Vaca Pinta 11. Edición galego by Transmedia Comunicación

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 11 xuño 2019 | Edición en galego

• • ESPECIAL: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO • O CONGRESO ANEMBE BATE RÉCORDS DE ASISTENCIA EN SEVILLA • CONCURSOS: ASTURIAS, RENEDO, TRECEÑO E SAN MIGUEL • NA GRANXA: PLANILLO HOLSTEIN (NAVARRA) E SON VIVES (MENORCA) • O VETERINARIO MANOLO LIZ REFLEXIONA SOBRE A IMPORTANCIA NA EFICIENCIA DA RECRÍA

vacapinta011_portada_GALEGO.indd 1

19/6/19 11:12

Las auténticas

vacas que recortan los costes Los países nórdicos tienen el menor uso de antibióticos del mundo, y son líderes en producción de leche. Nuestros toros tienen excelentes rasgos de salud y altas producciones. Una eficaz herramienta para tu día a día.

€ Infertilidad

€

Enfer- Tratamientos medades veterinarios podales

€ Mastitis

€ Partos difíciles

seleccionando para lo que realmente importa Global Genetics

www.vikinggenetics.com

Distribuido en Galicia por: Noel Balsa 619 760 916

VIKING_GALEGO.indd 2

19/6/19 17:24

SUMARIO

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez DESEÑO E MAQUETACIÓN Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Sabela Díaz, Silvia Gayoso EDICIÓN E REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Begoña Gómez, Gemma Martínez, María Melle FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido COLABORAN NESTE NÚMERO Luís García Fernández, Israel Flamenbaum, Manolo Liz, Francesc Oliva, José Luis Sánchez, Manuel Cerviño, Pilar Folch, J.M. Díaz, Y. Trillo, José Manuel Pereira, Ángel Castro, Cristina Castillo, José Luís Benedito, Joaquín Hernández ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es ISBN: 978-84-09-12081-9 Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISNI: 0000 0004 7662 5947 Tiraxe do número actual: 17.000 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

A Asociación de Profesionais de Podoloxía Bovina (APPB) preséntanos “Patas Arriba”, un proxecto de colaboración con Vaca Pinta dedicado ao coidado de pezuños e á saúde podal

Andrés Planillo ábrenos as portas da súa gandería, cóntanos a súa experiencia co muxido robotizado, que acaba de instalar, e avánzanos os seus plans futuros

OPINIÓN

PATAS ARRIBA

De comer se trata. Marcos Vázquez ................... 6

Coidado de pezuños e saúde podal do rabaño .... 54

EN VACA TV

A PÉ DE PISTA

Son Vives SRM. Ferreries (Menorca) ..................... 58 Planillo Holstein. Cascante (Navarra)..................... 68

Concurso Rexional de Asturias ........................ 14

MANEXO

Concurso de San Bernabé (Treceño, Cantabria) ......................................... 18

Uso do índice da relación verán/inverno para definir establos eficientes contra o estrés calórico ............................................................ 80

Concurso de San Antonio (Renedo, Cantabria) ..............………………….. 18 Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia (San Miguel, Os Azores) .................................... 19

DISTINCIÓNS

Transmedia pertence a:

O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sustentable:

Certificado PEFC

Este producto procede de bosques gestionados de forma sostenible y fuentes controladas

PEFC/14-38-00071

www.pefc.es

Auditada por:

NA GRANXA

Recriar na granxa, unha conta aínda pendente .......................................................... 88 Xestión do xurro para camas máis confortables e hixiénicas .......................................... 98

Recoñecementos de Fefriga 2018.................... 22

ESPECIAL: CALIDADE DO LEITE E MUXIDO

FORMACIÓN

RCS: utilidade no diagnóstico e secado selectivo .......................................................102

EFA Fonteboa e IES Luces, dous centros de referencia en formación agraria ..........…... 31

Evolución da tecnoloxía nas granxas robotizadas ...............................................................108

O alumnado de Fonteboa toma nota do modelo agrario francés …………………..………40

Tipoloxías e estrutura de explotacións leiteiras con sistema de muxido robotizado no noroeste de España. Grao de satisfacción co sistema ........114

ACTUALIDADE Récord de asistencia no Congreso Anembe de Sevilla ..................................................................... 44 ONE19: inspiración, innovación e inclusión...... 52

INVESTIGACIÓN O incuestionable valor nutricional da carne de vacún: fóra falsos mitos ....................................126

Distribución media durante o ano 2018: 17.353 exemplares

www.vacapinta.com

Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:

transmedia@ctransmedia.com 675 974 194 @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv 06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 3

vp011_sumario_galego.indd 3

19/6/19 14:14

FORRAJE

EMPRESA PARTICIPANTE

21, 22 Y 23 DE MAYO DE 2019 - HUESCA

O ORE A LAB MBR Y SIE

AS DOR JE A C I P A ORR DE F

RAS ADO Y C A P S OEM ORA ROT INTAD AS ENC GADOR SE

ORE

AD ERIZ V L U P

La gama profesional mรกs completa publoreportaxeduran.indd 4

17/6/19 10:20

APLICADORES UNIVERSALES

AS, Y

CAR R

OS M

EZC

LAD

ORE

CUB A

SYE

SPA

RCID

ORE

EQUIPOS PARA GANADERÍA

Síguenos en:

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

publoreportaxeduran.indd 5

17/6/19 10:20

OPINIÓN

De comer se trata

Marcos Vázquez Marey Labrador de Láncara, Lugo Doutorando da Universidade de Santiago de Compostela (USC)

NON É QUE QUEDASE A XENTE QUE NON VALÍA PARA OUTRA COUSA; É XUSTO O CONTRARIO, QUEDOU A QUE TIÑA CAPACIDADE PARA FACELO

terra grava a lume e poderíase dicir que ela te elixe, ten alma… Extráiase do pensamento de Rosalía de Castro no poema “Adeus ríos, adeus fontes…” ou do de Miguel de Cervantes plasmado en O Quixote. Declaro a intención de apelar ás emocións para superar plans a curto prazo, afectados por tópicos ou cargados de mediocridade mercantilista. Síntoo, o esforzo de traballar directamente a terra nun mundo tan contaminado polo ruído de fondo faime ver con claridade a necesidade de defender a postura de que o equilibrio entre terra e xente no campo é algo imprescindible para poder falar de sustentabilidade no planeta. O dilema empeza coa dualidade de cuestións: cal é ese punto de equilibrio? Cal é a definición correcta de sustentabilidade do planeta? E, se buscamos respostas, sobre todo de quen non traballa a terra, atopámonos con máis preguntas, tales como “quen, de onde e como se explotan os datos?”, “quen tenta chegar a acordos?”, “quen ve medrar o seu ego en función do tamaño das cousas?”, “quen quere que siga a batalla sobre o que é correcto ou non?”. Do primeiro, o equilibrio terra-xente Se nos remontamos ás orixes da palabra ‘cultura’, non se pode fuxir da proximidade coas do termo ‘agricultura’. O cultivo, a crianza, a maduración... tanto da mente coma da terra tiveron as repercusións positivas das que hoxe todos e todas

gozamos. O contacto coa terra recupera a esencia da persoa e das súas necesidades elementais. En cambio, todos os algoritmos indican que a poboación humana a nivel mundial crecerá moito nos vindeiros anos e de forma exponencial nalgunhas rexións do planeta, mais o curioso é que se dá por asumido o abandono de terras de cultivo. Tan só con introducir nun buscador da Rede a frase “aldeas abandonadas” aparecen as razóns que redundan na mente de todos/as e que adoitan ser complexidade de acceso á formación, complexidade de acceso á sanidade, complexidade de acceso ao lecer… A casa de labranza da miña familia está situada en Trasliste, no concello lucense de Láncara, a 20 km de Lugo pola N-VI e a 15 min do Hospital Universitario Lucus Augusti (Hula), un hospital dos máis modernos e equipados de Europa; non obstante, nos últimos vinte anos neste lugar reduciuse á metade a poboación e dous terzos o número de explotacións. Como este exemplo, existen miles e neste caso non foron as razóns que comunmente se citan, foron outras que apuntarei, pero que levarán á aldea a desaparecer, cando as condicións, miradas desde as ópticas máis realistas, serían idóneas para vivir. Do segundo, a sustentabilidade do planeta Queda demostrado o noso “poder” sobre o planeta coa maior evidencia que é o cambio climático, ou

6 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_opinion_marcosVazquez_galego.indd 6

19/6/19 10:30

OPINIÓN

O CAMPO NECESITA XENTE, É COUSA DE TODOS E TODAS

sexa, as nosas actividades como especie son capaces de alterar o ritmo dos acontecementos naturais a nivel planetario. Que sustentabilidade buscamos? A do planeta? Atoparaa sempre, aínda que sexa expulsándonos. Outra cousa é que persigamos “a nosa sustentabilidade no planeta”, para a cal teremos que aliarnos con el necesariamente; para iso temos que revisar que “campo” queremos, se un con terra ou outro con “terra e con xente”, lembrando as orixes da “agri-cultura”, onde a simbiose entre as actividades produtivas no campo e a cultura fixeron progresar tanto esta sociedade. Non quero entrar en disquisicións científicas nin na análise nin na explotación de datos, pero si tentar cambiar o enfoque, o encadramento e a profundidade de campo cara a onde apuntamos de forma xeral. Existen exemplos moi destacables de proxectos de vida no rural que se apartan do que está de moda e pensan doutro xeito; pensan en “exemplarizar” para repoboar o rural, en ser flexibles para conseguilo e en valorar a humildade como poderosa ferramenta. Citarei tres casos de campesiñas que, malia estar separadas entre elas no territorio español, teñen un fío común, viven no campo e para o campo: son Marta García, da gandería Val do Mazo (Cantabria); Paola del Castillo (Tarifa, Cádiz), e Ermidas Rodríguez, de Beealia (Meira, Lugo). Estas labradoras teñen algo en común: capacidade, formación e talento para desenvolver o seu proxecto en contacto coa terra. Nomeo persoas concretas para resaltar a importancia de que o campo sempre estivo poboado coa mellor xente, a pesar de que se popularizou o contrario, chegando a utilizar a palabra “labrego” como sinónimo de “paleto”. Este tópico fixo moito dano, porque era totalmente falso, mesmo dito por estudosos do tema (Lourenzo Fernández Prieto, USC); non é que quedase a xente que non valía para outra cousa; é xusto o contrario, quedou a que tiña capacidade para facelo. Afortunadamente, hoxe as cousas son distintas e, aínda que a

competitividade é atroz, temos máis recursos que as xeracións que nos precederon e o acceso á información e á formación é máis democrático. Penso tamén que un dos grandes puntos fortes do noso territorio é que souberon e saben “convivir” máis dun modelo de rural e de aproveitamento da terra; sempre houbo o grande, o pequeno e o mediano, e sempre conviviron e seguen a facelo. Pode ser que esta sexa a grande oportunidade? Cal é a diferenza entre un labrego ou labrega de 20 vacas ou o de 200 vacas se en ambos os casos viven e conviven? Talvez, se en Galicia todos e todas as labregos/as fosen grandes ou todos fosen pequenos, non estariamos no punto no que estamos: estar de acordo en que o rural en Galicia ben xestionado é a grande oportunidade. Na miña humilde achega, neste momento da miña vida pelexo con forza en tres frontes: a primeira, na continuidade da casa de labranza da miña familia; a segunda, realizando unha tese doutoral, na que estudo a satisfacción de traballar no medio rural e, a terceira, desde un labor institucional á fronte do Colexio Oficial de Enxeñeiros Técnicos Agrícolas de Lugo, impulsando un programa que levará o nome de “Aterra” e que consistirá en conectar labradores con casas de labranza sen continuidade con estudantes universitarios aos que non lles importe asumir esta realidade. Pídovos a todos e a todas que acheguemos o que estea na nosa man para poñer en valor a vida no campo; sempre hai algo que se pode facer; non desistamos no intento. Aos técnicos pídolles humildade, exemplo e flexibilidade; a calquera que lle guste o traballo no campo pídolle que busque a unha persoa que teña unha explotación a piques de pechar e que non teña substitución; bríndome a axudar, que me chame a calquera hora; aos políticos pídolles que esquezan a política de voto xa; non podemos seguir así, e á prensa, que diga a verdade aínda que sexa incómoda. O campo necesita xente, é cousa de todos e todas.

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 7

vp011_opinion_marcosVazquez_galego.indd 7

19/6/19 10:30

EN VACA TV

Sexta edición da convención anual de Ucoga Un ano máis, a correduría de seguros Ucoga celebrou no Pazo de San Lorenzo de Santiago de Compostela durante a tarde do 23 de maio a súa convención anual. Tras a presentación, a cargo do xornalista Terio Carrera, deu inicio a reunión plenaria coa intervención de Iván Novo (director xeral de Ucoga). Logo disto, foi a quenda de Elia Guardiola, conferenciante internacional en marketing emocional, experiencial e de contido, que enunciou unha charla sobre storytelling para persuadir, impactar, crear vínculos e crecer en vendas. Así mesmo, tomou tamén a palabra Eulogio Doval (Reale Seguros) no relatorio “Escribe a historia”, tras o cal tivo lugar unha rolda de preguntas e a entrega dos Premios Ucoga 2019, nos que resultaron gañadores Rosana Peillet (Primeira Campaña de Granxas), Pilar Docobo (Segunda Campaña de Granxas) e Alberto Fafián

Iván Novo

Elia Guardiola

(Campaña de Fogar). Finalmente, o presidente da correduría José Montes foi o encargado de pechar a reunión.

José Montes

CONCESIONARIO OFICIAL NEW HOLLAND PARA LUGO, ASTURIAS Y CANTABRIA

8 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_enVacaTV_galego.indd 8

21/6/19 16:53

EN VACA TV

Afriza celebrou un novo encontro provincial A Asociación Frisona de Zamora (Afriza) celebrou o pasado 21 de xuño no hotel Convento de Coreses o XXII Encontro Provincial de Gandeiros de Raza Frisona de Zamora. O día deu comezo ás 11:00 horas coa presentación da xornada, introducida por Daniel Vicente Rodríguez (presidente da asociación) e o xornalista do sector agro gandeiro Carlos Pedrero. A continuación, tivo lugar o primeiro relatorio, a cargo do gandeiro madrileño Rufino de la Iglesia (Ganadería Valdenebro), que expuxo a súa experiencia persoal de manexo na granxa. Seguidamente, o veterinario Gumersindo de la Riera (Centro Técnico Veterinario de La Espina) falou dos sinais das vacas e de como aprender dos seus comportamentos e necesidades. A xornada clausurouse cun coloquio no que interviñeron os asistentes aos encontros e coa entrega

de premios ás mellores ganderías e reprodutoras da provincia durante 2018. Deste xeito, a mellor gandería por tipo foi Marpavic; a mellor por ICO, Hnos. Carballes, e a mellor por produción, Ganapil.

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 9

vp011_enVacaTV_galego.indd 9

21/6/19 16:53

distribución material gandeiro

PRIMEIRO DISTRIBUIDOR JOURDAIN ORIXINAL EN ESPAÑA

CUBÍCULOS E CORNADIZAS

CINCO UN DOS OS PRIMEIR D A ORES IMPORT IN DO JOURDA MUNDO

vacapinta011_pub_dismagan_galego.indd 10

17/6/19 17:54

BOX PARA EXTERIOR CON PARQUE EN POLIETILENO

NON SE DEIXE ENGANAR. ANTES DE COMPRAR, CHÁMENOS. Telf.: 671 485 702

LIMPEZAS AUTOMÁTICAS DE CABLE

ARROBADEIRAS ESPECIAIS PARA CANLES

A AUTÉNTICA LIMPEZA ALEMÁ. NON COMPRE IMITACIÓNS

MÁIS DE 2.000 LIMPEZAS INSTALADAS EN ESPAÑA Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Novo teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es

distribución material gandeiro

vacapinta011_pub_dismagan_galego.indd 11

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500

17/6/19 17:54

GRAN DESPLIEGUE DE DURÁN

EN DEMOAGRO La empresa lucense de importación de maquinaria agrícola participó en la cuarta edición de Demoagro, que se celebró en la finca Castillo de Orus, en Huesca, del 21 al 23 de mayo.

cp011_publicidade_duran demoagro.indd 12

18/6/19 20:41

Características principales de la IMPRESS 125 FC PRO: • Eje tándem • Pick up con flotación pendular de 2.300 mm • Sistema de rotor lift up • 32 cuchillas seleccionables Twin Blade, que doblan la vida útil y evitan el afilado en el campo • Banco de cuchillas abatible • ISOBUS incorporado

emoagro, la gran demostración de maquinaria agrícola en campo, fue el escenario de la presentación oficial en el mercado español del último gran desarrollo de Pöttinger, la rotoempacadora-encintadora combinada IMPRESS 125 FC PRO, que el público pudo ver en acción en la parcela de demostraciones de Durán, situada en la zona de Demorrecolección.

A estas dos innovaciones se sumó una extensa selección de equipos punteros de las marcas Pöttinger, McHale, Caruelle y Pichon –todas importadas por Durán Maquinaria para todo el territorio español–, cuyas eficiencia y precisión fueron demostradas a lo largo de los tres días que se prolongó el evento.

Los asistentes también tuvieron la oportunidad de ver trabajar por primera vez en España la segadora Pöttinger NOVACAT A10 CROSS FLOW –nombrada Máquina del Año 2019 en SIMA–. La principal novedad de esta máquina es el sinfín de transporte transversal CROSS FLOW, una revolucionaria tecnología que permite juntar el forraje inmediatamente después de cortar, sin necesidad de utilizar acondicionador. Esto implica un notable ahorro de costes derivado de la menor inversión en el hilerado y de la reducción del consumo de combustible al poder utilizarse con tractores más pequeños.

¡EN VÍDEO!

cp011_publicidade_duran demoagro.indd 13

18/6/19 20:42

A PÉ DE PISTA

XLI CONCURSO REXIONAL DA RAZA FRISONA DE ASTURIAS. XIXÓN

En Vaca.tv

Badiola Airlift Kenda (dereita) e Badiola Atwood Koketa, vaca gran campiona e vaca gran campiona reserva

Segundo ouro consecutivo para Badiola Airlift Kenda A que fora vaca gran campiona do Concurso Rexional de Asturias en 2018 logrou manter o seu título nunha nova edición do certame, no que participaron un total de 152 frisonas de 35 ganderías do Principado.

recinto Luis Adaro de Xixón acolleu o pasado 16 de xuño a cuadraxésimo primeira edición do Concurso Rexional da Raza Frisona de Asturias, que foi xulgada polo uruguaio Carlos Martín Artucio. Entre os primeiros animais que saíron á pista, as xatas e as xovencas, o xuíz decantouse por Parlero Beemer Dohas, de Parlero (Valdés), como xata campiona, e por Flora Emilio Altea, de Flora SC (Valdés), como xovenca campiona. O título de vaca nova campiona foi para Flora Beemer Uruba, de Flora SC (Valdés); a vencedora

entre as vacas intermedias logrou ser Badiola Golddust Chelsy, de Badiola Holstein (Gozón), e Badiola Airlift Kenda, tamén de Badiola Holstein, conseguiu o título de vaca adulta campiona. Na gran final de vacas a palmada da vitoria recaeu na frisona máis adulta, Badiola Airlif Kenda, e o título de gran campiona reserva foi para Badiola Atwood Koketa, da mesma gandería. O concurso rematou coas seccións de mellor rabaño e mellor criador, dúas categorías nas que venceu a gandería Badiola Hosltein. Flora SC

recolleu os premios de segundo mellor rabaño e segundo mellor criador.

PREMIOS E POXA ASCOL

A frisona que alcanzou a cotización máis alta foi Flora Unix Life, vendida por 5.000 euros.

Os animais máis destacados fillos de touros de Ascol tamén tiveron premio, quedando como xata campiona Ascol, Badiola Emilio Megaluna, de Badiola Holstein; como xovenca campiona Ascol, Flora Emilio Altea, de Flora SC, e como vaca campiona Ascol, Barca Pedro Niebla, de La Barca (Carreño). Tras a celebración do certame tivo lugar unha poxa organizada por Ascol na que se puxeron á venda cinco animais e tres lotes de embrións.

14 | Vaca Pinta n.º11 | 06.2019

vp011_aPeDePista_rexionalAsturias_galego.indd 14

19/6/19 14:07

A PÉ DE PISTA

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

Parlero Beemer Dohas

Parlero (Valdés)

XATAS DE 8 A 10 MESES

Flora Beemer Tarta

Flora SC (Valdés)

XATAS DE 11 A 13 MESES

Flora Unix Life

Flora SC (Valdés)

Nogal Beemer Chatina

Nogal (Salas)

XATAS DE 5 A 7 MESES E XATA CAMPIONA

XATAS DE 14 A 16 MESES XOVENCAS DE 17 A 19 MESES

Manolero Solomon Portia

Manolero (Tineo)

XOVENCAS DE 20 A 22 MESES

Facio Solomon Lisel

Facio Holstein (Coaña)

Flora Emilio Altea

Flora SC (Valdés)

Badiola Emilio Megaluna

Badiola Holstein (Gozón)

Flora Emilio Altea

Flora SC (Valdés)

Flora Beemer Uruba

Flora SC (Valdés)

VACAS DE 31 A 35 MESES

Badiola Delta Meganely

Badiola Holstein (Gozón)

VACAS DE 3 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA

Badiola Golddust Chelsy

Badiola Holstein (Gozón)

Badiola Atwood Megamirta

Badiola Holstein (Gozón)

Badiola Airlift Kenda

Badiola Holstein (Gozón)

Badiola Atwood Koketa

Badiola Holstein (Gozón)

Barca Pedro Niebla

La Barca (Carreño)

XOVENCAS DE 23 A 26 MESES E XOVENCA CAMPIONA XATA CAMPIONA ASCOL XOVENCA CAMPIONA ASCOL VACAS ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA

VACAS DE 4 ANOS VACAS DE 5 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS VACA CAMPIONA ASCOL MELLOR RABAÑO

Badiola Holstein (Gozón)

MELLOR CRIADOR

Badiola Holstein (Gozón)

Vaca nova campiona

Vaca intermedia campiona

CONCESIONARIO OFICIAL

Ctr. Comarcal 546, km. 10 - MACEDA - O Corgo (Lugo) Tel. 982 543 022 • Fax 982 543 255 • tallereschurrillo@churrillo.com RECAMBIOS Tel. 982 543 806 • Fax 982 543 815 • ruben.recambios@churrillo.com

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 15

vp011_aPeDePista_rexionalAsturias_galego.indd 15

19/6/19 14:07

A PÉ DE PISTA

Xata campiona

Xovenca campiona e xovenca campiona Ascol

Xata campiona Ascol

A gran campiona, na pista

Gran campiona reserva

Vaca campiona Ascol

Mellor rabaño

Flora Unix Life logrou o prezo máis alto na poxa Ascol

16 | Vaca Pinta n.º11 | 06.2019

vp011_aPeDePista_rexionalAsturias_galego.indd 16

19/6/19 12:03

InnovacIón, compromIso y garantía

trituradora dE 2.80M dE trabaJo. ancHo total: 3M, rEVErsiblE, dEsplazablE, doblE cHasis

batidor dE purín EspEcial para pozos dE arEna

NoVEDaD batidor cEntríFuGo rodillo coMpactador silo con dosiFicador para consErVantE

cucHilla Maíz Hidráulica

cucHilla Maíz con latEralEs abatiblEs

astilladoras Hidráulicas dE 12 a 25 tonEladas, HorizontalEs o VErticalEs

¡COMPRUEBA LAS VENTAJAS DE RENTABILIZAR EL PURÍN!

• COSTE EQUIPO DE SEPARACIÓN PARA 150 VACAS ............................................... DESDE 32.000 € • COSTE ANUAL DE HIGIENIZACIÓN DE LA CAMA PARA 150 VACAS .................. 109,20 € • COSTE ELÉCTRICO ANUAL PARA UNA EXPLOTACIÓN DE 150 VACAS ............... 584 € SOLICÍTANOS PRESUPUESTO SIN COMPROMISO: NUESTROS TÉCNICOS ESTÁN A TU DISPOSICIÓN

www.corbarsll.com

maQUINarIa aGrÍcola corbar, s.l. poligono industrial o Morelle, nave 4 27614 sarria, lugo // E-mail: corbar@corbarsll.com telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

vp011_corbar.indd 17

DIStrIbuIDoreS para galIcIa, aSturIaS y portugal 17/6/19 17:59

A PÉ DE PISTA

XXXII CONCURSO DE GANDO FRISÓN SAN BERNABÉ. TRECEÑO (VALDÁLIGA, CANTABRIA) CXLIV CONCURSO DE GANDO FRISÓN SAN ANTONIO. RENEDO (PIÉLAGOS, CANTABRIA)

Fotos: Afca

Llinde Ariel Jordan renova o seu triunfo en Treceño e Renedo

Entrega do título de vaca gran campiona en Renedo

As localidades cántabras de Treceño e Renedo celebraron as festividades de San Bernabé e San Antonio os días 11 e 16 de xuño, respectivamente, con cadanseu concurso de gando frisón.

o certame de Treceño, onde participaron 75 animais de 21 ganderías, o xuíz cántabro Roberto Saiz escolleu como vaca gran campiona a Llinde

Ariel Jordan, da SAT Ceceño, a cal xa gañara a anterior edición do certame. Minutos antes recibiu os títulos de vaca adulta campiona e mellor ubre do concurso.

Llera Jacob Bribuena ET, de Llera Her SC, proclamouse vaca nova campiona e Cudaña Hollywood Windhammer, de Cudaña, vaca intermedia campiona. O premio ao me-

llor rabaño foi para Llera Her SC. O título de gran campiona de xovencas foi para a xovenca campiona, Cudaña Amy Byway, de Palacio Holstein, que logrou impoñerse á xata campiona, Cudaña Icarly Jacoby, de Cudaña. Días máis tarde, o xuíz catalán Jaume Serrabassa foi o encargado de valorar os cen animais participantes na 144.ª edición do Concurso de San Antonio, de entre os que Llinde Ariel Jordan se volveu proclamar vaca gran campiona por segundo ano consecutivo. Llera High Octane Prism conseguiu o título de vaca nova campiona e Llera McCutchen Ariel ET, o de intermedia campiona. Ambas foron presentadas por Llera Her, una das 24 ganderías participantes. O premio de xovenca gran campiona recaeu na xovenca Gloria Brady Albis, de Gloria Holstein. A xata campiona foi Cudaña Amok Solomon, de Cudaña, gandería que tamén conseguiu o premio ao mellor rabaño.

Cudaña conseguiu o premio de mellor rabaño en Renedo

En Treceño o premio ao mellor rabaño foi para Llera Her

Cudaña Amy Byway, xovenca gran campiona en Treceño

Gloria Brady Albis, xovenca gran campiona en Renedo

18 | Vaca Pinta n.º11 | 06.2019

VP011_aPeDePista_Trecenho_Renedo_galego.indd 18

19/6/19 11:11

A PÉ DE PISTA

XVIII CONCURSO MICAELENSE HOLSTEIN FRISIA. OS AZORES (PORTUGAL)

En Vaca.tv

ORP McCutchen Maia imponse en San Miguel A Illa Verde dos Azores acolleu do 21 ao 23 de xuño unha nova edición do Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia de primavera organizado pola Asociación Agrícola de San Miguel e a Unión Agrícola CRL.

xuíz canadense Yvon Chabot palmeou o lombo de ORP McCutchen Maia para convertela na vaca gran campiona do certame. Trátase dunha frisona de tres anos e dous partos, filla do touro McCutchen e propiedade de Óscar Manuel e Roberto Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande). O outro título principal, o de xovenca gran campiona, recaeu en Victorious 0892, unha xata de trece meses presentada por António José Ferreira Pacheco (Povoação), mentres que o de xovenca campiona o conseguiu ORP Doorman Natacha, de Óscar Manuel e Roberto Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande). O mellor conxunto novo, o mellor conxunto de vacas e o premio de mellor explotación foron para Melosfarm (Ponta Delgada).

ticiparon nenos de cinco a trece anos con xatas de tres a seis meses divididos en dúas seccións. A frisona gañadora foi Melos Solomon Sabrina, da explotación de Maria Ascensão Melo Fonseca (Ponta Delgada), e os mellores manexadores, Manuel Raposo Melo, entre os participantes de ata 10 anos, e Mariana Simões Melo, entre os nenos de 11 a 13 anos.

Xovenca gran campiona

CONCURSO XUVENIL O evento frisón incluíu o XIII Concurso Xuvenil Micaelense, no que par-

Mellor rabaño

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 19

vp011_aPeDePista_SanMiguel_galego.indd 19

24/6/19 10:58

A m

consulte finAnciAmento AtA 12 meses sen intereses comA sempre, os primeiros DesDe 1975 REVESTIMENTOS ANTIESVARADÍOS E RESPECTUOSOS COS PEZUÑOS • Fomentan a saúde dos pezuños, o rendemento e a lonxevidade. • Conservan a forma e a posición. • Permiten o tránsito e a evacuación do xurro por arrobadeira.

KURA P

Para chans con evacuación de xurro con arrobadeira ou sistema móbil

“ m d v m

ArrimADor mezclADor De comiDA • ARRIMA, AIREA Y BArre fÁcilmente • REducE Y fAcIlItA tu tiempo De trABAjo en el estABlo • eVitA lA fermentAción De lA comiDA Al AireArlA

Superficie Grip que evita os esvaróns

KURA S •

Perfil de botóns para brandura ideal

Zona en puzzle reforzada

•

Adáptase á perfección (ancho dispoñible en intervalos de 2 cm)

•

O formato en puzzle compensa a dilatación natural, polo que se trata dunha superficie practicamente sen xuntas.

As barreiras antisucie- Sistemas de fixación dade limitan a penetra- KRAIBURG: extraestación de impurezas baixo bles e redondeados a goma

Para chans emparrillados

Fabricación a medida, personalizada para cada

xeometría do chan. ArrimADor mezclADor • As esteiras dimensiónanse conforme ás normas De comiDA elaboradas polos nosos especialistas.

*O chan debe ser apto para colocar as esteiras KRAIBURG

toDA unHA GAmA De GomAs e colcHóns pArA As sÚAs VAcAs cp011_publicidade_elmega.indd 20

20/6/19 17:44

As vacas de Badiola Holstein, de alta calidade xenética e referentes dos concursos morfolóxicos, pisan sobre Kura P

Paulino Badiola Xerente de Badiola Holstein

“temos unha menor incidencia de coxeiras e as vacas séntense moi cómodas” Hai dez meses que en Badiola Holstein instalaron a primeira fase de gomas Kura P para o lote de alta produción. Tras unha valoración positiva, cubriron todos os corredores das súas vacas en muxidura con este revestimento antiesvaradío e respectuoso cos pezuños.

EN VÍDEO

Ademais, axudounos coñecer a xente que levaba anos con elas e saber que lles ía ben. A súa experiencia fíxonos valorar esta opción e tomar a decisión de levala a cabo. Cando as instalastes? En outubro de 2018 fixemos unha primeira instalación de gomas en 350 m2. Utilizamos como zona piloto o lote onde temos as vacas de alta produción e vacas de concurso. Estivemos a valorar como funcionaba uns seis meses e, vendo que os resultados eran bastante positivos, agora decidímonos a facer outros 800 m2.

Antes de instalar as gomas Kura P, que material tiñades nos corredores? Nas naves tiñamos formigón. Algunhas instalacións teñen 10 anos, outras 20, e o que faciamos era raialo. Ao principio raiabamos cada dous anos e ultimamente xa tiñamos que facelo cada ano. Chegou un momento no que xa non era posible raialo máis, tiñamos que botar outra capa de formigón ou buscar outra solución.

Como foi o proceso de instalación? Na primeira fase instaláronnolas nun día. Preparaban todo para que a arrobadeira funcionase por encima das gomas e en 12 horas fíxose todo fantasticamente ben. Na segunda fase, tardamos un pouco máis, pero foi tamén moi rápido e cómodo. Os animais, como temos dividida a nave por lotes de vacas, apenas o notaron.

Por que vos decidistes por este tipo de gomas? Tiñamos poucas opcións: botar formigón ou pór estas gomas. O raiado xa o levabamos practicando anos. Ao principio tiñamos moi bos resultados, pero co tempo, o desgaste e posiblemente por usar area nos cubículos, o chan quedábasenos moitísimo máis esvaradío. Parecía como un cristal e isto dábanos problemas con algunha vaca.

Que beneficios comprobastes para os animais? De momento é pronto para facer unha valoración global. Si que notamos que temos unha menor incidencia de coxeiras, as vacas séntense moi cómodas e nos últimos seis meses non tivemos que sacrificar ningunha vaca por rotura de patas, que era unha das razóns polas que nos decidimos a poñer gomas.

Anos atrás tivemos varias experiencias negativas con vacas de enorme xenética e altísima calidade e entón tentamos buscar unha fórmula para que as vacas estivesen cómodas e que nós tivésemos os menores problemas posibles. Tras estes meses de traballo con Kura P, que valoración podedes facer do produto? De momento facemos unha valoración positiva; de feito, se non fose así, non houbéramos feito a segunda compra. Cando pase máis tempo, comprobaremos se mereceu realmente a pena. É un investimento bastante custoso e o tempo dirá. Neste momento estamos contentos.

consulte prezos sen compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com

cp011_publicidade_elmega.indd 21

20/6/19 17:44

DISTINCIÓNS

Recoñecementos de Fefriga aos mellores criadores de Galicia en 2018 A Federación Frisona Galega (Fefriga) concede cada ano as mencións honoríficas ao labor dos mellores criadores de Galicia co fin de promover o sector e renderlles homenaxe polo seu esforzo, dedicación e profesionalidade. Presentamos as listaxes das distincións outorgadas pola Federación ás explotacións e aos animais que salientaron ao longo de 2018 tomando como base os criterios de produción, ICO e cualificación morfolóxica. MELLORES EXPLOTACIÓNS DE GALICIA 2018 - PRODUCIÓN1 Concédeselles diploma ás 20 explotacións que, cun mínimo de 17 lactacións (normalizadas) rematadas en 2018, obtivesen as mellores medias de produción (kg de Leite) de Galicia. GANDERÍA

LOCALIDADE (PROVINCIA)

N.º MUX2

LEITE

% G.

% P.

KG MU

COOPERATIVA AGRARIA PROVINCIAL

MIÑO (C)

15.133

2,66

3,32

905

GANDERÍA MOSQUERA

ORDES (C)

15.130

2,55

3,32

888

SAT OS FOROS N.º 1231 XUGA

A PASTORIZA (LU)

14.740

3,71

3,06

998

GANADERÍA PROIDA

A PASTORIZA (LU)

14.450

3,24

3,01

903

CASA CRESPO

LUGO (LU)

14.277

3,71

3,06

968

GANADERÍA RODASINDE SC

O SAVIÑAO (LU)

14.256

3,32

3,16

924

SAT AS REGAS N.º 924 XUGA

BOQUEIXÓN (C)

14.254

3,41

3,12

931

PÉREZ

LALÍN (PO)

14.096

3,78

3,39

1.011

NOVOA

TABOADA (LU)

14.092

3,69

3,25

977

CASA CID

BARREIROS (LU)

13.932

4,06

3,28

1.022

SAT AS PANDAS

VILALBA (LU)

13.818

3,69

3,27

962

SAT PAZO DE EIRAS

POL (LU)

13.804

4,15

3,17

1.011

SAT HERBÓN NÚÑEZ

BARALLA (LU)

13.783

3,17

3,37

902

GARCÍA

DUMBRÍA (C)

13.670

3,61

3,34

949

GRILLE SCG

MAZARICOS (C)

13.655

3,36

3,28

906

VARELA LABRADA

CASTRO DE REI (LU)

13.600

4,98

3,23

1.117

SAT IGLESIAS 1040 XUGA

A BAÑA (C)

13.519

3,75

3,27

949

SAT CASA CARBALLO 1023 XUGA

POL (LU)

13.513

4,09

3,17

981

MENORA SAT N.º 1208 XUGA

COSPEITO (LU)

13.501

4,32

2,98

986

CARREIRA

O INCIO (LU)

13.426

3,58

3,14

901

Datos facilitados polo CEGACOL 2x= 2 muxidos; 3x= 3 muxidos; R= robot

1 2

22 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_actualidade_fefriga2018_galego.indd 22

19/6/19 17:48

DISTINCIÓNS

MELLORES EXPLOTACIÓNS DE GALICIA POR ICO 2018 Outórgaselles diploma ás 10 mellores explotacións por índices xenéticos (ICO) das dúas seguintes categorías. Para a concesión deste recoñecemento tívose en conta que na avaliación de novembro de 2018 as explotacións cumpriran cos seguintes requisitos: - Contar con 17 ou máis reprodutoras. - Ter máis do 75 % das reprodutoras maiores de 36 meses valoradas xeneticamente. - Non superar o 5 % de vacas inscritas no Rexistro Auxiliar”A”. De 17 a 75 reprodutoras GANDERÍA - CONCELLO (PROVINCIA)

ICO

KG L.

KG G.

KG P.

ICOP

ICAP

IPP

ICU

IXT

ICOT

TÍO ANDRÉS - SARRIA (LU)

2738

652

638

0,65

0,79

1,38

1,37

494

GANADERÍA PAZOS - LALÍN (PO)

2729

558

518

0,74

0,92

1,65

1,63

606

G.B. GANDERÍA SC - LALÍN (PO)

2694

644

605

0,71

1,40

1,38

480

ÁLVAREZ - BALEIRA (LU)

2684

795

716

0,33

0,87

0,91

0,93

364

CASA CRESPO - LUGO (LU)

2662

948

786

0,45

0,63

0,87

0,84

279

GANADERÍA CORREA SC - MUXÍA (C)

2661

554

558

0,62

0,57

1,10

1,14

497

FINCA MOURISCADE - LALÍN (PO)

2659

586

583

0,54

0,66

1,41

1,36

471

PUMAR DE BUXÁN - VAL DO DUBRA (C)

2653

700

655

0,36

0,45

1,19

1,07

387

EUTIQUIA - COSPEITO (LU)

2634

765

688

0,54

0,31

1,09

1,03

297

JOSMAR GANADERÍA SC - BARALLA (LU)

2624

543

575

0,00

0,67

0,96

0,73

456

MELLORES EXPLOTACIÓNS DE GALICIA POR ICO 2018 De máis de 75 reprodutoras GANDERÍA - LOCALIDADE (PROVINCIA)

ICO

KG L.

KG G.

KG P.

ICOP

ICAP

IPP

ICU

IXT

ICOT

SAN RIÁN SCG - BRIÓN (C)

2939

626

673

0,72

0,87

1,79

1,73

654

SAT CASA MENOR 1017 XUGA - BOIMORTO (C)

2839

728

745

0,37

0,45

1,30

1,15

482

SAT 828 ILMA-XUGA - BOIMORTO (C)

2815

720

661

0,31

0,85

1,64

1,47

548

LANDEIRA SCG - NEGREIRA (C)

2790

625

606

0,42

0,73

1,43

1,29

570

SCG TEIXEIRO - A PASTORIZA (LU)

2780

510

542

0,80

0,97

1,73

624

GAN. QUEIRUGUEIRA SL - VAL DO DUBRA (C)

2767

677

650

0,46

0,58

1,33

1,28

509

CASA COCHERO - GUITIRIZ (LU)

2760

679

635

0,55

0,83

1,48

1,45

506

CUNORDAM SC - ZAS (C)

2715

378

412

0,90

1,06

1,75

655

LÓPEZ TELLADO, MASEDA SC - POL (LU)

2701

715

660

0,49

0,81

1,24

1,20

442

SAT HERBÓN NÚÑEZ - BARALLA (LU)

2656

916

758

0,11

0,39

0,84

0,81

294

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 23

vp011_actualidade_fefriga2018_galego.indd 23

18/6/19 11:33

DISTINCIÓNS

MELLORES EXPLOTACIÓNS DE GALICIA POR CUALIFICACIÓN 2018

Outórgaselles diploma ás 20 mellores explotacións por media de cualificación morfolóxica. Para a concesión deste recoñecemento as explotacións deben cumprir os seguintes requisitos: - Contar con 17 ou máis reprodutoras cualificadas. - Ter cualificadas máis do 90 % das femias maiores de 36 meses. - Non superar o 5 % de reprodutoras inscritas no Rexistro Auxiliar “A”. GANDERÍA - CONCELLO (PROVINCIA)

MEDIA CUALIF.

ICAP

IPP

ICU

IXT

ICOT

ICO

MANTOÑO HOLSTEIN (BARREIROS - LU)

88,53

0,99

0,86

1,59

1,68

470

2056

BAIXO HOLSTEIN (SARRIA - LU)

88,35

0,86

1,10

1,89

1,84

693

2504

SAN RIÁN SCG (BRIÓN - C)

85,42

0,72

0,87

1,79

1,73

654

2939

CESARES HOLSTEIN SC (LOUSAME - C)

84,94

0,33

0,48

1,32

1,25

441

2224

CASEIRO DE ERNES HOLSTEINS (COSPEITO - LU)

84,90

0,86

1,40

1,56

509

2267

RIAL DE LOUREIROS (ARZÚA - C)

84,79

0,37

0,69

0,97

1,05

350

2174

CUNORDAM SC (ZAS - C)

84,71

0,90

1,06

1,75

655

2715

GANDERÍA MATO (SILLEDA - PO)

84,50

0,33

0,59

1,11

408

1999

GANDERÍA FRAGA (LALÍN - PO)

84,35

0,77

0,74

1,58

489

2430

GANADERÍA PENA (BEGONTE - LU)

84,33

0,96

0,64

1,22

1,44

332

2063

JOSÉ LUIS MÉIJOME FERNÁNDEZ (LALÍN - PO)

84,17

0,70

0,64

1,40

1,42

463

2409

CASA CAPÓN (CHANTADA - LU)

83,83

0,67

0,59

1,36

1,34

522

2222

CASA EIRAS SC (O PINO - C)

83,30

0,72

0,85

1,44

1,45

537

2550

GANADERÍA ROXELO SC (RODEIRO - PO)

83,27

0,26

0,40

0,83

0,84

287

2235

SAT REY DE MIÑOTELO (A PASTORIZA - LU)

83,25

0,87

0,78

1,43

1,48

488

2284

GANADERÍA DUBRA SC (TRAZO - C)

83,22

0,71

0,63

1,46

1,47

499

2634

CASA PAINZA (O PÁRAMO - LU)

83,17

0,48

0,61

1,00

398

2396

GANADERÍA REGO SC (LÁNCARA - LU)

83,14

0,58

0,70

1,22

1,32

426

2626

VILAR DE SUSAO (SARRIA - LU)

83,06

0,64

0,61

1,38

1,40

418

2621

SAT CARBALLEIRAS (LALÍN - PO)

82,92

0,70

0,76

1,44

1,41

489

2380

MELLORES PRODUCIÓNS VITALICIAS DE GALICIA 20181

Dada a importancia que ten para os criadores a lonxevidade das súas reprodutoras, concédeselles o título de recoñecemento a todas aquelas femias que, tendo rematada unha lactación en 2018, acadasen ao longo da súa vida unha produción de leite igual ou superior aos 100.000 kg de leite. NOME

GANDERÍA (PROVINCIA)

N.º LACT.

LEITE

% G.

% P.

EUGENIA

CASA MARROTE (LU)

155.928

2,69

2,93

SCLERATA 9547

SAT CAAMAÑO XUGA (C)

154.589

3,05

2,98

DOBARRO BLAKI 6990 AFRICA

ROXELO (PO)

149.549

3,85

3,20

LENZA LANDOI EDURNE 1387

LENZA (LU)

144.932

3,71

2,98

138

GANADERÍA CANDENDO SC (C)

144.215

3,02

2,88

6818

CAMPO DE LUCÍN SC (C)

142.979

3,77

2,85

CANDENDO 105

GANADERÍA CANDENDO SC (C)

140.772

3,08

3,25

VAL DE MUIÑOS IGNITER 5558

COOPERATIVA VAL DE MUÍÑOS (LU)

140.575

2,94

2,68

AS CARGAS LEADER IRATXE

GANDEIRÍA AS CARGAS SC (C)

138.229

4,23

3,49

NOVOA LANDOI CASTAÑA

NOVOA (LU)

136.644

3,56

2,97

SANTA MARIA THRONE 174 1633

SANTA MARÍA DE LOXO SAT 1153 (C)

136.476

3,59

3,36

2225 SANTA CHIARA 4865

SC BREA (LU)

136.305

3,23

2,95

97 DE FARRUCO SIX

CASA FARRUCO (C)

135.582

3,86

3,00

MORAO LUISA SIX

MORAO (C)

134.966

4,19

3,19

ROQUE 73 ACTUEEL

GANDERÍA ROQUE DE ALON SC (C)

133.110

4,05

3,11 3,10

LANDEIRA FABIOLA 2264 FANZAS

GANADERÍA CASA LANDEIRA DE OA SC (C)

131.288

2,87

OSLOUREIROS MAGDALENA JOCKO B.

GANADERÍA OS LOUREIROS SL (C)

130.778

3,53

3,31

PANDIO AUSTRALIA OMAN

GANADERÍA QUEIRUGUEIRA SL (C)

130.465

3,81

3,34

MAREY RUDOLPH PASTORA

SC GANADERÍA MAREY CASTRO (LU)

128.957

3,68

3,15

CASTIÑEIRAS ROSALIA OUTSIDE

CASTIÑEIRAS (C)

128.286

2,91

2,90

Datos facilitados polo CEGACOL

24 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_actualidade_fefriga2018_galego.indd 24

18/6/19 11:33

Carretera de Santiago, km 5 27210 Lugo TelĂŠfono: 982 221 966 E-mail: correo@millarestorron.com www.millarestorron.com

vp011_millares.indd 25

17/6/19 10:23

DISTINCIÓNS

MELLORES PRODUTORAS DE GALICIA 2018 - PRIMEIRIZAS1

Concédeselles este recoñecemento ás 20 mellores primeirizas que, sen superar os 30 meses de idade no momento do parto, rematasen a súa lactación (normalizada a 305 días) en 2018. NOME

GANDERÍA (PROVINCIA)

N.º MUX.2

LEITE

% G.

% P.

KG MU

DANA MOGUL DANESA

SC PENA GUISANDE (LU)

18.840

4,01

3,17

1.354

BLANCO GAZELLE YUSENA

BLANCO SLU (PO)

18.693

3,64

2,82

1.207

REIGADA MAYFLOWER 8249

CASA REIGADA (LU)

17.649

3,08

2,83

1.043

CAMPIÑA ROSENDO 5738

SAT A CAMPIÑA (LU)

17.609

3,62

3,25

1.211

GRILLE SNOWFALL 813

GRILLE SCG (C)

17.309

2,56

3,08

976

REIGADA MATCHO 8110

CASA REIGADA (LU)

16.677

2,98

3,04

1.004

FOROS 9159 TORREL VACIÑA

SAT OS FOROS N.º 1231 XUGA (LU)

16.669

3,28

2,89

1.028

CARBALLO AUDRO BEATRIX 1225

SAT CASA CARBALLO 1023 XUGA (LU)

16.491

3,67

2,95

1.092

G.SAR GALLARDA SPEAKER 788

GANDERÍA SAR SL (C)

16.398

3,21

3,32

1.071

CAAMAÑO GANXABAR 4457 CANEDA

SAT CAAMAÑO XUGA (C)

16.364

2,39

3,15

906

GRILLE MCC. ANYA 677 FIV ET

GRILLE SCG (C)

16.341

3,94

3,37

1.194

SAMIRA 8642

GANDERÍA MOSQUERA (C)

16.337

2,43

3,15

912

CAMPIÑA ROSENDO 5739

SAT A CAMPIÑA (LU)

16.274

3,86

2,93

1.105

AS PANDAS XUDAN 611

SAT AS PANDAS (LU)

16.221

3,59

3,07

1.080

CAMPIÑA ROSENDO 2372

SAT A CAMPIÑA (LU)

16.095

4,18

3,05

1.164

GARCIA SUPERSIRE ROMA 9932

SAT HERBÓN NÚÑEZ (LU)

16.089

2,90

3,28

994

VILAR 040 TORREL 2785

VILAR DE BAIXO (LU)

16.058

2,83

3,05

943

LODEIRO SC MELVIN LUZ

SC GANDERÍA LODEIRO (LU)

15.979

3,91

3,07

1.114

RIANA 8640

GANDERÍA MOSQUERA (C)

15.948

3,15

3,58

1.073

FLORA

GANDERÍA MOSQUERA (C)

15.902

1,80

3,18

791

Datos facilitados polo CEGACOL 2x= 2 muxidos; 3x= 3 muxidos; R= robot

1 2

MELLORES PRODUTORAS DE GALICIA 2018 - VACAS1

Concédeselles este recoñecemento ás 20 vacas de 2 ou máis partos que, na lactación (normalizada) rematada en 2018, produciron máis kg de leite. NOME

GANDERÍA (PROVINCIA)

N.º MUX 2

LEITE

% G.

% P.

KG MU

NOVOA GERARD ROCIO

NOVOA (LU)

22.785

2,92

2,90

1.327

PACIÑOS ALTAIOTA 303

PACIÑOS HORTOGANADERA SC (PO)

22.491

1,91

2,91

1.084

AS REGAS GABOR 0170

SAT AS REGAS N.º 924 XUGA (C)

22.168

3,30

2,63

1.316

ALGRABUSAN CHICAGO 348-1580

SAT ALGRABUSAN (LU)

22.059

4,40

3,17

1.670

5917 HORACIO

COOPERATIVA AGRARIA PROVINCIAL (C)

22.045

2,45

2,88

1.175

5958 LEGEND

COOPERATIVA AGRARIA PROVINCIAL (C)

21.446

1,94

2,95

1.048

7430 LEGEND

COOPERATIVA AGRARIA PROVINCIAL (C)

21.356

2,02

2,94

1.058

GRILLE MCC. DOTI 483 ET

GRILLE SCG (C)

21.317

4,56

3,72

1.767

7521

GANADERÍA RANCAÑO SL (C)

21.054

4,24

3,08

1.541

AS REGAS TORREL 0921

SAT AS REGAS N.º 924 XUGA (C)

21.032

3,53

2,89

1.349

CARBALLO BILL NEVADA I 868

SAT CASA CARBALLO 1023 XUGA (LU)

20.735

4,64

2,70

1.523

GARCIA PLANET SEBASTIANA

SAT HERBÓN NÚÑEZ (LU)

20.695

2,70

3,05

1.190

PENA 195 DELETE

SAT AS REGAS -924 XUGA (C)

20.617

3,49

3,05

1.347

SAT ANDION BOTAFOGO MELODY

SAT ANDIÓN (LU)

20.486

2,90

2,95

1.198

6676 RAKUUNA

COOPERATIVA AGRARIA PROVINCIAL (C)

20.454

3,13

3,24

1.303

PROIDA JELDER MALTA

GANADERÍA PROIDA (LU)

20.409

3,41

2,93

1.293

REIGADA GABOR 2198

CASA REIGADA (LU)

20.362

2,48

2,96

1.107

GRILLE GABOR 150

GRILLE SCG (C)

20.313

2,98

1.212

CID DUPLEX RACHELLE

CASA CID (LU)

20.275

4,18

3,27

1.511

PÉREZ (PO)

20.171

3,29

3,24

1.317

PEREZSELLO XACOBEO 135 Datos facilitados polo CEGACOL (2) 2x= 2 muxidos; 3x= 3 muxidos; R= robot (1)

26 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_actualidade_fefriga2018_galego.indd 26

19/6/19 17:48

PUBLIRREPORTAXE

“Llanera suena como referente ganadero, eso para nosotros es un éxito”

Gerardo Sanz, alcalde de Llanera (Asturias) La localidad asturiana de Llanera ultima los detalles de su concurso de ganado vacuno, que tendrá lugar los días 9, 10 y 11 de agosto y que acogerá ejemplares de las razas frisona y Asturiana de los Valles. Habéis celebrado en el mes de mayo la Feria de Ganado de San Isidro. ¿Qué balance habéis hecho tras su celebración? Ha sido espectacular. Después de dos años en los que centramos esfuerzos para darla a conocer entre la gente del sector, este año, el tercero, ha sido todo un éxito. Hemos tenido un nivel fantástico en todas las actividades que se han desarrollado y hemos alcanzado uno de nuestros objetivos: que Llanera sea un referente no solo en Asturias sino también en Galicia y Cantabria, en toda la parte norte de España. Cada una de las actividades que hacemos alrededor de la feria aporta su granito de arena en la mejora de este espectáculo. En cuanto a transacciones económicas, ¿qué cifras habéis manejado? Se ha valorado muy bien en cuanto a ventas. Podemos hablar de un 85 o un 90 % en vacuno y del 100 % en caballar, sobre todo en temas de carne. Ha sido una feria que se consolida frente a otras porque tenemos unas instalaciones muy buenas y muy cómodas tanto para el ganadero como para el visitante. Contamos también con un recinto donde se puede aparcar con mucha facilidad y desde la organización intentamos cuidar hasta el más mínimo detalle. Lo importante en una feria no es que sea una exposición, sino que sea un punto de compra y venta de ganado y, en este sentido, la feria de San Isidro ha dado muestras claras. El arrastre de bueyes sigue siendo una de vuestras apuestas… Desde Llanera nos sumamos a la familia del arrastre de bueyes en Asturias con la primera edición. Como estábamos empezando queríamos ofrecer algo más y el arrastre de bueyes nos parecía que podía ser un incentivo interesante. Este año contamos con 52 parejas de bueyes. Los expertos en su manejo y en su cría que estuvieron con nosotros desde diferentes partes del ámbito nacional la calificaron como la mayor concentración de bueyes a nivel nacional.

vp011_publicidade_llanera.indd 27

EN VÍDEO

¿Este éxito refuerza la imagen de Llanera como referente ganadero? Queremos apostar por el sector ganadero de nuestro municipio y por extensión, por el de Asturias y el de todo el ámbito nacional. Nos dicen muchos ganaderos que se acercan, que tienen conocidos de todas partes de España, que han oído hablar de la feria de Llanera y que suena nuestro nombre fuera de nuestras fronteras. En este sentido, Llanera está creciendo y está sonando como referente ganadero, eso para nosotros es un éxito, algo muy importante de lo que nos gusta presumir. Con esta valoración de San Isidro, ¿se afronta el concurso de ganado de agosto con más responsabilidad? Lo afrontamos con la alegría de los éxitos anteriores y con la responsabilidad de hacerlo, por lo menos, tan bien como el año pasado. Además, los ganaderos siempre colaboran con nosotros para intentar darle un plus de calidad a nuestro concurso de agosto, que este año va a tener lugar los días 9, 10 y 11. Seguimos apostando por el concurso de Asturiana de los Valles, que es un referente, y también muy fuertemente por el concurso de frisonas. Entendemos la dificultad y el esfuerzo que tienen que hacer los ganaderos de leche según están los precios de la leche y el mercado en general de este sector y nosotros lo que queremos es que sean unos días de fiesta para ellos, que sirvan para apoyar y apostar por el colectivo. Por todo ello, nos gusta potenciarlo cada año. Es muy relevante para nosotros la participación de ganaderías de Galicia y Cantabria, con ello dejamos de ser un concurso de ámbito autonómico para abrir nuestras fronteras a las comunidades vecinas. El año pasado celebrasteis la I Subasta de Élite de Ganado Vacuno, ¿se repetirá la experiencia en esta edición? Por supuesto. El año pasado decidimos organizar por primera vez la Subasta de Élite de Ganado Vacuno y fue un éxito. Este año volveremos a contar con ella una vez más e intentaremos solucionar los errores que pudimos haber cometimos en 2018. Creo que todo el mundo se quedó muy contento, tanto los ganaderos que prestaron sus animales para la subasta como aquellos que se acercaron a pujar y, por ello, seguiremos apostando por ella. ¿Cuál cree que es la clave de todo este éxito? Si hablamos del ayuntamiento de Llanera, de la feria de San Isidro y del concurso de ganado de agosto sin nombrar a los ganaderos seríamos muy pretenciosos. Sin su apoyo no tendríamos el éxito que tenemos. Seguimos siempre con ese contacto con ellos y en agosto acogeremos a los ganaderos de Llanera, que son nuestros mejores embajadores, y a los amigos de nuestros ganaderos.

20/6/19 10:36

remitido

Foto: Asociación Frisona Balear

XENÉTICA FONTAO ENCABEZA O RANKING ESPAÑOL DOS MELLORES TOUROS POR TIPO DO TOP 100 GICO

Ninfa Sarabia Delete, gran campiona de Galizano (Cantabria)

Son Quart Delete Jeyno, gran campiona de Campos (Mallorca)

O dominio da xenética producida en Galicia séguese demostrando nos rankings nacionais de touros e tamén nas pistas dos diferentes concursos morfolóxicos da raza frisona. Neste sentido, no TOP 100 GICO, seis dos dez primeiros postos están ocupados por sementais de Xenética Fontao: Trempat, Superb, Snob, Ninu, Salvame e Guay. MAURICIO DE LOS SANTOS Xenética Fontao SA

esde Xenética Fontao SA agradecemos neste artigo o esforzo e dedicación dos gandeiros que participan con fillas dos nosos touros en concursos morfolóxicos da raza. Somos conscientes do duro traballo que iso implica, desde os primeiros momentos da selección das candidatas, a propia asistencia ao concurso, ata a volta a casa, para compensacións que poucas veces van máis aló da mera ilusión pola participación en certames deste tipo, que non é pouco...; pero a competencia é moita, os estímulos escasos, os premios poucos e a recompensa económica practicamente inexistente. Xénetica Fontao tivo sempre touros con alta morfoloxía, pois tamén quere cubrir esa parte do sector que prima sobre todo o tipo, aínda que cremos que sempre debe ha-

vp011_publicidade_fontao.indd 28

ber unha combinación lóxica da morfoloxía excelente coa funcionalidade do animal nas súas producións. Xacobeo foi un dos touros que mellor representou esta filosofía de XF, con touros que achegan excelentes índices xerais, producións de leite destacadas e moi boa morfoloxía, tamén proporcionado animais aptos para o show, pero sobre todo producindo boas vacas, produtoras, lonxevas e, nunha palabra, rendibles, que é o primeiro que os animais de produción teñen que ser. Ultimamente foi outro touro, Delete, o que deu lugar a campionas de concursos celebrados en distintos puntos da xeografía española (e no seu momento tamén europea), como foi o caso dos recentes certames de Campos, en Mallorca, ou de Galizano, en Cantabria, que contaron con fillas súas como grandes campionas dos mesmos: Son Quart Delete Jeyno e Sarabia Ninfa Delete, respectivamente. Doce anos despois do seu nacemento, Delete segue demostrando, coas súas fillas, que foi un dos mellores touros da raza tanto a nivel de morfoloxía como de pro-

19/6/19 17:27

remitido

dución de leite. Tivo irmáns completos moi destacados a nivel internacional, pero quizais ningún cun patrón de transmisión tan constante para calidade de ubres e altas producións de leite, factores claves neste sector. Grazas de novo a todos os criadores que fan bos os touros de XF, non só nas súas explotacións polas producións rendibles alcanzadas polas súas fillas, senón tamén polos méritos conseguidos na area do show.

Entre os 10 mellores touros por IXT, índice de tipo, do TOP 100 GICO (probas Conafe abril 2019), sitúanse 6 sementais de Xenética Fontao:

NODI CAVALLERIA ST SUPERB ET

Foto: Asociación Frisona Balear

NODI CAVALLERIA HP TREMPAT ET

Superb

Este fillo de Supertoro é, como diciamos, irmán materno de Trempat e, cun IXT de +2,85, é o segundo mellor touro a tipo do TOP 100 GICO. Ademais de superar o +3 en ICU (índice de ubres) e o +2 en IPP (índice de patas e pés) transmite altísimas producións de leite e trazos de saúde positivos. Trempat

Cun IXT de +3,13, é o mellor touro a tipo dentro do TOP 100 GICO. Trempat é un fillo de Happy x Mogul x Altaiota x Active. A súa nai, Cavalleria Mogul Medula, foi unha xovenca de altos índices, procedente de Mas La Cavallería (Barcelona) e descendente dunha familia da mesma granxa con femias moi destacadas en trazos de saúde, produción e tipo, varias delas galardoadas como Vacas Superior GICO. Por todo iso, Medula foi traballada intensamente desde XF con modernas tecnoloxías reprodutivas (FIV e flushing tradicional) das que saíron touros de altísimos índices xerais e moi destacados a ubres e tipo como é o caso de Trempat e o seu irmán materno, Superb, fillo de Supertoro. As irmás completas de ambos son tamén femias moi destacadas e cun gran futuro como nais de sementais. Trempat, ademais de por tipo, ubres e patas excelentes, destaca tamén polo seu enorme potencial para produción de leite (rozando os 2.000 kg na súa proba xenómica, con moitos kg tamén de graxa e proteína). Todas estas características fan que, ademais dun supertipo, sexa un touro moi completo con altos índices de produción e, por tanto, teña o seu lugar no TOP 100 GICO.

vp011_publicidade_fontao.indd 29

SNOB ET

Snob

Responde ao peculiar pedigree de Sniper x Tribune x Altaiota x Toystory e, cun IXT de +2,79, é o terceiro mellor touro a tipo do TOP 100 GICO. A súa proba xenómica, como nos casos anteriores, reflicte altas cifras para ubres, patas, capacidade e grupas, acompañadas de excelentes producións de leite e trazos de saúde positivos, sobre todo para fertilidade de fillas. É un touro indicado para aqueles criadores que buscan unha mellora integral de tipo e produción, pero que queren ter vacas angulosas con grandes estruturas e grupas perfectas, algo non moi habitual nas liñas xenómicas máis modernas.

19/6/19 17:28

remitido

THOS HOTROD NINU

GUAY

Ninu

Este Altahotrod x Meridian x Altatriangle x Xacobeo cun IXT de +2,61 é o touro número 4 do TOP 100 GICO para tipo. Ninu, nacido en Can Thos (Barcelona), descende dunha familia da propia granxa con femias moi destacadas en índices xerais, produción e tipo. A súa nai, Vaca Superior GICO, cualificada MB en primeiro parto, produciu na súa segunda lactación máis de 18.000 kg de leite en 305 días e a súa bisavoa, Thos Xacobeo Nina MB-87, tamén Vaca Superior GICO, produciu máis de 65.000 kg de leite nas súas catro lactacións naturais. Como non podía ser doutro xeito, o perfil xenómico de Ninu mostra altísimas producións de leite con morfoloxía espectacular para ubres, patas, grupas e angulosidade, con trazos de saúde positivos, rozando ademais os 2.000 kg de leite.

SALVAME

Salvame

É un Salvatore x Kingpin x Balotelli x Gerard cun IXT de +2,53 e un IPP de +2,79 que o converten no número 7 para tipo e no absoluto número 1 para patas do TOP 100 GICO, todo iso combinado con altas producións de leite e excelentes trazos de saúde. Salvame está dispoñible en seme sexado e ademais é BB para as kappacaseínas.

vp011_publicidade_fontao.indd 30

Guay

Co pedigree de Gymnast x Rubicon x Doorman x MOM, descende dunha profunda familia de vacas americana con 9 xeracións de vacas MB ou EX, a familia de Cherrycrest MOM Roz, coa soada vaca Whittier-Farms Outside Roz EX-95 USA 2E DOM 2* como vaca fundacional. Esta familia está a producir xigantes xenómicos, tanto vía femia como macho. Na rolda de abril unha irmá completa de Guay situábase como xata número 25 por GTPI en Europa; na rolda de maio, unha xata da mesma familia era a número 1 GTPI a nivel mundial, e agora, en xuño, un xato, fillo dunha irmá de Guay, é o absoluto número 1 en GTPI. Cun +2,48 en IXT, +3 en ICU e +2,01 en IPP, Guay é un dos touros máis atractivos por tipo do panorama nacional e europeo. Ademais de tremendas calidades de graxa e proteína e altas producións de leite, mostra un perfil moi positivo en trazos de saúde. Todo iso está a xerar unha gran demanda do seu seme a nivel europeo.

Outros touros destacados entre os mellores 20 por tipo do TOP 100 GICO son: Kyo (+2,37), Bosco (+2,34), Pipo (+2,32), Ginger (+2,29), Superluigi (+2,28), Goal (+2,26), Gigastar (+2,26) e Gibraltar (+2,25). Máis aló do estrito TOP 100 GICO atopamos un elenco de touros de XF con índices xerais non tan destacados, pero si con tipo sobresaliente, entre eles, mención especial para sementais como Happy, Cibrao, Frosio, Sintra, Sarria, Clamor, Sorry, Silvergold e Cyder.

19/6/19 17:28

FORMACIÓN

Os alumnos, nun curso monográfico de especialización

EFA Fonteboa e IES Luces, dous centros de referencia en formación agraria Os programas educativos relacionados co sector agrario están obrigados a adaptarse ás demandas, cada vez máis esixentes e cambiantes, do mercado global. Falamos cos directores destes dous centros da cornixa cantábrica para coñecer a oferta formativa dispoñible e as novidades coas que contan para o vindeiro curso.

s futuros profesionais do sector agropecuario demandan xa a día de hoxe unha formación que vai máis alá da mera capacitación profesional para a actividade agraria. A súa formación actual esixe unha importante compoñente empresarial e unha mentalidade aberta para comprender e actuar con eficiencia nun contexto globalizado e nunhas explotacións agrarias que esixen novas competencias profesionais e servizos especializados. Estas son as claves que se demandan e que necesita cubrir a oferta formativa. Ao longo de toda a xeografía española esténdese un enorme mapa de centros de formación profesional nos que poder formarse a nivel agrario con títulos profesionais bá-

sicos de actividades agropecuarias, graos medios de produción agropecuaria e agroecolóxica e graos superiores en gandería e asistencia en sanidade animal; ademais doutros máis centrados en xestión forestal e conservación do medio natural. Na web www.todofp.es do Ministerio de Educación e Formación Profesional pódese ter acceso a todos os cursos dispoñibles e aos centros educativos onde se imparte cada un deles. A formación débese ir adaptando aos requisitos do mercado e é fundamental que a oferta de cada zona se adecúe á demanda de cada momento, non cabe dúbida do valor estratéxico da formación profesional para a dinamización dos territorios rurais.

Falamos para este número da revista cos directores de dous centros de referencia en formación agraria como son o Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa, de Coristanco (A Coruña), e o IES Luces, de Colunga (Asturias). Luís García Fernández, director de EFA Fonteboa, comparte toda a oferta formativa que acolle o seu centro, adianta os seus obxectivos e explica a súa metodoloxía de traballo: a Alternancia Educativa na Formación Profesional. Pola súa banda, Elsa Carbonell Lombardero, directora do IES Luces, tamén nos revela a formación que imparten e céntrase en contar as claves do Ciclo Superior de Gandería e Asistencia en Sanidade Animal, a novidade coa que contarán a partir do vindeiro curso.

06.2019 Vaca Pinta n.º 11 | 31

vp011_formacion_fonteboaLuces_galego.indd 31

19/6/19 14:07

FORMACIÓN

“PARTIMOS DO PRINCIPIO DE QUE NON SON OS ESTUDOS OS QUE TEÑEN SAÍDA, SON AS PERSOAS”

LUÍS GARCÍA

Director do Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa Cantos anos leva en funcionamento o centro? EFA Fonteboa funciona desde 1975, ano no que se empeza a impartir a Formación Profesional Agraria de 1.º grao na especialidade de Explotacións Agropecuarias. Anos máis tarde ampliouse a FP-2 na especialidade de Administración e Xestión de Empresas Agrarias e, a partir de 2002, coa nova lexislación educativa, implantáronse os Ciclos Formativos de Grao Medio e de Grao Superior, ademais da Educación Secundaria Obrigatoria. Desde o seu inicio a novidade máis importante de EFA Fonteboa foi a súa metodoloxía educativa: a Alternancia. Como nas Maisons Familiales en Francia (máis de 400 centros), isto consiste na combinación de períodos de formación na escola con outros no medio profesional, nunha formación profesional dual. Non hai finca de prácticas na escola, os mozos en formación aprenden nas propias explotacións ou noutras entidades coas que se establecen acordos de colaboración.

que emigren, senón para que emprendan no propio territorio poñendo en valor as potencialidades deste: especialización e diversificación agraria, transformación agroalimentaria, servizos asociados ás producións etc. O termo EFA responde á súa orixe (Escola Familiar Agraria), dada a súa pequena dimensión, a importancia da familia na formación integral dos alumnos e a especialización agraria da formación. Hoxe este termo responde a unha metodoloxía educativa, a Alternancia, con todo o que iso implica. En que consiste exactamente a Alternancia? A aplicación da Alternancia Educativa en Formación Profesional supón un cambio radical de perspectiva respecto ao sistema educativo convencional. Hai unha serie de elementos claves nesta metodoloxía: os profesores, os profesionais, a familia e, por suposto, o alumno. A función do profesor non é transmitir coñecementos senón ensinar a aprender e propiciar situacións de aprendizaxe: períodos de práctica profesional, visitas técnicas, participación de expertos, impartición dos programas das diferentes materias etc.

O responsable da Alternancia, como profesional e en coordinación co centro, acolle o alumno na súa empresa durante un período determinado para a adquisición de capacidades, habilidades e destrezas, así como para a mellora en actitudes, en coñecemento do ámbito profesional e en madurez persoal. Os pais dos alumnos, ademais de exercer a súa ineludible función educativa, nun sistema de formación en Alternancia poden inducir e facilitar as aplicacións prácticas na propia explotación, ao mesmo tempo que realizan orientación profesional. En definitiva, o sistema de formación en Alternancia é innovador, integrador e esixente para todos os axentes implicados: alumnos, profesores, responsables da Alternancia e pais. Da resposta e compromiso de cada parte dependen a eficiencia do sistema e os resultados. Que tipo de formación desenvolven? En ensinanza regrada impártese Educación Secundaria Obrigatoria e Formación Profesional (CFGM Produción Agropecuaria, CFGS Gandería e Asistencia en Sanidade Animal e CFGS de Paisaxismo e Medio Rural) e tamén o CFGS de Xestión Forestal na modalidade semipresencial.

EFA Fonteboa é un centro de promoción rural. Cales son os obxectivos principais? O obxectivo de EFA Fonteboa, ao igual que outros centros integrados na AIMFR (Asociación Internacional de Movementos Familiares de Formación Rural), é a promoción do medio rural a través da formación das persoas. Neste marco teñen cabida diferentes formacións e niveis, todos eles orientados á inserción profesional no medio rural. Non se trata de capacitar para

32 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_formacion_fonteboaLuces_galego.indd 32

19/6/19 14:08

publicidade_vizuete.indd 33

17/6/19 10:29

FORMACIÓN

de Animal, Paisaxismo e Forestal). Tamén haberá programas de formación orientados á incorporación á empresa agraria, fitosanitarios e benestar animal.

Ademais da ensinanza regrada, manteñen diferentes programas de formación continua. A que público van dirixidos e con que obxectivos? Os programas de ensinanza regrada son o elemento estruturante da formación, pero a estes asócianse outros de formación continua que veñen a completalos e complementalos e darlles resposta ás demandas e necesidades de cualificación e actualización profesional das persoas do territorio. Ademais, organízanse xornadas, viaxes técnicas, cursos específicos… xestionados polo propio centro ou en colaboración con outras entidades. Tamén participades en varios programas europeos? Así é. Nos cursos de Formación Profesional os alumnos teñen a posibilidade de realizar estadías profesio-

nais no estranxeiro (Francia e Irlanda) para descubrir e analizar outras realidades profesionais. Nos últimos anos estas actividades intégranse nos programas Erasmus+. Tamén hai outras posibilidades de mobilidade como o programa Galeuropa, para os alumnos que rematan a formación. En contrapartida, recibimos estudantes estranxeiros que realizan estadías en explotacións vencelladas á escola e supoñen un enriquecemento para todos, profesores e alumnos. Cal é a oferta formativa para o curso 2019-2020? Para o vindeiro curso a oferta educativa do centro é a Educación Secundaria Obrigatoria e os Ciclos Formativos de Grao Medio (Produción Agropecuaria) e de Grao Superior (Gandería e Asistencia en Sanida-

Cara a que áreas de estudo están focalizados os ciclos de grao medio e superior? En Grao Medio preténdese dotar o alumno dunha cualificación básica nas producións agropecuarias. En Grao Superior xa é unha formación máis cualificada e especializada. Sen embargo, a súa utilidade non depende da formación en si mesma, senón do empeño que poña cada un e no proxecto profesional. Tanto en Grao Medio como en Grao Superior preténdese garantir a inserción profesional, ben como asalariado ou ben como titular da empresa. A día de hoxe hai moita necesidade de profesionais cualificados nas granxas para os retos actuais que debe acometer o sector. Que saídas profesionais teñen os alumnos da EFA Fonteboa? Partimos do principio de que non son os estudos os que teñen saída, son as persoas. Así cada alumno é responsable do seu futuro. A formación do centro e o artellamento da mesma axuda a definir e a orientar adecuadamente a saída profesional. Pola evolución do sector agrario e os novos escenarios da economía rural hai posibilidades de emprego en diferentes ámbitos. As granxas de leite, cada vez máis grandes e tecnificadas, demandan persoal cualificado; hai campo para a diversificación de producións, e temos o espazo forestal infravalorado e infrautilizado. Pretendemos que as persoas en formación descubran e analicen todas as posibilidades.

34 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_formacion_fonteboaLuces_galego.indd 34

19/6/19 14:08

Imparable.

Únicamente quien se mantiene en movimiento y se sigue desarrollando, es capaz de mantener su posición líder. Por lo tanto 40.000 picadoras fabricadas no es motivo para relajarse, sino nuestra motivación para facilitarle el trabajo también en el futuro. Porque lo que realmente importa es usted.

La JAGUAR marca las pautas.

Eficiencia y concepto de transmisión.

Fiabilidad.

Acondicionado del material de cosecha.

• DYNAMIC POWER: Ahorro de hasta un 10% de diésel.

• Tecnología y componentes madurados.

• SHREDLAGE® CORN CRACKER original. Hasta un litro más de rendimiento lácteo diario con un alimento mejor acondicionado.

• Concepto de transmisión como mínimo un 5% más eficiente que la competencia.

• Paquete de equipamiento PREMIUM LINE. Aguanta 3.000 horas. Garantizado. • CLAAS SERVICE en el mundo entero, ¡también de noche!

40000jaguar.claas.com vp011_claas_ok.indd 35

17/6/19 10:30

FORMACIÓN

“O NOVO CFGS GANDERÍA E ASISTENCIA EN SANIDADE ANIMAL CAPACITARÁ OS GANDEIROS CARA AOS NOVOS DESAFÍOS DA GANDERÍA”

ELSA CARBONELL

Directora do IES Luces Falamos dun centro de longa traxectoria na formación de profesionais do sector… O centro fundouse a principios dos anos cincuenta do século pasado como antiga escola sindical de capacitación agraria na que se formaba a mozos como gandeiros e tractoristas. A inicios dos oitenta converteuse en centro de Formación Profesional Agraria dependente do INEM e foi a partir de 1984 cando pasou a depender do Ministerio de Educación. Actualmente é un instituto de Educación Secundaria Obrigatoria e Bacharelato no que se imparten ciclos formativos de Formación Profesional Agraria. Desde a súa fundación o centro contou cunha gandería de produción de leite de vacún que no ano 2013 se transformou á produción ecolóxica. Cales son os obxectivos do centro? O noso obxectivo fundamental é a formación para mellorar a profesionalidade das persoas e contribuír a aumentar a calidade de vida no medio rural. O noso proxecto educativo segue un eixe común baseado na formación do alumnado na sustentabilidade e no respecto polo medio ambiente. Por este motivo, a partir da implantación do Ciclo de Grao Medio de Produción Agroecolóxica no ano 2012 emprendeuse un proxecto para a transformación de toda a actividade agrogandeira do centro á produción ecolóxica. Actualmente, toda a produción nas instalacións, tanto a gandeira como as hortas e os invernadoiros, está acreditada polo COPAE (Consello da Produción Agraria Ecolóxica do

Principado de Asturias). O noso interese é que o alumnado poida acceder a unha aprendizaxe por servizo e que a formación práctica que realiza sexa nun medio real. Como consecuencia da participación en numerosos proxectos relacionados coa educación ambiental, o centro foi recoñecido en varias ocasións. En 2017 recibiu o distintivo de calidade do Ministerio de Educación Sello Vida Saludable e este ano recibiu a acreditación Triple RRR, de Cogersa, polo máximo nivel de compromiso demostrado no aproveitamento de recursos. Outro obxectivo moi importante para os ensinos profesionais é a transferencia de coñecemento por parte de expertos profesionais que levamos a cabo no denominado Proxecto Aula Abierta. Trátase dun espazo de reflexión, formación, participación, innovación, aberto ao exterior, no que expertos profesionais, técnicos, empresarios, emprendedores, profesores, antigos alumnos... informan, mostran e debaten aspectos da formación agraria que nunha formación convencional non se poden abordar, especialmente no campo das propos-

tas e alternativas para novos aproveitamentos dos recursos agrarios. Como é a metodoloxía de traballo? A Formación en Centros de Traballo (FCT) é o período de prácticas en empresas, de 380 h, que se realiza no terceiro trimestre do segundo curso, pero existe a posibilidade de amplialo participando nun programa de 780 h chamado FP Dual. Este programa de carácter voluntario está dirixido a alumnos que queiran establecer unha maior relación coa empresa sumando á FCT convencional dous meses de prácticas que se desenvolven nos meses de xullo do primeiro e segundo curso. Cal é a oferta formativa para o vindeiro curso? No centro impártense varios Ciclos Formativos da Familia Profesional Agraria. Dous de grao superior: CFGS Xestión Forestal e do Medio Natural (nas dúas versións: distancia e presencial) e CFGS Gandería e Asistencia en Sanidade Animal, e outros dous de grao medio: CFGM Xardinería e Florería e CFGM Produción Agroecolóxica. Para máis información poden consultar a nosa páxina web www.iesluces.es.

Instalacións do IES Luces

36 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_formacion_fonteboaLuces_galego.indd 36

19/6/19 12:04

Millar

W i n d m i l l x Yo d e r X M a u r i c e

Leche 1265 kgs.

Grasa +0.50 % 100 kgs.

2,57 Ubre

1,44 Patas

Proteína +0.20 % 63 kgs.

PENN-ENGLAND CUPID 9852 ET - Abuela de MILLAR

ALTA LONGEVIDAD, BAJO RECUENTO DE CÉLULAS SOMÁTICAS.

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

publicidade_escolmo.indd 37

Alta Fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com 17/6/19 10:36

FORMACIÓN

Centrados na formación para a produción de leite, cales deberían ser as claves? A gandería do século XXI tense que enfrontar a novos retos tecnolóxicos, ambientais, sanitarios e de seguridade alimentaria. En consecuencia, os gandeiros deben formarse no uso das novas tecnoloxías aplicadas á produción leiteira que axudan a xestionar dunha forma eficaz o rabaño, detectando precozmente calquera anomalía, favorecendo un muxido rápido e seguro para o animal e permitindo alimentar a cada animal segundo as súas necesidades e de forma máis eficiente. No IES Luces dispomos dunha explotación de vacún de leite con xestión informatizada onde o alumnado realiza as súas prácticas diarias e adéstrase no manexo destas novas tecnoloxías. A produción gandeira debe ser sustentable, tanto a nivel local como global. Os gandeiros deben usar eficazmente os recursos dispoñibles e saber xestionar os residuos xerados na actividade produtiva dunha forma económica e ambiental sustentable, cumprindo a normativa ambiental vixente. Outro dos grandes retos é o benestar animal. Procurar un bo manexo dos animais, cunha alimentación adecuada ao estado produtivo de cada individuo, e proporcionar aloxamentos ben deseñados garante o benestar do rabaño, o que se traduce nun bo estado de saúde e nunha mellora das producións. O alumnado dos ciclos formativos será capaz de valorar dunha forma obxectiva o estado de benestar animal, utilizando índices como o éxito reprodutivo, a incidencia de patoloxías, a lonxevidade, os cambios de conduta etc. Un adecuado coñecemento de todos estes aspectos permitirá unha produción de leite de calidade que, ademais de garantir a saúde dos consumidores, posibilitará maximizar a rendibilidade da explotación. A formación que se impartirá a partir do próximo curso, no novo ciclo de grao superior de Gandería e Asistencia en Sanidade Animal, capacitará os gandeiros a enfrontarse aos novos desafíos da gandería. Este título de Técnico Superior en Gandería e Asistencia en Sanidade Animal impartirase como novidade no vindeiro curso. Por que o crían necesario? Levabamos varios anos solicitándoo porque no sector gandeiro de Asturias había unha demanda de forma-

ción que non estaba sendo cuberta, pois non existía ningún ciclo formativo destas características e as persoas interesadas tiñan que optar por ir formarse a outras comunidades autónomas veciñas. Este novo Ciclo de Grao Superior capacita para competencias profesionais máis especializadas, a produción gandeira en xeral, a equina en particular, e tamén para realizar traballos de apoio a equipos veterinarios, aplicando plans de calidade, sanidade e benestar animal, sempre respectando a lexislación en materia de protección ambiental e a prevención de riscos laborais. Como está programada esta nova formación? O curso consta dun total de 2.000 h de formación, organizadas en dous cursos académicos. No primeiro curso impartiranse os módulos de Organización e Control da Reprodución e Cría, Xestión da Produción Animal, Maquinaria e Instalacións, Xestión da Recría de Cabalos, Bioseguridade, Lingua Estranxeira para Uso Profesional e Formación e Orientación Laboral. No segundo curso desenvolveranse os módulos de Organización e Supervisión da Doma e Manexo de Équidos, Saneamento Gandeiro, Asistencia á Atención Veterinaria, Xestión de Centros Veterinarios, Proxecto de Gandería e Asistencia en Sanidade Animal, Empresa e Iniciativa Emprendedora e o módulo de Formación en Empresas. Neste segundo curso realízase un período de formación de prácticas en empresas de 380 h, con opción a realizar a FP Dual con 780 h.

Explicación do programa de xestión da sala de muxido

Que saídas profesionais contemplan? As saídas profesionais son múltiples. Podemos destacar as seguintes: encargado de explotación gandeira; responsable de inseminación artificial en explotacións gandeiras ou en centros de recollida de seme; responsable de ganderías equinas; asesor e supervisor para a planificación, montaxe e funcionamento de empresas e entidades asociadas a eventos, espectáculos, demostracións ecuestres, actividades recreativas, deportivas e terapéuticas (hipoterapia); visitador de produtos veterinarios, e axudante de veterinaria en equipos veterinarios especializados en animais de granxa e produción, en explotacións gandeiras ou en empresas do sector agroalimentario e de servizos á gandería.

Alumnos na explotación do IES Luces

38 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_formacion_fonteboaLuces_galego.indd 38

19/6/19 14:08

Toda nuestra experiencia, es tuya En el Santander llevamos más de 30 años ayudando a miles de ganaderos. Este conocimiento nos permite ofrecerte siempre el producto o el apoyo que necesitas para tu explotación, tu ganadería, tu negocio. Infórmate sobre todas las soluciones que Santander Agro puede ofrecerte. Entra en bancosantander.es, o acércate a cualquiera de nuestras oficinas.

publicidade_santander.indd 39

17/6/19 10:39

FORMACIÓN

A ordenación das parcelas permite o pastoreo dinámico e racional dos pastos

O alumnado de Fonteboa toma nota do modelo agrario francés Un grupo de 21 estudantes do CFGM de Produción Agropecuaria de Fonteboa viaxou á rexión francesa da Borgoña para unha estadía de tres semanas grazas ao Programa Erasmus+: Proxecto Ceres, unha experiencia plus na súa formación que lles brindou a oportunidade de mellorar nas súas competencias e afianzar o seu futuro empresarial. Luís García Fernández Director do Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa (Coristanco, A Coruña)

PROGRAMA ERASMUS+: PROXECTO CERES

rasmus+ é o Programa da UE de apoio á educación, formación, mocidade e deporte en Europa. Baixo a denominación de Erasmus+ (resultado da fusión de sete programas anteriores) ofréceselle a oportunidade de estudo, adquisición de experiencia e voluntariado a unha ampla variedade de persoas e organizacións. Erasmus+ contribúe á Estratexia Europa 2020 para o crecemento, o emprego, a xustiza social e a inclusión, e aos obxectivos do marco

estratéxico para a cooperación europea no ámbito da educación e da formación. O Centro de Promoción RuralEFA Fonteboa é un dos centros de España acreditados coa Carta VET, un certificado expedido polo Servizo Español para a Internacionalización da Educación (SEPIE) que recoñece a calidade na organización das actividades de mobilidade. Dende hai anos, os estudantes de formación profesional deste centro teñen a oportunidade de realizar estadías en explotacións agrarias de Francia e de Irlanda, o que supón un plus na formación dos alumnos participantes: melloras nos ámbitos das competencias profesionais, lingüísticas e nas habilidades sociais.

PROXECTO CERES EN BORGOÑA Na mitoloxía romana, Ceres (de onde procede o termo ‘cereal’) era a deusa da agricultura, as colleitas e a fecundidade. Aprendeulles aos humanos a arte de cultivar a terra, de sementar, de recoller o trigo e de elaborar pan. Represéntase co aspecto dunha muller fermosa, de estatura maxestosa, cunha mirada lánguida, cabelo louro caendo sobre os ombreiros e cunha coroa de espigas de trigo. Non obstante, para os estudantes participantes no Programa, Erasmus+ significa “coñecer a Europa rural con Erasmus+”. Durante as tres semanas acometeron o traballo en explotacións, estudo dos medios e sistemas de produción, intercambio con profesionais etc., en definitiva, unha provisión de experiencias e vivencias para afianzar o seu futuro proxecto profesional. Ao falar da rexión de Borgoña (desde 2016 integrada na rexión de Bourgogne-Comté Franche), o primeiro que se nos vén á mente son os viños; non obstante, esta rexión do centro-leste de Francia preséntasenos como un mosaico de producións agrarias: cereais, viñedos, praderías, bosques e producións gandeiras variadas e todo iso integrado nun proxecto de desenvolvemento territorial que aposta por uns sistemas de agricultura sustentable.

40 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_formacion_erasmus_galego.indd 40

18/6/19 11:19

FORMACIÓN

OS PROFESIONAIS TEÑEN UNHA ACTUALIZACIÓN PERMANENTE PARA ASUMIR OS PROCEDEMENTOS DA XESTIÓN DA EMPRESA AGRARIA

O intercambio con profesionais é unha ocasión para aprender e comprender

A rexión de Bourgogne-Comté Franche, cunha superficie de 47.800 km2 e unha poboación próxima aos tres millóns de habitantes, integra 8 departamentos. O departamento de L’Yonne (nome do río que o atravesa, afluente do Sena) acolleu os 21 alumnos de Fonteboa, do CFGM de Produción Agropecuaria que seguiron, ao longo do presente curso, o Proxecto Ceres e que lles permitiu coñecer esta rexión europea nos aspectos socioeconómicos e adquirir novas competencias profesionais.

ORDENACIÓN DO TERRITORIO Ao sobrevoar o territorio francés en xeral e a zona de Borgoña en particular, chama a atención a ordenación do territorio: grandes extensións de cultivo e rodais boscosos perfectamente delimitados e conservados, pois, á parte do seu valor económico, téñense en conta os valores ambientais. A explotación media da rexión é de 80 ha cun predominio da produción de cereais; se hai producións gandeiras, entran na rotación as praderías e outros cultivos forraxeiros. Os cereais ocupan unha boa parte da SAU da rexión e son utilizados para a alimentación animal e para a industria alimentaria: o trigo para a industria panificadora, a cebada para a cervexa (o grupo Souflet é primeiro comprador de Europa) e a colza para aceites. A produción de viñedo ocupa preto das 30.000 ha, das que o 80 % están certificadas baixo algunha denominación Apellation d’Orixine Controlée (AOC).

Outras producións agropecuarias tamén están presentes na rexión: gandería de leite e de carne, producións de ovino, de caprino, aves etc. e, en bastantes casos, varias complementarias para así diversificar os ingresos e os riscos, pois on ne peut pas mettre tous les oeufs dans le même panier [“non se poden poñer todos os ovos no mesmo cesto”], afirman con frecuencia os agricultores cando se lles inquire sobre a variedade e diversidade de producións.

UN MODELO QUE MIRA AO FUTURO Ademais da ordenación do territorio, sorprende a visión do rol da agricultura que teñen os responsables agrarios: rendibilidade económica, respecto ao medio ambiente e comunicación ao resto da sociedade do valor da agricultura no medio rural e o servizo que esta lles presta ao medio ambiente e á sociedade.

Ao mesmo tempo, son numerosas as explotacións que apostan pola posta en valor das súas singularidades: producións tradicionais con valores territoriais, transformación nas granxas, circuítos curtos de distribución utilizando Internet para a comercialización, agrupación de produtores para traballar en rede con asociacións de consumidores etc., en definitiva, uns sistemas de produción sustentables desde a perspectiva económica e ambiental, pilotados por uns profesionais cuns niveis de formación de base notables e unha actualización permanente para asumir os procedementos da xestión da empresa agraria. Os 21 estudantes de Fonteboa tomaron boa nota diso para aplicar o aprendido nas respectivas explotacións.

Son frecuentes as canles de comercialización alternativas que asocian os produtos locais de calidade coas novas tecnoloxías

06.2019 Vaca Pinta n.º 11 | 41

vp011_formacion_erasmus_galego.indd 41

14/6/19 19:29

GRANJAS PRIMA

El compromiso de mejorar, la clave del éxito en SAT Tañoi Sondar a las terneras, cortar las corrientes de aire y vacunar a las madres para inmunizar al rebaño fueron las tres acciones fundamentales en SAT Tañoi (A Coruña) para empezar a mejorar la situación de su recría. En las siguientes líneas, Dosinda, una de sus propietarias, nos habla de los avances en cuanto a bienestar y producción que han experimentado sus animales tras comenzar a aplicar el Programa Prima. Hace cuatro años, la situación en SAT Tañoi era poco menos que alarmante. Tras reformar el establo e instalar una amamantadora, empezaron a ver cómo proliferaban diarreas y neumonías. “La situación era caótica, ya no sabíamos qué hacer, y el proveedor que nos vende la leche nos dijo que Nanta tenía un veterinario que quizás podría resolvernos el tema”, nos cuenta Dosinda Suárez, una de las propietarias de la explotación. “El de Tañoi era un caso típico de alto porcentaje de mortalidad en terneras”, explica el técnico de vacuno lechero de Nanta David Otero, que llegó a la explotación hace algo más de tres años. “Empezamos por lo básico: el encalostrado, las infecciones y los problemas de instalaciones”.

Para optimizar los crecimientos, el punto clave era la cantidad de leche que tomaban, que estaba muy por debajo de lo necesario para alcanzar los 800 gramos de ganancia media diaria recomendados: “Achacábamos las diarreas a la leche que consumían las terneras, un tremendo error porque, al final, el animal ya no se moría de diarrea, sino de hambre. Empezamos a subir hasta llegar a los ocho litros que les damos ahora y, según la estación del año, estamos ajustando la temperatura del agua y la concentración del polvo. Desde entonces, esto es otra cosa”, aseguran desde la SAT.

Se trata de corregir estos factores de una forma lo más rápida y práctica posible, y tratando de que afecte lo menos posible al trabajo del ganadero, “porque de nada sirve tratar de aplicar la teoría al cien por cien si es muy compleja y el ganadero no va a ser capaz de llevarla a cabo”, añade Otero. REDUCIR LA MORTALIDAD Y MEJORAR EL CRECIMIENTO “Yo creo que lo que más fallaba aquí era el manejo, sobre todo el encalostrado. Intentábamos dar dos litros de calostro, pero muchas de ellas ni lo tomaban y David nos dijo que lo ideal sería dar cuatro litros lo antes posible y con una sonda para asegurarnos de que la ternera lo ingería”, recuerda Dosinda. “Aceptaron rápidamente empezar a sondar a las terneras con cuatro litros, lo que probablemente fue lo más importante a la hora de bajar la mortalidad”, dice David. El siguiente paso era evitar que no enfermasen y mejorar sus tasas de crecimiento: “Eso nos llevó bastante tiempo porque había distintos problemas de diarreas, lo que implicó tener que vacunar madres para inmunizar a las terneras”.

publicidade_nanta.indd 42

MÁS INGENIO PARA MENOS GASTO Los animales de Tañoi también tenían un grave problema de neumonías, que consiguieron frenar modificando las instalaciones para cortar las corrientes de aire de la fachada lateral. Esto prueba que, en muchas ocasiones, no se trata de hacer grandes inversiones sino de tirar un poco de ingenio: “Colocamos unas telas, a modo de cortavientos, para que hubiese menos corrientes y sí notamos bastante mejoría tras su instalación”, cuenta Dosinda. Así mismo, han instalado sobre los boxes de los animales más jóvenes unas lonas que pueden retirar fácilmente gracias a un listón de madera unido al final de la tela.

18/6/19 20:59

nanta@nutreco.com www.nanta.es

RESULTADOS A CORTO Y LARGO PLAZO El técnico de Nanta explica que el Programa Prima vale para todo el mundo pero, principalmente, para todos aquellos ganaderos que estén buscando mejorar resultados a largo plazo, porque el trabajo en la recría es algo que se ve a dos-tres años vista. “Por eso, lo único que se necesita es tener claro que trabajando con animales desde el nacimiento se consiguen resultados a largo plazo y que, si se quiere, al final, se consigue”, asegura David. Ante esto, Dosinda puntualiza: “Yo creo que es un resultado a corto y largo plazo. Por un lado, cuando encalostras bien a la ternera, en seguida ves que no enferma a los pocos días y, tras el destete, ves que ha ganado 800 gramos por día. Después, los principales resultados aparecen a los dos años, cuando esa novilla pare y te da los 35 o 40 litros de leche al día”. Respecto a la necesidad de paciencia, desde Tañoi añaden: “Como todos los cambios, al principio todo parece mucho más estresante pero, cuando te acostumbras, te das cuenta de que ya no podrías hacerlo de otra manera”. EL BIENESTAR, LA BASE DE LA RENTABILIDAD Tras algo más de tres años aplicando el programa, en esta explotación ya tienen novillas criadas con Prima que están pariendo y de las que están obteniendo unas medias de producción notablemente más altas de lo acostumbrado: “Antes, si teníamos novillas que llegaban a los 30 litros en el primer parto ya era tremendo pero, a raíz del Programa Prima, estamos en una media de 35 litros, algunas incluso los sobrepasan”, explica. “La rentabilidad para la granja ha sido enorme”, asegura la copropietaria de esta SAT. “Ahorramos en medicamentos y en comprar recría, estamos inseminando con carne para obtener algo más de beneficio y hemos subido la media de litros del tanque”, enumera.

Ver vídeos en Tañoi

¿POR QUÉ FUNCIONA EL PRIMA EN TAÑOI? Por supuesto, la clave es buscar siempre el bienestar del animal. “Desde el primer momento hicieron absolutamente todo lo que se les recomendó y aquí, en concreto, el retorno está repercutiendo en los ingresos económicos gracias a ese bienestar que rodea a la ternera, principalmente durante las primeras etapas de vida”, explica Otero, quien apunta hacia la implicación como único secreto de este éxito: “Al final, lo fundamental para llevar a buen puerto cualquier trabajo en una explotación es el compromiso entre ganadero y técnico: si realmente se quiere mejorar, siempre se consigue, pero para eso ambas partes tienen que estar de acuerdo”, recuerda. “El Prima es bueno”, afirma Suárez, “pero también es importante poder tener en la granja alguien a quien poder acudir para saber por dónde tirar cuando hay problemas”, remarca. “La situación aquí era caótica, para nosotros esto fue una salvación, es decir, que estamos encantados y nuestros animales están creciditos y sanos… ¡A la vista está!”, celebra Dosinda.

Cambiar el manejo fue básico para comenzar a mejorar

Ya pensando en el medio-largo plazo, el objetivo en Tañoi es ver cómo beneficia lo que se está consiguiendo en el predestete a la lactación de esa vaca. “Para esto, pronto empezaremos a recoger datos de esos animales (de inseminación, de parto y de producción en la primera lactación) para ver cómo ha ido cambiando el rendimiento de las vacas antes y después de aplicar el Programa Prima”, explica David.

Síguenos en facebook.com/RecriaNantaPrima para conocer más detalles sobre SAT Tañoi

publicidade_nanta.indd 43

18/6/19 21:00

A C T U A L I DA D E

Récord de asistencia no Congreso Anembe de Sevilla A Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España superou con nota o desafío de atraer os socios á xuntanza deste ano, celebrada en Sevilla, cidade moi afastada do principal núcleo de produción bovina do país.

capital andaluza foi sede os días 22, 23 e 24 de maio da vixésimo cuarta edición do Congreso Anembe, na que os obxectivos principais eran atraer os seus socios ao sur, manter a calidade de relatores e charlas e dar máis presenza ao gando extensivo. “A verdade é que estamos moi contentos”, afirmou Joaquín Ranz, presidente de Anembe. “Inicialmente as nosas expectativas eran duns 600 inscritos, pero superamos todos os récords de asistencia históricos de Anembe. Nunca houbera nun congreso tanta xente e, ademais, parece que hai moitas caras novas”, subliñou. Deste modo, a cifra ascendeu ata os 760 inscritos, con máis de 50

laboratorios asistentes e un total de 33 relatores, a meirande parte deles estranxeiros. Neses tres días, tiveron lugar 72 relatorios, 36 comunicacións orais, 4 espazos prácticos e varios coloquios cos expertos. “En definitiva, con este elenco de actividades tratamos de cubrir, se non todas, si a maioría das necesidades do veterinario que traballa en explotacións en España”, resumiu o vicepresidente de Anembe, Juan Carlos González.

O RETO DO SUR Ao falar coa directiva de Anembe sobre o principal reto á hora de organizar o congreso deste ano, todos coincidiron no mesmo: a dificultade de levar aos asistentes cara ao sur

do país, zona cunha ampla produción de gando bovino en extensivo, pero que se afasta moito da principal área produtora de leite do país, concentrada na cornixa cantábrica. “O certo é que este congreso era un reto para a asociación”, contou Ranz. “Tiveramos unha soa experiencia baixando a Andalucía, que foi o congreso de Granada, e non funcionou excesivamente ben, o que xerou unha especie de tópico”. Malia isto, dende a organización tiñan claro que Anembe non se debía centrar exclusivamente no vacún leiteiro e esquecer o gando extensivo. “Somos unha asociación de especialistas en vacún e aí entra tamén o extensivo, que é moi importante na zona da devesa”, dixo o presidente. Precisamente por ter tanta presenza na zona de celebración do congreso, esta área da buiatría cobrou unha especial importancia na edición de 2019: “Ao estar no sur, o gando de carne é un bloque máis importante”, explicou González. “Tradicionalmente, os congresos tiran máis cara á produción de leite, pero desta volta tratamos de darlle algo máis de presenza ao extensivo”.

44 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_actualidade_Anembe_galego_02_sabe.indd 44

17/6/19 16:49

A C T U A L I DA D E

“AS NOSAS EXPECTATIVAS ERAN DUNS 600 INSCRITOS, PERO SUPERAMOS TODOS OS RÉCORDS DE ASISTENCIA HISTÓRICOS DE ANEMBE”

Ángel Abuelo durante un dos seus relatorios

AMPLO ABANICO DE TEMÁTICAS “O máis difícil é escoller”, comentaron os socios, que se vían na vicisitude de ter que elixir entre varios dos relatorios que se estaban a desenvolver á vez, posto que se celebraban ata catro charlas simultaneamente. “Polo feedback que estou recibindo ata o momento, o problema é querer atender a demasiadas charlas ao mesmo tempo, pero iso tamén proba que o interese polo contido é alto, así que estamos contentos”, dixo o presidente do comité científico e secretario da asociación, Juan Caínzos. En canto aos criterios para escoller as temáticas e os relatores deste ano, Caínzos explicou que non había novidades ao respecto, senón que se mantivo a norma da casa: “En canto remata cada congreso, comezamos a traballar no seguinte e, logo de constituír o comité científico, o primeiro é buscar a colaboración de líderes da comunidade científica nacional e internacional, que emiten una serie de propostas e temáticas que tratamos de seguir

AgroBank

con base nas nosas posibilidades”, contou, poñendo especial relevancia no valor de poder contar con estas personalidades á hora de manter o alto nivel científico que ven demostrando o congreso. Este ano os relatorios vertebráronse en oito eixes fundamentais: nutrición, benestar e sanidade, reprodución, xestión, calidade de leite, medicina e cirurxía, gando extensivo e lexislación. Entre eles destacaron, na área de nutrición, os nomes de Tanya Gressley (Universidade de Delaware), que falou do potencial dos suplementos intestinais, da evolución da biodispoñiblidade dos produtos bypass e da inmunidade e a acidose ruminal, e Ignacio Ipharraguerre (Universidade de Kiel), que presentou a relación entre a disfunción intestinal, a inmunidade e o metabolismo en bovino. En benestar e sanidade atopábanse nomes como o de Ángel Abuelo (Universidade Estatal de Michigan), que enunciou unha exposición so-

bre as estratexias para mellorar a inmunidade con estrés metabólico e outra sobre a inmunidade activa e pasiva en xatos; o de Marta Alonso (Universidade de León), a cal se centrou na importancia de traballar por unha produción animal eticamente sostible e deu a coñecer as ferramentas das que dispoñen gandeiros e veterinarios para mellorar e demostrar o benestar dos seus animais, e o de Joep Driessen (Cow Signals Training Company), que enumerou as cowsignals dende o secado ata o parto e no muxido con robot. No apartado de reprodución interviñeron expertos como Luis Mendonça (Universidade Estatal de Kansas), que abordou o impacto da saúde na transición sobre a fertilidade das vacas de leite, e no de calidade do leite Luís Pinho (Conselho Português de Saúde do Úbere), que comparou os seus distintos parámetros en contextos diferenciados e explicou a importancia de analizar a saúde do ubre e os índices reprodutivos.

Asesoramento e servizo para o sector agrario

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 45

vp011_actualidade_Anembe_galego_02_sabe.indd 45

17/6/19 16:49

A C T U A L I DA D E Asistiron máis de 760 veterinarios

“O PROBLEMA É QUERER ATENDER A DEMASIADAS CHARLAS AO MESMO TEMPO, PERO ISO TAMÉN PROBA QUE O INTERESE POLO CONTIDO É ALTO”

PRIMEIRO PREMIO A avaliación ecográfica da SRB no cebo de xatos mamóns: da entrada ao seguimento durante o primeiro mes de estancia Tejero C, Marti S, Pujols J SEGUNDO PREMIO Proposta de consenso para a valoración da aptitude reprodutiva de touros de monta natural en España. Grupo VART Collantes Fernández E, Pérez Garnelo SS, Montoya G, Gnemmi G, Echegaray A, Sánchez R, García-Paloma JA

Intervención de Marta Alonso

O benestar, unha corrente nada pasaxeira Así mesmo, este ano pareceu cobrar especial importancia o benestar, tema cada vez máis en voga, e como este se relaciona coa preparación das instalacións. “Esta cuestión non é unha moda, se non algo que veu para quedar”, afirmaron distintos participantes ao congreso, como Marta Alonso, que dedicou parte da súa intervención ao mesmo, ou Manuel Cerviño (Boehringer Ingelheim), que presentaba en Anembe un novo produto da compañía co que contribuír ao benestar animal. “Nos próximos anos vaise falar moitísimo de benestar animal e do deseño das instalacións para melloralo”, afirmou o vicepresidente da asociación, quen tamén destacou o papel que debe xogar o veterinario nestas dúas áreas: “Hai que pensar que moitos dos membros de Anembe levan décadas formándose, a maior parte temos entre 25 e 30 anos de experiencia, polo que lles diría aos

COMUNICACIÓNS LIBRES GALARDOADAS POR ANEMBE

TERCEIRO PREMIO Precisión dos acelerómetros como sistemas de monitorización do estado de saúde en xatos de engorde Belaid MA, Rodríguez-Prado D V, Rodríguez-Prado M, Chevaux E, Calsamiglia S

nosos gandeiros que nos usen, tamén para isto, e que teñan sempre en conta que o benestar animal redunda no seu beneficio. Que non o esqueza ninguén”, lembrou. Continúan as colaboracións co CPSU Logo de organizar a primeira edición dos Encontros Ibéricos en colaboración co Conselho Português de Saúde do Úbere (CPSU) o ano pasado en Vigo, Anembe cedeulles este ano a batuta aos colegas portugueses, que o celebraron no marco da súa Conferencia Anual en Braga. Ao respecto desta unión, o vogal da área de calidade do leite de Anembe, Xabier Bermúdez, valorou moi positivamente a labor conxunta: “O traballo cos amigos portugueses é moi bo. Temos moita proximidade, tanto a nivel persoal como profesional, e este ano, no que eles levaron o peso da organización, saíu fantasticamente; tanto, que xa estamos pensando nos do ano próximo, que faremos en España”, afirmou.

COMUNICACIÓNS LIBRES GALARDOADAS CO PREMIO CARLOS DÍAZ DE PABLO PRIMEIRO PREMIO Proposta de consenso para a valoración da aptitude reprodutiva de touros de monta natural en España. Grupo VART Collantes Fernández E, Pérez Garnelo SS, Montoya G, Gnemmi G, Echegaray A, Sánchez R, García-Paloma JA SEGUNDO PREMIO Fertilidade e microminerais: un problema subestimado Miranda M Rigueira L, Pereira V, López-Alonso M TERCEIRO PREMIO A depherelina incrementa a actividade luteal medida con ecografía Doppler tras a punción folicular para evitar xestacións xemelares en vacas bi-ovulares Garcia-Ispierto I, Serrano-Pérez B, Pérez-Salas JA, Pradés B, Nunes JM, López-Gatius F

46 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_actualidade_Anembe_galego_02_sabe.indd 46

17/6/19 16:49

COMPAÑÍA

NUMERO DE TOROS

SCR

GENEX

152

1.28

Empresa B

245

1,01

Empresa C

214

0,47

Empresa D

108

1,05

Empresa E

266

-0,14

Empresa F

0,84

Empresa G

550

Empresa H

0,6

Empresa I

283

-0,13

Empresa J

0,65

SCR es el ÚNICO índice oficial que evalúa la

FERTILIDAD de los toros de todas las empresas de GENÉTICA

*Datos oficiales CDCB-2019

1.28

EX EN

1.05

1.01

0.84

J Em

es a

I es a pr Em

es a

G es a pr Em

F es a pr Em

es a pr Em

-0.13

D Em

es a

C es a pr Em

es a pr Em

-0.14

EX N E

0.65

0.6

0.47

Ctra. Valdefresno, 2. 24228 Corbillos de la Sobarriba. León. Teléfono: 987 213 172 cp011_publicidade_cri.indd 47

18/6/19 20:27

A C T U A L I DA D E

Amigos do sur visitaron o stand de Vaca Pinta

“MADRID 2020 SERÁ UN GRAN ESCAPARATE NO QUE PODER AMOSAR O BO NIVEL PROFESIONAL DOS SOCIOS DE ANEMBE”

MADRID 2020 “Este ano tratamos de facer un programa que imite en certa medida o que será o mundial do ano que vén en Madrid”, contou Juan Carlos González, e é que a próxima será unha cita especial: no canto de celebrar unha nova edición do congreso de Anembe, este integrarase no Congreso Mundial de Buiatría, que terá lugar na capital española do 27 de setembro ao 1 de outubro. “A World Association for Buiatrics (WAB) cedeunos a organización do seu congreso bianual de 2020 e alí encamiñamos a todos os socios para que nos acompañen durante a súa celebración”, animou Caínzos. Dende o Comité Científico, as perspectivas son manter, se non superar, o nivel dos programas dos últimos

vinte anos para conseguir atraer o maior número de asistentes posible. “As cifras sempre dan medo, máis aínda falando do noso primeiro Congreso Mundial… O récord de asistencia está en Dublín 2018, pero cremos que Madrid non ten por que quedar atrás e quizais Lationamérica xogue un papel importante nese sentido”, explicaron. Para isto, membros da xunta xa se desprazaron ata o Congreso Mundial de Veterinaria celebrado en Costa Rica do 27 ao 30 de abril e teñen previsto visitar outras reunións de peso para promover o Madrid 2020. Buscar a dualidade teórico-práctica Entre as suxestións e ideas que manifestaron socios e relatores logo de facerse oficial que Anembe organiza-

ría o seguinte mundial, Ranz destacou a petición de traballar nun formato no que teña maior peso a oferta para o veterinario práctico. Así, o presidente da asociación explicou que, sen traizoar o que é a filosofía tradicional desta reunión, con centos de comunicacións de investigación, van tratar de levar un pouco do espírito de Anembe a esta xuntanza, traballando con varios relatores por temática e dándolles máis presenza aos espazos prácticos: “Polas tardes, a idea é facer workshops, clases interactivas, mesas redondas e ese tipo de actividades que lle dean ao congreso un aspecto máis dinámico e didáctico, pero sempre sen esquecer o veterinario teórico, xa que, a fin de contas, este é o seu foro”, dixo Ranz. Así, con algo máis dun ano por diante para terminar de darlle forma á próxima gran reunión da buiatría mundial, dende a organización xa adiantan cal será o gran obxectivo a cumprir: dar conta do alto nivel dos profesionais españois. “Madrid 2020 será un gran escaparate no que poder amosar o bo traballo e o bo nivel profesional dos socios de Anembe, os cales agardamos que participen con moitas comunicacións orais, como vén sendo habitual”, engadiu o secretario da asociación.

48 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_actualidade_Anembe_galego_02_sabe.indd 48

18/6/19 12:26

vp011_publicidade_farming.indd 49

20/6/19 18:05

A C T U A L I DA D E

JESÚS NIETO Trouw Nutrition

VACA PINTA, EN DIRECTO UN ANO MÁIS, VACA TV ESTIVO PRESENTE NO CONGRESO ANEMBE, NESTA OCASIÓN PARA EMITIR EN DIRECTO UNHA SERIE DE ENTREVISTAS A RELATORES, ASISTENTES E ORGANIZADORES DO EVENTO.

“Anembe era a cita perfecta para a presentación en España do noso novo leite maternizado, que esperamos que teña una moi boa recepción entre os gandeiros do país”.

RITA CASALS E MARCELLO GUADAGNINI Fefric e Elanco, respectivamente

“Este ano presentamos en conxunto en Anembe un estudo que proba o valor que ten a medición de cetose en control leiteiro”.

LORENA NODAR E CARLOS NOYA Hipra e Seragro, respectivamente

“Vimos falar dos resultados dun estudo conxunto no que Hipra analizou os datos das case 300 explotacións coas que traballa Seragro en Galicia”.

ÁNGEL LUIS DÍEZ E SERGIO RODRÍGUEZ Laboratorios Ovejero

“Vimos moi ben preparados para o congreso: somos expositores e, ademais, participamos nunha serie de actividades, entre as que destaca a organización dun simposio no que falaremos de temas de actualidade como a inmunoterapia, as resistencias a antibióticos e as mamites”.

ÁNGEL ABUELO Universidade Estatal de Michigan

“Traio a Anembe un par de presentacións sobre o meu campo de traballo, que agora mesmo se centra en como a nutrición inflúe no metabolismo e na inmunidade de xatos e vacas en transición”.

MARTA ALONSO Universidade de León

“Creo que Anembe é un referente para o vacún e, como relatora, estou moi agradecida pola oportunidade de vir e sacar a debate algúns temas que aos veterinarios non nos adoitan gustar moito cando nolos formulan dende fóra, como son a ética e a filosofía”.

JUAN ANTONIO LA TORRE Zoetis

“No congreso de Pamplona decatámonos de que había dúbidas sobre como realizar un correcto secado selectivo. Agora traemos á edición de Sevilla unha comunicación libre xurdida a raíz do noso traballo cos veterinarios estes dous anos encamiñado a axudalos nese proceso”.

MANUEL CERVIÑO Boehringer Ingelheim

“Boehringer, como non pode ser doutro xeito, aposta por esta asociación e polos seus socios e, sen ningunha dúbida, tamén estaremos presentes e colaboraremos no congreso mundial do próximo ano”.

ALMUDENA MOLINERO Uniform Agri

“Este ano expoñemos aquí os resultados dun estudo que fixemos con información de ganderías que traballan con Uniform e que nos permitiu comparar datos de todo o mundo”.

LUÍS PINHO Consultor veterinario

“O de Anembe é un dos congresos con máis veterinarios de Europa e dos máis enfocados á buiatría. As recepcións dos colegas españois ás miñas propostas foron moi diversas, pero todas positivas”.

50 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_actualidade_Anembe_galego_02_sabe.indd 50

18/6/19 12:25

Para restablecer la funciรณn ruminal

PANSENSTARTER

MEJOR

preparaciรณn

MAYOR

producciรณn

Vร DEO EXPLICATIVO

Estimula el apetito Ayuda a prevenir cetosis Mejora la producciรณn Aumenta la rentabilidad Consulta con tu veterinario vp11_publicidade_virbac_galego.indd 51

19/6/19 17:22

A C T U A L I DA D E

Intervención de Richard Murphy

Mark Lyons presentou o proxecto POP

ONE19: inspiración, innovación e inclusión O foro de ideas que Alltech celebra cada ano na súa sede central en Lexington (Kentucky) contou nesta edición coa asistencia de máis de 3.500 persoas e a intervención dun cento de relatores.

multinacional de alimentación reuniu do 19 ao 21 de maio nas súas instalacións en Kentucky algúns dos expertos máis destacados do mundo nas áreas de ciencia, tecnoloxía, negocios, agricultura e gandería para participar na ONE19, a súa conferencia de ideas anual. Este ano, máis de 3.500 persoas chegadas de 68 países entre clientes, profesionais de distintos campos, empregados da empresa e medios de comunicación participamos na que foi a trixésimo quinta edición desta xuntanza que, como sempre, xirou ao redor da dinámica de compartir ideas e explorar solucións para os problemas máis urxentes da agricultura de hoxe e da do futuro. Nesta ocasión, estiveron traducidos a oito idiomas os máis de cen conferenciantes que achegaron as súas visións en relación a uns sesenta temas propostos.

CHARLAS ESTRELA Entre os relatores deste ano, atopábanse nomes coñecidos como Ramez Naam, experto informático que liderou distintos grupos de traballo en Microsoft e é o creador dunha vintena de patentes, e Chris Zook, autor de libros sobre liderado e estratexia empresarial especializado en axudar ás compañías a identificar novas fontes de crecemento rendible. Tamén tomou a palabra Bear Grylls, o famoso aventureiro e experto en supervivencia, que recibiu o Premio Humanitario de Alltech, outorgado a persoas de carácter forte que inflúen positivamente e inspiran a quen os rodea. Así mesmo, destacou a intervención do doutor Richard Murphy, director de investigación do Centro Europeo de Biociencia de Alltech e traballador da compañía dende hai 25 anos. Murphy recibiu a Medalla á Excelen-

cia de Alltech polo seu “extraordinario traballo nas áreas de asimilación de oligoelementos orgánicos, tecnoloxías de encimas microbianas e mitigación da resistencia antimicrobiana na produción animal”, tal e como subliñaron dende a multinacional. Ademais destas charlas, realizáronse sesións paralelas sobre ramas específicas como a dos lácteos, a avicultura, o porcino, a alimentación, os negocios, o benestar e a saúde. Como complemento ás conferencias, Alltech ofreceu outra serie de actividades lúdicas tales como unha carreira, ceas de gala e visitas a varias instalacións da compañía.

POP: PLANET OF PLENTY Mark Lyons, novo presidente da compañía tras o pasamento o pasado ano de seu pai, o fundador da compañía Pearse Lyons, presentou o proxecto POP-Planet of Plenty [Planeta da Abundancia], unha plataforma para aprender a xestionar mellor os recursos dos que dispoñemos. “Non herdamos a terra dos nosos antepasados, senón que a temos prestada dos nosos fillos”, sentenciou o CEO de Alltech en relación á importancia de traballar por un planeta sostible. Este proxecto dará paso, na edición do ano que vén, aos Premios POP, que recoñecerán

52 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_actualidade_alltech_galego.indd 52

18/6/19 21:46

A C T U A L I DA D E

O PROXECTO PLANET OF PLENTY BUSCA ENSINAR A XESTIONAR MELLOR OS RECURSOS DOS QUE DISPOÑEMOS

Bear Grylls recibiu o Premio Humanitario de Alltech

as iniciativas que axuden ao fomento desta idea. Novos beneficiarios do Acelerador Pearse Lyons Por cuarto ano consecutivo, e no marco da iniciativa POP, tamén interviñeron nas conferencias os beneficiarios do Acelerador Pearse Lyons, creado en 2016 para apoiar o avance de todos os aspectos tecnolóxicos da agricultura. Deseñado polo fundador da empresa, trátase dun proxecto de tutelaxe que sirva de punto de partida a ideas innovadoras e lles proporcione ás start-ups en fases avanzadas a posibilidade de desenvolver plans relacionados coa agricultura, os alimentos e a tecnoloxía agrícola. Neste contexto, este ano presentáronse no escenario da ONE19 os seguintes proxectos: • SomaDetect (O Canadá): sensor en liña que mide todos os indicadores críticos da calidade dos produtos lácteos (graxa, proteína, reconto de células somáticas, proxesterona e antibióticos) de cada vaca en cada muxido. • SwineTech (Os Estados Unidos): SwineTech é a solución líder no mundo para reducir o esmagamento de leitóns e a mortalidade antes da desteta, e tamén para controlar a saúde das porcas. • Breedr (O Reino Unido): a primeira aplicación do mundo para gandeiros que utiliza datos compartidos para optimizar o rendemento, a calidade e a rendibilidade. • Biome Makers (Os Estados Unidos): medición da saúde dos cultivos e a

biodiversidade funcional mediante a secuenciación do ADN e a computación intelixente. • Colabriq (O Reino Unido): integración de datos en tempo real, desde o principio ata o final da cadea de subministración de alimentos, directamente nos sistemas empresariais. • TERRA NutriTECH (Irlanda): incorporación de cantidades precisas de suplementos para alimentos balanceados aos sistemas de auga nas granxas, reducindo o traballo e mellorando os retornos. • InTouchGo (Irlanda): solución de xestión de alimentos balanceados en liña para produtores de lácteos.

GALARDÓNS EN AGROCIENCIA E XORNALISMO AGRÍCOLA “Estamos orgullosos de recoñecer a próxima xeración de científicos e xornalistas da agricultura, xa que hoxe é máis importante que nunca apoiar estes novos líderes e o seu futuro”, introduciu o presidente de Alltech. “A través do Alltech Young Scientist e da colaboración continua coa Rede CALC-Alltech e a Federación Internacional de Xornalistas Agrícolas (IFAJ), conéctase á industria agrícola coa audiencia global”, engadiu. Deste xeito, un ano máis novos líderes na agrociencia dun total de 120 universidades participaron no concurso Alltech Young Scientist, no que resultou gañadora Deeksha Shetty, da Universidade de Saskatchewan (Canadá). Como vén sendo habitual, o premio inclúe unha gratificación de 10.000 $, orientación profesional e novas oportunidades para establecer contacto con científicos de todo o mundo.

Deeksha Shetty, premio Alltech Young Scientist 2019

No tocante á rama xornalística celebrouse a oitava edición dos Premios á Innovación e á Calidade en Xornalismo da Rede CALC-Alltech, que foron para as xornalistas Milagros Palomares (Vida Agro, Venezuela) e Lucía Astorga (La Nación, Costa Rica), e, en colaboración coa IFAJ, Alltech presentou un novo premio que recoñece a excelencia de novos profesionais da comunicación e que, neste caso, se lle adxudicou a Denene Erasmus (Farmer’s Weekly, Sudáfrica). Coa edición deste ano xa finalizada, en Alltech teñen a vista posta na cita do ano próximo que, polo momento, xa ten data de celebración: ONE20 terá lugar en Lexington do 17 ao 19 de maio de 2020. 06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 53

vp011_actualidade_alltech_galego.indd 53

18/6/19 21:47

PA T A S A R R I B A

O coidado de pezuños e saúde podal do rabaño A recentemente formada Asociación de Profesionais de Podoloxía Bovina (APPB) comeza nesta edición de Vaca Pinta un proxecto de colaboración coa revista, creando unha sección específica sobre coidado de pezuños e saúde podal en gando vacún. Para inaugurala, decidimos dar a coñecer a asociación, por que xurdiu e cales son os seus obxectivos, así como presentar os membros que forman a actual Xunta Directiva.

creación da APPB xorde dunha necesidade arrastrada durante anos dentro do sector da podoloxía bovina en España e Portugal, posto que non existía ningunha entidade que conectase todos os profesionais da podoloxía bovina entre si. Por iso, a Asociación créase coa intención de unir os profesionais da podoloxía bovina, promovendo o cooperativismo entre eles, a forma-

ción continua e xerar unhas bases para asegurar o futuro deste sector, todo iso co fin último de dignificar a profesión de podólogo bovino. A APPB foi creada a comezos deste ano, as súas funcións están moi orientadas cara á formación dos asociados e a promoción da profesión e a saúde podal. Así, os obxectivos da APPB son promover o estudo, a práctica e o coñecemento do recorte de pezuños, promover a

formación continuada na materia e apoiar a investigación e divulgación da saúde podal, así como establecer criterios básicos de calidade da actuación profesional. A APPB tamén se encarga de cooperar con institucións e asociacións públicas, fomentar actividades de colaboración con outras entidades profesionais e establecer contacto e relacións con asociacións de ámbito similar doutros países.

XUNTA DIRECTIVA: QUEN É QUEN?

PERE MALET Presidente da APPB

Como toda asociación, a APPB ten un organismo de dirección que é a Xunta Directiva. Esta xunta está formada por catro membros principais (presidente, vicepresidente, secretario e tesoureiro) e nove vogais, que representan distintas zonas da xeografía de España e Portugal.

Técnico en Podoloxía desde 2008, traballa desde entón na empresa familiar Digitrim SL, fundada en 1993, na zona de Cataluña. A súa formación foi principalmente co equipo Anka nos seus inicios e, máis tarde, realizou diversas viaxes de formación en distintos lugares de Europa, Os Estados Unidos e recentemente Xapón. É diplomado en Podoloxía Bovina pola Universidade Complutense de Madrid (UCM) e colaborador en xornadas de saúde podal I-SAP organizadas por Conafe. Foi e é un dos principais motores que impulsan a APPB dende os seus inicios.

EMILIO LÓPEZ Secretario da APPB Podólogo bovino desde 1995. A súa formación inicial foi en Holanda, onde obtivo o seu certificado tras realizar o International Course Hoofcare por The Board of Dairy Training Centre Friesland. Realiza a súa actividade profesional na zona da Pastoriza (Lugo). Comezou traballando en Anka Noroeste e, posteriormente, fundou a súa propia empresa, Irmáns López Podoloxía SL. É un coñecido colaborador desde hai oito anos das xornadas que Conafe organiza para unificar criterios dentro do Programa I-SAP de saúde podal. En 2019 obtivo o Diploma en Podoloxía Bovina pola Universidade Complutense de Madrid.

JOSÉ M.ª GARCÍA NIETO Vicepresidente da APPB Podólogo profesional desde 1996, comezou a súa traxectoria na Asociación de Frisona Galega (Afriga) e desde 2001 traballa no equipo de Seragro Soc. Coop. Galega, como técnico en podoloxía. A súa formación foi sobre todo dentro dos equipos dos que formou parte. Tanto en Afriga como en Seragro fórmase aos técnicos que chegan novos e anualmente realízanse xornadas de formación interna. En 2019 obtivo o título de diplomado en Podoloxía Bovina pola UCM.

JOSÉ ANTONIO PÉREZ Tesoureiro da APPB En 1995 comezou na empresa Anka Noroeste a traballar como axudante de podólogo. Dous anos máis tarde, decidiu comprar a empresa con outro socio, na cal realizaron formación continua e foi xestionada con seis empregados. En 2003 este proxecto finalizou e na actualidade dirixe a empresa de podoloxía Sepogan EO SLU, situada en Ribadeo (Lugo), a cal nunca deixou de medrar nin de realizar formación continua. En 2019 obtivo o Diploma en Podoloxía Bovina pola Universidade Complutense de Madrid.

54 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_patasArriba_presentacion_galego.indd 54

18/6/19 11:21

PA T A S A R R I B A

VOGAIS

ROGER BELLET É graduado en Ciencia e Saúde Animal pola Universidade de Lleida en 2012 e en Veterinaria pola Universidade Autónoma de Barcelona en 2015. Na actualidade, traballa na empresa familiar Rogadri SL, fundada en 1996. Comezou como axudante durante os veráns e aproveitando as prácticas durante os seus estudos en ganderías do sector, onde se encargaba da podoloxía. Finalmente, a podoloxía bovina converteuse na súa profesión. A súa formación neste ámbito foi interna en Rogadri SL que completou cunha estadía na Universidade de Minnesota en 2017.

MIGUEL LÓPEZ Un dos profesionais máis recentes no mundo da podoloxía bovina en España, leva ano e medio traballando como técnico de podoloxía no equipo de Servet Pedroches (Córdoba), empresa con máis de quince anos de experiencia no sector bovino. Polo seu carácter e pola súa experiencia laboral previa, Miguel, como outros membros da Xunta, non deixa de formarse continuamente e acudiu a xornadas do programa I-SAP e a outros eventos que tiveron lugar na península.

JUAN JOSÉ SÁNCHEZ Comezou no mundo da podoloxía bovina como técnico podólogo en Afriga no ano 1998, onde estivo ata 2001, momento no que comezou a traballar no equipo de Seragro Soc. Coop. Galega, tamén como técnico en podoloxía. Leva 22 anos na profesión, realizando formación continua en diversos congresos internacionais e reunións de unificación de criterios en España ata este mesmo ano, que obtivo o Diploma en Podoloxía Bovina pola UCM.

IKER ELETXIGERRA Licenciado en Veterinaria pola Universidade de Zaragoza en 1998, exerceu como veterinario clínico durante un ano na Coop. Guvac de Karrantza (Biscaia). En 2000 comeza a traballar co seu socio Norberto Lavín, con quen funda a sociedade Herguvet CB, onde continúa na actualidade. Durante todos estes anos foi o responsable da xestión do servizo de podoloxía, actividade ofrecida simultaneamente xunto con servizos de clínica veterinaria, xestión da reprodución e asesoramento.

MARCO MEDEIROS Neto de produtores de leite, é técnico de podoloxía bovina desde 2011, fundador, xunto co seu socio Marco Pacheco, da empresa Marco’s Podología Bovina, constituída actualmente por catro podólogos, que exercen a súa profesión na illa de São Miguel (Os Azores, Portugal), un territorio onde o número de vacas (248.763) supera ao dos seres humanos (245.283).

RICHARD TOURET Richard Touret é veterinario, licenciado pola Universidade de Trás-os-Montes e Alto Douro (Portugal) en 2002. Desempeñou funcións como veterinario oficial, así como en diversas cooperativas e clínicas veterinarias. En 2010 comezou a ofrecer un servizo especializado (Finca-Pé. Podologia e Bem-Estar animal) que proporciona asistencia clínica e asesoría técnica a explotacións gandeiras portuguesas, co obxectivo de garantir a mobilidade e a saúde dos seus animais.

MIGUEL ÁNGEL GARCÍA Licenciado en Veterinaria pola Universidade de León en 2003. Dende ese momento estivo dedicado á clínica de grandes animais en Salamanca, con especial atención á podoloxía equina e bovina. Pasou tres anos en Derbyshire (Inglaterra), onde desenvolveu este traballo como clínico e podólogo tamén alí, ata o seu regreso en 2016. Á parte dos seus labores clínicos, tamén imparte cursos de formación tanto en benestar animal como na disciplina de podoloxía e podiatría en grandes animais. É tamén membro doutras asociacións, como Anembe ou o Registry of Mobility Scorers (RoMS).

JAVIER SÁEZ Desde neno tivo contacto directo co sector, xa que é neto, fillo e sobriño de gandeiros. A súa actividade ten lugar na zona centro da península. Despois de pasar varios anos traballando como controlador leiteiro, decidiu iniciarse na podoloxía bovina e o que comezou como profesión converteuse en paixón. Adquiriu os seus coñecementos en podoloxía no norte de Italia e desde hai nove é podólogo profesional e non deixou de formarse: en cursos do ISAP, conferencias a nivel internacional e coa obtención do Diploma en Podoloxía Bovina pola UCM en 2019.

MANUEL VIDAL Un dos veteranos dentro deste gremio, Manuel leva sendo podólogo desde 1994. Comezou formando parte do equipo de Afriga e, máis tarde, pasou a ser un dos técnicos podólogos de Seragro Soc. Coop. Galega. Na actualidade é un dos técnicos formadores dentro deste equipo. Realizou diversos cursos de formación continua ao longo da súa carreira, como son as reunións para unificación de criterios dentro do programa I-SAP, organizadas por Conafe e este ano obtivo o Diploma de Podoloxía Bovina pola Universidade Complutense Madrid (UCM).

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 55

vp011_patasArriba_presentacion_galego.indd 55

18/6/19 11:24

gea.com

EN VídEo

Antonio García, propietario da gandería Guadarramilla

Guadarramilla renova a súa sala, fiel á tecnoloxía de GEA Que sala tiña antes de instalar esta? Eu digo que non tiña unha sala, senón un zulo. Estaba ben amortizada porque era da época do meu pai e xa pasara por varias reformas. Era unha sala de GEA de seis puntos a cada lado con retirada en espiña de peixe. Coa reforma, fixemos unha ampliación grande e instalamos unha sala vertical 2x10. Por que se decidiu a cambiar de sala? O motivo de cambiar foi o tempo que botabamos no muxido, iámonos a case tres horas. Dixemos: ou nos metemos ou nos metemos, hai que subirse ao barco e agora é o momento. Cando a instalou? A reforma empezámola o día 30 de agosto e a obra o 5 de setembro. Mentres que esperamos a que chegase a estrutura, estivemos coas obras da nave e demais e, cando chegou, practicamente en tres meses fíxose. Conseguimos ter todo en 8 meses. Por que optou por este modelo? Decidinme por este modelo porque ten unha estrutura moi forte. Os animais non teñen ningún estorbo á hora de muxir, entón adaptáronse moi ben. Optei por esta marca, sobre todo, polo servizo que temos aquí nesta zona, un servizo rápido e eficaz. Ademais, temos en previsión a utilización dos colares CowScout, pero de momento non os temos instalados. Teño ganas de comezar a traballar con esa tecnoloxía, pero creo que será dentro de dous meses, cando comece a sacarlle rendemento á sala de muxido. Estamos esperando a que os animais se adapten e a que nos acomodemos tamén nós.

publicidade_gea.indd 56

Explotación: Guadarramilla Localización: Pozoblanco (Córdoba) Traballadores: 4 Vacas en total: 284 Vacas en muxidura: 139 Número de muxidos: 3 Media de produción: 43 litros/vaca/día Graxa: 3,58 % Proteína: 3,23 % RCS: 110.000 cél./ml Como planificou o proceso de cambio dunha a outra? Instalámola no mesmo sitio onde estaba a antiga e seguimos con tres muxidos. Puxemos unha sala temporal e acondicionamos unha sala de espera. Pasamos un inverno moi frío, pero tiñámonos que apañar desa maneira. Superámolo bastante ben grazas aos traballadores, que levaron todo o peso do cambio. Iso si, creo que agora o están gozando bastante máis ca min. Tivo que facer cambios no protocolo de muxido? Non cambiou nada. Temos máis puntos que antes e agora están dous traballadores na sala, pero a miña idea é que un estea no muxido e outro, de apoio para acercar as vacas de cada patio. A rutina de muxido segue sendo igual, non nola cambiaron, así que o debemos de estar a facer ben. Desde o día 5 de decembro de 2015, que comezamos a facer tres muxidos, seguimos igual.

17/6/19 17:28

Como foi a adaptación dos animais e dos traballadores? O primeiro día foi un pouco difícil porque aos animais lles custaba entrar. Tivemos que empuxalos e aquí xuntámonos 15 persoas, entre os técnicos da sala, por se algo fallaba, nós cinco e algún técnico da cooperativa. Ao día seguinte pola mañá xa non estabamos tantos e os animais, parece que non, pero responderon ben; son animais que se adaptan facilmente. O que me resultou máis inquietante foi o día que inauguramos, pois desinstaláronos a sala temporal onde estabamos muxindo ás 7 da tarde, e ás 8 empezamos coa nova. Eu botaba as mans á cabeza porque, como fallase, onde muxiamos? Por iso, fixeron probas coa auga para que todo fose ben e estiveron todos aquí no muxido por se había algún problema. Finalmente, saíu todo correctamente. Que diferenzas notou co cambio? En canto a tempo, levamos 15 días traballando con ela e agora mesmo estamos muxindo en dúas horas menos cuarto. O cambio xa se notou, pero temos que tentar reducir ese tempo, porque queremos chegar ás 150 vacas en hora e media. Así mesmo, o lugar de traballo que tiñamos, como xa dixen antes, era un zulo, con luz artificial; no verán, moita calor; no inverno, frío, e agora temos unha amplitude enorme. Aínda nos queda rematar algunhas cousas, pero xa dá gusto entrar a traballar. Os animais son uns benditos porque pasaron por todo. Hai un par de anos cambiamos os cubículos, pasaron pola sala portátil, agora por esta e fóronse adaptando perfectamente. En canto á produción, sempre pode afectar un pouco a vacas con moito tempo de xestación, a algunhas que son máis nerviosas, pero a verdade que non houbo ningunha baixa.

de esqda. a dta., Juan Manuel Alpiste, delegado de posvenda de GEA Farm Technologies no sur de España; Antonio García e José Luis Sánchez

JoSÉ LUIS SÁNCHEZ Delegado comercial de GEA Farm Technologies para o sur de España Por que recomendastes esta sala para Guadarramilla? Hai un ano que Antonio nos propuxo buscar unha instalación de muxido para a súa explotación porque crecera bastante en número de animais e a sala que tiña quedábaselle pequena. Barallamos varias opcións, estivemos vendo varios tipos de instalación de muxido e, ao final, despois de varias reunións con el e co noso distribuidor na zona, José María Díaz Cobos, decidímonos por esta Magnum Vertical Lift.

publicidade_gea.indd 57

Que valoración fai do cambio? Para ben, sobre todo para os traballadores, que son os que están aquí a diario. Para eles foi un cambio tremendo. Dálles gusto traballar aquí. Ademais, no meu peto tamén se vai notar porque pasamos de muxir en tres horas a facelo en hora e media. É moito o tempo en que non imos ter acendidos o motor nin as luces. Por que se decidiu por GEA? Desde que montei GEA, os cambios que fixen no muxido foron todos con eles. Ten algún equipo máis GEA? Temos as arrobadeiras, algún cepillo, a ventilación… É unha marca que ten todo. de cara ao futuro, pensa en crecer máis? A explotación está preparada para uns 150 ou 160 animais en produción. Crecer en número de animais tamén suporía facer ampliación da nave; entón, de momento, imos estabilizarnos e o tempo dirá.

Este modelo responde a unha estrutura de saída rápida frontal con elevación vertical. A particularidade que ten é que cada vaca está no seu posto de muxido e a aproximación vaca a vaca cara ao foso é individual. Entre cada posto non hai postes e isto permite que as vacas entren e saian moi facilmente. É unha estrutura moi rápida, robusta e de fabricación americana, exclusiva e patentada por GEA Farm Technologies. Despois de amosarlla ao cliente e mostrarlle as vantaxes e os inconvenientes de todas as estruturas que tiñamos, encantoulle e pareceulle que era a máis conveniente para a súa explotación. Con que tecnoloxías conta? Esta instalación montouse con toda a tecnoloxía coa que conta GEA Farm Technologies, con todos os accesorios posibles, como a identificación da sala de muxido, o programa de xestión integral Dairy Plan e os CowScout para a medición da actividade, o tempo que come a vaca no presebe… Todos estes datos recóllense por medio duns transponder, lévanse ao programa de xestión e o cliente pode ver no seu ordenador os diferentes parámetros para xestionar ben o seu rabaño.

17/6/19 17:28

NA GRANXA

SON VIVES SRM. FERRERIES (MENORCA)

En Vaca.tv

Joan e Jeroni Coll, os dous irmáns gandeiros de Son Vives

Queixos artesáns con medalla de ouro Viaxamos ata a illa balear de Menorca para coñecer Son Vives, unha explotación situada a cinco quilómetros de Ferreries na que dedican o 100 % da produción das súas vacas á elaboración de queixos. O pastoreo e a mellora xenética marcan o día a día destes dous gandeiros menorquíns. Localización: Ferreries (Menorca) N.º total de animais: 50 Vacas en muxidura: 25 Media de produción: 35 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,30 % Porcentaxe de proteína: 3,20 % RCS: 50.000 cél./ml

ellor Queixo de Vaca Semicurado de España é un dos dez recoñecementos dos que poden presumir na explotación menorquina Son Vives, na que traballan man a man dous irmáns, Joan e Jeroni Coll. “En 2016 conseguimos o premio máis importante que temos ata o de agora, unha satisfacción e un orgullo para a familia. Tamén é unha recom-

pensa ao traballo ben feito”, así resume Joan o seu sentimento ao falarnos dos galardóns que lograron cos seus queixos con denominación de orixe protexida Mahón-Menorca. Todo empezou en 2011 con catro vacas de raza menorquina. Ese ano Joan fixo as primeiras probas de queixo para “ver que tal saía”, dinos. Tras comprobar que a actividade non se lle daba mal e que os queixos estaban bos, en 2013 apostou polas vacas frisonas, foi comprando animais aos poucos e chegou á conclusión de que podía dedicarse a iso: “Á finca había que sacarlle unha rendibilidade e decidímonos máis pola vaca frisona, porque ao final un bo queixo sae dun bo pasto e as vacas frisonas producen máis leite que as menorquinas”.

A día de hoxe, Joan e o seu irmán Jeroni contan con 25 vacas en muxidura e o 100 % do leite que producen é destinado á elaboración de queixos artesáns de leite cru. Elaboran diferentes variedades de queixo: semicurado, curado e anello. A base é a mesma, pero o tempo de maduración marca a diferenza para conseguir os distintos tipos. Aínda así, o semicurado é a estrela de Son Vives porque, segundo nos comenta Joan, “nós sempre apostamos máis por facer un bo semicurado porque é un queixo suave, pouco salgado e á xente cada vez lle gustan menos os queixos fortes”. A marca Mahón-Menorca avalada con denominación de orixe protexida é “un plus que lle dás ao queixo á hora de vender, sobre todo fóra de Menorca”, subliña Joan. É este o motivo de que se incorporasen a ela a finais de 2015, data desde a cal comercializan toda a súa produción baixo o seu selo. A maioría dos queixos que elaboran véndenos na illa, aínda que tamén destinan unha pequena parte a Mallorca e á península.

58 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_enLaGranja_sonVives_galego_sabe.indd 58

18/6/19 11:31

NA GRANXA

Prensas para a elaboración dos queixos

JOAN COLL: “A CLAVE DO QUEIXO COMEZA NO CAMPO, NO QUE COMEN AS VACAS”

Queixos en proceso de maduración

A DOP esixe unha serie de requisitos para os Queixos Mahón-Menorca Artesáns: o produto debe ser elaborado con leite cru da propia explotación; débese moldear embolsando a callada cunha tea, o denominado fogasser; para dar cohesión á masa debe prensarse de maneira manual e debe pecharse a tea cun cordel, chamado lligam; pasará seguidamente a unha prensa e, ao retiralo, na cara superior do queixo quedará gravada unha marca do atado, denominada mamella. En locais debidamente ventilados madúrase con volteos periódicos e untando

a cortiza cunha mestura de aceite e pemento, que dará a súa característica cor alaranxada. Estas son as fases básicas do seu proceso de elaboración, pero non todo é tan fácil. Joan explica que “a clave do queixo comeza no campo, no que comen as vacas. Para a súa maduración o que manda é o queixo. A humidade e a temperatura non sempre son as mesmas porque o tempo cambia moito en Menorca, sobre todo, de inverno a verán. Ti teste que adaptar ao queixo, non o queixo a ti”.

GAMA DE TRACTORES ESPECIALES NEW HOLLAND

lubricantes

BTS

TRACTORES DE CONFIANZA EN CUALQUIER LUGAR.

HUERTO, VIÑEDO, MONTAÑA, PERFILES BAJOS, PENDIENTES ESCARPADAS, HILERAS ESTRECHAS O IMPLEMENTOS PESADOS. NO IMPORTA DONDE TRABAJES: CON UN NEW HOLLAND PODRÁS HACERLO. NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111* ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono fijo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador

www.newholland.es

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 59

vp011_enLaGranja_sonVives_galego_sabe.indd 59

18/6/19 11:31

NA GRANXA

Moxen dúas veces ao día con estas máquinas en circuíto directo

AS FRISONAS EN MUXIDURA SAEN PASTAR A DIARIO E ESTÁN NO CAMPO DURANTE TODO O DÍA

Son moitos anos de traballo e en Son Vives teñen xa un bo control de como conseguir o queixo perfecto. Non só o puidemos comprobar, senón que tamén o corrobora a lista de recoñecementos que teñen no seu poder: o xa nomeado título de Mellor Queixo de Vaca Semicurado de España en 2016, ademais de sete medallas de ouro, prata e bronce en diferentes World Cheese Awards e o título de Terceiro Mellor Queixo de Vaca Semicurado de España en 2017.

O pasto é a base da alimentación das vacas de Son Vives

AS VERDADEIRAS PROTAGONISTAS Para lograr o seu produto final teñen un total de 50 animais: no momento da nosa visita, 25 vacas en muxidura, 3 secas e 22 xatas e xovencas. A media de produción é de 35 litros/ vaca/día e as porcentaxes de graxa e proteína son de 3,30 % e 3,20 %, respectivamente. O reconto de células somáticas aproxímase ás 50.000. As frisonas en muxidura saen pastar a diario, están no campo durante todo o día e só as manteñen no establo durante a noite. A súa principal fonte de alimentación provén do pastoreo e compleméntano con herba seca de avea e 14 kg de concentrado que teñen a disposición na nave e que está composto por fariña de millo, coco laisa, pulpa de remo-

lacha e penso para vacas. No verán, como a herba é de peor calidade, engaden á ración máis proteína cun pouco de soia. Ademais da nave das vacas en produción, feita de formigón e cuberta con uralita, teñen outra acondicionada para as xatas e as xovencas. As xatas están en dous lotes: un, ata os 70-80 días, que fan a desteta, e outro, ata chegar á inseminación, que realizan aos 15 meses. As xovencas adoitan estar todas xuntas nun terceiro lote. En canto á súa nutrición, Jeroni afirma que “tras a desteta, comezan a comer penso e herba seca de avea ata a inseminación. Continúan así 40 ou 50 días e a partir de aquí comezan a saír ao pasto e a comer 1 kg de penso ao día”.

60 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_enLaGranja_sonVives_galego_sabe.indd 60

18/6/19 11:31

anuncio ucoga cocodrilo.pdf

17/6/19

18:43

CMY

cp011_publicidade_ucoga.indd 61

18/6/19 20:36

NA GRANXA

Cubículos con cama de area para vacas en muxidura

Vista dos ventiladores que teñen instalados no establo

JERONI COLL: “AQUÍ VAI MOITA CALOR EN VERÁN E OS ANIMAIS SUFRÍAN UN POUCO DE ESTRÉS POR CALOR. EN XUÑO DO ANO PASADO DECIDIMOS MONTAR TRES VENTILADORES”

Un dos lotes da recría

MUXIDO E BENESTAR

A FINCA

Moxen dúas veces ao día nun circuíto de muxido directo. “Ao ter poucas vacas lévase ben. Metemos 16 no primeiro lote e logo, o resto. Facemos dous muxidos, ás sete da mañá e ás seis e media da tarde”, aclara Jeroni. Para o descanso, as vacas en muxidura dispoñen de 25 cubículos con cama de area, que limpan cada dous días e renovan unha ou dúas veces ao mes. O resto descansan en palla. Na nave tamén teñen instalados tres ventiladores para afrontar o estrés por calor na época estival. “Aquí vai moita calor no verán e os animais sufrían un pouco de estrés por calor. En xuño do ano pasado decidimos montar tres ventiladores para aliviarlles a calor e que estivesen máis relaxados. Agora están moito mellor”, apunta o gandeiro.

Son Vives, comprada polo avó de Joan e Jeroni en 1978, responde xuridicamente, como a gran maioría das granxas menorquinas, a unha Sociedade Rural Menorquina na que os propietarios da finca poden ou non coincidir cos gandeiros que a traballan. Neste caso, actualmente é xa propiedade do pai dos mozos, Juan Coll, e do seu tío, Bartolomeu; pero nela traballan un total de oito persoas. No mesmo recinto teñen diferenciados dous negocios; por unha banda, a parte agrícola, onde teñen a granxa de vacas frisonas e a queixería, responsabilidade dos dous irmáns máis novos, e doutra banda, o agroturismo, cun total de 12 habitacións, onde traballa a súa nai, Francisca Fullana; a súa tía, Margarita Alles, e catro empregados. Como complemento, tamén se dedican á cría de cabalos de pura raza menorquina. Unha paixón grazas á que obtiveron varios premios nos últimos concursos morfolóxicos celebrados na localidade de Es Mercadal: dúas veces mellor criador, mellor semental 2018 co cabalo Suroi e campión de raza co animal Delicios de Son Vives.

A superficie total das súas terras é de 68 ha pero, segundo nos revela Jeroni, “o terreo non nos permite segar nin facer bólas. A forraxe cómprase toda. Por iso, este ano alugamos a finca do lado, Ruma Vell, cun total de 180 ha, e si que a cultivaremos con avea e raigrás. A idea é segar algo para abastecernos, pero aínda así non nos vai chegar”.

MELLORA XENÉTICA Despois de dous anos de traballo con raza menorquina, en 2013 os irmáns Coll Fullana apostaron polas vacas frisonas e desde ese momento tiñan claro que a mellora xenética das súas vacas debía ser o camiño a seguir. “Unha vaca con boa xenética será unha vaca morfoloxicamente boa e que vai durar máis. Unha vaca lonxeva, que pare cada ano, é unha vaca rendible, que é o que un quere”, destaca Jeroni. Amantes do tipo, os tres parámetros nos que se están centrando para seleccionar os seus sementais son: tipo, patas e ubres. Utilizan tres ou catro touros ao ano, normalmente probados, e á hora de apuntar os nomes dos últimos cos que están a traballar –Doorman, Jacoby, Dempsey, Unix, High Octane–, recoñecen que “como nos gustan varios, ás veces compramos máis de catro, mesmo máis dos que necesitamos”.

62 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_enLaGranja_sonVives_galego_sabe.indd 62

19/6/19 12:05

G e nt

BouMatic ORDEÑO SUAVE,

www.boumatic.com

RÁPIDO Y COMPLETO NUEVO

e-DIP

SELLADO AUTOMATIZADO

SmartWay 90 Sala paralela de salida rápida

>> UN PASO ADELANTE

SIMPLIFICA EL ORDEÑO Y AHORRA TIEMPO SELLADO

DESINFECCIÓN

ENJUAGADO

La unidad de ordeño Flo-Star MAX es reconocida por su inigualable calidad en el ordeño. En asociación con la tecnología e-DIP, ahora le ofrece un sistema completo que combina calidad de ordeño y desinfección automatizada.

Ver el vídeo

SISTEMAS DE ORDEÑO I SISTEMAS DE CONTROL Y MONITORIZACIÓN HIGIENE Y DESINFECCIÓN I SISTEMAS DE CUIDADO DE PEZUÑAS I SISTEMAS DE FRÍO I ACCESORIOS Y REPUESTOS DE GRANJA I AUTOMATIZACIÓN Y GESTIÓN

Pol.industrial Pedrapartida, parcela 17, 15316 Coirós • Tlf: 981.77.45.00 Rúa da Feira 13, 15680 Ordes • Tlf: 981.68.21.95 • E-mail: frior@frior.com

vp011_publicidade_boumatic.indd 63

GRUPANOR CERCAMPO S.A.- C/Azufre, 4 - 28850 Torrejón de Ardoz (MADRID) • Tlf.: 91 656 17 48 • E-mail: pedrojdiaz@grupacer.com

19/6/19 13:17

NA GRANXA

Vista da granxa (dereita) e da queixería (centro) desde o hotel Agroturismo Son Vives

PALMARÉS DOS QUEIXOS SON VIVES Premio Mellor Queixo de Vaca Semicurado de España

Perfeccionar a xenética dos seus animais é un dos obxectivos nos que están centrados e para iso utilizan o implante de embrións: “Hai tres anos que comezamos a traballar cos primeiros embrións, seguimos comprando todo este tempo e a idea é que a finais deste ano poidamos obter embrións de xovencas xa nadas na explotación”, conta Jeroni. A reprodución fana na explotación e utilizan seme sexado nas xovencas. A media de inseminacións por preñez está arredor de 2 ou 3 e a media de número de partos, dos 4. Na última cualificación morfolóxica, realizada a finais do mes de marzo, obtiveron unha media de 87 puntos.

TRANSFORMACIÓN E DIVERSIFICACIÓN

2016 Mellor Queixo de Vaca Semicurado de España. Concurso dos Mellores Queixos de EspañaGourmetQuesos (Madrid) 2016 Medalla de Ouro en Semicurado de Vaca. World Cheese Award (San Sebastián) 2016 Medalla de Prata en Curado de Vaca. World Cheese Award (San Sebastián) 2016 Medalla de Prata en Anello de Vaca. World Cheese Award (San Sebastián) 2017 Terceiro Mellor Queixo de Vaca Semicurado de España. Concurso dos Mellores Queixos de España-GourmetQuesos (Madrid)

2017 Medalla de Prata en Semicurado de Vaca. World Cheese Award (Londres) 2018 Medalla de Ouro en Semicurado de Vaca. World Cheese Award (Bergen, Noruega) 2018 Medalla de Bronce en Curado de Vaca. World Cheese Award (Bergen, Noruega) 2018 Medalla de Bronce en Anello de Vaca. World Cheese Award (Bergen, Noruega)

En Son Vives decidíronse firmemente pola transformación directa do leite das súas vacas e a elaboración de queixos artesáns é o centro do seu negocio, unha forma de vida que complementan á perfección coa xestión do hotel de agroturismo e coa cría de cabalos de pura raza menorquina. Todo, por un único motivo: “Os prezos do leite están moi baixos. É unha mágoa que nunha illa como Menorca o leite de calidade se pague así. Nós apostamos por ter menos vacas e vender o leite en forma de queixo. Se non fose así, sería inviable que meu irmán e máis eu estivésemos aquí traballando”, defende Joan.

2019 Finalista na categoría de queixos curados de vaca. Concurso dos Mellores Queixos de EspañaGourmetQuesos (Madrid)

64 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_enLaGranja_sonVives_galego_sabe.indd 64

18/6/19 11:32

Biocélula higienizadora: la alternativa real a la arena CALIDAD CONSTANTE El sistema de control electrónico de la biocélula asegura la higienización del material a través de un proceso de pasteurización.

AHORRO FINANCIERO El ahorro obtenido al reciclar y aprovechar la parte solida del purín frente a la utilización de los materiales tradicionales de encamado (arena, paja, serrín, etc), permite amortizar los gastos de inversión en pocos años. GESTIÓN MEJORADA Y ECONÓMICA DEL PURÍN La cantidad de purín que se maneja, se ve reducida debido a que se eliminan los materiales tradicionales empleados por las camas. Se facilita el cumplimiento de las nuevas normativas medioambientales.

VACAS SALUDABLES El material resultante es muy confortable y con una baja carga bacteriana consiguiéndose un elevado nivel de cow confort.

NO ES NECESARIO UN ALMACÉN El material higienizado es producido diariamente para su inmediata aplicación en las camas.

FÁCIL DE UTILIZAR La maquina es fácil de utilizar gracias a su sencillo sistema de control a través de la pantalla táctil, ordenador o teléfono móvil.

CARACTERÍSTICAS TÉCNICAS � 3 modelos: nos adaptamos a diferentes tamaños de granja. � Producción: hasta 20 Tn/día de sólido higienizado. � Higienización: se garantiza la pasteurización (1 hora a 70ºC). � Secado: entre un 40-55% de materia seca (mediante el ajuste HRT). � Bajo consumo de energía. Consumo máximo 6,5kW.

En vídeo

Un caso real: Aldapa SC (Urritzola-Galain. Navarra)

DISEÑO Y EQUIPAMIENTO DE NAVES GANADERAS El especialista en bebederos

Polígono Comarca 2 Calle A 17 31191 Barbatáin, Navarra (España) T 948 983 390 www.etxeholz.net etxeholz@etxeholz.net

VP010_publicidade_ethx holz.indd 67 etxeholz.indd etxeholz.indd 31 65

10/5/19 19:00 21/5/19 17/6/19 16:50 10:45

La efectividad de la línea de productos VALIANT siempre se ha mantenido muy por delante de la competencia.

Hoy la distancia se hace inalcanzable

La nueva generación de Dióxido de Cloro, con un poder germicida superior. Un color más vistoso, mejora la identificación de las vacas tratadas. Viscosidad mejorada, cobertura excepcional del pezón. Nueva fórmula, más suave con la piel del pezón.

progenex.indd 66 2019.indd 2 Diptico Vaca Pinta Mayo

17/6/1911:55:12 10:51 10/05/2019

Diptico Va

9 11:55:12

No admita imitaciones. Ningún producto puede compararse con el Nº 1 del mercado para producir ubres más duraderas y rentables, y más leche de calidad Mantener una buena rutina de ordeño y proteger su rebaño de bacterias dañinas es imprescindible para producir leche limpia y de gran calidad. Nuestra gama de productos Valiant para el cuidado de la ubre puede ayudarle a hacer precisamente eso, con un producto que se adecue a todas sus necesidades:

ping

p Post-Di

Valiant BARRIER Elimina rápidamente los gérmenes patógenos al contacto con el Dióxido de Cloro, penetrando en el canal del pezón y formando al mismo tiempo una película germicida sobre la piel que además hace de barrera física frente a bacterias, hongos y levaduras causantes de mastitis. ing

st Dipp

o Pre y P

Valiant VERSATILE Despliega la misma acción germicida antes y después del ordeño, protegiendo los pezones con una limpieza rápida y desinfección efectiva. Dipping

PreValiant FOAM ULTRA Formulación única de Dióxido de Cloro diseñada para pre-dipping con espuma. La mezcla dura activa 21 días. ing

re-Dipp

P Valiant EVERYDAY Producto listo para usar, para pre y post ordeño. Combinación de diferentes ácidos lácticos con acondicionadores de la piel, que proporcionan una mayor protección y excelentes propiedades para el cuidado de los pezones. También es repelente de moscas. Presentación en envases de 210 Kg y 21 Kg.

Con la garantía

C/ Rafael Bergamín, 16 A, local 4, 28043 - Madrid Teléfono: 91 483 49 30 Fax: 91 510 09 89 Email: EMEA-ABS-Progenex@genusplc.com

progenex.indd 67 Diptico Vaca Pinta Mayo 2019.indd 1

17/6/19 10:51 10/05/2019 11:55:09

NA GRANXA

PLANILLO HOLSTEIN. CASCANTE (NAVARRA)

En Vaca.tv

Andrés Planillo; os seus pais, Teresa e Julián, e os seus fillos, Elsa e Andrés, posan con Curra, a mascota da familia

Época de cambios en Planillo Holstein Nesta gandería navarra instalaron recentemente dous robots de muxido, agora están ampliando o rabaño e nos vindeiros meses construirán un novo establo para a recría. De todo isto falamos con Andrés Planillo, que desde o principio nos contaxiou o seu entusiasmo polas boas vacas e pola súa profesión.

Localización: Cascante (Navarra) N.º total de animais: 224 Vacas de produción (en muxido + secas): 122 Empregados: 2 Media de produción: 35,5 litros vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,40 % Porcentaxe de proteína: 3,15 % RCS: 200.000 cél./ml Superficie agrícola: 20 ha IPP: 425 días ICO: 2.647 puntos Cualificación morfolóxica: 84 puntos Prezo do leite: 320 €/t (prezo base)

historia recente de Planillo Holstein empeza nos albores dos anos oitenta, cando o Concello de Cascante promove a creación dun polígono gandeiro nos arredores da vila para sacar os animais do centro urbano. Julián Planillo, pai do actual propietario, aproveitou a construción de novas instalacións para facerse cunha vintena de xovencas seleccio-

nadas xeneticamente, procedentes dunha gandería madrileña. “O meu pai tomou esa decisión e eu creo que acertou, porque ao final non comprou vacas de tratante nin se foi a Dinamarca, que é o que se levaba por aquí, e eu estou orgulloso, porque ao final era xenética española”, afirma Andrés. Transcorridas case catro décadas, o rabaño de Planillo Holstein segue tendo a súa orixe nesas vinte frisonas, pois a recría estivo sempre na base do seu desenvolvemento. O establo de produción está dimensionado para 60 animais, pero na actualidade atópanse nunha etapa de crecemento. O día da nosa visita estaban muxindo 103 vacas e o seu obxectivo é chegar ás 120.

68 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_naGranxa_Planillo_galego_03_SABE.indd 68

18/6/19 10:56

NA GRANXA

DistribuiDores PArA esPAñA y PortugAl

Alta Calidad Alemana Asegurada!

No mes de decembro deron o paso ao muxido robotizado

O ESTABLO DE PRODUCIÓN ESTÁ DIMENSIONADO PARA 60 ANIMAIS, PERO NA ACTUALIDADE ATÓPANSE NUNHA ETAPA DE CRECEMENTO

Para Andrés a raza é fundamental: “Son amante da vaca frisona e gústame sacar leite, pero que o animal sexa bo, que ti mires a granxa e digas: ‘Mira que vaca!’. É un dos alicientes que che ofrece o día a día”. Outro aspecto ao que tamén lle dá moita importancia é a conciliación da vida familiar e laboral, sobre todo desde o nacemento dos seus fillos Elsa e Andrés, aos que tenta dedicarlles o máximo tempo posible. “A miña muller traballa no hospital e vaise cedo, entón organiceime de forma que os empregados fixesen o muxido da mañá para eu poder levar os meus fillos ao colexio e a partir das nove xa empezar os labores aquí”, conta. Esta situación mellorou desde que se pasaron ao muxido robotizado, o que lle permite flexibilizar máis o seu horario. No ano 2009, Andrés decidiuse a instalar unha pequena pasteurizadora e dúas máquinas expendedoras de leite en Cascante e Zaragoza. Paralelamente empezaron a envasar en bag in box e en garrafas de cinco litros para repartir directamente nalgúns restaurantes, en obradoiros de pastelería e na cadea Helados Italianos Fuoli de Zaragoza, dándolle saída a unha parte da materia prima. “Gústame moito cando imos repartir leite ao colexio aos almorzos saudables, implicarme cos cativos é unha cousa agradable... Ao final isto é un oficio bonito e tamén ten os seus beneficios se che gustan os animais”, di. Andrés conta coa axuda de dous empregados a tempo completo; un ocúpase de todo o relacionado cos animais e o outro reparte o leite, aínda que agora está aprendendo a xestionar o robot e a facer outras tarefas propias da granxa.

*FiNANCiACiÓ

ses N 0% – 24 Me

Patentado en Alemania.

el autentico arrimado en espiral, no compre imitaciones

*consulte condiciones en su concesionario

Distribución Portugal: ZjCarrageta Lda – Évora. www.zjcagriparts.pt Agrovergeira – Pombal. www.agrovergeira.pt

Distribución españa: Formada por 25 puntos de servicio

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com 06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 69

vp011_naGranxa_Planillo_galego_03_SABE.indd 69

18/6/19 10:57

NA GRANXA Vista xeral do establo de produción

A. P.: “SON AMANTE DA VACA FRISONA E GÚSTAME SACAR LEITE, PERO QUE O ANIMAL SEXA BO, QUE TI MIRES A GRANXA E DIGAS: MIRA QUE VACA!” Desde 2012 apostan pola cama fría

SARA, A VACA QUE O CAMBIOU TODO

INSTALACIÓNS

PRIMEIROS MESES COS ROBOTS

Planillo September Sara marcou un antes e un despois na traxectoria de Planillo Holstein. No ano 2008 proclamábase en Verona vaca gran campiona do Dairy Show e ao ano seguinte revalidaba o seu título en Montichiari. Desde entón, Andrés e as súas frisonas convertéronse en habituais das competicións morfolóxicas nacionais e internacionais. “Teño que agradecerlles a Víctor Arriero, a Alberto Medina, a Raúl Aja e a Carlos Prat, que foron os que me compraron parte da vaca e os que se encargaron de levala aos concursos”, lembra. Por mor desas dúas vitorias empezaron a sacarlle embrións, primeiro a ela e logo ás súas fillas, que utilizaron tanto para implantar noutras femias da explotación como para vender, pois daquela “si había mercado de embrións”, manifesta.

O establo principal ten estrutura de ferro e teito de chapa. Nel están as vacas en lactación e dous lotes de xatas, que nos vindeiros meses pasarán a outra nave de tipo invernadoiro que van construír para aloxar as secas e gran parte da recría. A pesar de que o establo é moi aberto, a calor é un hándicap nos meses de estío e obrígaos a ter ventiladores funcionando todo o día. “A verdade é que cos ventiladores, coa cama fría e que a nave é bastante escura no verán as vacas non están mal, non as ves coa lingua fóra”, afirma Andrés. Aínda así, recoñece que hai épocas en que si notan a baixada de produción e, seguidamente, de fertilidade, por iso está a valorar a posibilidade de instalar aspersores. As xatas pequenas permanecen noutra nave anexa á de produción, en cuxas paredes colocaron unha capa de illamento térmico para evitar as temperaturas extremas, tanto no verán coma no inverno.

Flexibilizar os horarios, depender menos da man de obra e ter máis información dos animais foron os motivos que levaron a Andrés a dar o paso ao muxido robotizado. Asegura que atopar persoas competentes para realizar esta tarefa é moi difícil e que, aínda que as salas tamén proporcionan moitos datos, prefire o robot porque require menos intervención humana. “Os animais aínda están en período de adaptación, estamos aprendendo todos, pero as sensacións son boas”, di sobre a experiencia dos primeiros meses co novo sistema. Admite que tiveron problemas de saúde con algunha vaca e que hai outras ás que lles custa entrar, pero confía en que as complicacións se minimicen cando pairan todas”. Na actualidade están producindo uns 35,5 litros vaca/día, cunhas calidades do 3,4 % de graxa e do 3,15 % de proteína. A media de muxidos/día está nos 2,5.

70 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_naGranxa_Planillo_galego_03_SABE.indd 70

18/6/19 10:57

alMacenaMIenTO de FOrraJe túnel agrícola toutabri® La gama de cobertizos de almacenamiento Toutabri® es perfectamente adecuada tanto para el almacenamiento de forraje de una explotación poco mecanizada como para una gran explotación que utilice sistemas telescópicos. El forraje se beneficia del efecto de túnel para un almacenamiento seco y correctamente ventilado.

MaTerIal aGrícOla Hangar para proteger su material agrícola Gracias al Toutabri® alargará la vida útil de sus materiales protegiéndolos de la intemperie. La amplia gama de 4,50 a 25 m permite cobijar desde materiales pequeños hasta máquinas voluminosas de tipo cosechadora.

Túnel de cría Una solución inteligente de menor coste El Toutabri® y sus opciones de ventilación y de aislamiento pueden adaptarse a todo tipo de cría respetando el confort de los animales.

Para Protegerlo todo sin gastarlo todo distribUidor oficial Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500 la espina · gijón · avilés

publicidade_richel.indd 71

info@grupoladislao.com www.grupoladislao.com

www.toutabri.e s

17/6/19 17:31

NA GRANXA Silo de polpa de remolacha

Separador sólido-líquido do xurro

Pacas de alfalfa en rama

DISPOÑEN DE 20 HECTÁREAS DE SECAÑO NAS QUE SEMENTAN MAIORMENTE AVEA QUE RECOLLEN EN SECO

APOSTA POLA CAMA FRÍA A causa dun brote de mamite para o que xa non atopaba solución, no ano 2012 Andrés aventurouse a poñer cama fría. “Empecei á desesperada, pero o cambio foi bestial”, sostén. O manexo desta cama é moi doado. Desde primeiros de maio ata outubro unicamente pasan o rotovátor dúas veces ao día e o resto do ano, a maiores, botan palla picada para contrarrestar o exceso de humidade. “Cos resultados estamos contentos, porque a vaca está cómoda, está limpa, excepto cando hai unha época de choivas moi longa, que se lles forma unha ‘plastilina’ e están máis sucias do normal”, explica. O reconto celular ascende a 200.000 cél./ml. Respecto diso, Andrés apunta que tiveron algún repunte coa instalación dos robots, pero considera que a situación está “baixo control”. En canto á bacterioloxía, a media do mes de maio foi de 15.000 ufc/ml.

SEPARACIÓN SÓLIDO-LÍQUIDO DO XURRO Inicialmente, a limpeza dos patios facíana co tractor. “Iso si que era un traballo de todos os días e as vacas non estaban limpas, así que o primeiro que fixen foi poñer a arrobadeira e logo, como vin que se xeraba máis xurro e tiña que estar todas as semanas sacándoo, á parte de incumprir a normativa, optamos

por facer unha balsa de formigón gunitado para o líquido e poñer o separador, sen tocar a esterqueira que xa tiña”, relata. O seu funcionamento é sinxelo. A arrobadeira arrastra as dexeccións ata un extremo da nave, onde teñen a fosa pequena co batedor e a bomba, a cal impulsa o xurro por baixo do chan ata o separador, onde queda a parte sólida. Desde aí, o líquido é conducido a través dunha tubaxe ata a balsa grande, que ten unha capacidade dun millón de litros.

FORRAXES COMPRADAS Case toda a alimentación a adquiren no mercado. Compran millo e polpa de remolacha, que logo ensilan na explotación, e tamén alfalfa en rama. Para as vacas en lactación elaboran unha ración unifeed composta por 21 kg de silo de millo, 2,5 kg de palla, 2,5 kg de alfalfa, 4 kg de polpa de remolacha ensilada e 7 kg de concentrado. A maiores fan outras dúas racións diarias, unha para as secas e outra para as xovencas a partir de oito meses. Ambas levan palla, polpa de remolacha e penso, aínda que en diferentes proporcións. Dispoñen de 20 hectáreas de secaño nas que sementan maiormente aveas para recoller en seco. Se a recolección se fai en condicións favorables e a forraxe é boa, utilízana para os animais de concurso e, se non o é tanto, dánllela ás xatas.

Os traballos de sega e empacado contrátanllelos unha empresa externa, xa que Andrés non ten apeiros agrícolas. Unicamente dispón da maquinaria que necesita para o día a día da granxa: o carro unifeed, dous tractores, unha pa cargadora, o rotovátor, un esparexedor de esterco e unha cuba que apenas utiliza porque o xurro llelo regala a agricultores da zona. En cambio, ao estar situada nunha zona moi hortícola, o esterco está moi cotizado e consegue vender todo o que se xera na explotación.

MANEXO E ALIMENTACIÓN DA RECRÍA Durante o período de lactancia, as xatas permanecen en casetas individuais, onde tamén lles subministran penso de arranque. Aos dous meses fanlles a desteta, pásanas ao primeiro lote colectivo e introdúcenlles a forraxe seca. Ao redor dos catro empézanlles a dar da mestura das vacas de leite suplementada con máis penso e continúan con palla a discreción. A partir dos cinco danlles só a mestura de femias en lactación e desde os oito aliméntanse coa súa propia ración unifeed. Con esta idade as xatas son trasladadas ao establo de produción. Alí divídense en dous lotes: un de 8 a 12 meses e o outro desde os 12 ata que lles diagnostican a preñez. É aquí onde agora teñen máis problemas de capacidade debido á ampliación do lote de muxido. Unha vez que lles confirman a xestación, as xovencas xúntanse coas vacas secas nunha finca adxacente na que van construír a nave para a recría.

72 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_naGranxa_Planillo_galego_03_SABE.indd 72

18/6/19 10:57

Secaderos de forrajes

ยกAhora puede obtener forrajes de primera con su propia cosecha!

NOVEDAD

Distribuidor en exclusiva para Galicia

Consulte nuestros precios en carros de demostraciรณn

Financiaciรณn a medida AMPLIA VARIEDAD DE Mร QUINAS USADAS

vp011_publicidade_tecnor.indd 73

19/6/19 19:12

NA GRANXA Lote de secas e xovencas xestantes

DATOS REPRODUTIVOS Ao atoparse en pleno proceso de crecemento, todas as femias que nacen na explotación quedan nela, pero ata hai pouco a venda de vacas de primeiro parto era algo frecuente. A media de idade á que lles practican a primeira inseminación ás xovencas é de 14,6 meses e a media de inseminacións por preñez, de 2,25. Comenta Andrés que está un pouco alta debido ao uso de seme sexado e ao implante de embrións. “Utilizamos o sexado para as boas e, as que non o son, se é tempo de poñerlles embrión, poñémosllelo e, se non, utilizamos seme convencional”, explica. Nas vacas, onde case sempre empregan o convencional, a media de doses por preñez ascende a 2,65. Para a detección de celos utilizan os colares de identificación do robot, que miden a actividade das vacas cada dúas horas. Aínda que xa anteriormente traballaban con podómetros, durante unha tempada optaron por facer sincronización de celos rutineira co protocolo G6G, pero na actualidade, grazas á fiabilidade dos datos que lles proporciona o robot, só a fan en casos concretos de femias que tiveron algún quiste ou calquera outro problema que poida influír na súa fertilidade. A taxa de fecundidade é do 45,41 % e a porcentaxe de éxito á primeira inseminación, do 30 %. O intervalo entre partos é de 425 días, con 180 DEL. A taxa de reposición é do 25,8 % e a de eliminación, do 18 %.

A CUALIFICACIÓN MORFOLÓXICA DO RABAÑO É DE 84 PUNTOS, CON OITO FEMIAS EXCELENTES

O implante de embrións é habitual en Planillo Holstein, aínda que agora o teñen algo parado coa transición ao muxido robotizado. “Son embrións da propia granxa. Alberto Medina tróuxome algún para poñer a medias, pero o que fixen eu é todo de aquí”, conta Andrés. Recentemente estreáronse coa fecundación in vitro, pero o parto foi problemático e non conseguiron salvar a cría. Con todo, Andrés confía nas vantaxes desta técnica e asegura que o seguirán intentando.

XENÉTICA CANADENSE Acerca da mellora xenética da raza, Andrés reflexiona e di: “Lévannos por tantos sitios que eu estou agora un pouco atordado co que é mellor, pero ao final son fiel ao que sempre pensei, ao que me ensinaron, que unha vaca lonxeva é unha vaca morfoloxicamente boa, correcta creo que é pouco, que produza moito leite e que teña uns trazos de saúde aceptables”.

NOMEADO PRESIDENTE DE AFNA Andrés asumiu en decembro a presidencia da Asociación Frisona de Navarra (AFNA), unha nova responsabilidade que afronta “con boas expectativas” e “moitas ganas de traballar”. O seu primeiro reto á cabeza do colectivo é tentar achegar os socios entre si, promovendo xornadas de portas abertas para que os gandeiros das distintas zonas da rexión se coñezan e, “xa de paso –di–, ver os diferentes sistemas de produción que teñen”.

Á hora de seleccionar os touros ten en conta os seguintes parámetros: +1.000 en leite, +3 en tipo e que sexan positivos en graxa e proteína. Tamén se fixa, cada vez máis, nos trazos de saúde e, por suposto, nas familias das que proceden. Excepcionalmente, para femias de concurso elíxeos moi “tiperos”, aínda que en contrapartida teñan menos potencial leiteiro. O que si considera fundamental en todos os casos é un bo acoplamento, buscar o semental que mellor se adapta para cada femia. Andrés decántase polo seme canadense, do que destaca a súa fiabilidade nos trazos morfoloxicos. A maioría son xenómicos, “sempre e cando a súa familia sexa fiable”, matiza. Seme de carne apenas utiliza e menos agora, que están medrando. “Levo dous anos que xa sabía que ía poñer robot, entón fun deixando máis e máis cantidade, e para non ter fillas de calquera xovenca funlles poñendo embrións que xa tiñamos conxelados”, aclara.

74 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_naGranxa_Planillo_galego_03_SABE.indd 74

18/6/19 10:57

ES ÚNICO. El Multi hasta 120 CV.

Distribuidor en exclusiva para España y Portugal www.farmingagricola.com

farming steyr.indd 75

20/6/19 18:02

NA GRANXA

No lote das secas e xovencas preñadas teñen un semental que aproveitan cando unha xovencas perde a xestación. “Cóllecha e sálvache a xovenca, aínda que adoita ser unha porcentaxe moi pequena –di–. Tamén me vén moi ben para preñar vacas que foron doantes de embrións, porque ao final, digan o que digan, en canto empezas a tocar os animais, despois cústalles”, engade. Teñen 8 femias con cualificación excelente e a media do rabaño ascende a 84 puntos. O ICO é de 2.647.

VENDA DO LEITE A pesar de que teñen as máquinas expendedoras e venden directamente nalgúns establecementos –arredor duns 2.000 litros á semana–, a maior parte do leite entréganlla a Pascual desde principios dos anos noventa. “A relación coa empresa é boa. Metémonos no Programa de Seguridade Garantida, de ter a granxa relativamente ben dentro das nosas posibilidades e, desta forma, tes a alguén que constantemente che vai dicindo o que tes que facer, como está a normativa... Eu creo que é bo, porque te orientan e che serve para facer as cousas ben”, afirma convencido. Na actualidade, Pascual estalles pagando o leite a un prezo base de 320 euros a tonelada máis/menos o índice de referencia da INLAC, calidades, dobre A e certificación.

O FUTURO A súa paixón polas vacas aparta calquera sensación de negatividade da mente de Andrés. Cre que o sector “non está unido”, que “hoxe en día xa non se vende calidade, senón animalismo” e que “altibaixos sempre houbo e os seguirá habendo”, pero aínda así define o seu traballo como un “negocio digno e bonito”. O propietario de Planillo Holstein é novo e aínda non lle preocupa se haberá traspaso á fronte da explotación, o que non impide que lles inculque aos seus fillos o amor pola gandería e o respecto pola profesión: “O que eu quero transmitirlles é que isto é un negocio digno, un negocio bonito. Por iso, tento organizar o traballo de forma que non vexan ter vacas como un problema. Mentres son pequenos, que o vexan como un entretemento e unha diversión, e cando lles toque traballar, que estean a gusto, e se o día de mañá se queren quedar aquí, poder darlles a oportunidade”.

Andrés acaricia o semental, Davinci

Furgón frigorífico no que transportan o leite

O IMPLANTE DE EMBRIÓNS É HABITUAL EN PLANILLO HOLSTEIN, AÍNDA QUE AGORA O TEÑEN ALGO PARADO COA TRANSICIÓN AO MUXIDO ROBOTIZADO

OS CONCURSOS, A SÚA GRAN PAIXÓN Co crecemento que está experimentando a granxa, Andrés anda escaso de espazo para manter separadas do resto ás xatas, xovencas e vacas que quere levar a algún concurso. “Agora, co tema do robot, terei que pensar como facelo, pero a idea é telas separadas porque necesitan unha alimentación distinta”, explica. En canto ao traballo extra que este hobby supón, recoñece que hai que estar moi pendente delas, pero “ao final falo porque queres”, afirma. Á súa filla Elsa tamén lle gusta moito domar e manexar os animais, o cal o motiva, aínda máis, a seguir. “Nos concursos coñécense con fillos doutros gandeiros, o cal no futuro lles pode servir. Eu creo que iso é o bonito dos concursos, non é o gañar nin o perder, senón coñecer xente e comparar impresións con outros gandeiros”, conclúe.

Estes son os seus principais logros ata a data: • Planillo September Sara, vaca gran campiona do Dairy Show (Italia) 2008 e 2009 e gran campiona reserva do Concurso Nacional da Raza Frisona Conafe 2009 e 2013 • Planillo Goldwyn Sarica, gran campiona de xovencas do Concurso Nacional de Primavera da Raza Frisona Conafe 2010 • Planillo Adam Samira, campiona reserva de xovencas da Nuit de la Holstein (Bélxica) 2018 • Planillo Holstein, segundo mellor criador e segundo mellor rabaño do Concurso Nacional da Raza Frisona Conafe 2016

76 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_naGranxa_Planillo_galego_03_SABE.indd 76

18/6/19 10:57

vp011_publirreportaxe_lely_galego_sabe.indd 77

18/6/19 11:12

vp011_publirreportaxe_lely_galego_sabe.indd 78

19/6/19 13:46

vp011_publirreportaxe_lely_galego_sabe.indd 79

18/6/19 11:12

M A N E XO

Uso do índice da relación verán/inverno para definir establos eficientes contra o estrés calórico Amosamos os resultados do estudo comparativo levado a cabo en Israel en 2015 sobre o índice do rendemento verán/inverno, o cal valora a eficiencia do uso dos métodos utilizados en diferentes granxas para paliar o estrés calórico atendendo a tres parámetros: tipo de establo, nivel produtivo e rexión xeográfica.

Dr. Israel Flamenbaum Cow Cooling Solutions Ltd., Israel

os últimos corenta anos foron realizados en Israel estudos comparativos coa finalidade de definir o efecto negativo do estrés calórico nas vacas leiteiras e do efecto do uso de métodos de arrefriado en mitigar a calor e reducir as caídas na produtividade e a fertilidade durante o verán.

Recentemente desenvolveuse nese país un índice chamado “relación de rendemento verán/inverno”, que permite avaliar a efectividade do uso dos métodos para paliar o estrés calórico en cada establecemento. Este índice avalía o rendemento nos tres meses do verán respecto ao dos tres do inverno (tendo en conta esta estación como base) e está incluído nun informe anual presentado a cada establo participante, no que é o control do leite e a base de datos do Libro do rabaño israelí, utilizado pola Asociación de Produtores Leiteiros

de Israel (ICBA polas súas siglas en inglés). O índice analiza datos de produción de leite, graxa e proteína no leite, células somáticas (RCS) e a taxa de concepción durante o inverno e o verán. Con base neste informe, determínanse prioridades de asistencia técnica, concentrando e enfocando os esforzos nos establos con resultados pobres. Os cadros 1, 2 e 3 mostran os datos da base de cifras de 2015, nos cales se compara o índice de rendemento verán/inverno en establos familia-

80 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_manexo_indiceVeranInverno_galego.indd 80

19/6/19 10:26

M A N E XO

ESTE ÍNDICE ANALIZA, ENTRE OUTROS DATOS, A TAXA DE CONCEPCIÓN DURANTE O INVERNO E O VERÁN

Metionina bypass C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S · C5 H11 N O2 S

res pequenos con 2 muxidos/día e establos de cooperativas grandes con 3 muxidos/día (cadro 1); muxidos de diferentes niveis de produción (anual, alta, mediana e baixa [cadro 2]) e establos situados en diferentes zonas climáticas do país (cadro 3).

Cadro 1. Índice de rendemento verán/inverno en establos familiares (pequenos) e cooperativas (grandes) Parámetro tipo establo

Familiares

Cooperativos

Produción de leite no verán (kg/día)

34,6

36,4

Relación V/I (leite)

0,95

Relación pico de lactación V/I

0,96

Relación % graxa

0,97

0,98

Relación % proteína

0,96

Relación células somáticas RCS

1,08

1,00

Taxa de concepción de inverno (%)

40,6

42,7

Taxa de concepción de verán (%)

17,5

20,0

Diferenza I-V (%)

-23

Total de establos

390

162

Metionina protegida para una mejor biodisponibilidad

T.+34 9150140 41|info@norel.net|www.norel.net

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 81

vp011_manexo_indiceVeranInverno_galego.indd 81

19/6/19 10:26

M A N E XO

Cadro 2. Índice de rendemento verán/inverno en establos con diferente nivel de produción Parámetro nivel produtivo

Produción baixa

Produción mediana

Produción alta

Produción de leite no verán (kg/día)

32,0

35,5

38,7

Relación V/I (leite)

0,93

0,95

0,98

Relación pico de lactación V/I

0,95

0,98

Relación % graxa

0,97

0,98

0,97

Relación % proteína

0,96

Relación células somáticas RCS

1,00

1,05

1,11

Taxa de concepción de inverno (%)

39,7

42,0

42,5

Taxa de concepción de verán (%)

13,7

18,3

23,3

Diferenza I-V (%)

-26

-23

-19

Total de establos

205

197

164

O USO INTENSIVO DE MÉTODOS DE ARREFRIADO TEN O POTENCIAL DE ELIMINAR GRAN PARTE DO EFECTO NEGATIVO DA CALOR NAS VACAS

Cadro 3. Índice de rendemento verán/inverno en establos situados en diferentes zonas climáticas de Israel Parámetro rexión xeográfica

Montañas

Vales (cálido)

Costa (húmido)

Deserto (seco)

Produción de leite no verán (kg/día)

37,3

34,1

35,3

34,8

Relación V/I (leite)

1,00

0,91

0,95

0,94

Relación pico de lactación V/I

1,01

0,92

0,95

0,97

Relación % graxa

0,95

1,02

0,98

Relación % proteína

0,95

0,96

Relación células somáticas RCS

0,94

1,07

1,12

1,07

Taxa de concepción de inverno (%)

39,4

42,9

40,6

41,6

Taxa de concepción de verán (%)

26,6

16,3

18,9

15,9

Diferenza I-V (%)

-13

-27

-22

-26

Total de establos

168

Do presentado nos cadros 1, 2 e 3 pódese ver que as vacas en ambos os establos, familiares e cooperativas logran conseguir un índice de 95 % da produción estival de leite, comparada coa do inverno. Nos dous casos as vacas perden preto do 5 % de graxa e proteína nas lactacións do verán. Con todo, a taxa de concepción no inverno é en ambos os sectores de máis de 40 %, mentres que no verán a taxa se reduce máis nos esta-

blos familiares en comparación ás cooperativas (17 % e 20 %, respectivamente), posiblemente polo mellor manexo realizado nas granxas grandes. Comparando os diferentes establos de acordo co nivel de produción no inverno, vemos que os resultados da relación verán/inverno foron mellores nos de alto nivel de produtividade, comparado cos de mediana e baixa produtividade. É posible que isto sexa debido ao

82 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_manexo_indiceVeranInverno_galego.indd 82

19/6/19 10:26

I n n ova c i o n e s g a n a d e ra s

APROVECHE

Nu trición y Salud

Lo natural es bueno

TODA LA ENERGÍA DE SU RACIÓN DURANTE TODO EL AÑO

ENERMILK PLUS CON TODAS LAS VENTAJAS DE ENERMILK POTENCIADO Y TODOS LOS BENEFICIOS DE LAS *Saccharomyces cerevisiae NCYC R 404

LEVADURAS

- LEVADURA ESPECÍFICA VACAS LECHERAS

Aumenta la digestibilidad de la fibra

Disminuye el riesgo de acidosis.

y por tanto, la energía disponible.

Previene la aparición de la cetosis.

Estimula el funcionamiento del rumen.

Mejora los índices de fertilidad.

Incrementa la ingesta.

Alarga la curva de máxima producción.

Reduce el ESTRÉS POR CALOR y su efecto sobre la ingesta, la producción y la fertilidad

www.grupoinnofarm.com vp11_innofarm.indd 83

17/6/19 10:54

M A N E XO

mellor manexo, incluído o mellor uso de sistemas de arrefriado nos devanditos establecementos. Comparando os resultados en diferentes rexións do país, observamos que, fóra da zona montañosa, nas demais, aínda tendo diferentes condicións climáticas durante o verán, os logros son case similares respecto da diminución estival na produción de leite e na fertilidade. Estimamos que o uso intensivo de métodos de arrefriado ten o po-

tencial de eliminar gran parte do efecto negativo da calor nas vacas. Para finalizar levouse a cabo unha comparación entre os resultados en establos que aplican esta tecnoloxía de forma intensa (“establos exitosos”) e os que non a aplican (“establos fallando”). Como referencia, agregamos a resultados medios de todos os establos do sector cooperativo (grandes); os datos desta comparación recóllense no cadro 4.

O ARREFRIADO DE NOITE É SUMAMENTE IMPORTANTE EN VACAS DE ALTO NIVEL PRODUTIVO NO VERÁN

Cadro 4. Índice de rendemento verán/inverno en establos grandes en Israel, con índice alto (“exitosos”) e baixo (“fallando”), fronte á media do sector de establos cooperativos Parámetro nivel de éxito en mitigación da calor

Establos “exitosos”

Media establos cooperativos

Establos “fallando”

Produción de leite en verán (kg/día)

39,4

36,4

34,7

Produción de leite en inverno (kg/d)

39,8

38,3

39,4

Relación V/I (leite)

0,99

0,95

0,88

Relación pico de lactación V/I

0,99

0,96

0,90

Relación % graxa

0,98

0,96

Relación % proteína

0,97

0,96

Relación células somáticas RCS

1,02

1,00

0,97

Taxa de concepción de inverno (%)

44,4

42,7

42,9

Taxa de concepción de verán (%)

33,8

20,0

14,3

Diferenza I-V (%)

-11

-23

-29

Total de establos

162

Púxose en evidencia que cando o arrefriado intensivo de vacas nas diferentes etapas da lactación ocorre durante o verán pode reducir significativamente a diminución que a tempada de calor causa no nivel de produción de leite e na taxa de concepción. A redución en produción de leite entre establos “exitosos” e “fallando” foi de 1,5 e 5,8 kg/día, respectivamente. A redución na taxa de concepción destes foi de 11 e 29 puntos de porcentaxe, respectivamente.

CONCLUSIÓN Non cabe dúbida de que para obter bos resultados no verán hai

que asegurarlles un arrefriado de “boa calidade” ás vacas, ao longo de toda a estación. Cando digo isto refírome ao bo mollado das vacas e á velocidade adecuada de aire (ventilación forzada). Hai que asegurarse de que as vacas teñan suficiente espazo no lugar de arrefriado e que gocen de bo tratamento tempo suficiente ao longo do día. Recoméndase garantir tratamentos repartidos moitas veces ao día e non deixar de arrefriar as vacas máis de catro horas entre tratamentos, mesmo nas horas nocturnas. O arrefriado de noite é sumamente importante en vacas de alto nivel produtivo no verán.

84 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_manexo_indiceVeranInverno_galego.indd 84

19/6/19 10:26

Cow Cooling

Creando el clima adecuado para sus vacas

Ver experiencias en vídeo

Cuando la temperatura excede de 22°C, las vacas comienzan a sufrir stress por calor. Esto provoca que coman menos y produzcan menos leche, hasta un 25% de pérdidas. El stress por calor puede también llevar a índices de preñez más bajos y a terneras con menos peso en el nacimiento.

Cow Cooling.

Enfriar las vacas es la forma adecuada de aumentar su producción

Combinación de aire y agua a las vacas. Enfriar vacas donde vale la pena y donde están presentes: salas de espera y línea de comederos. Salas de espera: mientras las vacas esperan a ser ordeñadas Línea de comederos: evita el stress por calor mientras comen. Programable por tiempo, presencia de vacas, humedad, temperatura,...etc.

DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7. 28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 44 73 / 62 / 63

www.delaval.es

diseño

delaval.indd 85

17/6/19 10:55

EXAFAN PRESENTA SU NUEVO SISTEMA DE CONTROL AMBIENTAL PARA LA CRÍA DE TERNEROS El proyecto, que se encuentra en fase final de testaje, pretende mejorar el ambiente de cría de los animales para aumentar su eficiencia productiva. Interior y exterior de la nave de prueba

David Marcuello Project Manager de Exabovi

“EN ESTA EXPLOTACIÓN EL ANIMAL NO SUFRE NINGÚN TIPO DE ESTRÉS CLIMÁTICO”

¿A qué se dedica Exafan? Exafan nace hace treinta años de la mano de Juan Pascual, su propietario y fundador, como un proyecto de mejorar las explotaciones ganaderas. En la actualidad somos líderes de mercado en los sectores de porcino y avícola y en estos últimos dos años decidimos centrarnos también en tener un producto para el bovino, tanto de leche como de carne. ¿Qué tipo de productos comercializáis? Ofrecemos una amplia gama de equipos de control ambiental y también sistemas de alimentación completa. Es todo fabricado en España, nosotros lo diseñamos y lo fabricamos,

vp11_publicidade_exafan_galego.indd 86

ya que contamos con un departamento de I+D propio. Tenemos desde pequeños ventiladores hasta ventiladores de gran caudal, sistemas informáticos, todo tipo de sondas, un poco todo lo que engloba tener controlada una explotación ganadera desde el punto de vista ambiental y con sistemas de alimentación de todo tipo. ¿En qué consiste el sistema de control ambiental para la cría de terneros que estáis desarrollando? El objetivo de este proyecto, que nace hace dos años, es trasladar todo lo que hemos aprendido del pollo y del cerdo al bovino. En concreto, en la prueba que estamos haciendo ahora lo hemos extrapolado a la recría de terneros pasteros. Tanto en una granja de pro-

ducción de leche como en una finca de vacas nodrizas, al separarla de su madre, la cría se enfrenta a diferentes temperaturas y a un montón de individuos más que no conoce, y lo que hacemos con este sistema es, dentro de nuestras posibilidades, mejorar ese ambiente, hacerle más sencilla esa adaptación. ¿Qué beneficios aporta? En primer lugar, en este caso, el tema de la conversión de los animales. Hemos llegado a tener conversiones mejoradas de entre 0,8 y 1 kg, que es mucho dinero. La administración de antibióticos también se reduce; en concreto, nosotros estamos en un 70 % con respecto a lo que teníamos hace cinco años o a lo que tenemos en una explotación de fuera. Esto se debe a que hemos trabajado el origen un poco y, sobre todo, a que en esta explotación el animal no sufre ningún tipo de estrés climático; además, hay un menor índice de bajas siempre. Otra de las pecualiaridades del sistema es que el animal desarrolla mucha menos piel. Siempre tienen en torno a 1-1,5 % más de rendimiento de la canal, ya que no tienen que generar esa capa de piel extra para pasar el invierno y en verano les evitas el estrés climático, entonces gastan mucho menos en mantenimiento de sí mismos.

19/6/19 13:43

¿Qué elementos componen el sistema? La nave en la que estamos haciendo la prueba es totalmente cerrada, con una estanqueidad del 97 %. Tenemos cuatro impulsores de aire, con los que podemos trabajar por depresión o por sobrepresión, es decir, podemos tirar con los extractores y que el aire entre por sí mismo o, como ocurre en esta época del año, lo que hacemos es impulsarlo, siempre un 30 % más de lo que sacamos. Con esto conseguimos que el ambiente sea agradable, que no haya olores, que no esté cargado de gases y, en resumen, que el animal esté más cómodo. En el centro están todas las sondas que controlan la nave y en una de las paredes tenemos una tabla de control ambiental que recoge los datos y nos va diciendo cómo se van desarrollando los animales en base a la ventilación que tenemos. ¿Qué datos recoge la tabla de control? Recoge las emisiones de amoniaco y de CO2, la temperatura y la humedad. Nosotros ventilamos en base al índice de temperatura y humedad (ITH) y, en función de eso, siempre condicionas que el animal tenga un estrés climático mínimo o nulo en este caso. Entonces la idea es crear unas condiciones ambientales totalmente artificiales… Claro, esa es una de las grandes ventajas de este sistema. Por ejemplo, en Galicia o en Asturias una de las razones por las que no hay grandes cebaderos, aparte de por el tema de los cereales, que son mucho más caros, es porque las condiciones climáticas son bastante adversas, tienes una época de lluvias muy larga, frío en invierno, mucha humedad en verano… y con este sistema todas esas adversidades se suplen. Siempre hay que contar que esto no es un sistema de aire acondicionado, es decir, aquí trabajamos con sistemas de cooling o de nebulización de agua que consisten en bajar las temperaturas a través de inyectar aire más frío con una carga de humedad. La gracia es que nuestros ordenadores hagan que esa carga de humedad sea la mínima posible. ¿Cómo se maneja el sistema? Son todos sistemas muy sencillos. Nosotros llevamos ya casi treinta años trabajando en el

pollo y en el cerdo y, aunque son sectores en los que estos controles están más normalizados, todos los productos están pensados para que la gente los pueda manejar fácilmente. A la hora de instalarlo, ¿existe mucha diferencia de precio con un sistema de ventilación tradicional? Evidentemente tiene un sobrecoste, pero lo que encarece el sistema no son los equipos, sino la construcción en sí de la nave. Simplemente en aislamiento ya lleva muchísimo más dinero, pues tienes que hacer todos los remates para que sea totalmente estanca. Hay un valor añadido que hay que pagar, pero no es el equipo informático o el equipo de ventilación lo que sube el valor.

La nueva marca de EXAFAN para el sector bovino

¿Qué consumo energético implica? En Exafan hemos trabajado mucho en hacer equipos electrónicos eficientes, de manera que cada ventilador lleva una pequeña centralita que gestiona todo el caudal de aire que entra y, evidentemente, nunca trabaja por encima de lo que necesita. Un equipo de los que tenemos aquí gasta un 70 % menos de energía que uno convencional de todo o nada. ¿Se puede instalar este sistema de control ambiental en cualquier nave? Para hacer una buena explotación y que tenga un coste relativamente asequible, lo bueno es hacerla de cero. Aun así, podemos instalar muchas de estas soluciones en una nave convencional; no conseguiremos el mismo resultado climático, pero mejoraremos mucho lo que ya tenemos. En Estados Unidos ya se están construyendo naves para vacas lecheras con todo el aire controlado y aquí en España tendremos que ir poniéndonos poco a poco al día. ¿En qué fase se encuentra el proyecto? Estamos en fase final de testaje y ya tenemos varios proyectos presupuestados, algunos en España, otros fuera… Sabemos cómo funciona la nave y lo que hay que hacer, pero queremos optimizar más la conversión, es decir, si estamos en un 0,7 de ganancia, queremos llegar a 1 o a 1,1. En las pruebas que hemos hecho aquí hemos pasado de tener diferenciales de 3 kg, o sea, con diferentes condiciones ambientales, el animal comer 3 kg más o menos para ganar lo mismo. Entonces, ¿les influye el ambiente? Muchísimo, sí. CONTACTE CON NOSOTROS: +34 976 694 530 / exafan@exafan.com www.exafan.com

EN VÍDEO

vp11_publicidade_exafan_galego.indd 87

19/6/19 13:43

M A N E XO

Recriar na granxa, unha conta aínda pendente A pesar da innegable importancia da recría, continúan a ser moitos os problemas que se expoñen á hora de poñela en práctica na nosa explotación. Neste artigo reflexiono sobre algúns dos principais motivos e propoño algunhas solucións para poder conseguir animais máis eficientes e, por tanto, lograr máis beneficios na produción de leite.

Manolo Liz Servizos Veterinarios da Pontenova (Servepo), Lugo https://www.servepo.com/

CONSIDERACIÓNS PREVIAS

arece que a recría será durante un tempo unha das principais áreas de mellora das nosas explotacións. Gran parte dos avances conseguidos céntranse nas vacas en lactación, incidindo no manexo e nas instalacións para aumentar de forma considerable a produción por vaca en muxido. Habitualmente, a recría faise con menos criterio, aproveitando instalacións vellas de dubidosa idoneidade e ignorando en ocasións os protocolos que este labor esixe. Non é estraño que na actualidade sexa a mellora máis importante que

debemos afrontar se pensamos que as vacas adultas son a ferramenta de traballo do gandeiro. Aínda que sexa por tradición, parece que como gandeiros estamos obrigados a fabricar a nosa ferramenta de traballo, algo discutible se non o facemos de forma correcta; é unha tarefa que non teñen que asumir noutras industrias e/ou empresas que compran a provedores a materia prima que necesitan e nese “estar obrigados” arrastramos as tradicións e o descoñecemento dunha área que en si mesma é unha especialidade. Non esquezamos que a futura vaca nace na explotación coma un ruminante que non se porta como tal nos primeiros días. Debemos conseguir que se converta nun adulto que substitúa dignamente os seus antecesores e sexa eficiente durante os días nece-

sarios para amortizarse e sumar os maiores días posibles na explotación, tentando que o custo para producir cada litro de leite sexa o máis baixo posible. Neste contexto de facer nós mesmos a nosa recría, cada día de enfermidade, cada baixa ou cada atraso no crecemento suporán menos días produtivos na granxa e así o avalan moitos estudos realizados. É moita a información que actualmente nos achegan os laboratorios, as casas comerciais e as revistas especializadas mediante charlas, talleres formativos e grupos de traballo, sen esquecer Internet, pero a resposta desde as explotacións parece que non é acorde á formación que temos dispoñible tanto gandeiros coma veterinarios. Se non asumimos os cambios para atender o que parecen evidentes áreas de mellora… cal é a razón?

88 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_manexo_recria_manoloLiz_galego.indd 88

19/6/19 10:27

M A N E XO

O PESO DA RECRÍA Os días totais de vida (DTV) son a suma dos días totais produtivos (DTP) e dos días totais improdutivos (DTI). Os DTI son a suma dos días totais de recría (DTR) mais os días totais de secado (DTS), que, á súa vez, son a suma dos períodos que a vaca está seca entre cada parto (Sec 1+ Sec 2 + Sec 3…). Nun establo con bos datos reprodutivos, a zona “verde” de DTP só superará a zona “vermella” de DTI despois da 3.ª lactación. Así mesmo, a amortización dunha vaca (que depende de moitos factores), normalmente conséguese nalgún momento da 2.ª lactación, polo que parece evidente que necesitamos reducir os DTI (ollo coas baixas na recría) e superar con a maior folgura posible a 2.ª lactación. Africor Lugo presenta no seu informe de lactacións finalizadas o dato de kg de leite/día de vida, só dispoñible desde que a vaca causa baixa na explotación. Nesta provincia, a media está en 16 kg/ día de vida e a mellor explotación conseguía segundo datos de 2018 23 kg/día de vida, case o 50 % máis que a media. Na miña opinión, detrás dun dato positivo como o comentado, está atender co mellor criterio as etapas non produ-

tivas: recría e periparto. A recría suma máis de 780 días actualmente usando datos de Africor. A priori resulta frustrante que en moitos casos as nosas vacas estivesen máis días da súa vida sen dar leite que producindo. Usando os datos de explotacións dun mesmo grupo de gandeiros

comparei os que no ano 2018 conseguían menos de 16 kg/día (G1) de vida nas súas baixas cos que superaban esa cifra (G2) e obsérvanse grandes diferenzas tamén en produción vitalicia, número de lactacións conseguidas e a idade ao primeiro parto, o tema que nos ocupa.

Figura 1. Observación de como se necesita chegar á 3.ª lactación e terminala para asegurar que os DTP>DTI DTI= días totais improdutivos Meses Meses de recría 24 Secado 1 2 Secado 2 2 Secado 3 2

L1 L2 L3 L4

DTP=días totais produtivos 11,3 11,3 11,2 10 Intervalo parto-parto 400

L3 completada Días 732 60 55 55

345 345 342 305

902 902 40 %

47 %

1.031 1.336 60 %

53 % DTV= DTP+DTI 1.933

2.238

Os valores de secado e de lactacións son valores adecuados e desexables (secados <60 e lactacións de 11,3 meses, para ter intervalo P-P medios de 400 días). Na columna da dereita, relación que se xera se prolongásemos ata a 4.ª lactación e a completásemos 305 DEL (a relación DTP/DTV melloraría ostensiblemente)

EMBRIOVET SL es un equipo veterinario especializado en servicios de transferencia embrionaria en ganado bovino de leche y de carne

Nuestras nuevas instalaciones en Betanzos incluyen un avanzado laboratorio de fecundacion in vitro Le ayudamos a desarrollar el programa genético de su explotación: Diseño del programa genómico Creación de índices genéticos personalizados Asesoramiento genético completo. Programa de acoplamientos Programa de Transferencia de embriones: Flushing y transferencia o congelación de embriones Producción de embriones in vitro: OPU-FIV Programa de rescate genético Comercio de embriones: Nacional Importación/Exportación

www.embriomarket.com

administracion@embriovet.com 981 791 843 649 239 488

• 2 laboratorios móviles con base en Galicia • Servicio en toda la península e islas españolas • Veterinarios especializados en tecnologías reproductivas al más alto nivel En nuestras nuevas instalaciones en Betanzos (A Coruña) ofrecemos toda la tecnología embrionaria, abarcando la fecundación in vitro en todas las facetas.

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 89

vp011_manexo_recria_manoloLiz_galego.indd 89

19/6/19 10:27

M A N E XO

Figura 2. Días produtivos/improdutivos

Comparativa entre explotacións pertencentes a un mesmo grupo gandeiro Media kg/día vida. Ref 16 kg/día Media n.º lactación baixa Media produción vitalicia Idade ao primeiro parto xovencas en meses

G1 14,72 2,64 28.814 26,24

G2 19,40 3,20 42.138 24,54

Diferenza 4,69 0,56 13.324 -1,70

G1= valor medio das ganderías con < 16kg/día (5 explotacións) G2= valor medio das ganderías con > 16 kg/día (8 explotacións)

ALGUNHAS EXPERIENCIAS EN FOROS DE RECRÍA Tiven a sorte de participar activamente en moitas xornadas da formación e talleres de recría que antes comentaba e aproveito para contar algunha experiencia, á vez que lles agradezo a todos eles esa oportunidade á que nos sumamos uns cantos veterinarios. En concreto, nunha reunión formativa ofrecida pola compañía MSD unha das actividades consistiu en responder a dúas preguntas moi concretas: • Que problema hai para non dedicarlle máis tempo á recría? • Cal sería a solución para corrixir esa carencia? Debido a que só eramos veterinarios, dispúxosenos en dous grupos, de maneira que aproximadamente cincuenta veterinarios respondían facendo de gandeiros (contestaban o que eles ouvían) e os outros cincuenta respondían como o que eran, veterinarios. As respostas expúñanse en murais e despois todos votabamos as que máis nos convencían. Os gandeiros (veterinarios facendo de gandeiros) alegaban non ter tempo, ter moito traballo e algún, non ter coñecementos para facelo mellor. Os auténticos veterinarios alegaban non ser capaces de convencer o gandeiro, non estar remunerados e algún, non ter tempo (entendo que se “autodescartaban”). En canto ás solucións, expúñase atopar a maneira de demostrar que facer as cousas mellor na recría sería un investimento moi rendible e que só así se podería cobrar por asesorar neste aspecto. En definitiva, falta formación tanto en gandeiros coma en veterinarios para ver unha área de mellora nos animais “que aínda non dan leite”.

47 %

53 %

L3 completada e secado aplicado: DTP vs. DTI

Figura 3. Selección das mellores coincidencias do que pensan os gandeiros

Figura 2. Días productivos/improductivos

Os círculos da mesma cor din o mesmo

Figura 4. Selección de opinións máis votadas polos veterinarios

Iguais cores, mesma opinión: din o mesmo

Figuras 5 e 6. Selección de opinións máis votadas polos veterinarios

Os círculos da mesma cor din o mesmo

90 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_manexo_recria_manoloLiz_galego.indd 90

19/6/19 10:28

Durante estos últimos diez años nuestro objetivo siempre ha sido mantener a nuestros clientes formados e informados con el fin de maximizar los beneficios del uso de aminoácidos, convirtiendo el Programa de Aminoácidos de Kemin en una referencia en toda Europa.

Kemin es la única empresa que ofrece toda la gama de aminoácidos para rumiantes: Lisina y Metionina, con datos de biodisponibilidad y estabilidad científicamente contrastados.

Kemin proporciona el equipo técnico más cualificado y experimentado en la formulación de aminoácidos, siempre buscando optimizar y maximizar la rentabilidad.

Kemin Lifelong Learning: programa de formación continuo y personalizado

Kemin Animal Nutrition and Health - EMENA Tf: +34 977 25 41 88 WWW.KEMIN.COM ©Kemin Industries, Inc. and its group of companies 2019. All rights reserved. Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain statements may not be applicable in all geographical regions. Product labeling and associated claims may differ based upon government requirements.

vp11_publicidade_kemin.indd 91

Anuncio Spain.indd 1

17/6/19 10:58

15/03/2019 10:14:24

M A N E XO

TANTO O GANDEIRO COMA O VETERINARIO DEBERIAMOS FACER CADA VEZ MELLOR O NOSO TRABALLO

Figura 7. Enquisa realizada a 22 gandeiros antes do inicio dunha charla formativa sobre recría Por que non lle dedicas máis tempo á recría? Que te frea? a

Non teño tempo

14 %

Xa o fago bastante ben

50 %

Non teño seguridade; necesito saber máis sobre o tema

18 %

É caro facelo mellor

Teño moito traballo co resto da explotación

Que necesitarías para dedicarlle máis tempo á recría?

Copiando o modelo anterior, xusto antes de impartir unha charla sobre recría patrocinada por Zoetis a 22 gandeiros da Asociación Sóleite, elaborei unha enquisa con respostas tipo test; O máis sorprendente dos resultados é que o 50 % dos gandeiros entenden que manexan e atenden ben a súa recría, pero na resposta á segunda pregunta, só o 14 % mantén que o fai bastante ben, elixindo antes o asesoramento e/ou a demostración de que investir na recría é

22 respostas

Que mo expliquen mellor

27 %

Que o veterinario me guíe nisto

14 %

Xa o fago bastante ben

14 %

Que me demostren a rendibilidade en euros para investir convencido

23 %

Que paguen mellor o leite

23 %

rendible. Por suposto, tamén se pode ver a resposta “que me paguen mellor o leite”, indicativo de parte do problema, xa que nesa resposta se evidencia que algún gandeiro interpreta a recría coma un traballo “extra” que non afronta por propia iniciativa. Tanto o gandeiro coma o veterinario deberiamos facer cada vez mellor o noso traballo e a partir de aí edificar as melloras; entendo que niso o prezo do leite non é determinante, pero si a nosa formación.

Animado polas curiosas conclusións que as enquisas permiten deducir, meses máis tarde nunha reunión de veterinarios frikis que dedicamos parte do noso tempo libre a compartir experiencias veterinarias (moi edificante e estimulante), propuxenlles aos meus compañeiros a enquisa para as dúas preguntas, pero con resposta libre. Dos nove compañeiros, mostro as respostas individualizadas de cada veterinario e tamén o seu resumo, “cociñado” por min.

Figura 8. Respostas ordenadas en porcentaxe decrecente Por que non lle dedicas máis tempo á recría? Que te frea?

22 respostas

Xa o fago bastante ben

50 %

Non teño seguridade; necesito saber máis sobre o tema

18 %

Non teño tempo

14 %

É caro facelo mellor

Teño moito traballo co resto da explotación

Que necesitarías para dedicarlle máis tempo á recría?

22 respostas

Que mo expliquen mellor

27 %

Que me demostren a rendibilidade en euros para investir convencido

23 %

Que paguen mellor o leite

23 %

Que o veterinario me guíe nisto

14 %

Xa o fago bastante ben

14 %

92 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_manexo_recria_manoloLiz_galego.indd 92

19/6/19 10:28

M A N E XO

CADA DÍA DE ENFERMIDADE, CADA BAIXA OU CADA ATRASO NO CRECEMENTO SUPORÁN MENOS DÍAS PRODUTIVOS NA GRANXA

LECHES MATERNIZADAS

Figura 9. Enquisa nunha reunión de veterinarios frikis en Ribadeo (Lugo) Pregunta 1: Por que non máis tempo? O gandeiro non reclama este servizo 1

Polo pouco valor do animal

Pregunta 2: que ten que pasar para que te dediques máis? Consideralos un asesoramento específico e que fose remunerado Cambiar o chip ou poñer en valor esta fase

Bienestar y rendimientos

Falta de tempo e coñecementos Difícil concienciar o gandeiro 2

É complicado que lle dedique tempo contigo Os resultados son lentos e esgótaselles a paciencia O gandeiro non pagará ou non se interesará da mesma forma que o fai en vacas de leite Menos formación, case todo centrado en lactación Falta de tempo

Que o gandeiro queira investir máis tempo e diñeiro Depende do tempo que eu poida dedicar a convencelo

Mellor e máis formación Servizo remunerado Gandeiro máis profesional

4 Non hai demanda 5

Falta de presión do gandeiro

Ocuparme como xestor

Área pouco definida fronte ás demais e ás establecidas (repro, alimentación, clínico). Hai especialistas en recría?

Cambiar a estimación do gandeiro, convencéndoo da importancia económica

Tempo

Tempo para formarse

Que o paguen

Tempo para convencer o gandeiro de que é un servizo para cobrar, que ten un retorno para a súa explotación

Dedícolle moito tempo

Poder “medir” os resultados

O gandeiro non o demanda

Que o gandeiro mo pida

PRO

Mejora tus resultados

Que mo pague

Figura 10. Resumo da enquisa de veterinarios frikis en Ribadeo (Lugo) Pregunta 1: por que non máis tempo? Non hai demanda

Non teño tempo

Non está implantado como debería

O gandeiro non o ve necesario

Pregunta 2: que ten que pasar para que te dediques máis? Implantalo

Remunerado

CRECIMIENTO ÓPTIMO SEGURIDAD DIGESTIVA CONTROLADA RENDIMIENTO Y CONFORMACIÓN

Tel: +34 629 64 02 61 www.serval.fr/es 06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 93

vp011_manexo_recria_manoloLiz_galego.indd 93

19/6/19 10:28

M A N E XO

A falta de demanda é o máis significativo, o non saber como vencer a inercia inmobilista do gandeiro, a falta de tempo dalgún compañeiro (autodescarte) e a falta de remuneración: máis do mesmo. Nas solucións, parece necesario (e isto repetirase moito) que alguén implante algún sistema que sirva de guía; por suposto, que se poida cobrar por iso.

A IMPORTANCIA DA EPIXENÉTICA A epixenética é apaixonante e se o “cambio de paso” que debemos dar ao redor da recría estaba xustificado, coa epixenética, máis (Vaca Pinta, 6, páxs. 78-82, https://vacapinta.com/gl/hemeroteca/vacapinta-6.html; Afriga, 129). É un mundo emocionante, que simplemente vén dicir que o que somos como adultos está moi relacionado co que vivimos en idades temperás. Isto importa moito, xa que se en momentos críticos sufrimos carencias, estas promoven cambios (adaptación biolóxica herdable) que inducen a unha programación metabólica que “modificará” en gran medida o que somos fronte ao que poderiamos ser; os cambios prodúcense xa na etapa fetal e en idades temperás dos individuos, polo que os estados carenciais, o medo e calquera estrés ten máis importancia da que se supuña. Son lecturas recomendables todas as que se fagan acerca do tema. Precisamente por medio da epixenética podemos entender mellor a importancia que ten o manexo das nosas vacas en todas as etapas,

mesmo antes de iniciar a de recría propiamente (si, na etapa fetal). Na revista Afriga 129 (“Avaliación do manexo das vacas leiteiras ao redor do parto nas ganderías de Galicia. Cales son as principais áreas de mellora?”, páxs. 82-84) [https://issuu.com/transmediacomunicacion/docs/afriga129_galego_132_pp], a compañeira Águeda Capón avalía o manexo nun pequeno número de explotacións (22) nos momentos máis críticos para a vaca e a futura xata, o periparto. Usa para iso dRisk (Elanco) e achega os datos obtidos para o secado, preparto e posparto. A continuación, reproducimos o resumo da avaliación: atendemos ao que dá leite e ignoramos todo o demais, polo que entendo que toca reflexionar.

FALTA FORMACIÓN TANTO EN GANDEIROS COMA EN VETERINARIOS PARA VER UNHA ÁREA DE MELLORA NOS ANIMAIS “QUE AÍNDA NON DAN LEITE”

Figura 11. Puntuación das condicións de aloxamento, alimentación e manexo nos lotes de secado, preparto e posparto das 22 explotacións avaliadas (frecuencia absoluta)

Fonte: Afriga, 129, páx. 84

94 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_manexo_recria_manoloLiz_galego.indd 94

19/6/19 12:44

M A N E XO

Figura 12. Achegas de Clarifide Plus

FALTA PRESIÓN COMERCIAL? Un profesional moi coñecedor do noso sector e vinculado a este como xornalista especializado opina que ao tema da recría lle falta presión comercial. É posible que teña razón. Precisamente, o pasado mes de marzo Nanta e Zoetis achegáronnos formación, á vez que presentaron o seu programa Recría con Prima (Nanta) [https://www.facebook.com/pg/recriaNantaPrima/ vídeos/?ref=page_internal], co que logran pesos e idades ao parto mellores que as medias actuais usando un programa alimenticio co que conseguen un crecemento acelerado, e estano implantando en explotacións, a pé de obra. Así exposto, o gandeiro déixase facer; o “que mo demostren” que se aprecia nas figuras 5, 6 e 8 extraídas dos diferentes foros faise realidade e “acompañan” o gandeiro e as súas xatas ata o final. Pola súa banda, a outra rama comercial, Zoetis, presentou Clarifide Plus (figura 12) como unha valiosa ferramenta para completar o bo facer.

DEBERÍASE FAVORECER MÁIS A CREACIÓN DE CENTROS DE RECRÍA CON CARÁCTER COMARCAL

É unha tentación seleccionar o mellor do mellor, que só deberían usar (na miña opinión) os gandeiros que teñan superado con nota a materia de recría e o manexo en xeral. Xa sabemos o papel da epixenética en todo isto. En referencia a este tema, lembro que Ramiro Fouz (representando ao equipo de Africor Lugo) comentaba nunhas xornadas en Zamora (XXI Encontro Provincial de Afriza, 22 de xuño de 2018) que a expresión xenética das nosas vacas se debe actualmente nun 89 % ao manexo e a alimentación, fronte ao 11 % por causa xenética, é dicir, que podemos estragar a mellor xenética se as nosas instalacións e o noso manexo non son adecuados, o que nos leva a lembrar o título desa charla que recolle moi ben esta reflexión: que a produción do leite debe ser “vista con lentes de ver de lonxe”: https:// vacapinta.com/es/tv/xxi-encuentroprovincial-de-afriza/2812-la-produccion-de-leche-ista-con-gafas-delejos-co.html.

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 95

vp011_manexo_recria_manoloLiz_galego.indd 95

19/6/19 17:34

M A N E XO

AO CORRIXIR AS MELLORAS PENDENTES NA RECRÍA, AS EXPLOTACIÓNS SERÁN MÁIS EFICIENTES E TODOS SAIREMOS BENEFICIADOS

Figura 13. Recriar en positivo

Amamantadora artificial

Seguramente, deberíase favorecer máis a creación de centros de recría con carácter comarcal, de maneira que non asumir a recría fose tamén unha opción para calquera gandeiro.

Taximilk

Exemplo de protección contra o frío de xatas

CONCLUSIÓNS Parece que a capa de xeo empeza a romper, seguramente porque as presións chegan desde moitos ángulos e todo suma, pero de maneira máis lenta do esperable. O consumidor quere que os lácteos que adquire proveñan de animais ben coidados, polo que as industrias lles están a reclamar aos seus provedores garantías acerca do estado de benestar de todos os seus animais; As casas comerciais presionan coa demostrada calidade dos seus produtos (pensos, vacinas, aleitadoras…). As auditorías no ámbito da recría vanse impoñendo progresivamente co seu asesoramento e incidindo cada vez máis nesta fase de “non leite” que tanta repercusión ten nos DTV e no leite producido/día de vida, que engloba o resultado de todo o eficientes que somos na granxa. Moitos de nós estamos convencidos de que ao corrixir as melloras pendentes na recría as explotacións serán máis eficientes e todos sairemos beneficiados. O gandeiro, o que máis. E niso estamos. Eu apúntome.

Exemplo de explotación con cambios espectaculares despois de asistir a talleres formativos

Valoración da calidade do costro nun taller formativo

Xato aposturado tras nacer

96 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_manexo_recria_manoloLiz_galego.indd 96

19/6/19 10:29

Soluciones Solucionesmodernas modernaspara para proSoluciones modernas parapropro- S fesionales fesionales de de la la cría cría de de terneros terneros fe fesionales de la cría de terneros

Ganar tiempo y flexibilidad

Más prestación

Terneros sanos

Trabajo más ligero

a r a p s a r o d a v o n n i eId as s terneros u s y www.holm-laue.com usted Ganar Ganar tiempo tiempo y y flexibilidad flexibilidad

Más Más prestación prestación

Terneros Terneros sanos sanos

Trabajo Trabajo más más ligero ligero

Reducción de gastos

Reducción Reducción de de gastos gastos

s apraara roarsap o d d a a v v o o nn IdIedaesaisnin sussutsetrenrenreorsos yy www.holm-laue.com www.holm-laue.com usutsetded

Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania • Teléfono: +49 4331 20174 - 0 • Correo electrónico: info@holm-laue.de

Moorweg Moorweg 6 • 24784 6 • 24784 Westerrönfeld, Westerrönfeld, Alemania Alemania • Teléfono: • Teléfono: +49+49 4331 4331 20174 20174 - 0 •-Correo 0 • Correo electrónico: electrónico: info@holm-laue.de info@holm-laue.de

Delegado: Miguel Sá +351 919 028 774 • Distribuido por: Frior 981774500 / Cosmolabor +351 964 139 487

pub_holm_laue_galego.indd 97

17/6/19 18:14

M A N E XO

Xestión do xurro para camas máis confortables e hixiénicas Aforrar custos é un dos obxectivos principais nas explotacións e facer unha correcta xestión do esterco pódenos axudar a conseguilo. Abordamos unha das solucións dispoñibles no mercado para a separación de sólidos e a súa conversión nun produto compostado e hixienizado para o seu uso en camas. Francesc Oliva, José Luis Sánchez Enxeñeiros agrónomos de GEA Farm Technologies Ibérica

sector lácteo español traballa a marchas forzadas para conseguir día tras día uns custos de produción de leite cada vez máis axustados, de forma que se poida ser máis competitivo e ter unha rendibilidade da explotación adecuada ao que as centrais leiteiras esixen. Ata o de agora viñemos traballando na mellora de índices de produ-

ción, DEL, días abertos, custos de tratamentos e, o que máis resalta na conta da explotación, a man de obra e a alimentación. Todos estes parámetros foron plenamente axustados, co que actualmente nos toca traballar noutros inputs que nos permitan regular os beneficios. O tema que trataremos neste artigo é a xestión de xurros, un factor que pouco pode influenciar nos custos finais da produción de leite, pero que si nos axuda a reducilos de forma indirecta.

Nestes tempos, nos que todo o mundo fala de cal é o mellor material para as camas nos cubículos das vacas das explotacións de leite, atopámonos con diversas opinións: cubículos profundos de cama de area, de palla, con colchóns etc. Todas estas opcións teñen as súas vantaxes e os seus inconvenientes e, dependendo das preferencias dos gandeiros, estes elixirán un modelo ou outro. Todos poderán funcionar ben, sempre e cando o manexo sexa o adecuado en cada situación. Aínda así, o custo de mantemento destes cubículos significa unha parte minoritaria do custo total da produción do leite, aproximadamente uns 0,10-0,30 euros/vaca/día, dependendo do material usado. Nos casos de mínimos estamos a falar dun custo de 0,04 euros/litro de leite nunha explotación cunha media de 36-37 litros/día. Este custo é evidente que non podemos obvialo, posto que tan importante é aforrar custos como evitar as mamites. Unha mala xestión da cama pode supor un incremento dun 5 ou dun 10 % de mamites, co que podería ser un agravante para conseguir o aforro económico.

98 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_manexo_gestionPurinGEA_galego.indd 98

19/6/19 12:05

M A N E XO

UNHA MALA XESTIÓN DA CAMA PODE SUPOÑER UN INCREMENTO DUN 5 OU DUN 10 % DE MAMITES

Foto1. Sistema BRU 400

No caso da area, outro factor moi importante a ter en conta é o desgaste dos materiais, arrobadeiras, formigóns, acumulación de area nas fosas etc., co que todo isto supón un custo extra. Neste sentido e coa finalidade de aforrar custos na cama dos cubículos á vez que ter un aforro na xestión dos xurros, existen novos sistemas de separación de sólidos do xurro para conseguir un sólido compostado e hixienizado para o seu uso en cama.

Despois, o produto finalizado sae do trommel cun 40 ou 42 % de MS, listo para o seu uso nas camas dos cubículos das vacas de leite (foto 2).

FUNCIONAMENTO Antes de instalar un destes sistemas hai que colocar unha bomba de xurro na balsa que alimentaría o separador sólido-líquido e un axitador, co seu correspondente guindastre, para a homoxeneización do esterco. A bomba de xurro alimenta o separador e o retorno do mesmo botaríase outra vez á balsa. O efluente separado pasaría a unha balsa ou lagoa aparte e utilizaríase para outras aplicacións, por exemplo, para a rega a través dunha bomba, canón de rega etc. Unha vez que o sólido procedente das vacas entra no separador de xurro, este procesa o esterco e a parte sólida que sae do separador, máis ou menos cun 35 ou cun 38 % de materia seca, entraría no trommel do BRU 400, como se aprecia na foto 1. Unha vez no trommel, o xurro sofre un proceso de secado ou de pasteurización, xa que está no seu interior entre 8 e 24 h (dependendo da % de MS do xurro á entrada do trommel). Garántese que, durante o proceso completo, o xurro estea polo menos 1 hora a unha temperatura de 65 °C ou mesmo de 70 °C para que a máquina dea por terminado o proceso satisfactoriamente.

Foto 2. Produto finalizado á saída do BRU listo para o seu uso

CLAVES DE MANEXO Cando se cambia a forma de manexar o esterco e se decide apostar por un sistema como este, o que temos que garantir é que as camas dos animais estean limpas e secas (foto 3) e cumpran co seu obxectivo: que as vacas estean cómodas e que as súas patas, pezuños, xarretes… estean en perfecto estado.

Foto 3. Cama profunda en cubículo con esterco procesado

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 99

vp011_manexo_gestionPurinGEA_galego.indd 99

18/6/19 11:30

M A N E XO

En canto ao manexo diario da explotación, cando se usa este tipo de produtos para botarlle cama ás vacas nos cubículos, diremos como dato xeral que o produto se pode almacenar unha vez acabado o proceso de pasteurización ou secado durante uns 2 ou 3 días, xa que despois deste tempo, dependendo das condicións atmosféricas de humidade e temperatura, o produto pode perder as súas características e non ser apto para botar nas camas. Nun uso normal, hai que botar aproximadamente uns 6 kg de produto procesado por cubículo e día a condición de que non haxa colchón no cubículo, é dicir, cando haxa cama profunda. No caso de haber colchón, hai que cubrir cuns 3 kg de produto procesado por cubículo e día.

CASOS E CIFRAS Se pensamos nun caso práctico dunha granxa de vacas estándar (dependendo do manexo de cada granxa isto pode cambiar) que lle bote cama aos cubículos 2 días por semana, necesítanse 7 días / 2=3,5 veces x 6 kg por día = 21 kg de produto por cubículo e día para encamar. Necesitaremos cada semana 42 kg de cama hixienizada por cubículo. No caso dunha granxa de 400 vacas que estean en cubículos, necesitaremos uns 16.800 kg de produto terminado por semana. Como valor orientativo, podemos dicir que 1 m3 de xurro pode darnos, máis ou menos, uns 400 kg de produto. Co BRU 400 podemos obter uns 10 m3 de produto procesado por día, é dicir, uns 4.000 kg de produto por día ou o que é o mesmo, uns 28.000 kg de produto por semana. Así, co sistema BRU 400 producimos material para as camas das nosas 400 vacas e deberíanos de sobrar produto, entendendo que estes datos son sempre orientativos. Segundo a Commission Regulation (EU) No 142/2011, cando o esterco procesado estivo sometido a un tratamento térmico de 65 °C durante polo menos 30 minutos, podemos concretar que non se atopan microorganismos patóxenos no mesmo ou as cantidades atopadas non son significativas, co cal este produto é apto para o seu uso nas camas dos cubículos. Así, nos datos do estudo realiza-

do por esta comisión de regulación en Europa, seguidamente descritos, pódese observar a cantidade dalgúns microorganismos en mostras de esterco procesado exposto a 65 °C durante algúns tempos (entre 0 e 90 minutos de proceso a esa temperatura), e o detrimento no número de microorganismos segundo o xurro fose exposto a esta temperatura máis ou menos tempo. Os resultados das análises realizadas son claramente significativos se a mostra de esterco procesado foi exposta a 65 °C polo menos 30 minutos. Na devandita mostra, as cantidades atopadas de microorganismos non son significativas, tal e como se pode observar nas seguintes táboas:

O PRODUTO PÓDESE ALMACENAR UNHA VEZ ACABADO O PROCESO DE PASTEURIZACIÓN OU SECADO DURANTE UNS 2 OU 3 DÍAS

Streptococcus uberis

Salmonella ssp.

Inoculum: 2,15 x 107 cfu/ml matrix

Inoculum: 5,56 x 108 cfu/ml matrix

t0 4,3x105

Temperatura: 65 °C

Tempo: 0 a 90 minutos (t0 a t90)

Tasa de recuperación en cfu/ml t30 t60 t90 <100 <100 <100

t0 si

Tasa de recuperación en cfu/ml t30 t60 t90 non non non

Staphylococcus aureus

Klebsiella pneumoniae

Inoculum: 2,1 x 10 cfu/ml matrix

Inoculum: 2,8 x 108 cfu/ml matrix

Temperatura: 65 °C

Tempo: 0 a 90 minutos (t0 a t90)

Tasa de recuperación en cfu/ml t0 t30 t60 t90 <100 <100 <100 1,9x106

t0 1,1x108

Tasa de recuperación en cfu/ml t30 t60 t90 <100 <100 <100

Escherichia coli

Enterococcus faecalis

Inoculum: 4,05 x 10 cfu/ml matrix

Inoculum: 6,0 x 107 cfu/ml matrix

Temperatura: 65 °C

Tempo: 0 a 90 minutos (t0 a t90)

Tasa de recuperación en cfu/ml t0 t30 t60 t90 <100 <100 <100 1,6x106

Así pois, os datos presentados afírmannos que esta é unha solución ideal para optimizar o tratamento do esterco e establecer un círculo pechado na explotación en canto á xestión dos xurros. Este móvese da vaca á balsa, da balsa ao separador, do separador ao trommel e do trommel, xa unha vez finalizado todo o proceso, ao cubículo da vaca e volta a empezar. Neste sentido, reducimos moito o volume de esterco que se ten

t0 6,6x107

Tasa de recuperación en cfu/ml t30 t60 t90 <100 <100 <100

que mover dun sitio para outro dentro dunha explotación de vacas de leite ao cabo dun ano, independentemente, de que esta sexa máis grande ou máis pequena, sen deixar de pensar ademais que o xurro que se aplica ao campo acaba sendo un produto máis líquido, co que se facilita o manexo e a aplicación do devandito produto á vez que o seu contido en NPK se verá reducido pola súa separación nas dúas fraccións.

100 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_manexo_gestionPurinGEA_galego.indd 100

18/6/19 11:30

vp11_publicidade_ratibrom.indd 101

17/6/19 10:59

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

RCS: utilidade no diagnóstico e secado selectivo O reconto de células somáticas (RCS) é un parámetro de enorme importancia na calidade de leite, útil non só para definir a saúde do ubre individualmente, senón tamén para establecer o status sanitario do rabaño. Para entender mellor o seu significado é necesario comprender que son as CS, como se producen e que motiva a súa variación. Manuel Cerviño (DVM, PhD), Pilar Folch (DVM, PhD) Boehringer-Ingelheim Animal Health España SAU

RCS constitúe un dos indicativos máis importantes da calidade do leite e da saúde do ubre. Trátase dun índice sinxelo, pero moi eficaz, baseado na variación do compoñente celular do

leite como consecuencia de agresións sufridas pola glándula mamaria, especialmente as mastites. Neste momento é o “parámetro de cabeceira” en calidade de leite e foi adoptado como tal por produtores, industria e Administración. Recontos elevados de células somáticas son causa de penalización por parte da industria e mesmo pode levar á non recollida do leite.

QUE SON AS CÉLULAS SOMÁTICAS (CS)? Para comprender a enorme importancia do RCS e o seu significado é necesario comprender que son, como se producen e que motiva a súa variación. O termo débese a Prescott e Breed, a quen se lles atribúen os primeiros traballos sobre esta materia en 1910. Estes primeiros traballos realizábanse case exclusivamente mediante o uso de microscopios, que posuían bastante menos potencia que os actuais. Por iso, nun principio creuse que todas as células visibles procedían da descamación do epitelio glandular, motivo polo cal foron denominadas células somáticas. O termo popularizouse e mantívose ata a actualidade, aínda despois de coñecer a súa composición con maior exactitude. Traballos posteriores puxeron de manifesto a exacta composición deste conxunto de células presentes no

102 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_calidadeLeiteMuxido_RCS_galego.indd 102

14/6/19 19:53

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

leite san. Existe un sólido acordo entre a comunidade científica en canto á composición cualitativa e cuantitativa do compoñente celular do leite de vaca. As células somáticas están constituídas fundamentalmente por: - Leucocitos (100-93 %): non son células exclusivas do ubre, senón células de defensa do organismo, tamén presentes nesta glándula. Poden diferenciarse varios tipos: • Macrófagos (66-88 %): ocúpanse fundamentalmente de inxerir e destruír elementos alleos ao ubre, como bacterias e células mortas. Ademais, posúen certa capacidade de presentar antíxenos aos linfocitos para iniciar a resposta inmunolóxica específica. Polimorfonucleares neutrófilos (PMN) (0-11 %): ocúpanse da limpeza nos procesos inflamatorios e de reconstrución. Son a primeira liña de defensa celular ante a agresión. • Linfocitos (10-27 %): constitúen o compoñente celular da resposta adaptativa do sistema inmunolóxico. Do total de linfoci-

PESE A QUE O RCS SUPÓN UN SISTEMA ENORMEMENTE FIABLE, EXISTEN CERTAS VARIACIÓNS QUE DEBEN TERSE EN CONTA

tos que forman parte das CS, ao redor do 20 % son linfocitos B e aproximadamente un 47 % son linfocitos T. - Células epiteliais de descamación (0-7 %): son células que se desprenden para a súa renovación tanto do epitelio produtor de leite coma do revestimento de alvéolos e condutos. - Outras células e corpúsculos: atópanse presentes en mínimas cantidades xunto con restos celulares e reciben o nome de corpúsculos de Nissen. En ocasións poden atoparse células máis ou menos específicas de certos procesos infecciosos, como é o caso das células de Langhans en mastites tuberculosas ou brucelosas. Unha vez coñecida a composición cuali-cuantitativa do compoñente celular do leite san, a seguinte cuestión é saber que é o que motiva a súa variación. Neste sentido estableceuse de maneira inequívoca a relación entre o incremento das CS e os procesos de inflamación do ubre, independentemente de cal sexa a súa causa. Con todo, e dado que o proceso inflamatorio

DOS POSIBILIDADES EN HIGIENE DE PEZONES UN MISMO PRINCIPIO ACTIVO:

DIÓXIDO DE CLORO · Calidad cosmética asegurada por sus altas concentraciones de dermoprotectores sumados a la acción del ALOE VERA · Alto rendimiento, menor consumo · Acción ahuyentadora de moscas · Disponible en envases fáciles de mezclar y manejar (16+4, 8+2, 4+1) · La mezcla permanece activa tres semanas

Lactox Alta eficacia a un coste óptimo.

Oxilact

Máxima eficacia debido a la más alta concentración de principios activos.

Higiene integrada respetuosa con el medio ambiente

www.proquideza.com

Pol. Ind. Lalín 2000 Parcela C42/43 36500 Lalín (Pontevedra) España · Telf. (+34) 986 787 537 info@proquideza.com

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 103

vp011_calidadeLeiteMuxido_RCS_galego.indd 103

18/6/19 12:11

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

máis habitual do ubre é debido á infección (mastite), considérase o RCS como sistema de avaliación estándar de calidade de leite e saúde do ubre. As variacións no RCS que poden apreciarse ante procesos infecciosos da glándula mamaria débense fundamentalmente ao incremento do número de leucocitos, mentres que o de células de descamación permanece practicamente constante. Así, o aumento no RCS que pode apreciarse ao final da lactación non é debido a un crecemento na descamación de células da glándula mamaria, como se creu durante algún tempo, senón ao incremento na porcentaxe de macrófagos, elemento celular maioritario nas secrecións da glándula sa. Como consecuencia dunha infección bacteriana da glándula mamaria, as CS incrementan o seu número notablemente no prazo de 12 a 24 horas e os polimorfonucleares neutrófilos (PMN) son o principal compoñente desta subida. A presenza de células no leite de vaca é un dos mecanismos de protección máis importante da glándula mamaria e debe considerarse que posúe unha función de vixilancia no ubre san. Macrófagos e PMN son fagocitos con capacidade para envolver e matar bacterias de maneira inespecífica. Os linfocitos, incluíndo os tipos B e T, xogan un papel capital na inmunidade adaptativa ou específica. No leite normal, dunha glándula non infectada nin afectada por proceso inflamatorio ningún, as CS atópanse nun número que pode oscilar entre 50.000 e 150.000 cel./ ml (50.000 a 100.000 cel./ml en vacas sas na súa primeira lactación), aínda que de maneira xeral se considera unha glándula mamaria sa, non infectada, cando o RCS permanece por baixo das 200.000 cel./ ml. Estímase que nunha poboación de vacas sas, o 50 % delas posúe RCS < 100.000 cel./ml e a 80 % posúe RCS < 200.000 cel/ml. Un incremento por riba das 200.000 cel./ml considérase patolóxico e indica inflamación do ubre. No entanto, e a pesar de que o reconto celular supón un sistema enormemente fiable, existen certas variacións que poden considerarse

fisiolóxicas e que deben terse en conta. Así, o RCS pode variar durante a lactación segundo: - O momento en que se toma a mostra. Xeralmente, o reconto celular é superior durante o apurado e máis baixo inmediatamente antes do muxido. Este incremento no RCS pode persistir ata 4 horas despois do muxido, para declinar despois paulatinamente. A diferenza no RCS entre os primeiros chorros e o leite procedente do apurado pode ser notable, en especial cando a diferenza se establece no cuarteirón. - De maneira fisiolóxica, o reconto celular varía tamén levemente en función dos días en leite. Así, na glándula sa, no momento de máxima produción de leite o reconto de células somáticas é menor, debido ao efecto dilución. Cara ao final da lactación, diminúe o volume de leite, o que descende o citado efecto e medra o reconto celular. Ademais, os PMN tenden a o seu número durante o último terzo de lactación. Este é o principal motivo polo cal unha mala planificación do rabaño, que suba a porcentaxe de vacas en cola en lactación, pode manifestar un claro reflexo no RCS, que tende a verse incrementado neste modelo de rabaño. - Tamén é coñecido que o número de células somáticas por ml de leite aumenta co número de lactacións. Con todo, este efecto é pouco relevante, xa que so é apreciable a partir da cuarta lactación e en explotacións de alta produción dificilmente chegan as vacas a ese punto. - O efecto da época do ano sobre o RCS é indirecto. Nos meses de verán, a produción de leite descende debido ao estrés por calor e con iso aumenta o reconto de células somáticas. O mesmo efecto apréciase co estro: neste estado as vacas consomen menos alimentos e, como consecuencia, producen menos leite, co mesmo resultado sobre o RCS. Do mesmo xeito, está perfectamente establecida a composición celular da secreción do ubre tras o período de lactación. Como xa indicamos, os polimorfonucleares neutrófilos (PMN) tenden a incrementar o seu número durante o último terzo de lactación, chegando a ser o compoñente predominante durante as catro primeiras semanas do

CONSIDÉRASE UNHA GLÁNDULA MAMARIA SA, NON INFECTADA, CANDO O RCS PERMANECE POR BAIXO DAS 200.000 CEL./ML

104 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_calidadeLeiteMuxido_RCS_galego.indd 104

14/6/19 19:54

Una forma más saludable de abordar el secado Reducir la producción de leche en el secado es beneficioso para mejorar la salud de la ubre porque disminuye la presión intramamaria, reduciendo el dolor, el disconfort y el riesgo a nuevas infecciones intramamarias. Administra 2 bolos de Bovikalc® Dry, 8-12 horas antes del último ordeño o en el último ordeño para ayudar a disminuir la producción de leche.

Dos bolos de Bovikalc® Dry a las 8-12 horas antes del último ordeño • Ayudan a reducir la producción de leche1 • Ayudan a reducir la hinchazón de la ubre1 • Aumentan el bienestar de las vacas de leche1 • Mejoran la salud de la ubre para prepararse para la siguiente lactación Sin receta veterinaria. Sin periodo de retirada en leche y carne. 1

Effects of oral administration of acidogenic boluses at dry-off on performance and behavior of dairy cattle. G. Maynou, G. Elcoso, J. Bubeck, and A. Bach. J. Dairy Sci. 101:1–12. (2018)

vp011_publicidade_boehringer.indd 105 Bovikalc Dry - A4_02.indd 1

19/6/19 12:49:52 13:09 05/02/2019

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

período seco, seguido dos macrófagos e linfocitos. O número de RCS nesta etapa increméntase ata 5-6 x 106 cél./ ml. Despois, cando o ubre involuciona totalmente, os macrófagos e linfocitos tenden a predominar de novo, cunha composición media de 44 % de macrófagos, 39 % de linfocitos e 17 % de neutrófilos. Neste caso, os linfocitos B representan o 28 % e os linfocitos T o 47 %. Ao redor de dúas semanas antes do parto, as proporcións das células cambian de novo e atópase un predominio de linfocitos, seguidos de macrófagos e polimorfonucleares neutrófilos. As células epiteliais de descamación sitúanse en baixa proporción, que se aproxima ao 2 %, durante practicamente todo o ciclo produtivo da vaca. Con todo, poden alcanzar valores de ata un 15 % durante o primeiro mes de lactación.

RCS E SECADO SELECTIVO Queda clara a enorme utilidade e fiabilidade do RCS como parámetro para avaliar a infección da glándula mamaria e, polo tanto, a calidade de leite e a saúde do ubre. Con todo, esta utilidade pode estenderse a outros ámbitos relacionados, de enorme interese, como é o secado selectivo. A administración sistemática de antibióticos no período seco foi durante moito tempo unha estratexia moi importante para o manexo das mastites. Non obstante, a recente aparición de resistencias antibióticas fixo que nos cuestionemos a necesidade de mover os procedementos de secado cara a un uso restritivo e racional dos antibióticos, con obxecto de preservalos e prolongar a súa vida útil tanto como sexa posible, tanto para a saúde animal coma para a humana. Con esta finalidade, a de coidar os nosos antibióticos para que poidamos seguir gozando da súa utilidade durante moito tempo, un grupo europeo de expertos na calidade do leite elaborou un documento de consenso no que se detallan os procedementos necesarios para a posta en marcha do secado selectivo (National Mastitis Council, Anual Meeting, 2018). Este documento establece a necesidade de catalogar as explotacións de produción leiteira en función do risco de padecer infeccións intramamarias. Para iso, recomendan establecer un punto de corte no RCS

de leite de tanque de 250.000 cel./ml, de modo que se, polo menos, en dúas ocasións dos últimos seis meses unha explotación supera este nivel, pasa a considerarse de alto risco (do mesmo xeito que se se detectan problemas de S.agalactiae). Naquelas explotacións con recontos en leite de tanque inferiores a este dintel e/ou sen infeccións detectadas por este axente, recoméndase a posta en marcha do secado selectivo. O secado selectivo consiste en aplicar un antibiótico no momento do secado só a aquelas vacas que, ou ben están infectadas neste momento, ou ben posúen un risco elevado de estalo. Todos os animais, segundo a recomendación do panel de expertos, recibirán un selador interno, co fin de dificultar o acceso de bacterias a través da canle do teto, pero só aquelas con RCS > 200.000 cel./ ml nalgún dos últimos tres recontos e/ ou que padecesen ningún episodio de mastite durante esta lactación recibirán ademais o antibiótico. O programa de secado selectivo realizarase preferiblemente en explotacións catalogadas de baixo risco e sempre coa revisión do veterinario responsable.

do rabaño. Ademais, neste momento constitúe unha ferramenta inigualable para a posta en marcha de novos procedementos en produción leiteira que colaboran a mellorar a saúde do ubre e, como é o caso do secado selectivo, ofrecen un enorme apoio á saúde humana, a través do uso prudente de antibióticos.

CONCLUSIÓN Como pode verse, o RCS é un parámetro de enorme importancia en calidade de leite, útil non só para definir a saúde do ubre individualmente, senón tamén para establecer o status sanitario

No verán, a produción de leite diminúe debido ao estrés por calor e con iso aumenta o RCS

106 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_calidadeLeiteMuxido_RCS_galego.indd 106

19/6/19 12:46

La nueva planta de Kersia en Estella, ya en funcionamiento A la inauguración de la nueva fábrica, ubicada en el corazón de Navarra y ya trabajando a pleno rendimiento, asistió todo el personal de Kersia Ibérica junto a los principales directivos de la sede central, así como directivos y representantes de las más de 90 filiales de Kersia en el mundo.

EL NUEVO NOMBRE PARA

A MARC SIN HAR A M NC Las nuevas instalaciones han supuesto una inversión de más de cinco millones de euros, ocupan 12.000 metros cuadrados, cuentan con doble sistema de carga y descarga de cisternas, muelles de carga de camiones, doble zona de envasado y cinco grandes secciones de almacenamiento. Están dotadas de los más modernos sistemas de seguridad contra fuego y vertidos, asegurando la cero emisión de efluentes y de fugas, incluso en caso de accidente, ya que cada almacén es un cubeto de retención en sí mismo. LÍDERES EN SEGURIDAD ALIMENTARIA A principios de 2017, Hypred comenzó el proceso integrador de otras empresas como Anti-Germ, Medentech, LCB Food Safety, G3 o Kilco, a raíz del cual se ha formado el nuevo Grupo Kersia, que une conocimientos y experiencias internacionales con el fin de ser el único gran actor puro y exclusivo a nivel mundial en seguridad alimentaria. Kersia, además de inventar un mundo con alimentos seguros, ofrece mejorar el rendimiento y agregar valor a la industria alimentaria y a los ganaderos. Con Kersia, los ganaderos, las plantas de procesamiento de alimentos y los distribuidores tienen al socio más confiable, y con la experiencia científica y de campo, para identificar riesgos y ofrecer soluciones innovadoras.

SELLADOR

MARCANTE DE DIÓXIDO POTENTE ACCIÓN DESINFECTANTE

REFORZADO CON AGENTES COSMÉTICOS

Fungicida Bactericida Viricida

Hidratación hasta el siguiente ordeño.

FUERTE EFECTO MARCANTE

CONSUMO CONTROLADO

Aplicación muy visible sin manchas

Viscosidad óptima

Centrado completamente en la seguridad alimentaria, Kersia ayuda a sus clientes a anticipar los cambios con soluciones innovadoras y previsoras que mejoran la seguridad del consumidor y del operador, preservan la reputación de la empresa y fomentan el rendimiento sostenible. Con presencia en 90 países y una facturación anual que ronda los 250 millones de euros, Kersia es el líder mundial en bioseguridad y seguridad alimentaria.

cp011_publicidade_kersia.indd 107

18/6/19 20:52

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Evolución da tecnoloxía nas granxas robotizadas Analizamos a transición dunha granxa con máis de catorce anos muxindo cun modelo antigo de robot Lely (A2) e a influencia da evolución tecnolóxica ao incorporar o último modelo de muxido automatizado Astronaut (A5). J.M. Díaz1, Y. Trillo2 1 Estudante de Veterinaria, USC 2 Farm Management Support en Lely Center Los Corrales

nha das maiores preocupacións dos gandeiros no momento de realizar cambios tecnolóxicos céntrase non só en aspectos económicos, referentes ao investimento inicial, senón tamén na resposta dos animais a nivel produtivo, é dicir, os beneficios que compensen o devandito investimento. É certo que a transición dunha granxa con muxido en sala a robot pode supoñer grandes cambios físicos e psicolóxicos tanto no que respecta ao persoal coma aos animais, co cal a decisión deberá ser estudada previa-

mente para minguar o citado impacto na medida do posible. A continuación describimos o impacto da transición á nova tecnoloxía nunha granxa robotizada Lely.

DESCRICIÓN DA GRANXA Trátase dunha explotación de gando vacún de leite en intensivo, raza HolsteinFriesian. A localización de dous robots fíxose inicialmente en cabeza, a ambos os lados da nave que conta cun corredor central para a repartición da comida. Para a alimentación dependen de servizo externo na súa totalidade, incluíndo

forraxes. Os novos robots de muxido situáronse na mesma localización. Non obstante, ampliouse a zona libre diante do robot a 5 m cun bebedeiro no muro que quedou á cabeza das camas. Todos os datos obtidos corresponden aos meses de novembro e decembro de 2018, e xaneiro e febreiro de 2019; o cambio tivo lugar o 21 de decembro de 2018.

RENDEMENTO DOS ANIMAIS NO ROBOT DE MUXIDO A produción bruta de leite (gráfica 1) sufriu un acusado aumento tras o cambio de modelo A2 ao A5, cunha

108 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_calidadeLeiteMuxido_robotizacion_galego.indd 108

19/6/19 12:50

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

media de produción bruta ao redor dos 4.750 L diarios dende que se instalou o novo modelo, mentres que nos dous meses anteriores ao cambio se situaba nos 4.000 L. Ao non tratarse dunha granxa experimental onde poder controlar todos os datos, é difícil illar as causas que produciron tal crecemento. Entre outros posibles factores, todo apunta a que a nova dinámica de muxido achega un maior rendemento do traballo. Unha das razóns podería ter sido unha diminución dos días en leite (DEL) do rabaño, onde inicialmente vemos que tras a transición descenderon os DEL debido a novos partos (gráfica 1). Con todo, posteriormente tenderon a aumentar e nun momento puntual, antes e despois da transición, houbo 140 DEL, onde se observa como no muxido co A2 e 107 vacas se produciron 4.019 litros, mentres que co A5 e 109 vacas se sacaron 4.673 litros. Outro factor que podería influir neste aumento da produción é o número de vacas, que, como se observa na gráfica 1, se atopa relativamente estable ao longo do período analizado e aínda así se produciu un incremento na

media de produción diaria (gráfica 2). Dende o cambio de robot este dato tomou un valor máximo de 45 L por vaca e día, sendo o valor medio nestes últimos dous meses de 42 L. Isto contrasta amplamente coas medias de produción rexistradas co modelo A2, que non superaban os 37 L de media e acadaron tan só un máximo de 40 L. No caso do número de muxidos por vaca (gráfica 2) non sufriron grandes variacións entre modelos, exceptuando o momento da adaptación ao cambio observable nas gráficas con caídas acusadas no momento no que se deu inicio á instalación e ao final desta. Unha das razóns polas cales non se chega a acadar a media de 3 muxidos nesta gandería podería explicarse polos brotes de pneumonías experimentados no establo, debido principalmente ás deficientes condicións de ventilación da nave. A intención dos propietarios da granxa é a de mellorar as instalación para solucionar o problema, co cal se espera aumentar o número de entradas voluntarias ao robot. Cabe mencionar que os lixeiros cambios que se poidan producir na com-

A CONSISTENCIA DO MANEXO ALIMENTARIO PODE VARIAR DUN DÍA PARA OUTRO AO DEPENDER DUN SERVIZO EXTERNO NA SÚA TOTALIDADE

posición e na presentación da ración son un factor diario de variación que se debe ter conta, xa que as prácticas de manexo poden perder consistencia á hora de traballar. O feito de non acadar os tres muxidos de media como na maior parte das explotacións robotizadas tamén pode verse afectada por outras prácticas de manexo, tales como interferir na rutina diaria dos animais arrimando vacas ao robot en distintos momentos ao longo do día. Coa intención de axilizar o proceso, moitos gandeiros cometen este erro, que perturba a rutina propia de cada animal ben sexa acostumando os animais a agardar no cubículo ata seren levantados e/ou ben bloqueando a entrada daquelas vacas que acudirían de xeito voluntario.

Progetto2_Layout 1 07/05/18 17:22 Pagina 1

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 109

vp011_calidadeLeiteMuxido_robotizacion_galego.indd 109

14/6/19 20:01

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Gráfica 1. Produción total de leite

UN FACTOR A TER EN CONTA SON A CANTIDADE E CALIDADE DE CONCENTRADO QUE SE SUBMINISTRA NO PROPIO DISPOSITIVO

Produción total de leite 6.000 5.000

150

4.000

100

3.000 2.000

Litros totais de leite/d

Vacas totais e días en leite

200

1.000

0 NOV-FEB N.º vacas

DEL

Litros de leite

Número de vacas totais por día e media dos días en leite (eixe esquerdo, barras) fronte a litros totais por día (eixe dereito, liña) durante dous meses antes e dous meses despois da transición do modelo A2 ao A5. Os dous picos de baixada bruscos na produción corresponden ao inicio e ao final da instalación para a transición do A2 ao A5.

Gráfica 2. Produción media por vaca

2,5 2

1,5 20

0,5

NOV-FEB Litros/vaca

Medida número de muxidos/v/d

Media litros/v/d

Produción media por vaca

N.º de muxidos

Media da produción de leite diaria (eixe esquerdo, barras) e número medio de muxidos por día (eixe dereito, liña) durante dous meses antes e dous meses despois da transición do modelo A2 ao A5

ALIMENTACIÓN NO ROBOT Un factor a ter en conta de cara a promover unha adecuada entrada das vacas ao robot son a cantidade e a calidade de concentrado que se subministran no propio dispositivo. O concentrado ben peletizado é necesario para toda vez que unha vaca accede á muxidura reciba un reforzo positivo que a incite nas vindeiras ocasións a repetir o proceso. É por isto que nos primeiros días tras a instalación do robot se lles debe proporcionar a todas as vacas por igual a mesma cantidade de concentrado independentemen-

te da produción. Así lograremos que as vacas se interesen polo acceso na mesma medida, ademais de que o software aínda non ten os datos suficientes para estimar a produción e poder subministrar alimento en función deses litros. Unha vez que as vacas sexan capaces de entrar pola súa propia vontade, poderase pasar á alimentación por táboas de produción. As devanditas cantidades varían en función do manexo nutricional que se desexe realizar. A gráfica 3 amosa unha pequena variación positiva tras a instalación

110 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_calidadeLeiteMuxido_robotizacion_galego.indd 110

19/6/19 17:37

PRE-ENFRIADOR

LECHE

56 años 1963 - 2019

AHORRA HASTA

CHARRIAU SE COMPROMETE

60%

CON SU MEJOR SISTEMA DE en el consumo eléctrico de tu ENFRIAMIENTO tanque de leche* 500 000 L

700 000 L

900 000 L

1 200 000 L

*Economía

1400€

1900€

por años

Basado en 0,195€ por kw.

por años

2500€ por años

3300€ por años

* sobre tu factura de electricidad según la temperatura del agua

Con agua de12°C La temperatura de la leche se preenfriará entre 16°C y 17°C

O D A T N E T PA

Ventajas : - ya no filtros - mejor mantenimiento de su instalación - rendimiento superior al del intercambiador de placas

contáctanos para una

OFERTA PERSONALIZADA contact@charriau.com -

vp011_publicidade_charriau.indd 111

649 838 353 19/6/19 13:11

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Gráfica 3. Alimentación

PARA FAVORECER A ENTRADA DOS ANIMAIS SUBORDINADOS, RECOMÉNDASE UN TEMPO LIBRE AO REDOR DO 10-15 %

12 10 8 6

5 4 3 2

4 2

NOV-FEB

Media kg concentrado/100 kg leite

% tempo libre

Alimentación

conc./100 kg de leite

media conc.

Media dos quilos de concentrado subministrado ás vacas no robot (eixe esquerdo, barras) e rendemento do consumo de concentrado por cada 100 kg de leite producidos (eixe dereito, liña)

Gráfica 4. Visitas e tempo libre Visitas e tempo libre 450 400 350

% tempo libre

100

300

250

200 150 100 50 0

40 20 0

NOV-FEB visitas

Número de visitas

120

% tempo libre

Tempo libre no robot (eixe esquerdo, barras) e número de visitas totais (eixe dereito, liña) durante dous meses antes e dous meses despois da transición do modelo A2 ao A5

do A5, xa que as táboas non foron modificadas tras a transición e as vacas comezaron a producir máis litros consumindo o mesmo concentrado. No entanto, ao haber un incremento nas entradas dos animais e na produción, decidiuse aumentar a subministración de concentrado, así cara aos últimos días da análise obsérvase un incremento no consumo de concentrado.

RENDEMENTO DO ROBOT Outro factor de vital importancia é o tempo libre. Mediuse en porcentaxe e consiste na cantidade do tempo total por día que o box de muxido está baleiro ou o robot parado. Isto é vital para que todas as vacas poidan

atopar un momento libre para ir a que as muxan, no cal inflúe moito a xerarquía do establo. Dentro dunha granxa existen dous extremos de rangos xerárquicos: os animais dominantes, aqueles que poderán entrar ao robot en calquera momento, e os subordinados, que tan só intentarán muxirse no caso de que o robot estivese libre e non observen ameazas na proximidade. Para poder satisfacer as necesidades de estes últimos, recoméndase un tempo libre ao redor do 10-15 %. Na gráfica 4 obsérvase como ambos os parámetros están moi relacionados, isto é, se aumentan o número de visitas, diminúe o tempo libre.

112 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_calidadeLeiteMuxido_robotizacion_galego.indd 112

18/6/19 12:54

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

O CAMBIO NA PRODUCIÓN DE LEITE É RADICAL O MESMO DÍA NO QUE SE COMEZOU O MUXIDO NO MODELO A5

Nesta gandería a media da porcentaxe de tempo libre no período de muxido co A5 sitúase ao redor do 14 %, o que supón unha diminución importante con respecto ao muxido no A2. No entanto, a tendencia é claramente cara a unha baixada do tempo libre, como o amosan as porcentaxes nos últimos tempos, claramente inferiores ao 10 %. Todos estes datos falan dunha alta ocupación do robot, o que fai que o tempo libre total no robot tome nalgunhas ocasións tempos totais tan baixos coma 2 h. Isto vén da man dun incremento importante do número de visitas, que aumentou dende unha media de 272 por día no período comprendido entre novembro e decembro ata as 350 de media rexistradas a partir do 21 de decembro. Existe unha tendencia global por parte dos gandeiros a querer incrementar o número de vacas no robot sen decatarse de que quizais sexan capaces de producir “máis con me-

nos”; para iso naceron os robots, para pararnos a analizar datos e seren máis eficientes no traballo e rendibles economicamente. Nas 200 granxas que leva o Lely Center Los Corrales observouse que o 20 % das granxas se atopan por debaixo do 15 % de tempo libre. Este pode ser un parámetro indicativo de ter que arrimar animais por pasaren de 1012 h sen muxir. Ademais, hai que considerar que estes dous parámetros están moi relacionados co tempo no box de muxido dependente da cantidade de leite e da velocidade de fluxo por muxido. O tempo no box acadou valores tan altos coma 9 minutos de media, o cal non fai senón elevar o tempo de ocupación total do robot a pesar de que a nova metodoloxía de muxido supuxo un aumento na velocidade de fluxo (no A2 unha media de 2,7 kg/min e no A5 de 3,1 kg/min). Isto non pode ser explicado por un baixo rendemento do robot senón polo alto rendemento dos animais que traen maior cantidade de leite no ubre por muxido. A alta produción destas vacas, unido a un número de muxidos relativamente discreto, reflicte unhas medias de leite por muxido ben altas, isto é, algunhas vacas traen 28 L, o que non fará senón disparar os tempos de muxido para determinadas vacas. Isto acontece mentres ao resto se lles impide o acceso ao robot e só se podería cambiar tentando elevar o número de muxidos a unha media de 3. Por outra banda, os datos falan claramente dunha sobreocupación en ambos os robots. Créase un círculo vicioso debido á elevada produción de leite e ao feito de arrimar moitas vacas. Mentres se arriman animais, as vacas que habían de asistir voluntarias ao robot non o

fan porque se cansan de esperar e terminan deitándose. Se non existe unha selección rigorosa dos animais que precisan ser muxidas, estarase alimentando un círculo no que se requirirá empuxar aínda máis vacas. Unha posible solución a tal situación pasa por reducir lixeiramente a densidade de animais nas naves, co fin de permitir un mellor acceso e aumentar o número de muxidos por vaca. Todos estes parámetros analizados repercutirán nos erros que pode dar o robot. Estes poden ser do tipo factor ubre, robot ou humano, englobando as seguintes situacións: incremento do tempo de conexión por ubres baleiros, tempo morto de muxido interpretado como un tempo superior a 20 s para a detección de fluxo de leite ou ben que exista sucidade no interior da tetoeira, parada automática do robot se o animal queda atascado na porta, tetos non atopados por láser sucio ou dificultade na súa lectura pola morfoloxía, parado polo usuario etc. Observouse unha menor variación nos intentos de conexión no novo A5 con respecto ao A2, é dicir, unha maior estabilidade nos fallos (non superou os valores de 5 por día, dato indicativo dunha boa eficacia; non obstante, co modelo A2 existían picos de 8 e 10 fallos por día).

CONCLUSIÓN Os avances da tecnoloxía resultaron moi positivos en canto á facilidade de manexo e aos beneficios na produción de leite. Aínda que este aumento pode estar apoiado por outros factores de manexo descritos no artigo, os resultados presentados nas gráficas demostran que o cambio na produción de leite é radical o mesmo día no que se comezou o muxido no novo modelo A5.

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 113

vp011_calidadeLeiteMuxido_robotizacion_galego.indd 113

18/6/19 12:55

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Tipoloxías e estrutura de explotacións leiteiras con sistema de muxido robotizado no noroeste de España. Grao de satisfacción co sistema Presentamos o estudo levado a cabo sobre a implantación do sistema de muxido robotizado (SMR) a partir da realización de enquisas a propietarios de 38 explotacións de leite situadas no noroeste do país con base en tres valores: características estruturais da granxa, motivos para investir nun SMR e implicacións que tivo a adopción do sistema. José Manuel Pereira, Ángel Castro Universidade de Santiago de Compostela (USC)

INTRODUCIÓN

os últimos 20-30 anos o sector lácteo europeo sufriu un profundo axuste, ata o pun-

to de que desapareceron ao redor de dous terzos das granxas leiteiras na UE-12 (Alemaña, Bélxica, Dinamarca, España, Francia, Grecia, Irlanda, Italia, Luxemburgo, Os Países Baixos, Portugal e O Reino Unido). En España, unicamente seguen operativas ao redor do 15 % das granxas que existían

en 1988, aínda que triplicando o tamaño medio das explotacións daquela. Ao mesmo tempo que os custos laborais e o prezo da terra se foron incrementando, o prezo do leite diminuíu, facéndose necesario aumentar a produtividade para manter a competitividade das explotacións.

114 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_especialCalidadeLeiteMuxido_tipoloxias_galego.indd 114

18/6/19 12:56

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

AS SMART FARMING […] REPRESENTAN PARA MOITOS A ESPERANZA DE CONSEGUIR MELLORAR AS CONDICIÓNS DE TRABALLO NAS EXPLOTACIÓNS

A produción leiteira é unha actividade moi esixente, na maior parte das explotacións o gandeiro non pode tomar unhas vacacións, nin sequera ter fins de semana libres. A cantidade de horas de traballo requiridas está determinada pola dinámica da granxa e, moi especialmente, pola rutina de muxido, proceso que esixe longas horas de traballo, debe realizarse polo menos dúas veces ao día, todos os días do ano, con man de obra especializada. Os potenciais sucesores, conscientes do traballo duro e esixente que demandan as explotacións, ás veces non suficientemente recompensado, vense desalentados a seguir os pasos dos seus pais, sendo un importante problema para o mantemento no tempo dun bo número de explotacións, mesmo con boa viabilidade económica, posto que a substitución xeracional está en moitos casos comprometida. A implantación dos sistemas de muxido robotizado (SMR), tecnoloxía fortemente consolidada, con máis de 35.000 unidades traballando en máis de corenta países do

SOLUCIONES AGROPECUARIAS MIKEL IRAZU Tel.: +34 676 897 112 MIKEL IRAZU Distribuidor oﬁcial País Vasco/Navarra/La Rioja

mundo, xunto con outras novas tecnoloxías que utilizan sensores e ferramentas de decisión innovadoras, coñecidas internacionalmente como Smart Dairy Farming, permiten solicitar e analizar un gran volume de datos, tanto de animais individuais coma do rabaño no seu conxunto. Este gran volume de datos pode ser utilizado por diferentes aplicacións dixitais e aplicarse nos modelos de toma de decisións, no que respecta á saúde animal, fertilidade, nutrición ou xestión das explotacións, e está a revolucionar o sector da produción de leite tal e como o coñeciamos na súa forma máis tradicional. As Smart Farming están a constituírse como un dos alicerces da sustentabilidade do sistema de produción e representan para moitos a esperanza de conseguir mellorar as condicións de traballo nas explotacións de forma que resulte máis atractivo. Algúns investigadores suxiren que os SMR poderían ser a solución xa que, nalgúns casos, poderían reducir ata nun 29 % as necesidades de man de obra na explotación (Bijl et al., 2007).

mikelirazu@reckiberica.es solugienemikel@gmail.com Tel.: 0034 676 897 112

El secado eficaz !! VENTAJAS Aporte de extractos y elementos antioxidantes específicos del secado Limita los riesgos de infección de la ubre Aporte de oligoelementos y vitaminas necesarias para la composición de un calostro de calidad Asegura un corte rápido de la secreción láctea Liberación = Durante 2 meses en 3 etapas

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 115

vp011_especialCalidadeLeiteMuxido_tipoloxias_galego.indd 115

19/6/19 12:52

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Para unha granxa leiteira, a posta en marcha dun SMR significa unha innovación importante que pode proporcionar vantaxes; con todo, non está exento de dificultades. A pesar do maior custo do SMR en comparación co muxido convencional, moitos gandeiros están dispostos a asumir o maior custo de investimento ante as expectativas de mellor calidade de vida que ofrecen os sistemas de muxido robotizados. Tendo en conta a importancia do sector lácteo no noroeste de España e a crecente implantación de SMR nesta área, realizamos un estudo co obxectivo de determinar as características estruturais das granxas que os están instalando, descubrir as motivacións que levan a decidir investir nun SMR e coñecer as implicacións que tivo a adopción do sistema.

MATERIAL E MÉTODOS Os datos foron recompilados mediante unha enquisa persoal aos propietarios de 38 explotacións con robot de muxido da comunidade autónoma de Galicia (46 robots de muxido instalados). O modelo de cuestionario elaborouse tendo en conta a información solicitada por outros estudos sobre a implementación do SMR en Europa. Isto permitiunos comparar os nosos resultados cos doutras rexións de Europa. O cuestionario final incluíu 78 variables tanto cuantitativas coma cualitativas para caracterizar as explotacións que instalaran SMR: perfil do propietario e da súa familia, estrutura da granxa, declaracións dos agricultores, razóns para instalar un SMR, implicacións da instalación (sobre a saúde, calidade de vida, estratexias antes e despois da Introdución, deseño de establos…), adaptación das vacas, adaptación dos gandeiros ou horas traballadas. Durante cada visita, ademais da entrevista, tomáronse datos do deseño do establo. Realizouse unha análise de compoñentes principais categóricos (CATPCA) para identificar os factores que mellor explican as variacións entre as granxas. A análise levouse a cabo utilizando IBM SPSS Statistics 19 (SPSS, 2010). Das 78 variables consideradas na enquisa, unicamente 45 variables resultaron activas no CATPCA. A análise simultánea de todas as variables é difícil de interpretar, polo que é importante elixir un tema activo e

seleccionar as variables que estatisticamente permitan clasificar a nosa mostra de granxas en clases homoxéneas. No noso estudo a atención centrouse en determinar o grao de satisfacción dos gandeiros que instalaran un SMR. Unha análise de conglomerados (Análise Cluster) permitiu agrupar as granxas que eran similares. As diferenzas entre os grupos contrastáronse mediante un ANOVA respecto das variables cuantitativas e, con respecto ás variables cualitativas, mediante unha proba de chicadrado de Pearson.

MOITOS GANDEIROS ESTÁN DISPOSTOS A ASUMIR O MAIOR CUSTO DE INVESTIMENTO ANTE AS EXPECTATIVAS DE MELLOR CALIDADE DE VIDA QUE OFRECEN OS SMR

RESULTADOS

Tipoloxías de explotacións con sistemas de muxido robotizado Os resultados da análise leváronnos a establecer 4 dimensións que explicarían o 43,7 % do total da varianza observada. A primeira dimensión ou compoñente principal (14,8 %) refírese á cantidade de traballo requirida polo SMR. O segundo compoñente principal (11,5 %) alude á implicación de instalar un SMR. O terceiro compoñente estaría representado polo grao de profesionalización do gandeiro (9,44 %), e o cuarto compoñente polo futuro da granxa (8,01 %). Con base nestas catro dimensións puidemos clasificar as explotacións en catro grupos ou clases, clasificadas como tipo A, B, C, D, que agrupan 36 das 38 explotacións. Os valores das principais variables cualitativas e cuantitativas para cada grupo poden observarse nas táboas 1-4.

A atención centrouse en determinar o grao de satisfacción dos gandeiros que instalaran un SMR

116 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_especialCalidadeLeiteMuxido_tipoloxias_galego.indd 116

18/6/19 12:57

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Explotacións tipo A: granxas de gandeiros con máis tempo libre e mellor calidade de vida, nas cales o sistema de muxido robotizado cumpriu coas expectativas Este grupo correspóndese con 11 granxas (29 %), con valores medios de 61,6 vacas (táboa 1), e un robot por granxa (táboa 2). Utilizan 29,4 ha de terras en propiedade e 12,8 en alugueiro para producir forraxes, fundamentalmente herba (32,2 ha) e, en menor medida, millo. Todas as explotacións contratan a recolección da forraxe con profesionais externos á explotación (100 %), o 91 % elabora a ración diaria con medios propios da explotación. Os gandeiros deste grupo son mozos que representan a idade media xeral (36,5 anos), todos eles se dedican á produción de leite como actividade principal, consideran que o seu benestar e a súa saúde melloraron desde que instalaron o SMR, teñen máis tempo libre para dedicar á familia e/ou ás afeccións. En case todas as explotacións tiñan experiencia previa con sistemas informáticos e o grao de satisfacción co sistema alcanzou as expectativas que tiñan depositadas antes da instalación (91 %). Explotacións tipo B: granxas nas cales se tiveron que eliminar vacas máis a miúdo debido ao SMR e nas que o gandeiro manifesta estar sometido a elevados niveis de estrés Agrupa 13 granxas (34 %) cun rabaño de 71,5 vacas como media. É o grupo que máis traballos contrata con profesionais externos. Máis da metade dos propietarios adquiriu formación agraria (53,8 %) e é o grupo que menos acode a servizos de asesoría en xestión económica (7,7 % antes e 15, 4 % despois de instalar o SMR). Case o 80 % tivo que eliminar algunha vaca debido a problemas asociados co SMR, o cal pode estar relacionado con que manifesten máis desacordo con que a súa saúde ou o benestar mental mellorase despois de instalar o sistema. Con todo, son o grupo que manifesta maior seguridade na continuidade da explotación (62 %). Están convencidos de que o SMR son o futuro e un desafío para as súas explotacións e por esta razón adoptaron o sistema. Son as granxas que manifestan pasar máis tempo realizando tarefas asociadas ao muxido en

relación ao tamaño do rabaño (2,7 h/día), incluído o tempo dedicado a buscar vacas atrasadas para ser muxidas (72 min/día). Explotacións tipo C: á fronte están gandeiros de maior idade, dispoñen de pouco tempo para o lecer e sen sucesor Este grupo está formado por 8 granxas (21 %) de tamaño similar ao tipo B (72,9 vacas). Só o 13 % delas consideran ter máis tempo libre para a familia ou as afeccións, despois de instalar o SMR. O total de empregos a tempo completo (2,5) é inferior ao das granxas tipo B, de tamaño similar, e mesmo ao do tipo A, de tamaño sensiblemente inferior (2,7 para 61,6 vacas). Á fronte destas están os gandeiros con menos formación, o 75 % ten estudos primarios. Forman o grupo con titulares de idade máis avanzada (46,1 anos) e ningunha albisca sucesor á fronte da explotación de cara ao futuro. Poucos tiveran experiencia previa con sistemas informáticos (25 %), tan só unha explotación tivo que eliminar algún animal por problemas asociados ao robot (13 %) e son os que menos tempo dedicaron ao mantemento e ao seguimento de datos e informes; non obstante, son

A MAIORÍA (92 %) ELIXIU A FLEXIBILIDADE LABORAL E A REDUCIÓN DE MAN DE OBRA (82 %) COMO OS PRINCIPAIS MOTIVOS PARA INSTALAR UN SMR

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 117

vp011_especialCalidadeLeiteMuxido_tipoloxias_galego.indd 117

19/6/19 17:49

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

OS GANDEIROS MANIFESTARON QUE O TEMPO DEDICADO AO MUXIDO […] DIMINUÍU ATA AS 2,1 H/D TRAS A INSTALACIÓN

os que máis tempo gastaron, en relación ao tamaño de explotación, en chequear alarmas e arrimar vacas atrasadas (75 min/día). O SMR alcanzou as expectativas para o 50 % das explotacións. Explotacións tipo D: agrupa as granxas de maior tamaño, con máis man de obra contratada e nas cales manifestan un menor grao de satisfacción coas expectativas iniciais xeradas coa instalación do SMR Está formado polas granxas máis grandes (11 %), cunha media de 140 vacas por explotación e 2,1 robots instalados. Son explotacións máis intensivas con maior dependencia á compra de forraxes producidas fóra da explotación. O principal cultivo é o millo (56 ha), en menor medida a herba (23 ha) e outras forraxes (16,3 ha). Son o grupo de explotacións que teñen máis empregados contratados (2,8) e, á vez, contratan menos servizos do exterior. Forman o grupo de propietarios con maior formación (75 % con estudos universitarios) e os máis novos (28,8 anos) que tomaron recentemente a sucesión. O principal motivo para adoptar o SMR foi reducir a man de obra, pero só un 25 % manifesta que o robot

alcanzou as expectativas que tiñan depositadas na súa instalación. Estrutura das granxas con SMR: características dos gandeiros O tamaño medio das explotacións foi de 75,4 vacas (táboa 1), constituídas principalmente como granxas familiares (32 %), sociedades colectivas (32 %) ou sociedades agrarias de transformación (29 %). A superficie cultivada é de 45,9 ha, 11 das cales son terras alugadas. A maioría das granxas cultivan millo para ensilado (25,3 ha/granxa), así como pastos (25,4 ha/granxa) ou outra forraxe de inverno. É un modelo de produción bastante intensivo, máis que en Alemaña, por exemplo, onde a superficie dedicada a pastos era ao redor do 80 % (Steeneveld et al., 2012). A superficie de forraxe cultivada parece non ser suficiente para satisfacer as necesidades do rabaño, polo que tiveron que comprar fóra algo máis de 62 toneladas por explotación. Contratan moitos traballos a empresas de servizos ou profesionais externos á explotación, como a recolección para o ensilado (95 %), labrar a terra (55 %) ou preparación da ración (37 %), tamén servizos técnicos especializados de asesoramento en alimentación (92 %), reprodución (82 %) ou calidade de leite (61 %). O traballo na granxa é realizado por 2,8 traballadores a tempo completo, unha media de 0,6 corresponde a traballadores contratados. O ou os titulares da explotación contan co apoio de man de obra adicional para afrontar o día a día da explotación, principalmente persoal contratado (40 %), pais ou fillos (29 %) ou cónxuxe (18 %). O perfil da persoa a cargo da explotación é dun home (89 %) novo (38,9 anos), con educación primaria (37 %) ou con formación específica agraria (32 %), que ten na explotación leiteira a súa actividade principal (97 %) e que considera importante incorporar rápido as novas tecnoloxías (76 %) e, sobre todo, ter algo de tempo libre e dispor duns días de vacacións todos os anos (95 %). Aínda que a sucesión só parece asegurada no 45 % das explotacións, non semella un dato preocupante polo momento, dado que a idade media do propietario entrevistado é bastante nova.

118 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_especialCalidadeLeiteMuxido_tipoloxias_galego.indd 118

19/6/19 17:52

Alfalfa de secano e regadío

Mesturas Forraxeiras

Alfalfa SAN ISIDRO, elevada produción, gran perenidade, secano ou regadío

Gama SPEEDYLMIX, 6 tipos de pradeiras , anuais de sega ou pastoreo

Gama REGMIX, 3 tipos de pradeiras perennes de regadío

Gama SECMIX, 2 tipos de pradeiras perennes para secano

pub_rocalba_galego.indd 119

secano ou regadío

Alfalga TIERRA DE CAMPOS, rústica e adaptada ao secano

Gama PLURIMIX, 4 tipos de pradeiras , frescos perennes para secanos

www.rocalba.com

VICTORIA, a Alfalfa mellorada, para

Expresión vegetal

19/6/19 17:38

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Táboa 1. Estrutura e características de cada un dos tipos de explotación con SMR obtidas na análise Variables Características da granxa: tamaño, vacas Tipo de empresa, % Granxa familiar Cooperativa SAT Sociedade colectiva Sociedade limitada Superficie propia, ha Superficie alugada, ha Superficie con millo, ha Superficie a herba, ha Outras forraxes, ha Forraxes mercadas, kg Cota láctea, kg (2015) A cota láctea é suficiente, % (2015) Contrata os labores agrícolas a profesionales externos, % Ningunha Recolección ensilado Laboreo do terreo Sacar xurros Carro mesturador Outros Total empregos a tempo completo, n Empregos contratados, n Tractores por granxa, n Outra maquinaria, n Características do gandeiro Sexo do propietario entrevistado, % Home Muller Idade, anos Nivel de estudos, % Estudos primarios Estudos secundarios Formación profesional agraria Estudos universitarios Servizos contratados, % Reprodución Calidade de leite Alimentación Outros Sucesor, % Cooperación nos traballos da explotación, % Esposa/marido Solteiro/a Persoal empregado Fillos, pais ou parentes Socio/a A produción leiteira é a actividade principal, % Natureza das outras empresas, % Derivados lácteos Vexetais, forraxes, grans o froiteiras Outra actividade gandeira Contrato de traballo para outros

Media

Tipo A

Tipo B

Tipo C

Tipo D

75,4

(n=11) 61,6b

(n=13) 71,5b

(n=8) 72,9b

(n=4) 140,0a

31,6 5,3 28,9 31,6 2,6 34,9 11,0 25,3 25,4 3,4 62.579 720.847 55,3

36,4 9,1 9,1 45,5 0,0 29,4b 12,8 17,9b 32,2 0,0b 45.272 588.363b 36,4

15,4 7,7 46,2 30,8 0,0 34,3b 10,3 24,7b 22,0 4,2b 50.846 651.815b 53,8

50,0 0,0 25,0 25,0 0,0 27,0b 13,0 22,9b 24,1 1,5b 66.125 713.125b 37,5

25,0 0,0 25,0 25,0 25,0 72,8a 7,3 56,0a 23,0 16,3a 172.500 1.481.250a 75,0

0,021 0,729 0,011 0,431 0,029 0,309 0,001 0,514

2,6 94,7 55,3 21,1 36,8 10,5 2,8 0,6 2,5 5,6

0,0 100 72,2 18,2 9,1 0,0 2,7 0,4b 2,6 5,4

0,0 92,3 46,2 38,5 61,5 23,1 2,9 0,4b 2,4 4,9

0,0 100 37,5 12,5 50,0 12,5 2,5 0,4b 2,6 6,9

25,0 75,0 50,0 0,0 0,0 0,0 3,4 2,8a 2,8 6,8

0,042 0,250 0,432 0,300 0,018 0,287 0,441 0,000 0,853 0,208

89,5 10,5 38,9

100 0,0 36,5ab

84,6 15,4 33,8ab

75,0 25,0 46,1b

100 0,0 28,8b

36,8 13,2 31,6 18,4

27,3 18,2 27,3 27,3

23,1 15,4 53,8 7,7

75,0 12,5 12,5 0,0

25,0 0,0 0,0 75,0

81,6 60,5 92,1 18,4 44,7

81,8 72,7 90,9 9,1 54,5

76,9 53,8 92,3 23,1 61,5

87,5 50,0 100 12,5 0,0

100 75,0 100 25,0 50,0

18,4 5,3 39,5 28,9 7,9 97,4

27,3 0,0 36,4 27,3 9,1 100

7,7 0,0 30,8 46,2 15,4 100

37,5 12,5 37,5 12,5 0,0 100

0,0 0,0 100 0,0 0,0 75,0

0,042

5,3 7,9 10,5 5,3

0,0 9,1 9,1 0,0

0,0 0,0 15,4 15,4

0,0 12,5 12,5 0,0

50,0 25,0 0,0 0,0

0,001 0,419 0,849 0,290

0,005 0,246

0,298

0,044 0,028

0,728 0,647 0,782 0,768 0,038 0,201

120 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_especialCalidadeLeiteMuxido_tipoloxias_galego.indd 120

14/6/19 20:12

Máxim efica a cia

Alimentando la innovación La gama de aditivos EUROSIL está especialmente diseñada para conseguir ensilados de máxima calidad; evitando el desarrollo de bacterias, levaduras y hongos. Mayor valor nutritivo del ensilado Óptima calidad sanitaria Animales más productivos

@timacagroespaña • www.timacagro.es

Sin título-5 121

17/6/19 11:03

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O Veterinario e asesor 5,3 9,1 0,0 0,0 25,0 Outras actividades 13,2 9,1 15,4 12,5 25,0 Declaracións dos gandeiros É importante incorporar rapidamente novas 76,3 63,6 84,6 87,5 50,0 tecnoloxías, % É importante ter tempo libre e ir de vacacións todos 94,7 100 100 100 75,0 os anos, % É importante o que outros pensan de min, % 10,5 18,2 0,0 25,0 0,0 SMR, sistema de muxido robotizado; a,bdiferentes letras na mesma fila significa que as diferenzas son estatisticamente significativas (P≤0.05) entre as medias

Razóns para instalar un sistema de muxido robotizado Dos gandeiros que compraron un, pouco máis dun terzo (37 %) consideraran a posibilidade de comprar unha sala de muxido, é dicir, a maioría tiña unha decisión firme tomada de adquirilo. Preguntóuselles sobre a súa principal motivación para investir nun SMR. Tiveron que elixir a resposta que consideraron máis importante de entre unha serie de respostas abertas. Máis da metade (58 %) buscou, mediante a instalación de

SMS, aumentar a produción de leite. Co fin de coñecer con máis detalle e máis especificamente as razóns para adoptar un SMR, expúxoselles que indicasen as súas razóns particulares a partir dunha lista pechada de opcións, das cales podían elixir unha ou varias respostas, sendo o resultado a porcentaxe de gandeiros que elixiron cada opción (táboa 2). A maioría (92 %) elixiu a flexibilidade laboral e a redución de man de obra (82 %) como os principais motivos para instalar un SMR. Estes datos

0,223 0,882 0,334 0,042 0,236

son similares aos obtidos por Mathijs (2004) en Holanda, aínda que cambia a importancia dada a reducir a dependencia de persoal contratado que ocuparía a terceira posición nese país. De entre os diferentes SMR presentes no mercado, as motivacións para instalar unha marca ou modelo concreto, parécenos relevante destacar que o financiamento, é dicir, o prezo, foi o motivo menos importante (5,3 %) e o máis importante son as características do brazo robotizado e a súa técnica de preparación e limpeza (55 %).

Táboa 2. Motivos para instalar o SMR en cada un dos tipos de explotación obtidos na análise Variables

Media

Tipo A (n=11)

Tipo B (n=13)

Tipo C (n=8)

Tipo D (n=4)

57,9

63,6

53,8

50,0

0,928

36,8

54,5

38,5

12,5

50,0

0,297

2,6

0,0

12,5

0,0

Motivos para instalar un SMR Xa coñecía ou tiña contactos con algún gandeiro que tiña instalado un SMR, % Expúxose comprar unha sala de muxido antes de decidirse polo SMR, % Como primeiro motivo por que instalou un SMR?, % Reducir man de obra, traballo

0,734

Ampliar a granxa

2,6

9,1

0,0

Incrementar a produción de leite

57,9

63,6

46,2

62,5

50,0

Reducir custos de produción

5,3

0,0

7,7

12,5

0,0

É o futuro

2,6

0,0

7,7

0,0

Outros

28,9

27,3

38,5

12,5

50,0

Reducir man de obra

81,6

63,6

92,3

87,5

100

0,193

Flexibilidade laboral

92,1

90,9

92,3

100

75,0

0,533

Reducir dependencia de persoal contratado

28,9

27,3

15,4

12,5

75,0

0,083

Mellorar parámetros técnicos

65,8

54,5

84,6

50,0

75,0

0,291

É un reto de futuro

78,9

81,8

100

50,0

75,0

0,046

Outras actividades

78,9

72,7

92,3

75,0

0,612

1,3

1,3b

2,1a

0,010

Razóns para adoptar un SMR, %

SMR adoptado Número de robots instalados Por que instalou esta marca de robot? Financiamento

5,3

0,0

7,7

12,5

0,0

0,630

Características do brazo. Preparación e lavado

55,3

63,6

53,8

62,5

25,0

0,578

Boa publicidade (opinións) ou mala doutras marcas

7,9

18,2

0,0

25,0

0,190

Servizo de asistencia técnica posvenda

31,6

27,3

38,5

25,0

50,0

0,781

Considero que é a mellor marca

36,8

27,3

30,8

50,0

0,674

Outros

15,8

9,1

23,1

12,5

25,0

0,768

SMR: sistema de muxido robotizado; diferentes letras na mesma fila significa que as diferenzas son estatisticamente significativas (P≤0.05) entre as medias a,b

122 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_especialCalidadeLeiteMuxido_tipoloxias_galego.indd 122

19/6/19 12:56

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

Implicacións de instalar o SMR sobre as granxas No 16 % das explotacións decidiuse instalar un SMR no momento de acometer a construción dun novo establo. O resto das instalacións (84 %) realizáronse en establos xa en funcionamento con sistemas de muxido convencionais, nos cales a instalación requiriu de poucos cambios (68 % sobre o total, 81 % dos reformados), só o 5 % se viu obrigado a modificar a súa distribución interna. Utilizamos dúas variables para definir o espazo dispoñible para as vacas: a superficie de corredores (m2/vaca) e o número de cubículos/ vaca. A media resultante foi de 1,1 cubículos e 5,4 m2 por vaca. Practicamente a totalidade das explotacións dispuña de estabula-

cións libres en cubículos antes de instalar o robot (95 %), só 2 das 38 explotacións eran fixas e en ambos os casos abordaron a construción dun novo aloxamento antes de instalar o robot. O 18 % realizaba pastoreo das vacas en lactación nalgunha época do ano, todas elas decidiron eliminalo e alimentar as súas vacas cunha mestura de alimentos preparada mediante carro mesturador (97 %). Os cambios no tamaño do rabaño foron menores, constatouse un incremento medio de 4,2 vacas por explotación. A adaptación do robot de muxido ás necesidades de crecemento das explotacións condiciona un crecemento modular, un robot adoita muxir de 50-70 vacas na maioría das explotacións e pode chegar a limitar

o crecemento das explotacións se non se dispón dunha gran solvencia económica; por iso, nun número relativamente alto de explotacións o SMR convive cun sistema de muxido convencional (26 %). Os gandeiros manifestaron que o tempo dedicado ao muxido antes de instalar o robot era de 4 horas ao día e que este diminuíu ata as 2,1 horas día tras a instalación do SMR. Ademais, acoden ao establo máis tarde pola mañá (case 1 h máis tarde) e pola tarde acaban case 45 min antes. Quizais por isto manifesten sentir que a súa saúde física (81,6 %) e a súa calidade de vida melloraron (71 %), ademais de dispor de máis tempo libre para a familia (68,4 %) e para as súas afeccións (63 %).

Táboa 3. Implicacións do SMR para cada grupo de explotacións obtidas na análise Variables Implicacións do SMR na granxa Realizou algún cambio no establo para instalar a SMR?, % Un novo establo Ningún cambio Moitos Poucos A distribución interna do establo foi cambiada Superficie de corredores, m2/vaca Cubículos por vaca Implicacións do SMR no manexo antes e despois de adoptalo Pastoreo antes, % Pastoreo despois, % Carro mesturador antes, % Carro mesturador despois, % Estabulación libre antes, % Estabulación libre despois, % Man de obra para o muxido antes, h Man de obra para o muxido despois, h Comezo do traballo de muxido pola mañá antes, a.m. Comezo de traballos de muxido pola mañá despois, a.m. Finalización de muxido pola tarde antes, p.m. Finalización do muxido pola tarde despois, p.m. Tamaño do rabaño antes, n Xestión económica antes, % Xestión económica despois, % Sala de muxido antes, % Sala de muxido despois, % Implicacións do SMR sobre a visión da propia saúde A miña saúde física mellorou, % A miña saúde mental mellorou, %

Media

Tipo A (n=11)

Tipo B (n=13)

Tipo C (n=8)

Tipo D (n=4)

0,400 15,8 2,6 13,2 68,4 5,3 5,4 1,1

0,0 72,7 9,1 18,2 0,0 5,4 1,1

0,0 76,9 7,7 15,4 7,7 5,5 1,1

12,5 37,5 37,5 12,5 12,5 5,6 1,1

0,0 75,0 0,0 25,0 0,0 3,8 0,8

18,4 0,0 92,1 97,4 94,7 100,0 4,0 2,1

27,3 0,0 90,9 100 90,9 100 3,8 1,6

15,4 0,0 92,3 92,3 100 100 3,9 2,7

12,5 0,0 87,5 100 87,5 100 4,1 1,8

25,0 0,0 100 100 100 100 5,3 2,8

0,827

7,6

8,1

7,3

7,5

7,3

0,429

8,5

8,4

8,1

0,901

21,5 20,8 71,2 36,8 36,8 92,1 26,3

21,9 21,0 58,6b 45,5 36,4 90,9 27,3

21,3 20,4 68,4b 7,7 15,4 100 23,1

21,5 20,8 68,5b 50,0 50,0 87,5 25,0

21,9 21,3 127,5a 75,0 75,0 100 50,0

0,493 0,238 0,005 0,041 0,126 0,573 0,763

81,6 34,2

100 63,6

84,6 7,7

62,5 12,5

50,0 50,0

0,077 0,013

0,630 0,360 0,281

0,905 0,611 0,573 0,110 0,134

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 123

vp011_especialCalidadeLeiteMuxido_tipoloxias_galego.indd 123

18/6/19 13:04

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O A miña calidade de sono mellorou, % Implicacións do SMR sobre o lecer e a calidade de vida Teño máis tempo para a miña familia, % Teño máis tempo para as miñas aficións, % A calidade de vida da miña familia mellorou, %

39,5

63,6

15,4

25,0

50,0

0,079

68,4 63,2 71,1

100 100 81,8

84,6 69,2 76,9

12,5 12,5 62,5

25,0 25,0 25,0

0,000 0,001 0,169

SMR, sistema de muxido robotizado; a,bdiferentes letras na mesma fila significa que as diferenzas son estatisticamente significativas (P≤0.05) entre as medias

Adaptación ao sistema de muxido robotizado Muxir con SMR significa un cambio do concepto tradicional de muxido, implica traballar con sistemas de xestión informatizados e, aínda que só a metade dos gandeiros traballasen con estes sistemas, moitos deles (90 %) atoparon que era fácil traballar co software e que estaban satisfeitos cos datos ofrecidos (74 %, táboa 4). Preto do 58 % dos gandeiros manifestan sentirse completamente satisfeitos co seu SMR ao alcanzar as expectativas que tiña coa súa instalación, aínda que esta porcentaxe é moi variable en función do grupo de explotación e vai do 91 % para as granxas tipo A (as máis pequenas que teñen 1 robot por granxa con pouco persoal contratado), ao 25 % para as tipo D (as máis grandes, con polo menos dous robots por granxa e unha presenza bastante máis elevada de persoal contratado), o cal podería indicar que esa falta de satisfacción podería estar asociada á necesidade de depender de persoal contratado a medida que as explotacións alcanzan unha dimensión determinada, e que ese persoal non ten o mesmo grao de implicación que os membros da unidade familiar. O tráfico libre foi o método máis utilizado (87 %), neste sistema as vacas teñen liberdade de movemento por todo o establo para alimentarse, descansar ou seren muxidas. Consideramos tráfico guiado cando existen portas selectoras e forzado cando mediante portas unidireccionais se separa a zona de alimentación da de descanso, de maneira que, cando unha vaca accede á zona de descanso para poder alimentarse, se ve forzada a pasar polo robot para acceder novamente á zona de alimentación. O sistema de circulación do gando pode ter un efecto sobre a adaptación e a aprendizaxe das vacas; neste sentido, os gandeiros manifestaron que a adaptación total ao sistema levou unha media de 188,4 días e que o 32 % das explotacións tiveron que eliminar va-

cas debido a problemas morfolóxicos ou de mastites relacionados coa instalación do SMR. Este dato non é malo, especialmente se o consideramos con valores achegados por outros autores, que consideran que o 16 % dos muxido s en SMR poden ser deficientes e que o 55 % deles son a miúdo causados polas vacas (Kaihilahti et al., 2007), polo que os gandeiros buscan eliminar aquelas que lles causan problemas. A maioría das explotacións non realizaron ningún cambio nos seus criterios de selección xenética (79 %) e as que o fixeron foi tentando mellorar morfoloxía dos ubres (16 %) para facilitar a colocación ou buscando un fluxo máis elevado, tentando incrementar a velocidade de muxido nas explotacións tipo A (18 %), precisamente as explotacións máis satisfeitas, que estarían a explorar vías de mellora para incrementar a rendibilidade do sistema.

Táboa 4. A adaptación ao SMR para cada grupo de explotacións obtidas na análise Variables

Media

Tipo A (n=11)

Tipo B (n=13)

Tipo C (n=8)

Tipo D (n=4)

86,8 10,5 2,6 188,4

90,9 9,1 0,0 183,3

69,2 23,1 7,7 177,0

100 0,0 0,0 251,6

100 0,0 0,0 188,8

0,854

31,6

0,0

76,9

12,5

0,0

0,000

57,9 47,4

90,9 90,9

46,2 30,8

50,0 25,0

25,0 25,0

0,054 0,007

89,5

90,9

92,3

75,0

100

0,520

73,7

72,7

92,3

50,0

0,135

78,9 15,8 5,3 86,8 26,3 65,8

72,7 9,1 18,2 100 9,1 45,5

84,6 15,4 0,0 69,2 30,8 69,2

87,5 12,5 0,0 87,5 25,0 75,0

75,0 25,0 0,0 100 25,0 100

Adaptación de vacas Tráfico seleccionado, % Libre Forzado Guiado Tempo ata a adaptación das vacas ao muxido, días Algunha vaca foi eliminada debido a problemas de adaptación ao sistema, % Adaptación do gandeiro O SMR cubriu as expectativas do gandeiro, % Experiencia previa con sistemas informáticos de xestión, % Ao gandeiro resultoulle fácil entender o software do SMR., % O gandeiro mostrouse satisfeito cos datos do software do SMR, % Outras implicacións do SMR Cambios en selección xenética, % Ningún Ubres Velocidade de muxido Seguro contratado, % Servizo de mantemento contratado, % Revisións periódicas, % SMR, sistema de muxido robotizado

0,476

0,507

0,137 0,637 0,211

124 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp011_especialCalidadeLeiteMuxido_tipoloxias_galego.indd 124

18/6/19 13:07

E S P E C I A L : C A L I DA D E D O L E I T E E M U X I D O

A ACTIVIDADE QUE CONSOME MÁIS TEMPO É A DE BUSCAR E APROXIMAR VACAS CON ATRASO PARA SER MUXIDAS, ALGO MÁIS DE 1 HORA AO DÍA

Man de obra no SMR Os gandeiros manifestaron que dedicaban 4 horas ao día ás actividades de muxido antes de instalar o SMR e algo máis de 2 horas despois da instalación (táboa 3). Varios estudos, a nivel europeo, xa apuntaban a unha redución nos tempos de traballo de explotacións con SMR (19,8 %; Mathijs, 2004; 29 %; Bijl et al., 2007). Decidimos contrastar este valor preguntando sobre actividades específicas relacionadas co muxido robotizado (táboa 5). Con moita diferenza sobre o resto das actividades, a actividade que consome máis tempo, todos os días, é a de buscar e aproximar vacas con atraso para ser muxidas, algo máis de 1 hora ao día (69 minutos). A segunda tarefa foi verificar información, datos de vacas e elaborar informes (25,7 min/d.), xa en menor medida labores de mantemento e control da lista de alarmas. O tráfico libre proporciónalles a maior liberdade ás vacas, pero algunhas teñen que ser buscadas e por iso a maior porcentaxe de man

de obra utilizada corresponde á procura de vacas atrasadas. As razóns polas que unha vaca non acode de forma voluntaria a ser muxida poden ser diversas: falta de adestramento, desequilibrio na ración, a palatabilidade dos concentrados ofrecidos no sistema, mastites, coxeiras, vacas preguiceiras... Tamén o número de vacas que se van muxir é moi importante, por iso algúns gandeiros prefiren ter unha carga menor de vacas por robot, o cal incrementa os custos de amortización do sistema por vaca, pero reduce o número de horas de traballo. Bach et al. (2009) observaron que o tráfico forzado pode ser un método eficaz para aumentar o número diario de muxidos voluntarios en comparación co tráfico libre e, por tanto, reduce o traballo, pero non mellora a produción. Aínda que a maioría das granxas non cambiaron os criterios de selección xenética, a mellora xenética podería contribuír a mellorar a saúde do ubre, a mobilidade das vacas e a eficiencia de muxido (Gäde et al., 2006) e, por tanto, diminuír o traballo.

Táboa 5. Man de obra para cada grupo de explotacións obtidas na análise Variables Horas traballadas debidas ao SMR Control da lista de alarmas, problemas co SMR e o computador, min/d Procura de vacas atrasadas, min/d Mantemento, cambio de tetoeiras, limpeza etc., min/d Control de resultados, datos de vacas, informes etc., min/d Outras tarefas, min/d

Tipo A (n=11)

Tipo B (n=13)

Tipo C (n=8)

Tipo D (n=4)

10,5

4,4

8,4

16,3

8,0

0,275

69,1 15,8 25,7 1,2

45,0 10,0b 28,6 0,0

72,3 18,9b 31,9 2,7

75,0 7,5b 15,6 0,0

127,5 39,3a 21,3 0,0

0,064 0,012 0,387 0,518

Media

SMR, sistema de muxido robotizado; a,bdiferentes letras na mesma fila significa que as diferenzas son estatisticamente significativas (P≤0.05) entre as medias

BIBLIOGRAFÍA

Para ampliar a información sobre o presente estudo e obter as referencias completas citadas no texto, podedes consultar o seguinte artigo publicado polo autores: A. Castro, J. M. Pereira, C. Amiama, and J. Bueno, 2015. “Typologies of dairy farms with automatic milking system in northwest Spain and farmers satisfaction”, Italian Journal of Animal Science, Vol. 14:3559. doi:10.4081/ijas.2015.3559

O sistema de circulación do gando pode ter un efecto sobre a adaptación e a aprendizaxe das vacas

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 125

vp011_especialCalidadeLeiteMuxido_tipoloxias_galego.indd 125

20/6/19 14:07

INVESTIGACIÓN

O incuestionable valor nutricional da carne de vacún: fóra falsos mitos Neste estudo poñemos o foco nos beneficios que a carne de vacún lle achega á nutrición humana, baseándonos nas súas características nutricionais, incluídas as propiedades antioxidantes que se poden fornecer coa alimentación en condicións intensivas. Cristina Castillo, José Luís Benedito, Joaquín Hernández Departamento de Patoloxía Animal, Facultade de Veterinaria, Universidade de Santiago de Compostela (USC)

INTRODUCIÓN

oxe en día existe unha tendencia social que rexeita o consumo de carne e dos seus derivados baseado en criterios ambientais, éticos, de benestar animal ou ben no seu efecto prexudicial na saúde humana. Con todo, a ciencia demostrou amplamente que varias crenzas negativas acerca destes pro-

dutos non están apoiadas pola evidencia e probablemente están máis vinculadas ao estilo de vida actual. Actualmente, os consumidores son cada vez máis conscientes da relación existente entre o que comemos, a saúde e o benestar que proporcionan como resultado da elección de alimentos máis saudables e nutritivos. Hoxe en día hai unha marcada tendencia nos países desenvolvidos cara ao consumo de menores cantidades de carne vermella, como a de vacún. Esta idea está vinculada co impacto ambiental asociada a este tipo de gandería, xeralmente intensiva. Como consecuencia xurdiu

(erroneamente, desde o noso punto de vista), a idea de que, evitando o consumo deste tipo de carne, se contribuiría á mitigación do cambio climático. En consecuencia, lanzáronse campañas para promover días sen carne, como o “luns sen carne” nos Estados Unidos e no Reino Unido, ou “xoves de verduras” en Alemaña e Bélxica (Stehfest, 2014). Non obstante, o que é indiscutible é que o consumo de carne, especialmente a vermella, constitúe a base da evolución do cerebro humano. Na década de 1980, un grupo de investigadores comezaron a sospeitar que a falta de carne nalgunhas aldeas rurais pobres estaba a provocar un espectro de problemas infantís, como a baixa estatura, debilidade do sistema inmune ou baixo rendemento escolar (Neumann et al., 1992). De feito, a Sociedade Española de Pediatría Extrahospitalaria e Atención Primaria (SEPEAP) recomenda a inxestión de carne nos nenos ata 5-8 veces á semana. Isto é porque, aínda que os vexetais conteñen os mesmos nutrientes que a carne, se producen en cantidades máis baixas e, con frecuencia, nunha forma na que os humanos non metabolizan facilmente (proteínas ou aminoáci-

126 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp010_investigacion_carnevacun_galego.indd 126

14/6/19 20:19

INVESTIGACIÓN

dos esenciais). Por exemplo, a carne vermella é rica en ferro derivado da hemoglobina e absórbese máis facilmente que o contido en verduras de folla verde (Gupta, 2016). A investigación futura pode mellorar aínda máis estes produtos a través de suplementos naturais que actúen sobre o rume, como son os extractos vexetais, e que demostraron mellorar o seu perfil de ácidos graxos.

QUE É A CARNE? Todos sabemos que a carne é o produto que resulta dos cambios continuos nos músculos despois da morte do animal. Pode dividirse en dous grupos: branca (carne comestible dalgúns animais novos ou aves de curral) e vermella (carne comestible de bovino, ovino, caprino ou equino, e xeralmente de animais adultos). A carne procesada refírese á que foi transformada mediante salgadura, curado, afumado ou outros procesos para aumentar o sabor ou mellorar a conservación. A maioría delas conteñen carne de porco ou de vacún,

pero tamén poden conter outras carnes vermellas, aves, sobras ou subprodutos cárnicos, como o sangue. Exemplos de carne procesada inclúen as salchichas, o xamón, o lacón e a chacina, así como carne enlatada e preparacións e salsas a base de carne, entre outros. A carne é un punto clave do sistema de produción gandeira mundial e un elemento básico para manter a biodiversidade. Ademais, este sector é clave para o empoderamento do sector rural, en claro declive en todo o mundo. A investigación multidisciplinaria e o uso de recursos biotecnolóxicos poden axudar a manter este sector e os seus produtos. A carne de vacún é un alimento completo e esencial para unha dieta sa e equilibrada, que destaca polo seu alto contido en proteínas, dunha alta dixestibilidade e un gran valor biológico, e achega aminoácidos esenciais para a saúde humana. De feito, con só 100 g de carne de vacún é posible cubrir o 48 % das necesidades diarias de proteínas para o ser humano.

O QUE É INDISCUTIBLE É QUE O CONSUMO DE CARNE, ESPECIALMENTE A VERMELLA, CONSTITÚE A BASE DA EVOLUCIÓN DO CEREBRO HUMANO

Este tipo de carne é rica tamén en vitaminas do grupo B. En canto ao contido mineral, a carne de vacún caracterízase polo seu alto contido en fósforo, magnesio, ferro e potasio (Cashman e Hayes, 2017).

FarmIN es una start-up que busca ayudar a los agentes de la producción animal a desarrollar nuevas técnicas a través de la formación con consultores y expertos mundiales. Además de formar, farmIN representa a consultores y organiza viajes técnicos enfocados al desarrollo de negocio (por ejemplo, un viaje a los Estados Unidos, donde vamos a acompañar a los mejores negocios de producción, reproducción, procesamiento, cebo, sacrificio, mercado, venta, presentación, transformación, branding con acompañamiento de consultores de primer nivel). En este momento, farmIN solo está trabajando en bovino, tanto de carne como de leche, y tiene también otros enfoques menos técnicos/científicos, como la influencia, la comunicación y la persuasión especializadas en producción animal. En concreto, en el mes de septiembre vamos a recibir al consultor de negocios Dewi Hughes (más información en www.farmin-trainings.com/influencia). Algo interesante para el público de Galicia es el microDAIRYMBA, un curso intensivo de decisión económica en explotaciones lecheras impartido por Victor Cabrera (EE.UU.), uno de los mayores especialistas del mundo en la toma de decisiones en el sector lechero. En el curso se abordarán decisiones relacionadas con la reproducción, la nutrición, la estructuración, el rechazo, la inversión, etc. El objetivo es poder organizar el exceso de información que inunda a los administradores de explotaciones. En el mismo programa intervendrá un nutricionista de Israel,

Steven Rosen, que es profesor de gestión y se encarga de la nutrición de una gran parte de los efectivos lecheros de Israel. Las fechas para este programa intensivo de gestión de explotaciones lecheras son: • •

1 y 2 de noviembre con Steven Rosen 21, 22 y 23 de noviembre con Victor Cabrera.

El curso tendrá lugar en Tomar (Portugal). Más información en www.farmin-trainings.com/dairymba.

farmIN - Livestock Trainings | Tel.: +351 914793351 | email: farmin@farmin-trainings.net | web: farmin-trainings.com

06.2019 | Vaca Pinta n.º 11 | 127

vp010_investigacion_carnevacun_galego.indd 127

14/6/19 20:19

INVESTIGACIÓN

A CARNE VERMELLA É RICA EN FERRO DERIVADO DA HEMOGLOBINA E ABSÓRBESE MÁIS FACILMENTE QUE O CONTIDO EN VERDURAS DE FOLLA VERDE

A calidade da carne de vaca vén determinada por factores tales como a cor, a tenrura, o sabor e o seu carácter zumarento, que, á súa vez, dependen das características musculares do animal e das reaccións bioquímicas post mortem. Sábese que a composición das fibras musculares inflúe na cor, na tenrura e no pH final, mentres que o contido de graxa intramuscular inflúe no seu carácter tenro e zumarento. A gandería bovina de carne enfrontarase a curto prazo ao reto que supón o ter que alimentar a unha poboación en crecente aumento, tal e como sinalou a FAO no ano 2009, cando alertaba acerca dun incremento de 2.000 millóns de persoas máis. A iso súmase o feito de que o consumidor é cada vez máis esixente, e pide non só carne saborosa, alimentada e procesada de forma natural e que por riba teña características funcionais –isto é, que sexa cardiosaludable, rica en antioxidantes etc.–. É o que se coñece como “fortificación alimentaria”. Este concepto, que tamén se coñece como “enriquecemento alimentario”, é de recente creación e defínese como a suplementación con un ou máis compoñentes para mellorar as propiedades dos produtos alimentarios de novo deseño (Swieca et al., 2014). Teñen o potencial de mellorar a saúde humana e reducir os riscos de enfermidades; estas características xeralmente proveñen dalgúns compoñentes útiles chamados compostos bioactivos (Biesalski et al., 2009).

Centrándonos na carne de vacún, na actualidade e en resposta ás preocupacións das organizacións sanitarias e dos consumidores, a investigación pon o foco na alteración do contido de ácidos graxos da carne, mediante o aumento da concentración de ácidos graxos poliinsaturados na ración (PUFA, Hocquette et al., 2010), que proporcionan unha carne de vacún cardiosaudable, recomendada en casos de diabetes, algúns tipos de cancro e mesmo nos trastornos do comportamento (Benatti et al., 2004). Hai autores que sinalan que mesmo se aos beneficiosos PUFA se lles engade ácido linoleico conxugado (CLA) á ración, obtense un produto de mellor cor, perdurable e con maiores atributos sensoriais (Scollan et al., 2014). As últimas investigacións van agora encamiñadas a aumentar o contido dos famosos antioxidantes por vías naturais, tanto na ración coma no procesamento cárnico.

FORMAS NATURAIS DE ENRIQUECER A CARNE DE VACÚN EN CONDICIÓNS INTENSIVAS: OS ANTIOXIDANTES As plantas e as froitas utilizáronse ao longo da historia polas súas propiedades medicinais, xa que producen compostos químicos como parte das súas actividades metabólicas normais. Estes divídense en metabolitos primarios, como os azucres e as graxas, que se atopan en todas as plantas, e metabolitos secundarios: fitobióticos ou fitoquímicos, presentes nunha gama máis pequena de plantas (Hashemi e Davoodi, 2011).

En comparación cos produtos químicos inorgánicos, estes produtos derivados de plantas demostraron ser naturais, menos tóxicos e máis seguros desde un punto de vista sanitario, xa que non deixan residuos. Nos últimos anos realizáronse unha gran variedade de estudos nos que se demostrou que o uso de extractos de plantas mellora a función ruminal dos bovinos, alterando a poboación microbiana do rume para usar o nitróxeno e a enerxía de maneira máis eficiente (Castillo et al. 2012, 2013 e 2015), deixando menos residuos ambientais. Numerosas investigacións promoven cambios nutricionais nas razas de carne de vacún en condicións intensivas, co fin de mellorar non só a saúde dos animais senón tamén a produción directa, incluíndo os subprodutos, mediante o uso de suplementos antioxidantes e outras estratexias de manexo. E é que actualmente existe unha gran preocupación polos efectos da oxidación de lípidos e proteínas na carne fresca e os produtos cárnicos, pois compromete a calidade nutricional, limita a vida útil, aumenta a toxicidade e diminúe o valor de mercado da carne e os seus derivados (Sampels, 2013). O control dos niveis de osíxeno na carne e os seus efectos especialmente durante o envasado e a transformación é un gran desafío na industria alimentaria. Con todo, a devandita susceptibilidade está influída pola raza e o tipo de músculo (Min et al., 2008). Por exemplo, a carne de raza Holstein mostra unha maior oxidación lipídica que a procedente das cruces. A carne procedente do músculo glúteo (tapa, corte redondo…) ten unha maior cantidade de ácido tiobarbitúrico (substancia oxidante) que de músculo longissimus (solombo). Así mesmo, a presenza de minerais, como ferro, cobre, zinc e metais pesados, tamén se poden engadir a través das máquinas de procesamento e non proceder do

128 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp010_investigacion_carnevacun_galego_sabe.indd 128

19/6/19 13:37

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com

pub_agroamb_galego.indd 129

17/6/19 11:06

INVESTIGACIÓN

O FUTURO DO ENRIQUECEMENTO NUTRICIONAL DA CARNE BOVINA BASEARASE NA MANIPULACIÓN NATURAL DO PROCESO DE BIOHIDROXENACIÓN RUMINAL sistema de explotación (ecolóxica ou intensiva). Por exemplo, a abrasión ou a disolución ácida dos metais da superficie da máquina pode influír na velocidade dos procesos de oxidación da carne (Falowo et al., 2014). Igualmente, a exposición da carne ao osíxeno, á luz e á temperatura, así como a técnicas de conservación e procesamento, como o arrefriado e a conxelación, os aditivos (sal, nitrato e especias), a cocción, a irradiación, a alta presión e o envasado poden influír no seu grao de oxidación e, por tanto, na aceptación por parte do consumidor. A todo isto, hai que engadir o uso de antioxidantes sintéticos, como butilhidroxianisol (BHA), butilhidroxitolueno (BHT) e hidroquinona de butilo terciario (TBHQ), para inhibir a oxidación da carne, pero que tamén poden causar efectos toxicolóxicos (Falowo et al., 2014). Por tanto, o uso de antioxidantes naturais adquiriu gran relevancia nos últimos anos. Unha ampla gama de ingredientes con beneficios para a saúde, como n-3 PUFA, CLA, vitamina E, fibra dietética, probióticos, calcio, selenio, esterois vexetais, coenzima Q10 e extractos de herbas e especies, poden enriquecer os produtos cárnicos procesados e todo iso con beneficios para a saúde do consumidor. Con todo, requírense máis estudos para examinar o impacto da carne procesada enriquecida na saúde humana (Shan et al., 2017). En definitiva, o potencial que presenta a suplementación con antioxidantes na ración da carne de vacún é un campo de grande interese para os investigadores e que vai en consonancia co que demanda o seu consumidor: seguridade alimentaria. Moitas herbas, especias e os seus extractos engadíronse a unha variedade de racións para vacún mellorando as súas características sensoriais e prolongando a súa vida útil. As herbas da familia das Lamiaceae, principalmente o ourego (Origanum vulgare L.), o romeu (Rosmarinus officinalis L.) e a sarxa (Sarxa officinalis L.), demostraron unha capacidade antioxidante significativa, o mesmo que a mestura de ourego,

canela e capsaicina (Castillo et al., 2012). O beneficio da suplementación con antioxidantes radica en tres mecanismos: 1) Anula a actividade nociva dos radicais libres, 2) “Secuestra” determinados metais que activan os radicais libres, 3) Anula a acción nociva dunha variedade de osíxeno. A maiores, e reforzando todos os beneficios anteriormente sinalados, a suplementación de diferentes compostos fitoquímicos como fenois, flavonoides, alcaloides, saponinas, taninos, carvacrol, terpenos, timol… posúen propiedades antimicrobianas (Sharma et al., 2012).

CONCLUSIÓNS En definitiva, hai que recear das novas tendencias que rexeitan o consumo de carne e os seus derivados, pois é evidente que a súa inxestión achega múltiples beneficios á saúde humana en termos de compoñentes nutricionais (vitaminas, minerais, ácidos graxos sans…) e propiedades antioxidantes. Estas características beneficiosas pódense mellorar aínda máis cun tratamento nutricional adecuado que inclúa un cambio no deseño da ración, considerando a suplementación con extractos naturais de plantas. Na nosa opinión, o futuro do enriquecemento nutricional da carne bovina basearase na manipulación natural do proceso de biohidroxenación ruminal. O uso de suplementos naturais para este fin responde ao dobre propósito de abordar as preocupacións dos consumidores sobre calidade e seguridade alimentarias e a achega de beneficios antioxidantes aos produtos finais e os seus derivados, en consonancia co concepto de alimentos enriquecidos. Nun mundo que avanza cara á sustentabilidade de calquera actividade humana, a produción gandeira é importante. Ser capaz de utilizar animais adaptados aos recursos vexetais típicos de cada zona aumenta a eficiencia económica do sistema e contribúe ao mantemento do sector rural.

BIBLIOGRAFÍA

Benatti, P., Peluso, G., Nicolai, R., Calvani, M., 2004. Polyunsaturated fatty acids: biochemical, nutritional and epigenetic properties. J. Am. Coll. Nutr. 23, 281–302. Biesalski, H.K., Dragsted, L.O., Elmadfa, I., Grossklaus, R., Müller, M., Schrenk, D., Walter, P., Weber, P., 2009. Bioactive compounds: definition and assessment of activity. Nutrition 25, 1202–1205. Cashman, K.D., Hayes, A., 2017. Red meat’s role in addressing ‘nutrients of public health concern’. Meat Sci. 132, 196–203. Castillo, C., Abuelo, A., Benedito, J.L., Hernández, J., 2015. Nutritional and therapeutic Use of capsaicin in veterinary medicine. In: Gillian, B. (Ed.), Capsaicin: Food Sources, Medical Uses and Health Implications. Nova Publishers, New York, pp. 17–52. Castillo, C., Hernández, J., Pereira, V., Benedito, J.L., 2012b. Update about nutritional strategies in feedlot for preventing ruminal acidosis. In: Jenkins, O.P. (Ed.), Advances in Zoology Research, vol. 5. Nova Publishers, New York, pp. 1–84. Castillo, C., Pereira, V., Abuelo, A., Hernández, J., 2013. Effect of supplementation with antioxidants on the quality of bovine milk and meat production. Sci. World J. Article ID 616098. Falowo, A.B., Fayemi, P.O., Muchenje, V., 2014. Natural antioxidants against lipid–protein oxidative deterioration in meat and meat products: a review. Food Res. Int. 64, 171–181. Gupta, S. (2016). Clever eating. Nature 531, S13-S13. Hashemi, S.R., Davoodi, H., 2011. Herbal plants and their derivatives as growth and health promoters in animal nutrition. Veterinary Res. Commun. 35, 169–180. Hocquette, J.F., Gondret, F., Baéza, E., Médale, F., 2010. Intramuscular fat content in meat-producing animals: development, genetic and nutritional control, and identification of putative markers. Animal 4 (2), 303–319. Min, B.R., Nam, K.C., Cordray, J.C., Ahn, D.U., 2008. Factors affecting oxidative stability of pork, beef, and chicken meat. J. Food Sci. 73 (6), 439–446. Neumann, C.G., Bwibo, N.O. and Sigman, M. (1992). Functional Implications of Malnutrition, Kenya. Final Report Phase II: Functional implications of malnutrition, Kenya Project, Nutrition CRSP. Los Angeles, University of California. Sampels, S., 2013. Oxidation and Antioxidants in Fish and Meat from Farm to Fork. Available at: https://www.intechopen. com/books/food-industry. Scollan, N.D., Dannenberger, D., Nuernberg, K., Richardson, I., MacKintosh, S., Hocquette, J.F., Moloney, A.P., 2014. Enhancing the nutritional and health value of beef lipids and their relationship with meat quality. Meat Sci. 97, 384–394. Shan, L.C., Henchion, M., De Brún, A., Murrin, C., Wall, P.G., Monahan, F.J., 2017. Factors that predict consumer acceptance of enriched processed meats. Meat Sci. 133, 185–193. Sharma, A.K., Gangwar, M., Tilak, R., Nath, G., Sinha, A.S.K., Tripathi, Y.B., Kumar, D., 2012. Comparative in vitro antimicrobial and phytochemical evaluation of methanolic extract of root, stem and leaf of. Jatropha Curcas Linn. Phcog. J. 4 (30), 34–40. Stehfest, E. (2014). Food choices for health and planet. Nature 515, 501-502. Swieca, M., Sczyk, L., Gawlik-Dziki, U., Dziki, D., 2014. Bread enriched with quinoa leaves-The influence of protein-phenolics interactions on the nutritional and antioxidant quality. Food Chem. 162, 54–62.

130 | Vaca Pinta n.º 11 | 06.2019

vp010_investigacion_carnevacun_galego_sabe.indd 130

18/6/19 14:17

PROXECTO DE COMPARACIÓN INTERNACIONAL ENTRE GANDERÍAS INTRODUCIÓN A produción de leite foise desenvolvendo nos últimos anos cara a un proceso máis profesional e intensivo, aínda que segue habendo moitas diferenzas no sistema de produción entre distintas zonas do planeta. Neste sentido, Uniform-Agri é un dos programas de xestión de rabaños de vacún leiteiro máis populares que hai actualmente no mercado. Funciona como procedemento centralizador, que comunica con outros moitos sistemas na gandería, facendo posible a análise de datos que proveñen de distintas fontes nun só programa e ofrecendo información sobre áreas como a maquinaria e a rutina de muxido, a sustentabilidade, a saúde e o rendemento reprodutivo.

Contando co gran número de usuarios de Uniform de todo o mundo, o obxectivo deste proxecto é comparar a xestión do rabaño entre usuarios de varios países. O Canadá, Os Estados Unidos, Francia, Alemaña, Os Países Baixos, Bélxica, Dinamarca e O Reino Unido participan nesta iniciativa que analiza as áreas de produción de leite, sustentabilidade, rendemento reprodutivo e saúde de rabaño. De cara á análise, é importante ter en conta o número de ganderías que participan de cada país: hai máis participación nos Países Baixos (Holanda) e no Reino Unido, por iso os datos mostrados serán máis precisos que os doutros países con moitos menos participantes. Figura 1. Número de granxas participantes por país (azul) e tamaño medio do rabaño por cada país, separado en vacas adultas (vermello) e recría (verde). Lenda de países: CAN: Canadá; USA: Os Estados Unidos; ES: España; F: Francia; NL: Holanda; UK: O Reino Unido; D: Alemaña; B: Bélxica; DK: Dinamarca. Holanda é o país con máis participantes, seguido do Reino Unido, Bélxica, Alemaña e Francia. Os Estados Unidos e España son os países con menos ganderías participantes.

Xeral - Demografía Xeral - Demografía 1800

1600

1400

1200

1000

800

600

400

200

CAN

USA

paridas Número de granxasNúmero de granjas VacasVacas paridas

UK Novillas

Xovencas

COÑECE A NOSA EmPRESA!

Países participantes no proxecto O Canadá Os Estados Unidos España Francia Alemaña Os Países Baixos Bélxica Dinamarca O Reino Unido

Pida información de UNIFORM-Repro sen compromiso ventas@uniform-agri.com

(+34) 695 45 67 35

www.uniform-agri.com/es

Uniform Agri.indd 131

18/6/19 20:58

GUAY ESPM9204695956

GYMNAST x RUBICON x DOORMAN

K&L OH ROSSI GUAY • Altas cifras xenómicas nunha profunda familia de vacas: 7 xeracións MB ou EX • A xata Nº 1 en GTPI a nivel mundial (maio) procede da mesma familia • A súa irmá completa foi o número 25 por GTPI en Europa (abril) • Un dos touros novos con maior atractivo e demanda a nivel europeo nestes momentos • Altas producións de leite con excelentes porcentaxes de graxa e proteína • Tipo extremo e sobresaíntes trazos de saúde • O touro revelación das novas probas

Fontao - Esperante - 27210 LUGO -Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com anuncio_GUAY_VP_GALEGO.indd 132

17/6/19 11:07