminantes e Epidemioloxía Veterinaria. Universidade Sueca de Ciencias Agrarias, Suecia

INTRODUCIÓN

omo calquera de nós, as vacas érguense cada novo día con 24 horas por diante, que investirán en distintas actividades e comportamentos. Á distribución das condutas nesas 24 horas chámaselle en inglés time budget, o que viría significar “orzamento diario de tempo”. Coñecer a que dedican o tempo as vacas leiteiras

(o seu time budget) é moi importante porque ten un grande impacto sobre a súa produción e o seu benestar. O time budget pódese ver influenciado por factores externos, por exemplo o manexo, as instalacións ou o fotoperíodo, pero tamén se pode alterar por causas internas, como o estado de saúde dos animais.

As vacas pasan unha parte importante do día comendo, bebendo, descansando, interactuando socialmente e rumiando. Ademais, hai actividades que elas non escollen e que condicionan a distribución do resto, por exemplo, o muxido, procedementos veterinarios, acceso ou non a pasto etc. Os animais adaptan o seu time budget ao ambiente específico no que están, sen que isto teña que levar necesariamente unha diminución no seu benestar, pero se os comportamentos que son prioritarios para os animais se ven comprometidos constantemente, as consecuencias van ser negativas, é dicir, se as vacas teñen un tempo limitado para facer o que queren, dedicarán o tempo a aquilo que máis importante sexa para elas. Unha distribución típica do time budget para unha vaca en lactación sería a que se reflicte na táboa 1 e na figura 1.

Táboa 1. Actividades típicas dunha vaca leiteira nun día (Grant, 2009) Actividade

Tempo dedicado

Comer Beber Descansar/estar tombadas Interaccións sociais

3-5 h (9-14 comidas/día) 30 min 12-14 h 2-3 h 7-10 h (combínase co resto das actividades)

Rumiar Outros (debidos ao manexo, como o muxido)

2,5-3,5 h

94 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_irta_galego_02.indd 94

17/05/2018 23:11

M A N E XO

Figura 1. Time budget de 24 h nunha vaca leiteira típica (infografía do Proxecto 4D4F)

Inxestión de alimento Toma de auga

Interaccións humano-animal Interaccións sociais

O OBXECTIVO É LOGRAR UNHA MEDIA NO RABAÑO DO REDOR DUNHAS 10-12 H DE TEMPO DE REPOUSO AO DÍA

ACTIVIDADE DIARIA ÓPTIMA DA VACA

Ruminación Superposición co tempo social e o tempo de descanso Por tanto, é esencial coñecer o time budget das súas vacas, especialmente o de animais de alto rendemento, no cal existe unha competencia polo tempo que dedican ás diferentes actividades. Isto quere dicir que se unha tarefa leva máis tempo do debido (por exem-

Descanso

plo, un muxido de longa duración), o tempo que en principio empregarían noutra reducirase (por exemplo, o dedicado á alimentación e ao descanso), o que pode repercutir negativamente na produción e na rendibilidade da granxa.

O PARÁMETRO MÁIS IMPORTANTE: O TEMPO DE DESCANSO As vacas deben descansar entre 12 e 14 horas diarias. Diversos estudos demostraron que é unha actividade prioritaria para elas, moito máis importante que comer ou ter contacto social, é dicir, as vacas poden reducir voluntariamente o tempo que dedican a alimentarse se non se cumpren os seus tempos de descanso, o que afecta ademais á eficiencia de conversión (L de leite/ kg MS) e á produción de leite (L/día).

CLIMATIZACIÓN AMBIENTAL E instalaciones ganaderas Exafan cuenta con la mejor solución que se adapta a cada situación en función del tipo de cría, creando las mejores y más óptimas condiciones para los animales de la manera más eficiente. Los sistemas de Exafan controlan:

Delegado comercial: Marcos Jacob +34 608 922 309 - marcos@exafan.com Pol. Ind. Río Gállego, Calle D Nº10 - 50840 San Mateo de Gállego - Zaragoza - España

+34 976 694 530 - exafan@exafan.com - www.exafan.com

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 95

vacapinta003_manexo_irta_galego_02.indd 95

21/05/2018 17:36

M A N E XO

chegouse a rexistrar QUE, POR CADA HORA adicional de descanso, a produción de leite aumenta 1,5 L/día

Exemplo de programa de xestión dos datos de muxido

Unha vaca tombada ten máis probabilidade de rumiar e de producir saliva que unha que está de pé, o que reduce o risco de acidose ruminal. Ademais, incrementa o fluxo sanguíneo a través da arteria pudenda externa ao redor do 24-28 %, o que mellora a función do ubre e a produción de leite; chegouse a rexistrar que, por cada hora adicional de descanso, a produción de leite aumenta 1,5 L/día. Cando unha vaca está demasiado tempo de pé, a presión dentro do pezuño aumenta, o que produce hipoxia (redución da subministración de osíxeno) e isquemia (fluxo de sangue reducido), e isto incrementa o risco de coxeiras. Unha diminución do tempo total de descanso afecta ao sono que, á súa vez, pode alterar o sistema endócrino, o que aumenta o gasto enerxético e prexudica a función inmune. Ademais, a competencia por un lugar de descanso cómodo pode levar a conflitos sociais entre as vacas e a un incremento do estrés crónico. O tempo de descanso, de igual modo que o time budget, variará en función de factores que veremos a continuación, pero tamén variará de forma individual segundo cada animal. Así pois, o interesante é monitorizar o rabaño para ser capaces de detectar desviacións deste ou de determinadas vacas debido a problemas concretos. O obxectivo é lograr unha media no rabaño de ao redor dunhas 10-12 horas de tempo de repouso ao día.

FACTORES QUE PODEN ALTERAR O TIME BUDGET Existen unha gran cantidade de factores de manexo que poden afectar ao time budget e influír negativamente no tempo de descanso dos animais. Todos poden ser factores de estrés en potencia que, se se manteñen no tempo, poden comprometer o sistema inmune e, dado o caso, os animais serán máis susceptibles a contraer enfermidades. Os máis importantes son os seguintes: 1) Tempo de muxido prolongado: este é un dos factores máis comúns e pode afectar sistematicamente a todos os muxidos ou ben só a aqueles nos que se dean certas circunstancias. No primeiro caso asóciase cun mal deseño das instalacións: por exemplo, que a sala de muxido estea moi lonxe dalgúns currais, que as vacas teñan acceso a pastos afastados do establo/sala de muxido etc. O segundo caso adoita responder a variacións na man de obra, por exemplo, muxidos máis lentos as fins de semana ou en distintas quendas dependendo dos traballadores, aínda que tamén pode ocorrer debido a problemas no equipo de muxido. Para controlar estas situacións e detectar posibles alteracións considéranse moi útiles os programas de control de muxido, que xeran gráficos sobre o proceso de muxido e informan do seu tempo total, entre outros parámetros.

2) Alta densidade animal: as vacas son animais sociais, pero compiten polo acceso aos recursos. Esta competencia obsérvase na maioría das ganderías, xa que o custo das instalacións limita a cantidade de espazo dispoñible e o número de recursos (cubículos, prazas no comedeiro, dimensión de bebedoiro e acceso ao cepillo). En caso de amoreamento, as vacas reducen o tempo que están tombadas nas zonas de descanso, mentres que aumentan o tempo que pasan nos corredores. Se cando queren comer non hai espazo nos comedeiros, as vacas terán que esperar e cando teñan acceso ao alimento comerán máis rápido e en máis cantidade, o que aumenta o risco de acidose ruminal. Todo isto vai acompañado por un incremento na cantidade de pelexas entre elas para conseguir acceso aos recursos; normalmente as vacas subordinadas serán as máis afectadas, polo que se recomenda que a densidade non exceda o 120 %, para atender especialmente este grupo.

96 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_irta_galego_02.indd 96

19/05/2018 02:49

Más del 50% de las vacas lecheras sufren de bajo nivel de calcio en el parto. Suplementando con X-Zelit en el período seco se estimula el sistema hormonal propio de la vaca haciéndolo capaz de mantener el nivel de calcio alrededor del parto.

Balance perfecto de calcio alrededor del parto X-Zelit es eficaz adsorbiendo calcio en el contenido del tracto gastrointestinal. La adición de X-Zelit a la dieta del animal en las 2 semanas previas al parto adsorbe el calcio que se suministra en la alimentación reduciendo la cantidad de calcio disponible.

Al usar X-Zelit se pueden evitar complicaciones causadas por la deficiencia de calcio y reducir las incidencias de: • Hipocalcemia • Cetosis • Metritis • Partos difíciles • Retención de placenta

19/05/2018 www.animalvit.com | Develatt S.L.U

03:14

M A N E XO

hai outras tecnoloxías que nos poden axudar a debuxar o time budget das nosas vacas, como os sensores de actividade

O estrés térmico provoca que as vacas permanezan máis tempo de pé, xa sexa nos corredores ou bebendo auga

3) Estrés térmico: as temperaturas extremas afectan negativamente ás vacas leiteiras e á súa produción. Cando se produce estrés por calor, estas pasan menos tempo tombadas e aumentan o tempo que permanecen de pé, xa sexa nos corredores –onde hai máis correntes de aire– ou bebendo auga. Ademais, baixo estas condicións ambientais diminúen a inxestión de alimento. A xerarquía social tamén xoga un papel nos efectos nocivos do estrés térmico, particularmente cando o acceso aos recursos como a sombra ou os lugares máis frescos é restrinxido. 4) Deseño das instalacións: cando un produtor constrúe as instalacións tenta minimizar o custo e os impactos negativos no medio ambiente, ao tempo que busca maximizar a produción de leite, optimizar a eficiencia reprodutiva e manter a saúde dos seus animais. Xa vimos como afecta a densidade ao benestar animal, pero tamén é importante o tipo de solo, xa que se un pavimento é esvaradío os animais o evitarán, limitando as interaccións sociais ou o acceso a recursos. Un mal deseño dos corredores podería causar colos de botella e as vacas dedicarán o tempo de descanso ou o de alimentación a esperar a que se desfaga o atasco que hai antes de entrar ao robot de muxido, por exemplo. O tipo de cama tamén pode facer variar o tempo que destinan ao descanso dependendo da comodidade do material utilizado.

5) Tempo excesivo de manexo: calquera manexo que leve un tempo excesivo pode prexudicar o time budget dos animais, que verán reducido o tempo que poidan dedicar ás actividades anteriormente mencionadas: por exemplo, vacas que teñen que desprazarse longas distancias ata a sala de muxido, animais inmobilizados nas cornadizas demasiado tempo ou outros procedementos que se prolongan excesivamente.

COMO PODO DETECTAR ESTES PROBLEMAS NA MIÑA GRANXA? Hai gran cantidade de factores que poden afectar ao time budget dos nosos animais (case todo pode afectarlles para ben ou para mal!). É normal que existan pequenas variacións entre días e entre individuos. O importante é saber detectar desviacións da normalidade e identificar que cousas están a afectarlles realmente a longo prazo e dun modo negativo, así como á eficiencia técnica do rabaño. Para lograr este obxectivo necesítanse sobre todo dúas cousas: 1) coñecemento das condutas normais dos animais e 2) observación e análise dos datos. Só se coñece como xestionan o tempo as vacas habitualmente, vostede será capaz de identificar anomalías e responder con rapidez a calquera alteración. A gran vantaxe de hoxe en día é que se pode obter información obxectiva mediante un gran número de tecnoloxías de precisión, como trataremos a continuación.

Unha vez que se describe o time budget normal de cada animal, aquelas vacas que non estean dentro desta normalidade poden crear alarma. Por exemplo, as vacas no inicio dun curso de mastite descansan e comen menos, aínda que existen grandes variacións na análise descritiva das actividades por separado, pero, ao modelizar, observouse unha desviación do tempo de descanso xusto antes da aparición da enfermidade. Nos xatos traballouse coa detección de aumentos na frecuencia da tose, polo seu valor na detección precoz de problemas respiratorios. Tamén se pode monitorizar o tempo de ruminación, o que é esencial para previr risco de cetose subclínica despois do parto, ou situacións de acidose subclínica (xa sexa con sensores de ruminación nos colares ou ben con bolos ruminais). Se, ademais, se teñen en conta os ciclos circadianos xunto coa actividade da vaca, pode chegar a predicirse o inicio dun problema cun día ou dous de antelación. Mesmo se chegaron a rexistrar anomalías ata catro días antes do episodio.

98 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_irta_galego_02.indd 98

17/05/2018 23:31

Un nuevo tiempo para la ecografĂa profesional

Echo Control Medical

humeco.net pub_humeco.indd 99

18/05/2018 13:09

M A N E XO

Figura 2. Exemplo de acelerómetro

O PAPEL DAS NOVAS TECNOLOXÍAS NO CONTROL DO TIME BUDGET Antes xa comentamos a importancia de obter información do muxido de forma automatizada para detectar posibles variacións e mellorar a eficiencia de traballo na granxa, pero hai outras tecnoloxías que nos poden axudar a debuxar o time budget das nosas vacas: os sensores de actividade. Este tipo de sensores son os comunmente chamados “podómetros” para vacas, que se empezaron a utilizar hai anos co obxectivo de mellorar a detección de celos e, por tanto, os valores reprodutivos. Hoxe en día son moito máis que iso, pois utilizan uns sensores chamados acelerómetros, os cales detectan a velocidade e a dirección de calquera movemento nos tres eixes espaciais (figura 2). Deste xeito, a información que se obtén é moito máis completa e, grazas a complexos algoritmos de análises, os programas de xestión poden indicarnos non só a actividade dos animais, senón tamén o tempo que pasaron durmindo, comendo, bebendo ou rumiando e, por tanto, infórmannos do time budget de cada animal que os leva.

OS SENSORES COLOCADOS NO PESCOZO DANNOS MÁIS INFORMACIÓN SOBRE O COMPORTAMENTO ALIMENTICIO, MENTRES QUE NAS PATAS AXUDAN A MONITOREAR CON MAIOR PRECISIÓN O TEMPO QUE OS ANIMAIS CAMIÑAN, ESTÁN DE PÉ OU TOMBADOS

Toda esta información combinada axúdanos a detectar o que é “normal na miña granxa” e aquilo que son anomalías. O tempo que os animais pasan comendo e bebendo relaciónase co rendemento leiteiro e a súa saúde; xa vimos a importancia de coñecer e asegurar que se cumpren os tempos de descanso e ruminación.

Figura 3. Mapa interactivo do almacén de tecnoloxías do Proxecto 4D4F

Ademais, hoxe en día podemos escoller onde poñemos estes sensores: nas patas, no pescozo ou nas orellas. Dependendo da marca comercial e da súa localización no animal, os dispositivos incorporarán outros sensores para monitorizar mellor outras características (por exemplo, pode combinarse un acelerómetro que estea nun colar cun micrófono para mellorar a monitorización da ruminación). A trazos xerais, os sensores colocados no pescozo dannos máis información sobre o compor-

tamento alimenticio, mentres que nas patas axudan a monitorear con maior precisión o tempo que os animais camiñan, están de pé ou tombados. De todos os xeitos, tamén dependerá do software e de como este interprete os datos procedentes dos sensores. Para obter máis información sobre que sensores existen actualmente para identificar toda esta información e que diferenzas hai entre eles, recomendámosvos acceder á páxina web do Proxecto 4D4F (Data Driven Dairy Decisions for Farmers: http:// www.4d4f.eu/). Este proxecto é unha rede temática que pretende axudar a compartir información e boas prácticas no uso de sensores e tecnoloxías na produción leiteira. Consideramos especialmente útil o “Almacén de tecnoloxías” ( Te c h n o l o g y Warehouse), ao que se pode acceder desde a web http://www.4d4f.eu/content/technology-warehouse. Pódese ver a información mediante un mapa interactivo en forma de vaca (figuras 3 e 4) ou ben en formato excel. Nel fíxose unha recompilación das tecnoloxías comerciais dispoñibles, que se clasificaron nos 12 grupos de interese do proxecto (nutrición, reprodución, saúde de ubre, actividade e comportamento etc.).

100 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_manexo_irta_galego_02.indd 100

17/05/2018 23:40

M A N E XO

Figura 4. Detalle da información dispoñible sobre sensores que serven para localizar os animais en tempo real Nome do sensor

Cow Positioning CowView Find my Cow Smartbow

Fabricante

Colocación

Exactitude (+/-)

Rango da antena

Duración da batería

Almacenamento de datos

Nedap GEA CowManager Smartbow GmbH

pescozo pescozo orella orella

1m 0,5m NA 1,21 m

balizas cada15-20m 300 m un par de metros 300 m

<10 anos 7 anos <10 anos 2-3 anos (intercambiable)

non período limitado non posible

Cada día hai máis tecnoloxías que podemos usar para monitorizar o time budget dos animais e que poden sernos de grande utilidade para detectar de forma precoz alteracións na súa saúde e no seu benestar. A gran vantaxe que temos hoxe en día é que moitas granxas xa están a utilizar algún tipo de sensores de actividade (os “podómetros”) para controlar o celo e a reprodución; iso é esencial, porque a tecnoloxía e a información xa están na granxa. Só hai que prestarlles atención. O mellor é adiantarse aos acontecementos e non esperar a que algo suceda senón previlo. Se ten datos da actividade dos animais, a ruminación ou o tempo de descanso, pode usar esa información diariamente para buscar os animais que estean nos extremos e reaccionar ante os problemas: ruminacións de pouca duración, diminución no tempo de alimentación ou tempos de descanso reducidos (ou aumentados)… Toda a información que poida recompilar pode ser de utilidade para detectar problemas e supervisar os seus animais. Cada vez existen granxas máis grandes e modernizadas e, aínda que iso supoña non interactuar directamente con todas as vacas, non exclúe que se poida monitorizar de forma correcta o seu comportamento e optimizar a súa saúde e o seu benestar.

IMPLICACIÓNS As actividades que realizan os animais e o tempo dedicado a eles teñen un valor diagnóstico. En cada vaca a aplicación de tecnoloxías permite detectar anomalías relacionadas co seu status (estro, mastite, estrés…) e, por tanto, axustar o manexo para manter o seu benestar. O tempo que pasan descansando e o tempo de ruminación merecen especial atención co fin de detectar de forma temperá problemas de saúde e benestar, pero tamén é importante prestarlle máis atención ao time budget no rabaño debido ao seu impacto directo no rendemento técnico da granxa.

É IMPORTANTE PRESTARLLE MÁIS ATENCIÓN AO TIME BUDGET DEBIDO AO SEU IMPACTO DIRECTO NO RENDEMENTO TÉCNICO DA GRANXA

REFERENCIAS

Grant R, 2009. Stocking Density and Time Budgets. Western Dairy Management Conference, March 11-13 Reno, NV. Lindgren E, 2009. Validation of rumination measurement equipment and the role of rumination in dairy cow time budgets. Master Thesis, Swedish University of Agricultural Sciences. Uppsala. Schütz KE, Clark KV, Cox NR, Matthews LR and Tucker CB, 2010. Responses to short-term exposure to simulated rain and wind by dairy cattle: time budgets, shelter use, body temperature and feed intake. Anim. Welf. 19: 375-383. Xercavins A, 2017. Best Practice Guide on Activity and Behaviour. 4D4F Project website: http://4d4f.eu/ Walker SL, Smith RF, Routly JE, Jones DN, Morris MJ, and Dobson H, 2008. Lameness, activity time -budgets, and estrus expression in dairy cattle. Journal of Dairy Science 91, 4552–4559.

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 101

vacapinta003_manexo_irta_galego_02.indd 101

21/05/2018 13:11

ALIMENTACIÓN

Alimentación de precisión no robot de muxido Diariamente oímos falar de robots, de novas tecnoloxías aplicadas ás actividades diarias e de como será o mundo no futuro. No vacún de leite xa levamos máis de vinte anos utilizando os robots de muxido e a súa instalación segue a medrar. Estímase que en 2025 entre o 20 e o 25 % das vacas se muxirán soas mediante este sistema. Ramiro Fernández De Heus

ste crecemento baséase principalmente na dificultade de atopar man de obra cualificada, maior flexibilidade laboral, mellor calidade de vida para o gandeiro e a posibilidade de incrementar o número de muxidos e, como consecuencia, a produción individual de leite.

Coa individualización da alimentación, que permite cubrir as necesidades de maneira personalizada, e o acceso a maior cantidade de datos por animal, conseguimos optimizar o manexo e a toma de decisións en granxa. A introdución dos sistemas automáticos de muxido non implica só cambios na maneira en que os animais se moxen, senón tamén no modo de alimentalos. Os patróns de inxestión diaria son diferentes. Así, nos sistemas con sala a actividade alimentaria comeza despois do muxido, mentres que nos sistemas robotizados se incrementa co inicio da actividade humana, cun pico a tres horas posteriores, manténdose estable ao longo do día e decrecendo durante a noite (Wagner Storch Palmer, 2003). Nos sistemas TMR (total mix ration) tradicionais as racións cobren os requirimentos nutricionais dos animais en función do tipo de animal para o que se deseña a ración. Con todo, esta pode non ser adecuada para outros animais dentro do grupo, fundamentalmente debido ao momento de lactación, nivel de produción etc. Esta é outra clara vantaxe da alimentación en sistemas robotizados PMR (partial mix ration), onde unha parte do alimento se fornece na ración con base na outra a través das escalas de subministración do penso no robot, o que nos permite así achegarnos máis aos requirimentos nutricionais de cada animal. O correcto equilibrio entre a ración base e o robot determinará a produtividade dos animais.

102 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_alimentacion_robots_galego_02.indd 102

17/05/2018 13:35

ALIMENTACIÓN

O obxectivo debe ser incentivar os animais para que acudan voluntariamente ao robot, diminuíndo así a necesidade de arrimar vacas, e incrementar a produción de leite

O obxectivo dos programas de alimentación en sistemas PMR é deseñar racións de mínimo custo que cubran os requirimentos nutricionais de cada animal optimizando a produción de leite e a saúde dos animais. Outra diferenza importante dos sistemas de muxido tradicionais respecto dos sistemas automáticos é que aos múltiples factores que definen o nivel de produción dos animais debemos agregarlles a frecuencia de muxido, definida como o número medio de muxidos diarios (gráfico 1). A frecuencia de muxido está influenciada por diversos factores que debemos controlar para estimular a entraVACAPINTA_180x130_123 profPremium.pdf da ao robot.

Gráfico 1. Factores que inflúen na frecuencia de muxido % ocupación

Nivel xenético

Criterios de acceso ao muxido

Alimentación

Produción de leite

Frecuencia de muxido Saúde

RobotExpert

Confort

A porcentaxe de ocupación do robot (densidade de animais), o nivel de produción, o estado de lactación, o confort dos animais, a palatabilidade do penso no robot e o deseño da ración PMR son os factores que máis inflúen no número de visitas. Ademais dos factores citados, hai 1 7/5/18 17:37 importancia: outros de elevada

Frecuencia de alimentación

• Os problemas de locomoción que existan na granxa terán tamén un alto impacto nos sistemas robotizados. Racións altas en concentrado e baixas en fibra poden causar cambios na saúde podal e, por tanto, no comportamento dos animais, diminuíndo o número de visitas ao robot, a cantidade de inxestión de materia seca e a produción.

CMY

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 103

vacapinta003_alimentacion_robots_galego_02.indd 103

19/05/2018 02:51

ALIMENTACIÓN

Gráfico 2. Ración: produción diaria-consumo recomendado 8

kg concentrado programados

O correcto equilibrio entre a ración base e o robot determinará a produtividade dos animais

7 6 5 4 3 2

Vacas primíparas Vacas multíparas

• O estrés por calor tamén é moi importante para a frecuencia de muxido. Con elevadas temperaturas as vacas reducen a súa actividade, diminuíndo o número de visitas ao robot e o seu consumo de alimento. Debido ao alto impacto neste tipo de sistemas, débense deseñar estratexias para combater o estrés por calor. • A palatabilidade do penso que se fornece no robot. A investigación demostra que sen o incentivo da subministración de concentrado no robot a frecuencia de muxido é baixa e variable. Tendo en conta que as vacas entran ao robot para consumir penso e non para muxirse, o obxectivo debe ser incentivar os animais para que acudan voluntariamente ao robot, diminuíndo así a necesidade de arrimar vacas e incrementar a produción de leite.

DESEÑO DE CONCENTRADOS PARA ROBOTS DE MUXIDO Á hora de deseñar un concentrado para robots é moi importante a selección dos ingredientes que se van utilizar. A apetecibilidade é un factor clave, así clasifícase o tipo de materia prima segundo sexan máis ou menos apetecibles. • Dentro do grupo de máis apetecibilidade atópanse cereais como trigo e cebada, melazas, DDGS e polpa de remolacha • con apetecibilidade intermedia: soia e millo • con menor apetecibilidade: colza, graxas by-pass, minerais e buffers

Produción de leite

0 10

O aroma constitúe un incentivo importante para aumentar a frecuencia de muxido. O animal localiza a fonte de alimentación e identifícaa usando sentidos visuais e olfativos. A combinación de aromas e saborizantes incrementará a palatabilidade do penso e, por tanto, a asistencia ao robot enmascarando cheiros da materia prima. As visitas ao robot increméntanse ao redor dun 4 % utilizando aromas (Migliorati, 2009). A presentación debe ser en gránulo de alta durabilidade. Diferentes traballos realizados con produtos en fariña ou multipartículas demostraron que a asistencia ao robot con pensos nestas presentacións diminuía significativamente. A durabilidade do penso do robot é moi importante, a presenza de finos xera acumulación de po no fondo dos comedeiros e, como tal, rexeitamentos ao consumo e unha significativa menor entrada ao robot (Rodenburg e Wheeler, 2002). É importante establecer protocolos de fabricación con mínimos moi rigorosos de durabilidade. A cantidade de concentrado que se fornece no robot varía entre 2 e 8 kg por animal e por día (gráfico 2). As interaccións entre a actividade, o comportamento dos animais, a alimentación, a inxestión, a saúde e a produción de leite son complexas, e vólvense aínda máis no muxido voluntario.

Nos sistemas PMR a ración base fórmulase para unha produción 6 litros inferior á media. Os demais nutrientes son cubertos polo penso de robot con base nunha escala, nun primeiro momento en función dos días en lactación e, a partir dun día determinado, en función da produción do animal. En canto ao consumo, esta escala comeza con 2 kg nos primeiros días de lactación e increméntase en 0,350,50 kg/día gradualmente ata alcanzar o consumo de concentrado desexado e logo diminúe en función da produción de leite e a estratexia nutricional. Os axustes da táboa de subministración de concentrado son moi importantes para conseguir rapidamente altos picos de leite. A velocidade de subministración do penso é outro factor que se debe axustar. Así, pódese graduar en 0,35 kg/min e 0,5 kg/min para permitir que o animal consuma todo o concentrado durante o seu tempo de estancia no robot, entre 6 e 8 minutos en función da cantidade e o fluxo de leite, e para evitar deixar restos.

104 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_alimentacion_robots_galego_02.indd 104

17/05/2018 13:35

vacapinta001_pub_ucoga.indd 105

19/05/2018 02:54

ALIMENTACIÓN

Gráfico 3. N.º de muxidos en función dos días en leite 16

4,5

3,5 3

2,5 2

Media de muxidos

Nalgúns robots a subministración de concentrado interrómpese cando o muxido termina, noutros pode priorizarse o seu consumo, o que significa que as vacas permanecerán no robot ata que terminen de consumilo. Cando un número importante de animais supere 1 kg de concentrado non consumido diariamente deberase analizar en profundidade a situación e pensar en posibles axustes para reducir a cantidade de alimento non consumido.

35 42

64 18

1,5

Vacas primíparas Vacas multíparas

32 23

44 83 34 80 39 40 81 67 14

27 51

10 49

1 0,5 0 0

Frecuencia de muxidos Produción de leite

Actividade das vacas

Req. enerxía e proteína

Inxestión de enerxía e proteína

120

160

200 DEL

240

280

320

360

400

Gráfico 4. Produción de leite en función dos días en leite

Produción media de leite

50 31 7 33

9 66

64 70

61 18

Vacas primíparas Vacas multíparas Granxa

1 38

42 54 47 39 56

45 81 5

120

200 DEL

160

32 62

33 51

84 80

19 22

26 37 49

10 240

280

320

360

400

Gráfico 5. N.º de muxidos obxectivo en función dos días en leite 4,5 4 3,5

N.º muxidos obxectivo

As observacións de campo en granxas canadenses (Rodenburg e Wheeler, 2002) suxiren que as dietas PMR cunha alta densidade de enerxía na ración base se correlacionan cunha maior cantidade de vacas menos activas e, como consecuencia, menor número de visitas ao robot. Os cambios bruscos na humidade na dieta base e o longo de picado afectarán negativamente ao número de visitas. A miúdo, moitas das vacas menos activas son vacas avanzadas na lactación que cobren os seus requirimentos coa ración base e que teñen menos interese por asistir ao robot a consumir concentrado. En resumo, a decisión da cantidade e o tipo de concentrado que se ha de fornecer no robot (ingredientes e perfil nutricional) e o deseño da ración base terán un impacto importante no número de visitas ao robot. Maior cantidade de concentrado no robot e menor na ración base darán como resultado un maior número de visitas a este. Cando existen problemas en granxas con robot, a miúdo adoitamos relacionalo directamente coa nutrición, pero quizais sexa o resultado de diversos factores que merecen unha análise máis profunda. En moitos casos, a análise demostra que algúns axustes do robot foron fixados tempo atrás para situacións distintas da granxa e deberían ser revisados; polo tanto, primeiro deberiamos realizar unha análise global e logo pensar na ración máis adecuada.

31 76 33 9

70 61

18 7 66 25 57

1 36 12

Vacas primíparas Vacas multíparas Granxa

1548 32

42 54

62 38 46

65 4

45 67

2,5

39 40

23 14

27 51 22

2 1,5 1 0,5 0 0

120

160

Neste caso existe un número importante de animais, xovencas e multíparas con baixo número de visitas ao robot na metade da lactación, nalgúns casos por baixo de dous muxidos (gráfico 3).

200 DEL

240

280

320

360

400

Como consecuencia do baixo número de visitas, eses animais teñen niveis de produción por baixo da media de granxa (gráfico 4).

106 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_alimentacion_robots_galego_02.indd 106

18/05/2018 09:22

ALIMENTACIÓN

Gráfico 6. Quilos de concentrado programado en función dos días en leite 6.1

Kg concentrado programados

17 12 48 36 35 50 34 15 1 47 11 42 54 45 39 62 67

4 46

40 81 82 81

Vacas primíparas Vacas multíparas

23 28

51 27

22 26

19 63

CONCLUSIÓNS

1 0 0

120

160

200 DEL

240

280

320

6.2

360

400

Vacas primíparas Vacas multíparas

8 7

N.º muxidos obxectivo

O incremento continuo de granxas con robots implica traballar con sistemas de alimentación máis complexos, pero nutricionalmente máis eficientes

6 5 4 3

O incremento continuo de granxas con robots implica traballar con sistemas de alimentación máis complexos, pero nutricionalmente máis eficientes. O deseño de racións PMR de mínimo custo, que potencien o número de visitas ao robot, individualizando a alimentación das vacas a través da inxestión dun concentrado de máxima calidade no robot, permitirá optimizar os niveis de produción de leite, así como a saúde dos animais.

2 1

REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS

0 0

120

160

Con todo, ese mesmo grupo de animais ten permisos de acceso ao robot, co cal podemos pensar que o nivel de enerxía da ración base é alto e provoca que este grupo de animais demostre unha menor actividade con menos visitas ao robot (gráfico 5). O axuste da curva de suplementación de penso é moi importante para

200 DEL

240

280

320

360

400

afianzar un inicio de lactación seguro, alcanzar picos de produción altos e evitar desfasamentos entre a curva de suplementación por días en leite e a curva de suplementación por produción. A configuración e os axustes desta curva son diferentes para as distintas marcas de robots e xogan un papel moi importante na estratexia nutricional da granxa (gráfico 6).

How are the robotic milking dairies feeding their cows? Jim Salfer – Marcía Andres University of Minnesota Robot Expert offers more tan just MIlkTest results – Sander Abrahamse Designing palatants for dairy cows in automated milking robots C. Soulet, J. Faugeron Pancosma SA Concept of robot milking. Lely Alimentación de rabaños de leite con carro unifeed e robots de ordeño. Diego Martinez do Olmo. Kemin. Feedind the robotic milking herd. Jack Rodenburg DairyLogix Feeding Behavior, Milking Behavior, and Milk Yields of Cows Milked in a Parlor Versus an automatic Milking System Wagner – Storch, RW Palmer Univ. Wisconsin Madison

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 107

vacapinta003_alimentacion_robots_galego_02.indd 107

17/05/2018 13:36

Anuncio_Articulo_Robot_20x28.pdf

29/5/18

9:12

CMY

pub_deheus_02.indd 108

29/05/2018 08:56

Anuncio_Articulo_Robot_20x28.pdf

29/5/18

9:12

CMY

pub_deheus_02.indd 109

29/05/2018 08:56

SAÚDE ANIMAL

Veterinaria

Menos antibióticos para producir mellor Nos últimos tempos apareceron novos retos na gandería que forzan o cambio dos métodos de traballo dentro da explotación. Á globalización dos mercados e aos desafíos ambientais, sumamos o uso responsable de antibióticos como aspectos destacados que os consumidores demandan.

Severino Fernández González Iván Mato Iglesias Laboratorios Hipra

Bioloxía

Medicina Comparada

Ecoloxía UNHA SAÚDE

Medicina Ciencias Sociais

e nos centramos no uso responsable de antibióticos, isto debe supor un novo enfoque que comprenda as distintas tarefas da granxa (xenética, alimentación, manexo e, por suposto, sanidade) e supón unha oportunidade para demostrar que o leite é un dos alimentos máis seguros que se atopan nos lineais de alimentación. Por iso convén explicar cales son as causas que nos levan a estas políticas restritivas e concienciarnos da necesidade do cambio de hábitos, partindo da base de que o leite xa é un alimento cun alto nivel de seguridade e sustentabilidade.

Enxeñería

Ciencias da Terra

UNHA SAÚDE As restricións no uso de antimicrobianos veñen dadas polo aumento nas resistencias dos microorganismos que agora sobreviven aos tratamentos e ocasionan complicacións en enfermidades que antes eran sinxelas de curar, levando mesmo á morte de persoas en todo o mundo. Isto propiciou por parte das autoridades sanitarias o enfoque de “unha saúde” (one health en inglés), xa que a saúde humana e a sanidade animal son interdependentes e están vinculadas aos ecosistemas. Moitos dos microorganismos que causan enfermidades son comúns e as resistencias poden ser transmitidas.

110 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vaca003_saudeAnimal_antibioticos_galego.indd 110

21/05/2018 18:19

SAÚDE ANIMAL

Aparición de microorganismos resistentes aos antibióticos

Tratamento

HISTORIA DOS ANTIBIÓTICOS Todo comezou con Alexander Fleming, quen, por casualidade, descubriu no ano 1928 a penicilina, que deu lugar a unha familia de produtos que permitiron superar as enfermidades infecciosas e mellorar a esperanza de vida. Estas enfermidades, que antes levaban a unha morte sen remedio, como a tuberculose ou a escarlatina, foron curadas por este fármaco, ao que lles sucederon diversos compostos químicos que reciben o nome de antibióticos e defínense como substancias químicas capaces de matar ou impedir o crece-

Multiplicación

Convén explicar cales son as causas que nos levan a estas políticas restritivas e concienciarnos da necesidade do cambio de hábitos Transmisión

mento de microorganismos sensibles. E aquí radica a súa importancia, xa que non todos os microorganismos son sensibles a todos os antibióticos. Despois da segunda guerra mundial, a fabricación de penicilina industrializouse, aumentou o seu uso e, á súa vez, incrementáronse os microorganismos que non respondían ao tratamento. A aparición de antibióticos máis modernos resolveu o problema, pero só parcialmente, xa que os microorganismos se volvían resistentes a cada vez máis antibióticos e as doenzas que producían complicábanse.

SAÚDE PÚBLICA Con isto chegamos ao século XXI, cunha medicina avanzada que se ve incapaz de combater certos microorganismos que lle causan a morte cada vez a máis xente. Actualmente morren na Unión Europea unhas 25.000 persoas por complicacións relacionadas cos antibióticos e estímase que no ano 2050 esta será a principal causa de morte en Europa.

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 111

vaca003_saudeAnimal_antibioticos_galego.indd 111

19/05/2018 03:56

SAÚDE ANIMAL

Traballar en prevención, ademais de racionalizar o uso de tratamentos antimicrobianos, tamén nos axudará a optimizar o resultado económico da nosa explotación

O proceso de aparición de resistencias aos antibióticos podemos velo simplificado na figura. Dentro dunha poboación de microorganismos non todos son iguais, xa que existe unha variabilidade biolóxica. Se aparece un só xerme con algunha característica diferencial, co que non se ve afectado o tratamento antibiótico, formará unha nova poboación resistente na súa totalidade, que pode infectar outro ser vivo (incluídas persoas) ou transferirlle a resistencia a outro microorganismo (transmisión horizontal). Isto pode ocorrer espontaneamente (pouco frecuente) ou cando o tratamento antibiótico non é adecuado en canto a diagnóstico, duración ou concentración. É por isto que falamos de que debemos tratar os animais tan pouco como sexa posible e tanto como sexa necesario. Neste sentido faise indispensable a prescrición responsable e a concienciación sobre a importancia do uso racional destas moléculas. Ademais de racionalizar o seu uso, debemos fomentar a investigación sobre novos compostos que nos axuden a vencer as chamadas superbacterias. A Organización Mundial da Saúde (OMS) publicou unha lista de bacterias para as que necesitamos novos fármacos, entre as que se atopan varias comúns coa produción gandeira como Enterobacteriae ou Staphylococcus aureus (OMS, 2017).

Lista da OMS (2017) de patóxenos prioritarios para a I+D de novos antibióticos Prioridade 1: CRÍTICA 1. Acinetobacter baumannii, resistente aos carbapenémicos 2. Pseudomonas aeruginosa, resistente aos carbapenémicos 3. Enterobacteriaceae, resistente aos carbapenémicos Prioridade 2: ELEVADA 1. Enterococcus faecium, resistente á vancomicina 2. Stapylococcus aureus, resistente á meticilina, con sensibilidade intermedia e resistencia á vancomicina 3. Helicobacter pylori, resistente á claristromicina 4. Campylobacter spp., resistente ás fluoroquinolonas 5. Salmonellae, resistente ás fluoroquinolonas 6. Neisseria gonorrhoeae, resistente á cefaloporina, resistente ás fluoroquinolonas Prioridade 3: MEDIA 1. Streptococcus pnemoniae, sen sensibilidade á penicilina 2. Haemophilus influenzae, resistente á ampicilina 3. Shigella spp., resistente á vancomicina

SAÚDE ANIMAL Ademais da aparición de bacterias resistentes en medicina humana, todos os que traballamos no sector primario oímos algunha vez a frase “Os medicamentos xa non funcionan como antes”, a cal ilustra de forma moi empírica a tendencia de moitas enfermidades a

complicarse a pesar dos tratamentos clásicos administrados. Se imos ao fondo da cuestión, temos que recoñecer que no pasado os antibióticos foron usados para enmascarar problemas de manexo que, ao final, sempre saen á luz.

112 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vaca003_saudeAnimal_antibioticos_galego.indd 112

18/05/2018 00:05

Rumenil

SIร N E

DE SUS P

LECHE

34 mg/ml Suspensiรณn oral para bovinos Oxiclozanida

Laboratorios Karizoo, s.a. An Alivira Group Company

pub_karizoo_03.indd 113

Aprobado en el uso en vacuno de leche

Polig. Industrial La Borda Mas Pujades, 11-12 08140 Caldes de Montbui Barcelona, Spain

T +34 938 654 148 F +34 938 654 648 karizoo@karizoo.com www.karizoo.com

22/05/2018 09:21

SAÚDE ANIMAL

PODEMOS PRODUCIR ALIMENTOS CUN ALTO ESTÁNDAR DE CALIDADE QUE DEBEN SER PREMIADOS POLOS CONSUMIDORES COA SÚA COMPRA RESPONSABLE E CO SEU CONSECUENTE AUMENTO DE PREZO

Diagrama de fluxo explicando a pauta de uso de antimicrobianos en secado de vacún de leite

Vacas primíparas

RCS ≤ 150.000 cel./ml

Sen terapia antimicrobiana de secado

RCS >150.000 cel./ml Terapia antimicrobiana de secado

Vacas multíparas

RCS ≤ 150.000 cel./ml RCS >150.000 cel./ml

Sen terapia antimicrobiana de secado

Adaptado da Royal Duych Veterinary Association (KNMvD, 2014) = o RCS do último rexistro de menos de 6 semanas antes do secado (adaptado de Vanhoudt et al., 2018)

O seu uso preventivo, “polo si ou polo non”, non evitou en moitas ocasións que os problemas fosen a máis, e desde logo non pode substituír as boas prácticas de hixiene e desinfección como unha das claves para a redución de infeccións, nin as políticas de bioseguridade e prevención como limitantes da transmisión de enfermidades. O uso responsable de antibióticos en saúde animal premia as boas prácticas en manexo e obríganos a anticipar os problemas traballando en prevención. As directrices da OMS para o sector agrícola recomendan vacinar os animais e adoptar terapias alternativas aos antibióticos sempre que sexa posible, ademais de seguir as pautas de boas prácticas en todas as etapas de produción. Esta metodoloxía de traballo axúdanos a producir alimentos máis seguros e a mellorar a nosa rendibilidade, así como a percepción social do noso traballo.

RENDIBILIDADE Traballar en prevención, ademais de racionalizar o uso de tratamentos antimicrobianos, tamén nos axudará a optimizar o resultado económico da nosa explotación. De todos é sabido que é moito máis rendible previr que curar e que moitas veces os tratamentos de animais enfermos chegan tarde ou non resultan rendibles economicamente. Neste sentido se as enfermidades se poden curar antes debido a un menor grao de resistencias e, sobre todo, se traballamos en prevención, poderemos ter uns mellores resultados produtivos, un traballo máis agradable e, en definitiva, un maior beneficio económico. Neste sentido, os investimentos en manexo e sanidade son sempre rendibles, garantindo un retorno de investimento medible e unha mellor calidade de traballo en granxa.

EUROPA REDUCE ANTIBIÓTICOS O Plan Nacional de Resistencias Antimicrobianas avoga pola autorregulación do sector ante os novos retos. Esta redución voluntaria foi aplicada polos produtores de porcino no Programa Reduce Colistina, cunha redución do 82 % no consumo desta (Ministerio de Sanidade, 2017) e está pendente de aplicación no sector leiteiro. Noutros países de Europa xa estableceron e avaliaron mecanismos de restrición do uso de antimicrobianos para vacún de leite con resultados moi positivos. A maioría dos sistemas de control céntranse no tratamento de secado como sistema xeneralizado de aplicación preventiva de antibióticos. Así pois, no caso dos Países Baixos limitan o seu uso en secado ás vacas con mastite en lactación, ás primíparas con máis de 150.000 RCS e ás adultas con máis de 50.000 RCS no último control (Vanhoudt et al., 2018). A transición de secado en saba a secado selectivo, acompañado de melloras no manexo, supuxo unha redución de máis dun 70 % no consumo de antibióticos, sen efectos negativos na saúde do ubre durante o período seco. Isto axudou o sector leiteiro dos Países Baixos a cumprir os seus obxectivos de redución antes do previsto. Así pois, non deben intimidarnos os novos retos e debemos ter claras as oportunidades que nos brinda un mercado esixente: podemos producir alimentos cun alto estándar de calidade que deben ser premiados polos consumidores coa súa compra responsable e co consecuente aumento de prezo. Tamén podemos demostrar a sustentabilidade ambiental e económica das nosas producións, e, sobre todo, debemos predicar aos catro ventos que con menos antibióticos a produción será mellor e o mundo tamén.

BIBLIOGRAFÍA

Ministerio de Sanidad, 2017. “Primer informe programa Reduce Colistina”. Noviembre de 2017. Madrid. OMS, 2017. “La OMS publica la lista de bacterias para las que se necesitan urgentemente nuevos antibióticos”. 27 de Febrero de 2017. Ginebra Vanhoudt, K. van Hees-Huijps, A. T. M. van Knegsel, O.C. Sampimon, J.C.M. Vernooij, M. Nielen, and T. van werven, 2018. Effects of reduced intramammary antimicrobial use during the dry period on udder health in Dutch dairy herds . J. Dairy Sci. 101:3248–3260

114 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vaca003_saudeAnimal_antibioticos_galego.indd 114

18/05/2018 00:07

pub_pablo_carro_ahv.indd 115

19/05/2018 03:12

SAÚDE ANIMAL

Prevalencia da ERB na produción de vacún de leite de España Resumimos a investigación levada a cabo con base na prevalencia por áreas das patoloxías respiratorias do gando bovino nunha mostra de cincuenta explotacións de Galicia, Asturias, Castela e León e Cataluña, así como da zona sur e o Levante, as cales foron analizadas mediante o test ELISA fronte aos catro virus principais na enfermidade (IBR, BVD, RSV e Pi3). Nacho Peón, Eugenia Peralta, José María San Miguel, Alfredo Suárez-Inclán Servizo Técnico de Ruminantes. Zoetis España

neumonía, bronconeumonía, febre do transporte, pasteurelose neumónica, pleuroneumonía fibrinosa, rinite, traqueíte, bronquite… son patoloxías respiratorias do gando bovino que se agrupan baixo un mesmo nome: a síndrome respiratoria bovina (SRB), tamén denominada enfermidade respiratoria bovina (ERB), amplamente coñecida, causada por distintos factores que actúan de forma individual ou combinada e afectan ás vías respiratorias baixas (pulmóns > pneumonía) ou altas (rinite, traqueíte ou bronquite).

MULTIFACTORIAL: MÁIS DE CATRO AXENTES IMPLICADOS A enfermidade respiratoria bovina é un proceso multifactorial no que interveñen diferentes axentes. En primeiro lugar, están os patóxenos considerados como primarios, os virus, entre os que se atopan o da rinotraqueíte infecciosa bovina (IBR), o da diarrea vírica bovina (BVD), o respiratorio sincitial bovino (RSV) e o da parainfluenza 3 (Pi3). Entre os axentes primarios tamén hai que mencionar as bacterias Mycoplasma bovis e Mannheimia haemolytica. No caso de Histophilus somni, considerado axente primario, non ten incidencia apreciable en España. En segundo lugar, están os secundarios, que poden intervir tamén no proceso. No caso de España atópanse bacterias como Pasteurella multocida e Trueperella pyogenes. Adicionalmente, existen axentes predispoñentes que poden favorecer que se desenvolva a enfermidade, como son o estrés, o manexo e a mestura de animais de diferentes procedencias e o tipo de aloxamento, entre outros.

116 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_saudeAnimal_ERB_galego.indd 116

19/05/2018 02:55

SAÚDE ANIMAL

En resumo, na ERB interveñen os catro virus mencionados e máis bacterias implicadas; todos eles deben terse en conta para protexer e previr de forma integral o gando.

segundo. Como consecuencia, os xatos teñen unha baixa ou inexistente protección calostral.

PREVENCIÓN: VACINACIÓN, BIOSEGURIDADE E MANEXO

Co obxectivo de coñecer cales son as principais patoloxías que afectan á produción de vacún a nivel nacional, levouse a cabo un completo estudo de campo sobre a ERB, realizado por Zoetis, que comprende un mapa epidemiolóxico moi extenso e involucra un gran tamaño de mostra. O coñecemento concreto do mapa de prevalencias permite optimizar os programas sanitarios e vacinais, sempre coherentes coa epidemioloxía da granxa, a rexión e a orixe dos animais para que teña éxito.

Acorde coa formulación dun uso responsable dos antibióticos, os esforzos fronte á ERB deben centrarse na prevención. Para salvagardar o status sanitario da granxa, é necesario establecer un correcto e completo programa vacinal e sanitario que lles confira unha boa inmunidade aos animais fronte aos principais patóxenos que lles afectan, ademais de manter unha estrita bioseguridade en granxa e un manexo adecuado, entre outros. O cociente de vacinación en vacún de ceba é elevado, sendo superior ao 90 %, aínda que nun 50-60 % dos casos non se chega a completar o protocolo vacinal. Con todo, non ocorre o mesmo en vacún extensivo e vacún de leite e vacínase unicamente o 37 % dos animais no primeiro caso, e o 35 % no

NA PROCURA DA ESTRATEXIA PREVENTIVA MÁIS EFICIENTE

DESENVOLVEMENTO DO ESTUDO Escolléronse cincuenta explotacións tendo en conta as zonas de maior censo (Galicia, Asturias, Cantabria, Castela e León e Cataluña), así como tamén a zona sur e o Levante, para reflectir a situación peninsular. O censo total

obtivéronse as prevalencias para os diferentes patóxenos por granxa, rexión e tipo de produción

das explotacións das que se obtiveron as mostras foi de 33.250 xovencas (ou 16.600 xovencas menores de 1 ano). O servizo técnico de Zoetis foi o encargado de levar a cabo o desenvolvemento do estudo, reuníndose de forma trimestral para realizar unha posta en común tanto da metodoloxía na recollida de mostras coma na interpretación dos resultados. Os datos agrupáronse por rexión, provincia e tipoloxía de granxa. Obtivéronse as prevalencias para os diferentes patóxenos por explotación, rexión e tipo de produción. Tamén se determinou a seroprevalencia individual en cada granxa fronte a cada patóxeno.

Todo

LO QUE

N E C E S I TAS es un

DISFRUTA DE PRESTACIONES PREMIUM Y EL ALTO RENDIMIENTO QUE SIEMPRE DESEASTE. 3 VELOCIDADES DE TOMA DE FUERZA 4.400 kg de capacidad de elevación trasera

NUEVOS FRENOS DEL REMOLQUE compatible con los actuales y próximos tipos de frenos hidráulicos

lubricantes

40 KM/H control de revoluciones constantes del motor

BTS

SOLUCIÓN DE PALA INTEGRADA DE FÁBRICA 6,5 tm MMA

Descubre el nuevo T5 Tier 4A en tu concesionario.

www.newholland.es NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111* ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono fijo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 117

vacapinta003_saudeAnimal_ERB_galego.indd 117

16/05/2018 23:22

SAÚDE ANIMAL

a seroprevalencia en granxa máis alta rexistrada foi a do virus da pi3, sendo de preto do 90 %

VACÚN DE LEITE

Explotacións positivas Explotacións negativas

Na maioría das explotacións analizadas non existía información dispoñible nin coñecemento exacto sobre os patóxenos circulantes nas granxas.

MOSTRAS ANALIZADAS Recolleuse soro para medir a seroprevalencia mediante o test ELISA fronte aos catro virus principais presentes na ERB –virus de rinotraqueíte infecciosa bovina (IBR), diarrea vírica bovina (BVD), virus respiratorio sincitial bovino (RSV) e virus da parainfluenza 3 (Pi3)– e Mycoplasma bovis en animais que foron sometidos a estrés por reagrupamento ou transporte e, por ese motivo, considéranse con risco de sufrir ERB. Tamén se tomaron torundas nasofarínxeas profundas e aspirados intratraqueais en animais individuais con sintomatoloxía clínica respiratoria, dirixidas neste caso á detección dos axentes bacterianos implicados na ERB.

RESULTADOS: VIROLOXÍA Para as probas de viroloxía analizáronse 50 explotacións, tomando datos individuais de 540 animais, entre 30 e 40 días despois de brotes de ERB. Obtivéronse as mostras de animais que sufriron reagrupamento, transporte ou estrés, ou de animais con manifestación de problemas clínicos en maior ou menor medida. Outros datos recollidos foron a idade, o status vacinal, o tamaño no día da recollida e a localización. A seroprevalencia en granxa máis alta rexistrada foi a do virus da Pi3, preto do 90 %. Das 50 granxas das que se obtiveron as mostras, 44 foron positivas. No caso do RSV, a seroprevalencia en granxa foi do 82 %, das cales foron positivas 41 granxas das 50 analizadas. En canto ao virus da BVD, a súa seroprevalencia foi do 64 % e resultaron positivas 32 explotacións. O virus da IBR foi detectado en 21 das 47 granxas analizadas, cunha seroprevalencia do 45 %. Por último, rexistrouse unha seroprevalencia do 63 % para M.bovis, presente en 30 das 48 granxas da mostraxe.

VIRUS DA PARAINFLUENZA TIPO 3

VACÚN DE LEITE

Explotacións positivas Explotacións negativas Conclusións • Os datos obtidos sobre a prevalencia de VRS e Pi3 permiten comentar que a infección vai de xeito conxunto. • Vese unha distribución especialmente elevada asociada a zonas onde hai en marcha programas de control de IBR como son Galicia, Cataluña e Castela e León, onde estes dous virus non son controlados mediante correctos programas vacinais.

VIRUS respiratorio sincitial bovino

Das granxas positivas, no 53 % dos animais detectouse Pi3; no 52 %, RSV; no 47 %, BVD e no 47%, IBR, é dicir, en explotacións positivas, a metade dos animais testados son positivos a todos os virus buscados. Ademais, tendo en consideración a curta idade dos animais da mostraxe, poderíase deducir que a seroprevalencia individual vai superar amplamente o 50 % nos animais adultos.

En canto á localización xeográfica, con relación ao virus de IBR, as zonas onde se detectou menor prevalencia en granxa foron Asturias e Cataluña. Con todo, independentemente dos programas de control de IBR levados a cabo en Galicia e Castela e León, a prevalencia para IBR é moi elevada. No caso do virus da BVD, existe un alto número de granxas positivas a BVD en todas as zonas analizadas, entre as que destaca Galicia, con

118 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_saudeAnimal_ERB_galego.indd 118

18/05/2018 00:10

seguro de ganado

vacuno Incluye saneamiento ganadero Asegure la calidad de su leche (células somáticas, aflatoxinas…)

Más que un seguro

PARA SUSCRIBIR SU SEGURO DIRÍJASE A: • MAPFRE ESPAÑA CÍA. DE SEGUROS Y REASEGUROS • AGROPELAYO SOCIEDAD DE SEGUROS S.A. • CAJA DE SEGUROS REUNIDOS (CASER) • SEGUROS GENERALES RURAL • ALLIANZ, COMPAÑÍA DE SEGUROS • PLUS ULTRA SEGUROS • HELVETIA CÍA. SUIZA S.A. DE SEGUROS • MUTUALIDAD ARROCERA DE SEGUROS • CASER MEDITERRÁNEO SEGUROS GENERALES • CAJAMAR SEGUROS GENERALES S.A. • GENERALI DE ESPAÑA, S.A. SEGUROS • FIATC, MUTUA DE SEGUROS Y REASEGUROS • BBVASEGUROS, S.A. DE SEGUROS • AXA SEGUROS GENERALES • SEGUROS CATALANA OCCIDENTE • REALE SEGUROS GENERALES • MGS SEGUROS Y REASEGUROS S.A. • SANTALUCÍA S.A. CÍA. DE SEGUROS • MUSSAP, MUTUA DE SEGUROS • AGROMUTUAMAVDA, SDAD. MUTUA DE SEG. • PELAYO, MUTUA DE SEGUROS A PRIMA FIJA

pub_agroseguro.indd 119

22/05/2018 10:23

SAÚDE ANIMAL

no 78 % das granxas había unha ou máis bacterias presentes e no 39 % dos animais había presenza DE, POLO MENOS, UNHA bacteria

Gráfico 1. Seroprevalencia en granxa de patóxenos virais implicados na ERB 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

82 64 47

50 41

IBR

BVD

RSV

Pi3

M. bovis

N.º de granxas nas que se tomaron mostras N.º de granxas positivas Seroprevalencia dun axente nas granxas nas que se tomaron mostras (%)

Gráfico 2. Seroprevalencia individual de patóxenos virais implicados na ERB 54 53 52 51 50 49 48 47 46 45 44

53 52 50

47 47 47

IBR

cultivo especializado, pero non comercializado. Tamén se tomaron os datos de idade, status vacinal e tratamentos. No 78 % das granxas había unha ou máis bacterias presentes e no 39 % dos animais había presenza de, polo menos, unha bacteria. M.bovis foi detectado no 75 % das explotacións, P.multocida no 24 % das granxas, T.pyogenes no 19 % e M.haemolytica no 11 %. En canto á prevalencia individual, no 41 % dos animais das granxas positivas detectouse M.bovis, no 16 % P.multocida, no 45 % T.pyogenes, e no 21 % o M.haemolytica. Histophilus somni non foi illado.

CONCLUSIÓNS

BVD

RSV

Pi3

N.º de granxas positivas Seroprevalencia individual (%)

Táboa 1. Resultados laboratoriais: illamento de bacterias BACTERIA

N.º DE ILLADOS

N.º GRANXAS

Mycoplasma bovis Mannheimia haemolytica Pasteurella multocida Trueperella pyogenes Histophilus somni

84 8 11 19 Non illamento

24 4 9 7 Non illamento

datos moi elevados, do mesmo xeito que ocorría co virus IBR. No resto das zonas con menor prevalencia de IBR, como Asturias e Cataluña, obsérvanse datos moi altos de prevalencia de BVD. En canto aos virus RSV e Pi3, apréciase unha distribución especialmente elevada asociada a zonas onde hai en marcha programas de control de IBR, como son Galicia, Cataluña e Castela e León, onde estes dous virus non son controlados mediante correctos programas vacinais.

RESULTADOS: BACTERIOLOXÍA

Estudouse a prevalencia de Mycoplasma bovis, Mannheimia haemolytica, Pasteurella multocida, Histophilus somni e Trueperella pyogenes. Para iso recolléronse torundas de 37 explotacións e 316 mostras individuais de animais enfermos con signos clínicos de ERB ou animais en contacto con estes. En todos os casos a sementeira realizouse nun medio de cultivo adecuado para poder obter un resultado correcto das bacterias implicadas. Para tal fin desenvolveuse un medio de

A enfermidade respiratoria bovina é unha síndrome causada por patóxenos víricos ou bacterianos que actúan de forma illada ou en combinación. O estudo de campo realizado nas explotacións de vacún de leite de España por Zoetis reflicte a alta prevalencia dos axentes implicados. Os catro virus (IBR, BVD, RVS e Pi3) están presentes en toda a xeografía española, inclusive nas zonas con programas de control oficial fronte a IBR, e cunha seroprevalencia intrarrabaño de todos eles alta. Ademais, existe unha asociación clara entre RVS e Pi3, sendo unha infección que vai de forma conxunta. Tamén se conclúe que a principal bacteria involucrada en brotes de ERB é Mycoplasma bovis. A loita fronte a esta enfermidade debe realizarse desde a prevención integral dirixida a todos os axentes que interveñen no proceso. Como parte desta prevención debe establecerse un estrito programa sanitario, cuxo éxito dependerá do coñecemento das prevalencias dos devanditos patóxenos. Esta información permitiralles ao produtor e ao veterinario elixir o mellor programa vacinal adaptado á situación das súas explotacións e, ao mesmo tempo, realizar un uso responsable dos antibióticos.

120 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_saudeAnimal_ERB_galego.indd 120

11/05/2018 23:27

pub_ion.indd 121

16/05/2018 23:21

jornada

Soto del Barco, aSturiaS

TAN POCO COMO SEA POSIBLE, TANTO COMO SEA NECESARIO

USO RACIONAL DE ANTIBIÓTICOS Y CALIDAD DE LA LECHE

Debido a la creciente amenaza para la salud pública que supone el desarrollo de bacterias resistentes a los antibióticos, Zoetis organizó una jornada de concienciación en la que informó sobre cómo hacer un uso racional y responsable de este tipo de medicamentos en vacuno de leche.

A TENER EN CUENTA...

Vídeos disponibles en:

• Hoy por hoy, las bacterias multirresistentes causan 25.000 muertes al año en Europa y generan un gasto adicional de unos 1.500 millones de euros. • El uso inadecuado y abusivo de los antibióticos es una de las principales causas de este problema, en el que todos tenemos parte de responsabilidad. • Uno de los retos actuales de la producción de vacuno lechero es hacer un uso más responsable y restringido de los antibióticos con el objetivo de mejorar la situación de resistencia bacteriana.

El Plan Nacional frente a la Resistencia a Antibióticos (PRAN), puesto en marcha en respuesta a la solicitud de la Comisión Europea a los Estados miembros de un Plan de Acción sobre Resistencias Antimicrobianas, incluye una serie de programas para la reducción voluntaria del uso de determinados antibióticos en el área veterinaria. “Si bien es cierto que el vacuno de leche somos el sector que menos antibióticos utilizamos en toda la producción, también es nuestra responsabilidad y también tenemos que reducirlos”, apuntaba el veterinario de Zoetis Nacho Peón durante su primera intervención sobre el desarrollo de nuevas normas del uso de antibióticos. Para ello, insistió en la necesidad de “formar y educar” tanto a productores como a técnicos para ser capaces de hacer frente a este problema social entre todos.

publi_zoetis.indd 122

Fuente: ESVAC

“Tenemos que estar todos unidos porque nos va la vida en ello”, argumentó.

21/05/2018 18:20

EL SECADO SELECTIVO Y EL ABORDAJE DE LA MAMITIS

La mamitis es una de las patologías en la que más antibióticos se consumen, aunque no siempre de una manera correcta. En este sentido Juan Antonio Latorre, gerente de Marketing de Rumiantes de Zoetis, expresó: “Debemos poner orden y establecer estrategias para abordar las mamitis, de tal manera que utilicemos los antibióticos en base a evidencias científicas, haciendo un uso más racional de los antibióticos y dando lugar a una disminución de las mamitis clínicas y a un aumento de los ingresos por leche vendida”. Evitar el tratamiento sistemático con antibióticos de las vacas en el secado es una de las directrices de la Comisión Europea para la utilización prudente de antimicrobianos en medicina veterinaria, ya que el 65 % de los antimamíticos se emplean en el secado, a pesar de que el uso del antibiótico tiene que ser siempre curativo y nunca preventivo. En torno a este tema giró la exposición del veterinario del Servicio de Calidad de Leche de Seragro Carlos Noya, que enumeró los factores que condicionan la aparición de nuevas infecciones en el periodo seco y dio una serie de pautas de manejo (control del estado de esfínteres, elección y duración del tipo de secado, alimentación, confort…) para realizarlo de la forma más correcta posible, con el objetivo de garantizar una producción óptima y la ausencia de infecciones en la lactación siguiente.

con óptimas condiciones de confort responderá mejor al desafío que supone el periodo seco. El secado selectivo está muy bien, pero antes hay que secar bien a las vacas”. En su segunda intervención, Nacho Peón abordó los diferentes tipos de mamitis clínica en función del agente patógeno implicado y qué clase de antibiótico se debe utilizar en cada caso. Si bien es cierto que los encargados de prescribir uno u otro tratamiento han de ser los veterinarios, insistió en la necesidad de que los productores deben trabajar “en la prevención, en la mejora de las condiciones higiénico-sanitarias de los animales y en su bienestar”. “El propósito de cualquier ganadero no ha de ser cómo curar mamitis clínicas, sino no tenerlas”, y todo esto con la convicción de que “un buen uso de los antibióticos reducirá su consumo”, concluyó Peón.

El correcto desarrollo del periodo seco es también clave para hacer secado selectivo, ya que, en palabras del técnico, “muchas vacas no necesitarán antibiótico haciendo bien todas estas pautas de manejo”. Para todo ello, Noya mantiene que el factor humano es fundamental: “Una vaca seca bien alimentada y

Nacho Peón

publi_zoetis.indd 123

Juan A. Latorre

Carlos Noya

21/05/2018 18:20

ESPECIAL: MAMITE

Revisión científica sobre os efectos do secado baseado en antibioterapia e/ou en seladores sobre a saúde do ubre e os seus indicadores en gando vacún Cal é o método máis apropiado de secado? Que alternativas existen ao uso masivo dos antibióticos? Con base nestas e noutras premisas revisamos e interpretamos a bibliografía científica que reporta os resultados de investigacións para este respecto, co obxectivo de deseñar o protocolo de secado que mellor se axeite nas nosas granxas. Natividad Pérez Villalobos Profesora na Facultade de Biomédicas. Universidade Europea de Madrid Profesora asociada no Departamento de Medicina e Cirurxía Animal. Facultade de Veterinaria. Universidade Complutense de Madrid Veterinaria especializada en bovino. Trialvet

importancia do período seco en relación ás infeccións intramamarias (IMI) é incuestionable e así está recoñecida dende hai máis de 50 anos (Green et al., 2007), diferenciando moi ben entre o impacto do secado sobre as infeccións que se producen neste período das que se orixinaron na lactación e non se resolveron chegado o secado (Bradley e Green, 2004). No entanto, aínda que

se lle recoñeza esta importancia desde os anos 70, o secado non se considera unha medida única para o control de IMI, senón que forma parte dun punto máis dentro do Plan de Control de Mastite recoñecido internacionalmente e promovido, entre outros, polo National Mastitis Council (NMC) [www.nmconline.org]. A priori, a maioría dos gandeiros perciben o período seco coma un momento idóneo para a “curación” do ubre, entre outras afeccións, das que poderiamos destacar as coxeiras, pero non podemos esquecer que existen datos que avalan a aparición de ata dez veces máis infeccións durante o secado que durante a lactación, especialmente cando nos referimos a patóxenos ambientais (Smith et al., 1985). De feito, máis do 50 % das mastites de tipo ambiental dáse nos primeiros 100 días de lactación como resultado das infeccións adquiridas no período seco (Bradley e Green, 2004). Por tanto, é necesario traballar para cambiar a percepción deste momento pola dunha etapa na que a prevención de novas IMI debe ser prioritaria. Deste xeito, se pretendemos analizar a bibliografía científica co obxectivo de obter información aplicable ás nosas explotacións, non debemos perder a perspectiva destes dous obxectivos do secado en gando vacún: diminuír o número de IMI preexistentes e, especialmente, previr novas infeccións durante o período seco (Halasa et al., 2009a). Así mesmo, as taxas relativas ao éxito de ambos os obxectivos en función do tratamento elixido van os nosos principais indicadores de saúde do ubre: número de curacións e de novas infeccións, respectivamente. Con frecuencia, os estudos refírense á ausencia de illamento dos patóxenos determinados antes do secado e despois do parto para determinar estas taxas. É pouco habitual que os estudos baseen os seus resultados no número de células somáticas posteriores ao tratamento ou á produción, a pesar de que serían indicadores de saúde do ubre máis tanxibles para o gandeiro e de grande utilidade á hora de argumentar un cambio no programa de secado a pé de granxa.

124 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_especialMamite_secado_galego.indd 124

21/05/2018 09:36

ESPECIAL: MAMITE

É pouco HABITUAL que os estudos baseen os seus resultados no número de células somáticas posteriores ao tratamento ou á produción, a pesar de que serían indicadores de saúde do ubre máis tanxibles para o gandeiro Ademais de ter en conta que estas dúas metas son moi distintas, debemos ser cautos á hora de interpretar os resultados dos estudos para aplicar determinadas estratexias nas nosas granxas en función das súas características. Haberá protocolos ou estratexias de secado que se poidan considerar como de maior ou menor interese en función do status sanitario ou do número de mastites ao secado que aparezan en cada unha das explotacións, é dicir, aquelas con altas taxas de mastites verán o momento do secado como o ideal para tratar os animais, co fin de obter unha mellor taxa de curación de IMI orixinadas na lactación, polo que os protocolos que ofrezan as mellores taxas de curación serán máis atractivos. Neste escenario é importante lembrar que o protocolo de secado non debería ser o único aspecto a mellorar, senón que habería que avaliar a calidade de leite deste tipo de granxas para paliar a taxa de mastites, abordando un plan completo de calidade de leite. Non obstante, todas as explotacións, tanto as de maior como as de menor taxa de mastites ao secado, estarán interesadas en previr novas infeccións durante o secado e varias semanas posparto. Por tanto, para ordenar a información dispoñible acerca dos efectos do secado sobre a saúde do ubre, será importante diferenciar os seus efectos sobre a curación de mastites de lactación (especialmente relevante en explotacións con altas taxas de mastites ao secado) e sobre a prevención de novas infeccións (importante en todas as explotacións), á hora de valorar a estratexia máis adecuada en cada caso. Por outra banda, debemos ter en conta cales son as alternativas actuais das que dispoñemos á hora de decidir un programa de secado nas nosas explotacións, para poder así buscar información respecto do éxito ou do fracaso de cada unha delas na bibliografía. As primeiras evidencias ou traballos científicos relativos á terapia de secado nas vacas de leite leváronse a cabo nos anos 50. Durante os vinte anos posteriores foron moitos os autores que citaron o traballo de Oliver et al. (1962), no cal recomendan o secado antibiótico en saba no gando vacún de leite como ferramenta fundamental de control das infeccións intramamarias ou mastites.

SELLADOR MARCANTE DE DIÓXIDO

A MARC SIN HAR MANC

TECNOLOGÍA

PRED

Potente acción desinfectante: fungicida, bactericida, viricida. Reforzado con agentes cosméticos. Fuerte efecto marcante. Consumo controlado.

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 125

vacapinta003_especialMamite_secado_galego.indd 125

18/05/2018 00:11

ESPECIAL: MAMITE

Tiveron que pasar moitos anos para que a comunidade científica empezase a deixar de preguntarse cal é o antibiótico máis adecuado na terapia masiva de secado para comezar a cuestionarse cal é o método máis apropiado de secado ou se existen outras alternativas, entre as que se atopan o secado antibiótico en masa ou selectivo ou o uso de seladores, este último con obxectivos preventivos e non de curación. Con base en todas estas premisas, podemos revisar e interpretar a bibliografía científica que reporta os resultados de investigacións para este respecto, co obxectivo de deseñar o protocolo de secado máis adecuado ás nosas explotacións.

CURA DAS INFECCIÓNS INTRAMAMARIAS DURANTE O SECADO En canto á cura das infeccións intramamarias durante o secado, e unha vez asumido que o primeiro paso é ser conscientes de que a orixe do problema é anterior a esta etapa e que haberá que abordalo en fases anteriores, hai información dispoñible de taxas de curación de IMI durante o secado moi interesantes, analizados por Halasa et al. (2009a) mediante unha metaanálise, dun total de 22 estudos que indican que o secado con antibiótico en masa deu lugar a un rango de curación de mastite de entre o 71 e o 85 %, o que pode considerarse moi alto. No entanto, hai que apuntar que a taxa de curación espontánea foi desde o 37 %, chegando a alcanzar cifras de ata un 56 %, en animais sen ningún tipo de tratamento ao secado. Por tanto, debemos ser conscientes de que o éxito na curación non pode ser atribuído unicamente ao antibiótico. Chegados a este punto, cabe preguntarse cal era o historial microbiano destas granxas ou, o que é o mesmo, se tiñan historial de mastite ambiental ou contaxiosa. Segundo os datos desta metaanálise, cando compararon as taxas de curación entre infeccións causadas por bacterias do xénero Staphyloccocus fronte ás do xénero Streptoccocus, non houbo diferenzas significativas.

ESTÁN PERFECTAMENTE IDENTIFICADOS OS MOMENTOS DE MAIOR RISCO PARA O CONTAXIO DE IMI DURANTE O SECADO, QUE SON HABITUALMENTE AS PRIMEIRAS SEMANAS DESPOIS DO SECADO E AS ÚLTIMAS

Por último, cabería considerar que, posto que no caso do secado selectivo se lles aplica antibiótico aos animais con malos indicadores de saúde de ubre, sería posible beneficiarse tanto do aforro en antibiótico fronte a un secado antibiótico en masa coma do aumento da taxa de curación fronte á ausencia deste tratamento. De feito, neste estudo, as taxas de curación do secado en masa e selectivo foron similares e a taxa de curación do secado selectivo foi superior á taxa de curación espontánea, o que avala esta afirmación. Cando valoramos estes e outros resultados de cara ao noso propio plan de secado, debemos considerar que a información ou os resultados da maioría dos estudos se dan por cuarteirón en lugar de por vaca, debido a que a unidade experimental ou estatística adoita ser este primeiro para conferirlle unha maior forza á mostra, a pesar de que a nivel de campo é a vaca, como unidade, o que nos permite tomar decisións. Esta forma de arroxar os resultados debe terse en consideración, xa que parece estar aceptado que existe máis risco de padecer mastite naquelas vacas con, polo menos, un cuarteirón infectado (Buddle et al., 1987). De feito, existe un estudo de 2006 no que se revisou este aspecto de cara a valorar a terapia de secado selectiva con base no cuarteirón en lugar da vaca e concluíuse que esta práctica non era a máis recomendable (Robert et al., 2006).

PREVENCIÓN DE NOVAS INFECCIÓNS INTRAMAMARIAS DURANTE O PERÍODO SECO En segundo lugar, pero non menos importante, temos a información referente ao segundo obxectivo do secado, que non é outro que a prevención de novas infeccións intramamarias durante o período seco. Están perfectamente identificados os momentos de maior risco para o contaxio de IMI durante o secado, que son habitualmente as primeiras semanas despois do secado e as últimas (Robert et al., 2006). A maior susceptibilidade durante estes períodos parece estar relacionada coa estabilidade do tapón de queratina do teto, especialmente os primeiros días de secas, nos que a vaca non é capaz de obter unha total oclusión mediante a secreción deste tapón ata pasados os 16 días do cesamento da lactación (Comalli et al., 1984). Noutra metaanálise realizada polo mesmo grupo de autores (Halasa et al., 2009b) obtivéronse resultados reveladores tras analizar 33 estudos seleccionados pola súa calidade científica. Viron como o secado antibiótico en saba ou en masa resultou efectivo na prevención de novas infeccións cando se comparaban grupos tratados 100 % a grupos sen ningún tratamento antibiótico, aínda que con variacións en función do tipo de bacteria. Con todo, un dato interesante foi que non se viu ningún beneficio en canto á prevención fronte a coliformes, polo que parece ter unha especial indicación ou sentido só para granxas con determinados tipos de mastites, como as causadas por bacterias do xénero Staphyloccocus.

126 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_especialMamite_secado_galego.indd 126

19/05/2018 02:56

ACTUALIZA SU SISTEMA INMUNE

EL SÍNDROME R E S P I R AT O R I O BOVINO ES UN H A C KE R Q U E NO DESCANSA

A H O R A R E G I S T R A D O E N VA C U N O G E S TA N T E

Nombre del medicamento veterinario: BOVALTO RESPI 3 SUSPENSIÓN INYECTABLE PARA BOVINO. Composición: una dosis (2ml) contiene: Sustancias activas: Virus respiratorio sincitial bovino inactivado, cepa BIO-24 PR≥1*; virus parainfluenza 3 bovino inactivado, cepa BIO-23 PR≥1*; Mannheimia haemolytica inactivada, serotipo A1 cepa DSM 5283 PR≥1*.*PR: potencia relativa en comparación con el suero de referencia obtenido después de la vacunación de cobayas con un lote de vacuna que ha superado satisfactoriamente la prueba de desafío en animales de la especie de destino. Adyuvantes: Hidróxido de aluminio 8,0mg; Saponina de quillaja (Quil A) 0.4mg. Excipientes: Tiomersal 0.2mg; Formaldehido 1,0mg como máximo. Forma farmacéutica: suspensión inyectable. Indicaciones de uso: para la inmunización activa de bovinos en ausencia de anticuerpos maternales frente a: VPI-3 para reducir la excreción de virus debida a la infección; VRSB para reducir la excreción de virus debida a la infección; Mannheimia haemolytica serotipo A1 para reducir los signos clínicos y las lesiones pulmonares. Especies de destino: ganado bovino. Contraindicaciones: ninguna. Vacunar únicamente animales sanos. Reacciones adversas: la inyección de la vacuna puede provocar en el punto de inoculación una reacción tisular transitoria. Uso durante la gestación y la lactancia: puede utilizarse durante la gestación y la lactancia. Interacciones: no existe información disponible sobre la seguridad ni la eficacia del uso de esta vacuna con cualquier otro medicamento veterinario. Posología y vía de administración: 2ml por vía subcutánea. Atemperar antes de usar entre 15 y 25ºC y agitar el contenido del vial. Primovacunación: de madres no inmunizadas: 2 inyecciones separadas 3 semanas, a partir de las dos semanas de edad. Cuando se desconoce el estado inmunitario de la madre, la pauta vacunal debe ser adaptada según el criterio del veterinario. Revacunación: una dosis cada 6 meses. Tiempo de espera: cero días. Conservación: conservar y transportar refrigerado entre +2 y +8ºC, protegido de la luz. No congelar. Presentación: vial de vidrio tipo I conteniendo 5 dosis, frasco de vidrio tipo II de 50 ó 100ml conteniendo 25 ó 50 dosis. Titular de la autorización de comercialización: Merial Laboratorios C/Prat de la Riba, 50. 08174 Sant Cugat del Vallès (Barcelona). España. Número de autorización de comercialización: 3356 ESP. Con prescripción veterinaria. Para más información consultar el prospecto o ficha técnica del producto. Nombre del medicamento veterinario: BOVALTO RESPI 4 SUSPENSIÓN INYECTABLE PARA BOVINO. Composición: una dosis (2ml) contiene: Sustancias activas: Virus respiratorio sincitial bovino inactivado, cepa BIO-24 PR≥1*; virus parainfluenza 3 bovino inactivado, cepa BIO-23 PR≥1*; Virus de la diarrea vírica bovina inactivado, cepa BIO-25 PR≥1*; Mannheimia haemolytica inactivada, serotipo A1 cepa DSM 5283 PR≥1*.*PR: potencia relativa en comparación con el suero de referencia obtenido después de la vacunación de cobayas con un lote de vacuna que ha superado satisfactoriamente la prueba de desafío en animales de la especie de destino. Adyuvantes: Hidróxido de aluminio 8,0mg; Saponina de quillaja (Quil A) 0.4mg. Excipientes: Tiomersal 0.2mg; Formaldehido 1,0mg como máximo. Forma farmacéutica: suspensión inyectable. Indicaciones de uso: para la inmunización activa de bovinos en ausencia de anticuerpos maternales frente a: VPI-3 para reducir la excreción de virus debida a la infección; VRSB para reducir la excreción de virus debida a la infección; VDVB para reducir la excreción de virus debida a la infección; Mannheimia haemolytica serotipo A1 para reducir los signos clínicos y las lesiones pulmonares. Especies de destino: Ganado bovino. Contraindicaciones: ninguna. Vacunar únicamente animales sanos. Reacciones adversas: la inyección de la vacuna puede provocar en el punto de inoculación una reacción tisular transitoria. Uso durante la gestación y la lactancia: puede utilizarse durante la gestación y la lactancia. Interacciones: no existe información disponible sobre la seguridad ni la eficacia del uso de esta vacuna con cualquier otro medicamento veterinario. Posología y vía de administración: 2ml por vía subcutánea. Atemperar antes de usar entre 15 y 25ºC y agitar el contenido del vial. Primovacunación: de madres no inmunizadas: 2 inyecciones separadas 3 semanas, a partir de las dos semanas de edad. Cuando se desconoce el estado inmunitario de la madre, la pauta vacunal debe ser adaptada según el criterio del veterinario. Revacunación: una dosis cada 6 meses. Tiempo de espera: cero días. Conservación: conservar y transportar refrigerado entre +2 y +8ºC, protegido de la luz. No congelar. Presentación: vial de vidrio tipo I conteniendo 5 dosis, frasco de vidrio tipo II de 50 ó 100ml conteniendo 25 ó 50 dosis. Titular de la autorización de comercialización: Merial Laboratorios C/Prat de la Riba, 50. 08174 Sant Cugat del Vallès (Barcelona). España. Número de autorización de comercialización: 3357 ESP. Con prescripción veterinaria. Para más información consultar el prospecto o ficha técnica del producto.

pub_boehringer_vovalto.indd 127

18/05/2018 12:01

ESPECIAL: MAMITE

Debemos ter en conta cales son as alternativas actuais das que dispomos á hora de expor un programa de secado nas nosas explotacións

Noutra metaanálise previa onde se analizaban 30 estudos observouse esta mesma afirmación, engadindo que a incidencia de cuarteiróns con novas IMI durante o período seco, aínda que menor para o grupo tratado con antibiótico, tamén resultou moi variable, cunhas cifras que ían desde tan só un 2,1 % ata un 22,1 % de diferenza entre grupos (Robert et al., 2006). Agora ben, ao comparar tratamento antibiótico en masa co tratamento antibiótico selectivo, a metaanálise de 2009 mostrou diferenzas a favor do tratamento de secado con antibiótico en masa unicamente cando os resultados se expresaron con base en cuarteiróns, mentres que cando a unidade experimental foi a vaca non se viron diferenzas significativas. No entanto, non se achegan resultados en función do tipo de patóxeno. Este tipo de datos xa se estudaron na metaanálise de 2006, cando se achegaban datos medios de incidencia por cuarteirón en ambos os grupos, sendo esta do 6,5 e do 9,9 % para os grupos de tratamento antibiótico en masas e tratamento antibiótico selectivo respectivamente, con aparente vantaxe para o tratamento en masa, aínda que tan só o 50 % dos estudos mostrou diferenzas significativas, xa que os rangos de onde se extraeron eses datos medios ían do 2,6 ao 21,9 % (grupos de tratamento antibiótico en masa) e do 3,9 ao 28,7 % (grupos de tratamento antibiótico selectivo). En ambas as metaanálises analizáronse uns poucos estudos que incluían o uso de seladores e, aínda que os resultados se extraen dun menor número de traballos e moi poucos analizan o tipo de patóxeno, os resultados foron moi satisfactorios en canto aos beneficios do seu uso, tanto sós como en combinación con terapia antibiótica. Neste último caso, cabe dicir que

un estudo europeo referiu que o seu uso é de especial interese en animais sen tratamento antibiótico, dado que o uso combinado con antibióticos podería afectar negativamente á fixación do selador (Bradley et al., 2010), pero existen moitos outros estudos que reflicten o seu interese tamén en terapia combinada con antibiótico, algúns deles mesmo impactando positivamente no reconto de células somáticas (RCS) da lactación posterior durante os primeiros 60 días posparto (Golder et al., 2016). Posteriormente, publicáronse varios estudos respecto diso, dos que cabe destacar aqueles con deseño de ensaio clínico, que avalan os bos resultados dos seladores internos reducindo significativamente a incidencia de infeccións intramamarias ao parto (Arruda et al., 2013), mesmo durante as tres primeiras semanas posparto (Runciman et al., 2010), tanto en vacas como en xovencas (Compton et al., 2014), aínda que cabe apuntar que este último estudo se realizou en condicións de pastoreo. Durante o ano 2013, realizouse unha metaanálise (dunha selección de 18 estudos de entre máis do dobre), que versaba especificamente sobre o efecto dos seladores (Rabiee e Lean, 2013). Os resultados tamén avalaron o uso de seladores intramamarios ao secado como unha medida eficaz de prevención de novas IMI ao compararse tanto con controis positivos (tratamento antibiótico) coma con controis negativos (sen tratamento). Neste caso, os resultados centráronse especialmente na incidencia de IMI durante o posparto (100-150 DEL), vendo unha redución do risco destas IMI tras o parto nun 25 % nas vacas nas que se aplicaba unicamente o selador, en comparación ás que se aplicou un tratamento antibiótico de secado, sen selador. Cando se comparaban

os resultados con vacas sen tratamento ningún, a redución do risco de IMI aumentaba ata un 73 %. Ademais, este traballo analizou datos sobre o RCS dos estudos que achegaron este dato, demostrando que os cuarteiróns tratados con selador tiveron un menor reconto entre os días tres e oito posparto que os do control positivo. Á luz dos resultados expostos, todo parece apuntar a que debemos facer unha profunda reflexión sobre os protocolos de secado que utilizamos nas nosas explotacións. Debemos cuestionarnos se o que facemos responde ao feito de que é a nosa “tradición”, a que sempre o fixemos así ou que “se fai así” ou, pola contra, a que analizando o status da nosa explotación, os nosos índices produtivos e de saúde estamos a optar pola estratexia máis adecuada e responsable. Por tanto, aínda que haxa cifras que nos poidan asustar, como a de asumir ata a posibilidade de que as nosas vacas se enfronten a dez veces máis infeccións durante o secado que durante a lactación, e que nos empuxen a tratalas a todas con antibiótico, hai que ser capaz de ver máis aló e comprender que, por grave que sexa esta situación, tampouco temos certeza de que un antibiótico en masa vaia mostrar diferenzas significativas nos resultados, por exemplo cando se trata de patóxenos coliformes. Pero antes de facer cambios nos nosos sistemas de manexo é fundamental revisar esta e outra información científica dispoñible e facelo de modo que, ao analizala, sexamos capaces de non confundirnos coa variedade de resultados que podemos atopar. Para iso, revisemos tanto o secado en vacún de leite con base no uso de antibiótico (en masa ou selectivo), como o uso de seladores e as súas combinacións, pero tendo en conta a relevancia ou o alcance dos resultados dos estudos de acordo coa nosa propia realidade, baseada en onde queremos aplicar os devanditos, por exemplo, valorando a similitude dos sistemas produtivos, xa que hai moitos estudos interesantes realizados en explotacións de países como Nova Zelandia, que lanzan información contundente, pero cuxo sistema de produción se afasta moito do noso.

128 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_especialMamite_secado_galego.indd 128

19/05/2018 02:57

ESPECIAL: MAMITE

Son moitos os estudos que non se atopan libres de erros ao non especificar aspectos tales como o tamaño da granxa, a taxa DE MASTITE AO SECADO OU O HISTORIAL INFECCIOSO DESTAS

CONCLUSIÓNS Con base en todo o revisado, a interpretación duns resultados que mesmo avalen de xeito contundente o uso de antibioterapia masiva ao secado podería ter que revisarse, non só por motivos de responsabilidade sanitaria senón tamén puramente científicos. Este podería ser o caso

BIBLIOGRAFÍA Así mesmo, son moitos os estudos que non se atopan libres de erros ao non especificar aspectos tales como o tamaño da granxa, a taxa de mastite ao secado, o historial infeccioso das mastites ou as duracións medias dos períodos secos. Debemos telo en conta, xa que canto máis curtos sexan os períodos secos, maior vantaxe lle damos ao uso de antibióticos, pois o risco dunha nova infección intramamaria non só é maior durante as primeiras semanas do período seco senón tamén durante as últimas e inmediatamente tras o parto (Neave et al., 1950; Robert et al., 2006). As primeiras semanas tras o secado parecen ter boa cobertura antibiótica, pero non está tan claro como de eficaz resulta nas últimas (Laven et al., 2014), xa que a actividade diminúe a medida que aumenta a duración do período seco. Non ter en conta todo isto podería desvirtuar completamente a interpretación dos resultados e adoptar decisións pouco adecuadas nas nosas granxas.

Arruda, A.G., Godden, S., Rapnicki, P., Gorden, P., Timms, L., Aly, S.S., Lehenbauer, T.W., Champagne, J., 2013. Randomized noninferiority clinical trial evaluating 3 commercial dry cow mastitis preparations: I. Quarterlevel outcomes. J. Dairy Sci. 96, 4419–4435. Bradley, A.J., Breen, J.E., Payne, B., Williams, P., Green, M.J., 2010. The use of a cephalonium containing dry cow therapy and an internal teat sealant, both alone and in combination. J. Dairy Sci. 93, 1566–1577. Bradley, A.J., Green, M.J., 2004. The importance of the nonlactating period in the epidemiology of intramammary infection and strategies for prevention. Vet. Clin. North Am. Food Anim. Pract. 20, 547–568. Buddle BM1, Herceg M, Ralston MJ, Pulford HD. Reinfection of bovine mammary glands following dry-cow antibiotic therapy. Vet Microbiol. 1987 Nov;15(3):191-9. Comalli MP, Eberhart RJ, Griel LC Jr, Rothenbacher H. Changes in the microscopic anatomy of the bovine teat canal during mammary involution. Am J Vet Res. 1984 Nov;45(11):2236-42. Compton, C., Emslie, F., McDougall, S., 2014. Randomised controlled trials demonstrate efficacy of a novel internal teat sealant to prevent new intramammary infections in dairy cows and heifers. N. Z. Vet. J. 62, 258–266. Golder, H.M., Hodge, A., Lean, I.J., 2016. Effects of antibiotic dry-cow therapy and internal teat sealant on milk somatic cell counts and clinical and subclinical mastitis in early lactation. J. Dairy Sci. 99, 7370–7380. Green, M.J., Bradley, A.J., Medley, G.F., Browne, W.J., 2007. Cow, Farm, and Management Factors During the Dry Period that Determine the Rate of Clinical Mastitis After Calving. J. Dairy Sci. 90, 3764–3776.

de moitos estudos relativamente antigos, polo que a información desta revisión data sobre todo de estudos de metaanálise, que seleccionaron os mellores estudos libres de erros de publicación, así como de estudos máis modernos e cun deseño experimental controlado e que permite lanzar resultados extrapolables.

Halasa, T., Nielen, M., Whist, A.C., Østerås, O., 2009a. Meta-analysis of dry cow management for dairy cattle. Part 2. Cure of existing intramammary infections. J. Dairy Sci. 92, 3150–3157. Halasa, T., Østerås, O., Hogeveen, H., van Werven, T., Nielen, M., 2009b. Meta-analysis of dry cow management for dairy cattle. Part 1. Protection against new intramammary infections. J. Dairy Sci. 92, 3134–3149. Laven, R., Balcomb, C., Tulley, W., Lawrence, K., 2014. Effect of dry period length on the effect of an intramammary teat sealant on the risk of mastitis in cattle treated with antibiotics at drying off. N. Z. Vet. J. 62, 214–220. Oliver J., Neave F.K. andM. Sharpe M.E. The prevention of infection of the dry udder. J. Dairy Res. 29, (Feb. 1962): 95-100 Rabiee, A.R., Lean, I.J., 2013. The effect of internal teat sealant products (Teatseal and Orbeseal) on intramammary infection, clinical mastitis, and somatic cell counts in lactating dairy cows: A meta-analysis. J. Dairy Sci. 96, 69t15–6931. Robert, A.; Bareille, N.; Roussel, P. Interdependence of udder quarters for new intramammary infection during the dry period in cows submitted to selective antibiotic therapy. J. Dairy Res. 73 (Aug 2006): 345-52. Robert, A., Seegers, H., Bareille, N., 2006. Incidence of intramammary infections during the dry period without or with antibiotic treatment in dairy cows – a quantitative analysis of published data. Vet. Res. 37, 25–48. Runciman, D.J., Malmo, J., Deighton, M., 2010. The use of an internal teat sealant in combination with cloxacillin dry cow therapy for the prevention of clinical and subclinical mastitis in seasonal calving dairy cows. J. Dairy Sci. 93, 4582–4591. Smith K.L., Todhunter D.A., Schoenberger P.S. Environmental mastitis: cause, prevalence, prevention. J. Dairy Sci. 1985 Jun; 68(6):1531-53.

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 129

vacapinta003_especialMamite_secado_galego.indd 129

18/05/2018 00:24

XORNADAS FATRO DE CALIDADE DO LEITE Patóxenos emerxentes, patoloxías do ubre, secado selectivo e muxido robotizado, temas clave do encontro A Xornada Fatro de Calidade do Leite celebrouse en diferentes puntos de España ao longo do pasado mes de abril. Tivo lugar en Lugo o día 11; en León, o 12, e en Madrid, o 26. Este ano escolleuse como relator a Xabier Bermúdez Salgueiro, veterinario que fundou a súa propia empresa, FarmVet Asesoramento Gandeiro, e que asesora granxas en Calidade do Leite fundamentalmente no noroeste de España. Actualmente é vogal de Anembe na sección de Calidade do Leite e a súa traxectoria formativa e profesional sitúano como unha referencia na súa especialidade. Estas xornadas son actividades formativas organizadas pola empresa Fatro Ibérica e dirixidas a técnicos de Calidade do Leite. Nesta ocasión, expuxéronse catro temáticas ou unidades de

publi_fatro.indd 130

traballo diferentes: patóxenos emerxentes causantes de mamite, patoloxías cutáneas do ubre, secados selectivos e muxido robotizado.

PATÓXENOS EMERXENTES CAUSANTES DE MAMITE

En primeiro lugar, o relator recolleu os que considera que son patóxenos emerxentes, os que nos últimos tres anos está atopando nas súas granxas. Os Estafilococos Coagulasa Negativos, como familia de bacterias, e fundamentalmente o control e tratamento dos Staphylococcus chromogenes e Staphylococcus epidermidis centraron a primeira parte da conferencia. Outro patóxeno presentado como emerxente foi o Staphylococcus aureus, un vello coñecido que nos últimos tempos repuntou, sobre todo, en rabaños ben controlados e con excelentes manexos e calidade do leite. Finalmente, abordouse a familia dos Lactococcus spp. como patóxenos potencialmente contaxiosos e altamente daniños para a saúde do ubre, dada a súa patoxenia e as súas elevadas resistencias aos antibióticos.

PATOLOXÍAS CUTÁNEAS DO UBRE

Seguidamente tratáronse as patoloxías do ubre e dos tetos que afectan á pel. Mostrouse un caso clínico de diagnóstico e tratamento das úlceras ventrais do ubre e describíronse as patoloxías máis comunmente atopadas na pel dos tetos: mamilitis ulcerativa bovina e pseudovaríola (ambas de etioloxía vírica), así como a úlcera negra

16/05/2018 23:13

da punta do teto, de orixe bacteriano. Afondouse no diagnóstico, control e tratamento destas patoloxías co obxectivo de evitar problemas de saúde do ubre e de rendementos do muxido.

SECADOS SELECTIVOS

Tamén se tratou o secado da vaca de leite. O secado selectivo estivo moi presente e o relator expuxo a idea de que teremos que facelo nas granxas. Ao mesmo tempo, non debemos esquecer a enorme oportunidade que supón o período seco para recuperar vacas infectadas, por iso é polo que se propuxo o tema “Secados específicos”. Haberá vacas que non necesiten antibiótico de secado e outras que necesiten un antibiótico ou outro dependendo da súa patoloxía concreta.

Xabier Bermúdez, no encontro de León

MUXIDO ROBOTIZADO

No último relatorio abordou o fenómeno do muxido robotizado, que tanta implantación está a ter na actualidade na cornixa cantábrica. Xabier Bermúdez fixo un resumo de como facer unha transición do muxido convencional ao robot e tamén proxectou un par de vídeos nos que varios gandeiros compartían a súa experiencia en sala e en sistema robotizado. Para finalizar, visualizouse un terceiro vídeo co que se analizaron os pros e contras do muxido robotizado.

A tarde dividiuse en dúas partes. Por unha banda, o relator presentou un caso práctico para que os asistentes, en grupos de catro ou cinco persoas, participasen activamente aportando as súas posibles resolucións e finalmente as puxesen en común. A segunda parte consistiu na proxección dos resultados dunha enquisa que se realizou durante as charlas da mañá na que os asistentes contestaron as distintas preguntas expostas.

Os asistentes da xornada celebrada en Lugo, abordando o caso práctico

José Pedreira García Product Manager Rumiantes en Fatro E-mail: jpedreira@fatroiberica.es

publi_fatro.indd 131

Consulta as conferencias en vídeo:

16/05/2018 23:13

ESPECIAL: MAMITE

Custo das mamites con especial énfase nos efectos sobre a reprodución Neste estudo desagregamos os diferentes custos en que nos fai incorrer a presenza de mamite nas nosas vacas co fin de que cada gandeiro ou gandeira calcule os gastos que lle pode supoñer na súa propia explotación.

L.A. Quintela1, A. de Prado2, J.J. Becerra1, A.I. Pena1, G. Fernández3, A. Prieto3, J.M. Díaz-Cao3, A. Iglesias4, R. Panadero3, P. Díez-Baños3, P.G. Herradón1 1 Unidade de Reprodución e Obstetricia. Departamento de Patoloxía Animal. Facultade de Veterinaria de Lugo. Universidade de Santiago de Compostela 2 Ceva Sante Animale. Libourne. Francia 3 Investigación en Sanidade Animal de Galicia (Invesaga). Departamento de Patoloxía Animal. Facultade de Veterinaria de Lugo. Universidade de Santiago de Compostela 4 Departamento de Anatomía e Produción Animal. Facultade de Veterinaria de Lugo. Universidade de Santiago de Compostela

INTRODUCIÓN

as últimas décadas o sector lácteo viuse obrigado a afrontar numerosos cambios estruturais que provocaron unha profunda reestruturación das explotacións gandeiras. Así, asistimos á desaparición de numerosas granxas de “escasa rendibilidade”, algo que se compensou, polo menos en parte, cun aumento significativo das dimensións das restantes. Ademais, esta modernización baseouse en cambios de deseño coa pretensión de conseguir un aumento da rendibilidade e do benestar dos nosos animais.

Merece destacar a evolución que sufriron os métodos de muxido; desde a introdución das primeiras salas ata os modernos robots a súa pretensión foi mellorar os procedementos, de tal forma que reducise a contaminación do leite e mellorase a saúde do ubre. Con todo, aínda hoxe en día as mamites seguen sendo unha das maiores preocupacións da industria, xa que xeran enormes perdas económicas. Hai que lembrar que os animais que padecen este proceso diminúen a rendibilidade da granxa, xa que provocan un descenso da produción (ademais da necesidade de eliminar o leite dos animais tratados), existe un aumento das horas de traballo e dos custos en servizos veterinarios e redúcese a eficiencia reprodutiva e a vida produtiva dos animais, o que leva a un aumento dos custos de reposición. Na bibliografía atopamos numerosas referencias a canto custa un caso de mamite e vemos que o valor oscila nun abano amplo en función do autor consultado (Halasa et al., 2007: 287 €; Pérez-Cabal e col., 2008; 117 €; Heikkila et al., 2012: 112 € a 1.496 €). Está claro que este dato variará dependendo das características de cada explotación. Por iso, se o que queremos é calcular o custo real das mamites na nosa explotación, deberemos coñecer como se calcula ese valor e non basearnos nunha cifra xenérica que non ten por que ser a máis adecuada para o noso caso.

132 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_especialMamite_custos_galego.indd 132

19/05/2018 02:58

ESPECIAL: MAMITE

Figura 1. Desagregación dos custos das mamites clínicas Custo de tratamento: moi variable

Custo do diagnóstico: moi variable

Diminución da produción: -5 %

Aumento de eliminacións: risco de eliminación debido a mamites 1,8

CUSTO MAMITE CLÍNICA

Custos indirectos

Incremento do intervalo entre partos: + 10-68 días

Custos directos

Custo por leite eliminado: depende da duración do tratamento e do período de supresión

Custo de man de obra: 45 min

Custo por mortes: risco de morte debido a mamites 1,2

CUSTO DAS MAMITEs

Custo da mamite clínica No esquema da figura 1 podemos ver unha desagregación dos custos das mamites clínicas. Para que poidamos ter unha idea do que representa cada un no custo total, realizamos o cálculo en dúas granxas de Galicia cunhas características que podemos ver na táboa 2 sabendo que, dependendo de como varíen esas características, as porcentaxes poden oscilar lixeiramente (gráfica 1).

Gráfica 1. Desagregación de custos das mamites clínicas nas granxas A e B A

Reprodución 8 %

Vacas eliminadas 17 %

Perda de produción 31 %

Diagnóstico 3 %

Reprodución 27 %

Vacas eliminadas 19 %

Diagnóstico 5 % Tratamento 3% Leite eliminado 17 % Man de obra 15 %

Mortes 4%

Tratamento 3 % Leite eliminado 6% Mortes 3% Man de obra 15 % Perda de produción 24 %

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 133

vacapinta003_especialMamite_custos_galego.indd 133

19/05/2018 03:00

ESPECIAL: MAMITE

Antes de comezar, o primeiro e o máis importante que podemos observar é que os custos indirectos supoñen o 56-70 % do custo das mamites clínicas e que queda só un 30-44 % para os custos directos, polo que lles debemos prestar máis atención aos primeiros. 1. Custos directos 1.1. Custo do diagnóstico Este custo, que nas nosas granxas exemplo supón tan só un 3-5 %, divídese en dúas partes: • Custo do veterinario, que en moitos casos non se imputará, xa que as mamites serán diagnosticadas e tratadas polo propio gandeiro seguindo os protocolos de prevención e tratamento previamente establecidos polo veterinario. O facultativo tan só intervén de forma directa naqueles casos de mamites severas ou naquelas que non responden ao tratamento establecido nos protocolos. Naquelas explotacións nas que non existan protocolos e se requira a presenza dun veterinario para cada caso de mamites, estímase que o tempo mínimo empregado polo profesional na visita é de 30 min. • Custo das probas realizadas para o diagnóstico: neste apartado impútanse os gastos derivados do envío de mostras ao laboratorio para a realización de cultivos destinados á identificación dos microorganismos causantes das mamites e á realización de antibiogramas. 1.2. Custo do tratamento: é outro dos custos menores das mamites, como se pode ver na gráfica 1, pero que tamén contribúe ao importe total e non debe desprezarse. Toda mamite clínica debe tratarse canto antes se non queremos que as perdas ocasionadas excedan o razoable. No mercado existen numerosas posibilidades de tratamentos a prezos diferentes. Será decisión do veterinario, dependendo do tipo de mamites, empregar un ou outro e diso dependerá o valor repercutido por este apartado. 1.3. Custo por leite eliminado: enlazando co apartado anterior está estoutro, xa que nos reflicte a contía que representa o leite que debemos eliminar como consecuencia de estar a aplicar un tratamento. Este importe dependerá dos días de tratamento, do período de supresión dos medicamen-

tos administrados e da produción da vaca nese momento, o que o fai moi variable. Por exemplo, un tratamento de 3 días cun período de supresión doutros 3 nunha vaca que produce 30 l/día, supón un montante de 54 € (asumindo un valor do litro de leite de 0,30 €). Con todo, noutra vaca cunha produción de 40 l/día e cun tratamento de 5 días e 3 de período de supresión, o custo será de 96 €, 42 máis por cada vaca con mamite. Nalgunhas explotacións, esta perda pode ser parcialmente compensada, utilizando o leite das vacas tratadas para a alimentación dos xatos, aínda que esta práctica non é moi recomendable. 1.4. Custo por mortes debidas ás mamites: realmente, o risco de que unha vaca morra por unha mamite clínica é relativamente baixo (multiplícase por 1,2), pero unha soa morte dun animal supón unha perda importante para a explotación. Por este motivo, a porcentaxe dos custos directos que supón esta epígrafe é mesmo superior á do tratamento. Con este dato, coñecendo a incidencia de mamites e a porcentaxe de mortes da granxa, poderemos calcular a porcentaxe de mortes debidas ás mamites. Por exemplo, no caso da granxa B, non chega nin ao 5 % das mortes da granxa. O custo dunha morte será o custo de reposición dun novo animal. 1.5. Custo de man de obra: sen dúbida, todo animal enfermo nunha explotación require que se lle dedique un tempo de atención adicional, aínda que só sexa para administrar o tratamento. No caso das mamites clínicas, estímase que o tempo aproximado que se lles dedica a esas vacas é duns 45 minutos (ao longo de todo o proceso). Ademais, hai que ter en conta que mentres o traballador se dedica a este labor, non pode realizar outras tarefas da granxa, polo que se debe imputar como un custo, que dependerá do prezo dunha hora de traballo na explotación. 2. Custos indirectos 2.1. Diminución de produción: este é probablemente o apartado que máis lles preocupa aos gandeiros e, probablemente, levan razón en pensar así, xa que as perdas de produción levan a maior porcentaxe do custo dunha mamite, xunto coa reprodución que logo veremos (gráfica 1).

OS CUSTOS INDIRECTOS SUPOÑEN O 56-70 % DO CUSTO DAS MAMITES CLÍNICAS, POLO QUE LLES DEBEMOS prestar MÁIS ATENCIÓN QUE AOS DIRECTOS

Evidentemente o efecto das mamites clínicas sobre a produción varía en función de diferentes factores; entre todos eles destaca o momento no que se produce o proceso, de tal forma que as perdas poden chegar ao 8 % cando a mamite se produce no primeiro mes de lactación, mentres que cando ten lugar no 9.º mes representa tan só o 1 %. Se consideramos a distribución das mamites clínicas ao longo da lactación (o 30 % dos casos teñen lugar no primeiro mes, 15 % no 2.º, 13 % no 3.º, 10 % no 4.º, 9 % no 5.º, 8 % no 6.º, 6 % no 7.º, 5 % no 8.º e 4 % no 9.º), pódese establecer unha media dun 5 % de perda de produción por cada caso de mamite (independentemente do momento no que se produce). Outro factor cunha marcada influencia é o tipo de microorganismo que ocasiona a mamite e estímase, por exemplo, que as provocadas por St. aureus ocasionan un 1 % máis de perdas que o resto. 2.2. Aumento das eliminacións: como comentabamos ao principio deste artigo, as mamites clínicas reducen a vida produtiva das vacas. O risco de eliminación dunha vaca debido ás mamites é 1,8 veces maior que o dunha sa. Do mesmo xeito que no caso das mortes, con este dato, coñecendo a incidencia destas e a porcentaxe de eliminación da granxa, poderemos calcular a porcentaxe de eliminacións debidas ás mamites (no caso da granxa B, supón case un 17 % das eliminacións da granxa). O custo dunha eliminación será o resultado de restar o custo residual do animal sacrificado ao custo de reposición.

134 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_especialMamite_custos_galego.indd 134

18/05/2018 00:31

DOLOFOS®

La única cama para vacuno con múl�ples funciones

SECA Y ABSORBE - REPELE INSECTOS - ENCAPSULA OLORES - FERTILIZA ESTIÉRCOL - NO PRECIPITA O DECANTA EN EL FONDO DEL ESTERCOLERO - DESINFECTA E HIGIENIZA

¡¡ NOVEDAD !! dry

Aroma pino

Ganadería LA MESQUERÍA (Cantabria)

DOLOFOS se produce 100% con LITHOALGAS® (Algas calcáreas fosilizadas) de origen español

*La misma cantidad de peso en los tres productos y misma cantidad en agua (100 %)

DOLOFOS absorbe mucho más agua que los otros dos (más del 100 % de su peso) �ene también bastante más volumen (menos densidad) por lo que cubre mucho más espacio. Comparando solo esto, vemos que el precio de Dolofos es aproximadamente un 50 % menor.

¡¡DEMOSTRADO!!

DOLOFOS ES MÁS BARATO QUE LA ARENA O EL CARBONATO

¿En cuánto valoraría que seque y absorba mucho más, que por su volumen cubra más espacio, que higienice y desinfecte como ninguno, que encapsule los malos olores, que no cree polvo, que repela insectos voladores y el gusano del es�ércol (Eristalix Tenax), que no decante o precipite en el fondo del estercolero, que una vez mezclado con el es�ércol fer�lice sus �erras y que además �enen consideración de ECOLÓGICO?. (No hemos valorado la viruta, serrín u otras camas vegetales porque consideramos que son un foco de bacterias).

No se deje engañar por precios aparentemente bajos, valore el �empo de duración y resto de ventajas

U�lizado en las camas de la gandería Cas de Pedro de Carballedo (Lugo). Premio a la salud de nuestras vacas 2018

¡SEA NUESTRO DISTRIBUIDOR! Obtendrá interesantes beneficios, contará con productos únicos y la posibilidad de exclusividad en su zona PRESENTACIÓN Y ENVASADO Polvo (<1 mm), Micronizado Dry y Natural (<5 mm.) Sacos de 25 kgs. (de rafia plas�ficada microperforados). Big bag (sacas) de 500 a 1.000 kgs.

Productos seleccionados

¡¡Exportamos a toda Europa y Sudamérica!!

Para más información consúltenos directamente o a través de nuestros distribuidores: Antonio Fernández (Chantada-LUGO), tel. 677 406 713; Polyagro (A CORUÑA), tel. 602 642 044; Futurcamp (Tineo-ASTURIAS), tel. 626 163 839, Almacén Ganadero VGM (Casar-CÁCERES), tel. 616 503 663, etc. C/ Alfonso Álvarez de Miranda, nº 28 - 4 39408 Barros - Los Corrales de Buelna (CANTABRIA) Tels. 942 832 462 - 629 519 793 - Fax: 942 832 463 secan @secanvite.com www.secanvite.com

¡¡4.500 millones de años de evolución nos avalan!! pub_secam.indd 135

21/05/2018 18:18

ESPECIAL: MAMITE

Figura 2. Representación das curvas de lactación en dúas explotacións (A e B)1 Lactación 1

Lactación 2*

40 35 Litros de leite

2.3. Diminución da eficiencia reprodutiva: neste aspecto pararémonos un pouco máis, xa que nas últimas décadas foi obxecto de numerosos estudos e que, ademais, pode permitirnos explicar problemas reprodutivos da nosa explotación para os que non atopabamos explicación. Os efectos negativos que as mamites poden producir sobre a reprodución son: • A diminución da fertilidade, cando as mamites se producen nos 30 días anteriores e posteriores á inseminación artificial, aumentando o efecto negativo canto máis preto estea desta. • Perdas de xestación, que se poden producir en calquera momento desta, tras a aparición da mamite clínica. En concreto, en diferentes estudos púidose comprobar que vacas con mamites no primeiro mes e medio de xestación presentaban un risco 2,5 veces maior de perdela (nos primeiros tres meses) que as que non tiñan mamites. • Ao final, todos estes problemas se acaban reflectindo nun incremento do intervalo entre o parto e a inseminación fecundante e, en consecuencia, nun incremento do intervalo entre partos. A magnitude deste incremento varía segundo os autores entre 10 e 68 días, aínda que, tendo en conta o tipo de traballos, no noso caso optamos por utilizar a cifra de 20 días para o cálculo dos custos. A importancia económica que ten un incremento do intervalo entre partos é, igual que noutros casos, variable en función das características da explotación. O custo de alongar o intervalo entre partos débese á prolongación da cola de lactación e á diminución da porcentaxe de nacementos por ano. Centrándonos no primeiro aspecto, que é o máis importante, dependerá da pendente da nosa curva de lactación. Naquelas explotacións que teñan curvas de lactación bastante planas o custo será pequeno ou nulo (explotación A, tan só representa o 8 % dos custos), pero nas que teñan curvas cun marcado descenso de produción na parte final da lactación, o custo será elevado (explotación B, representa o 27 % dos custos) [figura 2]. Agora que vimos os efectos sobre a reprodución e o custo destes, imos tentar explicar como se producen estes efectos. Para entendelo, o primeiro será coñecer que é o que pasa cando unha vaca presenta unha mamite.

30 25

20 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Meses 1 No caso dunha explotación cunha curva de lactación similar á da figura (datos reais dunha explotación leiteira de Galicia), a perda en produción por cada día que se incrementa o intervalo entre partos suporá case 4 €/vaca/día a maiores. Esta perda é consecuencia de que neses días de máis a vaca produce por baixo de 26 l/día [produción en cola de lactación (a)] no canto de producir entre 34 e 36 l/día [produción en pico de lactación (b)].

As mamites son inflamacións producidas na súa maioría pola entrada de microorganismos no interior da mama. Estes sucesos provocan os seguintes cambios: • Os microorganismos producen substancias, denominadas toxinas, que se liberan dentro da mama e chegan ao sangue do animal, alcanzando todas as partes do seu corpo. É desta forma como se producen algúns dos síntomas das mamites. • Precisamente esas toxinas, xunto cos propios microorganismos, producen unha resposta inflamatoria na mama. A resposta inflamatoria está mediada por unha serie de substancias que circulan polo sangue do animal (responsables, tamén, doutra parte dos síntomas, por exemplo, a febre). • Por último, toda enfermidade clínica xera un malestar no animal, unha consecuencia, principalmente, da dor na zona afectada. Este malestar provoca un estrés no animal e, como consecuencia, a liberación de certas hormonas (cortisol etc.). Pois ben, todas esas substancias que mencionamos van ter un efecto negativo sobre as hormonas reprodutivas, xa que reducen a súa produción, e sobre os ovarios, xa que afectan á ovulación, á correcta evolución do corpo lúteo e, en definitiva, ao ciclo estral. Finalmente, tamén actuarán sobre o embrión, pois afecta á súa supervivencia (figura 3; páx. seg.).

Investir algo de tempo e diñeiro en previr as mamites sempre resultará rendible

Custos das mamites subclínicas É necesario lembrar que aínda que as mamites clínicas tiñan unha serie de custos directos, estes non existen nas mamites subclínicas, polo que só falaremos de custos indirectos (figura 4).

Figura 4. Desagregación dos custos das mamites subclínicas Diminución da produción: 0,5 kg leite/día menos por cada vez que se dobra o RCS* a partir de 50.000 • 50.000: - 0 kg/día • 400.000: - 1,5 kg/día • 100.000: - 0,5 kg/día • 800.000: - 2 kg/día • 200.000: - 1 kg/día Custo mamite subclínica Diminución da eficiencia reprodutiva: +22 días *RCS: reconto de células somáticas

136 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_especialMamite_custos_galego.indd 136

18/05/2018 00:32

AAFF_Anuncio_Lactafilm_Naturcop_A4_Vaca_Pinta.pdf

16/5/18

9:15

CMY

pub_deagro.indd 137

17/05/2018 17:50

ESPECIAL: MAMITE

VACAS CON MAMITES NO PRIMEIRO MES E MEDIO DE XESTACIÓN PRESENTABAN UN RISCO 2,5 VECES MAIOR DE PERDELA NOS PRIMEIROS TRES MESES QUE AS QUE NON A TIÑAN

Figura 3. Representación esquemática do efecto das mamites sobre a reprodución Redución LH e FSH Redución calidade e viabilidade embrión

Cortisol Toxinas bacterianas

Alteración función ovario

Mediadores inflamación

DIMINUCIÓN DA EFICIENCIA REPRODUTIVA

1. Diminución da produción: o efecto das mamites subclínicas sobre a produción de leite dunha vaca estímase que é de 0,5 kg menos por día, cada vez que dobra o reconto de células somáticas (RCS) a partir de 50.000 figura 4; páx. seg.). Para simplificar o cálculo, nunha explotación pódese estimar a porcentaxe de vacas en cada grupo de reconto celular en función do RCS do tanque de leite, segundo a táboa 1. 2. Diminución da eficiencia reprodutiva: igual que no caso das mamites clínicas, nas subclínicas tamén se demostrou un efecto sobre a reprodución. Neste caso descríbense incrementos do intervalo entre o parto e a inseminación fecundante entre 10,8 e 21,8 días. Concretamente, nun estudo realizado na provincia de Lugo sobre 1.700 lactacións, tras a inseminación as vacas con máis de 200.000 células somáticas tardaban 10 días máis en quedar preñadas.

Ata agora, só falamos de porcentaxes, riscos etc., pero non de diñeiro. Para facernos mellor á idea do custo das mamites nunha explotación, imos calcular este custo en 2 explotacións diferentes (táboa 2), empregando para o cálculo os criterios descritos no artigo e os resultados preséntanse na táboa 3. Nela vemos que o custo dun caso clínico é de 625 € na explotación A e de 821 € na explotación B (196 € máis na explotación B). Esta diferenza débese principalmente aos custos indirectos, como consecuencia dun prezo superior do litro de leite (+0,015 €), un maior custo de reposición (200 € máis) e unha curva de lactación menos plana que incrementa o custo de cada día que aumentamos o intervalo entre partos (8,45 € máis). No caso das mamites subclínicas, o maior RCS en tanque da explotación A repercute moi negativamente nos custos xerais das mamites.

Táboa 1. Distribución da porcentaxe de animais en cada grupo de células somáticas en función do RCS* en tanque de leite1 RCS* EN TANQUE (x 1.000)

< 100

RCS individual (x 1.000)

≥100/<200

200-250

≥250/<400

≥400

0-50

80 %

32 %

29 %

16 %

50-100

16 %

33 %

30%

17 %

100-200

23 %

22 %

15 %

200-400

12 %

37 %

31 %

>400 0% 0% 8% 15 % 66 % Fonte: Van der Borne et al., 2006 *RCS: reconto de células somáticas 1 Por exemplo, unha explotación cun RCS de 150.000 no tanque terá un 32 % de animais con RCS entre 0 e 50.000; un 33 % entre 50.000 e 100.000; un 23 % entre 100.000 e 200.000 e un 12 % entre 200.000 e 400.000

Así mesmo, na táboa 4 podemos ver como as variacións na porcentaxe de mamites se manifestan nunha variación proporcional nos custos. Así, na explotación B, cuxa porcentaxe de mamites clínicas é superior, unha redución dun 6,6 % suporía un aforro de case 5.000 € anuais, mentres que na explotación A, cuxo problema son as mamites subclínicas, unha redución do RCS en tanque de 13.000 células suporía un aforro de 6.500 €.

Táboa 2. Diferentes parámetros das dúas explotacións utilizadas para o cálculo dos custos das mamites Explotación A Explotación B

N.º multíparas

220

N.º primíparas

114

Produción normalizada % eliminacións totais

12.417 litros 12.235 litros 23

% mortes totais

4,2

6,06

RCS* tanque (x 1.000)

212

153

% mamites

5,17

Intervalo parto-xestación

150 días

130 días

Prezo litro de leite

0,31€

0,325 €

Custo veterinario

20 €

Custo do diagnóstico

10 €

1,5 €

Custo do tratamento

18 €

25 € 4 días

Duración do tratamento

9 días

Custo empregado por hora

7,5 €

9€

Valor animal desvelle

1.200 €

850 €

Custo de reemprazo 1.800 € *RCS: reconto de células somáticas

1.650 €

138 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_especialMamite_custos_galego.indd 138

19/05/2018 03:00

MAMICEL UBRE SANA

SIN RETIRADA DE LECHE SIN ANTIBIÓTICOS SIN RECETA VETERINARIA MAMICEL* Alternativa natural con extractos de plantas

* Modo de empleo: Uso oral individual

que contribuye a reducir el uso de antibióticos, a mejorar el secado selectivo de la vaca y a mantener una ubre sana.

www.grupoinnofarm.com Innovacion e s g a n a d e ra s

pub_innofarm_mammicel.indd 139

LÍNEA INMUNIDAD 18/05/2018 12:02

ESPECIAL: MAMITE

Táboa 4. Resultado de reducir as mamites clínicas en intervalos do 10 % e de cambiar de grupo no RCS* no tanque nas dúas explotacións1 A

Porcentaxe de mamites clínicas (% de redución respecto ao anterior) CUSTOS DIRECTOS DAS MAMITES CLÍNICAS (% de redución respecto ao inicial) CUSTOS INDIRECTOS DAS MAMITES CLÍNICAS (% de redución respecto ao inicial) RCS EN TANQUE DE LEITE (x 1.000) CUSTOS DAS MAMITES SUBCLÍNICAS (Diferenza en porcentaxe respecto ao inicial)

5,2 4.826 6.042 < 100 4.934 (-84 %)

4,7 (-10 %) 4.387 (-9 %) 5.499 (-9 %) 100-200 23.971 (-21 %)

4,16 (-20 %) 3.883 (-19 %) 4.874 (-19 %) 200-250

3,64 (-30 %) 3.398 (-30 %) 4.270 (-29 %) 250-400 50.468 (+66 %)

30.490

22 7.214 16.592 < 100 2.122 (-82 %)

19,8 (-10 %) 6.497 (-10 %) 14.993 (-10 %) 100-200

17,6 (-20 %) 5.778 (-20 %) 13.383 (-19 %) 200-250 16.214 (+36 %)

15,4 (-3 0%) 5.058 (-30 %) 11.759 (-29 %) 250-400 31.080 (+160 %)

11.911

*RCS: reconto de células somáticas 1 Valores en vermello: valores actuais

Táboa 3. Custos das mamites nas dúas explotacións de exemplo

ESTÍMASE QUE AS MAMITES PROVOCADAS POR ST. AUREUS OCASIONAN UN 1 % MÁIS DE PERDAS QUE O RESTO

CUSTO DAS MAMITES CLÍNICAS

CUSTOS DIRECTOS A B Custo do diagnóstico 518 624 Custo do tratamento 311 726 Custo por leite descartado 1.876 1.517 Custo por mortes 431 842 Custo de traballo 1.690 3.505 TOTAL 4.826 7.214 CUSTOS INDIRECTOS Custo por perdas de 3.323 5.774 produción Custo por vacas 1.831 4.425 eliminadas Custo por incremento de 888 6.393 intervalo entre partos TOTAL 6.042 16.592 10.868 23.806 CUSTO TOTAL 625 €/caso 821 €/caso MAMITES CLÍNICAS 32,5 €/vaca 180 €/vaca CUSTO DAS MAMITES SUBCLÍNICAS Custo por perdas de 27.053 8.424 produción Custo por incremento de 3.437 3.487 intervalo entre partos CUSTO TOTAL 30.490 11.911 MAMITES SUBCLÍNICAS 41.358 35.717 CUSTO TOTAL MAMITES (123,8 €/ (270 €/ vaca) vaca)

CONCLUSIÓNS • As mamites supoñen un custo importante nas explotacións de vacún de leite. • Este custo é moi variable entre explotacións, polo que en cada caso debemos calcular o custo para coñecer a súa repercusión real. Isto pódenos servir, ademais, para valorar a rendibilidade de aplicar un ou outro tratamento. • Pequenas variacións na incidencia de mamites clínicas ou no RCS poden supor aforros importantes. BIBLIOGRAFÍA MÁIS RELEVANTE

1. Cabrera, V. E. (2014). Economics of fertility in high-yielding dairy cows on confined TMR systems. Animal, 8(s1), 211-221. 2. De Prado, A.I.; Díaz, C., Barrio, M., Becerra, J.J., Pena, A.I., Herradón, P.G., Quintela, L.A. (2012). Impacto do alto reconto de células somáticas no leite sobre a fertilidade no vacún leiteiro. En libro de relatorios e comunicacións do XVII Congreso Internacional ANEMBE de medicamento bovino. 18-20 abril de 2012, Santander, España. Pp: 172-173. 3. Halasa, T., Huijps, K., Østerås, Ou., & Hogeveen, H. (2007). Economic effects of bovine mastitis and mastitis management: A review. Veterinary quarterly, 29(1), 18-31. 4. Heikkilä, A. M., Nousiainen, J. I., & Pyörälä, S. (2012). Costs of clinical mastitis with special reference to premature culling. Journal of dairy science, 95(1), 139-150. 5. Hiitiö, H., Vakkamäki, J., Simojoki, H., Autio, T., Junnila, J., Pelkonen, S., & Pyörälä, S. (2017). Prevalence of subclinical mastitis in Finnish dairy cows: changes during recent decades and impact of cow and herd factors. Acta Veterinaria Scandinavica, 59(1), 22. 6. Hortet, P., & Seegers, H. (1998). Calculated milk production losses associated with elevated somatic cell counts in dairy cows: review and critical discussion. Veterinary Research, 29(6), 497-510. 7. Huijps, K., Lam, T. J., & Hogeveen, H. (2008). Costs of mastitis: facts and perception. Journal of Dairy Research, 75(1), 113-120.

• En definitiva, investir algo de tempo e diñeiro en previr as mamites sempre resultará rendible.

AGRADECEMENTOS Este traballo realizouse grazas ao proxecto de investigación Rede de Estudo Multidisciplinar dos Ruminantes de Galicia (Rumigal) da Xunta de Galicia.

8. Izquierdo, A. C., Juan, E. G. L., & Román, E. C. (2017). Production of milk and bovine mastitis. J Adv Dairy Res, 5(174), 2. 9. Pérez-Cabal, M. A., Yaici, S., & Alenda, R. (2008). Clinical mastitis in Spanish dairy cows: incidence and costs. Spanish Journal of Agricultural Research, 6(4), 615-622. 10. Pinedo, P. J., Melendez, P., VillagomezCortes, J. A., & Risco, C. A. (2009). Effect of high somatic cell counts on reproductive performance of Chilean dairy cattle. Journal of dairy science, 92(4), 1575-1580. 11. Rollin, E., Dhuyvetter, K. C., & Overton, M. W. (2015). The cost of clinical mastitis in the first 30 days of lactation: An economic modeling tool. Preventive veterinary medicine, 122(3), 257-264. 12. Santos, J. E. P., Cerri, R. L. A., Ballou, M. A., Higginbotham, G. E., & Kirk, J. H. (2004). Effect of timing of first clinical mastitis occurrence on lactational and reproductive performance of Holstein dairy cows. Animal reproduction science, 80(1-2), 31-45. 13. Sepúlveda-Varas, P., Proudfoot, K. L., Weary, D. M., & von Keyserlingk, M. A. (2016). Changes in behaviour of dairy cows with clinical mastitis. Applied Animal Behaviour Science, 175, 8-13. 14. Van dean Borne, B. H. P., Van Schaik, G., De Jong, G., & Lam, T. J. G. M. (2006). Determination of a definition of subclinical mastitis incidence based on somatic cell counts in the Netherlands. In Proceedings of the 11th Symposium of the International Society for Veterinary Epidemiology and Economics, Cairns, Australia (pp. 609-612).

140 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_especialMamite_custos_galego.indd 140

21/05/2018 12:43

A XESTIÓN DE RABAÑO QUE ENGANCHA Unha boa xestión de rabaño implica levar un control adecuado da información que se xera a diario. UNIFORM-Agri ofrece solucións funcionais e intelixentes aos profesionais do sector para que poidan levar a cabo unha xestión diaria eficiente. Un deseño sinxelo e amigable, un rexistro de datos áxil, un programa versátil cunha ampla oferta de ferramentas analíticas para axudar a tomar decisións… UNIFORM-Repro é un programa enfocado a mellorar a cooperación entre gandeiros e asesores. O tempo empregado no rexistro de datos é mínimo, realízase desde unha única pantalla ou desde a app móbil. É rápido e intuitivo, trabállase utilizando só o teclado. O programa ten flexibilidade para crear listas de tarefas personalizadas e xera alertas que aparecen no panel de control. Dunha ollada pódese saber como está o rabaño e que tarefas hai que facer cada día.

PARA GANDERÍAS

Permite conectar con múltiples equipos, dando ao usuario a liberdade de elixir con que marcas prefire traballar. Existe a posibilidade de automatizar funcións como imprimir listas de traballo ou separar animais tras o muxido a través de UNIFORM. Intercambia datos con organismos nacionais (libro de rexistros, libro de tratamentos, resultados de control leiteiro etc.). “Xa non duplico o traballo, podo introducir datos nun só programa e inmediatamente despois envíanse ao programa de muxido” Joana, Unión Montaribe SC (Navarra)

“Eramos usuarios de ReproGTV e UNIFORM mellórao. Ademais, tes un equipo de xente ao que consultar sobre o seu uso e posibles incidencias” Equipo Albeita-Neria (A Coruña)

PARA CONSULTORES

A integración da información das ganderías con UNIFORM é total. O programa contén un abanico de funcións e análises para que o asesoramento a gandeiros sexa máis sinxelo. Existen dúas versións para consultores: unha dedicada en exclusiva á xestión reprodutiva e outra desenvolvida para a xestión integral (inclúe análise de saúde, produción, benestar animal). Con opcións para facer comparación entre ganderías, xestión técnico-económica e presentacións en PowerPoint® creadas directamente desde o programa.

“Decidímonos a adquirir UNIFORM-Repro porque obtemos máis información do rabaño, recursos para aproveitar máis a información e así conseguir unha gandería máis rendible” Abel, Gandería Queitano, Grupo Álvare Calidade (Lugo)

UNIFORM-Repro facilita a xestión da explotación porque consegue que as tarefas máis exhaustivas sexan sinxelas.

Engánchese á xestión con UNIFORM-Repro! ventas@uniform-agri.com (+34) 695 45 67 35 www.uniform-agri.com/es

pub_uniform_agri.indd 141

18/05/2018 01:39

ESPECIAL: MAMITE

Acerca da motivación dos traballadores A ‘motivación’, o ‘coaching persoal’… son termos moi de moda nos últimos anos. Ao longo destas páxinas analízoos no contexto do sector gandeiro e reflexiono sobre a idea de que ese tipo de procesos internos deben xurdir do coñecemento, da formación e da conciencia, se queremos lograr rutinas de éxito no manexo das nosas vacas.

José Luís Míguez Vázquez Veterinario. Servizo de Calidade de Leite. Seragro, Sociedade Cooperativa Galega

ctualmente a gandería de leite atravesa un contexto histórico onde o dimensionamento das granxas coincide cos baixos prezos do leite en orixe e o despoboamento do rural co envellecemento da poboación e a falta de traspaso xeracional. Isto explica a dificultade engadida, non xa de poder contratar man de obra local, senón de que esta perdure na granxa e reciba formación e proxección técnica. Fronte a esta realidade ofertáronse nos últimos anos os moi demandados servizos de substitución para o muxido, aínda insuficientes, e non son poucos os gandeiros que están a optar pola instalación de robots de muxido como unha saída á falta de persoal.

Nos últimos anos o tema da “motivación” e do “coaching persoal” están sendo abordados nalgúns congresos, foros e publicacións do sector da gandería de leite tanto pola falta de man de obra coma de profesionalización desta, nun intento por mellorar as competencias dos traballadores das granxas, obter bos resultados e abrir áreas de oportunidade laboral. Con esta tendencia cara á popularización das técnicas de coaching, aparecen en escena unha gran diversidade de profesionais e tamén de “gurús” que desde outras áreas máis mediáticas e partindo de distintos ámbitos do coñecemento (artes escénicas, actores, psicólogos, xornalistas, showmen, presentadores, cómicos…) ofertan os seus servizos de maneira un tanto heteroxénea ao non existir unha regulación académica como tal. Isto ocorre tamén noutros moitos sectores produtivos, industriais e de servizos nos que o coaching se orientou tamén ao “liderado” e ao “saber comunicar”.

“Motivar” e “saber comunicar” quizais vaian máis cos tempos e substitúan agora as cámaras de vídeo e as láminas e taboleiros con “rutinas” escritas, que ben poden ser “ordes” escritas segundo o punto de vista desde o que se mire. Tentar magnificar os sentimentos de superación e de competitividade dunha persoa a partir dunha hora de relatorio nun congreso ou convertela nunha gran comunicadora cun curso intensivo dunha fin de semana pode ser exitoso a moi curto prazo, pero supón un fracaso a medio e longo prazo. O mesmo se podería dicir para a asignación dos roles e a repartición de adxectivos de carácter e de situación. Motivación e estar motivado non deben ser un patrimonio exclusivo do traballador, nin ser líder ou saber comunicar son competencias exclusivas para o gandeiro. O aspecto positivo destas tendencias reside en dalas a coñecer, que esas vías de saída existen e que está ao alcance de todos poñelas en práctica con independencia do nivel de partida. Anteriormente referinme ás cámaras de vídeo; con elas sabemos que un traballador ocupa o seu lugar e este sabe que está a ser vixiado. Nunca foron cuestionadas pero, ao meu parecer, son totalmente inútiles. Pouco ou nada achegan respecto da execución efectiva dunha rutina de muxido que desencadee o reflexo de baixada do leite. Comprobeino infinidade de veces en salas de muxido vixiadas, onde se practican de modo inconsistente o que deberían ser os pasos fundamentais dunha boa rutina. Así ocorren a limpeza de tetos en húmido tras o predip, seguida do despunte e da colocación da unidade de muxido en modo manual de retirada en tetos baleiros e faltas de apoio con sobremuxidos iniciais de ata 1 minuto, en rutinas onde isto non ocorre á vez que a conversión de leite glandular en leite cisternal.

142 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_especialMamite_motivacion_galego.indd 142

18/05/2018 00:35

ESPECIAL: MAMITE

Se os cubículos son limpados e preparados dúas veces ao día cando as vacas se levantan ao muxido, o material de cama estará solto e pouco colmatado e o labor farase con rapidez

A motivación é un proceso interno na persoa que fai que esta se dirixa cara a unha meta ou a un fin determinado. Por tanto, a motivación é o proceso que marca o inicio dunha conduta ou dun comportamento para poñer en marcha a consecución desa meta ou dese fin. Pero a forza de inicio deste estado interno non se repite a diario e isto non é posible porque, por unha banda, non podemos investir un tempo determinado ao día en automotivarnos e, pola outra, porque a nosa conduta está en gran parte dirixida por emocións, sensacións e estados de ánimo que poden ter unha implicación negativa (soño, fame, frío, calor, tristeza, problemas familiares, relacións sociais, desexos puntuais, medos, preocupacións...). Entón, que é o que fai

que unha conduta se manteña e sexamos perseverantes ata a súa culminación? É e chamouse sempre a forza de vontade (por exemplo, saír a correr aínda que chova a cachón porque quero facer ese media maratón dentro de 6 meses). A vontade é a capacidade de facer cousas de maneira intencionada, con liberdade e con conciencia. A forza de vontade é espontánea e é a opción no empeño de mellorar, sacar adiante algo e ser produtivo a pesar dos inconvenientes, das dificultades e das tendencias inmediatas que xurdan no camiño. A motivación como proceso interno e a forza de vontade como opción parten do entendemento e do coñecemento persoal do mundo e, sobre todo, do significado que lle dea a persoa ao que fai.

O entendemento de algo e o coñecemento máis ou menos profundo que teñamos diso danlles o noso significado ás cousas e aos procesos que ocorren. Xérase así na persoa o seu punto de vista persoal e particular. É todo ese punto de vista que temos acerca de algo o que modela o pensamento e este precede á acción, é dicir, ás nosas obras e condutas. Se o punto de vista que teña unha persoa respecto dun proceso, como pode ser o muxido, depende do coñecemento e do entendemento que teña respecto dese proceso, a clave do éxito debería estar na formación. En moitas ocasións as rutinas de muxido e doutros traballos de granxa instauráronse como un conxunto de accións ou pasos escritos nunha lámina, pero sen entender o que pode haber de subtexto, o que pode haber de “porqué”. O subtexto é un contido que non se anuncia de maneira expresa, pero está implícito. O baleiro de coñecemento pode chegar a converter en acción o que realmente se cre ou se pensa desde un punto de vista antagonista ao que realmente se busca.

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 143

vacapinta003_especialMamite_motivacion_galego.indd 143

19/05/2018 04:07

ESPECIAL: MAMITE

A falta de forza de vontade, de interese e, sobre todo, a falta dun punto de vista baseado no coñecemento e na formación deron lugar a que a falta de “motivación” interna se supla en non poucas ocasións coa teoría do incentivo. O incentivo máis común é a recompensa económica e persegue que o resultado final que é recompensado volva suceder. A porta do fracaso está en que perseguir unha recompensa económica persoal pode repercutir negativamente no traballo en equipo. Nas XV Xornadas Técnicas de Vacún Leiteiro organizadas por Seragro, o veterinario Javier Liste Pose presentou un relatorio titulado “Amodiño... ao ritmo da vaca”, no cal non só xustificaba un principio fundamental da etoloxía moi a miúdo esquecido na produción leiteira, que é que para coñecer o comportamento dun animal debemos coñecer a súa capacidade sensorial, senón que o propio título é toda unha declaración. “Amodiño... ao ritmo da vaca”, no cal o diminutivo galego “amodiño” implica moito máis que “ir amodo”; trátase de reconsiderar que a vaca o é todo, é o verdadeiro actor protagonista. As variacións na rutina de preparación para o muxido teñen lugar porque no día a día, semana a semana, mes a mes, a tarefa nunha instalación de muxido é fixa, diaria e recorrente. A rutina transfórmase en rutina e o lugar de muxido éo tamén de encontro e de faladoiro. En explotacións onde non existe unha verdadeira organización das actividades baseada na formación técnica e no coñecemento, unha mesma vaca pode experimentar muxidos diferentes de maneira continua, cunha repercusión directa e negativa nos tempos de muxido e na condición de tetos.

Os traballadores das explotacións leiteiras, do primeiro ao último, crean unha realidade de fondo para que a vaca leiteira poida interpretar o seu guión, producir máis leite e da mellor calidade

Nunha exitosa rutina secuencial de muxido, a persoa que coloca tetoeiras haberao de facer sobre tetos visiblemente limpos, secos e correctamente apoiados, coa cisterna do teto cargada de leite. O subtexto desta acción é conseguir un pico fluxo ao comezo do muxido, é dicir, altos fluxos de leite desde o inicio do muxido. O subtexto desta acción é tamén diminuír o tempo total de muxido. O subtexto desta acción é tamén lograr que o propio teto coa súa cisterna expandida sele o interior da tetoeira e non se produzan edemas nin esvaróns da unidade. O subtexto desta acción é tamén mellorar a condición de tetos. Se a persoa que coloca tetoeiras o fai sobre tetos sucios e con falta de apoio é porque outra persoa previamente non realizou ben a súa tarefa. Se non se coñecen as repercusións (ou, dito doutro xeito, os subtextos) que se esconden baixo a acción de investir tempo en realizar unha preparación consistente de tetos, ben se pode ter outro punto de vista diferente respecto do muxido. Isto ten unha repercusión directa en sanidade de ubre cando se utilizan retiradores automáticos da unidade de muxido. Polo xeral, os diferentes instaladores fixan, de partida, valores de retirada a baixo fluxo, o cal asegura un sobremuxido de tetos ao final do muxido. Fixado un valor de retirada, cando o fluxo de leite coincide con ese valor a unidade é retirada. Isto debe ocorrer no período de baixo fluxo de leite ao final do muxido e, se é posible, nunha caída continua de fluxo en pouco tempo, é dicir, cando as vacas acaban rápido, o período de baixo fluxo ao final do muxido (o tempo que están as vacas dando pouco leite) é curto e quedará un pequeno volume de leite residual tras a retirada. Pero non sempre ocorre así e, se a preparación de tetos é deficiente, poden ter lugar durante o muxido fluxos de leite coincidentes co fluxo de retirada. A opción do muxidor é fixar a retirada en modo manual, co cal se asegura un sobremuxido de tetos.

Outro exemplo da gran repercusión da educación e formación para o muxido en sanidade de ubre está na diminución da utilización de antibióticos, non xa para terapias en lactación senón para afrontar con garantías un secado selectivo. Manexar correctamente o muxido durante a lactación suporá manter o status de vaca sa (con recontos inferiores a 200.000 células/ ml) para realizar un secado selectivo coa única utilización de seladores internos para a cisterna do teto. Para as infeccións ascendentes desde o exterior do teto, os altos fluxos de leite durante o muxido supoñen, en parte, un impedimento a novas colonizacións intramamarias. Non hai mellor terapia para un establo con graves problemas de sanidade de ubre que optimizar o muxido. O final da lactación e a terapia selectiva con seladores internos significan que haberá de facerse fincapé nas máximas garantías de hixiene no manexo de tetos. É necesario desinfectar correctamente a súa punta e introducir o imprescindiblemente necesario as cánulas para realizar o selado interno. O sesgo confirmatorio é a tendencia a favorecer, buscar, interpretar e lembrar a información e os exemplos que confirman as propias crenzas e hipóteses. Así, interprétase a realidade da maneira que máis convén dando desproporcionadamente menos consideración a posibles alternativas, o cal

144 | Vaca Pinta n.º 3 | 05.2018

vacapinta003_especialMamite_motivacion_galego.indd 144

22/05/2018 10:19

ESPECIAL: MAMITE

Se as cousas se fan mal con coñecemento, ese lugar que ocupamos, con total seguridade, non será o noso

conduce á polarización da crenza, é dicir, que esa opinión se fai máis extrema a medida que se expoñen outros puntos de vista. Cando nun traballo en equipo non hai formación técnica nin coñecemento dos subtextos ou contidos que levan implícitos determinadas accións rutineiras, cada individuo desenvolve o seu sesgo de confirmación co fin de confirmar a súa propia opinión, aumentando máis a diversidade de opinións infundadas. Cando un individuo sen formación cre ter un alto grao de certeza, desenvolve unha conciencia sobre certos feitos, os cales admite sen ningunha sombra de dúbida. Cando un individuo dispón de coñecemento técnico a dúbida contraponse á ignorancia, a dúbida xorde do coñecemento, que busca máis coñecemento.

Todas as accións rutineiras que se suceden a diario nunha granxa pódense dotar de contido técnico, é dicir, de subtexto: o manexo das frontes de silo, a detección de celos, a limpeza de bebedoiros, a limpeza e preparación de cubículos etc. Se os cubículos son limpados e preparados dúas veces ao día cando as vacas se levantan ao muxido, o material de cama estará solto e pouco colmatado e o labor farase con rapidez. Isto terá, ademais, unha repercusión no estado de limpeza das vacas ao muxido. Se se fai unha vez cada dous días ou cada tres, o material estará máis colmatado e as vacas máis sucias ao muxido. Se xorden eventualidades nesta rutina, pasará por vez ao non ver a necesidade de facelo a diario. Transcorrerán os días e o material estará endurecido e con presenza de

buracos, cambiará o dimensionamento do cubículo e o posicionamento das vacas. Estas presentaranse máis sucias ao muxido e con pisaduras e feridas traumáticas nos tetos que retardarán as rutinas desa tarefa. Os traballadores das explotacións leiteiras, do primeiro ao último, crean unha realidade de fondo para que a vaca leiteira poida interpretar o seu guión, producir máis leite e da mellor calidade. Para iso, a vaca debe figurar en todos os subtextos. Ningún traballador debe desenvolver accións antagonistas cos demais traballadores nin coas vacas. Para iso, o punto de vista que cada empregado teña sobre as accións depende da súa formación técnica. Haberá moitos días nos cales por diversas razóns non esteamos motivados, pero o noso coñecemento, a nosa formación e a nosa conciencia do deber dannos a liberdade para obrar con vontade. Se as cousas se fan mal con coñecemento, ese lugar que ocupamos, con total seguridade, non será o noso.

05.2018 | Vaca Pinta n.º 3 | 145

vacapinta003_especialMamite_motivacion_galego.indd 145

16/05/2018 22:45

FORO SECADO

vacapinta.com/forosecado

O NOVO ESPAZO ONLINE DE BOEHRINGER INGELHEIM O período de secado é unha etapa fundamental dentro da produción de leite e, conscientes disto, dende Boehringer Ingelheim presentamos o Foro Secado (vacapinta.com/forosecado), un novo espazo na rede pensado para servir de lugar de consulta para os produtores. A páxina abordará todos os aspectos do proceso de secado apoiándose en tres alicerces fundamentais:

WEB Ir á web

GRAVACIONS DIDACTICAS A partir dunha serie de vídeos breves nos que introducimos UBrOSeAl®, o noso selador, amosaremos de xeito visual as mellores prácticas que se han levar a cabo para conseguir un correcto secado. Trataranse sete factores fundamentais: a saúde do ubre, o predipping, a limpeza do teto tras o muxido, a aplicación do antibiótico do secado e do selador, o manexo do lote de secas e a eliminación do selador.

CHARLAS EN VIDEO en Boehringer poñemos a disposición de todos os usuarios as charlas explicativas que o noso equipo ofrece de xeito regular. Desta maneira, non só abrimos os nosos coñecementos a unha audiencia maior, senón que tamén tratamos de contribuír á mellora do manexo nas granxas.

O LIBRO POR QUE ARRISCARSE? Compartimos de xeito gratuíto o libro Por que arriscarse?, no que se abordan os beneficios do uso de seladores internos en todas as vacas en cada secado. Dispoñible en varios idiomas, esta publicación expón de xeito claro e conciso cales son as pautas que se deben seguir no proceso de secado.

vacapinta003_publi_boehringer_galego.indd 146

18/05/2018 17:49

OS EXPERTOS EN CALIDADE DE LEITE

chegaron a un acordo.

NON É UN XOGO. utiliza de forma rutineira

seladores internos de tetos

Durante o período seco, o ubre ten un risco 10 veces superior de sufrir infeccións intramamarias que durante a lactación1. As mastites xeradas no período seco maniféstanse tras o parto e súmanse ás infeccións propias do inicio da lactación, que son especialmente importantes durante as primeiras semanas. En consecuencia, nos primeiros momentos tras o parto a probabilidade de padecer un proceso de mastite é sempre considerable e xera cuantiosas perdas. Estudos recentes estimaron que cada episodio de mastite supón de media un custo non inferior a 357 €/vaca2. Por tanto, non é estraño que o Panel Internacional de Expertos en Calidade de Leite3 elaborase un Documento de Consenso no que se recomenda o uso de seladores internos de tetos, en TODAS as vacas e en TODAS as explotacións leiteiras. O obxectivo é diminuír as infeccións sucedidas durante o secado e ,con iso, os seus elevados custos. A elección correcta dun selador de tetos é agora máis sinxela coa introdución de UBROSEAL® de Boehringer Ingelheim, líder mundial na saúde do ubre. UBROSEAL® posúe un sistema Flexicap® mellorado que facilita a súa aplicación sen riscos para o teto, ademais de poñer á disposición dos usuarios o máis completo servizo técnico que puidesen esperar. Polo tanto, síntete seguro e non dubides en recomendar UBROSEAL® como selador interno intramamario na protección rutineira das explotacións gandeiras dos teus clientes.

Para cada vaca. En cada secado. Ubroseal® Vacas en Secado 2,6 g suspensión intramamaria para bovino. Composición: Cada jeringa intramamaria de 4 g contiene: Subnitrato de bismuto, pesado 2,6 g. Indicaciones: Prevención de nuevas infecciones intramamarias durante el período de secado. En las vacas que se considera que están libres de mastitis subclínica, el medicamento veterinario puede usarse solo en el manejo de la vaca seca y control de la mastitis. Especies de destino: Bovino (vacas lecheras en el secado). Posología: Sólo por vía intramamaria. Introducir el contenido de una jeringa del medicamento veterinario en cada cuarterón de la ubre inmediatamente después del último ordeño de la lactancia (en el momento del secado). Contraindicaciones: No usar en vacas en lactación. No usar el medicamento veterinario solo en vacas con mastitis subclínica en el momento del secado. No usar en vacas con mastitis clínica en el momento del secado. No usar en casos conocidos de hipersensibilidad a la sustancia activa o a algún excipiente. Tiempos de espera: Carne: 0 días. Leche: 0 horas. Presentación: Caja con 20 jeringas y 20 toallitas limpiadoras. Cubo con 120 jeringas y 120 toallitas limpiadoras. Reg. nº: 3628 ESP. Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Titular: Univet Ltd. Representante Local: Boehringer Ingelheim Animal Health España, S.A.U. Bibliografía: 1. Crispie et al., 2004. Ir. Vet. J. 57, 412-418. 2. Rollins et al., 2015. Prev. Vet. Med.122, 257-264. 3. Andrew Bradley, QMMSand University of Nottingham, UK; Sarne De Vliegher Ghent University, Belgium; Michael Farre SEGES, Denmark; Luis Miguel JimenezServet, Spain; Thomas Peters, MBFG Wunstorf, Germany; Ellen Schmitt-van de Leemput, Vetformance, Villaines la Juhel, France; Tine van Werven, Utrecht University, The Netherlands. Date of Preparation: Oct 2017

vacapinta003_publi_boehringer_galego.indd 147

18/05/2018 17:49

vacapinta003_publicidade fontao.indd 148

19/05/2018 04:12