Vaca Pinta 23. Edición galego by Transmedia Comunicación

Revista técnica do vacún leiteiro | N.° 23 marzo 2021 | Edición galego

• ESPECIAL: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO • NA GRANXA: FINCA RAPOSO SC (A CORUÑA) • GRANDE ÉXITO DA PRIMEIRA EDICIÓN DIXITAL DA XORNADA AFRICOR LUGO-VACA PINTA • SAÚDE ANIMAL: DIAGNÓSTICO E CONTROL DA FEBRE Q NO GANDO BOVINO • ANÁLISE DO ADECUADO MANEXO DO COSTRO AOS NOSOS BECERROS

vp023_portada_galego.indd 1

30/3/21 11:16

A P

S De se Má la co te u ad ex b

vp023_publi_BAYER.indd 2

30/3/21 18:05

ACTIVA PROTECCIÓN

Si aparte de tu Descubre #LaDiferenciaDEKALB semilla, compras Más información en dekalb.es la solución completa, Bayer te apremia con un descuento adicional de 1,5€ extra por cada bolsa.

vp023_publi_BAYER.indd 3

18/3/21 9:37

La gama al más completa profesion

FORRAjE

P lABOREO Y SIEMBRA

ROTOEMPACADORAS, ENCINTADORAS Y SEGADORAS

BARRA DE TUBOS UNIVERSAl

ABONADORAS

EQUIPOS PARA GANADERÍA

CARROS MEZClADORES

PICADORAS DE FORRAjE

vp023_publi_duran.indd 4

18/3/21 10:57

Reiter

R O R I P RES ador

r e l i h p u k Pic

� Tecnología revolucionaria, que eleva el forraje del suelo en vez de arrastrarlo � Pick up elástico, sin excéntrica y de pequeño diámetro, que se adapta a cualquier irregularidad del terreno y permite una mayor calidad de forraje � Sistema de sujeción de púas patentado. Cada módulo consta de seis púas fijadas con un tornillo que impide que se puedan perder � Geometría pasiva de las púas: cuando tocan el terreno no son agresivas, sino pasivas, así el forraje se recoge de forma suave, limpio, sin contaminaciones � Cabezal oscilante � Rotor de alimentación único � Cinta libre de mantenimiento � Apto para todo tipo de materiales � Anchos de trabajo disponibles: 3 m, 3,5 m, 7my9m

Síguenos en:

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

vp023_publi_duran.indd 5

18/3/21 10:57

SUMARIO

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez DESEÑO E MAQUETACIÓN Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Sabela Díaz, Silvia Gayoso EDICIÓN E REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Noelia Cortizo, Begoña Gómez, Gemma Martínez, María Melle FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido COLABORAN NESTE NÚMERO Manuel Fernández, Asociación Profesional de Podología bovina (APPB), Antonio Jiménez, Aitor Fernández-Novo, Carlota Antelo, Israel Flameumbaum, Alfonso Carballal, Silvia Baizán, Consuelo González, Adela Martínez, María José Bande, Iñigo Ayechu, M.D. Báez, M.I. García, J.F. Castro, A. Louro, C. Gilsanz, V. García, C. Santiago Andión, Juan Valladares, Marcos Veiga, Valentín Souto, Sonia Pereira, Gonzalo Flores, Ana López-Malvar, Lorena Álvarez, Ana Butrón, Rocío Campañó, Ana Carballeda, Nadia Chibane, David José Figueroa, Noemi Gesteiro, Rosa Ana Malvar, Mercedes Martínez, Amando Ordás, Juan Carlos Pazos, Pedro Revilla, Amanda Verde, Rogelio Santiago, Pablo Amado, José María Vivero, Marcos García, Manuel Barreiro, Gustavo García ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISNI: 0000 0004 7662 5947 ISBN:978-84-09-29159-5 Tiraxe do número actual: 17.500 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

Certificado PEFC

Este producto procede de bosques gestionados de forma sostenible y fuentes controladas

PEFC/14-38-00071

www.pefc.es

Auditada por:

Expertos de distintas partes do planeta reuníronse na primeira edición en streaming da Xornada Técnica de Africor Lugo-Vaca Pinta. Na foto, Fernando Rodríguez, director de Africor Lugo (esq.) , e Alfonso Lago, DairyExperts (dta.)

OPINIÓN

SAÚDE ANIMAL

Por que non sobe o prezo do leite? Pois depende de se vostede é dos ben ou dos malpensados. Xosé Ramón Alvite ..........10

Diagnóstico e control da febre Q no gando vacún ……………......................…….. 70

EN VACA TV

ACTUALIDADE A Xornada Técnica anual de Africor Lugo e Vaca Pinta, a través da pantalla ....................... 16 A segunda Xornada Delagro de Forraxes e Pastos, en streaming en Vaca Pinta .................... 26

FORMACIÓN A formación dixital, un reto que Anembe supera con éxito ................................................. 30

SAÚDE PODAL A APPB renova o seu equipo directivo ................. 32

NA GRANXA Finca Raposo SC. Mesía (A Coruña) .................... 36

MANEXO

Transmedia pertence a: O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:

Rodearse dun equipo de profesionais solventes que os asesoren na toma de decisións. Ese é un dos piares nos que se asentan os bos resultados da gandería coruñesa Finca Raposo, dirixida por J. Manuel Raposo

Fallo da TIP en becerros (2): manexo do encostramento …………………………….....……… 52 Efecto do estrés por calor e do arrefriamento das vacas no verán na súa eficiencia alimenticia …………............………… 64

Podemos durmir tranquilos só vacinando fronte a BVDV en granxas de nodrizas? …....... 78

ESPECIAL: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO Millo forraxeiro en Asturias. Avaliación de variedades (1996-2020) ………………......…. 94 Variedades de millo forraxeiro avaliadas en Galicia (2021) …………….............……….... 116 Rede de avaliación de variedades de millo para forraxe: resultados dos ensaios en Navarra en 2020 …….....................126 Como inflúe a parede celular no aproveitamento do millo? …..................…..… 136 Rotacións do millo con cultivos de inverno: producións dos cultivos independentes e efectos na rotación ………………………......……140 Influencia do risco no millo forraxeiro. Resultados preliminares dos ensaios no interior de Galicia ……………...………....... 154 O cultivo de millo: boas prácticas no uso de fitosanitarios ……….....……………......…... 162 A produción de forraxes propias como remedio para paliar a subida das materias primas …............................………….174

Distribución media durante o ano 2020: 16.966 exemplares

www.vacapinta.com

Si quieres Se queres recibir alarevista revista na túa en tu casa casaoou negocio, negocio, ponte ponte enen contacto contacto con nosotros con nós a través a través de: de:

transmedia@ctransmedia.com 675 974 +34 675194 974 194 @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 6

vp023_sumario_galego.indd 6

30/3/21 13:09

InnovacIón, compromIso y garantía

cargadoras muy vErsátIlEs gran caPacIdad dE gIro ElEvacIón dEsdE 600 kg a 2600 kg

IDorEs DIsTrIbU o Para lUG as Y asTUrI

¡CONSÚLTANOS SIN COMPROMISO!

NoVEDaD

aDos

GalVaNIZ

nIvEladora avícola aPta Para sErrIn, cascarIlla, vIruta, PallEts y cualquIEr tIPo dE Paja. Para anclajE a 3º Punto y Para Palas agrícolas o tElEscóPIcas

EXtEndEdorEs dE sIlo dE Ø 70, 90 y 100

ar l U Irc Erra c Ía sa T m o o N Eco Da N % 100 NoVEDaD IN PrEcIo s NcIa comPETE s! ENo ¡coNsúlT

Encamadora dE cubículos dE 1.7 m3 y 2.1m3

cEPIllo barrEdor con caZo dE 1.80, 2.20 y 2.40 m

www.corbarsll.com

maQUINarIa aGrÍcola corbar, s.l. Poligono Industrial o morelle, nave 4 27614 sarria, lugo // E-mail: corbar@corbarsll.com telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

vp023_publi_corbar.indd 7

18/3/21 10:55

EDITORIAL

A MALA SIMPLICIDADE

ermitídenos que nesta ocasión aproveitemos esta sección para realizar unha chamada de atención sobre Nutriscore.

Para aqueles que non o coñezan, trátase dun sistema relativamente novo (en Francia leva funcionando dende 2017, en Bélxica dende 2019 e en España espérase que comece a operar este ano) de etiquetaxe de produtos alimenticios. O que busca é simplificarlle ao consumidor a lectura dos ingredientes que conteñen os alimentos mediante unha puntuación de cinco niveis do A ao E –sen base científica segundo diversos nutricionistas e expertos– en función da súa calidade nutricional. Deste xeito, realízase unha puntuación do produto tendo en conta o seu contido en azucres simples, graxas saturadas, sal, calorías e a súa porcentaxe de froitas e verduras, legumes, fibra e proteínas. Poderiamos pensar entón que Nutriscore porá en xaque as industrias de ultraprocesados e suporá un respiro para o sector produtor, pero non é o caso, porque estas lograron convertelo nun sistema para branquear os seus produtos: este método non ten en conta o grao de procesamento do produto nin relaciona a información nutricional cos seus ingredientes, de forma que, por exemplo, un refresco baixo en calorías obtén unha puntuación maior que un iogur natural. Incrible pero certo. Así pois, o lácteo non escapa a esta etiquetaxe e, de seguir por este camiño, tememos que pronto remataremos tendo que sumar un problema máis a un sector xa de seu inestable. Con Nutriscore, os substitutivos dos lácteos, aínda sendo en realidade ultraprocesados que ao leite só se asemellan na cor, son os grandes beneficiados por ser produtos en teoría de orixe vexetal que teñen un nivel de graxa ínfimo

vp023_editorial_galego.indd 8

NUTRISCORE

C D E

en comparación cos derivados lácteos (a propósito: na etiquetaxe tampouco se ten en conta se esas graxas son boas ou malas). Outros sectores produtores xa foron excluídos do sistema e o noso tamén debería solicitalo –en xeral, e non só no que respecta á produción queixeira con denominación de orixe, que é do que se fala agora mesmo, xa que o seu peso é mínimo dentro do sector no noso país– antes de que empece unha guerra na que os defensores dos substitutivos lácteos se presentarán enarborando a bandeira Nutriscore. O aceite de oliva, por exemplo, omitiuse por todos os beneficios nutricionais que ten, un motivo que podería xustificar tamén perfectamente a exclusión dos lácteos. Facer algo entendible non pasa por facelo sinxelo, senón por expoñelo con rigor, e para poder presentar ante os consumidores os puntos a favor e en contra dun produto non necesitamos unha escala de cores; o supermercado non é un colexio. O que se necesita é un maior apoio das organizacións responsables para a difusión de campañas especializadas que expliquen que parámetros se deben ter en conta para identificar as características básicas dun alimento. Non é tan difícil... non si?

29/3/21 9:54

Kiwi

GARANTIZA

KINGBOY x SNOWMAN x BAXTER

A-L-H KINGBOY AQUARIUS ET (VG-87) Hermana completa de KIWI

KIWI: el valor seguro de un líder a2a2 • Altas producciones con muchísima grasa. • Extraordinarias ubres y muy buenas patas. • Vacas longevas y resistentes a las mamitis. • De una familia de vacas de ensueño: KHW Goldwyn Aiko EX-91 y Durham Altitude EX-95. ESCOLMO, S.L. )

OWM

E ET (EX-91 AN AKILIAN

GEN-I-BEQ SN

Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

Alta fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com vp023_anuncio_escolmo.indd 9

15/3/21 17:26

OPINIÓN

Por que non sobe o prezo do leite? Pois depende de se vostede é dos ben ou dos malpensados

Xoán Ramón Alvite Colaborador de La Voz de Galicia, especialista en gandería

SE UN É ESPECIALMENTE PERSPICAZ, DESCONFIADO OU RETORTO, MALPENSADO NUNHA PALABRA, PODE ACABAR CONCLUÍNDO QUE SE NON SOBE É PORQUE AS EMPRESAS SE PUXERON DE ACORDO EN QUE NON O FAGA

inguén se explica por que non sobe o prezo do leite. Entre os que poderían considerarse ben pensados, claro está. Porque se un é especialmente perspicaz, desconfiado ou retorto, malpensado nunha palabra, pode acabar concluíndo que se non sobe é porque as empresas se puxeron de acordo en que non o faga. Soster ese exercicio de “malpensamento” resulta relativamente sinxelo. Basta con ver como os prezos en orixe creceron na maior parte do continente durante os últimos meses ou como as cotizacións de produtos industriais coma o leite en po, o queixo ou a manteiga experimentaron unha forte repunta nos mercados mundiais. De feito, desde despois do verán, as poxas de Global Dairy Trade, a plataforma en liña da cooperativa Fonterra, o maior exportador de lácteos a nivel mundial, sempre pecharon á alza. Sen ir máis lonxe, o leite en po enteiro aumentou

un 46 % a súa cotización desde mediados de setembro (o desnatado case un 24 %) e o queixo cheddar revalorizouse un 25 % durante ese mesmo período. Mención á parte merece a manteiga, que pechou a primeira sesión de marzo a un prezo de 5.826 dólares por tonelada, o que supón un incremento de nada menos que do 77 % en comparación con hai tan só seis meses. Coincidirán comigo en que non fai falta ser moi malpensados para asegurar que se esta evolución fose a contraria, serviría como razón de peso para xustificar un recorte dos prezos do leite en orixe. Vaia, que cando a escusa interesa se bota man dela e, cando non, pois miramos cara a outro lado coma se non pasase nada. Con todo, non creo que as lácteas se puxesen de acordo para conter os prezos (nisto declárome dos ben pensados), máis que nada porque sería ilegal e porque, supoño, algo aprenderían do pasado. Non en balde, aínda penden sobre as súas cabezas miles de denuncias e millóns de euros de indemnizacións polas prácticas ilegais que, segundo a Comisión Nacional dos Mercados e a Competencia, cometeron durante máis dunha década. Tamén lles digo que non creo que haxa unha razón obxectiva que xustifique que o leite non subise moito máis do que o fixo (apenas un céntimo nos últimos seis meses). Tampouco as hai para anunciar contratos á baixa á lixeira, como xa fixeron algunhas industrias co apoio remunerado de certos altofalantes mediáticos. Entendo que nestes casos se trata máis dun globo sonda que doutra cousa. Unha artimaña de feirantes que lanza o órdago de

baixar prezos para, finalmente, lograr que a cousa quede como está. O contrario sería, ademais dunha nova perda (outra máis) económica para as granxas, a constatación definitiva do fracaso das sucesivas reformas do Paquete Lácteo e do seu obxectivo principal de fortalecer a capacidade de negociación dos gandeiros. Tamén unha carga de profundidade para un dos principios básicos da Lei da cadea alimentaria, que era a de asegurar que na fixación dos prezos en orixe deban estar recollidos os incrementos que se produzan nos custos de produción. A día de hoxe, a cotización do leite en orixe en España está, segundo os datos publicados polo Observatorio do Mercado Lácteo da Comisión Europea, 2 céntimos por baixo do que se rexistra no conxunto da Unión. Mentres no noso país mediou 32,9 céntimos por litro durante o mes de xaneiro, en Alemaña foi de 35,1 e en Francia de 36. Cobrar pola materia prima o mesmo que os nosos socios europeos suporía aumentar en case cinco millóns os ingresos mensuais dos gandeiros galegos. Unha cifra que se dispararía ata os doce millóns no conxunto do Estado. Estarán de acordo cun servidor en que moi ben pensado hai que ser para que non nos pase pola cabeza quen pode estar a se quedar con todo este diñeiro.

10 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_opinion_alvite_galego.indd 10

26/3/21 13:10

Anticipa tu PAC

Toda nuestra experiencia, es tuya En el Santander llevamos más de 30 años ayudando a ganaderos y agricultores. Nuestros especialistas te ayudarán a gestionar, de forma fácil y rápida, tu anticipo de la PAC. Porque en el Santander, todo lo que sabemos, lo ponemos a tu servicio.

Anticipa tu PAC1 y consigue una suscripción al cuaderno de campo digital2 solo por anticipar un mínimo de 2.500€, para una agricultura más sostenible y digital.

1. Operación sujeta a previa aprobación por parte del banco. Consulta condiciones en tu oficina o en bancosantander.es 2. Oferta válida hasta el 31.12.2021, una suscripción por cada NIF/CIF. Suscripción válida hasta 30.04.22. La promoción no incluye retribución en efectivo. Retribución en especie a efectos fiscales y sujeta a ingreso a cuenta según normativa fiscal vigente.

vp023_publi_santander_castelan.indd 11

22/3/21 18:20

EN VACA TV

Xornada da APPB sobre saúde podal nos Seminarios Online de Vaca TV A Asociación Profesional de Podólogos Bovinos (APPB), en colaboración con Vaca TV, organizou na última semana de febreiro un seminario online sobre saúde podal en gando bovino. As charlas deron comezo o xoves 25 de febreiro, ao mediodía, cunha emisión na que interveu o podólogo de Digitrin Pere Malet, quen ofreceu unha presentación sobre o recorte preventivo en vacún leiteiro. Na segunda parte, o venres 26 no mesmo horario, o técnico de Conafe Noureddine Charfeddine fixo unha exposición centrada en como os datos de saúde podal poden ser unha

ferramenta clave para o control das coxeiras. Despois de ambas as intervencións houbo unha pequena rolda de preguntas e respostas nas que se abordaron temas como o tipo de recorte que se pode facer e con que periodicidade, a visión que ten o sector do labor do podólogo e a evolución desta figura nas últimas

décadas. Tamén se afondou nas razóns da existencia de vacas máis ou menos tendentes ás coxeiras nunha mesma explotación e no tipo de información sobre saúde podal que poden obter os gandeiros na base de datos do I-SAP.

concesionario oFiciaL neW HoLLanD para LuGo, asturias, cantabria y La coMarca DeL DeZa

D p y

12 | Vaca Pinta n.º 15 | 02.2020

vp023_enVacaTV_galego.indd 12

30/3/21 11:22

EN VACA TV

A cooperativa A Carqueixa gaña o XXI Premio Aresa de Desenvolvemento Rural O auditorio da Casa do Saber (Lugo) acolleu o luns 22 de marzo a cerimonia de entrega do XXI Premio Aresa de Desenvolvemento Rural, a cal estivo presidida polo reitor da Universidade de Santiago de Compostela (USC), Antonio López, e o presidente de Aresa, Álvaro Rodríguez Eiras, acompañados pola vicerreitora de Coordinación do Campus de Lugo, Montserrat Valcárcel. Os tres formaban parte do xurado xunto con Manuel Gómez-Franqueira, presidente do Grupo Coren, e María José Alonso, catedrática de Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica da USC. A vicerreitora foi a encargada de ler a resolución do xurado que lle

outorgou o premio á cooperativa A Carqueixa. O reitor da USC e o presidente de Aresa entregáronlle o premio ao presidente da sociedade, José Antonio Díaz. López destacou do gañador “o traballo feito ao longo destes anos, así como o salto á venda en liña coa marca ‘Sabor dos Ancares’ para adaptarse á nova realidade que vivimos tras esta pandemia”. Durante o acto, retransmitido en directo a través das redes sociais,

tamén se proxectou un vídeo conmemorativo do cincuenta aniversario de Aresa, no que se lembraron os inicios e a evolución da empresa, e os catro finalistas (A Carqueixa, a EFA Fonteboa, Arnigal Cultivos e o proxecto Estratexia de loita ecolóxica fronte á praga da rata topo) ofreceron unha presentación dos seus respectivos proxectos.

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

DistribuiDores soLÁ para GaLicia, asturias y cantabria

02.2020 | Vaca Pinta n.º 15 | 13

vp023_enVacaTV_galego.indd 13

26/3/21 13:11

Gomas e camas para vacas Limpezas automáticas distribución material gandeiro

Estabulacións libres

MÁIS DA M ETADE DAS VACA S GALEGA S COMEN O UD CORNADIZ ORMEN EN AS, CUBÍC ULOS OU CAMA S VENDID AS POR NÓS

MELLORES GANDERÍAS

BE EV

ELIXEN OS NOSOS PRODUTOS

CEPILLOS RASCADORES

ÚNICO IMPORTADOR JOURDAIN PARA GALICIA DESDE 2008. IMPORTADOR PARA ESPAÑA E PORTUGAL, PRODUTOS EXCLUSIVOS

Gomas e Camas para Vacas

vp023_publi_dismagan.indd 14

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

24/3/21 16:48

Sop ino

S N OS

BEBEDOIRO INOX CON VOLTEO E VÁLVULA DE ENCHIDO

Soportes fabricados en inox de 4 mm, tubo de protección inox 60 mm e válvula de 200 litros/minuto de caudal

BOX PARA EXTERIOR CON PARQUE

Box e parque fabricados en polietileno. Inclúe presebes de penso e herba e cubos para leite e auga

PRODUTOS EXCLUSIVOS, FABRICADOS SÓ PARA DISMAGÁN

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servicio Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

vp023_publi_dismagan.indd 15

24/3/21 16:48

A C T U A L I DA D E

En Vaca.tv

A Xornada Técnica anual de Africor Lugo e Vaca Pinta, a través da pantalla A primeira edición dixital destas xornadas contou co apoio dos patrocinadores habituais Agrobank, Elanco, Boehringer Ingelheim, MSD Animal Health e Xenética Fontao, e coa colaboración da Xunta de Galicia, Agroseguro, a Facultade de Veterinaria de Lugo e a Deputación de Lugo.

tradicional encontro organizado por Africor Lugo e Vaca Pinta non fallou á súa cita anual, pero nesta ocasión a organización optou pola súa celebración en formato online debido á situación sanitaria que estamos a atravesar. As sesións formativas puidéronse seguir en aberto os días 2, 3 e 4 de mar-

zo desde a páxina web e Facebook de Vaca Pinta.

A IMPORTANCIA DOS ÍNDICES TÉCNICOS DE CONTROL LEITEIRO Abriu a primeira xornada o veterinario Oriol Franquesa (QLlet SLP), cuxo relatorio se centrou nos índices técnicos de control leiteiro, os cales

nos “deixan ver como está a gandería hoxe e, ao coñecer onde estamos, podemos fixar obxectivos, propoñer unha serie de actuacións e, despois, avaliar os resultados para ver se as decisións foron as correctas ou fallaron”, explicou. Neste sentido, Franquesa resaltou a importancia de ter os índices precisos: “Tantos como sexa necesario e tan poucos como sexa posible” e apuntou que, aínda que a utilidade e as vantaxes do control leiteiro están claras, “aínda debemos sacarlles o máximo proveito”. “As propias asociacións de control leiteiro xeran os índices de

16 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_actualidade_xornadaAfricor_galego_SABE.indd 16

29/3/21 10:34

A C T U A L I DA D E

O RELATOR

Oriol Franquesa Franquesa fundou en 2005, xunto con Demetrio Herrera, QLlet SLP, un grupo veterinario que conta na actualidade con catro profesionais en activo e que se dedica exclusivamente á mellora da calidade do leite. O seu traballo como asesor dentro da empresa enfócase a granxas de vacún leiteiro, cooperativas lácteas, asociacións de gandeiros, industria láctea e outros equipos veterinarios ou laboratorios farmacéuticos. Ao longo dos seus 15 anos de traxectoria, QLlet prestou servizos de calidade de leite e de formación de veterinarios na maioría dos países de Europa e tamén en Rusia, Brasil, Sudáfrica, China, Xapón e Canadá.

ORIOL FRANQUESA: “OS ÍNDICES TÉCNICOS DÉIXANNOS VER COMO ESTÁ A GANDERÍA HOXE”

produción, secado etc., teñen todos os datos da provincia e pódense comparar”, indicou. Entre os parámetros que se deben ter en conta, destacou os índices técnicos de calidade de leite, o último control leiteiro, os datos comparativos de dous controis consecutivos e as informacións sobre saúde de ubre durante o secado e sobre os animais para secado selectivo. A súa exposición apoiouse na páxina web de Africor Lugo, a través da cal deu conta das plataformas que permiten coñecer diferentes informes, como Cegacol ou Sinbad. Así, paso a paso e tomando como exemplo unha gandería lucense, foi mostrando como se poderían buscar os informes individuais de cada vaca, así como consultas e todos os datos que se poderían obter. Seguidamente, ensinou como ver o historial de lactación, producións ou gráficos de lactación, entre outros datos. “Temos o informe anual, onde hai un apartado de cetose, e dentro tamén che dá a media da provincia para poder comparar se vas moi pasado ou vas ben”, apuntou. Tras a súa disertación, deuse paso á rolda de preguntas, na que o moderador da sesión, Fernando Rodríguez (Africor Lugo), fixo referencia á importancia de recoller máis ou menos índices dos motivos de baixa, ao que Franquesa respondeu que está ben “ter moita información e saber os motivos de baixa, o que pasa agora é que non somos moi exactos; se ampliamos poderiamos ser máis finos, pero é mellor ter poucos e bos”. O director de Africor Lugo tamén lle consultou como deben traballar para seguir sendo útiles para as granxas: “É un tema que levamos tempo falando, as explotacións melloraron, pero o control leiteiro ten que ser útil, se non, morre. Será útil para o secado selectivo, para a redución de antibióticos, para xenotipar aos animais...”. Sobre esta cuestión, Franquesa deixou claro que “temos que ir explorando todo isto xunto co gandeiro”. 03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 17

vp023_actualidade_xornadaAfricor_galego_SABE.indd 17

29/3/21 10:34

A C T U A L I DA D E

O RELATOR

Alfonso Lago Lago é o director de Solucións en Investigación e Consultoría de DairyExperts, Inc., unha firma de investigación, consultora e laboratorios fundada en 2012, que opera no centro leiteiro máis grande do mundo, localizado en Tulare (California). Tamén é director no National Mastitis Council. Formado na Facultade de Veterinaria de Lugo, exerceu durante tres anos na Mariña lucense e no occidente de Asturias antes de trasladarse aos Estados Unidos, onde completou un Programa de Residencia en Medicina de Produción Leiteira na Universidade de Wisconsin-Madison e un doutoramento en Epidemioloxía na Universidade de Minnesota. Na actualidade, dirixe estudos que avalían a eficacia e custo-beneficio de estratexias, tecnoloxías e produtos relacionados coa saúde, a nutrición e o manexo do gando leiteiro. Tamén deseña as solucións de consultora de DairyExperts, onde o seu equipo traballa con granxas leiteiras e centros de recría de xatas que varían en tamaño entre os 2.000 e 100.000 animais.

ALFONSO LAGO: “A NIVEL TECNOLÓXICO EN GRANXA VES O MESMO EN ESPAÑA, NOS EE.UU. OU ETIOPÍA, SE PAGAS POR ISO”

QUE FUNCIONA E QUE NON NO TRATAMENTO SELECTIVO DE SECADO A seguinte charla correu a cargo de Alfonso Lago (DairyExperts) e versou sobre o tratamento selectivo do secado, para tratar de dilucidar que é o que funciona e o que non. Neste sentido, aclarou que “a baixa prevalencia xeral de infección e a baixa prevalencia de patóxenos contaxiosos ao secarse que teñen as vacas, así como as tendencias globais e as demandas domésticas, poden requirir a terapia selectiva como unha alternativa” e puntualizou que “ademais, contamos con ferramentas de selección e seladores de tetos que axudan ao proceso”. Con todo, advertiu que “o tratamento selectivo é un factor factible, pero a terapia selectiva non o é para todas as granxas”. Ante unha pregunta dun asistente virtual sobre se inflúe ou non o manexo no tamaño das explotacións á hora de aplicar os tratamentos selectivos, respondeu afirmativamente:

“Elixir a granxa e o manexo son claves, pero non hai datos para saber que granxas hai con pouco risco para o tratamento selectivo da mamite seca”. Seguidamente, á pregunta do moderador sobre se se aforra diñeiro á hora de aplicar os tratamentos selectivos, Lago apuntou que “algo de diñeiro si, aínda que non é a oportunidade máis grande que hai” e fixo referencia a unha análise económica que publicaron hai uns meses e na que concluíron que, de media, “as granxas que utilizaban o tratamento selectivo usando o algoritmo (datos do reconto, incidencia de mastite clínica etc.) aforraban 8 dólares por vaca e as granxas con tratamento selectivo baseado en cultivo no noso caso foi un pouco menor, duns 3 dólares”. Entre as causas desta diferenza citou o feito de que trataron moitas vacas “e o tratamento baseado en cultivo require máis man de obra, pasar as vacas para a mostraxe, facer o cultivo etc.”.

A RELATORA

Jessica McArt Profesora asociada no Departamento de Medicina de Poboación e Ciencias Diagnósticas da Universidade Cornell (EE. UU.). Completou o seu título de Veterinaria en Cornell e pasou dous anos como pasante e residente na clínica ambulatoria da mesma universidade antes de completar un doutoramento en Epidemioloxía. Na actualidade, McArt realiza o servizo clínico para un centro de medicina ambulatoria e de produción, onde exerce como xefa de sección; ensínalles aos estudantes de Veterinaria tanto na aula como nas granxas e realiza investigación aplicada sobre enfermidades do periparto en vacas leiteiras.

JESSICA MCART: “O LEITE PÓDENOS DICIR MOITO SOBRE A VACA INDIVIDUAL E SOBRE O NIVEL DE SAÚDE DO RABAÑO”

UNHA MIRADA AO FUTURO DA MONITORIZACIÓN DA SAÚDE A segunda xornada arrincou coa disertación da doutora en Epidemioloxía Jessica McArt (Universidade Cornell), quen puxo o foco no futuro da monitorización da saúde na industria láctea. Na súa introdución afirmou que o leite “nos pode dicir moito sobre a vaca individual e sobre o nivel de saúde do rabaño”. McArt baseou o seu relatorio en estudos publicados recentemente, que abordaban os compoñentes do leite, os cales, segundo destacou, poden axudar a previr enfermidades na fase primeira da lactación, a variación diúrna nos seus compoñentes ou a monitorización da saúde do rabaño. “Eu creo que o problema agora é a tecnoloxía de como recollemos estas mostras e como podemos aplicalo; aí é onde os laboratorios de leite poden darlles apoio aos nutricionistas e aos veterinarios para axudarnos a corrixir esta situación”, sinalou. A doutora McArt lembrou que “tamén temos que preocuparnos de en que momento de lactación están as vacas. Normalmente estamos a utilizar a lactación temperá, polo que o seu leite vai ser moi diferente ao das vacas que están na parte media ou última da lactación” e fixo fincapé en que “isto é algo que hai que ter en conta no laboratorio, que adoi-

tan ter bos métodos de referencia, e que haberá que estudar, xa que ten que poder ser aplicable no lugar no que estamos”. Para finalizar a súa intervención, a relatora puntualizou que, dependendo dos tipos de máquinas utilizadas, as ecuacións que empregan para estimar os compoñentes do leite e os métodos de referencia que se utilizan para esas ecuacións, “podemos ter resultados diferentes e tamén poden ser diferentes baseándonos na bioloxía da vaca”.

A INTELIXENCIA ARTIFICIAL NA GRANXA LEITEIRA: O NOVO DÍA A DÍA A continuación foi a quenda de Fernando Mazeris (Dairy Data Warehouse), quen dedicou a súa intervención aos cambios que sufrirá o día a día na granxa leiteira coa intelixencia artificial. “A tecnoloxía impactará máis pronto que tarde na industria leiteira, en toda a súa cadea de valor”, sentenciou. “Levar unha gandería de leite hoxe en día non é nada fácil, conseguir rendibilidade non é nada sinxelo, hai que manexar os números moi finamente para seguir adiante”, resaltou na súa introdución.

18 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_actualidade_xornadaAfricor_galego_SABE.indd 18

29/3/21 10:34

Fácil de abrir

Compensa las pérdidas de agua y electrolitos

pér did

agu a

ye lec tro lito s

Combinamos lo que necesita con lo que faltaba en la Co m

pen

las

LUCHA CONTRA LA DESHIDRATACIÓN POR DIARREA

Fác il

A AÑA D

inis trar

LI S T

adm

DIR A LA

CHE

Fácil de llevar

ifica

A LE CH A L

PA R A

dos

Fác il

abr

llev ar

Fácil de dosificar Y administrar O

Fác il

Pienso complementario dietético para terneros. En caso de riesgo de trastornos digestivos (diarrea), durante los mismos y durante la recuperación. Objetivo de nutrición específico: Estabilización del equilibrio hídrico y electrolítico para apoyar la digestión fisiológica. Características nutritivas esenciales: Predominantemente electrolitos e hidratos de carbono fácilmente digestibles. Composición: Dextrosa 39,0%, Acetato de sodio, Cloruro de sodio, Cloruro de potasio. Componentes analíticos: Proteína bruta 0 %, Fibra bruta 0%, Grasa bruta 0%, Ceniza bruta 22,0%, Sodio 7,1%, Potasio 2,6%, Cloruros 5,3%, Humedad 51%. Modo de empleo: Administrar 1 envase monodosis de Glutellac (50 ml) diluido en leche, lactoreemplazante, agua, o directamente en boca dos veces al día, por un periodo de 1 a 7 días. Se recomienda consultar a un veterinario antes de utilizarlo o de prolongar su periodo de utilización. Lote y utilizar preferentemente antes del: ver envase monodosis. Volumen neto: 50 ml. Fabricante: α DE-BY-1-00022, Elanco Spain, S.L.U., Ed. América, Av. de Bruselas, 13, 28108 Alcobendas (Madrid) Nº: α ESP- 28000541 I El color de la solución puede variar de blanco incoloro a amarillento sin que ello afecte a las características del producto. PM-ES-21-0068 Elanco y la barra diagonal son marcas registradas de Elanco o sus filiales. Glutellac es una marca registrada licenciada a Elanco y sus filiales. vp023_publi_elanco.indd 19

15/3/21 17:28

A C T U A L I DA D E

O RELATOR

Fernando Mazeris Director xeral de Dairy Data Warehouse BV (DDW), unha compañía holandesa especializada en servizos de datos para a industria leiteira, Mazeris é doutor en Medicina Veterinaria pola Universidade Nacional de Buenos Aires (Arxentina). Leva 25 anos traballando na industria leiteira. Nos seus inicios fíxoo como investigador no Instituto Nacional de Tecnoloxía Agropecuaria (INTA) e despois como asesor en explotacións leiteiras en calidade de leite e en diferentes postos ao longo da súa carreira en DeLaval Arxentina e en DeLaval International AB Suecia. Durante os últimos 15 anos liderou equipos de traballo en áreas de software de manexo de rabaño, sensores para vacas e diversas solucións na área de nutrición e alimentación bovina, desde o desenvolvemento dos produtos ata mercadotecnia e vendas.

FERNANDO MAZERIS: “A TECNOLOXÍA IMPACTARÁ MÁIS PRONTO QUE TARDE NA INDUSTRIA LEITEIRA, EN TODA A SÚA CADEA DE VALOR”

Seguidamente, mostrou diferentes programas: Predicta Milk, Predicta Inventory ou Predicta Health, os cales, segundo o seu criterio, darán respostas a moitas das cuestións operativas diarias dun produtor de leite (vinculados a sensores); por exemplo, identificar o impacto económico e suxerir un tratamento, así como a moitas das preguntas estratéxicas a curto e longo prazo. Mazeris considera que isto ofrecerá unha base de información que lles permitirá aos produtores tomar decisións. Na rolda de preguntas, o moderador Juan Cainzos cuestionou como poderán usar os datos do control leiteiro para crear valor predictivo: “O algoritmo podería traballar conxuntamente coa xente de control leiteiro e prover así as predicións aos seus asociados”, aclarou Mazeris. Outra das dúbidas centrouse no ámbito veterinario, que “vai diminuír o seu traballo no que respecta a analizar os datos; simplificarase a información, pero a súa formación vai ser fundamental para axudar ao gandeiro a implementar accións”.

Para concluír a charla, o moderador expuxo se todos os algoritmos expostos serían factibles nun futuro próximo e para calquera granxa. “Todos os Predicta se poden aplicar a calquera equipamento de muxido, non é necesario que sexan dalgunha marca en concreto”, aclarou o experto, ao que engadiu que “é sinxelo chegar a esta tecnoloxía, non se necesita un grande investimento; necesítase que funcionen cos sistemas que traballan para que non teñan que forzarse a cambialos, xa que sería máis custoso”.

O RETO DAS MACROGRANXAS DOS EE. UU. A terceira sesión contou de novo coa presenza de Alfonso Lago, cuxa disertación virou esta vez ao redor de como afrontar o traballo en ganderías de gran tamaño nos Estados Unidos. Para ilustrar a súa exposición, mostrou diversas granxas con milleiros de animais que se atopan preto do seu centro de investigación. Ademais, falou do estudo que realizan, no cal as explotacións que máis avanzadas están lles achegan diferentes datos dos animais, como as medidas do leite, é dicir, “a produción e os seus compoñentes, así como a calidade, mídense automaticamente por cada vaca e en cada muxido”, ou a condición corporal, o peso, ou mesmo a ventilación e a luz controlada: “Un sistema de ventilación mecánica axuda coa renovación do aire e o control da temperatura e a humidade da corte”, explicou, e todo o que se investiga “é para saber se algo funciona ou non”. Ademais, indicou que os estudos que realizan non sempre son para empresas, senón que tamén o fan para gandeiros particulares. En todo o proceso “é moi importante participar e achegar na toma de decisións; formar parte do traballo”. Ramiro Fouz, moderador da sesión, interveu na charla para preguntarlle ao relator sobre o tema económico, pois, tendo en conta que tratan con explotacións de gran tamaño, as decisións poden ter maior trasfondo monetario. “Hai decisións que teñen unha relevancia grande, pero no tema económico fas uns cálculos, discutes os inputs que van nese cálculo co dono da explotación. Se o ve claro, séguese adiante; se non, non; en canto mostres o que calculas e deixes ver o proceso a quen toma as

O RELATOR

Alejandro Pérez Pérez traballa como asesor veterinario e técnico de explotacións de vacún de leite e como técnico do centro de recría en Cowvet Gestión y Servicios Veterinarios SL. Realizou os seus estudos na Universidade CEU Cardeal Herrera (Valencia) e, desde o principio, tivo claro que, dentro da rama de Veterinaria, se enfocaría na produción. Traballou en More Holstein (Valencia) e en MudejarWagyu (Teruel) e, desde 2020, forma parte do equipo de Cowvet.

ALEJANDRO PÉREZ: “Á RECRÍA HAI QUE VELA COMO UN PLAN DE INVERSIÓN PORQUE SERÁN AS NOSAS FUTURAS PRODUTORAS”

decisións, estes poden modificar os cálculos ao crer que estás infravalorando algunha cousa ou o que sexa”, respondeu Lago, e engadiu que “o máis grande é poder implementar iso; os números saen por diante, pero despois temos que integrar esa práctica de manexo na estrutura da granxa e quizais aí está o traballo; ao final o máis duro e o máis bonito é levar todo o cambio á xente”. A tecnificación levada aos sensores de muxido nesas granxas de gran tamaño foi outro punto de debate. “É unha porción pequena. Gustaríame que fose diferente, en termos de ter medidores de leite en todas elas; tamén me gustaría poder traballar con datos individuais, xa que se teñen para a recollida [de leite total da granxa], pero non de cada vaca”. O conferenciante despediuse aclarando que “moita xente que vén aos Estados Unidos pensa que o que vai ver é un concepto tecnolóxico máis asombroso, implementado en todas as granxas, pero non; ves o mesmo en España, nos EE. UU. ou en Etiopía, se pagas por iso”, aínda que resaltou que o que marca a diferenza é a organización do traballo entre os Estados Unidos e os demais países: “É importante esa cultura de eficiencia, sexa como sexa, buscando sempre como facelo”.

20 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_actualidade_xornadaAfricor_galego_SABE.indd 20

29/3/21 10:34

#PAC21

NRI: 3626-2021/09681

ActitudeAgro Contigo para tramitarche e anticiparche a PAC En AgroBank compartimos contigo un xeito de traballar baseado no esforzo e a dedicación, pero, no noso caso, pensando en facerche a vida máis doada. Por iso, tramitamos a PAC por ti e anticipámosche as axudas cando o necesites e, mesmo, como novidade, poderás solicitar o anticipo ao instante, dende onde esteas, a través de CaixaBankNow. Ademais, ofrecémosche1 un práctico termo con cuncas ao domiciliar a PAC. AgroBank, contigo para seguir crecendo

40.000 unidades

@AgroBank_CABK | www.CaixaBank.es/agrobank

1. Promoción válida do 1-2-2021 ao 14-5-2021 ou ata esgotar existencias (40.000 unidades). Para os efectos fiscais, esta promoción ten a consideración de remuneración en especie, non existe pagamento en efectivo e está suxeita a ingreso á conta. Oferta para domiciliacións de expedientes da PAC cun importe estimado superior a 1.250 €.

vp023_publicidade_la_caixa_galego.indd 21

29/3/21 17:46

A C T U A L I DA D E

O RELATOR

José Bernardo Rodríguez Rodríguez é enxeñeiro técnico agrícola. Actualmente traballa como director territorial de Agroseguro na zona Noroeste-Canarias. Leva ligado ao seguro agrario desde 1986, inicialmente como perito taxador con base en Estremadura, desenvolvendo o labor pericial por toda España e sobre variados cultivos. A partir de 1998 entrou como director territorial de Agroseguro e ata 2015 estivo en Canarias, logo na Mancha-Canarias e, desde o pasado ano, atópase na zona Noroeste-Canarias.

JOSÉ BERNARDO RODRÍGUEZ: “A PANDEMIA ACELEROU A TELEPERITACIÓN”

O PERÍODO DE RECRÍA: APLICACIÓN DE NOVAS TECNOLOXÍAS Alejandro Pérez (Cowvet) foi o seguinte relator da última xornada, que comezou cunha percepción positiva sobre o sector vacún leiteiro: “Hoxe en día, a recompilación de datos aínda é deficitaria nalgunhas explotacións, pero esta tendencia está a cambiar”, ao que engadiu que “a incorporación de xente nova, o incremento de animais e a necesidade de aumentar a rendibilidade fai que as explotacións adquiran novos paquetes tecnolóxicos”, pero advertiu que “a aplicación destas tecnoloxías ten un atraso na recría”. Neste sentido, incidiu no feito de que en moitas explotacións a recría continúa a ser a grande esquecida e moitas veces o produtor pon os re-

cursos e esforzos nos animais que producen leite, pero lembrou que ten infinitos beneficios aplicar un plan de recría, polo que animou a “velo como un plan de investimento, porque serán as nosas futuras produtoras”. Sobre esa idea, resaltou que no seu centro de recría están a aplicar as novas tecnoloxías no control do crecemento, a saúde, a lactación e a reprodución. “Todo isto axúdanos a controlar os procesos para obter mellores datos produtivos”. Xa no apartado de preguntas xurdiu unha consulta sobre o uso de ecografía ou diagnose: “Vímolo facendo á entrada dos animais, para ver en función das granxas que problemas poderían traer xa, despois outro á desteta para ver se na fase de lactación puido haber algún problema”, respondeu. Outro punto de debate foi a aplicación de antibióticos en xatas de poucos días e se isto podería provocar algún tipo de parálise. Neste caso o experto aconsellou respectar as doses que marca a farmacéutica, aínda que puntualizou que “moitas veces con infeccións agudas recorres a unha maior dose de antibiótico; se iso sucede, eu achacaríao máis á propia enfermidade que ao antibiótico”. En canto á cuestión de Ramiro Fouz sobre as agrupacións da recría en Cowvet, Pérez explicou que “a lactación é en boxes individuais, despois están ata os 120 días en boxes de 5-6 cabezas e ata os oito meses con corenta animais. Ademais, agora estamos a estudar se hai algunha vantaxe ao xuntalos a partir da semana en casetas de dúas”.

OBXECTIVOS DO SEGURO AGRARIO PARA 2021 O encargado de pechar as xornadas foi José Bernardo Rodríguez (Agroseguro), que ofreceu un percorrido pola evolución do seguro agrario en Galicia. Os datos centráronse nos anos 2019 e 2020, nos que se mostraba que, en canto a contratación, a máis importante foi a do gando vacún reprodutor, despois a do bovino e, en terceiro lugar, a do porcino. A continuación, describiu o programa 401, “que desde o seu deseño marcou o éxito de aseguramento do gando bovino” e diferenciou entre a garantía básica e as adicionais: a primeira inclúe os riscos sanitarios, climáticos, ataque de animais, período improdutivo por mortalidade masiva con ou sen retirada e destrución de cadáveres; en canto ás segundas, “permiten adaptar o seguro ás necesidades de cada produto; esta adaptación quizais é a culpable do éxito da liña, que crece de forma importante”, destacou. O director territorial de Agroseguro enumerou as diferentes melloras levadas a cabo durante a última campaña: a domiciliación bancaria, o pago directo asegurado, o incremento dos servizos de web ou a teleperitación, “que a empezamos por outros temas, pero a pandemia acelerouna”. En definitiva, “en 2020 diciamos que o noso obxectivo era ser mellores. En 2021, é continuar a carón do produtor para ser aínda mellores”, concluíu.

22 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_actualidade_xornadaAfricor_galego_SABE.indd 22

30/3/21 11:35

O novo fito no muxido robotizado

Lely Astronaut A5 Observamos as vacas e escoitamos os nosos clientes. O resultado foi un brazo híbrido completamente novo, case sen consumo de aire e cunha gran precisión na conexión. Conseguimos tamén unha maior capacidade de muxido cun menor custo enerxético, así como unha maior fiabilidade e facilidade de uso. Todo isto fai do Lely Astronaut A5 o robot que marca unha nova era no muxido automatizado e que lle permite ao gandeiro de leite afrontar o futuro con garantías de éxito. O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.

vp023_publi_lely_galego.indd 23

GALICIA, ASTURIAS E CANTABRIA AGROTEC ENTRECANALES SL - LELY CENTER OUTEIRO DE REI Parque empresarial de Matela, P11A, nave 1 27150 Outeiro de Rei (Lugo) Tfno. +34 671 646 745 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com CASTELA E LEÓN, MADRID E TOLEDO TECNOLOGÍAS DE ORDEÑO SL - LELY CENTER ÁVILA C/ Hornos Caleros, 29 05003 Ávila Tfno. +34 920 254 116 avila@avi.lelycenter.com PAÍS VASCO, NAVARRA E CATALUÑA LELY IBÉRICA CSV SA – LELY CENTER IN AIZOAIN Polígono Iruregaña, naves 5 e 6 31195 Aizoain (Navarra) Tfno. +34 629 083 587 aizoain@aiz.lelycenter.com

25/3/21 16:44

BREA SC, UN EXEMPLO DO SALTO Á EFICIENCIA

Coñecemos a gandería galega Brea SC (Paradela, Lugo), na que introduciron o muxido robotizado en 2013. Tras comprobar que o sistema non respondía ás súas expectativas, o ano pasado instalaron o primeiro robot Lely, co que igualaron a produción que tiñan cos outros dous xuntos. Satisfeitos co cambio, na actualidade xa están colocando a segunda unidade.

F g d m

gandería Brea SC, localizada no concello de Paradela (Lugo), é un exemplo de superación constante. Naceu hai máis de 30 anos na casa dos tíos de Noel López López, quen está agora á fronte da explotación desde a súa incorporación en 2004. Por aquel entón ampliaron o establo para un total de 120 vacas. Empezaron con muxido en sala ata o ano 2013, cando decidiron cambiar a un sistema robotizado. Con todo, tras sete anos muxindo 70 vacas en dous robots, Noel non se conformaba co rendemento leiteiro e observou que o sistema non era eficiente. Así, en agosto de 2020 instala un robot Lely e actualmente está a colocar o segundo.

DESCRICIÓN DAS INSTALACIÓNS E O MANEXO • Nave de 75 m de longo e 26 m de ancho. A zona de robot-leitería chega aos 29 m. Os robots localízanse nunha terceira fila cunha ampla área de espera e un deles dispón de área de separación.

vp023_publi_lely_galego.indd 24

F (7 3 A a q

• Unha fila de cubículos central cabeza-cabeza. As camas fanse dúas veces ao día e encámase con area todos os venres. A arrobadeira pasa 12 veces ao día de maneira automática, é dicir, limpa cada dúas horas. • Amamantadora. Ata os 15 días os xatos están sós e danlles o leite á man á mañá e á noite; despois pasan á amamantadora, onde os teñen divididos en dous lotes (15-40 días e 40-90 días). Encaman con palla (cama quente). • A recría a partir de 15 meses sitúase coas vacas secas en cama quente. • Hai un ano compraron un carro vertical autopropulsado de segunda man. A ración prepárase para descargar ás 10 da mañá. • Contan con Ángel Ávila como asesor nutricionista desde hai 10 anos.

F m s in

25/3/21 16:44

DATOS DE MUXIDO ROBOTIZADO LELY

3,7

34,5

3,55

3,4

11,5

3,25

Kg leite/min/d

Kg leite/vaca/d

Leite e fluxo 46

3,1 Agosto 2020-marzo 2021 Media leite/vaca

Vel. media leite

Figura 1. A media diaria por vaca non cesa de incrementarse desde a instalación do robot (barras grises), cunha media actual de 42 kg de leite e chegando a picos de 45 kg. En consecuencia, o fluxo de leite das vacas (liña vermella) ten unha media de 3,5 kg/min e picos de 3,7 kg/min (superando a media do Lely Center: 3,2 kg/min).

3200

2400

1600

800

Kg leite/d

Num. vacas/d

Vacas e leite 80

0 Agosto 2020-marzo 2021

N° vacas

Total leite

Figura 2. A concentración de partos e o incremento de vacas a muxir a finais de decembro de 2020 (70 vacas, barras grises) contribuíron a un incremento de leite total que, actualmente, roza os 3.000 kg diarios (liña vermella); isto tan só cunha media de 2,5 muxidos, debido ao amoreamento. Así é que se está instalando un segundo robot para favorecer o tráfico libre, facerlles máis muxidos a estas vacas altamente produtoras e poder introducir máis animais ata a capacidade de 120 camas que ten a nave.

Ciclo de muxido

COMPARATIVA CO SISTEMA DE MUXIDO ROBOTIZADO ANTERIOR

Litros de leite vendidos

100000

Instalación Robot Lely

Litros totais

90000

CONCLUSIÓN 80000

70000

60000

Xan Feb. Mar. Abr. Mai. Xuñ. Xul. Ago. Set. Out. Nov. Dec. Xan. Feb. Mar. 2020 - 2021

Figura 3. Antes de agosto de 2020, a media de leite por vaca e día era de 35 litros (80.000 litros mensuais) e en dous robots muxían unha media de 78 vacas. A partir do momento no que se introduciu un só robot Lely, muxíase unha media de 68 vacas e a entrega de leite mensual incrementouse en máis de 10.000 litros.

vp023_publi_lely_galego.indd 25

En só catro meses de muxido (decembro 2020-marzo 2021) cun robot Lely alcanzouse a vender a mesma cantidade de leite mensual (80.000 litros) que anteriormente con dous robots. A eficiencia alcanzada e as producións por vaca esixen a instalación dun segundo robot Lely para poder aproveitar todo o potencial da granxa. Noel está en camiño de aprender a producir máis leite con menos vacas.

25/3/21 16:44

A C T U A L I DA D E

DIXESTIBILIDADE DA FIBRA E ANALÍTICAS DE FORRAXES

A segunda Xornada Delagro de Forraxes e Pastos, en streaming en Vaca Pinta Delagro organizou do 9 ao 11 de marzo a segunda edición das súas xornadas sobre alimentación en gando vacún nas que, ademais de contar coa participación de expertos do sector, tamén tivo lugar unha mesa redonda con gandeiros de Galicia, Asturias e Cantabria.

COMPARATIVA DE RAZAS LEITEIRAS E O MODELO CAVI A doutora Ana Isabel Roca (USC) foi a encargada de abrir as sesións, todas elas moderadas por Gustavo Espinosa (Delagro) e retransmitidas por Vaca Pinta, cunha presentación enfocada no estudo en Galicia de aspectos produtivos, reprodutivos e sanitarios de tres razas de vacas leiteiras: Holstein, Jersey e Procross. A investigadora abordou os resultados do traballo de fin de grao dunha das súas alumnas, o cal se centraba na análise de tres explotacións en intensivo. A continuación, tomou a palabra Ángel Miranda (CLUN), que afondou no modelo cooperativo CAVI para a xestión de forraxes. Empezou o seu relatorio explicando que é CAVI, unha fábrica de pensos completos para vacún na que entran como ingredientes forraxes húmidas e deshidratadas. “É un modelo de xestión da alimentación onde a externalización de servizos se leva ao seu máximo expoñente”. A súa forma de traballo busca “manter o custo por litro, aínda que nalgúns

casos fose maior custo por animal” e o seu obxectivo é “transformar o agricultor con vacas nun gandeiro con terras”, indicou o orador. Miranda continuou a súa sesión apuntando que “CAVI non só serve para as ganderías que están agora mesmo consumindo a súa mestura completa, senón que serve de pulmón ou colchón para a xente que produce e necesita forraxes”. Outro dos temas foi a fertilización: “Debemos adaptarnos ao que necesitan, estean ou non en CAVI; hai que darlle valor ao asesor agronómico”. Ao finalizar os dous relatorios, chegou a quenda de preguntas. O moderador dirixiuse a Miranda para coñecer a maior complexidade á que tiveron que facer fronte cando puxeron en marcha CAVI: “Poder construílo; arrincamos en maio e a finais de setembro xa tiñamos que estar ensilando”, apuntou o técnico, quen tamén incidiu no feito de que este sexa un servizo que se dá os 365 días do ano ininterrompidamente, xa que os gandeiros dependen diso.

O nutrólogo e asesor vacún leiteiro Ángel Ávila falou sobre a dixestibilidade da fibra e o seu impacto na eficiencia das vacas de alta produción. Ávila explicou diferentes parámetros para medir a dixestibilidade das forraxes segundo os valores nutricionais, os datos de produtos ou a avaliación das feces, entre outros. Así mesmo, deu a coñecer as variadas formas de tomar mostras para a posterior análise, así como diferentes exemplos de ensilados, e indicou que a “dixestibilidade da fibra afecta ao enchido ruminal e potencia o consumo de materia seca en vacas leiteiras de alta produción”. Nas conclusións, o nutrólogo apuntou que o uso da dinámica de dixestión da fibra neutro deterxente (FNDom) permite predicir de mellor forma o uso da forraxe por parte do ruminante. “Non basta soamente con falar do contido total de fibra ou do tamaño de partícula dunha forraxe, senón que hai que saber o contido tanto de FNDom dixerible como de indixerible (uNDF)”. Engadiu que “con estas determinacións coñeceremos mellor a dixestión total da ración e o seu potencial sobre a produción de leite, sólidos e parámetros fisiolóxicos do animal”. A segunda quenda estivo a cargo de María Hermida (Rock River Laboratory Spain), que presentou o seu relatorio “Novos parámetros e consideracións nas analíticas de forraxes”. Ao comezo mostrou a baixada do número de explotacións, así como o número de hectáreas medias que corresponden a Galicia (non chega ás 30 ha). “No ano 2021 están en activo moitas menos explotacións, pero con máis animais e con pouca base territorial por cada unha”.

26 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_actualidade_Delagro_galego_SABE.indd 26

30/3/21 11:36

A C T U A L I DA D E

AS SESIÓNS ESTIVERON MODERADAS POR GUSTAVO ESPINOSA E PUIDÉRONSE VER EN ABERTO A TRAVÉS DE VACA PINTA

Hermida expuxo que a decisión está en avanzar ou quedarse estancado e incidiu, ademais, en que as novas tecnoloxías e a innovadora rede de comunicación pon ao noso alcance posibilidades que hai unha década eran impensables. “Debemos axudar os nosos gandeiros na súa profesionalización xa que, se eles van ben, todos os axentes implicados nese sector tamén poderemos ir ben”. Na rolda de preguntas, Espinosa dirixiuse a Ávila para referirse á figura do asesor de fertilizantes: “Paréceme fundamental, vai influír moito na calidade da forraxe”, afirmou o nutrólogo. Seguidamente, o técnico de Delagro falou da velocidade das novas técnicas de medición e preguntou a Hermida se consideraba que estas ían acorde coa adaptación dos gandeiros e nutrólogos a eses avances. “É algo que temos dispoñible e nós podemos elixir subirnos ao barco ou quedarnos atrás”, valorou. “O sistema dinámico de formulación vén para quedar; os gandeiros xa están a ver os cambios e como estes repercuten na súa economía”.

MESA REDONDA CON EXPERIENCIAS DE GANDEIROS Na terceira sesión, Javier Caneda (Delagro) enumerou os puntos críticos de manexo do plástico estirable no ensilado. Empezou o seu relatorio cunha breve explicación dos silos e incidiu en que “moitas veces nos esquecemos de que se facemos mal este proceso con tantos apartados imos ter perdas na forraxe”. Apuntou que o ensilado consiste en manter a forraxe en bo estado ata o consumo final e que, para iso, hai que controlar a luz, a auga e o osíxeno. A almacenaxe das bólas de silo (que estean en vertical, en ocasións pódense facer ata tres alturas, e pro-

texidas de paxaros e roedores) e os puntos a favor e en contra dos catro modelos de maquinaria de traballo foron outros dos temas que centraron a charla. Para finalizar, propúxose unha mesa redonda na que participaron tres gandeiros de Galicia, Asturias e Cantabria. O primeiro deles foi José Manuel López Tellado (Aira Soc. Coop. Galega), propietario da gandería Maseda (Lugo). Tellado explicou que está a traballar cunhas 85 vacas en produción. Na explotación contan cunha base territorial de 45 hectáreas, das cales 20 ha son para millo e as outras 25 ha para prado permanente. “Na miña opinión, os problemas máis frecuentes en canto á calidade do silo de herba veñen dados por non ensilar no momento indicado; nisto inflúe depender do parque de maquinaria, polo que non sempre se pode facer cando se quere”, puntualizou. O segundo gandeiro en intervir foi o asturiano Gumersindo Menéndez (Campoastur), que ten unha gandería de carne xunto coa súa muller, na que manexan ao redor de 250 animais (130 son nodrizas e os demais son animais de ceba e reposición). Están a traballar unhas 100 hectáreas de terreo: 25 ha son para forraxes e herba seca para inverno ou tempos de seca e o demais aprovéitano con pastoreo continuo. Indicou que están “en chans acedos; por tanto, o pH é baixo e iso obríganos a facer os encalados”. O último en participar foi Álvaro Pereda (Agrocantabria), de Granja Arrabalde (Cantabria). Na súa explotación moxen 85 animais e actualmente están en aumento: recentemente estrearon novas instalacións coas que esperan chegar ás 120-130 cabezas. Na granxa traballan unhas 35 ha de terreo, das cales 22 ha son para millo, “aínda que

temos a pretensión de chegar a unhas 32 ha; o resto é para pasto para xovencas e vacas secas”. Sementan millo, con ciclos medios de 400-450, a finais de abril para cultivar antes de que chegue setembro: “Gústanos ir pronto para evitar que chegue un tempo malo e se perda calidade”, aclarou Pereda. A terceira sesión completouse cunha rolda de preguntas, de novo moderada por Gustavo Espinosa, na que participaron Javier Caneda e os tres gandeiros. En canto á importancia de aplicar as capas que se indican, Caneda sinalou: “É importante seguir as recomendacións do fabricante, como en calquera produto; non vai querer indicar máis capas por vender máis, xa que el é o primeiro interesado en que o consumidor estea satisfeito”, apuntou. A COVID-19 centrou a sesión de cuestións para os gandeiros. Tellado remarcou a importancia que van ter os lácteos no mercado mundial: “Creo que xa hai tempo que vemos que a globalización nos está afectando de maneira positiva”, valorou. En canto á influencia da pandemia no seu sector, Menéndez lamentou que as partes da carne que máis prezo teñen para o gandeiro son as que van destinadas á hostalería. “Isto fíxonos perder valor; a pandemia trouxo consigo unha desvalorización dos produtos máis selectos”. Ademais, a isto houbo que sumar que “os prezos das materias primas se dispararon, o prezo do leite é máis manexable e todo iso a longo prazo afectaranos máis”, indicou Pereda. Esta terceira e última xornada de charlas finalizou co agradecemento de Espinosa a todos os participantes por formar parte deste formato dixital de seminarios e co desexo que a próxima edición se poida realizar xa de forma presencial. 03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 27

vp023_actualidade_Delagro_galego_SABE.indd 27

30/3/21 11:36

“AS VACINAS DE MASTITE PERMÍTENNOS La Referencia en PrevenciónCON TRANQUILIDADE, MELLORAR A TRABALLAR para Salud Animal E GAÑAR MÁIS DIÑEIRO” PRODUTIVIDADE ENTREVISTA A ANTONIO SOUTO, ASESOR DO SERVIZO TÉCNICO DE MASTITE DE HIPRA

Tes un amplo percorrido por Latinoamérica. Que te atopaches alí? A primeira impresión é a magnitude deses países e a súa diversidade. Só México ten un territorio equivalente á suma de media Europa e Brasil equivale a 17 Españas. Poden imaxinarse a inmensidade dese continente e a cantidade de vacas que caben. Ademais, atopamos rexións que son verdadeiros xigantes na produción de leite: Brasil, con 34 millóns de toneladas, é o cuarto produtor de leite do mundo; México produce 12 millóns, e Arxentina, 9 millóns. A maiores, teñen capacidade para aumentar aínda máis a produción, pois o consumo de leite per cápita en moitos destes países está aínda moi lonxe do recomendado pola OMS, e contan cun territorio que permite boa accesibilidade ás materias primas para alimentar o gando. Así, as perspectivas son de crecemento sostido nos próximos anos. Isto supuxo unha experiencia moi enriquecedora e obrigoume a abrir a miña mente a outras realidades. Lembras algunha anécdota que che chamase a atención durante a túa estancia en Latinoamérica?

EN VÍDEO

Tras máis de vinte anos como veterinario de campo, Antonio Souto comezou a traballar en HIPRA en 2011 para a Unidade de Ruminantes no norte de España. Catro anos máis tarde, múdase a México para desenvolver servizos técnicos neste país, Colombia e Costa Rica, e en 2017 faise cargo da coordinación destes servizos e de márketing en toda Latinoamérica. A calidade de leite e a vacinación contra a mastite foron parte importante de todo o seu traballo e agora toma as rendas do novo Servizo Técnico de Mastite de HIPRA en España. Falamos con el de toda a súa experiencia e dos retos aos que se enfronta o sector.

vp023_publirreportaxe_hipra_galego.indd 28

Lembro unha das miñas primeiras visitas a Perú, a unha granxa moi próxima á praia con problemas graves de mastite por E. coli, onde me sorprendín porque as camas eran de esterco e non se cambiaban en meses. Estaba clara a orixe das mastites, así que recomendei eliminar as camas de esterco e cambialas por camas de area, material que tiñan en abundancia e gratis na porta da casa. O xerente, apiadándose de min, díxome: “Doutor, o guano, o esterco, como vostede o chama, é a nosa segunda fonte de ingresos tras o leite”. Explicoume que o guano se vende ás empresas agroindustriais como fertilizante para os seus cultivos de espárragos, arandos etc. Afortunadamente, puidemos diminuír o impacto das mastites mellorando o manexo das camas e implementando un programa vacínico. Moitas veces debemos cambiar a nosa mentalidade e adaptarnos á realidade de cada granxa. Non existe unha fórmula universal e perfecta para a prevención das mastites. Como está alí a situación da mastite e a calidade de leite? É moi diversa, tanto entre países como dentro de cada un deles. Destaca Costa rica cun programa de calidade de leite innovador con parámetros similares aos europeos, no que o obxectivo é ter o reconto medio dos tanques de leite do país por baixo das 200.000 células somáticas. Cando visitas unha granxa, é moi habitual charlar de rCS ou de mastite clínica mensual co persoal que moxe. Están

26/3/21 14:04

moi motivados para mellorar en mastite. A Cooperativa Dos Pinos, a maior do país, establece premios anuais para granxas e traballadores pola calidade e as boas prácticas na produción de leite, e hai unha verdadeira pelexa por figurar nos primeiros postos. En México, Brasil, Chile ou Arxentina implementáronse programas de prevención de mastite desde hai anos, pero tamén hai moitos países que teñen aínda un longo percorrido para mellorar a rendibilidade das súas granxas, así como a súa calidade.

“Un programa vacínico supón unha clara diminución no uso de antibióticos”

A vacinación está dentro dos programas de calidade de leite? Por suposto. Hoxe en día as ferramentas e os coñecementos na prevención de mastite son universais. Por poñerlle un exemplo ilustrativo, no portal Milkpoint brasileiro (https://www.milkpoint.com.br), que fai unha clasificación anual das mellores granxas de leite do país, a metade do top 100 está a usar un programa de calidade de leite que inclúe a vacinación con StArtvAC®. Desgraciadamente, os desafíos dos patóxenos son parecidos en todo o mundo. E. coli e, en xeral, os patóxenos ambientais son os maiores causantes de mastite alí, pero tamén atopamos S. aureus como patóxeno principal debido á precariedade dos seus sistemas de muxido. Por tanto, non é de estrañar que os técnicos introduzan nos seus programas de calidade de leite o uso de vacinas de mastite. Neste sentido, StArtvAC® supuxo un notable éxito en Latinoamérica, con máis dun millón de doses vendidas o pasado ano en tan só tres países. tamén se observa, como ocorre no resto do mundo, un aumento das mastites por S. uberis e empezouse a comercializar UBAC® a finais de ano en México. A maior granxa do país xa está a usala nos seus programas de vacinación conxuntamente con StArtvAC®. As perspectivas son moi prometedoras. Que semellanzas ves entre as tendencias de alí e as españolas? Está claro que a produción de leite se mantén na eficiencia, na rendibilidade e en ofrecerlle ao consumidor o mellor produto cunha produción sostible e respectuosa co medio ambiente. A mastite é o inimigo número un deses obxectivos. Alí as granxas tecnificadas son como as españolas, nas que a prevención xa xoga un papel fundamental. Estase a traballar en programas de calidade, diminución de uso de antibióticos e promoción do leite como un produto básico de gran calidade. Moitos dos países latinoamericanos exportan os seus produtos e han de competir, por tanto, coas regras de xogo dun mercado global, coas súas vantaxes e tamén coas súas esixencias. Con este paralelismo entre países, cres que sería posible incluír a vacinación dentro dun programa estándar de calidade de leite? Claramente; de feito, moitas granxas en todo o mundo xa o están facendo así. As vacinas de mastite son ferramentas

vp023_publirreportaxe_hipra_galego.indd 29

preventivas que nos permiten traballar con tranquilidade, mellorar a produtividade e gañar máis diñeiro, que é do que se trata. Usar vacinas non é un gasto, senón un investimento. Está demostrado un claro retorno de investimento cando as usamos correctamente. Un programa vacínico fai que diminúa a incidencia de mastite e a súa gravidade, e leva cara a unha clara diminución no uso de antibióticos. O século XX foi o século dos antibióticos, o XXI será o das vacinas. Cales son, na túa opinión, os retos dos próximos anos para o sector? Debemos seguir mellorando a eficiencia nas nosas granxas e, para iso, a prevención é clave. O big data preséntase como unha moi boa ferramenta neste sentido e HIPrA puxo en marcha un servizo para os nosos clientes, HIPrAstats, que ten como obxectivo axudar os nosos clientes na toma de decisións baseada nos datos da granxa. Outro dos retos é a diminución do uso de antibióticos na produción animal e as vacinas están a xogar xa un papel fundamental. Que lle dirías a alguén que ten dúbidas sobre a utilidade das vacinas na prevención? Que observe o que está a pasar desgraciadamente coa pandemia do coronavirus. As vacinas son fundamentais na prevención. En moitos casos, son a única ferramenta para o control de enfermidades. trátase dun instrumento útil e rendible para as granxas. Oxalá teñamos máis dispoñibles no futuro. Debemos facer un esforzo en promover unha produción sostible e amable co medio e dala a coñecer para restablecer a reputación dos nosos produtos e granxas.

La Referencia en Prevención para Salud Animal

26/3/21 14:04

FORMACIÓN

Os webinarios estiveron a cargo de relatores de tanto prestixio como Jack Rodenburg ou Fabio Lima

A formación dixital, un reto que Anembe supera con éxito A Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe) continúa no seu empeño de liderar os webinarios de calidade, mantendo o nivel moi alto e abordando novos temas. Ata o momento, a experiencia foi moi positiva en termos de asistencia ás formacións, así como no que se refire aos resultados de calidade obtidos por parte dos relatores. Manuel Fernández Sánchez Vogal de Xestión de Granxas e Instalacións de Anembe

mes de marzo comezou repleto de temas de interese, como foron “O deseño de establos para muxido robótico” ou a “Formulación prestándolle especial atención á saúde da vaca co fin de conseguir unha mellor transición”, charlas virtuais que estiveron a cargo de relatores de tanto prestixio como Jack Rodenburg ou Fabio Lima. O futuro preséntase cheo de información e Anembe non quere estar detrás senón diante, con formacións cheas de calidade. De feito, o escenario destes webinarios para o seguinte trimestre prevese realmente apaixonante, con temas moi diferentes, pero todos de grande interese e cos mellores relatores.

MARZO DESPÍDESE CON TEMAS DE GRANDE ACTUALIDADE

O día 17 deste mes, Xavier Manteca falounos sobre o “Manexo de mamotes para minimizar estrés no transporte”, un tema de actualidade. O estrés nos xatos na viaxe inflúe dunha maneira moi importante no seu rendemento no cebadeiro e o seu control consegue minimizar o uso de antibióticos na entrada, o cal é un dos obxectivos que os veterinarios deben ter. O día 24, Valentín Pérez, grande especialista na materia, concretou os detalles de “A necropsia como ferramenta diagnóstica en campo”. A necropsia é un dos procedementos de diagnóstico máis útil no campo e que máis información nos ache-

ga. Desde a súa experiencia, Valentín mostrounos como espremer ao máximo os datos que extraemos dunha necropsia regulada. O 31 de marzo será a quenda de Víctor Cabrera, quen nos dará a coñecer as “Ferramentas de soporte á produción leiteira para mellorar o ingreso sobre custo de alimentación e a rendibilidade”, un asunto moi vixente e sobre o que desde a súa experiencia na Universidade Madison de Wisconsin (EE. UU.) nos proporá diferentes ferramentas e estratexias de uso gratuíto, que nos poden interesar para o asesoramento das nosas granxas. Como vedes, os temas que tentamos tratar versan sobre cuestións moi concretas, para que nos axuden a desenvolver partes moi específicas do noso asesoramento veterinario. A estratexia que viñemos seguindo ata agora ten en conta perfiles que van desde a parte puramente clínica, pasando polo benestar animal, ata a propia medicina da produción. A especialización forma parte do éxito de calquera técnico e o éxito profesional de calquera técnico tenta complementar, á súa vez, o dos seus clientes. A excelencia na preparación dos veterinarios socios de Anembe é unha das

30 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_formacion_anembe_galego.indd 30

26/3/21 13:18

FORMACIÓN

A EXCELENCIA NA PREPARACIÓN DOS VETERINARIOS É UNHA DAS NOSAS PREOCUPACIÓNS PRINCIPAIS E ASÍ SE VE NOS CONTIDOS DOS WEBINARIOS PROGRAMADOS PARA ESTE ANO CHEO DE IRREGULARIDADES

A especialización forma parte do éxito de calquera técnico, o cal intenta complementar o éxito empresarial dos seus clientes

nosas preocupacións principais e así se ve nos contidos dos webinarios programados para este ano cheo de irregularidades. As ameazas sempre se poden converter en oportunidades e, desta maneira, un ano de pandemia pode servir para dedicarlle tempo a unha formación máis continuada; o malo sempre ten a súa parte boa e Anembe vai traballar sempre nesa dirección; as formacións anteriores son unha proba diso.

UNHA PROGRAMACIÓN APAIXONANTE PARA O VINDEIRO TRIMESTRE Os tres próximos meses preséntanse cheos de retos e decidimos afianzar a formación en temas tan importantes como os que paso a citar: “O manexo da vaca en transición”, un asunto de suma relevancia que percorrerá dous seminarios pilotados por Gustavo Schuenemann desde a súa experiencia na Universidade de Ohio (EE. UU.). Tamén falaremos de “Como ler e interpretar artigos de investigación científica”, un tema desenvolvido pola doutora Aurora Villarroel, cuxa especialización na Universidade Madison de Wisconsin (EE. UU.) a avala para guiarnos en como sacar un maior partido á lectura de artigos científicos e a metodoloxía para extraer as mellores conclusións. A ecografía en bovino é unha técnica de impresionante valor e será Jorge Ferrario (Universidade Nacional de La Plata, Buenos Aires), quen nos fará unha “Introdución da ecografía, brevísima historia da súa utilización

en diagnóstico para carne, anatomía e equipos” e tamén nos explicará a súa “Utilización nos sistemas de avaliacións xenéticas e engorde ou feedlots”. Outro aspecto no que a ecografía é de interese e que se sae do normal é a “Utilización en diagnóstico para carne, anatomía e equipos”. No mes de maio será de novo Jorge Ferrario o encargado da charla, na cal nos dará toda a información necesaria. Pola súa banda, Ángel Ávila Coya abordará a importancia da alimentación nas explotacións con robot de muxido e centrarase nos aspectos máis interesantes dunha das disciplinas máis complicadas: a alimentación da granxa. “O manexo de mamotes no verán” será cuberto durante o mes de xuño por Xavier Manteca, que exporá un tema de máximo interese para cebadeiros, especialmente os máis intensivos. No mesmo mes, Tom Mercuro (Universidade de Maryland, EE.UU.) abordará unha lección nova: “O uso de embrións terapéuticos”. Describirá as causas comúns dos problemas de reprodución e se é probable que un embrión mellore a concepción; este proceso tamén definirá o destinatario ideal para maximizar a concepción. Outros dous contidos pecharán o ciclo dos webinarios do mes de xuño. En primeiro lugar, a “Comparación de rendibilidade en salas grandes fronte a muxido con robots”, a cargo de Matthew Haan e que será de grande interese para os técnicos que queiran asesorar sobre a decisión que supón investir nun robot de muxido fronte ao

manexo tradicional en sal. En segundo lugar, “A colecta de seme en campo e a súa valoración”, título da última charla dixital, que tratará o Dr. José Antonio García-Paloma e que non esquece a súa aplicación en vacún de carne.

VOLVERÁN OS CURSOS E OS ABRAZOS Despois deste repaso aos grandes temas a tratar desde o punto de vista da formación por parte de Anembe, seguro que o futuro nos fará continuar con esta nova faceta non presencial, que se alternará pouco a pouco coa presencial. Os cursos e congresos volverán, pero temos que ser pacientes e non cometer erros. Os abrazos dos congresos acabarán convivindo coa cada vez máis próxima distancia das formacións en liña. Falando de abrazos, enviámosvos un moi forte para todos, veterinarios e gandeiros, desde a Xunta de Anembe, non sen antes animarvos a participar e a aproveitar ao máximo as actividades da asociación.

MÁIS INFORMACIÓN

https://www.anembe.com/

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 31

vp023_formacion_anembe_galego.indd 31

26/3/21 13:18

S A Ú D E P O DA L

A APPB renova o seu equipo directivo O 20 de febreiro tivo lugar a Asemblea Extraordinaria de APPB na que se renovou a primeira Xunta Directiva, a cal quedou constituída por catro membros principais (presidente, vicepresidente, secretario e tesoureiro) e cinco vogais, que representan distintas zonas da xeografía de España e Portugal.

continuación, damos a coñecer o equipo que conforma a recentemente estreada Xunta Directiva da Asociación Profesional de Podoloxía Bovina (APPB) e ofrecemos un breve currículo de cada un dos seus integrantes, cuxo obxectivo común, segundo afirmou Rober Bellet, “é que os nosos animais teñan benestar a través dun bo recorte funcional e confort na granxa para poder producir leite de calidade”.

XUNTA DIRECTIVA FEBREIRO 2021

Presidente: José María García Nieto Vicepresidente: Iker Eletxigerra Secretario: Roger Bellet Tesoureiro: Emilio López Vogal: Miguel López Navarro Vogal: Miguel Ángel García Vogal: Ángel Tomás Vogal: Aaron Fernández Vogal: Paulo Hess

JOSÉ M.ª GARCÍA NIETO Presidente É diplomado en Podoloxía Bovina pola Universidade Complutense de Madrid, estudos que complementou co Curso Superior Universitario de Axudante Técnico Veterinario, que obtivo na Universidade Rey Juan Carlos no ano 2020. García Neto comezou a súa traxectoria no ano 1996 na Asociación Frisona Galega (Afriga) como técnico podólogo, labor que realizou ata o ano 2000. A partir de xaneiro de 2001 forma parte de Seragro S. Coop. Galega como técnico podólogo, entidade coa que anualmente realiza formación dentro da empresa de todo o relacionado con explotacións de gando vacún.

ROGER BELLET Secretario Graduado en Ciencia e Saúde Animal pola Universidade de Lleida en 2012 e en Veterinaria pola Universidade Autónoma de Barcelona en 2015. A súa experiencia profesional está centrada en podoloxía clínica, en concreto no recorte funcional, así como en clínica e reprodución e uso de ecografía transrectal para diagnósticos de xestación. É vogal na Xunta Directiva do Colexio de Veterinarios de Lleida desde 2016. Actualmente é director técnico na empresa familiar Rodagri SL, fundada en 1996.

IKER ELETXIGERRA Vicepresidente Licenciado en Veterinaria pola Universidade de Zaragoza en 1998. Desde o ano 1999 realizou o 100 % da súa actividade profesional no ámbito da medicina e a sanidade de grandes animais. Traballou durante un ano na Coop. Guvac de Karrantza (Bizkaia). En 2000 comeza a traballar co seu socio Norberto Lavín, con quen funda a sociedade Herguvet CB, onde continúa na actualidade. Durante todos estes anos foi o responsable da xestión do servizo de podoloxía, actividade ofrecida simultaneamente xunto con servizos de clínica veterinaria, xestión de reprodución e asesoramento.

EMILIO LÓPEZ Tesoureiro É podólogo bovino desde 1995. A súa formación inicial foi nos Países Baixos, onde obtivo o seu certificado tras realizar o International Course Hoofcare por The Board of Dairy Training Centre Friesland. Ten ás súas costas máis de 25 anos de experiencia no sector. É cofundador da APPB, xerente de Podoloxía Irmáns López SL e colaborador no programa I-SAP de recollida de datos de Conafe.

32 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_saudePodal_directiva_galego.indd 32

29/3/21 17:48

S A Ú D E P O DA L

VOGAIS

AARON FERNÁNDEZ Podólogo desde 2005, é técnico en Explotacións Agrarias no Instituto de Luces (Colunga, Asturias). Colabora na recollida de datos de Conafe co I-SAP e é socio da APPB desde a súa fundación.

PAULO HESS Formouse como técnico-agrícola en Brasil, estudos que finalizou no ano 2000. Desde entón comezou a traballar en granxas de gando vacún e en 2007 foise a Portugal, onde seguiu ofrecendo os seus servizos en explotacións leiteiras. Desde hai catro anos exerce como técnico en Podoloxía Bovina en Finca Pé, onde se foi especializando na área, “buscando sempre estar actualizado para achegar o mellor ao benestar animal”.

MIGUEL ÁNGEL GARCÍA Licenciado en Veterinaria pola Universidade de León en 2003, especialidade de Medicina e Sanidade Animal, forma parte do Consello Xeral de Colexios Veterinarios desde 2019 e é socio de Anembe e da Asociación de Veterinarios Especialistas Equinos, entre outras entidades. Exerceu o seu labor en diversas cooperativas: Avescal S. Coop. (2004-2005), Ovino del Tormes S. Coop. (20052006) e Servet Ledesma (2006-2012); tamén traballou en Inglaterra como veterinario inspector de Hixiene dos Alimentos en Eville & Jones en 2013, ano no que comezou a traballar en Derbyshire Veterinary Services Ltd., ata 2015. Desde 2016 é socio veterinario en Servet Ledemsa, dedicado á clínica de grandes animais, en especial á podoloxía equina e bovina. Tamén imparte cursos de formación tanto de benestar animal como de podoloxía e podiatría en grandes animais.

MIGUEL LÓPEZ É un dos profesionais máis recentes no mundo da podoloxía bovina en España. Leva tres anos traballando no equipo de Servet Pedroches (Córdoba), empresa con máis de dezasete anos de experiencia no sector bovino. Estivo en constante formación durante estes anos nos cursos de unificación de criterios do programa I-SAP (Conafe) e no Congreso mundial en Zaragoza (Hoof Health and Welfare Conference).

ÁNGEL TOMÁS Tomás naceu en Murcia e traballa como podólogo bovino na empresa Magaset 2006 SLL. Realizou cursos de ANKA de I-SAP de Conafe e posúe o Diploma de Formación Continua da Universidade Complutense de Madrid.

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 33

vp023_saudePodal_directiva_galego.indd 33

30/3/21 11:23

Calidad CErtiFiCada nanta@nutreco.com www.nanta.es

Nanta, pionera en la obtención de la certificación de seguridad alimentaria FSSC 22000 En su decidida apuesta por la calidad, Nanta se afianza de nuevo como punta de lanza de su sector y materializa un nuevo hito: la concesión de la certificación FSSC 22000, la máxima acreditación de seguridad alimentaria, para ocho de sus fábricas en España y Portugal. Nanta, compañía líder en la fabricación y comercialización de piensos compuestos en la Península Ibérica, se ha convertido en la primera empresa de fabricación de piensos compuestos en nuestro país en lograr la máxima certificación de seguridad alimentaria, la FSSC 22000, dentro de la categoría Production of Feed para ocho de sus fábricas en España y Portugal. La FSSC 22000 es una certificación voluntaria concedida por AENOR que supone una ampliación importante del sistema de gestión de la seguridad alimentaria ISO 22000, un paso más en el compromiso de Nanta con la mejora continua,

que refuerza la confianza de todos sus stakeholder, contribuyendo a la satisfacción de sus clientes que esperan mucho de la calidad y de los resultados de los piensos de Nanta. “Con la obtención de esta certificación ganamos una oportunidad para mejorar nuestro sistema y generar confianza”, declara el director de Nutrición, Calidad y Formulación de Nanta, Jesús Lizaso. Así, se trata de una garantía adicional para los productos de la compañía y una mejora en los procesos que implica mayor exigencia en el control de la seguridad alimentaria. mEjoraNdo loS ProCESoS La FSSC 22000 ha supuesto una adaptación de todos las actividades y procedimientos de la compañía a los requisitos contenidos en la nueva versión 2018 de la norma ISO-22000 (la anterior era del 2005), todos los requerimientos de la norma ISO/TS 22002_6:2016, que es una especificación técnica específica para prerrequisitos en el sector de la alimentación animal, y otros requerimientos adicionales de la FSSC. Como ejemplo de estos nuevos procedimientos y tareas cabe citar nuevas actividades de análisis sistemático, como la de riesgos organizacionales, contexto de la organización y necesidades de partes interesadas, mejorar los procedimientos para encontrar la “causa raíz” de los problemas, y la eficiencia de las acciones correctivas. Así, Nanta ha involucrado a todos los departamentos y dedicado recursos a la formación de todos sus empleados en el manejo y aplicación de los nuevos protocolos, tareas y procedimientos establecidos para cumplir con los nuevos estándares de calidad, y así también minimizar los riesgos del fraude alimentario que, en su caso, podría afectar a la salud de consumidores y animales, además de producir un impacto negativo sobre la reputación y estabilidad económica de las operaciones del grupo.

vp023_publirreportaxe_nanta.indd 34

18/3/21 19:10

jesús lizaso | director de Nutrición, Calidad y Formulación de Nanta

“Se trata de una garantía adicional para nuestros productos e implica una mayor exigencia en el control de la seguridad alimentaria”

Adicionalmente, Nanta ha hecho inversiones en las fábricas certificadas, enfocadas a la protección de las instalaciones. Se ha reforzado la seguridad perimetral de las fábricas, tanto de forma física como desde el punto de vista tecnológico, a través de infrarrojos, cámaras y lectores de matrículas. En el interior de las plantas hay más restricciones de acceso y seguridad, y se han instalado lectores de huella dactilar y/o tarjetas, a través de los que dar acceso a puntos críticos de las instalaciones tan solo al personal estrictamente necesario. “En definitiva todos nuestros procesos pasan a ser más exigentes de lo que ya eran, sumando requerimientos más concretos, más precisos, en pro de un compromiso cada vez mayor y más interiorizado con la seguridad alimentaria” comenta Jesús Lizaso. UNa barrEra CoNtra El FraUdE alimENtario La FSSC 22000 implica requisitos adicionales, hasta ahora no contemplados, como la “Mitigación del fraude alimentario” y el “Food defense”, orientados a la prevención de acciones malintencionadas que pudieran comprometer la inocuidad de los alimentos, así como un requisito de “Formulación de productos”, que tiene en cuenta el control de sustancias, nutrientes o ingredientes, que pudieran tener efectos adversos en los animales o afectar a la seguridad alimentaria. La FSSC 22000 supone así una barrera al fraude alimentario, al evitar ciertas prácticas o posibles amenazas, contribuyendo a maximizar la seguridad alimentaria. En definitiva un paso más en la trayectoria de Nanta en certificaciones, como reflejo del compromiso de la compañía con la calidad, la seguridad y la confianza que depositan en Nanta sus clientes. aCErCa dE NaNta Nanta comenzó su actividad en 1968 y desde entonces el alto grado de compromiso con sus clientes y el mundo de la producción ganadera en general, la tecnología empleada y sus programas de I+D+i y calidad han supuesto un auténtico motor de avance para este sector industrial. Englobada dentro de la multinacional Nutreco, Nanta cuenta con 22 centros de producción dotados de tecnología punta. En su portafolio de más de 200 productos se encuentra Recría con Prima, el programa de alimentación de terneras de la compañía, fundamentando en la gama de piensos Novalac Prima para novillas y los lactoremplazantes Nantamilk.

UNa hiStoria ligada a la Calidad

La obtención de la FSSC 22000 coincide con el 25 aniversario de la obtención de la primera certificación de Calidad de Nanta, con la que la empresa también fue pionera en el sector de la alimentación animal. Así es, en 1995 Nanta fue el primer fabricante español de piensos compuestos para ganadería en conseguir la certificación de calidad ISO 9001 por parte de AENOR. Se trataba entonces de uno de los esquemas de calidad más reconocidos internacionalmente, que acreditaba que Nanta había implantado un sistema de gestión que apuesta por la eficacia, la calidad y la mejora continua como camino para alcanzar la excelencia en el servicio al cliente. Durante estos más de 25 años, Nanta ha continuado trabajando en su compromiso por el cuidado de todos los procesos para un sistema de calidad excelente. La compañía implantó la primera red NIR en España, en Europa y prácticamente a nivel mundial. Quince años después es una práctica habitual en el sector de piensos compuestos. Además, la compañía es pionera también en la obtención, en 2008, del Certificado AENOR ISO-22000 de Gestión de la Seguridad Alimentaria, lo que evidencia ante toda la cadena alimentaria que, entre otras actividades, la compañía planifica, implementa, opera y mantiene actualizado un sistema de gestión de la inocuidad de los alimentos destinado a proporcionar productos que sean seguros para los animales y, por ende, para el consumidor final.

¡Sigue al día todas nuestras novedades en www.facebook.com/recriaNantaPrima! vp023_publirreportaxe_nanta.indd 35

18/3/21 19:10

NA GRANXA

FINCA RAPOSO SC. MESÍA (A CORUÑA)

En Vaca.tv

José Manuel Raposo

Confianza nun equipo profesional favorecedor do éxito Viaxamos ata Xanceda, no concello coruñés de Mesía, para coñecer as claves de funcionamento da gandería que dirixe José Manuel Raposo, un empresario entusiasta que toda a vida se dedicou ao vacún leiteiro e que ten claro que o segredo do seu negocio é rodearse dun bo equipo técnico que o asesore para tomar sempre a mellor decisión. A última, apostar pola transición do rabaño cara a animais A2A2.

inca Raposo constituiuse como sociedade civil en 2005 e a día de hoxe está integrada por catro socios: José Manuel Raposo; a súa parella, Sandra Ramos; a súa nai, María López, e a súa curmá Lucía Manteiga. Non obstante, a historia desta gandería vén de moito máis atrás: “Collérona os meus pais aló polo ano 1975, pero xa antes viña dos meus avós, dos meus bisavós e incluso dos meus tataravós. […] Levárona eles ata 2005, que é cando nos incorporamos a miña curmá e mais eu”, conta José Manuel, que

nos recibe no establo de produción a comezos do mes de marzo. Na actualidade teñen 338 animais, dos que 173 son vacas en muxidura. Do seu mantemento ocúpanse os socios –excepto María, que xa está xubilada– e tres empregados. “Eu sempre digo que esta granxa está pensada para manexar entre tres persoas; se estivesen catro sería fantástico e con dúas non se daría amañado, posto que, mentres dúas moxen, outra mete lotes e limpa camas; a partir de aí, unha vez acabado o muxido, un vailles

Localización: Reboredo-Xanceda (Mesía, A Coruña) Propietarios: José Manuel Raposo López, Lucía Manteiga López, María López Viéitez e Sandra Ramos Mujico N.º total de animais: 338 Vacas en muxidura: 173 Empregados: 3 Media de produción: 38 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,43 % Porcentaxe de proteína: 3,50 % RCS: 190.000 cél./ml Bacterioloxía: 10.000 ufc/ml ICO: 3.173 puntos Cualificación morfolóxica: 80 puntos Superficie agrícola: 80 ha Venda do leite: Leite Noso SL Prezo do leite: 0,3292 €/kg + calidades + IVE (febreiro 2021)

dar o leite aos becerros, outro fai o carro e outro vai destapando os silos e dándolle de comer á recría”, explica. Ao contar con seis persoas en total, resúltalles relativamente fácil organizar as quendas de traballo, os días libres e os períodos vacacionais. En 2017, ano no que se incorpora a muller de José Manuel á sociedade, a gandería sofre unha importante transformación coa case duplicación do número de animais. Tamén foi daquela cando pasaron de ter un a ter tres empregados.

36 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_naGranxa_fincaRaposo_galego_SABE.indd 36

25/3/21 16:45

NA GRANXA

DISTRIBUIDORES PARA ESPAÑA Y PORTUGAL

Alta Calidad Alemana Asegurada!

Vista exterior do establo de produción

A GANDERÍA SOFRE UNHA IMPORTANTE TRANSFORMACIÓN EN 2017 COA CASE DUPLICACIÓN DO NÚMERO DE ANIMAIS

A maior parte do rabaño está integrado por exemplares Holstein, pero entre eles atopamos algún das razas Jersey e Brown Swiss. “A verdade é que son fan da xenética e gústanme as razas puras, non me gustan os cruzamentos”, manifesta. Porén, José Manuel ten claro que, para que o negocio funcione, a xenética de por si non chega: “De que vivimos nós? Do leite. Quen da o leite? A vaca. Que lles queremos facer ás vacas? Como se adoita dicir, telas como raíñas, o que se traduce en darlles unha boa alimentación e proporcionarlles un bo confort. Se a maiores tes unha boa xenética, pois todo fantástico”. Así mesmo, engade: “Eu creo que o segredo das granxas é rodearse dun bo equipo profesional e, a partir de aí, os propietarios estamos para tomar decisións. Ao final isto é unha empresa e as empresas están para obter beneficios. É fundamental saber a onde vai o diñeiro que xeramos e onde non queremos que se nos escape un céntimo mal gastado”. Seguindo esta lóxica, desde 2016 teñen contratado un servizo de xestión técnico-económica, que lles presta a cooperativa Seragro.

NOVEDAD

CAZO OR DISTRIBUID JE FORRA

NOVOEUDNAIFEDED CAZ

Tel. (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com Recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com 03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 37

vp023_naGranxa_fincaRaposo_galego_SABE.indd 37

25/3/21 16:46

NA GRANXA

GONZALO GÓMEZ Servizo de Xestión Técnico-Económica de Seragro SCG En que consiste o voso traballo? Nós, o primeiro que facemos é entender o funcionamento da gandería. O noso servizo é peculiar nese sentido, porque necesitamos información de todas as áreas. O segundo punto é contabilizar todos os datos técnicos e económicos e, despois, analizalos. Esa análise consiste en tratar de ver os puntos débiles que poida ter a granxa e situala en comparación coas demais, se está coas mellores, coas peores… Logo é cando se empezan a tomar decisións concretas, o que debería traer consigo unha mellora económica da explotación. O seguinte punto sería intentar adiantarse ao que vai pasar, ser capaces de facer previsións de futuro. Que puntos se foron modificando nesta explotación? Cando nós empezamos aquí, tiñan bastante menos propiedade, moitas menos instalacións e moitas menos vacas, pero un sistema de funcionamento co que xa xeraban cartos sen problema ningún. En función de como fomos vendo certas partidas de produción, Javier, o nutrólogo, propuxo cambios moi importantes, tanto de manexo como de alimentación, e iso tróuxolles moitos beneficios. Non obstante, Manuel tiña moi claro que quería crecer, e cando o fas a un ritmo moi alto, como foi o seu caso, hai moitas partidas que non das controlado, así que o noso traballo consistiu en intentar controlar o que se lle pasaba a el e, ao mesmo tempo, irse comparando con outras granxas e vendo que partidas había que subir e cales había que baixar. Ademais da produción, traballouse bastante no tema da recría e en conseguir un mellor financiamento. A día de hoxe estamos centrados no tema da alimentación, en sacarlle o máximo partido ás forraxes que producen.

“SON FAN DA XENÉTICA E GÚSTANME AS RAZAS PURAS, NON ME GUSTAN OS CRUZAMENTOS”

Parideira e zona de preparto

Neste sentido, que cambios estades facendo? Ao conseguir máis superficie, permitímonos o luxo de deixar a terra do millo baleira. Isto posibilítanos xogar con ciclos máis longos, é dicir, o millo cústache o mesmo botes un ciclo 200 ou un 400, pero a produción é moi diferente. No tema da herba, este ano implantamos pradeiras permanentes, o cal debería repercutir nunha maior calidade. Como evolucionou o custo de produción nesta gandería? Manuel chegou a ter 35-36 céntimos/kg de custos de produción e hoxe anda nos 33-34. Creo que falamos de bastante diferencial económico, á parte de todas as amortizacións económicas que soporta esta gandería, que son elevadas porque creceu en moi pouquiño tempo. Como ves o futuro de Finca Raposo? A día de hoxe, esta explotación non xera os cartos que debería por como está traballando, xa que creceu a un ritmo brutal, hai unhas amortizacións importantes, o tema da terra aínda non o teñen optimizado e a recría tampouco está estabilizada. Unha vez se consolide todo isto é cando van empezar a ter un retorno importante de todo o que gastaron. Na actualidade Manuel non perde cartos, pero tampouco gaña o que gañan outros. Porén, dentro de cinco ou seis anos vai ter bastantes máis beneficios que moitas outras granxas, porque vai un paso por diante delas.

Grupo de xatas lactantes nas instalacións antigas

INSTALACIÓNS PROPIAS E EN ALUGUEIRO A nave principal, na que aloxan os animais de produción, está situada nas aforas da aldea de Reboredo e foi construída en dúas partes. Na primeira obra, acometida no ano 2010, deixaron un oco para instalar a sala de muxido, paso que deron en 2012. Durante ese tempo, o que facían era levar as vacas ás instalacións vellas para muxilas. En 2017 decidiron dobrar o establo e aproveitaron a obra para facer unha parideira e unha zona de preparto. Para a edificación, no seu día apostaron pola estrutura de ferro porque era o material máis barato. O teito é de panel sándwich con apertura cenital e os laterais están practicamente abertos de todo para favorecer a ventilación.

Optan por cama de area nos cubículos de produción

As instalacións antigas, nas que agora teñen unha parte da recría, atópanse nas inmediacións da casa familiar, a uns 300 metros das novas. A maiores

teñen alugada outra nave na parroquia de Cumbraos, a uns seis quilómetros, na que gardan a recría desde os oito meses ata os dous antes do parto.

38 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_naGranxa_fincaRaposo_galego_SABE.indd 38

25/3/21 16:46

Las auténticas

vacas que recortan los costes Los países nórdicos tienen el menor uso de antibióticos del mundo, y son líderes en producción de leche. Nuestros toros tienen excelentes rasgos de salud y altas producciones. Una eficaz herramienta para tu día a día.

€ Infertilidad

€

€ Enfermedades podales

Tratamientos veterinarios

Mastitis

€ Partos difíciles

seleccionando para lo que realmente importa

Global Genetics C/Londres, 29-A Global 28232 Las Rozas MADRID

Tel: 91 637 34 78 Genetics

global@globalgenetics.es www.vikinggenetics.com

Global Genetics Galicia: 619 760 916

vp023_anuncio_GLOBAL.indd 39

15/3/21 17:30

NA GRANXA Os xatos reciben o leite a unha temperatura de 42 °C

O técnico de calidade do leite Paco Sesto realizando o control mensual

“HAI XENTE QUE PREFIRE DESTETAR ANTES, PERO A MIN GÚSTAME LEVALAS ATA OS TRES MESES”

Contan con dúas fosas para o xurro. A das vacas de produción está cuberta e ten unha capacidade de seis millóns de litros, mentres que a das xovencas é de 600.000 l. Así mesmo, dispoñen de varias trincheiras de formigón para os silos. Conscientes da importancia do aforro enerxético para que as contas saian a fin de mes, teñen instalados paneis solares enriba do teito da nave principal. “A electricidade empeza a ser un problema, xa non de futuro senón de presente e, evidentemente, todo o que poidamos abaratar producindo nós a corrente, non o pensamos”, afirma José Manuel. Porén, polo momento a súa produción non lles chega para autoabastecerse, xa que as baterías non lles permiten almacenar o excedente dos días que producen máis do que consomen. Tamén contan cun recuperador de calor nos tanques do leite, co que quentan a auga que logo empregan para a limpeza da sala de muxido e dos propios tanques.

ORGANIZACIÓN DOS ANIMAIS E COIDADOS DA RECRÍA As vacas en lactación téñenas divididas en tres lotes: as primíparas e as acabadas de parir, por unha banda; as posuidoras do xenotipo A2A2, por outra, e o resto nun terceiro lote. Noutro grupo teñen as secas e as xovencas a partir dos sete meses de

xestación; uns quince días antes do parto, estas femias son trasladadas á parideira, que tamén utilizan como zona de preparto. No exterior da nave contan con 8 gaiolas e 10 casetas nas que aloxan as crías os primeiros 15 días. Despois lévanas para as instalacións antigas e alí permanecen en grupos de 7-8 xatas ata a desteta. Logo van pasando por outros lotes máis amplos ata que con 8 meses son trasladadas ao establo da recría, do que saen dous meses antes de iniciar a súa vida produtiva. “Eu sempre digo que a nosa etapa ‘estrela’ son os primeiros días de vida do animal, que é cando máis atención require. Aquí é sagrado que o leite vaia pasteurizado e á temperatura que ten que ir”, subliña José Manuel. Co obxectivo de que este proceso se faga sempre igual, independentemente de quen o faga, dispoñen do depósito Taxi Milk, co que preparan, transportan e distribúen o leite, mantendo unha temperatura constante de 42 °C. Tamén fan moito fincapé na inxestión do calostro: “Nada máis nacer e unha vez muxida a nai, xa lle metemos catro litros por sonda ao becerrín”, apunta. En Finca Raposo optan por prolongar a fase lactante dos animais. “Hai xente que prefire destetar antes, pero a min gústame levalas ata os tres meses, máis que nada porque

alcanzamos un pico de leite aos dous meses e logo ímosllelo retirando moi lentamente para que sufran o menos posible”, explica. Dos 3 aos 5 meses, as xatas inxiren un concentrado a base de copos de alta enerxía, ademais de palla picada a discreción, e dos 5 aos 8 meses optan por alimentalas coa comida das vacas de leite.

MUXIDO E BENESTAR ANIMAL Moxen dúas veces ao día –ás 6 da mañá e ás 5.30 da tarde– nunha sala tipo espiña de peixe de 16 puntos con medidores electrónicos e retirada automática. Seguindo as recomendacións de Paco Sesto, o seu técnico de calidade do leite, un aspecto ao que lle dan moita importancia é ao da unificación de protocolos durante o muxido, é dicir, que todos os operarios deben ter claro como debe ser o proceso a fin de favorecer a saúde do ubre e evitar problemas de mastite. Con este mesmo obxectivo apostaron pola area para as camas das vacas de produción, aínda que José Manuel sempre di que “coa area, unha vez que sae dos cubículos, todo son problemas: desgaste nas arrobadeiras, hai que sacala da fosa, hai que ter sitio onde botala…”. Énchenos todas as semanas e límpanos dúas veces ao día.

40 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_naGranxa_fincaRaposo_galego_SABE.indd 40

25/3/21 16:46

vp023_publi_BBVA_CAST.indd 41

17/3/21 17:41

NA GRANXA

PACO SESTO Servizo de Calidade do Leite de Seragro SCG En que consiste o teu traballo? O Servizo de Calidade do Leite de Seragro enfocámolo desde o punto de vista preventivo. Analizamos todos aqueles factores e pautas de manexo que se fan na explotación e tratamos de corrixir aquilo que se fai mal. Facemos visitas mensuais, pero, se en determinados momentos hai unha maior incidencia da enfermidade, incrementamos o número. Centrámonos fundamentalmente en tres áreas: a rutina de muxido, o benestar (ventilación, iluminación, descanso, relación humano-animal…) e a alimentación unicamente desde o punto de vista da conservación dos alimentos.

AS VACAS EN LACTACIÓN TÉÑENAS DIVIDIDAS EN TRES LOTES: AS PRIMÍPARAS E AS ACABADAS DE PARIR, POR UNHA BANDA; AS POSUIDORAS DO XENOTIPO A2A2, POR OUTRA, E O RESTO NUN TERCEIRO LOTE

Cando empezaches a prestar este servizo en Finca Raposo? Levo un ano aproximadamente traballando aquí. A demanda do servizo produciuse non porque tiveran unha grande incidencia de mamite, senón porque creceron moito nos últimos anos, dependen de man de obra contratada e tiñan a necesidade de uniformar as pautas de traballo durante o muxido. Que pautas básicas se deben seguir durante o muxido? A min gústanme as rutinas sinxelas e prácticas e interésame moito que se faga ben a preparación. Antes non se lle prestaba atención a esta fase do muxido, uns parábanse máis, outros parábanse menos… e agora digamos que están concienciados da importancia de estimular correctamente a vaca para que se produza a baixada do leite. Deste xeito conseguimos maior rapidez de muxido, acortouse o tempo total tanto na quenda da mañá como na da tarde en media hora, e todo iso repercute nunha boa conformación de esfínteres e nunha menor incidencia de mamite clínica. Tamén é moi importante como nos temos que posicionar na sala de espera para que as vacas entren sen estrés á de muxido, e ter unhas pautas tranquilas, sen ruídos, sen berros e sen estridencias. Que incidencia de mamite teñen nesta gandería? É moi baixa, inferior ao 2 % mensual. En canto a reconto celular, estamos por debaixo das 200.000, que é o obxectivo que temos marcado. En calidade do leite, esta granxa está moi ben. Fan secado selectivo? Si. En Seragro contamos cunha aplicación informática onde rexistramos todas as mamites clínicas que hai nas explotacións e, a maiores, temos un arquivo do reconto celular que extraemos do Control Leiteiro. A partir destes datos, a todos aqueles animais que tiveron mamite clínica ou reconto de células somáticas alto aplicámoslles un tratamento antibiótico intramamario, mentres que a aqueles que tiveron unha lactación normal só lles aplicamos o selador intramamario. Nesta gandería están moi concienciados coa redución de antibióticos e agora imos empezar a implementar o cultivo en granxa. Que beneficios achega esta tecnoloxía? Este sistema permítenos diferenciar se a mastite está provocada por un gram positivo ou un gram negativo. Se é negativo, tratámolas unicamente con antiinflamatorios; se é positivo, con antiinflamatorio máis antibiótico. Trátase de ter un criterio máis á hora de instaurar pautas de tratamento, xa que hai moitas mamites que conseguimos curar só con antiinflamatorios, co cal, para que imos utilizar antibióticos e ter un risco maior de que vaian á cadea alimentaria, co trastorno e as perdas económicas que iso ocasiona?

Para o resto dos animais optan por cama quente de palla. Para a limpeza dos patios teñen instaladas arrobadeiras arrastradas que pasan cada dúas horas. “A area é un material pesado e canto máis tempo pasa, máis lles custa ás arrobadeiras levala”, incide. Canto á limpeza de comedeiros e bebedoiros, os primeiros límpanos dúas veces ao día e os segundos, cada 24 horas.

NOVA ETAPA CON LEITE A2 DIFERENCIADO As vacas de Finca Raposo están producindo unha media de 38 litros de leite ao día, cun 3,43 % de graxa e un 3,50 % de proteína. “Intentamos

facer racións moi baratas, metemos moitos quilos de bagazo de cervexa e, ao final, dependendo de a quen lle vendas o leite, é máis interesante facelo dunha maneira ou facelo doutra”, argumenta o propietario. Desde o 1 de abril de 2020 estanlle entregando a materia prima á empresa Leite Noso (marcas Deleite e Muuu), a cal lles suxeriu facer unha recollida separada de leite A2, proposta que aceptaron e, desde o 1 de marzo deste ano, entréganllo de forma diferenciada. “Esta empresa demanda este tipo de leite e págao, son cinco céntimos máis por quilo respecto do convencional, o cal nos pareceu unha boa oportunidade. Na

Dispoñen de tres cepillos rascadores

actualidade temos un 42 % de vacas A2A2 e na recría xa estamos nun 80-85 %. Estamos traballando na liña de cambiar o rabaño o máis rápido posible”, afirma. Para constatar o número de efectivos que tiñan inicialmente co xenotipo A2A2 sacáronlles mostras de sangue a todas as vacas, as cales foron analizadas no Departamento de Xenética da Facultade de Veterinaria de Lugo (USC). No caso das xovencas, esta información sobre a betacaseína que producen –A1ou A2– xa a obteñen co xenotipado. A empresa láctea, á súa vez, encárgase de analizar mostras de tanque para corroborar que, efectivamente, se trata de leite A2.

42 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_naGranxa_fincaRaposo_galego_SABE.indd 42

25/3/21 16:46

s s e

vp023_publir_eilza_castelan.indd 43

15/3/21 17:39

NA GRANXA

JAVIER LÓPEZ Servizo de Alimentación de Seragro SCG Como funciona o Servizo de Alimentación de Seragro? Pois é un servizo que lles facemos aos clientes mensualmente, aínda que, se xorde algún problema, pasamos máis veces. Trátase de formular racións adecuadas a cada lote, tanto ás becerriñas como ás vacas de leite e mais ás secas. Ese digamos que é o traballo básico pero, no día a día, a nosa función vai un pouco máis alá, pois imos vendo os puntos nos que pode fallar a granxa de cara a conseguir unha maior rendibilidade. En definitiva, a ración é unha parte do traballo, pero o máis importante é vixiar que todo o manexo se estea a facer correctamente para poder sacarlle a máxima produción á ración.

“LEITE NOSO DEMANDA LEITE A2 E PÁGAO, SON CINCO CÉNTIMOS MÁIS POR QUILO RESPECTO DO CONVENCIONAL, O CAL NOS PARECEU UNHA BOA OPORTUNIDADE”

Neste sentido, entendemos que é fundamental a colaboración con outros técnicos… Si o é. Digamos que nós somos como o médico de familia, quero dicir, hai especialistas en distintas áreas, pero quizais o de alimentación é o que busca as causas que lles poden estar afectando a outros servizos, aínda que algunhas veces tamén son outros especialistas os que nos dan a nós os toques de atención. Como foi evolucionando Finca Raposo neste tempo? Ao longo dos anos a granxa foi mellorando e os obxectivos foron cambiando. Nun principio centrámonos en reducir os custos de alimentación, para o cal se formularon racións e pensos máis económicos, e tamén se fixo fincapé en determinados cambios de manexo para que as vacas seguisen producindo igual ou máis; por exemplo, o das camas, xa que normalmente non as tiñan moi cheas. Foi un proceso lento, porque non é tan fácil acostumarse a gastar cartos no material e ao traballo que significa telas ben postas, pero co tempo Manuel foino conseguindo. Outro obxectivo foi lograr que as becerras parisen antes dos dous anos con corpo suficiente, para o que se apostou por mellorar a cama das máis pequeniñas con máis palla para que estivesen máis cómodas, se meteu o Taxi Milk para que o leite se lles dese sempre quentiño, se incrementou a cantidade e tamén se modificaron os pensos. Despois houbo outras épocas onde se buscou un pouquiño máis de produción e se empezaron a lotear as vacas con racións específicas. Cales son os obxectivos actuais? Unha vez encamiñado todo o anterior, agora trátase de conseguir que a reprodución sexa moito máis rápida e os días en leite, máis baixos, unha situación que se deriva de traballar en gran medida co trasplante de embrións. Outro obxectivo importante que temos é conseguir herba de máis calidade, para o cal este ano se meteron 30 ha de raigrás inglés permanente. A idea é poder reducir un pouco os custos, motivo polo cal José Manuel tamén empezou a comprar determinadas materias primas, como o bagazo e a colza, directamente ao produtor.

A empresa láctea failles unha recollida separada de leite A2

Como resulta traballar con José Manuel? Traballar con el é moi gratificante, porque é unha persoa moi entusiasta. E logo ten unha calidade que é de agradecer, pois é unha persoa moi xenerosa no sentido de que non quere quedar el co último euro, senón que é capaz de deixarllo a outras persoas. Loxicamente quere que á súa empresa lle vaia ben, pero o último euro sempre llo dá a gañar a alguén, sexan os empregados, sexa xente que traballa para el, provedores etc., e iso paréceme que lle está axudando bastante no seu negocio.

José Manuel asegura que, á hora de xestionar o muxido, esta nova situación non lles supón “ningunha dor de cabeza”, tan só ter dous tanques de refrixeración. “Primeiro móxense as A2A2 e logo cámbiase a mangueira para o outro tanque, ao que vai o resto do leite. A empresa tamén nolo está recollendo con dúas cisternas distintas, unha de leite A2 e a outra de leite convencional; adoita vir dúas veces o mesmo día”, explica. Respecto do prezo que Leite Noso lles está pagando pola materia prima, a última factura, correspondente ao mes de febreiro (cando aínda non entregaban leite A2), reflicte un prezo de 0,3292 €/kg + calidades + IVE. Teñen asinado coa empresa un contrato de recollida cunha vixencia de tres anos.

ALIMENTACIÓN Hoxe en día, todas as vacas en lactación están inxerindo a mesma ración unifeed, composta por 29 kg de silo de millo, 5 kg de silo de herba, 5 kg de penso, 4,5 kg de colza e 9 kg de bagazo de cervexa. Dado que a cantidade total de alimento non lles colle no carro, optan por facelo á mañá e á tarde e así garanten que os animais teñan a comida sempre fresca, sobre todo no verán. Outro aspecto ao lle dan moita importancia é o arrimado no presebe, para o que contan cun robot arrimador que pasa cada dúas horas. “Agora estámoslle pegando un pequeno cambio á granxa, é dicir, pasamos de apostar polo cultivo de millo en toda a base territorial a meter máis herba para intentar subir a

graxa, posto que a empresa, ao levar o leite A2, nos obriga a non baixar dun 3,60 %”, apunta o propietario de Finca Raposo. Para as secas optan por unha ración que inclúe 16 kg da mestura de leite e 6 kg de palla, que lles reparten unha vez ao día. “José Manuel ten unha palla moi boa e é unha sorte, porque as vacas están parindo moi ben, sen problemas de retención, nin cetoses nin nada, e a clave está na calidade da palla”, manifesta o nutrólogo da explotación desde 2016, Javier López, que ese día se achegou ata Reboredo xunto con Paco Sesto e Gonzalo Gómez.

44 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_naGranxa_fincaRaposo_galego_SABE.indd 44

25/3/21 16:47

PROMOCIÓN PROMOCIÓN

PERFECTA PERFECTA HIGIENE HIGIENE DEDE LALA UBRE UBRE CON CON LALA FAMILIA FAMILIA BLUEMAX BLUEMAX

Barrier Barrier

Premium Premium

Xtrem Xtrem

Rápida Rápida desinfección desinfección natural natural y y barrera barrera físicafísica entre entre ordeños ordeños

¡Nunca ¡Nunca ha habido ha habido un producto un producto como como este!este! ¡Bluemax ¡Bluemax Premium Premium es elesprimer el primer y único y único producto producto de higiene de higiene de ladeubre la ubre en laenindustria la industria lechera lechera basado basado en dióxido en dióxido de cloro de cloro listolisto parapara usarusar en pre en ypre post y post ordeño ordeño sin necesidad sin necesidad de de mezclar! mezclar!

Sellador Sellador acondicionador acondicionador de lade la piel piel de los depezones los pezones con con dióxido dióxido de cloro de cloro listolisto parapara usarusar

OFERTA OFERTAEXCEPCIONAL EXCEPCIONAL COMPRA COMPRA60 60KG KGYYLLEVATE LLEVATE108 108KG! KG! 6060 KG KG dede BlueMAX BlueMAX + 48 + 48 KG KG dede detergentes detergentes SIN SIN CARGO* CARGO* Promoción Promoción válida válida hasta hasta el 30 el 30 de de junio junio de de 2021 2021

Pol. Industrial Pol. Industrial Pedrapartida, Pedrapartida, parcela parcela 17 · 15316 17 · 15316 CoirósCoirós (A CORUÑA) (A CORUÑA) Tlf: 981 Tlf:77 981 4577 0045 · Móv: 00 · 606 Móv:94 606 3494 4634 46 frior@frior.com frior@frior.com · www.frior.es · www.frior.es

(Premium, (Premium, Xtrem,Xtrem, Barrier)Barrier) o con la o compra con la compra de 120de KG120 Gladiator KG Gladiator BarrierBarrier (Base +(Base Activ), + Activ), obtenga obtenga 48 KG de 48 detergente KG de detergente sin cargo sin (1 cargo x 24(1 KGx San 24 KG Alcalin San Alcalin + 1 X 24 + 1KGX San 24 KG Acide). San Acide). Esta oferta Esta no oferta se puede no se puede acumular acumular con con ninguna ninguna otra oferta. otra oferta. Para obtener Para obtener más información, más información, póngase póngase en contacto en contacto con sucon distribuidor su distribuidor BouMatic. BouMatic.

vp023_publi_boumatics.indd 45

18/3/21 11:04

NA GRANXA Ás vacas de leite repártenlles a ración dúas veces ao día

Limpan os bebedoiros unha vez ao día

BOTAN MAN TANTO DO FLUSHING E O IMPLANTE DE EMBRIÓNS EN FRESCO COMO DA FECUNDACIÓN IN VITRO

Canto á alimentación da recría desde os 8 meses de idade ata os 7 meses de xestación, estas femias reciben unha ración unifeed composta por 3 kg de palla, 6 kg de silo de millo, 12 kg de silo de herba e 2,5 kg de penso. Neste caso traballan cun carro externo pertencente a unha CUMA que opera na zona onde está situado o establo.

XIRO NA XESTIÓN AGRÍCOLA En Finca Raposo dispoñen dunha base territorial de 80 hectáreas, 30 propias e as restantes en alugueiro. Dese total, 25 téñenas arredor das instalacións e o resto a diversas distancias, estando as máis afastadas a uns 6-7 km. Conta o propietario que non é fácil facerse con máis terra, porque a comarca de Ordes apostou decididamente polo sector lácteo e, ademais, “o eucalipto tamén está en auxe e a xente que ten a oportunidade de plantar, planta, pois é unha maneira de facer diñeiro rápido”. Aconsellados polos técnicos que os asesoran, este ano mudaron a estratexia de uso da superficie, dirixida

a potenciar o cultivo de pradeira. “Agora mesmo debe haber arredor de cincuenta hectáreas a herba, das cales trinta van quedar permanentes e vinte se van levantar para o millo”, aclara. As tarefas agrícolas deléganas nunha empresa de servizos da zona, Agroforestal Xanceda. Eles prefiren centrarse na toma de decisións e no coidado dos animais. Neste sentido, a única maquinaria da que dispoñen é o carro mesturador, unha cisterna da que apenas fan uso e mais un tractor con pa para manexarse dentro da nave.

APOSTA POR TÉCNICAS REPRODUTIVAS AVANZADAS Dado o interese en axilizar a transición do rabaño cara a unha xenética completamente A2A2, a xestión reprodutiva cobra aquí unha relevancia aínda maior da habitual, se cabe. No caso das xovencas, inícianlles a súa vida reprodutiva arredor dos doce meses, cando lles practican a primeira inseminación, sempre que o desenvolvemento corporal llelo

permita. A media de IA/preñez é de 1,88; non obstante, non é un dato moi obxectivo se temos en conta que moitas delas son doantes ou receptoras de embrións. Desde hai dous anos están xenotipando todas as femias que nacen na explotación, o cal lles permite tomar decisións sobre con cales traballar xeneticamente en función dos seus intereses. Botan man tanto do flushing e o implante de embrións en fresco como da fecundación in vitro (FIV). As receptoras adoitan ser vacas de primeiro parto ou xovencas que non queren que deixen descendencia na granxa. As femias que si lles interesan insemínanas con seme sexado e para o resto empregan touros cárnicos, habitualmente da raza Azul Belga. Sobre o proceso de FIV, José Manuel explica: “Normalmente xuntamos un grupo de nove xovencas, vén a empresa Xénese, aspíralles os ovocitos e lévaos a Xenética Fontao [onde os fecundan] e, despois de sete días, os que tiraron para diante son trasplantados en receptoras que xa temos aquí preparadas”. Preguntado sobre a efectividade desta técnica, este gandeiro coruñés asegura que no seu caso están tendo tendo uns “resultados moi satisfactorios”, á parte de ser máis barata que o flushing. Todos estes procesos levan asociados protocolos de sincronización de celos e tratamentos superovulatorios das doantes. Non obstante, para as inseminacións convencionais evitan sincronizar na medida do posible. A detección de celos fana de forma visual, pero a súa intención é, de cara ao próximo plan de mellora, informatizar a sala de muxido e poñerlles podómetros a todas as vacas.

46 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_naGranxa_fincaRaposo_galego_SABE.indd 46

25/3/21 16:47

APAGA EL ESTRÉS POR CALOR CON LA AYUDA DE LOS SISTEMAS DE MONITORIZACIÓN DE ALLFLEX

Con SenseHub ™ Premium, puedes identificar el grupo o grupos de animales en estrés por calor en tiempo real y maximizar el efecto de tus estrategias de manejo para mitigarlo. Tus vacas ya no sufrirán el calor del verano; la ingestión, la fertilidad y la producción no disminuirán y el rendimiento de tus animales mejorará mucho. Tienes más información en www.allflex.global/es vp023_publi_msd.indd 47

23/3/21 12:21

NA GRANXA Este ano apostaron pola sementeira de pradeira permanente nunha parte da superficie

Recría adulta na nave que teñen en alugueiro

DESDE HAI DOUS ANOS ESTÁN XENOTIPANDO TODAS AS FEMIAS QUE NACEN NA EXPLOTACIÓN

Na actualidade, a taxa de detección de celos é do 54 %; a de fertilidade, do 44 %, e a de preñez, do 24 %. O intervalo medio entre partos é de 410 días, mentres que a media de días transcorridos entre o parto e a preñez é de 137. A media de IA/preñez nas vacas é de 1,80.

Entre os seus obxectivos está o de aumentar o número de efectivos da raza Jersey

INTERESE POLA XENÉTICA “No ano 2019 gastamos 18.000 euros na compra de embrións, esa foi a base da que partimos. […] A min gústame moito a xenética e nese momento apostamos por un tipo de animal que dese moito leite, que fose bonito e que tivese un ICO alto. […] E agora xa estamos traballando coas fillas deses embrións”, conta José Manuel. Obviamente, todas as femias que explotan xeneticamente son A2A2, ao igual que os touros que empregan. Tamén apunta que hoxe en día non é difícil atopar nos catálogos comerciais sementais co xenotipo A2A2, aínda que non sempre posúan un ICO moi alto. Outros trazos que valoran á hora de seleccionar

son: “Que sexan positivos a sólidos, porque así nolo demanda a empresa que nos recolle o leite; que sexan funcionais; que teñan bos ubres e boas patas e, se poden estar ben de tipo, fantástico”. No caso das Jersey, comenta que a intención é aumentar o número de efectivos: “É un animal que me gusta. Compramos embrións de moi alto valor xenético a nivel mundial e esa xenética querémola explotar. Agora mesmo temos catro vacas en muxidura e en breve xa serán seis”. Na maior parte dos casos decántanse por touros xenómicos e, para os acoplamentos, sérvense dun

programa español e doutro americano cos que traballa a empresa que lles leva a reprodución, Xénese ETE.

PLANS FUTUROS A curto prazo, o seu obxectivo é estabilizarse e amortizar todos os investimentos que acometeron nos últimos anos coa ampliación das instalacións, o aumento do rabaño e a transformación xenética. “Somos unha empresa que apostamos duro por aumentar, co cal temos un endebedamento potente e creo que para uns anos imos estar fantásticos”, conclúe entre risas o propietario de Finca Raposo.

48 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_naGranxa_fincaRaposo_galego_SABE.indd 48

25/3/21 16:47

Máis vida social e familiar grazas aos robots En Mas Gelats viven a día de hoxe un total de 260 animais e móxense cada día 120 vacas en dous robots GEA DairyRobot R9500. Situada na localidade catalá de Riudarenes (Girona), nesta explotación familiar de máis de 50 anos de historia traballan Josep Durán e o seu fillo Damià. Antes de robotizar o muxido en setembro do ano pasado, contaban cunha sala 2x8 con medidores volumétricos na que tardaban 8 horas ao día en muxir todas as súas produtoras. Agora poden cumprir con máis garantía os estándares de calidade que lles esixe o mercado, contan con datos diarios de todos os seus animais e compaxinan moito mellor a súa vida laboral coa social e familiar. Josep e Damià, xunto á súa irmá Gemma e á súa avoa Montserrat, cóntannos na seguinte reportaxe como cambiaron as súas vidas tras a robotización da granxa.

vp023_publirreportaxe_gea_galego.indd 49

29/3/21 9:46

Nome da explotación: Mas Gelats Localización: Riudarenes (Girona) Animais en total: 260 Vacas en produción: 120 Media de produción: 34 litros/vaca/día Media de número de muxidos: 2,8 Porcentaxe de graxa: 3,70 % Porcentaxe de proteína: 3,20 % RCS: 150.000 cél./ml

“O robot permitiume dedicarlle máis tempo á vida social e familiar, practicar deporte e ver máis os meus amigos” Cal foi o motivo polo que se decidiron a robotizar o muxido? Estabamos a traballar cunha sala 2x8 de liña central, con medidores volumétricos, e xa estaba un pouco obsoleta. Non nos permitía ter unha análise dos datos concreta e era o momento de facer un cambio. Apostamos polos robots pola tranquilidade do persoal e porque creo que nunha granxa familiar encaixan moi ben. Por que optaron por GEA? Porque é un robot que desde o momento que saíu me gustou moito, un robot moi silencioso, moi respectuoso co animal, que traballa moi ben o tema das células somáticas e tamén porque o servizo técnico é moi competente, de moita calidade. Demostraron que coidan ata o último detalle, fan un seguimento moi exhaustivo de todo o proceso unha vez que empezou. Como é agora o día a día na granxa? O día a día na granxa consiste en chegar ás seis da mañá, facemos unha limpeza das cámaras dos robots e, a continuación, revisamos o móbil para corrixir os atrasos. Mentres, o meu pai encárgase de todo o tema da alimentación. Logo, fago o coidado dos xatos pequenos e a limpeza do establo.

vp023_publirreportaxe_gea_galego.indd 50

Unha vez feito isto, distribúese a comida e vou botarlle unha ollada ao ordenador, comprobo as listaxes de mamite, celos e baixadas de produción de leite e, seguidamente, insemínanse as vacas ás que o colar GEA CowScout lles detectou celo e, se hai algún animal para tratar, trátase. Sobre a 1 ou 2 do mediodía revisamos como van os muxidos das vacas. Logo, pola tarde, arrimamos a comida; facemos o coidado dos pequenos outra vez en canto a lactación; repasamos as camas e realizamos os atrasos que puidese haber antes de irnos, normalmente non hai que facer moitos. Que sistemas GEA incorporaron no proxecto? Estamos muxindo con dous robots GEA DairyRobot R9500 situados ao extremo da nave, cunha porta de preselección e sala de espera e unha postselección con enfermería, para separar os animais que están enfermos ou hai que tratar.

29/3/21 9:47

UN CAMBIO PARA TODA A FAMILIA

“Achegounos moita información e non nos movemos tanto por sensacións senón por datos reais”

Josep Durán

“Os meus pais empezaron con 10 ou 12 vacas. De pequeno, ensináronme a muxir a man, logo facíase en cantinas e, máis tarde, con máis número de animais, con muxido directo. O último paso que demos foi construír a nave nova e poñer os robots de muxido de GEA. Desde que temos o robot, a granxa é totalmente familiar, somos Damià e eu; só nos bota un cable algunhas veces a súa irmá. Antes tiñamos unha sala de muxido e quedaba moi anticuada, pasabamos moitas horas muxindo. Cambiou a vida porque tes máis tempo libre, vas máis relaxado e algúns días de festa permíteche saír un pouco de aquí. Ademais, as vacas están moi tranquilas”.

Gemma Durán Logo, no que se refire ao manexo do leite, este sae dos dous robots e unifícase nunha tubaxe de leite común que leva ao tanque pasando por unhas placas de prearrefriamento. A maiores, traballamos cun tanque vertical de 15.000 litros. Que beneficios lles achegou? É unha ferramenta que funciona todo o día, que tes que supervisar, pero, mentres fas esa supervisión, podes ir realizando as outras tarefas da granxa. O que nos achegou é moita información, moitos datos, e isto para a toma de decisións é moi importante, porque xa non nos movemos tanto por sensacións senón por datos reais. Unha das cousas que mellorou máis é o tema das células somáticas, agora estamos ao redor das 150.000 cél./ml. O sensor de células por cuarteirón permítenos separar por cuartos o leite en caso de que o reconto celular do tanque sexa superior aos estándares de calidade esixidos. De momento non é así, entón podemos botar todo o leite ao tanque. Ademais, o robot proporcionoume moita flexibilidade nos horarios, concedeume facer algún descanso. Antes estaba muxindo practicamente 8 horas ao día; agora só estou 4 horas, polo que podo dedicarlle máis tempo á vida social e familiar. A min persoalmente permitiume practicar deporte e ver máis os meus amigos.

ENTREVISTA En vídEo

vp023_publirreportaxe_gea_galego.indd 51

“Axudo na granxa as fins de semana, no meu tempo libre, os veráns, en vacacións... Traballar con robot deunos máis liberdade, podemos gozar máis do noso tempo libre e axudounos a pasar máis tempo en familia, por exemplo no Nadal fomos dar un paseo todos xuntos. Notei tarefas moito menos duras, máis agradables, e moita máis tranquilidade nos animais e no ambiente de traballo”.

Montserrat Vidal “Agora, como todo se modernizou tanto, puxeron dous robots e están moi ben, descansan máis. Antes pasaban moitas horas muxindo e, agora, se fai falta, límpanos, contrólanos, pero a vida mellorou moitísimo para eles. As vacas están moi ben, moito mellor que antes, desde logo”.

29/3/21 9:47

M A N E XO

Fallo da TIP en becerros (2): manexo do encostramento Nesta segunda parte do estudo abórdase o adecuado manexo á hora de achegarlles o costro aos nosos xatos: momento idóneo da súa recollida, métodos de subministración, calidade e métodos de avaliación, conservación e tratamentos substitutivos son algúns dos puntos que conforman esta análise. Carlota Antelo del Río Veterinaria ELITER | Innogando SL

MOMENTO DE RECOLLIDA DO COSTRO

concentración máxima de Ig no costro obtense inmediatamente despois do parto e diminúe ao longo do tempo se a recollida se atrasa, xa que se reab-

sorben. Así, viuse que as concentracións de IgG en mostras de costro recollidas ás 2, 6, 10 e 14 horas posparto foron de 113, 94, 82 e 76 g/L de IgG, respectivamente1 (figura 1). Noutro estudo reportouse que a concentración de IgG do costro diminúe un 3,7 % cada hora que pasa logo do parto sen recollelo2. A vaca deberíase muxir cun atraso máximo de 6 horas e, para conseguir o costro de máis alta calidade,

52 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_manexo_calostro2_galego.indd 52

26/3/21 13:41

M A N E XO

Figura 1. Cando se atrasa a muxidura do costro logo do parto, diminúe o seu contido en IgG 120 100 [IgG] costral (g/L)

A VACA DEBERÍASE MUXIR CUN ATRASO MÁXIMO DE 6 HORAS E, PARA CONSEGUIR O COSTRO DE MÁIS ALTA CALIDADE, DEBERÍASE FACER DENTRO DAS 2 PRIMEIRAS HORAS DESPOIS DO NACEMENTO

80 60 40 20 0 2

6 10 Horas despois do parto

Adaptado de1

deberíase facer dentro das 2 primeiras horas despois do nacemento3.

MOMENTO DE ADMINISTRACIÓN DO COSTRO Segundo a Directiva 2008/119/CE relativa ás normas mínimas para a protección dos xatos, “todo becerro recibirá costro bovino o antes posible despois do seu nacemento e, en todo caso, dentro das súas 6 primeiras horas de vida”. Os xatos deberían tomar o primeiro costro tan cedo como sexa posible, xa

que a velocidade de absorción das Ig decrece rapidamente a partir das 4 horas despois do nacemento. Os becerros que se encostran cedo amosan concentracións significativamente superiores de IgG sérica que aqueles que toman o costro máis tarde, sendo este de similar concentración e volume5. En estudos recentes viuse que a absorción de IgG é moito maior se a primeira toma de costro se dá nas primeiras 2 horas posparto6 e que por cada hora de atraso na súa administración a concentración de IgG sérica diminúe 0,32 g/L. Isto suxire que incluso un retraso de 4 horas pode ter un importante impacto na absorción de IgG7. O atraso na administración do costro implica a perda de puntos de absorción intestinal e a colonización bacteriana destes, en maior medida en ambientes sucios. Isto pode acelerar o peche intestinal, reducir a TIP e incluso provocar septicemias8.

MÉTODO DE SUBMINISTRACIÓN DO COSTRO Se se decide que o becerro mame o costro directamente da nai, cómpre asegurarse de que o ubre está en

Mejora la eficiencia reproductiva

Energía + ω-3 by-pass Mejora la calidad ovocitaria

Disminuye la mortalidad embrionaria

Reduce los días abiertos

T. +34 91 501 40 41| info@norel.net |www.norel.net

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 53

vp023_manexo_calostro2_galego.indd 53

26/3/21 13:41

M A N E XO

Figura 2. A goteira esofáxica comunica directamente o esófago co abomaso

Adaptado de https://bit.ly/3nsd7cz

perfectas condicións para alimentalo e deberíanse manter xuntos polo menos durante 24 horas para asegurar un consumo adecuado9. Débese controlar que a administración por parte da nai é correcta e, no caso de ser deficiente, darase o costro artificialmente cun biberón ou cunha sonda esofáxica. O aleitamento natural favorece a absorción das Ig, pero a achega de costro mediante métodos artificiais permite controlar a cantidade que se administra e o momento da primeira toma8. Durante as primeiras semanas de vida dos tenreiros, o reflexo da acción de mamar estimula a formación da goteira esofáxica, cuxa función é comunicar directamente o esófago co abomaso10. Polo tanto, se o becerro mama o costro, este pasará do esófago ao abomaso e de aí ao intestino, como se ve na figura 2. En cambio, o costro administrado mediante sonda chega ao rume antes de pasar ao abomaso, o que supón un lapso de tempo de 2 a 4 horas ao non funcionar a goteira esofáxica8. Aínda así, o uso da sonda en condicións adecuadas e achegas correctas é un bo método de encostramento11.

VOLUME DE COSTRO Son moitos os autores que investigaron a influencia da inxestión de diferentes volumes de costro na TIP. En primeiro lugar, cómpre ter en conta que existe variabilidade no peso dos becerros ao nacemento, polo que a recomendación dun único volume non é apropiada para todos os animais12. Xeralmente para dar indicacións de volume de costro fálase de porcentaxe de peso vivo (% de PV) do animal. A recomendación xeral é administrar na primeira toma polo menos o 10 % de PV de costro, o que

equivale a uns 4 litros tendo en conta o tamaño medio dos becerros (40 kg)3. Analizando a concentración de IgG1 no costro de vacas Holstein viuse que soamente o 36 % das mostras contiñan 100 g de IgG1 en 2 L, mentres que o 66 % os contiñan en 3 L e o 85 % en 4 L, o que suxire que a primeira toma debe ser de 3 a 4 litros13. Máis recentemente, calculouse que por cada litro de costro administrado durante as primeiras 24 horas de vida, a IgG sérica aumenta 0,57 g/L, indicando que canto maior é o volume de costro, maior é a TIP7.

OS XATOS DEBERÍAN TOMAR O PRIMEIRO COSTRO TAN CEDO COMO SEXA POSIBLE, XA QUE A VELOCIDADE DE ABSORCIÓN DAS IG DECRECE RAPIDAMENTE A PARTIR DAS 4 HORAS DESPOIS DO NACEMENTO

CALIDADE INMUNOLÓXICA DO COSTRO

Factores dos que depende A continuación expóñense os principais factores dos que depende a calidade inmunolóxica do costro, e sobre os cales non se pode influír: • Idade da nai: o nivel e a natureza de Ig que posúe unha vaca, e que polo tanto poden transferir a través do costro, veñen determinados polo ambiente no que viviu e as infeccións ás que estivo exposta. Polo tanto, é de entender que a calidade inmunolóxica do costro depende da idade da nai, e xeralmente as vacas de primeiro parto producen costro con menor concentración de Ig, pero esta vai mellorando progresivamente ata a terceira ou cuarta lactación, a partir das cales se estabiliza8. Chegouse a esta conclusión en diversas investigacións, algunhas delas representadas na figura 3. • Raza da nai: viuse que as vacas Holstein produciron costro cun total de Ig do 5,6 %, menor que as razas Guernsey (6,3 %), Parda Suíza (6,6 %), Ayrshire (8,1 %) e Jersey (9,0 %)19. Estas diferenzas atribuíronse á xenética e/ou a efectos de dilución. Noutro estudo viuse que a concentración de IgG1 foi superior no costro das vacas de aptitude cárnica (113,4 g/L) ca nas de aptitude láctea (42,7 g/L) 20. • Volume de costro producido: garda relación co factor anterior, pero neste caso refírese ás diferenzas de volume de costro entre vacas da mesma raza. As vacas Holstein que produciron menos de 8,5 kg de costro na primeira muxidura tiveron máis tendencia a producir costro de alta calidade (>50 g/L) en comparación con vacas de alta produción13. No caso das vacas Jersey tamén se viu que segundo aumentaba a produción de costro de baixa (<3 kg), a media (3 a 6 kg) a alta (>6 kg), a concentración de IgG diminuía21.

Considérase que o parámetro indicador da calidade do costro é a súa concentración de IgG e defínese como costro de alta calidade cando esta concentración é >50 g/L14. Úsase este parámetro porque existe relación entre a concentración de Ig e a saúde dos becerros, e porque a IgG constitúe máis do 85 % do total de Ig do costro. A cantidade total de IgG inxerida por unidade de PV de forma temperá logo do nacemento considerouse o factor máis importante que determina a súa concentración no soro sanguíneo15. Máis recentemente, viuse que por cada 10 g/L aumentados na concentración de IgG do costro, a concentración de IgG sérica aumentou 1,1 g/L, indicando que a maior calidade de costro resulta nunha mellor TIP7. Porén, viuse que é posible que, cando se administra un gran volume de costro de alta calidade, teña lugar unha saturación dos receptores. Pode existir un límite máximo de IgG que pode ser absorbida nun período de tempo dado, e os costros de media ou alta calidade poden provocar similares concentracións de IgG en sangue, dando o mesmo volume, especialmente cando é baixo en carga bacteriana16. Neste apartado cabe mencionar unha práctica no manexo do encostramento como é o feito de mesturar costros de distintas vacas. Existe certa tendencia a pensar que isto podería minimizar a influencia dos costros con baixa concentración de IgG, pero esta teoría é totalmente falsa, xa que se temos pouco volume dun costro concentrado e o mesturamos cun costro de máis volume pero pobre concentración, o resultado será un de baixa calidade, debido á dilución das IgG nun alto volume. Isto, xunto co risco sanitario que supón, fai que sexa unha práctica totalmente desaconsellable17.

54 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_manexo_calostro2_galego.indd 54

26/3/21 13:42

Porque los resultados* nos avalan: Bovisan Diar es líder en España

Para vacas de leche y de carne • • • •

Vacuna de amplio espectro, cubre las principales diarreas neonatales Solo una dosis en la primovacunación = 3 ml Adyuvante bi fase: respuesta inmunológica rápida y duradera** Amplio margen de vacunación: de 3 meses a 3 semanas antes del parto

BOVISAN DIAR -Emulsión para inyección Composición Una dosis (3 ml) contiene: Rotavirus Bovino, inactivado, cepa TM-91, serotipo G6P1 (inactivado) ≥ 6.0 log2 (VNT)* Coronavirus Bovino, inactivado, cepa C-197 (inactivada) ≥ 5.0 log2 (HIT)** Escherichia coli, inactivado, cepa EC/17 (inactivada) expresado como F5 (K99) Adhesina ≥ 44.8 % de inhibición (ELISA)*** *VNT – test de neutralización del virus (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) **HIT – test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) ***ELISA – Valoración inmunosorbente ligado a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) Adjuvante: Montanida ISA 206 VG 1.6 ml Especies de destino: Bovino (vacas y novillas gestantes) Indicaciones de uso, inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino . La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones Para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas. Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP-Titular. FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda) Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario * Zuffa et al. 2019 Inmune response and efficacy of a new calf Scour vaccine inyected once during the last trimestre of gestation. ** AUCOUTURIER J. et al. Adjuvants designed for veterinary and human vaccines. Vaccines, 19, 2001, 2666-2672.

vp023_publi_virbac.indd 55

15/3/21 17:40

M A N E XO

Figura 3. Na terceira lactación e superiores as vacas producen costro con maior concentración de IgG 140 120 [IgG] costral (g/L)

DÉBESE CONTROLAR QUE A ADMINISTRACIÓN POR PARTE DA NAI É CORRECTA E, NO CASO DE SER DEFICIENTE, DARASE O COSTRO ARTIFICIALMENTE CUN BIBERÓN OU CUNHA SONDA ESOFÁXICA

100 80 60 40 20 0

Moore et al. (2005) 1.ª Lactación

Métodos de avaliación A forma máis simple pero menos obxectiva de avaliar a calidade do costro é a apreciación visual. Xeralmente os costros de boa calidade son cremosos, de cor amarela intensa homoxénea e non conteñen sangue nin materiais contaminantes22. Estas características dan unha idea da súa calidade, pero non poden considerarse como un indicativo desta, xa que é imposible xulgar o contido de Ig pola aparencia. Porén, sábese que os costros acuosos, sanguentos ou de cor amarela clara é moi probable que sexan de mala calidade8. En calquera caso, considérase esencial dispoñer dunha ferramenta na granxa para medir a calidade do costro antes de administralo. Tamén se recomenda o seu uso para comprobar a calidade do costro das xovencas, xa que ás veces este se descarta automaticamente e en realidade pode ser de alta calidade7. Existen varios métodos para avaliar a calidade do costro medindo a concentración de IgG, xa sexan directos ou indirectos, pero non todos son aplicables a nivel de granxa ou a condicións de campo. O método de referencia é a inmunodifusión radial (IDR), unha proba directa que realiza unha valoración da cantidade de IgG presente no costro. Non é práctica para usar de forma rutineira porque se ten que realizar nun laboratorio, tárdase de 18 a 24 horas en obter os resultados, carece de automatización e ten un alto custo. Outra proba directa é a espectroscopía de transmisión infravermella, un método rápido e preciso pero custoso. Existen espectroscopios compactos e portátiles e estase estudando a posibilidade de usalos na granxa.

Bartier et al. (2015) 2.ª Lactación

Shivley et al. (2018) 3.ª Lactación e superiores

Adaptado de 1, 7, 18

Os métodos máis utilizados na granxa son os indirectos: o costrómetro e o refractómetro Brix, sendo o segundo unha ferramenta máis específica para detectar o costro de calidade adecuada18. Costrómetro: é un densímetro que estima a concentración de IgG mediante a medición da densidade/ gravidade específica do costro e pode ser útil para diferenciar se é de alta ou baixa calidade, xa que unha gravidade específica > 1.050 aproxímase a unha concentración de IgG > 50 g/L23. Ten unha escala con zonas de varias cores que indican niveis de calidade: verde para costro de boa calidade (figura 4), amarelo para calidade moderada e vermello

para mala calidade24. Ten como vantaxes que é barato, rápido e fácil de usar, pero ten como inconvenientes que a súa lectura se pode ver afectada polo contido de graxa e pola temperatura; de feito débese facer cando o costro está a unha temperatura de 20-25 °C25. Outra desvantaxe é que ás veces clasifica erroneamente como aceptable o costro de baixa calidade26 por sobreestimar o contido de IgG. Determinouse que o valor combinado máis alto para sensibilidade e especificidade se deu aos 80 mg/mL, polo que é o costrómetro é unha boa ferramenta sempre que se considere este punto de corte18.

Figura 4. Costrómetro flotando nun costro clasificado como de boa calidade

Figura 5. Refractómetros dixital (arriba) e óptico ou manual (abaixo)

Foto: Carlota Antelo del Río

Imaxe cedida pola gandería Vilasilvestre SC

56 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_manexo_calostro2_galego.indd 56

26/3/21 13:42

LA COMBINACIÓN PERFECTA PARA EMPEZAR CON FUERZA

TERNEROS

BIMULAC® EXTRA

CALF PROTECTOR Favorece la inmunidad activa y pasiva

Estabiliza la microbiota intestinal

Estabiliza la flora beneficiosa

Ayuda en la prevención de diarreas

Previene alteraciones digestivas

Fortalece la inmunidad local

www.biochem.net

vp023_publi_BIOCHEM.indd 57 20-11-30 HW Bimulac Extra_Calf Protector - 200x280 - ES.indd 1

Contacto: Javier Piñán Miguel Teléfono: +34 639 88 66 25 E-mail: pinan@biochem.net

17/3/21 17:43 01.12.2020 17:56:53

M A N E XO

Refractómetro Brix: mide os sólidos totais disoltos no costro e non directamente as IgG. Tanto o refractómetro Brix dixital coma o óptico (figura 5) demostraron ter unhas sensibilidades e especificidades aceptables ao ser comparados coa IDR, sendo capaces de diferenciar entre costro de boa e mala calidade. Suxeriuse que o punto de corte axeitado para asegurar a boa calidade de costro é ≥ 22 %27, ou ≥ 23 %18, 28. A correlación coa IDR foi 0,72 co dixital e 0,71 co óptico28.

CALIDADE HIXIÉNICA DO COSTRO Unha medida secundaria da calidade do costro é a súa carga bacteriana. Segundo os estándares estadounidenses, o costro debe conter <100.000 ufc (unidades formadoras de colonia) /mL para reconto total en placa e <10.000 ufc/mL para reconto de coliformes totais14. O costro contaminado pode supoñer a primeira exposición do becerro a diferentes axentes infecciosos, actuando como vehículo de transmisión de patóxenos da nai ao feto e interferindo na absorción de Ig debido á formación de complexos patóxeno-Ig26 e por competencia de bacterias e Ig no epitelio intestinal29. O costro é moi perecedoiro e a súa cantidade de contaminación microbiana vai depender de se foi coidadosamente obtido, manipulado e almacenado. Pódese contaminar por prácticas inadecuadas na preparación do ubre, na hixienización do equipo de muxidura, na limpeza do caldeiro de recollida do leite, das chupadeiras ou das sondas esofáxicas, ou na conservación26. Tamén se pode contaminar pola eliminación directa de axentes infecciosos pola glándula mamaria, como ocorre coa paratuberculose. Neste caso, se se quere deixar a cría para reposición e a nai é portadora débeselle dar costro doutra vaca libre da enfermidade8 e, ademais, débese ter en conta que existe un risco potencial no caso de usar mesturas de costros de diferentes vacas30.

TRATAMENTO TÉRMICO DO COSTRO A pasteurización do costro elimina ou reduce significativamente os patóxenos presentes nel, amplía a súa vida útil ata os 10 días en refrixeración e mellora a absorción de IgG26. Efecto sobre a carga bacteriana A pasteurización pode ser unha ferramenta útil para reducir a contaminación bacteriana do costro3, sendo

recomendable cando este non se pode manipular de modo aséptico ou se debe mesturar de distintas vacas, e tendo en conta que se debe evitar o sobrequentamento para previr a desnaturalización dos anticorpos. As recomendacións xerais en canto ao protocolo de temperatura x tempo son 56 ºC x 60 min31, 60 ºC x 60 min7, ou similares. Viuse que o tratamento térmico do costro a 60 ºC, tanto durante 30 como 60 min, reduciu o reconto estándar en placa e o reconto de coliformes, non coliformes gram-, estreptococos ambientais e estreptococos contaxiosos16. Noutra investigación32 non se detectou a presenza no costro de Mycoplasma bovis, Listeria monocytogenes, Escherichia coli O157:H7 e Salmonella enteriditis (foran previamente inoculadas) logo de quentalo a 60 ºC durante 30 min. Non aconteceu o mesmo no caso de Mycobacterium avium paratuberculosis (axente causante da paratuberculose), xa que se detectaron colonias (confirmadas mediante PCR) incluso despois do tratamento térmico durante 75 e 90 min. Posteriormente, os mesmos investigadores demostraron que os animais alimentados con costro tratado termicamente a 60 ºC durante 60 min tiñan o mesmo risco de desenvolver paratuberculose que os que foran alimentados con costro fresco33. Estes resultados demostran que no caso das vacas positivas a paratuberculose, a pasteurización do costro non asegura a eliminación do risco sanitario. Efecto sobre a IgG Son moitos os investigadores que asociaron o consumo de costro pasteurizado cunha mellor absorción de IgG por parte do becerro7,16,29,32. Isto pode deberse a que as IgG no lumen do intestino teñen menos bacterias ás que unirse, polo que están máis dispoñibles para ser absorbidas; ou ben a que teñen menos bacterias coas que competir durante a pinocitose, resultando nunha maior absorción3. Viuse que o tratamento térmico do costro a 63 ºC durante 120 min causou unha diminución do 34 % na concentración orixinal de IgG34. En cambio, non se atoparon diferenzas significativas no contido de IgG do costro tras quentalo a 60 ºC durante 120 min (60,5 g/L pretratamento e 59,1 g/L postratamento), identificando así a temperatura crítica á que, ou por debaixo da cal, non se producen cambios importantes na concentración de IgG32. Porén, posteriormente

SE TEMOS POUCO VOLUME DUN COSTRO CONCENTRADO E O MESTURAMOS CUN COSTRO DE MÁIS VOLUME PERO POBRE CONCENTRACIÓN, O RESULTADO SERÁ UN DE BAIXA CALIDADE, DEBIDO Á DILUCIÓN DAS IGG NUN ALTO VOLUME

viuse que a concentración de IgG foi superior no costro sen quentar ca no costro quentado a 60 ºC, indicando que o tratamento térmico provocou unha diminución na concentración de IgG, e viuse que esta diminución foi maior cando se quentou durante 60 min que cando se fixo durante 30 min16. Vendo estes resultados, pódese deducir que son necesarios máis estudos para atopar un protocolo de tratamento térmico que sexa seguro en canto á eliminación da contaminación bacteriana pero que non provoque unha redución importante do contido en IgG.

CONSERVACIÓN DO COSTRO É moi recomendable o almacenamento de reservas de costro para resolver problemas de rabaño, como poden ser a baixa calidade do costro dunha nai ou a morte dunha nai durante o parto. Á hora de conservalo, recoméndase identificalo coa data e coa calidade para utilizar o mellor na primeira toma, e non mesturar costros de diferentes vacas, xa que se compromete o de boa calidade e supón un risco sanitario. O costro mantido durante algún tempo a temperatura ambiente experimenta un crecemento bacteriano que diminúe a súa calidade e aumenta o risco de infección para o becerro. Polo tanto, débense empregar protocolos axeitados de conservación, como son a refrixeración ou a conxelación8. Refrixeración Recoméndase refrixerar o costro dentro da primeira hora tras a muxidura e

58 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_manexo_calostro2_galego.indd 58

26/3/21 13:42

CHARL X SABRE X AHEAD

*Nº3 por

GTPI

con +3052 *entre los toros disponibles

Ansoain (Navarra) 649 466 728 / 689 233 030 distrigen@distrigen.es

www.distrigen.es vp023_publi_distrigen.indd 59

18/3/21 11:08

M A N E XO

RECOMÉNDASE ADMINISTRAR DURANTE 3 DÍAS O LEITE DE TRANSICIÓN, XA QUE OS ANTICORPOS QUE CONTÉN, AÍNDA QUE NON SE ABSORBAN, SI QUE PODEN ACTUAR A NIVEL LOCAL NEUTRALIZANDO OS PATÓXENOS OU TOXINAS PRESENTES NA LUZ INTESTINAL

tra banda, é importante destacar que se debe maximizar a hixiene, xa que a conxelación detén o crecemento bacteriano pero non diminúe os recontos bacterianos que xa están presentes cando se garda o costro no conxelador38. Cómpre ter en conta que o costro debe estar a uns 35-40 ºC antes de administrarllo ao becerro e débese ter coidado no quecemento do mesmo para non destruír os anticorpos, polo que se debe evitar usar o microondas e a auga quente do sistema de limpeza da sala de muxidura, xa que esta adoita estar a temperaturas moi altas26. Recoméndase facelo ao baño maría, por exemplo a 50 ºC durante 45 minutos37.

SUBSTITUTIVOS DO COSTRO MATERNO

mesmo se pode almacenar a 4 ºC para usar con eficiencia ás 12 horas ou como máximo ás 24, xa que logo hai crecemento bacteriano35. Porén, nun estudo viuse que o almacenamento a 4 ºC durante 2 días non afectou á absorción de IgG polo becerro36. Outros autores8 recomendan temperaturas inferiores, de 1-2 ºC, coas que se permite a conservación durante unha semana sen que se altere a calidade. Outra ferramenta para prolongar a súa conservación é a pasteurización, que permite a refrixeración ata os 10 días26. A adición de conservantes como o sorbitol de potasio ao 0,5 % ou ácido acético permiten estabilizar o costro ata 6 días en refrixeración37, pero observouse que teñen certos inconvenientes como a perda de Ig8. Para facilitar o manexo recoméndase refrixerar o costro en botellas de 1 ou 2 litros. Conxelación A conxelación tamén se debe facer na primeira hora tras a muxidura35 e pódese realizar en botellas de plástico de 1 ou 2 litros ou en bolsas herméticas. A temperatura recomendada é de -18 a -20 ºC, coa cal non se ve afectada a concentración de Ig8. Dependendo das fontes consultadas, atopáronse distintas recomendacións en canto ao tempo máximo que se pode conservar o costro en conxelación: ata 6 meses26,38, ata un ano39 e incluso teoricamente por tempo ilimitado37. Como desvantaxes da conxelación pódese citar que a subministración do costro se atrasa arredor dunha hora ao ter que desconxelalo, e que os leucocitos se destrúen. Por ou-

Existen produtos comerciais para usar cando non hai dispoñibilidade de costro materno, por conveniencia de manexo para asegurar a calidade da primeira toma, ou por programas de control e erradicación de enfermidades40. Considéranse unha alternativa conveniente para proporcionarlle inmunidade pasiva aos becerros á vez que se reduce o risco de exposición patóxena a través do costro, nos casos nos que as vacas son positivas a paratuberculose ou teñen mastite por Mycobacterium bovis4. Os substitutivos comerciais deben ser formulados con suficientes cantidades de IgG para proporcionar máis de 100 g/dose e coa enerxía necesaria para que o neonato poida manter a temperatura corporal. Ademais deberían achegar vitaminas, aminoácidos esenciais e minerais8. Hai autores que falan de como producir un “costro” artificial en casos extremos ou cando a nai non pode proporcionalo ou non hai costro dispoñible doutras nais paridas nin almacenado. Produciríase a partir dun ovo cru engadido en leite e cun pouco de aceite de rícino para actuar como laxante. Este produto non contén Ig relevantes para o becerro, pero a albumina do ovo absórbese rapidamente e proporciona certa protección contra a septicemia9. Outra receita para casos de urxencia consistiría en mesturar un ovo, 0,3 L de auga, media cullerada de aceite de fígado de bacallau ou de rícino e medio litro de leite8. Cabe destacar que este substitutivo non contén IgG, que é a Ig esencial para a transferencia da inmunidade pasiva, pero a xema do ovo contén IgY que ten unha importante función protectora local a nivel da mucosa intestinal.

LEITE DE TRANSICIÓN A partir das 24 horas dende o parto a secreción da glándula mamaria pasa a denominarse leite de secreción en lugar de costro37. É menos denso ca o costro e ten menor contido en sólidos totais, graxa, PT e Ig, pero a súa composición segue a ser máis rica que a do leite enteiro que se produce nos días seguintes41. Logo das 24 horas de vida do becerro prodúcese o “peche intestinal” e a IgG deixa de ser absorbida no torrente sanguíneo e non pode contribuír á inmunidade sistémica42. De feito, becerros que inxeriron leite de transición despois das tomas de costro non tiveron niveis elevados de IgG ás 48 horas, a pesar de que ese leite tiña unha concentración de 63,3 g/L, superior ao punto de corte usado para considerar un costro como de boa calidade (50 g/L)12. Porén, recoméndase administrar durante 3 días o leite de transición, xa que os anticorpos que contén, aínda que non se absorban, si que poden actuar a nivel local neutralizando os patóxenos ou toxinas presentes na luz intestinal26. Viuse que a administración de leite de transición aos becerros, posteriormente ás tomas de costro, diminuíu a probabilidade de que amosasen signos de enfermidade respiratoria (descarga nasal e/ou ocular e/ou orellas ou cabeza inclinadas)12.

NOTA DA AUTORA

Este artigo constitúe a segunda parte do meu traballo Fin de Máster, que leva por título Fallo da transferencia da inmunidade pasiva en becerros, Máster Propio en Produción de Leite, Campus Terra, Universidade de Santiago de Compostela (USC), 2020

60 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_manexo_calostro2_galego.indd 60

26/3/21 13:42

seguro de ganado

vacuno Incluye saneamiento ganadero Asegure la calidad de su leche (células somáticas, aflatoxinas…)

Más que un seguro

PARA SUSCRIBIR SU SEGURO DIRÍJASE A: • MAPFRE ESPAÑA CÍA. DE SEGUROS Y REASEGUROS • AGROPELAYO SOCIEDAD DE SEGUROS S.A. • CAJA DE SEGUROS REUNIDOS (CASER) • SEGUROS GENERALES RURAL • ALLIANZ, COMPAÑÍA DE SEGUROS • PLUS ULTRA SEGUROS • HELVETIA CÍA. SUIZA S.A. DE SEGUROS • MUTUALIDAD ARROCERA DE SEGUROS • CASER MEDITERRÁNEO SEGUROS GENERALES • CAJAMAR SEGUROS GENERALES S.A. • GENERALI DE ESPAÑA, S.A. SEGUROS • FIATC, MUTUA DE SEGUROS Y REASEGUROS • BBVASEGUROS, S.A. DE SEGUROS • AXA SEGUROS GENERALES • SEGUROS CATALANA OCCIDENTE • REALE SEGUROS GENERALES • MGS SEGUROS Y REASEGUROS S.A. • SANTALUCÍA S.A. CÍA. DE SEGUROS • MUSSAP, MUTUA DE SEGUROS • AGROMUTUAMAVDA, SDAD. MUTUA DE SEG. • PELAYO, MUTUA DE SEGUROS A PRIMA FIJA

vp023_anuncio_agroseguro.indd 61

15/3/21 17:41

M A N E XO

BIBLIOGRAFÍA

1. Moore M, Tyler JW, Chigerwe M, Dawes ME, Middleton JR. Effect of delayed colostrum collection on colostral IgG concentration in dairy cows. J Am Vet Med Assoc. 2005;226(8):1375-1377. 2. Morin D, Nelson S, Reid E, Nagy D, Dahl G, Constable P. Effect of colostral volume, interval between calving and first milking, and photoperiod on colostral IgG concentrations in dairy cows. J Am Vet Med Assoc. 2010;237(4):420-428. 3. Godden S. Colostrum Management for Dairy Calves. Vet Clin North Am Food Anim Pract. 2008;24(1):19-39. 4. Comisión de la Unión Europea. Directiva 2008/119/CE del Consejo de 18 de diciembre de 2008 relativa a las normas mínimas para la protección de terneros. 2009:7-13. 5. Stott GH, Marx DB, Menefee BE, Nightengale GT. Colostral Immunoglobulin Transfer in Calves III. Amount of Absorption. J Dairy Sci. 1979;62(12):1902-1907. 6. Fischer AJ, Song Y, He Z, Haines DM, Guan LL, Steele MA. Effect of delaying colostrum feeding on passive transfer and intestinal bacterial colonization in neonatal male Holstein calves. J Dairy Sci. 2018;101(4):3099-3109. 7. Shivley CB, Lombard JE, Urie NJ, et al. Preweaned heifer management on US dairy operations: Part II. Factors associated with colostrum quality and passive transfer status of dairy heifer calves. J Dairy Sci. 2018;101(10):9185-9198. 8. Espada M, Ramos JJ, Ferrer LM, Loste A, Ortín A, Fernández A. El Calostro. Clave de Supervivencia. Servet; 2011. 9. Phillips CJC. Feeding Methods. In: Principles of Cattle Production. CABI Publishing; 2001:11-57. 10. Contexto Ganadero. Funciones de la gotera esofágica en los terneros. 2017. 11. Adams GD, Bush LJ, Horner JL, Staley TE. Two Methods for Administering Colostrum to Newborn Calves. J Dairy Sci. 1985;68(3):773-775. 12. Conneely M, Berry DP, Murphy JP, Lorenz I, Doherty ML, Kennedy E. Effect of feeding colostrum at different volumes and subsequent number of transition milk feeds on the serum immunoglobulin G concentration and health status of dairy calves. J Dairy Sci. 2014;97(11):6991-7000. 13. Pritchett LC, Gay CC, Besser TE, Hancock DD. Management and Production Factors Influencing Immunoglobulin G1 Concentration in Colostrum from Holstein Cows. J Dairy Sci. 1991;74(7):2336-2341. 14. McGuirk S, Collins M. Managing the production, storage and delivery of colostrum. Vet Clin North Am Food Anim Pract. 2004;20(3):593-603. 15. Bush LJ, Staley TE. Absorption of Colostral Immunoglobulins in Newborn Calves. J Dairy Sci. 1980;63(4):672-680.

16. Saldana DJ, Gelsinger SL, Jones CM, Heinrichs AJ. Effect of different heating times of high-, medium-, and low-quality colostrum on immunoglobulin G absorption in dairy calves. J Dairy Sci. 2019;102(3):2068-2074. 17. Weaver DM, Tyler JW, VanMetre DC, Hostetler DE, Barrington GM. Passive transfer of colostral immunoglobulins in calves. J Vet Intern Med. 2000;14(6):569-577. 18. Bartier AL, Windeyer MC, Doepel L. Evaluation of on-farm tools for colostrum quality measurement. J Dairy Sci. 2015;98(3):1878-1884. 19. Muller LD, Ellinger DK. Colostral Immunoglobulin Concentrations Among Breeds of Dairy Cattle. J Dairy Sci. 1981;64(8):1727-1730. 20. Guy M, McFadden T, Cockrell D, Besser T. Regulation of colostrum formation in beef and dairy cows. J Dairy Sci. 1994;77(10):3002-3007. 21. Silva-del-Río N, Rolle D, GarcíaMuñoz A, et al. Colostrum immunoglobulin G concentration of multiparous Jersey cows at first and second milking is associated with parity, colostrum yield, and time of first milking, and can be estimated with Brix refractometry. J Dairy Sci. 2017;100(7):5774-5781. 22. Mendoza A, Caffarena D, Giannitt F, Morales T, Fariña S. Manejo del calostro en el ternero recien nacido. Rev INIA. 2017;48:6-10. 23. Godden SM, Lombard JE, Woolums AR. Colostrum Management for Dairy Calves. Vet Clin North Am - Food Anim Pract. 2019;35(3):535556. 24. Puppel K, Gołebiewski M, Grodkowski G, et al. Composition and Factors Affecting Quality of Bovine Colostrum : A Review. Animals. 2019;9(1070):1-14. 25. Mechor GD, Gröhn YT, van Saun RJ. Effect of Temperature on Colostrometer Readings for Estimation of Immunoglobulin Concentration in Bovine Colostrum. J Dairy Sci. 1991;74(11):3940-3943. 26. González J V., Elvira L. Guía Práctica de Diagnóstico. Diarrea Neonatal Bovina. MSD Animal Health; 2011. 27. Bielmann V, Gillan J, Perkins NR, Skidmore AL, Godden S, Leslie KE. An evaluation of Brix refractometry instruments for measurement of colostrum quality in dairy cattle. J Dairy Sci. 2010;93(8):3713-3721. 28. Elsohaby I, McClure JT, Cameron M, Heider LC, Keefe GP. Rapid assessment of bovine colostrum quality: How reliable are transmission infrared spectroscopy and digital and optical refractometers? J Dairy Sci. 2017;100(2):1427-1435. 29. Johnson J, Godden S, Molitor T, Ames T, Hagman D. Effects of feeding heat-treated colostrum on passive transfer of immune and nutritional parameters in neonatal dairy calves. J Dairy Sci. 2007;90(11):5189-5198. 30. Constable PD, Hinchcliff KW, Done SH, Grünberg W. Veterinary Medicine: A Textbook of the Diseases of Cattle, Horses, Sheep, Pigs, and Goats. 11th ed. Elsevier; 2017.

31. MAPA. Guías de prácticas correctas de higiene: Vaca Nodriza. 2007:96. 32. Godden S, McMartin S, Feirtag J, et al. Heat-treatment of bovine colostrum. II: effects of heating duration on pathogen viability and immunoglobulin G. J Dairy Sci. 2006;89(9):3476-3483. 33. Godden SM, Wells S, Donahue M, et al. Effect of feeding heat-treated colostrum on risk for infection with Mycobacterium avium ssp. paratuberculosis, milk production, and longevity in Holstein dairy cows. J Dairy Sci. 2015;98(8):5630-5641. 34. McMartin S, Godden S, Metzger L, et al. Heat treatment of bovine colostrum. I: effects of temperature on viscosity and immunoglobulin G level. J Dairy Sci. 2006;89(6):21102118. 35. Gnemmi G. Calostro: monitorización y manejo (2a parte). Webinar presentado 18/06/2020. 36. Cummins C, Berry DP, Murphy JP, Lorenz I, Kennedy E. The effect of colostrum storage conditions on dairy heifer calf serum immunoglobulin G concentration and preweaning health and growth rate. J Dairy Sci. 2017;100(1):525-535. 37. Gnemmi G. Calostro: nuevos descubrimientos en términos de calidad. Monitorización y manejo en campo. Webinar presentado 21/05/2020. 38. Cullens F. Storing colostrum. 2017. https://www.canr.msu.edu/news/ storing_colostrum 39. AHDB Dairy. Colostrum hygiene. 2015. https://www.farmantibiotics. org/wp- content/uploads/2018/01/ j2247_dairy_calf_amends_sec3_colostrum_hygiene_aw2.pdf 40. Lago A, Socha M, Geiger A, et al. Efficacy of colostrum replacer versus maternal colostrum on immunological status, health, and growth of preweaned dairy calves. J Dairy Sci. 2018;101(2):1344-1354. 41. Davis CL, Drackley JK. The Development, Nutrition, and Management of the Young Calf. 1st ed. Iowa State University Press; 1998. 42. Quigley J. Calf Note 138 - Alimentación prolongada con calostro y salud de los terneros. Calf Notes. 2009. https://www. calfnotes.com/new/es/2009/01/04/ calf-note-138- alimentacion-prolongada-con-calostro-y-salud-de-losterneros/

62 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_manexo_calostro2_galego.indd 62

26/3/21 13:42

EXPERIENCIAS CON OPTIS , O CONSERVANTE QUE MELLORA E ESTABILIZA A CALIDADE DO SILO JOSÉ SÁNCHEZ

125 vacas en muxido. Levan máis de seis anos usando Optisil.

Socio de Agrociocende SC (Ciocende, Boimorto, A Coruña) Que é o que máis valoras da marca Optisil? Creo que, ademais de ser produtos que traballan moi ben, sen ser corrosivos nin irritantes, a marca achéganos un bo servizo a través de Xesga. Aínda que axudan, non hai milagres e non todo é botar conservantes.

Valoro os apoios formativos das auditorías, os talleres SiloAprende e a interpretación das analíticas de fermentativo. Esta información é unha boa axuda para entender o proceso, ademais de mellorar o manexo e así obter silos de calidade nutritiva e sanitaria.

JOSÉ MANUEL SÁNCHEZ | Técnico comercial de Xesga. Delegación de Teixeiro Onde se empeza a facer un bo silo? Na pradería. Hai que partir dunha boa materia prima: herbas con moita proteína, baixas en fibra e cunha boa porcentaxe de azucres. Con sementes certificadas de raigrás inglés ou híbrido teremos herbas con máis porcentaxe de folla, que terán máis valor proteico e fan o silo máis fácil de com-

Análise e comentario do silo de Agrociocende SC A fermentación láctica foi moi intensa neste silo, de moi boa calidade nutritiva, como demostra a superprodución de láctico en baixada do pH. A ausencia de butírico e o baixo contido de nitróxeno amoniacal revelan a ausencia de clostridios. O alto contido en cinzas non supón un obstáculo para que se levara a cabo unha moi boa fermentación.

pactar que cando teñen máis proporción de cana. As variedades tardías dannos máis marxe de manobra e poden esperar a ter mellores condicións meteorolóxicas sen que encanen e perdan calidade. As emendas calcarias, fertilizantes, tratamentos fitosanitarios das praderías etc. son moi importantes para asegurarnos unha boa colleita.

MS (%)

32,3

3,7

Láctico (g)

PB (%)

17,7

pH conservación

4,5

Acético (g)

Cinzas (%)

14,8

Conservación

-0,8

Láctico/acético

FAD (%)

23,9

Butírico (g)

N amoniacal (% sobre PB)

6,6

Etanol (g)

JAVIER REGUEIRO

131,94 27 4,89 0 4,9

Moxe 76 vacas en robot. Traballa con Optisil pola importancia do conservado en silos húmidos.

Propietario de Gandería Cordeiro SL (Arcillá, Cospeito, Lugo) Por que usas conservantes no silo de herba? As producións que alcanzo na miña granxa requiren chegar á excelencia en case todo: xenética, instalacións, camas, nutrición e, por suposto, os silos. Unha herba como a do silo actual, con máis dun 20 % de PB e unha baixa fibra, non é fácil de ensilar, máis aínda se a quero facer con certa humidade para

mellorar a compactación e non ter moitas perdas de nutrientes no procesado. Cun bo conservante como Optisil sei que minimizo os problemas e aumento as posibilidades de que a fermentación vaia ben. Canto máis húmida e viciosa sexa a herba, máis doses hai que botar.

RUBÉN VIDAL | Técnico comercial de Xesga. Delegación de Muimenta Que consellos darías sobre a dosificación? Hai moita xente que só valora o prezo/litro e compra produtos con composicións distintas, pero os compoñentes de Optisil son os máis efectivos do mercado. En canto á dosificación, nas analíticas que facemos de fermentativo faise unha clasificación que vai do 1 (excelente) ao 5 (non apto). Un silo excelente non só non cheira, senón que dá un olor como de iogur, e iso ten consecuencias positivas nas vacas de alta produción. Non sempre un litro é a dose correcta; puido selo o ano anterior, pero ser

Análise e comentario do silo de Gandería Cordeiro SL Silo dun excelente valor nutritivo. A alta porcentaxe de proteína e o alto contido en cinzas non impediron unha boa fermentación láctica. A boa concentración de láctico, o moderado valor do acético e o pH correcto indican que se conseguiu unha boa conservación.

insuficiente para este corte. Ás veces, subir un ou dous litros supón subir un ou dous puntos a cualificación da analítica e iso trasládase nunha mellor produción. Como ves o futuro do mercado dos conservantes? O estados dos silos aféctalles a factores produtivos e sanitarios da granxa e á industria leiteira. Os silos en mal estado teñen consecuencias no benestar animal e incluso nas emisión de CO2, xa que, cando se quentan, están emitindo CO2 á atmosfera sen sacarlle proveito. Os conservantes son unha boa axuda para chegar a isto.

MS (%)

27,99

PB (%)

20,89

pH conservación

Cinzas (%)

11,28

Conservación

FAD (%)

26,35

N amoniacal (% sobre PB)

4,26

Láctico (g)

91,5

4,3

Acético (g)

20,7

Láctico/acético

4,42

-0,04

Butírico (g)

9,14

Etanol (g)

¡En vídeo!

Rúa Castiñeiras, nave 112-A2 Pol. Ind. Milladoiro - Ames (A Coruña) | Tel.: 981 94 17 94 | xesga@xesga.net | www.xesga.net Delegación Lalín 986 79 23 73

vp023_publir_optisil_galego.indd 63

Delegación Muimenta 982 52 81 14

Delegación Santa Comba 981 88 09 72

Delegación Curtis 981 78 94 93

Delegación Carballo 981 70 14 44

29/3/21 9:53

M A N E XO

Efecto do estrés por calor e do arrefriamento das vacas no verán na súa eficiencia alimenticia Diferentes estudos de investigación confirman ao longo dos anos que o estrés por calor causa “ineficacia nutricional” nas nosas vacas; con base nesta premisa, neste artigo resumo os resultados do traballo do que formei parte, xunto a un equipo de investigación do Ministerio de Agricultura de Israel, levado a cabo na granxa experimental do citado Ministerio. Israel Flamenbaum, Ph.D Cow Cooling Solutions Ltd. Israel e Cowcooling Flamenbaum & Seddon Ltd. Brasil israflam@inter.net.il www.cool-cows.com

INTRODUCIÓN

as últimas tres décadas publicouse moita información sobre o efecto negativo do estrés por calor do verán nos trazos produtivos e reprodutivos da vaca de alto rendemento. Porén, existía información moi limitada ata os últimos anos sobre o efecto do estrés

por calor na eficiencia alimenticia das vacas (segundo o estimado pola relación alimento/leite). Unha publicación especial de NRC dos anos oitenta mostrou que os requirimentos de enerxía para o mantemento das vacas leiteiras eran un 25 % máis altos para as vacas expostas a temperaturas ambiente de 35 °C en comparación coas mantidas a 20 °C. Se traducimos estes datos a vacas de alto rendemento que comen dietas de mantemento × 4, os seus esperados requirimentos de alimentación, cando están estresadas pola calor,

64 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_manexo_estresVeran_galego.indd 64

29/3/21 9:42

M A N E XO

A DIMINUCIÓN NA PRODUCIÓN DÉBESE Á REDUCIÓN NO CONSUMO DE ALIMENTO, PERO TAMÉN Á ENERXÍA UTILIZADA PARA A ACTIVACIÓN DOS MECANISMOS CORPORAIS PARA A DISIPACIÓN DA CALOR

son máis do 5 % por riba dos requirimentos de vacas mantidas en temperaturas normais. Estudos levados a cabo nas instalacións do USDA nos anos sesenta mostraron que o requirimento de alimento para producir un litro de leite era un 10 % máis alto

nas vacas de partos do verán, en comparación coas de partos do inverno. A enerxía do leite adoitaba estar preto do 60 % da consumida cando as vacas estaban en temperaturas normais, pero só chegaba ao 35 % cando estiveron expostas durante 2 semanas a condicións

Fabricantes de aceites vegetales y tortas oleaginosas TORTA DE SOJA · COLZA · GIRASOL LINAZA · HARINA DE MAÍZ Y CEBADA También en producción ecológica

comercial@assa1949.com · www.aceitesdesemillas.com · Tel. +34 938 654 600 Priorat, s/n - Pol. Ind. La Borda – 08140 Caldes de Montbui (Barcelona) España 03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 65

vp023_manexo_estresVeran_galego.indd 65

29/3/21 9:43

M A N E XO

Táboa 1. Resultados do experimento realizado en Israel Grupo

Período A (xullo)

Período B (agosto) Relación leite-MS***

Consumo MS (kg/d)

Produción de leite (kg/d)

24,4

44,0

1,80

2**

24,4

44,0

1,80

Produción de leite (kg/d)

Relación leite-MS***

19,4

36,0

1,80

19,4

30,8

1,58

Consumo MS (kg/d)

ARREFRIAR AS VACAS NO VERÁN TEN O POTENCIAL DE REDUCIR O CUSTO DE ALIMENTACIÓN E AUMENTAR AS GANANCIAS ANUAIS POR VACA EN 50-100 USD

Grupo 1. Consumo ad líbitum en xullo e restrinxido ao nivel do grupo 2 en agosto Grupo 2. Consumo a vontade en xullo e agosto *As vacas arrefriáronse en xullo e agosto **As vacas arrefriáronse en xullo e sen arrefriamento en agosto ***Relación leite-MS (kg de leite producida por 1 kg de MS consumida)

de estrés por calor en cámaras climáticas (32 °C). Nunha enquisa realizada en 13 granxas leiteiras comerciais en Alabama durante os meses de inverno, produciuse a cantidade de 1,4 kg de leite por cada kg de MS consumida, en comparación con 1,32 kg de leite producido por kg de MS consumida en meses do verán (5 % de diminución na eficiencia de alimentación). Investigadores da Universidade de Arizona publicaron recentemente un estudo realizado nas novas cámaras climáticas situadas en Tucson. Nas vacas de alto rendemento mantidas en condicións climáticas normais, cuxa inxestión de alimento estaba restrinxida á das vacas estresadas por calor, a diminución do rendemento do leite foi só a metade da obtida nas vacas estresadas por calor (30 % e 15 % nas vacas estresadas por calor e alimentadas en condicións normais, respectivamente). A redución no consumo de alimento, obtida nas vacas estresadas por calor neste estudo, podería explicar só a metade da diminución na produción de leite, supoñendo que o resto foi enerxía utilizada para a activación dos mecanismos corporais para a disipación de calor e os cambios no metabolismo e na función intestinal das vacas. Noutras palabras, o estrés por calor causa “ineficacia nutricional”.

ANÁLISE NA GRANXA EXPERIMENTAL DO MINISTERIO DE AGRICULTURA DE ISRAEL Baseado no mesmo protocolo, formei parte dun equipo dos servizos de

investigación e extensión agrícola do Ministerio de Agricultura do Estado de Israel, nun estudo realizado nas instalacións da granxa experimental do citado Ministerio. Instaláronse dous grupos de vacas de alto rendemento, cunha media de 45 kg/d. No mesmo lado dun cortello, alimentadas ad líbitum, unha ración TMR (provista en caixas de alimentación individuais cun peso diario) e muxidas 3 veces ao día. Todas as vacas foron arrefriadas intensamente mediante unha combinación de esparexedores e ventilación forzada. A investigación comezou o 1 de xullo e durou ata fin de mes. Todas as vacas foron arrefriadas e foron rexistrados diariamente o consumo de alimento, a produción de leite e outros parámetros. Durante a última semana dese mes, o arrefriamento detívose gradualmente nun dos grupos, mentres que a subministración de alimento ao outro se restrinxiu (por pares) ao que consomen as vacas non arrefriadas e sometidas a estrés por calor. Os resultados do experimento realizado en Israel preséntanse na táboa 1. Do mesmo xeito que o que se obtivo no “estudo de Arizona”, tamén no “estudo israelí” a diminución do 20 % no consumo de alimento, de 24,4 a 19,4 kg/vaca/día nas vacas que o seu arrefriamento foi detido, explicou só a metade da diminución na produción de leite e a caída de leite en vacas estresadas por calor foi case o dobre da obtida en vacas arrefriadas (14 e 8 kg/vaca/día), aínda que o consumo de alimento foi o mesmo. Pódese dicir

66 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_manexo_estresVeran_galego.indd 66

30/3/21 16:43

I n n ova c i o n e s g a n a d e ra s

APROVECHE

Nu trición y Salud

Lo natural es bueno

TODA LA ENERGÍA DE SU RACIÓN DURANTE TODO EL AÑO

ENERMILK PLUS CON TODAS LAS VENTAJAS DE ENERMILK POTENCIADO Y TODOS LOS BENEFICIOS DE LAS *Saccharomyces cerevisiae NCYC R 404

LEVADURAS

- LEVADURA ESPECÍFICA VACAS LECHERAS

Aumenta la digestibilidad de la fibra

Disminuye el riesgo de acidosis.

y por tanto, la energía disponible.

Previene la aparición de la cetosis.

Estimula el funcionamiento del rumen.

Mejora los índices de fertilidad.

Incrementa la ingesta.

Alarga la curva de máxima producción.

Reduce el ESTRÉS POR CALOR y su efecto sobre la ingesta, la producción y la fertilidad

www.grupoinnofarm.com vp023_publi_INNNOFARM_CAST.indd 67

17/3/21 17:45

M A N E XO

En vídeo

MARÍA HERMIDA PONSE Á FRONTE DO LABORATORIO ROCK RIVER EN ESPAÑA A exxefa de servizo da Finca Mouriscade (Deputación de Pontevedra) inicia unha nova etapa profesional ao chegar a un acordo de colaboración co laboratorio americano Rock River para o desenvolvemento da súa actividade en exclusiva para toda España.

Con sede en Wisconsin (EE. UU.), Rock River conta cunha potente rede de laboratorios especializados na análise agrícola por todo o mundo. María Hermida continuará exercendo o seu labor profesional no ámbito que mellor coñece, o da análise de ensilados e forraxes, pero a partir de agora farao coa nova metodoloxía do Rock River Laboratory Spain.

Especialistas na análise de: Ensilados de pradeira, millo e cereais (trigo, cebada, sorgo...) Forraxes deshidratadas (todo tipo de feos, leguminosas, alfalfa...) Forraxes húmidas (pastone, bagazo de cervexa...)

que as vacas arrefriadas no verán melloran a eficiencia alimenticia ao reducir entre o 5 e o 10 % a cantidade de alimento requirido para certa cantidade de leite producido, en comparación coas estresadas por calor.

AS VACAS ARREFRIADAS NO VERÁN MELLORAN AO REDUCIR ENTRE O 5 E O 10 % A CANTIDADE DE ALIMENTO REQUIRIDO

CONCLUSIÓN Con base nos resultados obtidos no noso estudo, pódese facer o seguinte cálculo: se temos en conta que o custo medio de alimentación diaria por vaca é de 6 USD e hai 150 días estresantes de verán no ano, entón arrefriar as vacas no verán ten o potencial de reducir o custo de alimentación e aumentar as ganancias anuais por vaca en 50-100 USD. Esta cantidade de diñeiro está en moitas partes do mundo por riba do custo necesario para operar os sistemas de arrefriamento para as vacas no verán.

Análises que se adaptan ás súas necesidades: Análise tradicional dos parámetros máis habituais (materia seca, fibras, proteínas...) Análise completa, que inclúe a dixestibilidade en distintos períodos de tempo da fibra neutra e do amidón (no caso dun silo de millo, por exemplo)

ROCK RIVER LABORATORY SPAIN María Hermida Polígono Industrial Lalín 2000, Parcela A8 Lalín – Pontevedra (España) maria@rockriverlab-spain.com 986 597 195 | 629 901 290

68 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_manexo_estresVeran_galego.indd 68

29/3/21 9:43

vp023_publi_DELAVAL.indd 69

17/3/21 17:47

SAÚDE ANIMAL

Diagnóstico e control da febre Q no gando vacún Neste estudo descríbense os pasos principais que se deben ter en conta á hora de tomar a decisión de comezar o programa de control da Coxiella burnetti, causante da febre Q, na nosa granxa, que inclúen a vacinación e a bioseguridade, co fin de aumentar os beneficios económicos e protexer os seres humanos. Antonio Jiménez Ceva Salud Animal antonio.jimenez@ceva.com

INTRODUCIÓN

febre Q é unha das causas máis frecuentes de aborto infeccioso na vaca, xunto con Neospora e BVD [1], debido á súa capacidade de causar placentite [2]. Tamén está asociada a outros problemas reprodutivos e sábese que infecta os macrófagos nas endometrites crónicas [3], o cal pode explicar a infertilidade que se reportou en varios estudos observacionais. Coxiella burnetii está moi estendida (hai unha prevalencia mundial en granxa do 38 % e en España reportáronse prevalencias significativamente máis altas), de tal maneira que podemos dicir que practicamente unha de cada dúas explotacións ten Coxiella burnetii circulando

entre os seus animais e o ambiente. Por outra banda, tamén se sabe que pode cursar de forma subclínica e, de feito, atopouse C. burnetii nas secrecións de vacas con partos normais. Un motivo importante para tomar a decisión de aplicar un programa de control que inclúe a vacinación é a protección dos seres humanos, nos que pode causar pneumonía, hepatite, endocardites e abortos. Con todo, desde un punto de vista exclusivamente zootécnico, como saber se unha explotación pode ter un impacto positivo nos seus resultados se implementa un programa de control con vacinación? Cal é o beneficio económico desta medida? A vacina de Coxiella burnetii fase I é un produto de prescrición veterinaria, polo que é o veterinario o que debe avaliar a situación, para prescribila, xunto con outras medidas de control. O seu papel nesta toma de decisión é

fundamental: a avaliación da existencia de síntomas compatibles con febre Q, a análise en laboratorio e unha correcta análise da situación baseada na xestión de datos de granxa con diagnóstico diferencial son as claves desta decisión. No caso dun aumento na taxa de abortos, a situación pode ser relativamente evidente e a decisión pode basearse no diagnóstico en laboratorio xunto co de outras causas posibles de aborto. No entanto, nos cadros de endometrites, perdas temperás de xestación ou baixas taxas de concepción, a cuantificación do problema só se poderá facer se existen datos fiables e datos de referencia que poidamos considerar como normais. Ademais, en moitas ocasións varias causas ou factores adoitan estar a afectar á vez á granxa: balance enerxético, manexo da transición en vacas de leite, enfermidades metabólicas, manexo reprodutivo, presenza doutras enfermidades infec-

70 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_saudeAnimal_antonioJimenez2_galego.indd 70

29/3/21 10:37

SAÚDE ANIMAL

UNHA DE CADA DÚAS EXPLOTACIÓNS TEN COXIELLA BURNETTII CIRCULANDO ENTRE OS SEUS ANIMAIS E O AMBIENTE

ciosas etc., así como interactuar entre eles, o cal fai que o proceso de toma de decisións sexa máis complexo. Unha abordaxe integral á hora do diagnóstico da situación debe permitir valorar o peso relativo de cada un dos factores e identificar cales son as causas limitadoras dos resultados produtivos para que a decisión que tome o veterinario impacte nos resultados dunha maneira óptima.

OS TRES PASOS PARA TOMAR UNHA DECISIÓN

1) É un cadro compatible con febre Q? Os síntomas máis importantes poden ser moi visibles, como abortos (ou cadros similares como nados mortos ou nados débiles), ou menos visibles, nos que é imprescindible a medición con datos para poder apreciarse: porcentaxe alta de retención de placenta, porcentaxe de perdas de xestación temperás por encima do normal, baixa taxa de concepción ou porcentaxes altas de

Asesoría xenética

vacas con endometrite (vacas “sucias”). 2) Diagnóstico en laboratorio: está Coxiella burnetii circulando na explotación? Podemos dicir que Coxiella burnetii está a circular na explotación se hai niveis significativos de prevalencia de anticorpos (ao redor da metade ou máis dos animais) nunha mostraxe dunhas 6 vacas como mínimo, que inclúa primíparas e multíparas, que tivesen problemas reprodutivos e que estean con máis de 60-90 días de paridas, xa que os niveis de anticorpos adoitan baixar ao redor do parto [4]. Tamén se hai un PCR positivo a Coxiella burnetii nun aborto ou hisopo vaxinal nos 7 días despois dun aborto ou en leite de tanque. O primeiro expresa circulación, no sentido de que as vacas crearon anticorpos pola presenza da bacteria; o segundo significa que está a haber circulación por poñer de

A asesoría xenética de Embriovet nace da necesidade de coidar a xenética do vacún de leite Este novo servizo comprende a análise da xenética da granxa, un plan xenético estratéxico e un programa xenético orientado a obxectivos Servizos incluidos:

1. Auditoría xenética de partida

2. Definición de obxectivos 3. Deseño do programa xenético e reprodutivo 4. Xestión dos datos xenómicos

O novo servizo de Embriovet para o coidado da xenética do vacún de leite

5. Seleción do seme a empregar 6. Acoplamentos

www.embriomarket.com Parcela 8, Polígono de Piadela, 15300 Betanzos (A Coruña) Tfno/Fax: +34 981 791 843 - 649 239 488

Embriomarket

Embriomarketsl

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 71

vp023_saudeAnimal_antonioJimenez2_galego.indd 71

29/3/21 10:37

SAÚDE ANIMAL

OS SÍNTOMAS MÁIS IMPORTANTES PODEN SER MOI VISIBLES, COMO ABORTOS [...], OU MENOS VISIBLES, NOS QUE É IMPRESCINDIBLE A MEDICIÓN CON DATOS PARA PODER APRECIARSE

A análise de mostras de sangue, de hisopos vaxinais ou de leite de tanque é unha parte importante do diagnóstico que deberá ser avaliada xunto con outros elementos para tomar a decisión de implementar un programa de vacinación

manifesto a presenza da bacteria directamente. Normalmente non se recomenda sacar mostras de nulíparas, porque mesmo en niveis altos de circulación é frecuente que non seroconvertan ata despois do primeiro parto [5], [6]. Importante: é conveniente ter un perfil de idades (número de partos) das vacas mostreadas: unha porcentaxe de prevalencia relativamente alta en multíparas podería non ser un reflexo dun problema recente; con todo, calquera prevalencia algo significativa en primíparas significa circulación recente [7]. 3) Diagnóstico diferencial: é Coxiella burnetii o principal problema ou un dos principais problemas que está a ter a explotación? No caso de abortos, hai que ter en conta a posible presenza doutras causas que poidan estar presentes, como Neospora ou BVD. No caso de que tamén haxa estes problemas, é necesario tomar medidas para controlalos. No caso de baixa eficiencia reprodutiva, é importante ter en conta calquera outro problema infeccioso, nutricional ou de manexo reprodutivo que poida afectar o rendemento reprodutivo: hai Trichomonas ou Campilobacter? (vacas de carne con presenza de touros) Como é o balance enerxético ao redor do parto? É correcto o manexo reprodutivo? Co diagnóstico en laboratorio podemos diagnosticar a presenza

da bacteria e a súa circulación na explotación, pero os efectos dun programa de control poden non apreciarse visiblemente se hai outros axentes causantes ou factores que estean a influír no problema. É o veterinario o que debe valorar o conxunto de elementos que poden estar a influír e, no caso de comezar un programa de control con vacinación, marcar uns obxectivos realistas baseados en datos.

PROGRAMA COMPLETO DE CONTROL DA FEBRE Q NO GANDO VACÚN Un programa completo de control da febre Q en gando vacún engloba dous tipos de medidas: bioseguridade e vacinación. Moitos veterinarios usan a oxitetraciclina en explotacións afectadas por febre Q debido á súa efectividade contra C. burnetii e á súa difusión intracelular. Demostrouse que, no gando vacún, cando se usa nunha única inxección no secado, á dose de 20 mg/kg, diminúese o risco de excreción no parto [9]. Aínda que os antibióticos poderían considerarse, é importante destacar a relevancia do seu uso racional e o feito de que a aplicación de antibioterapia sen vacinación só pode conter dunha forma limitada a excreción. Por iso non é aconsellable o uso de antibióticos como medida de control da febre Q. Se non se aplica un programa de vacinación, fallará o compoñente máis importante: a protección dos animais non infectados e non se lo-

grará un correcto control da enfermidade. Bioseguridade Debido á gran capacidade de propagación da bacteria e á súa posibilidade de diseminación polo vento, é moi difícil a redución da circulación de C. burnetii entre explotacións, en relación á fauna salvaxe ou en relación ao ser humano. No que respecta á explotación e á parte de medidas xerais de bioseguridade, pódense tomar unha serie de medidas específicas de bioseguridade [8] (figura 1):

72 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_saudeAnimal_antonioJimenez2_galego.indd 72

29/3/21 10:37

TU GANADERÍA

MERECE LOS MEJORES AMINOÁCIDOS.

Smartamine® & MetaSmart®

MAS QUE LECHE �Todas las vacas necesitan metionina!

En múltiples estudios universitarios y pruebas de campo, el uso de Smartamine® M y MetaSmart® para equilibrar las raciones ha demostrado generar: - Más leche, más proteína, más grasa. - Mayor disminución de los trastornos metabólicos en el periodo de transición. - Mejora la eficiencia reproductiva: salida en celo y gestaciones a término. De la manera más rentable posible. Confía en Adisseo, líder mundial en nutrición con aminoácidos en rumiantes desde los 90s. Contacta hoy mismo con nuestro equipo técnico.

+34974316092 Info.nasp@adisseo.com

www.adisseo.com vp023_publi_adisseo.indd 73

18/3/21 11:07

SAÚDE ANIMAL

Figura 1. Cadro de medidas de bioseguridade para o control da febre Q RISCOS Existencia de animais excretores

Maior excreción no momento do parto ou aborto

MEDIDAS DE MANEXO Restrición de entrada de animais infectados na explotación e valoración custo/beneficio do sacrificio de animais excretores • • • •

O BENEFICIO ECONÓMICO DAS MEDIDAS DE CONTROL, QUE INCLÚEN A VACINACIÓN, É DE AO REDOR DE 70-100 €/VACA E LACTACIÓN

Locais para partos separados e fáciles de limpar Uso de luvas desbotables nas manipulacións obstétricas Destrución de fetos e placentas Desinfección do local despois do parto

Contaminación do esterco

O manexo do esterco ou xurros non deben facerse en días con vento

Posibilidade de transmisión por carrachas

Control de parasitos

Figura 2. Esquema dun programa de vacinación moi usado no campo por veterinarios

*Consulte sempre co seu veterinario

Vacinación A primeira publicación sobre a eficacia da vacina de febre Q no gando vacún demostrou que reduce o risco de que os animais non infectados, vacinados cando non estaban xestantes, se convertan en excretores (probabilidade cinco veces inferior en comparación cos animais que recibiron un placebo), polo que na ficha técnica do produto aparece esta indicación, para reducir a excreción de Coxiella burnetii nestes animais vía leite e moco vaxinal. Na ficha técnica recoméndase administrar as primeiras 2 doses cun intervalo de 3 semanas, 3 semanas antes da inseminación ou cubrición, con revacinación cada 9 meses [10]. Desde 2008, moitos veterinarios e estudos científicos usaron a vacina con outros protocolos. Así, demostrouse a seguridade da vacina en vacas xestantes [11], a eficacia da vacina en provocar unha resposta inmune que permite a vacinación cada 12 meses [12] e, así mesmo, observáronse outros efectos ademais da diminución da excreción [9], [13], como a diminución dos abortos, perdas fetais temperás e os retornos tardíos a celo [14], [15], dos problemas como metrite/endometrite [16] e a mellora de índices reprodutivos [14], [16], [17].

Por iso, o protocolo que máis usan os veterinarios en campo consiste en dúas vacinacións separadas 3 semanas e revacinacións anuais (figura 2). Efectos da vacinación demostrados en estudos científicos 1) Diminución da excreción Nun estudo con 74 granxas demostrouse que a vacinación de toda a granxa reduce a carga de C. burnetii no tanque [9]. Noutro estudo realizado en España demostrouse que un programa de vacinación de toda a granxa en tan só dous anos diminuíu non só a porcentaxe de vacas excretoras dun 9 % ata un 1,2 %, senón tamén a contaminación ambiental [13]. 2) Diminución dos abortos, perda de xestación temperá e retornos tardíos a celo Nun estudo realizado nunha explotación de 750 vacas de leite de alta produción en España no que se compararon as perdas fetais temperás de vacas vacinadas e non vacinadas, a probabilidade de perda de xestación temperá foi 1,42 veces maior nas vacas non vacinadas que nas vacinadas, dunha forma estatisticamente

significativa (vacas non vacinadas 19 % e vacas vacinadas 11,9 %) (p=0,04). A modo de referencia, no mesmo estudo houbo dúas veces maior probabilidade de perda fetal temperá en vacas con xestación de xemelgos [14]. Noutro grande estudo realizado en 120 explotacións clinicamente afectadas, con máis de 5.000 vacas, avaliouse o resultado en abortos e retornos tardíos a celo en vacas e xovencas entre o comezo da vacinación e tan só un ano despois desta. Observouse unha tendencia (p=0,09) a unha redución do 30 % nas vacas vacinadas en comparación coas non vacinadas. Ao avaliar os retornos tardíos a celo (entre 27 e 90 días), que poden ser indicativos de perdas de xestación (aínda que tamén de falta de detección de celo), observouse unha redución á metade no risco de retorno tardío a celo nas xovencas nulíparas, dunha forma

74 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_saudeAnimal_antonioJimenez2_galego.indd 74

29/3/21 10:38

SIN MOSCAS La solución definitiva y más eficaz contra las moscas

MASTERFLY BAIT ®

Resultados más rápidos Eficacia HASTA 8 MESES Insecticida en polvo

Experts in Pest Control Solutions vp023_anuncio_quimunsa.indd 75

QUIMUNSA · Derio Bidea 51, Munguía - 48100 - Spain · Tel: 946 741 085 · www.quimunsa.com · info@quimunsa.com 15/3/21 17:42

SAÚDE ANIMAL

estatisticamente significativa (p=0,037) [15]. A maior visibilidade do efecto nas xovencas en comparación coas vacas puido ser debida a que son animais con máis probabilidade de comezar a vacinación sen anticorpos en comparación coas vacas, e a que a avaliación do efecto se realizou en tan só un ano. É importante sinalar que o efecto da vacinación está ligado non só a unha redución directa da sintomatoloxía, especialmente cando hai animais xa infectados nas explotacións, senón ao efecto no medio prazo da redución da excreción e da carga ambiental. 3) Mellora en enfermidades uterinas Comprobouse que vacinando xovencas nulíparas preñadas redúcese a porcentaxe de animais con retención de placenta/metrite/endometrite en comparación coas non vacinadas (35,5 % en non vacinadas e 19,2 % en vacinadas, p=0,025) [16]. 4) Mellora en índices reprodutivos Varios estudos demostraron unha mellora de distintos índices reprodutivos coa vacina de febre Q: • Taxa de concepción a primeira inseminación: nun estudo realizado en España no que se vacinaron vacas xestantes de ao redor de seis meses avaliándose o efecto na lactación seguinte, a taxa de concepción a primeira IA posparto foi maior nos animais vacinados que nos non vacinados (41,9 % e 30,1 %, p<0,05) [17] (figura 3). • Porcentaxe de vacas repetidoras: tras dúas roldas consecutivas de vacinación nun ano enteiro, das vacas seronegativas, as vacas vacinadas tiveron menos probabilidades de seren “vaca repetidora” (necesitar >3 inseminacións para quedar xestantes) en comparación coas non vacinadas 14,3 % e 28,1 %, p=0,01 [14] (figura 3). • Redución de días abertos: nun dos estudos realizados en España observouse unha diferenza de 14 días nos días a concepción (expresado como “días abertos”) entre as vacas non vacinadas e as vacinadas (106 e 92) [17]. Noutro estudo, realizado en Ita-

lia, os días abertos reducíronse en 20 días (142 en non vacinadas e 122 en vacinadas) [16] (figura 4).

AS MEDIDAS DE CONTROL DA FEBRE Q SON A BIOSEGURIDADE E A VACINACIÓN

BENEFICIO ECONÓMICO DAS MEDIDAS DE CONTROL, QUE INCLÚEN A VACINACIÓN A eficiencia reprodutiva é fundamental para a rendibilidade das explotacións tanto de carne coma de leite. O beneficio económico de reducir problemas reprodutivos tan variados como perdas de xestación temperás, abortos, perda de taxa de concepción ou atraso en días abertos é moi variable e está influído por moitos factores. A modo de exemplo expoñemos aquí algúns datos con referencias publicadas en vacas de leite: o custo medio dun aborto é ao redor de 500 euros [18]. Tomando esta referencia e dependendo das situacións, o beneficio económico das medidas de control, que inclúen a vacinación, pode calcularse multiplicando o número de abortos reducidos por este valor. O custo por atraso dun día aberto pode estimarse en moi distintas cifras segundo o prezo da alimentación, prezo do leite, sistemas de produción, momento da lactación etc.; con todo, 5 €/día pode considerarse un valor realista [19]. Tendo en conta a diminución do intervalo parto-concepción de 14-20 días debido á vacinación observado en dous estudos, podemos calcular que

o beneficio económico das medidas de control, que inclúen a vacinación, é de ao redor de 70-100 €/vaca e lactación.

Figura 3. Eficacia dunha vacinación con vacina de febre Q sobre a fertilidade a primeira inseminación de dúas roldas de vacinación sobre a porcentaxe de vacas repetidoras [17], [14]

41, 9 %

28,1 %

P<0,05 30,1 %

P=0,01 14,3 %

n=301

n=310

n=121 n=112

Control

Coxevac®

Taxa de concepción a primeira inseminación

Control

Coxevac®

Porcentaxe de vacas repetidoras

76 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_saudeAnimal_antonioJimenez2_galego.indd 76

29/3/21 10:38

SAÚDE ANIMAL

Figura 4. Redución de días abertos en dous estudos: 14-20 días abertos = 70-100 €/vaca e lactación [16], [17] 142 106

P=0,02 -20

P<0,01 92

-14

días

aber

n=301

Control

días

122

aber

tos =

100

€

tos =

70€

n=310 Coxevac®

n=76

n=73

Control

Coxevac®

Media de días abertos nos grupos de vacas control e vacinadas

BIBLIOGRAFÍA

CONCLUSIÓNS

Moitas explotacións poden ter Coxiella burnetii circulando entre os seus animais e o ambiente, cun risco para os seres humanos e para a rendibilidade da empresa gandeira. A existencia de síntomas compatibles con febre Q, xunto cun diagnóstico en laboratorio e un diagnóstico diferencial que teña en conta todos os elementos que poden estar a influír na situación, son as claves para a decisión veterinaria de tomar medidas de control que inclúen a vacinación. As medidas de control da febre Q son a bioseguridade e a vacinación. A súa aplicación correcta protexe os animais non infectados, reduce a excreción e a diseminación e mellora a sintomatoloxía, o que aumenta a rendibilidade da explotación e, á vez, protexe os seres humanos.

1. Observatoire et suivi des causes d’avortements chez les ruminants (OSCAR). Bilan 2017. 2. Bildfell RJ, Thomson GW, Haines DM, McEwen BJ, Smart N. Coxiella burnetii infection is associated with placentitis in cases of bovine abortion. J Vet Diagn Invest. 2000 Sep; 12(5):419-25. 3. De Biase D., Costagliola A., Del Piero F., Di Palo R., Coronati D.3, Galiero G., Degli Uberti B., Lucibelli M. G., Fabbiano A., Davoust B., Raoult D. and Paciello O. Coxiella burnetii in Infertile Dairy Cattle With Chronic Endometritis. Veterinary Pathology 1-4 ª 2018. 4. Walraph, J., Zoche-Golob, V., Weber, J., Freick M. Decline of antibody response in indirect ELISA tests during the periparturient period caused diagnostic gaps in Coxiella burnetii and BVDV serology in pluriparous cows within a Holstein dairy herd. Research in Veterinary Science Volume 118, June 2018, Pages 91–96. 5. Anne-Frieda Taurel A-F., Guatteo R., Joly A., Seegers H., Beaudeau F. Seroprevalence of Q Fever in Naturally Infected Dairy Cattle Herds. Prev Vet Med. 2011 Aug 1;101(1-2):51-7 6. Tutusaus Battle J., López-Gatius F., García-Ispierto I. La edad es un factor de riego para la seropositividad frente a Coxiella burnetii en vacas lecheras de alta producción. XVII Congreso Internacional ANEMBE de medicina bovina. Santander 2012. 7. Piñero A., Barandika J. F., Hurtado A. and García-Pérez A. L. Evaluation of Coxiella burnetii Status in Dairy Cattle Herds with Bulk-tank Milk Positive by ELISA and PCR. Transboundary and Emerging Diseases. 61 (2014) 163–168 8. Guatteo R. Coxiella burnetii infection in Ruminants: about control measures. Proceedings of the the Symposium “Q fever: an emerging disease”. Marseille, 2009 9. Taurel,A.-F.,Guatteo,R.,Joly,A.,Beaudeau,F. Effectiveness of vaccination and antibiotics to control Coxiella burnetii shedding around calving in dairy cows, Veterinary Microbiology (2010) 10. Guatteo R., Seegers H., Joly A., Beaudeau F. Prevention of Coxiella burnetii shedding in infected dairy herds using a phase I C.burnetii inactivated vaccine. Vaccine. 2008 Aug 12;26(34):4320-8 11. I López-Helguera, F López-Gatius, J

Tutusaus, I Garcia-Ispierto. Reproductive Performance of High Producing Lactating Cows in Coxiella-infected Herds Following Vaccination With phase-I Coxiella Burnetii Vaccine During Advanced Pregnancy Vaccine. 2013 Jun 26;31(30):3046-50. 12. G. Valla, M. Bussacchini, J. Muñoz-Bielsa, A. Valenza, A.H. Souza. Evaluation of antibody response induced in cattle by a single booster protocol with Coxevac® at 9 months or 12 months after the primary vaccination. Poster 28th World Buiatrics Congress. Cairns, Australia 2014. 13. Piñero, A., Barandika, J. F., Hurtado, A., García-Pérez, A. L. Progression of Coxiella Burnetii Infection After Implementing a Two-Year Vaccination Program in a Naturally Infected Dairy Cattle Herd. Acta Vet Scand, 56 (1), 47 2014 Jul 22 14. Garcia-Ispierto I, López-Helguera I, Tutusaus J, Mur-Novales R, López-Gatius F. Effects of long-term vaccination against Coxiella burnetii on the fertility of highproducing dairy cows. Acta Vet Hung. 2015 Jun;63(2):223-33 15. Ordronneau S. Impact de la vaccination et de l’antibiotherapie sur l’incidence des troubles de la reproduction et sur la fertilite dans des troupeaux bovins laitiers infectes par Coxiella burnetii. Thesis. Ecole Nationale veterinaire , agroalimentaire et de l’alimentation Nantes atlantique – Oniris. 2012 16. G. Valla, C. Mazzoni, A. Patelli, M. Bussacchini. Influence of vaccination with Coxevac® on improving reproductive performance in dairy cattle in Coxiella burnetii infected herds. XLIX Congresso Nazionales della Società Italiana de Buiatria. 2017. 76-84. 17. Lopez-Helguera I., Tutusaus J., Souza A. H., Jimenez A., Muñoz-Bielsa J., GarciaIspierto I. Vaccinating against Q-fever with an inactivated phase-I vaccine (COXEVAC®) improves reproductive performance in Coxiella burnetti-infected dairy herds. Poster 28th World Buiatrics Congress. Cairns, Australia 2014 18. DeVries. Economic Value of Pregnancy in Dairy Cattle J Dairy Sci. 2006. Oct;89(10):3876-85. 19. DeVries, A., J. van Leeuwen, and W.W. Thatcher, Economics of improved reproductive performance in dairy cattle. 2011

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 77

vp023_saudeAnimal_antonioJimenez2_galego.indd 77

29/3/21 10:38

SAÚDE ANIMAL

Podemos durmir tranquilos só vacinando fronte a BVDV en granxas de nodrizas? Presentamos dous casos clínicos de BVDV en vacún de carne, que mostran similitudes, pero tamén medidas de traballo e solucións diferentes, co obxectivo de dilucidar cales son as pautas a seguir para unha maior prevención e un mellor manexo desa enfermidade e lograr o consenso na toma de decisións entre gandeiro e veterinario. Aitor Fernández-Novo Veterinario especializado en xestión reprodutiva. Bovitecnia Consultora Veterinaria Doctorando na Facultade de Veterinaria da Universidade Complutense de Madrid Profesor asociado no CEU-UCH Valencia, Facultade de veterinaria

INTRODUCIÓN

virus da diarrea vírica bovina (BVDV) está amplamente presente en gran parte das granxas de vacún de carne españolas, fundamentalmente o serotipo 1, aínda que hai casos descritos en diferentes puntos da península sobre o serotipo 2 (Arnaiz et al., 2012). Por iso, existen diferentes medidas de control e erradicación propostas, ben polo organismo competente (provincia ou comuni-

dade autónoma), ou ben polo asesor veterinario de cada explotación. Con todo, non existe un plan nacional de control e erradicación; é por isto que, nalgunhas comunidades autónomas, como a de Madrid, as medidas dependen unicamente do veterinario da granxa. É labor deste a implantación dun programa, que debe ser viable economicamente, sinxelo de aplicar e, o máis complicado en moitas ocasións, que o aprobe o gandeiro.

Moitas veces este último punto é o que xera máis conflitos na relación veterinario-gandeiro, pois a prevención e o control do BVDV son complexos e insidiosos e a iso hai que engadir as dificultades de manexo do vacún de carne, coa aínda falta de tecnificación e toma de datos de moitas granxas de nodrizas. Por todo iso, gustaríame describir e compartir dous casos clínicos de BVDV en vacún de carne con moitas similitudes, pero diferentes medidas de traballo e solucións.

DESCRICIÓN DOS CASOS

1. Granxa 1 Gandería de raza charolesa de selección xenética e venda para vida: xovencas de reposición e se-

78 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_saudeAnimal_BVDV_galego.indd 78

29/3/21 18:22

SAÚDE ANIMAL

É LABOR DO VETERINARIO DA GRANXA A IMPLANTACIÓN DUN PROGRAMA, QUE DEBE SER VIABLE ECONOMICAMENTE, SINXELO DE APLICAR E, O MÁIS COMPLICADO EN MOITAS OCASIÓNS, QUE O APROBE O GANDEIRO

mentais; situada na zona noroeste de Madrid. A granxa está formada por un tamaño medio de 25 vacas. Faise recría propia e puntualmente incorpóranse xovencas compradas. O manexo reprodutivo baséase fundamentalmente en monta natural cun único semental que se adquire doutras ganderías. En femias de elevado valor xenético e xovencas emprégase a inseminación artificial co fin de facilitar os partos, así como mellorar a xenética. As nodrizas estaban distribuídas en tres fincas; unha delas, ademais, posuía parques para a recría. As xovencas de reposición recriábanse nunha cuarta finca á parte; todas estas están valadas perimetralmente con arame de espiño, posto que lindan con outras tamén de actividade gandeira. O programa sanitario fronte a enfermidades infecciosas que afectan á reprodución que tiña establecido era mediante o uso de vacinas inactivadas fronte á rinotraqueíte infecciosa bovina (IBR,

BATIDORES DE PURIN

vacina marcada) e BVDV (vacina con protección fetal segundo SPC do produto). Nesta gandería o noso traballo comezou en 2012 ante a inquietude do gandeiro por mellorar xenética e reprodutivamente. Contratou os nosos servizos para inseminar un lote de oito xovencas. A primeira sorpresa que nos levamos foi que, tras controlar os principais factores periinseminación: alimentación (D’Occhio et al., 2019), estrés (Kasimanickam et al., 2014), doses seminais e manexo vacínico, obtivemos unha fertilidade do 25 % (2/8). Taxa moi por baixo do descrito por outros autores tras inseminación artificial a tempo fixo (IATF) con 5d Cosynch 72 h en xovencas de aptitude cárnica (Bridges et al., 2008; Sanz et al., 2019), así como da nosa experiencia en campo. Con todo, como o número de xovencas inseminadas era tan baixo, non lle demos excesiva importancia, pero meses máis tarde chamounos para atender un parto dunha das

DISTRIBUIDORES DE ENSILAJE DE HIERBA

MÁS NCIA POTE

Batidores de toma de fuerza, batidores eléctricos, batidores con motor hidráulico y agitadores sumergidos. ¡Tenemos el batidor apropiado para sus necesidades individuales!

Agratechnik Landmaschinen Ibérica S.L. +34 (0) 678432835 +34 (0) 982314029

www.reck-agrar.com

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 79

vp023_saudeAnimal_BVDV_galego.indd 79

29/3/21 18:22

SAÚDE ANIMAL

Táboa 1. Resultados da granxa a 1 de decembro 2012 dos controis serolóxicos (anticorpos fronte á proteína p80 BVDV por ELIS) e en sangue enteiro (antíxeno fronte a BVDV por PCR) INDENTIFICACIÓN ANIMAIS >6 MESES

Ac p80 BVDV

Ag BVDV

ANIMAIS <6 MESES

34,00 % Negativo (17/50) 64,00 % Positivo (32/50) 2% dubidoso (1/50)

INDENTIFICACIÓN

Ac p80 BVDV

Ag BVDV 100 % negativo (7/7)

ANTE UN BROTE DE BVDV NUNHA GRANXA DE VACÚN DE CARNE, HAI QUE EXPLORAR TODAS AS POSIBLES VÍAS PARA REALIZAR UN BO E TEMPERÁ DIAGNÓSTICO, MINIMIZANDO OS CUSTOS E MANEXOS

100 % negativo (32/32) 100 Negativo (1/1)

Ac=anticorpo; p80; BVDV = virus da diarrea vírica bovina)

Imaxes 1 (esq.) e 2 (dta.). Xovenca no parque de recría da finca principal | Xovencas de recría preparadas para expor nunha feira gandeira

súas vacas e foi aquí onde nos levamos a sorpresa e comezamos a sospeitar de BVDV circulante: xato prematuro duns sete meses. Tomamos mostras para realizar PCR de antíxeno (Ag) de BVDV (Evans et al., 2019) no Laboratorio Rexional de Sanidade Animal de Colmenar Viejo (Madrid). Os resultados foron positivos, é dicir, atoparamos un futuro xato persistentemente infectado (PI), froito dunha cepa non citopática de BVDV circulante na gandería. Coa positividade a Ag BVDV, decidimos realizar seroloxía (anticorpos mediante ELISA fronte a proteína p80 de BVDV; Evans et al., 2019) a todos os xatos maiores de 6 meses, así como a todo o efectivo da explotación: machos e femias de recría para a venda, vacas ama de cría e semental. Así mesmo, a todos os negativos a p80 realizóuselles test fronte a Ag BVDV por PCR. A todos os xatos menores de 6 meses realizóuselles soamente a proba de Ag por posible interferencia na pro-

ba Ac p80 con anticorpos costrais (Moennig et al., 2018; resultados na táboa 1). Tras non detectar máis positividade a Ag en toda a gandería, dispuxémonos a facer historial dos xatos que nacesen no último período e vendéronse á desteta, así como a analizar as baixas que houbese durante os últimos 12 meses. O gandeiro informounos de que vendera catro becerros á desteta, dos cales non puidemos obter mostras, e ademais morrera un con tres días de vida. Destes animais non temos información nin da necropsia, pois aínda non estaba a traballar co noso equipo veterinario. Nesta granxa, cuxo obxectivo comercial é a venda de animais para vida, é habitual a súa asistencia a feiras gandeiras. Tras realizar unha exhaustiva anamnese, determinamos que a asistencia a unha feira de gando moi importante en España, realizada en setembro de 2012, puido ser a orixe do contacto co BVDV e, de aí, a súa transmisión

80 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_saudeAnimal_BVDV_galego.indd 80

29/3/21 18:22

VACUNA CON RESPONSABILIDAD FRENTE A

BVD ESTÁS EXPUESTO

Con la BVD te expones a sufrir enormes pérdidas económicas en tu explotación.

La Diarrea Vírica Bovina (BVD) es una de las enfermedades más comunes en el ganado vacuno. A pesar de años de lucha frente a la enfermedad, la prevalencia de BVD en Europa permanece casi invariable. No te expongas más. Tu veterinario puede ayudarte a proteger tu explotación y prevenir el contagio de BVD.

INFÓRMATE DE TODO EN BVDZERO.ES

HAGAMOS

HISTORIA DE LA BVD vp023_publicidade_boheringer.indd 81

16/3/21 17:03

SAÚDE ANIMAL

Táboa 2. Número de vacas presentes por ano gandeiro (de xullo a xullo) e principais indicadores produtivos e reprodutivos da granxa 1 ANO

2012

2013*

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Femias

Partos

% vacas paridas

83,33 %

87,5 %

96,29 %

96,55 %

96,42 %

96,15 %

92,59 %

IPP

407

488

456

425

389

407

363

371

Abortos

Reabsorcións

O MANEXO DO VACÚN DE CARNE NON É TAN SINXELO COMA O DO LEITE [...]. AQUÍ HAI QUE MANEXAR O RABAÑO, QUE VIVE XERALMENTE EN GRANDES DEVESAS, E ISO SUPÓN UN TRABALLO EXTRA PARA O GANDEIRO E PARA OS OPERARIOS

IPP = intervalo entre partos *BVDV

ao resto dos animais da gandería. Á devandita feira levaron dous xatos para concurso e poxa, dúas xovencas de exposición e unha “vaca con rastra” (vaca con cría). Co retorno destes animais a mediados de setembro de 2012 púidose propagar o virus na gandería, e puido producir reabsorcións embrionarias que non detectamos por non facer aínda xestión reprodutiva, pero que si apreciamos co aumento do intervalo entre partos (IPP = 488 vs. 407 días do ano anterior, segundo datos achegados polo gandeiro, o resto dos datos foron calculados co noso programa de xestión Vaquitec® Enterprise 2019, táboa 2). Desta maneira, o xato prematuro debeu ter contacto co virus na explotación no mes de setembro de 2012, cando a xestación estaba entre os 90-110 días, de tal forma que o sistema inmune do feto aínda non se desenvolveu e, ao ser unha cepa non citopática que non produciu aborto, logrou formar un animal persistentemente infectado (PI). Por outra banda, cremos que o contacto foi puntual e que non houbo un animal PI na gandería en contacto con todo o rabaño, posto que a crise reprodutiva acaecida non tivo un impacto tan importante como o podería ter se houbese un PI na granxa (Grooms et al., 2004). Esta circulación viral, que se produciu preto do momento da inseminación do oito xovencas, poida que tamén fose causante da baixísima taxa de concepción á IATF. A pesar das nosas sospeitas do momento de contaxio, poida que tamén se producise por contacto con algún dos gandeiros lindeiros, ou ben que nalgunha das visitas precompra se portase en vehículos, camións ou nos propios gandeiros/operarios.

De todos os xeitos, establecemos unhas pautas prospectivas para controlar o brote e, sobre todo, asegurarnos de que, ao vender xenética, non se vendesen animais PI a outras ganderías, de tal forma que, durante os seguintes 12 meses, a todos os xatos que ían nacendo se lles realizou análises Ag BVDV por PCR, sendo todos eles negativos (N=23). Ademais, estableceuse un manexo de fincas moi protocolizado: as nodrizas manéxanse en catro fincas en función do momento do ano e do estadio produtivo de cada animal. O último terzo de xestación, parto e posparto realízanse nunha finca onde hai instalacións, currais e mangas moi adecuadas, e, ademais, o contacto con outros gandeiros é máis limitado pola situación e orografía da finca. Aquí tamén están os parques de recría tanto de machos coma de femias. Cando as vacas xa están preñadas, van a unha das outras dúas fincas en función da carga gandeira e do momento do ano. En canto ao manexo sanitario, por unha banda, continuouse co uso de vacinas inactivadas fronte a IBR e BVDV de maneira anual, aplicándoas a todo o colectivo en setembro, xusto antes do comezo da parideira e, por tanto, antes da seguinte época reprodutiva. A primovacinación realizábase con dúas doses separadas cun intervalo de 21 días, e unha terceira dose aos 6 meses. A continuación, xa se realizaba a vacinación anual co resto do rabaño. Ademais, vacinación fronte a enterotoxemia e desparasitación dúas veces ao ano: lactona macrocíclica na primavera e albendazol ou closantel no outono. Por outra banda, propúxose un recoñecemento anual a un 30 % dos xatos de máis de 6 meses de idade para determinar proteína p80 BVDV, e así determinar se hai ou non circulación viral. E, finalmente, estableceuse un

82 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_saudeAnimal_BVDV_galego.indd 82

29/3/21 18:22

CMY

vp023_publi_kemin.indd 83

15/3/21 17:43

SAÚDE ANIMAL

Número de xatos nados

Gráfico 1. Distribución da parideira en cuadrimestres por ano natural da granxa 1 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

17 15

11 8 6

14 12

7 5

4 1

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

xaneiro-abril

maio-agosto

set-decembro

Item

O EQUIPO VETERINARIOGANDEIRO DEBE COMBINAR FORZAS PARA CONTROLAR E COMBATER O BVDV NAS GRANXAS DE VACÚN DE CARNE

Año xaneiro-abril

maio-agosto

set-decembro

Gráfico 2. Liña temporal de feitos sucedidos na granxa 1, así como o status, control e prevención fronte a BVDV

protocolo de xestión reprodutiva para controlar máis intensivamente o rabaño. Este protocolo consiste en retirada de semental (meses de xullo a decembro) para agrupación de parideira, uso de ferramentas de reprodución asistida (neste caso inseminación artificial), xestión da alimentación nas diferentes fases produtivas (periparto e xestación), xestión do estrés en manexos, seguimento ecográfico intensivo (visita cada 45-50 días posintroducción do semental) e revisión anual do semental (ecografía reprodutiva e espermiograma). Coa implantación deste protocolo, así como co control do BVDV, logramos aumentar a eficiencia reprodutiva do rabaño (táboa 2) e agrupar a parideira (gráfico 1). En outubro de 2015 compráronse 5 vacas xestantes, dúas positivas a Ac p80 BVDV e todas negativas a Ag BVDV. No entanto, eses cinco xatos foron comprobados ao nacemento. Todos os resultados (N=5) foron Ag BVDV negativos.

2. Granxa 2 En 2015 ponse en contacto co noso equipo veterinario un gandeiro de vacún de lidia cun censo dunhas 400 cabezas para crear unha nova gandería de raza retinta en pureza co obxectivo de vender xenética. Co noso asesoramento, realízase a compra de 25 xovencas dunha finca situada en Andalucía, previamente testadas para Ac p80 BVDV, IgB IBR e Ac fronte a Neospora. Todos os resultados das xovencas adquiridas foron negativos para BVDV e Neospora; con todo 3 delas foron positivas fronte a IgB IBR, e aínda así o gandeiro decidiu proseguir coa compra. As devanditas xovencas chegan á gandería cuns 12-14 meses de idade. Así mesmo, adquírese doutra gandería un semental de 18 meses de idade, sen cubricións previas, sen anomalías locomotoras, negativo fronte a Ac p80, Ag BVDV e IgB IBR e con espermiograma apto. Esta nova gandería está situada na serra noroeste de Madrid (Becerril de la Sierra),

84 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_saudeAnimal_BVDV_galego.indd 84

29/3/21 18:23

Varias ganaderías cuentan ya con nuestros ventiladores GanaDEría PuLuan (aS FOnTES, MOnFOrTE DE LEMOS) 6 ventiladores, 5 m, 2 zonas de control de temperatura Media de litros de leche/día: 40 | Sala de ordeño GEa GanaDEría LaCPi SC (ViLar DE SuSaO, OuraL) 4 ventiladores, 5 m, 1 zona de control de temperatura Media de litros de leche/día: 44 | Robot GEA GanaDEría Xuiz SC (a POrTaXE, BÓVEDa) 2 ventiladores, 5 m, 1 zona de control de temperatura Media de litros de leche/día: 39 | Sala de ordeño GEa GanaDEría LOyO SC (TOSaL, Sarria) 3 ventiladores, 5 m, 1 zona de control de temperatura Media de litros de leche/día: 40 | Sala de ordeño GEa GanaDEria SEMuGuEira SC (SEGan, SaViÑaO, LuGO) 5 ventiladores, 5 m, 1 zona de control de temperatura Media de litros de leche/día: 39 | Sala de ordeño GEa

aly made in It

NUEVO SISTEMA DE VENTILACIÓN • Ventiladores de tres aspas con gran caudal de aire • Silenciosos • Bajo consumo energético (motores inverter de caudal variable) • Fácil reparación y bajo coste de averías al llevar motor eléctrico, correa y polea • Ventiladores con sistemas de refrigeración de gota fina cuando se instala el sistema de agua en cornadiza

Doctor Casares n.º 189-190 Entresuelo 27400 Monforte de Lemos (Lugo)

vp023_publi_agritecnia.indd 85

Tel.: 617334424

luis@tecnagi.com

www.tecnagi.com

22/3/21 17:09

SAÚDE ANIMAL

Táboa 3. Número de vacas presentes por ano gandeiro (de xullo a xullo) e principais indicadores produtivos e reprodutivos da granxa 2 ANO

2015

2016

2017*

2018*

2019

Femias

Partos

% vacas paridas

96,00 %

88,00 %

70,83 %

69,56 %

IPP

---

403

394

536

447

Abortos

Reabsorcións

IPP = intervalo entre partos *BVDV

Imaxes 3 (esq.) e 4 (der.). Vacas nodrizas da granxa 2 en devesa; na imaxe 3 aparece o xato PI (cruzamento WagyuRetinto)

cun único agrupamento de todo o rabaño nunha finca, a cal, ademais, é coto cinexético. Esta presenta instalacións de manexo rústicas propias da antiga usanza do gando bravo. Ademais, adecúanse varios parques para a recría dos futuros tenreiros. O valado perimetral é a base de muros de pedra antigos e todas as fincas lindeiras son de aptitude gandeira. Aquí implantamos o mesmo programa sanitario que o proposto para o caso clínico da granxa 1, coas mesmas pautas e vacinas. Así ben, cando as xovencas xa teñen uns 18 meses de idade introdúcese o semental para que comece a tempada reprodutiva, empregando unicamente a monta natural como método reprodutivo. Do mesmo xeito que no caso anterior, apártase o semental das vacas de xullo ao 15 de outubro e faise un seguimento ecográfico intensivo cada 45-50 días. Durante as dúas primeiras tempadas reprodutivas obtéñense uns índices reprodutivos e agrupación de parideira óptimos; de feito, na terceira tempada (setembro 2017) o gandeiro anímase a realizar IATF a un pequeno grupo de vacas (N=7) co obxectivo de obter cruzamento con Wagyu e realizar o ciclo de ceba

completa. Tres vacas insemináronse seme Wagyu e 4 con Retinto. As taxas de concepción foron 66 % cruzamento con Wagyu (2/3) e 50 % (2/4) para as inseminadas con retinto. O resto do rabaño e as non xestantes de IATF foron cubertas polo semental. E é a metade de tempada de 2017 cando se diagnostican 3 reabsorcións e 4 abortos (táboa 3). Posto que os valados perimetrais non son óptimos, os abortos producíronse por goteo en diferentes momentos do ano e as reabsorcións aprécianse en primeiro terzo de xestación, sepárase o semental do rabaño e realízanse probas fronte a enfermidades venéreas (Tritrichomonas foetus e Campylobacter foetus spp.); os resultados foron negativos para ambas as patoloxías, de tal forma que se inclúe o BVDV como seguinte diagnóstico diferencial. Realízaselles seroloxía (Ac p80 BVDV por ELISA) a un grupo dos xatos destetados maiores de 6 meses que estaban nos parques de recría (N=7), e obtívose unha positividade do 71,42 % (5/7). Deste xeito, comézase unha avaliación e procura exhaustiva da orixe do brote de BVDV. Realízase seroloxía a todos os animais da granxa (Ac p80 BVDV) maiores de 6 meses, e

86 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_saudeAnimal_BVDV_galego.indd 86

29/3/21 18:23

Distribuidor autorizado: Asesoría Enerxética Terra Cha | Tel. 982 51 22 33 | +34 637 31 76 63 vp023_publi_terracha.indd 87

22/3/21 17:17

SAÚDE ANIMAL

Táboa 4. Resultados da granxa 2 de xullo 2018 dos controis serolóxicos (anticorpos fronte á proteína p80 BVDV por ELISA) e en sangue enteiro (antíxeno fronte a BVDV por PCR) Ac p80 BVDV

INDENTIFICACIÓN ANIMAIS >6 MESES

Ag BVDV

INDENTIFICACIÓN ANIMAIS <6 MESES

35,55 % Negativo (16/45)

Ac p80 BVDV

Ag BVDV

10,00 % positivo (1/10)

100 % negativo (9/10)

100 % negativo (27/27)

60,00 % Positivo (27/45) 4,44 % dubidoso (2/45)

100 Negativo (2/2)

Ac=anticorpo; p80; BVDV = virus da diarrea vírica bovina

Número de xatos nados

Gráfico 3. Distribución da parideira en cuadrimestres por ano natural da granxa 2

Item

20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

xaneiro-abril

12 8 5 3

5 3

6 4 4

2015

2016

2017

2018

2019

maio-agosto

xullo-set

out-decembro

xullo-set

out-decembro

Año xaneiro-abril

maio-agosto

a todos os animais negativos Ag BVDV por PCR (resultados na táboa 4). Despois das análises, atópase unha tenreira cruzada con Wagyu de quince días de idade persistentemente infectada (PI), proveniente das inseminacións de setembro de 2017, cando as análises exhaustivas fronte a BVDV se realizan en xullo de 2018. Unha vez detectado este PI, o gandeiro non o elimina, posto que quere finalizar o ciclo de ceba. Ademais, tras realizar bastantes manexos rutineiros para a xestión reprodutiva, máis os extra para o diagnóstico do BVDV, o maioral decide non continuar coa xestión reprodutiva da gandería de maneira intensiva, senón que soamente realizará unha ou dúas ecografías anuais que coincidan coas pautas vacínicas pertinentes, e, ademais, non realizará o apartado do semental en ningún momento do ano. Malia todos os esforzos dos dous primeiros anos, o gandeiro frústrase

tras os infrutuosos resultados reprodutivos. O brote de BVDV fixo que a xestión da granxa virase totalmente, ata tal punto que se empeoraron drasticamente os índices produtivos e reprodutivos da gandería (datos na táboa 3), por exemplo incrementar o intervalo entre partos de 403 días ou 394 días (ano 2015-16 e 2016- 17, respectivamente) a 536 días (ano 2017-18) tras o brote de BVDV, así como a agrupación da parideira dun 91,66 % dos partos entre agosto e outubro de 2015 a unha parideira totalmente continua en 2018 (gráfico 3). No entanto, na avaliación de maio 2020, ademais de detectar o empeoramento do intervalo entre partos calculado, aplicouse unha nova pauta vacínica con vacina viva fronte a BVDV como medida máis efectiva de contención da enfermidade. A orixe deste brote no tempo podémolo encadrar pola data da inseminación artificial, pois o PI naceu da

IATF realizada en setembro de 2017. Ademais, tras a primeira visita de xestión reprodutiva en novembro de 2017, detectouse que o ritmo de preñez era o adecuado; no entanto, na visita de xaneiro de 2018 xa se detectaron o tres reabsorcións embrionarias. Deste xeito, as vacas tiveron que ter contacto co virus entre novembro e decembro de 2017. Neste período é cando un dos gandeiros lindeiros introduciu as súas vacas na leira da beira da granxa 2, así como realizou a introdución do semental unhas semanas despois. Por tanto, ante o déficit dos valados da granxa, pode ser que algún animal (touro por detectar vaca en celo), algunha vaca ou algún becerro entrase en contacto co outro rabaño, e aquí comezase a propagación do BVDV na granxa.

POSICIONAMENTO GANDEIRO Ante un brote de BVDV nunha granxa de vacún de carne, hai que explorar todas as posibles vías para realizar un bo e temperán diagnóstico, minimizando os custos e manexos. Temos que ter en conta que o manexo do vacún de carne non é tan sinxelo como o vacún de leite, no cal podemos tomar mostras ou facer as probas pertinentes de maneira máis sinxela, senón que aquí hai que manexar ao rabaño, que vive xeralmente en grandes devesas, e iso supón un traballo extra para o gandeiro e para os operarios. É por iso que, previamente a realizar calquera actuación, hai que avaliar moi ben os datos obtidos, a epidemioloxía e as condicións particulares de cada gandería, para, a continuación, facerlle unha proposta de diagnóstico ao gandeiro. Ademais, hai que engadir que a tecnificación gandeira no vacún de carne aínda non chegou a

88 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_saudeAnimal_BVDV_galego.indd 88

29/3/21 18:23

SAÚDE ANIMAL

É O NOSO LABOR COMO TÉCNICOS INTENTAR CONCIENCIAR OS GANDEIROS DA IMPORTANCIA DA TOMA DE DATOS E DE TOMAR AS RENDAS DA SÚA GANDERÍA BASEÁNDOSE EN EVIDENCIA CIENTÍFICA E NON EN PERCEPCIÓNS

estándares tan altos como no vacún de leite, senón que, en gran medida, segue arraigada á xestión tradicional do rabaño. Así, vemos na granxa 1 e na granxa 2 dous casos moi similares epidemioloxicamente; no entanto, o posicionamento gandeiro ante os problemas foi moi dispar, sendo ambas as ganderías de selección xenética e de venda para vida, nas cales moitas veces presupomos que a xestión técnica, produtiva e económica é máis eficiente que as de cruzamento industrial. Nun primeiro momento, tanto o gandeiro da granxa 1 como o da 2 enfrontáronse ao problema “plantándolle cara ao BVDV”. Así, a metodoloxía diagnóstica que aplicamos no momento do brote foi similar. No entanto, o BVDV nunca é un problema puntual nunha gandería de carne cando teñen contacto con outras ganderías, a finca non está totalmente illada e non ten unhas condicións de bioseguridade e biocontención óptimas (Moennig et al., 2018), de tal forma que o posicionamento fronte ao BVDV é unha carreira a longo prazo, na que sempre hai que combinar ferramentas diagnósticas con plans vacínicos para estar alerta continuamente. O gandeiro da primeira granxa entendeu, e segue entendendo, a problemática que causa este virus en granxa, e está concienciado de que hai que sumar forzas para controlar o virus; con todo, o gandeiro da segunda granxa comprendeu a importancia puntual, pero non a longo prazo. Ademais, manexar o gando dúas ou tres veces máis ao ano para aplicar o programa de xestión reprodutiva cada vez supúñalle máis esforzo ao maioral, pois tradicionalmente traballou e traballa con gando bravo e non entende a gandería como unha empresa na que hai que controlar os índices técnicos e

Gráfico 4. Liña temporal de feitos sucedidos na granxa 2, así como o status, control e prevención fronte a BVDV

produtivos para maximizar os beneficios. Así, decidiu retomar a xestión tradicional para manter o maioral en ambas as ganderías, a primar por criterios técnicos e económicos. Como se pode apreciar na táboa 3, o rendemento produtivo da gandería viuse estrepitosamente minguado.

DISCUSIÓN En gando vacún de carne aos poucos comézase a implantar a tecnificación que, desde hai décadas, se produciu no vacún de leite. Un dos puntos clave no diagnóstico de BVDV na súa forma clínica reprodutiva é a boa toma de datos. Cando esta é inexistente ou insuficiente non podemos afirmar que o virus non estea a circular na granxa. Nin do BVDV nin de calquera outro axente que diminúa o rendemento produtivo e reprodutivo do rabaño. De feito, é o noso labor como técnicos tentar concienciar os gandeiros da importancia da toma de datos e de tomar as rendas da súa gandería baseándose en evidencia científica e non en percepcións. Este poida que sexa un dos maiores esforzos dos veterinarios de xestión de granxas de carne, pois, na miña opinión estamos infradiagnosticando BVDV en granxas de nodrizas pola falta de datos. Seguramente a moitos de vós vos sexa moi familiar a frase gandeira: “As miñas vacas paren todos os anos”. Fronte a esta percepción non baseada en datos, debemos loitar e traballar para que, con información, esa afirmación sexa veraz. A análise destes datos pódenos orientar na procura deste virus nas explotacións de nodrizas cando apreciamos un aumento dos días abertos, alongamento do intervalo entre partos, aumento das reabsorcións embriona-

rias ou picos de abortos (Grooms et al., 2004). Sempre se debe realizar un diagnóstico diferencial en función da epidemioloxía do brote, da sintomatoloxía e do cadro clínico que esteamos a apreciar. No entanto, non nos debemos esquecer de incluír o BVDV no diagnóstico diferencial neste tipo de explotacións, pois está amplamente demostrada a súa gran prevalencia (Arnaiz et al., 2012), e non polas condicións de extensivo e, en teoría, illamento doutras explotacións, debémonos esquecer deste virus nas nodrizas. Tradicionalmente empregouse como método de control de BVDV o uso de vacinas inactivadas, coas cales conseguimos unha inmunización interesante, cando se aplica o protocolo vacínico correctamente. Así como cando o manexo das vacinas é adecuado, podemos conseguir unha inmunidade poboacional maioritaria (Moennig et al., 2018). Con todo, cando entra o virus, demostramos como insuficiente esta inmunidade na aparición de clínica na granxa. Ademais, este tipo de vacinas non aseguran cunha elevada fiabilidade a non aparición de PI. Todos estes factores, máis a complexidade da epidemioloxía do virus da diarrea vírica bovina, fan que debamos implantar medidas adicionais no seu control, pois a elevada prevalencia en granxa (Arnaiz et al., 2012), a facilidade do contaxio por contacto directo, por fómites ou por persistencia en instalacións (Brodersen et al., 2014; Evans et al., 2019), así como as insuficientes medidas de bioseguridade fan que este virus siga sendo un dos maiores esforzos nos programas sanitarios do vacún de carne. Dado que o brote de BVDV na granxa 1 se produciu en 2012, as únicas medidas vacínicas que podiamos implantar eran as descritas, pois aínda non se comercializou a vacina viva fronte

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 89

vp023_saudeAnimal_BVDV_galego.indd 89

29/3/21 18:23

SAÚDE ANIMAL

a BVDV. No entanto, propuxémoslle ao gandeiro, tras o lanzamento da vacina viva, a súa aplicación en granxa para evitar a aparición de PI e ter un sistema defensivo individual máis potente. Con todo, ante o control do virus en granxa e o incremento do custo, o gandeiro decidiu continuar cos protocolos establecidos. A pesar de que o retorno ao investimento de aplicar esta vacina, fronte a unha inactivada, merece a pena. Ademais, co uso de vacinas inactivadas hai que realizar revacinacións, de tal forma que a implantación de vacinación con viva non incrementa moi significativamente os custos respecto das vacinas tradicionais. Na granxa 2 sucedeu temporalmente o mesmo, pois tras o brote aínda non se comercializaba esta vacina; con todo, tras a súa aparición no mercado, decidimos comezar coa súa utilización, cunha primeira aplicación en 2020, co obxectivo de potenciar a resposta ante o desafío que pode estar a haber fronte ao BVDV na gandería, posto que actualmente non hai medidas de diagnóstico e control. Esperamos nas próximas tempadas reprodutivas reducir os días abertos e, por tanto, o intervalo entre partos, así como asegurarnos a non xeración de animais PI no rabaño (Platt et al., 2017). Disporemos de datos o próximo ano. Por outra banda, ademais de realizar os pasos descritos no diagnóstico do BVDV nas granxas 1 e 2, sería moi interesante realizar o test de antíxeno fronte a BVDV en seme (Givens, 2018), co obxectivo de descartar que quedasen os touros infectados de maneira crónica, perpetuando o contacto co virus na granxa. Aquí tería sido especialmente interesante, pois son rabaños pequenos que, fundamentalmente, empregan a monta natural como método reprodutivo e nos que hai un só semental, o cal tamén se enfrontou ao desafío do brote do BVDV. Así mesmo, o uso de test rápidos en granxa, por exemplo o diagnóstico precoz de antíxeno en cartilaxe de orella en becerros neonatos, podería axudar en gran medida no control do BVDV (Brodersen et al., 2014; Moennig et al., 2018). Finalmente, gustaríanos destacar que, a pesar de describir dous casos de BVDV en granxas de venda para vida onde si hai unha xestión reprodutiva e unha adecuada toma de datos, este vi-

rus é especialmente importante en calquera granxa de nodrizas. Debemos lembrar que a unidade de produción destas granxas son os xatos; así pois, maximizando o número de animais nados e destetados por vaca, aumentarán os índices e rendementos da gandería (Grooms et al., 2004). E este virus, xunto con outros axentes, incide moi negativamente na reprodución do vacún de carne, producindo perdas cuantiosas e máis aínda se non existe un protocolo de control e diagnóstico adecuado. Por iso animamos a todos os veterinarios e gandeiros a que se conciencien para comezar a traballar intensamente no control deste virus en granxas de nodrizas de cruzamento industrial e de venda para ceba, pois os retornos ao investimento e beneficios que van reportar estes plans (Pinior et al., 2014) apoiados no uso de ferramentas vacínicas, fundamentalmente de vacina viva, son moi importantes para as ganderías de nodrizas.

CONCLUSIÓNS • O uso de vacinas inactivadas para o control do BVDV é insuficiente a nivel poboacional, así como a nivel fetal. • A BVDV é unha enfermidade infecciosa moi prevalente no noso país, cuxa epidemioloxía é moi complexa; por iso, as medidas de control e erradicación deben combinar ferramentas vacínicas con diagnósticas. • O equipo veterinario-gandeiro debe combinar forzas para controlar e combater o BVDV nas granxas de vacún de carne. Sen a colaboración gandeira é extremadamente complexo controlar este virus.

BIBLIOGRAFÍA

Arnaiz I, Diéguez J, et al. 2012. Programas de control de IBR y BVD en España. Producción Animal 273:22-36. Bridges GA, Helser LA, et al. Decreasing the interval between GnRH and PGF2alpha from 7 to 5 days and lengthening proestrus increases timed-AI pregnancy rates in beef cows. Theriogenology 2008;69:843–51. https://doi.org/10.1016/j. theriogenology.2007.12.011. D’Occhio MJ, Baruselli PS, et al. Influence of nutrition, body condition, and metabolic status on reproduction in female beef cattle: A review. Theriogenology 2019;125:277–84. https://doi.org/10.1016/j.theriogenology.2018.11.010. Evans CA, Pinior B, et al. Global knowledge gaps in the prevention and control of bovine viral diarrhoea (BVDV) virus. Transbound Emerg Dis 2019;66:640–52. https://doi. org/10.1111/tbed.13068. Givens MD. Review: Risks of disease transmission through semen in cattle. Animal 2018;12:s165–71. https://doi. org/10.1017/ S1751731118000708. Grooms DL. Reproductive consequences of infection with bovine viral diarrhea virus. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice 2004;20:5–19. https://doi. org/10.1016/j.cvfa.2003.11.006. Kasimanickam R, Asay M, et al. Calm Temperament Improves Reproductive Performance of Beef Cows. Reprod Dom Anim 2014;49:1063–7. https://doi.org/10.1111/ rda.12436. Moennig V, Becher P. Control of Bovine Viral Diarrhea. Pathogens 2018;7:29. https:// doi.org/10.3390/pathogens7010029. Pinior B, Firth CL, et al. A systematic review of financial and economic assessments of bovine viral diarrhea virus (BVDV) prevention and mitigation activities worldwide. Preventive Veterinary Medicine 2017;137:77–92. https://doi.org/10.1016/j. prevetmed.2016.12.014. Platt R, Kesl L, et al. Comparison of humoral and T-cell-mediated immune responses to a single dose of Bovela® live double deleted BVDV vaccine or to a field BVDV strain. Vet Immunol Immunopathol. 2017 May;187:2027. doi: 10.1016/j. vetimm.2017.03.003. Sanz A, Macmillan K, et al. Revisión de los programas de sincronización ovárica para novillas de leche y de carne. ITEA 2019. https://doi.org/10.12706/itea.2019.002. Brodersen BW. Bovine Viral Diarrhea Virus Infections: Manifestations of Infection and Recent Advances in Understanding Pathogenesis and Control. Vet Pathol 2014;51:453–64. https://doi. org/10.1177/0300985813520250.

90 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_saudeAnimal_BVDV_galego.indd 90

29/3/21 18:23

OTRA V IS

A DERÍ NA

ARA L A P GA N IÓ

BUILD YOUR SUCCESS WITH PREMIUM BRAND vp023_publi_soufflet_seed.indd 91

24/3/21 10:12

ET SE N SA S CI IE ON M ES BR SO A UF FL SENSACIONES: Sembrar los híbridos de la única empresa

que posiciona todas sus variedades en el TOP de los ensayos oficiales forraje España COMO EN LAS EXPLOTACIONES GANADERAS, tanto en cantidad (TMseca) y calidad (Almidón y Digestibilidad)*** COMPRUÉBALO

*** Incluso con altos % de MSeca del maíz a la hora de ensilar presenta muy buenos niveles de FND Y FAD en el ensilado, por la composición de las fibras de la variedad y producción de grano.

BUILD YOUR SUCCESS WITH PREMIUM BRAND Quai Sarrail - BP 12 - 10 402 Nogent-sur-Seine cedex (Francia) vp023_publi_soufflet_seed.indd 92

24/3/21 10:13

3 híbridos de MAIZ en el mismo envase (50% variedad 1-45% variedad 2-5% variedad 3 GRANOS NEGROS)

Variedad 1: Aporta seguridad en el rendimiento TMSeca/ha, híbrido muy rico en almidón rápidamente digestible, con niveles muy bajos de celulosa y lignina Variedad 2: Aporta una cantidad importante de masa vegetativa, pero sobre todo NIVELES de ACEITE muy altos debido a la composición del grano Variedad 3: (GRANOS NEGROS). Híbrido rico en anti-oxidantes que protegen los ácidos grasos insaturados de la oxidación y participan en una mejor conservación del ensilado

NOVEDAD EN ENSILADO DE SOUFFLET

BENEFICIOS: Aumento de la ingestión del ensilado de maíz por parte del animal La aportación de una alta concentración de energía en el ensilado de la ración, puede inducir un incremento de 1.5-1.9 kg leche día/vaca Con la aportación suplementaria de energía se observa un mejor estado sanitario del ganado, se reduce la acidosis, mejor persistencia de la lactación etc... El perfil de ácidos grasos del maíz rico en aceite permite una mejor calidad de la leche (bajada de ácidos grasos saturados y aumento de ácidos grasos insaturados) Gran interés en el cebo de animales y ensilado de GRANO HUMEDO

*MEZCLA DISPONIBLE EN CICLO 500 Y CICLO 300

** Probado en el año 2020 en 6 explotaciones ganaderas (3 Cantabria, 2 Galicia, 1 León)

CONSTRUYENDO TU ÉXITO CON UNA MARCA PREMIUM SOUFFLET SEEDS ( C/Valle de FORNELA 26 -24009 LEON -TLF Contacto: 639832547 (Óscar) vp023_publi_soufflet_seed.indd 93

24/3/21 10:13

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Imaxe 1. Campo de avaliación de variedades comerciais de millo 2020 na zona interior alta de Asturias (El Pedregal, Tineo); fotografía tomada o 11/08/2020

Millo forraxeiro en Asturias. Avaliación das variedades (1996-2020) Ofrecemos a análise realizada en 2020 de 20 variedades enviadas polas casas de sementes (incluíndo testemuñas), das cales 11 o foron por primeira vez. Como resultado e tras 26 anos ininterrompidos de ensaios, avaliáronse un total de 326 variedades nas diferentes zonas edafoclimáticas de Asturias. Alfonso Carballal Samalea, Silvia Baizán González, Consuelo González García, Adela Martínez Fernández Programa de Investigación en Pastos e Forraxes Servizo Rexional de Investigación e Desenvolvemento Agroalimentario (Serida) admartinez@serida.org

evolución no tempo da produción de millo en Asturias mostra o incremento da superficie destinada ao cultivo do millo forraxeiro, respecto da destinada a millo gran. Esta vocación forraxeira do millo en Asturias como fonte de alimentación do gando deu pé a diversas investigacións promovidas desde o Servizo Rexional de Investigación e Desenvolvemento Agro-

alimentario (Serida), entre as que destaca a “Avaliación de variedades comerciais de millo para ensilado”, que se iniciou en Asturias en 1996. Desde entón levouse a cabo ano tras ano sen interrupción nas catro zonas edafoclimáticas que son aptas para o cultivo desta forraxe. A avaliación en cada campo experimental comeza con preparación do terreo, fertilización, tratamentos fito-

94 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_serida_galego.indd 94

29/3/21 11:07

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

EN FUNCIÓN DOS CONTROIS EN CAMPO E AS DETERMINACIÓNS ANALÍTICAS REALIZADAS, OS RESULTADOS DA AVALIACIÓN TABÚLANSE POR VARIEDADE SEGUNDO ZONA EDAFOCLIMÁTICA

Imaxe 2. Sementeira (20/05/2020) e primeiras fases de desenvolvemento das plántulas de millo (05/06/2020). Campo de avaliación de variedades comerciais de millo 2020 na costeira occidental de Asturias (Barcia, Valdés)

sanitarios, delimitación de pequenas parcelas e sementeira das variedades nestas. A partir dese momento, empeza a chamada “fase vexetativa do millo”, que se inicia coa sementeira e ten en conta a xerminación da semente, a emerxencia do cultivo e o desenvolvemento das súas follas; dura ata pouco antes de que apare-

zan as estruturas reprodutivas, é dicir, cando se comeza a visualizar a espiga do millo (flor masculina). Na imaxe 2 podemos ver un detalle da sementeira, realizada manualmente, e das primeiras fases de desenvolvemento das plántulas de millo no campo experimental de Barcia (zona costeira occidental de Asturias).

Ds 1357

Ds 1592

Ds 1609

Ds 0747

Alano

Delrio

juntos creciendo

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 95

vp023_especialSementeiraMillo_serida_galego.indd 95

29/3/21 11:07

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Unha vez que se finaliza a fase vexetativa e antes de proceder á colleita, realízase un control de alturas de todas as variedades en ensaio, tomando en cada caso a altura de inserción da mazaroca máis alta (en caso de ter máis dunha) e a altura ata a espiga. Cada variedade cultívase cando o estado medio das mazarocas de todas as repeticións do ensaio está en gran pastoso-vítreo, considerando que este estado de maduración do gran é o momento idóneo para ensilar. A partir das mostras cultivadas, reconstitúese unha mostra de cada variedade por parcela elemental, composta pola mestura proporcional de mazaroca e a follaxe secas. Cada unha destas mostras móese e envíase ao Laboratorio de Nutrición Animal do Serida, onde se realizarán as análises pertinentes para unha forraxe con gran. En función dos controis en campo e as determinacións analíticas realizadas, os resultados da avaliación tabúlanse por variedade segundo zona edafoclimática. Os resultados deste proceso de avaliación publícanse anualmente nun informe técnico de libre distribución editado polo Serida. Paralelamente e para facilitar a elección da variedade a sementar, o Serida dispón tamén dunha aplicación informática de fácil manexo e libre acceso (www.serida.org) [ver figura 1].

cesario un reacondicionamento do terreo e unha resementeira do campo tres semanas despois da data de sementeira inicial. Todo iso, unido á falta de precipitación nesta zona durante o mes de xullo, na fase de crecemento vexetativo do cultivo, deu como resultado plantas de menor porte, cunha acusada perda de rendemento. Nas seguintes páxinas inclúense a lista principal (PR) para cada zona edafoclimática e a lista de resistencia ao encamado.

AS CONDICIÓNS CLIMATOLÓXICAS DETERMINARON EN GRAN MEDIDA OS RESULTADOS OBTIDOS NO PROCESO DE AVALIACIÓN

Figura 1. Aplicación informática de libre acceso para a elección de variedades comerciais de millo forraxeiro en Asturias (www.serida.org)

RESULTADOS DA AVALIACIÓN CORRESPONDENTE AO ANO 2020 Seguindo este procedemento, en 2020 avaliáronse 20 variedades enviadas polas casas de sementes (incluíndo testemuñas), das cales 11 o foron por primeira vez. Como resultado destes ensaios, avaliáronse un total de 326 variedades. Na táboa 1 móstranse as datas de sementeira, recolección, días de cultivo e rendemento en materia seca en función do momento en que as variedades a ensaiar foron alcanzando o momento idóneo para ensilar correspondentes ao ensaio de avaliación de 2020. As condicións climatolóxicas determinaron en gran medida os resultados obtidos no proceso de avaliación. Así, por exemplo, o mes de maio de 2020 foi o máis caloroso na rexión desde que hai rexistros. Isto, unido ás elevadas precipitacións recollidas na zona central de Asturias entre os días 8 e 11 do mes, asociadas con episodios tormentosos de grande intensidade, afectou significativamente á nacenza do cultivo na “zona interior baixa”. Estes feitos fixeron ne-

Táboa 1. Datas de sementeira, recollida, media de días de cultivo e rendemento do ensaio de avaliación de variedades de millo correspondente a 2020 segundo a zona edafoclimática de Asturias Zona

Data de sementeira

Costeira oriental

06/05/2020

Costeira occidental

21/05/2020

Interior alta

26/05/2020

Interior baixa

Resembrado: 29/05/2020 (1.ª sementeira o 7/5/2020)

Data de recollida 26/08/2020 02/09/2020 09/09/2020 15/09/2020 14/09/2020 16/09/2020 01/10/2020 05/10/2020 16/10/2020 22/10/2020 29/10/2020 21/09/2020 28/09/2020 30/09/2020 08/10/2020

Días de cultivo 112 119 126 132 116 118 133 137 149

Media días de cultivo

Produción (tMS/ha)

122

17,9

130

18,0

150

22,6

123

11,5

156 124 132

96 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_serida_galego.indd 96

5/4/21 17:47

anuncio bisannia maiz_200x280ai.pdf

20/1/21

12:22

CMY

vp023_publi_DELAGRO_BISANIA.indd 97

17/3/21 17:49

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA OCCIDENTAL Resultados 1996-2020. Zona: COSTA OCCIDENTAL (% MS) DÍAS S/R PROD (t MS/ha) CIN PB FND

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

74,1

11,5

1,73

0,95

31,8

73,3

11,3

1,71

0,94

47,0

29,5

73,1

11,3

1,70

0,93

6,9

44,4

32,7

74,4

11,5

1,73

0,95

2,9

6,8

42,4

37,6

75,6

11,7

1,77

0,98

3,2

6,9

44,1

32,2

74,4

11,5

1,74

0,96

17,6

3,0

6,2

48,7

30,3

72,3

11,2

1,69

0,92

16,7

3,1

7,0

46,6

29,1

73,7

11,4

1,72

0,94

139

17,5

3,2

6,9

42,8

34,8

75,2

11,6

1,76

0,97

COURTNEY

145

19,9

3,3

6,4

43,3

37,0

74,7

11,6

1,74

0,96

DARIDOR

126

16,8

2,7

6,8

47,8

30,9

72,5

11,3

1,70

0,93

Monsanto

DK 287

130

17,2

3,4

6,9

44,4

31,0

74,2

11,5

1,73

0,95

Monsanto

DK 315

128

16,2

3,5

7,2

43,4

32,4

75,2

11,6

1,75

0,96

Monsanto

DKC 33.90

124

17,7

3,2

7,1

46,5

30,9

73,2

11,3

1,71

0,94

Monsanto

DKC 3745

138

17,1

3,3

7,0

42,6

33,6

75,2

11,6

1,76

0,97

Monsanto

DKC 41.14

130

19,5

3,5

7,2

43,6

34,7

74,9

11,6

1,75

0,96

Monsanto

DKC 43.72

136

17,3

3,3

6,8

43,5

34,1

74,7

11,6

1,74

0,96

Monsanto

DKC 4608

137

19,6

3,2

6,6

42,7

34,1

75,3

11,7

1,76

0,97

Monsanto

DKC 4845

141

17,3

3,2

6,4

41,4

34,9

75,8

11,7

1,77

0,98

Fitó

DUERO

129

15,9

3,5

6,9

43,7

30,7

74,6

11,5

1,74

0,96

EURALIS

ES DEBUSSY

141

20,8

3,1

6,1

43,4

37,1

74,8

11,6

1,75

0,96

EURALIS

ES HORNET

134

19,7

2,7

6,0

46,8

36,6

73,2

11,4

1,72

0,94

EURALIS

ES METRONOM

126

17,8

3,0

6,7

45,0

30,9

73,5

11,4

1,72

0,94

EURALIS

ES SENSOR

138

18,5

3,5

6,6

43,9

34,1

74,4

11,5

1,73

0,95

EURALIS

ES ZOOM

143

21,8

3,2

6,3

41,9

36,8

75,5

11,7

1,76

0,97

Soufflet Seeds

EXTASIA

141

20,7

3,0

6,2

41,5

38,4

75,6

11,7

1,77

0,97

Soufflet Seeds

FILAE

134

20,8

2,6

5,8

43,0

38,1

75,3

11,7

1,77

0,97

Semillas Batlle

HAPPI

123

16,2

3,2

6,7

46,8

29,0

72,9

11,3

1,70

0,93

Soufflet Seeds

HOTSPOT

136

19,6

2,9

6,2

43,5

38,0

74,9

11,6

1,76

0,96

Soufflet Seeds

ISULEA

143

21,1

3,1

6,2

43,6

38,1

75,2

11,7

1,76

0,97

Soufflet Seeds

ITEA

130

19,3

3,1

6,6

43,6

34,4

74,8

11,6

1,75

0,96

KWS

KIDEMOS

127

18,4

3,0

6,7

45,2

36,6

74,2

11,5

1,74

0,96

KWS

KROKUS

131

16,1

3,5

7,4

43,6

30,8

74,5

11,5

1,73

0,95

LG 30.275

124

19,0

3,3

7,4

46,4

27,1

73,7

11,4

1,72

0,95

LG 30.369

135

18,3

3,2

6,6

43,0

36,9

75,3

11,7

1,76

0,97

LG 30.444

144

21,0

3,1

6,1

42,5

37,6

74,7

11,6

1,75

0,96

Lista

Casa comercial

Anos

Variedade

Advanta

AAPOTHEOZ

144

20,8

3,3

6,5

44,2

35,0

CEFSA

BARCA

124

17,9

3,4

7,3

46,4

Caussade

BELUGI

127

18,7

3,5

7,2

RAGT

BERGXXON

141

18,0

3,5

Caussade

CHAMBERI

135

18,9

RAGT

CICLIXX

130

17,8

Semillas Batlle

CODIBLUES

122

Codisem

CODIGREEN

125

Monsanto

CONCA

Advanta

Semillas Batlle

AMIDÓN

UFL/kg MS

98 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_serida_galego.indd 98

5/4/21 17:47

Variedades de MILLO recomendadas para ENSILAJE en GALICIA Sciello

Isia

Scoff

Illustrado

Pompeo

Surreal

Conbrío

500

400

300

400

300

400

300

200

300

200

300

200

www.rocalba.com vp023_publi_ROCALBA_galego.indd 99

26/3/21 14:02

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA OCCIDENTAL (cont.) Resultados 1996-2020. Zona: COSTA OCCIDENTAL (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

74,9

11,7

1,76

0,97

33,4

74,9

11,6

1,75

0,96

44,1

34,9

74,1

11,5

1,73

0,95

7,1

43,0

36,8

74,2

11,5

1,74

0,95

3,2

6,6

42,7

36,3

74,9

11,6

1,75

0,96

3,5

7,1

43,4

32,9

74,7

11,5

1,74

0,95

20,7

3,2

6,3

44,7

33,6

73,9

11,4

1,73

0,95

19,0

3,4

7,0

43,6

32,3

74,4

11,5

1,74

0,95

125

18,8

2,7

6,0

47,4

31,6

72,7

11,3

1,71

0,93

NS 5051

143

18,4

3,0

6,1

47,5

35,1

72,8

11,3

1,70

0,93

OPTI

138

17,0

3,7

7,6

44,7

28,5

74,5

11,5

1,73

0,95

Fitó

ORENSE

144

18,1

3,6

7,3

45,8

31,2

73,6

11,3

1,71

0,94

Advanta

PENELOPE

125

17,8

3,0

6,8

44,1

30,9

74,4

11,6

1,74

0,96

Caussade

PESCALI

136

20,8

3,0

6,2

43,3

37,0

75,1

11,7

1,76

0,97

Soufflet Seeds

PIANELLO

142

20,8

2,9

6,0

43,3

37,7

75,1

11,7

1,76

0,97

Caussade

PIXARI

125

18,9

3,2

6,6

43,8

34,4

75,1

11,6

1,76

0,97

Caussade

QUERZI

135

19,4

3,0

6,1

45,0

35,5

74,1

11,5

1,74

0,95

Semillas Batlle

RAVENNA

122

13,3

3,4

7,0

42,4

32,7

75,2

11,6

1,76

0,96

Caussade

ROBERI

135

19,5

3,3

6,0

43,9

34,8

74,1

11,5

1,73

0,95

RAGT

RULEXX

140

18,8

3,7

7,0

45,7

31,6

73,8

11,4

1,72

0,94

Koipesol

SENKO

142

21,1

3,1

6,0

42,5

37,6

75,0

11,6

1,76

0,97

RAGT

SILEXX

143

17,5

3,4

6,9

42,9

33,3

74,9

11,6

1,75

0,96

KWS

SIMPATICO KWS

125

18,0

2,9

6,4

47,4

32,7

72,6

11,3

1,70

0,93

Fitó

SUBITO

127

18,7

3,4

7,3

46,3

30,0

73,2

11,3

1,71

0,94

Semillas Batlle

SUM 330

135

16,7

3,4

6,6

44,5

31,2

73,8

11,4

1,72

0,94

Semillas Batlle

SURPRISE

124

15,2

3,4

6,8

44,2

29,4

74,0

11,4

1,72

0,95

Rocalba

SUSANN

134

17,5

3,1

6,8

43,2

34,7

74,7

11,6

1,75

0,96

Syngenta

SY GIBRA

143

21,0

2,7

6,1

42,5

39,1

75,1

11,7

1,77

0,97

Syngenta

SY ORPHEUS

127

19,0

2,9

6,3

44,8

34,7

74,2

11,5

1,74

0,96

RAGT

TAXXOA

128

17,2

3,4

6,9

46,1

29,6

73,2

11,3

1,71

0,94

Fitó

TECK

136

18,1

3,6

7,2

43,2

29,3

75,2

11,6

1,75

0,96

TORQUAZ

143

21,8

3,2

6,7

41,4

36,0

76,0

11,8

1,78

0,98

Semillas Batlle

YUCATAN

140

19,0

3,0

6,2

43,2

36,2

74,5

11,6

1,74

0,96

Fitó

ZAMORA

136

16,4

3,3

7,4

41,8

34,1

76,0

11,8

1,77

0,98

Lista

Casa comercial

Anos

Variedade

DÍAS S/R

LG 31.295

125

18,6

2,9

6,1

45,0

33,3

LG 33.85

143

18,9

3,3

6,9

43,3

LG 34.90

138

20,5

3,1

6,5

Semillas Batlle

MADISSON

125

15,0

3,0

Codisem

MAMILLA

146

20,9

Fitó

MANACOR

140

17,4

Caussade

MARTELI

140

Maïsadour

MAS 33 A

141

Caussade

MISTERI

WAM

Fitó

AMIDÓN

UFL/kg MS

100 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_serida_galego.indd 100

5/4/21 17:48

NUEVA GENERACIÓN DE HÍBRIDOS:

MÁS VERDES MÁS RENTABLES

¿Quieres ganar más por vaca? Elige nuestra gama

de híbridos GREEN+

y aumenta tu rentabilidad en

+50 €/vaca/año con un Stay green de 5 a 10 días mayor que las variedades convencionales

DM5507 FAO 500

Regístrate escaneando el código QR y conoce la promoción que hemos preparado para ti.

www.masseeds.es vp023_publi_masseeds.indd 101

https://tinyurl.com/yve97d2n 23/3/21 19:04

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. COSTA ORIENTAL Lista

Casa comercial Anos

Variedade

Resultados 1996-2020. Zona: COSTA ORIENTAL (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

DÍAS S/R

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

UFL/kg MS

Advanta

AAPOTHEOZ

141

23,7

3,6

5,8

42,4

36,0

75,3

11,6

1,75

0,96

CEFSA

BARCA

117

20,8

3,8

6,7

46,5

29,9

73,4

11,3

1,70

0,93

Caussade

BELUGI

122

20,5

3,5

6,2

46,0

31,6

73,4

11,3

1,71

0,94

RAGT

BERGXXON

134

22,3

3,4

6,3

42,7

33,8

75,3

11,6

1,76

0,97

Caussade

CHAMBERI

129

20,6

3,4

6,5

44,5

33,7

74,5

11,5

1,74

0,96

RAGT

CICLIXX

122

18,8

3,1

6,5

45,0

30,5

73,9

11,5

1,73

0,95

Semillas Batlle

CODIBLUES

117

17,1

4,0

6,8

49,5

27,3

72,3

11,1

1,67

0,92

Codisem

CODIGREEN

119

20,5

3,5

6,2

46,7

29,9

73,3

11,3

1,71

0,94

Monsanto

CONCA

134

20,1

3,3

6,6

41,6

35,5

76,1

11,8

1,78

0,98

Advanta

COURTNEY

140

25,7

3,6

6,3

42,0

34,3

75,9

11,7

1,77

0,97

Semillas Batlle

DARIDOR

120

17,5

3,5

6,4

47,4

30,9

73,0

11,3

1,70

0,93

Monsanto

DK 287

125

18,2

3,6

6,4

44,7

32,1

74,3

11,5

1,73

0,95

Monsanto

DK 315

127

19,0

3,4

6,5

44,4

33,2

74,6

11,5

1,74

0,96

Monsanto

DKC 33.90

119

18,7

3,5

6,5

45,2

32,2

74,1

11,4

1,72

0,95

Monsanto

DKC 3745

130

18,6

3,5

7,0

42,9

33,4

75,3

11,6

1,76

0,97

Monsanto

DKC 41.14

122

19,6

3,8

7,0

43,2

31,5

75,4

11,6

1,75

0,96

Monsanto

DKC 43.72

130

19,3

3,4

6,6

42,7

35,7

75,3

11,6

1,75

0,96

Monsanto

DKC 4608

133

21,1

3,4

6,3

41,7

34,4

76,0

11,7

1,77

0,97

Monsanto

DKC 4845

134

19,9

3,5

6,4

40,6

35,6

76,6

11,8

1,79

0,98

Fitó

DUERO

124

17,2

3,8

7,0

42,6

30,3

75,4

11,6

1,75

0,96

EURALIS

ES DEBUSSY

136

22,8

3,4

6,0

40,3

37,2

76,8

11,9

1,79

0,99

EURALIS

ES HORNET

125

20,3

3,4

6,1

47,6

31,0

73,2

11,3

1,70

0,93

EURALIS

ES METRONOM

120

19,6

3,2

6,2

45,4

30,8

73,4

11,4

1,71

0,94

EURALIS

ES SENSOR

136

19,4

3,4

6,4

42,2

35,0

75,4

11,6

1,76

0,97

EURALIS

ES ZOOM

142

21,9

3,4

5,7

42,8

35,6

75,2

11,6

1,75

0,96

Soufflet Seeds

EXTASIA

136

23,8

3,4

5,9

43,2

34,8

75,1

11,6

1,75

0,96

Soufflet Seeds

FILAE

128

22,0

3,7

5,8

46,0

30,3

73,9

11,4

1,72

0,94

Semillas Batlle

HAPPI

123

19,1

3,6

6,4

44,8

29,9

74,1

11,4

1,73

0,95

Soufflet Seeds

HOTSPOT

125

20,6

3,7

6,5

45,5

32,6

74,5

11,5

1,73

0,95

Soufflet Seeds

ISULEA

139

23,0

3,8

6,0

45,6

33,8

74,2

11,4

1,72

0,94

Soufflet Seeds

ITEA

120

19,9

3,5

6,7

42,4

34,4

75,6

11,7

1,76

0,97

KWS

KIDEMOS

125

18,0

3,8

6,3

47,6

31,5

73,1

11,2

1,69

0,93

KWS

KROKUS

118

18,7

3,8

7,2

45,5

28,9

74,0

11,4

1,72

0,94

LG 30.275

117

20,3

3,5

6,2

45,8

28,8

74,1

11,5

1,73

0,95

LG 30.369

130

20,3

3,7

6,2

42,5

34,5

75,9

11,7

1,76

0,97

LG 30.444

141

20,9

3,4

5,9

44,3

34,6

74,2

11,5

1,73

0,95

102 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_serida_galego.indd 102

5/4/21 17:48

vp023_publi_SIPCAM.indd 103

17/3/21 17:51

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. COSTA ORIENTAL (cont.) Lista

Casa comercial Anos

Variedade

Resultados 1996-2020. Zona: COSTA ORIENTAL (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

AMIDÓN

DÍAS S/R

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

UFL/kg MS

LG 31.295

118

18,8

3,6

6,0

47,7

28,4

73,5

11,3

1,70

0,93

LG 33.85

134

21,1

3,2

6,6

43,1

33,2

75,1

11,6

1,76

0,97

LG 34.90

138

21,1

3,4

5,8

42,6

35,8

74,9

11,6

1,75

0,96

Semillas Batlle

MADISSON

120

17,6

3,6

6,3

45,7

33,0

74,0

11,4

1,72

0,94

Codisem

MAMILLA

143

23,0

3,6

6,2

46,5

32,9

72,8

11,2

1,69

0,92

Fitó

MANACOR

134

19,2

3,8

6,9

43,4

33,7

74,8

11,5

1,73

0,95

Caussade

MARTELI

123

21,1

3,7

6,0

46,0

29,9

73,7

11,4

1,71

0,94

Maïsadour

MAS 33 A

134

21,3

3,7

6,8

44,2

30,4

74,1

11,4

1,72

0,94

Caussade

MISTERI

120

21,3

3,5

6,2

48,7

29,7

72,2

11,2

1,68

0,92

WAM

NS 5051

139

19,0

3,6

5,9

45,6

33,5

73,8

11,4

1,72

0,94

Fitó

OPTI

131

18,2

4,4

7,6

46,2

25,8

74,1

11,3

1,71

0,94

Fitó

ORENSE

137

18,6

3,8

6,6

47,2

29,6

73,5

11,3

1,71

0,94

Advanta

PENELOPE

119

19,9

3,6

6,5

43,5

29,5

74,5

11,5

1,73

0,95

Caussade

PESCALI

131

21,0

3,4

5,9

44,6

33,4

74,6

11,5

1,74

0,95

Soufflet Seeds

PIANELLO

139

21,3

3,5

6,2

43,0

34,9

75,3

11,6

1,76

0,96

Caussade

PIXARI

121

19,2

3,9

6,4

46,9

30,4

73,6

11,3

1,71

0,94

Caussade

QUERZI

130

20,4

3,5

6,1

43,8

32,3

75,1

11,6

1,75

0,96

Semillas Batlle

RAVENNA

117

15,6

3,8

6,9

43,6

31,4

75,3

11,6

1,75

0,96

Caussade

ROBERI

130

22,3

3,4

5,8

42,8

33,8

75,3

11,6

1,76

0,96

RAGT

RULEXX

135

22,1

3,5

6,6

41,5

35,2

76,0

11,7

1,77

0,97

Koipesol

SENKO

132

22,7

3,8

6,0

44,4

34,7

74,6

11,5

1,73

0,95

RAGT

SILEXX

138

19,1

3,5

6,6

41,0

35,1

76,4

11,8

1,78

0,98

KWS

SIMPATICO KWS

120

19,0

3,3

6,0

46,8

32,6

73,4

11,4

1,71

0,94

Fitó

SUBITO

128

20,4

3,7

7,0

45,8

31,9

73,5

11,3

1,71

0,94

Semillas Batlle

SUM 330

132

18,8

3,7

6,9

44,1

32,1

74,5

11,5

1,73

0,95

Semillas Batlle

SURPRISE

117

17,4

3,4

6,3

44,5

27,4

74,6

11,5

1,74

0,95

Rocalba

SUSANN

121

18,7

3,4

6,9

44,1

31,3

74,5

11,5

1,73

0,95

Syngenta

SY GIBRA

139

23,0

3,5

6,2

43,3

36,1

75,3

11,6

1,75

0,96

Syngenta

SY ORPHEUS

125

21,0

3,8

6,1

46,6

32,0

73,7

11,3

1,71

0,94

RAGT

TAXXOA

127

19,2

3,5

6,2

44,7

32,0

74,0

11,4

1,72

0,94

Fitó

TECK

125

17,6

4,0

7,2

44,4

28,1

75,1

11,5

1,74

0,96

TORQUAZ

138

21,4

3,8

6,4

41,3

35,0

76,4

11,8

1,78

0,98

Semillas Batlle

YUCATAN

137

18,8

3,4

6,2

44,2

33,8

74,2

11,5

1,73

0,95

Fitó

ZAMORA

131

17,9

3,6

7,2

41,8

33,4

76,1

11,7

1,77

0,98

104 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_serida_galego.indd 104

5/4/21 17:48

CoteN™ Mix

Fertilizante de liberación controlada

El secreto está en la cápsula

1.- Gránulos de fertilizantes con recubrimiento polimérico

vp023_publi_HAIFA.indd 105

2.- El vapor de agua penetra a través de la cubierta

3.- La humedad comienza a disolver los gránulos fertilizantes

4.- Se produce la difusión de los nutrientes hacia el suelo

5.- Después de que la liberación finalice, la cubierta se rompe y degrada

22/3/21 9:34

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR ALTA Lista

Casa comercial Anos

Variedade

DÍAS S/R

Resultados 1996-2020. Zona: INTERIOR ALTA (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

UFL/kg MS

Advanta

AAPOTHEOZ

162

20,4

3,4

6,9

47,1

26,8

72,4

11,2

1,69

0,92

CEFSA

BARCA

139

21,3

3,8

7,5

48,4

25,5

72,5

11,2

1,68

0,92

Caussade

BELUGI

138

19,3

3,6

7,3

47,3

27,0

72,9

11,2

1,69

0,93

RAGT

BERGXXON

159

18,9

3,3

6,9

48,0

28,3

72,9

11,3

1,70

0,93

Caussade

CHAMBERI

153

19,6

3,5

7,1

47,7

28,1

72,1

11,1

1,68

0,92

RAGT

CICLIXX

148

17,4

3,1

6,9

46,5

28,1

73,1

11,3

1,71

0,94

Semillas Batlle

CODIBLUES

137

22,0

3,5

6,7

47,2

28,1

72,7

11,2

1,69

0,93

Codisem

CODIGREEN

138

18,9

3,5

7,3

48,8

25,6

72,1

11,1

1,68

0,92

Monsanto

CONCA

158

18,7

3,2

6,9

46,2

29,1

73,3

11,4

1,71

0,94

Advanta

COURTNEY

162

20,2

3,8

7,2

49,3

24,8

71,7

11,0

1,66

0,91

Semillas Batlle

DARIDOR

133

19,2

3,4

7,5

47,4

28,0

72,8

11,3

1,70

0,93

Monsanto

DK 287

149

17,9

3,4

6,7

45,1

30,0

73,9

11,4

1,72

0,95

Monsanto

DK 315

150

16,8

3,5

7,3

46,6

29,1

73,5

11,4

1,71

0,94

Monsanto

DKC 33.90

143

18,8

3,3

7,0

46,6

27,8

73,2

11,3

1,71

0,94

Monsanto

DKC 3745

157

18,3

3,4

7,4

44,3

30,4

74,1

11,5

1,73

0,95

Monsanto

DKC 41.14

149

20,4

3,7

7,2

45,3

27,5

74,2

11,4

1,72

0,95

Monsanto

DKC 43.72

156

18,8

3,3

6,8

45,9

30,4

73,1

11,3

1,71

0,93

Monsanto

DKC 4608

159

20,4

3,4

6,7

45,5

28,3

73,8

11,4

1,72

0,95

Monsanto

DKC 4845

157

18,2

3,4

6,7

43,9

30,6

74,7

11,5

1,74

0,96

Fitó

DUERO

149

15,7

3,7

7,1

45,4

26,8

74,0

11,4

1,72

0,94

EURALIS

ES DEBUSSY

161

20,0

3,8

7,1

48,4

24,2

72,7

11,2

1,69

0,93

EURALIS

ES HORNET

149

22,0

3,3

6,7

50,4

23,8

71,0

11,0

1,65

0,91

EURALIS

ES METRONOM

134

20,7

3,2

6,9

43,6

32,0

74,5

11,5

1,74

0,96

EURALIS

ES SENSOR

162

18,1

3,6

7,0

47,5

28,2

72,7

11,2

1,69

0,93

EURALIS

ES ZOOM

160

21,4

3,5

6,3

47,6

26,7

72,6

11,2

1,69

0,93

Soufflet Seeds

EXTASIA

161

20,2

3,4

6,5

47,3

27,8

72,7

11,2

1,70

0,93

Soufflet Seeds

FILAE

149

20,6

4,0

7,1

47,8

22,9

72,6

11,2

1,68

0,92

Semillas Batlle

HAPPI

147

17,1

3,5

6,8

48,5

26,2

72,0

11,1

1,67

0,92

Soufflet Seeds

HOTSPOT

145

21,0

3,4

7,0

45,3

27,9

74,0

11,4

1,72

0,95

Soufflet Seeds

ISULEA

155

19,7

3,8

6,7

50,1

23,7

71,3

11,0

1,65

0,91

Soufflet Seeds

ITEA

132

18,8

3,5

7,2

47,0

25,2

73,1

11,3

1,70

0,93

KWS

KENOBIS

158

21,0

3,3

7,1

51,2

25,5

70,7

10,9

1,65

0,90

KWS

KROKUS

149

16,8

3,6

7,5

47,1

26,9

72,9

11,2

1,69

0,93

LG 30.275

142

20,9

3,5

7,3

46,5

25,1

74,0

11,4

1,72

0,95

LG 30.369

151

18,9

3,9

7,3

46,6

27,6

73,3

11,3

1,70

0,93

LG 30.444

162

19,8

3,5

7,3

46,4

30,6

72,8

11,2

1,70

0,93

106 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_serida_galego.indd 106

5/4/21 17:48

EL ABONADO RENTABLE Y EFICAZ DE CULTIVOS FORRAJEROS MAYOR EFICIENCIA EN EL USO DEL NITRÓGENO

Fertilizantes estabilizados que reducen la nitrificación y aseguran el suministro de N

AHORRO OPERACIONAL Y APLICACIONES FLEXIBLES

Menor número de aplicaciones y menor dependencia del climaa

COMPATIBLE CON LA PROTECCIÓN DEL CLIMA Y DEL MEDIO AMBIENTE

Reducción de las pérdidas de nitratos por lavado y de las emisiones de gases de efecto invernadero

EXCELENTE ALMACENAMIENTO Y APLICACIÓN PRECISA

Granulometría homogénea y con ausencia de polvo para garantizar una distribución uniforme de los nutrientes

EuroChem Agro Iberia, S.L. www.eurochemiberia.com

vp023_pub_entec.indd 107

15/3/21 17:45

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR ALTA (cont.) Lista

Casa comercial Anos

Variedade

DÍAS S/R

Resultados 1996-2020. Zona: INTERIOR ALTA (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

UFL/kg MS

LG 31.295

135

21,7

3,7

7,5

46,7

24,2

73,7

11,4

1,71

0,94

LG 33.85

157

19,4

3,1

7,0

46,0

29,3

73,6

11,4

1,72

0,95

LG 34.90

166

19,7

3,4

6,6

46,1

29,5

72,8

11,3

1,70

0,93

Semillas Batlle

MADISSON

134

18,9

3,7

7,4

47,6

27,9

73,0

11,2

1,70

0,93

Codisem

MAMILLA

169

20,4

3,4

6,5

48,8

27,0

71,4

11,0

1,67

0,91

Fitó

MANACOR

158

16,5

3,6

7,1

45,7

26,9

73,7

11,4

1,71

0,94

Caussade

MARTELI

159

21,4

3,4

6,6

46,6

26,5

73,1

11,3

1,70

0,93

Maïsadour

MAS 33 A

160

18,0

3,6

7,3

47,5

25,3

72,7

11,2

1,69

0,93

Caussade

MISTERI

134

20,1

3,3

7,1

45,6

27,6

73,7

11,4

1,72

0,94

WAM

NS 5051

158

0,0

4,0

6,6

50,6

21,0

70,6

10,8

1,63

0,89

Fitó

OPTI

158

16,8

3,7

7,4

46,8

26,7

73,5

11,3

1,71

0,94

Fitó

ORENSE

165

17,1

3,6

7,4

49,2

25,2

72,3

11,1

1,68

0,92

Advanta

PENELOPE

138

18,0

3,9

7,6

48,2

21,3

72,4

11,1

1,68

0,92

Caussade

PESCALI

148

20,6

3,7

7,2

47,7

25,3

72,5

11,2

1,68

0,92

Soufflet Seeds

PIANELLO

152

18,8

3,5

6,7

47,1

24,4

72,5

11,2

1,69

0,93

Caussade

PIXARI

142

21,9

3,7

7,5

45,5

26,1

73,8

11,4

1,71

0,94

Caussade

QUERZI

147

21,0

3,9

7,3

48,2

22,4

72,4

11,1

1,68

0,92

Semillas Batlle

RAVENNA

141

14,7

3,5

7,1

44,7

31,4

74,1

11,4

1,72

0,95

Caussade

ROBERI

153

20,8

3,5

6,6

47,2

25,5

72,8

11,2

1,70

0,93

RAGT

RULEXX

158

19,7

3,5

7,0

46,3

29,2

73,6

11,4

1,71

0,94

Koipesol

SENKO

155

20,3

3,6

6,9

47,5

23,7

72,7

11,2

1,69

0,93

RAGT

SILEXX

162

18,5

3,3

6,7

45,1

29,9

74,3

11,5

1,73

0,95

KWS

SIMPATICO KWS

133

21,9

3,5

6,8

50,0

25,3

71,4

11,0

1,66

0,91

Fitó

SUBITO

148

19,1

3,5

7,3

48,0

26,2

72,6

11,2

1,69

0,93

Semillas Batlle

SUM 330

156

18,8

3,2

6,8

44,3

31,4

73,8

11,4

1,72

0,94

Semillas Batlle

SURPRISE

141

16,3

3,5

6,6

44,7

29,1

73,7

11,4

1,72

0,94

Rocalba

SUSANN

147

18,5

3,4

7,1

46,1

29,5

73,3

11,3

1,71

0,94

Syngenta

SY GIBRA

159

21,1

3,4

7,3

49,1

25,8

71,8

11,1

1,67

0,91

Syngenta

SY ORPHEUS

142

24,2

3,7

7,3

48,3

25,0

72,1

11,1

1,67

0,92

RAGT

TAXXOA

152

18,5

3,4

6,8

47,4

27,1

72,5

11,2

1,69

0,92

Fitó

TECK

153

17,8

3,8

7,2

47,3

25,0

72,9

11,2

1,69

0,93

TORQUAZ

160

23,0

3,7

7,1

46,0

28,1

73,3

11,3

1,70

0,94

Semillas Batlle

YUCATAN

160

19,5

3,3

6,8

47,2

31,5

72,3

11,2

1,69

0,93

Fitó

ZAMORA

155

17,1

3,5

7,5

45,0

29,5

74,0

11,4

1,72

0,95

108 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_serida_galego.indd 108

5/4/21 17:49

¿Sabías que,

a consecuencia del pH del suelo, un agricultor o ganadero puede estar malgastando más de

37€ por hectárea

de fertilizante de pradera valorando el Nitrógeno?

solo

El Método Calgreen de encalado supone un planteamiento profesional al agricultor para optimizar al máximo los aportes de fertilizantes, valorando cada unidad fertilizante disponible y de esta manera reducir sensiblemente sus costes de explotación y la incidencia medioambiental.

Reducir costes de explotación

CMY

Menor incidencia medioambiental

Corregir el pH del suelo

Disminuir la concentración

de Aluminio tóxico

Solubilizar los nutrientes del suelo para aprovecharlos

Seguimos ampliando nuestra red de distribución,

¡únete a nosotros!

www.arvum.org UNIÓN EUROPEA

+ 34 981 519 920

Fondo Europeo de Desarrollo Regional

“Una Manera de hacer Europa”

vp023_publi_DELAGRO_CALGREEN.indd 109

17/3/21 17:53

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR BAIXA Lista

Casa comercial Anos

Variedade

Resultados 1996-2020. Zona: INTERIOR BAIXA (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

DÍAS S/R

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

UFL/kg MS

Advanta

AAPOTHEOZ

137

19,4

3,7

6,4

44,3

34,2

74,5

11,5

1,73

0,95

CEFSA

BARCA

114

16,1

4,0

7,4

46,5

29,4

73,6

11,3

1,70

0,94

Caussade

BELUGI

114

18,2

3,8

7,1

47,9

30,2

72,9

11,2

1,69

0,93

RAGT

BERGXXON

131

18,6

3,6

6,9

42,1

34,7

76,0

11,7

1,77

0,97

Caussade

CHAMBERI

124

18,8

3,7

6,3

48,3

33,8

73,1

11,3

1,70

0,93

RAGT

CICLIXX

120

17,1

3,4

7,1

42,9

32,6

75,1

11,6

1,75

0,96

Semillas Batlle

CODIBLUES

115

15,6

3,9

6,9

46,2

29,8

73,7

11,3

1,71

0,94

Codisem

CODIGREEN

117

16,4

3,9

6,7

48,8

27,8

72,7

11,2

1,68

0,92

Monsanto

CONCA

128

18,5

3,6

7,3

42,5

33,3

75,7

11,7

1,76

0,97

Advanta

COURTNEY

136

21,3

3,8

6,8

44,3

36,3

74,8

11,5

1,74

0,95

Semillas Batlle

DARIDOR

117

15,3

3,5

7,0

47,1

33,6

73,6

11,4

1,71

0,94

Monsanto

DK 287

118

16,8

3,8

7,0

44,7

32,1

74,6

11,5

1,73

0,95

Monsanto

DK 315

120

16,1

3,7

7,2

42,6

33,2

75,7

11,7

1,76

0,97

Monsanto

DKC 33.90

114

15,5

3,9

7,7

46,6

28,4

74,2

11,4

1,72

0,95

Monsanto

DKC 3745

128

17,9

3,5

7,0

42,4

35,2

75,4

11,6

1,76

0,97

Monsanto

DKC 41.14

117

16,9

4,2

7,3

46,1

28,5

74,7

11,4

1,73

0,95

Monsanto

DKC 43.72

125

17,6

3,8

6,8

45,0

33,3

74,4

11,5

1,73

0,95

Monsanto

DKC 4608

129

18,2

3,8

6,9

44,6

33,8

74,8

11,5

1,73

0,95

Monsanto

DKC 4845

131

18,2

3,5

6,9

40,9

36,0

76,6

11,8

1,79

0,98

Fitó

DUERO

120

15,5

3,9

7,4

44,1

29,5

74,9

11,5

1,74

0,95

EURALIS

ES DEBUSSY

131

19,8

3,5

5,9

43,2

36,2

75,2

11,6

1,75

0,96

EURALIS

ES HORNET

124

18,8

3,3

6,0

44,7

36,5

74,5

11,5

1,74

0,95

EURALIS

ES METRONOM

117

17,4

3,9

6,8

47,6

30,9

73,1

11,2

1,69

0,93

EURALIS

ES SENSOR

123

17,1

4,1

7,1

45,3

32,5

74,1

11,4

1,71

0,94

EURALIS

ES ZOOM

133

18,8

3,7

6,5

45,5

33,9

74,2

11,4

1,73

0,95

Soufflet Seeds

EXTASIA

129

19,7

3,4

6,2

42,6

38,2

75,9

11,7

1,77

0,97

Soufflet Seeds

FILAE

123

19,1

3,6

6,2

41,1

37,4

76,4

11,8

1,78

0,98

Semillas Batlle

HAPPI

118

17,3

3,8

7,2

44,9

30,7

74,3

11,4

1,72

0,95

Soufflet Seeds

HOTSPOT

126

19,5

3,6

6,6

44,5

36,6

74,8

11,5

1,74

0,96

Soufflet Seeds

ISULEA

138

20,2

3,7

6,1

42,1

40,1

75,8

11,7

1,76

0,97

Soufflet Seeds

ITEA

118

18,5

3,5

6,6

45,6

34,2

74,3

11,5

1,73

0,95

KWS

KIDEMOS

119

16,4

3,4

6,6

43,4

40,3

75,3

11,6

1,76

0,97

KWS

KROKUS

117

16,0

3,9

7,6

42,8

30,9

75,1

11,5

1,74

0,96

LG 30.275

114

16,9

3,6

7,4

44,6

28,7

75,1

11,6

1,75

0,96

LG 30.369

127

17,9

3,8

6,7

43,0

37,7

75,6

11,6

1,76

0,97

LG 30.444

137

18,3

3,4

6,5

43,4

38,1

75,6

11,7

1,77

0,97

110 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_serida_galego.indd 110

5/4/21 17:49

Cuestión de confianza Cuando surgen los problemas, el auténtico líder siempre responde. Porque en Pioneer sabemos que tu éxito es nuestro éxito, nos tienes a tu lado cada día para lograr el máximo en tu explotación. Pregunta a tu asesor agronómico por:

P 9757

P 9889

P 0640

P 0312

P 0937

Y confía en el líder. Visítenos en: corteva.es I @cortevaES , ,

® TM SM

vp023_publi_pionner.indd 111

22/3/21 9:35

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR BAIXA (cont.) Lista

Casa comercial Anos

Variedade

Resultados 1996-2020. Zona: INTERIOR BAIXA (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

DÍAS S/R

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

UFL/kg MS

LG 31.295

114

19,0

3,7

6,4

45,4

30,6

74,7

11,5

1,74

0,95

LG 33.85

129

18,7

3,6

7,2

43,0

33,4

75,5

11,6

1,76

0,97

LG 34.90

129

20,0

3,7

6,8

42,9

33,3

75,4

11,6

1,75

0,96

Semillas Batlle

MADISSON

117

16,7

3,7

7,1

45,7

36,0

74,2

11,4

1,72

0,95

Codisem

MAMILLA

134

20,2

3,9

7,1

44,5

31,9

74,5

11,4

1,73

0,95

Fitó

MANACOR

122

16,2

4,0

7,4

45,2

31,3

74,5

11,4

1,73

0,95

Caussade

MARTELI

127

20,3

3,8

6,6

45,4

34,7

74,1

11,4

1,72

0,94

Maïsadour

MAS 33 A

129

18,8

3,8

7,4

42,9

33,5

75,3

11,6

1,75

0,96

Caussade

MISTERI

117

18,9

3,8

6,2

49,8

32,0

72,2

11,1

1,68

0,92

WAM

NS 5051

138

19,4

3,7

6,3

45,7

38,5

73,8

11,4

1,71

0,94

Fitó

OPTI

127

16,8

3,9

7,9

42,5

29,1

75,8

11,7

1,76

0,97

Fitó

ORENSE

133

18,0

3,8

7,7

45,2

30,1

74,7

11,5

1,73

0,95

Advanta

PENELOPE

114

17,2

3,8

6,8

46,8

27,8

73,4

11,3

1,70

0,94

Caussade

PESCALI

129

18,8

3,4

6,2

39,7

77,1

11,9

1,80

0,99

Soufflet Seeds

PIANELLO

137

19,1

3,6

6,4

42,5

39,6

75,5

11,6

1,76

0,97

Caussade

PIXARI

114

16,4

3,9

7,1

45,6

30,9

74,4

11,4

1,73

0,95

Caussade

QUERZI

130

20,7

3,7

6,2

43,5

37,5

75,0

11,6

1,74

0,96

Semillas Batlle

RAVENNA

114

14,0

3,7

7,3

41,4

34,2

76,1

11,7

1,77

0,97

Caussade

ROBERI

129

20,0

3,7

6,2

45,4

34,9

74,4

11,5

1,73

0,95

RAGT

RULEXX

129

19,4

3,6

7,0

43,5

34,4

75,2

11,6

1,75

0,96

Koipesol

SENKO

129

18,9

3,9

6,6

45,5

34,4

74,2

11,4

1,72

0,94

RAGT

SILEXX

131

18,2

3,5

6,9

43,1

35,0

75,4

11,6

1,76

0,97

KWS

SIMPATICO KWS

117

19,1

3,7

6,5

48,5

32,8

72,9

11,2

1,69

0,93

Fitó

SUBITO

120

18,0

3,8

7,3

44,8

32,2

74,5

11,5

1,73

0,95

Semillas Batlle

SUM 330

126

18,2

3,6

7,3

43,3

31,5

74,8

11,5

1,74

0,96

Semillas Batlle

SURPRISE

114

16,1

3,7

6,9

41,2

33,3

75,9

11,7

1,76

0,97

Rocalba

SUSANN

117

16,0

3,9

7,6

45,7

30,6

73,9

11,4

1,71

0,94

Syngenta

SY GIBRA

137

20,0

3,4

6,3

42,5

40,1

75,2

11,6

1,75

0,96

Syngenta

SY ORPHEUS

123

18,8

3,5

6,6

42,5

37,2

75,6

11,7

1,76

0,97

RAGT

TAXXOA

120

17,9

3,7

7,0

46,4

30,1

73,6

11,3

1,71

0,94

Fitó

TECK

123

17,8

4,0

7,3

44,1

27,8

74,9

11,5

1,73

0,95

TORQUAZ

135

18,4

3,9

7,3

45,0

34,1

74,6

11,5

1,73

0,95

Semillas Batlle

YUCATAN

133

18,2

3,7

7,0

46,5

36,1

72,9

11,2

1,69

0,93

Fitó

ZAMORA

126

16,6

3,6

7,5

39,9

33,5

77,0

11,9

1,79

0,99

112 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_serida_galego.indd 112

5/4/21 17:49

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

RESISTENCIA AO ENCAMADO (resultados 1996-2020) Resistencia encamado

Lista

Casa comercial

Anos

Variedade

Resistencia encamado

LG 31.295

BARCA

LG 33.85

BELUGI

LG 34.90

RAGT

BERGXXON

Semillas Batlle

MADISSON

Caussade

CHAMBERI

Codisem

MAMILLA

RAGT

CICLIXX

Fitó

MANACOR

Semillas Batlle

CODIBLUES

Caussade

MARTELI

Codisem

CODIGREEN

Maïsadour

MAS 33 A

Monsanto

CONCA

Caussade

MISTERI

Advanta

COURTNEY

WAM

NS 5051

Semillas Batlle

DARIDOR

Fitó

OPTI

Monsanto

DK 287

Fitó

ORENSE

Monsanto

DK 315

Advanta

PENELOPE

Monsanto

DKC 33.90

Caussade

PESCALI

Monsanto

DKC 3745

Soufflet Seeds

PIANELLO

Monsanto

DKC 41.14

Caussade

PIXARI

Monsanto

DKC 43.72

Caussade

QUERZI

Monsanto

DKC 4608

Semillas Batlle

RAVENNA

Monsanto

DKC 4845

Caussade

ROBERI

Fitó

DUERO

RAGT

RULEXX

EURALIS

ES DEBUSSY

Koipesol

SENKO

EURALIS

ES HORNET

RAGT

SILEXX

EURALIS

ES METRONOM

KWS

SIMPATICO KWS

EURALIS

ES SENSOR

Fitó

SUBITO

EURALIS

ES ZOOM

Semillas Batlle

SUM 330

Soufflet Seeds

EXTASIA

Semillas Batlle

SURPRISE

Soufflet Seeds

FILAE

Rocalba

SUSANN

Semillas Batlle

HAPPI

Syngenta

SY GIBRA

Soufflet Seeds

HOTSPOT

Syngenta

SY ORPHEUS

Soufflet Seeds

ISULEA

RAGT

TAXXOA

Soufflet Seeds

ITEA

Fitó

TECK

KWS

KIDEMOS

TORQUAZ

KWS

KROKUS

Semillas Batlle

YUCATAN

LG 30.275

Fitó

ZAMORA

LG 30.369

LG 30.444

Lista

Casa comercial

Anos

Variedade

Advanta

AAPOTHEOZ

CEFSA

Caussade

(*): resultado provisional debido ao reducido número de observacións baixo condicións ventosas (**): non estimado. A mínima intensidade de vento impide calquera estimación

NOTA DOS AUTORES

Este traballo foi financiado pola FICYT mediante o grupo de investigación consolidado NYSA (PCTI - IDI2018-000239), cofinanciado con fondos FEDER.

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 113

vp023_especialSementeiraMillo_serida_galego.indd 113

5/4/21 17:49

KWS, expertos en maíces para silo

Fundada en 1856 en la localidad alemana de Klein Wanzleben, de ahí sus siglas, KWS es una empresa presente en más de 70 países especializada en la mejora genética de semillas para poder ofrecer los mejores productos, servicios y soluciones a los agricultores y ganaderos.

“

Número uno de ventas a nivel mundial, KWS tiene un vínculo muy estrecho con todo el sector ganadero por su maíz para ensilado. Es consecuencia de un trabajo muy dedicado que venimos haciendo desde hace muchísimo tiempo y de la mejora genética con programas exclusivos para ensilaje”, subraya Santiago Felizia, mánager de KWS para España y Portugal. Entre los atributos más importantes de esa investigación están un alto contenido de grano, un stay-green que permita una ventana más amplia de picado, unos granos largos que se puedan romper fácilmente con la picadora, una mayor digestibilidad de la fibra y unos tallos más gruesos que contengan mayor contenido de lignina. Según Felizia: “Estamos comprometidos con el ganadero, no solamente a nivel agronómico del maíz sino con todo el proceso. El maíz para silo no termina cuando se pica, ahí empieza la parte determinante para convertirlo en leche. Acompañamos a los ganaderos en todo ese proceso, tratando de dar el mejor servicio para que esa conversión en leche sea la más eficaz y eficiente posible”.

CARACTERÍSTICAS DEL MAÍZ DIRIGIDO AL VACUNO DE LECHE A la hora de elegir las variedades cuyo destino va a ser la producción de leche se debe tener presente: • Buscar ciclos que nos aseguren poder cosechar en tiempo óptimo. • Seleccionar variedades de alta producción que tengan además buena digestibilidad. • Asegurar un buen manejo de la densidad, con importancia para evitar el estrés térmico y el estrés hídrico. “Desde KWS llevamos a cabo ensayos e investigaciones para atender todas estas necesidades con las que pueden tener que trabajar todos nuestros agricultores. Tratamos de conseguir una visión mucho más integral de todas ellas y de poder responderlas con diferentes propuestas”, remata Santiago Felizia. DESARROLLO DE HÍBRIDOS Potencial de producción es lo que se busca en todas las líneas de desarrollo de híbridos de KWS. “Es un trabajo que puede alcanzar los diez años. Además de potencial, necesitamos buscar también estabilidad, pues necesitamos productos que tengan buen tallo y raíz, correcta composición de almidón y que sepan adaptarse a los diferentes lugares donde serán cultivados”, dice Daniel Grandis, responsable de Desarrollo de Producto de KWS para el sur de Europa. De cara al futuro, Grandis comenta que “el cambio climático va a ser clave en los próximos años y los híbridos de maíz van a tener que adaptarse. Necesitamos seleccionar hoy los híbridos que se utilizarán en diez años. Es un gran trabajo”.

ENTREVISTAS, EN VÍDEO Santiago Felizia Mánager de KWS para España y Portugal

vp023_publi_kws.indd 114

Daniel Grandis Responsable de Desarrollo de Producto de KWS para el sur de Europa

Ángel Blanco Responsable comercial de KWS para la zona noroeste de la península ibérica

22/3/21 18:06

cial de oroeste ula

“Si hablamos de maíz para silo, necesitamos buscar híbridos que tengan buena digestibilidad, buen componente de almidón y que las dos cosas estén conectadas con el stay-green. Cuando hablamos de grano, las características son diferentes, pues necesitamos plantas que tengan un tallo estable al final de su ciclo y buena calidad del grano”, explica Grandis. Para la selección de variedades, KWS lleva a cabo dos tipos de campos de ensayo, unos de microparcelas y otros de bandas. “Estamos haciendo tres campos de ensayo de microparcelas en el noroeste de la península ibérica: uno, con el Centro de Investigaciones Agrarias de Mabegondo (CIAM); otro, con el Serida, y otro en una finca de un ganadero. Este año probamos 26 variedades”, añade Ángel Blanco, responsable comercial de KWS para la zona noroeste de la península ibérica. Así seleccionan las mejores variedades, con un comportamiento más estable, para cada zona de producción. Ángel Blanco apunta que “en maíz para ensilado en España trabajamos ciclos desde los 200, incluso 180, hasta ciclos largos 600-700, pasando por ciclos medios de 400”. LAS MEJORES VARIEDADES En el rango de ciclos más cortos, la variedad a destacar sería Autens, un maíz que produce muy bien, con muy buenas calidades. En ciclos medios, una variedad que se adapta muy bien a las fincas de mayor producción es KWS Simpático y también Kidemos, un ciclo 300 que destaca por su sanidad, su stay-green, su producción y sus calidades. “En otro rango de ciclos, que serían los ciclos medios –subraya Ángel Blanco–, los ciclos 400-450-500, las variedades que estamos comercializando son Konfites, KWS Romero, Pepino y KWS 3563. Destacan principalmente por su alta productividad, por su sanidad y por su stay-green. Finalmente, en el rango de ciclos más largos, vamos a continuar con Kefieros, una variedad que ya conocen muy bien los clientes”. Como novedades, KWS lanza en esta campaña 2021 las siguientes variedades: “KWS Inteligens, con una producción forrajera espectacular, un alto peso específico de grano y unas calidades muy altas. En ciclo 500, tendremos KWS 3565, una de las variedades que mayores producciones y analíticas nos está dando. Es muy rústica y se adapta muy bien a los distintos suelos que nos exigen este tipo de ciclos. Por último, en ciclo largo, ciclo 700, vamos a comercializar Kalumet, que nos permite no perder cifras de productividad, calidad y stay-green con una ventana amplia de picado”, finaliza Blanco.

INITIO BIRD PROTECT, EL NUEVO TRATAMIENTO PARA SEMILLAS CONTRA AVES Y JABALÍES El daño que hacen las aves y los jabalíes es realmente importante y hace peligrar el cultivo del maíz en muchos casos. Para dar solución a esta problemática, KWS lanza al mercado un nuevo tratamiento para las semillas: Initio Bird Protect, una combinación entre un tratamiento de semillas, con ácidos húmicos y microelementos que ayudan a enraizar mejor el cultivo, y un repelente, que hace que el cultivo escape de los ataques de aves y jabalíes. Santiago Felizia resume así su efecto: “La diferencia es significativa, notable. Es tener cultivo o no tener cultivo”.

vp023_publi_kws.indd 115

Maciel Fernandes KWS Portugal “En Portugal utilizamos más maíz destinado a producción de silo, esencialmente tres variedades. La primera, de ciclo más largo, es KWS 3563, con espigas muy uniformes y fuertes y buena sanidad de planta, cada vez más importante para los silos de maíz. La segunda de ellas es Kefieros, una planta también de ciclo 500, pero un poco más larga que el 3563, caracterizada por un stay-green extremadamente elevado con buena producción de mazorcas. Por último, la más representantiva es Kalumet, de ciclo 650, una variedad de producción de materia seca extremamente elevada y con un stay-green muy fuerte, algo muy importante para la cosecha, porque a día de hoy utilizamos mucho los servicios externos y nos tenemos que adaptar a la disponibilidad de las máquinas”.

Antón Balado Agricampo, distribuidor de KWS en la provincia de Lugo “Llevo 11 años trabajando con KWS porque en la mayor parte de la zona que nosotros trabajamos se utilizan ciclos cortos de maíz y necesitábamos un producto que se hiciese en pocos días y que sacase unos buenos resultados. No hay muchas marcas que tengan ciclos de maíz tan cortos y KWS tiene en el catálogo un abanico enorme de posibilidades. Destacaría sus ciclos cortos en maíz y, una vez ensilados, en las analíticas, su digestibilidad. Son variedades de maíz con una fibra neutra detergente muy baja y permiten que el ganado pueda comer muchos kilos de maíz, es lo que estamos buscando. Como novedad, estamos trabajando con una variedad que nos está dando resultados muy buenos, con muchísima calidad y muchísima cantidad. Estamos hablando de un ciclo intermedio, un 200/60, que está dando producción como un ciclo 300/50 y, en calidad, tenemos unas analíticas espectaculares. Sería bueno que quien no probó este maíz haga alguna prueba, algún caso aislado, para ver realmente en lo que destacamos con respecto a otras marcas”.

Quique Menéndez Futurcamp, distribuidor de KWS en Asturias “Trabajamos con KWS porque es una empresa que nos transmite mucha confianza y son líderes en genética de maíz, tanto para ensilado como para grano. En Asturias hay mucha diversidad de variedades. En la zona de Tineo se utilizan ciclos muy cortos, ciclos 200, como mucho 300, y, sin embargo, en la costa podemos llegar hasta ciclo 600. El maíz de KWS nos aporta diversidad y poder acoplarnos a cualquier zona. Necesitamos en todas ellas maíces con mucho potencial, resistentes a caídas por el viento, con rendimientos óptimos y garantías ante enfermedades”.

22/3/21 18:07

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Variedades de millo forraxeiro avaliadas en Galicia (2021) Neste estudo recóllese a actualización do ano 2021 das características produtivas e nutricionais das variedades comerciais de millo forraxeiro que foron analizadas polo Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM). María José Bande Castro Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) Agacal, Xunta de Galicia

millo forraxeiro ensilado é na actualidade a base da ración da maioría das explotacións gandeiras de vacún de leite e resulta unha opción produtiva relevante debido á súa elevada produtividade, ao seu alto valor enerxético e á súa fácil ensilabilidade. Galicia destaca como a primeira comunidade autónoma tanto por su-

perficie coma por produción no cultivo de millo forraxeiro para ensilar, o que pon de manifesto a importancia que ten este cultivo nas explotacións gandeiras galegas; de feito, en moitas delas é a única forraxe presente na ración unifeed que lle dan ao rabaño. Dende hai anos, as empresas produtoras de sementes de millo, debido á importancia do cultivo no sector agrario e á diversidade de condicións climáticas nas que se cultiva, traballan na mellora xenética para obter novos híbridos. Buscan millos cun elevado contido en amidón (fonte principal de enerxía) e, sobre todo, cunha elevada dixestibilidade da parte verde, pois

no ensilado recóllese a planta enteira e entre o 50 e o 60 % da materia seca procede dos seus compoñentes verdes: talos, follas e espatas. Con frecuencia, as variedades salientan por incrementos significativos do rendemento, pola prolongación do seu verdor (stay green) e pola mellora da calidade do cultivo. Non obstante, as variedades obtidas mediante a mellora xenética poden ter uns resultados diferentes aos acadados nos países de orixe cando se cultivan en Galicia debido á singularidade das características edafoclimáticas. Por iso, no ano 1999 estableceuse en Galicia unha rede de avaliación de variedades comerciais de millo forraxeiro, co obxectivo de dispor de información válida sobre o rendemento e calidade do cultivo, o que permite aconsellar os agricultores e gandeiros da comunidade á hora de elixir a variedade ou variedades que deben sementar. Cada ano realízanse ensaios en campos experimentais sementados en catro localidades, situadas nas comarcas rurais de maior produción de millo forraxeiro, que abranguen tamén zonas xeográficas distintas: 1) A Mariña Oriental (nordeste de Lugo), 2) Sarria (centro-sur de Lugo), 3) Deza (nordeste de Pontevedra) e 4) Ordes (centro da Coruña). Estes ensaios repítense ano tras ano coa inclusión de variedades novas, que substitúen a aquelas que foron avaliadas polo menos durante dous anos. Así mesmo, analízanse anualmente todos os datos dispoñibles desde 1999 polo método estatístico de mínimos cadrados, incorporando os novos, de modo que cada variedade avaliada se pode comparar con todas e cada unha das restantes. Dado que o 70 % dos custos de produción do cultivo do millo para ensilar son fixos, para aumentar a rendibilidade do cultivo é moi importante elixir ben a variedade que ha de sementar. Tanto a preparación do terreo coma os tratamentos fitosanitarios previos non dependen da produción esperada nin do valor nutritivo da forraxe

116 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_galicia_galego.indd 116

29/3/21 11:14

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

obtida, polo que, a medida que aumentamos a produción por hectárea, diminúe o custo total por quilogramo de materia seca. No ano 2020 o CIAM avaliou, coma cada ano, 33 variedades enviadas polas casas comerciais de sementes, usando un deseño de bloques ao chou con tres repeticións. A metodoloxía de avaliación inclúe distintos pasos: preparación concienzuda da cama de sementeira, toma de mostra de solo para análise físicoquímica completa, cálculo da dose de fertilizante, fertilización, aplicación de fitosanitarios (insecticida e herbicida), delimitación das parcelas, sementeira manual cunha densidade inicial de 180.000 plantas ha-1, rareo manual para deixar 90.000 plantas ha-1 e control da data de floración feminina, das

alturas e da produción de cada variedade en cada repetición. A colleita realízase no momento en que o estado medio das mazarocas das tres repeticións acada o estado pastoso-vítreo (liña de leite a 1/3-1/2 do ápice), pois preténdese facer colleita de cada variedade no momento óptimo recomendado para ensilar. Isto obriga a levar a cabo unha recollida progresiva e graduada das variedades durante aproximadamente un mes e medio, o que implica realizar ata tres controis semanais, e demanda moita man de obra e desprazamentos aos lugares de ensaio. As mostras de millo despois da colleita envíanse ao laboratorio, onde se determina o contido en materia seca en estufa, e o seu valor nutritivo mediante a recollida de espectros no NIRS (espectrofotómetro de reflectancia no infravermello próximo). Os resultados obtidos publícanse anualmente nun díptico informativo, que se distribúe entre cooperativas agrarias e agricultores individuais a través das oficinas agrarias comarcais,

e tamén está dispoñible na páxina web: http://www.ciam.gal. A información necesaria para unha boa escolla da variedade a usar, en función das condicións de cada gandeiro para cada sementeira, exponse nas táboas 1 e 2; pode darse o caso de que un mesmo gandeiro pode elixir distintas variedades para diferentes parcelas. As consultas sobre a escolla de variedades a sementar persegue unha maior profesionalización das explotacións, unido a ensilar mellor, é dicir, que a colleita teña lugar no momento óptimo de maduración (gran pastoso-vítreo). Os resultados aparecen divididos en dúas táboas: táboa 1, na que se atopan as variedades que, polo menos, foron avaliadas durante dous anos e, polo tanto, con datos de maior fiabilidade, e a táboa 2, na que se atopan aquelas variedades cun só ano de experimentación na rede, polo que os resultados se consideran provisionais, dado que un só ano non é suficientemente significativo para facer unha avaliación acertada.

Variedades maíz Xesga 2021

Tratamientos semilla:

SANTA COMBA 981 880 972

LALÍN 986 792 373

CARBALLO 981 701 444

TEIXEIRO 981 789 493

MUIMENTA 982 528 114

MILLADOIRO 981 941 794

Visítanos en

Distribuido por:

www.xesga.net

XESGA

Con la garantia de

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 117

vp023_especialSementeiraMillo_galicia_galego.indd 117

29/3/21 11:15

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 1. Resultados das variedades con dous ou máis anos de avaliación Variedade

Días S-C (días)

Altura (cm)

Espiga (% MS)

RMS (t/ha)

RMOD (t/ha)

DMO (%)

PB (% MS)

Anos

Comercial

AVENTICUM BARCELOS CODIBLUES KOMPETENS AMADEO GRIZZLY DKC 3390 ES ALBATROS MALTON ARECIBO BARSA ES BOMBASTIC LG 31.276 LG 31.388 MAS 40.F PHARAON QUATRO RGT AFIXX DARIDOR ES TOLERANCE ES WATSON FENELON JULIETT MAS 33.F MEXICANA SUNMARK DYNAMITE FORVIA LUCAM BACKARI DKC 4071 ES METHOD ES PEPPONE FORTIM IZABAL MAS 24.C SUFAVOR SURREAL SUSANN TALINA AGV 4308 DKC 4117 KIDEMOS LG 31.295 LIVORNO CODIGREEN KENOBIS PESANDOR SIMPATICO KWS SY ZEPHIR BENICIA CHAMBERI DEL RÍO DKC 4114 MT-MOLOSS SY ORPHEUS ARKADI HUXXTOR MARCELLO RGT CONEXXION

116 116 116 116 118 118 119 119 119 120 120 120 120 120 120 120 120 120 121 121 121 121 121 121 121 121 122 122 122 123 123 123 123 123 123 123 123 123 123 123 124 124 124 124 124 125 125 125 125 125 126 126 126 126 126 126 127 127 127 127

283 262 272 256 255 269 271 274 251 263 274 268 281 264 290 243 263 266 263 274 280 275 274 289 262 242 273 268 250 276 281 291 285 272 278 269 268 270 270 269 276 262 264 262 284 263 288 269 286 272 278 273 262 264 282 284 267 286 268 278

46,6 50,2 49,5 54,5 54,3 53,1 52,6 54,2 55,0 49,7 53,5 52,9 48,8 46,5 46,1 52,0 51,4 52,6 49,7 51,6 49,9 49,7 51,3 44,8 51,0 49,5 52,7 51,4 54,2 51,1 48,3 49,1 48,3 50,7 49,2 51,7 48,7 52,5 49,7 52,1 49,6 51,5 48,7 46,1 47,6 51,9 46,2 52,6 50,8 48,9 52,2 49,8 52,2 53,6 45,4 49,1 50,8 49,0 52,8 49,6

21,5 20,0 21,9 20,0 20,0 21,2 19,9 21,7 17,4 20,3 20,0 21,3 22,9 22,2 26,0 18,6 21,0 21,1 19,3 20,2 23,0 22,3 20,9 23,9 20,0 20,7 20,0 20,8 19,8 20,8 24,6 22,1 24,3 20,3 21,4 22,7 20,9 22,0 20,6 20,5 23,4 21,1 22,0 23,6 22,5 20,3 23,8 22,1 23,7 22,5 21,1 23,9 20,4 21,1 22,7 23,0 21,3 22,1 20,6 23,1

14,9 14,1 15,2 14,0 13,9 15,1 13,9 14,9 12,0 14,0 13,3 14,5 16,0 15,7 17,9 12,6 14,6 14,6 13,6 13,9 16,3 15,9 14,8 16,4 14,1 14,4 13,3 14,2 13,8 14,3 17,3 15,1 16,9 13,9 14,7 15,7 14,4 15,0 14,2 14,4 16,7 14,9 15,5 16,8 15,6 14,2 16,7 15,1 16,5 15,6 14,0 16,8 14,3 14,5 15,6 15,6 15,0 15,2 14,1 16,0

112 106 114 105 105 114 105 112 90 106 100 109 120 118 135 95 110 110 102 104 122 119 112 123 106 108 100 106 104 108 130 114 127 105 111 118 108 113 107 108 125 112 117 126 117 106 125 113 124 117 105 126 107 109 117 117 113 114 106 121

71,8 73,1 72,0 72,4 72,3 74,0 72,7 71,4 71,8 72,0 69,9 70,9 72,7 73,7 71,7 70,8 72,1 71,8 72,9 71,2 73,4 74,0 73,9 71,0 73,1 72,3 69,2 70,8 72,6 71,6 73,1 71,2 72,4 71,5 71,2 72,0 71,8 70,8 71,7 72,8 74,1 73,1 73,4 74,4 72,1 72,4 72,8 70,6 72,3 71,6 69,3 73,0 72,6 71,7 71,4 71,4 73,3 71,1 71,2 72,0

6,4 6,9 6,4 6,6 7,0 6,8 7,1 6,6 7,2 6,9 6,8 6,9 6,1 6,5 5,9 6,8 6,6 6,9 6,6 7,2 6,7 6,6 6,9 6,0 6,7 6,7 7,0 6,8 6,7 6,7 6,2 6,3 6,5 6,7 6,8 6,3 6,9 6,6 7,0 6,8 6,6 6,6 6,2 6,3 6,3 6,7 6,3 6,2 6,4 6,6 6,1 6,7 6,7 6,4 6,4 6,1 6,9 6,5 6,7 6,3

2 2 2 2 2 2 6 2 2 2 2 2 2 2 2 6 3 2 3 2 2 2 2 2 2 2 5 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 5 2 2 2 2 2 2 2 2 2

FITÓ PROCASE BATLLE KWS KWS AGROMUNDO MONSANTO AGV-XESGA BATLLE PROCASE-DFV BLUE Semences EURALIS LG LG MAS Seeds ADVANTA BATLLE RAGT BATLLE AGV-XESGA EURALIS WAM LG MAS Seeds PANAM ROCALBA MAS Seeds BLUE Semences EUROARESPA SL AGROEUME MONSANTO AGV-XESGA EURALIS EUROARESPA SL PANAM MAS Seeds ROCALBA ROCALBA ROCALBA AGROMUNDO AGV-XESGA MONSANTO KWS LG FITÓ CODISEM KWS KWS KWS SYNGENTA PIONEER AGROEUME PROCASE MONSANTO PANAM SYNGENTA AGROEUME RAGT KWS RAGT

118 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_galicia_galego.indd 118

29/3/21 11:15

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 1. Resultados das variedades con dous ou máis anos de avaliación (continuación) Variedade

Días S-C (días)

Altura (cm)

Espiga (% MS)

RMS (t/ha)

RMOD (t/ha)

DMO (%)

PB (% MS)

Anos

Comercial

AGROSTAR DKC 4621 MAS 35.K SIRICUS FILAE KANU CLARICA ELZEA ES BOOMER MANACOR ANADON BC 418 B KWS ROMERO LG 33.85 MARTELI PESCALI RULEXX WAMGAL BC 406 BUCKLEY DKC 4608 DS 0747 DS 1592 LG 30.444

128 128 128 128 129 129 130 130 130 130 131 131 131 131 131 131 131 131 132 132 132 132 132 132

280 270 271 266 274 275 261 278 298 276 263 282 288 273 268 274 273 295 274 272 272 270 291 281

49,6 50,6 51,3 48,3 46,2 51,6 54,1 53,4 48,6 51,0 47,8 47,2 49,0 51,0 48,9 48,0 52,4 50,1 50,6 50,0 53,2 50,1 49,1 51,7

21,6 24,0 22,1 21,3 24,3 21,4 19,6 19,3 24,2 21,6 22,6 23,4 23,9 23,1 21,8 24,1 23,3 23,2 23,5 22,2 21,8 21,3 26,7 23,8

14,3 17,0 15,2 14,9 17,2 14,4 13,2 13,0 16,6 14,7 15,8 16,2 16,7 15,8 15,1 16,9 16,1 15,5 16,2 15,5 15,2 15,0 18,6 16,7

107 128 115 112 129 108 99 98 125 111 119 122 125 119 114 127 121 116 122 117 114 113 140 126

68,9 73,8 71,8 72,5 73,7 70,1 70,8 70,1 71,1 71,0 72,7 72,1 72,5 71,1 72,0 73,0 71,9 69,2 71,6 72,6 72,5 73,4 72,6 73,4

6,7 6,1 6,9 6,3 5,6 6,5 6,6 6,4 6,2 6,3 6,4 6,3 6,3 6,4 5,9 5,7 6,4 5,8 6,8 6,2 6,0 6,6 6,1 6,3

4 3 2 2 2 2 5 2 2 3 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

EURALIS MONSANTO MAS Seeds AGROMUNDO SOUFFLET Seeds BC PIONEER PANAM AGV-XESGA FITÓ PROCASE BC KWS LG CAUSSADE CAUSSADE RAGT WAM BC ADVANTA MONSANTO PROCASE PROCASE-DFV LG

BIORADIS SOLEX PARA APLICAR CON HERBICIDA DE PREEMERGENCIA

LAS MICORRIZAS QUE MEJORAN LA PRODUCCIÓN Y LA CALIDAD DE LOS CULTIVOS

SEMBRANDO FUTURO

WAMESTRADA S.L.L. Zona industrial de Toedo – 36680 A Estrada, Pontevedra Telf. 986572445 info@semillaswam.com

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 119

vp023_especialSementeiraMillo_galicia_galego.indd 119

29/3/21 11:15

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 1. Resultados das variedades con dous ou máis anos de avaliación (continuación) Variedade

Días S-C (días)

Altura (cm)

Espiga (% MS)

RMS (t/ha)

RMOD (t/ha)

DA SCIPIO DEVOLVI ES DEBUSSY ES SENSOR ES ZOOM HOTSPOT MAS 49.G ZP 305 AAPOTHEOZ LG 30.369 MAMILLA NS 3022 ES ANAKIN ES HORNET QUERCI ROBERI SY TRIADE URBANIX DS 1609 E SANDRO SY SENKO BC 525 NS 3023 FREEMAN SY GIBRA COURTNEY ELDORA CV (%) DMS (5 %)

133 133 133 133 133 133 133 133 134 134 134 134 135 135 135 135 135 135 136 136 136 137 137 139 139 141 144 3,3 8

272 278 270 284 282 260 278 278 287 254 281 270 290 295 271 261 294 273 279 304 283 270 282 277 286 277 289 4,0 6

51,8 49,5 48,2 52,3 48,4 53,5 53,4 49,6 51,0 51,9 50,6 51,5 48,9 49,7 50,8 48,3 51,5 51,6 48,9 48,9 47,9 46,7 49,4 49,3 51,6 48,3 47,7 6,3 1,6

21,4 22,8 25,0 22,9 24,0 24,4 22,4 22,1 23,7 21,0 23,6 23,0 25,4 24,6 23,3 22,8 24,5 24,6 22,9 26,0 22,6 23,1 23,4 25,7 26,9 22,6 22,6 8,4 0,9

14,9 16,0 17,5 16,0 16,9 17,3 15,4 14,8 16,8 14,9 16,2 16,0 17,9 17,2 16,5 16,0 17,1 17,3 16,1 18,5 15,8 16,0 16,0 18,0 19,3 15,4 15,1 9,1 0,7

112 120 132 120 127 130 116 111 126 112 122 121 134 129 124 120 129 130 121 139 119 121 121 135 145 116 114 5

DMO (%)

PB (% MS)

72,3 73,0 73,3 72,3 72,7 73,9 71,6 69,8 73,8 73,9 71,0 72,4 72,9 72,4 73,5 72,8 72,7 73,2 72,8 73,6 72,7 72,1 71,0 72,7 74,5 70,9 69,8 1,9 0,7

6,4 6,4 5,8 6,1 5,7 6,1 6,7 6,5 5,9 6,3 6,6 6,4 5,7 5,9 6,0 5,9 5,8 6,0 5,9 6,3 5,7 6,3 6,2 6,1 6,0 6,1 6,6 5,8 0,2

Táboa 2. Resultados das variedades cun só ano de avaliación Variedade

Días S-C

Altura

Espiga

RMS

RMOD

DMO

Comercial

(días)

(cm)

(% MS)

(t/ha)

(%)

(% MS)

ES PALLADIUM

117

296

49,0

23,0

16,1

121

72,7

6,4

AGV-XESGA

ALANO

120

266

45,7

19,5

13,3

100

71,2

6,1

PROCASE

BC 306

120

273

46,2

22,3

15,4

116

72,1

6,5

OTIS

120

271

46,4

20,9

14,6

110

73,0

6,8

BATLLE

VOLOS

120

283

51,6

24,5

17,2

129

72,6

6,3

FITÓ

SY INFINITE

121

277

45,8

24,9

17,3

130

72,2

5,8

KOIPESOL

LG 31.390

126

294

49,8

23,8

16,6

125

72,3

6,2

ALFUBEL

127

272

49,4

24,4

17,2

129

73,1

5,9

PANAM

GLORIFI

127

275

48,5

22,5

15,7

118

72,6

6,2

CAUSSADE

JOURNEY

127

289

45,4

23,8

16,5

124

72,3

6,0

ADVANTA

PIXARI

127

276

46,3

22,5

15,7

118

72,6

5,7

CAUSSADE

RGT EXXEMPLAIR

127

284

47,0

23,9

16,4

124

71,8

5,6

RAGT

RGT NOEMIXX

127

277

49,1

25,4

18,0

135

73,7

5,9

RAGT

Débese ter en conta que os datos de rendemento serven para comparar unhas variedades con outras, pero non son aplicables para estimar a produción real. Os resultados presentados obtivéronse en condicións óptimas de coidados de cultivo, en pequenas parcelas experimentais, polo que os rendementos obtidos son moi superiores aos que se poden obter

nunha parcela real de cultivo dunha explotación.

INTERPRETACIÓN DAS TÁBOAS A continuación, detállanse os datos agronómicos de cada variedade citados nas táboas: Días s-c. Este valor é un índice do ciclo ou precocidade de maduración, é dicir, os días que transcorren entre a

Anos

Comercial

2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

PROCASE AGROEUME AGV-XESGA EURALIS AGV-XESGA SOUFFLET Seeds MAS Seeds WAM ADVANTA LG CAUSSADE WAM EURALIS EURALIS CAUSSADE CAUSSADE SYNGENTA RAGT PROCASE KOIPESOL KOIPESOL BC WAM MAS Seeds SYNGENTA ADVANTA PANAM

sementeira e a colleita para ensilar na zona máis fría das estudadas, que é a comarca de Ordes, é dicir, con menor integral térmica. Nas zonas con maior integral térmica, temperaturas máis altas no verán, débese restar uns 15 días á cifra da táboa. Altura. Altura total da planta. Unha variedade de elevada altura pode ter maior probabilidade de encamado sobre todo nunha zona de fortes ventos. Espiga. Porcentaxe que representa a mazaroca (carozo+gran) sobre o rendemento en materia seca, compoñente moi relacionado coa calidade nutricional da forraxe. RMS. Expresa rendemento total da planta enteira en toneladas de materia seca por hectárea. RMOD. Rendemento da planta enteira en toneladas de materia orgánica dixestible por hectárea. Considérase o dato máis importante para avaliar o rendemento dunha variedade, xa que recolle a produción de alimento aproveitable polo animal, é dicir, a parte da materia seca que o animal dixere efectivamente. IP. Índice produtivo. É a porcentaxe que representa o rendemento de cada variedade en materia orgánica

120 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_galicia_galego.indd 120

29/3/21 11:15

La gama de maíz más productiva de Galicia

Nº1 en Ciam-Mabegondo 2020

ES BERLIOZ

Nuevo tratamiento ES ZAPOTEK FAO 500

ES ARMANDI

FAO 400

ES ZOOM ES ANAKIN ES BERLIOZ

FAO 350

ES DEBUSSY

FAO 300

ES HORNET ES METHOD

FAO 280

ES WATSON

FAO 260

ES PALLADIUM ES BOMBASTIC

www.euralis-semillas.com vp023_publi_euralis.indd 121

22/3/21 9:38

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

dixestible sobre a media do rendemento das testemuñas “Agrostar”, “Clarica” e “Pharaon” (13,3 t/ha MOD), ao que se lle outorga o valor 100 para cada campaña. Este permite de xeito rápido ver aquelas variedades que superan a media das testemuñas, facilitando a selección das variedades máis produtivas. DMO. Dixestibilidade in vitro da materia orgánica. Ademais da produción de materia orgánica dixestible por hectárea, é importante a dixestibilidade da ración, dado que inflúe noutros parámetros da alimentación, pois dúas variedades poden ter un similar RMOD, ben debido a unha alta produción de materia seca por hectárea cunha baixa dixestibilidade, ben debido a unha menor produción de materia seca cunha dixestibilidade maior, e non son equivalentes ambas as dúas producións. PB. Proteína bruta, en porcentaxe sobre o rendemento en materia seca, determinada polo NIRS. Aínda que o millo non achega todo o contido proteico necesario para unha ración, hai diferenzas significativas entre as variedades estudadas. Anos. n.º de anos nos que a variedade foi ensaiada. Comercial. Entidade comercializadora da variedade. CV (%). Coeficiente de variación. É un índice da calidade estatística dos experimentos; canto máis baixo, mellor. DMS (5 %). Diferenza mínima significativa. É a menor diferenza que debe haber entre dúas variedades para que poidan considerarse diferentes cunha probabilidade do 95 %.

ELECCIÓN DA VARIEDADE A mellor variedade en sentido absoluto non existe. Débese sementar unha variedade que posúa as carac-

Tabla 2.Resultados das variedades cun só ano de avaliación (cont.) Variedade

SY BILBAO BC 415 DS 1916 E ES BERLIOZ ZP 299 DS 1357 E CV (%) DMS (5 %)

Días S-C

Altura

Espiga

RMS

RMOD

(días)

(cm)

(% MS)

(t/ha)

127 133 133 133 133 140 3,3 8

296 271 286 286 266 285 4,0 6

46,5 46,0 48,1 47,8 48,8 49,5 6,3 1,6

26,0 23,9 24,0 28,1 24,6 26,4 8,4 0,9

18,4 16,5 16,8 19,4 17,4 18,5 9,1 0,7

terísticas máis axeitadas e que sexa capaz de dar a máxima produción en MOD e calidade nas condicións de cada explotación. O máis importante para a correcta elección da variedade é axustar o ciclo do millo á zona e ó momento da sementeira, é dicir, definir os días transcorridos entre a sementeira e a colleita (días s-c). Isto virá dado pola data na que queiramos sementar, condicións climáticas da zona xeográfica onde se desenvolva o cultivo, alternativa forraxeira, condicións da explotación e data prevista de colleita. Unha vez coñecido o intervalo de precocidade (días s-c) que se pode utilizar na explotación, e dado que o obxectivo será obter o maior rendemento de alimento aproveitable por unidade de superficie, escolleremos aquela variedade con maior IP. No caso de IP moi semellantes deberemos atender a outros parámetros, como poden ser a porcentaxe de mazaroca, dixestibilidade da materia orgánica ou proteína bruta. Para obter unha boa rendibilidade do cultivo de millo forraxeiro, debemos ter en conta, ademais, outros factores coma a calidade da semente, as prácticas de cultivo empregadas, momento óptimo de colleita e a técnica de ensilado.

139 124 127 146 131 139 5

DMO

(%)

(% MS)

73,6 71,7 72,8 71,5 73,6 72,6 1,9 0,7

6,1 6,4 6,3 6,2 6,6 6,6 5,8 0,2

Comercial

SYNGENTA BC PROCASE-DFV EURALIS WAM PROCASE

REDE DE ENSAIOS EN COLABORACIÓN • Departamento de Investigación e Transferencia (Agacal) • Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) • Servizo de Sanidade e Produción Vexetal

AGRADECEMENTOS Agradéceselles aos propietarios das parcelas nas que se levan a cabo os ensaios a súa dedicación e apoio, e aos técnicos a axuda e contribución no desenvolvemento deste traballo (persoal do Centro de Formación e Experimentación Agroforestal Pedro Murias de Ribadeo, do Servizo de Explotacións Agrarias de Lugo e do Departamento de Investigación e Transferencia do Agacal de Santiago).

Distribuidor de Semillas RAGT para Galicia y Asturias Venta de semillas de maíz, sorgo, girasol, colza, soja, trigo, veza...

Polígono Lalín 2000 Ciudad del Transporte - nave A3 36500 LALÍN (Po)

gilangel@hotmail.es Tel.: 670 535 636

122 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_galicia_galego.indd 122

29/3/21 11:15

NOVEDADES MAÍZ SILO 2021

RGT ELARAXX RGT HUXXO RGT EXXEMPLAIR RGT FARANDOLE RGT NOEMIXX RGT MUXXEAL www.ragt-semillas.es

RAGT Iberica • Crta. Burgos km. 2,1 Apdo de Correos 612 • 34004 Palencia • España Tel : (34) : (34) 979 711 807 RAGT:Semences (34) 979 979 725 725 199 199 •• Fax Móvil: (34) 665 720 200 •© Fax (34) 979 711 807

GENERICO_VACAPINTA.indd 123

18/3/21 19:02

El maíz más seguro con LG Los últimos años estamos sufriendo importantes variaciones climáticas y, especialmente, veranos con periodos prolongados sin lluvia. Si a estas condiciones sumamos elevadas temperaturas y viento, lo que hace que el suelo se seque muy rápido, nos encontramos graves problemas en los rendimientos del maíz. Semillas LG lleva años trabajando en la búsqueda de tecnologías que permitan dar solución a esta situación, y fruto de este esfuerzo y dedicación son Hydraneo y Starcover. Por una parte, Hydraneo es un label incluido en variedades que cuentan con una mayor tolerancia al estrés hídrico. Por otra, las variedades con tecnología Starcover incorporan dos bioestimulantes que ayudan a la planta a expresar todo su potencial, especialmente en condiciones de estrés.

Las variedades Hydraneo cuentan con un sistema radicular excepcional para poder extraer humedad de extractos más profundos, una floración sincronizada para asegurar una buena polinización y un buen stay-green, que aumenta la actividad fotosintética y la calidad final del forraje.

CLASSIC

En condiciones de estrés hídrico, los híbridos Hydraneo proporcionan entre un 5 % y un 10 % más de producción que los híbridos convencionales del mismo ciclo.

Híbrido tolerante

(rendimiento en condiciones de estrés similar al rendimiento potencial)t

Híbrido sensible

(rendimiento en condiciones de estrés menor al rendimiento potencial)t

TOLERANCIA AL ESTRÉS HÍDRICO La tolerancia al estrés es la capacidad de respuesta de un complejo conjunto de genes a los estímulos ambientales. El objetivo de la mejora genética es seleccionarlos y que puedan expresar sus características en las plantas escogidas. Los híbridos que presentan un comportamiento similar al de la gráfica de

Testimonios, en vídeo

Pé de gráfico: Los híbridos que presentan un comportamiento similar al de Hydraneo la gráfica de la izquierda la izquierda son aquellos que obtienen el label son aquellos que obtienen el label Hydraneo [faldón rojo da páxina par]

Testimonios, en vídeo

Conocemos de primera mano las experiencias de ganaderos y técnicos con diferentes productos de Semillas LG. Conocemos de primera mano las experiencias de ganaderos y técnicos con los diferentes productos Limagrain Ibérica. Foto en circulo: tellado Pé: Xosé Manuel López Gandeiría Maseda (Pol, Lugo) “Ahorramos en tratamientos para la tierra que el maíz ya trae incorporados” Xosé Manuel López Gandeiría Maseda (Pol, Lugo) “Ahorramos en tratamientos para la tierra que el maíz ya trae incorporados”

Rocío Cabado David Vilacoba Francisco González Asesora de cultivos en Airarocio_cabado Pé: Técnico de Desarrollo Comercial de Progando en BerganFoto en circulo: “Seleccionan sus variedades con en Semillas LG tiños, Xallas y Terra de Soneira Rocío Cabado base en índices de digestibilidad “Tenemos maíces con mucha diges“Semillas LG es una marca derentabilice cultivos en Aira para queAsesora el agricultor tibilidad, lo que nos permite incluir valorada por su producción y su “Seleccionan sus variedades en índices de digestibilidad para que el agricultor al máximo la inversión” máscon kilosbase en la ración y abaratarla” resistencia a enfermedades”

rentabilice al máximo la inversión”

vp023_publi_limagrIain.indd 124

Foto en circulo: david_vilacoba Pé: David Vilacoba

22/3/21 18:04

Estos dos bioestimulantes tienen un efecto exponencial, logrando más y mejores raíces en la planta, plantas más sanas, más productivas y con más calidad para forraje.

Además de la digestibilidad en fibra, Gustavo García apunta que “este año hemos dado un paso más en la búsqueda de la eficiencia del almidón. Hemos lanzado el label StarPlus para identificar, además, aquellas variedades con mucho almidón, y muy degradable”. Termina destacando que “lo que nos interesa es que el ganadero obtenga todo el provecho del silo de maíz, sea de la fibra o del almidón, al final de la planta entera. Hay que buscar un conjunto: plantas productivas, sanas, con muy buena calidad de fibra y un buen almidón, que sea degradable en el rumen”.

Diferenci as entre el sistem portamie a radicula nto a seq r y el uía Starcover (izquierda en la misma varie comdad: sin ) y con Sta rcover (d erecha)

maíz grano

maíz silo

LG 31.455 maíz grano

bird repellent

maíz silo

LG 30.444 LG 31.558

maíz grano

maíz silo

LG 31.630 maíz grano

www.lgseeds.es/starcover

vp023_publi_limagrIain.indd 125

www.lgseeds.es/hydraneo

FAO 200

LG 30.369

maíz silo

bird repellent

FAO 300

maíz silo

LG 31.390

FAO 300

maíz grano

bird repellent

maíz silo

FAO 500

LG 30.500

maíz grano

FAO 300

maíz silo

LG 31.295

FAO 300

maíz grano

LG 31.388

FAO 400

LG 31.219

FAO 200

Variedades con Hydraneo y Starcover

FAO 600

rganeira a y su ltor es”

MÁS CANTIDAD Y CALIDAD Semillas LG lleva ya cuatro años comercializando variedades con tecnología Starcover, que incluye dos bioestimulantes diferentes. El primero produce un incremento de la superficie radicular, consiguiendo que las raíces de la planta abarquen más superficie en el suelo y que aumente su capacidad de llegar a más nutrientes. El segundo bioestimulante actúa en simbiosis con las raíces de las plantas, solubilizando el fósforo bloqueado, y a la vez constituye un escudo protector para las raíces.

FAO 500

Gustavo García, jefe de Producto de Maíz y Forrajeras de Semillas LG

Gustavo García, jefe de Producto de Maíz y Forrajeras de Semillas LG destaca que “trabajamos mucho sobre la digestibilidad de fibras, un parámetro que creemos muy importante para maíces de ensilado, pues la ganadería a día de hoy busca variedades que ayuden a mejorar cada vez más la eficiencia alimentaria”.

22/3/21 18:04

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Rede de avaliación de variedades de millo para forraxe: resultados dos ensaios en Navarra en 2020 Neste estudo preséntanse os resultados acadados nos ensaios levados a cabo en Navarra en 2020 e a comparación con obtidos en anos anteriores. Iñigo Ayechu Urtasun INTIA, Navarra

cultivo de millo para aproveitamento como forraxe en alimentación animal e conservado mediante ensilado resulta de grande interese debido á súa elevada produción e ao seu alto valor enerxético. O millo pertence a un grupo de plantas que desenvolveron unha estratexia para optimizar a asimilación de CO2 en ambientes áridos e cálidos (plantas C4), polo

que é capaz de sintetizar hidratos de carbono de forma máis eficaz que outras forraxes no período estival, sen prexuízo dun maior consumo de auga. Para a produción de millo orientado á forraxe, cultívase a totalidade da planta de millo en verde (parte vexetativa e mazaroca), cultivándoa nun estado inmaturo do seu desenvolvemento. Desta forma, prodúcese unha forraxe heteroxénea pero equilibrada, na que se complementa a concentración enerxética da mazaroca coa fibra da parte vexetativa da planta.

O ensilado de millo é a base da ración forraxeira da maioría das explotacións de vacún de leite. O seu cultivo ten uns custos de produción elevados (labradura, semente, fertilización, fitosanitarios...), polo que é importante tanto maximizar a produción e a calidade da forraxe producida como optimizar o proceso de conservación mediante ensilado. Actuando desta forma lograrase dispoñer dunha forraxe de calidade a un custo razoable, garantindo un racionamento correcto e un custo de produción contido. As empresas produtoras de sementes de millo traballan continuamente na súa mellora xenética, obtendo híbridos de alto rendemento en gran. Con frecuencia, os híbridos que destacan polo seu elevado desenvolvemento vexetativo e pola prolongación do seu verdor (stay green) oriéntanse cara ao seu aproveitamento como forraxe. No entanto, é posible que estas variedades obteñan resultados dispares debido, entre outras causas, á súa falta de adaptación ás características da área na que se cultivan. Debido a isto resulta de interese a avaliación de diferentes variedades agrupadas segundo criterios de adaptación a cada situación de cultivo. Neste artigo preséntanse os resultados dos ensaios de variedades de millo para forraxe realizados en 2020, agrupadas segundo a súa adaptación ás

126 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_navarra_galego.indd 126

29/3/21 12:24

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

OS ENSAIOS DE VARIEDADES DE MILLO PARA FORRAXE EN NAVARRA DISTRIBÚENSE ATENDENDO Á SÚA PRECOCIDADE, AGRUPÁNDOOS SEGUNDO A INTEGRAL TÉRMICA NECESARIA PARA A MADURACIÓN DO GRAN (CICLOS FAO)

características climáticas de cada área de cultivo.

INTRODUCIÓN Ante a falta de información acerca das características de diferentes variedades de millo para a utilización da planta enteira como forraxe na alimentación de ruminantes, no ano 2002 varios centros de investigación agraria do norte de España, desde Galicia ata Cataluña, constituíron unha “Rede de avaliación de variedades de millo para forraxe”. Entre eses centros tecnolóxicos agrarios atópase INTIA, que participa activamente, ano tras ano, achegando as súas fincas experimentais e o seu persoal técnico especializado. Dentro da Rede lévanse a cabo ensaios anuais de variedades de millo adaptadas ás condicións ecolóxicas de cada comunidade autónoma replicados con igual deseño en todas aquelas que tivesen similares condicións, cun protocolo de ensaio común e cos mesmos criterios de avaliación. Desta forma, co paso do tempo, vaise acumulando unha información válida e fiable que permite

aconsellar os agricultores e gandeiros de cada rexión sobre as variedades de mellor rendemento e adaptación ás condicións concretas da súa explotación. Tamén serve para coñecer e trasladar as súas características e adaptación a condicións ambientais similares, con independencia da localización dos ensaios.

ENSAIOS DA CAMPAÑA 2020 EN NAVARRA Os ensaios de variedades de millo para forraxe en Navarra distribúense atendendo á súa precocidade, agrupándoos segundo a integral térmica necesaria para a maduración do gran (ciclos FAO). Navarra caracterízase por unha gran diversidade bioxeográfica, con situacións que permiten cultivar calquera dos ciclos vexetativos de millo. Por iso, as variedades que se estudan agrúpanse en dous grupos de ciclos. Na figura 1 móstrase a localización dos ensaios realizados no ano 2020 e a unidade bioxeográfica onde se localizan, así como os grupos ou ciclos ensaiados en cada zona.

AUMENTE EL RENDIMIENTO DE SU COSECHA CON NUESTRAS VARIEDADES

SANDRO

FAO

300

Rentabilidad de doble aptitud

PREMEO

FAO

260

El artesian de ciclo corto

NOVEDAD

714 El todoterreno más sano del mercado

www.koipesolsemillas.es

Expertos en semillas

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 127

vp023_especialSementeiraMillo_navarra_galego.indd 127

29/3/21 12:24

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Figura 1. Localización dos ensaios de millo forraxe en Navarra

• A achega media da mazaroca á produción total en materia seca é alta (55,58 %). As variedades KIDEMOS e CODIBLUES seguidas de DKC 3575 e OTIS teñen a maior achega da mazaroca á produción total.

Ciclos FAO

Localidade

Manexo

200-300

Oskotz

Secaño fresco

600-700

Cadreita

Regadío aspersión

RESULTADOS OBTIDOS EN 2020

Grupo de ciclos FAO 200-300 O ensaio sitúase na localidade de Oskotz, na área atlántica de Navarra con augas vertentes ao mediterráneo. O cultivo manéxase en secaño, polo que o seu desenvolvemento depende tanto da precipitación total ao longo do período vexetativo coma da súa distribución. A precipitación acumulada foi de 213,9 litros/m2. A maior parte destas precipitacións déronse ao final do ciclo do cultivo. Con todo, durante o desenvolvemento do cultivo, en especial nos primeiros estadios, estas precipitacións foron escasas, influíndo lixeiramente na implantación dalgunhas variedades. Na táboa 1 recóllense as variedades testadas en 2020 e algúns dos resultados obtidos no ensaio • A produción final media é media (16.554 kg ms/ha). As variedades

P9757 e ES HORNET destacan polo seu maior rendemento conforme ás demais. A testemuña obtén a produción máis baixa neste ensaio. • O contido medio en proteína bruta é alto (8,06 %). Destaca a variedade LG 31.390 polo seu alto contido en proteína. As demais variedades conteñen valores ao redor da media. • O contido medio en amidón é medio (36,17. As variedades KIDEMOS, P9400, P9241 e P9757 alcanzan o maior contido en amidón, con valores significativamente superiores a LG 30.369. • O contido en paredes celulares é tamén baixo (35,0 %). As variedades de menor contido son LG 31.390 e P9241. • O stay green ou “estado de verdor” medio en colleita é medio (3,2). O mellor aspecto vexetativo alcánzano as variedades LG 30.369, SY INFINITE, DKC 4974 e ES HORNET, con valores significativamente superiores ás variedades de menor valor MONSERA e DKC 3575.

Grupo de ciclos FAO 600-700 O ensaio sitúase na localidade de Cadreita, na área mediterránea de Navarra. O cultivo manéxase en regadío por aspersión. Na táboa 2 recóllense tanto as variedades de ciclos 600700 testadas en 2020 como algúns dos resultados obtidos no ensaio. • A produción media final é de 22.552 kg ms/ha. Destaca a variedade LG 31.621, posto que a súa produción é lixeiramente superior ao resto. Pola contra, ELIANA obtén a produción máis baixa. Salienta tamén que, que máis da metade das variedades están por riba da media deste ensaio. • O contido medio en proteína bruta é elevado (8,66 %). Non hai diferenzas significativas no contido en proteína; KEFRANCOS é a variedade máis proteica. • O contido medio en amidón é alto (38,41 %). Tampouco hai diferenzas significativas. As variedades SY FUERZA e SY LAVAREDO son as variedades con maior contido en amidón. • O contido medio en paredes celulares é medio (38,83 %). As variedades ELIANA, SY GLADIUS, LG 30.709, SY GIANTS e P1772 alcanzan os valores máis altos, significativamente superiores ao resto. • O stay green (estado verde) medio da fracción vexetativa das plantas en colleita, en estimación visual, é medioalto (3,60).

128 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_navarra_galego.indd 128

30/3/21 11:30

Cultivando la innovación

CMY

D-CODER TOP

ADO RECOMENDÍZ EN MA FORRAJERO

Liberación de nutrientes según la demanda de la planta durante todo el ciclo Mayor eficacia de las unidades NPK asimiladas Disminución de pérdidas: fósforo no retrogradable en suelos ácidos Multiplicación de la actividad rizosférica Mayor producción y calidad del cultivo

CALCIMER Óptima corrección del pH Mejor estructura del suelo Activación de la vida microbiana Mayor disponibilidad y absorción de nutrientes

@timacagroespaña

www.timacagro.es

timacagro@timacagro.es

vp023_publi_TIMAC_AGRO_ABONO.indd 129

17/3/21 17:54

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 1. Resultados dos ensaios de millo forraxe ciclos 200-300. Oskotz 2020 Variedade

Obtentor

Ano de ensaio

Produción (kg ms/ha)

Materia seca1 (%)

Proteína bruta1

Amidón1 (% sms)

Fibra neutro deterxente1 (%)

Stay green2

Achega mazaroca1 (%)

CODIBLUES

BATLLE

2.º

16994 ab

32,78 a

8,04 ab

34,86 abc

36,56 abc

2,5 cd

61,27 a

DKC 3575

DEKALB

1.º

14353 b

32,26 ab

7,66 b

38,03 ab

34,74 abc

60,63 ab

DKC 4974

DEKALB

2.º

17321 ab

26,18 cd

7,97ab

35,05 abc

35,07 abc

53,36 ef

ES HORNET

EURALIS

3.º

20893 a

27,65 cd

7,78 ab

34,44 abc

35,46 abc

53,41 ef

KIDEMOS

KWS

2.º

14638 b

32,31 ab

7,93 ab

40,01 a

34,34 abc

3,5 ab

62,71 a

LG 30.369

LIMAGRAIN

13481 b

27,2 cd

8,36 ab

30,61 c

37,77 a

52,86 efg

LG 31.390

LIMAGRAIN

1.º

16461 ab

27,06 cd

8,71 a

35,07 abc

30,15 c

3,5 ab

47,84 h

LOMAS

SOIL EXPERT

3.º

14460 b

29,61 abc

7,83 ab

35,15 abc

37,15 ab

3 bc

57,82 bcd

MONSERA

SOIL EXPERT

3.º

16969 ab

28,71 bc

7,89 ab

36,47 abc

36,31 abc

50,06 gh

OTIS

BATLLE

2.º

15599 b

27,66 cd

8,27 ab

37,88 ab

35,62 abc

3 bc

60,1 abc

P9241

PIONEER

>3.º

15939 ab

27,65 cd

8,39 ab

39,27 a

30,63 bc

3 bc

53,94 ef

P9400

PIONEER

>3.º

16460 ab

28,95 abc

7,99 ab

39,46 a

35,07 abc

3,5 ab

55,59 de

P9757

PIONEER

1.º

20783 a

28,59 bc

8,01 ab

38,19 a

34 abc

3 bc

57,46 cd

SY INFINITE

KOIPESOL

1.º

17417 ab

24,16 d

7,99 ab

31,93 bc

37,09 ab

51,09 fg

16554

28,63

8,06

36,17

35,00

3,21

55,58

Media

Analítica: Laboratorio Agrario de Navarra (NASERTIC) Stay green: 5 = mellor // 1 = peor Valores seguidos por distinta letra difiren significativamente (p<0,05) Duncan

1 2

Táboa 2. Resultados dos ensaios de millo forraxe ciclo 600-700. Cadreita 2020 Variedade

Obtentor

Ano de ensaio

Produción (kg ms/ha)

Materia seca1 (ms, %)

Proteína bruta1 (% sms)

Amidón1 (% sms)

Fibra neutro deterxente1 (%)

Stay green2

Achega mazaroca1 (%)

ELIANA

BATLLE

2.º

18832 b

34,71 abc

9,01 a

34,58 a

41,58 a

60,77 a

ES ZAPOTEK

EURALIS

1.º

22267 ab

32,81 cde

8,59 a

40,47 a

37,55 ab

59,3 a

KEFRANCOS

KWS

3.º

23139 ab

34,09 bcd

9,25 a

36,67 a

39,11 ab

58,25 a

LG 30.709

LIMAGRAIN

testigo

23760 ab

36,21 a

8,59 a

36,02 a

42,33 a

57,14 a

LG 31.621

LIMAGRAIN

1.º

25693 a

33,64 bcd

8,43 a

40,77 a

33,26 b

61,02 a

P1772

PIONEER

1.º

20441 ab

34,86 ab

8,51 a

37,49 a

40,38 a

62,03 a

SY FUERZA

SYNGENTA

2.º

24088 ab

33,24 bcd

8,41 a

41,77 a

36,51 ab

60,31 a

SY GIANTS

KOIPESOL

1.º

23135 ab

33,79 bcd

8,45 a

38,15 a

40,55 a

59,86 a

SY GLADIUS

SYNGENTA

2.º

19890 ab

31,27 e

8,76 a

36,9 a

41,62 a

50,9 b

SY LAVAREDO

KOIPESOL

1.º

24280 ab

32,69 de

8,59 a

41,23 a

35,37 ab

60,38 a

22552

33,73

8,66

38,41

38,86

3,6

59,00

Media

Analítica: Laboratorio Agrario de Navarra (NASERTIC) 2 Stay green: 5 = mellor // 1 = peor Valores seguidos por distinta letra difiren significativamente (p<0,05) Duncan 1

130 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_navarra_galego.indd 130

29/3/21 12:24

Pida cita a su concesionario autorizado CLAAS

Revisión poscampaña CLAAS.

Pida cita a su concesionario

El final de ésta cosecha es solo el comienzo de la autorizado CLAAS siguiente. Fieles a este lema, le ofrecemos con la revisión poscampaña CLAAS un servicio con el que el estado técnico de su máquina es analizado en detalle inmediatamente después de la campaña. Pequeños daños, fallos o desgaste pueden tener un efecto extremo durante la próxima campaña. Esto es algo que debe ser evitado a toda costa. Lo que sea necesario. CLAAS Service&Parts El final de ésta cosecha es solo el comienzo de la siguiente. Fieles a este lema, le ofrecemos con la revisión poscampaña CLAAS un claas.es servicio con el que el estado técnico de su máquina es analizado en detalle inmediatamente después de la campaña. Pequeños daños, fallos o desgaste pueden tener un efecto extremo durante la próxima campaña. Esto es algo que debe ser evitado a toda costa. Lo que sea necesario. CLAAS Service&Parts

Revisión poscampaña CLAAS.

claas.es

vp023_publi_claas.indd 131

15/3/21 17:46

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 3. Rede de millo forraxeiro. Ensaios en Navarra: variedades ensaiadas 3 anos (2013-2020), grupo de ciclos 200-300 Variedade

Produción (kg ms/ha)

Amidón (%sms)

PB (% sms)

FND (% sms)

P 9911

21646 a

26,57 ab

7,59 a

40,97 ab

ROBERI

21083 a

29,93 ab

7,12 a

42,7 ab

METRONOM

21026 a

29,63 ab

7,44 a

44,47 ab

P 9400

20501 a

31,67 ab

7,57 a

41,4 ab

SIMPÁTICO

20262 a

31,4 ab

7,25 a

44,53 ab

SAVIO

19890 a

28,63 ab

6,9 a

46,23 ab

ES HORNET

19342 a

34,19 a

7,67 a

39,49 b

CHAMBERÍ

19270 a

30,03 ab

7,99 a

42,93 ab

KOMPETENS

19254 a

32,27 ab

7,46 a

42,13 ab

LIVORNO

19250 a

32,73 ab

8,33 a

40,37 ab

LG 31.295

19205 a

27,3 ab

7,71 a

42,37 ab

CODIGREEN

19011 a

28,63 ab

8,11 a

43,3 ab

MONSERA

18974 a

32,53 ab

7,43 a

39,48 b

P9838

18826 a

33,63 a

7,8 a

45,07 ab

ASSIST

18619 a

31,17 ab

7,61 a

42,6 ab

CASCADINIO

18039 a

25,2 b

7,3 a

47,93 a

LG 30.369

17678 a

30,87 ab

7,56 a

41,61 ab

DADIDOR

17011 a

29,7 ab

7,44 a

45,93 ab

LOMAS

15685 a

32,31 ab

7,66 a

41,11 ab

Valores seguidos por distinta letra difiren significativamente (p<0,05) Duncan Analítica: Laboratorio de Navarra de Servizos e Tecnoloxías (NASERTIC)

Táboa 4. Rede de millo forraxeiro. Ensaios en Navarra. Variedades ensaiadas 3 anos (2015-2020), grupo de ciclos 600-700 Variedade

Produción (kg ms/ha)

Amidón (% sms)

PB (% sms)

FND (% sms)

RESERVE

29528 a

36,47 a

6,89 a

42 a

KONTIGOS

26504 a

34,9 a

8,03 a

42,07 a

ANTEX

26451 a

33,4 a

7,29 a

44,77 a

ELIOSO

26178 a

33,83 a

7,04 a

43,03 a

LG 30.709

25251 a

31,3 a

7,5 a

45,35 a

KEFRANCOS

25093 a

33,05 a

8,59 a

42,36 a

FONDARI

24102 a

30,6 a

6,62 a

45,5 a

P 1570

21902 a

28,3 a

7,82 a

48,33 a

Valores seguidos por distinta letra difiren significativamente (p<0,05) Duncan Analítica: Laboratorio de Navarra de Servizos e Tecnoloxías (NASERTIC)

• A achega media da mazaroca á produción final é alta (59,0 %). Apenas hai diferenzas entre variedades, xa que na maior parte destas a porcentaxe é ao redor da media. SY GLADIUS obtén unha achega de mazaroca un pouco máis baixa respecto das demais.

RESULTADOS PLURIANUAIS DA EXPERIMENTACIÓN EN NAVARRA Dentro da Rede de avaliación de variedades de millo para forraxe,

o obxectivo é manter as variedades en testaxe durante tres anos. Con iso preténdese diluír o impacto que poden ter circunstancias imprevistas sobre os resultados obtidos nun ano concreto e consolidar as tendencias marcadas polos devanditos resultados. Non todas as variedades que inician o proceso cumpren este obxectivo; é decisión das empresas obtentoras ao manter a testaxe de cada

NON TODAS AS VARIEDADES QUE INICIAN O PROCESO CUMPREN ESTE OBXECTIVO; É DECISIÓN DAS EMPRESAS OBTENTORAS O MANTER A TESTAXE DE CADA VARIEDADE DURANTE OS TRES ANOS DE TESTAXE OU RETIRALAS ANTES DESE PRAZO

variedade durante os tres anos de testaxe ou retiralas antes dese prazo. Considerando a forte presión de renovación do material xenético que as empresas obtentoras exercen sobre as variedades de millo e con obxecto reducir a información recompilada, nas seguintes táboas representan, unicamente, os resultados das variedades testadas durante tres anos nos últimos oito anos. Nas táboas 3 e 4 ordénanse as variedades testadas atendendo de forma conxunta aos criterios de produción (kg de materia seca/hectárea) e aos parámetros de calidade como son o amidón, proteína bruta (PB) e fibra neutro deterxente (FND). A valoración dos resultados obtidos por cada variedade faise considerando os resultados da variedade testemuña (T).

MÁIS INFORMACIÓN

Os resultados completos destes ensaios pódense consultar na páxina web de INTIA: https:// www.intiasa.es/es/explotaciones-ganaderas/ areas-de-interes/experimentacion/40-explotaciones-ganaderas/671-resultados-de-losensayos-de-maiz-forrajero.html

132 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_navarra_galego.indd 132

30/3/21 11:31

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com vp023_pub_agroamb_galego.indd 133

29/3/21 17:59

vp023_publi_caussade.indd 134

22/3/21 15:51

Disfruta

SEMBRANDO MAÍZ

Polígono Industrial Onzonilla. C/ Valle del Silencio. Parcela 27 • 24009 León Telf.: 987 24 76 08 • 639 832 547 • 671 013 625 (Fernando) www.caussade-semences.com • info@caussadesemillas.com vp023_publi_caussade.indd 135

22/3/21 15:51

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Como inflúe a parede celular no aproveitamento do millo? Neste traballo recompílanse as recentes investigacións que tiveron como obxectivo principal o estudo integran das diferentes compoñentes da parede celular do millo e a súa influencia conxunta na resistencia a pragas, a dixestibilidade e a produción de bioetanol. Ana López-Malvar1*, Lorena Álvarez2+, Ana Butrón2*, Rocío Campañó2+, Ana Carballeda+, Nadia Chibane2+, David José Figueroa2+, Noemi Gesteiro2*, Rosa Ana Malvar2*, Mercedes Martínez2+, Amando Ordás2*, Juan Carlos Pazos2*, Pedro Revilla2*, Amanda Verde2+, Rogelio Santiago1* 1 Facultade de Bioloxía, Departamento de Bioloxía Vexetal e Ciencias do Solo, Universidade de Vigo, As Lagoas Marcosende, Vigo 36310, Pontevedra. Agrobioloxía Ambiental, Calidade de Solos e Plantas (UVIGO), Unidade Asociada á MBG (CSIC) 2 Misión Biolóxica de Galicia (CSIC), Pazo de Salcedo, Carballeira 8, 36143, Pontevedra * Equipo científico + Equipo técnico

A VERSATILIDADE DE USO DAS PLANTAS DE MILLO

millo é un de cultivos máis importantes a nivel mundial, tanto pola súa produción, precedendo ao trigo e ao arroz, como por estar adaptado a practicamente calquera rexión do planeta. En España, en 2018,

a superficie que se dedicou ao cultivo de millo para o seu uso en gran foi de 322.000 hectáreas, o que equivale a unha produción total de 3.842.500 toneladas, das cales 75.200 se destinaron á produción de bioetanol. Esta produción equivale economicamente a 678 millóns de euros (MAPAMA, 2018).

A isto hai que engadir o millo forraxeiro, con máis de 3 millóns de toneladas producidas en España. Ademais de pola súa grande adaptación e produción, o cultivo de millo destaca pola súa gran versatilidade de aproveitamentos ou usos economicamente importantes. Á parte do uso do gran para alimentación humana ou produción de pensos para o gando, tamén pode ser destinado a fins industriais. Con todo, o restrollo que queda tras a colleita do gran tamén é unha materia prima excelente para a produción de bioetanol que non implica subtraer recursos dos que actualmente se dedican a alimentación, xa que un único cultivo permite un dobre aproveitamento. Así mesmo, a planta completa, incluíndo a mazaroca, pode servir de alimento para o gando. O millo forraxeiro é a fonte de enerxía principal para os ruminantes e en Galicia é especialmente importante, xa que o producido nesta comunidade autónoma representa o 75 % de todo o millo forraxeiro español. A optimización do proceso de produción de bioetanol e aproveitamento do millo forraxeiro debe centrarse na cantidade e a calidade da biomasa da planta. A mellora da cantidade refírese a maximizar a produción en termos de toneladas de material por unidade

136 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_paredeUsos_galego.indd 136

29/3/21 12:45

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

A OPTIMIZACIÓN DO PROCESO DE PRODUCIÓN DE BIOETANOL E APROVEITAMENTO DO MILLO FORRAXEIRO DEBEN CENTRARSE NA CANTIDADE E A CALIDADE DA BIOMASA DA PLANTA

de área, mentres que a mellora da calidade da biomasa se refire fundamentalmente á dixestibilidade, que se ve directamente influenciada pola composición e organización da parede celular. A conversión de biomasa lignocelulósica (restrollo) en etanol é un proceso que involucra fundamentalmente tres etapas: (i) unha etapa de pretratamento, seguida por (ii) a degradación hidrolítica dos carbohidratos aos monómeros de azucre constituíntes (sacarificación), e (iii) a fermentación final de azucres libres a etanol. O principal obstáculo no proceso de dixestión da biomasa é a recalcitrancia da parede celular (envolta que rodea as células vexetais actuando como exoesqueleto, o que lle proporciona rixidez e protección á célula), definida como a resistencia desta á degradación por parte de microbios e as súas encimas. En especies forraxeiras, a fibra comprende 300-800 mg/g do contido da materia seca. Desafortunadamente, menos do 50 % desa fibra é dixerida e aproveitada polo animal por mor da composición da devandita fibra e doutros compoñentes da parede celular que limitan a degradación do tecido por parte dos microorganismos da ru-

minación, polo que o incremento da calidade da forraxe se centrou en aumentar a dixestibilidade da parede celular. Por outra banda, aumentar a calidade do restrollo para a produción de biocombustible e mellorar a súa dixestibilidade implica aumentar os litros de biocombustible por unidade de biomasa. Porén, a parede celular é unha barreira fronte ao ataque de herbívoros, polo que as modificacións para optimizar a produción de etanol e a dixestibilidade da forraxe poden comprometer a resistencia da planta fronte ás pragas. As plantas de millo son consumidas por gran cantidade de insectos herbívoros. Máis concretamente, os vermes do arame (taladros) son insectos lepidópteros que se alimentan da medula da cana do millo, e produce galerías que ocasionan perdas de rendemento aproximadamente do 30 %, o que equivale, a nivel mundial, a perdas de 311.3 millóns de toneladas anuais. No noroeste de España as perdas medias son do 15 % e son causadas maioritariamente polo verme do arame mediterráneo Sesamia nonagrioides Lef; aínda que o dano causado polo verme do arame europeo Ostrinia nubilalis é tamén importante. Ade-

VARIEDADES DESDE CICLOS 200 A 700

Análiticas CIAM 2020 DÍAS S-C (días)

ALTURA (cm)

ESPIGA (%MS)

RMS (t/ha)

RMOD (t/ha)

DMO (%)

PB (%MS)

AÑOS

126

273

49,8

23,8

16,8

126

73,0

6,7

Agroeume S.L.

LUGAR VILARÓN, 7 - 15613 CAPELA (A CORUÑA) Tlf: 981 45 92 00 - 609 89 29 40 compras@agromera.com 03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 137

vp023_especialSementeiraMillo_paredeUsos_galego.indd 137

29/3/21 12:45

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Figura 1. Características da parede celular para liñas de millo resistentes e susceptibles á praga do verme do arame Resistencia a pragas 28,4

25,9 25 20 15,88 15 9,1

10 5 0 Lonxitude de galerías

Hemicelulosa (%) Resistente

mais da cantidade de tecido do que se alimentan as larvas, as galerías producidas no talo interfiren no transporte de nutrientes pola planta e asimilados cara á mazaroca, e incrementan o encamado. A parede celular ten un papel esencial nas plantas, xa que proporciona estrutura e rixidez á célula, determinando o seu tamaño e a súa forma. As propiedades estruturais e funcionais da parede celular están controladas pola composición e organización dos seus compoñentes individuais. Esta composición está definida por catro fraccións principais: celulosa, hemicelulosa, lignina e hidroxicinamatos. As devanditas fraccións relacionáronse ben positiva ou negativamente cos aspectos economicamente importantes do cultivo anteriormente mencionados. A celulosa é o polímero máis abundante na natureza, actúa de soporte estrutural para a parede e confírelle estabilidade. A hemicelulosa ten función de matriz que entrecruza a celulosa e a lignina mediante hidroxicinamatos. A lignina é o

Susceptible

segundo biopolímero máis importante da natureza, aumenta a resistencia mecánica e a rixidez da parede. A lignina está formada por tres subunidades: S, G e H. En canto aos hidroxicinamatos, os máis importantes no millo son o ácido p-cumárico, unido á subunidade S da lignina e o ácido ferúlico. Este último ten a capacidade de formar dímeros que entrecruzan as cadeas de hemicelulosa aumentando a rixidez da parede celular e conferíndolle unha maior resistencia mecánica.

NOVOS AVANCES NO ESTUDO DESTA RELACIÓN Neste contexto, as recentes investigacións levadas a cabo pola Unidade Asociada Agrobioloxía Ambiental da Universidade de Vigo e a Misión Biolóxica de Galicia (CSIC) tiveron como obxectivo principal o estudo integral dos diferentes compoñentes da parede celular e a súa influencia conxunta na resistencia a pragas, a dixestibilidade animal e a produción de bioetanol. Un dos obxectivos

específicos desta investigación consistiu nunha caracterización bioquímica da composición da parede celular de 20 liñas puras de millo. Isto permitiunos o estudo da relación dos diferentes compoñentes da parede celular e determinar en que grao cada compoñente inflúe nos diferentes aproveitamentos do millo. Observouse que, efectivamente, a composición da parede celular inflúe de maneira significativa e particular nos diferentes aproveitamentos do cultivo (figuras 1-3). Facendo unha simplificación dos resultados, podemos comentar os seguintes aspectos: Unha liña pura de millo resistente ao ataque do verme presentaría baixo contido en hemicelulosa. Neste sentido varios estudos mostraron que esta é parcialmente dixerible polos insectos, polo que unha parede celular cun maior contido en hemicelulosa podería traducirse nun maior dano por parte das larvas. En relación ao aproveitamento etanólico, determinamos a eficiencia da sacarificación, que proporciona unha estima dos azucres potencialmente utilizables no proceso posterior de fermentación. Neste caso, as liñas que presentan alta eficiencia de sacarificación son máis ricas en celulosa e diferulatos. Un maior contido de celulosa supón unha maior cantidade de azucre (glicosa) que pode ser fermentado, mentres que un maior contido en diferulatos favorecería a produción de bioetanol. Este último resultado chama a atención porque, en estudos previos, altas concentracións de diferulatos se relacionaron cunha parede celular máis resistente á deconstrución, aínda que pode explicarse porque os materiais con maiores contidos en diferulatos responderían mellor aos pretratamentos alcalinos que se adoitan

EL NITRÓGENO MÁS EFICIENTE PARA LAS PLANTAS Y AMIGABLE PARA EL MEDIO AMBIENTE Distribución: Lugo ZOONORT | Tel.: 666 530 517

A Coruña Javier Veiras | Tel.: 626 432 142

Tel.: 977 740 322

138 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_paredeUsos_galego.indd 138

29/3/21 12:45

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

OBSERVOUSE QUE, EFECTIVAMENTE, A COMPOSICIÓN DA PAREDE CELULAR INFLÚE DE MANEIRA SIGNIFICATIVA E PARTICULAR NOS DIFERENTES APROVEITAMENTOS DO CULTIVO

Figura 2. Características da parede celular para liñas de millo con alta e baixa sacarificación Produción de etanol

516,67

1000

288,92 106.536

100

87,29

15,88 10 0,442

0,197

aplicar nos primeiros pasos do proceso industrial, liberándose posteriormente os azucres con maior facilidade. Por último, as liñas que mostraron unha mellor dixestibilidade animal tamén mostraron un baixo contido en fibras, combinado cunha lignina rica en subunidades G. Como se comentou anteriormente, o alto contido en fibra afecta negativamente á dixestibilidade, xa que limita a captación de enerxía derivada dos azucres da parede por parte do gando. A maiores, unha lignina tipo G beneficia o proceso de dixestión, xa que supón ligazóns menos condensadas e resistentes dentro do polímero de lignina.

0,1 Sacarificación

Celulosa (mg/g)

Diferulatos (mg/g) Alta sacarificación

Baixa sacarificación

Figura 3. Características da parede celular para liñas de millo con alta e baixa dixestibilidade Dixestibilidade da forraxe 100

65,8

54,66

45,1

71,7 38,9

37,2

CONCLUSIÓN En resumo, aínda que non é posible lograr unha parede celular que cumpra simultaneamente con todos os requisitos para influír de forma positiva na resistencia, a produción etanólica e o aproveitamento forraxeiro, si é posible propor diferentes tipos de composición de parede en función do uso final do cultivo. Nesta investigación, ademais de propor o uso de certos compoñentes en programas de mellora baseados na avaliación do fenotipo da planta, tamén se suxire avanzar mediante un enfoque de selección xenómica,

DMO

Subunidade G (lignina) (%) Alta dixestibilidade

NDF (%)

Baixa dixestibilidade

empregando para iso a información obtida da análise do xenoma de millo completo. Observouse que esta estratexia de selección conduce a unha alta correlación entre o valor xenético predito e o valor analizado para un carácter cuantitativo.

BIBLIOGRAFÍA

MAPAMA (2018) Anuario de estadística Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación. 850 Fry, S.C., 1986. Cross-Linking of Matrix Polymers in the Growing Cell Walls of Angiosperms. Annu. Rev. Plant Physiol. 37, 165–186. https://doi.org/10.1146/annurev.pp.37.060186.001121 Santiago, R., Barros-Rios, J., Malvar, R.A., 2013. Impact of cell wall composition on maize resistance to pests and diseases. Int. J. Mol. Sci. 14, 6960–6980. https://doi. org/10.3390/ijms14046960

Fertilizantes totalmente complejados para una eficiente nutrición vegetal Distribución: Lugo ZOONORT | Tel.: 666 530 517

A Coruña Javier Veiras | Tel.: 626 432 142

Tel.: 977 740 322

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 139

vp023_especialSementeiraMillo_paredeUsos_galego.indd 139

29/3/21 12:45

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Rotacións do millo con cultivos de inverno: producións dos cultivos independentes e efectos na rotación Neste artigo mostramos os resultados do traballo levado a cabo polo CIAM durante oito anos, nos que se estudaron catro rotacións forraxeiras con millo como cultivo de verán para analizar como a variabilidade estacional pode afectar ás producións dos cultivos e cal delas é a máis favorable para conseguir a máxima produción reducindo achegas de fertilizantes nitroxenados, é dicir, co propósito de mellorar a sostibilidade das explotacións de vacún de leite. M.D. Báez Bernal, M.I. García Pomar, J.F. Castro Insua, A. Louro López, C. Gilsanz Rey, V. García Souto, C. Santiago Andión Dpto. de Pastos e Cultivos. Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM)-Agacal dolores.baez.bernal@xunta.es

INTRODUCIÓN

s traballos realizados nos últimos anos no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) baseados en enquisas realizadas a explotacións de

vacún de leite pon de manifesto que a produción de leite en Galicia segue maioritariamente un modelo intensivo dependente do cultivo de millo, responsable do 42 % da produción de leite (Fernández-Lorenzo et al.,

2016; Flores-Calvete et al., 2017; Botana-Fernández et al., 2018). Estes traballos tamén destacan que a rotación máis frecuente nas explotacións segue sendo a de raigrás italiano-millo. Está demostrado que as rotacións de dous cultivos por ano producen máis que as pradeiras e poden reducir o problema da lixiviación de nitratos cando se deixa o solo en barbeito durante o inverno (Báez, 1999), pero no caso da rotación raigrás italiano-

140 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_baez_galego.indd 140

30/3/21 11:13

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

UNHA ESTRATEXIA PARA AUMENTAR A PRODUCIÓN DE PROTEÍNA DA ROTACIÓN É SEMENTAR DURANTE O OUTONO-INVERNO ESPECIES LEGUMINOSAS, FIXADORAS DE NITRÓXENO (N) OU MESTURAS DE GRAMÍNEAS/LEGUMINOSAS

millo, a pesar de ser moi produtiva e de alto valor enerxético, o contido proteico alcanzado é baixo e obriga a importar materias primas nas explotacións. Unha estratexia para aumentar a produción de proteína da rotación é sementar durante o outono-inverno especies leguminosas, fixadoras de nitróxeno (N) ou mesturas de gramíneas/leguminosas. Está descrito que a descomposición das raíces e residuos das leguminosas poden influírlles en gran medida aos procesos de mineralización do N e, por tanto, ao contido de N mineral no chan, provocando un efecto favorable no cultivo posterior. Esta práctica, ademais, axudaría a optimizar os balances de nutrientes e a mellorar a sostibilidade das explotacións, posto que aumenta a utilización dos recursos forraxeiros propios e, ao mesmo tempo, reduce a utilización de fertilizantes nitroxenados. Aínda que son bastantes os traballos levados a cabo nos últimos anos ao longo da cornixa cantábrica estudando as rotacións forraxeiras nas condicións da España Húmida ou posibles alternativas ao cultivo

de raigrás italiano durante o inverno (Báez, 1999; Flores et al., 2011; González et al., 2014; Botana et al., 2016; Baizán, 2019 etc.), detéctase unha falta de información no coñecemento dos procesos e transformacións a longo prazo. Normalmente os experimentos de campo teñen unha duración limitada a 2-3 anos e son moi escasos aqueles traballos nos que se pode analizar unha serie temporal de máis de catro anos. Neste traballo o obxectivo é analizar a medio-longo prazo aquelas prácticas agronómicas máis favorables en canto a cuberta invernal e a súa interacción coa fertilización aplicada ao millo posterior co fin de optimizar os niveis produtivos e de extracción de N nas rotacións de millo.

MATERIAL E MÉTODOS O ensaio iniciouse no outono de 2011 (e aínda continúa implantado), nunha parcela experimental do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (Abegondo, A Coruña, zona costeira atlántica de Galicia a 97 m de altitude, latitude 43°N, lonxitude: 8°O) coa sementeira de catro cultivos de inverno, dous monocul-

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 141

vp023_especialSementeiraMillo_baez_galego.indd 141

30/3/21 11:40

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Figura 1. Produción de materia seca (kg/ha) para os diferentes cultivos de inverno nos oito anos de estudo RG: raigrás italiano

10000

TR -GU: mestura triticale+chícharo

RG-TE: mestura RG + TE

TE: trevo encarnado

kg MS/ha

9000 8000

7000

5000

6000

4000

b c

a a

ab c

a a

O MONOCULTIVO DE RAIGRÁS ITALIANO E A MESTURA DE RAIGRÁS ITALIANO-TREVO ENCARNADO FORON POR TERMO MEDIO OS CULTIVOS DE OUTONO-INVERNO MÁIS PRODUTIVOS

3000 2000 1000 0

Ano 1

Ano 2

Ano 3

Ano 4

Ano 5

Ano 6

Ano 7

Ano 8

Cultivo de inverno: RG: raigrás italiano, TE: trevo encarnado, RG-TE: mestura RG+TE, TR-GU: mestura triticale+chícharo. Para cada ano valores con letras diferentes son significativamente diferentes a p<0,05 utilizando o test de Duncan

tivos: raigrás italiano alternativo (RG: Lolium multiflorum L., cv Promenade, dose de sementeira a 40 kg/ha) e trevo encarnado (TE: Trifolium incarnatum L., cv Viterbo, dose 30 kg/ha, excepto no segundo ano cv Contea, e no sexto e sétimo cv Santo Antonio), e dúas mesturas: raigrás italiano/trevo encarnado das mesmas especies (RG-TE: dose 10 kg/ha de RG e 30 kg/ha de TE) e triticale/chícharo (TRGU: x triticosecale Witt, cv. Colegiale, dose 70 kg/ha e Pisum sativum L., cv Gracia, dose 125 kg/ha, excepto no quinto ano cv Forrimax). Durante o estudo tentáronse manter os mesmos cultivares; no entanto, cando non foi posible debido a que non se comercializaban, seleccionáronse aqueles que podían ter características similares aos sementados inicialmente. O deseño experimental é de bloques ao azar, con 4 repeticións, e un tamaño de parcela elemental para o cultivo de inverno de 24 m x 15 m. As sementeiras dos cultivos de inverno efectuáronse entre o 14 de outubro e o 23 de novembro os anos máis tardíos, e a colleita entre o 23 de abril e o 18 de maio. A análise inicial do chan (0-15 cm) presentou unha textura franco limosa, cun contido en C de 32,7 g/kg de MS, de N de 2,23 g/kg de MS e unha relación C/N de 10. As prácticas de fertilización mantivéronse idénticas durante todos os anos: antes da sementeira dos cultivos de inverno achegábase un fondo de 50 kg N/ha, 100 kg P2O5/ha e 100 kg K2O/ha, e ao longo do crecemento só o cultivo de RG

recibía unha achega de 60 kg N/ha (Nitrato Amónico Cálcico 27 %) no mes de marzo, tras un corte intermedio ou sen efectuar este corte por non haber suficiente materia seca, tal e como ocorreu os últimos dous anos (2018 e 2019). Unha vez recollidos os cultivos de inverno, sementouse (veráns desde 2012 ata 2019) a mesma variedade de millo (cv LG 33.85). A parcela elemental foi dividida en varias subparcelas para estudar o efecto do tipo de fertilización no cultivo de millo. No traballo que se presenta seleccionáronse dous tratamentos de fertilización que corresponden ás subparcelas de: a) fertilización mineral con 160 kg N/ha aplicado en dúas achegas, 60 kg N/ha (Nitrato Amónico Cálcico 27 %) en sementeira e 100 kg N/ha (Nitrato Amónico Cálcico 27 %) cando o millo tiña cinco follas e, b) un tratamento control que non recibía achega de N. Previamente a sementeira do millo achegábase máis ou menos 100 kg P2O5/ha e 250 kg K2O/ ha de acordo coas analíticas de chan realizadas. As sementeiras efectuáronse a finais de maio e as colleitas a finais de setembro cando o gran alcanzou un estado pastoso-vítreo. Neste momento mostreáronse en dúas liñas centrais unha lonxitude de oito metros. En campo, pesouse a produción en fresco e tomouse unha mostra de 10 plantas de cada liña, que foron procesadas de forma independente. No laboratorio separouse a mazaroca da parte verde (talos, follas e espatas) picando as dúas fraccións por separado. De cada liña tomouse unha submostra de 300 g que foron secadas

en estufa de aire forzado durante 18 horas a 80 °C co fin de calcular a produción de MS de mazaroca, de parte verde e a total pola suma das fraccións de mazaroca e parte verde. Posteriormente, as mostras eran moídas e analizadas para determinar o contido en N vía húmida mediante dixestión micro Kjeldahl, seguida da determinación colorimétrica do ión amonio. Para converter o N en proteína bruta utilizouse o factor de 6,25. A análise estatística dos datos levouse a cabo mediante análise da varianza para un deseño de parcela dividida completamente aleatorio considerando a parcela principal o cultivo de inverno e a subparcela a fertilización no millo. Utilizouse o paquete estatístico SPSS (15.0) e para a separación de medias o test de Duncan utilizando un nivel de significación p<0,05.

142 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_baez_galego.indd 142

30/3/21 11:13

CMY

Nutrientes protegidos

www.fertiberiatech.com

vp023_publi_TINTERGAL.indd 143

17/3/21 17:56

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

PONSE DE MANIFESTO QUE A PRODUCIÓN DE PB POR HA ALCANZADA COA ROTACIÓN TÍPICA DAS EXPLOTACIÓNS GALEGAS DE RAIGRÁS ITALIANOMILLO PODE INCREMENTARSE COA SUBSTITUCIÓN DO RAIGRÁS POLO CULTIVO DE TREVO ENCARNADO E A MESTURA TRITICALE-CHÍCHARO DURANTE O OUTONO-INVERNO

Figura 2. A) Precipitación acumulada (mm) para os períodos de outubro a febreiro, de marzo e abril e total de outubro a abril para cada ano estudado; B) Temperatura media mensual para os períodos de outubro a febreiro e de marzo a abril nos anos estudados A) Precipitación,mm Ano 1

Ano 2

Ano 3

Ano 4

Ano 5

Ano 6

Ano 7

Ano 8

1200 1000 800 600 400 200 0

Out-Feb

Total Out-Abr

Mar-Abr

RESULTADOS E DISCUSIÓN

Cultivos de inverno As producións de MS para os diferentes cultivos de inverno móstranse na figura 1. Obsérvase unha gran variabilidade produtiva entre os anos estudados, resultado en gran parte polas diferenzas climatolóxicas durante os meses de crecemento. As precipitacións no período de outubro a abril oscilaron entre 536 mm e 1.182 mm, primeiro e quinto ano respectivamente (figura 2A). No período de outubro a febreiro, as precipitacións nos anos 2, 3, 4, 5 e 8 foron superiores á media dos oito anos do experimento (642 mm); e nos últimos meses do crecemento do cultivo, marzo e abril, os anos 2, 5 e 7 superaron a media dos oito anos para este período (236 mm). A temperatura media mensual para o período completo de crecemento, de outubro a abril, foi de 10,8 °C (figura 2B), a mínima obtívose no sétimo ano, e a máxima no quinto ano con 11,5 °C. Considerando os primeiros meses de crecemento: de outubro a febreiro a media foi de 10,7 °C, e destacou o quinto ano co valor máis elevado con 12,1 °C, feito que favoreceu a aparición dunha infección de roya na mestura de triticale-chícharo e que levou a retirar o cultivo antes de efectuar a colleita. Nos últimos meses de crecemento (marzoabril), a media foi de 11,1 °C, e destacou o sexto ano con 12,1 °C, o que probablemente favoreceu que fose un dos máis produtivos.

B) Temperatura,oC Out- Feb

Mar- Abr

12 11 10 9 8 7 6

Ano 1

Ano 2

Ano 3

Ano 4

Excepto en tres anos (3, 7 e 8; figura 1), o tipo de cultivo de inverno condicionou de forma significativa a produción de MS obtida. Entre os dous monocultivos o RG foi o máis produtivo en catro dos oito anos estudados, mentres que o TE só foi superior o segundo ano. Considerando as mesturas, a de RG-TE superou á de TR-GU en catro dos oito anos estudados (anos: 1, 2, 4 e 6). Detectouse que na mestura de TR-GU a presenza do chícharo diminuíu drasticamente a partir do terceiro ano. Este efecto aparece descrito na bibliografía e pode deberse a varias enfermidades (fungos) que afectan ao chícharo e que leva á recomendación agronómica de sementar entre dous cultivos de chícharo dous anos intermedios dou-

Ano 5

Ano 6

Ano 7

Ano 8

tros cultivos (McKay et al., 2003), e mesmo catro noutros traballos. Tendo en conta os valores produtivos medios dos oito anos (sen considerar o quinto ano, cando fallou o cultivo de TRGU), as producións de RG en monocultivo foron superiores numericamente ás obtidas con TE en monocultivo e, tendo en conta as mesturas, a de RG-TE superior á mestura TR-GU; máis ou menos o TE e a mestura TR-GU produciron o 13 % menos que o RG en monocultivo e que a mestura RG-TE respectivamente. No que se refire á extracción de N polos cultivos de inverno (figura 3), excepto o primeiro ano, o tipo de cuberta invernal afectou de forma significativa o N extraído. O monocultivo de TE en seis dos anos estudados extraeu maior cantidade de N que o RG; en termo

144 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_baez_galego.indd 144

30/3/21 11:13

Certificación Intereco para: Caliza Agrícola e Caliza Magnesiana

CALIZA AGRÍCOLA CFN - 01

vp023_pub_calfensa_galego.indd 145

CALIZA MAGNESIANA CFN - 02

29/3/21 18:41

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Figura 3. Extracción de N (kg N/ha) para os diferentes cultivos de inverno nos oito anos de estudo 160

RG: raigrás italiano

TE: trevo encarnado

TR - GU: mestura triticale+chícharo

RG - TE: mestura RG +RE

kg N/ha

140

120 100

b c

40 20 0

Ano 1

Ano 2

Ano 3

Ano 4

Ano 5

Ano 6

Ano 7

Ano 8

medio o 72 % máis que o RG (sen considerar o quinto ano). Se se teñen en conta as mesturas, a de TR-GU incrementou a extracción de N nun 23,6 % respecto ao RG nos cinco primeiros anos do experimento, pero observouse unha diminución deste efecto, ao 15 %, considerando os últimos anos debido a unha menor presenza do chícharo na mestura, efecto claramente observado a partir do cuarto ano. No caso da mestura RG-TE, xeralmente a extracción de N foi similar ou superior á obtida co monocultivo de RG (figura 3). Considerando o valor medio de todo o estudo, pódese dicir que co feito de incorporar o trevo xunto ao raigrás se obtén un incremento na extracción de N dun 19 %. Cultivo de millo Ao levar a cabo a análise estatística de todos os anos en conxunto, atopáronse interaccións dobres significativas entre os factores: tipo de cultivo de inverno, fertilización aplicada ao millo e ano de estudo para a produción de MS/ha e a extracción de N/ ha, o que indica resultados diferentes dependendo do ano e, por tanto, nas táboas 1 e 2 preséntanse os valores obtidos para cada un deles de forma individual. O traballo pon de manifesto a alta capacidade produtiva da rotación millo-cultivo de inverno. Os valores medios dos cinco anos oscilaron entre 5,7 e 9,7 t MS/ha para os tratamentos non fertilizados, e entre 10,5 e 12,6 t MS/ha cando se aplicaron

160 kg N/ha. Todos os anos a resposta foi positiva e significativa á achega de N cun incremento medio de 4,1 tMS/ ha, o que supón un aumento de produción do 54 % respecto ao non aplicar fertilizante, resposta superior a outros traballos realizados na cornixa cantábrica e achegas de N mineral similares (Báez, 1999). As producións máis baixas obtivéronse nos anos 4, 5 e 8 moi relacionadas con escasas precipitacións nos meses de xullo (6,4 e 2 L/m2 en 2015 e 2016 respectivamente, figura 4) ou temperaturas bastante baixas para o desenvolvemento do cultivo nos primeiros meses de crecemento (verán 2019). Os valores produtivos máis al-

tos atopáronse no terceiro ano cando as precipitacións (242 mm de maio a setembro) non responden o valor máximo obtido nos oito anos (298 mm), pero producíronse dunha forma moi distribuída en todos os meses desde maio a setembro (figura 4). No terceiro e sétimo ano a interacción entre os factores cultivo de inverno e fertilización ao millo foi significativa, o que nos indica unha separación de medias produtivas diferente dependendo do tratamento de fertilización no millo (táboa 1). Excepto no último ano, o cultivo de inverno precedente influíu de forma significativa nos rendementos de MS (táboa 1). A maior produción observouse tras o monocultivo de TE e a mestura de TR-GU cun incremento medio, respecto ao monocultivo de RG do 59 %, cando o millo non recibía N, e do 17 % cando recibía o 160 kg N/ha. A mestura RG-TE apenas incrementou a produción de millo que se obtén tras un cultivo de RG. Resultados similares aos obtidos en produción observáronse na extracción de N (táboa 2). Considerando o tratamento de millo que segue ao cultivo de RG como referencia, nos tratamentos

Figura 4. Precipitacións acumuladas (mm) durante os meses de crecemento do millo e acumuladas no período completo (de maio a setembro) 350

Precipitación,mm Ano 1

Ano 2

Ano 3

Ano 4

Ano 5

Ano 6

Ano 7

Ano 8

300 250 200 150 100 50 0

Mai

Xuñ

Xull

Ago

Set

Total Mai-Set

146 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_baez_galego.indd 146

30/3/21 11:14

BIORADIS SOLEX

Biofertilizante a base de micorrizas arbusculares y bacterias PGP

Mejora tus rendimientos y la calidad del silo de maíz Director Comercial: Fco. Javier Dehesa j.dehesa@bioera.es / Tel. 602 253 961

vp023_publi_BIOERA.indd 147

17/3/21 17:57

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 1. Produción de materia seca (kg MS/ha) no millo desde 2012 ata 2019 e valores medios Cul Inv1

Fert

Millo

Producións, kg MS/ha Ano 1

Ano 2

Ano 3

Ano 4

Ano 5

Ano 6

Ano 7

Ano 8

Media 8 anos

6971

6226

7511b

4728

4638

5020b

6104bc

4553

5719

12090

8361

11442a

8982

7898

11669a

10189a

6708

9667

RG-TE

6772

7150

6947b

4839

4303

7439b

5374c

5117

5993

10954

8728

12002a

8146

7299

7095b

8226ab

5562

8501

Media

9197

7616

9476

6674

6035

7806

7473

5485

7470

TR-GU

160

10397

9886

16400a

7306

6060

13173a

13193ab

7948

10545

160

13516

12068

16599a

10929

9357

14445a

11977b

7777

12084

RG-TE

160

11270

11504

16164a

8175

6254

13411a

11575b

8471

10853

TR-GU3

160

13582

12599

18440a

10507

8654

14345a

14707a

8291

12641

Media

12191

11514

16901

9229

7581

13844

12863

8122

11531

Media

8684b

8056c

11956

6017b

5349b

9097

9649

6250

8132

Media

12803a

10215ab

14021

9956a

8628a

13057

11083

7242

10875

RG-TE

Media

9021b

9327b

11556

6507b

5279b

10425

8474

6794

8423

Media

12268a

10664a

15221

9327a

7977a

10720

11466

6927

10571

Media

10694

9565

13188

7952

6808

10825

10168

6803

9500

***

CI*FM

0,06

***

TR-GU Significación

Cul Inv: RG: raigrás italiano,TE: trevo encarnado, RG-TE: mestura RG+TE, TR-GU: mestura triticale+chícharo 2 Fertilizante millo: Nitrato Amónico Cálcico 27%. 3Sig.:*** (p<0,001); ** (p<0,01); * (p<0,05); ns,non seg. Para cada parámetro valores seguidos por letras diferentes son significativamente diferentes a p<0,05 test de Duncan 3 GU corresponde á abreviatura da palabra guisante en castelán 1

Táboa 2. Extracción de N (kg N/ha) no millo desde 2012 ata 2019 e valores medios Cul Inv1

Fert

Millo

Extraccións de N, kg N/ha Ano 1

Ano 2

Ano 3

Ano 4

Ano 5

Ano 6

Ano 7

Ano 8

Media 8 anos

37,3c

36,0

37,9

29,8

26,9

26,7

27,0c

34,6

32,0

76,4a

46,1

67,7

55,2

40,1

68,0

53,7a

58,0

58,2

RG-TE

35,9c

38,1

36,8

29,2

22,6

41,2

23,2c

38,2

33,1

TR-GU

58,3b

50,3

63,1

49,0

38,1

35,3

39,4b

40,5

46,7

Media

52,0

42,6

51,4

40,8

31,9

42,8

35,8

42,8

42,5

160

80,0ab

63,8

124,8

68,7

37,0

81,5

76,9bc

82,5

76,9

160

93,7a

83,4

140,9

97,2

53,2

115,8

91,5ab

80,7

94,6

RG-TE

160

76,7b

70,9

127,3

75,2

36,9

87,0

66,3c

88,4

78,6

TR-GU

160

91,9ab

80,2

159,2

93,4

49,4

91,5

98,3a

83,1

93,4

Media

85,6

74,6

138,1

83,6

44,1

93,9

83,3

83,7

85,9

Media

58,6

49,9

81,4b

49,2b

31,9b

54,1b

51,9

58,6

54,46

RG TE

Media

85,1

64,8

104,3a

76,2a

46,7a

91,9a

72,6

69,4

76,37

RG-TE

Media

56,3

54,5

82,0b

52,2b

29,7b

64,1b

44,8

63,3

55,86

TR-GU

Media

75,1

65,2

111,2a

71,2a

43,7a

63,4b

68,9

61,8

70,06

Media

68,8

58,6

94,7

62,2

38,0

68,4

59,5

63,3

64,18

***

Significación

CI*FM

Cul Inv: RG: raigrás italiano,TE: trevo encarnado, RG-TE: mestura RG+TE, TR-GU: mestura triticale+chícharo Fertilizante millo: Nitrato Amónico Cálcico 27%. 3Sig.:*** (p<0,001); ** (p<0,01); * (p<0,05); ns, non seg. Para cada parámetro valores seguidos por letras diferentes son significativamente diferentes a p<0,05 test de Duncan

1 2

148 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_baez_galego.indd 148

30/3/21 11:14

vp023_publi_fertimon.indd 149

22/3/21 17:23

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Figura 5. Valores anuais obtidos en oito anos de experimento para a produción de proteína bruta (kg PB/ha) das diferentes rotacións 1800

kg PB/ha

160 N

1600

1400 1200 1000

OS RESULTADOS OBTIDOS COA MESTURA RAIGRÁS-TREVO ENCARNADO FORON MÁIS VARIABLES ENTRE OS ANOS DE ESTUDO; NON OBSTANTE, PÓDESE APRECIAR UN LIXEIRO INCREMENTO NA PRODUCIÓN TOTAL DE PROTEÍNA RESPECTO Á ROTACIÓN TÍPICA DE RAIGRÁS-MILLO

800 600 400 200 0

RG-M

TE-M

(RG-TE)-M (TR-GU)-M

RG-M

TE-M

(RG-TE)-M (TR-GU)-M

Barras en cor máis escuras representan o valor medio para cada rotación. Cultivos de inverno: RG: raigrás italiano, TE: trevo encarnado, RG-TE: mestura RG + TE, TR-GU, mestura triticale+chícharo; M:cultivo de verán millo

Figura 6. Valores medios obtidos nos oito anos de experimento para a produción de proteína bruta (kg PB/ha) nas diferentes rotacións kg PB/ha

1400 C Inverno

1200

160 N

Millo

37 %

16 % 5%

1000

72 %

800

21 % 7%

600 400 200 0

RG -M

TE-M

(RG-TE)-M (TR -GU)-M

RG-M

TE-M

(RG-TE)-M (TR-GU)-M

As frechas acompañan os incrementos de produción en cada rotación respecto á rotación típica RG-M. Cultivos de Inverno: RG: raigrás italiano, TE: trevo encarnado RG-TE: mestura RG + TE, TR-GU, mestura triticale+chícharo; M:cultivo de verán millo

non fertilizados os efectos foron máis visibles e o TE incrementou de forma significativa a extracción de N nun 82 %, mentres que a mestura TR-GU nun 46 %. Nos fertilizados os efectos foron tamén positivos pero diminuíron a un 23 e 21 % respectivamente. Na figura 5 móstranse os valores anuais de produción de proteína bruta (kg PB/ha), considerando a rotación ao completo (cultivo de inverno+millo), e distinguindo entre tratamentos de millo non fertilizado e fertilizado con 160 kg N/ha. A figura 6 reflicte os valores medios obtidos para os oito anos de expe-

rimento. Obsérvase como os efectos do cultivo de inverno se atenúan coa achega de fertilizante nitroxenado, pero segue a ser moi elevado o efecto do trevo encarnado en monocultivo dentro da rotación. Cabe destacar que un cultivo de millo non fertilizado en rotación con trevo encarnado leva a unha produción de kg PB/ha numericamente similar a un cultivo de millo fertilizado con 160 kg N/ha en rotación co raigrás italiano (figura 6). No que respecta ás mesturas, o incremento de produción de proteína na rotación con TR-GU respecto ao RG é maior que na rotación con RG-

TE, pero este efecto que se observa claramente nos tres primeiros anos, vai diminuíndo ou desaparecendo a partir do cuarto ano. Coa mestura de RG-TE variabilidade entre anos é considerable (figura 5), pero en termo medio o resultado respecto ao RG en monocultivo foi positivo e do 6 % (figura 6).

CONCLUSIÓNS Nun experimento de longa duración (oito anos) estudáronse catro rotacións intensivas baseadas no millo como cultivo de verán e varios cultivos de inverno: monocultivos de raigrás italiano e de trevo encarnado, a mestura destas dúas especies e a mestura de triticale-chícharo forraxeiro, analizando desde o punto de vista produtivo e de extracción de nitróxeno os cultivos independentes e a capacidade de produción de proteína bruta nas diferentes rotacións. O monocultivo de raigrás italiano e a mestura de raigrás italiano-trevo encarnado foron máis ou menos os cultivos de outono-inverno máis produtivos. Se se ten en conta que a produción da mestura se consegue cun só corte, sen achega de fertilizantes nitroxenados durante o cultivo, e a do raigrás implica efectuar na maioría dos anos dous cortes e unha achega extra de 60 kg N/ ha, pódese concluír que a mestura raigrás-trevo encarnado é vantaxosa respecto ao monocultivo de raigrás polo aforro de fertilizantes e custos de mecanización. Desde o punto de vista de extracción de nitróxeno o monocultivo de leguminosa de trevo encarnado destacou positivamente sobre o resto dos cultivos de inverno.

150 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_baez_galego.indd 150

30/3/21 11:14

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

No traballo ponse de manifesto como a produción de proteína bruta por hectárea alcanzada coa rotación máis típica das explotacións galegas, de raigrás italiano-millo, pode incrementarse coa substitución do raigrás polo cultivo de trevo encarnado e a mestura triticalechícharo durante o outono-inverno; con todo, hai que apuntar que mentres o trevo mantén ou mesmo aumenta este efecto co paso do tempo, coa mestura queda limitado aos tres primeiros anos, e a partir deste momento diminúe ou é nulo debido á escasa presenza de chícharo cando se cultiva ano tras ano no mesmo lugar. Por tanto, non se recomenda implantar esta rotación máis de tres anos consecutivos nas mesmas parcelas. Cabe destacar que o cultivo de trevo encarnado en rotación co millo permite prescindir dun abonado nitroxenado de 160 kg N/ha aplicado ao millo que segue a un cultivo de raigrás mantendo a produción de proteína da rotación. Aínda que os resultados interanuais foron variables, a rotación coa mestura RG-TE tamén conduciu a un lixeiro incremento medio na produción de proteína total da rotación; este feito implica un beneficio adicional ao aforro de fertilización durante o cultivo de inverno anteriormente comentado.

AGRADECEMENTOS Traballo parcialmente financiado pola Xunta de Galicia (proxecto 10MRU503001PR), accións de transferencia tecnolóxica (Consellería do Medio Rural): 2015/96, 2016/119, 2017/197, 2018/173, 2019/160, 2020/107 e proxecto RTA2015-00058-C06-01: financiamento INIA-Ministerio de Economía, Industria e Competitividade cofinanciado con fondos Feder.

BIBLIOGRAFÍA

Báez Bernal M.D. (1999). Evaluación de las pérdidas y transformaciones de nitrógeno en un sistema forrajero intensivo. Tesis doctoral, 282 pp. Universidad del País Vasco. Bilbao, España. Baizán González S. 2019. Diversificación de cultivos forrajeros para la alimentación del vacuno lechero en la Cornisa Cantábrica. Tesis doctoral, 217 pp. Universidad de Oviedo, Oviedo. España. Botana A., Valladares J., Pereira-Crespo S., Díaz N., Resch C., Fernández-Lorenzo B., Dagnac T., Veiga M. y Flores-Calvete G. (2016) Las mezclas de leguminosas anuales pueden mejorar la productividad de la rotación raigrás italiano-maíz forrajero. En: Báez et al. (eds) Innovación Sostenible en Pastos: Hacia una Agricultura de Respuesta al Cambio Climático, pp. 81-86. Lugo-A Coruña, España: Sociedad Española para el Estudio de los Pastos. Botana-Fernández A., Pereira-Crespo S., Lorenzana-Fernández R., Veiga-López M., Resch-Zafra C., González-González L., CastroInsua J., Dagnac T., Valladares-Alonso J., Flores-Calvete G., 2018. Estrutura e Sistemas de Alimentación en Explotacións Leiteiras de Galicia. CIAM-LIGAL. Fernández-Lorenzo B., Flores G., Botana A., Resch C, Dagnac T., Veiga M., Pereira S.y Lorenzana R. (2016) Estrutura produtiva e sistemas de alimentación das explotacións leiteiras de Galicia. Afriga, 124, 98-113. Flores G., Díaz N., Valladares J., Fernández B., González A., Bande M.J., Pereira S., Resch C., Rodríguez X., y Piñeiro J. (2011) Leguminosas anuais en asociación con raigrás italiano como cultivo invernal nas rotacións forraxeiras intensivas. Afriga, 94, 86-98. Flores-Calvete, G., Martínez-Fernández, A., Doltra J, García A, Eguinoa P, 2017. Estructura y sistemas de alimentación de las explotaciones lecheras de Galicia, Cornisa Cantábrica y Navarra. Informe del proyecto INIA-RTA201200065-C05.http://ciam.gal/pdf/informeinia.pdf González M.A., Vicente F., de la Roza-Delgado B., Soldado A., Modroño S., González C., Jaimez A.S. y Martínez-Fernández A. (2014) Evaluación de nuevos cultivos invernales como alternativa al raigrás italiano en rotaciones forrajeras adaptadas a zonas templado húmedas del norte de España. En: Busqué J. et al. (eds) Pastos y PAC 2014-2020, pp. 312-318. Potes (Cantabria), España: Sociedad Española para el Estudio de los Pastos. McKay K., Schatz B., Endres G. 2003. Field pea production. A-1166 Revised. NDSU Extension Service. North Dakota State University, Fargo, North Dakota 58105.

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 151

vp023_especialSementeiraMillo_baez_galego.indd 151

30/3/21 13:11

ICL: NUESTRA CALIDAD, TU TRANQUILIDAD

Demostración en campo de la eficacia del programa de fertilización integral para maíz de ICL Conocemos las tecnologías de los tres productos que componen este programa, Agromaster, Agromaster Start Mini y Agroleaf Power, las recomendaciones para su aplicación y los resultados de los ensayos realizados por la marca en fincas de maíz gallegas.

El programa de abonado integral de ICL para el cultivo de maíz consiste en la aplicación de tres productos: Agromaster, con tecnología de encapsulado E-Max; Agromaster Start Mini, con tecnología Poly-S, y el abono foliar Agroleaf Power, con M-77. Podemos confirmar con seguridad su eficacia tras los ensayos realizados en estos últimos tres años en fincas de maíz para forraje en Galicia. Resumen de recomendaciones En siembra, recomendamos aplicar Agromaster 27-10-10 con el 30 % del nitrógeno encapsulado con E-Max, de 3-4 meses de longevidad, a 500 kg/ha, así como el fertilizante starter Agromaster Start Mini 21-21-5, con el 40 % del N encapsulado y tecnología Poly-S, a dosis de 30 kg/ha y aplicado cerca de la semilla.

dad y en la temperatura, que ofrecen valores de longevidad predecibles y reducen la cantidad de nitrógeno que se libera ineficazmente a la atmósfera, los costes de aplicación y los valores excesivos de salinidad perjudiciales para la planta cuando se aplica el fertilizante de forma localizada. Además, aumenta la seguridad, rentabilidad y eficacia del fertilizante. Por su parte, Agromaster Mini utiliza otra tecnología de ICL, Poly-S, que está basada en un encapsulado de azufre y un polímero. La liberación del nutriente con la tecnología Poly-S es menos dependiente de la temperatura y el componente de azufre del encapsulado añade valor nutritivo al producto. En este cultivo de maíz se ha utilizado Agromaster Mini 21-21-5, a una media de entre 30 y 50 kg/ha, localizado en la zona de siembra. Con eso conseguimos un mejor

arranque, independientemente de las condiciones que tengamos. Buena sanidad de planta y excelente cosecha Con el plan de abonado de ICL hemos podido comprobar durante estos últimos tres años el buen estado del maíz en todas las fincas, perfecto sanitariamente, con buen color y sin ningún tipo de carencia. Las cosechas han sido excelentes, tanto en calidad como en cantidad, todas las espigas se observan a simple vista perfectamente cuajadas y la báscula da, de media, 54 toneladas de peso en verde, con un 36,4 % de materia seca. La eficacia y la rentabilidad de la solución integral para maíz de ICL quedan nuevamente demostradas con resultados.

A las pocas semanas, hay que echar el herbicida mezclado con un abonado foliar, Agroleaf Power 31-11-11, a dosis de 4 kg/ha, que ayuda a que la planta salga antes del estrés provocado por el herbicida y a que este actúe con mayor eficacia sobre las malas hierbas. Tecnologías E-Max y Poly-S ICL cuenta con una amplia experiencia en la fabricación de encapsulados para crear productos con un tiempo de liberación muy preciso, que se indica en cada uno de ellos. Así, el fertilizante Agromaster utiliza la tecnología E-Max, que es de liberación controlada y consiste en una cubierta de polímero que mejora la utilización eficiente del nutriente. La liberación de los nutrientes se basa en la hume-

La fertilización optimizada en el cultivo de maíz Fertilizantes de liberación controlada con tecnología avanzada

www.icl-sf.es T +34 968 418 020 · info.iberica@icl-group.com

vp023_publirreportaxe_icl.indd 152

22/3/21 18:06

Nutrición excelente de tus cultivos bajo cualquier condición

Con Agromaster tendrás todo bajo control: nutrición, rendimiento e impacto ambiental Gracias a su tecnología exclusiva de encapsulado del nitrógeno, con Agromaster controlarás en todo momento el suministro de nutrientes, cualquiera que sea el clima, cultivo o condición del suelo. Agromaster, tu fertilizante fácil de usar, rentable y respetuoso con el medio ambiente.

Más información en www.icl-sf.com/es-es/agromaster

vp023_publirreportaxe_icl.indd 153

22/3/21 18:06

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Influencia da rega no millo forraxeiro. Resultados preliminares de dous ensaios no interior de Galicia

Momento do pase de cultivador-aporcador para eliminar as adventicias na parcela de rega da Lagoa de Antela nun sistema ecolóxico

Ante a evidencia de que o millo ensilado constitúe a base forraxeira da ración diaria consumida polas vacas en lactación, un equipo de investigadores do CIAMLigal levou a cabo un estudo para demostrar as vantaxes produtivas da súa rega, en concreto mediante o sistema de goteo na área agroclimática continental do sur das provincias de Lugo e Ourense. Os resultados da devandita investigación preséntanse nas seguintes páxinas. Juan Valladares1, Marcos Veiga2, Valentín Souto1, Sonia Pereira2, Gonzalo Flores1 Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) 2 Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (Ligal)

INTRODUCIÓN

cultivo do millo protagonizou o proceso de intensificación forraxeira das explotacións leiteiras galegas desde mediados dos anos 80 do pasado século ata a actualidade. Ante a reducida dispoñibilidade de terra para ampliar a base territorial, moitas explotacións recorreron á ampliación da superficie de cultivo do millo para reducir a dependencia de alimentos do exterior. En gran medida, este cultivo foi o protagonista do incremento continuado da produción de lei-

te de vaca en Galicia, estimándose que un 65 % das explotacións leiteiras galegas sementa millo nunha superficie aproximada de 67 mil ha, o que supón que nas granxas de leite de Galicia sementaríase o 97 % do total da superficie de millo forraxeiro de Galicia e o 63 % do total de España. Datos extraídos dun recente informe, froito dun traballo colaborativo entre os centros públicos de investigación dependentes das comunidades autónomas de Galicia, Asturias, Cantabria, País Vasco e Navarra, permiten estimar que apro-

ximadamente o 70 % do leite galego se produce en explotacións onde o millo ensilado constitúe a base forraxeira da ración diaria consumida polas vacas en lactación. A alta produtividade, o elevado valor enerxético e a facilidade para ensilar correctamente son razóns que explican a importancia crecente do cultivo de millo forraxeiro nas explotacións leiteiras, sendo utilizado as máis das veces en rotacións intensivas de dous cultivos por ano, con raigrás italiano como cultivo de inverno. Por iso, investigadores do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) teñen interese en demostrar as vantaxes produtivas da rega do millo, en concreto mediante o sistema de goteo na área agroclimática continental do sur da provincia de Lugo e Ourense.

154 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_rega_galego.indd 154

29/3/21 16:07

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

A ALTA PRODUTIVIDADE, O ELEVADO VALOR ENERXÉTICO E A FACILIDADE PARA ENSILAR CORRECTAMENTE SON RAZÓNS QUE EXPLICAN A IMPORTANCIA CRECENTE DO CULTIVO DE MILLO FORRAXEIRO NAS EXPLOTACIÓNS LEITEIRAS

OBXECTIVO Preséntanse os datos de aplicación de doses moderadas de auga no período de cultivo do millo mediante un sistema de rega por goteo en dúas localidades do interior de Galicia situadas na zona climática oceánica-continental (Pérez Alberdi, 1982) con influencia mediterránea (Carballeira et al., 1983), caracterizadas por unha elevada termicidade estival e unha baixa achega pluviométrica entre maio e setembro (Rodríguez-Guitián e Ramil-Rego, 2007), co obxecto de obter información acerca do efecto desta práctica sobre a produción de millo forraxeiro en comparación co cultivo en terreos de sequeiro durante varios anos.

MATERIAL E MÉTODOS

Localización Os campos de demostración situáronse nas parcelas que a explotación leiteira de vacún en sistema ecolóxico SAT Torneiros ten na Lagoa de Antela (concello de Xunqueira de Ambía, comarca da Limia, Ourense) e nas terras utilizadas pola explotación leiteira de vacún en sistema convencional Car-

teiro de Trasar S.C., pertencentes aos dominios agrícolas do pazo de Cartelos (concello de Carballedo, comarca de Chantada, Lugo). Deseño do ensaio Dado que é unha explotación en ecolóxico, na Lagoa de Antela estase a seguir unha rotación de cultivos onde o millo non está máis de dous anos consecutivos na mesma parcela, sendo utilizadas para regadío unha parcela denominada Lagoa, de 8 ha de superficie, nos anos 2018 e 2019, e no ano 2020 dúas parcelas, denominadas Arximiro e Chousela, de 9 e 4 ha respectivamente, mentres que en terreos de sequeiro se empregaron dúas parcelas, Carneiro e Bombeiro, de 1, 2 e 1 ha respectivamente; esta última foi empregada tamén no ano 2020, xunto cunha nova parcela denominada Chousela II de 1 ha de superficie. En Cartelos utilizáronse 2,0 ha da parcela, chamada As Nogueiras, que foron divididas en 2 parcelas principais (1,0 ha cada unha), segundo a dispoñibilidade de auga (regadío ou sequeiro) con 4 repeticións.

Expertos en Silaje Tenemos programas de mejora de maíz específicos para silo. Somos la empresa número 1 en ventas de maíz para silo en Europa*. *AMIS Kleffmann 2020.

www.kws.es

03.2021 | Vaca Pinta n.º21 | 155

vp023_especialSementeiraMillo_rega_galego.indd 155

29/3/21 16:07

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Sementeira e labores de cultivo Os labores de preparación do solo, fertilización con xurro e sementeira foron realizados seguindo as prácticas agronómicas habituais. Nas parcelas de regadío da Lagoa de Antela sementouse no ano 2018 a mediados de xuño empregando dúas variedades de millo de ciclos 200 e 300 FAO, mentres que nos anos 2019 e 2020 se sementou entre finais de maio e primeiros de xuño empregando catro variedades de ciclos 240 a 350 FAO. Nas parcelas de sequeiro sementouse nas mesmas datas que nas parcelas de regadío utilizando unha variedade de ciclo 240. Todas as parcelas se fertilizaron con 48 m3/ha de xurro, o que supuxo unha achega de 168 kg/ha de N, ademais de 68 kg /ha e 208 kg/ha de P2O5 e K2O respectivamente. As adventicias foron ben controladas de forma mecánica, primeiro mediante grade de púas flexible en toda a superficie e, posteriormente, mediante escardador-aporcador entre liñas; ademais, aplicouse Nematmyel de fondo a dose de 5 kg/ha, un produto ecolóxico con xofre (57,2 % SO3) e ferro (0,02 % soluble en auga) para combater posibles vermes do chan. En Cartelos a sementeira realizouse a mediados do mes de maio. A variedade utilizada foi un ciclo 240 FAO empregada tamén nas parcelas de sequeiro da Lagoa. A achega de xurro de vacún de leite foi de 50 m3/ha, o que supuxo unha achega en nitróxeno, fósforo e potasio segundo valores medios de 102, 71 e 177 kg/ha respectivamente. As adventicias foron tratadas con herbicidas. Rega A selección do sistema de rega por goteo está motivada pola textura francoareosa do solo de Cartelos e franco-arxilo-areosa do solo da Lagoa de Antela, para a cal, dado o alto contido en area, os únicos métodos posibles de rega son a aspersión e o goteo, malia que é este último o máis adecuado, debido a un consumo menor e a un aproveitamento maior da auga. Os tubos portagoteiros separáronse 1,5 m entre si, situando un tubo por cada dous regos de millo (distancia entre regos: 0,75 cm). Na Lagoa optouse por regar en todo o período desde o momento no que se instalan os tubos portagoteiros (non antes de facer o pase do escardadoraporcador), que nos anos anteriores foi a mediados de xullo e que en 2020

foi a finais dese mes, debido a un fallo de subministración de auga alleo á explotación; veremos posteriormente que este dato tivo repercusións no rendemento. No ano 2018 regouse un total de 65 días, no ano 2019 un total de 54 días e no ano 2020 un total de 77 días. As achegas totais foron de 188 mm, 184 mm e 273 mm para os tres anos indicados, o que supuxo unha achega diaria media de 29, 34 e 35 m3/ha e día respectivamente. En Cartelos optouse pola rega estratéxica, regando entre 20 días antes da floración; obviamente a data da floración foi estimada a 20 días despois, comezando o 22/7 e o 17/7 para os anos 2019 e 2020 respectivamente e rematando o 2/9 e 29/8 (42 días e 43 días de rega) para os mesmos anos. As achegas totais foron de 259 mm e 186 mm para os dous anos indicados, o que supuxo unha achega diaria media de 61 e 43 m3/ha e día algo superiores ao ensaio da Lagoa, pero necesarios debido ao menor poder de retención de auga polo terreo. Mostraxe Cando o millo presentaba a liña de leite entre 2/3 e 1/2 levouse a cabo a colleita. Na Lagoa foi recollido o total da superficie mediante picadora autopropulsada. Recolleuse cada variedade por separado pesándose todos os remolques obtidos e tomándose unha mostra representativa de forraxe picada de aproximadamente un 1 kg de cada remolque, que foron analizadas ao día seguinte no laboratorio do CIAM. En Cartelos tomáronse mostras de forraxe en todas as parcelas elementais. Cortáronse de forma manual 3 transectos de 2 m de lonxitude nas liñas centrais de cada parcela elemental, contando e pesando todas as plantas. Seleccionáronse 6 plantas de cada transecto, que se mediron e dividíronse en dúas alícuotas de tres plantas, unha que se picou a 1 cm e se tomou a mostra necesaria para facer as analíticas como planta enteira (PE) e na outra separouse a mazaroca (sen espatas) do resto da planta, pesando, picando e tomando mostra, por un lado das mazarocas (MZ) e, polo outro, do resto da planta ou parte verde (PV). Obtívose o contido en materia seca en estufa (80 °C, 16 h). Unha vez secas, as mostras moéronse a 1 mm en muíño de martelos rexistrando o espectro NIRS. Realizouse a predición da composición química e dixestibilidade da materia or-

O MILLO CULTIVADO EN REGADÍO PRESENTOU EN PORCENTAXE UN CONTIDO PROTEICO 0,1 UNIDADES MAIOR E UN MENOR CONTIDO EN DMO (0,7 PUNTOS PORCENTUAIS)

gánica in vitro utilizando unha ecuación de calibración para forraxes frescas desenvolvida no CIAM. Os parámetros estimados foron os seguintes: materia orgánica (MO), proteína bruta (PB), fibra neutro deterxente (FND), fibra ácido deterxente (FAD), amidón (AMD) e dixestibilidade in vitro da MO (IVDMO), o valor nutritivo considerouse en base as unidades forraxeiras leite (UFL) e a enerxía neta leite (ENL) segundo ecuación obtida no CIAM.

156 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_rega_galego.indd 156

29/3/21 16:07

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Figura 1. Datos climáticos da estación meteorolóxica de Xinzo de Limia próxima ao ensaio da Lagoa de Antela

Táboa 1. Rendemento, composición química e valor nutritivo do millo cultivado nun sistema ecolóxico durante tres anos na Lagoa de Antela (Xunqueira de Ambía, Ourense) RESULTADOS

Ensaio na Lagoa de Antela (comarca da Limia) Observando a figura 1 notamos que as temperaturas en todo o período do cultivo oscilaron entre -2,9 °C e 2,3 °C respecto da media. As precipitacións foron máis variables; así, no período de cultivo variaron entre -77,2 L/m2 e 43,3 L/m2 respecto da media, se atendemos ao período crítico de necesidades hídricas do cultivo, observamos que a precipitación oscilou entre -23,0 L/m2 e 25.3 L/m2, cun mes de xullo con tendencia a escasa precipitación, incluso nula, tal como aconteceu no ano 2020. Estas circunstancias de temperaturas, e sobre todo de precipitacións no mes de xullo, explican o baixo rendemento do millo en sequeiro obtido na zona da Lagoa de Antela (táboa 1) nos anos 2019 e 2020, con rendementos en materia seca medios de 6.942 kg/ha e 5.224 kg/ha respectivamente, para acadar unha media interanual de 6.083 kg MS/ha cunha enerxía neta de 369 UFL/ ha e unha proteína bruta de 5.596 kg/ ha. Os factores que máis variaron na composición química en 2020 foron o aumento da porcentaxe de materia seca (5,6 puntos) e o amidón (3,1 puntos), así como a diminución da porcentaxe de proteína bruta 0,6 puntos, ao ser o ano máis seco que o 2019. O efecto da precipitación no meses de crecemento foi estudado no CIAM durante 19 anos (figura 2), concluíndo que para esas latitudes a precipitación do mes de xullo explica o 46 % da produción de MS/ha, cun incremento de 62

PARCELAS

ANO

REGA

LAGOA

2018

Rendemento (kg/ha)

% sobre MS

Valor Enerxético

UFL

FAD

FND

AMD

DMO

ENL

UFL

REGA

15.705

14.112

1.029

32,9

95,7

6,6

23,2

45,1

27,8

69,1

1,54

0,91 0,91

LAGOA

2019

REGA

18.670

17.054

1.110

32,6

97,2

6,0

22,0

44,1

30,5

68,6

1,55

ARX-CHOU

2020

REGA

10.859

10.043

618

32,9

97,0

5,7

22,4

44,7

30,8

69,3

1,57

0,92

REGA

15.078

13.736

919

32,8

96,6

6,1

22,5

44,6

29,7

69,0

1,55

0,91

PROMEDIO CARNEIRO

2019

NON REGA

5.571

5.237

334

31,39

95,6

6,0

24,4

46,1

29,0

72,1

1,61

0,94

BOMBEIRO

2019

NON REGA

8.312

7.813

547

32,83

95,9

6,6

24,1

45,2

25,6

71,2

1,60

0,94

BOMBEIRO

2020

NON REGA

4.161

3.595

213

37,17

96,9

5,2

23,8

46,0

32,0

68,0

1,54

0,90

CHOUSELA II

2020

NON REGA

6.287

5.739

381

38,28

96,4

6,1

23,5

45,2

28,7

67,6

1,52

0,89

NON REGA

6.083

5.596

369

34,92

96,2

6,0

23,9

45,6

28,8

69,7

1,57

0,92

148%

145%

149%

-2,11

0,45

0,10

-1,40

-0,97

0,90

-0,72

-1%

PROMEDIO

Incremento Rega Vs Non rega

MS: materia seca; UFL: Unidades forraxeiras leite; PB: proteina bruta; MO: materia orgánica; FAD: fibra ácedo deterxente; FND: fibra neutro deterxente; AMD: amidón; ENL: enerxia neta leite.

Estado do millo a finais de agosto na parcela en ecolóxico da Lagoa de Antela. Nótese en primeiro termo a distribución da tubería portagoteiros e o terreo húmido pola rega

kg de MS/ha por cada mm de chuvia caído. Se observamos os datos obtidos nun sistema de cultivo de millo en ecolóxico con regadío na zona da Lagoa de Ante-

la para os tres anos estudados, a media de rendemento en materia seca foi de 15.078 kg/ha; se comparamos por anos a mellora do rendemento do ano 2019 sobre 2018 foi dun 19 % (18.670 kg

03.2021 | Vaca Pinta n.º21 | 157

vp023_especialSementeiraMillo_rega_galego.indd 157

29/3/21 16:07

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Momento da colleita do millo na parcela en ecolóxico de regadío na Lagoa de Antela que presenta unha coloración verde uniforme e unha elevada altura

Momento da colleita do millo na parcela en ecolóxico de secaño na Lagoa de Antela que presenta unha coloración amarelenta e escasa altura froito do estrés hídrico

MS/ha fronte a 15.705 kg MS/ha), debido a unha sementeira algo máis cedo e ao uso de variedades de ciclo algo máis longo, no ano 2020 o rendemento foi de 10.859 kg MS/ha. A enerxía e a proteína en termos de rendemento para a media dos tres anos foi de 13.736 UFL/ ha e 919 kg/ha respectivamente e foi 2019 o que presentou mellores datos, con 17.054 kg UFL/ha e 1.110 kg PB/ ha. O comportamento do millo en canto á composición química foi similar nos anos estudados, con lixeiras variacións porcentuais de 0,3, 0,9 e 0,7 para MS, PB e DMO respectivamente. O descenso brusco de produción en MS/ha do ano 2020 fronte a 2019 dun 42 % foi fundamentalmente causado por un estrés hídrico no mes de xullo, debido, como se indicou no apartado de rega, a un defecto na subministración de auga a zona da Lagoa, polo que non debemos consideralo un ano “normal”.

Se o extraemos da media, o rendemento do cultivo de millo en regadío para un sistema en ecolóxico acadaría os 17.187 kg MS/ha. Se comparamos os valores de rendemento en MS/ha de regadío fronte a secaño, vemos que o incremento é de 2,5 veces, pasando de 6,0 t a 15,0 t. A mellora tamén é evidente nos rendementos en UFL/ha (factor 2,45) e PB/ha (factor 2,5), medrando de 5.596 a 13.736 UFL/ ha e de 369 a 919 kg PB/ha, incrementándose en 2,1 puntos porcentuais a materia seca do cultivo de sequeiro. O millo cultivado en regadío presentou en porcentaxe un contido proteico 0,1 unidades maior e un menor contido en DMO (0,7 puntos porcentuais). Ensaio en Cartelos (comarca de Chantada) O ano 2019 foi un ano climatoloxicamente aceptable para o cultivo do mi-

llo na zona de Chantada (ver figura 3), xa que as precipitacións estiveron ben repartidas, sobre todo en xullo e agosto. Ao igual que aconteceu na zona da Lagoa, no mes de xullo de 2020 non houbo precipitacións, xa no mes anterior fora inferior a media en 12 l/m2, o que supuxo un déficit hídrico no cultivo que se paliou coa achega de auga nas parcelas de rega. Se observamos os resultados do cultivo de millo en regadío para a finca de Cartelos (táboa 2) durante os dous anos de ensaio, comprobamos como a media de rendemento foi de 16.677 kg MS/ha con 14.870 UFL/ha e 951 kg PB/ha; a altura apenas variou 11 cm, malia que o rendemento si que se viu beneficiado no ano 2019, grazas á climatoloxía estival favorable, nun 11 %, 10 % e 33 % para MS,UFL e PB respectivamente, dado que só se regou no período de floración. Na composición química no ano 2020 as diferenzas en porcentaxe foron 2,7 unidades maiores no contido en MS, pero cun contido menor en PB e DMO de 1,0 e 1,1 unidades respectivamente. Analizando o cultivo do millo en sequeiro, observamos como a media de rendemento foi de 12.620 kg MS/ha, con 10.876 UFL/ha e 660 kg PB/ha por anos o crecemento en altura, e o rendemento no ano 2019 foi superior ao ano 2020, debido, como indicabamos, ás precipitacións dos meses estivais. En altura foi superior en 39 cm, en MS o rendemento medrou nun 37 %, as UFL nun 46 % e a PB nun 60 %. O ano 2020, ao ser máis seco, presentou unha % MS e unha % DMO máis elevadas, en 0,6 e 0,5 puntos porcentuais respectivamente, cunha menor % PB (0,3 puntos porcentuais). Se analizamos o efecto da rega, vemos que esta mellora a altura nun 32 %, alcanzando os 238 cm fronte a os 181 cm do millo non regado; os tres parámetros de rendemento analizados melloran claramente cando se achega auga, pois pásase de 12.620

158 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_rega_galego.indd 158

29/3/21 16:07

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Figura 2. Interacción entre a precipitación do mes de xullo e o rendemento en materia seca do cultivo do millo en secaño no CIAM

kg MS/ha a 16.677 kg MS/ha (32 % de mellora) e a proteína bruta e a enerxía neta melloran nun 44 % e nun 37 % respectivamente, sen apenas variacións na composición química nin no valor nutritivo. En xeral, a achega de pouco nitróxeno (102 kg N/ha) fixo que a porcentaxe de proteína bruta fose un 9 % menor que no ensaio da Lagoa de Antela. Este menor efecto da rega en Cartelos con respecto á Lagoa foi debido principalmente a que a parcela non regada se beneficia dalgunha achega de auga subterránea, de forma que a pesar da textura areosa, con escasa capacidade de retención de auga, os sequeiros de Cartelos non son tan severos como os da Limia.

Táboa 2. Rendemento, composición química e valor nutritivo do millo cultivado nun sistema convencional durante dous anos en Cartelos (Carballedo, Lugo) PARCELAS

ANO

REGA

ALTURA (cm)

AS NOGUEIRAS

2019

REGA

AS NOGUEIRAS

2020

PROMEDIO

RTO (kg/ha)

% sobre MS

Valor Enerxético

UFL

FAD

FND

AMD

DMO

ENL

UFL

243

17.583

15.584

1.085

29,0

96,7

6,2

25,6

48,4

26,6

68,4

1,51

0,89

REGA

234

15.771

14.157

817

31,7

97,3

5,2

23,8

47,5

30,8

67,3

1,53

0,90

REGA

238

16.677

14.870

951

30,3

97,0

5,7

24,7

48,0

28,7

67,9

1,52

0,89 0,88

AS NOGUEIRAS

2019

NON REGA

200

14.612

12.898

812

31,5

97,2

5,6

25,7

49,5

25,4

68,0

1,50

AS NOGUEIRAS

2020

NON REGA

161

10.627

8.853

508

32,0

97,3

5,3

23,7

48,4

29,0

68,5

1,42

0,84

NON REGA

181

12.620

10.876

660

31,7

97,3

5,4

24,7

49,0

27,2

68,3

1,46

0,86

Incremento Rega Vs Non rega

32%

37%

44%

-1,41

-0,23

0,25

0,00

-1,02

1,51

-0,41

PROMEDIO

MS: materia seca; UFL: Unidades forraxeiras leite; PB: proteina bruta; MO: materia orgánica; FAD: fibra ácedo deterxente; FND: fibra neutro deterxente; AMD: amidón; ENL: enerxia neta leite.

MS: maeria seca; UFL: Unidades forraxeiras leite; PB: proteina bruta; MO: materia orgánica; FAD: fibra ácedo deterxente; FND: fibra neutro deterxente; AMD: amidón; ENL: enerxia neta leite.

% so bre MS

Valo r Enerxético

ANO

REG A

ALTURA (cm)

UFL

FAD

FN D

AMD

DMO

EN L

UFL

2019

REGA

243

17.583

15.584

1.085

29,0

96,7

6,2

25,6

48,4

26,6

68,4

1,51

0,89

AS NOGUEIRAS

2020

REGA

234

15.771

14.157

817

31,7

97,3

5,2

23,8

47,5

30,8

67,3

1,53

0,90

PROMEDIO

REG A

238

16.677

14.870

951

30,3

97,0

5,7

24,7

48,0

28,7

67,9

1,52

0,89

AS NOGUEIRAS

2019

NON REGA

200

14.612

12.898

812

31,5

97,2

5,6

25,7

49,5

25,4

68,0

1,50

0,88

AS NOGUEIRAS

2020

NON REGA

161

10.627

8.853

508

32,0

97,3

5,3

23,7

48,4

29,0

68,5

1,42

0,84

NON REG A

181

12.620

10.876

660

31,7

97,3

5,4

24,7

49,0

27,2

68,3

1,46

0,86

32%

37%

44%

-1,41

-0,23

0,25

0,00

-1,02

1,51

-0,41

PROMEDIO

SY Fuerza

RTO (kg/ha)

PARCELAS

AS NOGUEIRAS

Incremento Rega Vs N on rega

MS: materia seca; UFL: Unidades forraxeiras leite; PB: proteina bruta; MZ: mazaroca; MO: materia orgánica; FAD: fibra ácedo deterxente; FND: fibra neutro deterxente; AMD: amidón; ENL: enerxia neta leite.

FAO 600

SY Andromeda FAO 500 C

SY Bilbao FAO 400

SY Orpheus FAO 300

SY Chorintos FAO 280 L

03.2021 | Vaca Pinta n.º21 | 159

vp023_especialSementeiraMillo_rega_galego.indd 159

29/3/21 16:08

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

NOS MESES DE XULLO E AGOSTO É FUNDAMENTAL QUE O CULTIVO DO MILLO NON ESTEA SOMETIDO A ESTRÉS HÍDRICO SEVERO, QUE MINGUARÍA CONSIDERABLEMENTE A PRODUCIÓN

CONCLUSIÓNS Nos meses de xullo e agosto é fundamental que o cultivo do millo non estea sometido a estrés hídrico severo, que minguaría considerablemente a produción. A resposta no rendemento a achegas moderadas de auga, ao redor de 200-300 mm no período crítico para o cultivo do millo, foi do 150 % de incremento nos ensaios en sistema ecolóxico da comarca da Limia e de máis do 30 % nos ensaios en sistema convencional da comarca de Chantada en relación ao cultivo realizado en sequeiro. As marcadas diferenzas na resposta explícanse, fundamentalmente, pola diferente severidade da falta de auga en sequeiro, máis baixa nos ensaios realizados na segunda zona. A porcentaxe de materia seca das plantas cultivadas sen rega é superior á das plantas irrigadas (entre 1,4 e 2,1 unidades). O contido en proteína das plantas cultivadas sen rega, expresado en porcentaxe sobre a materia seca da planta, é lixeiramente inferior ao das plantas regadas (entre 0, e 0,3 unidades). A dixestibilidade da materia orgánica das plantas non regadas, polo

Figura 3. Datos climáticos da estación meteorolóxica de San Fiz próxima ao ensaio de Cartelos

Aspecto xeral do ensaio de rega de millo en Cartelos (Carballedo, Lugo)

Mostraxe e pesado do millo en Cartelos (Carballedo, Lugo)

contrario, foi lixeiramente superior á das plantas regadas (entre 0,4 e 0,7 unidades). A magnitude da resposta, en termos da cantidade de enerxía neta (UFL) ou de proteína bruta extraídas por hectárea, foi semellante en liñas xerais á observada para o rendemento en materia seca, dado o comparativamente menor efecto da dispoñibilidade de auga sobre o valor nutricional da planta de millo, en comparación co rendemento en materia seca.

AGRADECEMENTOS Os ensaios leváronse a cabo dentro do Programa de Actividades de Transferencia Tecnolóxica da Consellería do Medio Rural, desenvolvidas pola Axencia Galega de Calidade Alimentaria (Agacal) e financiadas con fondos Feader do Programa de Desenvolvemento Rural de Galicia 20142020. Agradécese particularmente a participación das explotacións leiteiras colaboradoras nos programas de campos de ensaio e demostración do CIAM-Agacal.

160 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_rega_galego.indd 160

29/3/21 16:08

vp023_publi_timac_agro_silo.indd 161 Anuncio EUROSIL_200x280_OK_trz.indd 1

22/3/21 9:53 17/3/21 12:02

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

A produción de forraxes propias como remedio para paliar a subida das materias primas Neste artigo analizo a evolución do mercado a nivel mundial en relación coas materias primas que conforman as nosas forraxes e ofrezo algunhas pautas para obter silos de millo e herba de calidade e en cantidade suficientes para poder reducir o uso de concentrados e evitar expoñernos ás variacións dos prezos. Gustavo García Enxeñeiro agrónomo Xefe Produto Millo e Forraxeiras Limagrain Ibérica SA

os últimos meses vimos unha forte subida de case todos os compoñentes que forman parte dos nosos concentrados. No que levamos de campaña, estas su-

bidas foron considerables, por riba do 30 %, tanto nos principais cereais –trigo, cebada ou millo–, como nas proteaxinosas, das cales a soia ou a colza elevaron un 50 % o prezo desde os mínimos da campaña pasada. Esta alza que se vén producindo desde comezos de setembro nas cotizacións mundiais de cereais básicos para a fabricación de pensos, como o

millo ou a cebada, e proteaxinosas, como a soia ou a colza, xa se nota na subida do prezo nas granxas. E aínda que en xeral os fabricantes de pensos foron capaces de mitigar ata agora estes fortes incrementos por ter pechados prezos de compra de antemán, xa ninguén descarta de cara ao próximo ano que a subida poida ser bastante máis considerable.

162 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 162

29/3/21 16:27

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

NO QUE LEVAMOS DE CAMPAÑA, ESTAS SUBIDAS FORON CONSIDERABLES POR RIBA DO 30 %, TANTO NOS PRINCIPAIS CEREAIS COMO NAS PROTEAXINOSAS

Parece que collemos unha tormenta perfecta para que se produzan estes incrementos. China, o segundo maior produtor de millo e maior importador, reduciu desde 2015 un 10 % a superficie e produción de millo. Estes anos non se notou tanto esta redución, xa que, debido aos problemas que tiveron no país coa peste porcina, reducira considerablemente a súa cabana de porcos e con iso o consumo de materias primas, entre elas o millo.

SOCIEDAD AGRÍCOLA GALEGA SL

Parque Empresarial Vilanova I 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com www.soaga.com

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 163

vp023_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 163

29/3/21 16:27

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Gráfico 1. Importacións chinesas de millo nos últimos 10 anos

CHINA, O SEGUNDO MAIOR PRODUTOR DE MILLO E MAIOR IMPORTADOR, REDUCIU DESDE 2015 UN 10 % A SUPERFICIE E PRODUCIÓN DE MILLO

Gráfico 2. Importacións chinesas de millo, trigo e soia dos últimos 10 anos

Gráfico 3. Variación de importacións de millo a nivel mundial no último ano, onde se aprecia o forte incremento das importacións de China

Coa recuperación da súa cabana as importacións animáronse principalmente en dúas materias primas:

soia e millo, o que, unido a un nivel baixo de stock a nivel mundial, provocou un forte incremento do

prezo. Este foi o detonante final que se suma a outras circunstancias que tamén animaron á alza de prezos: • Restricións á exportación impostas polo Goberno de Arxentina para garantir o abastecemento interno. • As noticias dun posible freo por parte de Rusia ás exportacións de cereais. • Mala colleita de millo en Europa, principalmente no mar Negro. • O último factor en incorporarse foi climático, xa que existen dúbidas acerca da próxima colleita europea de inverno de trigo e tamén na colleita sudamericana, debido a unha importante seca actual, xunto coa alta probabilidade de sufrir o efecto da borrasca Niña e que provoque menos choivas das habituais no sur do Brasil e Arxentina. • A confianza na recuperación mundial, alimentada polas vacinas contra a COVID-19 e, con iso, unha reactivación do consumo. • Á parte do tirón chinés, o que máis anima ao mercado son os fondos especulativos, que entraron a comprar en agosto, cun mercado barato e coincidindo cun evento climático en EE. UU. e non deixaron de crecer os futuros de millo. Isto é debido a que, cun prezo do

164 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 164

30/3/21 11:33

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

CANDO LLE DAMOS Á VACA UN ENSILADO DE MILLO, ESTÁ A COMER UNHA PLANTA ENTEIRA E UN BO EQUILIBRIO ENTRE OS COMPOÑENTES DESTA PLANTA NO SEU CONXUNTO FARANOS GAÑAR MÁIS OU MENOS DIÑEIRO

Gráfico 4. Ratios de stock de millo a nivel mundial

diñeiro tan barato e coa crise sanitaria, parece que as commodities foron un bo lugar para investir; no verán coas materias primas bara-

tas viron unha oportunidade de gañar diñeiro ante a falta de oportunidades noutros sectores, como o petróleo ou a bolsa.

LEADER PF 1.17 ECOMODE

+ INFO

farming agrícola Lugar Campoduro Céltigos N.634 (Km.687) 15686 Frades - A Coruña

Confort, ergonomía, control y visibilidad en la cabina. Fresa de gran eficiencia. El canal de carga más eficiente del mercado. Tolva diseñada para una buena uniformidad de la mezcla. Disponibles con 1 y 2 sinfines, de 11 a 33 m3.

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 165

vp023_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 165

29/3/21 16:28

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Gráficos 5 e 6. Futuros de millo nos Estados Unidos

Fonte: Investing.com, Bloomberg LLP, CFTC

Gráfico 7. Vendas de colleita a futuros nos EE. UU.

SE SABEMOS CALES SON AS HECTÁREAS QUE IMOS DEIXAR PARA GRAN, DEBEMOS ESCOLLER PARA ESTAS UNHA VARIEDADE CON CLARA APTITUDE GRAN: BOA MAZAROCA, BO TALO E TALLE MEDIO-BAIXO PARA EVITAR RISCOS DE ENCAMADO

Vendo estas circunstancias, parece difícil que a curto prazo volvamos ter os prezos de millo. As cotizacións deberían baixar cando os fondos de investimento liberen esas posicións que colleron a longo prazo, pero non se sabe cando van vender. Por outra banda, non hai noticias que dean esperanzas de baixada de prezos, as vendas de futuros están en máximos dos últimos anos, xa está comprado case un 60 % da futura colleita dos Estados Unidos, co que calquera noticia sobre un problema na futura colleita podería disparar aínda máis os prezos. Ademais, as previsións de seca en América do Sur, afectada este ano polo fenómeno de la Niña, xeran máis incerteza sobre a colleita e os prezos. Para poder reducir o efecto destas subidas de materias primas, a mellor forma é conseguir forraxes propias tanto en gran cantidade como de alta calidade. Ter silos de millo e herba de calidade asegúranos unha redución da cantidade de concentrados necesaria, polos que nos expoñemos menos ás variacións do prezo. Nos últimos anos os rendementos en millo creceron moito. O primeiro gran cambio produciuse nos anos 40, cando se pasou de usar variedades de poliniza-

166 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 166

29/3/21 16:28

vp023_publi_BELCHIM.indd 167

17/3/21 17:59

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Gráficos 8 e 9. Evolución do rendemento de millo en América e en España

O QUE MÁIS ANIMA O MERCADO SON OS FONDOS ESPECULATIVOS, QUE ENTRARON A COMPRAR EN AGOSTO, CUN MERCADO BARATO E COINCIDINDO CUN EVENTO CLIMÁTICO NOS EE. UU. E NON DEIXARON DE MEDRAR OS FUTUROS DO MILLO

Fonte: USDA, FAOSTA, IBGE

Gráfico 10. Simulación na folla de cálculo Milk 2006 Milk 2006

MILK 2006 University of Wisconsin Corn Silage Evaluation System *Critical Data Entry*

Randy Shaver, Dept. of Dairy Science Patrick Hoffman, Dept. of Dairy Science Joe Lauer, Dept. of Agronomy Jim Coors, Dept. of Agromomy Datos campo

Datos laboratorio

Silo

Grano procesado

Materia seca

1 2 3 4 5 6

yes yes yes yes yes yes

33,5 33,5 33,5 33,5 33,5 33,5

yes/no

FND

Required Inputs Calculated Outputs Datos economicos

Cálculos

PRODUC. Ton

ms/Ha

Precio Leche €/kg

Kg Leche/ Ton. Ms ingerida

Kg Leche/ ha

€/ha

13,40 15,08 16,75 16,75 16,75 16,75

0,32 0,32 0,32 0,32 0,32 0,32

1.545 1.545 1.545 1.569 1.545 1.583

20.706 23.295 25.883 26.279 25.883 26.512

6.626 7.454 8.282 8.409 8.282 8.484

Producción / ha

Proteina % Ms

% Ms

% NDF

DFND

Almidon

Cenizas

7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0

41,0 41,0 41,0 41,0 41,0 40,0

52,0 52,0 52,0 54,0 52,0 54,0

33,0 33,0 33,0 33,0 35,0 35,0

4,3 4,3 4,3 4,3 4,3 4,3

% Ms

PRODUCC . KG/ha verde 40.000 45.000 50.000 50.000 50.000 50.000

Cálculos

Destácanse en amarelo os cambios relacionados cos parámetros de produción/calidade e os resultados obtidos

ción aberta a híbridos dobres e tres liñas. A partir dos anos 60, coa introdución dos híbridos simples, o crecemento en rendemento non deixou de medrar ano tras ano. Todas as casas de sementes fixeron un esforzo importante en buscar variedades máis produtivas, mellor adaptadas ás diferentes zonas e datas de sementeira, máis tolerantes ás enfermidades e ao estrés hídrico,

polo que sementar variedades de millo produtivas e adaptadas á zona é unha garantía de éxito para conseguir unha boa cantidade de forraxe, ou podemos esquecernos de que o rendemento, kg de materia seca/hectárea, é o factor máis importante á hora de conseguir un elevado rendemento de leite/hectárea. O obxectivo non é só sementar os millos máis produtivos; é utilizar millos

con alta calidade e alta eficiencia na vaca, aqueles que nos permitan optimizar toda a enerxía contida en talos e follas, buscando as variedades máis dixeribles e á vez equilibradas, para poder proporcionarlle ao gando unha ración equilibrada e económica, ao mesmo tempo que tentar reducir no posible o risco de acidose ruminal, pero sen esquecer os criterios agronómicos como o vigor de partida, a resistencia ao estrés hídrico, encamado, tolerancia a Helminthosporium..., que suman tanto en rendemento como en calidade. Ademais, debemos seleccionar entre os diferentes tipos de millos que presentan unha maior degradabilidade do amidón ruminal, para que as nosas vacas poidan obter toda a enerxía que o millo saca dos nosos campos. Como a fórmula do rendemento leiteiro é cantidade x calidade, os valores que máis nos fan variar a nosa conta de resultados son a produción en materia seca/hectárea, seguido da dixestibilidade de fibras e o amidón, pero o máis importante é un equilibrio dos diferentes parámetros, xa que de pouco serve ter un millo que produza moito se a calidade é mala, ou á inversa, moita calidade, pero pouca produción; nos dous casos o rendemento económico será escaso.

168 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 168

29/3/21 16:28

EL MEJOR FORRAJE PARA UNA ALTA PRODUCCIÓN DE LECHE.

Empacadora y encintadora G-1 F125 Kombi

- 35 mm El picado mas corto en el mercado (30 cuchillas reversibles de doble filo) Explusión inmediata del aire de la paca Alto rendimiento de pacas por hora Máxima compresión Doble atado para malla o plástico GÖWEIL importador España l. ve ni to al de il we Gö Ingenieria Tel.: +34 872 204 099 | info@aro.ag . na ui áq m la www.aro.ag Larga vida ùtil de www.goeweil.com vp023_publi_MECANO.indd 169

17/3/21 18:01

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

AÍNDA QUE É NECESARIO E RECOMENDABLE TER UN STOCK DE SILO DE MILLO, CANDO ALCANZAMOS ESTA CANTIDADE ÓPTIMA, A OPORTUNIDADE DE FACER GRAN HÚMIDO OU PASTONES VÓLVESE MOI RENDIBLE PARA VALORAR O NOSO TERREO

Para avaliar os nosos silos e tamén para facer previsións e poder ver onde temos que mellorar, en que parámetros nos xogamos máis diñeiro, podemos usar follas de cálculo como a Milk 2006 (gráfico 9) da Universidade de Wisconsin. Con este tipo de ferramentas podemos sacar conclusións para orientar a elección do híbrido a sementar, data de colleita... A gran vantaxe deste tipo de cálculos é que podemos valorar o millo no seu conxunto e non só valorando parámetros illados, como a materia seca ou o amidón, isto permítenos calcular o rendemento leiteiro tendo en conta a maior parte dos datos tanto cuantitativos (produción) como cualitativos (amidón, MS, dixestibilidade, proteína...) do millo e o bo equilibrio dos diferentes parámetros entre si. Cando lle damos á vaca un ensilado de millo, está a comer unha planta enteira e un bo equilibrio dos compoñentes desta planta no seu conxunto faranos gañar máis ou menos diñeiro. Tamén hai que considerar outros posibles usos á parte do silo de millo. Nos últimos anos algunhas ganderías que estaban a facer gran húmido ou pastone deixaran de facelo, xa que cos baixos prezos que tiña a fariña de millo, perdera algo de interese. Cos actuais prezos do gran, esta opción debería ser tida en conta por todas aquelas ganderías que teñan gran cantidade de millo. Aínda que é necesario e recomendable ter un stock de silo de millo, cando alcanzamos esta cantidade óptima, a oportunidade de facer gran húmido ou pastones vólvese unha op-

ción moi rendible para valorar o noso terreo. Se sabemos cales son as hectáreas que imos deixar para gran, debemos escoller para estas unha variedade con clara aptitude gran: boa mazaroca, bo talo e talle medio-baixo para evitar riscos de encamado. Se non temos claro que superficie imos destinar para silo ou gran, debemos sementar unha variedade mixta, pero tendo en conta que debería primar a calidade de silo. Aínda que destinemos para gran húmido ou pastone, non debemos forzar en exceso o ciclo, xa que corremos máis risco das inclemencias do tempo, con maiores dificultades para a recolección e debemos ter en conta que o gran ten que chegar a punto negro, así que en función desa data debemos escoller o ciclo do noso híbrido. Hoxe en día temos á nosa disposición gran cantidade de empresas de servizos agrícolas que nos poden prestar este servizo, polo que tampouco temos que atrasar tanto a colleita como hai anos, cando a capacidade de colleita era máis reducida.

170 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 170

29/3/21 16:28

s de referencia de Kenogard, nto de Cyperus rotundus como

Kingsley®, el nuevo herbicida para maíz de Kenogard Kenogard sigue apostando por incorporar novedades a sus catálogos de cultivos extensivos y en este espíritu de mejora continúa reforzando su catálogo de soluciones para maíz. La marca pone a disposición de los agricultores un amplio catálogo de herbicidas autorizados en el cultivo que permiten adaptar la mejor combinación de materias activas a las necesidades de cada agricultor y cada parcela y, en esta campaña, lanza una nueva herramienta herbicida para dar una solución general a los problemas de malas hierbas en el campo. Kingsley® es un herbicida sistémico en forma de gránulos solubles en agua (SG), compuesto por dos materias activas herbicidas: nicosulfuron y dicamba. Ambas, con modos de acción diferentes y complementarios, han demostrado un excelente efecto sinérgico, además de asegurar un adecuado manejo y prevención de la aparición de resistencias. La combinación de estas dos materias activas complementarias hace que Kingsley® tenga un amplio espectro de acción en el control de malas hierbas en aplicaciones de postemergencia, con efecto sobre gramíneas y dicotiledóneas anuales, bianuales y perennes.

Espectro de acción y sinergia Abuthilon theophrasti 100

Stellaria media

Amaranthus retroflexus

60 40 20 0

Solanum nigrum

Portulaca oleracea Kingsley 250 g pf/ha + Chidor

Chenopodium album

Polygonum persicaria Dicamba 150 g s.a/ha

Nicosulfuron 40 g s.a/ha

Se recomienda utilizar Kingsley® a 250 g/ha junto con un aceite vegetal de efecto mojante como Chidor®, aplicar con las malas hierbas en crecimiento activo y el maíz en estado de 2 a 8 hojas y asegurar un volumen de caldo entre 100 y 400 l/ha.

vp023_publirreportaxe_kenogard.indd 171

En caso necesario, se puede establecer un programa de tratamientos junto con otros herbicidas de Kenogard para reforzar la eficacia sobre algunas malas hierbas concretas o de difícil control. En este caso, en nuestros ensayos de campo se ha demostrado cómo establecer un programa de tratamiento junto con MesoGard® a 1,0 l/ha puede dar un control más consistente en caso de dicotiledóneas problemáticas o presencia de ciperáceas. Además de Kingsley®, Kenogard también ha lanzado al mercado en esta campaña el herbicida Untai®Xtra, producto con base en s-metolacloro. Junto a otros herbicidas de su catálogo, como HerbiKon®, Redier®, Shiver®, Cribis® u Oceal®, aplicados solos o combinados en función de las malas hierbas presentes, son una excelente solución a los problemas de malas hierbas que afectan a la rentabilidad del cultivo de maíz, facilitan el uso de diferentes familias químicas y reducen los posibles riesgos de aparición de resistencias.

18/3/21 19:09

OS PRODUTOS GALICAL FAVORECEN O RENDEMENTO DO MILLO

O millo pide un pH de entre 6 e 7. A acidez dos solos galegos é unha das limitacións para o crecemento dos nosos cultivos (millo, herba etc.). Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio cómpre aplicar emendas calizas ou magnésicas nas terras de cultivo. TIPOS DE EMENDA Cal vivo (90 % CaO) Cal vivo dolomítico (60 % CaO + 35 % MgO) O cal vivo é o produto resultante de calcinar nun forno caliza ou caliza dolomítica. Caracterízase polo seu alto contido en calcio e magnesio, xa que máis do 90 % está en forma de óxido. Ambos son materiais moi solubles, por iso se poden aplicar en granulometrías carentes de po. Alto índice de neutralización entre 90 e 100 %. A acción sobre o terreo é inmediata.

Cal apagado (65 % CaO) Cal apagado + dolomía (53 % CaO / 23 % MgO) O cal apagado é o resultado de mesturar cal vivo con auga. Conserva todas as propiedades dos cales vivos e actúa tamén rapidamente sobre o terreo. O seu valor de neu-

ESTENDIDO REGULADO POR GPS

vp023_publir_galical_galego.indd 172

tralización é alto (80 %). Tanto o cal vivo coma o cal apagado son fundamentais para un encalado de corrección.

Calizas Calizas dolomíticas Son materiais que resultan de moer finamente as calizas. Conteñen baixas porcentaxes de calcio e de magnesio.

Caliza (entre 50 e 56 % CaO) Caliza dolomítica (30-40 % CaO e 17-20 % MgO) Caracterízanse por ser materiais pouco solubles. Se a moenda que reciben non está por debaixo de 0,125 mm son produtos de actuación lenta e corren o risco de que a choiva provoque perdas da emenda. Teñen un valor neutralizante medio de entre o 50 e o 60 %. Utilízanse máis ben para encalados de mantemento unha vez que o pH xa se achega a niveis óptimos.

A aplicación sobre o terreo controlada por GPS permítenos o aforro dos produtos e a optimización dos custos. Con esta nova ferramenta poderemos calcular de forma precisa a cantidade que imos aplicar na nosa finca e coa súa regulación poderemos asegurar que botamos exactamente o produto desexado.

29/3/21 9:51

r s

a m a uis H

GPS imienta antisúa mos

GALICAL CALES E CARBONATOS AGRÍCOLAS

GAMA DE EMENDAS CALIZAS

•Redución da acidez dos solos •Aumento da produtividade das colleitas EMENDA CALIZA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO) Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 % EMENDA CALIZA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO) Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 % EMENDA CALIZA, CAL VIVO (80 % CaO) Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 % EMENDA CALIZA, CAL APAGADO (65 % CaO) Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación. Valor neutralizante: 65 % EMENDA CALIZA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO) Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta. Valor neutralizante: 83 %

Presentadas en: • Sacos de 35 quilos • Big bag de 600 quilos • Big bag de 1.100 quilos • Camión cisterna ou camión volquete Estendidas na propia finca Transportadas en camións a calquera punto de España e Portugal

EMENDA CALIZA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO) Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 56 % EMENDA CALIZA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO) Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 % EMENDA CALIZA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO) Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 % EMENDA CALIZA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO) Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio. Valor neutralizante: 59 %

GALICAL SL

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

vp023_publir_galical_galego.indd 173

R/ Gallastegui Unamuno. Vial G - N.º 7 Polígono Industrial As Gándaras 27003 Lugo

Tel.: 982 22 14 84 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

29/3/21 9:51

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

O cultivo do millo: boas prácticas no uso de fitosanitarios Nas seguintes páxinas repasamos as principais malas herbas que podemos atopar nos nosos cultivos e poñemos o foco nos criterios que se deben ter en conta para lograr un óptimo funcionamento dos herbicidas nos nosos campos co fin de lograr unha boa colleita e, ao mesmo tempo, cumprir coas novas esixencias europeas. Pablo Amado Carollo, José María Vivero Seoane, Marcos García Vázquez, Manuel Barreiro Gigirey Asesores agronómicos Dekalb

INTRODUCIÓN

realidade máis inmediata dos produtos fitosanitarios trata de avanzar na eficiencia, no mellor control das malas herbas e, por suposto, trata de perseverar no

respecto ambiental, que, sen dúbida, é o grande obxectivo dos agricultores, guiados polos últimos borradores da Comisión Europea, que supón un auténtico desafío para o sector agrícola.

Pero o panorama da realidade agrícola actual expón que cada pouco tempo están a aparecer novas medidas restritivas de materias activas que xeran desconcerto entre os agricultores, posto que se deben atopar novas solucións a menores doses de emprego, o que implica unha maior profesionalización das aplicacións e de usos, á vez que se presentan resistencias e aparición de novas malas herbas, que necesitan a innovación de materias activas e, por suposto, o respecto co noso medio e melloras agronómicas que levan á rotación das devanditas materias activas. Para apoiar todos estes cambios recórrese ao uso de novos métodos de racionalización de produtos, que debemos apoiar coa profesionalización do sector, a planificación e, sen dubidalo, con novas tecnoloxías (fertilizacións variables, aplicacións por GPS, drons…). Todo iso implica a procura de progresar nesa marxe de mellora, pero sementa a dúbida de se os nosos agricultores teñen a capacidade para adaptarse á esixencia europea, que na nova Política Agraria Común (PAC) se muda a obxectivos PAC nun tempo moi limitado.

174 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_dekalb_galego.indd 174

29/3/21 18:37

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

DÉBENSE ATOPAR NOVAS SOLUCIÓNS A MENORES DOSES DE EMPREGO, O QUE IMPLICA UNHA MAIOR PROFESIONALIZACIÓN DAS APLICACIÓNS E DE USOS

DEBEMOS CONTROLAR AS MALAS HERBAS NON DESEXADAS. POR QUE? No cultivo de millo é inevitable a aparición de herbas non desexadas, que, se non realizamos un control sobre elas, competirán polos recursos co millo e provocarán importantes perdas de produción, que poden ser superiores ao 50 % e, ao mesmo tempo, favorecer o desenvolvemento de pragas, virose etc. Para minimizar estas perdas e maximizar a rendibilidade do millo desde o punto de vista económico, ambiental e produtivo é necesario realizar un control da vexetación non desexada, ben sexa por medios mecánicos ou químicos, ou pola alternancia dos dous.

AS MALAS HERBAS NO CULTIVO DE MILLO O solo é a parte superior da cortiza terrestre, está formado por unha mestura de partículas minerais, auga, materia orgánica, aire e organismos vivos. Entre os compostos do chan tamén está o denominado

“banco de sementes”, formado por múltiples sementes que xerminarán cando as condicións ambientais sexan propicias. Ao facer un laboreo nunha finca agrícola, favorecemos a xerminación das sementes presentes no chan. No cultivo de millo o laboreo realízase na primavera e desenvólvese durante todo o verán. As malas herbas que compiten co millo amosan ciclos vexetativos moi similares aos do seu cultivo. O número de malas herbas presentes nas fincas adoita aumentar ano tras ano debido principalmente aos seguintes factores: a) Monocultivo O laboreo previo á implantación do cultivo, á parte de ofrecer unhas boas condicións para a xerminación e emerxencia do millo, tamén llelas proporciona ás sementes presentes no chan e cuxo ciclo biolóxico se asemella ao do millo. Nos casos onde se realiza un monocultivo, repítense estas boas condicións para o desenvolvemento das adventicias

Nueva gama de conservantes SILCAMP Aditivos de ensilaje para cada necesidad ENSIL-CAMP BIOMIX

Inoculante biológico combinado

ENSIL-CAMP MAÍZ LÍQUIDO Aditivos antifúngicos para ensilaje

ENSIL-CAMP PROTECT ENSIL-CAMP LÍQUIDO

Aditivos para estabilidad aeróbica y fermentación “QUIMICAMP, SIEMPRE CERCA DE USTED” Contacte con nuestros delegados en www.quimicamphigiene.com o en info@quimicamphigiene.com - Teléfono: 673 687 540

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 175

vp023_especialSementeiraMillo_dekalb_galego.indd 175

29/3/21 18:37

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Ciperáceas

Monocotiledóneas

Dicotiledóneas

Chenopodium album (Fariñento)

Amaranthus spp (Beldro)

Echinochloa crus-galli (Pata de galiña)

Cyperus esculentus (Chufa)

Digitaria sanguinalis (Millaca, millá)

Cyperus rotundus (Xonza, xunca)

Setaria spp (Paínzo)

Sorghum spp (Sorgo)

Abutilum theophrasti (Abutilón)

Polygonum persicaria (Polygonum)

Solanum nigrum (Herba moura)

Convolvulus arvensis (Correola)

Datura stramonium (Estramonio)

de malas herbas veranse reducidas, contribuíndo deste xeito a unha maior eficiencia produtiva e ambiental, xa que, ao alternar cultivos de diferentes ciclos biolóxicos, tamén estaremos a favorecer a biodiversidade.

ano tras ano, co cal se favorece a xerminación e a propagación destas herbas non desexadas que compiten polos recursos co cultivo. A rotación de cultivos rompe este ciclo de condicións favorables ano tras ano e, se se alternan cultivos con diferentes ciclos biolóxicos, as poboacións

b) Uso inadecuado dos herbicidas Á hora de seleccionar o herbicida que imos utilizar no cultivo do millo é frecuente decantarnos por aquel produto que tivo boa eficacia o ano anterior ou os anos anteriores e repetir ese tratamento nos próximos anos, baseándonos na eficacia de anos anteriores. En cambio, se repetidamente utilizamos o mesmo produto, as mesmas materias activas ou produtos co mesmo modo de acción, estaremos a controlar moi ben as herbas sensibles a ese produto, pero estarán a aumentar as poboacións das herbas menos sensibles, ou

mesmo resistentes ao produto en cuestión. A recomendación técnica para un control eficaz e sustentable, evitando a aparición das temidas resistencias, pasa por utilizar produtos herbicidas con distinto modo de acción e rotalos nos distintos tratamentos que realicemos ao cultivo.

PRINCIPAIS MALAS HERBAS Na cornixa cantábrica contamos cun amplo abano de malas herbas, xa sexan ciperáceas, monocotiledóneas ou dicotiledóneas.

176 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_dekalb_galego.indd 176

29/3/21 18:37

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

NOS CASOS ONDE SE REALIZA UN MONOCULTIVO, REPÍTENSE ESTAS BOAS CONDICIÓNS PARA O DESENVOLVEMENTO DAS ADVENTICIAS ANO TRAS ANO

As descritas na táboa 1 son as principais malas herbas que nos atopamos nos campos de millo. Nos últimos anos as que máis están a proliferar e, por tanto, son máis difíciles de controlar, son as seguintes: Ciperáceas: Cyperus rotundus, que adoita ser a máis abundante e problemática na cornixa. Monocotiledóneas: Digitaria sanguinales, nos últimos anos está a dar grandes problemas para o seu control. Dicotiledóneas: Amarantus Sp., gran produtora de sementes fértiles, polo que a súa propagación é moi rápida nos casos nos que non se realiza un control eficaz.

ESTADIO DO CULTIVO Para realizar un tratamento herbicida eficaz, e ao mesmo tempo inocuo para o cultivo, é de vital importancia coñecer a fenoloxía do millo. Os novos produtos herbicidas que nos proporcionan as casas comerciais de fitosanitarios, á parte de indicarnos os tipos de malas herbas sensibles e/ou resistentes ao produto, tamén nos indican os estadios nos que debe estar o noso cultivo, coa finalidade de non danar o millo. Nas primeiras etapas, para coñecer o estadio do cultivo, cóntanse as súas follas. Para iso contamos soamente as follas completamente desenvolvidas e sabemos cales

son porque abrazan completamente o talo do millo, formando un anel ao seu arredor. Normalmente, as follas verdadeiras dunha planta nova son o seu total menos a folla ou ás veces mesmo as dúas follas máis novas; cóntanse todas completamente desenvolvidas, incluída a primeira folla de bordo redondeado ou cotiledón. Os tratamentos herbicidas realízanse na maior parte dos casos antes das 8 follas do millo: estadio V8. A partir das 6 follas (V6) debemos ser moi cautos á hora de seleccionar as materias activas a utilizar, posto que é neste momento cando a planta de millo determina a formación das mazarocas

PRECEA PRECISA . RÁPIDA . INTUITIVA

+ INFO

farming agrícola Lugar Campoduro Céltigos N.634 (Km.687) 15686 Frades - A Coruña

La sembradora monograno Precea destaca por su máxima precisión a la hora de colocar el grano, su alto rendimiento y su cómodo manejo. La separación y la dosificación de abono de primera clase convence a velocidades de trabajo de hasta 15 km/h.

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 177

vp023_especialSementeiraMillo_dekalb_galego.indd 177

29/3/21 18:37

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

(número de filas e número de grans por fila), polo que calquera estrés que lle provoquemos á planta ou calquera fitotoxicidade terán consecuencias negativas na produción final do millo. Outro momento crítico é durante a emerxencia (V0, V1). Debemos evitar as aplicacións de herbicida na fase de emerxencia do millo.

ESTRATEXIAS QUÍMICAS PARA O SEU CONTROL A percepción e o coñecemento que teñamos das malas herbas presentes nas nosas parcelas de forma particular, xunto a unha correcta utilización e un momento óptimo da aplicación, daranos como resultado a eficacia dun ou doutro tipo de herbicida. Tendo en conta os estadios nos cales se atopa o millo, podemos clasificar os herbicidas polo momento da súa aplicación en tres grandes grupos: preemerxencia, postemerxencia temperá e postemerxencia: a) Preemerxencia

b) Postemerxencia temperá

Postemerxencia temperá: esta estratexia está a aumentar nos últimos anos na cornixa. Recomendable para un control temperán de todas as malas herbas: ciperáceas, gramíneas e dicotiledóneas. Recomendable tamén a utilización de produtos con persistencia para evitar reinfestacións.

Herbicidas de postemerxencia temperá (de 1 a 3 follas): unha vez que realizamos a nosa sementeira co millo desenvolvéndose, seranos máis fácil elixir o noso herbicida en función das herbas presentes na nosa parcela. No entanto, debemos ter coidado non só co desenvolvemento da mala herba senón tamén co desenvolvemento do millo para ter un éxito total na aplicación. Nestas aplicacións postemerxencia é onde atopamos maior número de mesturas de materias activas (folla ancha-folla estreita), as cales non sempre son compatibles, polo que poden ocasionar malas pasadas e mesmo perdas de eficacia nos propios herbicidas. c) Postemerxencia

e dicotiledóneas), as cales non sempre son compatibles, polo que poden ocasionar malas pasadas e mesmo perdas de eficacia nos propios tratamentos herbicidas. Nestes tratamentos postemerxencia xa están emerxidas a maior parte das herbas; con todo, posteriormente ao tratamento herbicida haberá novas emerxencias. Actualmente contamos no mercado con produtos herbicidas que combinan materias activas de absorción foliar e radicular e, ao mesmo tempo, danlle persistencia ao herbicida durante a fase de implantación do cultivo; deste xeito evítanse realizar tratamentos posteriores.

CRITERIOS A TER EN CONTA PARA UN CORRECTO USO DOS HERBICIDAS

Preemerxencia: recomendable para ciperáceas e gramíneas, cando as condicións de humidade son favorables.

No caso dos herbicidas de preemerxencia (con humidade no terreo ou prognosticando choiva), utilizaranse xusto despois de sementar ou mesmo (menos habitual) de forma mecánica antes da sementeira (a condición de que o produto estea autorizado para este uso). Con este tipo de herbicidas buscamos paralizar as malas herbas formando como unha barreira protectora no chan durante o ciclo do cultivo.

A RECOMENDACIÓN TÉCNICA PARA UN CONTROL EFICAZ E SOSTIBLE […] PASA POR UTILIZAR PRODUTOS HERBICIDAS CON DISTINTO MODO DE ACCIÓN E ROTALOS NOS DISTINTOS TRATAMENTOS QUE LLE REALICEMOS AO CULTIVO

Son varios os factores que van determinar o éxito no funcionamento dos herbicidas nos nosos campos de cultivo. Os máis importantes son os que enumeramos a continuación:

Recomendable para controlar especies de xerminación tardía, normalmente dicotiledóneas como Abutilon theoprasti, Convolvulus arvensis, Datura estramonio etc .

Entre os anteriormente descritos atópanse os herbicidas de postemerxencia (a partir das 3 follas). Nestas aplicacións postemerxencia é onde atopamos maior número de mesturas de materias activas (presenza de ciperáceas, gramíneas

a. Condicións agronómicas A eficacia dun tratamento herbicida pode verse afectada as condicións nas que se atopa o leito de sementeira, perdendo eficacia en casos con gran compactación, existencia de terróns, contido de humidade etc. b. Estado de saúde do cultivo Deben evitarse tratamentos en condicións de estrés do cultivo, tales como encharcamento, asfixia radicular, temperaturas extremas etc.

178 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_dekalb_galego.indd 178

29/3/21 18:37

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

A PARTIR DAS 6 FOLLAS (V6) DEBEMOS SER MOI CAUTOS Á HORA DE SELECCIONAR AS MATERIAS ACTIVAS A UTILIZAR, POSTO QUE É NESTE MOMENTO CANDO A PLANTA DE MILLO DETERMINA A FORMACIÓN DAS MAZAROCAS

g. Orde correcta de introdución de produtos na cuba Deben respectarse a orde de introdución detallada na seguinte táboa.

c. Contido en materia orgánica do chan Na cornixa, onde a materia orgánica adoita ser elevada, en moitos casos debemos ir á dose máxima de aplicación nos herbicidas de preemerxencia. d. Volume de caldo Respectando as doses indicadas nas etiquetas, adóitase traballar ás doses máis elevadas en preemerxencia e en postemerxencia adóitase utilizar unha dose máis baixa, aínda que teremos en conta a presenza de malas herbas e usar doses máis elevadas canto a presenza sexa máis alta. e. Presión de aplicación Débese elixir a presión adecuada en función da boquilla utilizada; o habitual é utilizar unha presión entre 2 e 3 bares. Con presións de traballo máis altas, reducimos o tamaño de pinga e aumentamos o risco de deriva. f. Tipo de boquillas Débese elixir o tipo de boquilla para fóra máis adecuado para cada tipo de tratamento e variar o volume de aplicación e tamaño de gota segundo a cor da boquilla. Preferiblemente débense utilizar antideriva.

h. Mecanismos de aplicación e estado Acerca dos distintos equipos de aplicación de fitosanitarios, utilízanse basicamente tres principios para dispersar o produto: pulverización hidráulica (boquillas e presión de líquido), pulverización neumática (as pingas son xeradas por efecto venturi, provocado por unha corrente de aire a gran velocidade) e pulverización centrífuga (as pingas xéranse pola forza centrífuga).

i. Condicións ambientais A importancia na aplicación dos fitosanitarios e a súa relación coas condicións ambientais ou meteorolóxicas son os principais factores que inflúen na deriva. Estas condicións non poden ser directamente modificadas e previstas. A velocidade e dirección do vento, a humidade e a temperatura son os factores clave que deben considerarse. A velocidade do vento inflúe na cantidade de gotas finas que poden ser transportadas fóra da zona obxectivo. A dirección do vento determina a dirección da “nube” de pulverización e se a deriva se despraza cara a unha zona sensible. En situacións onde a humidade do aire é baixa, a auga das pingas da pulverización evapórase. Este efecto aumenta a cantidade de pingas finas e, por tanto, aumenta o risco de deriva. Se a temperatura do aire é demasiado alta, os efectos térmicos tenden a levantar as pingas pequenas e atrasar a sedimentación da pulverización (deriva térmica). Por tanto, a nube de pulverización está máis exposta a ser desprazada polo vento. Outro aspecto importante é a amplitude térmica, é dicir, a variación da temperatura diúrna respecto da nocturna. En condicións de grande amplitude térmica prodúcense condicións de estrés para o cultivo.

03.2021 | Vaca Pinta n.º 23 | 179

vp023_especialSementeiraMillo_dekalb_galego.indd 179

29/3/21 18:37

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

NA ACTUALIDADE PRODUCIUSE UNHA INNOVACIÓN QUE MELLOROU DE FORMA EXPONENCIAL A APLICACIÓN DE FITOSANITARIOS; FALAMOS DA AGRICULTURA 2.0

AGRICULTURA DE PRECISIÓN Durante as últimas décadas os avances tecnolóxicos melloraron as condicións de aplicación de fitosanitarios, novas boquillas cada vez máis precisas, sistemas antigoteo ou antideriva etc., pero na actualidade produciuse unha innovación que mellorou de forma exponencial a aplicación de fitosanitarios; falamos da agricultura 2.0, máis concretamente da introdución de equipos GPS, os cales causaron unha revolución no que respecta á mellor utilización dos herbicidas, pois con eles obtense un maior rendemento das aplicacións, por cortes de liña, niveladores etc. evitando os solapamentos. Isto trae como consecuencia unha redución de custos, mellores prácticas agronómicas e, sen dúbida, máis respecto ambiental.

CONCLUSIÓNS Ante o novo escenario que nos presenta a PAC, que marca as directrices que han de seguir os agricultores da Unión Europea, prevese unha redución do consumo de fitosanitarios do 50 % e o cumprimento das directrices dunha xestión integrada de pragas, polo que a estratexia a seguir por todo o sector agrícola pasa por utilizar métodos de control coa máxima eficacia e o menor impacto ambiental posible. Co fin de evitar as temidas resistencias a herbicidas, as estratexias que deben ter en conta os agricultores terán un enfoque plu-

rianual, onde se alternen produtos con distintos modos de acción, buscando sempre un control sustentable e utilizando o menor número de tratamentos posibles, orientando estes produtos cara aos problemas que detectemos en cada parcela agrícola e seguindo as directrices da GIP, para cumprir así cos obxectivos marcados no Plan “Da Granxa á Mesa”.

PAC E NORMATIVA FUTURA. ADAPTACIÓN DOS PRODUTOS FITOSANITARIOS As premisas da nova PAC baséanse nunha mellor protección do medio ambiente e do clima. Para iso obrigará aos Estados membros a mostrar unha ambición claramente superior á actual con respecto á protección de ambos. As súas premisas están recollidas no plan coñecido por Estratexia “Da Granxa á Mesa”, que ten, entre outros, os seguintes obxectivos: • Diminución do uso de fitosanitarios nun 50 % para 2030. • Diminución do uso de abonos químicos nun 20 % para 2030. • Aumento da superficie agroecolóxica, que alcanzará en 2030 un 25 % de superficie agrícola europea. • Maior protección das consideradas zonas de interese ambiental, como poden ser turbeiras, pantanos, humidais etc. • Prohibición do uso de fitosanitarios a nivel preventivo; débese facer un seguimento máis intenso das parcelas actuando sobre elas ao detectar unha praga ou enfermidade. • Maior rotación de cultivos. • A nova política europea loita contra as resistencias das pragas ou enfermidades ás distintas materias activas e a mellor forma de evitar resistencias é a rotación de materias activas. • Xestión integrada de pragas (XIP): os principios da XIP indican que deben preferirse os métodos biolóxicos ou físicos (mecánicos) aos medios químicos. Os medios químicos serán usados á dose máis baixa posible e sempre que non sexa posible outro método de acción. Potenciarase o asesoramento por un técnico para mellorar a XIP. • Mellorar a xestión e recollida dos envases. • Intensificar a vixilancia sobre a comercialización dos produtos fitosanitarios. • Mellorar o control do uso de produtos fitosanitarios, intensificando as esixencias e control nos cadernos de explotación. • Todas estas medidas van encamiñadas a buscar unha produción agrícola ou gandeira máis respectuosa co medio ambiente e o benestar animal, á vez que se busca unha excelente seguridade alimentaria para a cidadanía.

180 | Vaca Pinta n.º 23 | 03.2021

vp023_especialSementeiraMillo_dekalb_galego.indd 180

29/3/21 18:38

Altre S.L. C/ Tarbes nº10 entreplanta 22005 HUESCA tlf: 974 231 664 www.altre.es e-mail: ventas@altre.es RepResentante en españa

siempRe con el máximo de calidad To d o l o n e c e s a r io p a r a el empacado y en si laj e (C u erda, malla y esti rable) vp023_publi_disasen.indd 181

15/3/21 17:52

LA DIFERENCIA DEKALB: SOLUCIONES FITOSANITARIAS PARA MINIMIZAR LAS PÉRDIDAS DE PRODUCCIÓN DE TUS CAMPOS DE MAÍZ Combatir la aparición de malas hierbas y adaptar las dosis a los diferentes cultivos, terrenos y zonas geográficas son los objetivos de los ensayos anuales realizados por Bayer con sus herbicidas. “Lo que se trata de evaluar es el funcionamiento de nuestros herbicidas en campo, estudiar las dosis y su eficacia contra las malas hierbas”, asegura la delegada de Bayer Crop Science en Galicia, Montserrat Vázquez. En los ensayos realizan aplicaciones en preemergencia, postemergencia temprana y postemergencia. Uno de los campos de ensayo de Bayer en la última campaña se encontraba en el ayuntamiento coruñés de Boimorto. Según nos cuenta la técnica de la empresa, “lo que hemos hecho en este ensayo son microparcelas, nueve en total: tres realizadas en preemergencia, otras tres en postemergencia temprana y otras tres en las que se realizará la aplicación en postemergencia”. Tras realizar las diferentes aplicaciones, evalúan su eficacia y revisan las posibles malas hierbas sobre las que no hayan causado efecto. De esta manera, Bayer ofrece al mercado una gama de herbicidas para cultivos de maíz completamente probados.

Ideal en pre y postemergencia temprana ● Eficaz sobre las principales especies anuales (gramíneas y dicotiledóneas) ● Flexible momento de aplicación ● Acción por vía foliar y radicular ● Suficiente persistencia para proteger el cultivo en los momentos de mayor competencia de las adventicias ● Se reactiva con las lluvias y riegos (efecto recarga), controlando nuevas emergencias

Alta eficacia y persistencia para el control en postemergencia ● Control de numerosas gramíneas y dicotiledóneas, con un control supresivo para juncia ● Rápida absorción, por lo que las lluvias posteriores no disminuyen su eficacia ● Ideal para programas de control herbicida en mezcla o secuencia ● Favorece el rendimiento del cultivo de maíz ● Cómodo y de fácil manejo

vp023_publi_dekalb.indd 182

EN VÍDEO

Montserrat Vázquez Delegada de Bayer Crop Science en Galicia

Nueva formulación, misma eficacia en postemergencia ● Amplio espectro de acción controlando desde las más difíciles malas hierbas dicotiledóneas hasta las principales monocotiledóneas ● Altamente selectivo para los cultivos de maíz y adormidera ● Rapidez de acción incluso en situaciones de reducida humedad ● La formulación WG otorga más estabilidad y elimina el riesgo de decantación y solidificación

Potente herbicida de maíz para pre y postemergencia temprana ● Su acción herbicida se reactiva con la llegada de nuevas lluvias (efecto recarga) ● Eficaz contra numerosas hierbas de hoja ancha y hierbas de hoja estrecha, incluyendo especies de difícil control ● Elimina las malas hierbas antes de que compitan con el cultivo, favoreciendo la cosecha final ● Indispensable en cualquier programa de control de malas hierbas resistentes ● Se puede mezclar con otros herbicidas para complementar su eficacia contra gramíneas

22/3/21 19:23

José María Vivero Asesor agronómico de Bayer Crop Science

CONTROL DEL CULTIVO DE MAÍZ EN SAT AS PANDAS En esta finca de SAT As Pandas, en la localidad lucense de Vilalba, se sembró en la campaña pasada de maíz un ciclo 200, pues las circunstancias climáticas de la zona no permiten apostar por ciclos muy elevados, concretamente el ganadero se decantó por el DKC 4071. Según apunta José María Vivero, asesor agronómico de Bayer Crop Science en la provincia de Lugo y parte de Asturias, “es un híbrido muy estable, con mucha rusticidad, una buena elección para este tipo de zonas en las que no podemos poner ciclos muy largos y tenemos que quedarnos con ciclos medios-cortos”. En el momento de la siembra, teniendo en cuenta las condiciones climáticas y los antecedentes en cuanto a malas hierbas presentes en las parcelas, se determinó que no era adecuada la realización de una preemergencia. Se optó así por una aplicación de herbicida en postemergencia. Montserrat Vázquez explica que apostaron por aplicar Monsoon, un producto para postemergencia que “aporta control para hierbas monocotiledóneas y dicotiledóneas, con efecto supresivo para juncia. En esta finca teníamos además la grama Agropyrum, para la que actúa bien este producto. Monsoon consta de dos materias activas: foramsulfuron, con acción foliar, y thiencarbazone, que aparte de vía foliar tiene acción radicular”. En esta parcela, además de encontrar grama Agropyrum también se contaba con Datura stramonium, hierba campía;

EN VÍDEO

Chenopodium, conocido como fariñento; Rumex, conocido como labaza; Polygonum persicaria y Polygonum aviculare, y algo de Echinochloa y Digitaria, pero en menor medida. Tras analizar el estado del cultivo, los técnicos de Dekalb valoraron “aplicar Monsoon entre cuatro y cinco hojas de maíz, aunque este herbicida tiene registro para aplicarlo desde dos hasta ocho hojas, pero no recomendamos aplicarlo a partir de cinco o seis hojas. La dosis será la mínima posible, 1,5-1,7 litros, la suficiente teniendo en cuenta el tamaño de las malas hierbas y su densidad. Se aplicará el insecticida Decis Expert, con una dosis de 100 cm/ha, para controlar la plaga de gusano gris, o sea la rosquilla”.

DKC 6308, el nuevo ciclo 600 de Dekalb

Manuel Barreiro Agente comercial de Dekalb “Es un híbrido ideal para las zonas de mayor temperatura y zonas costeras, con gran porte, una mazorca de gran tamaño y excelente producción de grano. Obtiene un grano muy profundo, con muy buenos almidones. Destacaría su excelente stay-green y su sanidad en el momento de cosecha”.

a na

EN VÍDEO

Entra en www.dekalb.es y descubre todas las tecnologías que DEKALB puede ofrecerte, en cada una de las fases del ciclo de cultivo, para sacar el mayor partido a tu DKC3575.

ESA ES LA DIFERENCIA DEKALB �� #LaDiferenciaDEKALB � � � � ��

vp023_publi_dekalb.indd 183

DEKALB España

@DEKALB_ES

@DEKALB_Iberia

DEKALB España

www.dekalb.es 22/3/21 19:23

KENT

La Mesquería KENT Crsuhabull CRUSHABULL x HIGH OCTANE x ATWOOD

KENT procede dunha profunda familia de vacas con 8 xeracións MB ou EX e amosa un perfil xenómico con excelente morfoloxía, trazos de produción positivos e destacados índices funcionais ou de saúde.

+2,96

+2,99

ÍNDICE TIPO (IGT) Angulosidade I. CAPACIDADE (ICAP) Estatura Anchura peito Profund. corporal Anchura grupa Ángulo grupa I. PATAS E PÉS (IPP) Membros e apromos Ángulo podal Vista lateral Vista posterior Mobilidade ÍNDICE UBRE (ICU) Inserción anterior Altura ins. posterior Ligamento suspensor Profundidade ubre Col. tetos anter. Col. tetos post. Lonxitude tetos -1 0

2,96 2,58 1,96 2,64 0,79 1,73 1,86 -0,53 0,76 1,35 0,58 0,34 -0,31 1,09 2,99 2,82 2,77 1,66 4,10 0,86 0,13 0,04

-1

+208 KG

116

105 108

117 -1

Fontao - Esperante - 27210 LUGO -Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com vp023_anuncio_XF_A4_galego.indd 184

@xeneticafontao 30/3/21 10:33