Vaca Pinta 4. Edición galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 4 xuño 2018 | Edición en galego

• ESPECIAL: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO • O CONGRESO DE ANEMBE DEIXA PEGADA EN VIGO • ISRAEL FLAMENBAUM AFONDA NOS SISTEMAS DE ARREFRIADO PARA TRATAR O ESTRÉS POR CALOR • CONCURSOS MORFOLÓXICOS: SAN MIGUEL, TERCEIRA, ASTURIAS, RENEDO E TRECEÑO • NA GRANXA: OUTEIRO (LUGO) E BINIGARBA (MENORCA)

vacapinta004_portada_galego.indd 3

22/06/2018 11:34

ARMONICO ESPM9203594785 Familia “Mark Prudence“ SNOWMAN x BOLTON x DURHAM

PROTEÍNA

Chinelo Chinelo TORREL TORREL 8463 8463

GICO

Os Castros Nena ARMONICO MB-86 3-02 276 d. 11.922 kg L 3,87 % G. 3,52 % P.

• • • •

Touro probado Nº 1 GICO: 3.883 Altas producións de leite con excelentes calidades Nº 1 kg proteína: +65 kg (+0,20 %) Tipo sobresaliente: vacas angulosas con boas patas e ubres excelentes (Nº 3 ICU: +2,59) • Baixos RCS, alta lonxevidade e fácil parto

Fontao - Esperante - 27210 LUGO -Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com pub_fontao_armonico.indd 2

20/06/2018 18:48

sumario

Síguenos en: @VacaPinta_

@revistavacapinta

@transmedia.vacatv

675 974 194

O Cetal inicia a publicación de dous novos informes que recollen os indicadores clave da evolución do sector lácteo

Na gandería Outeiro explotan un rabaño mixto de vacas frisonas e Jersey en pastoreo para a produción de queixos artesáns

www.vacapinta.com

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez DESEÑO e MAQUETACIÓN Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Silvia Gayoso EDICIÓN e REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Begoña Gómez, Gemma Martínez, María Melle FOTOGRAFÍA e REALIZACIÓN EN vaca TV Raquel Anido colaboran neste número Mercedes Corral, Manuel Vázquez, María Ortiz, Israel Flamenbaum, Fernando Díaz, J.O.L. Cerqueira, J. Cantalapiedra, J.P. Araújo, I. Blanco-Penedo, Lorena Alonso, Eva Rodríguez, Xavier Bermúdez, Carlos Noya, Patricia de Celis, Christian Paniagua ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISBN: 978-84-09-03297-6 Tiraxe: 17.000 exemplares

OPINIÓN

NA GRANXA

A formación profesional ao servizo do desenvolvemento rural, Luís García ................ 8

Binigarba. Ciutadella (Menorca) . ................... 60

EN VACA TV

ECONOMÍA

ENTREVISTA Bruno González Zorn, director da Unidade de Resistencia a Antibióticos da UCM ............ 14

A PÉ DE PISTA Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia (San Miguel, Os Azores) . ................................ 16 Concurso Rexional de Asturias . ..................... 22 Concurso Terceirense da Raza Holstein Frisia (Terceira, Os Azores) ...................................... 24

Outeiro SC. Chantada (Lugo) ........................... 68

Indicadores do sector lácteo vacún ................ 76

MANEXO Manter boa fertilidade no verán é posible tamén en climas cálidos .................. 84 Arrefriado de vacas en granxas robotizadas: o caso da gandería italiana Bandioli . ............................................ 90 Prevención de coxeiras en granxas con muxido robotizado................................... 96

Concurso de San Bernabé (Treceño, Cantabria) ...................................... 26

Valorizando os indicadores de comportamento e confort en explotacións de cubículos en vacas leiteiras...................... 100

Concurso de San Antonio (Renedo, Cantabria) ....................................... 26

SAÚDE ANIMAL

FORMACIÓN

Presenza de carballos nunha explotación de vacún: vantaxe ou risco? . ............................ 108

EFA-Fonteboa, formación para os futuros profesionais do sector ........................................... 30

ESPECIAL: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

Máster en Produción de Leite USC ................. 32 Project Young Farmers: de Galicia a Irlanda, un intercambio de experiencias ..... 34

ACTUALIDADE O Congreso Anembe deixa pegada en Vigo .... 38 Distincións honoríficas Fefriga 2018 ............. 48

Manexo e control de patóxenos emerxentes ................................. 116 A importancia da formación a gandeiros e ao persoal da sala de muxido sobre o manexo do período seco e uso apropiado das cánulas de seladores e de terapia antibiótica ................ 122 Comparativa de datos entre explotacións sobre o uso de seladores internos ................ 128

Certificado PEFC

Este producto procede de bosques gestionados de forma sostenible y fuentes controladas

PEFC/14-38-00071

www.pefc.es

Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:

transmedia@ctransmedia.com 675 974 194 @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv 06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 3

vacapinta004_sumario_galego.indd 3

22/06/2018 10:14

vacapinta003_editorial_galego_02.indd 4

21/06/2018 13:37

A nosa plataforma completa no teu peto Descarga gratis a nosa app

DESCARGAR VACA PINTA 3

#equipotransmedia vacapinta003_editorial_galego_02.indd 5

21/06/2018 13:37

! S A G E R T N E S A V ¡NUE Pulverizador CARUELLE OLYMPIA 400S Dos unidades vendidas en Valladolid a: • Los hermanos Pedro, Lucas y Marce Méndez Sanabria, de Ceinos de Campos. En este caso, el pulverizador incorpora eje direccional, ISOBUS y barras de 28 metros. • Los primos y socios Narciso y Diego Rodríguez, de Urones de Campos. En este caso equipa barras de 30 metros con GPS y corte de tramos. Ambas ventas se hicieron a través de nuestro distribuidor en la provincia Talleres Villoria López.

Pedro Méndez (izq.) y César Villoria

Rotoempacadora PÖTTINGER IMPRESS 155 V MASTER Modelo de cámara variable vendido a Víctor Millán, de Casar de Cáceres (Cáceres), a través de nuestro distribuidor Besana Extremeña. Entre las principales características de la IMPRESS destacan: • Pick-up con flotación pendular, que proporciona una perfecta adaptación al terreno y una recogida óptima del forraje • Cuchillero EASY MOVE patentado para un mantenimiento cómodo en el exterior de la máquina • Cuchillas reversibles TWIN BLADE, que doblan la vida útil y evitan los trabajos de afilado en el campo

vacaPinta004_pub_duranGama.indd 6

Rotoempacadora PÖTTINGER IMPRESS 125 F MASTER Modelo de cámara fija vendido a Las Tapiadas S. Coop., de Monfarracinos (Zamora), a través de nuestro distribuidor Maquinaria Agrícola Pinto.

16/06/2018 13:53

Segadora PÖTTINGER NOVACAT 352 CF Vendida a la cooperativa La Corrala, de Grijalba (Burgos), a través de nuestro distribuidor en la provincia, Maquinaria De La Fuente. Se trata de un modelo sin acondicionador con sinfín hilerador que permite realizar una hilera central o no hilerar abatiendo el cóncavo del sinfín.

Segadora MCHALE PRO GLIDE R3100 Nuestro distribuidor Talleres Manzaneda hizo entrega de esta segadora trasera Pro Glide R3100 a la empresa Desabyg, de Tineo (Asturias). El modelo trasero R3100 está equipado con tecnología de adaptación al terreno patentada que proporciona un seguimiento tridimensional del mismo. Esto permite que la segadora corte con facilidad en terrenos accidentados u ondulados obteniendo resultados óptimos.

Esparcidor PICHON M1855 Una vez más la empresa de servicios Nogueira e Xeixo SC (A Pastoriza, Lugo) vuelve a confiar en nosotros, esta vez con la adquisición de un remolque esparcidor Pichon M1855, de 18 m3.

Rotoempacadora-encintadora MCHALE FUSION 3 PLUS Tres nuevas unidades vendidas a: • E mpresa de servicios de Julián Corrochero, de Talavera la Nueva (Toledo). Venta efectuada por nuestro concesionario Jesús Cantalejo Colilla. • V edella de la Vall de Campmajor SCP, de Porqueras (Girona). Venta efectuada por Vernis & Taberner, de Fornells de la Selva. • S . Coop. Agrojes, de Zamora. La venta incluyó una pinza R5 y fue efectuada por Maquinaria Agrícola Pinto.

MCHALE FUSION VARIO Se trata de la variante de la Fusion 3 con cámara variable. La de la imagen ha sido vendida recientemente en Burgos a la empresa de servicios Propacer, de Aguilar de Campoo, a través de Maquinaria De La Fuente.

Síguenos en:

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

vacaPinta004_pub_duranGama.indd 7

20/06/2018 19:48

opinión

A formación profesional ao servizo do desenvolvemento rural

Luís García Fernández. Director do Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa (Coristanco, A Coruña)

NAS ÁREAS rurais non valería para gran cousa deseñar formacións que pouco teñen que ver coa realidade económica da zona

formación profesional, e dentro desta a FP Agraria, foi a cincenta do sistema educativo; goza de maior recoñecemento social o bacharelato e non é infrecuente que cara a esa opción se orienten estudantes cuns expedientes de ESO mediocres que se atascan nos estudos, abandonan ou reorientan o seu itinerario académico perdendo un tempo moi valioso na súa traxectoria formativa. Esta situación dáse con frecuencia no sector agrario; salvo honrosas excepcións, imos probar co bacharelato e, se as cousas non pintan ben, sempre nos quedará a granxa familiar onde un se pode integrar obviando as necesidades de formación para administrar a empresa. E así nos vai. Contrasta a nosa situación co que vemos nos países da nosa contorna (véxanse casos de Francia e Irlanda, por exemplo). É o propio sector o que pon as esixencias de formación para acceder á titularidade das granxas,

pois é moito o que hai en xogo: importantes investimentos, subvencións e esixencias de todo tipo derivadas das directrices da PAC e do contexto económico mundial. Hai que ter en conta todo iso para actuar con coñecemento de causa e tomar decisións se non de todo acertadas, pois a toma de calquera decisión sempre entraña certo risco, polo menos coherentes. Se o mundo educativo é complexo, a formación profesional éo máis, pois non vale quedar nuns modelos de formación anquilosados, á marxe da evolución do espazo produtivo; está ben e é necesario capacitar en determinadas competencias de tipo técnico, pero hai outras que transcenden o ámbito produtivo e que se sitúan no marco da xestión de empresa. E para isto fan falta tempo e modelos de formación abertos nos que teña cabida a adquisición de competencias e habilidades que precisan os profesionais do mundo rural do século XXI.

8 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_opinion_formacion_galego_04.indd 8

19/06/2018 01:02

opinión

O modelo convencional será viable se se xestiona ben e SE INTRODUCEN AS demandas que reclama a sustentabilidade non só económica senón TAMÉN AMBIENTAL

Pensar en global, actuar no local Nas áreas rurais non valería para gran cousa deseñar formacións que pouco teñen que ver coa realidade económica da zona, por moi de moda que estean esas formacións. No mellor dos casos estariamos a investir en formación de mozos que talvez estivesen moi ben preparados pero con moi poucas posibilidades de inserción profesional no seu territorio. Estaríaselles formando para marchar e así non se contribúe á inserción profesional e á dinamización do rural; o despoboamento neste medio seguirá sendo un tema recorrente e un problema endémico. O problema demográfico pódese atenuar se hai actividade económica, pois a poboación, é evidente, vive, principalmente, onde se pode gañar o pan e onde hai benestar. Por iso é tan importante que no medio rural se consoliden empresas agroalimentarias que xeren emprego e calidade ambiental para o territorio. As posibilidades son variadas, pensar só en clave láctea intensiva sería un erro; hai outros modelos alternativos e posibilidades de diversificación, de valorización dos produtos e de innovación nos sistemas de comercialización.

Diferentes modelos produtivos É gratificante atopar noutras rexións modelos de agricultura urbana ou periurbana. Nos arredores das cidades establécense iniciativas de produción que aproveitan a proximidade do mercado para ofrecer os seus produtos de calidade contrastada, creando unha relación emotiva e de confianza entre produtores e consumidores. É evidente que boa parte do futuro da agricultura pasa polas aglomeracións urbanas. O modelo convencional será viable se se xestiona ben e se introducen as demandas que reclama a sustentabilidade non só económica senón tamén ambiental. Por último, tamén hai campo para as producións singulares que acumulan saberes e sabores aquilatados polos anos, xestionados con medios e técnicas modernas para gañar en eficiencia e atender as demandas dos consumidores. Innovar en metodoloxías Se a oferta de formación profesional está enraizada nos recursos da zona, estará a prestar un bo servizo ao desenvolvemento local e á sustentabilidade do territorio. Non obstante, a oferta dos ciclos formativos non é suficiente; precísase tamén innovar nas metodoloxías (formación dual, formación en alternancia etc.) para aproveitar o enorme potencial formativo dos profesionais e establecer un fluxo de relacións entre a escola e a empresa, co que gañarían uns e outros. Nos Centros de Promoción Rural-EFA de Galicia trabállase nesta liña desde hai catro décadas e cuns resultados de inserción profesional satisfactorios. A pesar das innovacións que achega a normativa relativa á formación profesional, seguimos a ter un sistema demasiado ríxido. Unha vía de innovación e mellora sería a potenciación da autonomía dos centros e a avaliación dos resultados.

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 9

vacapinta004_opinion_formacion_galego_04.indd 9

20/06/2018 19:50

EN VACA tv

Xornada de xestión de explotacións en Vegadeo Os asistentes á conferencia “Como xestionar unha explotación de xeito integral”, celebrada no marco do Foro Comunicación e Escola, encheron o pasado 10 de xuño a carpa institucional da Feira de Mostras de Vegadeo (Lugo). Nesta xornada, os relatores deron os puntos clave para levar as explotacións da maneira o máis eficiente posible e responderon as dúbidas do público. Os asistentes abarrotaron a carpa

Novo relatorio de Boehringer sobre secado selectivo Boehringer Ingelheim organizou o xoves 31 de maio na sede de Africor Lugo unha nova xornada sobre secado selectivo, desta volta orientada aos produtores. Os relatores, Pilar Folch e Manuel Cerviño, explicáronlles aos asistentes os motivos polos que é necesaria a implantación desta técnica, enumeraron os seus factores clave e presentaron as últimas novidades referentes ao tema. Pilar Folch

Manuel Cerviño

CONCESIONARIO OFICIAL NEW HOLLAND PARA LUGO, ASTURIAS Y CANTABRIA

10 | Vaca Pinta n.º 4 |06.2018

vacapinta004_envacaTV_galego.indd 10

21/06/2018 13:38

EN VACA tv

Encontro zamorano de gandeiros de raza frisona

Carlos Pedrero, xunto a Jorge Hernández, Pablo Salgado e Ramiro Fouz

O 22 de xuño a Asociación Independente de Frisona de Zamora organizou no Hotel Convento I de Coreses a vixésimo primeira edición dos seus Encontros Provinciais. Nesta ocasión, as exposicións estiveron centradas no control leiteiro e na diagnose e o control das coxeiras.

Reunión galaico-mexicana da Academia de Ciencias Veterinarias A Academia de Ciencias Veterinarias de Galicia celebrou o pasado mércores 16 de maio no salón de actos da Deputación de Lugo unha xornada galaicomexicana na que dous profesores da Universidade Autónoma de México, Rafael Trueta e Everardo González, abordaron temas relacionados coa situación pecuaria do seu país e cos custos da detección de celos en vacún de leite.

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 11

vacapinta004_envacaTV_galego.indd 11

22/06/2018 12:35

Limpezas Automáticas Estabulacións Libres distribución material gandeiro

ÚNICO IMPORTADOR EN GALICIA E ASTURIAS

Gomas e Camas para Vacas

PRIMEIRO DISTRIBUIDOR JOURDAIN ORIXINAL EN ESPAÑA

CINCO UN DOS OS PRIMEIR ADORES IMPORT IN DO JOURDA MUNDO

CUBÍCULOS E CORNADIZAS

Gomas e Camas para Vacas

vacapinta004_pub_dismagan_galego.indd 12

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

20/06/2018 22:09

Limpezas automáticas de cable NON SE DEIXE ENGANAR. ANTES DE COMPRAR, CHÁMENOS. Telf.: 671 485 702

A AUTÉNTICA LIMPEZA ALEMÁ. NON COMPRE IMITACIÓNS

ARROBADEIRAS ESPECIAIS PARA CANLES

MÁis DE 2.000 LIMPEZAS INSTALADAS EN españa Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Novo teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

vacapinta004_pub_dismagan_galego.indd 13

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500

20/06/2018 22:10

ENTREVISTA

BRUNO GONZÁLEZ ZORN, DIRECTOR DA UNIDADE DE RESISTENCIA A ANTIBIÓTICOS DA UCM

En Vaca.tv

“En moi pouco tempo conseguimos éxitos moi importantes en relación á redución do uso de antibióticos” Reunímonos co doutor Bruno González Zorn, director da Unidade de Resistencia a Antibióticos da Universidade Complutense de Madrid, profesor na Facultade de Veterinaria da mesma institución e membro do Centro de Vixilancia Sanitaria Veterinaria (Visavet), durante a súa asistencia como relator ao Elanco Road Show. Na nosa charla, González Zorn fálanos dun dos focos das súas investigacións, as resistencias antimicrobianas (AMR), así como do papel dos veterinarios na saúde humana e da concienciación que existe no noso país no referente á redución no uso de antibióticos.

Que traballos estades a realizar no Centro de Vixilancia de Resistencias Antimicrobianas da UCM? A resistencia a antibióticos é un problema maior hoxe en día e, polo tanto, hai moitas institucións interesadas en reducir, sobre todo, a cantidade de antibióticos que utilizamos, tanto en medicamento humano como veterinario. No meu grupo de investigación o

que facemos é colaborar con moitas institucións para axudarlles a reducir a cantidade de resistencia antibiótica que temos no mundo e, á vez, tamén facemos investigación con bacterias. Temos bacterias resistentes en hospitais, en granxas, no medio ambiente, en alimentos…, polo que precisamos entender cal é o fluxo de bacterias e de xenes de resistencia a antibióticos entre distintos sistemas.

Como veterinario, cal cres que é o papel que deben xogar os profesionais nesta loita contra as AMR? Os antibióticos son prescritos practicamente a partes iguais por veterinarios e por médicos. Así pois, os veterinarios temos un papel esencial para preservar a eficacia dos antibióticos para medicamento humano e para saúde pública, logo é esencial que teñamos unha boa formación e que, en colaboración cos nosos colegas médicos, sexamos capaces de utilizar dunha forma máis eficiente os antibióticos co fin de minimizar a cantidade de bacterias resistentes que se xeran no mundo. Como de concienciados ves os veterinarios neste senso? En España houbo unha evolución moi importante na actitude que temos os veterinarios, e en xeral todos os profesionais da saúde, ao respecto dos antibióticos. Hai dez anos non había unha conciencia moi grande neste tema, mais, dende hai un tempo, todos os estamentos sanitarios estamos xa moi sensibilizados ao respecto. Para iso foi moi importante o Plan Nacional de Resistencia a Antibióticos da Axencia Española de Medicamentos e Produtos Sanitarios, que lanzou un proxecto en 2014 cuxa primeira fase vai acabar agora, en 2018, e logo empezará un período novo. O feito é que neste tempo se lograron uns fitos máis que notables os cales nos permiten afirmar que, aínda que tardamos moito en estar concienciados, en moi pouco tempo conseguimos éxitos moi importantes en relación á redución do uso de antibióticos.

14 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_entrevista_BrunoZorn_galego.indd 14

19/06/2018 19:30

ENTREVISTA Relatorio de González Zorn no Elanco Road Show

“debemos formar os nosos compañeiros para que se dean conta de que probablemente non faga falta utilizar os antibióticos como hai 30 anos” Podes falarnos dalgúns destes éxitos? Si. O máis destacable que conseguimos en medicamento veterinario é que reducimos en porcino un 82 % a cantidade de colistina que utilizamos, iso é un triunfo a nivel mundial único. De feito, hai moitas axencias internacionais que nos solicitan estes datos, que queren saber como se fixo isto en España porque queren emulalo. Hai cinco anos era imposible pensar que puidésemos reducir tanto a utilización de colistina e iso é un gran logro do Plan Nacional de Resistencia a Antibióticos. Que prácticas recomendarías para controlar o uso de antibióticos? En xeral, en España hai unha cultura de utilización de antibióticos relativamente alta. Empregáronse moi ben, foron máxicos na segunda metade do século pasado, pero agora estamos nun período no que se melloraron moito as técnicas de manexo, hai novas vacinas e existen novas moléculas que axudan a manter o status sanitario dos animais dunha forma moi elevada. Pese a isto, asemella que seguimos utilizando os antibióticos do xeito en que o faciamos nos anos 80 e 90. Debemos formar os nosos compañeiros para que se dean conta de que probablemente non faga falta utilizar os antibióticos como hai 30 anos, posto que temos novas ferramentas que nos permiten controlar a cantidade e a calidade dos antibióticos empregados.

Existe algún tipo de estratexia para educar os veterinarios? Si, dentro das medidas que se poden tomar para axudar os profesionais a prescribir mellor os antibióticos está a formación. No Plan Nacional de Resistencia a Antibióticos da Axencia Española de Medicamentos e Produtos Sanitarios inclúense moitos cursos que parten tanto da axencia como das distintas comunidades autónomas, e que buscan formarnos para que saibamos que realmente podemos facer outras cousas en lugar de prescribir cefalosporinas de terceira e cuarta xeración e fluoroquinolonas, as cales deberiamos reducir. Como de concienciados ves os profesionais españois en comparación cos doutros países? Precisamente, unha das maiores vantaxes que temos en España é que o nivel científico dos profesionais é moi alto. Noutros países (por exemplo, de América Latina ou do leste de Europa) temos dificultades á hora de difundir a mensaxe da importancia dos antibióticos na saúde pública pero aquí, grazas aos profesionais que temos, que son moi bos, realmente en porcino custou pouco e estou convencido de que vai custar tamén relativamente pouco nestes próximos anos, é dicir, que podemos estar orgullosos dos veterinarios que temos en España.

Cales serán as próximas accións a realizar? A Axencia Española de Medicamentos e Produtos Sanitarios está a organizar o plan para os seguintes anos. Un dos obxectivos que se marcou nun principio foi, como comentei antes, a redución da colistina en porcino, e iso xa se cumpriu; agora, como ese programa tivo tanto éxito, a idea é reducir, optimizar, a utilización dos antibióticos seguindo fórmulas similares non só no sector porcino, como xa se fixo, senón estendéndoo a outros sectores, e un deles será o do gando leiteiro. Cales son os principais retos aos que se enfrontará o gando bovino? En gando bovino leiteiro o problema principal non é que se utilicen moitos antibióticos, cuantitativamente falando, pero si temos un problema importante no tipo de antibióticos que utilizamos. Empréganse, principalmente, as fluoroquinolonas e as cefalosporinas de terceira e cuarta xeración, e eses antibióticos en saúde pública son moi importantes, xa que son os que nos van facer falta nos hospitais para curar as nosas propias enfermidades. Entón, eu creo que sobre todo nas cefalosporinas de terceira e cuarta xeración e nas fluoroquinolonas é onde debemos poñer todo o noso esforzo para reducir a cantidade que utilizamos en bovino leiteiro.

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 15

vacapinta004_entrevista_BrunoZorn_galego.indd 15

22/06/2018 08:28

A PÉ DE PISTA

XVII CONCURSO MICAELENSE HOLSTEIN FRISIA. OS AZORES (PORTUGAL)

En Vaca.tv

Sanchez Francisca coróase en San Miguel A Illa Verde dos Azores acolleu do 1 ao 3 de xuño unha nova edición do Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia de primavera organizado pola Asociación Agrícola de San Miguel e a Unión Agrícola CRL, no que competiron arredor de 200 animais.

xuíz irlandés Thomas Kelly palmeou o lombo de Francisca para convertela na vaca gran campiona do certame. Trátase dunha frisona de seis anos e tres partos, filla do touro americano Sanchez e propiedade de José Alexandre Braga Pereira; Francisca tamén foi considerada a posuidora do mellor ubre do concurso. O outro título principal, o de xovenca gran campiona, recaeu en High Octane 2536, unha xovenca de 20 meses presentada por António José Ferreira Pacheco, mentres que o de xata campiona o conseguiu unha filla de McCutchen dos Irmãos Rita.

O mellor conxunto novo foi o de António José Ferreira Pacheco e o mellor conxunto de vacas, o dos Irmãos Rita. En cambio, o premio de mellor explotación recaeu na Sociedade Melosfarm.

CONCURSO XUVENIL

Mellor conxunto de vacas

O evento frisón incluíu o XII Concurso Xuvenil Micaelense, no que participaron nenos de ata trece anos con xatas de ata seis meses divididos en dúas seccións. A frisona gañadora foi Chilton Kika, da explotación de Luís Miguel Sousa Viveiros, e o mellor manexador, Diogo Amaral Sousa, de doce anos.

Xovenca gran campiona

16 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_aPeDePista_azores_galego.indd 16

20/06/2018 18:19

A PÉ DE PISTA

PALMARÉS CATEGORÍA

XATAS DE 6 A 8 MESES

GAÑADORA

GANDERÍA

McCutchen 154

Pedro Miguel Cordeiro Costa (Ponta Delgada)

XATAS DE 8 A 10 MESES

Beemer 463

Nelson Manuel Correia Pereira (Ponta Delgada)

XATAS DE 10 A 12 MESES

Eudon Aurora

Mário Fernando da Câmara Serpa (Ribeira Grande)

XATAS DE 12 A 14 MESES E XATA CAMPIONA

McCutchen 1646

Paulo Henrique Serpa Costa Rita (Ribeira Grande)

XOVENCAS DE 14 A 17 MESES

Eudon 1183

Carlos Alberto Victória Moniz (Ribeira Grande)

XOVENCAS DE 17 A 20 MESES

ORP Doorman Vianetta

Roberto Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

XOVENCAS DE 20 A 23 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

High Octane 2536

António José Ferreira Pacheco (Povoação)

XOVENCAS DE 23 A 27 MESES

Impression 8241

Nuno Manuel Cordeiro Almeida (Ribeira Grande)

MELLOR CONXUNTO NOVO

António José Ferreira Pacheco (Povoação)

VACAS DE 2 ANOS JÚNIOR VACAS DE 2 ANOS SÉNIOR E VACA NOVA CAMPIONA

ORP McCutchen Maia

Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

Atwood Helena

Carlos Alberto Correia Moniz (Ribeira Grande)

Atwood 115

Luís Carlos Correia Moniz (Ribeira Grande)

VACAS DE 3 ANOS JÚNIOR VACAS DE 3 ANOS SÉNIOR E VACA INTERMEDIA CAMPIONA VACAS DE 4 ANOS VACAS DE 5 ANOS

Atwood 370

Nelson Manuel Correia Pereira (Ponta Delgada)

Melos Lauthority Margarida

Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)

Contrast Amália

Paulo Henrique Serpa Costa Rita (Ribeira Grande)

VACAS A PARTIR DE 6 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Sanchez Francisca

José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande)

MELLOR UBRE

Sanchez Francisca

MELLOR CONXUNTO DE VACAS MELLOR EXPLOTACIÓN

José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande) Irmãos Rita (Ribeira Grande) Sociedade Melosfarm (Ponta Delgada)

MELLOR MANEXADOR NOVO

Alexandra Costa Vieira

MELLOR MANEXADOR ADULTO

Fábio Medeiros Oliveira

EMBRIOVET SL es un equipo veterinario especializado en servicios de transferencia embrionaria en ganado bovino de leche y de carne Le ayudamos a desarrollar el programa genético de su explotación: Diseño del programa genómico Creación de índices genéticos personalizados Asesoramiento genético completo. Programa de acoplamientos Programa de Transferencia de embriones: Flushing y transferencia o congelación de embriones Producción de embriones in vitro: OPU-FIV Comercio de embriones: Nacional Importación/Exportación

www.embriomarket.com

administracion@embriovet.com 981 791 843 649 239 488

• 2 laboratorios móviles con base en Galicia • Servicio en toda la península e islas españolas • Veterinarios especializados en tecnologías reproductivas al más alto nivel 06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 17

vacapinta004_aPeDePista_azores_galego.indd 17

21/06/2018 13:40

A PÉ DE PISTA

Vaca intermedia campiona

Vaca nova campiona

Mellor conxunto novo

Xata campiona

Fábio Medeiros Oliveira, mellor manexador adulto

Alexandra Costa Vieira, mellor manexadora nova

Diogo Amaral Sousa, gañador do Concurso Xuvenil

Xata campiona do Concurso Xuvenil

18 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_aPeDePista_azores_galego.indd 18

20/06/2018 18:19

INNOvACIóN, COMPROMISO y gARANTÍA TODO LO NECESARIO PARA EL MANEJO DEL PURÍN BATIDOR CENTRÍfUgO ESpECIAl pARA ARENA EN 5,50M y 8M DE lARgO El pRECIO MáS COMpETITIvO DEl MERCADO pRUÉBAlO SIN COMpROMISO

BATIDOR DE pURÍN pARA TRABAjAR EN pARRIllAS

BATIDOR DE pURÍN ElÉCTRICO (vARIOS MODElOS)

BATIDOR DE pURÍN ESpECIAl pARA pOzOS DE ARENA

A nivel mundial se está experimentando un aumento de las explotaciones lecheras que reutilizan la fracción sólida del purín que genera la propia granja para realizar la cama. Este sistema permite ahorrar gran cantidad de dinero en la compra de productos la arena o la paja.

rENTABILIZA EL PUrÍN DE TUS VACAS Reutiliza la fracción sólida como cama y adecúa la fracción líquida para inyectar a riego y reducir el nitrógeno en función de las necesidades de tus cultivos

PURÍN SÓLIDO EN CUBÍCULO

SISTEMA DE COMPOSTAJE Y DESINFECCIÓN

BALSA DE REDUCCIÓN DE NITRÓGENO A TRAVÉS DE NDN

TÚNELES DE COMPOSTAJE Incorporan inyección de aire para un compostaje rápido de cinco días

• COSTE EQUIPO DE SEPARACIÓN PARA 150 VACAS .............................. DESDE 32.000 € • COSTE ANUAL DE HIGIENIZACIÓN DE LA CAMA PARA 150 VACAS ....... 109,20 € • COSTE ELÉCTRICO ANUAL PARA UNA EXPLOTACIÓN DE 150 VACAS ..... 584 € SOLICÍTANOS PRESUPUESTO SIN COMPROMISO: NUESTROS TÉCNICOS ESTÁN A TU DISPOSICIÓN DISTRIBUIDOR PARA GALICIA, ASTURIAS Y PORTUGAL

¡COMPrUEBA LAS VENTAJAS DE rENTABILIZAr EL PUrÍN!

www.corbarsll.com

maQUINarIa aGrÍcola corbar, s.l. poligono Industrial O Morelle, nave 4 27614 Sarria, lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

pub_corbar.indd 19

PURÍN LÍQUIDO INYECTADO A RIEGO

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN 21/06/2018 13:41

Biocélula HBC, un compostaje pasteurizado para camas más cómodas e higiénicas Tres de los socios de Aldapa SC, Juanjo, Julen y Pedro, con Martín Alzón, de Etxe Holz

En vídeo

La biocélula higienizante HBC, comercializada en España por la empresa navarra Etxe Holz, pasteuriza la fracción sólida del estiércol a través de un proceso exotérmico con el que se obtiene un producto perfecto para el encamado de los cubículos y una mejor gestión de los purines. EL SISTEMA Las arrobaderas limpian los pasillos de los establos y canalizan el estiércol hacía una prefosa en la que se bate, se homogeiniza y se bombea hacia el separador que está encima de la biocélula. El líquido se envía a una fosa diferente y del sólido se obtiene un producto con un 37 % de materia seca que cae directamente a la biocélula. En ella se lleva a cabo una fermentación aerobia y termófila con la que se garantiza la pasteurización del producto. En el interior de la biocélula hay un mástil vertical con unas aspas que giran despacio, siempre de manera horizontal, y estas aspas tienen unas aberturas por donde se insufla el aire para favorecer el proceso aerobio y también para controlar la temperatura de la biocélula. Martín Alzón, de Etxe Holz, subraya que el movimiento horizontal de este sistema permite que “nunca se remueve el material en sentido vertical, de forma que una partícula entra siempre por arriba y va bajando poco a poco. Así aseguramos que lo recién caído no vaya de repente al fondo y salga sin haber sido pasteurizado”.

pub_etxe_holz_galego.indd 20

El periodo de retención en la biocélula, desde que entra una partícula hasta que sale, es de 24 horas como mínimo y la temperatura de la máquina está controlada por cuatro sondas a diferentes alturas para que “se trabaje siempre con una media de 70 °C, lo que garantiza un producto pasteurizado, higienizado y estabilizado”, destaca Alzón. DIMENSIONES Las dimensiones de la máquina son pequeñas en comparación con su potencia. Se comercializa en tres tamaños y puede ser interesante para explotaciones de más de 175 vacas en ordeño. GESTIÓN DE LA MÁQUINA Y DE PURINES La biocélula trabaja sola. El ganadero solo tiene que gestionar las cantidades de purín que tiene en sus fosas y la composición del estiércol. Además el programa se puede controlar a través de una app desde el móvil o el ordenador. Como indica Martín Alzón: “Es una gran ventaja para el trabajo”. En cuanto a la gestión del propio purín, la biocélula hace que sea

Uno de los establos de la explotación, en donde se ve que las vacas están tumbadas o comiendo

más fácil de gestionar que por ejemplo con camas de arena o paja, materiales que acaban obstruyendo o obturando todos los materiales ligados a esta gestión como son las bombas, las arrobaderas, los sistemas de aplicación en terreno, etc. EL MAYOR BENEFICIO Además de las mejoras que permite en la gestión de residuos, “la mayor ventaja para el ganadero es, sin ninguna duda, el beneficio que se obtiene en el confort de los animales. Se ve que las vacas están siempre tumbadas, tranquilas, cómodas y muy limpias, en unas condiciones higiénicas muy buenas”, destaca Martín Alzón. REDUCCIÓN DE LA CARGA BACTERIANA Se han realizado dos análisis de laboratorio en dos institutos independientes y los resultados después de analizar la materia seca bruta antes de la biocélula y la materia higienizada resultante han sido espectaculares. Constatan una reducción de más del 99 % de las bacterias nocivas para la salud del animal.

21/06/2018 19:14

UN CASO REAL: ALDAPA SC Localización: Urritzola-Galain (Navarra) Socios: 5 Número total de animales: 698 Vacas en ordeño: 348 Producción media: 39,58 kg/vaca/día % de grasa: 3,76 % de proteína: 3,29 RCS: 239.000 cél./ml

¿Cuándo empezasteis a sopesar la idea y por qué os decidisteis por este sistema? Nos encontramos hace dos años con que la planta de biogás a la que entregábamos el purín cerró y teníamos que evacuarlo casi diariamente de aquí a las balsas en cisterna. El primer planteamiento claro fue colocar un tubo para enviar el purín de aquí a las balsas a través de bombeo.Si instalábamos solo un separador para poder enviar el líquido, se nos generaba un sólido y queríamos valorizarlo de alguna manera. Junto a mejorar el manejo del purín teníamos otro gran reto que era mejorar el cow comfort y vimos que el uso del sólido en los cubículos podía servirnos. Valoramos todas las alternativas del mercado, visitamos varias granjas en Italia que tenían esta tecnología y decidimos apostar por ella. ¿Cómo fue el proceso de adaptación? La biocélula comenzó a trabajar el 28 de septiembre. Al principio trabajaba con un purín que llevaba

“JUNTO A MEJORAR EL MANEJO DEL PURíN TENíAMOS OTRO GRAN RETO QUE ERA MEJORAR EL COw COMFORT” PEDRO EZCURRA Socio de Aldapa SC paja, que es lo que teníamos en los cubículos, poco a poco fue produciendo el producto ya higienizado y conforme teníamos una cantidad de producto, limpiábamos totalmente 10 o 15 cubículos y lo aplicábamos directamente. El proceso fue progresivo, de forma que según íbamos teniendo producto, manteníamos los cubículos en los que ya lo habíamos introducido e íbamos poniendo en más. A partir del 1 de enero de 2018 teníamos todos los cubículos regularizados. ¿Qué trabajo implica la biocélula en el día a día de la granja? El manejo diario de todo este sistema es simplemente de vigilancia, está todo automatizado. Lo único que controlamos es la velocidad de descarga de la biocélula, cuantos minutos está descargando y cuantos está parada. Dependiendo de la cantidad de purín que tengamos, podemos programar que vaya más de prisa o más despacio. ¿Cuáles son los beneficios que estáis obteniendo con su utilización? Tan solo llevamos seis meses con ella y es un poco pronto, pero os puedo hablar de nuestras primeras

LA OPINIÓN DE LOS TÉCNICOS

pub_etxe_holz_galego.indd 21

impresiones. En cuanto a manejo de purín, lo que está clarísimo es que al haber eliminado la paja no introducimos ningún input que nos aumente su cantidad y la gestión de los canales, arrobaderas… es mucho más sencilla porque no hay atascos como antes. En las balsas desaparecieron los problemas de decantación que nos dificultaban el batido y para la aplicación en campo, podremos hacerlo sin que se nos atasquen los tubos con nada. En bienestar se está cumpliendo lo que habíamos visto en las granjas que trabajan con compost. Las células somáticas han ido bajando, al igual que el número de casos clínicos, y vamos mejorando en la incidencia de mamitis. Hemos conseguido una cama muy cómoda para las vacas, se ve claramente que se echan muy a gusto, que pasan más horas tumbadas y nos ha sorprendido la limpieza de los animales. Además de la comodidad, mecanizamos el encamado, lo hacemos con una máquina y un rastrillo. Los objetivos se están cumpliendo, aunque todavía es pronto para valorar, todas las impresiones son buenas.

Polígono Comarca 2 Calle A 17 31191 Barbatáin, Navarra (España) Tlf.: 948 983 390 www.etxeholz.net | etxeholz@etxeholz.net

JUAN JOSÉ VIZUETE Asesor veterinario de Aldapa SC

JUAN ECHEVERRíA Técnico de mamitis

“Ha aumentado el tiempo que las vacas pasan tumbadas y en posición correcta al mantener el nivel de encamado mucho más estable que cuando usaban paja. Esto sumado a la calidad bacteriológica en origen de este compost hace que el riesgo de mamitis haya disminuido mucho”

“Se ha observado una reducción del recuento celular del 20 %. Antes de la utilización del compost como material de cama había un RCS cercano a las 300.000 cél./ml y ahora rondan las 230.000. En cuanto a mastitis clínicas, hay una disminución del 40 % de casos tratados”

21/06/2018 19:14

A PÉ DE PISTA

XL CONCURSO REXIONAL DA RAZA FRISONA DE ASTURIAS. XIXÓN

En Vaca.tv

Badiola e Casa Flora dominan o palmarés do Rexional de Asturias

Foto de familia coa vaca gran campiona

O recinto feiral Luis Adaro de Xixón acolleu o 17 de xuño unha nova edición do Concurso Rexional da Raza Frisona de Asturias, na que participaron 140 animais de 40 ganderías do Principado.

xuíz mexicano Fernando Esteban Posada Renovales nomeou a Badiola Airlift Kenda, da gandería Badiola Holstein (Gozón), vaca gran campiona despois de outorgarlle o premio de vaca intermedia campiona. A súa compañeira Badiola Doorman

Kawasaki conseguiu facerse co campionato de vacas novas, mentres que Flora Atwood Mahela, de Casa Flora (Valdés), venceu no de vacas adultas. Entre os animais máis novos, Flora Emilio Mahirena converteuse na xata campiona do certame e Badiola

Solomon Kurkova na xovenca campiona. O concurso rematou coas seccións de mellor rabaño e mellor criador, gañadas ambas as dúas por Badiola Holstein. A segunda posición foi, tamén en ambas categorías, para Casa Flora.

Os premios de Ascol foron para Flora Emilio Mahirena no campionato de xatas; para El Gorgoyu Rufa Mr. Nisse, da gandería El Gorgoyu, no campionato de xovencas, e para Barca Pedro Niebla, da gandería La Barca, no campionato de vacas.

22 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_aPeDePista_asturias_galego.indd 22

25/06/2018 09:32

A PÉ DE PISTA

DistribuiDores PArA esPAñA y PortugAl

Alta Calidad Alemana Asegurada!

Vaca adulta campiona

Vaca nova campiona

Xata campiona

*FiNANCiACiÓ

ses N 0% – 24 Me

Patentado en Alemania.

el autentico arrimado en espiral, no compre imitaciones

Xovenca campiona Badiola Emilio Keisi acadou o prezo máis alto, 8.700 €, na poxa de Ascol celebrada o día do concurso

*consulte condiciones en su concesionario

Distribución Portugal: ZjCarrageta Lda – Évora. www.zjcagriparts.pt Agrovergeira – Pombal. www.agrovergeira.pt

Distribución españa: Formada por 25 puntos de servicio

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com 06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 23

vacapinta004_aPeDePista_asturias_galego.indd 23

21/06/2018 23:03

A PÉ DE PISTA

XX CONCURSO TERCEIRENSE DE BOVINOS DA RAZA HOLSTEIN FRISIA. OS AZORES (PORTUGAL)

Vaca gran campiona

xuíza Gill Zeilon (Suecia) elixiu a frisona Sanchez 577, propiedade de Jorge Henrique Toledo Ávila, vaca gran campiona do certame. Artie Red 104, pertencente ao rabaño de Carlos Manuel Toledo Costa, fíxose co campionato de vacas intermedias e foi considerada a posuidora do mellor ubre do concurso. O outro campionato de vacas leiteiras, o das novas, rematou coa vitoria de Altaiota Airosa, de Francisco Hildeberto Toledo Ávila.

Terceira acolleu a Feira Azores 2018 A capital da illa Terceira, Angra do Heroísmo, foi o escenario da Feira Agrícola Azores do 15 ao 17 de xuño e durante o seu transcurso tivo lugar unha nova edición do Concurso da Raza Holstein Frisia, no que participaron 206 animais de 52 explotacións do arquipélago.

De Carlos Manuel Toledo Costa tamén é Imola 197, merecedora dos títulos de xata campiona e xovenca gran campiona. Ademais,

Xovenca campiona

este gandeiro presentou o mellor conxunto de vacas. Asemade, o título de mellor criador recaeu en Jorge Henrique Toledo Ávila.

Da illa de San Miguel procede a xovenca campiona, ORP Doorman Vianetta, propiedade de Roberto Manuel Cordeiro Ponte.

Xata campiona e xovenca gran campiona

24 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_aPeDePista_terceira_galego_02.indd 24

26/06/2018 11:03

Nissan Ni a g r a x O m a n x C o n v i n c e r Ni a g r a x O m a n x C o n v i n c e r

Nº1 Nº1

II C CO O

LI B R E BRL AICBHRY D E P IEN B R A C ESD H YS P A I NA

BEHI-ALDE NISSAN 6446 (BB-83) BEHI-ALDE NISSAN 6446 (BB-83) Coop. Behi-Alde - Aramaiona - Araba Coop. Behi-Alde - Aramaiona - Araba

• Mucha leche con componentes. • Mucha leche con componentes. • Muy buenas patas y ubres. • Muy buenas patas y ubres. • Bajo recuento células • Bajo recuento células somáticas. somáticas. • Altísima fertilidad de sus hijas. • Altísima fertilidad de sus hijas. • Alta longevidad y velocidad de • Alta longevidad y velocidad de ordeño. ordeño.

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias ESCOLMO, S.L. Rua Magnolia, 80, bajo

alta fertilidad alta fertilidad Genética de Confianza Genética de Confianza

Distribuidor para Galicia y Asturias 27003 LUGO 80, bajo Rua Magnolia, Tfno. 982 217 633 27003(+34) LUGO Fax (+34) Tfno. (+34)982 982213 217144 633 e-mail: escolmo@gmail.com Fax (+34) 982 213 144

www.aberekin.com www.aberekin.com

1992-2017

25 años 25 años 1992-2017

a su servicio a su servicio

e-mail: escolmo@gmail.com

Disponible en: Disponible en:

Prolonga la vida del semen hasta 48 horas Prolonga la vida del semen hasta 48 horas ? ? ViDa útil semen cOnVenciOnal: 24 hOras ViDa útil semen cOnVenciOnal: 24 hOras

ViDa útil semen sPermVital: 48 hOras ViDa útil semen sPermVital: 48 hOras Otros toros disponibles: www.aberekin.com/spermvital Otros toros disponibles: www.aberekin.com/spermvital vacaPinta_pub_escolmoNissan.indd 25

16/06/2018 17:17

A PÉ DE PISTA

XXXI CONCURSO DE GAnDO FRISÓN SAN BERNABÉ. TRECEÑO (VALDÁLIGA, CANTABRIA) CXLIII CONCURSO DE GANDO FRISÓN SAN ANTONIO. RENEDO (PIÉLAGOS, CANTABRIA)

Fotos: Afca

Vitoria de Llinde Ariel Jordan en Treceño e Renedo

Entrega do título de vaca gran campiona en Renedo

o certame de Treceño, no que participaron 79 animais de 21 ganderías, o xuíz José Ramón Arronte deu a palmada da vitoria a Llinde Ariel Jordan, da SAT Ceceño (Valdáliga), que se converteu en vaca gran campiona e mellor ubre tras gañar a sección de vacas adultas. O mellor rabaño foi para SAT Tezanillos (Tezanos).

As localidades cántabras de Treceño e Renedo celebraron os días 11 e 17 de xuño os concursos da raza frisona San Bernabé e San Antonio, respectivamente. O título de gran campiona de xovencas foi para a xovenca Vistahermosa Doorman Mery, de Gloria Holstein (Valdáliga), que logrou imporse á xata Cudaña Areneta Jacoby, de Cudaña (Valdáliga).

Vistahermosa Doorman Mery, xovenca gran campiona en Treceño

Por outra banda, o xuíz catalán Pol Collell foi o encargado de valorar os 105 animais de 27 explotacións gandeiras do concurso de Renedo. Llinde Ariel Jordan, presentada pola SAT Ceceño, logrou proclamarse unha

vez máis vaca gran campiona e o título de xovenca gran campiona recaeu desta volta na xata Cudaña Areneta Jacoby, de Cudaña, mentres que a xovenca campiona foi Gloria Solomon Irina, de Gloria Holstein

Gloria Solomon Irina, xovenca campiona de Renedo

Cudaña Areneta Jacoby, xata campiona en Treceño e xata campiona e gran campiona de xovencas en Renedo

26 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_aPeDePista_trecenhoRenedo_galego_03.indd 26

22/06/2018 09:15

NOVEDAD TÉCNICA

Extraordinariamente sencillo. CEMOS AUTO THRESHING. La nueva función CEMOS AUTO THRESHING adapta la distancia del cóncavo y el régimen de revoluciones del cilindro desgranador permanentemente a las condiciones de cosecha, optimizando la calidad de grano, la trilla y el caudal. La interrelación de todas las funciones CEMOS AUTOMATIC incrementa el rendimiento de la máquina y ofrece un confort máximo para el operario. Gracias a esta función, la cosecha se vuelve extraordinariamente sencilla.

www.claas.es

pub_cas.indd 27

16/06/2018 17:18

Ucoga celebra na súa Convención Anual cinco anos de percorrido Baixo o lema “Tú eres la estrella”, a correduría de seguros Ucoga celebrou o día 25 de maio en Santiago de Compostela a súa Convención Anual, un evento ao que asistiron un cento de persoas entre empregados, comerciais, membros das cooperativas socias e representantes de diferentes aseguradoras. Poñer en común a actualidade do sector, facer balance dos éxitos conseguidos nos cinco anos de traxectoria e delimitar os desafíos que quedan por diante foron os obxectivos do encontro, presentado polo xornalista Terio Carrera e no que participaron o director da Fundación Inade, Adolfo Campos; o director de Allianz, Francisco Javier Fernández-Agustí; o director xeral de Ucoga, Iván Novo, e o presidente da correduría, José Montes. O encargado de botar a vista atrás e fixar os retos de futuro foi o director xeral da cooperativa, Iván Novo. Na súa intervención, o balance ata 2017 quedou claro: “Crecemos en número de pólizas ata case alcanzar as 19.000, pasamos de xestionar 3 millóns de euros en primas a superar os 13 millóns, duplicamos o número de sinistros atendidos e superamos os 8.300 clientes”.

Iván Novo, director xeral de Ucoga, durante a súa intervención

pub_ucoga.indd 28

EN VÍDEO A aposta por entrar en novos sectores, a dixitalización da empresa, a apertura de novas oficinas e a construción dunha marca forte son algúns dos obxectivos inminentes de Ucoga. Ademais, a estas catro ideas de crecemento Iván Novo engadiu e resaltou unha nova: “Situar o foco de atención na grande esquecida, a estrela da granxa, o gandeiro”. Durante a convención tivo lugar tamén a entrega simbólica do premio Galicia Segura á Mediación de Seguros, que formalmente se concedeu a Ucoga uns días atrás no paraninfo da Universidade de Santiago de Compostela. Este galardón, de enorme prestixio no sector, recoñece o labor desenvolvido por Ucoga e a súa capacidade para converterse no vertebrador da xerencia de riscos e o seguro no sector agroalimentario do norte de España.

Adolfo Campos entrega a Iván Novo o premio Galicia Segura á Mediación de Seguros

22/06/2018 08:48

“O futuro véxoo cunha urxente necesidade, a de seguir uníndonos” José Montes Presidente de Ucoga Como xurdiu a idea de crear Ucoga? As cooperativas tiñamos sempre seguros cos nosos socios e sempre pensamos que para potenciar o sector dos seguros nos viría ben xuntarnos, unirnos e coller un pouco máis de potencia. No seo de Agaca, Asociación Galega de Cooperativas Agroalimentarias, empezamos a falar desta posibilidade e o primeiro que se nos ocorreu foi unir a todos aqueles que xa tivesen algo de seguros dentro das súas cooperativas. Despois contactamos co Inade de Vigo, entidade especializada neste tema e, asesorados polo seu director, Adolfo Campos, fomos evolucionando, debatendo, deliberando os nosos compromisos e delimitando a onde queríamos chegar. Pouco a pouco fomos medrando nese sentido, sen presa pero sen pausa, e creando a necesidade de xuntarnos para facer algo diferente ata o día da constitución da correduría de seguros. Pedimos para iso tamén asesoría, para coñecer que tiñamos que facer, con que elementos tiñamos que contar para a legalización da situación e finalmente buscamos un director: Iván Novo. Así foi o inicio, sen máis, pero con moitas dificultades e moitas dúbidas porque non queríamos perder o que xa tiñamos adiantado e xurdíronnos, sobre todo, problemas

coas compañías de seguros, pois todas querían posicionarse para que contásemos con elas. Finalmente, todo se foi solucionando e chegamos a constituíla no 2012. A pesar de nacer baixo o paraugas de Agaca, Ucoga ten presenza por toda España, non si? Si. En Agaca simplemente xurdiu a idea de poñelo en marcha, iniciar o proxecto. Logo, funcionan pola súa conta. Xa dende o seu inicio, Ucoga foi unha entidade propia, con locais propios e fixo sempre a súa xestión de seguros. Nese sentido, foi todo grazas ao noso director. Realmente tivemos unha gran fortuna á hora de conseguir a participación de Iván por varias razóns: primeira, porque era moi coñecedor dos seguros; segunda, porque ten moita iniciativa, é moi activo, e terceira, porque conectou moi ben co espírito das cooperativas. Era o que necesitabamos, volcarnos cara ao socio e asegurar os problemas das nosas explotacións. Que vantaxes lles ofrece esta correduría ás cooperativas e aos seus socios? Grazas á unión negociamos mellores prezos para os nosos seguros coas compañías. Iso xa é o fundamental e logo, á parte diso, entre todos, con máis volume podemos estruturar moito mellor o que é a formación, as

alternativas de seguros, non soamente centrarnos no que era o seguro das nosas explotacións, senón pensar tamén en seguros xa máis amplos de carácter familiar ou persoal. A correduría de seguros naceu cos seguros que estaban facendo as cooperativas, pero enseguida pasou a buscar novos nichos de mercado. Por isto medramos tanto nalgúns sectores que antes non tiñamos considerado. Como ve o futuro? O futuro véxoo cunha urxente necesidade, a de seguir uníndonos. Seguramente o ideal sería ir pensando en posibles integracións con outras corredurías de seguros, de feito, é o que se está esixindo para posicionarnos con máis forza, ao fin e ao cabo, somos pequenos. Sendo importantes polo volume de primas que manexamos, aínda somos pequenos e debemos seguir pensando en integrarnos e, sobre todo, en buscar servizos que sexan eficaces e eficientes neste contexto polo que estamos pasando. Todas as circunstancias van evolucionando, van cambiando e así como antes nos centrabamos en asegurar os animais e as nosas explotacións, agora hai que estar preparados e pensar en medio ambiente, nunha empresa transformadora… Hai moitos retos por diante para os que vamos necesitar os seguros.

www.ucoga.es pub_ucoga.indd 29

22/06/2018 08:48

FORMACIÓN Ao longo do curso realízanse diferentes visitas de estudo

EFA Fonteboa, formación para os futuros profesionais do sector Tras máis de corenta anos dedicados á formación agraria, o Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa adapta cada ano os seus programas educativos ás innovacións e ás demandas que a evolución do sector agropecuario vai esixindo. O seu director, Luis García Fernández, cóntanos os principais obxectivos do centro, a metodoloxía de traballo e a oferta formativa actual.

oxe en día a formación que precisan os traballadores actuais do rural, e especialmente os do futuro, vai mais alá da mera capacitación profesional para a actividade agraria. A formación actual dos profesionais do sector esixe unha importante compoñente empresarial e unha mentalidade aberta para comprender e actuar con eficiencia nun contexto globalizado e nunhas explotacións agrarias que demandan novas competencias e servizos especializados. Luis García Fernández, director do Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa, cunha longa traxectoria profesional dedicada á formación, destaca o valor estratéxico da formación profesional para a dinamización dos territorios rurais.

HISTORIA DO CENTRO EFA Fonteboa funciona desde 1975, data na que se empezou a impartir Formación Profesional Agraria de 1º grao na especialidade de Explotacións Agropecuarias. Anos máis tarde ampliouse a FP-2 na especialidade de Administración e Xestión de Empresas Agrarias e, a partir de 2002, coa nova lexislación educativa implantáronse os Ciclos Formativos de Grao Medio e de Grao Superior, ademais da Educación Secundaria Obrigatoria. Desde o seu inicio a novidade máis importante de EFA Fonteboa foia súa metodoloxía educativa: a Alternancia. O seu director, Luis García, explica que “como nas Maisons Familiales en Francia (máis de 400 centros), isto consiste nunha formación dual, na que se combina a realización de períodos de formación na escola con outros no medio profesional. Non hai finca de prácticas na escola, os mozos en formación practican nas propias explotacións ou noutras entidades coas que se establecen acordos de colaboración”.

PRINCIPAIS OBXECTIVOS Como Centro de Promoción Rural, o seu obxectivo principal é, ao igual que outros centros integrados na AIMFR (Asociación Internacional de Movementos Familiares de Formación Rural), a promoción do medio rural a través da formación das persoas. Neste marco teñen cabida diferentes formacións e niveis, todos eles orientados á inserción profesional no medio rural. Luis García subliña que “non se trata de capacitar para que emigren, senón para que emprendan no propio territorio, poñendo en valor as potencialidades do mesmo: especialización e diversificación agraria, transformación agroalimentaria, servizos asociados ás producións etc.”. Por outra banda, o termo EFA fai referencia á súa orixe (Escola Familiar Agraria), dada a súa pequena dimensión, a importancia da familia na formación integral dos alumnos e a especialización agraria da formación, e ademais, segundo destaca o seu director: “Hoxe ese termo responde a unha metodoloxía educativa concreta, a Alternancia, con todo o que iso implica”.

Os alumnos, nun dos cursos monográficos de especialización

30 | Vaca Pinta n.º 4 | 07.2018

vacapinta004_formacion_efafonteboa_galego_02.indd 30

21/06/2018 23:11

FORMACIÓN

O centro mantén diferentes acordos con empresas especializadas do sector para a formación

O sistema de formación en Alternancia é innovador, integrador e esixente para todos os axentes implicados: alumnos, profesores, empresas e pais de alumnos OS AXENTES DA ALTERNANCIA EDUCATIVA A aplicación da Alternancia Educativa en Formación Profesional supón un cambio radical de perspectiva respecto ao sistema educativo convencional. Hai unha serie de elementos claves nesta metodoloxía: os profesores, os profesionais, a familia, e, por suposto, o alumno. A función do profesor non é transmitir coñecementos senón ensinar a aprender e propiciar situacións de aprendizaxe: períodos de práctica profesional, visitas técnicas, participación de expertos, impartición dos programas das diferentes materias etc. O responsable da Alternancia, como profesional e en coordinación co centro, acolle o alumno na súa empresa durante un período determinado para a adquisición de capacidades, habilidades e destrezas, así como para a mellora en actitudes, en coñecemento do medio profesional e en madurez persoal. Os pais dos alumnos, ademais de exercer a súa ineludible función educativa, nun sistema de Formación en Alternancia poden inducir e facilitar as aplicacións prácticas na propia explotación, ao mesmo tempo que realizan orientación profesional. En definitiva, o sistema de formación en Alternancia é innovador, integrador e esixente para todos os axentes implicados: alumnos, profesores, empresas e pais de alumnos. Da resposta e compromiso de cada parte dependen a eficiencia do sistema e os resultados.

A OFERTA FORMATIVA DE FONTEBOA En ensinanza regrada imparten Educación Secundaria Obrigatoria e Formación Profesional (CFGM Produción Agropecuaria, CFGS Gandería e Asistente en Sanidade Animal e CFGS de Paisaxismo e Medio Rural) e tamén o CFGS de Xestión Forestal na modalidade semipresencial. En Grao Medio dotan o alumno dunha cualificación básica nas producións agropecuarias. En Grao Superior, a formación xa é máis cualificada e especializada. Sen embargo, tal e como apunta o director do centro: “A utilidade da formación non depende da formación en si mesma, senón do empeño que poña cada un e no proxecto profesional. Tanto en Grao Medio como en Grao Superior preténdese garantir a inserción profesional, ben como asalariado ou ben como titular dunha empresa”. A evolución do sector agrario e os novos escenarios da economía rural abren posibilidades de emprego en diferentes ámbitos. As granxas de leite, cada vez máis grandes e tecnificadas, demandan persoal cualificado; hai campo para a diversificación de producións e o espazo forestal segue infravalorado e infrautilizado. Luis García asegura que “pretendemos que as persoas en formación descubran e analicen todas as posibilidades. Partimos dun principio: non son os estudos os que teñen saída, son as persoas. Cada alumno é responsable do seu futuro, a formación do centro e o artellamento da mesma axuda a definir e orientar adecuadamente a saída profesional”.

PROGRAMAS DE FORMACIÓN COMPLEMENTARIOS Os programas de ensinanza regrada son o elemento estruturante da formación, pero a estes asócianse outros de formación continua que veñen a completalos, complementalos e dar resposta ás demandas e necesidades de cualificación e actualización profesional das persoas do territorio. Ademais, organizan xornadas, viaxes técnicas, cursos específicos… xestionados polo propio centro ou en colaboración con outras entidades. A maiores, nos cursos de Formación Profesional os alumnos teñen a posibilidade de realizar estadías profesionais no estranxeiro (Francia e Irlanda) para descubrir e analizar outras realidades profesionais. Nos últimos anos, estas actividades integráronse nos programas Erasmus + e tamén hai outras posibilidades de mobilidade, como o programa Galeuropa, para os alumnos que rematan a formación.

NOVIDADES PARA O CURSO 2018-2019 Pola concepción do sistema de Formación en Alternancia o centro trata sempre de acoller novidades: novos acordos de colaboración escola-empresa, novos cursos monográficos etc. No curso 2018-2019 impartirase o CFGS de Paisaxismo e Medio Rural asociado ao de Xestión Forestal. Nestes CFGS, á parte dos programas establecidos, haberá contidos sobre agricultura de precisión, pilotaxe de drons etc., na liña das innovacións tecnolóxicas que demanda o propio sector agrario. 07.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 31

vacapinta004_formacion_efafonteboa_galego_02.indd 31

21/06/2018 23:12

FORMACIÓN

Os alumnos do máster, nunha das actividades prácticas En Vaca.tv

DOUS CALENDARIOS POSIBLES

O Máster en Produción de Leite da USC encamíñase cara ao curso 2018-2019 Co obxectivo de darlle resposta a unha demanda de especialización maior das explotacións gandeiras, este máster xa ten o prazo de preinscrición para o próximo curso aberto ata o 12 de xullo. Falamos co seu director, José Manuel Pereira, e con dous alumnos do curso vixente Carlota Lázare e David Vázquez para facer balance dos coñecementos adquiridos e das novidades do vindeiro ano.

espois de estar paralizado durante un par de anos, o Máster en Produción de Leite volveu ao Campus Terra da Universidade de Santiago de Compostela neste curso académico 2017-2018. O seu director, José Manuel Pereira, recoñece que “retomar a actividade supuxo unha posta ao día do programa, unha actualización dos contidos e un esforzo importante en canto a contactos, pois contamos con máis de 50 docentes profesionais do sector”. Un total de 10 alumnos procedentes do sector agrogandeiro, sobre todo titulados en Enxeñería Agrícola e do Medio Rural, Enxeñería Agrónoma e Veterinaria, e de diversas partes do territorio nacional –Galicia, Asturias, Cantabria e Valencia– así como do norte de Portugal, formaron parte desta promoción.

A vindeira convocatoria está aberta a outros 12 alumnos como máximo. En caso de ter máis solicitudes haberá un proceso de selección no que se primará o perfil profesional e o expediente académico de cada preinscrito e, pola contra, tal e como afirma o director do máster: “Terá que haber un mínimo de 10 interesados para garantir a viabilidade económica do mesmo”. En canto aos requisitos de acceso, débese estar en posesión dunha titulación universitaria (grao, máster, licenciatura ou diplomatura), preferentemente relacionada co sector agrogandeiro, ou ben estar a piques de rematar unha, sempre e cando tan só falten por cursar un máximo de 30 créditos ECTS e se obteña a titulación requirida antes da finalización do máster.

Para obter esta titulación, hai dous itinerarios posibles, ambos de carácter presencial. A primeira opción, a intensiva, levarase a cabo nun curso lectivo habitual, de setembro de 2018 a xullo de 2019, e está pensada para aquelas persoas que “dispoñan do tempo suficiente para compatibilizar as labores docentes do curso e ao mesmo tempo poidan facer as prácticas e o traballo fin de máster”, apunta Pereira. Por outra banda, o itinerario ordinario desenvolverase nun prazo maior de tempo, de setembro de 2018 a decembro de 2019, para os matriculados con menor dispoñibilidade, por traballo ou por outros compromisos. Con esta alternativa, contan con cinco meses adicionais para realizar as prácticas en empresas e o traballo fin de máster.

O TEMARIO A programación divídese en seis módulos formativos: morfoloxía, fisioloxía e manexo da vaca de leite; calidade do produto; benestar e instalacións; produción de forraxes; alimentación e formulación de racións en vacún leiteiro, e economía das explotacións de leite. Un total de seis áreas de estudo que combinan a docencia teórica coa práctica e que os alumnos porán sobre o terreo durante as 312 horas de prácticas en empresas. Neste senso, José Manuel Pereira explica que “temos un panel de empresas nas cales ofertamos a realización das prácticas, pero os alumnos tamén poden seleccionar outras que lles sexan de máis interese. A nosa filosofía é que cada un elixa en función das súas inquedanzas onde quere facer as súas prácticas”.

32 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_formacion_masterProducionLeite_galego_02.indd 32

21/06/2018 14:17

FORMACIÓN

A EXPERIENCIA DOS ALUMNOS CARLOTA LÁZARE NADELA Veterinaria (Lugo)

“TEÑO QUE FACER UN BALANCE MOI POSITIVO PORQUE ME ACHEGOU UNHA VISIÓN TRANSVERSAL DE TODO O SECTOR”

SAÍDAS PROFESIONAIS “Calquera ámbito que requira de servizos técnicos especializados en vacún leiteiro sería unha boa vía”, subliña Pereira. As saídas profesionais deste máster abranguen todo tipo de asesorías do sector, cooperativas agrarias, servizos veterinarios integrais, empresas de servizos… “Sería factible incluso establecerse como autónomo e ofertar servizos de asesoría a un grupo de explotacións”, recoñece.

NOVIDADES DA VINDEIRA CONVOCATORIA Como novidade da nova edición do máster tamén se oferta a posibilidade de cursar dous módulos formativos do mesmo de xeito independente. Un deles é o Curso Básico de Alimentación na Produción de Leite e o outro, o Curso Básico de Economía da Explotación de Leite. N.º de prazas 12 Custo total da matrícula 2.280 euros N.º de créditos ECTS 60 Clases presenciais setembro 2018-xuño 2019 Prácticas en empresas outubro 2018-outubro 2019 Posibilidade de horario adaptado para si traballadores Ligal (Abegondo) Lugar e Campus de Lugo

Máis información e preinscricións na súa páxina web: www.masterenproduciondeleite.es

Cando te decidiches a facer este máster, que buscabas? Estudei Veterinaria e ata o de agora estiven facendo un internado no Rof Codina no que facía basicamente clínica de grandes, de animais de abasto. Sabía que me quería especializar un pouco máis e estiven buscando traballo ata que me saíu a opción do máster. Ademais, as prácticas permitiríame achegarme un pouco máis ao sector. Que balance farías do curso? A verdade é que teño que facer un balance moi positivo porque me achegou unha visión transversal de todo o sector. Había materias das que xa tiña coñecementos máis ou menos amplos, pero doutras eran case nulos. Temas dos que os meus compañeiros agrícolas sabían moito e eu non tanto e a verdade é que creo que me aportou moitísimo. Cumpriu as miñas expectativas completamente. Hai algunha área de estudo na que che gustaría ter afondado máis? Quizais o módulo de xestión porque eu viña con poucos coñecementos sobre este tema, pois na carreira temos unha materia moi breve. As clases dese módulo están moi ben, pero estanme custando un pouco máis en comparación con outras. Se no máster afondasen máis ou puidera haber a posibilidade de seguir ampliando o tema sería interesante. Cara a que actividade profesional te estás especializando? A min a produción de leite encántame, sei que me quero dedicar a iso, pero ao non traballar nunca en certos aspectos tampouco sabía onde quería acabar, se calidade de leite, nutrición, xestión… Este máster si que me aporta unha visión de todo. Eu vou facer as prácticas en calidade de leite, pero non descarto para nada seguir formándome ou traballar noutra área.

DAVID VÁZQUEZ NOVÁS Enxeñeiro Agrícola e do Medio Rural (Santa Comba)

“ACHEGOUME MOITA FORMACIÓN PARA O DÍA A DÍA DA MIÑA EXPLOTACIÓN” Cando te decidiches a facer este máster, que buscabas? Gradueime no 2015 en Enxeñería Agrícola e do Medio Rural e desde o 2013 estou incorporado na explotación familiar xunto con meus pais. Xa levaba como tres anos esperando a facer este máster, pero como se cancelou varias veces, agora por fin o puiden facer. A verdade é que cumpriu as miñas expectativas. Eu buscaba ter unha visión transversal do sector, de todos os temas que están relacionados coa produción de leite e, sobre todo, nos ámbitos da alimentación e da economía da granxa. Que balance farías do curso? O balance, dende o meu punto de vista, é máis que positivo xa que me achegou moita formación para o día a día da miña explotación e axudoume a tomar decisións a curto e medio prazo. Conto finalizar en novembro, as prácticas vounas validar co traballo que xa fago e farei un traballo fin de máster relacionado cos custos de produción da miña explotación. Hai algunha área de estudo na que che gustaría ter afondado máis? A min gustaríame mellorar e afondar máis en alimentación e en xestión económica. Penso que as demandas do sector van ir neste camiño. Cara a que actividadee profesional te estás especializando? Gustaríame continuar coa granxa familiar, tratar de optimizala e levar o tema da súa xestión. Ademais, miña irmá ten unha xestoría técnica, financeira e laboral, e gustaríame poder ofrecer este servizo para os clientes, que a maioría son gandeiros da zona.

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 33

vacapinta004_formacion_masterProducionLeite_galego_02.indd 33

20/06/2018 19:54

FORMACIÓN

Project Young Farmers: de Galicia a Irlanda, un intercambio de experiencias O pasado mes de marzo un grupo de estudantes do Ciclo Superior de Gandería e Asistencia en Sanidade Animal de EFA Fonteboa viaxou a Irlanda grazas ao Programa Erasmus+ K103. Durante a súa estadía, ademais do idioma e da cultura do país, puideron coñecer de preto un sistema de produción de leite diferente ao galego, unha vivencia que cualifican de “moi positiva” cara ao seu futuro profesional no sector.

Alumnado do Ciclo Formativo de Grao Superior de Gandería e Asistencia en Sanidade Animal (GASA) Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa (Coristanco, A Coruña)

ÁMBITO ERASMUS+PROXECTOS EUROPEOS

Federación de Escolas Familiares Agrarias levamos realizando estancias profesionais en varios países da UE dende hai 25 anos. Actualmente, grazas aos programas Erasmus+ (K103-Mobilidade para a aprendizaxe práctica no estranxeiro), o alumnado do Ciclo Superior de Gandería e Asistencia en Sanidade Animal

(CFGS GASA) realizou unha estadía profesional en conviencia con diversas familias en Irlanda durante 60 días (marzo e abril de 2018) en empresas agrogandeiras dos condados de Cork e Westmeath, onde melloraron as súas competencias lingüísticas, sociais e profesionais. As actividades realizadas durante estes dous meses están no ámbito profesional de ganderías e de empresas agroalimentarias irlandesas, onde realizaron o traballo e as tarefas adecuadas a cada posto. Tamén se levaron a cabo actividades culturais e visitas a cidades, acompañados das familias de acollida, o que lles permitiu coñecer este territorio, eminentemente agrario.

ÁMBITO PRODUTIVO IRLANDÉS Irlanda está entre os produtores de leite con menores custos de produción na UE, xa que as vacas irlandesas só consomen herba. Con preto de 18.000 produtores e con máis dun millón de vacas leiteiras, calcúlase que se aproximan aos 3.750 millóns de litros de produción ao ano. O alumnado estivo en granxas leiteiras centradas na rexión sur de Irlanda e a maioría concentrouse en granxas leiteiras do condado de Cork. Estas explotacións producen leite a base de pastoreo, sen comprar apenas concentrados nin forraxes, uns sistemas de baixos custos que lles permitían sobrevivir nun espazo de prezos baixos. Outra característica que cómpre salientar nas granxas era que realizaban concentración de partos durante os meses de febreiro a abril; esta forma de manexo condiciona a estacionalidade da produción de leite, os prezos, a necesidade de man de obra etc., unha forma diferente ao que estamos afeitos en Galicia.

ÁMBITO FAMILIAR Durante as oito semanas de estancia en Irlanda, os alumnos e alumnas conviviron con familias gandeiras, na súa maioría matrimonios con tres ou catro fillos que vivían na contorna da explotación. Na maior parte dos casos era o marido o que asumía as tarefas de muxido, alimentación e coidado xeral das praderías, mentres que a muller traballaba a media xornada noutra tarefa non agraria e levaba o peso do coidado da familia.

34 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_formacion_irlanda_fotos_03.indd 34

21/06/2018 14:21

FORMACIÓN

EXPERIENCIAS PERSOAIS Algúns dos alumnos e alumnas do centro que viviron este programa en primeira persoa cóntannos parte da súa experiencia:

Santiago Cao “Na miña opinión é unha granxa modelo, xa que tiña as cousas moi ben pensadas no sentido de que os pastos os tiña nun programa informático que calculaba a necesidade de fertilizante en función da altura da herba.” Santiago Cao (19 anos) é natural de Oza (Cesuras), con explotación propia de vacún de leite. Estívose formando nunha gandería no condado de Cork, na cal contaban con 130 vacas, das que 100 se atopaban en produción; a gandería dispoñía de 150 hectáreas dedicadas ao pastoreo do gando.

SHEILA PÉREZ “O que máis me chamou a atención foi o grande amor do meu responsable cara ás vacas, a paixón polo seu traballo de gandeiro e o orgulloso que estaba de dedicar a súa vida a esta profesión.”

Roberto Villanueva “A experiencia serviume para aprender a traballar cun gran volume de animais e a realizar traballos de podoloxía, así como para observar un sistema de venda de carne distinto do que temos aquí.”

O proxecto profesional de Sheila Pérez (18 anos) está orientado cara á produción caprina na comarca coruñesa das Pontes de García Rodríguez. Realizou a súa estadía en Anne Keohane’s Farm, no condado de Cork, no sur de Irlanda. Na súa alternancia estivo a traballar nunha explotación de vacún de leite con 90 vacas, das cales 65 se atopaban en produción e 46 hectáreas de pastoreo.

Roberto Villanueva (21 anos) quere continuar coa explotación familiar de vacún de carne en Rodeiro (Pontevedra). Realizou a súa estancia nunha explotación mixta de vacún e ovino para a produción cárnica. Contaban con 1.000 ovellas e 100 vacas nunha extensión de 120 hectáreas situadas no condado de Longford.

MARÍA LÓPEZ “Resultoume interesante o método de reprodución que seguían, xa que, dependendo da produción de leite do animal, se inseminaba con vacún de produción cárnica ou láctica.”

Para María López (19 anos) a súa paixón é o mundo equino, pero primeiro quere estudar Veterinaria. Estivo dous meses na gandería Meade’s Farm, preto de Mitchelstown, no condado de Limerick. Esta explotación ten 260 cabezas, das que 140 eran vacas en produción e cunha base territorial de 116 hectáreas.

AgroBank

Alejandro García “Na miña opinión, teñen un sistema de organización e repartición de tarefas moi ben estruturado, o que permite que durante todo o ano unha persoa se manteña traballando a tempo completo.”

Alejandro García (18 anos) conta cunha explotación familiar de vacún leiteiro. Durante o período de estancia en Irlanda traballou na explotación John Angland’s Dairy Farm, que tiña 160 vacas (80 delas en produción) e posuían unha base territorial de 80 hectáreas.

Adrián Ferrol “Chamoume a atención o feito de que deixasen un pouco de lado as instalacións e se dedicasen ao pastoreo. Era un gran sistema, xa que se centraban no benestar animal e na súa comodidade na granxa; é un sistema que me gustaría que nun futuro se implantase aquí, en Galicia.” Adrián Ferrol (20 anos) posúe unha pequena explotación leiteira no concello coruñés de Santa Comba. Pasou os 2 meses nunha explotación de 140 vacas, 120 en produción, cunha extensión de 120 hectáreas dedicadas ao pastoreo.

David Núñez “Foi unha experiencia moi enriquecedora dende o punto de vista profesional. Como dato principal destacaría a influencia do sector na economía e na contorna do país, así como a imaxe do propio gandeiro ante a sociedade.” David Núñez (19 anos) nun futuro quere ter a súa propia explotación na comarca de Bergantiños. Pasou a súa alternancia nunha explotación no condado de Cork, a cal tiña 225 animais, dos que 72 eran vacas en produción, e un territorio de 220 hectáreas para o pastoreo deses animais.

CONCLUSIÓN En xeral, todos os alumnos e as alumnas destacan que foi unha grande experiencia tanto no ámbito laboral coma no social, xa que tiveron que aprender un sistema de produción diferente e un idioma distinto, así como a convivir cunha familia cunha cultura coa que non estaban habituados.

Asesoramento e servizo para o sector agrario

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 35

vacapinta004_formacion_irlanda_fotos_03.indd 35

21/06/2018 14:22

InTouch, a nova plataforma de xestión de Alltech Os representantes da compañía amosaron o xoves 7 de xuño ante o público do Congreso Anembe de Medicina Bovina esta nova tecnoloxía na nube que pretende cambiar a industria agrogandeira

QUE É INTOUCH? InTouch é unha plataforma de comunicación, servizo de soporte e consulta a tempo real que conta cun grupo especializado de nutricionistas e que se vale da tecnoloxía –controlador InTouch, aplicación web e soporte telefónico e técnico– para axudar á correcta toma de decisións no referente á alimentación grazas ao sistema de obtención e interpretación dos datos. COMO RESPONDE ÁS ESIXENCIAS ACTUAIS? Hoxe en día, é mester que o gandeiro leve un rexistro o máis completo posible do que pasa na súa granxa –que comen os seus animais, que producen…–, pero non todos os gandeiros están dispostos a facelo. Para isto é necesario ter unha certa disciplina e, aínda téndoa, en ocasións é difícil mantela ao ver que non sempre ten retorno todo ese esforzo por recoller información. Precisamente esta é a misión de InTouch: axudar ao gandeiro a interpretar os datos da súa explotación.

pub_alltech.indd 36

QUE LLE OFRECE AO GANDEIRO? Proporciona unha mellora constante do rabaño a través da recollida de datos –consumos reais da ración, de produción de leite, de saúde do rabaño– que InTouch convirte en indicadores que lle sirven de información executiva para a toma de decisións. CALES SON AS SÚAS VANTAXES? InTouch permítenos coñecer a execución real da ración e os seus posibles desvíos sobre a ración teórica e comunícallos ao gandeiro ou ao nutricionista ao remate da descarga do unifeed. Garante, por tanto, a trazabilidade e facilita a anticipación de problemáticas derivadas da mala execución da ración.

PRESENTACIÓN EN VÍDEO

21/06/2018 19:11

Jud Heinrichs amosa os seus caixóns separadores de racións no CIAM

VER A XORNADA COMPLETA

Aproveitando a visita do profesor da Universidade de Pensilvania ao país con motivo da súa asistencia como relator a Anembe, dende Alltech organizaron tamén con el unha actividade teóricopráctica no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo.

Heinrichs durante a súa intervención no CIAM

a primeira parte da xornada, que se desenvolveu no salón de actos do centro, Heinrichs encabezou unha sesión teórica na que se expuxeron diversos datos e investigacións relacionadas con saúde ruminal, estrés calórico e sólidos de leite. Ao rematar o relatorio, o grupo trasladouse ata unha das explotacións que ten o CIAM dentro das súas instalacións, na que o estadounidense explicou o funcionamento do TMR Particle Size Separator, un invento do propio Heinrichs e comercializado por Alltech que permite separar as racións en función do seu tamaño. “Xa hai bastante tempo que creei este separador, pero o meu propósito foi sempre poder chegar a convertelo nun produto industrial para que fose accesible para todo o mundo”, contou. Enrique Prado, un dos representante de Alltech no evento, destacou a oportunidade única de poder ver o inventor do aparello amosando como empregalo, xa que a estrutura desta ferramenta é máis complexa do que pode parecer a simple vista, tal e como explicou o profesor: cada un dos Comprometidos concunha el futuro caixóns ten uns buratos profundidade e un tamaño determinados que permiten distribuír a ración atendendo a factores como o tempo e a dificultade de ruminación e obter datos sobre o volume de cada variedade de compoñentes da ración.

FREE ANTIBIOTIC PROGRAM

Tras a explicación práctica, foron os propios asistentes os que puideron facer probas con este sistema e formular as súas dúbidas sobre o instrumento.

Explicación do funcionamento do TMR Particle Size Separator

O aparato ten catro niveis de caixóns Alltech | www.alltech.com Masia Can Fatjó del Molí, s/n, Parc Tecnològic del Vallès, 08290 Cerdanyola del Vallès, Barcelona, Spain Tel. + 34 93 74 84 327 Fax. + 34 93 72 79 178 facebook.com/Alltech Naturally | @AlltechSpain www.alltech.com/news

pub_alltech.indd 37

21/06/2018 19:11

A C T U A L I DA D E

O Congreso Anembe deixa pegada en Vigo A Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España escolleu este ano a cidade olívica para celebrar os días 6, 7 e 8 de xuño a vixésimo terceira edición do seu Congreso Internacional.

“

Deixemos pegada” era o lema deste ano e, a xulgar polos datos de asistencia, o obxectivo quedou cumprido. Cun total de 702 veterinarios inscritos, o presidente, Joaquín Ranz, asegurou que a organización quedou “moi satisfeita” coa afluencia de público, sobre todo tendo en conta que xa se realizara con anterioridade un seminario de carne en inverno ao que acudiran 200 persoas, o cal puxo de manifesto o poder de convocatoria da asociación.

CONGRESO MULTITEMÁTICO Durante os tres días de charlas, houbo espazo para abarcar un grande abano de temáticas. “Os nosos congresos teñen a obriga de tocar todos os temas da buriatría porque, se non, habería xente que quedaría orfa e nós o que queremos é que todos os socios atopen algún motivo polo que vir”, explicou o

presidente da asociación, quen tamén sinalou o “alto nivel do contido científico” do evento. Deste xeito, houbo tempo para falar de nutrición, sanidade, reprodución, recría, xestión, calidade do leite, podoloxía e un extenso etcétera de temas que foron sacando a debate os propios asistentes aos relatorios. Dende o Comité Científico, o seu presidente, Juan Cainzos, explicou que o obxectivo foi “abordar os principais temas de interese para o sector, especialmente aqueles que lles achegasen coñecemento e valor aos nosos socios. Por este motivo, recorremos a relatores de distintas nacionalidades que cremos que nos axudaron a conseguir cubrir as nosas expectativas”. Entre eses relatores atopábanse Jud Heinrichs (Universidade de Pensilvania), que falou da influencia da nutrición no manexo e na curva de crecemento en idades temperás das xatas sobre a produción futura da vaca e

participou nun coloquio sobre programas nutricionais en xovencas para lograr eficiencia; Paul Fricke (Universidade de Wisconsin), que lle presentou á audiencia unha serie de relatorios sobre fertilidade, rabaños de alta producción e limitacións dos medidores de actividade reprodutiva e explicou o manexo dos xemelgos en vacas de leite, e Sarne de Vliegher (Universidade de Gante), que expuxo as novidades referentes aos non aureus staphylococcus que afectan á saúde do ubre. Así mesmo, destacaron tamén as intervencións de Andrew Biggs (Vall Veterinary Group), que se centraron no mantemento en salas de muxido, no manexo do Streptococcus uberis e no papel do RCS como principal valedor da saúde do ubre; as de George Stilwell (Universidade de Lisboa), centradas no control da dor en podoloxía e na exposición de casos clínicos pouco comúns en rabaños leiteiros, e a de Andrea Formigoni (Universidade de Bolonia), que sacou a debate a necesidade dunha actualización da formulación con azucres líquidos. Como complemento a todo isto, tamén se organizou un programa lúdico no que sobresaíu unha visita ás Illas Cíes e cuxo obxectivo foi potenciar o que dende a organización denominaron “o espírito Anembe”. “Con estas propostas o que queremos é que os nosos congresistas se atopen a gusto, compartan experiencias e inicien amizades que perduren ao longo do tempo, como xa nos pasou aos máis veteranos”, explicou Ranz.

38 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_actualidade_Anembe_galego.indd 38

21/06/2018 14:24

A C T U A L I DA D E

“os nosos congresos teñen a obriga de tocar todos os temas da buriatría”

Joaquín Ranz e Juan Cainzos xunto a Ángeles Vázquez (conselleira do Medio Rural) na inauguración do congreso

ENCONTROS IBÉRICOS COA CPSU No marco desta celebración, tiveron tamén lugar os I Encontros Ibéricos de Calidade do Leite, que Anembe organizou en colaboración co Conselho Português de Saúde do Ubre (CPSU) e nos que se abordaron as principais problemáticas que lles atinxen aos veterinarios na actualidade. Ranz cualificou esta novidade como “moi frutífera”, a cal puxo de manifesto as grandes similitudes entre os profesionais portugueses e os españois. Durante toda a tarde do mércores veterinarios de distintas áreas debateron, entre outras, sobre secado selectivo e a necesidade do establecemento duns criterios xerais no país, sobre os programas de calidade do leite e os alicerces fundamentais nos que se sosteñen (o ambiente, a máquina de muxido, a rutina de muxido e o animal) e tivo especial protagonismo a crecente preocupación polo aumento da resistencia a antibióticos. Para o presidente do Comité Científico esta foi “das grandes actividades deste congreso” e unha das máis enriquecedoras. “Foron unhas xornadas moi extensas, de 4 horas de duración, nas que fomos quen de manter a atención do público, houbo un gran número de asistentes e o feedback foi moi bo. Agora só agardamos que a CPSU siga contando con nós para que poidamos seguir organizando novas edicións destas Xornadas Ibéricas”, afirmou Cainzos.

O CPSU e Anembe organizaron en conxunto os I Encontros Ibéricos

Holm Zerbe durante a súa intervención na charla de Boehringer

Alltech aproveitou para presentar o programa InTouch

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 39

vacapinta004_actualidade_Anembe_galego.indd 39

20/06/2018 17:26

A C T U A L I DA D E

“As compañías fixeron un esforzo por presentar unha programación científica interesante”

A OPINIÓN DOS ASISTENTES SARNE DE VLIEGHER Universidade de Gante

SIMPOSIOS DE EMPRESAS Outra das novidades deste ano foi a integración dos simposios comerciais dentro do evento. Deste xeito, todos os socios tiveron acceso tamén a estes relatorios. “As compañías fixeron un esforzo por presentar unha programación científica interesante, o cal é destacable. O congreso compleméntase así coa programación das empresas”, salientou Ranz. A compañía Boehringer Ingelheim estivo presente co relatorio “A saúde do ubre no período seco. Novo consenso sobre o tratamento selectivo da vaca seca”, no que participaron Holm Zerbe (Universidade de Múnic), que expuxo os mecanismos de defensa da glándula mamaria; Sarne de Vliegher (Universidade de Gante), que falou da importancia da canle do pezón, e Luis Miguel Jiménez (Servet Talavera), que enunciou as opinións dos expertos europeos en calidade do leite. Dende Elanco participaron nestas xornadas coa intervención do profesor Martin Sheldon (Escola Médica da Universidade de Swansea), que falou de inmunodepresión e o seu impacto na saúde das vacas e da dinámica uterina dende o posparto ata a concepción, poñendo o foco no papel do sistema inmune. No seu espazo, os representantes de DeLaval René Kolbach, Roberto Cosín, Carlos Fariñas e Juan Carlos de Vicente explicaron as distintas aplicacións do sistema DelPro Farm Manager na xestión da explotación de vacún leiteiro a través dun programa de dez puntos. Tamén Alltech participou no congreso mediante a presentación da súa nova plataforma InTouch, un servizo de soporte e consulta a tempo real para que os gandeiros teñan coñecemento do estado da súa explotación en todo momento.

“Creo que este formato de congreso é moi útil. A esta edición asistiron centos de persoas e penso que é un lugar moi apropiado para aprender e ampliar coñecementos, tanto nos relatorios como na interacción con colegas e coas casas comerciais”.

ALFREDO DÍEZ Xefe de Vendas das áreas de Ruminantes e Equinos de Boehringer Ingelheim

“A asistencia a este evento é indispensable para unha empresa referente no mercado como é a nosa xa que é, posiblemente, a maior reunión que hai a nivel nacional nesta área. Polo tanto, seguiremos apostando por estar aquí, como o estivemos facendo ata o de agora”.

JORGE DÍEZ Xefe de Vendas das áreas de Ruminantes e Equinos da zona oeste de Boehringer Ingelheim

“Pensamos que este era un lugar axeitado para o lanzamento oficial dun dos nosos novos produtos, un selador intramamario que segue a tendencia actual do uso responsable de antibióticos”

ANDREW BIGGS Vall Veterinary Group

“É importante que esteamos constantemente aprendendo e, no meu caso, máis aló da mastite, que é o tema que máis me atinxe, atopei moitas propostas interesantes no congreso”.

JUD HEINRICHS Universidade de Pensilvania

“É a primeira vez que estou en Anembe e creo que a variedade de temáticas que se están tratando e a diversidade de relatores que teñen son moi amplas. Todos podemos atopar algo que nos interese aquí”.

JOSÉ MARÍA SAN MIGUEL Técnico de Zoetis

“Nesta ocasión, dende Zoetis aproveitamos a nosa presenza no congreso para presentarlles aos asistentes unha nova ferramenta xenómica que permite organizar as xovencas das ganderías en función do seu valor xenético”.

ISABEL MUÑOZ Departamento de Ecografía de Humeco

“En Humeco adoitamos vir todos os anos porque é un congreso moi variado, ao que veñen moitos veterinarios e moitos compañeiros doutras casas, polo que é un evento que non nos podemos perder”.

RAÚL MARTÍNEZ Técnico de ruminantes de Laboratorios Syva

“Este ano viñemos ata Galicia para poñer de relevancia as opcións terapéuticas fronte á hipocalcemia, concretamente a través dun dos nosos produtos, o cal está tendo moi boa acollida e ao que lle auguramos un gran futuro”.

40 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_actualidade_Anembe_galego.indd 40

21/06/2018 14:24

pub_elanco.indd 41

25/06/2018 15:41

A C T U A L I DA D E

PRÓXIMOS OBXECTIVOS A CUMPRIR

Asistentes ao simposio de Elanco

Nesta edición asistiron máis de 700 veterinarios

COMUNICACIÓNS LIBRES Dentro destas tres xornadas de actividade presentáronse unha serie de pósteres e comunicacións orais que abordaron temas como a calidade do leite, a reprodución, o cebo, a sanidade, a medicina, a podoloxía e a xestión. Dentro da nosa área de produción leiteira, en formato póster atopábanse os seguintes traballos: 1. “Validación dunha QPCR para a diagnose de Staphylococcus aureus e Streptococcus agalactiae en mostras de leite con conservantes” 2. “Impacto dun brote de leptospirose na saúde do ubre de rabaño” 3. “Rendemento reprodutivo do gando vacún en diferentes sistemas produtivos do norte de España” 4. “Avaliación de diagnósticos de xestación en leite mediante espectroscopía de infravermello medio (MIR)” 5. “Parasitos dixestivos en granxas intensivas de gando vacún de leite e a súa relación con distintos indicadores de benestar animal”

“temos grandes desafíos como asociación nos próximos meses”

6. “Valoración da achega suplementaria de vitamina D como método complementario para o control da tuberculose en gando bovino” 7. “Eficacia do bloqueo da circulación vírica de IBR nunha granxa comercial” 8. “Avaliación de diferentes mostras para detectar os principais patóxenos respiratorios en bovino” 9. “Monitorización da saúde e o crecemento das xatas para avaliar un programa vacinal fronte á diarrea neonatal e SRB” 10. “Efecto do recorte funcional dos animais en lactación sobre a produción de leite” 11. “Avaliación de presenza de residuos de substancias farmacolóxicas en auga en explotacións gandeiras leiteiras de Lugo” 12. “Avaliación da calidade da auga en explotacións gandeiras leiteiras de Lugo” 13. “Impact of the bovine granulocytestimulating factor (rbG-CSF) on postpartum uterine health” 14. “Estudo da persistencia dos patóxenos causantes de mastite en España identificados mediante uddercheck”

Coa 23.ª edición do congreso xa pechada, dende a organización comezan a darlles forma ás próximas xuntanzas. “Temos grandes desafíos como asociación nos próximos meses. Hai programadas actividades e talleres a organizar no terceiro trimestre do ano, que serán prácticos, máis reducidos e estarán centrados en temáticas concretas”, contan. “Tamén comezamos xa a pensar no próximo Congreso Anembe e temos ademais por diante a preparación do vindeiro Congreso Mundial da Asociación Mundial de Buriatría, que terá lugar en Madrid en 2020”. Falando dun dos novos temas que saíu a debate nesta edición, o das resistencias antimicrobianas, dende a organización contan con que gañe presenza nas próximas xuntanzas: “Coma sempre, imos intentar propoñer cousas novas”, aseguran. “O problema da resistencia a antibióticos está a ser un desafío, e non só para o sector veterinario, senón para toda a humanidade, e, dende logo, é un tema que abordaremos para axudar aos nosos socios e asistentes a estar máis preparados para enfrontarse a este gran reto que suporá facer un uso prudente dos antibióticos”, dixeron, e aseguraron que se fará, coma sempre, apoiándose en tres dos alicerces fundamentais deste evento: a variedade, a novidade e a calidade.

COMUNICACIÓNS ORAIS PREMIADAS 1. “Desempeño reprodutivo de vacas leiteiras resincronizadas con protocolos incluíndo o non GnRH previo ao diagnóstico de non preñez”, de Robert Wijma. 2. “Descrición dos principais puntos de mellora identificados no manexo das xatas durante as primeiras idades”, de Carlos Carbonell. 3. “Baños de pezuños en explotacións leiteiras en España; estudo descritivo”, de Marc Pineda

42 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_actualidade_Anembe_galego_02.indd 42

22/06/2018 08:31

Novas perspectivas en calidade de leite mediante a aplicación de inmunoterapia Julián Suárez de la Fuente

EN VÍDEO

Xefe de Produto de Ruminantes de Laboratorios Ovejero S.A.

UN CASO PRÁCTICO

s actuais esixencias dos consumidores indican que as vacas deben producir alimentos de calidade, sen residuos e primando no seu manexo a sustentabilidade, o benestar animal e a prevención. A diminución da funcionalidade do sistema inmune en vacas de alta produción fai que sexa maior o risco de infeccións, que tradicionalmente foron abordadas mediante a administración de antibióticos e que actualmente se está focalizando cara á estimulación dos mecanismos inmunes que actúan na glándula mamaria coa administración de vacinas e/ou inmunomoduladores, reducindo así a necesidade do uso de antibióticos. Durante o ciclo produtivo dos animais hai momentos, como acontece no período ao redor do parto, no que a susceptibilidade a infeccións se incrementa como resultado da inmunosupresión, orixinada nos cambios hormonais que desencadean o parto, que son estresantes, un esgotamento do sistema inmune por un “estrés oxidativo”, a calostroxénese, que constitúe un detrimento das defensas celulares, e a que o balance de nutrientes negativo diminúe a capacidade reactiva do sistema inmune. A aplicación de inmunoterapia en vacas constitúe unha estratexia innovadora que optimiza a actividade do sistema inmune e, polo tanto, a saúde animal, redundando nunha protección do potencial produtivo do animal e do rabaño no seu conxunto, favorecendo maiores rendementos produtivos e unha diminución na administración de antibióticos. FORTINMUNE BOV® pertence a unha nova xeración de lipopolisacáridos (LPS) que proveñen do xénero Ochrobactrum intermedium, cuxo mecanismo de acción se basea na estimulación de

pub_ovejero.indd 43

receptores de membrana específicos nos macrófagos, tipo Toll ou TLR, orixinando unha potente resposta inmune de base celular e constituíndo un vínculo entre a inmunidade innata e a adaptativa. Tras a administración de FORTINMUNE BOV®, este LPS compórtase como un agonista parcial dos TLR2 e TLR4, orixina a indución de diversas citocinas entre as que cabe destacar unha potente indución de interleucina-12, de γ-IFN e unha moderada indución non patóxena do TNF-α, que á súa vez estimulan a actividade bactericida de macrófagos e neutrófilos, a activación dos linfocitos T e B e de células plasmáticas, que provocan a produción e liberación de inmunoglobulinas, mellorando desta maneira a capacidade defensiva do organismo, sendo eficaz fronte a calquera tipo de axente patóxeno. O fin último da inmunoterapia dentro dos programas de calidade de leite é, potenciando e modulando a resposta inmune celular, a diminución da instauración de novas infeccións e da súa gravidade, sendo a súa aplicación economicamente interesante, aínda que unicamente producise un incremento do número de curacións espontáneas e unha diminución do reconto de células somáticas (RCS).

Redución de RSC e aumento de produción

A aplicación de FORTINMUNE BOV® durante o periparto favorece unha mellor calidade de leite durante o inicio da lactación. Nunha explotación de gando vacún leiteiro valórase a eficacia da súa aplicación neste período durante o inicio de lactación seleccionando 51 vacas próximas ao parto que se separan en 2 grupos: • 28 vacas son tratadas cunha dose de 5 ml de FORTINMUNE BOV® 15 días antes da data prevista para o parto. Esta dose repítese o día do parto e 30 días despois. • 23 vacas que non se tratan e que denominamos animais control. Valórase a calidade do calostro e, durante os dous primeiros meses de lactación, a presentación de mamite, o RCS e a produción. 1. Calidade do calostro: o calostro do 100 % de vacas tratadas superou unha densidade de 1050, mentres as vacas control unicamente superaron esta densidade nun 17,4 %. 2. Presentación de mastite: nas vacas tratadas presentouse un 18 % menos de casos de mastite que nas vacas do lote control. 3. Reconto de células somáticas: o RCS medio das vacas tratadas foi un 20,9 % inferior ao das vacas non tratadas. 4. Produción: a produción media das vacas tratadas foi un 2 % superior á das vacas non tratadas. A administración durante o periparto de FORTINMUNE BOV® mellora a calidade do leite producido no inicio da lactación proporcionando os seguintes beneficios: 1. Menor taxa de mastite postparto 2. Menor RCS 3. Maior produción de leite Estes 3 beneficios técnicos termínanse traducindo loxicamente nun incremento dos beneficios económicos na conta de resultados da explotación.

22/06/2018 08:51

DeLavaL en anembe

U e

LA EMPRESA EScogió ESTE congRESo PARA PRESEnTAR Su SiSTEMA dE gESTión dELPRo™

• •

El sistema reúne y agrupa los datos de la explotación a fin de hacerlos inteligibles para el ganadero

Intervención de René Kolbach en el simposio

DeLaval participó este año por primera vez en el Congreso Internacional anembe de medicina bovina y lo hizo para presentar a los asistentes las aplicaciones del DeLaval DelPro™ Farm manager, su programa de gestión de explotaciones de vacuno lechero. El jueves 7 de junio, DeLaval organizó en el marco de este congreso veterinario un simposio centrado en explicar cómo su sistema DelPro™ puede aportarles a los ganaderos una multitud de datos que les sirvan como soporte a la hora de tomar decisiones que afecten a sus explotaciones. Tras la introducción del acto, a cargo de Patrick Cerdá, director comercial de DeLaval en España y Portugal, tomó la palabra René Kolbach, responsable de Gestión del Rebaño en Europa de la empresa, quien describió en su intervención las características del programa y enumeró sus indicadores clave. Intervinieron también en la jornada Roberto Cosín, especialista de producto del Herd Navigator™, un sistema conectado al

DelPro™ se apoya en los 5 pilares del mantenimiento de la granja: el ordeño, la alimentación, la salud, la reproducción y el rendimiento.

DelPro™ que ayuda a gestionar las áreas de reproducción, salud de la ubre y alimentación; Carlos Fariñas, responsable del robot de ordeño en España y Portugal; y Juan Carlos de Vicente, responsable de instalaciones en la península. A lo largo de las dos horas de simposio hicieron especial incidencia en la utilidad de DelPro™ como soporte de consulta del ganadero para gestionar correctamente su explotación atendiendo a los pilares básicos de manejo: reproducción, salud, alimentación, ordeño y rendimiento. Así mismo, se expusieron una serie de gráficos e informes que avalaron los buenos resultados del programa y se enunciaron sus posibilidades de conectividad con diferentes equipos de

granja: sala de ordeño convencional, robot de ordeño VMS y sala de ordeño rotativa robotizada AMR.

cASoS REALES Durante el desarrollo de estas charlas se presentaron una serie de granjas de la península en las que ya trabajan con el DelPro™. Entre ellas, una ubicada en Girona (Cataluña), en la que está previsto que se instale próximamente el primer Herd Navigator; otra en Reinosa (Cantabria), que destaca por su cámara BCS, que envía al DelPro la puntuación corporal de la vaca para controlar su alimentación; una en Lugo, que trabaja con el contador de células OCC; y otras dos en Talavera y Portugal, a las que se hizo alusión debido a su apuesta por el rendimiento y la gestión.

* Co

¡En vídeo!

pub_deLaval.indd 44

21/06/2018 19:13

Herd Navigator™

Un nivel de Control Superior en la Gestión del Rebaño Herd Navigator™ es un avanzado sistema de análisis de leche en línea que identifica qué vacas necesitan atención y propone las acciones a tomar sobre ellas. • Detección de celos superior al 95 % a través de • Detección de un 50% más de los casos normalmente medida de progesterona en leche. detectados mediante la medida de betahidroxibutirato • Detección de mastitis de forma precisa hasta tres días en leche. antes de que los síntomas físicos aparezcan, gracias a la medida de lactato deshidrogenasa en leche.

Tambié n salas. N para o para V so(*)lo MS

“Herd Navigator TM es una gran ayuda para nuestra granja, nos ayuda a ser más eficientes, a ahorrar tiempo y a lograr nuestros objetivos en lo referente a reproducción, diagnosis de estado de salud y alimentación.” Heeg dá Sytse y Anita mburg, Cana stee, New Ha Granja Heeg

Herd NavigatorTM le permite ir más allá en la Gestión de su Rebaño.

* Consulte con su distribuidor si Herd Navigator TM puede instalarse en su sala es una marca registrada de Tetra Laval Holdings & Finance S.A. y DeLaval es una marca comercial registrada de

pub_deLaval.indd 45

DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7 28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 44 73 / 62 / 63 www.delaval.es 21/06/2018 19:13

PUBLIRREPORTAXE

O centro de Recría Castro abriu as súas portas para recibir as primeiras xovencas

O presidente da Deputación de Lugo, Darío Campos, acompañado do deputado de Medio Rural, Lino Rodríguez, e o director do centro, Rogelio Grille, presidiron o día 5 de xuño o acto de apertura das instalacións, no que tamén estiveron presentes gran parte dos traballadores de Seragro SCG, cooperativa con participación directa na empresa Recría Castro SL, adxudicataria da xestión do centro.

nhas cen xovencas procedentes de trinta explotacións da provincia de Lugo convertéronse ese día nas primeiras en entrar polas portas do centro de Recría Castro, en Castro de Rei. Trátase do primeiro centro de recría público de gando vacún de leite en España cunha xestión de rigoroso control público por parte da Deputación Provincial de Lugo, coa colaboración de reputados expertos da USC, como Francisco Sineiro e Eduardo Yus. Durante a súa intervención, Darío Campos destacou que “hoxe é un día moi importante para a provincia de Lugo. Como sabedes, dende o Goberno da Deputación levamos moito tempo traballando e superando trabas que nos poñían polo camiño para que este centro de primeirísimo nivel estea en funcionamento. Dentro da nosa aposta por impulsar o sector gandeiro, especialmente o lácteo, fixemos un esforzo inversor de 12 millóns de euros para a construción en solitario destas instalacións porque, sen dúbida, iniciativas coma esta fan que a provincia sexa un motor económico para toda Galicia. Coa posta en marcha deste centro duplicare-

vacapinta004_publirreportaxe_centroRecria_galego.indd 46

mos a capacidade de recría que existe en toda a Comunidade Autónoma, acadando exemplares cun alto valor produtivo e xenético”. Tras un proceso de concorrencia competitiva no que puideron participar todos os interesados, saíu beneficiada do mesmo a empresa Recría Castro SL, entidade que conta coa participación directa da cooperativa galega Seragro SCG, da que forman parte 1.300 gandeiros, e cuxos traballadores estiveron presentes durante a apertura. PRIORIDADE PARA OS GANDEIROS LUCENSES A entrada de animais ás instalacións será paulatina, cada semana incorporarán uns 30 exemplares, e terán preferencia os gandeiros profesionais e entidades asociativas con explotación aberta e operativa na provincia de Lugo. Tal e como subliña Campos Conde: “Facémolo así porque este proxecto naceu coa intención de facilitar o traballo aos nosos veciños e aforrarlles custos, ao tempo que impulsamos a economía de toda a provincia. Unha vez que o centro funcione a pleno rendemento xerará

20/06/2018 22:15

PUBLIRREPORTAXE

uns beneficios de 3 millóns de euros anuais e creará un mínimo de 10 postos de traballo, ademais de contribuír a manter ducias de empregos vinculados ao sector”. No caso de que a capacidade das instalacións non estea cuberta, poderán acceder a ela outros gandeiros de toda Galicia que cumpran as condicións de profesionalización, rexistro e actividade. 2,39 EUROS AO DÍA O custo por xovenca e día será de 2,39 euros, unha tarifa que inclúe os custos de alimentación, transporte, control sanitario, tratamentos de fertilidade, revisións veterinarias... Neste senso, o presidente da Deputación de Lugo insistiu en que “con este prezo os gandeiros aforrarán custos e non terán que levar a recriar os seus animais a centros de fóra de Galicia”. GARANTÍAS SANITARIAS Rogelio Grille explicou o protocolo sanitario e de organización que terán que cumprir as xatas e xovencas que queiran entrar no centro e destacou que “o exame sanitario será moi exhaustivo para garantir os niveis sanitarios co máximo rigor”. Os dous primeiros meses estarán nos 270 boxes de cuarentena; logo outros dous meses, nos 105 boxes colectivos, e finalmente o resto da súa estancia manteranse nas 13 naves de recría, de onde sairán preñadas con menos de 24 meses e antes do parto. CAPACIDADE PARA 3.000 XOVENCAS Este novo centro de recría esténdese nunha superficie de 86.000 m2, nas instalacións da Granxa Gayoso Castro. Conta con 13 naves para un total de 3.000 xovencas, cada unha delas cunha capacidade media para 200 animais. Aos seus 2.200 cubículos de camas de goma e cornadizas automáticas, súmanse 208 bebedoiros e un sistema de limpeza automática con arrobadeira. Ademais hai 270 casetas individuais, onde están os animais dende que entran con 15 días ata os dous meses, e 105 colectivas, onde permanecen dende os dous meses ata os seis para logo ir ás 13 naves de recría. As instalacións contan cunha manga para o manexo do gando de 700 metros de lonxitude, unha das máis largas

vacapinta004_publirreportaxe_centroRecria_galego.indd 47

de España, 12 silos para forraxe e 5 esterqueiras para a almacenaxe dos residuos. Para o abastecemento de enerxía ten a planta de biogás máis grande de Galicia, que lle proporcionará 300 Kw co tratamento de 32.000 metros cúbicos de xurros, estercos e residuos vexetais, permitindo que as instalacións sexan autosuficientes. Todos aqueles gandeiros interesados poden poñerse en contacto co centro no teléfono 650 664 776 ou a través da dirección de correo electrónico info@recriacastro.es

20/06/2018 22:14

A C T U A L I DA D E

Fefriga recoñece os mellores criadores de Galicia en 2017 A Federación Frisona Galega (Fefriga) concede cada ano as mencións honoríficas ao labor dos mellores criadores de Galicia co fin de promover o sector e renderlles homenaxe polo seu esforzo, dedicación e profesionalidade. A continuación presentamos as listaxes das distincións outorgadas pola Federación ás explotacións e aos animais que salientaron ao longo de 2017 tomando como base os criterios de produción, ICO e cualificación morfolóxica. MELLORES EXPLOTACIÓNS DE GALICIA 2017 - PRODUCIÓN1 Concédeselles diploma ás 20 explotacións que, cun mínimo de 17 lactacións (normalizadas) rematadas en 2017, obtivesen as mellores medias de produción (kg de Leite) de Galicia. GANDERÍA

Localidade (provincia)

N.º mux2

Leite

% G.

% P.

kg MU

GANDERÍA MOSQUERA

ORDES (C)

15.687

2,17

3,23

847

COOPERATIVA AGRARIA PROVINCIAL

MIÑO (C)

15.300

2,75

3,32

929

SAT CAAMAÑO XUGA

MAZARICOS (C)

14.554

2,89

3,07

868

CASA CRESPO

LUGO (LU)

14.419

3,85

3,08

999

CASA REIGADA

CASTRO DE REI (LU)

14.330

3,25

3,24

930

SAT OS FOROS N.º 1231 XUGA

A PASTORIZA (LU)

14.311

3,77

3,12

986

SAT AS REGAS N.º 924 XUGA

BOQUEIXÓN (C)

14.083

3,27

3,08

893

SAT PAZO DE EIRAS

POL (LU)

13.991

3,94

3,12

988

GANADERÍA PROÍDA

A PASTORIZA (LU)

13.936

3,43

2,99

894

BLANCO SLU

LALÍN (PO)

13.870

3,62

3,26

953

SAT VARELA

CASTRO DE REI (LU)

13.752

4,84

3,19

1.104

GANADERÍA HERDEIRO

SARRIA (LU)

13.742

3,68

3,01

920

GANADERÍA RODASINDE SC

O SAVIÑAO (LU)

13.684

3,43

3,24

912

SAT HERBÓN NÚÑEZ

BARALLA (LU)

13.663

3,26

3,37

906

GANDERÍA GARCÍA

DUMBRÍA (C)

13.654

3,46

3,29

921

GANADERÍA CASA LANDEIRA DE OA SC

TRAZO (C)

13.533

3,59

3,1

906

GANDEIRÍA L. CORNES SC

VAL DO DUBRA (C)

13.500

3,81

3,19

945

NAR-XOSÉ SOCIEDADE COOP. GALEGA

RIBADEO (LU)

13.383

3,53

3,28

912

SC RUBIÑOS

POL (LU)

13.375

3,92

3,3

966

SAT BERLAI

GUNTÍN (LU)

13.355

4,04

3,22

969

Datos facilitados polo CEGACOL 2x= 2 muxidos; 3x= 3 muxidos; R= robot

1 2

48 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_actualidade_fefriga_galego_02.indd 48

22/06/2018 08:33

A C T U A L I DA D E

MELLORES EXPLOTACIÓNS DE GALICIA POR ICO 2017 De 17 a 75 reprodutoras GANDERÍA - CONCELLO (PROVINCIA)

KG L.

kg G.

kg P.

ICOP

ICAP

IPP

ICU

IXT

ICOT

CASA CRESPO - LUGO (LU)

2.573

839

734

0,32

0,52

0,93

0,87

354

PUMAR DE BUXÁN - VAL DO DUBRA (C)

2.569

711

651

0,4

0,56

1,3

1,16

414

GANDERÍA PARADA - ARZÚA (C)

2.518

796

730

0,09

0,71

0,81

0,76

306

GANADERÍA PAZOS - LALÍN (PO)

2.514

566

503

0,77

0,79

1,52

1,57

537

GANDERÍA EUTIQUIA - COSPEITO (LU)

2.510

757

680

0,61

0,32

0,98

1,01

288

FINCA MOURISCADE - LALÍN (PO)

2.492

591

565

0,55

0,57

1,35

1,32

442

CASA FOUZ - LUGO (LU)

2.477

884

856

0,33

0,27

0,5

0,54

139

CASA POZO - GUNTÍN (LU)

2.474

747

664

0,54

0,53

1,03

0,96

356

GANDERÍA ÁLVAREZ - BALEIRA (LU)

2.435

676

631

0,2

0,83

0,75

0,77

362

GAN. MANTEIGA SC - VILA DE CRUCES (PO)

2.427

530

501

0,54

0,66

1,27

1,3

448

MELLORES EXPLOTACIÓNS DE GALICIA POR ICO 2017 De máis de 75 reprodutoras GANDERÍA - LOCALIDADE (PROVINCIA)

ICO

KG L.

kg G.

KG P.

ICOP

ICAP

IPP

ICU

IXT

ICOT

SAT CASA MENOR 1017 XUGA - BOIMORTO (C)

2719

731

747

0,49

0,46

1,34

1,23

479

SAN RIÁN SDAD. COOP. GALEGA - BRIÓN (C)

2705

542

596

0,78

0,81

1,67

1,63

624

SAT 828 ILMA-XUGA - BOIMORTO (C)

2694

794

715

0,17

0,81

1,53

1,35

494

CASA COCHERO - GUITIRIZ (LU)

2657

730

682

0,55

0,8

1,46

1,49

493

LANDEIRA SDAD. COOP. GALEGA - NEGREIRA (C)

2610

610

571

0,49

0,79

1,42

1,35

555

XENDRE SC - OROSO (C)

2606

673

714

0,23

0,7

1,25

1,18

421

CUNORDAM SC - ZAS (C)

2580

422

429

0,83

1,04

1,66

1,67

630

BLANCO DE VILLALBA SC - VAL DO DUBRA (C)

2571

691

625

0,55

0,52

1,37

476

GANAD. VILAFERREIROS, SC - MAZARICOS (C)

2560

657

599

0,3

0,64

1,43

1,24

487

SAT TEIXEIRO - A PASTORIZA (LU)

2552

453

498

0,9

1,69

1,74

571

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 49

vacapinta004_actualidade_fefriga_galego_02.indd 49

21/06/2018 17:16

A C T U A L I DA D E

Mellores explotacións de Galicia por cualificación 2017

Outórgaselles diploma ás 20 mellores explotacións por media de cualificación morfolóxica. Para a concesión deste recoñecemento as explotacións deben cumprir os seguintes requisitos: - Contar con 17 ou máis reprodutoras cualificadas - Ter cualificadas más do 90 % das femias maiores de 36 meses - Non superar o 5 % de reprodutoras inscritas no Rexistro Auxiliar “A” GANDERÍA - CONCELLO (PROVINCIA)

Media cualif.

ICAP

IPP

ICU

IXT

ICOT

ICO

BAIXO HOLSTEIN - SARRIA (LU)

88,23

0,75

1,83

1,78

709

2506

MANTOÑO HOLSTEIN - Barreiros (LU)

88,09

0,98

0,81

1,5

1,64

418

1936

SAN RIÁN S. COOP. GALEGA - Brión (C)

85,58

0,78

0,81

1,67

1,63

624

2705

RIAL DE LOUREIROS - Arzúa (C)

84,98

0,45

0,68

0,99

1,1

340

2065

CESARES HOLSTEIN SC - Lousame (C)

84,65

0,39

1,34

1,28

421

2108

CASEIRO DE ERNES HOLSTEINS - Cospeito (LU)

84,63

0,83

0,82

1,41

1,59

484

2116

GANDERÍA CABANAS - Santiago (C)

84,4

0,84

0,78

1,52

1,67

450

2245

CUNORDAM SC - Zas (C)

84,26

0,83

1,04

1,66

1,67

630

2580

GANDERÍA MATO - Silleda (PO)

84,19

0,25

0,59

1,02

397

1775

GANDERÍA FRAGA - LALÍN (PO)

84,18

0,74

0,65

1,6

488

2282

CALLOBRO HOLSTEIN - Trabada (LU)

84,04

0,68

0,46

1,01

1,07

340

2095

JOSÉ LUIS MEIJOME FERNÁNDEZ - Lalín (PO)

83,9

0,76

0,62

1,46

1,48

471

2310

CASA POZO - Lugo (LU)

83,89

0,76

0,62

1,39

1,5

483

2073

SC OUTEIRO - Chantada (LU)

83,71

0,62

0,41

1,24

1,23

383

2080

CASA CAPÓN - Chantada (LU)

83,52

0,64

0,63

1,35

1,37

516

2112

SAT SAN VICENTE DE NIVEIRO - Val do Dubra (C)

83,52

0,62

0,63

1,3

442

2266

GANADERÍA CANDENDO, SC - Tordoia (C)

83,28

0,76

0,55

1,27

1,35

353

2279

FINCA MOURISCADE - Lalín (PO)

83,15

0,55

0,57

1,35

1,32

442

2492

SAT TEIXEIRO - A Pastoriza (LU)

83,14

0,9

1,69

1,74

571

2552

SC UNAI CELEIRO - Láncara (LU)

83,1

0,42

0,55

1,15

1,1

410

2335

MELLORES PRODUCIÓNS VITALICIAS DE GALICIA 20171

Dada a importancia que ten para os criadores a lonxevidade das súas reprodutoras, concédeselles o título de recoñecemento a todas aquelas femias que, tendo rematado unha lactación en 2017, acadasen ao longo da súa vida unha produción de leite igual ou superior aos 100.000 kg de leite. Nome

Gandería (Provincia)

N.º lact.

Leite

% G.

% P.

1434

SAT SAN VICENTE DE NIVEIRO (C)

180.100

3,4

2,99

OS LOUREIROS ROSA LYSTER

GANADERÍA OS LOUREIROS SL (C)

158.724

3,57

3,05

GARCIA BLITZ ROSANNE

SAT HERBÓN NÚÑEZ (LU)

151.464

3,55

3,23

MARIANO MTOTO TATA

GANDERÍA DO LANCERO (LU)

139.101

2,61

2,91

SCLERATA 9547

SAT CAAMAÑO XUGA (C)

138.983

3,03

2,99

NOVOA FONTANS MARAVILLA

NOVOA SC (LU)

138.000

3,95

2,96

DOBARRO BLAKI 6990 AFRICA

GANADERÍA ROXELO SC (PO)

135.847

3,9

3,22

LENZA LANDOI EDURNE 1387

GANADERÍA LENZA SC (LU)

133.836

3,73

2,99

MARTA CALDOSPINO TALK

GANDERÍA CALDOSPINO (C)

130.053

4,08

3,32

CARBALLES 9118

GANADERÍA CARBALLÉS MOSTEIRO (LU)

129.302

3,47

3,04

BLANCO.H DUPLEX SONIA 315

BLANCO SLU (PO)

128.455

3,69

3,34

ALBORES 376 LANDOI

SAT VILA ALBORES 1044 (C)

128.366

3,55

3,34

PALOMA

PIN CALVÍN SC (LU)

127.919

4,65

2,95

REIGADA AARON 5531

CASA REIGADA (LU)

127.841

2,85

3,08

CHOUPANEIRO 232

GANADERÍA SANTA LUCÍA SC (C)

127.692

4,18

2,94

CHENOA DE LOLA CUBEIRO

CASA DE LOLA (C)

126.822

3,67

3,15

6818

CAMPO DE LUCÍN SC (C)

126.817

3,78

2,86

RGUEZ.PIEDRAHITA ALVARO MORTY

SC GANADERÍA MINGOS (LU)

126.401

3,1

2,81

AMAYA ZEUS HERDEIRO

GANADERÍA HERDEIRO (LU)

126.161

3,21

2,87

3733

GANDERÍA O PERITO (C)

126.019

3,49

3,06

Datos facilitados polo CEGACOL

50 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_actualidade_fefriga_galego_02.indd 50

20/06/2018 19:59

Consulte finanCiaCión hasta 12 meses sin intereses Como siempre, los primeros DesDe 1975

ventilaDores ¡no perMita que el calor disMinuYa la proDuCCión De sus vaCas!

arrimaDor mezClaDor De ComiDa

robot eMpujador de forraje robot barreDor De restos • arriMa, airea Y barre fÁCilmente • reduce Y facilita tu tieMpo de trabajo en el establo

• Mejor acceso al coMedero • Mejor ingestión siMple · intuitivo · guiado seguro

• evita la fermentaCión De la ComiDa al airearla

Consulte precios sin compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com

pub_elmega.indd 51

21/06/2018 17:17

A C T U A L I DA D E

MELLORES PRODUTORAS DE GALICIA 2017 - PRIMEIRIZAS1

Concédeselles este recoñecemento ás 20 mellores primeirizas que, sen superar os 30 meses de idade no momento do parto, rematasen a súa lactación (normalizada a 305 días) en 2017. Nome

Gandería (provincia)

N.º mux.2

Leite

% G.

% P.

kg MU

GRILLE ROXCINDE 408 ET

GRILLE S. COOP. GALEGA (C)

17.606

3,4

3,39

1.195

REIGADA LAUTAMIC 9910

CASA REIGADA (LU)

17.146

2,82

3,08

1.011

AS REGAS TORREL 0921

SAT AS REGAS N.924 XUGA (C)

16.519

3,66

2,98

1.097

REIGADA MATCHO 8108

CASA REIGADA (LU)

16.424

2,89

2,71

919

HERDEIRO XACOBEO RUDY

GANADERÍA HERDEIRO (LU)

16.359

4,84

2,93

1.271

PACIÑOS DUNO 0278

PACIÑOS HORTOGANADERA SC (PO)

16.184

1,78

2,71

727

FOROS STANLEYCUP BOLEDA

SAT OS FOROS N.º 1231 XUGA (LU)

16.183

3,53

3,04

1.064

BLANCO PEBY DIALMA ET

BLANCO SLU (PO)

16.095

3,24

3,05

1.012

LOBEIRO 2892 LAUTAMIC

GANADERIA LOBEIRO, SC (C)

16.051

2,91

2,82

919

BLANCO ALIZE IRENE ESTRELLA ET

BLANCO SLU (PO)

15.992

4,1

3,35

1.192

CAAMAÑO GANXABAR 7296 JORDAN

SAT CAAMAÑO XUGA (C)

15.951

3,49

3,26

1.076

REIGADA ATLANTA 8196

CASA REIGADA (LU)

15.930

3,16

3,03

987

GRILLE MASCALESE 530

GRILLE S. COOP. GALEGA (C)

15.889

2,83

3,22

961

REIGADA CHELIOS 8008

CASA REIGADA (LU)

15.828

3,16

3,11

992

GARCIA GABOR MAIKA 9901

SAT HERBÓN NÚÑEZ (LU)

15.818

2,31

2,74

799

LODEIRO SC JETT AIR MOUSE

SC GANDERÍA LODEIRO (LU)

15.787

3,64

1.048

CUNCHADA 3967 STOP

GANDERÍA GARCÍA (C)

15.748

3,06

3,14

977

HERDEIRO ONCE NEREA

GANDERÍA HERDEIRO (LU)

15.721

3,97

1.096

AS TRAVESAS TORREL 1311

AS TRAVESAS AGROPECUARIA SL (C)

15.701

3,27

3,13

1.005

CAAMAÑO GANXABAR 4470 SHOT

SAT CAAMAÑO XUGA (C)

15.695

2,8

2,81

881

% G.

% P.

KG MU

Datos facilitados polo CEGACOL 2 2x= 2 muxidos; 3x= 3 muxidos; R= robot 1

MELLORES PRODUTORAS DE GALICIA 2017 - VACAS1

Concédeselles este recoñecemento ás 20 vacas de 2 ou máis partos que, na lactación (normalizada) rematada en 2017, produciron máis kg de leite. Nome

Gandería (provincia)

N.º mux 2

Leite

AS REGAS GABOR 0170

SAT AS REGAS N.º 924 XUGA (C)

23.448

3,4

2,69

1.428

CRESPO MARION 4070 RISA

CASA CRESPO (LU)

22.725

4,14

2,7

1.555

PADIN MURPHY MOUCA

CASA GRANDE PADÍN (PO)

21.996

3,59

2,9

1.428

AS REGAS GABOR 0195

SAT AS REGAS N.º 924 XUGA (C)

21.945

2,82

2,92

1.258

G.SAR MARINA GABOR 4015

GANDERÍA SAR SL (C)

21.902

2,29

3,01

1.162

LANA GOLFO 673

SAT CASA CARBALLO 1023 XUGA (LU)

21.351

3,23

2,81

1.290

BLANCOH. DANCER LEIRE

BLANCO SLU (PO)

21.005

3,11

2,75

1.231

PADIN DAUDEN ISY RITA

CASA GRANDE PADÍN (PO)

20.851

3,41

2,96

1.330

LUCIA C.Q. LEGEND

COOPERATIVA AGRARIA PROVINCIAL (C)

20.703

2,77

2,73

1.139

REIGADA BLITZ 2131

CASA REIGADA (LU)

20.653

2,93

1.226

GARCIA PLANET SEBASTIANA

SAT HERBÓN NÚÑEZ (LU)

20.570

2,38

3,07

1.121

TÍO ANDRÉS 148-0013 SHOTTLE

GANDERÍA TÍO ANDRÉS (LU)

20.563

3,1

2,93

1.241

BLANCO DANITA

BLANCO SLU (PO)

20.475

4,35

3,26

1.557

BLANCO V. 3746 MILLION

BLANCO DE VILLALBA, SC (C)

20.404

3,92

2,84

1.380

02288 GROOVY

COOPERATIVA AGRARIA PROVINCIAL (C)

20.265

2,57

3,18

1.166

GARCIA SHOTTLE NUKA

SAT HERBÓN NÚÑEZ (LU)

19.960

2,58

2,96

1.104

REIGADA SPIRTE 8071

CASA REIGADA (LU)

19.924

3,06

2,88

1.184

DERVAL

SAT AGRIC. JUNQUERA COLMEIRO SC (PO)

19.822

4,54

2,98

1.490

CAP 3747 SUPERSTITION

COOPERATIVA AGRARIA PROVINCIAL (C)

19.812

1,91

3,14

1.001

AS REGAS LUCUS 3452

SAT AS REGAS N.º 924 XUGA (C)

19.665

2,89

2,63

1.085

Datos facilitados polo CEGACOL (2) 2x= 2 muxidos; 3x= 3 muxidos; R= robot (1)

52 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_actualidade_fefriga_galego_02.indd 52

20/06/2018 17:27

Fertinagro Biotech y el CSIC se unen para responder al desafío de la sostenibilidad desde la bioeconomía Fertinagro Biotech, empresa que centraliza la I+D+i del Grupo Térvalis, y el Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC) firmaron el pasado 23 de mayo en la sede del CSIC en Madrid un protocolo general de actuación para el desarrollo de la investigación científica y tecnológica con el fin de contribuir al desarrollo de la bioeconomía circular 2.0 y generar así valor añadido a los procesos productivos de manera sostenible.

on este acuerdo para la investigación científica, el desarrollo tecnológico y la innovación, Fertinagro y el CSIC quieren aportar nuevas oportunidades económicas a los agricultores, responsables de procesos medioambientales como la captura de CO2 en cultivos y suelos, la conservación de los suelos como sistemas de depuración del agua, el mantenimiento de la biodiversidad, la optimización de los ciclos de los bionutrientes o la fitoremediación de suelos, ofreciéndoles herramientas, productos y procesos que los hagan más sostenibles y competitivos. Los agricultores, actores principales en este contexto de transición de la economía fósil hacia los recursos biológicos, son los mayores responsables de la generación de biomasa y quienes se enfrentan a nuevos retos en la economía sostenible. Fertinagro Biotech, en virtud de este convenio, podrá seguir aportando respuestas al desafío de la sostenibilidad de todos los procesos agropecuarios desde la bioeconomía y ofrecer así a los agricultores nuevas oportunidades para rentabilizar sus producciones no solo en las cadenas de valor tradicional (alimentación, fibras e incluso biocombustibles), sino también en los ámbitos ambiental y social.

Rosa Menéndez, presidenta del CSIC, y Sergio Atares, director general adjunto de Fertinagro Biotech

La creación de nuevos biomateriales, nuevos servicios medioambientales y la generación de un nuevo renacimiento rural que genere igualdad de oportunidades para los ciudadanos serán algunos de los logros que se alcancen con esta alianza. La presidenta del CSIC, Rosa Menéndez, agradeció durante el acto el esfuerzo investigador de Fertinagro Biotech y resaltó que esta colaboración permitirá “transferir conocimiento interdisciplinar y poner en valor la investigación, para que esta se pueda convertir en algo tangible para la sociedad”. Por su parte, el director general adjunto de Fertinagro Biotech, Sergio Atares, destacó la importancia del acuerdo para impulsar la I+D que realiza el grupo: “Todo el conocimiento que atesora el CSIC, caracterizado por su transversalidad y su visión global, será muy enriquecedor para seguir avanzando en bioeconomía circular a través de nuestra área indispensable de I+D”.

En el acto de firma del convenio, de izqda. a dcha., Rosa Menéndez, presidenta del CSIC, y por parte de Fertinagro Biotech, Sergio Atares, director general adjunto; Ignasi Salaet, director adjunto de I+D+i, y Laura Sánchez, de planificación estratégica

www.fertinagro.es pub_fertinagro.indd 53

20/06/2018 18:41

remitido

o MELLoR PRoGRAMA XENÉTICo ACoRNE Todos os axentes involucrados coinciden en sinalar os claros beneficios que ten a presenza do xen acorne na raza frisona e a importancia de incrementala nun futuro. Xenética Fontao SA é consciente da importancia de este xen e do seu papel na introdución do mesmo na raza Xenética Fontao marca estilo co seu xen polled: “o descornar vaise acabar” Xenética Fontao marca estilo co seu xen polled: “o descornar vaise acabar” frisona, por isto oferta o mellor conxunto de touros acornes a nivel nacional con altísimos índices xenómicos. Seis dos dez mellores touros nacionais acornes, segundo Conafe, son de XF.

MAURICIO DE LOS SANTOS Xenética Fontao SA “O DESCORNAR VAISE ACABAR” A presenza de cornos nos animais de granxa é, sen dúbida, un inconveniente, pois complica o manexo xeral (alimentación, transporte, integridade de traballadores etc..). É por iso que a maioría dos animais de granxa (con cornos) se descorna, unha das tarefas máis ingratas na actividade cotiá dunha explotación gandeira e que ten que ver, ademais, co colectivo máis vulnerable: os animais máis novos, pois esta operación realízase a idade moi temperá e revélase como unha operación custosa en termos económicos (entre 10 e 50 euros por animal descornado), posible comprometedora do desenvolvemento e crecemento posterior do animal e, en definitiva, como unha práctica frontalmente oposta ao concepto de benestar animal; por outra parte, o consumidor está cada día máis concienciado e preocupado en coñecer como son producidos os alimentos de orixe animal e como son tratados os animais no devandito proceso. Todo iso converte a práctica do descornado en susceptible de ser regulada e/ou prohibida pola lexislación nun futuro non moi afastado.

pub_fontao_publi.indd 54

HISTORIA A existencia do carácter acorne na especie bovina é coñecida polo ser humano desde sempre e foi reflectida en escritos, gravados e moedas das antigas civilizacións exipcia, grega e/ou romana nas que aparecen cabezas de bovinos con e sen cornos. Desde o principio dos tempos os animais con cornos parece que tiveron máis oportunidade de dominar e reproducirse, co que os acornes pasaron a un segundo plano en importancia cuantitativa. Si parece que cando máis frecuente foi o xene polled na raza foi no gando frisón europeo que poboaba Holanda e Alemaña no século XIX, é dicir, os devanceiros da actual raza Holstein. A presenza do mencionado xene na especie redúcese claramente a partir do ano 1900 e iso é debido a varias razóns: naquel tempo gravábanse sobre os cornos os números de identificación dos animais e, ademais, nos establos tradicionais da época (animais atados) preferíase aloxar animais con cornos, pois facilitaban os sistemas de amarre. Todo iso derivou nunha forte presión de selección a favor dos animais con cornos, e dicimos forte pois tratábase de suplantar un xene dominante (acorne)

21/06/2018 18:09

remitido

por un recesivo (cornos). É a partir do ano 1900 cando a presenza do xene acorne na poboación diminúe claramente. Con todo, un reducido número de criadores de UK, Alemaña e, sobre todo, dos EE. UU. continuou seleccionando gando acorne, contribuíndo en gran maneira a manter a presenza do xene na raza, aínda que dunha forma simbólica ou limitada, o que non é obstáculo para incrementala rapidamente, grazas á súa transmisión xa mencionada como xene dominante. O carácter acorne (polled en inglés) aparece como unha mutación natural unha vez cada 100.000 cruzamentos entre vacas e touros con cornos e, unha vez que aparece, a súa herdanza ou transmisión é ben sinxela, pois está controlada unicamente por un xene, chamado mocho, acorne ou polled (P), que é dominante e inhibe a expresión do xene recesivo astado ou con cornos (p). Un animal con cornos sempre será homocigótico para ese carácter (pp), mentres que un animal sen cornos (mocho) poderá ser homocigótico, tamén chamado acorne puro (PP), e a súa descendencia será sempre (100 %) sen cornos ou heterocigótico (Pp), cuxa proxenie será acorne entre un 50 %-100 % dos casos, dependendo de se o outro proxenitor é con cornos (pp) ou acorne (ben Pp ou PP). Desde a perspectiva práctica ou de granxa, a selección dos animais mochos é ben sinxela tamén, pois, ao ser un xene dominante, todos aqueles animais que non posúan cornos son portadores do xene e, pola contra, se posúen cornos non levan o xene. Por tanto, é moi fácil identificar os portadores do xene (mochos) para usalos como proxenitores e asegurarnos así a presenza do xene nas xeracións futuras (ver táboa 1). Menos do 10 % do total de efectivos da raza Holstein é portador actualmente do xene acorne. Porcentaxes similares atopamos noutras razas leiteiras (Jersey) ou cárnicas (Fleckvieh, Charolais ou Limousin). Todo o contrario ocorre noutras razas bovinas, fundamentalmente de aptitude cárnica e orixe británica ou escandinava, nas que a práctica totalidade dos seus efectivos son acornes: Aberdeen Angus, Hereford, Galloway etc. A escasa presenza do xene acorne nas razas bovinas leiteiras xustifícase porque a énfase na mellora xenética destas razas foi sempre posta en incrementar as súas

É MOI fáCIL IDENTIfICAR OS pORTADORES DO xENE pARA USALOS COMO pROxENITORES E ASEgURARNOS ASí A pRESENzA DO xENE NAS xERACIÓNS fUTURAS producións, co que as escasas liñas xenéticas portadoras do xene acorne non podían competir adecuadamente co resto da poboación. O resultado foi entón un reducido número de touros acornes con índices xenéticos medios ou baixos para o seu uso masivo a nivel comercial, co que o progreso xenético foi escaso e moi lento nas liñas acorne, debido á falta de animais destacados portadores deste xene cos que traballar. A SITUACIÓN ACTUAL Grazas ao empeño dalgúns criadores fóronse creando na raza Holstein liñas xenéticas acornes de alta calidade, combinando este xene cos touros líderes do momento e as mellores familias de vacas. A chegada da xenómica supuxo un grande impulso, ao permitir unha rápida e fácil identificación de animais elite no que respecta aos índices e, á vez, portadores do xene acorne. O status destes animais portadores do xene acorne, a miúdo combinado con outros xenes como o de cor de capa vermella, e índices xenéticos moi respectables fíxolles moi atractivos para moitos gandeiros, que comezaron a utilizalos como proxenitores das seguintes xeracións e estender a presenza do xene acorne na raza, constituíndo un verdadeiro punto de inflexión. A oferta continúa mellorando e os touros acornes dispoñibles no mercado mostran índices xenéticos realmente altos e comparables, agora si, co resto dos touros novos elite da raza.

Táboa 1. Cruzamentos de animais acornes e con cornos. Distintas posibilidades segundo os xenotipos 1

Acorne homocigótico (PP) x Acorne homocigótico (PP)

100 % acorne homocigótico (PP)

Acorne homocigótico (PP) x Astado (pp)

100 % acorne heterocigótico (Pp)

Acorne homocigótico (PP) x Acorne heterocigótico (Pp)

100 % acorne: 50 % acorne homocigótico (PP) 50 % acorne heterocigótico (Pp)

Acorne heterocigótico (Pp) x Astado (pp)

50 % acorne heterocigótico (Pp) 50 % astado (pp)

Astado (pp) x Astado (pp)

100 % astados (pp)

Acorne heterocigótico (Pp) x Acorne heterocigótico (Pp)

25 % acorne homocigótico (PP) 50 % acorne heterocigótico (Pp) 25 % astado (pp)

pub_fontao_publi.indd 55

21/06/2018 18:09

remitido

O fUTURO En termos xerais, os beneficios da presenza do xene acorne na poboación frisona parecen evidentes, á vez que os posibles efectos indesexados colaterais son nulos. Nun nivel máis específico, a presenza deste xene na descendencia de animais xeneticamente destacados pode ter un efecto moi positivo no ámbito da mercadotecnia, de feito os prezos pagados polos animais acornes con alta xenómica en poxas públicas en distintos países son cada vez maiores. A presenza do xene polled en animais elite, novas ferramentas como a xenómica e un amplo grupo de gandeiros tratando de incorporar este xene en animais TOP fan que o futuro da xenética acorne pareza prometedor. O gran desafío presente e futuro de todos os actores involucrados é ampliar e diversificar as liñas xenéticas para prover de alternativas serias e diferentes o mundo da xenética acorne e así poder combinalas para conseguir animais homocigóticos (PP) para este carácter e cuxa descendencia será 100 % acorne. Se froito do traballo conxunto entre criadores e centros de inseminación se conseguen touros acornes de alto valor xenético, a súa utilización será masiva e poderemos entón dicir que o futuro da raza será, sen dúbida, acorne!

DIABOLO P ROJO (Apoll P x Ladd P)

THOS APOLL ALLUMI PP ROJO (Apoll P x Tango) Familia “Alumette”

pub_fontao_publi.indd 56

gRAzAS AO EMpEñO DALgúNS CRIADORES fÓRONSE CREANDO NA RAzA HOLSTEIN LIñAS xENÉTICAS ACORNES DE ALTA CALIDADE, COMBINANDO ESTE xENE COS TOUROS LíDERES DO MOMENTO E AS MELLORES fAMILIAS DE VACAS ApOSTA DE xENÉTICA fONTAO pOLOS TOUROS pOLLED Xenética Fontao SA é consciente da importancia deste xene e desde hai anos apostou pola presenza de animais polled procedentes de relevantes familias de vacas e acompañados de bos índices xenéticos desde o ano 2013, no que se incorporaron os primeiros xatos acornes ás instalacións de XF: Sexpill, outeiro Rojo ou Indiano. Moito mellorou a oferta desde entón e a día de hoxe XF pode ofrecerlles aos gandeiros touros acornes de altísimo nivel xenético, equiparable ao dos mellores touros novos da raza en branco e negro, e en combinación en ocasións doutros xenes interesantes (cor de capa, caseínas…). Deles destacamos, entre outros, a Princi P Red, Ciclo P RC, Diabolo P Rojo ou Thos Apoll Allumi PP Rojo.

Este touro presenta unha proba moi equilibrada nos máis importantes trazos de produción, tipo e saúde ademais de ter capa vermella, ser acorne heterocigótico (Pp) e ser A2A2 e BB para as caseínas.

Este touro de altas producións de leite, tipo equilibrado e excelentes trazos de saúde é, ademais de vermello, o primeiro touro acorne homocigótico (PP) en servizo activo no noso país, o 100 % da súa descendencia será acorne e é, ademais, A2A2 e AB para as caseínas.

21/06/2018 18:09

remitido CICLO P Mission P x Boss Familia “Heaven”

Procede dunha das familias máis importantes hoxe en día en Europa. É fillo dunha irmá materna de Quixote, que foi xovenca n.º 1 por RZG en Alemaña no seu momento. Con 4.671 GICO, ocupa o posto n.º 8 do TOP 100 GICO. Destacadísimo touro en índices para produción con case 2.000 kg de leite e porcentaxes positivas de graxa e proteína, tamén para tipo, con case o 2 para IXT, 1,5 para patas e 2,33 para ubres, todo iso acompañado de excepcionais trazos de saúde e dos xenes acornes (50 % da súa descendencia asegurada acorne), RC (portador de factor vermello) e A2A2 e AB para as Beta e Kappa caseínas, respectivamente.

PRINCI P RED (Mision P x Kanu P) Familia “Neblina”

A familia “Neblina” está a transmitir altísimas xenómicas tanto vía macho como vía femia en moi distintos sistemas e con moi diversos sementais. Nunca antes un touro como este ocupou unha posición tan destacada (n.º 4) no ranking GICO. Con 4.742 GICO, case 2.200 kg de leite, +2,72 para ubres e trazos de saúde moi destacados, é un dos touros máis atractivos do panorama nacional, ademais de polos seus índices xenómicos grazas á peculiar combinación de xenes que mostra: é vermello, acorne heterocigótico (o 50 % da súa descendencia será sen cornos) e portador do xenotipo A2A2 e BB para as Beta e Kappa caseínas, respectivamente.

OUTROS TOUROS Outros touros interesantes que completan a oferta de XF en touros acornes son: THoS KANU MAG P (Kanu P x Meridian) é portador de factor vermello, acorne heterocigótico (Pp) e A1A2 e AB para as caseínas. JULE P RoJo (Speedo Red x Kingboy) é un touro con capa vermella, acorne heterocigótico (Pp) e A1A1 e AE para as caseínas. SINCo P RED (Mission P x Powerball), con 4.308 GICO é outro dos touros vermellos e acorne heterocigótico (Pp) máis destacados do panorama nacional. É A1A2 e BB para as caseínas.

10 MELLORES TOUROS ESpAñOIS pOLLED pOR ICO Número

Nome

Ano nacemento

GICo

POLLED

ESPM9204595909

Tirsvad Mission Princi P Red

2017

4742

POC

ESPM9204586121

Tiran Mission Hunter Ciclo P

2017

4671

POC

ESPM9204383819

Gefri Apolo P ET

2016

4252

POC

ESPM9204415118

Diabolo P Rojo ET

2016

4141

POC

ESPM9204342135

Desire Arizona Polled Red ET

2015

3838

POC

ESPM9204275063

Gefri Alblas Felix PET

2015

3814

POC

ESPM9204521344

Beeze Lazaroxy Jule P Rojo

2016

3808

POC

ESPM0804234252

Thos Apoll Allumi PP Rojo

2015

3653

POS

ESPM9204187804

Gefri Fortean ET

2014

3652

POC

ESPM0804031087

Thos Kanu Mag P

2015

3372

POC

POS Homocigoyo Polled / POC Portador Polled. Fonte: Conafe

pub_fontao_publi.indd 57

21/06/2018 18:09

LELY INCORPORA UNHA NOVA FIGURA PARA AS SÚAS EXPLOTACIÓNS DO NORTE DE ESPAÑA: O ASESOR DE GRANXA As tarefas principais dun asesor de granxa Lely son: apoiar e capacitar o gandeiro na transición cara ao muxido automático, mellorar e optimizar a xestión diaria das granxas Lely existentes e mellorar a formación interna do persoal do Lely Center.

ASESORÍA FMS

Yolanda Trillo é a FMS (Farm Management Support) de Lely para o norte de España. Entrevistamos a nova incorporación como veterinaria asesora de granxa. Cales son as funcións dun FMS? Dentro de Lely, a figura do Farm Management Support encárgase de dar apoio e capacitar os gandeiros na súa transición ao muxido e/ou alimentación automáticos. Despois desta transición, unha vez que os gandeiros teñen experiencia, dámoslles adestramento e asesoramento para optimizar a xestión da granxa en función dos seus obxectivos, as súas necesidades e as súas expectativas, é dicir, o labor dun FMS divídese en tres categorías: 1. Transición ao muxido automático: introdución, guía e capacitación de novos clientes antes, durante e despois da posta en marcha do muxido e/ou alimentación automáticos. Durante o proceso de venda asesoramos no deseño de colocación do robot no establo, tanto para ganderías existentes como novas. 2. Optimización: apoio aos clientes existentes coa optimización da súa xestión empresarial por medio do T4C e as aplicacións móbiles, en función das necesidades do produtor leiteiro. Monitorizar as granxas, establecer benchmarks (obxectivos alcanzables entre todas as granxas) e monitorizar a evolución da xestión das granxas para alcanzar novos obxectivos. 3. Organización interna: proporcionar apoio interno e orientación dentro do Centro Lely en asuntos relacionados coa xestión de granxas. Isto inclúe asistir e/ou contribuír a xornadas de portas abertas, simposios, vendas e marketing. Que achega o traballo dun FMS ao resto do equipo Lely? Proporcionámoslle soporte técnico ao equipo comercial e formamos os técnicos en cuestións básicas de manexo en granxa para entender como programar as funcións dos produtos Lely.

vacapinta004_publirreportaje_lely_galego.indd 58

Como encaixa a figura do FMS dentro da estrutura dunha granxa robotizada? Traballamos como asesores en canto ao funcionamento do software que empregan os robots (T4C), co cal nos responsabilizamos de adestrar tanto o gandeiro como outros asesores da granxa que queiran facer uso deste (nutrólogo, veterinario...). Deste xeito, todas as figuras activas na granxa poden analizar datos para mellorar a súa eficiencia. Ademais, en caso de emerxencias no rabaño que puidesen estar relacionadas co robot (problemas de bacterioloxía, mamite, acidose, cetose etc.), a figura do FMS intervén no proceso sempre e cando o demande o gandeiro ou un asesor. Con que obxectivos traballa un FMS? O noso traballo contribúe a mellorar o benestar animal, a eficiencia, os rendementos e a satisfacción laboral. Para conseguilo adaptámonos ás necesidades de cada granxa e, se outros asesores externos queren sacarlle partido ao software, entón formamos un equipo de traballo para explorar as posibilidades de optimización das granxas. Como funcionan os contratos FMS? Existen catro niveis de contrato, que van desde unha posición reactiva con soporte exclusivamente on-line ata o proactivo e intensivo traballo a pé de granxa. Ata o ano de instalación o servizo nivel 3 proporciónase de forma gratuíta en todas as ganderías e, despois do ano, o gandeiro ten que contratar o tipo de servizo que require segundo as súas necesidades.

Por que é relevante que un gandeiro contrate o servizo de soporte FMS tras o ano de instalación? Despois de elaborar un plan de traballo co produtor (utilizando métodos coma o SMART) con base nas súas necesidades e fixar uns obxectivos anuais, trabállase mensualmente co gandeiro para optimizar o funcionamento dos produtos Lely e obter a maior eficiencia de traballo en cada granxa. Realizamos auditorías e monitorizamos rutinas diarias, saúde do rabaño (condición corporal, locomoción, estado do ubre…), optimización da alimentación, rendemento do robot e o sistema de xestión T4C, así como a administración do cadro de persoal. Ademais, continuaremos formando os gandeiros e outros asesores externos en como integrar as novas actualizacións do software e outras ferramentas innovadoras que Lely poida ofrecer para continuar mellorando a xestión das ganderías.

20/06/2018 18:06

ES14001-DE

A innovación ao servizo da gandería

AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER OUTEIRO DE REI 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. + 34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

O MELLOR SERVIZO O MÁIS PRETO POSIBLE Lely baséase no seu coñecemento das tecnoloxías máis avanzadas e das técnicas de diagnóstico máis recentes. Lely garante que só técnicos certificados interveñen no voso sistema de muxido automatizado.

EVOLVE. www.lely.com

vacapinta004_publirreportaje_lely_galego.indd 59

ES14001-DE-advertisement-Frisona Espanola-210x297-TL.indd 1

innovators in agriculture

20/06/2018 18:06

31-Jan-14 09:19:30

NA GRANXA

BINIGARBA QUESOS SL. CIUTADELLA (MENORCA)

En Vaca.tv

Antonio Ramón Bosch, nun dos seus almacéns de curación

Artesáns do leite

Nesta explotación menorquina dedican a gran maioría do seu leite á transformación da materia prima en queixos artesáns con DOP Mahón-Menorca e percorren todos os pasos da cadea alimentaria dende a produción ata a venda.

Localización: Ciutadella (Menorca) N.º total de animais: 230 Vacas en produción: 129 Traballadores en total: 10 Media de produción: 38,5 litros vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,70 % Porcentaxe de proteína: 3,30 % RCS: 130.000 cél./ml ICO: 2.069 Superficie agrícola: 200 ha Prezo do leite: 0,31 €/l

s gandeiros Antonio Ramón Bosch e Sebastián Marqués son, xunto a Francisco Moll, propietario da finca, os tres socios da explotación Binigarba, unha Sociedade Rural Menorquina situada na localidade de Ciutadella. Como en todo este tipo de sociedades, ben típicas da illa balear de Menorca, o dono da finca e os produtores que se dedican á explotación do negocio reparten o beneficio en partes iguais; neste caso, en tres. Durante a nosa visita á gandería, no mes de marzo, Antonio contounos que a sociedade xunto co seu xen-

ro Sebastián leva en funcionamento dous anos, pero que a súa historia nesta explotación remóntase aos anos 80. Durante estes máis de trinta anos en Binigarba sempre se dedicaron á produción de leite e foi pouco a pouco como se foron introducindo no mundo da transformación e da elaboración de queixos artesáns. Neste senso, son moitas as ganderías da illa de Menorca que realizan todos os procesos desta cadea alimentaria, dende a produción do leite ata a súa venda final en forma de queixo, pasando pola elaboración do produto totalmente artesán e a súa propia distribución. Un exemplo é Binigarba. En total son 10 traballadores e, aínda que como di Antonio: “Hai que facer un pouco de todo”, teñen as tarefas o máis repartidas posible. Actualmente contan con 230 animais, dos que 129 son vacas en muxidura, 8 son vacas secas e completan a recría 44 xovencas e 49 xatas.

60 | Vaca Pinta nº 4 | 06.2018

vacapinta004_naGranxa_binigarbaMenorca_galego_02.indd 60

20/06/2018 20:00

NA GRANXA

Sebastián Marqués co seu fillo Joan, levando as vacas ao pasto

PASTO A DIARIO O verde é parte importante na alimentación dos animais de Binigarba. “Levámolas a pastar unhas catro ou cinco horas ao día, máis ou menos están no campo dende a unha do mediodía ata as cinco da tarde”, explica Antonio. Para complementar este pasto diario das vacas de produción, nesta explotación menorquina elaboran cada día unha ración composta de 10 kg de silo de millo, 2 kg de herba seca, 5 kg de silo de raigrás e 10,5 kg de concentrado.

As vacas secas mantéñenas sempre no campo e comen ademais de herba seca e verde, cando o hai, 2 kg de concentrado. Por outra parte, as xovencas combinan o pastoreo coa inxestión de concentrado e, por último, na recría fan diferenciación da alimentación segundo as idades. Destétana aos 60 días, a partir de aí ata os catro meses comen unha ración de penso starter e dende os catro meses ata os doce cambian a outra diferente combinada con ración de verde ou diferentes forraxes.

Para o control nutritivo dos animais contan cos consellos dun nutrólogo que lles especifica a alimentación de cada lote e lles vai adaptando as racións ás épocas do ano, pois segundo as condicións meteorolóxicas e a dispoñibilidade do verde, van cambiando a súa composición e os seus complementos con cebada, remolacha, avea etc. Eles mesmos elaboran as diferentes racións e distribúenas dúas veces ao día.

GENEX, una marca única y global Las marcas GENEX y CRI se han unido en una única. Hasta ahora la genética de CRI se comercializaba con la marca GENEX en USA y en Canadá, mientras que los mismos productos se distribuían en el resto del mundo a través de Cooperative Resources International (CRI), la empresa matriz de GENEX. Con la unión de estas dos marcas en una sola, por primera vez todos los productores de leche y carne de todo el mundo conocerán y se referirán a esta organización como GENEX. Este cambio a una marca global y uniforme nos permitirá ser-

vir mejor a todos nuestros clientes, incorporando programas de valor añadido y comunicaciones a través de las fronteras. Esta transición a una sola marca creará sinergias ya que los ganaderos de todo el mundo serán atendidos por una organización con un objetivo general: proveer genética animal de clase mundial, soluciones reproductivas avanzadas, productos de valor añadido y servicios innovadores para sus clientes. La empresa filial del Grupo INATEGA, Eurodistribución Ganadera SL, es el distribuidor exclusivo de GENEX/CRI para España desde el año 2000.

www.inatega.com 06.2018 | Vaca Pinta nº 4 | 61

vacapinta004_naGranxa_binigarbaMenorca_galego_02.indd 61

19/06/2018 22:42

NA GRANXA Teñen dous lotes de xatas: un, de dous a catro meses, e outro, de catro a doce

Na actualidade buscan vacas duradeiras, que teñan boas patas e bos sistemas mamarios

A limpeza deste espazo fana con tres arrobadeiras e para os xurros teñen tres fosas, unha totalmente dedicada para as vacas de produción. Ademais contan con seis trincheiras para silos e con dous almacéns para as forraxes e a maquinaria. Teñen en propiedade catro tractores, cultivadores, un remolque segador, unha abonadora, un pulverizador, unha embaladora e unha encintadora, como di: “Todo o necesario para o traballo das fincas”. Tan só botan man de colaboracións externas cando é época do ensilado.

Dispensador de penso no establo de vacas en produción

RUTINA DE MUXIDO Moxen 129 vacas, dúas veces ao día, ás seis da mañá e ás seis da tarde, nunha sala de muxido de espiña de peixe de dezaseis puntos. Na última campaña a produción media en lactacións normalizadas a 305 días foi de 10.309 kg vaca/ano e a súa produción media no momento en que visitamos a explotación estaba nos 38,5 litros vaca/día, cun 3,70 % de graxa, un 3,30 % de proteína e un reconto celular que andaba polas 130.000 células somáticas.

FINCAS E LOTES A explotación Binigarba comprende un total de 77 ha e ademais, segundo explica Antonio, teñen alugadas outras tres fincas: Torreta Saura, de 40 ha; Alcarieta, de 63 ha, e Son Pons, de 20 ha. “Todas as vacas de muxido están en Binigarba, as outras fincas están dedicadas ao cultivo de herba para facer silo e herba seca e a veces para cultivar outro tipo de cereais como avea ou cebada”, apunta. As condicións climatolóxicas, sobre todo da primavera e do verán, obrígaos a ter un sistema de rega artificial con pivot e aspersor para o cultivo do millo. O resto mantense en secano, como subliña Antonio: “Se chove, ben, e se non…”.

IMPORTANCIA DA XENÉTICA En canto á distribución dos animais, nas instalacións de Binigarba teñen varios lotes: as xatas en dous lotes por idades, un de dous a catro meses e outro de catro a doce; as secas, e as vacas en produción. As xovencas a partir dun ano están noutra finca, en Alcarieta, a uns poucos quilómetros de distancia. O establo das vacas de produción, aberto na súa case totalidade, está construído de bloque e o teito é de uralita. Alberga uns 120 cubículos con cama de colchoneta de goma, conta cun dispensador de penso que controla a inxestión de cada frisona e tamén con diferentes elementos de benestar animal como un cepillo rascador e gran cantidade de ventiladores. Antonio conta que a calor sobre todo no verán afectáballes moito e que “dende que instalamos os ventiladores que esparexen auga, hai case dous anos, a verdade é que o notamos moito”.

“Creo que o máis importante é a xenética. Sen xenética, pouca cousa se pode facer”, así nos contestaba Antonio cando lle preguntamos que papel xogaba este aspecto na súa gandería. Na actualidade buscan vacas duradeiras, que teñan boas patas e bos sistemas mamarios, sen deixar de lado o tipo en xeral. Traballan cunha media de catro ou cinco touros ao ano, van cambiando cada pouco e nesta campaña están utilizando doses de Unix, Cinderdoor, 1st Grade e Wilson. O plan reprodutivo desenvólvese na propia explotación e non venden para fóra, toda a recría é exclusiva para a granxa. Inseminan as xovencas por primeira vez aos 15 meses, a media de inseminacións por preñez é de 3,1 e a taxa de fertilidade, do 40 %. A media de número de partos anda polos tres por vaca e o intervalo entre os mesmos é de 433 días.

62 | Vaca Pinta nº 4 | 06.2018

vacapinta004_naGranxa_binigarbaMenorca_galego_02.indd 62

20/06/2018 20:00

Genética y Valor Añadido en una

marca global

Ctra. Valdefresno, 2. 24228 Corbillos de la Sobarriba. León. Teléfono: 987 213 172 pub_genex.indd 63

16/06/2018 17:19

NA GRANXA

“Un 70 % do noso leite destinámolo aos queixos, o 30 % restante é vendido a dúas empresas”

A calidade morfolóxica dos animais sae á pista en Menorca de maneira anual e os socios de Binigarba non perden o concurso frisón rexional dende hai, polo menos, 16 anos, cando participaron por primeira vez. Os gandeiros menorquíns apostan forte polo certame e Antonio e Sebastián participaron na última edición con diversos animais. Como el mesmo di: "Intentamos pasalo o mellor posible”.

Sala de muxido 2x8 Unha das primeiras fases da elaboración dos queixos é o seu prensado

NA DIVERSIFICACIÓN ESTÁ A DIFERENZA

Para lograr unha maior eficacia na mellora xenética do seu rabaño, Antonio subliña que “intentamos mirar sempre o que nos aconsella o noso técnico de apareamentos”. Como resultado, teñen unha cualificación morfolóxica de 81 puntos e a media ICO da explotación é de 2.069. Non adoitan utilizar o implante de embrións, prefiren o seme sexado ao convencional para as xovencas e as vacas de máis calidade xenética da explotación e nunca utilizan touros en proba. “Hai un par de anos que probamos co seme sexado e non nos foi demasiado ben, pero agora volvémolo a intentar e si estamos contentos”, apunta Antonio.

Durante a curación, voltéanse varias veces e úntanse con aceite e pimentón

Unha das características que fai diferente ás explotacións de Menorca é que moitas son as que se dedican directamente á transformación do leite en queixo artesán con Denominación de Orixe Protexida. Binigarba é unha delas e de aí o seu nome comercial Binigarba Quesos SL. Con todos uns requisitos que cumprir para ser recoñecidos pola DOP, na queixería desta explotación elaboran de maneira tradicional os famosos queixos de Menorca, eles mesmos fan a distribución na illa e incluso exportan un 40 % a Mallorca. De toda a súa produción leiteira, “un 70 % do noso leite destinámolo aos queixos, o 30 % restante é vendido a dúas empresas”, confirma Antonio. A parte do leite que venden vai para a Cooperativa Insular Ganadera (Coinga), que embotella leite e elabora queixos, e para Dalrit, outra industria da illa que se centra tan só na transformación en queixo. Con dous contratos lácteos diferentes, Antonio recibe por cada litro vendido 0,31 euros. Nas propias instalacións de Binigarba contan cunha tenda na que venden directamente os seus produtos, os diferentes tipos de queixos –semicurado, curado e anello– e tamén embutidos que elaboran coa carne dos cochos cebados por eles mesmos, outra actividade da explotación que xunto ao cebadeiro de xatos propios complementa a diversificación do seu negocio.

64 | Vaca Pinta nº 4 | 06.2018

vacapinta004_naGranxa_binigarbaMenorca_galego_02.indd 64

21/06/2018 17:17

GEA Monobox-Calidad, productividad y ƃGZKDKNKFCF VQFQ GP WPQ Módulo profesional de ordeño automático para el máximo rendimiento y salud del rebaño En la unidad de ordeño Monobox la rutina de ordeño completa tiene lugar dentro de la pezonera, lo que asegura un ordeño higiénicamente impecable y una mayor salud del rebaño para una leche de calidad premium .C GƂEKGPEKC ÖPKEC FG )'# /QPQDQZ QTFGÍC UWU XCECU GP GN OQOGPVQ QRQTVWPQ

¡ Nuevo sistema aplicación Pre Dip incorporado en la pezonera !

pub_gea.indd 65

20/06/2018 22:37

25/06/2018 09:31

pub_progenex.indd 66

16/06/2018 17:20

pub_progenex.indd 67

16/06/2018 17:20

NA GRANXA

OUTEIRO SC. CHANTADA (LUGO)

Ricardo Gómez, ao pé do seu rabaño

En Vaca.tv

Das frisonas en intensivo ás Jersey en pastoreo Tras décadas vivindo das altas producións vinculadas ao sistema intensivo, na gandería Outeiro explotan agora un rabaño mixto de vacas frisonas e Jersey en extensivo, co propósito de vivir unicamente dos queixos que elaboran na súa propia queixería, Airas Moniz.

Localización: O Outeiro, San Salvador de Asma (Chantada) Propietarios: Ricardo Gómez Rodríguez e Ana Vázquez Vázquez N.º de animais: 82 Vacas en muxidura: 54 (38 Jersey e 16 frisonas) Media de produción: 22 litros vaca/día Porcentaxe graxa: 4,70 % (leite vendido á industria) Porcentaxe proteína: 3,70 % (leite vendido á industria) RCS: 150.000 cél./ml Prezo do leite que venden á industria: 0,31 €/kg (prezo base)

espois dun cuarto de século traballando con frisonas de alta xenética nun sistema de produción intensiva, hai tres anos que Ricardo e a súa muller, Ana, decidiron revolucionar o seu modelo de negocio e apostar polo pastoreo na procura de mellorar a súa calidade de vida, reducir custos e sintonizar mellor co medio que os rodea. Xa en 2011 introduciran as primeiras vacas Jersey e tiñan en mente a idea de transformar o leite nunha queixería propia, a cal se fixo realidade a comezos do ano pasado. En 2012 elaboraron o primeiro plan de cambio de modelo: "Era un proxecto intermedio entre o sistema produtivo que tiñamos antes e o que temos agora, pero eu aínda non estaba o suficientemente maduro como gandeiro para enfrontarme a el […]. Neste mo-

mento o financiamento da queixería púxose arduo e decidimos retardar un pouco o tema", rememora Ricardo. Non obstante, durante ese intervalo tiveron tempo para seguir afianzado a idea e viaxar. "Vin que por Europa había xente que con 150.000 e 200.000 litros daba vivido perfectamente do queixo e ver iso deume un pouco de seguridade, ver que se pode traballar con producións moi baixas por vaca e día", e engade: “Ademais, aínda lle iamos dar un valor engadido máis ao produto, non só co cambio de raza, senón sacando os ensilados da dieta dos animais polo tema dos butíricos, e por todo iso decidinme a apostar por este modelo”. A introdución das Jersey estivo motivada polo afán de darlle ao queixo un carácter distinto, malia que nun principio a idea era quedarse cun rabaño mixto. Porén, o manexo faise máis complicado ao traballar con dúas razas –sepáranas para o muxido, xa que para a queixería só empregan o leite das Jersey–, e na actualidade están eliminando pouco a pouco as frisonas que aínda teñen no rabaño.

68 | Vaca Pinta nº 4 | 06.2018

vacapinta004_naGranxa_outeiro_galego_03.indd 68

21/06/2018 18:38

NA GRANXA Unha controladora de Africor Lugo toma mostras de leite do rabaño

"A miña filosofía é esa: non quero moitos animais nin moita produción, o que quero é rendibilidade" CARACTERÍSTICAS DA RAZA JERSEY "A frisona é a vaca que máis capacidade ten para transformar a materia seca en litros de leite e a Jersey é a vaca que máis capacidade ten para transformar o leite en sólidos". Esta definición de Ricardo sintetiza moi ben a principal diferenza entre estas dúas razas leiteiras. Ademais agrega: “A Jersey é espectacular para o pastoreo, parece que naceu para isto, ten boas patas, é unha vaca áxil, pequena, con menos peso cá frisona e desprázase sen ningún problema a distancias medias". Así mesmo, asegura que son unhas vacas "moi comedoras" e "máis rústicas" e que senten as épocas críticas menos cás frisonas. A día de hoxe están muxindo 38 Jersey e 16 frisonas. A idea deste gandeiro chantadino é reducir a taxa de recría, xa que, ao non ter que cubrir as baixas das frisonas, quedarase con catro ou cinco animais por ano, que é o que calcula que vai ter de reposición. "A miña filosofía é esa: non quero moitos animais nin moita produción, o que quero é rendibilidade". O control leiteiro resúltalles fundamental, xa que na queixería traballan con leite cru e ter unha mostraxe mensual, sobre todo de reconto celular, é imprescindible. Unha controladora de Africor Lugo acode mensualmente á granxa para tomar as mostras e logo o Ligal failles as analíticas correspondentes, tanto de células como de graxa e proteína. Outro servizo que lles presta Africor é a medición de beta-hidroxibutirato para coñecer a incidencia de cetose no rabaño.

A media de produción actual está arredor dos 22 litros, cun 4,70 % de graxa e un 3,70 % de proteína. A redución de litros foi drástica se se compara cos que obtiñan cando estaban en intensivo: 40 no caso das frisonas e preto de 30 no das Jersey. Á industria véndenlle o leite das dúas razas mesturado e as medias refírense a cando a totalidade vai para fóra, por exemplo, o da fin de semana. O resto dos días unha parte do das Jersey destínase á queixería, co cal se reducen sensiblemente as calidades medias do que venden. O leite das Jersey adoita superar o 5 % de graxa e aproxímase ao 4 % de proteína. O reconto celular non presenta moitas variacións en función da raza, pero Ricardo sinala que "si se nota diferenza cando hai pouco pasto e o tema se pon cruel", xa que, aínda que as complementan na corte, fórzanas a que pasten o que hai polo tema do queixo e "aí si que se percibe unha subida das células somáticas, porque os mesmos glóbulos brancos en menos leite dan lugar a unha maior concentración".

ALIMENTACIÓN DE BAIXO CUSTO O copropietario de Outeiro SC recoñece que o pastoreo lles deu un pouco de medo ao principio, xa que a facturación se reduce considerablemente con este sistema: “Cando recibimos a primeira nómina Ana asustouse e dixo: 'Nós imos vivir con isto?' Pois si, si que se pode. Pasamos a cobrar a metade, incluso algo menos, pero os gastos redúcense dunha maneira descomunal, co cal, a peor das xestións que fixemos desde que estamos en pastoreo é tan boa como a mellor en intensivo. As marxes de explotación non son menores, podo aseguralo. Noto o peto máis cheo, é tan simple como iso”. 06.2018 | Vaca Pinta nº 4 | 69

vacapinta004_naGranxa_outeiro_galego_03.indd 69

21/06/2018 18:38

NA GRANXA

Ao longo destes tres anos viviron un proceso de reaprendizaxe, no que xogou un papel fundamental o asesor Xan Pouliquen, que lles botou unha man en canto ao coñecemento das pradeiras, que variedades sementar e como facelas máis rendibles. Cando o pasto abonda, as vacas de leite pastorean día e noite. Nesta época só entran ao establo para os muxidos e para comer o penso –tres quilos como máximo segundo a fase de lactación na que se atopan–, que lles subministran na sala mediante un dispensador para axilizar o proceso e reducir ao mínimo o tempo que están dentro. Nas épocas nas que escasea a herba –desde finais de xullo ata finais de setembro– aliméntanas na corte. “Cando é así hai que mercar comida ou gastar ensilados. Cada vez ensilo menos ao non llelo dar ás vacas que producen para a queixería, pero as que non dan leite para as nosas elaboracións si que o seguen comendo”, aclara Ricardo. Para secar as vacas métenas dentro cunha ración a base de palla ata que recollen o ubre. Logo volven para fóra ata uns días antes de parir, que ingresan nun lote de preparto dentro da nave. Nos últimos meses empezaron a facer secado selectivo. “Estamos deixando atrás os antibióticos que non cómpren", afirma. Para levalo a cabo miran o histórico de cada vaca, se tivo mamite, en que teto... Incluso a algunha lle poñemos nun cuarto unha cánula e a outras non”. O pastoreo carrexa algunha desvantaxe pola cuestión das moscas: "Sabes que vas perder algún teto de vez en cando, pero é un tema co que hai que convivir".

“A peor das xestións que fixemos desde que estamos en pastoreo é tan boa como a mellor en intensivo, así que estamos tranquilos”

O leite das Jersey adoita superar o 5 % de graxa e aproxímase ao 4 % de proteína Nesta época as vacas pastan día e noite

MANEXO DA RECRÍA

SUPERFICIE AGRÍCOLA

Ata a desteta, que lles fan arredor dos 60 días, as xatas permanecen en boxes individuais; logo agrúpanas en lotes dentro do establo e pasan a comer concentrado e herba seca ad libitum ata os cinco meses e medio. Desde esa idade raciónanlles o penso e continúan coa herba seca, ata que con dez meses as botan para fóra. A partir de aí o manexo é moi similar ao das vacas de produción; se hai pasto están todo o tempo fóra e, se coincide en época estival, son alimentadas no establo. Iso si, adoitan metelas na nave uns 15 días para facerlles a inseminación e desde que son diagnosticadas non volven entrar ata uns días antes do parto.

En Outeiro SC traballan trinta hectáreas. Vinte son pastoreables, aínda que oito delas están máis lonxe e só as apacentan nas épocas críticas. "Na primavera esas parcelas deixámolas para ensilar e para facer herba seca porque agora o crecemento vexetativo é grande. Despois, ao mellor a finais do verán, dámoslles unha quenda de pastoreo porque non merece a pena segalas, ou no outono, cando aquí empeza a escasear a herba, subimos a facelas”, explica o chantadino. As outras dez hectáreas están bastante máis afastadas –"nunca me movo coas vacas en lactación máis de dous quilómetros de ida e dous de volta”–, polo que unicamente as empregan para herba seca ou ensilado.

70 | Vaca Pinta nº 4 | 06.2018

vacapinta004_naGranxa_outeiro_galego_03.indd 70

21/06/2018 18:38

PROGRAMA DE CRUZAMIENTO

La alternativa rentable

ÚNICO

programa de cruzamiento

PROBADO en el mundo

Alan y Ben Andersen

SEAGULL BAY Idaho (EE. UU.)

2.200 vacas ProCross en ordeño Criadores de Supersire, Headliner, Silver...

www.procross.info Para más información: www.procross.info www.procross.info Para más información: www.procross.info Distribuido en España por Global Genetics

Distribuido en Galicia por SERGEGA | Manuel Reixa: 610 526 785 Distribuido en Galicia por SERGEGA | Manuel Reixa: 610 526 785 | Noel Balsa: 619 760 916 Distribuido en Galicia por SERGEGA | Manuel Reixa: 610 526 785

vacapinta001_proCross_galego.indd 71

Telf: 91 637 34 78 | E-mail: procross@globalgenetics.es

16/06/2018 17:23

NA GRANXA

as liñas xenéticas que máis lles gustan son a danesa e a neozelandesa, xa que "xeran unha vaca con menos tamaño, que acepta mellor os desprazamentos, que ten mellores patas e os compoñentes de saúde máis traballados"

XENÉTICA A recría está dentro ata os dez meses

O uso de maquinaria agrícola é mínimo: “Teño dous tractores que só utilizo para triturar algunha parcela que ten herba mala e para mover as cisternas da auga”, comenta Ricardo. Por iso está pensando en vender algún dos apeiros que empregaba na súa etapa anterior, xa que incluso a campaña de ensilado da herba a teñen externalizada. “Hoxe a única máquina á que lle sacaría algo de partido sería un autocargador rotativo para, cando aperta moitísimo a calor, traerlles herba verde ás vacas para a quenda de día e telas dentro”, di. Os servizos agrícolas adoita prestárllelos a cooperativa Aira, da que son socios. Así mesmo, ata hai pouco estaban integrados nunha CUMA que só tiña carro mesturador, pero en decembro déronse de baixa. "Non tiña sentido pagar a mensualidade, xa que practicamente un 70-80 % do ano non fago mestura", argumenta.

REPRODUCIÓN

Tamén asegura que esta raza funciona moi ben no ámbito reprodutivo, aínda que nesta primeira etapa están aumentando o intervalo entre partos debido a outra razón: "Estou reprogramando as vacas para que pairan en dúas épocas, que é cando máis pasto hai, entre finais de agosto e primeiros de outubro, e despois en febreiro. Así compenso a calidade do leite todo o ano”. Ás xovencas practícanlles a primeira inseminación aos 13 meses e o resto insemínano 45-50 días despois de parir, dependendo, iso si, do momento no que lles interesa que teñan a cría. O carácter fértil das Jersey permítelles facer a reprodución unha vez ao mes. "A que non preña anda en celo; non tes problemas como coas frisonas, nas que hai un montón de celos silentes", manifesta o gandeiro chantadino. Traballan maioritariamente con seme sexado, se ben para as repetidoras optan polo cruzamento industrial ou por seme convencional se consideran que o animal é moi bo.

Como diciamos antes, a gandería Outeiro atópase nun proceso de redución da recría, xa que co sistema en extensivo agardan que os animais lles duren bastantes máis anos. As primeiras doce Jersey introducíronas entre 2011 e 2012 en dous lotes e, desas, aínda teñen dez, tres preñadas do sétimo parto e sete do sexto. "Eu creo que estas vacas van facer por riba dos dez, non todas, loxicamente, pero si as máis lonxevas", asevera.

As primeiras Jersey trouxéronas de Dinamarca, o único país, conta Ricardo, de onde é viable traer un lote relativamente grande. Utilizan seme americano e danés. A xenética americana dá lugar a animais un pouco máis grandes e máis leiteiros cós daneses, pero con menos calidades. "Digamos que se queda a medio camiño entre a xenética danesa e a frisona”, aclara. Neste caso o que máis miran é a capa caseína, que sexa BB, e a beta caseína, que sexa A2A2. "Non vou poñer ningún animal que non teña iso, sexa de onde sexa. O da capa caseína BB é porque nos diferencia e nos dá un mellor rendemento queixeiro, e o A2A2 é porque as vacas milenarias tiñan esa beta caseína e entendemos que sempre vai ser mellor". Pero as liñas xenéticas que máis lles gustan son a danesa e a neozelandesa, xa que "xeran unha vaca con menos tamaño, que acepta mellor os desprazamentos, que ten mellores patas e os compoñentes de saúde máis traballados, sobre todo os de saúde do ubre”. Di Ricardo que conseguir seme americano é fácil, xa que o comercializan a maioría das casas que se dedican a iso; o tema cambia co danés, onde o mercado é moito máis reducido. De momento en España non hai libro xenealóxico da raza Jersey, polo que tampouco existe un sistema de cualificación dos animais.

VENDA DO LEITE

As crías de Jersey nacen moi vitais

A maior parte do leite véndenlla polo de agora á industria –uns 27.000 litros ao mes– para a súa transformación en queixo. Cobran un prezo base de 31 céntimos o quilo máis as calidades, que supoñen entre 8 e 9 céntimos, de xeito que as últimas nóminas superaron os 40 céntimos (impostos incluídos).

72 | Vaca Pinta nº 4 | 06.2018

vacapinta004_naGranxa_outeiro_galego_03.indd 72

21/06/2018 18:38

NA GRANXA

Os queixos comercialízanse en tendas e chacinerías gourmet, a distribuidores especializados e tamén directamente a queixerías, a restaurantes e, ás veces, ao consumidor final na propia queixería

Ana, Ricardo e Xesús, ao pé da queixería

AIRAS MONIZ: QUEIXOS CON ALMA A queixería Airas Moniz é un proxecto empresarial no que participan Ana, Ricardo e outro socio, Xesús Mazaira, que se encarga da parte comercial. Estes tres emprendedores chantadinos, aos que xa lles unía unha amizade previa, empezan a darlle forma a esta idea aló polo ano 2010 coa intención de facer algo diferente, artesán e con alto valor engadido a través do coidado da materia prima e a atención a cada detalle do proceso de principio a fin. Despois de varios anos madurando o proxecto, a queixería bota a andar en xaneiro de 2017. Polo de pronto o volume de produción é pequeno. "Empregamos sobre 4.000 litros ao mes para as nosas elaboracións porque aínda estamos nun proceso de aprendizaxe. Agora mesmo dá para unha operaria e para pagar as amortizacións, e así imos tranquilos. […] Temos un proxecto para facer máis cámaras de maduración, que non de ampliación, xa que o proxecto sería para traballar cunhas 35-40 vacas”, conta Ricardo. Os queixos que producen na actualidade estanos sacando ao redor das catro semanas, pero máis adiante o seu propósito é facer queixos de longa maduración (de seis meses, dun ano...), e para iso cómprelles volume de cámara. Tres son as variedades que elaboran en Airas Moniz: • Terra. Pasta branda de coagulación enzimática, cunha elaboración moi parecida á tradicional galega –batido e corte manual e sen prensar–, á que logo deixan que lle medren mofos na codia. Esta variedade foi premiada o ano pasado coa medalla de bronce no Salón Gourmet de Madrid. • Cíthara. Pasta prensada semicocida. Elabórase cun proceso no que, despois de callar e cortar, quéntase a callada, sóbese a uns 40 °C e despois moldéase e prénsase. • Savel. Trátase dun queixo azul, unha coagulación mixta, ácido láctica e enzimática. Coagúlase a uns 26 °C,

A sala de maduración xa se lles está quedando pequena

De esquerda a dereita, as variedades Savel, Cíthara e Terra

o proceso dura dous días e faise á man. O segundo día córtase a callada e moldéase para logo esperar a que lle saia o penicillium roqueforti na cámara de maduración. Os nomes dos queixos foron elixidos en honor a Airas Moniz, un trobador chantadino do século XII que se supón que viviu na parroquia de San Salvador de Asma, precisamente onde está situada a queixería, á que decidiron nomear coma o poeta que un día pisou esas terras e que hoxe inspira as súas elaboracións. Por exemplo, Savel vén de Isabel, o nome da namorada do trobador, o cal descobre nun dos seus poemas.

Os queixos de Airas Moniz comercialízanse en tendas e chacinerías gourmet, a distribuidores especializados e tamén directamente a queixerías, a restaurantes e, ás veces, ao consumidor final na propia queixería. Ana é a que está á fronte do proceso de elaboración e móstrase satisfeita coa boa aceptación que os seus produtos están tendo no mercado. "A nosa filosofía é facer queixos que se identifiquen coa zona, coa Ribeira Sacra, co que pastan as vacas, un pouco coma o viño co terruño, que todo o que hai arredor lles confira un carácter propio. Queremos que creen emocións e que se identifiquen co medio rural e cunha volta a unha vida sa e sostible. Que teñan alma", conclúe. 06.2018 | Vaca Pinta nº 4 | 73

vacapinta004_naGranxa_outeiro_galego_03.indd 73

21/06/2018 18:39

PUBLIRREPORTAXE

“Nuestros proyectos funcionan porque los desarrollamos de la mano de los ganaderos” Llanera se consolida como referente en el sector ganadero de la cornisa cantábrica tras la celebración de su Feria de San Isidro y ya prepara el programa del concurso frisón del mes de agosto. El alcalde de la localidad, Gerardo Sanz, nos cuenta en esta entrevista resultados y objetivos de estas actividades.

El éxito de la Feria de Ganado de San Isidro, ¿ha reforzado la imagen de Llanera como referente ganadero? Más allá de consolidarnos como referente en el norte de España, lo que ha reforzado la Feria de San Isidro es la apuesta del Ayuntamiento por los ganaderos y sobre todo, la excelente sintonía y la colaboración que existe entre la familia ganadera y el equipo de gobierno. Eso es lo que realmente nos hace sentir orgullosos. Si por algo estoy contento es por la respuesta de los ganaderos. Les pedimos implicación y han superado con creces cualquier expectativa. La colaboración ha sido increíble. Son los protagonistas de la feria y tengo muy claro que el éxito se debe a su implicación. Entonces, el balance no puede ser más positivo… Pudimos hasta con el mal tiempo. Era emocionante ver como a pesar de la lluvia, del granizo y del frío, los ganaderos se mantenían firmes en el recinto, durante el desfile… ¿Qué más se puede pedir? Si a eso se une el éxito de la feria en cuanto a transacciones y lo bien que funcionaron las novedades que se incorporaron al programa, creo

vacapinta00_publirreportaxe_alcaldeLlanera.indd 74

EN VÍDEO

Gerardo Sanz, alcalde de Llanera (Asturias) que todos los que de un modo u otro hicimos posible la feria podemos estar orgullosos. Eso sí, estamos contentos, pero con nuevas ideas para poner en marcha el año que viene. Dos de las novedades fueron la Ruta Ecuestre y el desfile de animales y carros, ¿cuál ha sido el resultado? Hay que innovar, pero teniendo las cosas muy claras y sabiendo que tienes detrás a gente profesional, que sabe de lo que habla. En la ruta participaron 40 personas de distintas partes de Asturias y todos quedaron muy satisfechos. Además destacaron la buena organización de la actividad. La otra novedad, el desfile de animales y carros, nos daba un poco de respeto al principio porque eran muchos animales, cada uno con sus peculiaridades, pero lo afrontamos con mucha ilusión, con el deseo de poder recuperar cosas que ya no se ven y con la tranquilidad de saber que estábamos respaldados por los ganaderos. Una vez más, su implicación permitió que el desfile fuera un auténtico éxito, con más de 300 animales, 120 ganaderos… Hace tiempo que en Asturias no se veía algo así. En cuanto a transacciones realizadas, ¿qué cifras se manejan? Siempre hago hincapié en que tan importante es tener ganado para vender como compradores. Al final, hemos superado los 5.000 animales en el recinto y el 70 % de transacciones. Era importante que vinieran compradores de ámbito nacional e incluso internacional, de hecho sesenta vacas se vendieron con destino a Francia.

20/06/2018 20:33

PUBLIRREPORTAXE Competición de arrastre de bueyes en la Feria de San Isidro

Otra novedad importante fue el centro de limpieza y desinfección, ¿fue un factor más a sumar en el éxito organizativo de la feria? Ha sido una mejora importante porque los camiones podían llevar y traer ganado sin problemas. De lo contrario, tendrían que haberse trasladado hasta Torrelavega. Somos muy estrictos con los temas de control sanitario porque ahí radica también parte del éxito y el nivel de la feria. Pasamos dos inspecciones durante la celebración de la misma y en ninguna hubo ningún problema, sino todo lo contrario. Durante el fin de semana, ¿se puede decir que Llanera fue la capital del campo asturiano? La Feria de San Isidro se está consolidando a pasos agigantados y va camino de ser la mejor de la cornisa cantábrica. Como comentaba antes, el respaldo y apoyo de los ganaderos, operadores y transportistas son la auténtica clave del éxito. No hay feria ni concurso de Asturias en el que no haya presencia de Llanera y eso crea una red de colaboración muy importante para seguir mejorando. El arrastre es sin duda otro de los grandes atractivos… Es importante en la Feria de San Isidro y en el concurso de agosto. Se implica toda la familia de arrastre de bueyes de Asturias y les estamos muy agradecidos. Además, contamos también con bueyes de Galicia, Cantabria y País Vasco. Este año el arrastre tuvo más emoción y más espectáculos, al competir dos parejas a la vez en el mismo circuito, emulando a las carreras de ciclistas en pista. El año que viene seguro que incorporamos alguna novedad más. Con este balance de San Isidro, ¿se afronta el concurso de agosto con mayor responsabilidad? El concurso de ganado es una seña de identidad del municipio y yo personalmente me siento plenamente implicado. Cada año es una responsabilidad, pero también una satisfacción. Los ganaderos sienten el concurso como algo suyo y sin ellos no se hubiera consolidado con el paso de los años. Tenemos la obligación de mantener el nivel de ca-

vacapinta00_publirreportaxe_alcaldeLlanera.indd 75

lidad y hacerlo lo mejor posible. Que nadie dude que en esa tarea nos vamos a dejar la piel. No sólo se mejora la calidad de las reses, sino también aspectos organizativos… El año pasado mantuvimos el nivel en roxa y mejoramos mucho en frisona, con la presencia de ganaderías de Cantabria. Este año esperamos que, además de Cantabria, también haya presencia de ganaderías de Galicia y volveremos a tener un juez internacional. La cuadrilla de limpieza diurna y nocturna funcionó muy bien y cumplió el objetivo: que los ganaderos de Llanera estén más tranquilos y puedan hacer de anfitriones sin ninguna preocupación más allá de disfrutar. ¿Se cuenta con alguna innovación para este año? Vamos a celebrar la primera Subasta de Ganado Vacuno de Llanera. Ya tenemos confirmado un buen número de reses, como por ejemplo Precioso, hijo de Preciosa, la Campeona Nacional de Culona. También queremos atraer a un mercado que está en boga, el chuletón de buey, y que vengan hosteleros a pujar, de hecho, ya tenemos confirmada una pareja de bueyes que se van a subastar. ¿Qué expectativas tienen en esta primera subasta? Queremos ir poco a poco, apostando por la calidad y no por tener un gran número de animales. Haremos hincapié en los controles sanitarios y genéticos. Para nosotros, esta subasta es un plus que queremos dar a nuestros ganaderos. ¿Ganaderos y Ayuntamiento van de la mano en todas las actividades? Sin ninguna duda. Nuestros proyectos funcionan porque los desarrollamos de la mano de los ganaderos. Su implicación exige por nuestra parte un compromiso firme y así lo estamos demostrando. Por ejemplo, la última petición que nos han hecho llegar es la de una báscula para camiones y es una demanda que vamos a acometer.

Badiola Atwood Koketa, vaca gran campeona de Llanera en 2017

20/06/2018 20:33

ECONOMÍA

Indicadores do sector lácteo vacún O Centro Tecnolóxico Agroalimentario de Lugo (Cetal) iniciou a publicación mensual de dous novos informes que recollen os indicadores clave da evolución do sector lácteo, cos cales se pretende contribuír a mellorar o coñecemento da situación e as perspectivas dun sector fundamental do noso tecido agroalimentario. Mercedes Corral, Manuel Vázquez, María Ortiz Técnicos da Área Láctea do Cetal

Cetal é un centro tecnolóxico agroalimentario de ámbito nacional con forma xurídica de fundación, situado en Lugo desde 2007. É un organismo público tutelado polo Ministerio de Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente, e ten por obxectivo promover e apoiar a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico sustentable para potenciar a competitividade do sector agroalimentario.

O Cetal, no marco da súa liña de actuación dirixida a contribuír á transparencia do sector lácteo como elemento fundamental para o avance no equilibrio da cadea de valor do leite, iniciou en febreiro de 2018 a publicación de dous novos informes que, con periodicidade mensual, recollerán indicadores clave de dito sector. Esta iniciativa ten os seus antecedentes directos na asunción por parte do Cetal, xa en 2013, da encomenda que o Ministerio de Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente lle encargou, destinada a elaborar mensualmente o Observatorio de Prezos do Leite e os Produtos Lácteos nos distintos elos da cadea de valor. Este informe continúa elaborándose mensualmente

conforme á metodoloxía, o contido e o formato acordados no seu momento polo Comité de Seguimento do Convenio Lácteo, hoxe encadrado no Acordo para a Estabilidade e Sustentabilidade da Cadea de Valor do Sector de Vacún de Leite de 23 de setembro de 2015. Agora compleméntase o labor divulgativo iniciado co Observatorio de Prezos incorporando exclusivamente unha selección de indicadores que faciliten unha visión global do pulso sectorial mes a mes. Empregando criterios metodolóxicos propios e partindo de fontes directas de acreditada solvencia evitouse, na medida do posible, ofrecer información redundante coa incorporada noutros informes sectoriais elaborados por distintas entidades. Funcionalmente prográmase a emisión de dous informes mensuais. Un avance na primeira semana de cada mes, centrado especificamente nos prezos e entregas do sector produtor, e un informe completo na última semana de cada mes, no que se recollen indicadores que abarcan os tres elos da cadea de valor do leite: produción, industria e distribución. Estes informes están dispoñibles na páxina web do centro: www.cetal.es. Estruturalmente establécense cinco bloques temáticos, tres referentes a cada un dos elos da cadea de valor do leite (produción, industria e distribución), un cuarto centrado no comercio exterior e, finalmente, como elemento de integración, un último bloque con indicadores relativos á cadea de valor. En cada un destes bloques temáticos destacan de forma especial indicadores inéditos no actual panorama de información sectorial. Así mesmo, introdúcese a utilización de equivalentes leite nos indicadores relativos á produción industrial, á distribución, ao comercio exterior e á cadea de valor co fin de establecer unha visión da evolución do sector desde unha perspectiva global.

76 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_economia_Cetal_galego.indd 76

19/06/2018 20:37

ECONOMÍA

Evolución mensual das entregas de leite na cornixa cantábrica e o resto de España % de entregas sobre o total de España

70,0 % Cornixa cantábrica

34,0 %

33,19 % 32,97 %

33,0 %

69,0 %

32,0 %

68,0 %

31,0 %

67,0 % 66,0 %

66,81 %

67,03 %

30,0 %

Resto de España

71,0 %

29,0 % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2012 Cornixa cantábrica

2013

2014 Resto de España

2015

2016

2017

Lineal (Cornixa cantábrica)

2018 (1*) Lineal (Resto de España)

* Non incluída Canarias pola súa condición de Rexión Ultraperiférica na UE (*1) Último mes: feb-18 Fonte: elaborado por Cetal a partir de FEGA

PRODUCIÓN

Progetto2_Layout 1 07/05/18 17:22 Pagina 1

Xunto coa información clásica acerca da evolución das entregas nas comunidades autónomas, o Estado e a UE, incorpórase un indicador que analiza os potenciais desprazamentos de produción entre a España húmida (cor-

nixa cantábrica a grandes trazos) e a España seca (mediterránea). Por mor da finalización do réxime de cotas pareceu iniciarse unha tendencia neste sentido cuxo seguimento e evolución resulta de interese.

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 77

vacapinta004_economia_Cetal_galego.indd 77

20/06/2018 20:08

ECONOMÍA

Publicarase un avance na primeira semana (prezos e produción) e o informe completo na última semana do mes

Diferenciais de prezo do leite estandarizado e sen estandarizar coa media de España Febreiro 2018 3,6 %

Valencia

6,7 % 5,8 % 6,3 %

País Vasco 3,0%

Madrid

Asturias 3,3 %

Cataluña 2,4 %

A Rioxa 1,2%

Castela e León 0,0%

Navarra

-1,5 %

Murcia

Baleares Galicia

-1,7 % -4,3 % -7,0 % -5,7 %

5,0 %

6,4 %

4,5 %

3,7 % 3,6 %

1,8 % 0,9 % 1,3 %

Cantabria Estremadura

5,5 %

3,1 % 2,4 % 2,4 %

Andalucía

Aragón

6,3 %

4,3 %

Castela-A Mancha

-1,2 %

-2,3 %

-4,1 % -4,0 %

Diferencial sen estandarizar Diferencial estandarizado ECM

O prezo en €/100 kg está referido ao contido real de graxa e proteína O prezo en €/100 kg ECM correspóndese con contidos de 4 % de graxa e 3,3 % de proteína * Non incluída Canarias pola súa condición de Rexión Ultraperiférica na UE Fonte: elaborado por Cetal a partir de FEGA e IFCN

Desviacións mensuais do prezo do leite pagado ao produtor, da produción e do consumo 5 0

Respecto dos prezos percibidos polos produtores incorpórase un novo indicador. Elabóranse os prezos estandarizados ECM (Energy Corrected Milk [leite corrixido por enerxía]: 4 % de graxa e 3,3 % de proteína), que permiten establecer unha análise comparativa real entre os prezos percibidos nas distintas comunidades autónomas.

-5 -10 -15 Xan Feb Mar Abr 4,8% 4,5% 4,5% 4,7% Produción 1,9% 2,4% 2,3% 4,4% 1,9% 1,6% 1,5% -1,1% Prezo Consumo

Mai 0,7% 3,9% -2,0%

Xuñ -1,6% 2,4% -2,4%

Xul -7,6% 0,2% -3,4%

Ago -13,5% -2,8% -2,6%

Set -2,0% -4,9% -0,7%

Out 1,9% -4,4% 1,3%

Nov 2,9% -3,4% 2,6%

Dec 0,5% -1,9% 3,1%

Fonte: elaborado por Cetal a partir de Eurostat, MMO, BDCH-Mapama e Idega-USC

Realízase unha análise de prezos, pero tamén se elabora unha serie de indicadores sobre parámetros que, máis aló da evolución dos mercados de comodities, actúan sobre o comportamento dos prezos nas distintas comunidades autónomas e no conxunto do mercado español.

A relación entre prezo e volume de entregas ou o grao de autoabastecemento de cada comunidade autónoma son dous destes novos indicadores. Tamén é destacable un novo indicador que analiza desde unha perspectiva histórica as correlacións prezo, produción e consumo.

78 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_economia_Cetal_galego.indd 78

19/06/2018 20:37

Alfalfa de secano e regadío

Mesturas Forraxeiras

Alfalfa SAN ISIDRO, elevada produción, gran perenidade, secano ou regadío

Gama SPEEDYLMIX, 6 tipos de pradeiras , anuais de sega ou pastoreo

Gama REGMIX, 3 tipos de pradeiras perennes de regadío

Gama SECMIX, 2 tipos de pradeiras perennes para secano

pub_rocalba.indd 79

secano ou regadío

Alfalga TIERRA DE CAMPOS, rústica e adaptada ao secano

Gama PLURIMIX, 4 tipos de pradeiras , frescos perennes para secanos

www.rocalba.com

VICTORIA, a Alfalfa mellorada, para

Expresión vegetal

22/06/2018 13:53

ECONOMÍA

Evolución mensual da produción de lácteos, o seu equivalente leite e grao de industrialización 620,9

Miles de toneladas

600

1,40

550 500 450

442,1

400

1,50 1,40 1,30 1,20

350 300

1,10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2012

2013

2014

(2*) Produtos Lácteos Lineal ((2*) Produtos Lácteos)

2015

2016

(2*) Equivalente Leite Lineal ((2*) Equivalente Leite)

Evolución do grao de industrializacion do leite en países de referencia para España (*1) Relación entre o produto lácteo industrial e o seu equivalente leite Dinamarca

4,0 3,5

2018 (1*)

(3*) Grado de Industrialización Lineal ((3*) Grado de Industrialización)

(*1) Último mes: xan-18 (*2) Eixe principal: miles de toneladas (*3) Eixe secundario: grao de industrialización do leite (tn equivalente leite/tn produto lácteo) Queixo: produto lácteo e equivalente leite excluídos queixos de mestura Fonte: elaborado por Cetal a partir de Eurostat e Idega-USC

4,5

2017

Grao de industrialización do leite

650

Elabóranse os prezos estandarizados ECM, que permiten establecer unha análise comparativa real entre os prezos percibidos nas distintas comunidades autónomas

Alemaña Francia Polonia Italia Bélxica

3,0 2,5 2,0

Portugal Reino Unido España

1,5 1,0 DINAMARCA FRANCIA POLONIA ALEMANIA ITALIA BÉLGICA PORTUGAL ESPAÑA REINO UNIDO

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

4,04 3,08 2,95 2,88 2,70 2,46 1,55 1,28 1,36

4,13 3,08 3,08 2,89 2,70 2,42 1,51 1,29 1,36

4,18 3,26 3,09 2,92 2,76 2,66 1,57 1,30 1,36

4,14 3,26 3,08 3,00 2,80 2,67 1,70 1,37 1,58

4,47 3,24 3,08 3,00 2,80 2,72 1,75 1,41 1,40

4,30 3,23 3,08 3,07 2,91 2,81 1,75 1,42 1,56

4,33 3,19 3,09 3,21 2,92 2,89 1,69 1,40

INDUSTRIA Na mesma liña que a seguida na selección de indicadores relativos ao sector produtor, xunto coa información tradicional, volumes de produción e índices de prezos industriais, preséntase unha serie de novos indicadores que inciden na análise da evolución do grao de industrialización do leite en España e o seu desenvolvemento comparativo cos países de referencia na UE.

(*1) Os 10 principais países produtores da UE máis Portugal. Exclúense Irlanda e os Países Baixos por ausencia de datos completos por confidencialidade. (*2) 2018 (Xaneiro-Xaneiro) Fonte: elaborado por Cetal a partir de Eurostat e Idega-USC

80 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_economia_Cetal_galego.indd 80

19/06/2018 20:37

ECONOMÍA

DISTRIBUCIÓN

españois, tanto en produto como no seu equivalente leite, preséntase un indicador comparando a evolución dos índices de prezos dos principais

Xunto cos clásicos indicadores sobre a evolución do prezo do leite e dos volumes consumidos nos fogares

produtos lácteos fronte ao índice global de prezos para o mix de produtos lácteos fabricados e comercializados en España.

Índices de prezos das principais tipoloxías de produtos lácteos e índice xeral Índice de prezos na distribución

Índice: Ano base 2010=100

115 110 105

102,05 99,3 98,42

100 95 90

91,85 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 121 2 3 4 5

2010

2011

Leite líquido

2012

2013

Leites fermentados

Queixo

2014 Mix produtos lácteos

(*1) Último mes: xuñ 2017 Ano base 2010=100 Fonte: elaborado por Cetal a partir de Eurostat e BDCH-Mapama

2.094.466

430.537

2013

2.002.600

402.900

2014

2016

1.937.113

Ano base 2010

2018 (1*)

2.115

Produtos lácteos Equivalente leite

2017

2.117 1.811

2016

1.898

2015

1.683

1.744.569

1.662

2014 307.176 2015

268.076 2016

137.728 171.094 2017

18.165

2018 (1*)

(*1) 2018 (Xaneiro-Xaneiro) Os datos inclúen queixos de mestura, ovella e cabra, así como leite de cabra Fonte: elaborado por Cetal a partir de DATACOMEX e Idega-USC

COMERCIO EXTERIOR Introdúcese neste apartado unha serie de indicadores que permiten analizar a evolución do comercio exterior con base no equivalente leite dos produtos lácteos. Con iso plásmase de maneira fiel a realidade da balanza comercial, a

2017 (1*)

Evolución anual do valor unitario de exportacións e importacións de leite e produtos lácteos €/tonelada

Balance anual de comercio exterior de produtos lácteos Toneladas 2.296.231

2015

1.609

2013 Importacións

2.019

1.961 2.021 2.100 1.905

Exportacións

(*1) 2018 (Xaneiro - Xaneiro) Os datos inclúen queixos de mestura, ovella e cabra, así como leite de cabra Fonte: elaborado por Cetal a partir de DATACOMEX e Idega-USC

cal, doutro xeito, adoita quedar distorsionada polo sobrepeso dos produtos de gran volume, pero de baixo nivel de transformación. En paralelo, e xunto cunha pormenorizada información sobre o escandallo de importacións e exportacións, así como a súa serie histórica, preséntase un interesante indicador no que se visualiza a evolución do seu valor unitario nos últimos anos.

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 81

vacapinta004_economia_Cetal_galego.indd 81

21/06/2018 23:34

ECONOMÍA

Evolución mensual dos volumes de leite en cada elo da cadea de valor Produción, industria e distribucion (*3)

Miles de Toneladas

700 650

620,9

600 550

585,7

500 450

612,8

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2012

2013

2014

Leite recollido nas explotacións Lineal (Leite recollido nas explotacións (1*))

2015

2016

Equivalente leite industrializado (2*) Lineal (Equivalente leite industrializado (2*))

2017 (4*)

2018 (4*)

Equivalente leite consumido no fogar (2*) Lineal (Equivalente leite consumido no fogar (2*))

(*1) Miles de toneladas de leite (*2) Miles de toneladas de equivalente leite (*3) Distribución: exclusivamente produtos lácteos consumidos no fogar Industria xan-18 Distribución xuñ-17 (*4) Último mes: Produción xan-18 Fonte: elaborado por Cetal a partir de FEGA, Eurostat, BDCH-Mapama e Idega-USC

Evolución mensual dos índices de prezos do leite en campo e os seus custos de produción Ano base 2010=100 135

Índices de prezos e custos

Índice de prezos (1*) Índice de custos (2*)

130,21

130

124,80

125 120 114,06

115

112,52

115,07

110 105

108,73 109,53

103,79

100

108,61

99,81

98,14

94,53

90 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017 (1*)

(*1) Índice de prezos do leite pagados ao produtor (*2) Índice de custos de produción baseado nos custos de fóra da explotación. Índices en posición explotación gandeira e sen incluír o IVE (*3) Último mes: Prezos xan-18 Custos nov-17 Fonte: elaborado por Cetal a partir de MMO e (IPPPA-RECAN)-Mapama

CADEA DE VALOR Neste último bloque intégrase información relativa aos tres elos que a estruturan (produción, industrialización e distribución), e obtense así unha imaxe global do devir sectorial. Ofrécense indicadores que plasman de forma integral non só os índices de prezos de saída de cada elo, senón tamén a evolución histórica dos seus volumes de saída.

Respecto ao sector produtor, máis aló de pretender ofrecer unha visión de perdas ou beneficios, introdúcese un indicador no que se reflicte de forma comparada a evolución de custos e prezos a través de índices. Este último indicador resulta especialmente interesante para comprender a intensidade, a periodicidade e a duración dos distintos períodos de crises e bonanza sectorial.

CONCLUSIÓN En definitiva, o Cetal elaborará mensualmente un total de 40 gráficos con indicadores clave para o seguimento sectorial, contribuíndo coa súa publicación a mellorar o coñecemento da situación e das perspectivas dun sector fundamental do noso tecido agroalimentario. Este informe é un proxecto vivo que evolucionará no tempo coa introdución de novos indicadores ou coa súa revisión metodolóxica, con novos criterios e fontes, para a elaboración dos xa incorporados, sempre en aras de lograr achegarse da maneira máis fidedigna á realidade sectorial.

82 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_economia_Cetal_galego.indd 82

20/06/2018 20:12

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com

pub_agroamb_galego.indd 83

16/06/2018 17:29

M A N E XO

Manter boa fertilidade no verán tamén é posible en climas cálidos Unha das condicións fundamentais para conseguir unha produción eficiente de leite nas explotacións é lograr unha taxa de concepción elevada, a cal é posible no período estival a través do arrefriado intensivo das vacas, co que se logra o obxectivo de mantelas nun estado de confort térmico aínda nas rexións máis calorosas. Dr. Israel Flamenbaum Cow Cooling Solutions Ltd.

INTRODUCIÓN

o mesmo xeito que outras industrias lácteas en zonas cálidas, durante moitos anos a industria láctea israelí sufriu unha diminución significativa na capacidade de preñar as vacas durante os meses de verán, creando unha estacionalidade na produción de leite durante todo o ano e, por tanto, unha estacionalidade no abastecemento de produtos lácteos ao mercado.

A diferenza do efecto da calor sobre a produción da vaca, que en gran parte depende do consumo do alimento e menos dos cambios a curto prazo no seu confort térmico, o efecto sobre a súa fertilidade no verán é moito máis complexo e depende nun período máis longo ao redor do momento da inseminación. Os estudos realizados recentemente por investigadores israelís da Universidade Hebrea de Xerusalén mostraron que a fertilidade da vaca é sensible a condicións de estrés calórico durante un período bastante amplo, a partir do comezo do desenvolvemento do folículo ovulando ata a implantación do óvulo fecundado no útero (un período de ao redor de máis de corenta días). Por tanto, co fin de

obter niveis normais de fertilidade no verán, as vacas inseminadas deben estar na temperatura normal do corpo, polo menos ao longo deste período, o que non é unha tarefa fácil. Co obxectivo de mellorar a súa fertilidade no verán, levouse a cabo unha investigación en Israel a mediados dos anos oitenta, a cal proba, por primeira vez neste país, o efecto de arrefriado intensivo das vacas a través dunha combinación de aspersión e de ventilación forzada no rendemento das vacas de alto nivel produtivo na época estival. O experimento realizouse durante dous estíos consecutivos no establo experimental do Ministerio de Agricultura israelí. A través de arrefriado intensivo dos animais durante todos os días do verán e todas as horas do día, por primeira vez conseguimos evitar completamente o aumento da temperatura corporal das vacas tratadas, en comparación coas non arrefriadas, nas cales a temperatura corporal estaba por riba do limiar de normalidade na maior parte do día, durante todos os días estivais. Como resultado desta situación, por primeira vez conseguimos ser capaces de previr completamente a diminución da taxa de concepción do verán nas vacas arrefriadas. Os resultados deste estudo preséntanse na táboa 1.

84 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_manexo_climasCalidos_galego_02.indd 84

21/06/2018 17:53

M A N E XO

Táboa 1. Comportamento reprodutivo das vacas que recibiron arrefriado intensivo no verán en comparación coas vacas sen arrefriado durante o mesmo período Arrefriado intensivo

Sen arrefriado

Taxa de concepción (%) Primeira 59 % inseminación Xeral 57 % Preñadas 5 (días posparto) 90 44 % 120 59 % 150 73 %

17 % 20 % 14 % 31 % 31 %

Os resultados do experimento mostran que arrefriar as vacas intensivamente durante todo o verán permite obter o dobre de taxas de concepción que as obtidas nas vacas sen arrefriado e case as mesmas acadadas nos meses de inverno en establos comerciais en Israel. Con base na información do denominado Libro do rabaño, base de datos do sector leiteiro de Israel e publicado

ao final de cada ano, detectouse, a pesar dos descritos anteriormente e cos anos, unha certa mellora na concepción das vacas inseminadas no verán, pero foi substancialmente inferior aos resultados obtidos no noso experimento; isto é probable que fose debido ao feito de que o arrefriado non puido ser tan intensivo e ao longo de todo o período, como o que se lles daba ás vacas en condicións experimentais. Nos últimos anos, co desenvolvemento do índice da “relación verán-inverno” e a súa publicación no Libro do rabaño, por primeira vez fomos capaces de caracterizar os diferentes establos israelís en termos da súa capacidade para facer fronte á calor do verán. Co fin de examinar o efecto do arrefriado intensivo na fertilidade das vacas, usamos datos do informe da relación de produción de leite veráninverno de 2015, comparando os dez establos coa relación máis alta en produción de leite (“establos exitosos”), en comparación cos dez coa relación máis baixa (“establos que

fallan”). Ademais destes dous grupos, tamén presentamos a relación da media para a produción de leite nos establos cooperativos grandes de Israel. As características de fertilidade das vacas nos diferentes establos, así como a media nacional, móstranse na táboa 2. Do presentado nesa táboa, demostrouse que existe unha gran diferenza no rendemento de vaca na tempada de verán, tanto en termos de produción de leite coma na taxa de concepción. A taxa de concepción de vacas en establos exitosos diminuíu durante os meses de verán en só 10,6 unidades porcentuais, en comparación coa obtida no inverno, pero diminuíu en 22,7 e 28,7 unidades porcentuais en todos os establos cooperativos israelís e naqueles que fallaron en arrefriar as vacas no verán, respectivamente. O coñecemento e a experiencia que adquirimos en Israel nos últimos anos axudan os produtores de leite nas rexións cálidas do mundo a tratar mellor o estrés por calor.

CLIMATIZACIÓN AMBIENTAL E instalaciones ganaderas Exafan cuenta con la mejor solución que se adapta a cada situación en función del tipo de cría, creando las mejores y más óptimas condiciones para los animales de la manera más eficiente. Los sistemas de Exafan controlan:

Delegado comercial: Marcos Jacob +34 608 922 309 - marcos@exafan.com Pol. Ind. Río Gállego, Calle D Nº10 - 50840 San Mateo de Gállego - Zaragoza - España

+34 976 694 530 - exafan@exafan.com - www.exafan.com

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 85

vacapinta004_manexo_climasCalidos_galego_02.indd 85

19/06/2018 20:43

M A N E XO

Táboa 2. Media das taxas de concepción de verán en establos israelís con relación alta e baixa entre o verán e o inverno de 2015 Parámetro

Establos que fallan Establos cooperativos

Establos Produción de leite no inverno (kg) Produción de leite no verán (kg) Caída de produción no verán (kg) Relación verán-inverno en produción Relación verán-inverno en pico de lactación Taxa de concepción inverno (%) Taxa de concepción verán (%) Caída de taxa de concepción (unidades) Relación verán-inverno concepción

10 40,5 34,7 -5,8 0,86 0,90 42,9 14,3 -28,7 0,33

Establos exitosos

162 39,6 36,4 -3,2 0,92 0,96 42,7 20,0 -22,7 0,47

10 40,9 39,4 -1,5 0,96 0,99 44,4 33,8 -10,6 0,76

Táboa 3. A taxa de concepción media (%) en inseminacións realizadas durante os meses do inverno (xaneiro-marzo) e do verán (xuño-agosto) en establos leiteiros no norte de México en 2015, con arrefriado intensivo, e entre 2011 e 2014 sen arrefriado Ano Arrefriado no verán

2011 (sen)

2012 (sen)

2013 (sen)

2014 (sen)

2015 (con)

Inverno (%) Verán (%) Diferenza (puntos %) Relación verán-inverno

35,0 15,5 19,5 0,44

33,1 16,7 16,4 0,50

35,1 14,8 20,3 0,42

33,6 18,4 15,2 0,55

34,4 30,1 4,3 0,87

Actualmente estase levando a cabo un proxecto de combate contra o estrés calórico en explotacións leiteiras de grande escala no norte de México, onde se están poñendo en práctica as técnicas de arrefriado desenvolvidas en Israel, aplicando plenamente os principios de arrefriado intensivo que viñan aplicando nos establos leiteiros “exitosos”: • A taxa de concepción mensual en inseminacións levadas a cabo no verán de 2015 nos establos con arrefriado intensivo foi significativamente maior en todos os establos do proxecto, en comparación cos obtidos en 2011- 2014, sen arrefriar as vacas. • As taxas de concepción do verán e do inverno nos establos arrefriando intensamente as vacas e no verán de 2015 e nos mesmos sen ningún tipo de arrefriado entre 2011 e 2014 móstranse na táboa 3.

• A relación verán-inverno en canto á taxa de concepción destes establos foi de 0,44 en 2011 e elevouse a 0,87 en 2015, ano en o que comezou o arrefriado intensivo. Se comparamos os resultados obtidos no verán de 2015 nos establos en Israel cos do norte de México, podemos atopar unha gran similitude. A diferenza de anos sen ningún tipo de arrefriado no norte de México, ou alternativamente, nos establos que fallaron en arrefriar as súas vacas en Israel a taxa de concepción no verán foi de ao redor de 15 %. Por outra banda, a taxa de concepción de vacas intensamente arrefriadas nese período foi máis do dobre, 34 % e 30 % en Israel e México, respectivamente. A relación verán-inverno da taxa de concepción foi de 0,87 e de 0,44 en establos con e sen arrefriado intensivo en México, moi similar á proporción correspondente de 0,76 e 0,30 en Israel.

A TAXA DE CONCEPCIÓN EN ESTABLOS EXITOSOS DIMINUÍU DURANTE O VERÁN EN SÓ 10,6 UNIDADES PORCENTUAIS EN COMPARACIÓN CO INVERNO

Para resumir os datos presentados neste artigo, mostro os resultados das tres experiencias presentadas anteriormente na táboa 4. Sobre a base do que se mostra nela, podemos entender mellor o seguinte: • As taxas de concepción xeral durante os meses de inverno reducíronse desde niveis ao redor do 50-60 % nos anos oitenta con valores que oscilan entre o 35 e o 45 % na actualidade (probablemente como resultado do aumento no nivel de produción de leite das vacas). • Non houbo diferenza na taxa de concepción nas inseminacións dadas no verán entre as vacas en establos sen ningún tipo de arrefriado e as que tentaron facelo, pero lográrono en forma moi parcial. • O arrefriado intensivo en condicións experimentais, o que garante que as vacas estean en condicións de confort térmico durante todo o día ao longo de todo o verán, permite obter unha taxa de concepción no verán similar ás conseguidas no inverno. • O arrefriado intensivo das vacas en establos comerciais ten o potencial de duplicar a taxa de concepción no verán, en comparación coas vacas non arrefriadas, aínda que non alcanza os niveis do inverno.

conclusión Pódese lograr unha boa fertilidade das vacas no verán, coas taxas de concepción próximas ás obtidas no inverno a través dun arrefriado intensivo das vacas, mesmo en establos comerciais, nos cales se acada o obxectivo de mantelas nun estado de confort térmico durante a maior parte do día en todo o período estival.

Táboa 4. Taxas de concepción obtidas no inverno e verán en establos con diferentes intensidades de arrefriado, en comparación con establos sen ningún arrefriado Inverno

Verán Sen arrefriado

Establo experimental *50-60 % Establos en Israel 44 % Establos en México 35 % *Taxa de concepción media en establos comerciais en Israel nos mesmos anos

20 % 15 %

Arrefriado parcial

Arrefriado intensivo

14 % -

57 % 34 % 31 %

86 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_manexo_climasCalidos_galego_02.indd 86

20/06/2018 20:15

I n n ova c i o n e s g a n a d e ra s

APROVECHE

Nu trición y Sal ud

Lo natural es bueno

TODA LA ENERGÍA DE SU RACIÓN DURANTE TODO EL AÑO

ENERMILK PLUS CON TODAS LAS VENTAJAS DE ENERMILK POTENCIADO Y TODOS LOS BENEFICIOS DE LAS *Saccharomyces cerevisiae NCYC R 404

LEVADURAS

- LEVADURA ESPECÍFICA VACAS LECHERAS

Aumenta la digestibilidad de la fibra

Disminuye el riesgo de acidosis.

y por tanto, la energía disponible.

Previene la aparición de la cetosis.

Estimula el funcionamiento del rumen.

Mejora los índices de fertilidad.

Incrementa la ingesta.

Alarga la curva de máxima producción.

Reduce el ESTRÉS POR CALOR y su efecto sobre la ingesta, la producción y la fertilidad

C/López de Aranda 35, 28027 Madrid pub_innofarm.indd 87

| Tel.: (+34) 91 2187046 | www.grupoinnofarm.com 16/06/2018 17:37

Sugarplus, una apuesta firme por la investigación en nutrición animal líquida Después de años de cooperación, la marca de piensos líquidos Sugarplus* patrocinó en el Congreso de Anembe una charla dada por el profesor Andrea Formigoni para exponer los resultados de esta colaboración científica y una actualización sobre la formulación con azúcares líquidos. A continuación, el profesor Formigoni desgrana las claves de esta jornada. ANDREA FORMIGONI Universidad de Bolonia, colaborador de Sugarplus en el Área de Investigación y Desarrollo de Productos PRINCIPALES RESULTADOS DE LA INVESTIGACIÓN Iniciamos esta investigación hace dos años y nuestro principal objetivo era entender mejor la composición de las melazas, ya que aún no estaban del todo definidos sus componentes: en aquel momento solo se conocían el 85 %. Analizamos 32 tipos de melazas diferentes de todas las partes del mundo, 16 provenientes de la producción del azúcar de caña y 16 de la producción del azúcar de remolacha. El resultado que obtuvimos, tras análisis muy exhaustivos, nos permitió saber la composición exacta de estas muestras, describiendo casi el 100 % de su materia seca. Esta primera etapa del estudio nos brindó resultados innovadores y nos permitió proseguir con la investigación, testando estas melazas con técnicas in vitro, con el objetivo de valorar cómo su introducción en las raciones puede, primero, ayudar a mejorar la fermentación dentro del rumen y, segundo, obtener mejores resultados en campo. Los resultados de los estudios realizados han demostrado claramente que la melaza no aporta simplemente azúcares, sino también muchos otros nutrientes, y todos ellos juntos consiguen estimular la producción de proteína microbiana en el interior del rumen, mejorar la degradación de la fibra y aportar un efecto más completo que la simple adición de azúcar. Además, hemos testado mezclas con diferentes tipos de azúcares y ácidos orgánicos, formulando piensos líquidos específicos en colaboración directa con la empresa ED&F MAN. Hemos aplicado los mismos métodos analíticos y el resultado que hemos obtenido ha sido muy interesante, dado que estos piensos líquidos han demostrado efectos más positivos que las melazas puras. La conclusión es que el uso de piensos líquidos en nuestras explotaciones nos permite obtener más beneficios que el uso de un simple azúcar o de una simple y pura melaza, que por su naturaleza es muy variable. VENTAJAS DE LOS PIENSOS LÍQUIDOS SUGARPLUS Las melazas que son usadas directamente en las granjas son productos que pueden presentar una variabilidad increíblemente grande en su composición nutricional, y por ello el ganadero puede recibir un producto que, aunque que se llame melaza, puede tener características muy variables. Los alimentos líquidos, si son producidos por empresas dotadas de avanzadas capacidades analíticas y tecnológicas, pueden

ser preparados según las exigencias de nuestras explotaciones, para que cuando los introduzcamos en la ración mejoren significativamente sus características. Esto significa que, a través de los alimentos líquidos, podemos obtener raciones más balanceadas no solo en azúcares sino también en nutrientes solubles, como ácidos orgánicos, minerales y fuentes de nitrógeno. En conjunto, estos nutrientes son muy útiles para nutrir mejor a las bacterias del rumen. Esa es la vía más importante, estratégicamente, para obtener más leche y mejor salud de los animales, así como para conseguir una mejor calidad de la producción. CÓMO OPTIMIZAR LA FORMULACIÓN CON PIENSOS LÍQUIDOS La investigación realizada, y la experiencia práctica, demuestran que la inclusión debe ser de entre 1,5 kg y 2,5 kg por vaca y día en cada ración, sobre todo en aquellas suministradas como TMR o unifeed. Estas cantidades son capaces de mejorar significativamente la homogenización de la ración y de aumentar la capacidad de ingestión de fibra de los animales, porque disminuye la selección entre el concentrado y el forraje. Este es un primer punto de increíble interés práctico y operativo, y también uno de los motivos por los cuales los piensos líquidos pueden reducir considerablemente el riesgo de acidosis ruminal. Esta cantidad de pienso líquido también es la más adecuada para integrar en las raciones azúcares u otros componentes solubles (normalmente no presentes en las raciones típicas), pero que son útiles para construir una dieta perfectamente adecuada a las exigencias de las vacas de leche de alto rendimiento, como las que hoy tenemos.

*Sugarplus es una marca fabricada y comercializada por ED&F Man, que en España actúa también a través de la empresa Iberliquidos

pub_sugarplus.indd 88

21/06/2018 19:16

Queremos recordar que la conclusión que se puede extraer de este congreso es que debemos balancear toda la ración. En términos de aporte de almidones, no exceder valores de 27-28 % para evitar riesgos por una alta carga de fermentaciones en el rumen; en cuanto a los azúcares, incluir un 7 % en la dieta y, por último, equilibrar el aporte de fibra soluble y fibra dietéticamente eficaz para mantener la masticación y la rumia. Los piensos líquidos, si están bien desarrollados y son añadidos de manera adecuada en las explotaciones, pueden ser un instrumento de muchísima ayuda para la nutrición de precisión, necesaria para soportar el elevado rendimiento de los animales. BENEFICIOS EN LA CALIDAD Y EN LA CANTIDAD Recientemente ha sido publicado un artículo muy interesante en el que se hacía un examen de muchos trabajos científicos relacionados con el uso de alimentos líquidos. Sus resultados han demostrado un aumento significativo de la producción de leche, sobre todo, en las vacas de alta producción, aunque también en aquellas de producción intermedia, y una mejora en la calidad de la leche, principalmente en términos de proteína. Sabemos, por experiencia práctica, que el uso de los azúcares añadidos, en raciones formuladas con un buen equilibrio entre el aporte de almidón, fibra y proteína, nos permite también mejorar la calidad de la leche en términos de producción de grasa. Este resultado positivo sobre la grasa en la leche se debe a que la fermentación de los azúcares dentro del rumen no produce los intermediarios que disminuyen la síntesis de grasa en la mama. Los azúcares, cuando son debidamente equilibrados con otros carbohidratos de la dieta, también son capaces de generar un ambiente más saludable para los animales, equilibrando el microbioma ruminal de manera más positiva para la salud de la vaca. EL FUTURO DE LOS PIENSOS LÍQUIDOS En base a la experiencia que hemos obtenido, tanto en el curso de nuestra investigación como en las investigaciones documentadas en bibliografía, es indudable que el futuro de los alimentos líquidos es prometedor. Tenemos que evolucionar respecto al enfoque actual. Tradicionalmente, estos alimentos eran usados como substitutos, normalmente del maíz, y probablemente ese no fuera el procedimiento más correcto, ya que los alimentos líquidos deberían usarse para optimizar las dietas de las vacas. Los alimentos líquidos, además de contener nutrientes solubles normalmente no encontrados en raciones típicas a base de concentrados sólidos y forrajes, también poseen una función tecnológica y una mejora importante de la apetencia que se debe tener en cuenta. Podrían también, por ejemplo, aportar ventajas cuando son distribuidos en el interior de robots de ordeño. Por todas estas razones podemos decir: “Los piensos líquidos son un recurso en el que vale la pena invertir”.

Calle Sagasta, 27. 28004, Madrid Tel.: 914 485 162 www.edfman.com

pub_sugarplus.indd 89

Ver los vídeos

LUIZA FERNANDES

Dirección Técnica y Comercial de Sugarplus en España

“Detrás de los piensos líquidos Sugarplus tenemos un gran desarrollo científico, se hacen muchas pruebas antes de llegar a comercializarlos” ¿Por qué la empresa ED&F Man decidió invertir en esta investigación? Hace algunos años que notamos la diferencia de respuesta en los resultados obtenidos al utilizar diferentes tipos de melazas y decidimos comenzar a valorar mejor la composición de esas materias primas con el objetivo de llegar a crear productos que fueran más constantes y más eficientes. ¿Cuál es la diferencia entre los piensos Sugarplus y otros que podemos encontrar en el mercado? Detrás de los piensos líquidos Sugarplus tenemos un gran desarrollo científico, se hacen muchas pruebas antes de llegar a comercializarlos: aseguramos siempre la máxima palatabilidad, la idónea fluidez y viscosidad del producto final, pasamos por diferentes test de calidad. Además, ofrecemos a nuestros clientes un servicio de logística y un soporte técnico que es único en España. ¿Cuáles serán los próximos pasos a dar en relación con esta investigación? ED&F Man pretende seguir apostando por este tipo de investigaciones. Somos conscientes de la importancia del desarrollo científico constante, tanto por nuestra parte (ED&F Man, división Europa) como por parte de ED&F Man Américas, por lo que queremos continuar evolucionando con productos que sean cada vez más eficaces. Los próximos pasos serán publicar oficialmente los datos ya generados y divulgarlos internacionalmente. También es probable que empecemos con estudios in vivo.

La empresa cuenta con un equipo muy joven y recientemente renovado. Luiza Fernandes, Marc Beltrán, Beatriz Sahuquillo, Filinto Girao Osorio y Ana Alonso (que no pudo asistir a la sesión de fotos).

21/06/2018 19:16

M A N E XO

Arrefriado de vacas en granxas robotizadas: o caso da gandería italiana Bandioli Neste artigo describo a experiencia da instalación dun sistema de arrefriado para as vacas dunha explotación do norte de Italia, así como o balance económico obtido tras todo o proceso. Dr. Israel Flamenbaum Cow Cooling Solutions Ltd.

urante as últimas catro décadas foron desenvolvidos, en Israel e no mundo, diferentes medios de refrixeración para disipar o estrés por calor das vacas e aplicáronse en moitas granxas con graos diferentes de éxito.

O arrefriado das vacas nas explotacións baséase principalmente nunha rutina diaria que inclúe o proceso de arrefrialas nas salas de espera, antes e entre as sesións de muxido, así como na liña de alimentación, durante o tempo de inxestión de alimento. Nas granxas con muxido robotizado non hai horas de muxido definidas e cada vaca móxese e come a diferentes horas durante o día. Na primavera de 2016 fun convidado a realizar unha consulta sobre o alivio do estrés por calor nunha granxa leiteira robotizada pertencente á familia Bandioli e situada preto da cidade de Mantova, no norte de Italia. A granxa, situada nunha rexión

cálida e húmida durante 4 meses ao ano, onde as vacas sofren estrés por calor en todo ou gran parte do día, ten 500 vacas de alto rendemento aloxadas en galpóns con cubículos e muxidas por oito robots. O tratamento de arrefriamento proporcionado ás vacas antes da miña chegada facíase principalmente con ventilación forzada sobre os cubículos, un sistema provisto de ventiladores de teito e laterais, así como tamén unha pequena cantidade de ventiladores que funcionaban en combinación con aspersores nas salas de espera, fronte aos robots. A ventilación forzada sobre as camas operaba as 24 horas do día e o arrefriado fronte aos robots limitábase ás horas diúrnas. Nas probas que realicei durante a miña visita, atopeime con que a calidade da humidade e a velocidade de ventilación forzada non cumprían cos requisitos. Dado que a miña visita se realizou preto do comezo do verán, acordouse que o arrefriado que se lles daría ás vacas no verán de 2016 se basearía en mellorar o existente nos patios de espera, fronte aos robots, ao instalar ventiladores para aumentar a velocidade do vento e mellorar os medios de humectación. Ademais, ela-

90 | Vaca Pinta n.º 4 06.2018

vacapinta004_manexo_granxasRoboticas_galego_01.indd 90

20/06/2018 17:30

M A N E XO

Os propietarios da granxa decidiron mellorar o arrefriado […] facendo funcionar o sistema en todos os puntos acotío

Imaxe 1. Área fronte aos robots en 2015, antes da introdución do arrefriado intensivo na granxa dos Bandioli

borouse un protocolo de operación co administrador da granxa, adaptando o sistema de arrefriamento ás condicións especiais desta.

A xestión do arrefriado introducida no verán de 2016 contribuíu a unha mellora no comportamento das vacas. Con todo, as medicións de calor cor-

poral das vacas que realizamos durante ese verán, usando rexistradores de temperatura intravaxinal, mostraron que o tratamento non preveu completamente o aumento na súa temperatura corporal, polo que estimamos que a mellora xerada nos animais non alcanzara o nivel máximo que se podía lograr. De todos os xeitos, tras a resposta positiva do sistema de refrixeración posto en marcha no verán de 2016, os propietarios da granxa decidiron mellorar o arrefriado engadindo medios de mollado e ventilación forzada na liña de alimentación e facendo funcionar o sistema en todos os puntos acotío, incluíndo a noite.

Todo

LO QUE

N E C E S ITAS es un

DISFRUTA DE PRESTACIONES PREMIUM Y EL ALTO RENDIMIENTO QUE SIEMPRE DESEASTE. 3 VELOCIDADES DE TOMA DE FUERZA 4.400 kg de capacidad de elevación trasera

NUEVOS FRENOS DEL REMOLQUE compatible con los actuales y próximos tipos de frenos hidráulicos

lubricantes

40 KM/H control de revoluciones constantes del motor

BTS

SOLUCIÓN DE PALA INTEGRADA DE FÁBRICA 6,5 tm MMA

Descubre el nuevo T5 Tier 4A en tu concesionario.

www.newholland.es NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111* ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono fijo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 91

vacapinta004_manexo_granxasRoboticas_galego_01.indd 91

20/06/2018 17:30

M A N E XO

Figura 1. Media diaria da produción de leite (L/vacas en total) en diferentes meses de 2015 (antes de comezar o arrefriado intensivo), 2016 (con arrefriado parcial) e 2017 (con arrefriado máximo)

1 2015 41,4 2016 40,2 2017 41,1

40,6 41,6

40,8 42,4

40,3 40,9

39,3 40,0

38,0 36,5

31,8 34,2

33,0 35,1

32,9 35,8

33,4 36,8

35,9 38,0

38,8 40,5

40,7

41,7

41,2

40,6

39,1

38,8

37,9

37,7

38,9

40,4

40,5

Figura 2. Media diaria de “pico de lactación” (L/vacas adultas) en diferentes meses de 2015 (antes de comezar o arrefriado intensivo), 2016 (con arrefriado parcial) e 2017 (con arrefriado máximo)

1 2015 63,6 2016 56,7 2017 57,0

2 56,0 56,5

3 57,3 55,3

4 5 60,0 47,2 51,0 51,9

6 49,8 51,3

7 43,3 50,6

8 46,6 54,1

9 49,3 54,3

10 51,0 55,7

11 51,8 56,5

12 55,8 55,8

56,7

52,2

58,3 57,0

54,9

58,0

50,5

57,6

52,5

57,7

54,4

Figura 3. Taxa de concepción (%) en vacas adultas inseminadas en diferentes meses de 2015 (antes da intensificación intensiva), 2016 (con arrefriado parcial) e 2017 (cunha intensidade máxima)

2015 2016 2017

48 49 51

48 49 35

47 33 36

42 51 40

35 53 41

43 16 41

8 29 39

14 32 50

16 36 46

33 38 46

45 46 53

37 53

Obtívose un aumento medio de 900 litros no rendemento anual por vaca entre 2015 e 2017

Nas figuras 1, 2 e 3 preséntase o efecto do arrefriado nas vacas en 2015, antes de que empezásemos a traballar na mellora da refrixeración; en 2016, con arrefriado parcial, e en 2017, cun tratamento de arrefriado completo. A información descrita nas tres figuras mostra claramente a mellora gradual no estado da vaca durante a época estival debida ao progreso na intensidade de arrefriado nos veráns de 2016 e 2017. A produción media diaria de leite por vaca foi similar durante os meses de inverno e primavera (xaneiro-maio) nos tres anos estudados. A partir de xuño de 2016 abriuse unha brecha en relación aos anos de produción anteriores e no verán de 2017, outra máis grande (5 a 8 litros por día) en comparación con 2016, ao activar o arrefriado intensivo. Obtívose unha imaxe similar para o pico de lactación das vacas adultas, con 10 litros máis por día, nos picos alcanzados no verán de 2017 en comparación co ano anterior ao comezo do arrefriado intensivo. Especialmente impresionante foi o efecto do arrefriado sobre a taxa de concepción na época estival. A diferenza do verán de 2015, cando a taxa de concepción caeu a menos do 15 % en inseminacións feitas no verán, a taxa de concepción en 2017 foi de máis do 40 %, preto de 25 puntos porcentuais máis que no mesmo período de 2015, case sen diferenza da acadada nos meses de inverno dese mesmo ano. Os resultados obtidos durante os últimos dous veráns na granxa Bandioli confirman que o activar continuamente os sistemas de arrefriamento en todos os puntos de arrefriado (o cal combina a humectación e a ventilación forzada nos patios de espera fronte aos robots e na liña de alimentación) permite lograr unha mellora significativa na produción de leite e na fertilidade durante os meses de verán, chegando a igualar os niveis alcanzados durante o inverno.

92 | Vaca Pinta n.º 4 06.2018

vacapinta004_manexo_granxasRoboticas_galego_01.indd 92

20/06/2018 17:30

Siempre Siempre Para Siempre un un un paso paso paso entusiasmo delante delante delante en en en la la la Paraun unmayor mayor entusiasmo en Para un mayor entusiasmo en delante en la P la alimentación alimentación alimentación alimentación de de de los los los terneros terneros terneros l la alimentación de los terneros alimentación de los terneros la alimentación de los terneros

Aún Aún Aún Aún Aún Aún Aún más más más más más más Aún Aún Aún más más más volumen volumen volumen volumen volumen volumen volumen volumen volumen volumen

Apta Apta Apta Apta Apta Apta Apta para para para para para para Apta Apta Apta para para para terreno terreno terreno terreno terreno terreno terreno terreno terreno terreno

Limpieza Limpieza Limpieza Limpieza Limpieza Limpieza Limpieza automática automática automática automática automática automática automática automática automática automática

¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad? – –––– ¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad?–– ningún ningún ningún ningún ningún problema problema problema problema problema ningún problema problema ningún ningún ningúnproblema problema problema

Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador

Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol remotor remotor remotor remotor remotor remotor remotor remotor remotor remotor

Bastidor Bastidor Bastidor Bastidor Bastidor seguro seguro seguro seguro Bastidor Bastidor seguro seguro Bastidor Bastidor Bastidorseguro seguro seguro de de de de de 444ruedas ruedas ruedas ruedas de de 4 4ruedas de de de44ruedas ruedas

Dosifi Dosifi Dosifi Dosifi Dosifi cación cación cación cación cación Dosifi cación Dosifi Dosifi Dosificación cación cación sencilla sencilla sencilla sencilla sencilla sencilla sencilla sencilla sencilla sencilla

Aún más volumen

Apta para terreno

www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com

Limpieza automática

¿Oscuridad? – ningún problema

Manejo Manejo Manejo Manejo Manejo Manejo Manejo intuitivo intuitivo intuitivo intuitivo intuitivo intuitivo intuitivo

Manejo intuitivo

lllll lee e d dd dde d r r r r o o o o e e t t t t n n n n r r e e e e o o v v v v n n iiiin e n nvveenntt ee D Dee iin ¡¡¡D ¡D ¡¡¡¡D ele ee elllillln D D !ee ¡D ee!!!!! h cc cchh cee eech ellle l l h h e e e e d d d d l i i i i i x x x x x e e ttttattatta aaaa axxii dd

Pasteurizador Radiocontrol Bastidor Dosifi cación Moorweg Moorweg Moorweg Moorweg Moorweg Moorweg Moorweg 666 •6 •24784 6 •24784 24784 6 •24784 •24784 •24784 24784 Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Alemania Alemania Alemania Alemania Alemania Alemania • •Teléfono: ••Teléfono: •Teléfono: Teléfono: Teléfono: Teléfono: +351 +351 +351 +351 +351 - seguro 919 -Frior -Frior 919 -919 919 919 919 028 028 028 028 028 028 774774 774 774 774 • Correo •••Correo Correo Correo Correo Correo electrónico: electrónico: electrónico: electrónico: electrónico: electrónico: electrónico: info@holm-laue.de info@holm-laue.de info@holm-laue.de info@holm-laue.de info@holm-laue.de Delegado: Delegado: Miguel Miguel Sá Sá (00351919028774) (00351919028774) -•-•Teléfono: Distribuido Distribuido por: por: (981774500) (981774500) / /Cosmolabor Cosmolabor (00351964139487) (00351964139487) Moorweg Moorweg Moorweg 66 • 24784 6 • 24784 • 24784 Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Alemania Alemania Alemania•- •Teléfono: •Teléfono: Teléfono:+351 +351 -919 919 919028 028 028774 774••Correo Correo Correo electrónico: electrónico: electrónico: info@holm-laue.de info@holm-laue.de info@holm-laue.de Delegado: Miguel Sá (00351919028774) Distribuido por:-Frior (981774500) / Cosmolabor (00351964139487) remotor de 4 ruedas sencilla

pub_holm_and_laue_galego.indd 93

21/06/2018 23:31

M A N E XO

O FUNCIONAMENTO DESTE SISTEMA NA GRANXA CONTRIBUÍU A UN INGRESO NETO ANUAL ADICIONAL DE 245 € POR VACA E DE 120.000 PARA A EXPLOTACIÓN

Imaxe 2. Área fronte aos robots en 2017, despois da introdución do arrefriado intenso

Imaxe 3. Área da liña de alimentación en 2017, despois da instalación do arrefriado intensivo

Os requisitos especiais para arrefriar as vacas en granxas robotizadas (xeralmente, o uso de máis auga e enerxía eléctrica por vaca) leváronnos a realizar un estudo económico utilizando un programa informático especial que desenvolvín recentemente para analizar a relación custo-beneficio de arrefriar as vacas muxidas con esta tecnoloxía. O cálculo baseouse no resultado real da granxa Bandioli, na que se obtivo un aumento medio de 900 litros no rendemento anual por vaca entre 2015 e 2017 (un incremento do 7 %). Tamén se alcanzou unha esperada mellora do 5 % na “eficiencia

alimenticia” (conversión alimenticia ao leite) nos 120 días de verán da rexión e unha redución media de 5 días abertos no intervalo entre partos, cun valor de 5 euros por cada día aberto. O prezo do leite para a granxa foi de 0,42 euros e o prezo da comida foi de 0,24 euros por quilogramo de materia seca (MS) das mesturas para as vacas leiteiras. O investimento total na compra do equipo de arrefriado foi de 400 euros por vaca e o custo de operación do sistema (principalmente electricidade) foi de 40 euros por vaca ao ano. O funcionamento do sistema de arrefriamento na granxa leiteira dos Bandioli contribuíu a un ingreso neto anual adicional (despois de cubrir todos os gastos) de 245 euros por vaca e de 120.000 euros para a explotación.

Pódese concluír que o protocolo de operación de arrefriado nas granxas robotizadas, caracterizado como “arrefriado voluntario” das vacas, permite unha mellora significativa no rendemento da vaca no verán. Como se comprobou na granxa dos Bandioli, aínda que existe a obrigación de activar durante todo o día o arrefriado e en todos os puntos, co alto custo que isto supón, a mellora no rendemento das vacas é significativa. Todo iso permitiu a obtención dun aumento importante na rendibilidade da explotación.

94 | Vaca Pinta n.º 4 06.2018

vacapinta004_manexo_granxasRoboticas_galego_01.indd 94

20/06/2018 17:30

No empuja el alimento ACERCA No empuja el alimento

& REFRESCA

ACERCA & REFRESCA

DeLaval OptiDuo

™

MAS LECHE DeLaval OptiDuo ™ remezcla el alimento antes de moverlo cerca de las vacas. La acción única de sinfin giratorio doble -espiral asegura que el alimento se reposicione suavemente sobre el comedero, llenando cualquier espacio y asegurando que la fibra permanezca intacta, haciendo que sea mucho más apetitoso para las vacas. Esto significa que OptiDuo ™ ofrece ventajas considerables sobre la primera generación de empujadores de alimento básicos. Las vacas visitan el comedero mas a menudo y la ingestión de materia seca aumenta .

Reparto de concentrado para atraer aún más

Alimento siempre fresco

Menos competición entre animales

Menor selección del alimento

Mas producción de leche

DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7 28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 44 73 / 62 / 63

pub_deLaval.indd 95

www.delaval.es

20/06/2018 17:35

m a n e xo

Prevención de coxeiras en granxas con muxido robotizado Abordamos os principais factores de risco asociados á prevalencia de coxeiras en granxas con muxido robotizado e como estas se poden previr para mitigar os efectos negativos na produción. Fernando Díaz, DVM, PhD Consultor leiteiro en Nutrición e Manexo Rosecrans Dairy Consulting LLC fernando@jration.com

muxido robotizado estase a volver un sistema común en granxas leiteiras. O equipo de extensionistas leiteiros da Universidade de Minnesota indicou que as tres razóns principais polas que os gandeiros adoptan esta tecnoloxía son mellorar o seu estilo de vida, diminuír a man de obra contratada e poder expandir o negocio sen necesidade de contratar máis empregados. Ademais de alimen-

tar as vacas, limpar as instalacións e realizar os traballos relacionados coa saúde e a reprodución dos animais, arrimar as vacas (que non foron muxidas voluntariamente) ao robot é unha das principais tarefas nas granxas con robots. Estímase que, de media, un 8 % das vacas deben ser arrimadas aos robots, e os empregados pasan uns 51 minutos por día e por robot arrimando vacas. Investigadores canadenses observaron que as vacas coxas tiñan 2,2 veces máis probabilidade de ser arrimadas que as vacas que non o estaban. Usando un sistema de cualificación

de 5 puntos (1 = normal; 5 = extremadamente coxa), os investigadores King e col. (2017) compararon 353 vacas coxas (grao ≥ 3) con 865 vacas sen problemas de coxeiras (grao < 3) en 41 granxas canadenses. Como era de esperar, as vacas coxas produciron 1,6 kg/día menos e tiveron 0,3 muxidos menos por día. Nun estudo previo levado a cabo nas mesmas leiterías, estes autores (King e col., 2016) avaliaron os factores de risco no rabaño que estaban asociados coa prevalencia de coxeiras. Os investigadores obtiveron datos de produción de leite de todas as vacas de cada granxa e cualificaron a locomoción de 30 vacas por granxa usando o sistema de 5 puntos. A prevalencia media de vacas con coxeiras clínicas e extremadamente coxas foi do 26 % e do 2,2 %, respectivamente. En resumo, estes foron os factores máis importantes que lles afectaban ás coxeiras: • Frecuencia de limpeza: cada dous pases extra de raspado dos corredores por día, a prevalencia de coxeiras clínicas diminuíu en 1,2 puntos porcentuais (p.p.). • Densidade de poboación: cada 10 p.p. de incremento na densidade de poboación sobre a media (88,6 %) estivo asociado con 0,5 p.p. de incremento nas coxeiras graves. • Cubículos: cada 5 cm de incremento na altura do bordo sobre a media (20,9 cm) foi asociado cun aumento nun punto porcentual na aparición de coxeiras graves. Noutro estudo similar, Westin e col. (2016) avaliaron 36 granxas (rango 42-495 vacas) no Canadá (29) e Michigan (7). Para identificar as vacas coxas, todas foron gravadas con videocámaras mentres camiñaban polos corredores de alimentación despois de que fosen liberadas das cornadizas.

96 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_especialMuxido_coxeiras_galego.indd 96

20/06/2018 20:25

m a n e xo

Estímase que, de media, un 8 % das vacas deben ser arrimadas aos robots e os empregados pasan uns 51 minutos/día/robot arrimando vacas

Porcentaxe de vacas con coxeiras clínicas e extremadamente coxas % 30 25 20 15 10 5 0

Vacas con coxeiras clínicas

Vacas extremadamente coxas

Fonte: King e col. (2016)

Estes foron os principais resultados: • A prevalencia media de laminite foi de 15 % (rango 2,5 a 46 %). Os autores encontraron lesións nas articulacións do xeonllo e do xarrete nun 27,1 % e 30,8 % das vacas, respectivamente. • A inadecuada anchura dos cubículos foi o principal factor de risco de coxeiras, incrementando a probabilidade destas 3,7 e 4,5 veces en vacas primíparas e multíparas, respectivamente. • Un corredor de alimentación estreito (< 430 cm) foi asociado cun maior risco de coxeiras (1,9 veces). • A obstrución da fronte do cubículo incrementou a probabilidade de coxeiras (1,7). • Encamar con area diminuíu o risco de coxeiras (0,63). En conclusión, para previr a prevalencia de coxeiras deberíaselles poñer máis atención ás dimensións dos cubículos e á limpeza dos corredores.

Ademais, estes investigadores avaliaron o tempo de descanso e a súa relación coas coxeiras. O tempo de descanso foi avaliado durante 4 días mediante o uso de acelerómetros colocados nunha pata posterior do animal. As vacas pasaron 11,4 horas/día tombadas, cunha frecuencia de 9,5 descansos ao día e unha duración de 71 minutos por descanso. As vacas coxas descansaban 0,6 horas máis ao día. Así mesmo, unha análise multivariable predixo que unha vaca coxa, en xeral, tería 9,3 descansos por día cunha duración media de 78 minutos por descanso, mentres que unha vaca sen coxeira se tombaría 9,9 veces cunha media de 71 minutos por descanso. Estes resultados suxiren que usar o tempo de descanso como o único parámetro para avaliar coxeiras non é recomendable.

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 97

vacapinta004_especialMuxido_coxeiras_galego.indd 97

20/06/2018 20:27

TOTAL DAIRY AZORES 2018

Zinpro debateu sobre podoloxía e nutrición nos Azores A compañía Zinpro organizou os días 24 e 25 de maio o Total Dairy Azores 2018, unha interesante xornada técnica que reuniu na illa portuguesa de Ponta Delgada algúns dos maiores expertos do mundo en produción de leite. Coñecer a realidade de produción dos Azores, aprender do que están a facer alí e identificar, dende o punto de vista técnico, cales son as oportunidades de manexo que se poderían estar desaproveitando na zona foron os tres obxectivos clave desta viaxe do equipo de Zinpro a Ponta Delgada. Para isto, a compañía dividiu as sesións en dúas partes: unha visita á unha granxa tipo da rexión e unha posterior sesión teórica.

PRÁCTICA DE CAMPO Durante a visita dos expertos á explotación, os asistentes recibiron unha master class da man do director global do Departamento de Investigación de Zinpro, Arturo Gómez, un dos maiores expertos en podoloxía do mundo, e de Jesús de la Iglesia, experto en nutrición animal. Ao longo desta xornada, indicáronse os puntos fortes e febles do manexo dos animais, abordando temas como a saúde das patas, a nutrición e as instalacións. Nas súas intervencións, Gómez falou do sistema de estabulación do gando, de como realizar axeitadamente o baño de pés e, moi especialmente, de como reducir a incidencia de coxeiras. “Cando imos a unha explotación na que queremos avaliar como están a traballar, case sempre comezamos polo mesmo, polo grupo de animais máis sensibles a calquera cambio de manexo ou a calquera cambio na alimentación: as vacas en transición”, contou Gómez. Para o gandeiro, o mes antes e o mes despois do parto son vitais, “é onde se xogan os cartos”, dixo o veterinario. Precisamente por esta razón, Gómez puxo o foco no estado de saúde destes animais. “Nesta granxa, o nivel de coxeiras estaba entre o 50 e o 60 %, algo que non é raro en

pub_zinpro.indd 98

OS RELATORES

ARTURO GÓMEZ DIRECTOR GLOBAL DO DPTO. DE INVESTIGACIÓN DE ZINPRO

“En Zinpro levamos xa uns cantos anos traballando con explotacións de todo o mundo e con todos os sistemas para tratar de mellorar o manexo, xa que somos conscientes da influencia que teñen as coxeiras en calquera tipo de rendemento produtivo posterior”.

JESÚS DE LA IGLESIA VETERINARIO EXPERTO EN NUTRICIÓN

“O problema dos Azores é que, malia que producen moita cantidade de forraxe, paradoxalmente, a fibra efectiva é un factor limitante tanto da produción como da composición”.

20/06/2018 18:49

Gómez amosou como realizar un correcto coidado podal

O organizador do evento, Luis da Veiga

Os silos presentaban un bo estado de conservación Asistentes á xornada de campo

gando de pasto, pero o que non se pode permitir é que haxa coxeiras nese período de transición polo que, fundamentalmente, traballamos con eles en como identificar os factores que inflúen no manexo destas vacas”, explicou máis tarde. Na súa quenda, Jesús de la Iglesia centrouse nos aspectos relacionados coa alimentación: “Eu esperaba ver unha explotación do que pensaba que era típico nos Azores, con vacas en pastoreo, e sorprendeume atoparme cunha explotación cun sistema intensivo. Realmente, o que se parecía ao pastoreo era que as vacas durmían no prado, pero, polos consumos dos que falaba o gandeiro, practicamente o 90 % da alimentación se daba en presebe e cun carro unifeed, con racións do mesmo tipo das que utilizamos en Galicia” expuxo tras a visita.

SESIÓN TEÓRICA No segundo día de formación do Total Dairy tiveron lugar unha serie de relatorios a cargo tamén dos veterinarios Arturo Gómez e Jesús de la Igle-

pub_zinpro.indd 99

De la Iglesia e Gómez xunto ao dono da explotación

sia. Aludindo á experiencia e ás informacións obtidas durante o estudo de campo realizado en granxa o día anterior, os relatores abordaron algúns dos aspectos prácticos clave na produción e referíronse ao impacto do manexo reprodutivo na produción e ao xeito de recuperar a inversión feita en xovencas. Ademais destas intervencións, tamén tomou a palabra o director comercial para a Península Ibérica de Zinpro e organizador do evento, Luis da Veiga, quen despediu a xornada agradecéndolles aos asistentes a súa presenza e aludindo ao firme compromiso que seguirá a ter Zinpro coa investigación e coa mellora do benestar e o rendemento animal nos próximos anos.

20/06/2018 18:49

m a n e xo

Valorizando os indicadores de comportamento e de confort en explotacións de cubículos en vacas leiteiras Exploramos que aspectos do comportamento das vacas leiteiras proporcionan información sobre o grao de confort que lles é ofrecido, o tipo de condutas anómalas máis frecuentes e as súas causas, e presentamos algunhas recomendacións para que os gandeiros poidan atopar as mellores prácticas para aplicar nas súas instalacións. J.O.L. Cerqueira1,5, J. Cantalapiedra3, J.P. Araújo1,2, I. Blanco-Penedo4 Escola Superior Agrária do Instituto Politécnico de Viana do Castelo. Refóios do Lima, Portugal 2 Centro de Investigação de Montanha (CIMO) ESA-IP. Viana do Castelo, Portugal 3 Servizo de Gandería de Lugo. Xunta de Galicia 4 Departamento de Ciencias Clínicas (SLU). Suecia 5 Centro de Ciência Animal e Veterinária (CECAV)-UTAD. Vila Real, Portugal

INTRODUCIÓN

s instalacións con cubículos para o vacún de leite, cun deseño para o control do ambiente, man de obra e hixiene pero, sobre todo, para a optimización da eficiencia laboral foron amplamente usados nos últimos corenta anos. Con todo, prestóuselles pouca atención aos efectos que as instalacións poden ter no comportamento e no benestar dos animais tanto en pequenas explotacións coma nas máis grandes.

O gando leiteiro nun ambiente cómodo pasa entre 12 e 15 h/d deitado, iso é máis da metade das súas vidas. As vacas necesitan pasar tempo nesa posición para obter a máxima eficiencia alimenticia, saúde óptima (pense en previr a coxeira) e asegurar un bo benestar. Considerando que o benestar abrangue tanto o estado físico do animal coma o mental, o maior impacto da influencia ambiental no gando leiteiro é o sistema de aloxamento, por iso é tan importante o seu coidado. Espazos que reducen o seu estado de saúde a través de condicións climáticas ou sistemas de vivendas mal deseñadas, incluídos os chans ou as áreas de descanso para animais aumentan a frecuencia das lesións nos cascos, nos xarretes e nos xeonllos, así como a incidencia de

100 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_manexo_cubiculos_galego_03.indd 100

19/06/2018 19:21

m a n e xo

mastite. O ambiente físico tamén pode incluír medo e frustración, así como dor e incomodidade. A vivenda do gando leiteiro altera a estrutura social de comportamento típica, especialmente no sistema de cubículos, facendo que os animais estean máis preto do que o farían se estivesen fóra. Tamén hai que ter en conta como descansan en condicións naturais ou como adoitan agruparse; tamén é importante poñer atención a como reparten a actividade de descanso, mentres algúns se encargan do coidado ou da vixía, e para iso agrúpanse asemellando a forma dun círculo e en ningún caso en ringleira. En particular, o deseño de estabulación libre pode afectar fortemente ao comportamento do animal de pé e ao seu comportamento ao deitarse.

A IMPORTANCIA DUN BO DESCANSO Realizáronse moitos estudos sobre o comportamento de repouso nas vacas cando descansan de forma individual. Pódense utilizar varios índices para avaliar o confort da vaca na estabulación libre. Para valorar a calidade da súa vivenda, pódese utilizar o comportamento de repouso, por exemplo, canto tempo pasan as vacas deitadas e con que frecuencia se deitan. En xeral, é importante proporcionar un bo deseño con espazo adecuado para este comportamento.

O número de cubículos sempre debe exceder o número de vacas en cada área de aloxamento nun 5 % PRINCIPAIS CARACTERÍSTICAS DOS CUBÍCULOS. COMO AFECTAN AO CONFORT? Como mínimo, a vivenda debe proporcionar unha área de descanso cómoda, limpa, ben drenada e seca, ofrecendo acubillos ante un clima adverso, espazo para permitir que o animal se mova, se deite e se levante libremente, así como acceso adecuado a alimento e a auga. Os cubículos xogan un papel importante no gando vacún de leite, na medida en que o seu deseño e encamado predispoñen a unha mellor ou peor hixiene do ubre, tal como se reflicte en numerosos estudos, os cales relacionan unha maior sucidade deste cun maior risco de mastite. Neste sentido, as dimensións inadecuadas do cubículo farán que a vaca se deite total ou parcialmente fóra del, incrementando o grao de sucidade do ubre. O manexo do cubículo debe planificarse de maneira similar, xa que os cubículos incómodos ou inadecuados poden provocar unha ocupación deficiente, mentres que os mollados e sucios provocan maior risco de enfermidades do ubre e coxeira, así como dano físico nas vacas. O número de cubículos sempre debe exceder o número de vacas en cada área de aloxamento nun 5 %. Un número insuficiente é un factor estresante que induce a unha maior competencia social e a máis lesións [para unha correcta valoración das dimensións dos cubículos de acordo ao tamaño e ao peso das vacas recomendamos revisar o libro Benestar animal e instalacións. Gando vacún leiteiro, Xunta de Galicia (descarga gratuíta en http://mediorural.xunta.gal/areas/ investigacion_e_formacion/publicacions/gandaria)].

Por tanto, proporcionar un bo deseño para facilitar as manifestacións de comportamento é importante. As parcelas para gando leiteiro deberían proporcionarlle á vaca un lugar que sexa limpo, cómodo, seco e que teña materiais de descanso de cama que lles facilite levantarse. Cando os cubículos son cómodos, as vacas tómbanse durante o 60 % do día. Calquera aspecto do sistema de aloxamento que potencialmente poida estresar as vacas afectará á produción de leite de maneira inevitable, pero unha redución no tempo que estas pasan descansando pode conducir a cambios fisiolóxicos asociados con estrés que, ao final, poden afectar á saúde e á produción xeral dos nosos animais.

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 101

vacapinta004_manexo_cubiculos_galego_03.indd 101

19/06/2018 19:21

m a n e xo

CANDO OS CUBÍCULOS SON CÓMODOS, AS VACAS TÓMBANSE DURANTE O 60 % DO DÍA

A mellora da comodidade da vaca pode afectar directamente á produción de leite e á operación leiteira en xeral. Centrándonos nos cubículos, o establo ideal debe contar con espazo aberto cara a adiante para facilitar os movementos normais ao levantarse e ao tombarse. Non han de presentar zonas de risco como saíntes punzantes ou cortantes que causen dano, dor ou frustración. Ademais, debe proporcionar espazo para todas as posicións de descanso normais e permitir que as vacas se paren e permanezan rectas e non en diagonal, que conten con lugares de descanso adecuados, proporcionarlles os recursos e dimensións correctas. Ser conscientes do comportamento social entre vacas veciñas, con exercicio apropiado e todos os ambientes con boa hixiene, axuda a mellorar o benestar do noso rabaño e todos estes factores están baixo o control do gandeiro. A limpeza da vaca e o establo son máis frecuentes cando os cubículos son cómodos. As vacas deben adaptarse facilmente, ter acceso rápido á alimentación, á auga e á sombra, e evitar lesións no tegumento nas vivendas ben deseñadas. Existen hoxe en día no mercado cubículos con estrutura flexible que se move coa vaca cando esta vai tombarse e posibilita que as vacas poidan levantarse sen impedimentos. Se esta se levanta cunha posición estraña, esta estrutura suaviza o impacto de calquera golpe, pero o grupo de autores descoñece que fosen investigados polo momento.

O PROBLEMA DE HOXE AO CAMBIAR O TAMAÑO DOS ANIMAIS E A HETEROXENEIDADE NO RABAÑO A miúdo, os animais utilízanse como indicadores da calidade ambiental. A comodidade total das vacas dun rabaño leiteiro baséase na interacción entre a vaca e o establo. Moitas das investigacións analizaron o efecto de varios materiais de cama, diferentes alturas da barra do pescozo, e varios tipos de divisións entre cubículos no comportamento xeral das vacas. O problema máis común é que as vacas son demasiado grandes para os seus cubículos. O tamaño está directamente relacionado coa estrutura do corpo, a harmonía e o equilibrio dos animais, que, xunto con outras características fisiolóxicas, actúan directamente sobre os mecanismos de adaptación ao medio ambiente. Por exemplo, nos últimos 120 anos, as vacas leiteiras triplicáronse en peso e aumentaron a súa produción de leite dez veces. Por tanto, os corpos dos animais non son claramente fixos, senón combinacións complexas. Estes cambios son produto de programas de mellora continua en resposta a diferentes presións sociais, económicas e ambientais e isto

leva a que as vacas se neguen a usar apropiadamente os cubículos, que estean de pé por moito tempo e se magoen a si mesmas cando se tomban e se levantan. É importante que os establos teñan a posibilidade de adaptación progresiva á medida das vacas mediante a mobilidade de táboa de peito e a barra educadora.

CONDUTAS ANÓMALAS O comportamento do animal pódenos proporcionar probas prácticas sobre o sistema de aloxamento. As principais desvantaxes dos establos con cubículos son os corredores con chans esvaradíos, insuficiente confort dos animais ao deitarse, condicións do establo pouco óptimas e espazo limitado. Algunhas destas desvantaxes poden superarse cando os novos establos teñen corredores máis anchos, corredores de goma, dimensións de cubículos máis grandes…, pero as restricións con respecto ao comportamento ao tombarse son particularmente intrínsecas ao concepto de establos con cubículos. A continuación, descríbese o comportamento das vacas a ter en conta para xulgar o seu confort nestas estabulacións.

Un exemplo de perching: vacas de pé coas patas dianteiras no cubículo e as traseiras no corredor

102 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_manexo_cubiculos_galego_03.indd 102

19/06/2018 19:22

Su Su bienestar, bienestar, tu tu rentabilidad rentabilidad El Programa de recría Prima de NANTA mejora la rentabilidad El Programa de recría Prima de NANTA mejorade la rentabilidad de las explotaciones a través del bienestar las terneras. de las explotaciones a través del bienestar de las terneras.

Prima trabaja sobre los cuatro conceptos esenciales para el bienestar de los animales: el calostro, Prima trabaja sobre de los distintas cuatro conceptos para el bienestar los animales: el calostro, la lactancia, el destete y el cuidado variablesesenciales como el medioambiente, la de sanidad o el entorno social. la lactancia, el destete y el cuidado de distintas variables como el medioambiente, la sanidad o el entorno social. Nuestro programa ofrece beneficios comprobados para el ganadero: mayor desarrollo de las terneras, Nuestro programa ofrece beneficios comprobados paraaleldestete, ganadero: mayoradesarrollo las terneras, mejora de su sistema inmune, reducción del estrés adelanto la primeradeinseminación mejora de su sistema inmune, reducción del estrés al destete, adelanto a la primera inseminación y de la edad al primer parto, mayor producción de leche y mayor vida productiva de la vaca. y de la edad al primer parto, mayor producción de leche y mayor vida productiva de la vaca. Con Prima las terneras son más felices, y el ganadero también. Con Prima las terneras son más felices, y el ganadero también.

www.programaprima.es www.programaprima.es

pub_nanta.indd 103

16/06/2018 17:40

m a n e xo

O PROBLEMA MÁIS COMÚN É QUE AS VACAS SON DEMASIADO GRANDES PARA OS SEUS CUBÍCULOS

Deitadas ao revés Descríbese esta conduta anómala cando as vacas descansan coas súas cabezas fronte ao corredor. Este comportamento non desexado conduce á presenza de esterco na parte dianteira dos cubículos e a traballo extra para a súa limpeza. Os xatos e as vacas aprenden a realizar este comportamento cando se crían en estabulacións libres mal axustadas. A miúdo fan o mesmo na sala de muxido e algunhas vacas adultas persistirán mesmo se os cubículos son adecuados. Este comportamento adóptano para evitar as frustrantes ou dolorosas características dos cubículos. Deitarse cara a atrás pode ser o comportamento de evitación máis obvio.

Nas vacas deitadas, o perching contribúe á contaminación dos ubres, tetos, pernas e colas, e a un maior risco de mastite

Cando as vacas están inquietas e permanecen deitadas ou movéndose con frecuencia a pata superior pode caer da cama e roza o interior do xarrete

Diagonal de pé e tombadas Esta conduta descríbese cando o animal fai uso do cubículo de esquina a esquina. Este comportamento proporciónalle a capacidade ao animal de colocar os catro pés nun cubículo, abalanzarse, evitar a outra vaca no establo ou tombarse no cubículo con parte do seu corpo fóra da cama debido á falta de espazo para estar de pé ou deitada en liña recta ou balancearse para cambiar dunha posición a outra, algo que sucede debido á falta de espazo. Desta maneira, usan a hipotenusa (dun triángulo imaxinario) alertando das obstrucións nos cubículos.

Perching O perching describe as vacas de pé coas súas patas dianteiras no cubículo e os pés traseiros no corredor. Este comportamento tamén pode describir as que xacen con parte do seu corpo no cubículo e parte no corredor. As enfermidades de cascos das patas traseiras son máis comúns nos establos con características que estimulan as vacas a pousarse parcial ou totalmente fóra da zona deseñada para o descanso (Philipot, 1994). Nas vacas deitadas, o perching contribúe á contaminación dos ubres, dos tetos, das pernas e das colas, e a un maior risco de mastite. Esta posición poden durar varios minutos ou máis dunha hora. A presenza de perching a miúdo acompaña os esforzos para controlar a limpeza do establo mediante a colocación das barras do pescozo, elementos de disuasión na parte dianteira do establo, camas curtas ou o uso dunha superficie de descanso incómoda.

Inquietude ou longos períodos deitadas Esta conduta describe as vacas inquietas mentres están deitadas ou movéndose con frecuencia desde a posición estreita (a máis vertical) á posición ancha de descanso. Cando están inquietas, a pata traseira inferior móvese sobre a cama, rozando a parte exterior do xarrete. Ademais, a pata superior cae da cama ao corredor, rozando o interior do xarrete. Chanzos altos (banzos do cubículo ao corredor) e bordos altos na zona frontal obstaculizan a extensión cara adiante das patas dianteiras e contribúen a esta inquietude. Outras obstrucións, lesións ou coxeiras fan que levantarse sexa difícil ou doloroso, polo que as vacas se deitan durante longos períodos sen levantarse ou cambiar de lado.

104 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_manexo_cubiculos_galego_03.indd 104

21/06/2018 17:58

m a n e xo

Ocupación alternativa A ocupación alternativa describe as vacas que se atopan en cada praza aínda baleira. Esta disposición brinda a oportunidade dun espazo social, unha arremetida sen obstáculos e a evitación dunha vaca dominante nun cubículo á vista. A ocupación alternativa é obvia en establos con baixa densidade, onde as vacas poden elixir entre unha praza baleira ou ocupada. Como o gando necesita espazo social, a súa elección de acompañantes adxacentes depende da idade, do temperamento ou da diferenza de rango no rabaño. Bunching O bunching describe as vacas que permanecen paradas durante moito tempo nunha área do establo mentres evitan, obviamente, outra localización. As vacas amontóanse ao redor dos bebedoiros ou nos extremos dos currais nos días de verán. As variacións na temperatura ou o movemento do aire poden levar á masificación nesa área. Overton (2002) atopou que a proporción de animais tombados diminúe a medida que a temperatura do establo aumenta coa maior proporción media de vacas deitadas (86 %) durante as temperaturas máis baixas rexistradas. As vacas afástanse do sol cara á parte sombreada do establo. A porcentaxe de vacas paradas medra a medida que aumenta a temperatura ambiental. Ao permanecer de pé, maximízase o arrefriado por evaporación desde a superficie do corpo. Mocións en aumento e tombarse Levantarse e tombarse son movementos continuos e suaves pero calquera obxecto no rango de movemento normal obstrúe levantarse e deitarse. A observación axuda a detectar obstrucións, por exemplo, estalos, golpes da cruz, de pés e do xeonllo. As vacas vense obrigadas a alterar os movementos normais da cabeza e balanceo, e eses suaves movementos convértense entón en aleatorios nos cuartos delanteiros traseiros. Ao facer fronte ás obstrucións, a cabeza da vaca móvese nun arco ascendente, tipo salto de esquí, no lugar dun movemento normal.

O establo ideal debe contar con espazo aberto cara a adiante para facilitar os movementos normais ao levantarse e ao tombarse

Falta de lambido caudal Este comportamento é tamén un modo de aseo e tamén pode ser beneficioso para evitar friccións entre a perna e o ubre. Para facelo, páranse sobre as súas dúas patas dianteiras e unha pata traseira. A falta de observación deste comportamento debe ser de interese, porque é un indicador confiable dun chan esvaradío.

As vacas poden manter esta postura durante longos períodos de tempo en resposta a obstrucións para levantarse ou deitarse normalmente. As obstrucións adoitan ser no espazo fronto-lateral tan necesario para o balanceo ao deitarse e ao erguerse e para a interacción social, pero tamén poden incluír un pasamáns mal colocado nos cubículos.

Síndrome da vaca axeonllada A síndrome da vaca axeonllada describe as vacas apoiadas sobre as patas dianteiras mentres están de pé sobre as súas patas traseiras. Aos coidadores non lles gusta porque estas vacas defecan dentro do cubículo. As camas contaminadas conducen a ubres sucios, maior tempo de preparación do ubre, riscos de mastites e riscos para a calidade do leite. As vacas adoptan a postura axeonllada para facer fronte ás dificultades no ambiente onde viven, por exemplo, unha cornadiza baixa ou un comedeiro á altura do nivel dos seus pés ou por baixo deles. Nos postos de amarre, as vacas axeónllanse para evitar os correctores eléctricos mal situados (demasiado preto da súa liña superior ou máis adiante e máis baixos que a cruz do animal). Tamén se axeonllan para alcanzar o alimento cando o presebe está á altura dos seus pés ou máis abaixo e para alimentarse máis aló do seu alcance. Algunhas vacas separan os pés lateralmente para baixar a altura dos ombreiros e a cabeza, como unha forma de facer que o alimento sexa máis accesible. Esta postura fai presión na uña interior do pé anterior e pode contribuír a úlceras. As vacas con laminite tamén poden axeonllarse mentres comen.

Comportamento de can O comportamento de sentar coma un can describe as vacas que sentan como cans nos seus cuartos traseiros coas patas dianteiras estendidas. Tamén pode describirse como levantarse coma un cabalo, coa parte dianteira antes que os cuartos traseiros. Esta conduta debería alertarnos sobre varias características que crean incomodidade para a vaca. Tamén pode indicar unha lesión na perna dianteira. As vacas con lesións nun xeonllo a miúdo descansan coas patas en extensión porque a inchazón limita a súa capacidade para dobrala. Por necesidade, esas vacas tamén elixen estender ambas as extremidades dianteiras e levantarse como un cabalo. Non obstante, as vacas aínda que as súas patas dianteiras non estean lesionadas, tamén elixen sentar coma cans e levantarse coma cabalos. Estes episodios en estabulación libre con obstrucións ao comportamento normal de levantarse e deitarse poden asociarse a obstrucións que lles causan dor e medo e que posteriormente alteran o seu comportamento normal. Esta postura non debe confundirse coa denominada “postura da ra”, que describe a extensión total ou parcial de ambas as patas traseiras cara adiante ao longo dos lados do corpo recostado. No gando, esta postura é un indicador da luxación da cadeira, ruptura dos músculos adutores ou parálise do nervio obturador.

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 105

vacapinta004_manexo_cubiculos_galego_03.indd 105

21/06/2018 17:58

m a n e xo

A “POSTURA DA RA” é un indicador da luxación da cadeira, ruptura dos músculos adutores ou parálise do nervio obturador

Estereotipias Unha estereotipia describe a repetición excesiva dun comportamento aparentemente sen propósito. O comportamento estereotipado é anormal e unha forma de resposta de conduta a unha condición estresante ou difícil. O comportamento de presionar o nariz pode pasar desapercibido ou verse coma normal para certas vacas nun rabaño. Con todo, pode ser indicativo de deficiencias na vivenda que estresa o gando. A condición estresante que causa a estereotipia pode ser difícil de identificar ou pode involucrar varios factores. Algunhas vacas detéñense nun cubículo libre e viran as súas cabezas repetidamente a esquerda e dereita, coma se estivesen a revisar o tráfico antes de cruzar unha rúa transitada. Esta actividade foi descrita como “o valse vacilante”. En establos estreitos con divisores entre as vacas, pode haber un espazo inadecuado para que ambas estean ao mesmo tempo no cubículo.

POSICIÓNS DE DESCANSO O gando doméstico aliña os seus eixes corporais en aproximadamente unha dirección norte-sur. A aliñación magnética é a mellor explicación para a orientación do eixe do corpo, onde o vento e as condicións de luz quedarían excluídos. Durante o descanso, as vacas poden adoptar catro posicións en condicións naturais: longo, curto, angosto ou ancho. Na posición longa, descansan coas súas cabezas estendidas cara adiante. Na posición curta, descansan as súas cabezas ao longo do seu costado e entran nun soño activo. Mentres está na posición máis estreita, unha vaca descansa máis apoiada no seu esterno co pescozo cunha leve dobrez e coas patas traseiras preto do corpo. As súas patas dianteiras poden ou non estar estendidas. Na posición máis ancha, descansa máis do seu lado coas patas traseiras estendidas. Outra posición é a recumbencia lateral, onde unha vaca se atopa totalmente de lado coas pernas e a cabeza estendidas.

En estabulacións libres, as vacas son obrigadas a deitarse nunha dirección, unha á beira da outra nunha fila nun espazo confinado. En diversos estudos non se puido demostrar que o “cubículo moderno” está completamente adaptado ao comportamento de repouso individual da vaca. Se este patrón individual no pasto non é posible nun sistema de aloxamento de cubículo, mellorar e axustar este sistema é unha opción. No peor dos casos, algunhas vacas poden atopar estes cubículos tan incómodos que, a pesar de estar “adestradas” neles, elixirán deitarse en corredores sucios e non no cubículo, unha situación que cómpre evitar totalmente.

REFERENCIAS

Igono, MO, Johnson HD, Steevens BJ, Krause GF, Shanklin MD. Physiological, productive, and economic benefits of shade, spray, and fan system versus shade for Holstein cows during summer heat. J Dairy Sci 1987;70:1069-1079. Peters, R. H. The ecological implications of body size. New York, Cambridge University Press, 1993. p.329 http://www.omafra.gov.on.ca/english/livestock/dairy/facts/info_cowbehave.htm#resting Shultz TA. Weather and shade effects on cow curral activities. J Dairy Sci 1984;67:868-873. http://www.farmhealthonline.com/wp-content/uploads/2013/10/Cubicles-DairyCo.pdf van ’t Hoff, Drs. M. Individual Cattle Lying Behaviour. Research Project Veterinary Medicine University of Utrecht.

106 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_manexo_cubiculos_galego_03.indd 106

19/06/2018 19:22

GALICAL CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

MESTURAS PARA CAMAS DE VACÚN

Carbonato cálcico (70 %) con serrín (30 %) • Mesturas personalizadas polo cliente • Mesturas con cascarilla de ar roz

Nº1 EN CAMAS DE VACÚN Pode subministrarse en:

O CARBONATO CÁLCICO DE GALICAL PARA CAMAS DE VACÚN proporciónalles aos animais hixiene e descanso e reduce as posibles infeccións de mamites causadas por bacterias de tipo ambiental (E. coli, estreptococos, enterobacterias etc.). Tamén reduce os problemas de dermatite interdixital e dixital, úlceras e colledizos nos pezuños, evitando coxeiras e perdas de produción. Por outra banda, manter o gando libre de sucidade facilita o manexo durante o muxido.

pub_galical_galego.indd 107

Big Bag A granel en camión cisterna basculante, con posibilidade de estendido directo no cubículo

GALICAL, S.L.L.

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS Arieiras s/n P.I. Louzaneta 27294 LUGO Teléfono: 982 221 484 Fax: 982 221 408 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

20/06/2018 17:28

saúde animal

Presenza de carballos nunha explotación de vacún: vantaxe ou risco? A partir dun caso clínico, este estudo pon o foco nos factores, no desenvolvemento e nas medidas de prevención das intoxicacións por taninos en bovinos tras a inxestión de landras e de brotes verdes provenientes dos carballos. Lorena Alonso Iglesias, Eva Rodríguez Morcuende Estudantes de 2.º ciclo do Grao de Veterinaria, Facultade de Veterinaria de Lugo. Universidade de Santiago de Compostela (USC) Traballo titorizado por Cristina Castillo, profesora do Departamento de Patoloxía Animal da USC e coordinadora do Grupo de Innovación Docente en Patoloxía Xeral Veterinaria (GID-PXVet)

RESUMo tilizando como punto de partida un caso clínico acontecido en 2014 na provincia de León, no cal aparecen animais con sintomatoloxía diarreica, e baseándose nos síntomas e nas condicións ambientais, dedúcese que a causa probable foi intoxicación por taninos derivada da inxestión de landras; por tanto, afondamos nos me-

canismos de desenvolvemento desta patoloxía. A intoxicación provoca sintomatoloxía dixestiva e dano renal grave. O consumo deste tipo de alimentos é moi xeneralizado en explotacións extensivas, pero non sempre leva o desenvolvemento da enfermidade. Mediante un manexo adecuado é posible minimizar os danos producidos.

INTRODUCIÓN A intoxicación por taninos está causada pola inxestión de gran cantidade de follas, brotes tenros e/ou landras procedentes de árbores como o carballo ou a aciñeira (e outras especies do xénero Quercus spp.). Os taninos son un grupo de compostos fenólicos das plantas moi heteroxéneos, que están presentes en árbores, froitas, leguminosas forraxeiras e mesmo cereais. Son considerados antinutrientes, porque diminúen a eficacia do alimento (inactivan a amilasa), aumentan o nitróxeno fecal e forman complexos con proteínas (a forma condensada). Dependendo da súa estrutura química divídense en condensados e en hidrolizables, e estes últimos son os principais responsables das intoxicacións que aparecen en maior proporción nas landras novas e tenras, as cales son as máis inxeridas polos ruminantes. Con todo, son os taninos condensados os que secuestran as proteínas a nivel ruminal, aínda que poidan ser utilizadas a nivel abomasal ou intestinal.

108 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_saudeAnimal_carballos_galego_02.indd 108

21/06/2018 18:00

saúde animal

SE A CANTIDADE DE LANDRAS É MOI ELEVADA, DÉBESE IMPEDIR TOTALMENTE o PASO DOS ANIMAIS A ESAS ZONAS

Os taninos condensados son moléculas de alto peso molecular que non poden ser degradadas polos microorganismos do rume, polo que non poden ser absorbidos no intestino; por tanto, non son tóxicos para os animais, salvo que se trate dun consumo extremadamente elevado, que

provocaría unha acción irritante no intestino, o que permitiría o paso das moléculas nas paredes intestinais. Pola contra, os microorganismos do rume si son capaces de degradar os taninos hidrolizables, por actuación do pH e por encimas, absorbelos no intestino e provocar así as intoxi-

cacións a nivel sistémico. Con todo, considérase que baixas cantidades de taninos na dieta, con cifras inferiores ao 4 % de MS, exercen efectos beneficiosos, pois preveñen infeccións e aumentan a cantidade de nitróxeno non amoniacal e de aminoácidos esenciais.

Silo-SPACE

CONDICIONES ESPECIALES Disfruta de ofertas ineludibles en nuestra serie de Silo-SPACE primera generación

Distribuidor visibles aqui : www.joskin.com\dealers

joskin.com

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 109

vacapinta004_saudeAnimal_carballos_galego_02.indd 109

21/06/2018 18:00

saúde animal

EXPOSICIÓN DO CASO As intoxicacións por taninos en bovinos prodúcense pola inxestión tanto de landras coma de brotes verdes de carballo. Neste artigo centrarémonos nos factores que as predispoñen, o desenvolvemento da patoloxía e as medidas de prevención que se han de tomar para previla, tomando como punto de partida o caso clínico a continuación exposto. O caso desenvolveuse nunha explotación de vacún de carne de 100 vacas en réxime extensivo de alta montaña na provincia de León. As zonas de pastoreo delimitadas por pastor eléctrico inclúen zonas de pradería, de breixo e outras de carballeira. A finais de outubro de 2014 apareceron 10 animais coa seguinte sintomatoloxía: mal pelame, apatía, anorexia e diarrea sanguinolenta con afección variable, dos cales os máis afectados foron os menores de 1 ano (3 do total dos enfermos). Tamén apareceu 1 xovenca de 8 meses morta.

considérase que baixas cantidades de taninos na dieta, con cifras inferiores ao 4 % de MS, exercen efectos beneficiosos

Ademais dos síntomas observados neste caso, este tipo de intoxicacións caracterízanse por: • O cadro dixestivo que comeza con parálise ruminal, estrinximento e tenesmo, as feces son duras e escuras e frecuentemente existe presenza de moco nelas. Conforme avanza a intoxicación aparece unha diarrea fedorenta e sanguinolenta, a cal cada vez contén máis cantidade de sangue e fibrina, procedente das úlceras dixestivas, moi dolorosas para o animal. • As lesións renais son de gran gravidade, xa que poden provocar poliuria, polidipsia, proteinuria, glucosuria e, en ocasións, hematuria.

Como consecuencia do fallo renal, nunha bioquímica sanguínea aparecerán a creatina e a urea elevadas. Este valor utilízase para a valoración da gravidade e a elaboración dun prognóstico. Canto máis próximos á normalidade estean os valores da azotemia, mellor será o prognóstico e incrementaranse moito as probabilidades de recuperación. A sintomatoloxía clínica variará principalmente dependendo da cantidade de taninos inxeridos e do estado sanitario previo do animal, e poderá agravarse ata chegar a provocar a súa morte, aínda que é pouco común. Como medida a tomar cambiáronse todos os animais a unha zona diferente de pasto na que hai menor cantidade de carballos, salvo os tres máis afectados que foron illados do resto e aos cales se lles administrou forraxe seca de veza-avea e auga limpa ad libitum. En definitiva, a medida inmediata a tomar, e tamén a máis efectiva, se é posible, é controlar a alimentación dos animais.

110 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_saudeAnimal_carballos_galego_02.indd 110

21/06/2018 18:00

pub_ascol.indd 111

21/06/2018 18:02

saúde animal

EN SITUACIÓNS DE SOBREPASTOREO OS ANIMAIS VENSE OBRIGADOS A CONSUMIR GRANDES CANTIDADES DE ALIMENTOS, COMO AS LANDRAS, PARA COMPENSAR A FALTA DOUTRAS FONTES DE ALIMENTACIÓN

Tamén se debe administrar un tratamento sintomatolóxico para restaurar con moita brevidade a funcionalidade dixestiva e renal. Así, débese restaurar coa maior urxencia a contractibilidade ruminal, refaunando ao rume evitando sobrecargar un órgano xa de seu moi afectado, ademais de administrar carbón activado e antibióticos vía oral. Así mesmo, recoméndase a administración de fluidoterapia para a recuperación do equilibrio electrolítico. Os animais recuperados poden presentar lesións fibrosas no ril, aínda que na maioría dos casos con funcionalidade normal. No noso caso o tratamento administrado foi o seguinte: • Xiringa de Ipaligo • Mestura en po de Pectikar 14, carbón activado, Trisol po oral e antibiótico (colemicina) • Rehidratante Staraid

Pasados un par de días desde o comezo do tratamento, dous dos animais estabilizáronse, pero o terceiro empeorou e morreu ao terceiro día. Na seguinte semana apreciouse unha melloría notable nos que sobreviviron, xa comían con normalidade e a diarrea foi desaparecendo. Pasadas dúas semanas desde que se illaron, as xovencas xa non presentaban ningún síntoma e o seu estado mellorou considerablemente, polo que se tomou a decisión de devolvelas co resto do grupo. É posible a recuperación sen intervención, a condición de que descenda ou cesamento o consumo de landras e/ou brotes verdes, tal como ocorreu cos animais menos afectados aos que non se lles aplicou ningún tratamento.

No caso de realizar unha necropsia a un animal morto por unha intoxicación por taninos atopariamos as seguintes lesións: • A nivel renal, unha grave tubulonefrose. Os riles aparecerán aumentados de tamaño, cunha cor máis clara e poden mostrar petequias na superficie e, ao corte, un intenso cheiro a urea. • Os taninos hidrolizables provocan alteracións na permeabilidade vascular ao diminuír a presión oncótica, o que causa a aparición de edemas e ascite. • A nivel dixestivo, úlceras en diferentes localizacións, provocadas pola síndrome urémica derivada do dano renal e pola acción directa dos taninos hidrolizables. A pesar de que neste caso non se fixeron probas complementarias, tendo en conta os síntomas expostos, factores ambientais como a época do ano e o tipo de alimentación estableceuse como diagnóstico presuntivo que os animais enfermos puideron estar intoxicados cos taninos das landras presentes na explotación nesta época do ano.

112 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_saudeAnimal_carballos_galego_02.indd 112

21/06/2018 18:00

saúde animal

FACTORES PREDISPOÑENTES: PREVENCIÓN E CONTROL Existen unha serie de factores que son necesarios para que se desencadee esta intoxicación. Entre eles destacan: Cantidade inxerida. Non hai acordo en canto ás cantidades mínimas necesarias para o desenvolvemento da intoxicación. Realizáronse estudos que dan como resultado unha ampla variabilidade en canto ás cantidades necesarias, pero unha das conclusións recorrente en moitos estudos é a importancia do estado previo do animal, máis que da cantidade consumida. Cantidades por baixo do 4 % de MS estarían dentro dun rango de seguridade. Estado previo do animal. Factores como a idade dos animais e o estado de saúde destes deben terse en conta. Observouse que en animais novos, estresados, desnutridos ou enfermos teñen unha maior susceptibilidade e sofren o cadro de forma máis grave. Cando a condición corporal dos animais se ve diminuída por detrimentos na cantidade e/ou calidade do pasto dispoñible, orixínase unha situación estresante pola fame sufrida. Os altos niveis de cortisol circulante terminan provocando inmunodepresión, descensos na produción e inquietude nos animais, entre outras alteracións. Todo iso inflúe en que, á vez que se incrementa o consumo de landras, o posible cadro de intoxicación se agrava considerablemente, xa que os animais estresados previamente serán máis susceptibles ao desenvolvemento destes procesos.

Figura 1. Feitos máis destacados da intoxicación por taninos Beneficios

Presentes en moitos alimentos Consumo habitual Non ten por que ser prexudicial

Tipos

Condensados Hidrolizables (máis prexudiciais)

Problemática

Dependerá de: Factor cuantitativo (problemas a partir de 4 % MS) Factor cualitativo (forma hidrolizada)

Intoxicación

Gastroenterite hemorráxica e nefropatía Tratamento sintomatolóxico Evolución dependendo do grao de aceptación

Importancia do manexo. Estes problemas aparecen basicamente en condicións climáticas adversas e cando existe unha sobreexplotación dos recursos. En situacións de sobrepastoreo os animais vense obrigados a consumir grandes cantidades de alimentos, como as landras, para compensar a falta doutras fontes de alimentación. Por tanto, cun manexo adecuado dos recursos é posible previr esta patoloxía. Para iso teremos que seguir as seguintes pautas: • Manter unha alimentación regular durante todo o ano elixindo unha carga gandeira apropiada ao territorio e utilizar unha suplementación adecuada. • Realizar unha boa xestión dos pastos. En explotacións con cargas gandeiras moi baixas e unha grande extensión de terreo a maneira máis eficiente de aproveitalo é mediante divisións neste, deixando que os animais pasten unhas zonas mentres outras se recuperan. Aquí é onde deberemos ter en conta as zonas de carballeira ou aciñeiras da explotación. O máis aconsellable é que se estas zonas supoñen unha gran proporción do territorio total dispoñible se fagan divisións entre elas, incluíndo, xunto coas zonas arbóreas, áreas con outro tipo de vexetación. Así mesmo, se a cantidade de landra é moi elevada, débese impedir totalmente o paso dos animais a esas zonas. Para realizar o tipo de divisións comentadas anteriormente, así como os peches perimetrais, adóitanse utilizar na maioría de explotacións peches de pastor eléctrico.

BIBLIOGRAFÍA

Dutra F., Romero A., Trelles P., Arruti F., Ferres J. Quinteros C. (2013). Intoxicación espontánea y experimental por Quercus robur (roble inglés) en bovinos en Uruguay. Revista SMVU, nº 194: 34-48. Disponible en: http://www.revistasmvu.com.uy/revista-numero-194/69-tecnicos/231-tecnico-intoxicacion-espontanea-y-experimental-por-quercusrobur-roble-ingles-en-bovinos-en-uruguay. html Frutos, P. Doce, R.R., Hervás, G., Toral, P.G., Giráldez, F.J., Mantecón A. R., Pérez, V. (2007). El consumo de cantidades elevadas de hojas jóvenes de roble (Quercus pyrenaica) no resulta necesariamente tóxico para el ganado vacuno. Disponible en: http://digital. csic.es/handle/10261/4383 Frutos, P., Pérez, V.; Benavides J.; y Mantecón, A.R. (2005). Intoxicación del ganado vacuno por consumo de bellotas. Revista Albéitar, 86: 42-45. Disponible en: http://digital.csic.es/handle/10261/17170 Lasa, J.; Mantecón, C. y Gómez, M.A. (2012). Utilización de taninos en la dieta de los rumiantes. Revista Albeitar. Disponible en: http://albeitar.portalveterinaria.com/ noticia/9476/articulos-nutricion-archivo/utilizacion-de-taninos-en-la-dieta-de-rumiantes. html Rodríguez Doce, R. (2010). Consumo de hojas jóvenes de roble (Quercus pyrenaica) por el ganado vacuno: aspectos nutricionales e intoxicación. (Tesis doctoral). Recuperado de: http://digital.csic.es/handle/10261/25934 Rodríguez-Estévez, V., García Martínez, A., Mata Moreno, C., Perea Muñoz, J. M. y Gómez Castro, A. G. (2008). Dimensiones y características nutritivas de las bellotas de los Quercus de la dehesa. Disponible en: http://www.uco.es San Andrés, M. I., Jurado Couto, R., Ballesteros, E. (2000) Toxicología animal originada por plantas (1.ª ed.) Madrid: Editorial Complutense, S.A.

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 113

vacapinta004_saudeAnimal_carballos_galego_02.indd 113

25/06/2018 09:34

Kersia, un nuevo nombre para una nueva ambición Hypred, Anti-Germ, Medentech, LCB Food Safety y G3 han creado, tras su unión gradual durante los últimos 15 meses, un único nombre: Kersia. Una marca, un objetivo común y una misión compartida: inventar un mundo de alimentos seguros. Desde la granja hasta el plato, la Seguridad Alimentaria es hoy en día la preocupación n.º 1 dentro del sector alimentario, con nuevos desafíos que surgen diariamente. Desde principios de 2017, la integración de conocimientos y experiencias de expertos internacionales, tanto en soluciones de bioseguridad para las granjas como del sector agroalimentario, ha creado un grupo bien posicionado para hacer frente a todos los desafíos que surgen en cada etapa de la cadena alimentaria. Con una presencia en 90 países, la facturación anual ya se encuentra alrededor de los 200 millones de euros y crece rápidamente. Su estrategia está enfocada en la seguridad alimentaria y el grupo desempeñará un papel principal en la consolidación del sector aprovechando las oportunidades ofrecidas por un mercado creciente. Kersia será la marca corporativa.

pub_hypred.indd 114

NUevoS deSAFíoS En una economía global, cada día se comercializan, en todo el mundo, más productos e ingredientes. Están surgiendo nuevas técnicas de cultivo y de cría, las tecnologías están evolucionando y las regulaciones son cada vez más estrictas, ya que los consumidores están cada vez más preocupados por su salud y por el futuro del planeta. La seguridad alimentaria se está convirtiendo en un desafío cada vez más complejo y Kersia fue fundada para enfrentar estos desafíos con soluciones integrales y con un enfoque basado en resultados para prevenir los riesgos asociados a la transmisión de bacterias, virus y otros patógenos a los operadores y consumidores.

21/06/2018 18:04

pub_hypred.indd 115

21/06/2018 18:04

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Manexo e control de patóxenos emerxentes Despois de analizar os datos históricos dos resultados microbiolóxicos das mostras enviadas ao laboratorio estes últimos anos, neste artigo comparto cales son, no meu caso, os que considero patóxenos emerxentes e que decisións de manexo e control estamos a tomar. Xavier Bermúdez Farm Vet

INTRODUCIÓN

miúdo tendemos a pensar que os patóxenos emerxentes son xermes descoñecidos que aparecen nas granxas provocando graves problemas de mamite, pero non sempre é así. O termo ‘patóxeno emerxente’ empezou a soar con forza na literatura científica a principios da década de 2000 cando se presentaron distintos traballos nos Estados Unidos acerca tanto de Prototheca spp. como de Klebsiella spp. O perfil destes dous microorganismos era, nese momento, o típico dun xerme emerxente: descoñecido ata o momento pola súa baixa

frecuencia de illamento, descoñecemento do seu comportamento epidemiolóxico e patoxénico, complicación para o seu tratamento e, sobre todo, incremento da súa importancia na saúde do ubre. O patóxeno emerxente poderiamos definilo como aquel que, xa sexa máis ou menos coñecido, ten unha relevancia crecente nos nosos illamentos actuais. É moi posible que cada técnico de calidade de leite teña en mente os seus propios patóxenos emerxentes, aqueles que, día a día, no seu traballo en granxa, considera que están a gañar terreo, presenza e importancia.

CUESTIÓNS PREVIAS Calquera que sexa o xerme que un considere emerxente, é importante deixar dous conceptos moi claros:

1. A mastite é unha patoloxía multifactorial. Se pensamos que loitar contra ela é simplemente loitar contra o patóxeno que poida causar a infección mamaria estariamos profundamente equivocados. A presenza de bacterias na glándula mamaria non é en si condición sine qua non para que se desencadee unha infección. De feito, tras un recente e inxente labor de investigación científica (liderada pola Cornell University), hoxe sabemos que o ubre non é estéril. Os estudos acerca do microbioma mamario arroxaron que a glándula mamaria, do mesmo xeito que calquera órgano con comunicación directa co exterior, ten a súa propia flora bacteriana, a cal exerce un labor de control das poboacións microbianas. A disbiose na glándula mamaria, é dicir, a ruptura do equilibrio desa flora normal, é moitas veces suficiente para que se poida desencadear unha colonización desa glándula por parte dalgún xerme con capacidade patóxena que desencadee a mastite. A hixiene que rodea as vacas, o bo estado e funcionamento da máquina de muxido, o bo manexo dos animais que minimice o estrés e o mantemento dunha boa saúde e, por tanto, o bo status inmunolóxico das vacas serán as outras grandes áreas que debemos controlar, á parte de quen sexan ou como se chamen as bacterias coa capacidade patoxénica suficiente para poder colonizar a glándula mamaria.

116 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_calidadeLeiteMuxido_patoxenosEmerxentes_galego_02.indd 116

21/06/2018 18:26

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Para determinar o comportamento epidemiolóxico dun xerme nun rabaño temos unha ferramenta de grande UTILIDADE: OS índices de saúde de ubre

2. Do xerme temos que coñecer as súas principais características epidemiolóxicas, é dicir, como é o seu comportamento na infección. Pero isto non é teórico, por desgraza, non vén nun manual. A epidemioloxía dun microorganismo vén determinada polo seu comportamento en cada rabaño. Un mesmo xerme pode ter un comportamento epidemiolóxico determinado nunha granxa e outro na do veciño. Isto virá determinado polas características propias da cepa que interveña en cada caso, pero tamén polas condicións nas que se atopen os outros factores que inflúen nunha mamite. Para determinar o comportamento epidemiolóxico dun xerme nun rabaño temos unha ferramenta de grande uti-

lidade: os índices de saúde de ubre. Co manexo de catro índices para vacas en lactación -prevalencia en rabaño, incidencia, porcentaxe de crónicas e taxa de curación- poderemos determinar se o comportamento do xerme implicado no brote está a ser ambiental ou contaxioso e isto permitiranos tomar decisións acerca do enfoque e do control a curto prazo. De cara a instaurar os tratamentos apropiados, o outro factor importante a ter en conta é coñecer as resistencias e as sensibilidades da cepa en cuestión aos antibióticos dos que dispoñemos. O feito de poder coñecer contra que loitamos axudaranos a curto prazo a controlar o proceso infeccioso, xa sexa en lactación ou en secado.

PATÓXENOS EMERXENTES 1. A familia dos estafilococos coagulasa negativos. Tradicionalmente o grupo dos SCN (estafilococos coagulasa negativos) considerouse como un grupo de bacterias pouco importantes, de baixa capacidade patóxena. Nestes últimos anos, dada a grande implantación dos programas de calidade de leite nas granxas e o enorme labor por parte tanto de técnicos coma de gandeiros na implantación de medidas de control, hixiene, sanidade e manexo, conseguimos levar os rabaños a unhas condicións realmente boas de saúde de ubre. Levamos a xermes tan perigosos coma o Streptococcus agalactiae, por exemplo, a niveis testemuñais. O coñecemento da epidemioloxía do Streptococcus uberis e o traballo día a día de control das primoinfectadas e do seu tratamento temperán e estendido en lactación, así como o tratamento específico en secado, están a permitirnos controlar este xerme con alta capacidade de adaptación á glándula mamaria. As cada vez mellores condicións de hixiene nas granxas permítennos minimizar o impacto dos Gram negativos.

GREEN

COKRIP Y FORSEPT GREEN COKRIP BARRERA INTESTINAL  ESTIMULA LA INMUNIDAD ESPECÍFICA (CRIPTOSPORIDIOSIS, COCCIDIOSIS) GMD (GANANCIA MEDIA DIARIA)  VITALIDAD GREEN FORSEPT BARRERA INTESTINAL  ESTIMULA LA INMUNIDAD ESPECÍFICA GMD (GANANCIA MEDIA DIARIA)  VITALIDAD  PREVENCIÓN DIARREAS DEBIDAS A LOS COLIBACILOS

     

Favorecen una mejor gestión de las diarreas neonatales en los tereneros. Ahorro de tiempo en la gestión sanitaria de los terneros. Se integran en los programas de cría de lo terneros. Solución económica y eﬁcaz. Sin efectos secundarios. Sin tiempos de espera. Green Chemical Avd. los Campones 8, Tremañes, 33211 Gijón (Asturias)  984 093 210   628 117 577 info@greenchemmical.es

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 117

vacapinta004_calidadeLeiteMuxido_patoxenosEmerxentes_galego_02.indd 117

22/06/2018 00:03

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

O feito de poder coñecer contra que loitamos axudaranos a curto prazo a controlar o proceso infeccioso, xa sexa en lactación ou en secado

Todo isto, probablemente, fixo que certos xermes da familia dos SCN tomasen certo protagonismo na actualidade. Especies como Staphylococcus epidermidis e, sobre todo, Staphylococcus chromogenes están a destaparse como patóxenos emerxentes. Como dixemos, é moi importante coñecer o seu comportamento epidemiolóxico e patoxénico nas granxas. De feito, hai rabaños nos que a pesar de incrementarse a prevalencia destes xermes exponencialmente nos últimos anos, non xeran grandes problemas de saúde de ubre. Compórtanse como patóxenos causantes de mastites de tipo subclínico con baixo impacto no reconto celular en tanque, baixa cronicidade e boa curación (mesmo sen tratamento antibiótico), mentres que noutros casos adquiren un comportamento claramente contaxioso, provocando mamites clínicas con elevados recontos e en ocasións con alta resistencia aos tratamentos antibióticos. Nestes casos, recoméndase adoptar mecanismos de control propio de bacterias consideradas tipicamente contaxiosas como Streptococcus agalactiae, Mycoplasma spp. ou Staphylococcus aureus. Diagnosticar mediante cultivos ou por PCR as vacas positivas no rabaño e segregalas ao final do muxido, así como establecer un protocolo de tratamentos en lactación e, sobre todo, en secado para esas vacas tendo moi presente que os SCN poden presentar altas resistencias aos antibióticos (neste aspecto recoméndase traballar con antibiogramas) son medidas que se deben exercer a curto prazo. Igualmente sería importante determinar a orixe do foco e tentar resolver o seu impacto a medio e longo prazo.

Gráfica 1. SCN. Evolución de illamentos 0,18

0,13

0,08

0,03 0 2015

2016

2017

% illamentos sobre o total

2. Staphylococcus aureus. Cando naceron os programas de calidade de leite, alá pola década dos 80, fixérono para controlar basicamente dous xermes con altísima prevalencia nos rabaños leiteiros: Streptococcus agalactiae e Staphylococcus aureus. A masiva implantación dos cinco puntos do NMC conseguiu, como comentamos con anterioridade, reducir a mínimos ao St. agalactiae. Pero o camiño percorrido polo Staph. aureus foi diferente. A pesar de que conseguimos reducir o seu impacto, nos últimos anos mantívose ao redor dun 5 % (datos propios) con tendencia a subir esa porcentaxe. O feito de que Staph. aureus teña un comportamento dual (ambiental/contaxioso) pode ser unha das causas polas que as medidas de control que tan ben funcionaron para outros xermes non estean a ser tan eficaces; é máis, estas medidas instauradas ao longo dos anos, puideron exercer unha selección de cepas de tipo ambiental (Barreal et al., 2015). O Staphylococcus aureus é o típico caso de que unha bacteria pode ser emerxente a pesar de ser unha vella coñecida. Como vimos, a presión exercida á súa vertente contaxiosa pode ocasionar unha selec-

ción de cepas ambientais cun comportamento patoxénico agudo ou sobreagudo. De feito, en moitas ocasións, á espera de resultados de coliformes ou Gram negativo, atopámonos coa sorpresa de ver que é un Staph. aureus. O enfoque do control deste microorganismo en cada rabaño virá determinado pola epidemioloxía do proceso. Se a aparición de casos por S. aureus é esporádica, aínda en rabaños ben manexados e controlados poderíase mesmo non segregar os animais positivos. En canto aos tratamentos en lactación, aconséllase valorar cada animal por separado: número de partos, días en leite, se se trata ou non dun animal crónico etc. Polo que respecta ao tratamento antibiótico en secado recoméndase sempre, independentemente do reconto celular ao que a vaca chegue ao período seco.

Gráfica 2. Staph aureus. Evolución de illamentos 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0 2015

2016

2017

% illamentos sobre o total

118 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_calidadeLeiteMuxido_patoxenosEmerxentes_galego_02.indd 118

21/06/2018 18:27

pub_livisto.indd 119

16/06/2018 13:46

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

a orixe dos brotes de LACTOCOCCUS SPP. sempre é ambiental, polo que se recomenda facer fincapé na hixiene, antes, durante e despois do muxido

3. Finalmente, preséntovos o último dos xermes que considerei como emerxente pola súa crecente importancia, tanto en canto á súa prevalencia nos rabaños cos que traballo como en canto á súa elevada patoxenicidade e mesmo na súa alta adaptación á glándula mamaria, o que o converteu nun xerme cun perfil potencialmente contaxioso. Tanto Lactococcus lactis como Lactococcus garviae foron descritos tradicionalmente en toda a bibliografía como xermes causantes de mastites (a partir de agora definirémolos co nome da familia: Lactococos spp.) Nun estudo feito en Cornell, cuxos resultados se presentaron nas IV Xornadas sobre Calidade de Leite (Ribadeo, 2016), demostrouse que os Lactococcus spp. non forman parte do microbioma do ubre; por tanto, é un patóxeno primario ou principal á hora de poder instaurar unha infección na glándula mamaria (Bicalho M.L. et al., 2016). A aparición de brotes de mamites clínicas, con alta inflamación e alteración do leite, alta capacidade de cronificación e, sobre todo, a aparición de varios casos simultáneos no tempo no mesmo rabaño converteron este xerme nunha grave ameaza.

En canto ao control sobre este tipo de xermes, ante casos de aparición de brotes en varias vacas, recoméndase sempre segregar e actuar coma se se tratase dun patóxeno contaxioso. A pesar da súa alta adaptación á glándula, a orixe dos brotes sempre é ambiental, polo que se recomenda facer fincapé na hixiene, antes, durante e despois do muxido. Polo que respecta aos apartado de tratamentos, os resultados obtidos ata o momento non convidan a ser moi optimistas. As altas recidivas en lactación e a cronicidade despois do parto fannos cuestionarnos a idoneidade de decidir tratar as vacas afectadas.

CONCLUSIÓNS • Debemos determinar en cada caso particular cales son os xermes emerxentes. • Debemos coñecer a súa patoxenicidade (que virá determinada polo tipo de cepa) en cada rabaño e as súas características en canto a resposta aos tratamentos co fin de poder instaurar un control da mamite a curto prazo. • Debemos coñecer o seu epidemioloxía para poder instaurar as medidas de control a medio e longo prazo.

Gráfica 3. Lactococcus spp. Evolución de illamentos 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0 2015

2016

2017

% illamentos sobre o total

120 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_calidadeLeiteMuxido_patoxenosEmerxentes_galego_02.indd 120

21/06/2018 23:35

® ® SMARTAMINE SMARTAMINE ®®M ® M SMARTAMINE SMARTAMINE SMARTAMINE MM ® M ® MetaSMART MetaSMART ®® ® MetaSMART MetaSMART MetaSMART TM TM LysiGEM LysiGEM TM TM TM LysiGEM LysiGEM LysiGEM TM TM CholiPEARL CholiPEARL TM TM TM CholiPEARL CholiPEARL CholiPEARL TM TM TOXFIN TOXFIN TM TM TM TOXFIN TOXFIN TOXFIN MUCHAS COSAS ESTÁN MUCHAS COSAS ESTÁN MUCHAS MUCHAS MUCHAS COSAS COSASESTÁN ESTÁN COSAS ESTÁN CAMBIANDO ENLA LA CAMBIANDO EN CAMBIANDO CAMBIANDO CAMBIANDO ENENLA LALA EN PRODUCCIÓN DELECHE, LECHE, PRODUCCIÓN DE PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN DEDELECHE, LECHE, LECHE, DE NO SOLO ESTO... NO NONOSOLO SOLO NO SOLOESTO... ESTO... SOLO ESTO... ESTO... La nutrición lechera está evolucionando La nutrición lechera está evolucionando La Lanutrición La nutrición lechera lecheraestáestá evolucionando lechera evolucionando rápidamente. producción, no es el único rápidamente. Lanutrición producción, yaLa no es el único está yaevolucionando rápidamente. rápidamente. rápidamente. producción, La producción, ya Lano ya no es el es único ely único ya nolaessalud el único objetivo, otros objetivos como y la objetivo, otrosLaobjetivos como laproducción, salud la objetivo, objetivo, objetivo, otros otros objetivos objetivos otros como como la objetivos salud laambiente salud y lay lacomo la salud y la fertilidad de animales, o el medio ambiente fertilidad de los animales, o ellos medio fertilidad fertilidad fertilidad deigual de los los animales, animales, deigual o los elo medio el animales, medio ambiente ambiente o el medio ambiente se vuelven de importantes. se vuelven de importantes. se vuelven se vuelven seigual vuelven igual de importantes. de importantes. igual de importantes. Lasclaves palabras claves Las palabras en la actualidad son: en la actualidad son: Las Las palabras palabras Las claves palabras claves en la en actualidad la claves actualidad en la actualidad son: • Optimizaciónson:son: • Optimización •• •Optimización • Optimización Optimización • Eficiencia Eficiencia •• •Eficiencia • Eficiencia Eficiencia • de costes Ahorro de costes Ahorro •• •Ahorro • Ahorro de Ahorro costes de costes de costes • Rendimiento Rendimiento •• •Rendimiento • Rendimiento Rendimiento • Calidad Calidad •• •Calidad • Calidad Calidad • Fertilidad Fertilidad •• •Fertilidad • Fertilidad Fertilidad • Salud Salud

• •Salud • Salud Salud • Medioambiente • Medioambiente • •Medioambiente • Medioambiente Medioambiente Estasdeben palabras Estas palabras formar partedeben de nuestroformar parte de nuestro Estas Estas palabras Estas palabras deben palabras deben formar formar parte deben parte de de nuestro nuestro formar parte de nuestro y ser nuestra meta. idioma yidioma ser nuestra meta. idioma idioma idioma y ser y ser nuestra nuestra ymeta. ser meta. nuestra meta. pretende proporcionar una nueva Kemin Kemin pretende proporcionar una nueva Kemin Kemin Kemin pretende proporcionar pretende proporcionar unauna proporcionar nueva nuevay para ello una tenemos nueva visión de visión de lapretende nutrición, y la paranutrición, ello tenemos visión visión de visión de la la nutrición, nutrición, de ser ylapara y nutrición, para ello ello tenemos tenemos y para ello tenemos como principal objetivo ser sus colaboradores. como principal objetivo sus colaboradores. como como principal como principal principal objetivo seruna ser sussus colaboradores. objetivo colaboradores. colaboradores. Buscamos producción sostenible a la vez Buscamos una objetivo producción sostenible a la vezser sus Revise sus die Revise sus dietas, Kemin puede ayudarle. Buscamos Buscamos Buscamos unauna producción producción sostenible sostenible producción a laauna vez la vez sostenible a la vez que competitiva, que tenga como resultado una que competitiva, que tengauna como resultado Revise Revise sus sus dietas, dietas, Kemin Kemin puede puede Revise ayudarle. ayudarle.sus dieta Ibérica Kemin Ibérica Tel 977 25 41 88 Kemin queque competitiva, que competitiva, competitiva, que que tenga tenga como resultado que resultado tenga unauna como resultado una alimentación más eficiente y rentable. alimentación más eficiente ycomo rentable. Kemin Ibérica Ibérica TelTel 977977 25 25 41 41 88 88 Kemin Ibérica T alimentación alimentación alimentación másmás eficiente eficiente y rentable. más y rentable. eficiente yKemin rentable.

© Kemin Industries, © Kemin Inc. and its Industries, group of companies Inc. 2016. and All rights its group reserved. ® of™companies Trademarks of Kemin 2016. Industries, AllInc., rights U.S.A. reserved. MetaSmart® is a ® Trademark ™ Trademarks of Adisseo France S.A.S. of Kemin Industries, Inc., U.S.A.

® ® © Kemin © Kemin Industries, ©Industries, Kemin Inc. and Inc. Industries, itsand group its group of companies ofInc. companies 2016. and2016. Allits rights All group rights reserved. reserved. of ®companies ™ Trademarks ® ™ Trademarks of 2016. Kemin of Kemin Industries, All Industries, rights Inc., U.S.A. Inc., reserved. U.S.A. MetaSmart MetaSmart ® is a Trademark ™ is aTrademarks Trademark of Adisseo of Adisseo France of France Kemin S.A.S.S.A.S. Industries, Inc., U.S.A. Met

2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 1

vacapinta001_publicidade_kemin.indd 121 2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 1 1 1

08/02/16 17:23

16/06/2018 15:25 08/02/16 08/02/16 17:2317:23

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

A importancia da formación a gandeiros e ao persoal da sala de muxido sobre o manexo do período seco e uso apropiado das cánulas de seladores e de terapia antibiótica Analizamos o período seco en vacas de alta produción leiteira, considerando este como o inicio da seguinte lactación e como o factor máis determinante tanto da produción posterior coma da prevalencia de infeccións na glándula mamaria, e centrámonos no manexo e na hixiene de todo o período en xeral e da aplicación de tratamentos de secado en particular. Carlos Noya Couto Veterinario. Servizo de Calidade de Leite en Seragro SCG

INTRODUCIÓN

enomínase período seco ao tempo en que a glándula mamaria está a descansar dunha lactación e se prepara para a seguinte; este período non xera ingresos económicos nas granxas, polo que, en ocasións, os esforzos de mellora se centran en optimizar as condicións das vacas en

lactación descoidando o manexo das secas. Isto é un grande erro, xa que de como sexa este período dependerá en gran medida a produción da seguinte lactación e a prevalencia de mamite nos primeiros 100 días desta (Bradley e Green, 2004; Leon et al., 2007). O devandito período debe perseguir, por unha banda, recuperar nutricionalmente un animal que estivo sometido a fortes esixencias produtivas e, pola outra, rexenerar todo o tecido mamario posibilitando unha renovación celular que faga que o animal ex-

prese na seguinte lactación todo o seu potencial produtivo. En canto á súa duración, actualmente existe un gran debate, aínda que a tendencia é a reducir o período tradicional de 60 días debido ás altas producións de leite ao secado. Os últimos estudos apuntan a que, fisioloxicamente, para esta rexeneración celular son necesarios 35 e 45 días para vacas e xovencas, respectivamente, e indican que con menos tempo habería un descenso na produción seguinte (Annen et al., 2004).

122 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_calidadeLeiteMuxido_importancia_galego.indd 122

21/06/2018 23:37

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Gráfica 1. Orixe dos casos de mastite clínica durante a lactación 12 10 Infeccións aparecidas durante o período seco

Casos/100 vacas

De como sexa este período dependerá en gran medida a produción da seguinte lactación e a prevalencia de mamite nos primeiros 100 días desta

Infeccións aparecidas durante a lactación 6 4 2 0 1

5 6 Mes de lactación

Fonte: Green et al., Journal of Dairy Science, 2002

diNÁMICA DE INFECCIÓNS NO PERÍODO SECO Desde o punto de vista da saúde do ubre, o período seco é unha oportunidade, posto que se alcanzan os mellores resultados en canto a curacións de infeccións intramamarias existentes,

sobre todo as producidas por xermes de tipo contaxioso, pero tamén representa un risco de adquisición de novas infeccións, é dicir, vacas sas no momento do secado, que no momento do parto aparecen infectadas. Isto valórase cos recontos celulares presecado e posparto, tomando como punto de corte o valor de 200.000 cél./ml. Isto é debido ás variacións fisiolóxicas que ocorren na glándula mamaria durante este período, a cal pasa por tres etapas no período seco: 1) fase de involución activa, 2) fase de involución estable e 3) fase de calostroxénese.

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 123

vacapinta004_calidadeLeiteMuxido_importancia_galego.indd 123

22/06/2018 00:00

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

1) Involución activa. Esta fase comeza cando cesa o muxido. Xunto á fase de calostroxénese, é a fase máis crítica para adquirir infeccións intramamarias. Increméntase a presión intramamaria por acumulación de secreción láctea; á súa vez, existen cambios anatómicos do teto, este ensánchase e acúrtase debido a esta presión, o que facilita a entrada de bacterias. O tapón de queratina comeza a formarse. Os tetos non están sometidos a unha desinfección rutineira como ocorre cando a vaca se moxe; ademais, o simple acto do muxido ocasiona un efecto de arrastre de bacterias cara ao exterior da canle do teto. Durante os primeiros días non hai cambios na composición do leite, por tanto as células defensivas (polimorfonucleares e macrófagos) encargadas de eliminar as posibles bacterias existentes, teñen a súa función comprometida, por estar fagocitando compoñentes do leite como graxa e caseína, así como células secretoras dexeneradas. Así mesmo, a lactoferrina, esencial para quelar o ferro necesario para a multiplicación bacteriana, está inhibida polas altas concentracións de citrato nos primeiros días. A todo isto sumamos a inmunosupresión do animal como consecuencia do estrés debido ao cambio de alimentación, cambio de lote etc. 2) Fase estable. Nesta fase a involución é total, o número de células secretoras é mínimo, a concentración de inmunoglobulinas e lactoferrina é moi elevada e hai linfocitos e macrófagos en cantidades considerables. Debido a esta situación, o ubre é moi resistente a calquera infección. 3) Calostroxénese. Comeza ao redor de dúas semanas antes do parto, a glándula prepárase para producir e almacenar o calostro, existe un incremento do volume do ubre e as células secretoras alveolares crecen en número e actividade. A concentración de lactoferrina comeza a diminuír dúas semanas antes do parto e a de citrato aumenta; ademais, a capacidade de fagocitose por parte de macrófagos e polimorfonucleares redúcese. Nesta fase a probabilidade de infección medra debido a estes factores, que comprometen o estado inmunolóxico do animal e o aumento de compoñentes do leite, susceptibles de ser empregados como nutrientes polas bacterias.

Dinámica de infeccións no período seco seco Dinámica de infeccións no período

Dinámica de infeccións no período seco

A eficiencia do tapón de queratina depende da integridade do teto A eficiencia do tapón de queratina depende da integridade do teto A eficiencia do tapón de queratina depende da integridade do teto

TERAPIA DE SECADO Todos estamos familiarizados co uso de antibióticos por vía intramamaria no momento do secado. Isto realízase desde os anos 60 cando o NIRD (National Institute for Research in Dairying) introduciu o seu famoso Plan dos 5 puntos de control de mamite, no cal o uso de antibióticos no momento do secado era un deles. Isto debíase ao feito de que a maioría das vacas chegaban infectadas ao secado. Estas infeccións estaban causadas principalmente por microorganismos contaxiosos como Staphilococcus aureus e Streptococcus agalactiae. Sen ningunha dúbida, a implementación na granxa de todos estes plans por parte de veterinarios especialistas contribuíu enormemente a minimizar os problemas de saúde de ubre durante estas décadas. Con todo, o escenario a día de hoxe é moi diferente, o reconto de células somáticas en tanque diminuíu drasticamente desde entón e os patóxenos principais tamén son diferentes, con relativamente poucas granxas con problemas de xermes contaxiosos por Stap. aureus ou Strep.agalactiae. O maior desafío é o control das mamites de orixe ambiental, nas que unha porcentaxe moi considerable de animais chegan sans ao momento do secado, polo que non ten ningún sentido aplicarlles un tratamento antibiótico preventivo. A isto unimos a enorme preocupación global sobre o uso dos antibióticos debido ao incremento de infeccións humanas polo incremento de bacterias multirresistentes. Segundo os datos do centro europeo para o control e prevención de doenzas, estímase que só en Europa estas infec-

O maior desafío é o control das mamites de orixe ambiental, nas que unha porcentaxe moi considerable de animais chegan sans ao momento do SECADO

cións por bacterias multirresistentes causan 25.000 mortes ao ano. Unha das causas do incremento das resistencias microbianas é o uso excesivo e irracional de antibióticos tanto en medicina humana como veterinaria. Todo isto leva a que as autoridades sanitarias comunitarias estean a poñer en marcha plans de actuación para reducir o uso de antibióticos en medicina veterinaria. España, a instancias da UE, elaborou un plan en 2014 denominado Plan Nacional de Resistencias aos Antibióticos a través da Axencia Española de Medicamentos e Produtos Sanitarios (AEMPS). As directrices deste plan van encamiñadas a suprimir a terapia de saba de secado, como xa ocorre en países do norte de Europa como Holanda e Dinamarca. Aquí é onde entra en xogo a terapia selectiva de secado.

124 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_calidadeLeiteMuxido_importancia_galego.indd 124

21/06/2018 18:30

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Un aspecto que é de vital importancia é o control dos ensilados fornecidos nesta FASE: DÉBENSE evitar en mal estado, quentes, con zonas balorentas, con alta carga microbiolóxica etc., pois tamén producen inmunosupresión

TERAPIA SELECTIVA DE SECADO A función do veterinario en cada granxa en particular é valorar a idoneidade ou non da aplicación de secado selectivo. Esta terapia selectiva, a grandes liñas, consiste en tratar unicamente con antibióticos aqueles animais con infeccións ao momento do secado. Imos deixar de usar antibióticos no secado cuxo obxectivo é, ademais de curar infeccións intramamarias existentes, previr novas infeccións ao parto. Por tanto, o enfoque na prevención toma máis importancia se cabe e o manexo e a hixiene en todo este proceso deben ser excelentes. Sabemos que en moitos casos o tapón de queratina necesario para protexer a glándula mamaria tarda moito en formarse ou non chega a facelo completamente (ata un 23 % dos animais non forman completamente o tapón de queratina ata os 40 días e ata un 5 % non chega a facelo nunca, Capuco et al.,1990), polo que o uso de seladores internos para previr infeccións na fase inicial do secado naqueles animais que non leven tratamento antibiótico é esencial.

Segundo o noso criterio, as granxas candidatas para aplicar este sistema serían aquelas cun óptimo manexo e hixiene durante o período seco, recontos celulares en tanque inferiores a 250.000 cél./ml sostidos no tempo e libres de patóxenos contaxiosos, nas que dispoñamos da maior cantidade de datos posible (RCS individuais, rexistro de mamites clínicas, prevalencias etc.), para monitorizar a evolución desta terapia. En canto a que animais seleccionamos para recibir antibioterapia serían aqueles cun reconto superior a 200.000 cél./ml nun ou máis dos 3 últimos controis leiteiros presecado e/ou un ou máis episodios de mamite clínica neste período. Con estes criterios de selección sécanse con antibiótico entre o 20-30 % dos animais dependendo da granxa. O outro 60-70 % recibiría unicamente selador interno (gráfica 2).

Gráfica 2. Comparativa das distintas terapias de secado TERAPIA DE SECADO 70 60 50 40 30 20 10 0

64,35

63,96

21,09

Antibioterapia

Novas infeccións

23,04

18,78 6

62,1

4,5

6,5

Ant.+ selador

Selectivo

Taxa de curación

Mastite clínica

Cómpre seguir avanzando no secado selectivo; non hai diferenzas significativas con respecto á antibioterapia, sempre que o manexo sexa o adecuado Fonte: datos propios de Seragro SCG

MANEXO DO SECADO É fundamental o control de todos os aspectos relacionados co manexo e coa hixiene durante todo este período. Controlar todos estes factores é a mellor estratexia que temos ao noso alcance para conseguir uns resultados satisfactorios. En primeiro lugar, como veterinarios de calidade de leite debemos implantar nas explotacións unhas rutinas de muxido encamiñadas a conseguir “muxibilidade”, definida como a extracción do leite dispoñible no ubre no menor tempo posible, muxindo de maneira uniforme e continua os catro cuartos e de forma suave e agradable para o animal. Con isto conseguiremos que a condición de esfínteres ao secado sexa adecuada en máis do 90 % dos animais (score 1, 2 na clasificación do National Mastitis Council). Deste xeito, evitamos tetos con hiperqueratose ao secado, que, ao ter danada a súa integridade anatómica, dificultan moito máis aínda a formación do tapón de queratina. Tetos con score 3, 4 teñen un 15 % máis de risco de adquirir unha nova infección por estreptococos ambientais e un 10 % máis de infección por coliformes no período seco (Dingwel, 2004). Outros autores falan mesmo dun aumento do 50 % de novas infeccións en vacas con hiperqueratose (Agger et al.,1986). Outro aspecto fundamental refírese ás condicións de hixiene e estabulación en todo este período. En caso de dispor de cubículos, deben estar correctamente dimensionados para permitir que a vaca se poida botar e levantarse sen dificultade sobre unha cama o máis cómoda e limpa posible; ten que haber dispoñible un cubículo por vaca. En caso de cama quente, débese dispor de 10 m2 por animal e o material da cama sempre en cantidade suficiente e seco. Bebedoiros, comedeiros, corredores etc. deben estar sempre limpos. É moi importante exercer un control activo de moscas para evitar que actúen como vectores na transmisión de microorganismos. En épocas de calor ambiental prodúcese estrés nas vacas secas e depresión do sistema inmune. Hai que facilitar a disipación da calor da vaca mediante un correcto deseño das instalacións; de non ser así, pódese requirir ventilación forzada mediante sistemas de ventiladores e/ou aspersores.

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 125

vacapinta004_calidadeLeiteMuxido_importancia_galego.indd 125

22/06/2018 00:00

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O Manexo de ensilado cubículosde enmillo vacas secas Manexo adecuado correcto dun

En canto ao manexo da alimentación, este período sempre debe garantir os requirimentos nutricionais óptimos que aseguren o correcto estado metabólico do animal. Un aspecto que é de vital importancia é o control dos ensilados fornecidos nesta fase: débense evitar ensilados en mal estado, quentes, con zonas balorentas, con alta carga microbiolóxica etc., pois tamén producen inmunosupresión. A auga tamén é moi importante, polo que debe estar potabilizada. A maiores, tamén temos estratexias de vacinación, de inmunomodulación, que en determinados casos poden chegar a ser moi útiles para reforzar o sistema inmunolóxico.

É NECESARIO QUE EXISTA NA EXPLOTACIÓN UN PROTOCOLO DE BOAS PRÁCTICAS PARA A PREVENCIÓN DE MOSTRAS POSITIVAS A INHIBIDORES

APLICACIÓN DE TRATAMENTOS INTRAMAMARIOS Dentro do manexo deste período, un aspecto fundamental no que debemos incidir nas granxas como parte crítica dun programa de saúde de ubre é a correcta aplicación dos tratamentos intramamarios realizados ao secado. O noso labor é formar correctamente os gandeiros e/ou o persoal contratado nas tarefas de muxido. Debemos adestrar todo o persoal nesta técnica, protocolizar todo o procedemento para non dar lugar a erros e verificar periodicamente o cumprimento destes protocolos. Designaremos un responsable en cada granxa da aplicación ou, no seu caso, supervisión deste aspecto. Este punto é máis importante se cabe nas granxas nas que se realiza secado selectivo, xa que a maioría dos animais non van recibir antibióticos.

Seleccionamos o animal ou o grupo de animais nos que teñamos que aplicar o tratamento e realizámoslles o muxido completo. Unha vez terminado, sempre con luvas limpas, debemos seguir os seguintes pasos: • Limpar e desinfectar a punta do teto con toalliñas empapadas en alcol ao 70 %. Empezar a desinfección no lado da vaca máis afastado da persoa que vai aplicar o produto. • Aplicar o tratamento antibiótico se é necesario. O tratamento debe aplicarse empezando polos cuarteiróns máis próximos á persoa que aplica o tratamento. Masaxear para favorecer a súa difusión. • En caso de aplicar un selador interno, previamente débese volver a desinfectar para evitar o arrastre de bacterias que quedarían atrapadas baixo o selador. Este debe aplicarse procurando que quede no interior do teto, sen chegar a difundir no ubre. Para iso debemos facer unha pinza cos dedos na parte superior do teto. • Aplicar un baño de tetos.

126 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_calidadeLeiteMuxido_importancia_galego.indd 126

21/06/2018 18:30

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O Manexo correcto dun ensilado de millo

• Separar inmediatamente as vacas ao lote de secas e identificalas de maneira clara e visible para evitar posibles confusións. É necesario que exista na explotación un protocolo de boas prácticas para a prevención de mostras positivas a inhibidores. Un dos puntos clave que debe incluír este protocolo é o relacionado con estes tratamentos de secado, xa que unha gran porcentaxe de positivos a inhibidores segundo datos dos laboratorios interprofesionais provén de antibioterapia no secado (ao redor do 25 % dos positivos), por non cumprirse debidamente os tempos de espera destes produtos (anotación incorrecta da data do tratamento, partos prematuros etc.).

BIBLIOGRAFÍA

Guía Solomamitis del asesor en calidad de leche. Equipo solomamitis. Boehringer Ingelheim. Annen, E. L., Collier, R. J., McGuire, M. A., Vicini, J. L., Ballam, J. M., & Lormore, M. J. (2004). Effect of modified dry period lengths and bovine somatotropin on yield and composition of milk from dairy cows. Journal of dairy science, 87(11), 3746–61. doi:10.3168/jds.S00220302(04)73513-4 Bradley, A J, Breen, J. E., Payne, B., Williams, P., & Green, M. J. (2010). The use of a cephalonium containing dry cow therapy and an internal teat sealant, both alone and in combination. Journal of dairy science, 93(4), 1566–77. doi:10.3168/jds.2009-2725 Bradley, Andrew J, & Green, M. J. (2004). The importance of the nonlactating period in the epidemiology of intramammary infection and strategies for prevention. The Veterinary clinics of North America. Food animal practice, 20(3), 547–68. doi:10.1016/j.cvfa.2004.06.010

Gráfica 3 80 70 60 50 40 30 20 10 0

68,46

52,02 Correcto Mellorable

26,63 17,7

5,4 Novas infeccións

Taxa de curación

Mastite clínica

Na gráfica 3 (datos do Servizo de Calidade de Leite de Seragro) observamos unha comparativa entre novas infeccións intramamarias, taxa de curación e mamite clínica nos primeiros 60 días posparto dunha serie de granxas nas que o manexo do período seco e a aplicación de tratamentos de secado se realiza de maneira correcta e constante fronte a granxas nas que algún aspecto deste manexo é mellorable. Estes datos son supervisados en visitas mensuais.

Fonte: Servizo de Calidade de Leite (Seragro)

Capuco, a V, Wood, D. L., Baldwin, R., Mcleod, K., & Paape, M. J. (2001). Mammary cell number, proliferation, and apoptosis during a bovine lactation: relation to milk production and effect of bST. Journal of dairy science, 84(10), 2177– 87. doi:10.3168/jds.S0022-0302(01)74664-4 Church, G. T., Fox, L. K., Gaskins, C. T., Hancock, D. D., & Gay, J. M. (2008). The effect of a shortened dry period on intramammary infections during the subsequent lactation. Journal of dairy science, 91(11), 4219–25. doi:10.3168/ jds.2008-1377 Collier, R. J., Annen-Dawson, E. L., & Pezeshki, a. (2012). Effects of continuous lactation and short dry periods on mammary function and animal health. Animal : an international journal of animal bioscience, 6(3), 403–14. doi:10.1017/ S1751731111002461 Dingwell,R.T., D.F. Kelton, K.E. Leslie, V.L. Edge (2001) Deciding to dry-off:does level of production matter? National Mastitis Council Annual Meeting Proceedings.

Dingwell, R. T., Leslie, K. E., Schukken, Y. H., Sargeant, J. M., Timms, L. L., Duffield, T. F., … Conklin, J. (2004). Association of cow and quarter-level factors at drying-off with new intramammary infections during the dry period. Preventive veterinary medicine, 63(1-2), 75–89. doi:10.1016/j.prevetmed.2004.01.012 Green, M. J., Bradley, A. J., Medley, G. F., & Browne, W. J. (2007). Cow, farm, and management factors during the dry period that determine the rate of clinical mastitis after calving. Journal of dairy science, 90(8), 3764–76. doi:10.3168/jds.2007-0107 Green, M. J., Green, L. E., Medley, G. F., Schukken, Y. H., & Bradley, A. J. (2002). Influence of dry period bacterial intramammary infection on clinical mastitis in dairy cows. Journal of dairy science, 85(10), 2589–99. doi:10.3168/jds. S0022-0302(02)74343-9

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 127

vacapinta004_calidadeLeiteMuxido_importancia_galego.indd 127

21/06/2018 18:30

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

INTRODUCIÓN

importante destacar que as características das nosas explotacións en canto a número de vacas, manexo ou tipo de instalacións non son nada homoxéneas, polo que a dispersión nos valores obtidos pode ser moi grande. Aínda así, como asesores que somos, cremos interesante poñer en común toda a información da que dispoñemos, para que dese modo poidamos chegar a algunha conclusión que nos axude a valorar se as medidas que estamos a poñer en funcionamento son adecuadas ou non. Neste caso, nós fixémolo co uso de seladores internos. Os datos cos que traballamos corresponden ao ano 2017 e son os seguintes:

Comparativa de datos entre explotacións sobre o uso de seladores internos A continuación presentamos un estudo que, lonxe de ter unha base científica plena, só pretende comparar algúns dos datos que imos recollendo nas nosas visitas mensuais de gran parte dos clientes que levamos nun programa de xestión da calidade de leite. Patricia de Celis Martínez, Christian Paniagua Echevarría Gescal Veterinarios SLP

N.º granxas

N.º vacas

% explotacións usan selador

% vacas con selador

Presecado

% cama quente/fría

% cubículos

3.786

63 %

59 %

33 %

59 %

41 %

<50 vacas

50-100 vacas

100-150 vacas

150-250 vacas

>250 vacas

% explotacións

11 %

48 %

18 %

15 %

% mamite mensual % mamite 90 DEL Prevalencia infección Prevalencia 90 DEL

<5 % 63,0 %

5-10 % 22,2 %

>10 % 14,8 %

<20 % 18,5 %

20-40 % 66,7 %

>40 % 14,8 %

<20 % 44,5 %

20-30 % 40,7 %

>30 % 14,8 %

<15 % 25,0 %

15-30 % 62,5 %

>30 % 12,0 %

% NI parto

<10 % 5,6 %

10-20 % 61,0 %

>20 % 33,4 %

<200.000

200.000300.000

>300.000

Media RCS mensual

52,0 %

40,0 %

8,0 %

<150.000

150.000250.000

>250.000

Media RCS 90 DEL

11,7 %

29,5 %

58,8 %

Ben

Regular

Mal

Hixiene cama secas

43,8 %

12,4 %

m²/vaca cama secas

Hiperqueratose

>8 m² /vaca 8-5 m² /vaca <5 m²/vaca 22,2 %

70,4 %

7,4 %

<20 %

20-50 %

>50 %

43,8 %

12,4 %

128 | Vaca Pinta n.º 4 | 06.2018

vacapinta004_calidadeLeiteMuxido_seladores_galego_02.indd 128

21/06/2018 18:32

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

RESULTADOS lacionados co secado entre explotacións que usan selador ou non en cada caso.

A partir dos apuntamentos expostos anteriormente, comparamos índices re-

Datos totais % mastite 90 DEL

% mastite mensual

Prevalencia 90 DEL

Prevalencia infección

% NI parto

RCS 90 DEL

31,5 33,4 6%

4,4 8,9 102 %

17,1 27,7 62 %

20 26 30 %

16,7 19,1 14 %

242,5 460,5 90 %

Con selador Sen selador Diferencial

Neste caso só tomamos como elemento de filtro se usan ou non selador interno. En todos os índices comparados observamos un mellor comportamento nas explotacións que si o utilizan, e é especialmente relevante a diferenza na prevalencia de infección nos primeiros 90 DEL e o RCS 90 DEL. As novas infeccións (NI) ao parto e as mamites nos primeiros 90 DEL que tamén teñen grande importancia para valorar o funcionamento do secado, a pesar de que non teñen diferenciais tan significativos, igualmente presentan resultados positivos. Camas das vacas secas Todas as granxas do estudo usan cama quente de palla. Comparamos os datos tendo en conta, por unha banda, o espazo por animal e, pola outra, as condicións hixiénicas das camas.

1. Espazo % mastite 90 DEL

Prevalencia 90 DEL

% NI parto

> 8 m²/ < 8 m²/ > 8 m²/ < 8 m²/ > 8 m²/ < 8 m²/ seca seca seca seca seca seca

Con selador

27,5

32,8

15,9

20,4

15,6

20,1

Sen selador

42,5

31,3

28,6

18,4

21,9

Diferencial 55 %

-5 %

80 %

18 %

2. Limpeza

Con selador Sen selador Diferencial

% mastite 90 prevalencia % NI parto DEL 90 DEL Non Non Non HixiéHixiéHixiéhixiéhixiéhixiénicas nicas nicas nicas nicas nicas

23 33,8 7 18,2 7,6 17,4 42,5 31,1 24 28,5 21,9 18,4 85 % -8 % 243 % 57 % 188 % 6 %

En canto ás camas das vacas secas, vemos que os resultados son mellores utilizando selador interno en todos os casos excepto na porcentaxe de mastite nos primeiros 90 DEL en malas condicións tanto de espazo como de hixiene. Estas circunstancias normalmente coinciden nas mesmas explotacións, por iso é polo que os resultados son similares. Paradoxalmente, e en contra do que a lóxica nos indicaría, as porcentaxes son peores utilizando selador interno nas nosas granxas de estudo. Hiperqueratose Comparando o uso de selador interno coa hiperqueratose das vacas en lactación, os resultados son:

Con selador Sen selador Diferencial

% mastite 90 Prevalencia % NI parto DEL 90 DEL <20 % >20 % <20 % >20 % <20 % >20 % HQ HQ HQ HQ HQ HQ

35,2 22 13 19,6 12,9 16,4 33,2 41 28,3 20,6 16,3 17 -6 % 86 % 118 % 5 % 26 % 4 %

Se o que analizamos é a condición do teto, observamos que, en liñas xerais, o uso dun selador interno é positivo. Tamén é certo que, aínda que a porcentaxe de mastite 90 DEL se comporta seguindo a lóxica de que as explotacións con peor taxa de HQ sexan as que máis se beneficien do uso do selador interno, este paradigma non se repite coa prevalencia 90 DEL nin coa porcentaxe de NI ao parto, onde, pola contra, observamos que a mellora é moito maior cando a condición do teto é óptima. Máis aló de que non sexa especialmente congruente este feito, o que parece evidente é que o uso de selador interno é pertinente aínda cando a condición do teto sexa boa.

O QUE PARECE EVIDENTE É QUE O USO DE SELADOR INTERNO É PERTINENTE AÍNDA CANDO A CONDICIÓN DO TETO SEXA BOA

Presecado Finalmente, imos comparar as granxas que realizan algunha práctica para baixar a produción de leite previo ao secado fronte ás que non.

Con selador Sen selador Diferencial

% mastite prevalencia % NI parto 90 DEL 90 DEL Non Non Non PresePresePresepresepresepresecado cado cado cado cado cado

29,6 32,4 15 18 16,5 16,7 27,3 37,5 24 28,6 21,9 18,4 -8 % 16 % 60 % 59 % 33 % 10 %

Atendendo aos resultados obtidos nas nosas granxas, utilizar o selador interno xunto ao presecado mellora os resultados en case todos os casos. A única excepción, unha vez máis, é a porcentaxe de mastites nos primeiros 90 DEL, que volve estar un pouco por riba nas explotacións que usan selador interno.

CONCLUSIÓN Animámosvos a que poñades en común toda a información que recompilades nas visitas técnicas. Sen menoscabo de que, nalgúns casos, esta práctica vos poida inducir a algunha contradición, o coñecemento das circunstancias e o contexto de cada unha das vosas explotacións axudaranvos, sen dúbida, a discriminar os elementos discordantes para poder chegar a algunha conclusión interesante. Neste estudo nós podemos inferir que o uso de seladores internos mellora os índices relacionados co secado.

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 129

vacapinta004_calidadeLeiteMuxido_seladores_galego_02.indd 129

21/06/2018 18:34

Ver vídeos

Considerado xa como un evento de referencia no sector, Boehringer Ingelheim non quixo faltar á cita anual do Congreso Internacional de Anembe, que este ano se celebrou en Vigo. Deste xeito, durante a xornada do 7 de xuño, a compañía organizou un simposio integrado no programa científico do congreso baixo o título “A saúde da ubre no período seco. Novo consenso sobre o tratamento selectivo da vaca seca” ao que acudiron ao redor de setenta destacados veterinarios especialistas en calidade do leite.

O doutor Sarne de Vliegher, profesor da Universidade de Gante (Bélxica) e líder de opinión mundial en calidade do leite, foi o encargado de abrir o programa cunha intervención ao redor da importancia da canle do teto. No seu relatorio, o doutor De Vliegher subliñou a importancia do período seco na vida produtiva do vacún de leite e quixo incidir en que durante este período se producen dez veces máis infeccións intramamarias que durante a lactación debido aos cambios morfolóxicos que sofre o teto ao comezo do secado. A este factor sumou o feito de que o tapón de queratina, que debería formarse nos primeiros días, non se chega a formar no 25 % dos animais e, ante esta situación, queda unha vía aberta aos xermes, os cales inician novas infeccións no período seco.

Baixo este título, o profesor do departamento de Saúde Animal da Universidade de Múnic (Alemaña), o doutor Holm Zerbe, explicou de que forma se comporta o ubre ante calquera infección e quixo facer fincapé en que, nunha contorna de uso responsable de antibióticos, o sistema inmune debe estar preparado para facer fronte a novas infeccións. A pesar desta afirmación, deixou claro que, actualmente, as terapias inmunorreguladoras demostraron unha eficacia limitada, o que segue concedendo unha gran importancia ao manexo e á prevención para mellorar o status sanitario do rabaño.

Para pechar a xornada, Luís Miguel Jiménez, veterinario e asesor de calidade do leite de Servet Talavera, falou sobre a opinión dos expertos en calidade do leite de Europa sobre o secado. No seu relatorio, Jiménez explicou o consenso destes expertos sobre a saúde do ubre, a cal se plasma Compartimos o libro Por polos que arriscarse? , no nun documento de no xeito que segratuíto establecen os límites que se clasifica unha explotación na categoría de alto ou de baixointernos risco. Todos que se abordan gandeira os beneficios do uso de seladores en os expertos coinciden nun punto de xeito unánime: é imprescindible o todas as vacas en cada secado. Dispoñible en varios idiomas, esta uso de seladores internos do teto en todas as explotacións e en os publicación expón de xeito claro e conciso cales son astodos pautas animais, independentemente do grao risco que teñan. que se deben seguir no proceso dede secado.

pub_boehringer.indd 130

21/06/2018 18:04

Durante o período seco, o ubre ten un risco 10 veces superior de sufrir infeccións intramamarias que durante a lactación1. As mastites xeradas no período seco maniféstanse tras o parto e súmanse ás infeccións propias do inicio da lactación, que son especialmente importantes durante as primeiras semanas. En consecuencia, nos primeiros momentos tras o parto a probabilidade de padecer un proceso de mastite é sempre considerable e xera cuantiosas perdas. Estudos recentes estimaron que cada episodio de mastite supón de media un custo non inferior a 357 €/vaca2. Por tanto, non é estraño que o Panel Internacional de Expertos en Calidade de Leite3 elaborase un Documento de Consenso no que se recomenda o uso de seladores internos de tetos, en TODAS as vacas e en TODAS as explotacións leiteiras. O obxectivo é diminuír as infeccións sucedidas durante o secado e ,con iso, os seus elevados custos. A elección correcta dun selador de tetos é agora máis sinxela coa introdución de UBROSEAL® de Boehringer Ingelheim, líder mundial na saúde do ubre. UBROSEAL® posúe un sistema Flexicap® mellorado que facilita a súa aplicación sen riscos para o teto, ademais de poñer á disposición dos usuarios o máis completo servizo técnico que puidesen esperar. Polo tanto, síntete seguro e non dubides en recomendar UBROSEAL® como selador interno intramamario na protección rutineira das explotacións gandeiras dos teus clientes.

Para cada vaca. En cada secado. Ubroseal® Vacas en Secado 2,6 g suspensión intramamaria para bovino. Composición: Cada jeringa intramamaria de 4 g contiene: Subnitrato de bismuto, pesado 2,6 g. Indicaciones: Prevención de nuevas infecciones intramamarias durante el período de secado. En las vacas que se considera que están libres de mastitis subclínica, el medicamento veterinario puede usarse solo en el manejo de la vaca seca y control de la mastitis. Especies de destino: Bovino (vacas lecheras en el secado). Posología: Sólo por vía intramamaria. Introducir el contenido de una jeringa del medicamento veterinario en cada cuarterón de la ubre inmediatamente después del último ordeño de la lactancia (en el momento del secado). Contraindicaciones: No usar en vacas en lactación. No usar el medicamento veterinario solo en vacas con mastitis subclínica en el momento del secado. No usar en vacas con mastitis clínica en el momento del secado. No usar en casos conocidos de hipersensibilidad a la sustancia activa o a algún excipiente. Tiempos de espera: Carne: 0 días. Leche: 0 horas. Presentación: Caja con 20 jeringas y 20 toallitas limpiadoras. Cubo con 120 jeringas y 120 toallitas limpiadoras. Reg. nº: 3628 ESP. Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Titular: Univet Ltd. Representante Local: Boehringer Ingelheim Animal Health España, S.A.U. Bibliografía: 1. Crispie et al., 2004. Ir. Vet. J. 57, 412-418. 2. Rollins et al., 2015. Prev. Vet. Med.122, 257-264. 3. Andrew Bradley, QMMSand University of Nottingham, UK; Sarne De Vliegher Ghent University, Belgium; Michael Farre SEGES, Denmark; Luis Miguel JimenezServet, Spain; Thomas Peters, MBFG Wunstorf, Germany; Ellen Schmitt-van de Leemput, Vetformance, Villaines la Juhel, France; Tine van Werven, Utrecht University, The Netherlands. Date of Preparation: Oct 2017

pub_boehringer.indd 131

21/06/2018 18:05

vacapinta003_publicidade fontao.indd 132

19/06/2018 22:24