Vaca Pinta 30. Edición en galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

Revista técnica do vacún leiteiro | N.° 30 de marzo 2022 | Edición en galego

• ESPECIAL: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO • O LEITE: A IMPORTANCIA DOS LÁCTEOS EN CADA ETAPA DA VIDA • A PÉ DE PISTA: USÍAS HOLSTEINS, CONCURSO DE MENORCA E POXAS EN CHANTADA, ORDES E SANTA COMBA • NA GRANXA: GANADERÍA AS RÍAS SAT (A CORUÑA) • ENTREVISTAMOS A MAITE MARTÍN, PRESIDENTA DA PLATAFORMA ONE HEALTH, E A CÉSAR LUMBRERAS, XORNALISTA ESPECIALIZADO NO SECTOR AGROGANDEIRO vp030_portada_galego.indd 1

5/4/22 13:12

EN MARCHA NOVOS PROXECTOS DE BATCH MILKING EN ESPAÑA

Batch Milking

El Bruguer elixe GEA para desenvolver un proxecto de Batch Milking con 8 robots en paralelo A gandería catalá El Bruguer (Sant Julià de Vilatorta, Barcelona) apostou polo muxido automatizado por grupos. Iniciará en xuño a instalación de 8 robots DairyRobot R9500 nun só centro de muxido da man de GEA. O seu propietario, Josep Masramón, comezará a muxir as súas 420 vacas de leite con este sistema no outono e logrará os seguintes obxectivos:

vp030_int_portada_normal_galego.indd 1

•

Maior produtividade, con máis datos e menos man de obra

•

Mellor calidade de muxido

•

Calidade de leite garantida

•

Muxido por grupos en horarios fixos e cos beneficios da robotización

•

Xestión de rabaño simple, mantendo os mesmos lotes e as instalacións actuais

4/4/22 18:42

Milking Maior produtividade Excelencia en muxido e calidade de leite

vp030_interior_portada2_normal_galego.indd 1

4/4/22 18:42

vp030_anuncio_Ascol.indd 2

29/3/22 10:29

SUMARIO

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez DESEÑO E MAQUETACIÓN Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Sabela Díaz, Silvia Gayoso

En 2015 o veterinario Antonio Souto (Laboratorios Hipra) trasladouse desde Zas ata México por motivos profesionais. Como resultado desta emocionante aventura, non só laboral, senón tamén social e cultural, nace o reto que podedes ler neste número

Un dos factores clave para o bo funcionamento das explotacións é o benestar das persoas que traballan nelas. Explícanolo polo miúdo Manuel Morales (Oceva SC) na nosa habitual sección de manexo

COLABORAN NESTE NÚMERO Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Roget Bellet (GT-FEPYBA), Rafael Izaí Velázquez, Antonio Souto, María Hermida, Manuel Morales, Israel Flamenbaum, Patrick O’Neill, Seve Fernández, Alfonso Carballal, Consuelo González, Adela Martínez, María José Bande, Iñigo Ayechu, Pedro A. Palazón, Alberto Fagín, Luis Galego, José Manuel Parada, Gustavo García, Pedro Revilla, Ana Butrón, Rogelio Santiago, Amando Ordás, Ana López-Malvar, Nadia Chibane, Noemi Gesteiro, Lorena Álvarez-Iglesias, David Figueroa-Garrido, Juan C. Pazos, Rocío Campañó, Amanda Verde, Rosa A. Malvar, Pablo Amado, Marcos García

OPINIÓN

INTERNACIONAL

Non culpe a recría de gando de lidar co quecemento global. Israel Flamenbaum .................. 8

Unha viaxe fascinante por América Latina ............ 58

EN VACA TV

Ensilado de pradeira: vantaxes dunha análise avanzada (II) .................................................. 68

O LEITE

ESTRÉS POR CALOR

ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com

O consumo de leite e a súa importancia na saúde ao longo da vida .......................................... 20

O beneficio económico de arrefriar as vacas secas ... 88 A importancia dos antioxidantes no estrés por calor ........................................................... 92

EDICIÓN E REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Noelia Cortizo, Begoña Gómez, Gemma Martínez, María Melle FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido

Web: www.transmedia.es Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISNI: 0000 0004 7662 5947 ISBN: 978-84-09-39768-6 Tiraxe do número actual: 17.500 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

SAÚDE PODAL Dez anos mellorando a saúde podal co Curso I-SAP .............................................................. 14

FORMACIÓN ANEMBE Anembe celebra en Cádiz o seu VI Seminario de Produción de Vacún de Carne ...................... 22

ACTUALIDADE A EFA Fonteboa recibe o XXII Premio Aresa do Desenvolvemento Rural .................................. 24

ENTREVISTA Maite Martín, presidenta da Plataforma One Health ...................................... 26 César Lumbreras, xornalista experto en agrogandería ...................................................... 32

Transmedia pertence a: O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:

Certificado PEFC

Este producto procede de bosques gestionados de forma sostenible y fuentes controladas

PEFC/14-38-00071

www.pefc.es

Auditada por: Distribución media durante o ano 2021: 17.204 exemplares

A PÉ DE PISTA Concurso de Gando Frisón Usías Holsteins de Dos Torres (Córdoba) .................. 36 Concurso de Gando Frisón de Menorca .............. 40 Poxas de gando frisón: Santa Comba (A Coruña), Chantada (Lugo) e Ordes (A Coruña) .... 42

NA GRANXA www.vacapinta.com

Ganadería As Rías SAT. Tordoia (A Coruña) ......... 46

Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:

AGRICULTURA

MANEXO Benestar laboral en granxas de vacún leiteiro ...... 78

ESPECIAL: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO Millo forraxeiro en Asturias: avaliación de variedades (1996-2021) .....................................100 Avaliación de variedades de millo forraxeiro en Galicia (actualización 2022) .............. 124 Rede de avaliación de variedades de millo para forraxe: resultados dos ensaios de Navarra en 2021 ............................ 136 Biofertilización nitroxenada, a alternativa ao emprego dos fertilizantes minerais tradicionais ............................................... 144 Identificación de oportunidades no control mecánico das malas herbas ....................... 152 Consellos da fertilización de millo na conxuntura actual ................................................... 160 Rede Europea de Avaliación (EVA) para aumentar o uso da diversidade xenética de millo ...................................................... 174 O gran húmido de millo: análise económica da súa introdución na dieta das vacas leiteiras .......................................... 182

transmedia@ctransmedia.com 675 974 194 @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv 03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 3

vp030_sumario_galego.indd 3

4/4/22 11:01

C A M PA Ñ A DE FORRAJE

2022

NOVACAT Segadoras de discos suspendidas, arrastradas y combinadas

HIT Rastrillos henificadores suspendidos y arrastrados

TOP Rastrillos hileradores suspendidos y arrastrados

IMPRESS Rotoempacadoras de cámara fija y variable

FARO, EUROPROFI, TORRO y JUMBO Remolques autocargadores

vp030_anuncio_duran.indd 4

21/3/22 10:42

En Durán Maquinaria te ofrecemos las

mejores soluciones en equipos de siega y recolección de forraje con la mayor inmediatez PROGLIDE

F5000

Segadoras

Rotoempacadoras de cámara fija

FUSION

V6 Rotoempacadoras de cámara variable

Rotoempacadoras-encintadoras combinadas: • Modelo Fusion 3 Plus con aplicación de lámina plástica en la cámara de empacado • Modelo Fusion Vario, de cámara variable

ENCINTADORAS Encintadoras de pacas redondas y cuadradas

FR FORAGE CRUISER Picadoras de forraje

Campaña de forraje 2022 EN VÍDEO

KXON Remolque multifunción Síguenosen: en: Síguenos

O Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

vp030_anuncio_duran.indd 5

21/3/22 10:42

EDITORIAL

QUE NON SE IMPOÑA O PÁNICO

primeiro trimestre do ano foi… intenso. Aínda non terminamos de saír dunha pandemia e xa estamos ante os primeiros intres dunha guerra que, esperemos, sexa breve, pero que, polo momento, xa está a ser devastadora. A este ritmo, marzo rematará por converterse no mes maldito. Se hai dous anos nos volviamos tolos por almacenar papel hixiénico, agora os outrora abandeirados da dieta mediterránea pelexámonos por facer provisión de aceite de xirasol e, deixándonos levar polas indicacións de medios xeralistas e xeradores de caos, arremuiñámonos nos supermercados para contribuír a un suposto desabastecemento que, en condicións de compra normal, dificilmente se percibiría tan rápido. Ao peche desta edición vivimos os momentos álxidos da folga do sector do transporte, a cuxa complicada situación non somos alleos, así como tampouco o somos aos reclamos que levan anos facendo os produtores lácteos. Neste novo capítulo de protestas, asistimos a unha repetición de vellas mañas e, aínda que é certo que a maioría das industrias lácteas mantiveron o compromiso cos seus gandeiros e garantiron a recollida, non podemos deixar de denunciar aquelas que, tratando con total usura e indiferenza os seus produtores, se escudaron neste parón para non recoller o leite, obrigándoos a tirar centos de miles de litros de produto. No entanto, estas son, como dicimos, a excepción, e vémonos na obrigación de remarcar que, se hoxe hai falta de lácteos nas tendas, é pola histeria dos compradores, non pola falta de produción. Como xa intuiredes, nesta cabeceira gústanos nadar contracorrente e, fronte aos promotores da anarquía colectiva, nós imos apostar por facer unha chamada á calma e á lóxica. E non imos presumir de gurús, porque estamos lonxe de selo, pero, no que se refire ás consecuencias da guerra ruso-ucraína, si nos ides permitir que lembremos algo que levamos anos advertindo: a eficiencia produtiva é a vía de escape máis segura.

vp030_editorial_galego.indd 6

Nunha situación tan delicada como na que nos atopamos, e ante un futuro próximo ligado totalmente a como se resolva este conflito, é importante que os produtores traten de adiantarse a posibles problemas a curto prazo. Non é cuestión de deixarnos levar polo pánico, senón de actuar con sensatez. Así, tal e como recollemos nas páxinas que seguen, defendemos a importancia de producir forraxes propias, e facelo da maneira máis eficiente. Pode rematar por converterse en imprescindible. Sabemos que non é barato, pero tampouco o é mercalas e, coa combinación de problemas sociopolíticos e ambientais que temos enriba da mesa, nesta campaña ben se nos podería presentar un escenario no que, por moito que esteamos dispostos a pagar, non haxa oferta para todos. Haberá pandemias, guerras, folgas e desastres varios, pero, como dicía en Vaca Pinta 29 un veterinario amigo, malia todo, “a certeza é que a vida continúa”. Mentres os gandeiros sigan á fronte das súas granxas, mentres os veterinarios sigan saíndo a facer a súa ruta, mentres os agrónomos sigan asesorando as granxas, mentres as cooperativas sigan levantando a persiana, mentres a industria siga transformando, mentres a distribución siga entregando o produto, mentres o consumidor siga mercando… continuamos. Todos.

4/4/22 18:46

InnovacIón, compromIso y garantía

CaRgaDORaS muy vERSáTILES gRaN CapaCIDaD DE gIRO ELEvaCIóN DESDE 600 kg a 2600 kg

IDorEs DIsTrIbu o Para luG as y asTurI

¡CONSÚLTANOS SIN COMPROMISO!

NoVEDaD IN PrEcIo s NcIa comPETE s! ENo ¡coNsúlT

NoVEDaD

CEpILLO baRREDOR CON CazO DE 1.80, 2.20 y 2.40 m

RODILLOS agRíCOLaS aRRaSTRaDOS auTONIvELaNTES DESDE 3,5m a 15m

ar l u Irc Erra c Ía sa T m o o N Eco Da N % 100

Nos coNsúlTa y s Io PrEc IN PruEba s Iso m o r P m co

NIvELaDORa avíCOLa apTa paRa SERRIN, CaSCaRILLa, vIRuTa, paLLETS y CuaLquIER TIpO DE paja. paRa aNCLajE a 3º puNTO y paRa paLaS agRíCOLaS O TELESCópICaS

EXTENDEDOR DE SILO TambOR Ø 80, 90 y 100. SIEmpRE gaLvaNIzaDOS.

www.corbarsll.com

maQuINarIa aGrÍcola corbar, s.l. poligono Industrial O morelle, nave 4 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

vp030_publi_corbar.indd 7

21/3/22 10:43

OPINIÓN

Non culpe a cría de gando ao lidar co quecemento global

Israel Flamenbaum Cow Cooling Solutions, Ltd. Israel

O GAS METANO QUE PROVÉN DA AGRICULTURA ACHEGA APROXIMADAMENTE O 5 % DAS EMISIÓNS TOTAIS DE GASES DE EFECTO INVERNADOIRO Á ATMOSFERA E A PARTICIPACIÓN DA INDUSTRIA GANDEIRA NON SUPERA O 3 %

s gases que contribúen ao efecto invernadoiro divídense en directos, cuxa presenza na atmosfera incide directamente no aumento da temperatura da terra, e indirectos, que contribúen ao efecto invernadoiro tras as reaccións químicas atmosféricas. O impacto de cada un destes gases estímase con base en dúas características: o potencial do quecemento (Global Warming Potential [GWP]) e a duración da súa permanencia na atmosfera (vida atmosférica). O valor GWP representa o coeficiente da emisión para converter as emisións en valor de CO2 (equivalente de CO2). As emisións do sector agrícola consisten en gases directos (dióxido de carbono CO2, metano CH4 e óxido nitroso N2O) e gases indirectos (amoníaco NH3 e dióxido de xofre SO2). Neste artigo referireime unicamente aos efectos dos gases directos, cuxo potencial de quecemento se pode ver na táboa inferior, na que se recolle o potencial calorífico e o tempo de permanencia na atmosfera dos gases de efecto invernadoiro emitidos directamente polo sector agrícola e a industria bovina e ovina. O metano constitúe aproximadamente o 10 % de todos os gases de efecto invernadoiro emitidos á atmos-

Dióxido de carbono (CO2)

fera, mentres que o 45 % provén da agricultura. Noutras palabras, o gas metano que provén da agricultura achega aproximadamente o 5 % das emisións totais de gases de efecto invernadoiro á atmosfera e a participación da industria gandeira non supera o 3 %. O que é máis importante é o feito de que arredor do 95 % do carbono do metano emitido polo gando á atmosfera é devolto ao solo e atrapado polas plantas e tan só o 5 % queda retido na atmosfera. A emisión de metano á atmosfera polo gando está no centro da crítica actual no mundo, que considera estas industrias como as principais responsables do “efecto invernadoiro” e do “quecemento global”, así como de todos os danos que se derivan. Esta actitude pode ter un impacto extremadamente negativo no futuro das industrias agrícolas e, especialmente, nos sectores do gando vacún e leiteiro. A maior parte do gas metano que chega á atmosfera pasa un proceso de descomposición química por oxidación, permanece na atmosfera durante un tempo relativamente curto e entra nun “ciclo bioxénico” que involucra a unión do carbono ás plantas no chan, o que fai que o seu “efecto de quecemento” sexa mínimo e, por tanto, este metano pode considerarse

Permanecer na atmosfera anos

Potencial do quecemento en relación ao CO2

100

Metano (CH4)

Óxido nitroso (N2O)

120

310

8 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_opinion_israel_galego.indd 8

4/4/22 11:00

OPINIÓN

HOXE PARECE EVIDENTE QUE, CANDO SE FALA DA CONTRIBUCIÓN DA GANDERÍA AO QUECEMENTO GLOBAL, O TERMO EQUIVALENTE DO CO2 É ENGANOSO E IRRELEVANTE

un gas “sustentable”. O carbono proveniente do metano únese ás plantas, que logo utilizan como alimento para o gando, cuxa dixestión é a fonte do gas metano emitido á atmosfera. Hai un peche do círculo aquí e todo isto está a suceder con pouco ou ningún efecto sobre a concentración de gases de efecto invernadoiro na atmosfera. En xeral, existe case igualdade na relación entre a cantidade de metano emitido á atmosfera polo gando e o que é absorbido pola vexetación, o que significa que a contribución do gas metano de orixe bovina ao efecto invernadoiro é moi baixa. Hoxe parece evidente que, cando se fala da contribución da gandería ao quecemento global, o termo equivalente de CO2 é enganoso e irrelevante. A cuestión exposta neste artigo é de suma importancia no que respecta ao sistema dixestivo dos ruminantes, pola súa capacidade única para dixerir a celulosa vexetal, que é o principal “aglutinante de carbono” na natureza e a principal fonte de alimento de todos os ruminantes. Aproximadamente dous terzos da terra relevante para calquera actividade agrícola defínense como “terra marxinal” que, por razóns de calidade de chan ou limitacións topográficas, non son aptas para o cultivo agrícola intensivo e só se poden utilizar para o pastoreo.

Descubriuse que a capacidade de “fixación de carbono” dos pastos, así como a dos campos onde se cultivan e cultivan forraxes con frecuencia, non é inferior á dos bosques, e mesmo os supera (a capacidade de fixación de carbono é directamente proporcional ao crecemento das plantas e frecuencia de pastoreo ou recolección). Estudos recentes nos Estados Unidos e Italia sobre as emisións de gases de efecto invernadoiro nos procesos de cría de gando atoparon que a cantidade de dióxido de carbono xerado pola descomposición do metano emitido polo gando á atmosfera non só non aumenta as concentracións de gases de efecto invernadoiro, senón que tamén as reduce. As emisións de carbono do gando nos procesos de produción son aproximadamente un 30 % menores que a cantidade de carbono fixado no proceso de pastoreo e cultivo de forraxes, polo que o gando non aumenta a concentración de gases de efecto invernadoiro na atmosfera senón que a diminúe. Outro punto que me gustaría expor é o crecente cambio das persoas cara ao veganismo, á vez que renuncian a consumir produtos animais. Parte desta xente faino pola contribución da cría do gando ao quecemento global. En moitos casos estas persoas están a actuar (consciente e quizais inconscientemente) en contra da “orde da súa conciencia” e gustaríame aclarar este punto aquí. A transición humana ao veganismo e a completa evitación do consumo de produtos animais reducirá a liberación anual por persoa de 0,8 toneladas de CO2 á atmosfera, só a metade do emitido nun só voo transatlántico ao ano. O mantemento dun automóbil privado ou o aceso

dun aire acondicionado no verán e da calefacción no inverno liberarán á atmosfera unha cantidade considerable de dióxido de carbono, que excede decenas de veces ao feito de non comer carne e de non consumir produtos lácteos. O dióxido de carbono emitido neste caso provirá da queima de combustibles fósiles e vai permanecer na atmosfera durante moitos anos e a contribuír realmente ao quecemento global. Deixemos que eses veganos deteñan primeiro esas actividades. En conclusión, a agricultura en xeral e a gandería en particular non só non contribúen ao quecemento global, senón que mesmo axudan a reducilo. É desexable que todos aqueles que se dedican a gañar a vida coa agricultura, e especialmente os criadores de gando vacún e leiteiro, estean familiarizados con estes datos e teñan coidado de transmitilos ao seu círculo máis inmediato.

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 9

vp030_opinion_israel_galego.indd 9

4/4/22 11:00

EN VACA TV

Nova edición das Xornadas Técnico Gandeiras dos Usías O venres 4 de marzo tiveron lugar no Centro Cultural 2T de Dos Torres (Córdoba) as IV Xornadas Técnico Gandeiras Usías Holsteins, no marco da tradicional feira de gando frisón da localidade. Esta nova edición celebrouse de maneira virtual e tamén contou co público no recinto. Tras a inauguración do evento, o encargado de impartir a primeira das sesións foi o veterinario do Servizo de Calidade do Leite de Seragro SCG (A Coruña), Paco Sesto, quen falou sobre a súa experiencia tras máis de cinco anos traballando con secado selectivo. O seguinte en intervir foi Álex Bach, de Marlex Recerca i Educació (Barcelona), que abordou a alimen-

En Vaca.tv

tación e o manexo da vaca durante a transición de lactante a seca e de seca a lactante. Seguiuno Eber Rojas, investigador “María Zambrano” no Departamento de Produción Animal da Escola Técnica Superior de Enxeñería Agraria (ETSEA) da Universidade de Lleida. Na súa quenda, tratou diver-

sos temas como as asociacións entre fenotipos e posparto, o mérito xenético e o rendemento reprodutivo en vacún leiteiro. Para finalizar, o experto en nutrición, saúde e manexo de xatos en Cargill (Ohio), James Quigley, centrou a súa charla nas estratexias e as novas tendencias no manexo do costro.

concesionario oFiciaL neW HoLLanD para LuGo, asturias y cantabria

D p y

10 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_enVacaTV_galego.indd 10

1/4/22 11:04

EN VACA TV

Sesión formativa sobre indicadores para a xestión económica e técnica nas granxas O Instituto de Biodiversidade Agraria e Desenvolvemento Rural (Ibader), Campus de Lugo (USC), acolleu o venres 11 de marzo unha nova sesión de formación para gandeiros. Nesta ocasión, o encargado de impartila foi o veterinario Manuel Fernández (Consuvet). A temática desta charla puxo o foco na xestión económica e técnica das ganderías e nela abordáronse diferentes indicadores de utilidade. Fernández destacou que é preciso delimitar o orzamento concretando os obxectivos e controlando as desviacións: “Definilo é fundamental e, ademais, hai que comprobar se se alcanzan as metas. As desviacións sempre as vai haber, pero é importante saber por que”, explicou. Durante a súa intervención expuxo a relevancia de manexar o big data para aprender das oportunidades de

En Vaca.tv

mellora: “É unha reflexión importante, máis aínda coa conxuntura que vén”. Así mesmo, afirmou que “non se pode ser xerente sen facer xestión de custos” e, finalmente, lembroulles aos asistentes que “para isto é nece-

sario facer unha boa contabilidade analítica de custos, a cal nos pode achegar información para saber se a granxa funciona ou non”.

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

DistribuiDores soLÁ para GaLicia, asturias y cantabria

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 11

vp030_enVacaTV_galego.indd 11

1/4/22 11:04

Gomas e camas para vacas Limpezas automáticas distribución material gandeiro

Estabulacións libres

MÁIS DA M ETADE DAS VACA S GALEGA S COMEN O UD CORNADIZ ORMEN EN AS, CUBÍC ULOS OU CAMA S VENDID AS POR NÓS

MELLORES GANDERÍAS

ELIXEN OS NOSOS PRODUTOS TUBULAR BOVINO

Gomas e Camas para Vacas

vp030_publi_dismagan_galego.indd 12

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

31/3/22 11:12

CUBÍCULOS FLEXIBLES

S N OS

PROPIO ALMACÉN AÑA E EN ESP ÍAS GARANT POR AS OFRECID GÁN DISMA

los s u e c í ub idad e a c en 0 un osll s o 00 m ert 300. xudá . p ex de e a ión s e s o c ior mái mol stala a m n rá in os a, co seso r a s a mo añ . A liz So Esp idas rea de end v

POSIBILIDADE DE VISITAR VARIAS OBRAS PROPIAS CON CUBÍCULOS INSTALADOS Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servicio Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

vp030_publi_dismagan_galego.indd 13

31/3/22 11:12

S A Ú D E P O DA L

Dez anos mellorando a saúde podal co Curso I-SAP

Foto de grupo en Hnos. Galán Arribas (Ávila)

Os días 4 e 5 de marzo de 2022 celebrouse na cidade de Segovia a X Unificación de Criterios entre Podólogos e o VII Curso de Podoloxía I-SAP 2022, un encontro organizado por Conafe e este ano, por primeira vez, tamén pola Asociación Profesional de Podoloxía Bovina en España e Portugal (APPB). Esta convocatoria foi especialmente importante, porque non sempre se logran cumprir dez anos, polo que quixemos poñerlle un título moi especial: “10 anos mellorando a saúde podal”, sen dúbida moi acertado, porque, de feito, foi un dos nosos principais obxectivos. Roger Bellet Grupo de traballo para a Formación e Estandarización en Podoloxía Bovina e Benestar Animal (GT-FEPYBA)

PRIMEIRA XORNADA

venres 4 de marzo ás 8:00 horas arrincaba o curso, coa inauguración a cargo de Sofía Alday (Conafe). Posteriormente, proxectouse un vídeo e José María García, presidente da APPB, dedicou unhas palabras no nome de todos en memoria do noso compañeiro Javier Ángel de las Cuevas Terán, falecido o 10 de febreiro do presente ano, unha noticia moi triste que nos conmocionou a todos os podólogos, por ser unha gran persoa e moi coñecida entre nós. A primeira sesión abriuna o propio García, quen centrou a súa charla en presentar o grupo de traballo nado en maio de 2021, co fin de abordar todos os temas relacionados coa podoloxía, cuxo obxectivo é crear un manual sobre esta materia e, ademais, enumerar as lesións

e, un dos puntos máis importantes, describir a severidade de cada unha delas. Neste sentido, apuntou que a nivel mundial aínda non se chegou a un consenso para iso: “O que queremos conseguir é chegar a ese consenso entre nós para seguir traballando”, indicou, e lembrou que o grupo está formado por xente da APPB e de Conafe, por formadores desta última entidade, da industria privada, como ANKA, e, finalmente, por veterinarios podólogos. A continuación chegou a quenda de Noureddine Charfeddine (Conafe), quen realizou unha exposición moi emotiva acerca do proxecto I-SAP e da súa longa traxectoria durante estes dez anos. A terceira intervención da mañá estivo a cargo de Gerwen Lammers (Intracare B.V., Países Baixos), quen falou sobre a aplicación do spray sen antibióticos para

cascos e para a pel e de como a súa eficacia está probada. Piet Kloosterman (Intracare B.V., Países Baixos), unha das lendas da podoloxía bovina mundial e profesor de moitos dos nosos podólogos máis veteranos, foi o responsable do cuarto relatorio, que xirou ao redor das novidades no mundo da podoloxía bovina. Tras o descanso, retomamos a parte teórica co doutor Javier Blanco (Universidade Complutense de Madrid), quen abordou a relación entre patoloxías sufridas no posparto e os problemas podais ao longo da lactación. Blanco deulle paso ao relator Marc Delacroix (MD Formation, Francia), que dedicou a súa intervención á severidade das lesións podais, á súa definición e a cales serían os seus criterios de clasificación e as súas consecuencias funcionais. Esta foi unha conferencia especialmente proveitosa para todos os participantes, porque tratou un dos puntos máis importantes nos que temos moitas discusións hoxe en día, e aclarou algunhas das nosas dúbidas.

14 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

artigo_saudePodal_cursoSegovia_galego.indd 14

5/4/22 11:45

S A Ú D E P O DA L

O programa estivo repleto de grandes relatores

O presidente da APPB, José María García, presentou o novo grupo de traballo de podoloxía

Na mesa tratáronse temas como a severidade das lesións podais, as súas causas e o seu impacto sobre o benestar animal

As estacións de traballo tiñan tres poldros montados, cun coordinador e un experto invitado

POR PRIMEIRA VEZ A APPB E CONAFE ORGANIZAN ESTE ENCONTRO DE FORMA CONXUNTA

Mesa redonda sobre a severidade das lesións podais Seguidamente, deuse paso ao debate nunha mesa redonda composta por grandes expertos do sector, como Piet Kloosterman, Arturo Gómez (Zinpro), Adrián González (ANKA), Marc Delacroix e José María García, e moderada por Miguel Ángel García (GT-FEPYBA). Os participantes dialogaron acerca de temas como as severidades das lesións

podais, as súas causas e o seu impacto sobre a funcionalidade do pezuño e no seu benestar animal. A primeira xornada teórica deu fin coa voz de Oriol Franquesa (Qllet, España), quen puxo o foco no cow comfort e no seu impacto sobre a saúde podal. Primeira clase práctica, en Hnos. Galán Arribas Tras a parte teórica, desprazámonos á Ganadería Hnos. Galán Arribas (Ávila),

onde, despois de comer, empezamos coas sesións prácticas, de 45 min, distribuídas en cinco estacións de traballo que se repartiron en diferentes grupos. Había tres poldros montados, cada un coordinado por un formador e un dos expertos convidados e, na cuarta estación, estaba Oriol Franquesa para mostrarnos o cow comfort daquela granxa, como valoralo e como levar a cabo unha análise de se as camas están

RAYADO Y PICADO

de pasillos de establos

Marcos Villamide Construcciones S.L.U | Álvare, s/n 27248 A Pastoriza (Lugo)

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 15

artigo_saudePodal_cursoSegovia_galego.indd 15

4/4/22 10:59

S A Ú D E P O DA L

ben feitas e os animais poden descansar o suficiente. Nun dos poldros das estacións estaban á fronte Piet Kloosterman e un formador. A nosa tarefa consistía en colocar unha vaca e recortar un pezuño, tras o cal Kloosterman e o formador valoraban o noso traballo. Esta actividade foi igual no resto das estacións e os responsables de supervisar os recortes foron Arturo Gómez e Marc Delacroix.

SEGUNDA XORNADA O sábado 5 de marzo ás 8:00 h, comezaba a segunda sesión teórica da man de Noureddine, quen, nesta ocasión, explicou a realidade e os mitos sobre o efecto da xenética sobre unha mellora da saúde podal. A segunda charla da mañá foi impartida por Ángel Tomás (GT-FEPYBA), con quen aprendemos por que e como levar a cabo unha boa recollida de datos de saúde podal e, sobre todo, a importancia de facelo ben para todos en conxunto, “porque o mal traballo dun pode afectar ao bo traballo dos outros”. Pablo Salgado (GT-FEPYBA) foi o encargado do terceiro relatorio, que dedicou ás lesións que se están describindo no manual e incidiu na importancia de remarcar ben o tipo de severidade de cada lesión. Na cuarta sesión Arturo Gómez reflexionou sobre se era posible erradicar a dermatite e como facelo. Gómez aclarou que “realmente é unha tarefa practicamente imposible, pero si que se pode diminuír a súa incidencia traballando moi ben na prevención”. As habilidades sociais e se son ou non necesarias foi o tema sobre o que nos falou Frederic Charrier (Talent in People, España) tras o almorzo e, a continuación, desprazámonos a Segovia para poñer en práctica estas habilidades, levando a cabo unha actividade outdoor polas rúas da cidade. Tras esta saída, volvemos ao hotel para reiniciar a última parte teórica do curso, na cal realizamos unha sesión Kahoot para unificar os criterios sobre a identificación de lesións e a súa severidade moderada, dirixida por Daniel Zalduendo (GTFEPYBA). Manel Vidal e Víctor Fuentes (GT-FEPYBA) foron aclarando as dúbidas que puidesen xurdir de cada lesión.

ENTRE OS RELATORES ENCONTRÁBASE PIET KLOOSTERMAN (INTRACARE E B.V., PAÍSES BAIXOS), UNHA DAS LENDAS DA PODOLOXÍA BOVINA MUNDIAL E PROFESOR DE MOITOS DOS NOSOS PODÓLOGOS As estacións dedicáronse ao recorte e ás lesións que se ían encontrando

Para terminar, Noureddine e Roger Bellet (GT-FEPYBA) presentaron as novidades de I-SAP e os novos informes que se poden crear a partir dos datos recollidos. Tras esta última sesión, chegou o momento da clausura da parte teórica para ir á granxa pola tarde e realizar a parte práctica que quedaba. Demostración práctica de Intracare en Gala Merinoo Pola tarde dirixímonos á gandería Gala Merino (Segovia) e repetiuse a mesma actividade que na xornada anterior, pero nunha das estacións tivo lugar unha demostración de Intracare, mentres o resto das estacións se dedicaron ao recorte e ás lesións que se ían atopando, e se discutía sobre cal sería a mellor forma de abordala en cada caso. Ás 18:00 h deuse por rematada a décima edición deste encontro cunha foto conxunta de todos os participantes.

Os participantes posan en Gala Marino (Segovia) tras a finalización do curso

16 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

artigo_saudePodal_cursoSegovia_galego.indd 16

4/4/22 11:00

Dolomita

1992 - 2022

30 años a tu ser vicio

D R O S T x ES P ER A N T O x R E F L E C T O R

DE BIESHEUVEL JAVINA 19 ET (VG-88). Los orígenes de DOLOMITA

Toro completísimo: Súper Tipo y Producción Patas: +2,35

Leche: +1218 kg

Grasa: 0,11% Proteína: 0,13%

Longevidad: +136 RCS: +122

3 (VG-8 VEL JAVINA DE BIESHEU

Ubres: +2,28

Tipo: +2,72

DA: +108

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

Alta Fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com vp030_anuncio_escolmo.indd 17

21/3/22 10:46

DI elmega@elmega.com e ega@e ega.cco om ellm mega@ ellm mega.com

981 981 88 88 0550 05 50 55

Arrobaderas fabricadas con

materiales resistentes a la abrasión y diseñadas para la

limpieza de patios o canales de descarga ajustándonos a las necesidades de cada granja.

Limpiezas automáticas robustas que con un bajo consumo consiguen una limpieza eficaz del establo.

Comodidad para ti y calidad alimentaria para tus animales. Con nuestro arrimador mezclaras la comida haciendo que esta les sea más apetecible. vp030_publi_elmega.indd 18

22/3/22 10:51

C in

DISTRIBUIDOR DIRECTO AUTORIZADO

EN ESPAÑA Y PORTUGAL

de s

del

y a Con r a es .

elmega@elmega.com e ega@e ega.cco om ellm mega@ ellm mega.com

981 981 88 88 0550 05 50 550 55

Casetas para terneros individuales o colectivas de 0 a 36 meses. Recinto de cierre con diferentes opciones, soportes de cubos, cornadiza... Modelos para albergar 3 - 5 - 8 - 10 - 12 o 16 animales. vp030_publi_elmega.indd 19

22/3/22 10:51

O LEITE

O consumo de leite e a súa importancia na saúde ao longo da vida Diversos estudos e institucións de todo o mundo apoian a utilidade do leite de vaca coma un completo produto que achega múltiples beneficios nutricionais, ao tempo que axuda a previr e evitar distintas enfermidades comúns na nosa sociedade. Nas liñas que seguen, afondamos nos beneficios específicos que teñen os lácteos para a nosa saúde. Rafael Izaí Velázquez Martínez Estudante investigador no Instituto de Investigación en Ciencias da Alimentación, CIAL (CSIC-UAM)

leite de vaca é considerado un alimento completo debido á súa composición química e nutricional xa que, ademais de achegar auga, azucres e graxas, é unha fonte importante de proteínas de alto valor biolóxico, así como de vitaminas e minerais (principalmente calcio e fósforo). Os devanditos compostos, en conxunto, favorecen unha axeitada absorción de nutrientes, os cales desenvolven diversas funcións metabólicas importantes para a conservación e mellora da saúde humana nas distintas etapas da vida1,2.

O LEITE E AS ETAPAS DA VIDA Na actualidade o consumo de leite é recomendado por guías alimentarias de todos os países do mundo. Diversos estudos centráronse en describir a importancia que ten o consumo de leite e os seus produtos derivados na prevención de diversas enfermidades crónicodexe-nerativas, como a enfermidade cardiovascular (ECV), a Diabetes Mellitus Tipo II (DMTII), certos tipos de cancro, a hipertensión arterial, enfermidades gastrointestinais e patoloxías óseas relacionadas co déficit de calcio e fósforo. Ademais, tamén se reportou que o consumo de lácteos promove un mellor estado de saúde evitando o sobrepeso e a obesidade2,3,4. A Axencia Española de Seguridade Alimentaria e Nutrición (AESAN), no

informe do seu comité científico en 2020, estableceu como recomendación o consumo de 2 a 4 racións por día de leite e derivados5 debido á importancia que representa o consumo de lácteos na vida diaria. Segundo a Federación Panamericana de Leitería (Fepale) (2020), un vaso de leite de 200 ml achega, aproximadamente, o 30 % da dose diaria de calcio, o 11 % de potasio, o 20 % de fósforo e un 15 % de proteínas de alto valor biolóxico. Ademais destes nutrientes, tamén proporciona vitaminas D e A e varias do complexo B (2, 3 e 6, principalmente). Por iso o leite segue sendo considerado un alimento de gran valor nutricional, xa que, a través dos nutrientes que achega, o organismo é capaz de desenvolver funcións de supervivencia como a reparación celular. Tamén mantén equilibrada a tensión nerviosa, favorece a contracción muscular e mesmo, debido ao contido de triptófano que contén, axuda á conciliación do sono, entre outras moitas funcións5,6. Embarazo e lactancia Na etapa de embarazo e lactancia existe un maior gasto enerxético por parte da nai, polo cal o consumo de lácteos é altamente recomendado para poder axudar a equilibrar. Con todo, máis aló do balance enerxético, os produtos lácteos achegan un contido importante de vitamina D e B (2, 6 e 12) e minerais como calcio, fósforo, iodo, zinc, magnesio e selenio. Estes son micronutrientes que contribúen a manter un axeitado estado de saúde, debido ás diversas funcións metabólicas que ocorren tanto na nai coma no feto na etapa xestante e, posteriormente, no bebé na etapa de lactancia1,7. Así mesmo, no caso dos lactantes, o máis recomendable é que consuman o leite materno, xa que contén unha maior cantidade de nutrientes. Con todo, o Departamento dos Saúde e Servizos Humanos dos Estados Unidos afirma que é seguro darlles leite [de vaca] a nenos maiores dun ano de idade7. Infancia e adolescencia Despois do ano e ata a etapa de adolescencia, o consumo de lácteos xoga un papel de suma importancia no desenvolvemento óseo, fisiolóxico e metabólico, xa que achega unha

20 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_EsLaLeche_Rafa_galego_SABE.indd 20

31/3/22 11:41

BIOLÓGICO

O LEITE

importante cantidade de calcio doutros minerais que son beneficiosos para a formación dos ósos na etapa de nenez. Despois, unha vez formados os ósos, na etapa de adolescencia os lácteos xeran un efecto protector sobre a saúde ósea. A nivel fisiolóxico, o leite proporciona un gran volume de proteínas de alto valor biolóxico, é dicir, que achega a cantidade suficiente de aminoácidos esenciais. As devanditas proteínas son fundamentais para o correcto desenvolvemento de músculos, tecidos (tecido muscular e pel) unllas, cabelo etc. Sumado a isto, as proteínas presentes no leite, xunto coas proteínas doutros alimentos, desenvolven unha función metabólica e reguladora na expresión de hormonas e encimas8,9. Na etapa da nenez e na adolescencia o consumo recomendado é de 2 a 3 porcións de leite de vaca por día, xa que nestas cantidades quedan cubertas as necesidades de calcio. No entanto, máis aló da achega de proteínas de alto valor biolóxico e calcio, o consumo de leite nestes anos tamén ten un papel importante como fonte de vitaminas A, B e D, carbohidratos, magnesio e graxa. Esta última xoga unha misión esencial, debido a que é o principal depósito de enerxía no corpo humano e, ademais, contribúe a outras funcións fisiolóxicas e metabólicas importantes, como é o desenvolvemento do tecido adiposo1. Idade adulta Unha das etapas que máis controversias xerou é a da idade adulta. Con todo, a industria láctea foi moi innovadora e soubo ofrecer produtos lácteos deslactosados e con menor cantidade de graxa, entre moitas outras funcionalidades alimenticias. É importante aclarar que os produtos deslactosados son aqueles nos que, despois dun tratamento encimático con β-galactosidasa, se logra descompoñer a lactosa (azucre propio do leite) en glicosa e galactosa, polo cal non se altera a súa composición. Os beneficios que este tipo de lácteos achegan son moi destacables, xa que as persoas intolerantes os poden seguir consumindo sen ter complicacións na súa saúde intestinal. Na idade adulta, o consumo de leite e derivados séguese relacionando cunha dieta balanceada, polo cal os produtos lácteos seguen sendo unha

REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS 1. Fernández Fernández Elena, Martínez Hernández José Alfredo, Martínez Suárez Venancio, Moreno Villares José Manuel, Collado Yurrita Luis Rodolfo, Hernández Cabria Marta y Morán Rey Francisco Javier. (2015). Documento de Consenso: importancia nutricional y metabólica de la leche. Nutrición Hospitalaria. Nutr Hosp; 31(1): 92-101 ISSN 0212-161.

fonte de proteínas, vitaminas e minerais que contribúen a que o organismo realice as súas funcións fisiolóxicas e metabólicas de maneira adecuada. Ademais, para este rango de idade hai unha gran cantidade de produtos lácteos que son funcionais, o que quere dicir que, ademais de nutrir, teñen unha serie de efectos beneficiosos para o organismo. Debido á presenza de calcio e fósforo neste alimento, un dos principais motivos para seguir inxerindo leite, ou ben derivados lácteos, é poder mellorar a densidade ósea e/ou evitar que empece a deteriorarse a unha idade temperá. Outro dos beneficios é a presenza de ácido linolénico, o cal axuda a manter o perfil lipídico correcto con relación ao colesterol. Con todo, para as persoas cuxo perfil lipídico se atope alterado, existen solucións, como o son os produtos semidesnatados e desnatados10. Terceira idade Finalmente, cabe sinalar o estudo publicado por Fernández et al., no que se fala da importancia metabólica que ten o consumo de leite na terceira idade, principalmente con relación ao contido de vitamina D, a través de leites enriquecidos, e pola prevención de sarcopenia grazas ás proteínas de alto valor biolóxico que estes produtos teñen1. No entanto, estes non son os únicos beneficios, xa que a achega de calcio e demais minerais presentes no leite e nos seus derivados axudan, así mesmo, a manter a saúde ósea.

2. Santillán Urquiza E., Méndez Rojas M.A. y Vélez Ruiz J.F. (2014). Productos lácteos funcionales, fortificados y sus beneficios en la salud humana. El libro blanco de la leche y productos Lácteos; 8-1; 5-14. Primera edición. CANILEQ. Ciudad de México. 3. Denis A., Savaiano ID and Robert W. Hutkins. (2020). Yogurt, cultured fermented milk, and health: a systematic review. Nutrition Reviews: 79(5): 599-614. DOI: 10.1093/nutrit/nuaa013 4. Pereira M.A., Jacobs DR Jr, Van Horn L., Slattery M.L., Kartashoy A.I., Ludwing D.S., Dairy consumption, obesity, and the insulin resitence syndrome in young adults: the CARDIA Study. JAMA 2002; 287:2081-9. 5. Informe del Comité Científico de la Agencia Española de Seguridad Alimentaria y Nutrición (AESAN) de revisión y actualización de las Recomendaciones Dietéticas para la población española. Recuperado el día 20 de febrero de 2022 de: https://bit.ly/3wa04nw 6. Juaréz Carlos. 2020. Bajo consumo de leche a la recomendada por la FAO. The Food Tech. Recuperado el 24 de febrero de 2022 de: https://bit.ly/3t8jYNJ 7. Hartmann PE. The lactating breast: an overview from down under. Breastfeed Med 2007;2(1):3-9. 8. Oliveira Bierhals Isabel, dos Santos Vaz Juliana, Baptista Menezes Ana Maria, Wehrmeister Fernando César, Pozza Fernandoz, Formoso Assucao Maria Celia. (2019). Milk consumption, dietary calcium intake and nutrient patterns from adolescence to early adulthood and its effect on bone mass: the 1993 Pelotas (Brazil) birth cohort. Cad. Saúde Pública 2019; 35(8):e00192418. DOI: 10.1590/0102311X00192418 9. Ministerio de Sanidad, Consumo y Bienestar Social. Estilos de Vida Saludable. Alimentación Saludable. Gobierno de España. Recuperado el día 26 de febrero de 2022 de: https://bit. ly/3q5JRfc 10. Federación Nacional de Industrias Lácteas (FeNIL). (2020). Lácteos en la edad adulta. Fenil. Recuperado el día 26 de febrero de 2022 de: https://bit.ly/3Ie8A7k

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 21

vp030_EsLaLeche_Rafa_galego_SABE.indd 21

31/3/22 11:42

FORMACIÓN

Anembe celebra en Cádiz o seu VI Seminario de Produción de Vacún de Carne 6.O SEMINARIO ANEMBE DE PRODUCIÓN DE VACÚN DE CARNE CÁDIZ, 28 E 29 DE ABRIL DE 2022 XOVES 28 9:00 -13:00

Seminario práctico: Como facer unha boa xestión integral nunha gandería de carne D. Antonio Lucero (Cádiz) Patrocinado por ECUPHAR PALACIO DE CONGRESOS – SALA 1

15:00-15:30

ACREDITACIÓN

15:30-16:00

Situación actual da leptospirose bovina en España D. Fco. Javier García Peña (Laboratorio de Sanidade Animal de Algete, Madrid)

16:00-16:30

Actualización de protocolos de IATF utilizando GnRh no gando de carne (I) Dr. Eber Rojas (Universidade de Ohio, EE. UU.) Charla patrocinada por VETOQUINOL

16:30-17:00

Tuberculose bovina, cara onde nos diriximos, hai esperanza? D. Alberto Díez (Maeva Servet, Madrid) Charla patrocinada por KARIZOO

17:00-17:30

ACTO INAUGURAL Ilma. Sra. Dona Cristina Velasco (presidenta do Ilmo. Colexio de Veterinarios de Cádiz) CAFÉ

17:30-18:00

oa volta progresiva á normalidade, a Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe) comezou a retomar os encontros de formación de carácter presencial. Proba diso é a sexta edición do Seminario de Produción de Vacún de Carne, que terá lugar no Palacio de Congresos de Cádiz os días 28 e 29 de abril. A continuación, ofrecemos o programa para os dous días, así como a ligazón do formulario de inscrición para todas as persoas interesadas en acudir a este evento.

18:00-18:30

Necropsia Dr. Valentín Pérez (Universidade de León) Charla patrocinada por BOEHRINGER

18:30-19:00

Monitorización da ceba e adestramento do touro bravo e as súas repercusións en lidia Dr. Juan Manuel Lomillos (Universidade CEU, Valencia)

19:00-19:30

Compatibilizar a eficiencia técnica e a sustentabilidade ambiental no vacún de carne Dna. Isabel Casasus (CITA, Aragón)

19:30-20:00

https://www.anembe.com/inscripcion-6oseminario-anembe-de-produccion-devacuno-de-carne/

CEA

21:30

VENRES 29 10:00-10:30

Necropsia Dr. Valentín Pérez (Universidade de León)

10:30-11:00

Diagnóstico diferencial de anemia hemolítica en xatos D. Vicente Peña (Albeitar Clínica Móvil, Cádiz)

11:00-11:30

Actualización de protocolos de IATF utilizando GnRh no gando de carne (II) Dr. Eber Rojas (Universidade de Ohio, EE. UU.)) Charla patrocinada por VETOQUINOL

11:30-12:00

FORMULARIO DE INSCRICIÓN

Faladoiro cos relatores

CAFÉ

12:00-12:45

Diagnóstico temperán e manexo da síndrome respiratoria bovina en granxas de ceba D. Iñaki Espinosa (Tórax Asesoría y Producción, Cuenca) Charla patrocinada por BOEHRINGER

12:45-13:30

Que, cando e como das biotecnoloxías xenómico-reprodutivas no bovino de carne Dr. Sebastian Demyda Peyrás (Universidade de La Plata, Arxentina)

13:30-14:00

Como melloramos os resultados produtivos nunha explotación de vacún de carne mediante o manexo da alimentación Dna. Eva Rodríguez Ribeiro (asesora de nutrición animal)

14:00

XANTAR

22 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_formacionAnembe_galego.indd 22

5/4/22 11:46

La recuperación de la vaca recién parida requiere más que solo calcio

Magnesio

Necesario para el metabolismo del Calcio

Osmolito

Potasio

Responsable del correcto equilibrio hídrico

Ayuda a la salud celular

Niacina

Calcio

Mejora la función hepática y despierta el apetito

Para la optima producción de calostro y leche y la correcta respuesta inmunitaria

Levadura viva

Para el correcto funcionamiento del rumen y la estimulación de la ingesta

YMCP Vitall® PRODUCTO COMPLETO PARA LA VACA RECIÉN PARIDA soluciones metabólicas Para más información contacta con Elanco. También puedes visitar https://vetconecta.elanco.com/our-products/ The Vital 90 Days™, Elanco y la barra diagonal son marcas registradas de Elanco o sus ﬁliales. © 2021 Elanco. PM-ES-21-0576

vp030_publi_elanco.indd 23

22/3/22 11:01

A C T U A L I DA D E

En Vaca.tv

De esq. a dta., Carlota López, Álvaro Rodríguez, Luis García, Antonio López, María Cruz Díaz, Montserrat Valcárcel e José Luis Cabarcos

A EFA Fonteboa recibe o XXII Premio Aresa de Desenvolvemento Rural A Facultade de Veterinaria do campus lucense volveu ser, o pasado 11 de marzo, o escenario da gala de entrega do Premio Aresa, como viña sendo habitual antes da chegada da pandemia.

Centro de Promoción RuralEFA Fonteboa recolleu o XXII Premio Aresa de Desenvolvemento Rural, dotado con 10.000 euros e unha placa conmemorativa, polo seu labor na formación dos profesionais do rural nos seus máis de 45 anos de traxectoria. A cerimonia da vixésimo segunda edición deste galardón foi presidida polo reitor da Universidade de Santiago de Compostela (USC), Antonio López Díaz, quen estivo acompañado polo presidente de Aresa, Álvaro Rodríguez Eiras; a vicerreitora de Coordinación do Campus de Lugo, Montserrat Valcárcel Armesto, e a presidenta da Asociación Nacional de Enxeñeiros Agrónomos, María Cruz Díaz Álvarez, os catro membros do xurado, xunto a Carme Pampín, CEO de GalChimia, quen non puido acudir á gala por motivos persoais. Na mesa presidencial sentou, ademais, como representante da Consellería do Medio Rural da Xunta de Galicia, o director da Axencia Galega da Calidade Alimentaria (Agacal), José Luis Cabarcos Corral. María Cruz Díaz ofreceu a conferencia maxistral “Desenvolvemento rural e desenvolvemento do campo”, durante a que diferenciou estes dous

ámbitos e centrouse na evolución do campo e nas técnicas que se deberán afrontar ante o aumento da demanda de produtos e a importancia da seguridade alimentaria, todo nunha situación cambiante e tremendamente afectada pola actual guerra en Ucraína. O reitor da USC e o presidente de Aresa entregáronlle o premio a Luis García Fernández, director do centro, quen se dirixiu ao auditorio e agradeceulles o premio ao grupo Aresa e aos membros do xurado: “Sentímonos moi agradecidos”. Seguidamente, enumerou os principios do seu proxecto educativo e asegurou que “o mellor aval da candidatura son todos os nosos estudantes, os que a día de hoxe están a traballar no sector gandeiro e agrícola de Galicia”. “A nosa razón de ser –engadiu– é a inserción profesional dos egresados no propio territorio, pois non se trata de capacitar para emigrar, senón para quedar, con sentimento de pertenza e compromiso social para mellorar a vida do rural e salvagardar o patrimonio e os valores identitarios”. Carlota López Pardo, vicepresidenta do Grupo Aresa, lembrou os alicer-

ces fundamentais nos que se asentou a creación do galardón, como “a mellora do benestar das persoas que viven no rural e a transmisión das súas problemáticas ao resto da sociedade”, e alertou precisamente dunha delas, “a falta de traspaso xeracional á fronte das explotacións gandeiras e de moitas empresas do mundo rural”. “O gañador desta edición, o Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa, é un excelente exemplo da importancia que ten a formación no futuro profesional da mocidade e, en consecuencia, de todo o sector. A súa contribución á incorporación de novos profesionais á agricultura e á gandería na nosa terra é clara e evidente e, por tanto, tamén o é a súa contribución ao desenvolvemento rural de Galicia”, apuntou López Pardo. Na clausura da gala, o reitor da USC, Antonio López Díaz, felicitou unha vez máis a EFA Fonteboa e destacou que “a Universidade debe seguir e seguirá polo camiño da combinación da docencia, da investigación, coa transferencia do coñecemento e a conexión coa realidade e coa sociedade a quen se debe”.

24 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_actualidade_premioAresa_galego_SABE.indd 24

1/4/22 11:43

AgroSolución Todas as solucións financeiras que o campo necesita

Somos expertos no sector agrario. Confía na experiencia dos nosos xestores especializados para tramitar con ABANCA as túas axudas PAC 2022 porque o sector primario é prioritario. Tramitamos de forma gratuíta a túa axuda PAC 2022.

Se domicilias a PAC en ABANCA, poderaste beneficiar de máis vantaxes...

A domiciliación da PAC en ABANCA pódeche facilitar non pagar comisións.

Convenios con SGRs, FEI e SAECA: convenios que achegan garantías adicionais para facilitar o acceso ao financiamento de liquidez e investimentos.

Máxima axilidade e comodidade na tramitación do anticipo PAC. Financiamos os gastos da campaña e as primas de seguros agrarios en condicións moi competitivas.

Financiamos plans de mellora, con prazos de ata 15 anos con 3 de carencia. Facilitámosche os pagamentos do teu día a día, coa nosa póliza de crédito a 5 anos, pagando xuros só polo saldo disposto e cun aforro dos gastos de formalización.

Infórmate agora en abanca.com A concesión do financiamento que se recolle nesta oferta está suxeita, en calquera caso, á previa análise do risco por ABANCA. ABANCA MEDIACIÓN, OPERADOR DE BANCA SEGUROS VINCULADO S.L. Inscrito no Rexistro Mercantil da Coruña, tomo 3092, folio 73, folla C-38698. Tamén está inscrito no Rexistro Especial de Mediadores da Dirección Xeral de Seguros e Fondos de Pensións co núm. OV-0044. Con seguro de responsabilidade civil e capacidade financeira esixidos pola Lei 26/2006 de mediación de seguros e reaseguros privados. CIF: B-70049630. Operador de banca-seguros vinculado a: Sanitas, Direct Seguros, Caser, Allianz, Plus Ultra Seguros, Genworth, Alico, Axa, Reale, ABANCA Vida y Pensiones, Generali, Adeslas, FIATC, Pelayo, Cardif, Zurich, Chartis Europe, Liberty, Grupo MAPFRE, ASEFA, Previsión Mallorquina, Arag, COFACE, Musaat, Mutuapesca, Cesce, Expertia, Mutua de Propietarios, Das, CNP Vida, Clickseguros e Almudena Seguros. Entidade comercializadora: ABANCA Corporación Bancaria S.A. Máis información na rede de oficinas de ABANCA Corporación Bancaria S.A. ou en www.abanca.com.

ENTREVISTA

MAITE MARTÍN, PRESIDENTA DA PLATAFORMA ONE HEALTH

“A estratexia One Health implica unha forma diferente de facer as cousas con respecto a como as fixemos ata o de agora” Maite Martín, presidenta da Conferencia de Decanos e Decanas de Facultades de Veterinaria de España, é tamén, dende hai uns meses, a presidenta da Plataforma One Health, unha nova entidade sen ánimo de lucro que engloba xa máis dun cento de asociacións de todo o país e cuxo fin último é contribuír a visibilizar o concepto One Health (“unha saúde”) na sociedade. A que fai referencia o One Health? One Health é unha estratexia para resolver un problema sanitario complexo, que implica unha forma diferente de facer as cousas con respecto a como as fixemos ata o de agora. Se nos enfrontamos a problemas multifacto-

riais, de diversa magnitude e natureza e que teñen un impacto na saúde, non podemos abordalos dende unha única perspectiva, senón que se deben ter en conta moitos factores (sanitarios, económicos, sociais, culturais...) para poder atopar a solución máis eficiente.

Que os factores ambientais e a saúde animal están relacionados coa saúde humana non é algo novo. Por que este vínculo adquiriu agora máis relevancia? Porque o mundo cambiou moitísimo, non é o mundo no que viviamos hai 70 anos. Actualmente as persoas desprazámonos moito e máis lonxe, hai unha mobilidade constante de individuos, mercadorías e animais, e iso facilita a rápida propagación de virus. Vímolo coa covid. Ademais, é obvio que os efectos antropoxénicos se incrementaron substancialmente. Deforestación, contaminación de augas... están a degradarse ecosistemas nos que hai fauna que ten que atopar outro lugar onde vivir, o que fai que os animais de abasto poidan estar máis en contacto coa fauna silvestre e que os humanos, á súa vez, esteamos cada vez máis en contacto cos animais (de abasto e domésticos).

26 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_entrevista_MaiteMartin_galego_SABE.indd 26

1/4/22 11:17

ENTREVISTA

“É MOI SINXELO ENTENDER O QUE É O CONCEPTO ONE HEALTH, PERO LEVALO Á PRÁCTICA ENTRAÑA UNHA EXTRAORDINARIA COMPLEXIDADE”

Entón, é agora maior a interrelación entre a saúde do medio ambiente, dos animais e a humana? Así é. Intensificouse a súa magnitude moitísimo con respecto a hai cincuenta anos. Agora é moito máis fácil que se produzan estes saltos de especie. De feito, en xullo do 2020 a Plataforma Intergobernamental Científico-normativa sobre Diversidade Biolóxica e Servizos dos Ecosistemas publicou un informe no que mencionaban que se estima que hai aproximadamente un millón e medio de virus aínda non coñecidos que

están na fauna silvestre, dos cales entre 500.000 e 800.000 poderían potencialmente pasar os humanos. O coronavirus era un deles. Esta plataforma avisaba de que se espera que no futuro as pandemias sexan máis frecuentes e mesmo poidan ser máis mortais e ese é un problema que non se pode abordar só dende as prestacións sanitarias, como se facía o século pasado. O mundo no que vivimos non ten nada que ver co que era, pero insistimos en actuar do mesmo xeito. Hai que cambiar e iso é difícil porque a tradición pesa moito.

UN CONCEPTO MÁIS ABERTO E A LONGO PRAZO A Organización Mundial da Saúde publicou a finais de 2021 unha nova definición do concepto One Health co obxectivo de ampliar a visión do termo. Agora, aínda que se continúa facendo referencia á necesidade de velar pola saúde dos animais, as persoas e o medio ambiente, inclúe tamén unha serie de referencias (a necesidade de aire puro, de auga potable, de loitar contra o cambio climático...) que buscan englobar máis factores nel. “Como estratexia, pódese aplicar tanto a curto prazo (con cousas que poderiamos introducir de forma inmediata e que xa terían un retorno positivo), como a longo prazo porque, entre outras cousas, os Obxectivos de Desenvolvemento Sostible que máis ou menos coñece todo o mundo só se poden alcanzar mediante unha estratexia One Health”, sinala Martín. Así pois, esta estratexia non é máis que “unha forma de facer que permitirá chegar a acadar os Obxectivos de Desenvolvemento Sostible, entendendo que, como en calquera problema, existe unha solución utópica, á que se cadra non podemos chegar porque nos condicionan os recursos dispoñibles, polo que haberá que buscar a solución que se poida levar a cabo e que sexa o máis eficiente posible”.

INMUNOFARM NM

ALTERNATIVA NATURAL PARA UNA UBRE SANA Y UN REFUERZO DE LAS DEFENSAS NATURALES Nuestros animales suelen tener periodos de estrés en los que se reducen las defensas naturales: Épocas frías y húmedas Épocas de estrés por calor Épocas complicadas con mastitis y/o recuentos celulares altos (RCS) Programas de vacunación Agrupaciones de ganado, concursos Cuando aparecen pases víricos que pueden desembocar en catarros, toses, diarreas...

SIN RETIRADA DE LECHE SIN ANTIBIÓTICOS INMUNOFARM* contribuye a reducir el uso de antibióticos www.grupoinnofarm.com

* Modo de empleo: Uso oral colectivo en el carro unifeed

LÍNEA INMUNIDAD 03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 27

vp030_entrevista_MaiteMartin_galego_SABE.indd 27

1/4/22 11:18

ENTREVISTA

“A CUESTIÓN É COMO FACER ESA TRANSFORMACIÓN DE FORMA QUE O GANDEIRO NON SE VEXA PREXUDICADO”

Confiamos demasiado en que se pode abordar calquera problema de saúde dende a medicina? É posible e, de ser así, estamos equivocados. É certo que podemos ter as capacidades ou os medios, pero é necesario que estean ben coordinados. Durante a pandemia demostrouse que non existe unha boa coordinación (por exemplo, a nosa capacidade diagnóstica teórica era moi superior á que se utilizou no seu momento porque só se empregaron hospitais para facer tests), non había un plan de continxencia respecto diso e actuouse de forma retroactiva, non proactiva. Sempre fomos un paso por detrás do virus, nunca nos puidemos adiantar, nin sequera agora. Imaxina o que gañariamos de ser quen de pensar que tipo de virus criamos que podían provocar unha pandemia e dirixir os esforzos a buscar tratamentos, ou vacinas, contra eses potenciais virus. Está infravalorado o labor dos profesionais veterinarios? Eu teño unha visión moito máis sinxela do tema. Non é que non se valore, é unha cuestión de mentalidade. Temos que cambiar de actitude e entender que a saúde é un todo, que non podes diferenciar a saúde dos animais, da humana e da saúde dos ecosistemas. Ata o de agora tivemos unha visión moi fraccionada dos aspectos que teñen un impacto en saúde, o que fixo que a abordaxe da saúde humana se realice case exclusivamente dende unha perspectiva médica, baseada no tratamento tras a aparición da enfermidade. No mundo actual isto é insuficiente. Débense reforzar as medidas preventivas, o que implica a necesidade de colaboración entre as diversas disciplinas.

Insiste en referirse á necesidade dun gran cambio. De parte de quen ten que vir a iniciativa? Os que poden provocar ese cambio rompedor e transformador que necesitamos son os políticos. Se eles non entenden isto, lamentablemente quedará todo en que algunha xente faga algúns talleres e pouco máis. Necesítase, primeiro, ese cambio de mentalidade a nivel estatal. Pero isto realmente tería que ser un movemento global porque, por exemplo, na loita contra o cambio climático, non pode ser un só país o que teña conciencia e faga todo o posible. Co One Health pasa exactamente o mesmo, pero aquí xa entramos no terreo dos intereses xeopolíticos, que adoitan ter que ver coa economía e cos sectores que son fortes en cada país, e co feito de que os políticos, polo xeral, son persoas que non ven máis aló deses catro anos de mandato e que saben que, se de súpeto se propoñen facer políticas atrevidas ou que vaian en contra dos sectores que son fortes no seu país, non volverán ser elixidos. Así pois, a clave do movemento tena a sociedade? É unha cadea... Voucho levar a outro terreo: a violencia de xénero foi un problema ao que non se lle prestou atención durante moito tempo, pero, a medida que a sociedade foi tomando conciencia diso, impulsouse a creación de políticas encamiñadas a tentar erradicala. Foi a xente quen lle deu ese impulso. O hándicap co One Health é que é unha cuestión da que é difícil que a persoa de a pé sexa consciente porque, por exemplo, non é algo que saia constantemente nos medios de comunicación xerais. Así, é difícil que a poboación poida impulsar este cambio cultural. Como se podería promover esa toma de conciencia social? Creando políticas de educación que inclúan o que é o concepto One Health para que a xente comece a ser consciente de que a nosa relación co medio ten que cambiar. E iso é difícil porque, estamos dispostos, por exemplo, a renunciar a irnos de vacacións á outra punta do mundo? Ou, digamos, a poder comer amorodos en calquera época do ano? Porque antes a froita de tempada era, na súa maioría, de proximidade, pero ago-

ra afixémonos a que aquí temos de todo. Estamos dispostos a renunciar a iso? É moi sinxelo entender o que é o concepto One Health, pero levalo á práctica entraña unha extraordinaria complexidade. Por que xurdiu a plataforma One Health? O concepto One Health xa era coñecido dende había tempo. Con todo, coa chegada da covid fíxose evidente que non podiamos continuar abordando a saúde como o estabamos a facer. Foi así como xurdiu a idea. Xuntámonos as conferencias de decanos de enfermería, farmacia, medicina e veterinaria e, en abril de 2021, lanzamos un posicionamento en favor da implementación do enfoque One Health. Nel especificabamos a urxencia de facer algo que permitise avanzar cara a esta visión global da saúde. A idea era dirimir cal era o interese máis aló de nós e vimos que había cantidade de sociedades científicas, asociacións empresariais, fundacións... que tamén vían esa necesidade, que están comprometidas con este enfoque. Foi así como decidimos agruparnos como plataforma, co obxectivo de poder sumar esforzos e aumentar a nosa masa crítica, de forma que o concepto se fose facendo máis visible. Que dinámica de traballo están a seguir? Constituímos o Comité Coordinador, que eu presido. Integrámolo 11 persoas e nel está representada, por exemplo, a profesión médica (mediante a vicepresidenta segunda do Consello Xeral de Colexios de Médicos), a farmacia (a través da presidenta da Conferencia de Decanos de Farmacia), tamén hai un membro do Instituto de Ciencias do Mar e portavoces do sector empresarial (a Asociación de Empresas en Sanidade Ambiental), entre outros. Nestes momentos estamos a perfilar a estrutura organizativa da plataforma e temos pensado crear un grupo de traballo para mellorar a difusión en xeral do concepto máis aló do ámbito científico. Tamén enviamos a través da nosa lista de distribución os documentos que se presentan a consulta pública, cando é necesario creamos reunións plenarias... A verdade é que a plataforma é tan nova aínda que non nos deu tempo a moito.

28 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_entrevista_MaiteMartin_galego_SABE.indd 28

1/4/22 11:17

Una nueva barrera en la protección del pezón

SELLADO POR VACACIONES TODAS

LAS VACAS MERECEN UN

SELLADOR

¿Listos para el cambio? Descárgate la ficha formativa de Secado Selectivo

vp030_anuncio_MSD.indd 29 2201026_MSDAH-RUBU_SHUTOUT_ANUNCIOS-DINA4_SELLADOXVACACIONES-SALUBRE.indd 1

24/3/22 13:27 10/12/21 12:04

ENTREVISTA

QUEN INTEGRA A PLATAFORMA ONE HEALTH? Trátase dunha iniciativa altruísta posta en marcha polas conferencias de decanos de medicina, enfermería, veterinaria e farmacia de España coa colaboración das súas respectivas organizacións colexiais nacionais (o Consello Xeral de Colexios Oficiais de Médicos, o Consello Xeral de Enfermería de España, a Organización Colexial Veterinaria Española e o Consello Xeral de Colexios Oficiais de Farmacéuticos de España). Presentáronse de maneira oficial o 3 de novembro e, en menos de medio ano, uníronse a ela decenas de fundacións, sociedades científicas, asociacións profesionais, laboratorios farmacéuticos e entidades de difusión de todo o país. En total, xa suman a 127 membros.

Cales son os primeiros pasos que está a dar a asociación? O primeiro, queremos participar nos documentos que se presentan a consulta pública e que dan lugar logo a reais decreto. Cada un dos membros da plataforma poderá facernos chegar os seus comentarios respecto diso, os cales incluiremos no documento de alegacións que presentaremos. Desta forma, o noso texto está moito máis enriquecido, porque non só contén a visión do médico, do veterinario ou do farmacéutico, senón que tamén inclúe opinións de expertos de ciencias do mar, da enfermería, das ciencias ambientais... Trátase dunha plataforma totalmente altruísta. Que motiva a máis de 120 organizacións a unirse? Se o estamos a facer é porque estamos comprometidos e porque cremos que é necesario ese cambio no enfoque, e a única vía que vemos nestes momentos para impulsalo é xuntándonos e facendo forza. Como dis, hai que ter en conta que todas as persoas que estamos aquí, traballando, o facemos a maiores das nosas obrigacións laborais, que non son poucas. Gustaríanos facer moito máis, por suposto, pero non dispoñemos de tempo suficiente.

Reciben algún tipo de apoio institucional? Non pedimos respaldo de entidades públicas de momento porque aínda estamos a facer os trámites para dotarnos de personalidade xurídica. A nosa idea é poder presentarnos ás convocatorias de axudas e subvencións a entidades que están no Rexistro co obxectivo de poder organizar eventos, actividades de difusión… En definitiva, ter uns mínimos, porque por moitas ganas que lle poñamos a isto, chegados a un punto necesitamos un certo impulso.

“SE O ESTAMOS A FACER É PORQUE ESTAMOS COMPROMETIDOS E PORQUE CREMOS QUE É NECESARIO ESE CAMBIO NO ENFOQUE”

En que aspectos buscan incidir máis no que se refire a difusión social? É algo no que temos que traballar porque é extremadamente complexo. Cando falamos de comunicarlle unha idea á sociedade, referímonos a esta coma se fose un ente, pero a realidade é que está conformada por moitas persoas, que son moi diversas, con diferentes idades, condicións, intereses, que empregan diferentes canles de comunicación... Eu creo que un punto de partida sería introducir no currículo de educación primaria e secundaria o concepto One Health, pero iso non o podemos facer nós de motu proprio, temos que dirixirnos á ministra de Educación cunha proposta. Estamos a tempo de reeducar os adultos? Estámolo, pero o certo é que os cambios culturais só se fan a través da educación e dende as etapas máis temperás, porque o que estamos a formar é os profesionais do mañá que, máis que nós hoxe, serán os que traballen xa con ese concepto integrador da saúde. Como cre que afectará o avance deste concepto o sector produtor? Non podería dirimilo… O único que che podo dicir é que todos os sectores necesitan unha certa transformación. É obvio que o sector da produción se vai a ter que transformar. Non digo que sexa todo, nin que teña que ser unha revolución, pero vaise a ter que transformar, como o terá que facer calquera outro. O quid da cuestión é como, porque é obvio que esa transformación non pode ir á conta do propio produtor.

De que maneira se lle debería expoñer este asunto o gandeiro? É importante poñer uns límites: non é o mesmo un pequeno produtor que un macroprodutor, nin todo é branco ou negro. Eu creo que todo o mundo ten claro que temos que ir cara a unha produción máis sustentable co medio ambiente e velar polo benestar animal. O sector está comprometido con iso. Farán falta certos cambios, pero é que isto é cousa de todos: ou estamos no mesmo barco, ou afundimos. Non é cuestión de se o sector se vai a transformar ou non, senón de como facer esa transformación de xeito que o gandeiro non se vexa prexudicado. Se este o que recibe é a instrución de que se ten que transformar e iso vai á súa costa, é obvio que vai estar en contra, non porque non queira, senón porque non ten os medios para facelo, porque non pode.

30 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_entrevista_MaiteMartin_galego_SABE.indd 30

1/4/22 11:18

LOS EXPERTOS EN CALIDAD DE LECHE COINCIDEN EN UNA COSA:

NO TE LA JUEGUES. UTILIZA DE FORMA RUTINARIA SELLADORES INTERNOS DE PEZONES

Para cada vaca. En cada secado.

Ubroseal® Vacas en Secado 2,6 g suspensión intramamaria para bovino. Composición: Cada jeringa intramamaria de 4 g contiene: Subnitrato de bismuto, pesado 2,6 g. Especies de destino: Bovino (vacas lecheras en el secado). Indicaciones: Prevención de nuevas infecciones intramamarias durante el período de secado. En las vacas que se considera que están libres de mastitis subclínica, el medicamento veterinario puede usarse solo en el manejo de la vaca seca y control de la mastitis. Contraindicaciones: No usar en vacas en lactación. No usar el medicamento veterinario solo en vacas con mastitis subclínica en el momento del secado. No usar en vacas con mastitis clínica en el momento del secado. No usar en casos conocidos de hipersensibilidad a la sustancia activa o a algún excipiente. Uso durante la gestación y la lactancia: Puede utilizarse durante la gestación. El uso de este medicamento veterinario está contraindicado durante la lactancia. Posología: Sólo por vía intramamaria. Introducir el contenido de una jeringa del medicamento veterinario en cada cuarterón de la ubre inmediatamente después del último ordeño de la lactancia (en el momento del secado). Precauciones: Es una buena práctica observar a las vacas regularmente durante el período de secado para detectar posibles signos de mastitis clínica. Si un cuarterón sellado desarrolla mastitis clínica, deberá retirarse el sello manualmente antes de iniciar el tratamiento adecuado. Para reducir el riesgo de contaminación, no sumerja la jeringa en agua. Utilizar cada jeringa una sola vez. No administrar ningún otro medicamento por vía intramamaria después de haber administrado este medicamento veterinario. Tiempos de espera: Carne: 0 días. Leche: 0 horas. Conservación: No conservar a temperatura superior a 25ºC. Proteger de la luz. Nº autorización: 3628 ESP. Presentación: Caja de cartón con 20 jeringas y 20 toallitas limpiadoras. Cubo de polietileno con 120 jeringas y 120 toallitas limpiadoras. Titular: Univet Ltd. Representante Local: Boehringer Ingelheim Animal Health España, S.A.U. Medicamento sujeto a prescripción veterinaria.

vp030_publicidade_boheringer.indd 31

22/3/22 11:19

ENTREVISTA

CÉSAR LUMBRERAS, XORNALISTA EXPERTO EN AGROGANDERÍA

En Vaca.tv

“O que está a acontecer en Ucraína marcará un antes e un despois e este sector tamén terá que adaptarse ás novas circunstancias” Da man de César Lumbreras, un dos profesionais da comunicación con maior bagaxe no sector agrogandeiro do noso país, debullamos os factores que afectarán, a curto e medio prazo, os gandeiros españois: dende as novidades da PAC ata as consecuencias da guerra en Ucraína, pasando polas últimas medidas do Goberno e a repercusión das manifestacións do campo. Afectará o conflito ruso-ucraíno á formulación da nova PAC? A invasión de Ucraína por parte de Rusia veu a trastornalo todo. Para min, a pregunta é se vai entrar en vigor ou non a nova PAC, que debería comezar o 1 de xaneiro de 2023. Agora mesmo, a gran dúbida é se resultará finalmente de aplicación ou se se reformará antes de facelo. Vostede que vaticina? Vivimos momentos de incerteza total: Italia pediu que se aprace un ano a súa entrada en vigor (ou que directamente non entre en vigor), Macron dixo que o de Ucraína o trastorna absolutamente todo e que é necesario garantir a soberanía alimenta-

ria da Unión Europea e priorizar o abastecemento alimentario en lugar dos aspectos verdes da nova PAC… Aínda hai demasiados temas por tratar como para dicir algo en firme. Unha parte importante dos cereais que demanda España proceden de Ucraína, cuxo conflito actual provocou un forte incremento dos prezos de materias primas. É real a ameaza de desabastecemento? É unha posibilidade que existe. A Comisión Europea e os Estados membros decidiron adoptar medidas para que os conflitos actuais, que se deben fundamentalmente a que os prezos se dispararon, non se transformen nun problema de abastecemento real. Para

iso, vanse flexibilizar as normas de entrada de materias primas do Brasil e da Arxentina. Estamos no momento crucial, é necesario que esas medidas de flexibilización se adopten con rapidez e sexan eficaces. O problema é que en América Latina están a sufrir un problema engadido que tamén acusamos aquí: a seca… Así é. De acordo coas últimas cifras do Consello Internacional de Cereais, pecharemos esta campaña, que acaba o 30 de xuño, con 600 millóns de toneladas de cereais de existencia no mundo. É a cifra máis baixa dos últimos seis anos. En resumo, temos aumento dos custos de produción, guerra en Ucraína, seca e redución da produción, dúbidas sobre de onde imos traer cereais… Xuntouse todo na, digamos, tormenta perfecta.

32 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_entrevista_lumbreras_galego_SABE.indd 32

31/3/22 11:43

ENTREVISTA

Hai que valorar unha volta os pastos? Non só se trata de pensar nunha volta os pastos, senón de utilizar toda a capacidade produtiva de alimentos (tanto para o gando como para as persoas) que ten cada Estado membro da Unión Europea. Esta situación puxo de manifesto que non podemos depender só do exterior e que é necesario aumentar a nosa capacidade produtiva. Hai que ter en conta que a alimentación animal supón carnes, ovos, leite etc. e que todo iso o acabamos consumindo as persoas, co cal, todo está interrelacionado. Temos máis alternativas que a flexibilización das importacións destes países? As medidas a curto prazo son flexibilizar, suavizar as normas de importación e poñer todo o potencial produtivo da Unión Europea a producir. Temos moitas terras que están en barbeito e faría falta recuperalas. Que problema hai? Pois que non se pon a producir nin se obteñen resultados dun día para o outro. Por que un país con tantas hectáreas dedicadas a cultivar cereal coma o noso depende tanto da importación de terceiros? En España instaurouse un modelo de gandería intensiva moi dependente das importacións de cereais, especialmente de millo. Por iso necesitamos importar moita cantidade. Non é que non sexamos eficientes, é que consumimos moito máis do que estamos en condicións de producir. Entón, é partidario de que eliminen os barbeitos e outras limitacións para facer fronte a esta situación de excepcionalidade? É que depende de como evolucione a guerra en Ucraína, depende do que dure, dos danos que vaia producir alí, de cando se poida recuperar o potencial produtivo de Ucraína e de Rusia… Porque hai que lembrar que se trata de Ucraína e tamén de Rusia. Agora mesmo tampouco se pode traer cereal de Rusia, en teoría, e non sabemos o que vai pasar nin canto tempo deberían estar esas medidas vixentes.

“AUMENTO DOS CUSTOS DE PRODUCIÓN, GUERRA, SECA, REDUCIÓN DA PRODUCIÓN, DÚBIDAS SOBRE DE ONDE TRAER CEREAIS… XUNTOUSE TODO NA TORMENTA PERFECTA”

Por outra banda, a principios de ano produciuse unha forte polémica polas declaracións do ministro Garzón sobre o consumo de carne e as macrogranxas. Hai falta de unidade e comprensión entre a clase política respecto das necesidades deste sector? Existe unha tese que mantén este Goberno, non é cousa soamente de Garzón, que se plasmou nun documento que presentou aos catro ventos o propio presidente do Executivo, que dicía que había que reducir de forma significativa o consumo de carne por parte dos cidadáns e que había que acometer unha reforma en profundidade do sistema produtivo gandeiro español (en lugar de estar tan orientado á produción intensiva, ir máis cara á extensiva). Garzón o único que fixo foi poñer en palabras o que figuraba neses textos. Como cre que percibiu a sociedade este conflito? O que conseguiron as declaracións de Garzón foi que se falase do que el quería. Ao final, a sociedade o que ve é que se di tanto sobre a carne que pensa: “Igual hai algún problema coa carne… ante a dúbida, vou reducir o consumo”. Estamos a falar do que queren que se fale, seguíndolles o xogo. No que respecta ao vacún de leite, cre que estamos en condicións de referirnos a el, neste momento, como un sector económico e estratéxico para o país? Eu creo que si. O leite é un produto estratéxico e, polo tanto, o sector que sustenta esa produción tamén ten que selo. Se non existise a gandería de vacún de leite, en España teriamos que importalo todo, e xa estamos a ver o que pasa cando necesitamos importar determinadas mercadorías: prodúcese un conflito.

Na charla que tivemos hai un par de anos en Zaragoza, apuntou cara á necesidade de que nas protestas gandeiras de principios de 2020 se incidise máis nos custos de produción. É agora o sector máis consciente disto? Parece que si, porque nos últimos dous anos produciuse un incremento espectacular dos custos de produción e agora é o propio sector o que está a insistir na necesidade de afrontar este problema en primeiro lugar. Naquel momento, estaban en primeiro plano os prezos xustos, pero agora tamén se están abordando os problemas derivados dos incrementos dos custos de produción. É útil a Lei da cadea alimentaria tal e como se presenta, sen dar ferramentas para calcular eses custos? É mellor que nada, pero non vai solucionar os problemas que ten o sector. O principal fallo da citada lei é que hai sectores nos que si é fácil facer un estudo e fixar uns custos de produción, pero hai outros nos que non o é tanto. Se non tes os custos de produción, non se pode cumprir a Lei da cadea. Depende dos sectores e, dentro dos sectores, das estruturas produtivas que haxa. Ante os últimos acontecementos, que perspectivas augura, en xeral, para o sector? Como dicía ao principio, o que está a acontecer en Ucraína marcará un antes e un despois. Este é un sector estratéxico, comemos todos os días, e, como tal, ten futuro (polo menos, en principio), pero tamén terá que adaptarse ás novas circunstancias que se produzan.

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 33

vp030_entrevista_lumbreras_galego_SABE.indd 33

31/3/22 11:43

SANTANDER, CO CAMPO

LORENA RUIZ

Directora de Negocio Agroalimentario de Banco Santander para España e Europa

Banco Santander continúa reforzando o seu apoio e recoñecemento cara ao sector agroalimentario como motor da nosa economía e corazón de todo un país. Nesta liña, de cara á solicitude da nova PAC, quere reafirmar a súa disposición para traballar xunto a gandeiros e agricultores co fin de facer medrar os seus proxectos presentes e futuros. Que oferta de valor presenta o Santander de cara á campaña da PAC 2022? Sabemos que a correcta tramitación da PAC é vital para os nosos clientes, máis aínda nun ano tan importante como o 2022, previo á transición cara á maior reforma da Política Agraria Común nos seus 60 anos de historia. Por iso, dende o primeiro momento rodeámonos dun grande equipo de enxeñeiros técnicos agrícolas que lles ofrecen asesoramento para a súa correcta tramitación. Como afrontan este ano de transición cara á nova PAC? O 2022 vaise tomar de referencia para os anos próximos, 2023-2027, e por iso nos gusta dar un servizo próximo e especializado. Queremos que teñan a garantía de que van recibir as súas axudas sen problema. Lembremos que a PAC supón para o sector agrícola entre o 30 % e o 40 % dos ingresos anuais, polo que é un momento moi importante para os nosos clientes e, por suposto, para nós. Que servizos específicos ofrecen para clientes agro? Ofrecemos un servizo especializado e próximo, así como toda unha gama de produtos necesarios para o desenvolvemento das explotacións, para o sector cooperativo e para a industria de subministracións. Estamos preto de todos os elos da cadea de valor e, para iso, temos deseñados produtos a curto, medio e longo prazo. Tamén estamos a traballar nunha oferta de servizos non financeiros, algo de gran valor polos cambios que incorporará a PAC a partir de 2023 e polos que se pretenden incluír dende 2025. Como pode axudar o sector financeiro a mellorar o rendemento dunha gandería? O primeiro, achegando o financiamento que necesiten para a súa explotación. Así mesmo, sabemos que é necesario dixitalizarse e ser sustentable, pero sen perder nunca de vista a rendibilidade dos nosos gandeiros. Vemos de que forma a explotación pode ser máis eficiente, se aínda ten pendente a dixitalización, como potenciala sustentable e economicamente…

vp030_publi_santander_entrevista_galego.indd 34

“Estamos a carón dos clientes e apoiámolos en momentos máis e menos difíciles” En vídeo Que importancia ten para este banco o sector agro? España é a despensa de Europa e en Banco Santander levamos moitas décadas apoiándoa. Non podemos esquecer que este sector prové de alimentos a todos os españois e a unha parte moi grande do mundo: a segunda potencia exportadora de España é o sector agroalimentario, que require de moitísima proximidade e especialización. Por iso dende 2021 dispoñemos de oficinas agro e temos, ademais, a máis de mil expertos repartidos por todo o país. Que resposta están a obter ante a posibilidade de solicitar o anticipo da PAC por vías dixitais? En Banco Santander tratamos de adiantarnos sempre ao que vén. Fomos os primeiros en España en poñer a disposición a contratación do anticipo da PAC por canles dixitais e foi un éxito: cada vez están máis afeitos a realizar a solicitude dende a súa aplicación. Dende 2021 tamén lles regalamos aos clientes que anticipen a PAC por un importe igual ou superior a 2.500 euros a subscrición ao caderno de campo dixital, dende o que se leva todo o rexistro das explotacións e o cal se prevé que teña grande importancia a partir de 2023. Que accións se propoñen para facer fronte ás necesidades de liquidez e circulante de agricultores e gandeiros? Estamos a carón dos nosos clientes e apoiámolos en momentos máis e menos difíciles. Temos todas as liñas dispoñibles e, en momentos críticos, estamos preparados para sacar adiante liñas que os beneficien, que apoien a súa actividade e que os axuden a facer medrar os seus negocios.

UN BANCO PARA TODA EUROPA Banco Santander ten, así mesmo, un equipo de especialistas agro repartidos por todo Portugal, país no que dispoñen das mesmas liñas de financiamento adaptadas ás regulacións deste territorio. “En Portugal temos moita presenza e tamén moitas sinerxías de clientes que están a ir a ese país e doutros que están a vir a España”, explica Ruiz, quen apunta cara á intención do Santander de ser percibido, dentro de Europa, como un banco único.

4/4/22 18:41

ANTICIPA TU

Contigo desde el principio Nuestros especialistas te ayudarán en todo lo que necesites para que gestiones de la forma más fácil y rápida, el anticipo de tu PAC 1. Santander, por ti los primeros. Consigue una suscripción al cuaderno de campo digital 2 solo por anticipar un mínimo de 2.500€.

1. Operación sujeta a previa aprobación por parte del banco. Consulta condiciones en tu oficina o en bancosantander.es 2. Oferta válida hasta el 31.12.2022, una suscripción por cada NIF/CIF. Suscripción válida hasta el 31.12.2022. La promoción no incluye retribución en efectivo. Retribución en especie a efectos fiscales y sujeta a ingreso a cuenta según normativa fiscal vigente.

vp030_publi_santander.indd 35

21/3/22 10:50

A PÉ DE PISTA

XIV USÍAS HOLSTEINS. DOS TORRES (CÓRDOBA)

En Vaca.tv

Copada Solomon Berna proclámase vaca gran campiona en Dos Torres No certame, xulgado polo galego Javier Álvarez Lastra, participaron máis de sesenta animais de 12 ganderías da comarca Valle de los Pedroches.

concello de Dos Torres (Córdoba) acolleu, no marco da súa tradicional feira de gando frisón celebrada a primeira fin de semana de marzo, o XIV Concurso Morfolóxico de Vacún Frisón Usías Holsteins. A pista azul abriuse ao mediodía do sábado 5 de marzo para darlles paso ás primeiras seccións, nas que Vistahermosa Delta Lamba Ayuso, da gandería Vistahermosa (Dos Torres), foi a elixida xata campiona;

H.Tobias Silvalisa, de Huerta Los Tobías (Dos Torres), proclamouse campiona de xovencas e o xuíz Javier Álvarez Lastra nomeouna gran campiona de xovencas no asalto final. Nas seccións de vacas, Vistahermosa King DOC Lora, de Vistahermosa, recibiu o premio de vaca júnior campiona, mentres que Copada Solomon Berna, de Loma La Copada (Pozoblanco), logrou o título de vaca sénior campiona. Finalmente, a medianoite

Lastra deulle a palmada da vitoria a Copada Solomon Berna, outorgándolle así o título de vaca gran campiona do concurso. Durante o certame tamén se disputaron os premios de rabaño campión, que foi para Huerta Los Tobías,

e o de mellor criador, que recaeu en Loma La Copada. Así mesmo, elixiuse mellor manexador a Tobías Madueño, mentres que o segundo e o terceiro posto foron para Israel Sánchez e Ricardo Sánchez, respectivamente.

Xovenca campiona e gran campiona

36 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_apiedepista_usiasholsteins_2022_galego_SABE.indd 36

1/4/22 11:50

A PÉ DE PISTA PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

XATAS ATA 6 MESES

H.Coronel King DOC Riplazo 541

Huerta El Coronel (Dos Torres)

XATAS DE 6 A 9 MESES

Parronales Haniko Famosa 0382

Los Parronales (Añora)

XATAS DE 9 A 13 MESES E XATA CAMPIONA

Vistahermosa Delta Lamba Ayuso

Vistahermosa (Dos Torres)

H.Tobias Skyhigh Nirvana

Huerta Los Tobías (Dos Torres)

H.Tobias Silvalisa

Huerta Los Tobías (Dos Torres)

Alegria_SCP Undenied Simba

Alegría SCP (Añora)

XOVENCAS DE 13 A 17 MESES XOVENCAS DE 17 A 21 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA XOVENCAS DE 21 A 26 MESES MELLOR RABAÑO CRIADOR

Vistahermosa (Dos Torres)

VACAS JÚNIOR EN LACTACIÓN ATA 30 MESES

Copada Haniko Francia 344

Loma La Copada (Pozoblanco)

H.Coronel King DOC Laura 0546

Huerta El Coronel (Dos Torres)

Vistahermosa King DOC Lora

Vistahermosa (Dos Torres)

VACAS SÉNIOR EN LACTACIÓN DE 4 ANOS

H.Tobias Expander Kirika

Huerta Los Tobías (Dos Torres)

VACAS SÉNIOR EN LACTACIÓN DE 5 ANOS, VACA SÉNIOR CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Copada Solomon Berna

Loma La Copada (Pozoblanco)

VACAS SÉNIOR EN LACTACIÓN DE 6 ANOS OU MÁIS

H.Tobias Doorman Irache

Huerta Los Tobías (Dos Torres)

Copada Fever 5

Loma La Copada (Pozoblanco)

VACAS JÚNIOR EN LACTACIÓN DE 30 A 36 MESES VACAS JÚNIOR EN LACTACIÓN DE 3 ANOS E VACA JÚNIOR CAMPIONA

VACAS SÉNIOR DE 6 ANOS OU MÁIS CON 50.000 LITROS OU MÁIS PRODUCIDOS MELLOR RABAÑO

Huerta Los Tobías (Dos Torres)

MELLOR CRIADOR

Loma La Copada (Pozoblanco)

Asesoría xenética

A asesoría xenética de Embriovet nace da necesidade de coidar a xenética do vacún de leite Este novo servizo comprende a análise da xenética da granxa, un plan xenético estratéxico e un programa xenético orientado a obxectivos Servizos incluídos:

1. Auditoría xenética de partida

2. Definición de obxectivos 3. Deseño do programa xenético e reprodutivo 4. Xestión dos datos xenómicos

O novo servizo de Embriovet para o coidado da xenética do vacún de leite

5. Selección do seme a empregar 6. Acoplamentos

www.embriomarket.com Parcela 8, Polígono de Piadela, 15300 Betanzos (A Coruña) Tfno/Fax: +34 981 791 843 - 649 239 488

Embriomarket

Embriomarketsl

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 37

vp030_apiedepista_usiasholsteins_2022_galego_SABE.indd 37

6/4/22 13:11

A PÉ DE PISTA

Xata campiona

Mellor rabaño criador

Vaca júnior campiona

Mellor manexador

Rabaño campión

Mellor criador

Foto de familia coa vaca gran campiona

38 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_apiedepista_usiasholsteins_2022_galego_SABE.indd 38

6/4/22 12:49

vp030_publicidade_msd_alleflex.indd 39 ADV_HEAT_STRESS_03-22_esec_tr.indd 1

23/3/22 12:06 22/03/22 16:14

A PÉ DE PISTA

Fotos: Asociación Frisona Balear

XXXIV CONCURSO MORFOLÓXICO DE GANDO VACÚN FRISÓN DE MENORCA. ALAIOR

Vaca intermedia campiona e gran campiona

Xata campiona e gran campiona

Bell Lloch McCutchen 1346 conquista o podio de Menorca O xuíz asturiano Paulino Badiola foi o responsable de xulgar os animais que participaron nesta nova edición do Concurso Morfolóxico de Gando Vacún Frisón de Menorca, celebrado os días 19 e 20 de marzo na localidade menorquina de Alaior.

primeiro dos títulos en coñecerse, o de xata campiona, recaeu en Binillubet Chief Marianna, da gandería Binillubet (Es Mercadal), mentres que o de xovenc a c am pi o n a f o i p a ra Biniatzem Skyhigh Kine, da explotación Bini-Atxem

Vaca nova campiona

(Es Migjorn Gran). No duelo final Paulino Badiola decantouse polo animal máis novo e a banda de xovenca gran campiona entregóuselle a Marianna. Entre todas as participantes, resultou vaca nova campiona Rafal Fort Grade Isabel, propiedade de

Binigafull (Ciutadella); Bell Lloch McCutchen 1346, de Son Bell Lloch (Ferreries), vaca intermedia campiona, e Biniseguí Byway Kala, de Binigafull, vaca adulta campiona. Kala foi nomeada mellor ubre do certame e a súa gandería, Binigafull, conse-

Vaca adulta campiona, gran campiona reserva e mellor ubre

guiu o premio ao mellor rabaño. O galardón de mellor criador levouno Binillubet. Na gran final de vacas, Badiola decidiuse polo animal intermedio e deulle a palmada da vitoria a Bell Lloch McCutchen 1346.

Xovenca campiona

40 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_aPeDePista_menorca_galego_SABE.indd 40

1/4/22 11:45

vp030_publi_BBVA_CAST.indd 41

21/3/22 10:51

A PÉ DE PISTA

Vendidos todos os animais na poxa de Santa Comba Africor Coruña e o Concello de Santa Comba celebraron o 6 de marzo a XX Poxa de Gando Frisón, na que foron adquiridas 18 frisonas.

Tras o parón obrigado pola pandemia, Africor Lugo retomou a organización de poxas de gando frisón e levou a cabo o sábado 12 de marzo a primeira do ano na provincia no mercado gandeiro de Chantada.

Fotos: Africor Lugo

A poxa de Chantada superou os 32.000 euros de volume de vendas

Foto: Xoán Ramón Alvite

volume de vendas na localidade coruñesa alcanzou os 45.150 euros e o prezo dos animais rexistrou unha media de 2.508 euros. Cundins Energy Artist, presentada pola gandería Cunordam SC (Zas, A Coruña) e comprada pola Ganadería Míguez (Santiago de Compostela), foi a frisona que logrou o prezo máis alto, 3.500 euros.

éuselles saída a todos os animais postos á venda, un total de 15, e o volume de vendas chegou aos 32.300 euros, cun prezo medio de

2.019 euros. Tres das frisonas vendidas alcanzaron o prezo máximo, 2.400 euros: Rego Donsimon Donna, da gandería Rego; Marey Horizon 5323 Joaquina, da

gandería Marey Castro, e SC Toxeiro Ginger Victorina, da gandería Toxeiro. Coa colaboración de Xenética Fontao, os compradores recibiron tres doses

de Airas e tres de Caramelo por cada animal adquirido na poxa.

G. Dubra S.C. Scotch 696 logra o prezo máis alto en Ordes O Mesón do Vento (Ordes) acolleu a III Poxa de Gando Frisón, organizada por Africor Coruña e o Concello desa localidade.

. Dubra S.C. Scotch 696, da gandería Dubra SC, de Trazo, converteuse no animal mellor pagado: 3.000 euros. Foi adquirido por José Ramón Carballeiro Becerra, de Tordoia (A Coruña).

Na cita déuselles saída aos 10 animais que se mostraron na pista. O total das transaccións sumou un volume de negocio de 25.300 euros, cun prezo medio de 2.530 euros.

42 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_aPeDePista_ordes_santacomba_chantada_galego_sabe.indd 42

4/4/22 18:33

A agricultura do futuro nas túas mans Lely Horizon O seguinte paso no futuro da súa explotación é a predición. Dea un paso adiante na xestión da súa explotación con Lely Horizon e sáquelles o máximo partido aos seus datos. Aproveite a información aplicando algoritmos intelixentes para predicir rendementos e obter opcións precisas de optimización da súa explotación. Consiga unha indicación clara e nunha fase precoz das vacas sospeitosas de padecer cetose e reciba consellos de tratamentos. Horizon está dispoñible en dous paquetes: Control e Advance. Comprobe cal se adapta mellor ás súas necesidades.

Le o testemuño da familia Entrecanales

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.

farming innovators www.lely.com

vp030_publi_lely_galego.indd 43

1/4/22 11:01

ue brindar

upan por para ello ormación una vaca etosis, les acciones aplicación vo widget or rebaño

13 anos de experiencia Lely Astronaut A5 con Lely

una vaca se pueda ordeña porque tiene necesidad cas debido a la presión d “En esta explotación se es que le tado la producción porq ue, si tieordeñaban dos veces y ah fermedad está en 2,9 ordeños al día ono y me También señala que el s yo pueda se utiliza en el robot por smo afirel premio que se les da a eterinario mayor producción, salta a n en esta veterinario nos cuenta q pe resalta la nada más que ver la condic an ue ofrece er de estos animales que es tantísima o al 3,5, nunca bajan de tre ón, como permite tener un sistema sit medio de desarrollado y una resiste pa e las repe¡EN VÍDEO! e dinaria a las enfermedade en en GNAGEevidenUno de los lemas que tiene Ivón Entrecanales, Guiomar cu ontrol reAguilar e Adrián Entrecanales M “las vacas siguen en Granja Cudaña siendo muy pocas los que cambian son losOL CO frase que también compaU lo Pa ganadera. Andrea concluy d an que en su ganadería se pr h tió Hai 13 anos que a familia Entrecanales apostou pola robotización con Lely para c de calidad, tienen bienest de Esta explotación, situadaCantabria) en Ribamontán al Marde(Cantabria), casideuna a Granja Cudaña (Labarces, co obxectivo aumentar olleva número po todo lo demás, zación muxidos escon e década los robots de Lely.animal. Dispone delograr cuatro unidades unos 270pero no n e mellorar o benestar Tras estas metaspara e obter altas tat precio de la leche que de gente producións, de animales endecidiron producción y, entredúas las ventajas la para robotización, sus propietarios tat incorporar unidades de máis as instalacións que se produce leche ue se han qu resaltan la mejora en calidad e vida tanto para ellos como para sus animales. de igua adquiriron na localidade cántabra de Maoño. d calidad que en el resto de vaE tantes en L blg no tenemos los precios igu o de que

Un máis natural coa La muxido automatización mejora robotización Lely en la SAT Jogu el bienestar de animal

TÉMOIGNAGE : TESTEMUÑOS Guiomara Aguilar, José Antonio

sed había un problema grave de mano demasiados “As vacas están tranquilas, xa que animales y eso, connon estaas de, accedan mellor á comida, consigan pa t Adrián Entrecanales, Ivón Entrecanales, de obra y connolarobot automatización del media Gutiérrezw y Andrea Gutiérrez tan altaede producción, nostres oblid molestamos, conseguen facer ou máis muxidos e, como conselar Alberto Sánchez e Guiomar Aguilar ordeño seproduzan ha mejorado en leite”, ese aspecto. m a estar pendientes deAdrián. algunasDespois vacas máis muxidos”, apunta cuencia, máis aclara ga Co Además, apunta que la mano de obra c que se encuentren en picos de producAdrián. Un dos datos que cabe destacar destes 13 anos traballando cos robots de qu Andrea Gutiérrez esRubio la última genera- é esque escasa y con robotización en esteo ción e llevarlas al robot”, Lely, para o gandeiro resalta a formaexplica natural ambos oslarobots se instalaron da O coñecido como “El de Cudaña”, ción que se ha incorporado a esta SAT, aspecto se mejora. Así mismo, ante el Para conseguir esa media de na que muxen. Eduardo Entrecanales, puxo en marcha mesmo día, pero o das vacas novas xa Alberto. fundada por sus abuelos José Antonio aumento de la producción, señala que producción también cuidan la alimen860.000 muxidos, mentres que Granja Cudaña no ano 1972Alonso, e, na actuaGutiérrez y María Antonia que suma el ganadero factura más y esto es muy tación O COW A conCOMFORT una ración ,compuesta de o das adultas rexistra 822.000. lidade, a empresa está manexada polo también son propietarios junto a sus importante: “Hay que buscar cada“Aquí día le Su seu Lely Center local más i FILOSOFÍA FAMILIA 24 kg dedará silo deDA maíz, 14 kg de silo de reflíctese algo que sempre lles dicimos fillo Ivón Entrecanales e o seu neto padres José Antonio Gutiérrez y Jen- ser más eficiente y eso aquí lo hemos ENTRECANALES hierba, 1,2 kg de melaza, 2,6 kg de soja este hito en el ordeño. nososNosotros clientes: as vacas novas Adrián Entrecanales. Desde hai uns dous aos nifer Ruiz. La joven ganadera recuerda logrado. queremos quesemles y 3,7kg de copos y colza. máis muxidos que as vacas O benestar animal é un dos principios anos con outraempezó nave, Granja Las pre que contan la explotación con una vayarealizan bien a nuestros clientes”. En explotación sala de ordeño pequeña y tras traslaLely Center Los Corrales +34 6 di Alberto Sánchez, comercial Minas (Maoño, Santa Cruz de Bezana), e adultas”, queesta se aplican nesta tratan granxa.de Co tener fin de Las unidades se encuentran situadas en cuenta el bienestar animal, por eso darseambas a la nave donde se encuentran Lely Center. Asíde mesmo, nas instalaentre as instalacións suman uns de logralo teñen as vacas en cubículos en los extremos la granja, en la Lely Center Outeiro +34 6 disponen de suelos de goma, ventien la actualidad, “pasamos a una sala cións que ordeñan unas 270 vacas. La meque teñen en Maoño dispoñen de de area e reduciron o número de ani240 animais en muxido. ladores para el calor, esparcidor de más luego yahai pusimos los tres Lely Center Aizoain 6 dia anual de producción son unos unidades de Lely Astronaut A4. 4 En grande, Granja Cudaña, 13 anos que dúas mais por parque. Ao longo destes +34 anos agua para refrescar a las vacas, corrobots y, tras un tiempo, el cuarto”. millones de kilogramos por año, es Alberto comenta que o obxectivo nes- “sempre buscamos o cow comfort,+34 decidiron Center instalar dous robots Lely AsadeLely Trazo 6 en los laterales de la nave y rasHace yaA3, nueve años oque decir, másera de realizar un millón por robot. Así tinas granxa o terceiro muxido mais de Alberto ser eficientes paracon sobrevivir tronaut un para loteLely dasinstaló vacas ta cadores. afirma que la inslos primeros robots de ordeño en esta mismo, la media porque vacanay día está en Lely Center Avila 6 posto actualidade no sector”, destaca Ivón. Para iso,+34 utijúnior e outro para o das sénior. “A min e logrouse, SAT. Antes de colocarlos, la media de los 39,8 kg, con una grasa del 3,70 % talación de diferentes herramientas se por lizaron todas as tecnoloxías que teñen gústame ter os dous patios separados, teñen unha media de 3,4 muxidos Lely Center los producción se situaba en los 29-31 kg/ y unaVila proteína del 3,40 %.Nova Otro dato ha mejorado ese aspecto. Además,+351 vaca e día. Ademais, a media de proao seu alcance, robotización do porque controlamos o tema da xeraraportancomo datosa sobre el estrés vaca/día y en la actualidad está en los a resaltar es que tiene un promedio collares chegadeaos en por muxido, porparámetro iso teñen vacas de alta quía dasAlberto vacas adultas coas primíparas. calor,e un interesante 40 kg. Sánchez, comercial de dución de rechazos 1,6,46 “eslitros/vaca/día decir, el tráfico Cudaña, Sí mentres queque en Granja produción. nunca pensei que los poAsí queque estas últimas, que Granja evaluar“Eu cómo se encuentran Lelyconseguimos Center, relata quizás lo más libre funciona. es cierto tene- para alcanzan os 41 litros/vaca/día. dería muxir vacas que desen 90 litros, teñen menospara peso,esta teñan máisera liberdaimportante granja que Las mosMinas los robots saturados, porque hay animales.

vp030_publi_lely_galego.indd 44

importante para esta granja era que

1/4/22 11:01

mos los robots saturados, porque hay

animales.

Co robot lograron aumentar o número de muxidos

CAMBIOS NA ALIMENTACIÓN DAS VACAS

Debido á situación actual dos prezos disparados dos pensos, decidiron quitar 2 kg de penso no robot e outros rdeñar más veces dous no mesturador. salud, la carro reproducción y la“Falaremos eficiencia co nutrólogo para ver sidades fisiológidel robot”. Añade quecomo estexestionar sistema isto. Sabemos aprende segúnque losbaixaremos datos que un sepouvan ión de la mama. co na produción, pero, se isto nos acepserve Dispoñen do arrimador metiendo, por eso es importante n se ha aumende comida Lely Juno parao rechazar sobrevivir,losmanterémolo”, cóntatar consejos que ofrece: porque antes“Si se rechaza un consejo, ejemplo, nosseIvón. Ademais, explicapor que na acla próximaasvez queestán tenga la misma situalidade vacas dando bos rey ahora la media tuación sabrá que ano tiene que brindar sultados en canto preñez. “A ver se ao al día”, comenta. ese faceraviso”. este cambio seguen funcionando el sistema que Desde la empresa se preocupan por igual”, comenta. O obxectivo é aguanla los animales ello por punteo, por tarsalud ata o de verán, posto quey opara turismo todadelaingresos información lles de serveobtener como fonte para da a las vacaspueden a través de la aplicación. “Si una vaca paliar algúns dos gastos que teñen na alta a la vista. El puede ser sospechosa de cetosis, les actualidade. llega al móvil y les dice qué acciones nta que “no hay pero nestes momentos temos algúns debemos hacer”, relata. La aplicación VENDA DO LEITE DIRECTA E ondición animais que nos dan corporal esa produción. Isto también de un nuevo widget una vaca se pueda ordeñar más veces VISITASdispone GUIADAS era impensable hai uns 20 anos”,torno indica que proporciona el margen por rebaño porque tiene necesidades fisiológiue está en o gandeiro. y uns 12 anos, na busca de maiores cas debido a la presión de la mama. de la vaca. e tres, esto eHaiindividual les Transforman o explotación se ha aumenIvón mostra a súa frustración ante a Andrea beneficios económicos, empezaron destaca las facilidades que le “En esta tema inmunitario leite na súa propia producción porque antes se situación actual e indica que “en Euro- ofrece coa venda do seu estadirecta aplicación, yapropio que, sileite. tie- tado laqueixería sistencia extraorpa están a subir os custos de produción ne Iniciáronse expende- ordeñaban dos veces y ahora la media una vacacoas con máquinas alguna enfermedad está en 2,9 ordeños al día”, comenta. o incidencia, “cojo el teléfono me e tamén o prezo do leite, mentres que doras, pero non era suficiente, ypolo dades”. También señala que el sistema que lo queensea para que yo pueda en España isto non pasa: aquí soben os notifica que puxeron marcha a repartición se utiliza en el robot por punteo, por tiene Lely es que actuar al momento”. Lo mismo afircustos, pero non aumentan os prezos”. coas súas propias furgonetas. Co paso el premio que se les da a las vacas de MÁS DATOS CON endo vacas, pero ma Ismael transformaban Villar Gómez, veterinario do tempo, o leite en mayor producción, salta a la vista. El HORIZON de reproducción y nutrición CONTROL DAS GANDERÍAS n losOLELY ganaderos”, queixos nunha queixería situadaena 7esta km veterinario nos cuenta que “no hay quien también resalta la CON LELY Una de las HORIZON ventajas que destacan de explotación, das instalacións, pero o éxito foi tanto nada más que ver la condición corporal mparte la propia de los datos que ofrece los Lely Astronaut la recogidados de importancia en torno deOutra estos animales que crearon a súa propia queixería. actividadeque queestá realizan en Para controlar todosA4 osesparámetros el robot: “Es una parte importantísima ncluye afirmando datos: “De un ejemplar te sale cuándo al 3,5, nunca bajan de tres, y esto les “Non dabamos abasto coa demanGranja Cudaña son as visitas guiadas, animais, dispoñen do programa de xes- para el control de reproducción, como permite tener un sistema inmunitario se produce leche ha parido, cuándoque la han inseminado, organizan en períodos vacacionais. tión Lely Horizon, poden manexar damedida e por iso a nosa la dedecidimos la actividadmontar por medio de que cuándo está en celo, la rumia, si tiene desarrollado resistenciaaoextraorenestar animal “y “O obxectivoyéuna achegarnos consudesde calquera tipo de dispositivo. Nel los propia instalación, coas que dimensións collares. Esto permite las repealguna enfermedad o lo que sea. Todo dinaria a las enfermedades”. poden ver a produción diaria, os rexeiaxeitadas para cubrir os pedidos”, comidor, que leva moito tempo cunha ticiones de celos se pongan en evidenno nos pagan el eso mejora el bienestar animal y nuesUno de los lemas que tiene Lely es que tamentos, o número de muxidos, a lacmenta Ivón. información nesgada do que facemos”, cia. Hoy vamos a hacer un control retra calidad de vida, puesto que antes ue deberían. Aquí “las vacas siguen siendo vacas, pero y encontramos muy pocas tación do animal, a ruminación, os celos Para poder obter máis volume de resalta o gandeiro. Ás persoas que desetardabas muchísimo en recopilar to- productivo los que cambian son los ganaderos”, igual o de mejor vacías”. que crear un asento, a marxe por vacas produtos, xeraron sinerxías con outras xan como traballan nalagandería dostivo, los datos”, apunta Andrea. frasecoñecer que también comparte propia o de vaca Europa, pero etc. “Se hai unha vaca con algún proempresas e suman así unhas 23 refee na queixería, explícanlles que é o beganadera. Andrea concluye afirmando La Farm Management Support de esta LA ROBOTIZACIÓN blema deGiomara saúde, oAguilar, programa dános cona alimentación das leche vacas, que enanimal, su ganadería se produce os iguales. granja, comenta que rencias entre queixos frescos, maduros, nestar ES EL FUTURO sellos e inmediatamente podemos entre leite fresco animal e un UHT calidad, tienen bienestar “y desde Lely están centrados en actuar la ac- leite fresco, iogures, arroz con leite, adediferenza todo demás, ofrécenlle pero no nos pagan el aas para solucionalo”, apunta Guiomar Agui- Ismael queixadas etc. que Na queixería elaboran paralofinalizar, unha cata de afirma la robotización es e, tualización del software Lely Horizon, precio de la leche que Aquí futuro, una semana forma inteligente de queixos idela que en Jogu. “Es de mucho lar, Farmdisponen Management Support Lely. el ou catro días por queixo fresco, e manteñen un deberían. faladoiro sobre sesector. produce leche de igual facer o de mejor vacas. Subraya que sedous han o más avanzado, por ejemplo, nos da s Como exemplo, mostra unha gráfica na ordeñar ois que é o las mías vendido, e outros “Isto deberiámolo todos, calidad que en el resto de Europa, pero logrado unos avances importantes en consejos y nos proporciona un índice cque se ven os ingresos por leite e o custo días queixos madurados, mentres que deixar que o consumidor veña a ver de os no tenemos los precios iguales. como el hecho de que animais”, enalimentación el que se valora producción, la este a da de cadalaanimal. ral o leiteaspecto, fresco sae diariamente. puntualiza. e ne más información sobre e a LOS CORALES DE BUELNA TRAZO

os r +34 606 022 405 de o os +34 671 646 745 inie +34 676 182 349 os re+34 685 117 350 svir s+34 665 772 747 etien +351 227 538 339 s do s eta soos, OUTEIRO DE REI

AIZOAIN

VILA NOVA GAIA

vp030_publi_lely_galego.indd 45

AVILA

Suseu LelyLely Center locallocal le dará más información sobre O Center daralle máis información este hito enfito el ordeño. sobre este no muxido. Lely Center Los Corrales Lely Center Outeiro Lely Center Aizoain Lely Center Trazo Lely Center Avila Lely Center Vila Nova

+34 606 022 405 +34 671 646 745 +34 676 182 349 +34 685 117 350 +34 665 772 747 +351 227 538 339

1/4/22 11:01

NA GRANXA

GANADERÍA AS RÍAS SAT. TORDOIA (A CORUÑA)

En Vaca.tv

José Ramón, Raquel e Begoña Castro, propietarios da granxa, no centro, xunto aos seus pais, Antonio Castro e María Recouso, e aos fillos de Raquel, Hugo e Paula

Tripla de gandeiros Neste número especial sobre a sementeira do millo forraxeiro quixemos coñecer os gañadores do noso concurso “Outra vaca no millo 2021”: os irmáns Castro Recouso. Begoña, Raquel e José Ramón son os tres propietarios de Ganadería As Rías SAT, unha granxa herdada de seus pais na que suman a día de hoxe, tras anos de crecemento, un total de 400 cabezas.

Localización: Tordoia (A Coruña) Propietarios: Begoña, Raquel e José Ramón Castro Recouso N.º total de animais: 400 Vacas en muxidura: 230 Media de produción: 34 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,90 % Porcentaxe de proteína: 3,60 % RCS: 200.000 cél./ml Venda do leite: Pascual

egoña, Raquel e José Ramón Castro comezaron a traballar na gandería dos seus pais, en Tordoia, provincia da Coruña, xa dende moi novos. “De pequenos fixéronnos traballar, algo que considero boa cousa”, lembra Raquel Castro, unha das socias de Ganadería As Rías SAT. A granxa dos seus proxenitores, Antonio Castro e María Recouso, era unha gandería con cerca dun cento de vacas, que mantiñan trabadas, saían ao pasto e muxíanse en circuíto.

Aos tres irmáns lles gustou a profesión e, aínda que Begoña e Raquel continuaron estudando uns anos tras rematar o bacharelato, os tres decidiron finalmente quedar no proxecto iniciado polos seus pais. O 2002 foi o ano do cambio. Crearon a Sociedade Agraria de Transformación entre os cinco membros da familia e construíron unhas instalacións novas, que serían o xerme da actual nave de produción. “Notamos unha diferenza total, tanto para as vacas coma para nós –asegura Raquel–, sobre todo do circuíto á sala”. Desde ese momento ata a actualidade, Antonio e María xubiláronse e a granxa foi medrando pouco a pouco en número de animais ata chegar ás 400 cabezas. “Agora mesmo temos unhas 230 vacas en produción e ao redor de 30 secas”, reconta José Ramón, o irmán máis novo e socio tamén da explotación.

46 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_naGranxa_asRias_galego_SABE.indd 46

1/4/22 11:41

NA GRANXA

VÉNDENLLE TODA A SÚA PRODUCIÓN A PASCUAL, EMPRESA COA QUE LEVAN TRABALLANDO DESDE HAI MÁIS DE 25 ANOS

VENCEDORES DO CONCURSO “OUTRA VACA NO MILLO 2021” Como xa vén sendo habitual nestes últimos outonos, o Facebook da revista Vaca Pinta organizou durante o mes de outubro do pasado ano o concurso fotográfico “Outra vaca no millo”, no que participaron un total de 93 imaxes coa mesma temática: os días de ensilado.

Alta Calidad Alemana Asegurada!

Begoña, Raquel e José Ramón Castro participaron no mesmo animados pola parella deste, Sandra Míguez, encargada de facernos chegar a fotografía que podedes ver baixo estas liñas e que titularon: “A nova xeración apunta maneiras”. Tras o prazo de votacións, alzouse gañadora cun total de 890 votos. A Ganadería As Rías convertíase así na gañadora do trofeo Vaca Pinta, dun lote de camisetas para os protagonistas da foto e dun paquete de sementes de millo para dúas hectáreas proporcionado por Botica do Campo. Aproveitamos a nosa visita á granxa para entregarlles todos os premios e para realizarlles unha foto a todos de novo cos agasallos.

NOVEDAD

CAZO OR DISTRIBUID JE A FORR

NOVOEUDNAIFEDED CAZ

Tel. (+34) 985 634 238 Schäffer Ibérica • info@schaffer-iberica.com

www.schaffer-iberica.com 03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 47

vp030_naGranxa_asRias_galego_SABE.indd 47

4/4/22 18:35

NA GRANXA

RAQUEL CASTRO: “AS VACACIÓNS SEMPRE AS PODEMOS ORGANIZAR CON TEMPO. XA É UN AVANCE, POIS OS MEUS PAIS NON SE PODÍAN PERMITIR ISO”

DÚAS LOCALIZACIÓNS

Establo novo no que aloxan as produtoras, as secas e os boxes das acabadas de nacer

As xatas toman leite de vaca pasteurizado ata a desteta

Con elas logran unha media de produción de 34 litros por vaca e día, cunhas medias de 3,90 % de graxa e 3,60 % de proteína. “Se non hai ningún problema puntual, estamos sempre ao redor das 200.000 células somáticas no reconto”, puntualiza Raquel.

VENDA DO LEITE E DIVISIÓN DE TRABALLOS Véndenlle toda a súa produción a Pascual, empresa coa que levan traballando desde hai máis de 25 anos e o prezo no momento da nosa visita era de 33 céntimos/litro, máis calidades e IVE. Teñen o contrato en vigor ata este mes de marzo e José Ramón asegura que “todo dependerá de como sexa a campaña nova que nos presenten, contamos con algo de

suba, pero veremos finalmente o que nos propoñen”. En canto á organización dos traballos, entre os tres reparten as tarefas diarias. Raquel explica que “José Ramón se dedica máis á limpeza de camas e á xestión da alimentación e que tanto ela como a súa irmá, Begoña, se encargan do muxido e da recría”. Ser tres ao cargo da granxa permítelles certa flexibilidade á hora das libranzas, de ter que coller algún día libre ou de distribuírse uns días de vacacións. “Levámonos ben –recoñece Raquel–. É certo que hai semanas que non libramos, pero, cando alguén necesita algo, pode ausentarse sen problema e as vacacións sempre as podemos organizar con tempo. Xa é un avance, pois os meus pais non se podían permitir iso”.

Os animais de As Rías están divididos en dúas localizacións: os establos da granxa máis antiga, onde permanece a gran maioría da recría, e a nave máis nova, coas vacas en lactación, as secas e as xatas acabadas de nacer. Nas instalacións orixinais da explotación, as xatas e xovencas están distribuídas en varios lotes segundo a idade. “Son trasladadas a esta zona da granxa cando teñen dous meses, máis ou menos, e volven á nave de produción dous meses antes de parir”, apunta Begoña Castro, outra das socias da SAT. Na nave principal diferencian tres espazos: a parte dos cubículos, a maioritaria, onde descansan os animais en muxidura e as secas; unha zona de parideira, e unha fileira de boxes individuais onde instalan as xatas máis pequenas. As camas das produtoras son de area. “Temos unha parte delas que teñen por debaixo colchoneta e area por riba e outras son só de area. Aireámolas cunha fresadora e enchémolas de area unha vez á semana. Canto máis brandas están, mellor se deitan”, recoñece José Ramón. A liña de comedeiro conta cunha superficie en resina para facilitar a limpeza e teñen salpicados pola nave un total de oito bebedoiros de volteo, que adecúan todos os días. Ademais, dispoñen dun arrimador de comida que se lles encarga deste traballo cada dúas horas. Para a ventilación do espazo de produción contan con varios ventiladores de teito e cun sistema de vaporización de auga ao longo de todo o comedeiro principal. “Cando ía moita calor, as vacas non comían e baixaba moito a produción. Instalamos este sistema hai cinco ou seis anos e notamos melloría. Detecta a temperatura e cando sobe de 24 graos, actívase só”, di o gandeiro.

48 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_naGranxa_asRias_galego_SABE.indd 48

4/4/22 18:34

SISTEMA SISTEMA DEDE CRUZAMIENTO CRUZAMIENTO DEDE 3 RAZAS 3 RAZAS SISTEMADE DECRUZAMIENTO CRUZAMIENTODE DE3 3RAZAS RAZAS SISTEMA

RENTABILIDAD RENTABILIDAD VITALICIA VITALICIA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN GRASA GRASA + + PROTEÍNA PROTEÍNA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN GRASA GRASA + + PROTEÍNA PROTEÍNA COSTES COSTES

TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS DE SALUD DE SALUD COSTES COSTES TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS SALUD DEDE SALUD DÍASDÍAS LONGEVIDAD LONGEVIDAD

+33% +33% +33% +33%

== ==

-26% -26% -26% -26% +147 +147

TÍFICAME EN TÍFICAME EN TÍFICAM EN TÍFICAME E EN

O O

REDUCCIÓN DE LA REDUCCIÓN DE LA MORTINATALIDAD MORTINATALIDAD

ORBO A PRP AB D D TENTE

+147 +147

R OB A B PR O PA TE D D N

DÍAS DÍAS LONGEVIDAD LONGEVIDAD

RENTABILIDAD RENTABILIDAD VITALICIA VITALICIA

* Estudio * Estudio de 10de años 10 años dirigido dirigido por lapor Universidad la Universidad de Minnesota. de Minnesota. Resultados Resultados confirmados confirmados por elpor Journal el Journal of Dairy of Dairy Science Science

CI CI

REDUCCIÓN REDUCCIÓN DEDE LALA MORTINATALIDAD MORTINATALIDAD

Global Global Genetics Genetics Galicia Galicia Global Global Genetics Genetics * Estudio de años 10 años dirigido la Universidad de Minnesota. Teléfono: Teléfono: 619 760 619 916 760 916 * Estudio P.N. P.N. Európolis Európolis C/Londres C/Londres 29A 29A de 10 dirigido porpor la Universidad de Minnesota. Resultados confirmados el Journal of Dairy Science confirmados porpor el Journal of Dairy Science global@globalgenetics.es global@globalgenetics.es Resultados 28232 28232 Las Rozas, Las Rozas, Madrid Madrid galicia@globalgenetics.es global@globalgenetics.es

procross.info procross.info

Global Genetics Galicia Global Genetics Galicia Teléfono: 619 760 916 Teléfono: 619 760 916 global@globalgenetics.es global@globalgenetics.es

vp030_anuncio_GLOBAL.indd 49

Global Genetics Global Genetics P.N. Európolis C/Londres 29A P.N. Európolis C/Londres 29A 28232 Rozas, Madrid 28232 LasLas Rozas, Madrid

21/3/22 10:52

NA GRANXA

As camas son de area e os bebedoiros, de volteo

BEGOÑA CASTRO: “DÁMOSLLE MOITA IMPORTANCIA AO BENESTAR ANIMAL, REVISAMOS AS CAMAS DOS MÁIS PEQUENOS TODOS OS DÍAS Á MAÑÁ E Á NOITE, POIS NON PODEN ESTAR MOLLADOS”

Moxen 230 vacas nesta sala de 24 puntos

A limpeza desta nave realízase con arrobadeiras de cable programadas para pasar varias veces ao día e todos os residuos se almacenan nunha fosa con capacidade para dous millóns e medio de litros. Tanto a parideira como os boxes individuais contan con camas de palla. Segundo comenta Begoña, “dámoslle moita importancia ao benestar animal, revisamos as camas dos máis pequenos todos os días á mañá e á noite, pois non poden estar mollados”. Nas instalacións vellas o chan é emparrillado con acceso a dúas fosas de xurro máis pequenas.

DOUS MUXIDOS EN SALA Moxen as vacas nunha sala de muxido traseiro de 24 puntos con saída rápida dúas veces ao día, sobre as sete da mañá e as seis e media da tarde. “Normalmente –declara Raquel– estamos dúas persoas para o muxido, miña irmá e mais eu. Lévanos o traballo sobre dúas horas ou dúas horas e cuarto”. O rabaño de produtoras está segmentado en tres bloques por dous motivos principais: organización do gando e capacidade da sala de espera. “Primeiro, muximos o primeiro lote, de paridas recentemente e alta

produción; despois, metemos as vacas dun segundo grupo, as que dan menos leite, e, finalmente, entra o terceiro dos lotes formado por vacas enfermas ou con algún tipo de problema. Así, non temos perigo de que este último leite se mesture co que vendemos”, describe Raquel. Os colares de identificación de todas as vacas en muxidura, que instalaron hai uns cinco anos, permítenlles estar muxindo e coñecer os datos máis destacados dos animais, como “se están dando máis ou menos leite que o día anterior, o que nos permite detectar se algunha pode estar en celo ou desenvolvendo algún tipo de enfermidade –alerta Raquel–. Cando dan pouco leite, é por algo. Ao rematar o muxido, imos comprobar os datos no ordenador e confirmamos que animais debemos revisar”.

50 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_naGranxa_asRias_galego_SABE.indd 50

1/4/22 11:41

Gestión de residuos Desde Etxe Holz, analizamos tu situación para darte la mejor solución para tu explotación. Contamos con más de 50 años de experiencia tanto en los sistemas de tratamiento y gestión de purines (separadores, agitadores, bombas, biocélulas, sistema umbilical, tubos colgantes, enterradores, cisternas...) como en proyectos de biogás. Si tienes un poyecto en mente sobre gestión de purines, agricultura de precisión o energías renovables... ¡No dudes en ponerte en contacto con nosotros, estaremos encantados de ayudarte!

¿Hablamos? etxeholz@etxeholz.net www.etxeholz.net +34 683 61 24 06

vp030_publicidade_etxeholz.indd 51

22/3/22 11:29

NA GRANXA

LUIS FERNÁNDEZ COUTO Asesor de alimentación e reprodución en Ganadería As Rías SAT “O MEU OBXECTIVO É BÁSICO: LOGRAR PREÑAR VACAS, PARA QUE HAXA PARTOS E DEAN LEITE” Cantos anos leva asesorando a Ganadería As Rías? Creo recordar que levamos traballando xuntos uns seis ou sete anos. Tiñan problemas de reprodución combinados con alimentación. Puxéronse en contacto comigo para a parte de alimentación e logo xa empecei a realizar o servizo completo. Como é a súa rutina nesta granxa? As visitas son quincenais. En relación ao aspecto reprodutivo, o que facemos é exploración posparto e sincronización, tendo en conta un período de espera voluntario de entre 70 e 80 días en función da produción de leite. Agora mesmo traballan cun sistema de detección, entón simplemente sincronizamos os animais aos que non se lles detectou en celo ou que non están ciclando e a todos os que aparezan con diagnósticos negativos. Realizo un primeiro diagnóstico aos 26 días, a primeira revisión entre os 60 e os 80 días, onde se sexan, e outra revisión antes de secar, aos 150 días.

Na parte de alimentación, preparamos unha única ración para as vacas en lactación e outra para as secas. Neste senso, tentamos conseguir un bo nivel de dixestibilidade no silo de millo, un bo nivel de amidón e que as forraxes sexan moi aproveitables para lograr o máximo rendemento na produción de leite. O meu obxectivo é básico: lograr preñar vacas, para que haxa partos e dean leite. Como é de importante a análise dos datos? Os gandeiros de As Rías utilizan unha aplicación informática coa que podemos interactuar e poñer uns obxectivos de preñeces, comprobar a fertilidade en todos os aspectos, tanto por touro como por días en leite, por lactación... Cos datos que obtemos, intentamos detectar posibles problemas para atallalos canto antes. Este tipo de ferramentas permiten ter a realidade da granxa, ver que animais son ineficientes, tomar decisións de eliminación, de selección xenética, de fertilidade dos touros… Facilitan unha análise rápida e sinxela.

JOSÉ RAMÓN CASTRO: “BUSCAMOS QUE TEÑAN BOAS PATAS, BOS UBRES E QUE SEXAN VACAS FUNCIONAIS, QUE POIDAN CHEGAR A FACER MOITOS PARTOS”

COMPOSICIÓN DAS RACIÓNS O grupo en muxidura come cada día unha ración composta por 30 kg de silo de millo, 10 kg de silo de herba, 9 kg de penso, 3 kg de gran húmido e 0,5 kg de palla. Segundo explica José Ramón, “preparámoslles esta ración no carro mesturador á mañá e á noite. Ademais, elaboramos outras dúas racións no carro: a das vacas secas e a das xovencas máis adultas”. As secas aliméntanse de 10 kg de silo de millo, 10 kg de silo de herba, 4 kg de palla e 2 kg de penso, e as xovencas toman unha mestura con 15 kg de silo de herba, 10 kg de silo de millo, 4 kg de herba seca e 2 kg de penso. En canto á alimentación das xatas máis novas, Begoña destaca que

“unha vez que nacen, intentamos darlles un bo costro canto antes e colocámolas en boxes individuais, onde comezan a tomar leite de vaca a través dunha pasteurizadora móbil que temos. Ao principio iniciamos a súa alimentación con dous litros de leite e logo ímoslles aumentando pouco a pouco. Ademais, teñen desde o primeiro día a disposición herba seca, penso e auga”. Mantéñenas nos boxes ata os dous meses, que fan a desteta, e logo trasládanas aos establos da recría, onde se alimentan de palla, penso e auga ata os 4 meses, que se inician a comer a mestura do carro. Aos 15 meses, xa preñadas, saen a un patio ata os dous meses antes de parir, que volven á nave de produción.

CULTIVOS EN 90 HA Xestionan un total de 90 hectáreas, das que 65 ha están dedicadas a rotación de millo e herba; o resto queda en pradeira permanente. “Sementamos o millo a finais de abril ou principios de maio e adoitamos utilizar un ciclo 500, que recollemos a inicios de outubro”, conta José Ramón Castro. Aproxímanse cada ano a un rendemento medio de 45.000 kg/ha. Para os cultivos pratenses, elixen raigrases e realizan dúas cortas ao ano. Encárganse eles mesmos de moitos dos traballos de laboreo das terras, menos do picado e do transporte nos días de ensilado, que lles contratan a empresas de servizos. Tamén acoden a este tipo de axuda para a xestión dos xurros. Tanto o millo como a herba que conseguen coas súas terras son suficientes para o mantemento do seu rabaño. “Só compramos o penso e algo de palla”, asegura o gandeiro.

MELLORA XENÉTICA A media de número de partos da explotación é duns 2,9, o intervalo entre partos aproxímase aos 410 días e a media de inseminacións por preñez está en 2,2, para vacas, e en 1,5, para xovencas. A primeira inseminación das xovencas realízana aos 14 meses ou 14 meses e medio, en función da súa capacidade corporal, e o resto dos celos detéctanos coa axuda dos colares. “Desde que traballamos con eles, notamos que melloramos moito neste aspecto. Logramos recoñecer celos que antes seguramente se nos escaparían”, confirma José Ramón.

52 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_naGranxa_asRias_galego_SABE.indd 52

1/4/22 11:41

La gama más completa de inoculantes para ensilado, ahora también on-line

Consigue los mejores productos para tu explotación y aprovecha nuestro descuento especial on-line. Además, podrás conseguir un diagnóstico de tu silo completamente gratis*.

Comprometidos con la calidad de tu forraje *Sujeto a condiciones. Consulta a tu Asesor Agronómico.

Visítenos en: corteva.es I @cortevaES , ,

® TM SM

vp026_publicidade_pioneer_silo.indd 53

5/4/22 11:48

NA GRANXA Vista aérea da nave de produción

Silo de herba, silo de millo e gran húmido para a composición das racións

XESTIONAN UN TOTAL DE 90 HECTÁREAS, DAS QUE 65 HA ESTÁN DEDICADAS A ROTACIÓN DE MILLO E HERBA; O RESTO QUEDA EN PRADEIRA PERMANENTE

A mellora xenética dos animais é unha parte importante na xestión diaria da Ganadería As Rías. “Buscamos que teñan boas patas, bos ubres e que sexan vacas funcionais, que poidan chegar a facer moitos partos”, destaca José Ramón da súa selección. A día de hoxe o gandeiro coruñés recoñece que segue preferindo os touros probados aos xenómicos, pero “sempre escollemos algún xenómico entre os seis que adoitamos usar en cada campaña”. Dentro da xestión reprodutiva teñen tamén en conta o traballo con seme sexado: “Facemos unha primeira inseminación con sexado en

moitas das xovencas e nas mellores vacas. Se nun primeiro intento non quedan preñadas, xa pasamos a convencional”.

ESTABLES DE CARA AO FUTURO Tanto José Ramón como Raquel e Begoña ven a súa gandería nun momento de estabilidade, non pensan en crecer, senón en esperar a ver o que depara o futuro. José Ramón apunta que “a man de obra é escasa e agora mesmo non nos caberían máis animais nas instalacións. A situación do sector en xeral é complexa, pero debemos mirar cara a adiante, non queda outra”.

54 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_naGranxa_asRias_galego_SABE.indd 54

1/4/22 11:42

Muxir o dobre de vacas no mesmo tempo A gandería cordobesa Hermanos García García (Añora) decidiu apostar polo crecemento hai aproximadamente uns dez anos. Situados orixinalmente preto do centro da localidade e cunhas 80 vacas en muxidura, estaban moi limitados para ter máis animais, polo que decidiron comprar un terreo a dous quilómetros e construír unhas instalacións novas. Ao tomar esta decisión, era imprescindible deixar de traballar coa sala 7x2 en espiña de peixe que tiñan e decantáronse por unha sala paralela GEA Global 90 12x2 de saída rápida. Co cambio, en 2018, pasaron en pouco tempo dos 80 animais en lactación a 212. Tras este incremento, destacan tres beneficios: maior rapidez e comodidade no muxido, máis confort nos animais e mellor toma de decisións grazas aos datos facilitados pola sala e os podómetros CowScout. Actualmente traballan na gandería os seus dous propietarios, os irmáns José María e Rafael García; a parella deste, Rocío Sánchez; o seu fillo, Adrián Sánchez, e o seu sobriño, Jesús Sánchez. Falamos con todos eles e con Moisés Díaz, da empresa José María Díaz Cobos, distribuidora de GEA en Valle de los Pedroches, e Juan Alpiste, delegado de posvenda de GEA no sur de España e Canarias.

vp030_publi_gea_galego.indd 55

4/4/22 18:43

Nome da explotación: Hermanos García García Localización: Añora (Córdoba) Número total de animais: 353 Vacas en produción: 212 Media de produción: 39 litros/vaca/día Número de muxidos: 2 Porcentaxe de graxa: 4 % Porcentaxe de proteína: 3,45 % RCS: 122.000 cél./ml

Rafael García: “Notamos maior confort nas vacas e nós traballamos con moitísima máis comodidade” Que sala tiñan antes de instalar esta? Muxiamos cunha sala 7x2 de espiña de peixe. Por que se decidiron a cambiar de sala? A nosa gandería orixinal estaba moi preto de Añora e non nos permitían crecer máis. Alí estabamos moi limitados. En 2013 compramos o terreo actual, construímos a explotación nova e, para poder crecer en número de animais e traballar máis comodamente, apostamos por unha sala con máis capacidade. Por que se decantaron por GEA e por este modelo? Porque cremos que teñen boas máquinas e, sobre todo, polo servizo, que nesta zona é bastante bo. Esta sala Global 90 12x2 de saída rápida era un modelo máis económico e vimos que funcionaba moi ben.

Juan Alpiste Delegado de posvenda de GEA no sur de España e Canarias

Que características destaca desta sala? Esta sala Global 90 12x2 montouse coa intención de muxir en tres horas como máximo e buscar máis confort para os animais. No proxecto incorporáronse os armarios Multiline, o Dematron 70, o colector Classic 300 e, nun futuro, colocarase un empuxador na sala de espera. En que consiste o seu asesoramento posvenda? O meu traballo comeza case coa venda dos equipos. Tentamos realizar as mellores recomendacións e pautar xa desde un principio unha serie de revisións anuais para que a máquina estea sempre en perfecto funcionamento. Xunto aos

vp030_publi_gea_galego.indd 56

Como planificaron o proceso de cambio? Da granxa antiga a esta localización hai tan só uns dous quilómetros; entón os animais trasladámolos andando. Ao acabar de muxilos alí, trouxémolos para esta nova granxa, mentres os técnicos desprazaban o tanque e todo o resto das instalacións. Como foi a adaptación dos animais e dos traballadores? Os animais tiveron que acostumarse a outra colocación para o muxido, pois a outra sala era espiña de peixe e esta é paralela. Ao principio tardaban un pouco, pero a verdade é que se adaptaron rápido. Quizais nos custou máis a nós, porque nos puñamos nerviosos á hora de muxir e tivemos que aprender a utilizar o sistema novo da sala.

“Os gandeiros gañaron calidade de vida e os animais están moi cómodos e producindo ben” meus distribuidores, estamos moi ao corrente de todos os datos das nosas granxas para tentar corrixir canto antes os posibles problemas que poidan xurdir. A miña función é facer un seguimento de todo o traballo, ter moi claro que os equipos deben funcionar perfectamente, porque, se non, non imos ter unhas boas calidades de leite. Que beneficios podería destacar desta sala en particular? Realmente organizáronse moi ben os traballos da explotación. Ao ser un núcleo familiar, o que notaron é que repartiron moito mellor os traballos, gañaron en calidade de vida. Aos animais véselles moi cómodos e están a producir moi ben, teñen uns bos datos en canto a células somáticas, graxa e proteína.

4/4/22 18:43

Que diferenzas notaron co cambio? Obtemos moitísimos máis datos sobre a produción dos animais, a condutividade... Ademais, notamos maior confort nas vacas e nós traballamos con moitísima máis comodidade. Este cambio achegou saúde para os animais, porque están máis desafogados, teñen máis espazo e benestar, e nós realizamos o traballo máis cómodos e con máis información. Que valoración fan do cambio? Se teño que valorar o cambio agora mesmo do 1 ao 10, eu diría que un 10. Teñen algún equipamento máis de GEA? Si. Contamos cos podómetros CowScout en todas as vacas e, grazas a eles e aos armarios Multiline e ao DairyPlan, temos acceso a moita información de cada produtora. Os podómetros captan os celos perfectamente. Ao ter un volume de animais, se non é por eles, non os detectas tan ben, porque a moitas vacas non as ves. De cara ao futuro, pensan en crecer máis? Non temos pensado crecer máis, porque agora mesmo traballamos na granxa cinco persoas e aumentar o rabaño implicaría buscar máis persoal. Entre nós confiamos plenamente no noso traballo, pero atopar empregados responsables non é unha cuestión fácil nesta zona. Miramos cara a adiante co que temos e con isto conformámonos.

“Dentro da nosa organización, eu estou máis centrado nos traballos de limpeza, de alimentación, do laboreo e recolección dos cereais e da revisión dos datos. Grazas ao programa DairyPlan e aos podómetros CowScout, que xa tiñamos na granxa anterior, podo facer un control mellor do traballo diario. Os podómetros axudáronnos a mellorar na detección de celos. Cando chego á primeira hora da mañá, reviso toda a información que teño no ordenador, apunto os celos e comprobo as distintas alarmas que poida haber.”

Rocío Sánchez: “Tardamos o mesmo tempo en muxir máis do dobre de animais” “Encárgome do muxido, ademais de axudarlles coa recría e coa reprodución. Co cambio de granxa e de sala notamos unha mellora moi grande. O muxido e o manexo dos animais fanse moito máis cómodos. Agora mesmo pode realizar o traballo unha persoa soa, antes non había forma. O tempo de muxido tamén mellorou. Tardamos o mesmo tempo en muxir máis do dobre de animais.”

ENTREVISTA En vídEo

Moisés Díaz Responsable da empresa José María Díaz Cobos, distribuidora de GEA na zona

Por que recomendaron esta sala para esta granxa? Rafael García chamounos porque quería ampliar a explotación e cambiarse de localización. Decidimos entre todos que unha boa opción sería montar unha Global 90 12x2, para poder facilitar o crecemento da gandería nos seguintes anos.

vp030_publi_gea_galego.indd 57

José María García: “Os podómetros axudáronnos a mellorar a detección de celos”

“Esta sala permítelles ter máis comodidade e tempo libre” Como foi o proceso de instalación de todo o proxecto? Ao ser unha granxa de nova creación, o proceso de instalación foi moi cómodo e rápido. O gandeiro estivo connosco sempre. Que beneficios está a achegar esta sala nesta gandería? Esta sala axudoulles a muxir o dobre de vacas en menos tempo, a ter máis comodidade e a conseguir máis horas libres. Ademais, o benestar animal tamén mellorou bastante.

4/4/22 18:44

INTERNACIONAL

Girolando (esq.) e jerhol son dous exemplos das novas razas desenvoltas en América Latina con gran rusticidade e adaptación ao clima

Unha viaxe fascinante por América Latina Tras catro anos traballando para Laboratorios Hipra no norte de España, en xaneiro de 2015 o veterinario Antonio Souto aterraba en México para ocupar o posto de coordinador dos Servizos Técnicos e Marketing da compañía en América Latina. Nas seguintes páxinas, relata o seu periplo por este continente despois do seu traslado desde o pequeno concello coruñés de Zas ata Guadalaxara, a segunda cidade máis populosa de México, con seis millóns de habitantes, ao tempo que nos ofrece un ameno percorrido histórico e cultural por estas terras. Antonio Souto Ferraz Servicio Técnico de Mastitis Ruminants Business Unit www.hipra.com

GUADALAXARA, O ANTIGO REINO DE NOVA GALICIA

miña chegada a esta cidade comezou con mal pé. O taxista que me trasladou do aeroporto ao hotel, despois duns minutos de charla, preguntoume se coñecía a Vicente Fernández. Contesteille, naturalmente, con outra pregunta: “Xoga no Real Madrid ou no Barça?”, pensando que quizais era un xogador mexicano na liga española. O home, indignado, case provoca un accidente coa freada: Non coñece vostede o maior músico mexicano de todos os tempos, o universal Vicente Fernández?”. Lembrei entón as rancheiras que cantaba Rocío Durcal e caín na conta, e lembrei tamén, cun calafrío, a violenta fama das xentes deste país. Salvei a miña vida e

aprendín que case sempre é mellor calar a boca. Guadalaxara é unha cidade moderna, pero cun gran pasado colonial. Fundada en 1542, recibe o seu nome en homenaxe á cidade natal española de Nuño Beltrán de Guzmán, o seu fundador e primeiro gobernador. É a capital do estado de Jalisco e coñéceselle en México como “A Perla Tapatía”, “A Perla de Occidente” ou “A Noiva de Jalisco”. Ao pouco de instalarme, descubrín abraiado que non me movín da casa, porque vivía no que fora o Reino de Nova Galicia, que nace en 1531 por orde de Isabel de Portugal, esposa de Carlos I de España e emperatriz do Sacro Imperio Romano Xermánico; por tanto, tamén raíña de España. A súa fundación tiña un obxectivo político: compensar o crecente poder do bando de Hernán Cortés no resto dos territorios conquistados. Tivo inicialmente a súa capital en Santiago de Galicia de Compostela (hoxe é aínda unha pequena aldea co nome de

Compostela) e, máis tarde, trasládase a Guadalaxara. O Reino de Nova Galicia foi o segundo centro administrativo da nova colonia, sede da Real Audiencia de Guadalaxara con xurisdición na metade norte do país. Foi un territorio con independencia administrativa, xa que reportaba directamente á Coroa de Castela, ata a súa integración en 1786 no Virreinato de Nova España. Do seu esplendor pasado dan boa conta os magníficos edificios do seu centro histórico. Tamén descubro o bo tequila, xa que a pouco menos dunha hora desta cidade se atopa a localidade de Tequila, centro da produción mundial deste máxico destilado; en 2020 saíron das súas adegas máis de 374 millóns de litros. Prodúcese a partir do agave ou maguey, unha planta de follas grosas e carnosas, pero que na súa raíz forma a cabeza do maguey, unha sorte de piña de entre 30 e 120 kg, a partir da cal se destila o famoso licor.

58 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_internacional_antonioSouto_galego.indd 58

5/4/22 11:49

INTERNACIONAL

EN JALISCO ENCÓNTRASE O MAIOR PRODUTOR DE OVOS DO MUNDO [...], CONTA CUNHA GRAN PRODUCIÓN PORCINA E É O PRIMEIRO TAMÉN EN PRODUCIÓN LEITEIRA DE MÉXICO

www.abristhor.es La solución fácil y ecónomica

Naves industriales, agrícolas y ganaderas www.easy-covering.com

Planta e cabeza de maguey, da cal se obtén tequila

JALISCO, O MAIOR ESTADO AGROGANDEIRO DE MÉXICO Jalisco é o maior estado agrogandeiro do país. Alí atópase o maior produtor de ovos do mundo (os mexicanos consomen un ovo diario por cabeza, todas as mañás almorzan ovos), cunha gran

produción porcina e o primeiro tamén en produción leiteira de México. É berce tamén da charrería, unha sorte de deporte no que o xinete montado a cabalo demostra a súa destreza co lazo nun espazo chamado “lenzo charro”, similar a unha praza de touros.

- Ahorro de hasta un 90% en cimentación. - Gran aislamiento y luminosidad. - Ventilaciones automóticas. - Menor estrés térmico. - Mejores condiciones internas. C/ Mª Glez “La Pondala”, nº41 33393 - Gijón - Asturias Tlfn: 985 303 752

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 59

vp030_internacional_antonioSouto_galego.indd 59

4/4/22 11:14

INTERNACIONAL

Mozos co tradicional traxe de charro

Unha vez instalado en México, empezo a viaxar polo continente: O Brasil, Uruguai, Ecuador, Perú, Colombia, Costa Rica... e comezo a descubrir un fascinante territorio cheo de contrastes. Empeza de verdade a aventura.

A TERRA E AS SÚAS XENTES América Latina está conformada por vinte países. A enormidade do seu territorio queda patente se comparamos as cifras con España. México, con dous millóns de quilómetros cadrados, ten un tamaño catro veces maior que o noso Estado (pouco máis de medio millón). Arxentina é cinco veces España, pero o territorio do Brasil é dezasete veces o de España! O continente está habitado por seiscentos vinte millóns de persoas. As súas altas taxas de natalidade (nacementos ao ano por cada mil habitantes) aseguran un crecemento sostido da poboación; supera os dezaseis nacementos por cada mil habitantes, mentres que en España, por exemplo, a taxa de natalidade é de 8,4, é dicir, aquí nacen anualmente a metade de nenos. O Brasil con 208 millóns de habitantes, México con 124 e Colombia con 49 lideran o ranking de países máis poboados. É, por tanto, un continente novo, onde crece o número de consumidores e onde non falta a man de obra. Castelán e portugués son os idiomas máis falados, pero aínda se conservan algúns precolombinos: quechua na

rexión de Los Andes, con oito millóns de falantes, guaraní con doce ou aymara con 2,2. Se un turista visita a Riviera Maya aínda pode ouvir o idioma dos aztecas, o Náhuatl, que falan uns tres millóns de persoas. A relixión predominante, ademais do fútbol, segue a ser a católica, pero nas últimas décadas hai un notable incremento de grupos protestantes, especialmente evanxelistas, que conseguiron unha notable influencia política en países como O Brasil. Mención á parte merecen os menonitas, unha rama pacifista do movemento anabaptista, orixinado no século XVI como expresión radical da Reforma protestante. Os anabaptistas ou rebautizados avogan pola libre elección de crer en Deus e por iso bautizan os seus fieis xa de adultos. Firmes crentes na austeridade da Igrexa e na separación Igrexa-Estado, foron perseguidos por propios e estraños e víronse obrigados a fuxir ao continente americano durante os séculos XIX e XX, onde estableceron comunidades agrícolas no Canadá, México, Paraguai, Uruguai e no Brasil. Ata a actualidade están moi ligadas á produción de leite e queixos. O queixo menonita é moi coñecido e apreciado en México. Cando un visita as oficinas de inmigración en Guadalaxara, é moi común atoparse cunha destas familias. É unha estampa adorable que nos leva moitos séculos atrás.

O CENSO VACÚN EN AMÉRICA LATINA É DE 400 MILLÓNS DE CABEZAS, O 28 % DO CENSO MUNDIAL. UN CASO CURIOSO É O DE URUGUAI, CON CASE CATRO VECES MÁIS VACAS QUE HABITANTES

Os menonitas están moi ligados á produción de leite e queixo. Na foto, familia menonita en Durango (México)

60 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_internacional_antonioSouto_galego.indd 60

4/4/22 11:14

La ganadería del futuro

Gestione mejor con UNIFORM www.uniform-agri.com +34 695 45 67 35 vp030_uniform_agri.indd 61

Ver vídeo

almudena@uniform-agri.com 21/3/22 10:54

INTERNACIONAL

EN COLOMBIA E OUTROS PAÍSES A JERHOL SUPUXO UNHA MELLORA NOS SISTEMAS DE PRODUCIÓN DE LEITE EN PASTOREO RESPECTO ÁS HOLSTEIN, AO PASAR DUNHA A TRES VACAS POR HECTÁREA

As razas girolando (esq.) e jerhol (dta.) están amplamente distribuídas polo Brasil, Paraguai, Colombia e América Central

O clima latinoamericano é tropical preto da liña do ecuador, cambiando a climas máis tépedos e fríos a medida que se avanza cara ao sur do continente. Podemos atopar zonas desérticas, coma no norte de México e climas tropicais e subtropicais, ata climas máis parecidos ao atlántico no sur do Brasil. Os latinoamericanos son xente con gran sentido do humor e enorme vitalidade, orgullosos da súa historia e a súa cultura e moi solidarios. Unha palabra tan de moda como “resiliencia” parece inventada para eles: a adaptación ás circunstancias é neles proverbial. Failles moita falta, porque padecen males endémicos coma a corrupción e o narcotráfico, que frean o desenvolvemento social de moitos territorios. Algúns mexicanos dicíanme con humor que era a herdanza que deixaramos os españois no continente, pero é, sobre todo, unha rexión que destaca pola súa xente. Unha proba diso é a que nos ofrece o mexicano Dorian Ulises López, quen percorre o país fotografando xente anónima e cando lle preguntan a que se dedica, responde: “Fotografo xente fermosa, porque aquí está a xente máis fermosa do mundo”

Ranking de cabezas bovinas por países Millóns de vacas O Brasil

219

México

Uruguai

Colombia

Perú

Arxentina

Chile

2,4

Paraguai

Bolivia

Ecuador

Costa Rica

1,3

Venezuela

15,5

No Brasil, a partir dos anos corenta do século XX, desenvolveuse o gando girolando como cruzamento entre holstein e gyr. O gir ou gyr é unha das principais razas de cebú orixinarias da India. Os girolando son animais de tamaño mediano, constitución robusta e unha cabeza prominente. Aos cinco anos os touros pesan unha media de 750 kg e as vacas 450 kg.

Cunha produción media ao redor dos 4.000 litros, o pico de produción nesta raza chega aos dez anos de idade e poden mantela satisfactoriamente ata os 15: lonxevidade, rusticidade e fertilidade son os tres puntos fortes desta raza. Ambas as razas, girolando e gyr, están amplamente distribuídas polo Brasil, Paraguai, Colombia e Centro América.

O SEU CENSO DE VACAS OCUPA O 28 % MUNDIAL O censo vacún en América Latina é de 400 millóns de cabezas, o 28 % do censo mundial. Un caso curioso é o de Uruguai, con case catro veces máis vacas que habitantes. E non só hai vacas frisoas; estas predominan nas granxas de alta produción, pero a produción de leite é tamén unha historia de adaptación nas vacas nesta terra. Desenvolvéronse novas razas con maior rusticidade e adaptación ao clima, das cales girolando e jerhol son dous bos exemplos.

Retratos do proxecto “Mexicano”, de Dorian Ulises López, que se expuxeron no Museo Whitney de Nova York dous meses antes da toma de posesión de Trump, como resposta ás súas declaracións racistas contra os mexicanos (https://www.instagram.com/dorianuliseslopezmacias/)

62 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_internacional_antonioSouto_galego.indd 62

5/4/22 11:50

Empresa de Nutrición y Salud Animal

Maximizamos la eficiencia técnica y económica de las ganaderías de vacuno lechero

Un equipo científico, internacional y multidisciplinar

Dellait España S.L. Plaza del Pan, n 11, 2 - 5 Talavera de la Reina, 45600, Toledo Contacto: 613 017 132 I 613 017 134. vp030_publi_dellait.indd 63

info@dellait.com | www.dellait.com

21/3/22 10:55

INTERNACIONAL

OS PREZOS PAGADOS AO PRODUTOR SON MOI SIMILARES AO PANORAMA EUROPEO. NA ARXENTINA, URUGUAI E COLOMBIA RECIBEN 0,30 €/LITROS; NO BRASIL E MÉXICO, 0,35 €

Muxido en potrero nunha finca colombiana (Jorge Granados)

A raza jerhol é un cruzamento entre holstein e xersei. As vacas teñen de media un tamaño de 400 kg e poden chegar a producir 28-30 litros diarios. A súa adaptabilidade a diferentes climas, a facilidade de parto e a rusticidade son tres das súas mellores características. En Colombia e outros países esta raza supuxo unha mellora nos sistemas de produción de leite en pastoreo respecto das holstein, ao pasar dunha a tres vacas por hectárea.

A PRODUCIÓN DE LEITE O continente produce 71 millóns de toneladas anualmente. Parece unha cifra pequena para os seus 620 millóns de almas, sobre todo se o comparamos coa UE, con 155 millóns de toneladas para 448 millóns de habitantes. O consumo per cápita de leite en moitos dos países está aínda moi lonxe dos 170 litros anuais mínimos por persoa recomendados pola OMS. Iso explica as cifras. Aínda que si se superan en Costa Rica, Uruguai ou Arxentina, a maioría dos países teñen aínda por diante un aumento sostido do consumo interno.

O Brasil con 34 millóns de TM, México con 12 millóns e Arxentina con 10 lideran a produción de leite. Os prezos pagados ao produtor son moi similares ao panorama europeo. Na Arxentina, Uruguai e Colombia reciben 0,31 €/litro, no Brasil e México, 0,35 €, mentres que en Perú (0,39 €) e Costa Rica (0,50 €) son os países onde se observan mellores prezos. Os sistemas de produción (cuadras, leiras, tambos, facendas...) son dependentes do clima. O free stall predomina nas granxas de alta produción en México, Perú, Costa Rica, O Brasil, Chile e Arxentina, con tamaños similares aos europeos de 50 ata 5.000 vacas en muxido. Na Comarca Lagunera da zona semidesértica do norte de México atópanse cortellos con ata 20.000 vacas en muxido, enormes granxas co sistema dry lot americano, pero é a excepción. O pastoreo segue a ser a forma de producir leite na maioría dos países latinoamericanos, sobre todo Centro América e Colombia, pero neste último país existe unha curiosa forma de muxir: o muxido en potrero, no cal as vacas non van á sala de muxido, senón que é a sala a que se despraza ás zonas de pastoreo.

O FUTURO O crecemento sostido da poboación, a alta dispoñibilidade de materias primas e a man de obra e o crecemento interno do consumo fan que as perspectivas da produción de leite sigan sendo un bo negocio para as próximas décadas. Oxalá sexa o futuro brillante que esta terra e as súas xentes se merecen.

AGRADECEMENTOS No camiño atopei xente extraordinaria. Grazas a Ariel Hernández e ao equipo Hipra de México, a Óscar Araya (Costa Rica), a Jorge Granados (Colombia), a Equipo Hipra (Perú), a Rafael Capozzol (Uruguai) e a Rafael Ortega (O Brasil).

64 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_internacional_antonioSouto_galego.indd 64

5/4/22 11:52

Vacatinta anuncio 2/2/22 14:59 P�gina 1 Vacatinta anuncio 2/2/22 14:59 P�gina 1

C C

M M

Y Y

CM CM

MY MY

CY CMY CY CMY

K K

CY CMY

Así de uen del ato as

de en aa en én un un e”.

ecay er noos nos

y os es do de nue

cil, nen áor er. os se

vp030_publi_alba.indd 65

23/3/22 18:59

FERREIRO RIAL SC: ROBOTIZACIÓN DE LAS TAREAS CON DELAVAL Alejandro Vázquez representa la tercera generación a cargo de la ganadería familiar Ferreiro Rial SC. A su trabajo con el vacuno de leche se suma una granja de producción avícola, por lo que uno de los grandes motivos de dar el paso a la robotización del ordeño ha sido compaginar mejor ambos oficios. Junto con dos robots DeLaval VMS™ V300 han adquirido también un arrimador de comida DeLaval OptiDuoTM.

C C pp

ALEJANDRO VÁZQUEZ

“RobotizaR es una foRma de avanzaR con el mundo y de tRataR de planteaRnos el tRabajo de una foRma más cómoda”

FERREIRO RIAL SC Combinar el manejo de una ganadería de vacas de leche con el trabajo en una granja de pollos no es tarea fácil y, pensando en mejorar la calidad de vida de la familia, así como la de sus empleados, en Ferreiro Rial decidieron instalar, hace ahora 16 meses, dos unidades de ordeño robotizado DeLaval VMS™ V300. Con el vacuno lechero empezaron, con una veintena de animales, los abuelos de Alejandro Vázquez, quien está actualmente al frente de la explotación junto con sus padres. “Hoy tenemos unas 180 cabezas, 95 en ordeño, y, con dos robots de ordeño, todavía tenemos mucho margen para crecer”, explica. “Viendo cómo está avanzando el sector, robotizar la ganadería es una forma de avanzar con el mundo y de tratar de plantearnos el trabajo de una forma más cómoda”, añade. UN NEGOCIO CON DOS FRENTES Actualmente se reparten entre cinco personas, ellos tres y dos empleados, las tareas en ambas granjas. “Lo

Localización: Antas de Ulla (Lugo) Propietarios: Alejandro Vázquez Rodríguez, Jesús Vázquez Rodríguez y María Teresa Rodríguez Carbajales Empleados: 2 Vacas en ordeño: 95 Media de producción: 44,5 kg/vaca/día Porcentaje de grasa: 3,95 % ¡En vídeo! Porcentaje de proteína: 3,35 % Recuento celular: <100.000 cél./ml normal es que yo y los dos trabajadores nos encarguemos del vacuno de leche y que mis padres estén más orientados a la avicultura, pero cuando hace falta personal en un lado u otro intentamos reorganizarnos”, cuenta. Antes de pensar en la robotización, ordeñaban en una sala de 14 puntos con la que, en general, estaban conformes y, si decidieron retirarla, fue “por cambiar la forma de trabajo, hacerlo un poco más sencillo y poder optimizar las tareas de la mano de obra”.

SS lel ee m m yy

También fue un factor decisivo el conseguir el tercer ordeño para mejorar los datos de producción. “En sala ya teníamos una media un poco alta, sobre 40 litros/vaca/día, entonces queríamos el tercer ordeño sí o sí. Además, también nos parecía importante el punteo de pienso para adaptar las necesidades de cada animal a los kilos que está ingiriendo”, expone Vázquez. En cuanto al proceso de transición, explica que antes de empezar a ordeñarse en los robots, los animales estuvieron unos once días a pienso: “Los

D DD

didd

vp030_publi_DELAVAL.indd 66

23/3/22 16:46

ar cel ™

Cow Cooling

Creando clima adecuado C reando elelclima adecuado para susvacas vacas para sus

Disponen, así mismo, del arrimador de comida DeLaval OptiDuo™ y de una nodriza de DeLaval

“Teníamos “Teníamos “Teníamosnuestra nuestra nuestrapropia propia propia

nos ere os meo atá

solución solución soluciónde de deenfriamiento, enfriamiento, enfriamiento,pero pero pero EL DELAVAL DELPRO™ Y tuvimos tuvimos problemas problemas con con el el tráfico tráfico de de EL DELAVAL OPTIDUOTM, vacas,visitas visitasal alVMS VMSyyysalud saludanimal. animal. vacas, vacas, visitas al VMS salud animal. NUEVOS COMPLEMENTOS Después deinstalar instalar elsistema sistemade de Después Después de de instalar el sistema de IMPRESCINDIBLES La colocación fue unel enfriamiento devacas vacasDeLaval, DeLaval,las las enfriamiento de de vacas DeLaval, las factor decisivo para Junto con los dos robots, en Ferrei- enfriamiento apostar los V300prácticamente visitas han vuelto prácticamenteal alnivel nivel visitas han han vuelto vuelto prácticamente al nivel ro Rial también disponen de otros visitas quetenemos tenemosen eninvierno. invierno.Lo Lomismo mismo que tenemos en invierno. Lo mismo productos de DeLaval: el arrimador que ocurrecon conla laproducción producciónde deleche.” leche.” ocurre con la producción de leche.” de comida DeLaval OptiDuo™, una ocurre JoséMaría MaríaMiguel, Miguel,ganadero. ganadero. José María Miguel, ganadero. nodriza, un tanque y tres cepillos. Así José Talaverala laNueva, Nueva,Toledo Toledo Talavera la Nueva, Toledo mismo, realizan todas las tareas de Talavera gestión con DeLaval DelPro™. Con el DeLaval OptiDuo™ empezaron al mismo tiempo que con los robots, con el objetivo de automatizar ROBOTIZAR CON DELAVAL La apuesta por el robot supuso para una tarea que, de otra manera, les reesta familia un cambio en su marca quería estar pendientes unas cuatro de confianza para el ordeño. “Nos veces al día. “Tras empezar a usarlo, decidimos por el DeLaval VMS™ lo primero que notamos fue la reducV300 porque tiene una colocación ción del trabajo diario y que, a mayoperfecta, muy precisa, y porque nos res, no solo aprieta la comida, como gustaba la consistencia y el montaje haríamos nosotros a mano, sino que de la máquina, que es prácticamente también la remueve”, valora Alejandro. “Además, antes teníamos la toda de acero inoxidable”, subrayan. De este cambio, valoran espe- problemática de que por la noche los cialmente que el soporte técnico animales no siempre tenían la comida de DeLaval esté en todo momen- disponible, cosa que con el DeLaval hemos solucionado”. tosu atento a sus esta necesidades. “Al Si su explotación esta enun unclima clima enelel elOptiDuo™ quelas lastemperaturas temperaturas excedende de22°C, 22°C,no nonecesita necesitaque quelalalainvestigación investigación Si Si su explotación explotación esta en en un clima en en que que las temperaturas exceden exceden de 22°C, no necesita que investigación le informesobre sobrelala lacaída caída deproducción producción enlos losdías díasen enlos losque que lastemperaturas temperaturas sonaltas. altas.Cuando Cuandolalalatemperatura temperatura lele informe informe sobre caída de de producción en en los días en los que las las temperaturas son son altas. Cuando temperatura La nodriza fue una apuesta compleprincipio estuvieron pendientes de excede de22°C, 22°C, las vacas comienzan sufrirastress stress porcalor. calor. Esto provocaque quecoman comanmenos menosyyyproduzcan produzcan excede excede de 22°C, vacas vacas comienzan comienzan aaasufrir sufrir stress por por calor. Esto provoca provoca que coman menos produzcan la instalación de Esto los robots todo y, de en el día las alas día, lo cierto es mentaria menos leche, hastaun uncasi 25% deperdidas. perdidas. Elvino stress par calor puedetambien tambien llevar índicesDelPro™, depreñez preñez masbajos bajos menos menos leche, leche, hasta hasta un 25% 25% de de perdidas. El stress stress par calor calor puede puede tambien llevar índices índices de de preñez mas mas bajos DelaaaDeLaval valoran la utiqueEl en par parte motivada por un llevar que tienen respuesta inmediaternerascon conmenos menospeso pesoen enelel elnacimiento. nacimiento. yyyaaaterneras terneras con menos peso en nacimiento. lidad de poder consultar e introducir ta a cualquier problema o incidencia cambio en la agrupación de las tercualquier dato desde el móvil y afirneras: “Antes las teníamos a todas en que podamos tener”. man que adaptarse a él no les resultó “Nuestra rutina de trabajo ha cam- boxes y, al pasar a agruparlas, necesicomplejo, puesto que ya usaban otro biado, es más fácil de llevar en el día tábamos una forma de trabajo cómoprograma de gestión en la sala. “Su a día, y los animales, que no sufrieron da, tanto para los animales, como para uso es muy fácil, podemos adaptarningún tipo de estrés al empezar en nosotros”. También influyó su intención lo a las necesidades concretas de los robots, han aumentado su pro- de llegar a darles tres tomas diarias: nuestra explotación y nos permite ducción y hemos notado que están “Ahora pueden mamar cuando les generar informes de todo tipo; nosomucho más calmados; el ambiente apetece. Tenemos animales que están tros a lo que más atención prestamos en la granja es, en general, más tran- en cuatro, incluso cinco, tomas al día y en el día a día es a los atrasos, a las quilo”, valoran tras su experiencia de creo que, en lo que se refiere a su salud células y a los celos”, enumera. y bienestar, están mucho mejor”. casi año y medio con este sistema.

n, euos

.Tel DeLavalEquipos EquiposS.A. S.A. C/ C/Anabel AnabelSegura, Segura,7. 7.28108 28108Alcobendas Alcobendas(Madrid) (Madrid) Tel.91 +34 9144 490 73///63 65 DeLaval DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7. 28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 490 44 73 7344 //62 62 63

ordeñábamos por la mañana y por la noche en la sala y por el día estaban a pienso en los robots”. Al undécimo día, tras ordeñarlos por la mañana en la sala, decidieron pasarlos a las nuevas máquinas. “Esa tarde se ordeñaron todos con robot, no tuvimos que pasar ni siquiera la noche en la granja y al día siguiente ya adoptamos esa rutina; la verdad es que para nosotros la transición fue muy fácil, la llevamos muy bien”, asegura.

Enfriar Enfriar las las vacas vacas es es la la forma forma adecuada adecuada de de aumentar aumentar su su producción producción

www.delaval.es www.delaval.es www.delaval.es

es esuna unamarca marcaregistrada registradade deTetra TetraLaval LavalHoldings Holdings&&Finance FinanceS.A. S.A.yyDeLaval DeLavales esuna unamarca marcacomercial comercialregistrada registradade deDeLaval DeLavalHolding HoldingAB. AB. ElElpropietario propietariose sereserva reservatodos todoslos losderechos derechosde demodificación modificacióndel del diseño diseño diseño

vp030_publi_DELAVAL.indd 67

23/3/22 16:46

A G R I C U LT U R A

Ensilado de pradeira: vantaxes dunha análise avanzada (II) Na segunda parte deste traballo continuamos coa análise dos nosos silos de pradeira, a partir da observación de tres ensilados, atendendo nesta ocasión ao desenvolvemento do proceso fermentativo como parte da súa conservación, aos seus carbohidratos e á dixestión dos nutrientes. María Hermida Laboratorio Rock River España

PRODUTOS DE FERMENTACIÓN

lgo moi valioso que nos achega unha análise avanzada dun ensilado de pradeira é coñecer como se desenvolveu o seu proceso fermentativo, porque a conservación foi e será sempre o primeiro obxectivo dun ensilado, buscando reducir ao máximo as perdas de MS, porque, por moi boa calidade de nutrientes que teñamos, se a conservación non é boa, imos ter minguados outros aspectos, por exemplo a palatabilidade, e maior risco de contaminación microbiolóxica.

O ensilado 1 posúe unhas perdas por fermentación de 2,22; é un valor excelente, un ensilado que tivo unha moi boa fermentación e está moi ben conservado. O ensilado 2, cun 9,45 de perdas, indícanos que a súa fermentación por unha ou varias causas non foi moi boa e, finalmente, o ensilado 3 xa posúe un valor moi alto de perdas e, por tanto, de consecuencias, e en ningún destes temos presenza de ácido butírico.

68 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_agricultura_mariaHermida_galego.indd 68

4/4/22 11:20

A G R I C U LT U R A

A DETERMINACIÓN DAS DIFERENTES FIBRAS NUNHA FORRAXE OU ENSILADO ESTÁ MOI CONDICIONADA POLO ARMAZÓN CELULAR DOS DIFERENTES SEGMENTOS DE CELULOSA, LIGNINA E HEMICELULOSA

Ensilado 1

Ensilado 2

Ensilado 3

4,51

2,99

2,72

Ácido láctico

5,01

11,45

14,14

Ácido acético

1,69

3,48

3,65

Ácido butírico

0,00

2,22

9,45

16,21

Ácido propiónico Perdas por ferm.

ANÁLISES DE ENSILADOS E FORRAXES (MÉTODO CNPS OU FORMULACIÓN DINÁMICA) RAPIDEZ, FIABILIDADE, CONFIANZA

NOVOS SERVIZOS • Análises de micotoxinas (LC MS/MS) • Análises microbiolóxicas de ensilados, forraxes etc. • Análises de augas • Análises de solos • Procesamento do gran en ensilado de millo (KPS) ROCK RIVER LABORATORY SPAIN María Hermida Polígono Industrial Lalín 2000, Parcela A8 Lalín – Pontevedra (España) maria@rockriverlab-spain.com 986 597 195 | 629 901 290 www.rockriverlab-spain.com

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 69

vp030_agricultura_mariaHermida_galego.indd 69

4/4/22 11:20

A G R I C U LT U R A

Guía de perdas por fermentación para forraxes (% de MS) Leguminosas

Silo herba

Silo millo

Silo cereal

Perda de MS por fermentación (en % de MS orixinal) Media

3,2

3,3

3,1

3,0

Obxectivo

<2,0

<1,4

Máximo

6,8

9,2

7,5

6,3

Fonte: Dr. John Foeser, PAS & Dipl. ACAN (revisado en marzo de 2019)

Tendo en conta estas recomendacións, no noso caso só o ensilado 1 estaría clasificado como mediano, mentres que os ensilados 2 e 3 pasarían o límite máximo. Se un gandeiro coñece isto, seguro que o próximo ano fai todo o posible para melloralo, pero para iso ten que coñecelo.

CARBOHIDRATOS A fibra neutro deterxente (FND) inclúe celulosa, hemicelulosa e lignina, pero, ademais, contén residuos de nitróxeno, minerais e amidón. A determinación de FND descrita por Van Soest utiliza o sulfito de sodio para eliminar os residuos proteicos adheridos á fibra, pero non elimina completamente os residuos de amidón, por iso o mesmo Van Soest et al. (1991) modifican o método incluíndo unha amilasa estable á temperatura, que, xunto co sulfito sódico, reduce a cantidade de residuos unidos á FND. Por este motivo, nunha análise avanzada dun ensilado a determinación de FND sempre vai precedida dun “a”, para indicarnos que foi realizado coa suficiente cantidade de amilasa termoestable para eliminar todos os restos de amidón unidos á fibra; de aí a diferenza que pode haber na determinación de FND entre laboratorios, dando resultados máis altos aqueles que non utilizan amilasa ou o fan nunha cantidade insuficiente, pero realmente non é FND o que ten a forraxe, ensilado ou calquera outro produto. Nunha análise avanzada atoparémonos con que a denominación será sempre aFND. A fibra ácido deterxente (FAD) inclúe celulosa e lignina, ademais de residuos de nitróxeno e minerais. Esta determinación é máis precisa que a determinación de FND, pero é moi importante que se realice de forma secuencial, sobre o residuo da FND, pois doutro xeito o seu valor pode estar sobreestimado pola presenza de residuos de pectinas e outros compoñentes que se solubilizan na FND pero non na FAD.

O DESENVOLVEMENTO DO MODELO CORNELL NA UNIVERSIDADE DE WISCONSIN FIXO QUE OS LABORATORIOS DOS EE. UU. DEDICASEN TEMPO E ESFORZO AO DESENVOLVEMENTO DE ECUACIÓNS PARA UTILIZAR VÍA NIR DA DIXESTIÓN DE FND A DIFERENTES HORAS

Nunha análise avanzada teremos: • FAD, fibra ácido deterxente • aFND, fibra neutro deterxente realizada con amilasa • aFNDmo, fibra neutro deterxente realizada con amilasa e sen cinzas A fibra neutro deterxente realizada con amilasa e sen cinzas é moi importante na análise dunha ensilaxe de herba na que por diferentes motivos na súa realización contén unha cantidade elevada de cinzas procedentes da colleita. Carbohidratos % MS FAD aFND aFNDmo Lignina Amidón Azucre (CSE) Azucre (CSA) (aFND-aFNDmo)

Ensilado 1 32,71 48,37 45,17 4,86 1,50 2,80 4,12 3,2

No caso do ensilado 3 temos unha diferenza de 5,1 puntos entre as dúas determinacións, o cal fai moi importante considerar un valor ou outro á hora de realizar o racionamento. Ademais, este aspecto tamén inflúe sobre a dixestibilidade da FND, xa que as cinzas nunca van ser dixeribles, polo que estaremos infravalorando a dixestibilidade. A determinación das diferentes fibras nunha forraxe ou ensilado está

Ensilado 2 38,91 57,11 52,35 7,22 1,12 2,22 3,22 4,76

Ensilado 3 32,59 44,13 38,97 6,91 0,68 2,22 3,70 5,1

moi condicionada polo armazón celular dos diferentes segmentos de celulosa, lignina e hemicelulosa como se pode apreciar na imaxe anterior. Presentación dunha análise avanzada dun ensilado de pradeira para os carbohidratos

70 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_agricultura_mariaHermida_galego.indd 70

4/4/22 11:21

TOMA EL CONTROL DE LA CALIDAD DEL ENSILADO Ser altamente eficiente en la producción de leche requiere un enfoque estratégico y las herramientas adecuadas. Optimiza la producción de ensilado y maximiza el valor de tu forraje con los inoculantes MAGNIVA ™ de Lallemand Animal Nutrition, científicamente probados. Nuestra línea de inoculantes premium para forraje protege el valor de tu forraje en dos puntos críticos: fermentación y estabilidad en el desensilado. Como especialistas en fermentación microbiana, Lallemand Animal Nutrition te ofrece soluciones específicas para los desafíos, optimizando el proceso y preparándote para ganar.

Información sobre nuestra gama de inoculantes para forraje:

LallemandAnimalNutrition.com

vp030_publi_LALLEMAND.indd 71

Un manual para el control de su ensilado:

QualitySilage.com

21/3/22 10:56

A G R I C U LT U R A

GRAXAS Tamén unha análise avanzada nos vai dar o extracto etéreo da mostra, pero, ademais, o contido dos diferentes ácidos graxos que o compoñen: mirístico, palmítico, esteárico, oleico, linoleico e linolenico; este aspecto faise cada vez máis importante cando queremos producir leite cun obxectivo industrial concreto. Por tanto, é un valor engadido dunha análise avanzada. Exemplo:

O exemplo dunha análise avanzada para a dixestión de nutrientes é o seguinte:

AÍNDA QUE A CANTIDADE DE INFORMACIÓN É MOI ELEVADA, A TECNOLOXÍA NIR E O AVANCE DA INFORMÁTICA FAN QUE POIDAMOS DISPOR DESTA ANÁLISE EN POUCAS HORAS

Como vemos, preséntanos a dixestibilidade da FND a 12, 30, 48, 120 e a 240 horas. Unhas formarán parte do pool lento e outras do pool rápido; ademais, para 30, para 120 e para 240 dános o dato da dixestibilidade sen cinzas: A partir do contido de extracto etéreo e do perfil dos ácidos graxos, o laboratorio Rock River calcula o RUFAL, é dicir, a carga ou o valor de ácidos graxos insaturados no rume. Como podemos apreciar, as diferenzas son elevadas entre ensilados de pradeira, por iso debemos analizar e buscar o que máis non interesa. Pero se todo é importante nunha análise avanzada dun ensilado de pradeira, quizais polo que comezou a destacar sexa pola dixestión de nutrientes.

DIXESTIÓN DE NUTRIENTES A dixestión da FND na última década foi considerada algo moi importante para poder entender mellor os procesos de dixestión da ración, pero no laboratorio son análises longas no tempo e dificultosas, sometidas a moitas variacións dependentes de axentes externos e que fixeron difícil a súa implementación dunha forma rutineira. No entanto, o desenvolvemento do modelo de Cornell na Universidade de Wisconsin fixo que os laboratorios dos EE. UU. dedicasen tempo e esforzo ao desenvolvemento de ecuacións para utilizar vía NIR da dixestión de FND a diferentes horas, dándonos unha información moi exhaustiva do proceso dos diferentes ensilados no rume.

tFDND 30 tFDND 30mo tFDND 120 tFDND 120mo tFDND 240 tFDND 240mo

70,84 73,28 82,26 84,74 83,31 85,80

A diferenza da dixestibilidade da FND ao non considerar as cinzas increméntase en 2,5 puntos; non se incrementa, simplemente é máis real. Outro dato que nos achega é a cantidade de fibra neutro deterxente que non se dixire ás 30 horas e ás 240 horas (uFND 30, uFND 240). Esta é unha determinación mellor para valorar a calidade dun ensilado de pradeira fronte ao valor de lignina que consideran algúns autores.

Comparación da fracción de graxas de 3 ensilados de pradeira Graxas Extracto etéreo Ácidos totais Mirístico (C14:0) Palmítico (C16:0) Esteárico (C18:0) Oleico (C18:1 c9) Linoleico (C18:2 c9,12) Linolénico (C18:3 c9, 12, 15) RUFAL

Ensilado 1 2,79 1,60 0,66 16,79 1,04 11,51 33,08 23,19 67,78

Ensilado 2 3,08 1,52 1,45 16,96 2,10 9,37 27,13 39,26 75,76

Ensilado 3 3,89 2,04 1,02 13,57 0,80 9,17 28,48 42,75 80,40

72 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_agricultura_mariaHermida_galego.indd 72

4/4/22 11:21

Altre S.L. C/ Tarbes nº10 entreplanta 22005 HUESCA tlf: 974 231 664 www.altre.es e-mail: ventas@altre.es RepResentante en españa

siempRe con el máximo de calidad To d o l o n e c e s a r io p a r a el empacado y en si laj e (C u erda, malla y esti rable) vp030_publicidade_altre_disasem.indd 73

21/3/22 10:57

A G R I C U LT U R A

Comparación da dixestión de nutrientes de 3 ensilados de pradeira Dixestión de nutrientes

Ensilado 1

Ensilado 2

Ensilado 3

tFND 12

25,05

34,74

18,81

tFND 30

58,61

65,32

51,43

tFND 48

70,30

85,84

61,87

tFND 120

71,00

86,82

64,06

tFND 240

71,69

89,07

64,92

tFND 30mo

61,92

68,49

54,28

tFND 120mo

73,91

89,35

66,72

tFND 240mo

74,58

91,53

67,56

uFND 30, %MS

21,69

15,41

29,09

uFND 240, %MS

14,83

4,86

21,01

A diferenza de fibra neutro deterxente que non se dixeriu ás 240 horas pon de manifesto claramente a diferenza de calidade destes tres ensilados de herba. A análise avanzada dun ensilado de pradeira realizado en Rock River Laboratory Spain tamén nos dá a dinámica de degradación da FND e a introdución dun concepto novo TTNDFD, % aFND (dixestibilidade da FND no tracto total) que foi desenvolvido pola Universidade de Wisconsin (David Combs) e Rock River (John Goeser), é un índice que combina a dixestibilidade da FND a diferentes horas e a fracción non dixerible ás 240 horas, ambos os autores consideran que un cambio na dieta de 2-3 unidades de TTNDFD producen un cambio de 0,5 kg de leite na mesma dirección.

Valores de kdFNd e TTFDND para os tres ensilados anteriores Ensilado 1

Ensilado 2

Ensilado 3

TTFDND, % FND

45, 95

62,17

39,30

Dinámica FND kd, % horas

5,39

6,26

4,95

De novo, estes parámetros marcan as diferenzas entre os tres ensilados. As recomendacións dos autores para TTNDFD son as que aparecen na guía de valores para dixestibilidade TTNDFD.

Guía de valores para dixestibilidade da FND no tracto total (TTNDFD) TTNDFD, % de aFND Tipo forraxe

Obxectivo

Media

Mínimo

Silo millo

47,0

41,8

36,7

Herba, herba seca ou silo

54,0

46,5

39,0

Alfalfa, herba seca ou silo

50,6

44,5

38,5

Mestura de forraxes

54,0

46,5

39,0

Sorgo, pasto de Sudán, cereais (herba seca ou silo)

53,0

43,2

35,2

Desenvolta polo profesor David Combs, Universidade de Wisconsin. Revisada por Jacob Karlen & John Goeser (Rock River Lab) para forraxes, novembro 2020

Valores medios de mostras de silos de herba analizados entre o 01/05/2021 e o 10/03/2022 en Rock River Spain MS %

PC %

Cin %

aFNDmo %

tDFNDmo 30 h

TTNDFD

uNDF 240 h

Media

28,8

14,4

4,1

9,9

48,2

58,14

55,08

11,88

St Dev.

8,03

2,99

0,55

2,18

5,37

8,31

8,18

4,52

P15

20,7

11,2

3,51

7,71

42,36

48,82

46,73

7,22

P85

37,4

17,5

4,73

12,7

54,06

67,12

63,78

16,68

Análise avanzada, N=2.102 mostras

CONCLUSIÓNS 1. Unha análise avanzada dun ensilado de pradeira achega unha cantidade de información moi grande, que nos levará a coñecer tanto a calidade nutricional do noso ensilado coma o seu comportamento no animal. 2. Aínda que a cantidade de información é moi elevada, a tecnoloxía NIR e o avance da informática fan que poidamos dispor desta análise en poucas horas.

3. A análise avanzada dun ensilado de pradeira pódenos axudar a tomar decisións para mellorar nas próximas campañas.

NOTA DA AUTORA

A primeira parte deste estudo está publicada en Vaca Pinta, n.º 29, páxs. 122-125

74 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_agricultura_mariaHermida_galego.indd 74

4/4/22 11:21

NANTA DAIRY

Solución integral de Nanta para vacuno lechero en Finca La Asunción En Touro (A Coruña) se encuentra Finca La Asunción, la granja de vacas de leche de Santiago García, quien nos abre las puertas de su negocio para contarnos cómo en los últimos años ha ido incorporando distintas soluciones y propuestas de Nanta para el cuidado y la alimentación de su recría y de sus animales en producción.

FINCA LA ASUNCIÓN ■ ■ ■ ■ ■

Ubicación: Touro (A Coruña) Propietario: Santiago García Souto Empleados: 4 N.º total de animales: 300 Vacas en ordeño: 160

inca La Asunción comenzó a funcionar como ganadería de leche en los años sesenta con una decena de animales en producción de mano de los padres de Santiago García. En el año 1985 comenzaron con la importación de vacas de países europeos para la venta en España (lo que ocupa buena parte de su trabajo hoy en día) y, desde inicios de los 90, manejan el mismo número de cabezas: en torno a 300 animales. LA GENÉTICA Y EL MANEJO, EN LA BASE Afirma este ganadero que la genética es la base de todo. “Para mí los pilares principales dentro de una explotación son la genética y el manejo, el bienestar. Si cuidas de esos parámetros, al final tendrás animales longevos, saludables y rentables, que es lo que realmente nos interesa”, explica. En esta línea, apunta García que la recría es el punto de partida esencial. “Aquí la recría es fundamental; creo que los primeros seis meses de vida del animal son los más importantes y los que van a condicionar toda su vida”. En lo que se refiere al aprendizaje derivado de emplear el programa Prima de Nanta, remarca la necesidad de hacer

vp030_publi_nanta.indd 75

■ ■ ■ ■ ■

Recría: 120 Media de producción: 42-43 kg/vaca/día Porcentaje de grasa: 4 % Porcentaje de proteína: 3,57 % Recuento celular: 150.000-210.000 cél./ml

un encalostrado fuerte desde el principio. “Aprendimos que las terneras, si nacen saludables, son capaces de tomarse tranquilamente los primeros días de vida entre 7 y 9 litros, y así es como conseguimos que, cuando lleguen a la amamantadora, puedan tomar a lo largo del día hasta 16 litros, algo que para nosotros era impensable antes de empezar con este sistema”, comenta. Antes de pasarse al Prima, hace ahora dos años, en esta granja hacían dos tomas al día, “que eran ocho litros más o menos, cuatro por toma”, con destete a los 60 días. Hoy están haciendo seis tomas diarias, con medias de 14 a 16 litros de leche y con un destete a los 90 días. “Los pesos son totalmente diferentes, en el momento de destete podemos estar en torno a los 125-135 kilos, pero es cierto que el método, el sistema de alimentación, de ingesta de leche, la concentración, etcétera también son distintos. Hemos duplicado la cantidad de leche, triplicamos las tomas, la ingesta ha aumentado mucho… Estamos consiguiendo animales que nada tienen que ver con los parámetros en los que nos movíamos hace dos años”, expone García.

23/3/22 16:47

“Estamos consiguiendo animales que nada tienen que ver con los parámetros en los que nos movíamos hace dos años” A estos buenos datos ha contribuido, así mismo, la instalación de una amamantadora hace también un par de años, que los ha ayudado a eliminar la competitividad entre animales y, en general, a conseguir unos desarrollos finales muy superiores. “Tenemos unos crecimientos muy superiores, lo que nos permite inseminar mucho antes y lograr una media al parto entre 20 y 22 meses, con los tamaños y con el desarrollo ideal para esa edad”, destaca Santiago. CLAVES PRIMA EN LA ASUNCIÓN “Santi tiene muy claro lo que quiere de sus terneras y eso hace que la evolución en la instalación del programa Prima sea más efectivo”, señala David Otero, técnico de vacuno lechero de Nanta, quien apunta como factor esencial en esta granja el especial cuidado que ponen en la higiene. Por genética, los animales de La Asunción son de un tamaño superior a la media al llegar a la edad adulta, lo que también implica que las terneras tienen necesidades mayores en lo que a su alimentación se refiere, algo que tuvieron en cuenta al comenzar con el Prima para poder alcanzar los crecimientos que buscaban. “Fue necesario abrir mucho la leche ad libitum en la primera etapa para ser capaces de cumplir con los requerimientos de estas terneras”, recuerdan. Los principales cambios que se implementaron en La Asunción con la implantación del Prima estuvieron relacionados con el cambio de ubicación de la amamantadora para evitar corrientes de aire, que estaban provocando muchos problemas respiratorios –ahora están en una zona con un sistema de ventilación forzada negativa, lo que ayuda a mantener el aire en unos estándares de calidad muy elevados–; hacer un encalostrado con más cantidad y mayor asiduidad, y con la edad de entrada en la nodriza. “Entran un poco más tarde de lo que estamos acostumbrados, a 20 días, y eso nos llevó a tener que incrementar la cantidad de leche que toman las terneras antes para que pasen a la amamantadora con una condición corporal lo suficientemente buena y que el estrés del cambio no les provoque una bajada en la inmunidad”, explica Otero. El objetivo central en esta ganadería era conseguir animales lo más eficientes posible y, para ello, han seguido una cadena de trabajo muy clara: “Santi quiere inseminar pronto, para lo que necesita hacer las cosas muy bien desde el principio, y lo está logrando. Le están pariendo las novillas a 21 meses y poco, y son animales que están picando

vp030_publi_nanta.indd 76

45 litros (si bien es cierto que sus animales adultos son un poco distintos al estándar)”, cuenta el técnico de Nanta. Ahora, su intención es continuar este camino y ver hasta dónde son capaces de llegar –en este momento, están haciendo inseminaciones a 10 meses–, “sin jugarnos ni la producción ni la salud de la vaca, evidentemente”, puntualizan. “La ganancia del ganadero siempre está en no tener problemas y esa era la meta que tenía cuando empecé con el Prima”, añade García. “Nuestra sorpresa fue el gran crecimiento de los animales y cómo alcanzaron una capacidad de ingesta que nunca pensé que podrían tener. Enseguida ves que te devuelven esta inversión traducida en bienestar, desarrollo, salud…. Todo eso crea una armonía en las terneras que también te da a ti tranquilidad”, explica García.

PIENSOS GRANULADOS PARA MEJORAR LA INGESTA “Antes en prestarter y en starter utilizábamos piensos en harina y lo cierto es que, en estos animales, que normalmente tienen mucha saliva, mucha baba, no funcionan tan bien como los granulados o con maíz extrusionado, con copos, etc”. Tras pasarse a la gama de piensos del programa Prima, han notado que ha mejorado la conservación del concentrado, lo que ha contribuido al aumento de la ingesta. “No obstante, hay que valorar que este sistema de alimentación va más allá del concentrado, ya que se acompaña de una teoría que hay que poner en práctica para que realmente todo el concepto funcione”, recuerdan en Finca La Asunción. En cuanto a los factores clave del pienso para robot, destacan en La Asunción que “es muy importante que sea un pienso apetitoso, porque el animal no acude al robot per se para ser ordeñado, sino para comerlo”, y también remarcan la granulación: “No deben ser granos demasiado finos, ni demasiado arenosos, para que no se tupan los sinfines”. Teniendo en cuenta, entre otros aspectos, su media diaria de ingresos al robot (de 3,2), en esta granja se muestran muy satisfechos en este sentido.

23/3/22 16:47

ROBOTIZAR PARA AVANZAR Hace algo más de dos años que en Finca La Asunción comenzaron la transición al ordeño con robot: a finales de 2019 instalaron la primera unidad y, en agosto de 2020, la segunda. “Tenemos que pensar que el mundo progresa y, si no queremos quedarnos obsoletos, tenemos que engancharnos a ese progreso”, explica el propietario de esta granja, quien alude a los grandes avances en robotización que había visto en muchas ganaderías, principalmente alemanas y holandesas, como el empuje definitivo para dar el paso. La mejora en el bienestar animal, el aumento productivo y la reducción del trabajo físico en aras de un perfil de empleado más técnico son algunos de los factores que señala García como ventajas tras robotizar. Además, también cuentan con un nuevo sistema de alimentación robotizada, de manera que los animales en producción reciben la mitad de la ración en el robot y la otra mitad se les reparte, dividida en seis pasadas, a lo largo del día. “Al encontramos con estos dos frentes abiertos fue cuando recurrimos a los técnicos de Nanta, que nos asesoraron y nos ayudaron a buscar ese equilibrio para que el animal se adaptase”, cuenta Santiago. El proceso de adecuación duró unos siete meses y, visto ya con algo de perspectiva, en esta granja lo califican de exitoso: “El bienestar ha mejorado de forma impresionante, los problemas metabólicos prácticamente han desaparecido y la estabilidad de los animales y en el trabajo que tenemos ahora hace que el esfuerzo inicial mereciese la pena”, asegura. A las pocas semanas de comenzar con el primer robot, García se reunió con los técnicos de Nanta para conocer en detalle su sistema de trabajo. “Hablamos del programa, de los proyectos que tenían dentro de la empresa, y nos entendimos, supieron captar el concepto de explotación que yo tengo y al que quería llegar y decidimos trabajar juntos para conseguir las metas que hoy estamos logrando”, cuenta. TRABAJAR EN COORDINACIÓN CON LOS TÉCNICOS Nanta trabaja en la preparación tanto de una ración de forraje con un concentrado adaptado a cada ganadería como de un pienso de robot que garantice una cierta dureza y apetecibilidad. Para ello, los técnicos realizan un estudio pormenorizado de las particularidades de cada caso teniendo en cuenta los nutrientes y la analítica de los subproductos de que disponga la granja en ese momento. “En nuestro caso, que intentamos tener una producción de forrajes estable durante todo el año para que no se resienta la producción y, una vez que el técnico valoró todos esos datos, fue cuando realmente se pudo hacer una ración personalizada a nuestras demandas”, explica. En lo que se refiere a la importancia de la sintonía ganadero-técnico dice Santiago García que es algo “imprescindible”. En este sentido, en lo que se refiere al equipo de Nanta con el que trabaja –tres técnicos y un comercial– afirma que tienen un entendimiento perfecto. “Ante cualquier problema, de forma inmediata se presentan aquí, utilizan toda la técnica que puede aportar Nanta y realizan el acompañamiento hasta dar la solución al problema de la manera más beneficiosa para ti y para las vacas; creo que es importantísimo poder trabajar con un equipo de esta calidad y, sobre todo, con esta entrega”, valora.

vp030_publi_nanta.indd 77

Los animales en producción reciben la mitad de la ración en el robot y la otra mitad se les reparte, dividida en seis pasadas, a lo largo del día

CLAVES DEL Desde los inicios de la instalación generalizada de sistemas de ordeño robotizado en todo el país, Nanta trabaja en la implantación de una solución integral de alimentación en robots. El objetivo primordial es ayudar al ganadero a optimizar de la mejor manera su robot, lo que al final se traduce en contribuir a que mejore la rentabilidad de la granja. Para ello se basa en tres pilares fundamentales. Los presenta José Ángel Bonhome, director general adjunto de Nanfor en Galicia y responsable técnico del vacuno lechero. f El primer pilar, el más importante, es el asesoramiento técnico. Los técnicos de Nanta tienen una formación extraordinaria en alimentación y manejo de los robots, lo que ayuda a optimizar el rendimiento del sistema en la granja. f Un segundo pilar es una alimentación personalizada. Manejan, por una parte, una ración de forraje con un concentrado adaptado a cada granja, y, por otra, un pienso de robot adecuado que garantice una cierta dureza y apetecibilidad, lo que se traduce en conseguir que las vacas vayan más al robot y, por tanto, se ordeñen más. f Por último, realizan un análisis pormenorizado de todos los datos del robot. Esto permite establecer una serie de mejoras para poder sacar el mayor rendimiento de la máquina para el ganadero.

4/4/22 18:38

M A N E XO

Benestar laboral en granxas de vacún leiteiro Na última década tense falado moito do benestar animal, pero quizais demasiado pouco do benestar humano. Na actualidade os problemas de benestar laboral cústanlles ás empresas miles de millóns de euros. Os negocios gandeiros, e concretamente nas granxas de vacún leiteiro, son un dos retos cos que nos enfrontamos acotío. Manuel Morales Gamazo Oceva SC

un sentido amplo, a definición de ‘benestar’ aséntase sobre os piares básicos: comodidade e saúde. A comodidade defínese como aquela situación que nos permite estar a gusto nun ambiente agradable para desenvolver calquera actividade de carácter lúdico ou laboral. En canto á saúde, a definición da OMS é moi descritiva, sendo “o estado de completo benestar físico, mental e social dun individuo. Non soamente a ausencia de enfermidade”. Estes dous termos están intimamente relacionados e son conceptos imprescindibles para entender o problema. Antes de abordar o tema principal deste artigo, permítome facer algunhas consideracións:

• O ser humano pasa aproximadamente un terzo do seu tempo no posto de traballo. • O posto de traballo é moito máis que o medio do que nos valemos para manter economicamente as nosas necesidades vitais. • A empresa non soamente é o lugar onde realizamos a nosa actividade diaria; tamén nos relacionamos e interaccionamos con outras persoas. Volvendo ao primeiro punto, se pasamos tantas horas traballando... por que non transformalo nunha fonte de satisfacción? Hai que evitar a identificación de traballo con rutina e obriga e integralo dentro do concepto de desenvolvemento persoal. Isto non é específico do sector leiteiro; segundo mostran os datos, máis do 80 % dos traballadores non son felices no traballo e case a metade das empresas, o 46 %, non fan nada para mellorar a situación dos seus empregados, a pesar

da cantidade de estudos que sosteñen a evidente relación entre o benestar laboral e o rendemento profesional. Chegados a este punto, debemos acuñar outro termo: ‘benestar sociolaboral’, entendido como o estado de satisfacción que logran os empregados no exercicio das súas funcións, produto dun ambiente laboral agradable e do recoñecemento do seu traballo, o cal lles repercute no seu propio benestar social e familiar. Non debemos confundir traballo con emprego; o traballo é unha tarefa que non necesariamente lle dá ao traballador unha retribución económica, mentres que o emprego, pola súa banda, é unha posición ou cargo que un individuo ocupa nunha empresa ou institución, onde o seu traballo (físico ou intelectual) é debidamente remunerado. O concepto de emprego, neste sentido, é moito máis recente que o de traballo, pois xurdiu durante a revolución industrial e expandiuse xunto co capitalismo.

78 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_manexo_virbac_galego.indd 78

4/4/22 18:30

M A N E XO

AÍNDA QUE TEÑAMOS AS MELLORES INSTALACIÓNS E EQUIPOS TECNOLÓXICOS, A MELLOR XENÉTICA E O MELLOR ALIMENTO, SE NON TEMOS AO MELLOR PERSOAL, ISTO NON NOS SERVE DE NADA

En definitiva, abordar o benestar das persoas nas nosas empresas leiteiras do século XXI significa entender estes conceptos, interiorizar que o traballo lles dá posibilidades aos homes e mulleres para lograr os seus soños, alcanzar as súas metas e obxectivos de vida, ademais de ser unha forma de expresión e de afirmación da dignidade persoal, fai que o individuo actúe, propoña iniciativas e desenvolva e mellore as súas habilidades. O traballo ensínalle ao home a vivir e compartir con outras persoas, a desenvolver conciencia cooperativa e a pensar no equipo e non só en si mesmo. Serve para que as persoas aprendan a facer as cousas cun obxectivo determinado, xa desde a escola. Grazas ao traballo, o ser humano comeza a conquistar o seu propio espazo, así como o respecto e a consideración dos demais, o cal, ademais, contribúe á súa autoestima, satisfacción persoal e realización profesional. As dificultades que temos nas granxas para recrutar traballadores, formalos e fidelizalos teñen moito que ver coa falta de motivación, a pouca cualificación, a falta de organización etc., e estes facto-

res vannos influír en todas as áreas de produción (muxido, alimentación, saúde, reprodución etc.). En resumo, aínda que teñamos as mellores instalacións e equipos tecnolóxicos, a mellor xenética e o mellor alimento, se non temos ao mellor persoal, isto non nos serve de nada. O benestar sociolaboral e a xestión dos recursos humanos deberían ser unha materia imprescindible na formación de veterinarios, enxeñeiros agrónomos e todo aquel persoal que pretenda algún día ter responsabilidades á fronte dunha empresa agrogandeira. Pódese caer na tentación de pensar que isto é soamente para as granxas grandes, pero debería ser igual, ou máis importante, para as granxas familiares se se quere ter traspaso xeracional. Preguntémoslles aos mozos e ás mozas cales son os seus obxectivos vitais e seguramente atopemos as respostas que necesitamos. Para as xeracións pasadas ter moito traballo era sinónimo de éxito profesional. Quizá hoxe en día este mesmo éxito comece a medirse en tempo: tempo libre, de calidade e con recursos para gozalo.

2 Soluciones PREMIUM para el control celular

SELLADOR MARCANTE DE DIÓXIDO

SELLADOR CON NUESTRA EXCLUSIVA MOLÉCULA LSA®

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 79

vp030_manexo_virbac_galego.indd 79

4/4/22 18:30

M A N E XO

Se traballando en benestar animal conseguimos altas produtividades e maior rendibilidade, por que non facelo tamén coas persoas? A granxa é un ecosistema formado polos seres vivos, os elementos non vivos do ambiente e a relación vital que se establece entre eles. O programa de benestar sociolaboral debe partir das necesidades reais dos traballadores e para iso cómpre realizar un bo diagnóstico. A empresa debería cubrir, na medida do posible e de acordo cos recursos dispoñibles, todas estas necesidades. Por suposto, todo programa require un investimento, pero este non sempre ha de ser económico. Pode ter a forma de compromiso, recoñecemento, satisfacción etc. Desde o punto de vista do empresario conseguir o obxectivo do que estamos a falar pasa por traballar en dúas áreas fundamentais, benestar físico e benestar emocional. Vémolo a continuación.

A. BENESTAR FÍSICO

1. Zona de traballo a) Permitirlle ao traballador atoparse fisicamente a gusto: luz, temperatura, humidade etc. serán factores a ter en conta. b) Facilitar e manter roupa e ferramentas adecuadas ao labor esixido. c) Adaptar as instalacións ás persoas e ás circunstancias da zona na que se localiza a granxa (clima, nivel cultural, ofertas de traballo etc.). A sala de muxido é un dos lugares onde máis tempo pasan os traballadores, por iso debemos coidar o deseño en canto a orientación e illamentos, deseño dos fosos de muxido, anchuras e alturas etc.; chans antiescorregadizos non só para as vacas, tamén para as persoas; altura de fosos de muxido e facilitade en canto ás posicións ergonómicas para os muxidores. Os patios onde se efectúan labores de manexo reprodutivo e sanitario de animais tamén merecen especial atención. Hai que ter en conta a suxeición segura dos animais, chans antiescorregadizos e ausencia de desniveis, que faciliten estas tarefas. Sería ideal ter compartimentos específicos para estas tarefas, pois todo iso aforra moito tempo e posibilidades de accidentes. Área de alimentación: nas zonas de elaboración de alimentos tamén buscaremos o benestar dos traballadores, han de ser zonas amplas, evitar ruídos innecesarios, maquinaria en bo estado e protocolos claros de como elaborar as diferentes racións.

Respecto da maquinaria: débeselles prestar especial mención aos protocolos e sistemas de seguridade actualizados e revisados. Área de manexo de produtos químicos e farmacolóxicos: estas serían zonas de máximo risco, onde debemos ter os operarios mellor formados e informados, proporcionarlles material de protección, como lentes e máscaras, imprescindibles para o manexo de ácidos e álcalis nas zonas de limpeza e desinfección; facer pequenos cursos de formación, motivación e avaliación periodicamente e, por suposto, ter establecidos protocolos de actuación, protocolos de emerxencia e primeiros auxilios: que non se nos esqueza que o máis importante que ten o ser humano é a saúde. Segundo os estudos da Rede Europea da Promoción e Saúde no Traballo, por cada euro investido na promoción da saúde dos empregados a empresa recupera entre 2,5 e 4,8 euros de beneficio en absentismo laboral.

SE TRABALLANDO EN BENESTAR ANIMAL CONSEGUIMOS ALTAS PRODUTIVIDADES E MAIOR RENDIBILIDADE, POR QUE NON FACELO TAMÉN COAS PERSOAS?

2. Zonas de tránsito, aseo e vestiarios Moverse pola granxa non debe converterse nunha carreira de obstáculos. Os traballadores teñen que atopar facilidades para deambular entre as diferentes áreas de traballo. É fácil e barato á hora de proxectar as instalacións deixar previsto os pasos para as persoas; iso achegará comodidade no traballo e evitará lesións e/ou accidentes. Tamén durante a xornada de traballo o operario ha de transportar materiais, alimentos, animais recentemente nados etc. Facilitemos eses labores tendo as ferramentas adecuadas: carretillas en bo estado e cubos de materiais que faciliten limpeza e desinfección. En canto aos aseos e vestiarios, na miña opinión son zonas imprescindibles nas

instalacións das granxas actuais, así como o seu mantemento en óptimas condicións. Debemos proporcionarlle ao traballador facilidades para o coidado persoal; iso dignificará a profesión e mellorará a imaxe social. 3. Zonas de descanso e esparexemento En todas as empresas deberían existir espazos de descanso e esparexemento, pois iso mellora a interrelación das persoas, aumenta a motivación e faralles sentir que o seu traballo é valorado e recoñecido. Un pequeno local ou cuarto onde os traballadores poidan comodamente tomar un café, o bocadillo de media mañá ou, simplemente, comentar incidencias do traballo ou noticias cotiás, dálles

80 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_manexo_virbac_galego.indd 80

4/4/22 18:30

¿ERES UNA GRAN PRODUCTORA COMO YO?

NECESITAS SMARTAMINE

ruminants.adisseo.com/es/

ESCANÉAME

SmartLine®

MAS QUE LECHE �Todas las vacas necesitan metionina! En múltiples estudios universitarios y pruebas de campo, el uso de Smartamine® M o MetaSmart® para equilibrar la dieta, y la incorporación de RumenSmart™ a las raciones, ha demostrado: - Más leche, más proteína, más grasa. - Mayor disminución de los trastornos metabólicos en el periodo de transición. - Mejora la eficiencia reproductiva: salida en celo y gestaciones a término. De la manera más rentable posible. Confía en Adisseo, líder mundial en nutrición con aminoácidos en rumiantes desde los 90s. Contacta hoy mismo con nuestro equipo técnico. +34 974316092 @ Info.nasp@adisseo.com ruminants.adisseo.com/es/ www.adisseo.com vp030_anuncio_adisseo.indd 81

22/3/22 11:21

M A N E XO

Figura 1. Pirámide de Maslow

solidez aos equipos e xera confianza benestar entre os operarios e responsables da explotación. Estas zonas poden aproveitarse para organizar reunións de formación, reciclaxe e motivación. O obxectivo é demostrarlles ás persoas que che importan, creas interese, controlas, facilitas relacións e creas vínculos. 4. Domicilio dos traballadores Atopar operarios con domicilio próximo sempre facilita o benestar. Se para chegar ao posto de traballo teñen desprazamentos longos, isto afectará ao rendemento e terán sensación de cansazo. Interprétase traballo desde que saímos de casa ata a volta. Nestes casos e dentro das posibilidades podemos optar por negociar quendas de traballo, compensacións económicas ou de tempo libre, facilitar atopar domicilios máis próximos etc. A posibilidade de ter o domicilio na propia explotación xera moitas controversias por parte de expertos en xestión de persoal. En xeral e salvo imperiosa necesidade, non se aconsella. Desconectar do ambiente laboral é sempre saudable física e psicoloxicamente. 5. Xestión do tempo libre No presente non podemos falar de benestar laboral sen tratar o tema do tempo libre. Organizaremos a granxa co obxectivo de aumentar eficiencia e eficacia da man de obra, pero tamén buscando facilitarlle o tempo libre que corresponda. Vacacións, fins de semana, días festivos... Para conseguilo planificaremos ben as tarefas, os protocolos, as quendas de traballo e os de substitución. Na medida do posible, buscaremos xornada continua para poder conciliar a vida laboral e familiar.

DEBEMOS PROPORCIONARLLE AO TRABALLADOR FACILIDADES PARA O COIDADO PERSOAL; ISO DIGNIFICARÁ A PROFESIÓN E MELLORARÁ A IMAXE SOCIAL

Descansar é unha necesidade de todo ser vivo, física e emocionalmente imprescindible.

B. BENESTAR EMOCIONAL O conxunto de aspectos do ambiente físico que se mencionaron anteriormente conduce a satisfacer as necesidades básicas do ser humano: sentirse seguro, estar protexido, estar cómodo e sen perigos no seu posto de traballo. Outro tipo de necesidades como as de alimento, sono, vivenda etc. son necesariamente satisfeitas coa retribución que é inherente ao propio traballo. Segundo A. Maslow na súa teoría da “xerarquía de necesidades”, estas son as necesidades máis básicas de todo ser humano, e só unha vez satisfeitas estas, xorden outras de carácter superior (ver figura 1). Entón, que máis necesita o ser humano actual no seu posto de traballo? A resposta hai que buscala na nosa capacidade emocional, o traballo non ha de ser unicamente un medio para conseguir un fin (o diñeiro necesario para subsistir); o óptimo sería que o propio traballo fose un fin en si mesmo, é dicir, ha de provocar satisfacción no que o desenvolve. A satisfacción é unha emoción e, como tal, difire a maneira de alcanzala entre distintos individuos. Con todo, hai algunhas variables comúns que facilitan a satisfacción laboral nos seres humanos. O recoñecemento dos méritos, as achegas e o traballo ben feito xera autoestima e confianza nun mesmo. A simple felicitación e agradecemento dun xefe ante un traballo ben feito pode ter gran valor motivador. Son importantes as formas, as felicitacións son máis produtivas se se fan publicamente, os aper-

cibimentos mellor de forma privada; non é necesaria a humillación. Tamén o traballo debe ser un factor de autorrealización, é dicir, un medio mediante o cal desenvolvemos as nosas capacidades e potencial. Temos que ser capaces de ofrecerlles aos nosos empregados capacidade de crecemento profesional: aumentar as capacidades, incluílos en traballos máis complexos e importantes etc. Pode ser interesante o feito de facer sentir ao traballador como parte de algo máis complexo, un grupo ou unha explotación, facelo partícipe de que forma parte do noso equipo e o seu traballo pode repercutir directamente no obxectivo común. Iso pode provocar maior implicación e motivación. Así mesmo, podemos fomentar o interese dos traballadores proporcionándolles unhas metas concretas e definidas, informándolles razoadamente do porqué realizan a tarefa asignada; desta maneira atoparanlle sentido ao seu traballo e, unha vez acabado, é máis probable que se sintan orgullosos e satisfeitos. Tamén é valorado positivamente polo traballador o feito de dotarlle da formación necesaria na área onde desenvolve o traballo. Con pequenos cursos podemos incentivalo a desenvolver maior interese pola súa tarefa, así como proporcionar alternativas de como desenvolver a tarefa, que poden ser, ou non, máis eficientes que as anteriores. A formación é imprescindible na incorporación de novos traballadores e debe estar presente durante toda a vida laboral. É importante dar unha valoración do desempeño ao propio traballador, así remarcaremos as tarefas que realizou correctamente e aquelas que non. Así saberá que o seu traballo importa e poderá mellorar naqueles aspectos

82 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_manexo_virbac_galego.indd 82

4/4/22 18:30

La robotización a su servicio

Robot de ordeño Lely Astronaut A5

Robot de alimentación Lely Vector

28 años de experiencia, conexión rápida, capacidad inigualable, software simple e intuitivo

Sencillez de instalación, flexibilidad de trabajo, recuperación de forrajes, ahorro de combustible

Para obtener más información sobre las innovaciones de Lely y beneficiarse del apoyo personalizado en tus proyectos, contáctenos en el +34 (0) 667949398 www.lely.com vp030_publi_lely_FRANCIA.indd 83

21/3/22 11:03

M A N E XO

A FORMACIÓN É IMPRESCINDIBLE NA INCORPORACIÓN DE NOVOS TRABALLADORES E DEBE ESTAR PRESENTE DURANTE TODA A VIDA LABORAL

que consideremos necesarios. Debemos facelos partícipes dos éxitos, por exemplo, informalos da baixa mortalidade dos xatos debido ao bo manexo, alta calidade de leite por boas rutinas de muxido etc. Como reflexión a todo o exposto, podemos dicir que as persoas, na sociedade na que vivimos, desenvolveron unha serie de necesidades engadidas ás clasicamente identificadas nun posto de traballo: gañar un soldo para prover as súas necesidades de poder comer, ter unha vivenda e atender a súa familia. Actualmente o noso emprego ha de procurarnos un benestar emocional, que dependerá das necesidades individuais e da valoración persoal. Buscamos un emprego que nos motive non só desde o punto de vista laboral, senón tamén desde o punto de vista persoal, achegándonos capacidade de crecemento, autorrealización, no canto de aburrir e frustrar. É importante saber que os estados de ánimo se contaxian; se temos persoas nos equipos que transmiten optimismo, isto xerará un ambiente laboral que, sen dúbida, dará como froito mellorar a produtividade e rendibilidade.

RAZÓNS PARA UN DESPEDIMENTO Antes de despedir un traballador, pensemos cales son as razóns que nos conduciron a esa situación. Na miña opinión, debemos esixir tres competencias: coñecementos, habilidade e actitude. • O coñecemento sobre a actividade é básico para desempeñar calquera posto. Moitas veces o empregado non adquire o coñecemento porque non soubemos ensinar, aínda que algunhas outras veces porque foi incapaz de aprender. • A habilidade para desempeñar o posto adquírese coa práctica unha vez que o empregado sabe como facer as

tarefas, pero depende da súa capacidade de adaptación e pericia para desenvolver a habilidade correctamente. • A actitude é a máis importante dos tres, xa que ao empregado podemos ensinarlle, podemos axudalo no que adquire a habilidade, pero non podemos inxectarlle a actitude para facer o seu traballo. Se algunha ou varias destas competencias non se cumpren, é sensato o despedimento. Agora ben, o problema grave témolo cando nas nosas granxas hai moita rotación de persoal, absentismo e os traballadores abandonan voluntariamente o posto. Como empresarios, algo estamos a facer mal.

REFLEXIÓNS FINAIS O propietario dunha granxa debe ofrecerlle á sociedade produtos alimenticios da mais alta calidade, producidos da forma máis sustentable posible, respectando o benestar animal e, por suposto, ofrecendo postos de traballo dignos, ben pagados e estar orgulloso de xerar benestar no espazo que lle rodea. O traballo é un produto máis que proporcionamos na nosa explotación. Busquemos a excelencia. • Apliquemos o concepto de “ergonomía”, que significa buscar a maneira de que o posto de traballo se adapte ao traballador, en lugar de obrigar a este a adaptarse a aquel. Debemos facer todo o posible por suprimir do ámbito laboral as situacións que poidan provocar nos traballadores incomodidade, fatiga ou mala saúde. Investir en mellorar as condicións de traballo significa investir en mellorar o noso negocio e, sen dúbida, mellorar o noso propio benestar emocional e económico.

• Non debemos e non temos dereito a poñer os nosos mozos e mozas na tesitura de elixir un traballo que lles gusta (gandeiro) e/ou renunciar ao tempo libre e á sociedade do benestar que, por sorte, lles toca vivir.

BIBLIOGRAFÍA

Miquel Àngel, Serrat Julià. Liderando el ¿bienestar? Laboral: orden o caos. J.M BoschClima Clima y Ambiente laboral en granjas de cerdos Autor: Jorge Antonio Perea Gayosso El bienestar en el trabajo: cómo automotivarnos. Leocadio Martín Borgesi cado de Trabajo.- Ciencia y salud. Bienestar de las personas en granjas de vacuno lechero. Ruminews (sept-19). Autor. Manuel V. Morales Gamazo (Oceva S:C). The Human Side of Enterprise. Hill Mc Graw. Work and the Nature of man (World Publishing go.) Gestión de recursos Humanos (Michael Beer) Administración de Personal y Recursos Humanos. William B. Werther Jr. y Keith Davis. Quinta Edición. Ed. Mc. Graw Hill. ... Explotaciones en Crecimiento. Organizando el Trabajo. (José Mª Pont Camps) VIII Congreso Internacional de Medicina Bovina. Anembe Capital humano: 52 casos prácticos; Manual de supuestos prácticos sobre recursos humanos y procesos organizacionales, Joan Boada I Grau, director. Gestión Estratégica de Recursos Humanos. AEDIPE-DEUSTO Diccionario Báscico de RRHH (Harper/ lLinch) Mercuri Internacional ( www,mercuri-int. com) (info@mercuri-int.com) Manejo de los RRHH una parcela en la producción lechera ( Miquel Collell . B & M) Master en Asesoria y Gestión de Explotaciones lecheras (U.A.B).

NOTA DOS AUTORES

Artigo cedido por Virbac

84 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_manexo_virbac_galego.indd 84

4/4/22 18:31

Porque los resultados* nos avalan: Bovisan Diar es líder en España

Para vacas de leche y de carne • • • •

Vacuna de amplio espectro, cubre las principales diarreas neonatales Solo una dosis en la primovacunación = 3 ml Adyuvante bi fase: respuesta inmunológica rápida y duradera** Amplio margen de vacunación: de 3 meses a 3 semanas antes del parto

BOVISAN DIAR -Emulsión para inyección Composición Una dosis (3 ml) contiene: Rotavirus Bovino, inactivado, cepa TM-91, serotipo G6P1 (inactivado) ≥ 6.0 log2 (VNT)* Coronavirus Bovino, inactivado, cepa C-197 (inactivada) ≥ 5.0 log2 (HIT)** Escherichia coli, inactivado, cepa EC/17 (inactivada) expresado como F5 (K99) Adhesina ≥ 44.8 % de inhibición (ELISA)*** *VNT – test de neutralización del virus (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) **HIT – test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) ***ELISA – Valoración inmunosorbente ligado a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) Adjuvante: Montanida ISA 206 VG 1.6 ml Especies de destino: Bovino (vacas y novillas gestantes) Indicaciones de uso, inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino . La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones Para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas. Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP-Titular. FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda) Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario * Zuffa et al. 2019 Inmune response and efficacy of a new calf Scour vaccine inyected once during the last trimestre of gestation. ** AUCOUTURIER J. et al. Adjuvants designed for veterinary and human vaccines. Vaccines, 19, 2001, 2666-2672.

En caso de duda consulte a su veterinario.

vp030_virbac_bovisan.indd 85

24/3/22 13:16

FRANCISCO ÁLVAREZ BALDOR (LEÓN)

#YoSoyCampo, #YoSoyCampo, una una iniciativa iniciativa para para dar dar visibilidad visibilidad a los a los profesionales profesionales del del campo. campo.

# YO#SYO OYC S OYC A M PAO MP EO S U EN S U PN ROY P ROY EC TO EC TO I M PIUMLPSUALDSO AD PO RP O VR I RV B IAC R B AC E S PA E SÑPA AÑ CA ON CO EL N FEILN FDI N E DA D E RDA A RC A O NCO OCNEORC Y E RD Y I VD UILG V UALG RA EL R EL T R ATBRA AJBOAD JO E LO D E SLO P RO S PFRO E SFI O ES NIA OLNEASLD EE S LDCEA LM CP AO, M PEO, N ES NPEEC S PI A EC L IAL V E TVEERTI N ER AIRNIA OR S,I OGS, AN GA AD NEARO D ESRO Y SOT Y RO OTSRO P RO S PFRO E SFI O ES NIA OLNEASL E S R E LRAC E LI AC O NIA OD NO ASD O CO SN CO E ST N EEST S EC E STO ECRTO . R.

“Hoxe en día non se pode ser ‘veterinario de todo’, porque o gandeiro xa non nos necesita para unhadurante serie de cousas” A raíz A de raízlade pandemia, la pandemia, y en yconcreto en concreto durante el confinamiento, el confinamiento, quedó quedó evidenevidente que te que gracias gracias a la alabor la labor de todos de todos estos estos profesionales profesionales y a su y atrabajo su trabajo diario diario pudimos pudimos seguir seguir disponiendo disponiendo de alimentos de alimentos en nuestras en nuestras mesas. mesas. e a maior parte Francisco Álvarez Baldor (León) leva 32 anos dedicado á veterinaria

do seu traballo estivo ligado á Asociación Frisona Vega Páramo (Afrivepa SC). Tamén

Les Les debemos debemos mucho mucho a la agente la gente del campo del campo y sey merecen se merecen nuestro nuestro apoyo, apoyo, imparte clases prácticas na Facultade de Veterinaria de León, onde estudou, e, como reconocimiento reconocimiento y homenaje, y homenaje, por por eso eso queremos queremos dotar dotar de visibilidad de visibilidad y voz y voz defensor de aplicar sobre o terreo os coñecementos teóricos adquiridos na carreira, a dichos a dichos profesionales profesionales parapara conocer conocer su día su adía día, a día, sus sus historias, historias, anécdotas, anécdotas, oferta prazas de prácticas para o alumnado. Nesta nova entrega de #YoSoyCampo, obstáculos obstáculos yreflexiona percepciones y percepciones sobre el futuro dedosu de profesión, su profesión, escuchándoles escuchándoles a a Francisco sobresobre como vefuturo oel futuro seu sector. ellosellos directamente, directamente, porque porque no olvidemos no olvidemos que que ellosellos son referentes son referentes de lade salud la salud y la y productividad la productividad de nuestro de nuestro país.país. Como empezou na veterinaria? Eu quería ser enxeñeiro de Montes, porque son fillo do garda da zona de Cabárceno e os meus referentes profesionais eran os enxeñeiros de Montes, pero os escolapios convencéronme de que non fixese unha enxeñería. Como me gustaba o tema do campo decidín estudar Veterinaria na Universidade de León. Debo dicir que tiven a gran sorte de compartir profesión con xente que foi superxenerosa comigo, aos cales lles estou moi agradecido; por iso sempre que alguén me pediu facer prácticas comigo, nunca llo neguei. Que é o que máis lle gusta do seu traballo? A reprodución, sen dúbida ningunha, pero tamén o contacto co campo e non estar sometido a un horario fixo. Eu, cando acabo a xornada laboral, podo facer outras actividades, compatibilizalas co meu traballo. Podería contarnos algunha anécdota? Pois agora vénme á memoria un día no que ía eu co veterinario don Juan Abascal Mazorra por unha nave, cun corredor central e onde as vacas estaban traseira contra traseira, e ao chegar ao final díxome: “Vai ver a segunda vaca e extráelle un xato momificado que ten dentro da vaxina”. Quedei impactado, pero é que el detectara que lle colgaba un fío, que era a placenta dun feto momificado. Era moi observador. Hai que mellorar a imaxe deste sector na sociedade? Hai que facer moitísima pedagoxía. Cada un temos que achegar o noso gran de area para que os rapaces crean que é unha profesión digna e que o gandeiro non é ningún

vp030_publirreportaxe_virbac_galego.indd 86

maltratador de animais. O sector tratou de transmitirlle á sociedade o que fai, pero non foi suficiente. Durante a pandemia tivemos a posibilidade de mellorar a nosa imaxe; eramos produtores de alimentos e a cadea non podía fallar. Aínda así, non fomos capaces de inculcar todo o que se debería.

Como viviu a pandemia? Son un dos damnificados polo coronavirus. A miña muller e eu estivemos nove días moi enfermos na casa e eu pasei 19 días máis ingresado no hospital. Entrei saturando moi pouco osíxeno, pero o peor foi o factor psicolóxico ao ver tantos datos de mortes. Recibín moito apoio por parte dos gandeiros, da cooperativa e sobre todo do meu compañeiro Rubén Iglesias Álvarez, co que levo traballando 23 anos. O seu comportamento, así como o da maioría, foi exemplar. Como ve o futuro? O futuro pasa pola especialización. Hoxe en día non se pode ser ‘veterinario de todo’, porque o nivel técnico do gandeiro subiu moito e xa non nos necesita para unha serie de cousas. Que lle diría a un novo licenciado que se propón dedicarse a ser veterinario de animais de produción? Unha cousa moi sinxela: que o máster o faga na rúa. Cando a miña xeración acababa a carreira, o gandeiro sabía facer moi poucas cousas, pero hoxe o seu nivel de coñecementos é moito maior; por iso, debes ter o listón máis alto para que che poidan pagar polo teu traballo.

4/4/22 18:45

vp027_pub

OR N)

e n o a, o,

le te sa odo

er ei oi er te mdo a,

se do e-

nía eto

vp027_publi_virbac_yosoycampo.indd 39 87 vp030_publirreportaxe_virbac_galego.indd

20/10/21 4/4/22 13:40 18:45

E S T R É S P O R C A LO R

O beneficio económico de arrefriar as vacas secas Neste artigo presento os resultados do estudo levado a cabo con base nas granxas leiteiras no norte e o centro de México en 2020, onde se calculou a rendibilidade de arrefriar as vacas secas nas condicións deste sector. Israel Flamenbaum Cow Cooling Solutions Ltd., Israel

s perdas de produción de leite nos meses de verán están relacionadas xeralmente co impacto negativo do estrés por calor na vaca en lactación. Nos últimos 40 anos foron realizados varios estudos en diferentes partes do mundo, nos cales se mostra que tamén as vacas secas se ven afectadas negativamente, cando se someten a condicións de estrés por calor. Estas perdas están relacionadas, principal-

mente, cunha menor produción de leite e sólidos na lactación posterior, así como cos trazos de fertilidade nas súas primeiras etapas. As vacas secas estresadas pola calor tamén sofren unha maior incidencia de enfermidades e trastornos metabólicos despois do parto (principalmente, debido á redución da función inmune da vaca). Todos estes cambios teñen lugar despois do parto e nas primeiras etapas da lactación posterior, aínda que ocorre no outono e principios do inverno, cando o estrés por calor xa rematou. Na táboa 1 descríbese a lista de investigacións sobre a mitigación do es-

trés por calor das vacas secas. Como se pode apreciar, na maioría dos estudos o efecto positivo de arrefriar as vacas secas na súa produción en lactación posterior compárase co das vacas que só reciben sombra. Os estudos leváronse a cabo en diferentes condicións climáticas (rexións secas e húmidas) e mediante o uso de diferentes métodos de arrefriamento (arrefriamento directo, combinando aspersión e a ventilación forzada, e o arrefriamento indirecto, mediante o uso de nebulización de alta e baixa presión). Resumindo os estudos presentados na táboa 1 (páx. seg.), podemos ver de media as seguintes cuestións: • A temperatura corporal das vacas secas arrefriadas foi 0,4 ºC máis baixa, en comparación coas vacas non arrefriadas (38,9 ºC e 39,2 ºC), respectivamente. • O consumo de materia seca (MS) foi maior en 1,5 kg/día en vacas secas arrefriadas, en comparación coas vacas non arrefriadas (11,4 kg e 9,8 kg) por día, respectivamente.

88 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_estresCalor_israel_galego.indd 88

4/4/22 11:36

E S T R É S P O R C A LO R

AGREGAR VENTILADORES AO SISTEMA DE ASPERSIÓN NA LIÑA DE ALIMENTACIÓN AUMENTOU O INGRESO NETO ANUAL POR VACA EN CASE 10 DÓLARES

Táboa 1. Lista de investigacións sobre a mitigación do estrés por calor das vacas Tratamento

Fonte

Orixe

Con arrefriamento

Sen arrefriamento

Dif. kg/d

Sombra vs. sen sombra

Collier et al., 1982

Florida

26,7

25,5

1,2

Nebulizador de alta presión

Armstrong et al., 1994

Arizona

41,3

39,7

1,6

Aspersión e ventilación

Wolfenson et al., 1988

Israel

40,7

37,2

3,5

Nebulizador de baixa presión

Avendaño Reyes et al., 2006

México

26,1

24,3

1,8

Aspersión e ventilación

Adin et al., 2009

Israel

44,8

41,4

3,4

Aspersión e ventilación

Urdaz et al., 2006

California

33,7

26,2

7,5

Aspersión e ventilación

Do Amaral et al., 2011

Florida

34,5

32,2

2,3

Aspersión e ventilación

Tao et al., 2012

Florida

34,0

27,7

6,3

Aspersión e ventilación

Thompson et al., 2014

EE. UU.

33,8

30,0

3,8

Aspersión e ventilación

Karimi et al., 2015

Irán

44,6

40,5

4,1

• O peso dos xatos ao nacer foi 4,4 kg máis nos xatos nados de vacas secas arrefriadas, en comparación cos xatos nados de vacas non arrefriadas (42,4 kg e 38,0 kg), respectivamente. • O peso á desteta dos xatos foi 7,7 kg máis nos xatos nados de vacas secas arrefriadas, en comparación cos xatos nados de vacas non arrefriadas (77,7 kg e 70,0 kg), respectivamente. • A produción de leite na lactación posterior foi 3,5 kg/día máis en vacas secas arrefriadas, en comparación coas vacas non arrefriadas (35,8 kg e 32,3 kg) por día, respectivamente. Nunha enquisa na que se analizan en diferentes partes dos EE. UU., as perdas de produción de leite na lactación posterior relacionáronse co número de días nun ano, onde o índice de temperatura e humidade (ITH) medio diario foi superior ao 72. As perdas na produción de leite na lactación posterior tiveron unha media de 450 kg/ano na vaca estadounidense media, con oscilacións de 230 kg/ano no estado máis frío, onde só o 12 % das vacas secas experimentan estrés por calor por ano, e 1.170 kg/ano, no estado máis cálido, onde o 70 % das vacas secas no rabaño experimentan estrés por calor por ano. As perdas económicas debidas ao estrés por calor nas vacas secas para todo o sector lácteo dos Estados Unidos

estimáronse en 810 millóns de dólares anuais (87 dólares/vaca/ano en media). As perdas económicas anuais por vaca seca oscilaron entre 68 US $ en Wisconsin e 230 US $ en Florida; en media, a lactación posterior cae en 4,7 kg/día por cada día en estrés ao ano. A diferenza das vacas lactantes, moi poucos estudos avaliaron o beneficio económico de arrefriar as vacas secas. O primeiro foi publicado por Urdaz et al. en 2006. Un experimento levado a cabo nunha granxa de 3.000 vacas, situada no centro de California, onde o arrefriamento das vacas combinou a aspersión e a ventilación forzada na liña de alimentación sombreada e comparouse con só aspersión das vacas en mesmo sitio. Os sistemas de arrefriamento funcionaron entre as 09:00 h e as 20:00 h e proporcionáronselles ás vacas nas últimas tres semanas de xestación. Agregar ventiladores ao sistema de aspersión na liña de alimentación aumentou o ingreso neto anual por vaca en case 10 dólares. Adin et al. publicaron en 2009 un estudo que examinou o beneficio de arrefriar vacas secas mediante unha combinación de aspersión e ventilación forzada realizados nunha granxa leiteira comercial no sur de Israel. Os investigadores observaron que se necesitaban 80 kg adicionais de leite na lactación posterior para cubrir os gastos necesarios para arrefriar as vacas (equipo de arrefriamento e a súa ope03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 89

vp030_estresCalor_israel_galego.indd 89

4/4/22 11:36

E S T R É S P O R C A LO R

AS PERDAS ECONÓMICAS DEBIDAS AO ESTRÉS POR CALOR NAS VACAS SECAS PARA TODO O SECTOR LÁCTEO DOS ESTADOS UNIDOS ESTIMÁRONSE EN 810 MILLÓNS DE DÓLARES ANUAIS

ración). A produción posterior de leite das vacas secas arrefriadas aumentou en 190 kg sobre as vacas de control, ás que só se lles proporcionou sombra, deixando no peto do produtor a ganancia de 110 kg adicionais de leite por lactación por cada vaca seca que recibiu o tratamento de arrefriamento. A última e máis detallada avaliación da rendibilidade de arrefriar vacas secas foi realizada por investigadores da Universidade de Florida e publicada na revista American Journal of Dairy Science en 2016. Os investigadores calcularon a rendibilidade de aplicarlles un sistema de arrefriamento directo ás vacas secas; isto para a vaca estadounidense media e para unha vaca seca en Florida. Nos Estados Unidos hai unha media de 96 días de estrés por ano (26 % do tempo do ano). Supoñendo que o prezo do leite é de 0,35 US $/kg e de 0,28 US $/kg de MS, respectivamente, e un aumento de 5,0 kg de leite na lactación posterior por cada día de estrés, o arrefriamento directo aumenta en 62 US $ o ingreso neto anual por vaca seca arrefriada. En Florida, con 257 días de estrés por ano e un prezo do leite de 0,44 US $/kg, o arrefriamento directo aumenta en 140 US $, o ingreso neto anual por vaca seca.

ANÁLISE NAS GRANXAS DO NORTE E CENTRO DE MÉXICO EN 2020 Apoiándome no programa Excel e na comparación de datos doutros países, a continuación ofrezo os resultados do traballo levado a cabo con base nas granxas leiteiras no norte e o centro de México en 2020, calculando a rendibilidade de arrefriar as vacas secas nas condicións deste sector. Para este estudo asumimos unha granxa leiteira con 2.000 vacas, cando cada día de media o 15 % das vacas estaban secas. Estudamos dúas diferentes granxas, situadas en dúas zonas climáticas distintas de México: unha situada nunha zona extremadamente cálida como La Laguna (240 días de estrés por vaca seca ao ano; a outra,

situada nunha zona menos cálida, como o centro da República Mexicana (150 días de estrés por vaca seca ao ano). Na granxa da rexión mais cálida, o 70 % das vacas (1.350) pasan o seu período seco en condicións de estrés por calor (unha media de 300 en curral de vacas secas cada día entre marzo e outubro). Supoñemos que o arrefriamento destas vacas durante todo o período seco darase a través dun túnel especial de arrefriamento parar 150 animais á vez, cun custo de construción de 1.500.000 $ mexicanos (piso de formigón, teito e cortinas de plástico, ventiladores e aspersorios). O custo de operación do arrefriamento é de 1.100 $ por vaca (luz eléctrica, auga e man de obra especial). Asumimos que este aumentará nun 10 % a produción por vaca arrefriada na súa lactación posterior (1.000 litros), con prezos do litro e leite de 6,8 $ e alimento de 5,8 $/kg MS. Espérase un incremento no ingreso anual por cada vaca seca arrefriada de 4.100 $ (5.600.000 $ por granxa). Na granxa da rexión menos cálida, o 30 % das vacas (650) pasan o seu período seco en condicións de estrés por calor (unha media 300 en curral de vacas secas cada día entre xuño e outubro). Supoñemos que o arrefriamento destas vacas durante todo o período seco aumentará nun 10 % a súa lactación posterior. Cos mesmos prezos e custos presentados arriba, espérase un incremento no ingreso anual por cada vaca seca arrefriada de 3.700 $ (2.300.000 $ por granxa). Debe aclararse que os cálculos presentados anteriormente incluíron só vacas que van á segunda lactación ou máis e non inclúen o efecto beneficioso de arrefriar xatas no final da súa xestación, aínda que a literatura recente mostra que tamén poden beneficiarse do arrefriamento nesta etapa. Así mesmo, o cálculo ten en conta só o incremento na produción na lactación posterior, sen considerar melloras na fertilidade e na saúde das vacas secas arrefriadas. Incluír estes beneficios no

cálculo obviamente aumentará o beneficio económico de arrefriar as vacas secas.

CONCLUSIÓN O arrefriamento de vacas secas e xatas ao final da xestación en granxas leiteiras de México ten o potencial de aumentar a produción anual de vacas que paren a fins do verán e principios do outono en 650-1.000 litros por vaca seca na lactación posterior. Isto pode aumentar o ingreso por vaca seca arrefriada entre 4.200 $ en granxas de La Laguna, e 3.800 $ por vaca seca, en explotacións do centro de México. En ambos os casos o investimento para arrefriar vacas secas pode pagarse en menos dun ano. En resumo, arrefriar ben as vacas secas en México pode considerarse uns dos investimentos máis rendibles para o produtor leiteiro mexicano.

90 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_estresCalor_israel_galego.indd 90

4/4/22 11:37

vp030_publi_emporvet.indd 91

21/3/22 11:00

E S T R É S P O R C A LO R

A importancia dos antioxidantes no estrés por calor Poñemos o foco nos beneficios da suplementación estratéxica de oligoelementos inxectables antes do inicio dos meses máis calorosos e durante o verán co fin de mellorar os niveis de encimas antioxidantes nos rabaños e mitigar os efectos negativos do estrés por calor, co obxectivo de manter o benestar das nosas vacas e, en consecuencia, o rendemento económico da nosa granxa. Patrick O´Neill Xerente de Marketing e Vendas Multimin Iberia Artigo traducido por Seve Fernández

efecto negativo do estrés por calor vai máis como consecuencia do aumento do quecemento global e a selección xenética cara a vacas máis produtoras (1). O mantemento do rendemento durante o período estival necesita de múltiples melloras en alimentación, climatización e identificación de trazos xenéticos mellorados para mellorar a tolerancia á calor (2), que é a capacidade dun animal de manter intacto o seu potencial xenético con altas temperaturas. As bases fisiolóxicas da tolerancia ao estrés por calor inclúen unha alta

relación de superficie corporal por peso, pel pigmentada, ollos protexidos e unha capa branca ou clara (3). Os efectos do estrés térmico pódense manifestar de moitas formas: redución na produción láctea, peso corporal, taxas de crecemento e ganancia media diaria e unha alteración dos parámetros reprodutivos, como unha redución da fertilidade, actividade estral ou motilidade espermática, así como un aumento da mortalidade embrionaria e espermática (4). En cruzamentos europeos de alta produción, a exposición a temperaturas ambientais fóra da súa zona termoneutral (entre -5 ºC e +20 ºC) [figura 1, páx. seg.] afecta á produción animal e pon en perigo o benestar animal. Os factores que inflúen na resistencia dos bovinos ao estrés calórico son:

92 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_estresporCalor_multimin_galego.indd 92

4/4/22 11:39

E S T R É S P O R C A LO R

AS BASES FISIOLÓXICAS DA TOLERANCIA AO ESTRÉS POR CALOR INCLÚEN UNHA ALTA RELACIÓN DE SUPERFICIE CORPORAL POR PESO, PEL PIGMENTADA, OLLOS PROTEXIDOS E UNHA CAPA BRANCA OU CLARA

Figura 1. Relación entre a temperatura ambiente efectiva e a zona termoneutral en animais domésticos

Adaptado de NRC, 1981, Effect of Environment on Nutrient Requirements of Domestic Animals

• Raza: os cruzamentos de Bos indicus, por exemplo brahman, son máis tolerantes ao estrés por calor que os de Bos taurus (existen tamén variacións xenéticas dentro do cruzamento). • Cor e tipo de capa: os bovinos cunha capa máis clara tenden a ser máis tolerantes ao estrés térmico. • Condición corporal: os animais máis pesados e grosos adoitan ser máis sensibles ás altas temperaturas.

• Saúde: os animais con boa saúde poden lidar mellor cos cambios de temperatura. • Idade: individuos moi novos ou moi vellos teñen maior risco. Os síntomas clínicos do estrés por calor descritos por González-Rivas et al. (2019) son incremento da frecuencia respiratoria, temperatura rectal e sudación. A resposta corporal ao estrés térmico está controlada polo sistema

LEADER PF 1.17 ECOMODE

+ INFO

farming agrícola Lugar Campoduro Céltigos N.634 (Km.687) 15686 Frades - A Coruña

Confort, ergonomía, control y visibilidad en la cabina. Fresa de gran eficiencia. El canal de carga más eficiente del mercado. Tolva diseñada para una buena uniformidad de la mezcla. Disponibles con 1 y 2 sinfines, de 11 a 33 m3.

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 93

vp030_estresporCalor_multimin_galego.indd 93

4/4/22 11:39

E S T R É S P O R C A LO R

Figura 2. Os efectos visibles e invisibles do estrés por calor

O ESTRÉS POR CALOR É UN PROBLEMA ENORME PARA A INDUSTRIA GANDEIRA PORQUE PREXUDICA O RENDEMENTO ANIMAL DURANTE OS MESES DE VERÁN, O QUE LEVA A PERDAS ECONÓMICAS

Adaptado de Progressive Dairy Canadá: https://www.progressivedairycanada.com/topics/herd-health/nutritional-strategies-to-enhance-heat-abatement-in-dairy-cows

nervioso autónomo (SNA) mediado por catecolaminas (adrenalina e noradrenalina) e coa redistribución do fluxo sanguíneo desde as vísceras á pel para a termorregulación e a promoción da utilización da enerxía desde as reservas do corpo, acelerando a glicoxenólise e suprimindo o almacenamento de enerxía. Existe tamén un incremento das concentracións de glicocorticoides plasmáticos, porque melloran a perda de calor a través do incremento da vasodilatación, incremento da proteólise e alteración do metabolismo lipídico (6). A redución en produción dos animais durante o estrés calórico foi tradicionalmente asociada á diminución da inxestión, aínda que esta redución só pode explicar o 50 % dos efectos metabólicos e fisiolóxicos do estrés por calor e os cambios hormonais e metabólicos, así como variacións na repartición de enerxía explican o resto (6). Ademais, o estrés por calor altera o equilibrio de radicais libres, o que resulta en dano oxidativo nas células e nas mitocondrias (3). O estrés térmico foi implicado en promover o estrés oxidativo a través da excesiva produción de especies reactivas de osíxeno (ROS) ou diminuíndo as defensas antioxidantes (2). ROS son moléculas que conteñen osíxeno cun electrón desapareado no seu anel externo. Os oligoelementos cobre (Cu), selenio (Se), zinc (Zn), manganeso (Mn) e ferro (Fe) son compoñentes estruturais das encimas antioxidantes, os cales preveñen este dano celular por ROS que se produ-

ciron durante o metabolismo celular habitual. O estrés oxidativo causado polas ROS non neutralizadas pode provocar inflamación e morte celular prematura e os sucesos que aceleran o metabolismo celular, como as infeccións, a seca ou o estrés por calor, incrementan o risco de estrés oxidativo (7). Diversos estudos concluíron que a exposición á calor acrecenta a produción de ROS e induce estrés oxidativo. En resposta ao aumento de produción de ROS producido polo estrés calórico, prodúcese un incremento da actividade das encimas antioxidantes superóxido dismutasa (SOD), catalasa e glutatión peroxidasa (GSH-Px), porque o corpo tenta neutralizar a subida de produción de ROS, pero os individuos cun status mineral baixo poden non ter suficientes oligoelementos para sintetizar a protección antioxidante necesaria e por iso teñen un risco maior dos efectos nocivos do estrés por calor e estrés oxidativo. A redución nos niveis de antioxidantes vai en detrimento da función ovárica, así como da formación do corpo lúteo e o estrés oxidativo pode levar á morte embrionaria (8). Ademais, o estrés oxidativo afecta o esperma e asociouse con infertilidade nos machos (10). As encimas glutatión peroxidasa, así como superóxido dismutasa, tamén demostraron ser compoñentes antioxidantes clave na protección dos embrións fronte ao estrés oxidativo nos bovinos. Desenvolver un manexo e unha estratexia nutricional que sosteñan a produ-

ción láctea, pero que tamén aborden as perturbacións metabólicas e fisiolóxicas causadas polo estrés por calor, axudará a vaca a manter un metabolismo máis normalizado, que non impedirá o rendemento. A dispoñibilidade de auga e a súa temperatura representan unha ferramenta clave para promover a inxestión diaria e aliviar os efectos da calor e un fácil acceso á sombra e ventilación apropiada tamén son importantes (1). A suplementación mineral en condicións extremas debe ser vista non só como un simple medio para cubrir as importantes e crecentes necesidades dun nutriente específico, senón tamén unha maneira de amortecer os efectos da dieta e o clima (1). Conte et al. (2018) afirman que entre os oligoelementos, o selenio é probablemente o máis interesante como apoio ás defensas antioxidantes da vaca baixo estrés calórico. Multimin, a inxección estratéxica de oligoelementos, foi deseñada para ser administrada antes ou durante os períodos de estrés metabólico ou períodos de alta demanda na produción ou o ciclo reprodutivo. Os períodos de alta demanda poden incorrer en diminución da inxestión e simultaneamente con deficiencia clínica ou subclínica dos catro oligoelementos. En estudos científicos publicados, Multimin eleva rapidamente os niveis de minerais e encimas antioxidantes no gando bovino (11). O estrés por calor é un problema enorme para a industria gandeira porque prexudica o rendemento animal

94 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_estresporCalor_multimin_galego.indd 94

4/4/22 11:39

TRACE MINERALS TRACE MINERALS TRACE TRACE TRACE MINERALS MINERALS MINERALS OXIDATIVE TRACE MINERALS OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS STRESS OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS TRACE MINERALS OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS STRESS STRESS TRACE MINERALS TRACE TRACE TRACE MINERALS MINERALS MINERALS TRACE MINERALS

OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS

´´ ´´ ´´

TRACE MINERAL INJECTABLE TRACE MINERAL INJECTABLE

MOMENTS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER

TESTIMONIALS TESTIMONIALS

VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE

TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL MOMENTS TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE MOMENTS THAT MAT TER INJECTABLE MOMENTS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER THAT MAT TER MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER TRACE MINERAL MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER THAT MAT TER INJECTABLE THAT MAT TER TRACE MINERAL INJECTABLE

MOMENTS MOMENTS MOMENTS TESTIMONIALS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER TESTIMONIALS THAT MAT TER TESTIMONIALS TESTIMONIALS

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS VETERINARY TESTIMONIALS VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE PAGE VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE TESTIMONIALS VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE PAGE TESTIMONIALS

VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE

TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE

MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER THAT MAT TER

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS

VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE

Improving Improving herd herd health health and farm success Improving Improving Improving herd herd herdhealth health health Improving herd health and farm success Improving herd health Improving herd health and and and farm farm farmhealth success success success and farm success and farm success Improving Improving Improving herd herd herd health health and farm success Improving herd health Improving herd health Improving herd health and and and farm farm farm success success success and farm success and Improving Improving Improving herd herd herdhealth health health and farm farm success success Improving herd health and and andfarm farm farmsuccess success success and farm success

OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE TRACE MINERAL OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS TRACE MINERAL INJECTABLE STRESSMINERAL TRACE INJECTABLE TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE OXIDATIVE TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE STRESS INJECTABLE OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS STRESS

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS MOMENTS TESTIMONIALS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER

VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE

´ ´ ´ ´ ´´ ´´ ´´ ´´ AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR

We moments the We make make…… sure sure moments that that the matter secure your hard work We We We make make make sure sure sure the the the moments moments moments that that that … … … matter secure your hard work ake sure the moments that We make moments that … sure the ake sure the moments that … hard matter matter matter secure secure secure your your your hard hard work work work … r secure your hard work matter secure your hard work make ake sure sure sure the the the moments moments moments that that that rake secure your hard work ake sure the moments that We make sure the moments that … … … We make sure the moments that … er er rr matter secure secure secureyour your your hard hard hard work work work ´ secure your hard work … secure your hard work We We We make make make sure sure sure the the the moments moments moments that that that ´ … matter secure your hard work We make sure the moments that solution is aa trace ´ ´´ … …… That matter matter matter secure secure secure your your your hard hard hard work work work That solution is ´ … matter secure your hardinjectable work CutraceZn mineral

AVOIDABLE LOSS AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR enAVOIDABLE las necesidades AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS AVOIDABLE AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS enAVOIDABLE las necesidades LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR

AVOIDABLE AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR

Prepárate para los momentos críticos, porque el incremento de oligoelementos Prepárate los momentos críticos, porque el incremento de AVOIDABLE oligoelementos puede dar para al traste con tu esfuerzo. LOSS puede dar al traste con tu esfuerzo. CALCULATOR AVOIDABLE LOSS ~ porque Prepárate Prepárate Prepárate para para para loslos los momentos momentos momentos críticos, críticos, críticos, porque porque el el incremento elincremento incremento enen las enlas las necesidades necesidades necesidades dede oligoelementos deCALCULATOR oligoelementos oligoelementos Hard working, conscientious farmers deserve to~ rely on inel the moments Prepárate para los momentos críticos, porque incremento en las necesidades de oligoelementos puede puede puede dardar dar al al traste altraste traste con con con tuproducts tu esfuerzo. tuesfuerzo. esfuerzo. AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS Hard working, conscientious farmers deserve products to rely on in the moments Mejora la salud de tus animales y reduce la incidencia de enfermedades. Combate elAVOIDABLE estrés oxidativo puede dar your al traste conwe tu esfuerzo. that matter on the farm. Relieve stress, have a solution that secures – AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR Mejora la salud de tusminerales animales yareduce de enfermedades. Combate el estrés oxidativo ~ ~~ la incidencia CALCULATOR y las deficiencias de that matter on the farm. Relieve your stress, we havetraza. solution that secures – Your hard work. Your herd health. Your farm success. ~ Hard Hard Hard working, working, working, conscientious conscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products to to rely to rely rely on on on in in the in the the moments moments moments y lasproducts deficiencias de minerales traza. nscientious farmers deserve to rely on in the moments Hard working, farmers deserve products toreduce relylaon in the moments Your hard work.conscientious Your herd health. Your farm success. nscientious farmers deserve products tode rely on in the moments Mejora Mejora Mejora la la salud la salud salud de tus de tus tus animales animales animales yareduce ysolution la incidencia laincidencia incidencia dede enfermedades. de Combate Combate Combate el el estrés elestrés estrés oxidativo oxidativo oxidativo that that that matter matter matter on on on the the the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, we we we have have have ayreduce asolution solution that that that secures secures secures – enfermedades. –enfermedades. – nscientious farmers deserve products to rely on in the moments Mejora ladeficiencias salud tus animales yatraza. reduce de enfermedades. Combate el estrés oxidativo ee farm. Relieve your stress, we have aa solution that secures –– la incidencia that matter on thedeserve farm. Relieve your stress, we solution that secures – nscientious farmers products tode rely on inhave the moments y las y y las las deficiencias deficiencias de de minerales de minerales minerales traza. traza. farm. Relieve your stress, we have solution that secures Your Your Your hard hard hard work. work. work. Your Your Your herd herd herd health. health. health. Your Your farm farm success. success. success. ee farm. Relieve your stress, we have aaYour solution that secures –– yMejora las deficiencias defarm minerales traza. tus beneficios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión Your herd health. Your farm success. Your hard work. Your herd health. Your farm success. farm. Relieve your stress, we have solution that secures conscientious nscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products to to rely to rely rely on on on in in the in the the moments moments moments Your herd health. Your farm success. Copper Zinc conscientious nscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products to to rely to rely rely on on on in in the in the the moments moments moments Mejora tus de beneficios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión en el éxito la granja. nscientious farmers deserve products to rely on in the moments Your herd health. Your farm success. Hard working, conscientious farmers deserve products to– rely on in the moments nscientious farmers deserve products to rely on inthat the moments Your herd health. Your farm success. Copper Zinc n the e the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, we we we have have have a solution a a solution solution that that secures secures secures – – enwe elwe éxito de granja. nthe the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, we we have have have a solution solution alaasolution solution that that that secures secures secures –rely –– on in the moments ee farm. Relieve your stress, have a that secures – Hard working, conscientious farmers deserve products to that matter on the farm. Relieve your stress, we have a solution that secures – farm. Relieve your stress, we have a beneficios, solution that secures –pérdidas Mejora Mejora Mejora tustus tus beneficios, beneficios, reduce reduce reduce laslas las pérdidas pérdidas por por por enfermedades enfermedades enfermedades y protege yyprotege protege tutu propia tupropia propia inversión inversión inversión Your k. ..eYour Your herd herd herd health. health. health. Your Your Your farm farm farm success. success. success. Your k. Your Your herd herd herd health. health. health. Your Your Your farm farm farm success. success. success. Copper Copper Copper Zinc Zinc Zinc Mejora tus beneficios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión Your herd health. Your farm success. that matter on the farm. Relieve your stress, we have a solution that secures – Toma el control de cada momento del ciclo productivo en en el en el éxito el éxito éxito de de la de la granja. la granja. granja. Protege tu esfuerzo. Your hard work. Your herd health. Your farm success. Copper Zinc Your herd health. Your farm success. Copper Zinc Hard Hard Hard working, working, working, conscientious conscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products toto rely torely rely onon on inin the inthe the moments moments moments Manganeso Selenium Copper Zinc en el éxito de la granja. Toma el control de you cadalike momento delthe ciclo productivo Protege tu esfuerzo. Hard working, deserve products to rely on in moments Your hard work. Your herd health. Your farm success. Copper yconscientious reproductivo defarmers tus animales con MULTIMIN™. Would a smooth and stable herd, less Zinc Manganeso Selenium Zinc that that that matter matter matter onon on the the the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, wewe we have have have a solution aasolution solution that that that secures secures secures – ––Copper reproductivo de tus animales Would you like a smooth and stable that matter ony the farm. Relieve your stress,con weMULTIMIN™. have a improved solution that secures – herd, less stress and cattle performance. Toma Toma Toma el el control el control control dede cada de cada cada momento momento momento deldel del ciclo ciclo ciclo productivo productivo productivo yhealth. Acción rápida precisa de zinc, cobre, selenio y manganeso. Protege Protege Protege tuherd tu esfuerzo. tuesfuerzo. esfuerzo. Your Your Your hard hard hard work. work. work. Your Your Your herd herd health. health. Your Your Your farm farm farm success. success. success. Copper Copper Copper Zinc Zinc Zinc Manganeso Manganeso Selenium Selenium Selenium Copper Copper Copper Zinc Zinc Zinc Manganeso Toma control de cada momento del ciclo productivo stress and improved cattle performance. Protege tu esfuerzo. Your hard work. Your rápida herd health. Yourdeel farm success. Copper Zinc y Acción precisa zinc, cobre, selenio y manganeso. Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Selenio Manganese Cobre Zinc Probado y demostrado por veterinarios y granjeros en el mundo. Manganeso Selenium Copper Zinc y reproductivo yyreproductivo reproductivo dede tus detus tus animales animales animales con con con MULTIMIN™. MULTIMIN™. MULTIMIN™. Would Would Would you you you like like like atodo smooth aasmooth smooth and and and stable stable stable herd, herd, herd, less less less Manganese Selenium WE CAN DOHOW THIS Would you like aa smooth and stable herd, less yProbado reproductivo de tus animales con MULTIMIN™. Would you like atodo smooth and stable herd, Find out how we canelhelp your farmManganese enjoy less better FIND OUT Selenio Cobre Zinc y demostrado por veterinarios y granjeros en mundo. margins and increased health. Would you like smooth and stable herd, less Manganese Selenium stress stress stress and and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. performance. WE CAN DO THIS Would you like a smooth and stable herd, less y y y Acción Acción Acción rápida rápida rápida precisa precisa precisa de de zinc, de zinc, zinc, cobre, cobre, cobre, selenio selenio selenio y manganeso. y y manganeso. manganeso. stress and improved cattle performance. stress and improved cattle performance. margins and increased health. Would youimproved like smooth stable herd, less y precisa Acción rápida deazinc, cobre, selenio ywe manganeso. stress and cattle performance. Find Find Find out out out how how how we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy enjoy better better better FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW Selenio Selenio Selenio Cobre Manganese Manganese Manganese Cobre Cobre Zinc Zinc Zinc Probado Probado Probado y demostrado yystress demostrado demostrado por por por veterinarios veterinarios veterinarios y granjeros yygranjeros granjeros en en todo en todo todo el mundo. elbetter el mundo. mundo. and improved cattle performance. MULTIMIN™, la inyección estratégica, rápida y efectiva de oligoelementos Manganese Manganese Manganese Selenium Selenium Selenium Cobre Find out how we can help your farm enjoy FIND OUT HOW Find out how we can help your farm enjoy better stress and improved cattle performance. FIND OUT HOW Selenio Manganese Zinc WE WE CAN WECAN CAN DODO THIS DO THIS THIS Would Would Would you you you like like like a smooth a a smooth smooth and and and stable stable stable herd, herd, herd, less less less Probado y demostrado por veterinarios y granjeros en todo el mundo. Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Manganese Selenium Manganese Selenium margins margins margins and and and increased increased increased health. health. health. Would Would Would you you you like like like smooth acan asmooth smooth and and and stable stable stable herd, herd, herd, less less less MULTIMIN™, layou inyección estratégica, rápida y efectiva de oligoelementos WE CAN DO THIS WE CAN DO THIS Would like aaa smooth and stable less Find out how we help your farm enjoy better FIND OUT WE CAN DOHOW THIS margins and increased health. Would you like a herd, smooth and stable herd, less diseñada para los momentos que importan. margins and increased health. Would you like smooth and stable herd, less Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Manganese Selenium stress stress stress and and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. performance. margins and increased health. WE CAN DO THIS stress stress stress and and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. performance. WE CAN DO THIS stress and improved cattle performance. margins and increased health. Would you like a smooth and stable herd, less diseñada para los momentos que importan. stress and improved cattle performance. stress and improved cattle performance. margins and increased health. MULTIMIN™, MULTIMIN™, MULTIMIN™, la la la inyección inyección inyección estratégica, estratégica, estratégica, rápida rápida rápida y yefectiva yefectiva efectiva de de de oligoelementos oligoelementos oligoelementos Find Find Find out out out how how how we we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy enjoy better better better FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW SeveyFernández Find Find Find out out out how how how we we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy enjoy better better better FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW Manganese MULTIMIN™, la inyección estratégica, rápida efectiva de oligoelementos Manganese Manganese Selenium Selenium Selenium Find out how we can help your farm enjoy better stress and improved cattle performance. FIND OUT HOW Pregúntale a tu veterinario WE WE CAN WE CAN CAN DO DO THIS DO THIS THIS Find out how we can help your farm enjoy better vida de producción o cría. Estrictamente sólo para administración subcutánea. Noyou administrar por vía intramuscular. Dosis: Ganado - Hasta 1 año:herd, 1WE mlherd, por 50CAN kg; Ganado - ATHIS partir años:FIND 1 ml por OUT 75 kg; HOW Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Selenium Representante comercial Iberia WE CAN WE CAN DO DO THIS DO THISde 1-2 Manganese margins margins margins and and and increased increased increased health. health. health. Would Would Would you you like like like a smooth a a smooth smooth and and and stable stable stable herd, less less less diseñada diseñada diseñada para para para los los los momentos momentos momentos que que que importan. importan. importan. WE CAN DO THIS Bovinos - Mayores de 2 margins años: 1 ml por cada 100 kg. Volumen máximo por sitio de inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera: Carne y vísceras: 28 días, Leche: cero horas. margins margins and and and increased increased increased health. health. health. por MULTIMIN™ WE DOHOW THIS CAN DO THIS margins and health. Would like a intramuscular. smooth and less Find out how we canseve.fernandez@multimin.eu help your farm enjoy better FIND diseñada para los momentos que importan. vida de producción o cría. Estrictamente sólo para increased administración subcutánea. Noyou administrar por vía Dosis: Ganadostable - Hasta 1 año:herd, 1WE ml por 50 kg; Ganado - A partir de 1-2 años: 1 mlCAN por OUT 75 kg; margins and increased health. increased health. stress stress stress and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. Bovinos - Mayores de 2 margins años: 1 ml por cadaand 100 kg. Volumen máximo por sitio deand inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera: Carne y performance. vísceras: 28 días, Leche: cero horas. WE CAN DO THIS stress and improved cattle performance. margins and increased health. Find Find Find out out out how how we we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy better better better FIND FIND OUT OUT HOW HOW vidavida de vida producción dede producción producción o cría. o cría. oEstrictamente cría. Estrictamente Estrictamente sólosólo para sólo para administración para administración administración subcutánea. subcutánea. subcutánea. No administrar Nohow No administrar administrar por vía por por intramuscular. vía vía intramuscular. intramuscular. Dosis: Dosis: Dosis: Ganado Ganado Ganado - Hasta - Hasta - 1Hasta año: 1 enjoy año: 1 ml año: 1por ml 1 ml 50 porpor kg; 5050 Ganado kg; kg; Ganado Ganado - A partir - A- partir A de partir 1-2 dede años: 1-21-2 años: 1años: mlFIND 1por ml 1 ml 75 porpor kg; 75OUT 75 kg; kg;HOW herd healthy and • Keeping your Bovinos Bovinos - Mayores - Mayores - Mayores de 2de años: de 2Estrictamente años: 2 1años: ml 1por ml 1 ml cada porpor cada 100 cada kg. 100100 Volumen kg.kg. Volumen Volumen máximo máximo máximo por sitio porpor sitio desitio inyección: deadministrar de inyección: inyección: 7 mlpor 7Tiempo(s) ml 7 vía ml Tiempo(s) Tiempo(s) de espera: dede espera: espera: Carne Carne Carne yyour vísceras: y vísceras: y vísceras: 28 días, 281 28 días, Leche: días, cero horas. cero horas. horas. - A partir de 1-2 años: Find out how we can help farm enjoy better FIND OUT HOW vida deBovinos producción o cría. sólo para administración subcutánea. No intramuscular. Dosis: Ganado - Hasta año: 1Leche: mlLeche: por cero 50 kg; Ganado 1 ml por CAN 75CAN kg; WE WE CAN WE DODO THIS DOTHIS THIS Keeping your herd healthy and Bovinos - Mayores de 2 años: 1 ml por cada 100 kg. Volumen máximo por sitio de inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera:health. Carne y vísceras: 28 días, Leche: cero horas. margins margins margins and and and increased increased increased health. health. • reducing WE CAN DO THIS disease MUL-21-0109incidence MultiMin Adv. VET of A4.indd 1 29/07/21 09:34 margins and increased health. reducing disease MUL-21-0109incidence MultiMin Adv. VET of A4.indd 1 29/07/21 09:34 Keeping Keeping Keeping your your your herd herd herd healthy healthy healthy and and and • •• •Keeping your herd healthy and vp030_publi_multimin.indd 95 21/3/22 11:02 • reducing reducing reducing incidence incidence incidence of of disease of disease MUL-21-0109 MUL-21-0109 MUL-21-0109 MultiMin MultiMin MultiMin Adv.Adv. VET Adv. VET A4.indd VET A4.indd A4.indd 1disease 11 29/07/21 29/07/21 29/07/21 09:34 09:34 09:34 reducing disease MUL-21-0109incidence MultiMin Adv. VET of A4.indd 1 29/07/21 09:34

Cu Cu Cu Cu Cu Cu Mn Cu Zn mineral injectable That That That solution solution solution is is is a a a trace trace trace Cu Zn That solution is a trace That solution is a trace Cu Zn Mn That solution is a trace That solution is a trace mineral mineral mineral injectable injectable injectable That solution is a trace Cu Cu Cu Zn Zn Zn mineral injectable mineral injectable Mn Mn Cu Cu Cu Zn Zn Zn Mn mineral injectable Mn Se Cu mineral injectable That That That solution solution solution is is is aaaaaatrace trace trace Mn Cu Zn Mn Se mineral injectable That That That solution solution solution is is is trace trace trace Se That solution aaMn trace That solution is a trace is Mn Se Cu mineral mineral mineral injectable injectable injectable That solution is trace mineral mineral mineralinjectable injectable injectable Mn Mn Mn Se Se Se Cu Cu Cu mineral injectable mineral injectable Mn Mn Mn Se Se Se Mn Cu mineral injectable That That That solution solution solution is is is a a a trace trace trace Mn Se That solution is a trace Mn mineral mineral mineralinjectable injectable injectable We can help you mineral injectable Mn Mn Mn Mn We can help you

reach your goals reach your goals We We We can can can help help help you you you help you We can help you help you help you reach reach reach your your yourgoals goals goals help you our goals reach your goals our goals goals n n help help you you you our goals nour nhelp help help you youhelp you help you We can help you your our your goals goals Wegoals can help you your your goals goals our goals our goals

Zn Zn Zn Zn Zn Zn Se Se Se Se Se Zn Se Zn Zn Zn Zn Zn Se Se Se Se Se Se

E S T R É S P O R C A LO R

A SUPLEMENTACIÓN MINERAL EN CONDICIÓNS EXTREMAS DEBE SER VISTA NON SÓ COMA UN SIMPLE MEDIO PARA CUBRIR AS IMPORTANTES E CRECENTES NECESIDADES DUN NUTRIENTE ESPECÍFICO, SENÓN TAMÉN UNHA MANEIRA DE AMORTECER OS EFECTOS DA DIETA E O CLIMA

Figura 3. Antioxidantes e estrés por calor Encima antioxidante

SOD

Catalasas GSH-Px

Tipo de gando

Actividade durante o verán

Fonte

Xovencas

Basal

Vacas de leite

+++

Chandra & Agarwal, 2009 Lallawmkimi, 2009; Bernabucci et al., 2002

Búfalo

...

Megahed et al., 2008

Búfalo Xatos Xatos Nodrizas paridas

Basal +++ Basal +++

Kumar, 2005 Lallawnkimi, 2009 Lallawnkimi, 2009 Maan et al., 2013

Adaptado de Belhadj et al., 2016

Figura 4. Temperatura media diaria (°C), humidade relativa (%) e índice de temperaturahumidade (THI) ao longo do estudo no período do 30 abril ao 13 de novembro de 2019 (oeste de Texas)

As liñas punteadas indican o limiar de THI para condicións de estrés por calor para vacas leiteiras (Silva et al., 2022)

durante os meses de verán, o que leva a perdas económicas. As altas temperaturas afectan negativamente ao status oxidativo do gando e mellorar a súa capacidade antioxidante pode mitigar este dano (2). Nun recente estudo levado a cabo en condicións semiáridas, as vacas de leite tratadas con Multimin tenden a ter menos incidencia de metrites e nados mortos comparados co grupo control (12). No mesmo estudo, a mostraxe de sangue durante o período de transición revelou o índice neutrófilolinfocito e leucocitos polimorfonucleares (PMNL), así como a intensidade do estrés oxidativo maior nas vacas suplementadas con esta inxección en comparación con vacas control. Deste xeito as vacas melloran a súa inmunidade a pesar do estrés por calor ambiental. Mesmo nas vacas cunha dieta balanceada, a suplementación inxectable con Multimin tende a reducir a incidencia de metrites e nados mortos, mellora a función PMNL e o status inflamatorio das vacas de leite, que superan o período de transición en condicións de alto índice de temperatura e humidade (THI). A suplementación estratéxica de oligoelementos inxectables antes do inicio dos meses máis calorosos e duran-

te o verán pode ser beneficiosa para mellorar os niveis de encimas antioxidantes nos rabaños e mitigar os efectos negativos do estrés por calor.

REFERENCIAS 1)

Conte G, Ciampolini R, Cassandro M, Lasagna E, Calamari L, Bernabucci U & Abeni F (2018) Feeding and nutrition management of heat-stressed dairy ruminants, Italian Journal of Animal Science, 17:3, 604-620, DOI: 10.1080/1828051X.2017.1404944 Chauhan S S, Celi P, Leury B. J., Clarke I. J., and Dunshea F. R. 2014 Dietary antioxidants at supranutritional doses improve oxidative status and reduce the negative effects of heat stress in sheep, Belhadj Slimen I, Najar T, Ghram A and Abdrrabba M Heat stress effects on livestock: molecular, cellular and metabolic aspects, a review Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition 100 (2016) 401–412 Hansen, P. J., 2009: Effects of heat stress on mammalian reproduction. Philosophical Transactions of the Royal Society of London A 364, 3341–3350. NRC, 1981, Effect of Environment on Nutrient Requirements of Domestic Animals

10)

11)

12)

González-Rivas P A, Chauhan S S, Minh Ha, Fegan N, Dunshea F R, Warner R.D. 2019 Effects of heat stress on animal physiology, metabolism, and meat quality: A review Singh L, Kaur N and Kumar P Reactive Oxygen Species (ROS), Oxidative Damage AND Antioxidative Defence Systems with Emphasis on Herbal Antioxidants and Human and Cattle Health Cell. Arch. Vol. 9, No. 2, pp. 135-144, 2009 Moreira da Silva F, Marques A and Chaveiro A The Open Veterinary Science Journal, 2010, 4, 127-133 127 Reactive Oxygen Species: A Double-Edged Sword in Reproduction https://www.progressivedairycanada. com/topics/herd-health/nutritionalstrategies-to-enhance-heat-abatement-indairy-cows Bansal A Kand Bilaspuri G S. Impacts of Oxidative Stress and Antioxidants on Semen Functions Veterinary Medicine International Volume 2011, Article ID 686137, 7 pages doi:10.4061/2011/686137 Pogge, D. & Richter, E. Mineral concentrations of plasma and liver following injection with a trace mineral complex differ among Angus and Simmental cattle. J. Anim. Sci. 90, 2692–2698 (2012) Silva T. H., Guimarães I., Menta P. R., Fernandes L., Paiva D., Ribeiro T. L., Celestino M. L., Saran Netto A., Ballou M. A., and Machado V. S., (2021) Effect of injectable trace mineral supplementation on peripheral polymorphonuclear leukocyte function, antioxidant enzymes, health, and performance in dairy cows in semi-arid conditions J. Dairy Sci. 105 https://doi.org/10.3168/jds.2021-20624.

96 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_estresporCalor_multimin_galego.indd 96

4/4/22 11:39

Se NOTA

Soufflet

G Gusta nos

¡¡¡Esto es Soufflet!!!

Quai Sarrail - BP 12 - 10 402 Nogent-sur-Seine cedex (Francia) • Valle de FORNELA 26 -24009 LEÓN (España) (+34) 639 832 547 (Óscar R. Fuentevilla) vp030_publi_soufflet_seed.indd 97

22/3/22 11:26

Siéntelo 5 l e r o p , o ñ a ¡Este 3 % hasta un 5% de descuento en dosis 50 MGR Consulte a su distribuidor Soufflet Seeds o al (+34) 639 832 547 OBTENGA desde un

BUILD YOUR SUCCESS WITH PREMIUM BRAND vp030_publi_soufflet_seed.indd 98

22/3/22 11:27

el 5

! O I R A S R E V I N A

Quai Sarrail - BP 12 - 10 402 Nogent-sur-Seine cedex (Francia) • Valle de FORNELA 26 -24009 LEÓN (España) • (+34) 639 832 547 (Óscar R. Fuentevilla) vp030_publi_soufflet_seed.indd 99

22/3/22 11:27

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Imaxe 1. Campo de avaliación de variedades comerciais de millo 2021 na zona interior baixa de Asturias (Grado). Fotografía tomada o 26/07/2021

Millo forraxeiro en Asturias: avaliación de variedades (1996-2021) Presentamos os resultados do estudo levado a cabo polo Serida, no cal se analizaron 15 variedades enviadas polas casas de sementes (incluíndo testemuñas), das cales 5 foron por primeira vez. Como resultado destes ensaios, avaliáronse un total de 331 variedades das diferentes zonas edafoclimáticas de Asturias. Alfonso Carballal Samalea, Consuelo González García, Adela Martínez Fernández Programa de Investigación en Pastos e Forraxes Servizo Rexional de Investigación e Desenvolvemento Agroalimentario (Serida) admartinez@serida.org

s explotacións leiteiras no norte de España manteñen a tendencia de utilizar millo forraxeiro conservado baixo forma de ensilado para a alimentación do gando por diversos motivos: porque a súa colleita é rápida, porque pode producir maior cantidade de materia seca por hectárea que a mesma superficie sementada con outros cultivos, porque non require de

ningún tratamento anterior para ser ensilado, porque o ensilado de millo forraxeiro constitúe unha mestura única de gran e fibra dixerible de grande utilidade en nutrición animal e pola súa facilidade para integralo nos sistemas de alimentación unifeed. Dado que non é posible escoller onde se vai cultivar, o gandeiro debe ter en conta os resultados comparativos que

presentan as variedades na súa zona á hora de elixir cal é a máis apropiada para a súa explotación. Neste sentido, a produción do millo en cada zona está moi condicionada polas características edáficas do chan e polas condicións climatolóxicas durante a fase de crecemento do cultivo (temperatura, momento e contía das choivas etc.), provocando variacións interanuais de rendemento e calidade para unha mesma variedade, que poden chegar a ser moi importantes. Por iso é desexable dispor de datos de máis dun ano, para describir agronomicamente unha variedade. Por este motivo, no ano 1996 e en colaboración coas empresas de sementes, iniciouse en Asturias un proceso de avaliación de variedades comerciais de millo híbrido para ensilar e, desde entón, realizouse ano tras ano sen interrupción nas catro zonas edafoclimáticas que son aptas para o cultivo desta forraxe. O obxectivo desta avaliación é que exista información veraz e adaptada á hora de elixir as variedades a sementar ao ano seguinte, conforme aos resultados de comportamento agronómico e contido en principios nutritivos nunha zona determinada. Para a avaliación en cada “zona” utilízase un deseño experimental en parcela

100 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_SERIDA_galego.indd 100

4/4/22 14:07

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

O GANDEIRO DEBE TER EN CONTA OS RESULTADOS COMPARATIVOS QUE PRESENTAN AS VARIEDADES NA SÚA ZONA Á HORA DE ELIXIR CAL É A MÁIS AXEITADA PARA A SÚA EXPLOTACIÓN

Táboa 1. Localización xeográfica, altitude e características segundo a análise realizada en abril de 2021, para cada unha das catro “zonas nas que se levou a cabo o ensaio Localidade Altitude (msnm) Textura pH en auga Materia orgánica (%) C orgánico total (%) N total (%) P asimilable Olsen (mg/kg) K (mg/kg)

Costeira occidental Barcia 25 Franca 6,2 5,46 3,2 0,24 87,5 109

Costeira oriental

Interior baixa

Interior alta

Villaviciosa 10 Franca 6,6 6,10 3,5 0,35 94,5 112

Grado 50 Franca-arxilo-areenta 6,2 2,31 1,3 0,17 72,1 498

El Pedregal 650 Franco-limosa 7,4 7,06 4,1 0,41 71,0 440

dividida con catro repeticións, sendo a “parcela principal” o ciclo de cultivo (curto, medio, longo) e a “subparcela” a variedade a avaliar. Cada subparcela está composta por 3-4 liñas (dependendo das dispoñibilidades de terreo) de 7 m de lonxitude, cunha separación entre liñas de 0,6 m. A distancia entre plantas dentro de cada liña é variable en función da densidade final desexada. A ambos os dous lados de cada bloque completo colócanse 2 liñas de bordura. A avaliación comeza cada ano coa preparación e fertilización do terreo. Como

fertilización de fondo previo á sementeira, engádense 150 kg N/ha. Posteriormente engádense 50 kg N/ha complementarios en cuberta cando as plantas de millo alcanzan 20 cm de altura. As emendas cálcico-magnésicas e a achega de nutrientes necesarios para recuperar os niveis medios de fertilidade previa do chan realízanse de acordo cos resultados da análise de chan, co obxecto de compensar as extraccións do cultivo. Na táboa 1 detállanse as características dos chans nas catro zonas nas que levou a cabo o ensaio en 2021.

Abra la puerta a la nueva generación de híbridos de maíz Syngenta.

SY Fuerza

SY Andromeda

SY Bilbao

SY Orpheus

FAO 500 L

FAO 400

FAO 500 C

(IP en Mabegondo 139)

FAO 300

SY Arnold

SY Chorintos

FAO 300

FAO 280 L

FALDÓN SYNGENTA 180X125MM.indd 1

08/03/2022 18:04:27

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 101

vp030_especialSementeiraMillo_SERIDA_galego.indd 101

4/4/22 14:08

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 2. Datas de sementeira, recollida, media de días de cultivo e rendemento do ensaio de avaliación das variedades de millo correspondentes a 2021 segundo a zona edafoclimática de Asturias Zona

Data da sementeira

Costeira oriental

06/05/2021

Interior baixa

05/05/2021

Interior alta

01/06/2021

Interior baixa

04/05/2021

Data de recollida 16/09/2021 Costeira occidental Interior alta 14/09/2021 21/09/2021 04/10/2021 21/10/2021 28/10/2021 09/11/2021 30/08/2021 07/09/2021 09/09/2021

A sementeira realízase sempre de forma manual e de xeito que as variedades dun mesmo ciclo queden agrupadas. Inmediatamente despois da sementeira, engádense os herbicidas e insecticidas convencionais para o cultivo do millo. A continuación, faise un seguimento da fase vexetativa e reprodutiva do cultivo. Finalmente, cada variedade cultívase cando o estado medio das mazarocas de todas as repeticións do ensaio está en gran pastoso-vítreo, considerando que este estado de maduración do gran é o momento idóneo para ensilar (ver imaxe 2). A partir das mostras cultivadas, reconstitúese unha mostra de cada variedade por parcela elemental, composta pola mestura proporcional de mazaroca e a follaxe secas. Cada unha destas mostras móese e envíase ao Laboratorio de Nutrición Animal do Serida, onde se realizarán as análises pertinentes para unha forraxe con gran.

Días de cultivo 133 147 154 132 139 152 142 149 161 118 126 128

Media días de cultivo

Produción (tMS/ha)

147

20,2

141

24,9

151

22,4

124

17,8

o foron por primeira vez. Como resultado destes ensaios, avaliáronse un total de 331 variedades. Na táboa 2 móstranse as datas de sementeira, recolección, días de cultivo e rendemento en materia seca en función do momento en que as variedades a ensaiar foron alcanzando o momento de madurez idóneo para ensilar. Como era de esperar, as condicións climatolóxicas durante o desenvolvemento do cultivo condicionaron os resultados obtidos no proceso de avaliación. Así, por exemplo, tras un mes de maio frío e seco, xuño destacou por ser un mes con temperaturas normais pero moi húmido, con abundantes precipitacións, a maioría en forma de chuvascos frecuentes e intensos procedentes de tormentas, con algún episodio de carácter torrencial, sobre todo na zona central de Asturias. Isto contrastou cun verán cálido e con escaseza de precipitacións na época máis crítica do desenvolvemento do cultivo. O vento en xullo e agosto soprou por riba do normal, sendo agosto de 2021 o máis ventoso desde que se iniciaron os rexistros, en

A SEMENTEIRA REALÍZASE SEMPRE DE FORMA MANUAL E DE MODO QUE AS VARIEDADES DUN MESMO CICLO QUEDEN AGRUPADAS

2003 (datos do Observatorio do Aeroporto de Asturias, ver imaxe 3). En función dos controis en campo e as determinacións analíticas realizadas, os resultados da avaliación tabúlanse por variedade segundo a zona edafoclimática. Os resultados deste proceso de avaliación publícanse anualmente nun informe técnico de libre distribución editado polo Serida. Paralelamente e para facilitar a elección da variedade a sementar, o Serida dispón tamén dunha aplicación informática de fácil manexo e libre acceso (www.serida.org). Nas seguintes páxinas inclúense a lista das variedades que se avaliaron, polo menos, durante dous anos e que, por tanto, presentan uns resultados máis consolidados (Lista Principal-PR) para cada zona edafoclimática, e a listaxe de resistencia ao encamado.

Imaxe 2. Avaliación do enchido do gran para determinar o momento de colleita. Fotografía tomada no campo de Villaviciosa o 21/09/2021

RESULTADOS DA AVALIACIÓN CORRESPONDENTE AO ANO 2021 En 2021 avaliáronse 15 variedades enviadas polas casas de sementes (incluíndo testemuñas), das cales 5

Imaxe 3. Efecto dos refachos de vento sobre o cultivo de millo. Fotografía tomada no campo de Bacia (zona occidental de Asturias) o 05/07/2021

102 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_SERIDA_galego.indd 102

4/4/22 14:08

Ds 1592

Ds 1609

Ds 0747

Ds 1879

B3316

Delrio

juntos creciendo

Avda. Puerto Rico, S/N 50180 Utebo Zaragoza Tel: 976 78 67 28 vp030_publicidade_PROCASE.indd 103

info@procasesemillas.com

www.procasesemillas.com 21/3/22 11:06

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA OCCIDENTAL Resultados 1996-2021. Zona: COSTA OCCIDENTAL (% MS) DÍAS S/R PROD (t MS/ha) CIN PB FND

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

73,9

11,4

1,72

0,95

31,8

73,2

11,3

1,71

0,94

47,1

29,5

73,0

11,3

1,70

0,93

6,9

44,5

32,7

74,4

11,5

1,73

0,95

3,0

6,3

44,1

37,4

74,7

11,6

1,75

0,96

2,9

6,8

42,6

37,6

75,4

11,7

1,77

0,98

17,8

3,2

6,9

44,1

32,2

74,4

11,5

1,74

0,96

18,2

2,8

6,1

48,9

30,4

72,1

11,2

1,69

0,92

125

16,7

3,1

7,0

46,8

29,1

73,6

11,4

1,72

0,94

CONCA

139

17,5

3,2

6,9

42,8

34,8

75,2

11,6

1,76

0,97

COURTNEY

146

19,9

3,3

6,3

43,5

37,0

74,6

11,5

1,74

0,96

Semillas Batlle

DARIDOR

127

16,8

2,7

6,8

48,0

30,9

72,3

11,3

1,69

0,93

Monsanto

DK 287

131

17,2

3,4

6,9

44,4

31,0

74,2

11,5

1,73

0,95

Monsanto

DK 315

128

16,2

3,5

7,2

43,4

32,4

75,1

11,6

1,75

0,96

Monsanto

DKC 33.90

125

17,7

3,2

7,1

46,6

30,9

73,1

11,3

1,71

0,94

Monsanto

DKC 3745

138

17,1

3,3

7,0

42,7

33,5

75,2

11,6

1,76

0,97

Monsanto

DKC 41.14

130

19,5

3,5

7,2

43,7

34,7

74,8

11,6

1,74

0,96

Monsanto

DKC 43.72

136

17,3

3,3

6,8

43,6

34,1

74,7

11,6

1,74

0,96

Monsanto

DKC 4608

138

19,6

3,2

6,5

42,9

34,2

75,2

11,7

1,76

0,97

Monsanto

DKC 4845

142

17,3

3,3

6,4

41,4

34,9

75,8

11,7

1,77

0,97

Fitó

DUERO

129

15,9

3,5

6,9

43,8

30,7

74,5

11,5

1,74

0,95

EURALIS

ES DEBUSSY

142

20,8

3,1

6,1

43,7

37,1

74,6

11,6

1,75

0,96

EURALIS

ES HORNET

135

19,7

2,7

5,9

47,1

36,4

72,9

11,4

1,71

0,94

EURALIS

ES METRONOM

126

17,9

3,0

6,7

45,2

30,9

73,3

11,4

1,71

0,94

EURALIS

ES SENSOR

139

18,5

3,5

6,6

44,0

34,1

74,4

11,5

1,73

0,95

EURALIS

ES ZOOM

144

21,8

3,2

6,3

42,1

36,7

75,4

11,7

1,76

0,97

Soufflet Seeds

EXTASIA

141

20,7

3,0

6,1

41,8

38,4

75,5

11,7

1,77

0,97

Soufflet Seeds

FILAE

135

20,8

2,6

5,7

43,4

37,9

75,1

11,7

1,77

0,97

Semillas Batlle

HAPPI

123

16,2

3,2

6,7

46,9

29,0

72,9

11,3

1,70

0,93

Soufflet Seeds

HOTSPOT

137

19,7

2,9

6,1

43,7

38,0

74,7

11,6

1,75

0,96

Koipesol

INFINITE

138

18,7

3,1

6,3

46,8

36,0

73,0

11,3

1,70

0,94

KWS

INTELLIGENS

140

21,5

2,6

6,0

47,6

36,5

72,5

11,3

1,71

0,93

Soufflet Seeds

ISULEA

144

21,1

3,1

6,2

43,9

38,0

75,0

11,6

1,76

0,96

Soufflet Seeds

ITEA

131

19,3

3,1

6,6

43,8

34,4

74,7

11,6

1,75

0,96

Caussade

KALABRE

142

22,0

3,1

5,7

45,0

33,6

73,9

11,5

1,73

0,95

KWS

KIDEMOS

126

18,1

3,1

6,6

45,5

35,2

74,0

11,5

1,73

0,95

Lista

Casa comercial

Anos

Variedade

Advanta

AAPOTHEOZ

145

20,8

3,3

6,4

44,4

35,0

CEFSA

BARCA

124

17,9

3,4

7,2

46,5

Caussade

BELUGI

127

18,7

3,5

7,2

RAGT

BERGXXON

141

18,0

3,5

BOWEN

140

20,8

Caussade

CHAMBERI

135

18,9

RAGT

CICLIXX

130

Semillas Batlle

CODIBLUES

124

Codisem

CODIGREEN

Monsanto

Advanta

AMIDÓN

UFL/kg MS

104 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_SERIDA_galego.indd 104

4/4/22 14:08

anuncio bisannia maiz_200x280ai.pdf

20/1/21

12:22

CMY

vp030_publi_DELAGRO_BISANIA.indd 105

21/3/22 11:09

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA COSTEIRA OCCIDENTAL (cont.) Resultados 1996-2021. Zona: COSTA OCCIDENTAL (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

74,4

11,5

1,73

0,95

36,7

74,9

11,6

1,75

0,96

42,8

37,5

74,6

11,6

1,75

0,96

6,1

45,3

33,2

74,7

11,6

1,75

0,96

3,1

6,5

44,2

34,9

74,0

11,5

1,73

0,95

3,1

7,1

43,2

36,7

74,1

11,5

1,73

0,95

20,9

3,2

6,6

42,8

36,3

74,8

11,6

1,75

0,96

17,4

3,5

7,1

43,5

32,9

74,7

11,5

1,74

0,95

141

20,7

3,2

6,3

44,8

33,7

73,8

11,4

1,72

0,95

MAS 33 A

141

19,0

3,4

6,9

43,6

32,3

74,4

11,5

1,73

0,95

MISTERI

126

18,8

2,7

5,9

47,7

31,5

72,6

11,3

1,70

0,93

WAM

NS 5051

144

18,4

3,0

6,1

47,8

35,0

72,6

11,3

1,70

0,93

Fitó

OPTI

138

17,1

3,7

7,6

44,7

28,5

74,5

11,5

1,73

0,95

Fitó

ORENSE

144

18,0

3,6

7,2

45,8

31,2

73,6

11,3

1,71

0,94

Advanta

PENELOPE

125

17,8

3,0

6,8

44,2

30,9

74,3

11,5

1,74

0,96

Caussade

PESCALI

137

20,5

3,0

6,1

43,8

36,8

74,8

11,6

1,75

0,96

Soufflet Seeds

PIANELLO

143

20,5

2,9

5,9

43,8

37,4

74,7

11,6

1,75

0,96

Caussade

PIXARI

126

18,9

3,2

6,5

44,2

34,2

74,9

11,6

1,75

0,96

Caussade

QUERZI

136

19,4

3,0

6,0

45,3

35,5

73,9

11,5

1,73

0,95

Semillas Batlle

RAVENNA

123

13,3

3,4

7,0

42,4

32,7

75,2

11,6

1,75

0,96

Caussade

ROBERI

136

19,5

3,3

6,0

44,1

34,8

74,0

11,4

1,73

0,95

RAGT

RULEXX

140

18,8

3,7

7,0

45,8

31,6

73,8

11,4

1,72

0,94

Koipesol

SANDRO

144

21,3

2,3

5,6

42,7

39,3

75,1

11,8

1,78

0,97

Koipesol

SENKO

143

21,1

3,1

6,0

42,6

37,6

74,9

11,6

1,75

0,96

RAGT

SILEXX

143

17,5

3,4

6,9

43,0

33,3

74,9

11,6

1,75

0,96

KWS

SIMPATICO KWS

126

18,0

2,9

6,4

47,6

32,6

72,5

11,3

1,70

0,93

Fitó

SUBITO

128

18,7

3,4

7,3

46,4

29,9

73,2

11,3

1,70

0,94

Semillas Batlle

SUM 330

136

16,7

3,4

6,6

44,6

31,2

73,8

11,4

1,72

0,94

Semillas Batlle

SURPRISE

124

15,2

3,4

6,8

44,2

29,4

73,9

11,4

1,72

0,95

Syngenta

SY BILBAO

144

22,0

2,7

5,9

44,8

36,4

74,4

11,6

1,75

0,96

Syngenta

SY GIBRA

143

20,9

2,7

6,1

42,8

39,0

75,0

11,7

1,76

0,97

Syngenta

SY ORPHEUS

131

19,4

2,8

6,1

44,8

36,5

74,0

11,5

1,74

0,95

RAGT

TAXXOA

128

17,2

3,4

6,9

46,2

29,6

73,1

11,3

1,71

0,94

Fitó

TECK

136

18,1

3,6

7,1

43,2

29,3

75,2

11,6

1,75

0,96

TORQUAZ

143

21,9

3,2

6,7

41,6

36,0

75,9

11,8

1,77

0,97

Semillas Batlle

YUCATAN

141

19,0

3,0

6,2

43,3

36,2

74,4

11,5

1,74

0,96

Fitó

ZAMORA

137

16,4

3,3

7,4

41,8

34,1

75,9

11,7

1,77

0,98

Lista

Casa comercial

Anos

Variedade

DÍAS S/R

KWS

KROKUS

131

16,1

3,5

7,4

43,6

30,8

LG 30.369

136

18,4

3,2

6,5

43,6

LG 30.444

145

21,0

3,1

6,1

LG 31.295

126

18,7

2,9

LG 34.90

139

20,6

Semillas Batlle

MADISSON

126

15,1

Codisem

MAMILLA

146

Fitó

MANACOR

140

Caussade

MARTELI

Maïsadour

Caussade

AMIDÓN

UFL/kg MS

106 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_SERIDA_galego.indd 106

4/4/22 14:08

Variedades de MILLO recomendadas para ENSILAJE en GALICIA

500

Sciello

Isia

Scoff

ciclo 450

400

Conbrio

300

ciclo 400

400

300

ciclo 350

400

Illustrado

400

300

ciclo 350

300

200

ciclo 280

www.rocalba.com

107.indd 107

21/3/22 11:14

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. COSTA ORIENTAL Lista

Casa comercial Anos

Variedade

Resultados 1996-2021. Zona: COSTA ORIENTAL (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

DÍAS S/R

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

UFL/kg MS

Advanta

AAPOTHEOZ

142

23,9

3,6

5,8

42,4

36,2

75,3

11,6

1,75

0,96

CEFSA

BARCA

117

20,9

3,8

6,7

46,6

30,0

73,4

11,3

1,70

0,93

Caussade

BELUGI

123

20,6

3,5

6,2

46,1

31,7

73,4

11,3

1,71

0,94

RAGT

BERGXXON

135

22,4

3,4

6,3

42,7

33,9

75,3

11,6

1,76

0,97

BOWEN

134

22,6

3,7

6,1

43,3

35,6

75,6

11,6

1,75

0,97

Caussade

CHAMBERI

129

20,9

3,4

6,5

44,6

33,9

74,5

11,5

1,74

0,96

RAGT

CICLIXX

123

18,9

3,1

6,5

45,0

30,6

73,9

11,4

1,73

0,95

Semillas Batlle

CODIBLUES

120

18,7

3,8

6,5

48,9

28,3

72,7

11,2

1,68

0,92

Codisem

CODIGREEN

120

20,6

3,5

6,2

46,8

30,1

73,3

11,3

1,71

0,94

Monsanto

CONCA

135

20,1

3,3

6,6

41,6

35,5

76,1

11,8

1,78

0,98

Advanta

COURTNEY

141

25,8

3,6

6,3

42,1

34,5

75,9

11,7

1,77

0,97

Semillas Batlle

DARIDOR

120

17,8

3,5

6,4

47,4

31,2

73,0

11,3

1,70

0,93

Monsanto

DK 287

125

18,2

3,6

6,4

44,7

32,2

74,3

11,4

1,73

0,95

Monsanto

DK 315

128

19,1

3,5

6,6

44,4

33,2

74,6

11,5

1,74

0,96

Monsanto

DKC 33.90

120

18,8

3,5

6,5

45,3

32,2

74,1

11,4

1,72

0,95

Monsanto

DKC 3745

131

18,7

3,5

7,0

43,0

33,4

75,3

11,6

1,76

0,97

Monsanto

DKC 41.14

122

19,7

3,8

7,0

43,3

31,6

75,4

11,6

1,75

0,96

Monsanto

DKC 43.72

131

19,4

3,4

6,6

42,7

35,7

75,3

11,6

1,75

0,96

Monsanto

DKC 4608

134

21,2

3,4

6,3

41,8

34,5

76,0

11,7

1,77

0,97

Monsanto

DKC 4845

135

20,0

3,5

6,4

40,6

35,7

76,6

11,8

1,79

0,98

Fitó

DUERO

125

17,2

3,8

7,0

42,6

30,3

75,4

11,6

1,75

0,96

EURALIS

ES DEBUSSY

137

23,1

3,4

6,0

40,4

37,4

76,8

11,9

1,79

0,99

EURALIS

ES HORNET

126

20,8

3,4

6,1

47,5

31,4

73,3

11,3

1,70

0,94

EURALIS

ES METRONOM

121

19,8

3,3

6,2

45,5

31,0

73,4

11,4

1,71

0,94

EURALIS

ES SENSOR

136

19,5

3,4

6,4

42,2

35,0

75,4

11,6

1,76

0,97

EURALIS

ES ZOOM

142

22,0

3,4

5,7

42,9

35,7

75,2

11,6

1,75

0,96

Soufflet Seeds

EXTASIA

136

24,0

3,4

5,9

43,3

35,0

75,1

11,6

1,75

0,96

Soufflet Seeds

FILAE

129

22,5

3,7

5,9

46,0

30,8

74,0

11,4

1,72

0,94

Semillas Batlle

HAPPI

124

19,2

3,6

6,4

44,9

30,0

74,1

11,4

1,73

0,95

Soufflet Seeds

HOTSPOT

126

21,1

3,7

6,5

45,5

33,0

74,6

11,5

1,73

0,95

Koipesol

INFINITE

124

21,4

3,9

6,3

47,6

30,3

73,4

11,3

1,70

0,93

KWS

INTELLIGENS

133

22,1

3,3

6,2

45,2

35,0

74,3

11,5

1,73

0,95

Soufflet Seeds

ISULEA

140

23,4

3,8

6,0

45,5

34,2

74,3

11,4

1,72

0,94

Soufflet Seeds

ITEA

120

20,1

3,5

6,7

42,5

34,6

75,6

11,7

1,76

0,97

Caussade

KALABRE

138

24,3

3,4

5,7

44,9

33,4

74,8

11,5

1,74

0,96

KWS

KIDEMOS

125

18,6

3,8

6,4

47,1

33,1

73,6

11,3

1,70

0,93

108 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_SERIDA_galego.indd 108

4/4/22 14:08

AF_PDFx1a_Anuncio_vaca_pinta01 copia.pdf

15/3/22

12:27

CMY

vp030_publi_advanta.indd 109

21/3/22 12:54

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. COSTA ORIENTAL (cont.) Lista

Casa comercial Anos

Variedade

Resultados 1996-2021. Zona: COSTA ORIENTAL (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

AMIDÓN

DÍAS S/R

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

UFL/kg MS

KWS

KROKUS

119

18,7

3,8

7,2

45,5

29,0

74,0

11,4

1,72

0,94

LG 30.369

130

20,6

3,8

6,3

42,9

34,9

75,8

11,7

1,76

0,97

LG 30.444

142

21,1

3,4

5,9

44,4

34,8

74,2

11,5

1,73

0,95

LG 31.295

119

19,3

3,6

6,0

47,7

28,9

73,6

11,3

1,71

0,94

LG 34.90

139

21,2

3,4

5,8

42,6

35,9

74,8

11,6

1,74

0,96

Semillas Batlle

MADISSON

120

17,9

3,6

6,3

45,8

33,2

74,0

11,4

1,72

0,94

Codisem

MAMILLA

144

23,1

3,7

6,2

46,6

33,0

72,8

11,2

1,69

0,92

Fitó

MANACOR

135

19,3

3,8

6,9

43,5

33,7

74,7

11,5

1,73

0,95

Caussade

MARTELI

124

21,3

3,7

6,1

46,1

30,0

73,7

11,4

1,71

0,94

Maïsadour

MAS 33 A

135

21,3

3,7

6,8

44,3

30,5

74,1

11,4

1,72

0,94

Caussade

MISTERI

120

21,6

3,5

6,2

48,8

30,0

72,3

11,2

1,68

0,92

WAM

NS 5051

140

19,4

3,6

5,9

45,5

33,9

73,9

11,4

1,72

0,94

Fitó

OPTI

131

18,2

4,4

7,6

46,2

25,8

74,1

11,3

1,71

0,94

Fitó

ORENSE

137

18,7

3,8

6,6

47,2

29,7

73,5

11,3

1,71

0,94

Advanta

PENELOPE

120

20,0

3,6

6,5

43,6

29,6

74,4

11,5

1,73

0,95

Caussade

PESCALI

132

21,5

3,5

6,0

44,5

33,7

74,7

11,5

1,74

0,95

Soufflet Seeds

PIANELLO

140

21,8

3,5

6,2

43,0

35,3

75,4

11,6

1,76

0,96

Caussade

PIXARI

122

19,7

3,9

6,4

46,8

30,9

73,7

11,3

1,71

0,94

Caussade

QUERZI

131

20,8

3,5

6,1

43,7

32,7

75,2

11,6

1,75

0,96

Semillas Batlle

RAVENNA

117

15,7

3,8

6,9

43,6

31,5

75,3

11,6

1,75

0,96

Caussade

ROBERI

130

22,5

3,5

5,9

42,9

34,0

75,3

11,6

1,76

0,96

RAGT

RULEXX

136

22,2

3,5

6,6

41,5

35,3

76,0

11,7

1,77

0,97

Koipesol

SANDRO

141

24,8

3,2

6,0

43,8

35,6

75,0

11,6

1,75

0,96

Koipesol

SENKO

133

22,9

3,8

6,0

44,5

34,8

74,6

11,5

1,73

0,95

RAGT

SILEXX

138

19,1

3,5

6,6

41,1

35,2

76,4

11,8

1,78

0,98

KWS

SIMPATICO KWS

120

19,3

3,4

6,0

46,8

32,8

73,4

11,4

1,71

0,94

Fitó

SUBITO

128

20,5

3,7

7,0

45,8

32,0

73,4

11,3

1,70

0,93

Semillas Batlle

SUM 330

132

18,8

3,7

6,9

44,1

32,1

74,5

11,5

1,73

0,95

Semillas Batlle

SURPRISE

117

17,5

3,4

6,3

44,5

27,4

74,6

11,5

1,74

0,95

Syngenta

SY BILBAO

138

22,9

3,5

6,3

43,3

35,5

75,6

11,7

1,76

0,97

Syngenta

SY GIBRA

140

23,3

3,5

6,2

43,3

36,5

75,4

11,6

1,75

0,96

Syngenta

SY ORPHEUS

127

21,2

3,8

6,1

46,4

33,2

73,7

11,3

1,71

0,94

RAGT

TAXXOA

127

19,3

3,5

6,2

44,8

32,1

74,0

11,4

1,72

0,94

Fitó

TECK

125

17,6

4,0

7,2

44,4

28,2

75,1

11,5

1,74

0,96

TORQUAZ

139

21,5

3,8

6,4

41,4

35,1

76,4

11,8

1,78

0,98

Semillas Batlle

YUCATAN

137

18,9

3,4

6,2

44,3

33,9

74,2

11,5

1,73

0,95

Fitó

ZAMORA

132

18,0

3,6

7,2

41,8

33,4

76,2

11,8

1,77

0,98

110 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_SERIDA_galego.indd 110

4/4/22 14:08

GENERACIÓN DE HÍBRIDOS:

MÁS VERDES MÁS RENTABLES

En la agricultura y ganadería, no hay tiempos sencillos, pero sí decisiones acertadas.

autosuficiencia alimentaria es clave para afrontar la subida de precios de las materias primas.

Alcanzar una mayor

Elige nuestra gama de

híbridos GREEN+ y consigue:

Mayor producción UFL/ha Mejor conservación: limitas las pérdidas hasta un 3% del volumen total del silo Mejor digestibilidad: aprovecha hasta un 5% más de almidón digestible Decide ganar hasta

50 €/vaca/año.

Llama ya a tu distribuidor MAS Seeds y toma la decisión acertada

www.masseeds.es vp030_anuncio_MASseeds.indd 111

24/3/22 9:27

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR ALTA Lista

Casa comercial Anos

Variedade

DÍAS S/R

Resultados 1996-2021. Zona: INTERIOR ALTA (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

UFL/kg MS

Advanta

AAPOTHEOZ

162

20,4

3,5

6,9

47,4

26,7

72,3

11,2

1,68

0,92

CEFSA

BARCA

138

21,4

3,8

7,5

48,6

25,5

72,4

11,1

1,68

0,92

Caussade

BELUGI

138

19,3

3,6

7,3

47,5

27,0

72,7

11,2

1,69

0,93

RAGT

BERGXXON

159

18,9

3,4

6,9

48,1

28,3

72,9

11,3

1,70

0,93

BOWEN

152

21,7

3,8

7,4

45,6

23,3

73,7

11,3

1,71

0,94

Caussade

CHAMBERI

153

19,6

3,5

7,1

48,0

28,0

72,0

11,1

1,67

0,92

RAGT

CICLIXX

148

17,3

3,1

6,9

46,6

28,1

73,0

11,3

1,71

0,94

Semillas Batlle

CODIBLUES

139

21,4

3,5

6,8

47,5

29,1

72,6

11,2

1,69

0,92

Codisem

CODIGREEN

137

18,9

3,6

7,3

49,1

25,6

72,0

11,1

1,67

0,92

Monsanto

CONCA

158

18,7

3,2

6,9

46,3

29,1

73,3

11,3

1,71

0,94

Advanta

COURTNEY

162

20,3

3,9

7,2

49,6

24,7

71,6

11,0

1,66

0,91

Semillas Batlle

DARIDOR

133

19,3

3,4

7,5

47,7

27,9

72,7

11,2

1,69

0,93

Monsanto

DK 287

149

17,9

3,5

6,7

45,2

30,0

73,9

11,4

1,72

0,94

Monsanto

DK 315

150

16,8

3,5

7,3

46,7

29,1

73,5

11,3

1,71

0,94

Monsanto

DKC 33.90

143

18,9

3,3

7,0

46,8

27,8

73,1

11,3

1,71

0,94

Monsanto

DKC 3745

157

18,3

3,4

7,4

44,4

30,4

74,1

11,5

1,73

0,95

Monsanto

DKC 41.14

149

20,5

3,7

7,2

45,4

27,5

74,1

11,4

1,72

0,94

Monsanto

DKC 43.72

156

18,7

3,3

6,8

46,1

30,4

73,0

11,3

1,70

0,93

Monsanto

DKC 4608

159

20,4

3,4

6,7

45,7

28,3

73,7

11,4

1,72

0,94

Monsanto

DKC 4845

156

18,2

3,4

6,7

44,0

30,6

74,6

11,5

1,74

0,96

Fitó

DUERO

149

15,7

3,7

7,1

45,5

26,8

73,9

11,4

1,72

0,94

EURALIS

ES DEBUSSY

161

20,0

3,8

7,1

48,7

24,0

72,6

11,2

1,68

0,92

EURALIS

ES HORNET

150

22,1

3,3

6,7

50,4

23,3

70,9

11,0

1,65

0,90

EURALIS

ES METRONOM

134

20,7

3,3

6,9

43,9

32,0

74,4

11,5

1,74

0,95

EURALIS

ES SENSOR

161

18,1

3,6

7,0

47,7

28,2

72,6

11,2

1,69

0,92

EURALIS

ES ZOOM

160

21,5

3,5

6,3

47,8

26,6

72,5

11,2

1,69

0,92

Soufflet Seeds

EXTASIA

161

20,2

3,5

6,5

47,6

27,7

72,6

11,2

1,69

0,93

Soufflet Seeds

FILAE

150

20,6

4,0

7,1

47,7

22,3

72,6

11,2

1,68

0,92

Semillas Batlle

HAPPI

147

17,0

3,5

6,8

48,6

26,2

72,0

11,1

1,67

0,91

Soufflet Seeds

HOTSPOT

145

20,9

3,5

7,0

45,5

27,8

73,8

11,4

1,72

0,94

Koipesol

INFINITE

150

23,2

3,8

7,4

48,4

22,2

72,0

11,1

1,67

0,92

KWS

INTELLIGENS

152

22,9

3,4

7,0

48,8

23,9

71,7

11,1

1,67

0,91

Soufflet Seeds

ISULEA

156

19,8

3,8

6,7

50,3

23,5

71,2

11,0

1,65

0,91

Soufflet Seeds

ITEA

132

18,8

3,5

7,3

47,3

25,1

73,0

11,3

1,70

0,93

Caussade

KALABRE

154

22,9

3,6

6,3

49,7

21,6

71,4

11,0

1,66

0,91

KWS

KIDEMOS

147

20,3

3,7

7,5

48,6

28,2

72,2

11,1

1,68

0,92

112 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_SERIDA_galego.indd 112

4/4/22 14:09

vp030_publi_spicam_maiz.indd 113

21/3/22 11:16

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR ALTA (cont.) Lista

Casa comercial Anos

Variedade

DÍAS S/R

Resultados 1996-2021. Zona: INTERIOR ALTA (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

UFL/kg MS

KWS

KROKUS

148

16,8

3,6

7,5

47,2

26,9

72,8

11,2

1,69

0,93

LG 30.369

150

18,9

4,0

7,4

47,4

27,5

72,9

11,2

1,69

0,92

LG 30.444

162

19,9

3,6

7,3

46,7

30,5

72,7

11,2

1,69

0,93

LG 31.295

136

21,6

3,7

7,5

46,9

24,1

73,6

11,3

1,71

0,94

LG 34.90

165

19,8

3,5

6,6

46,3

29,5

72,7

11,2

1,69

0,93

Semillas Batlle

MADISSON

134

18,9

3,7

7,4

47,9

27,8

72,8

11,2

1,69

0,93

Codisem

MAMILLA

169

20,4

3,4

6,5

48,9

27,0

71,4

11,0

1,66

0,91

Fitó

MANACOR

158

16,5

3,6

7,1

45,8

26,9

73,6

11,4

1,71

0,94

Caussade

MARTELI

158

21,5

3,5

6,6

46,8

26,5

72,9

11,3

1,70

0,93

Maïsadour

MAS 33 A

160

18,0

3,6

7,3

47,6

25,3

72,6

11,2

1,69

0,93

Caussade

MISTERI

134

20,1

3,4

7,1

45,9

27,5

73,5

11,4

1,71

0,94

WAM

NS 5051

159

4,0

6,6

50,8

20,8

70,5

10,8

1,63

0,89

Fitó

OPTI

158

16,8

3,7

7,4

46,8

26,7

73,5

11,3

1,71

0,94

Fitó

ORENSE

165

17,1

3,6

7,4

49,2

25,2

72,2

11,1

1,68

0,92

Advanta

PENELOPE

137

18,0

3,9

7,6

48,4

21,2

72,3

11,1

1,67

0,92

Caussade

PESCALI

150

21,2

3,6

7,1

47,3

24,9

72,7

11,2

1,69

0,93

Soufflet Seeds

PIANELLO

154

19,3

3,5

6,7

46,7

24,0

72,8

11,2

1,69

0,93

Caussade

PIXARI

143

22,0

3,6

7,4

45,4

25,6

73,8

11,4

1,72

0,94

Caussade

QUERZI

148

21,0

3,9

7,3

48,3

22,2

72,3

11,1

1,67

0,92

Semillas Batlle

RAVENNA

141

14,7

3,5

7,1

44,8

31,4

74,0

11,4

1,72

0,94

Caussade

ROBERI

153

20,8

3,5

6,7

47,5

25,5

72,7

11,2

1,69

0,93

RAGT

RULEXX

158

19,7

3,5

7,0

46,4

29,2

73,5

11,4

1,71

0,94

Koipesol

SANDRO

157

22,7

3,2

7,1

49,5

21,0

71,7

11,1

1,68

0,92

Koipesol

SENKO

155

20,4

3,6

6,9

47,8

23,7

72,5

11,2

1,69

0,92

RAGT

SILEXX

162

18,4

3,3

6,7

45,2

29,9

74,2

11,5

1,73

0,95

KWS

SIMPATICO KWS

133

21,9

3,6

6,8

50,3

25,2

71,3

11,0

1,65

0,91

Fitó

SUBITO

148

19,1

3,5

7,3

48,1

26,2

72,5

11,2

1,69

0,93

Semillas Batlle

SUM 330

156

18,8

3,2

6,8

44,4

31,4

73,7

11,4

1,72

0,94

Semillas Batlle

SURPRISE

140

16,3

3,5

6,6

44,8

29,1

73,7

11,4

1,72

0,94

Syngenta

SY BILBAO

158

20,7

3,5

7,3

53,0

18,0

69,8

10,8

1,62

0,89

Syngenta

SY GIBRA

160

21,1

3,5

7,3

49,3

25,6

71,7

11,1

1,67

0,91

Syngenta

SY ORPHEUS

146

24,1

3,5

7,2

47,6

24,0

72,5

11,2

1,69

0,93

RAGT

TAXXOA

152

18,5

3,4

6,8

47,5

27,1

72,4

11,2

1,69

0,92

Fitó

TECK

153

17,7

3,8

7,2

47,3

25,0

72,9

11,2

1,69

0,93

TORQUAZ

160

23,0

3,7

7,1

46,3

28,0

73,2

11,3

1,70

0,93

Semillas Batlle

YUCATAN

160

19,5

3,3

6,8

47,4

31,5

72,2

11,2

1,68

0,92

Fitó

ZAMORA

155

17,1

3,5

7,5

45,1

29,5

74,0

11,4

1,72

0,95

Sin dato Sin dato

114 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_SERIDA_galego.indd 114

4/4/22 14:09

CoteN™ Mix

Fertilizante de liberación controlada

El secreto está en la cápsula

1.- Gránulos de fertilizantes con recubrimiento polimérico

vp030_publi_HAIFA.indd 115

2.- El vapor de agua penetra a través de la cubierta

3.- La humedad comienza a disolver los gránulos fertilizantes

4.- Se produce la difusión de los nutrientes hacia el suelo

5.- Después de que la liberación finalice, la cubierta se rompe y degrada

21/3/22 11:18

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR BAIXA Lista

Casa comercial Anos

Variedade

Resultados 1996-2021. Zona: INTERIOR BAIXA (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

DÍAS S/R

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

UFL/kg MS

Advanta

AAPOTHEOZ

136

19,4

3,7

6,5

44,7

32,9

74,2

11,4

1,72

0,95

CEFSA

BARCA

114

16,0

4,0

7,5

46,4

29,6

73,7

11,3

1,70

0,94

Caussade

BELUGI

114

18,1

3,9

7,1

48,2

29,8

72,8

11,2

1,69

0,92

RAGT

BERGXXON

130

18,6

3,6

6,9

42,2

34,9

76,0

11,7

1,77

0,97

BOWEN

132

16,7

3,9

6,5

41,3

36,3

76,4

11,8

1,77

0,98

Caussade

CHAMBERI

124

18,8

3,8

6,4

48,7

32,6

72,9

11,2

1,69

0,93

RAGT

CICLIXX

120

17,1

3,4

7,2

42,9

32,9

75,1

11,6

1,75

0,96

Semillas Batlle

CODIBLUES

117

16,2

3,9

6,8

48,3

28,6

72,6

11,2

1,68

0,92

Codisem

CODIGREEN

117

16,4

3,9

6,7

49,2

27,2

72,5

11,2

1,68

0,92

Monsanto

CONCA

128

18,5

3,6

7,3

42,9

33,1

75,6

11,7

1,76

0,97

Advanta

COURTNEY

136

21,3

3,8

6,8

44,8

35,6

74,6

11,5

1,73

0,95

Semillas Batlle

DARIDOR

117

15,3

3,6

7,1

47,7

32,1

73,3

11,3

1,70

0,94

Monsanto

DK 287

118

16,8

3,9

7,0

44,8

32,2

74,6

11,5

1,73

0,95

Monsanto

DK 315

120

16,0

3,7

7,3

42,6

33,5

75,8

11,7

1,76

0,97

Monsanto

DKC 33.90

114

15,5

3,9

7,7

46,6

28,2

74,1

11,4

1,72

0,94

Monsanto

DKC 3745

128

17,9

3,6

7,1

42,5

35,4

75,3

11,6

1,75

0,96

Monsanto

DKC 41.14

116

16,9

4,2

7,4

46,2

28,3

74,6

11,4

1,73

0,95

Monsanto

DKC 43.72

125

17,6

3,8

6,9

44,9

33,5

74,5

11,5

1,73

0,95

Monsanto

DKC 4608

128

18,2

3,8

7,0

44,6

33,7

74,7

11,5

1,73

0,95

Monsanto

DKC 4845

131

18,2

3,5

7,0

41,0

36,1

76,6

11,8

1,79

0,98

Fitó

DUERO

119

15,4

4,0

7,4

44,2

29,7

74,9

11,5

1,74

0,95

EURALIS

ES DEBUSSY

131

19,7

3,6

6,0

43,9

34,5

74,9

11,6

1,74

0,96

EURALIS

ES HORNET

124

18,7

3,4

6,2

45,8

34,5

73,9

11,4

1,72

0,94

EURALIS

ES METRONOM

117

17,4

3,9

6,8

48,0

29,9

72,9

11,2

1,69

0,93

EURALIS

ES SENSOR

123

17,1

4,1

7,2

45,3

32,8

74,2

11,4

1,72

0,94

EURALIS

ES ZOOM

133

18,7

3,7

6,6

45,7

33,5

74,1

11,4

1,72

0,95

Soufflet Seeds

EXTASIA

129

19,7

3,5

6,3

43,0

37,0

75,7

11,7

1,76

0,97

Soufflet Seeds

FILAE

124

19,0

3,8

6,3

42,5

35,3

75,7

11,7

1,76

0,96

Semillas Batlle

HAPPI

118

17,3

3,8

7,2

44,9

30,9

74,3

11,4

1,72

0,95

Soufflet Seeds

HOTSPOT

126

19,5

3,7

6,6

45,5

34,9

74,3

11,4

1,72

0,95

Koipesol

INFINITE

127

18,9

3,8

7,2

44,9

34,0

74,8

11,5

1,74

0,95

KWS

INTELLIGENS

130

18,1

3,2

6,3

43,4

38,8

74,8

11,6

1,75

0,96

Soufflet Seeds

ISULEA

138

20,2

3,9

6,2

43,2

38,3

75,3

11,6

1,75

0,96

Soufflet Seeds

ITEA

118

18,4

3,6

6,7

46,0

33,0

74,1

11,4

1,72

0,95

Caussade

KALABRE

130

18,1

4,2

6,0

43,3

35,3

75,1

11,5

1,74

0,95

KWS

KIDEMOS

120

16,7

3,6

6,8

44,8

37,9

74,7

11,5

1,74

0,96

116 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_SERIDA_galego.indd 116

4/4/22 14:09

La genética más avanzada y el servicio técnico más profesional NUEVO

Elige ahora tu semilla con tratamiento

NUEVO

ESTÁNDAR INSECTICIDA REPELENTE DE AVES PREMIUM

Descárgate

Visítenos en: corteva.es I @cortevaES , ,

® TM SM

vp030_publi_pionner_millo.indd 117

29/3/22 18:07

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

LISTA PRINCIPAL DE VARIEDADES DE MILLO. ZONA INTERIOR BAIXA (cont.) Lista

Casa comercial Anos

Variedade

Resultados 1996-2021. Zona: INTERIOR BAIXA (% MS) PROD (t MS/ha) CIN PB FND

DÍAS S/R

AMIDÓN

DMO (%)

MJ/kg MS

Mcal/ kg MS

UFL/kg MS

KWS

KROKUS

117

16,0

4,0

7,7

42,9

31,0

75,0

11,5

1,74

0,96

LG 30.369

126

17,8

4,0

6,9

43,9

35,8

75,2

11,6

1,74

0,96

LG 30.444

136

18,3

3,5

6,6

43,8

36,9

75,4

11,6

1,76

0,97

LG 31.295

115

19,0

3,9

6,4

46,4

28,9

74,2

11,4

1,72

0,94

LG 34.90

129

20,0

3,7

6,8

42,7

33,6

75,5

11,6

1,76

0,96

Semillas Batlle

MADISSON

117

16,7

3,8

7,2

46,4

34,3

73,9

11,4

1,71

0,94

Codisem

MAMILLA

134

20,2

4,0

7,1

44,4

32,3

74,6

11,5

1,73

0,95

Fitó

MANACOR

121

16,2

4,0

7,5

45,2

31,5

74,5

11,4

1,73

0,95

Caussade

MARTELI

127

20,3

3,8

6,7

45,6

34,1

74,0

11,4

1,72

0,94

Maïsadour

MAS 33 A

129

18,8

3,8

7,4

42,9

33,7

75,3

11,6

1,75

0,96

Caussade

MISTERI

117

18,9

3,9

6,3

50,5

30,4

71,9

11,1

1,67

0,91

WAM

NS 5051

138

19,4

3,9

6,4

46,7

36,7

73,3

11,3

1,70

0,93

Fitó

OPTI

127

16,8

3,9

7,9

42,8

29,4

75,7

11,6

1,76

0,97

Fitó

ORENSE

133

18,0

3,8

7,7

45,5

30,0

74,6

11,5

1,73

0,95

Advanta

PENELOPE

114

17,2

3,8

6,9

47,2

27,3

73,3

11,3

1,70

0,93

Caussade

PESCALI

129

19,0

3,6

6,2

41,2

37,5

76,4

11,8

1,78

0,98

Soufflet Seeds

PIANELLO

137

19,3

3,8

6,5

44,0

37,2

74,8

11,5

1,73

0,95

Caussade

PIXARI

115

16,3

4,1

7,2

47,0

28,7

73,8

11,3

1,71

0,94

Caussade

QUERZI

130

20,8

3,8

6,3

44,5

35,7

74,5

11,5

1,73

0,95

Semillas Batlle

RAVENNA

114

14,0

3,7

7,3

41,5

34,1

76,0

11,7

1,77

0,97

Caussade

ROBERI

129

19,9

3,8

6,2

45,9

33,9

74,2

11,4

1,72

0,95

RAGT

RULEXX

129

19,3

3,7

7,0

43,5

34,6

75,2

11,6

1,75

0,96

Koipesol

SANDRO

133

18,0

3,2

6,0

44,0

36,4

74,8

11,6

1,75

0,96

Koipesol

SENKO

128

18,9

3,9

6,6

45,9

33,6

74,0

11,4

1,72

0,94

RAGT

SILEXX

130

18,2

3,5

7,0

43,1

35,2

75,5

11,6

1,76

0,97

KWS

SIMPATICO KWS

117

19,0

3,8

6,6

49,1

31,4

72,7

11,2

1,68

0,92

Fitó

SUBITO

120

18,0

3,8

7,4

44,8

32,4

74,5

11,5

1,73

0,95

Semillas Batlle

SUM 330

126

18,2

3,7

7,4

43,5

31,6

74,8

11,5

1,74

0,96

Semillas Batlle

SURPRISE

114

16,1

3,7

6,9

41,4

33,4

75,9

11,7

1,76

0,97

Syngenta

SY BILBAO

132

17,4

3,8

6,6

44,6

34,2

75,0

11,5

1,74

0,96

Syngenta

SY GIBRA

137

20,0

3,5

6,4

43,4

38,5

74,8

11,6

1,74

0,96

Syngenta

SY ORPHEUS

123

17,8

3,7

6,7

43,8

33,2

75,0

11,6

1,74

0,96

RAGT

TAXXOA

120

17,9

3,7

7,1

46,5

30,3

73,6

11,3

1,71

0,94

Fitó

TECK

122

17,8

4,1

7,4

44,5

27,7

74,7

11,5

1,73

0,95

TORQUAZ

135

18,4

4,0

7,3

45,4

33,5

74,4

11,4

1,72

0,94

Semillas Batlle

YUCATAN

133

18,1

3,7

7,0

46,8

35,6

72,8

11,2

1,69

0,93

Fitó

ZAMORA

126

16,6

3,6

7,6

40,2

33,5

76,8

11,8

1,79

0,99

118 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_SERIDA_galego.indd 118

4/4/22 14:09

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

RESISTENCIA AO ENCAMADO (resultados 1996-2021) Resistencia encamado

Lista

Casa comercial

Anos

Variedade

Resistencia encamado

LG 30.369

BARCA

LG 30.444

BELUGI

LG 31.295

RAGT

BERGXXON

LG 34.90

BOWEN

Semillas Batlle

MADISSON

Caussade

CHAMBERI

Codisem

MAMILLA

RAGT

CICLIXX

Fitó

MANACOR

Semillas Batlle

CODIBLUES

Caussade

MARTELI

Codisem

CODIGREEN

Maïsadour

MAS 33 A

Monsanto

CONCA

Caussade

MISTERI

Advanta

COURTNEY

WAM

NS 5051

Semillas Batlle

DARIDOR

Fitó

OPTI

Monsanto

DK 287

Fitó

ORENSE

Monsanto

DK 315

Advanta

PENELOPE

Monsanto

DKC 33.90

Caussade

PESCALI

Monsanto

DKC 3745

Soufflet Seeds

PIANELLO

Monsanto

DKC 41.14

Caussade

PIXARI

Monsanto

DKC 43.72

Caussade

QUERZI

Monsanto

DKC 4608

Semillas Batlle

RAVENNA

Monsanto

DKC 4845

Caussade

ROBERI

Fitó

DUERO

RAGT

RULEXX

EURALIS

ES DEBUSSY

Koipesol

SANDRO

EURALIS

ES HORNET

Koipesol

SENKO

EURALIS

ES METRONOM

RAGT

SILEXX

EURALIS

ES SENSOR

KWS

SIMPATICO KWS

EURALIS

ES ZOOM

Fitó

SUBITO

Soufflet Seeds

EXTASIA

Semillas Batlle

SUM 330

Soufflet Seeds

FILAE

Semillas Batlle

SURPRISE

Semillas Batlle

HAPPI

Syngenta

SY BILBAO

Soufflet Seeds

HOTSPOT

Syngenta

SY GIBRA

Koipesol

INFINITE

Syngenta

SY ORPHEUS

KWS

INTELLIGENS

RAGT

TAXXOA

Soufflet Seeds

ISULEA

Fitó

TECK

Soufflet Seeds

ITEA

TORQUAZ

Caussade

KALABRE

Semillas Batlle

YUCATAN

KWS

KIDEMOS

Fitó

ZAMORA

KWS

KROKUS

Lista

Casa comercial

Anos

Advanta

CEFSA

Caussade

Variedade

(*): resultado provisional debido ao reducido número de observacións baixo condicións ventosas (**): non estimado. A mínima intensidade de vento impide calquera estimación

NOTA DOS AUTORES

Este traballo foi financiado pola FICYT mediante o grupo de investigación consolidado NYSA (PCTI - IDI2021-000102) cofinanciado con fondos FEDER.

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 119

vp030_especialSementeiraMillo_SERIDA_galego.indd 119

4/4/22 14:09

LA MARCA DE SEMILLAS MULTICULTIVO LLAMADA A LIDERAR LA AGRICULTURA DEL MAÑANA Fruto de la fusión de Euralis Semences y Caussade Semences Group en 2020 nace Lidea, posicionándose entre las diez empresas de semillas para cultivos extensivos más importantes del mundo.

idea hereda más de 80 años de experiencia y conocimientos y, por tanto, está preparada para convertirse en la mejor empresa de semillas de cultivos múltiples para los agricultores que buscan mejorar su rendimiento. No en vano, invierte cada año más de 34 millones de euros en I+D para ofrecer una gama integral y diferenciadora de soluciones de alto valor añadido para las explotaciones que practican la agricultura convencional o ecológica, garantizando un flujo de innovaciones genéticas y varietales cada vez más eficientes que satisfagan las necesidades de todos los agricultores, teniendo en cuenta la dimensión medioambiental. “Actualmente, Lidea tiene dos marcas élites e independientes en el mercado, Lidea y Caussade Semence Pro, ambas fortalecidas por la fusión”, explica Fernando Garrachón, Crops Mánager de la compañía. “Este es el primer año en el que los ganaderos van a tener un saco de Lidea en sus explotaciones, pero, en realidad, ellos ya nos conocen, ya tienen su confianza depositada en nuestras variedades contrastadas y, realmente, es a futuro cuando vamos a tener ese empuje en investigación y desarrollo de producto”, añade.

DE EURALIS A LIDEA

LA EVOLUCIÓN DE UNA MARCA CON UNA FUERTE IMPLANTACIÓN EN ESPAÑA

Los ganaderos y agricultores conocen la trayectoria de Lidea, lo que le aporta confianza y credibilidad a la nueva marca. “Hace más de 30 años nos conocían como Arlesa, después pasamos a llamarnos Euralis y ahora somos Lidea, una de las diez empresas de semillas más fuertes del mundo”, enfatiza el Crops Mánager para España. “Debemos valorar

vp030_publirreportaxe_lidea_.indd 120

esta dimensión internacional de la compañía, con presencia en 48 países; solo para hacernos una idea, sembramos 45.000 ha para obtener semilla comercial para proveer de producto a todos nuestros clientes. Somos una multinacional europea que piensa en Europa con productos adecuados a nuestro mercado”, sostiene.

INVESTIGACIÓN Y DESARROLLO

PARA CREAR LAS VARIEDADES LÍDERES DEL MAÑANA

Con una sólida red de Investigación y Desarrollo establecida en toda Europa, Lidea invierte continuamente para innovar en semillas de muy alta calidad, capaces de proporcionar una respuesta precisa y personalizada para todos los modelos agrícolas.

En el ámbito del cultivo del maíz, destacan tecnologías exclusivas como Silobreed y Tropical Dent. “Nuestro objetivo es lograr la rentabilidad de la explotación, así que lo que buscamos es la mayor calidad posible con la mayor cantidad, es decir, productos altamente productivos con buenos parámetros de calidad. Tenemos que ser capaces de producir muchos litros de leche con la misma superficie, por tanto, cantidad con calidad”, explica Garrachón. “Ahora mismo en Lidea estamos ensayando, en colaboración con organismos oficiales como el CIAM, unas 14 variedades de maíz que superan la media del 120 % de producción de materia seca por hectárea, o sea, que estamos por encima de las medias con respecto a la competencia”, complementa Raúl Prieto, delegado de ventas para la zona noroeste.

24/3/22 12:33

P ya co se en so m di de

En tr ve zo 30

PA PR

C rá bi en “u ca m fr ce de fo es en un he va

A te ci gu

on na la sea a

lo ita ta os

cal d es d, n er n i-

Manuel Crespo

DIRECTOR COMERCIAL DE COLUGA

AMPLIA RED DE DISTRIBUCIÓN

PARA GARANTIZAR EL MEJOR SERVICIO AL CLIENTE

Para llegar al ganadero y al agricultor, Lidea se apoya en varias empresas de distribución que cuentan con una importante red de técnicos comerciales diseminados por todas las áreas de interés. Ucanorte en Portugal, SC Ruiseñada Comillas en Cantabria... son solo algunos ejemplos de colaboración. “Creemos que la venta de semillas pasa por trabajar con distribuidores y dar el mejor servicio posible al ganadero y al agricultor”, comenta el delegado de ventas. En Galicia, las semillas de Lidea se comercializan a través de las empresas Coluga y Xesga. Cada una vende unas variedades específicas adaptadas a cada zona de siembra, seleccionadas de entre las más de 300 con las que cuenta la multinacional europea.

INNOVACIÓN EN LA SEMILLA DE MAÍZ

PARA PRESERVAR EL POTENCIAL GENÉTICO EN LAS PRIMERAS FASES DEL CULTIVO

Conscientes de la importancia de una germinación rápida, vigorosa y homogénea que asegure la viabilidad del cultivo frente a plagas y malas hierbas, en Lidea han desarrollado la solución Boost and Go, “un tratamiento bioestimulante y nutricional aplicado en la semilla que la nutre y hace que nazca más rápido en condiciones climáticas adversas de frío y/o lluvia”, explica Prieto. “Ahora mismo la nascencia es una de las cualidades importantes que debe tener el maíz para acabar el ciclo en tiempo y forma, puesto que todos los días que ganemos en esta fase inicial nos van a repercutir positivamente en la producción. Lo que el ganadero necesita es un rápido y homogéneo nacimiento; entonces, el hecho de acelerar la nascencia es un beneficio que va a tener de cara a la recolección”, añade. A esta tecnología se suman un tratamiento repelente de pájaros (córvidos), el Korit 420 FS, y un insecticida, el Force 20 CS, eficaz principalmente contra el gusano de alambre.

n el la ca de mla

“Lidea nos ofrece un catálogo muy interesante y muy completo de maíces forrajeros. Cuentan con ciclos que se adaptan a nuestra zona y ¡En vídeo! disponen de variedades con unos rendimientos muy buenos, como Berlioz, número 1 dos años consecutivos en los ensayos del CIAM. Sin embargo, no se trata de destacar un único producto, pues, a medida que vamos cambiando de ciclo, siempre podemos elegir una variedad que está probada, testada y con buenas producciones”.

Sergio Campos GERENTE DE XESGA

“Lidea nos ofrece un catálogo de variedades contrastadas, con las que llevamos trabajando las últimas cuatro campañas. Son híbridos de muy buen perfil sanitario, rústicos, ¡En vídeo! que se adaptan a todo tipo de terrenos y que nos permiten alcanzar unos rendimientos de producción forrajera muy altos. Este año incorporamos dos variedades nuevas, una de ciclo 260, ES Submarine, y otra de ciclo 350, ES Epikur, que nos llamaron la atención por su gran potencial productivo”.

Carlos Osório

DIRECTOR GENERAL DE UCANORTE XXI

“La colaboración con Euralis -hoy Lidea- nació con el objetivo de colocar en el mercado portugués productos de calidad con precios competitivos y adaptados a las características ¡En vídeo! agronómicas de la región. La primera reunión técnica tuvo lugar en 2013 con un plan de trabajo consistente en la caracterización por segmentos del mercado para la posterior selección de variedades que mejor se adaptasen a las necesidades de nuestros productores, tanto de maíz para silo como para grano”.

Fernando Garrachón, Crops Mánager de Lidea: “Somos una multinacional europea que piensa en Europa con productos adecuados a nuestro mercado”

Raúl Prieto, delegado de ventas de Lidea para la zona noroeste: “Creemos que la venta de semillas pasa por trabajar con distribuidores y dar el mejor servicio posible al ganadero y al agricultor” vp030_publirreportaxe_lidea_.indd 121

¡En vídeo!

24/3/22 12:34

vp030_publi_lidea.indd 122

21/3/22 12:47

vp030_publi_lidea.indd 123

21/3/22 12:47

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

En Vaca.tv

Avaliación de variedades de millo forraxeiro en Galicia (actualización 2022) Este artigo recompila os resultados dos ensaios do ano 2021 das características produtivas e nutricionais das variedades comerciais de millo forraxeiro, que foron analizadas polo Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM). María José Bande Castro Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) Agacal, Xunta de Galicia

on algo máis de 70.000 hectáreas sementadas no ano 2021, Galicia destaca como a primeira comunidade autónoma tanto por superficie coma por produción no cultivo de millo forraxeiro para ensilar, o que pon de manifesto que se converteu no principal alimento sobre o que se sustenta a produción das explotacións gandeiras de vacún

de leite galegas, sendo en moitas delas a única forraxe presente na ración unifeed que lle dan ao rabaño. O millo forraxeiro ensilado resulta unha opción produtiva relevante debido á súa elevada produtividade, ao seu alto valor enerxético e á fácil ensilabilidade, e é na actualidade a base da ración da maioría das explotacións gandeiras leiteiras. As empresas produtoras de sementes de millo, desde hai anos, debido á importancia do cultivo no sector agrario e á diversidade de condicións climáticas nas que se cultiva, traballan

124 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiramillo_CIAM_galego.indd 124

4/4/22 14:13

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

AS CASAS COMERCIAIS REPARTEN TODOS OS ANOS POR TODA A XEOGRAFÍA GALEGA MOITOS CAMPOS DE ENSAIO NOS QUE PROBAN OS GRANS QUE, DE MELLORAR O EXISTENTE ATA O MOMENTO, CHEGARÁN AO MERCADO NAS PRÓXIMAS CAMPAÑAS

na mellora xenética para obter novos híbridos. Buscan millos cun elevado contido en amidón (fonte principal de enerxía) e, sobre todo, cunha elevada dixestibilidade da parte verde, pois no ensilado recóllese a planta enteira, e entre o 50 e o 60 % da materia seca procede dos seus compoñentes verdes: talos, follas e espatas. Con frecuencia, as variedades destacan por incrementos significativos do rendemento, pola prolongación do seu verdor (stay green) e pola mellora da calidade do cultivo. Tendo en conta isto, non resulta estraño que as principais multinacionais do sector das sementes teñan a comunidade como o principal “banco de probas” dos seus novos produtos. As casas comerciais reparten todos os anos por toda a xeografía galega moitos campos de ensaio nos que proban os grans que, de mellorar o existente ata o momento, chegarán ao mercado nas próximas campañas. As variedades obtidas mediante a mellora xenética poden ter uns resul-

BIORADIS SOLEX PARA APLICAR CON HERBICIDA DE PREEMERGENCIA Y POSTEMERGENCIA

tados diferentes aos acadados nos países de orixe cando se cultivan en Galicia debido á singularidade das características edafoclimáticas; ademais cada zona ten unhas características peculiares, polo que no ano 1999 se estableceu en Galicia unha “Rede de avaliación de variedades comerciais de millo forraxeiro”, co obxectivo de dispor de información válida sobre o rendemento e calidade do cultivo, o que permite aconsellarlles aos agricultores e gandeiros da comunidade á hora de elixir a variedade ou variedades a sementar. Cada ano realízanse ensaios en campos experimentais sementados en catro localidades, situadas nas comarcas rurais de maior produción de millo forraxeiro e abranguendo tamén zonas xeográficas distintas: 1) A Mariña Oriental (nordeste de Lugo) 2) Sarria (centro-sur de Lugo) 3) Deza (nordeste de Pontevedra) 4) Ordes (centro da Coruña)

LAS MICORRIZAS QUE MEJORAN LA PRODUCCIÓN Y LA CALIDAD DE LOS CULTIVOS

SEMBRANDO FUTURO

WAMESTRADA S.L.L. Zona industrial de Toedo – 36680 A Estrada, Pontevedra Telf. 986572445 info@semillaswam.com

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 125

vp030_especialSementeiramillo_CIAM_galego.indd 125

4/4/22 14:13

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

O MÁIS IMPORTANTE PARA A CORRECTA ELECCIÓN DA VARIEDADE É AXUSTAR O CICLO DO MILLO Á ZONA E AO MOMENTO DA SEMENTEIRA, É DICIR, DEFINIR OS DÍAS TRANSCORRIDOS ENTRE A SEMENTEIRA E A COLLEITA (DÍAS S-C)

Estes ensaios repítense ano tras ano coa inclusión de variedades novas, que substitúen aquelas que foron avaliadas polo menos durante dous anos. Así mesmo, analízanse anualmente todos os datos dispoñibles desde 1999 polo método estatístico de mínimos cadrados, incorporando os novos, de modo que cada variedade avaliada se pode comparar con todas e cada unha das restantes. O 70 % dos custos de produción do cultivo do millo para ensilar son fixos, polo que, para aumentar a rendibilidade do cultivo, é moi importante elixir ben a variedade a sementar. Tanto a preparación do terreo coma os tratamentos fitosanitarios previos non dependen da produción esperada nin do valor nutritivo da forraxe obtida; por iso, a medida que aumentamos a produción por hectárea, diminúe o custo total por quilogramo de materia seca. O CIAM no ano 2021 avaliou, coma cada ano, 33 variedades enviadas polas casas comerciais de sementes, usando un deseño de bloques ao chou con tres repeticións. Os pasos seguidos durante a avaliación son preparación concienzuda da cama de sementeira, toma de mostra de solo para análise fisicoquímica completa, cálculo da dose de fertilizante, fertilización, aplicación de fitosanitarios (insecticida e herbicida), delimitación das parcelas, sementeira manual cunha densidade inicial de 180.000 plantas ha-1, rareo manual para deixar 90.000 plantas ha-1; control da data de floración feminina, das alturas e da

produción de cada variedade en cada repetición. A colleita realízase no momento en que o estado medio das mazarocas das tres repeticións acada o estado pastosovítreo (liña de leite a 1/3-1/2 do ápice), pois preténdese recoller cada variedade no momento óptimo recomendado para ensilar. Isto obriga a facer unha recollida progresiva e gradual das variedades durante aproximadamente un mes e medio, o que implica realizar ata tres controis semanais, demandando moita man de obra e desprazamentos aos lugares de ensaio. As mostras de millo despois da colleita envíanse ao laboratorio, onde se determina o contido en materia seca en estufa e o seu valor nutritivo mediante a recollida de espectros no NIRS (Espectrofotómetro de Reflectancia no Infravermello Próximo). Os resultados obtidos publícanse anualmente nun díptico informativo, que se distribúe entre cooperativas agrarias e agricultores individuais a través das oficinas agrarias comarcais, e tamén está dispoñible na páxina web: http://www.ciam.gal. En función das condicións de cada gandeiro para cada sementeira, a información necesaria para unha boa escolla da variedade que se debe usar exponse nas seguintes táboas; pode darse o caso de que un mesmo gandeiro pode elixir distintas variedades para diferentes parcelas. As consultas sobre a escolla de variedades a sementar perseguen unha maior profesionalización das explotacións, unido a ensilar me-

llor, é dicir, que a colleita teña lugar no momento óptimo de maduración (gran pastoso-vítreo). Os resultados aparecen divididos en dúas táboas: táboa 1, na que se atopan as variedades que foron avaliadas polo menos durante dous anos e, polo tanto, con datos de maior fiabilidade, e táboa 2, na que se recollen aquelas variedades cun só ano de experimentación na rede, polo que os resultados se consideran provisionais, dado que un só ano non é suficientemente significativo para facer unha avaliación acertada.

Distribuidor de Semillas RAGT para Galicia y Asturias Venta de semillas de maíz, sorgo, girasol, colza, soja, trigo, veza...

Polígono Lalín 2000 Ciudad del Transporte - nave A3 36500 LALÍN (Po)

gilangel@hotmail.es Tel.: 670 535 636

126 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiramillo_CIAM_galego.indd 126

4/4/22 14:13

MAÍZ SILO

RGT MAXEED

NOVEDAD

RGT IRRIDEOS RGT HOAZIXX

NOVEDAD

RGT EXXEMPLAIR RGT MUXXEAL www.ragt-semillas.es vp030_anuncio_ragt.indd 127

21/3/22 11:22

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 1. Resultados das variedades con dous ou máis anos de avaliación Variedade

Días S-C (días)

Altura (cm)

Espiga (% MS)

RMS (t/ha)

RMOD (t/ha)

DMO (%)

PB (% MS)

Anos

Comercial

AVENTICUM CODIBLUES ES PALLADIUM KOMPETENS BARCELOS LG 31.388 GRIZZLY OTIS VOLOS ALANO ARECIBO DKC 3390 LG 31.276 MALTON MAS 40.F DARIDOR ES BOMBASTIC MAS 33.F MEXICANA PHARAON QUATRO RGT AFIXX ES WATSON FENELON LUCAM SUNMARK BC 306 DKC 4071 DYNAMITE ES METHOD ES PEPPONE FORVIA IZABAL KIDEMOS MAS 24.C SUFAVOR TALINA DKC 4117 FORTIM LG 31.295 LIVORNO PIXARI SURREAL SUSANN AGV 4308 SIMPATICO KWS SY INFINITE SY ZEPHIR CHAMBERI DEL RÍO DKC 4114 GLORIFI SY ORPHEUS BENICIA HUXXTOR MT-MOLOSS RGT CONEXXION AGROSTAR DKC 4621 JOURNEY

116 116 116 116 117 118 119 119 119 120 120 120 120 120 120 121 121 121 121 121 121 121 122 122 122 122 123 123 123 123 123 123 123 123 123 123 123 124 124 124 124 124 124 124 125 125 125 125 126 126 126 126 126 127 127 127 127 128 128 128

283 279 291 258 263 264 272 264 279 267 266 273 283 253 292 265 270 290 265 245 265 268 282 277 252 244 267 281 275 293 287 270 280 262 271 270 271 264 274 264 285 273 272 272 279 288 277 274 275 264 266 276 285 280 288 284 280 282 276 285

47,2 48,9 48,9 54,8 50,8 47,1 53,4 48,1 50,5 43,9 50,1 52,9 49,2 55,3 46,5 50,1 53,2 45,4 51,3 52,3 51,7 52,9 50,2 50,0 54,5 49,8 46,4 48,9 53,0 49,4 48,7 51,7 49,5 51,2 52,1 49,0 52,4 51,8 51,1 46,6 48,1 48,2 52,8 50,0 49,9 51,1 47,6 49,2 50,1 52,5 54,0 49,9 49,7 52,5 49,3 45,7 50,1 49,9 50,3 48,3

21,1 22,2 22,9 20,0 19,7 21,8 21,2 19,3 22,5 19,6 20,3 20,0 22,8 17,5 25,9 19,2 21,4 23,5 20,0 18,7 21,0 21,1 23,0 22,4 19,9 20,8 21,1 24,2 20,1 22,2 24,2 20,9 21,5 21,4 22,6 21,0 20,4 21,2 20,4 23,3 22,2 22,6 22,1 20,7 23,5 23,7 24,0 22,4 23,9 20,6 21,2 22,3 22,6 21,2 22,1 22,6 22,9 21,7 24,3 23,7

14,6 15,3 16,1 14,0 13,9 15,4 15,1 13,5 15,7 13,5 14,1 14,0 15,9 12,1 17,9 13,6 14,5 16,1 14,1 12,6 14,6 14,6 16,2 15,9 13,8 14,5 14,5 17,0 13,4 15,2 16,8 14,2 14,8 15,1 15,7 14,5 14,3 14,9 14,0 16,7 15,4 15,8 15,0 14,3 16,7 16,5 16,7 15,5 16,8 14,3 14,5 15,6 15,3 14,0 15,2 15,6 15,9 14,3 17,2 16,4

109 114 120 105 104 115 113 101 117 101 105 104 119 90 133 101 108 120 105 94 109 109 121 119 103 108 108 127 100 113 125 106 110 113 117 108 107 111 104 124 115 118 112 106 124 123 125 116 125 107 108 116 114 105 113 116 118 107 128 122

71,9 71,9 73,2 72,4 73,2 73,8 74,0 73,3 72,3 71,9 72,0 72,6 72,8 71,7 71,8 73,0 70,8 71,1 73,1 70,7 72,1 71,8 73,4 73,9 72,5 72,3 71,6 73,2 69,1 71,1 72,4 70,8 71,1 73,4 72,0 71,7 72,8 73,1 71,4 74,4 72,2 72,9 70,8 71,6 74,1 72,3 72,5 71,7 73,1 72,5 71,6 72,6 71,5 69,3 71,1 71,4 72,1 68,8 73,9 72,2

6,4 6,4 6,3 6,6 6,9 6,5 6,8 6,8 6,3 6,1 6,9 7,1 6,1 7,2 5,9 6,6 6,9 6,0 6,8 6,8 6,6 7,0 6,7 6,6 6,7 6,7 6,7 6,2 7,0 6,3 6,6 6,8 6,8 6,2 6,3 6,9 6,8 6,6 6,7 6,3 6,3 5,9 6,6 7,0 6,6 6,4 5,9 6,6 6,7 6,7 6,4 6,3 6,1 6,1 6,5 6,5 6,4 6,7 6,1 6,1

2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 6 2 2 2 3 2 2 2 6 3 2 2 2 2 2 2 2 5 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 5 2 2 2 4 3 2

FITÓ BATLLE AGV-XESGA KWS PROCASE LG AGROMUNDO BATLLE FITÓ PROCASE PROCASE-DFV MONSANTO LG BATLLE MAS Seeds BATLLE LIDEA MAS Seeds PANAM ADVANTA BATLLE RAGT LIDEA WAM EUROARESPA SL ROCALBA BC MONSANTO MAS Seeds AGV-XESGA LIDEA BLUE Semences PANAM KWS MAS Seeds ROCALBA AGROMUNDO MONSANTO EUROARESPA SL LG FITÓ CAUSSADE ROCALBA ROCALBA AGV-XESGA KWS KOIPESOL SYNGENTA AGROEUME PROCASE MONSANTO CAUSSADE SYNGENTA PIONEER RAGT PANAM RAGT LIDEA MONSANTO ADVANTA

128 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiramillo_CIAM_galego.indd 128

4/4/22 14:13

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 1. Resultados das variedades con dous ou máis anos de avaliación (continuación) Variedade

Días S-C (días)

Altura (cm)

Espiga (% MS)

RMS (t/ha)

RMOD (t/ha)

DMO (%)

PB (% MS)

Anos

Comercial

MARCELLO MAS 35.K RGT EXXEMPLAIR RGT NOEMIXX SIRICUS FILAE ZP 299 CLARICA ELZEA ES BOOMER KANU BC 418 B DS 1357 E MANACOR MARTELI PESCALI WAMGAL ANADON BC 406 BUCKLEY DKC 4608 DS 0747 DS 1592 LG 30.444 RULEXX

128 128 128 128 128 129 129 130 130 130 130 131 131 131 131 131 131 132 132 132 132 132 132 132 132

270 273 275 271 267 274 267 263 280 300 277 283 311 278 270 274 297 265 276 274 274 272 293 284 275

53,1 51,6 47,1 49,4 48,8 46,8 49,8 54,4 53,7 48,9 52,0 47,8 48,8 51,3 49,3 48,6 50,4 48,2 51,0 50,5 53,5 50,5 49,5 52,0 52,8

20,7 22,2 22,9 24,7 21,1 23,9 24,0 19,7 19,4 24,3 21,5 23,0 25,5 21,7 21,9 23,7 23,3 22,6 23,4 22,0 21,9 21,3 26,6 23,8 23,4

14,1 15,3 16,0 17,4 14,7 16,9 16,9 13,2 13,0 16,7 14,4 15,9 17,8 14,8 15,1 16,7 15,5 15,8 16,1 15,4 15,2 15,0 18,5 16,7 16,2

105 114 119 130 110 126 126 99 97 124 108 119 133 110 113 124 116 118 120 115 114 112 138 125 121

71,1 71,7 72,6 73,7 72,6 73,8 73,4 70,7 70,1 71,0 70,1 72,2 72,7 70,9 72,0 73,1 69,1 72,7 71,6 72,6 72,4 73,5 72,7 73,4 71,8

6,7 6,9 5,9 6,1 6,3 5,7 6,6 6,6 6,4 6,2 6,5 6,3 6,7 6,4 6,0 5,8 5,8 6,4 6,8 6,3 6,0 6,6 6,1 6,3 6,4

2 2 2 2 2 2 2 5 2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

KWS MAS Seeds RAGT RAGT AGROMUNDO SOUFFLET Seeds WAM PIONEER PANAM AGV-XESGA BC BC PROCASE FITÓ CAUSSADE CAUSSADE WAM PROCASE BC ADVANTA MONSANTO PROCASE PROCASE-DFV LG RAGT

Tu Genética

NOVEDADES Polígono Industrial Onzonilla. C/ Valle del Silencio. Parcela 27 • 24009 León Telf.: 987 24 76 08 • 671 013 625 (Fernando) • 639 832 547 info@caussadesemillas.com

> Gepeto. Ciclo 500 > Kalabre. Ciclo 400 > Conbawa. Ciclo 300 > Triangle. Ciclo 300c > Facina. Ciclo 200

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 129

vp030_especialSementeiramillo_CIAM_galego.indd 129

4/4/22 14:13

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 1. Resultados das variedades con dous ou máis anos de avaliación (continuación) Variedade

Días S-C (días)

Altura (cm)

Espiga (% MS)

RMS (t/ha)

RMOD (t/ha)

133 133 133 133 134 134 134 134 135 135 135 135 135 136 136 136 136 136 136 137 137 139 142 142 144 3,3 8

270 283 262 290 274 286 273 280 290 290 296 273 275 274 280 283 255 304 285 272 283 277 279 293 291 4,2 13

48,9 48,8 54,0 46,7 52,1 52,7 51,8 49,9 51,3 49,5 50,2 51,3 52,0 48,2 49,3 48,8 52,3 49,5 48,2 47,2 49,9 49,9 48,6 49,6 48,0 6,3 3,6

24,5 23,8 24,2 24,6 21,5 23,0 23,0 22,2 23,7 25,0 24,3 23,1 24,4 23,4 22,7 27,4 21,3 25,6 22,6 22,9 23,2 25,2 22,7 24,2 22,7 8,4 2,0

17,3 16,7 17,1 17,5 14,9 16,0 16,0 14,9 16,7 17,6 17,0 16,3 17,1 16,1 15,9 19,0 15,1 18,3 15,8 15,9 15,9 17,7 15,5 17,0 15,2 9,0 1,5

ES DEBUSSY ES ZOOM HOTSPOT SY BILBAO DA SCIPIO ES SENSOR NS 3022 ZP 305 AAPOTHEOZ ES ANAKIN ES HORNET QUERCI URBANIX BC 415 DS 1609 E ES BERLIOZ LG 30.369 SANDRO SY SENKO BC 525 NS 3023 FREEMAN COURTNEY LG 31.390 ELDORA CV (%) DMS (5 %) Media das testemuñas

129 125 128 130 111 120 120 111 125 131 127 122 128 120 119 142 112 136 118 118 118 132 115 127 113 11

DMO (%)

PB (% MS)

73,4 72,8 73,9 74,0 72,2 72,2 72,5 69,8 73,8 73,0 72,4 73,6 73,3 71,5 72,9 71,9 73,6 73,7 72,7 72,2 71,1 72,8 70,9 73,3 69,7 1,9 1,5

5,9 5,7 6,1 6,4 6,4 6,1 6,4 6,5 5,9 5,8 6,0 6,0 6,0 6,5 6,0 6,2 6,3 6,4 5,8 6,4 6,2 6,1 6,1 6,2 6,6 5,7 0,4

Anos

Comercial

2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

AGV-XESGA AGV-XESGA SOUFFLET Seeds SYNGENTA PROCASE LIDEA WAM WAM ADVANTA LIDEA LIDEA CAUSSADE RAGT BC PROCASE LIDEA LG KOIPESOL KOIPESOL BC WAM MAS Seeds ADVANTA LG PANAM

13,4

Táboa 2. Resultados das variedades cun só ano de avaliación Días S-C

Altura

Espiga

RMS

RMOD

(días)

(cm)

(% MS)

(t/ha)

ES BOND

114

288

47,3

21,4

14,7

DF17ZM3E121

126

284

52,1

22,6

15,9

Variedade

DMO

(%)

(% MS)

110

71,0

5,9

119

73,4

6,7

ICARE

126

267

53,3

23,2

16,1

120

72,3

6,0

DEVICE

129

262

47,6

22,8

16,0

119

72,8

6,1

DS 1879D

129

285

50,6

25,3

17,6

132

72,8

6,3

Comercial

LIDEA FITÓ SOUFFLET Seeds SOUFFLET Seeds PROCASE Select

LG 31.455

129

264

50,4

24,3

17,1

127

73,2

6,3

MAS 400.D

129

286

47,2

25,7

17,9

133

72,8

6,2

MAS Seeds

KWS INTELIGENS

140

290

51,6

26,0

18,3

137

73,3

6,3

KWS

KWS SELECTO

140

297

48,6

26,4

18,3

136

72,2

6,3

KWS

MAS 49.P

140

278

46,7

24,5

17,2

129

73,4

6,1

MAS Seeds

SY ARNOLD

140

276

50,0

22,5

15,4

115

71,3

5,9

SYNGENTA

CV (%)

3,3

4,2

6,3

8,4

9,0

1,9

5,7

DMS (5 %)

3,6

2,0

1,5

0,4

Media das testemuñas

Débese ter en conta que os datos de rendemento serven para comparar unhas variedades con outras, pero non son aplicables para estimar a produción real. Os resultados presentados obtivéronse en

13,4

condicións óptimas de coidados de cultivo, en pequenas parcelas experimentais, polo que os rendementos obtidos son moi superiores aos que se poden obter nunha parcela real de cultivo dunha explotación.

130 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiramillo_CIAM_galego.indd 130

4/4/22 14:13

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

DÉBESE TER EN CONTA QUE OS DATOS DE RENDEMENTO SERVEN PARA COMPARAR UNHAS VARIEDADES CON OUTRAS, PERO NON SON APLICABLES PARA ESTIMAR A PRODUCIÓN REAL

INTERPRETACIÓN DAS TÁBOAS

Días s-c. Este valor é un índice do ciclo ou precocidade de maduración, é dicir, os días que transcorren entre a sementeira e a colleita para ensilar na zona máis fría das estudadas, que é a comarca de Ordes, é dicir, con menor integral térmica. Nas zonas con maior integral térmica, temperaturas máis altas no verán, débense restar uns 15 días á cifra da táboa. Altura. Altura total da planta. Unha variedade de elevada altura pode ter maior probabilidade de encamado, sobre todo nunha zona de fortes ventos. Espiga. Porcentaxe que representa a mazaroca (carozo+gran) sobre o rendemento en materia seca, compoñente moi relacionado coa calidade nutricional da forraxe. RMS. Expresa rendemento total da planta enteira en toneladas de materia seca por hectárea. RMOD. Rendemento da planta enteira en toneladas de materia orgánica dixestible por hectárea. Considérase o dato máis importante para avaliar o rendemento dunha variedade xa que

recolle a produción de alimento aproveitable polo animal, é dicir, a parte da materia seca que o animal dixire efectivamente. IP. Índice produtivo. É a porcentaxe que representa o rendemento de cada variedade en materia orgánica dixestible sobre a media do rendemento das testemuñas “Agrostar”, “Clarica” e “Pharaon” (13,4 t/ha MOD), ó que se lle outorga o valor 100 para cada campaña. Este permite de xeito rápido ver aquelas variedades que superan a media das testemuñas, facilitando a selección das variedades máis produtivas. DMO. Dixestibilidade in vitro da materia orgánica. Ademais da produción de materia orgánica dixestible por hectárea, é importante a dixestibilidade da ración, dado que inflúe noutros parámetros da alimentación, pois dúas variedades poden ter un similar RMOD, ben debido a unha alta produción de materia seca por hectárea cunha baixa dixestibilidade, ben debido a unha menor produción de materia seca cunha dixestibilidade maior, e non ser equivalentes ambas as dúas producións.

Variedades maíz Xesga 2022

Tratamiento semillas:

SANTA COMBA 981 880 972 TEIXEIRO 981 789 493

LALÍN 986 792 373 MUIMENTA 982 528 114

CARBALLO 981 701 444 MILLADOIRO 981 941 794

Visítanos en

Distribuido por:

www.xesga.net

XESGA

Con la garantía de

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 131

vp030_especialSementeiramillo_CIAM_galego.indd 131

4/4/22 14:14

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

PB. Proteína bruta, en porcentaxe sobre o rendemento en materia seca, determinada polo NIRS. Aínda que o millo non achega todo o contido proteico necesario para unha ración, hai diferenzas significativas entre as variedades estudadas. Anos. N.º de anos nos que a variedade foi ensaiada. Comercial. Entidade comercializadora da variedade. CV (%). Coeficiente de variación. É un índice da calidade estatística dos experimentos.; canto máis baixo, mellor. DMS (5 %). Diferenza mínima significativa. É a menor diferenza que debe haber entre dúas variedades para que poidan considerarse diferentes cunha probabilidade do 95 %.

ELECCIÓN DA VARIEDADE A mellor variedade en sentido absoluto non existe. Débese sementar unha variedade que posúa as características máis axeitadas e que sexa capaz de dar a máxima produción en MOD e calidade nas condicións de cada explotación. O máis importante para a correcta elección da variedade é axustar o ciclo do millo á zona e ao momento da sementeira, é dicir, definir os días transcorridos entre a sementeira e a colleita (días s-c). Isto virá dado pola data na que queiramos sementar, polas condicións climáticas da zona xeográfica onde se desenvolva o cultivo, pola alternativa forraxeira, polas condicións da explotación e pola data prevista de colleita.

Unha vez coñecido o intervalo de precocidade (días s-c) que se pode utilizar na explotación, e dado que o obxectivo será obter o maior rendemento de alimento aproveitable por unidade de superficie, escolleremos aquela variedade con maior IP. No caso de IP moi semellantes deberemos atender a outros parámetros, como poden ser a porcentaxe de mazaroca, a dixestibilidade da materia orgánica ou a proteína bruta. Para obter unha boa rendibilidade do cultivo de millo forraxeiro, debemos ter en conta, ademais, outros factores coma a calidade da semente, as prácticas de cultivo empregadas, o momento óptimo de colleita e a técnica de ensilado.

REDE DE ENSAIOS EN COLABORACIÓN • Departamento de Investigación e Transferencia (Agacal) • Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (Agacal) • Servizo de Sanidade e Produción Vexetal

AGRADECEMENTOS Agradéceselles aos propietarios das parcelas nas que se levan a cabo os ensaios a súa dedicación e o seu apoio e aos técnicos a axuda e contribución no desenvolvemento deste traballo (persoal do Centro de Formación e Experimentación Agroforestal Pedro Murias de Ribadeo, do Servizo de Explotacións Agrarias de Lugo e do Departamento de Investigación e Transferencia da Agacal de Santiago).

132 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiramillo_CIAM_galego.indd 132

4/4/22 14:14

Caussade...

tu oportunidad

Polígono Industrial Onzonilla. C/ Valle del Silencio. Parcela 27 • 24009 León Telf.: 987 24 76 08 • 671 013 625 (Fernando) • 639 832 547 www.caussade-semences.com • info@caussadesemillas.com

vp030_publi_caussade.indd 133

23/3/22 12:11

KWS, investigación continua al servicio del cultivo del maíz Desde su fundación en 1856 en Klein Wanzleben (Alemania), KWS ha sido fiel a sus principios: tradición, contacto con la tierra y fitomejoramiento eficaz. A día de hoy, la multinacional está presente en más de 85 países y da trabajo a unos 6.000 empleados, de los que 2.100 lo hacen en el área de investigación y desarrollo. En este departamento, la compañía invierte cada año el 17 % de su facturación con el objetivo de proporcionar a los agricultores las variedades que cumplan exactamente con sus requisitos.

“

Lo retador de trabajar en la península ibérica tiene que ver con la heterogeneidad de ambientes y de usos del maíz tanto para silo como para grano”, apunta Santiago Felizia, responsable de KWS Semillas Ibérica para España y Portugal. Ambos países son los únicos en los que la empresa trabaja con maíces transgénicos y con un abanico tan extenso de ciclos que van desde los 180 hasta los 800 FAO. “Todo esto hace muy desafiante la investigación, la selección y el avance de productos. En KWS nos nutrimos de programas que tenemos tanto en Europa como en América y trabajamos el maíz para silo y para grano para atender las necesidades de cada uno de los agricultores y ganaderos, por suerte hoy con un catálogo muy completo para dar solución a cada una de esas situaciones”, añade.

•

Los campos de ensayo, cLave de su estrategia de negocio Buena parte de la estrategia empresarial de KWS se asienta en los numerosos campos de ensayo de bandas que tienen distribuidos por toda la península ibérica, con los que buscan cumplir una serie de objetivos a corto, medio y largo plazo. De todos ellos, destacan:

initio Bird protect, La comBinación es La que marca La diferencia Conscientes de la amenaza que suponen los ataques de la fauna silvestre al cultivo del maíz y de las restricciones, cada vez mayores, del uso de los repelentes químicos tradicionales, en KWS han desarrollado un producto específico que, en combinación con su tecnología propia de

•

Generar información local para, posteriormente, poder ofrecer a los ganaderos y agricultores de la zona una buena recomendación en base a datos y a resultados que se obtuvieron en un ambiente muy parecido al de ellos y no por macrozona. Servir de plataforma, tanto para el propio equipo técnico de la empresa como para la red de distribución, para hablar no solo de variedades sino también de manejo agronómico. Servir de espacios donde hacer eventos de campo en los que se invite a ganaderos y agricultores locales para compartir ideas y mostrarles nuevos productos, pero también, muy importante, escucharlos a ellos para conocer y dar solución a las necesidades que les van surgiendo.

Santiago Felizia, mánager de KWS para España y Portugal: “Para nosotros, los campos de ensayos de bandas son muy importantes y en la zona de Galicia, Asturias y Cantabria los venimos haciendo desde hace muchísimo tiempo y con grandísimos resultados”.

vp030_anuncio_KWS.indd 134

¡En vídeo!

23/3/22 16:51

tratamiento de semillas para asegurar un enraizamiento fuerte y rápido del cultivo, protege a las aves y a los jabalíes de comer semilla tratada gracias a su gusto desagradable. “Con Initio Bird Protect los resultados son similares o superiores a los obtenidos con el mejor tratamiento que hemos conocido en su momento, el cual hoy ya no está disponible, logrando una protección mucho mayor para los ganaderos y agricultores de zonas donde la presión de estos animales es importante”, sostiene Felizia. nuevas Líneas de investigación Recientemente, el equipo de desarrollo de producto de la multinacional alemana ha logrado identificar un gen del maíz que codifica la fibra detergente neutra. “Se trata de un avance notable para el maíz destinado a silo porque aumenta mucho la digestibilidad de la fibra. De esta forma, en KWS hemos entrado en una nueva etapa de mejora genética en la que ya estamos empezando a trabajar con líneas que tienen ese gen, el cual nos va a permitir que la planta en su conjunto sea capaz de transformarse y producir una mayor cantidad de leche”, explica el mánager de la empresa para España y Portugal. variedades destacadas para siLo “Para nosotros, los campos de ensayo son muy importantes de cara a cumplir varios objetivos. El primero es encontrar la variedad más productiva y que nos dé mejores calidades de ensilaje y, el segundo, testar las particularidades de cada zona, como pueden ser las enfermedades de hoja. En función de las características del área geográfica en la que hacemos el campo de ensayo, probaremos unas cosas u otras”, señala el responsable comercial de KWS para el noroeste de la península ibérica, Ángel Blanco, en una charla mantenida durante una jornada de campo celebrada en Xustás (Cospeito, Lugo). Asimismo, destaca cuatro variedades que están funcionando muy bien en la zona: “Autens es la de ciclo más corto, un FAO 180, y se utiliza en campos donde antes tenemos que cosechar y más tarde se puede sembrar. Kompetens es un ciclo FAO 200-220, que sería el siguiente a Autens; y luego trabajamos Simpatico KWS y Kidemos, que son las dos variedades de ciclo más largo y más productivas que trabajamos tanto en A Terra Chá como en A Pastoriza y sus inmediaciones”. Mención especial hace de Kidemos, por ser una de las variedades más utilizadas en la zona por sus buenos resul-

tados: “Tiene muy buen stay green, aguanta muy bien las sequías de final de campaña, sanitariamente es excelente tanto para Helmintosporiosis (Exserohilum turcicum) como para las royas y, en cuanto a calidades, tiene muy buena digestibilidad y unos aportes de almidón cercanos al 40 %. Esto se debe a su comportamiento muy regular a lo largo de todos los terrenos, regularidad que también se manifiesta en el tamaño de las espigas, lo que nos proporciona no solo calidades sino también una gran producción”, concluye.

antonio Balado Agricampo SL. Distribuidor de KWS en la provincia de Lugo

“A la hora de recomendar una variedad u otra, nosotros nos adaptamos mucho a la zona en que tenemos a nuestros clientes. No es lo mismo una de regadío que una de secano, como tampoco lo es una zona más montañosa que esta que tenemos aquí. Concretamente, nosotros nos movemos mucho con variedades de ciclos entre 200 y 300. Por destacar alguna, acercándose al 300 tenemos la Kidemos, que es un híbrido que nos está dando unos resultados espectaculares tanto en analítica como en producción, y en ciclo medio tenemos una variedad que nos está funcionando muy bien en este momento y que ya es muy conocida entre nuestros clientes, la Kompetens, un ciclo 220 más o menos”.

Ángel Blanco, delegado comercial de KWS para la zona noroeste de la península ibérica: “En toda la zona noroeste venimos haciendo unos 14 campos de ensayo de bandas y 2 campos de ensayo de microparcelas en colaboración con el CIAM y el Serida”.

eo!

vp030_anuncio_KWS.indd 135

¡En vídeo!

23/3/22 16:51

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Rede de avaliación de variedades de millo para forraxe: resultados dos ensaios en Navarra en 2021 Neste traballo amósanse os resultados obtidos nos ensaios levados a cabo en Navarra en 2021, así como a comparación cos resultados obtidos nos anos anteriores. Iñigo Ayechu Urtasun Instituto Navarro de Tecnoloxías e Infraestruturas Agroalimentarias SA (INTIA), Villava (Navarra)

cultivo de millo para aproveitamento como forraxe en alimentación animal e conservado mediante ensilado resulta de grande interese debido á súa elevada produción e o seu alto valor enerxético. O millo pertence a un grupo de plantas que desenvolveron unha estratexia para optimizar

a asimilación de CO2 en ambientes áridos e cálidos (plantas C4), polo que é capaz de sintetizar hidratos de carbono de forma máis eficaz que outras forraxes no período estival, sen prexuízo dun maior consumo de auga. Para a produción de millo orientado á forraxe, cultívase a totalidade da planta de millo en verde (parte vexetativa e mazaroca), cultivándoa nun estado inmaturo do seu desenvolvemento. Desta forma, prodúcese unha forraxe hetero-

xénea pero equilibrada, na que se complementa a concentración enerxética da mazaroca coa fibra da parte vexetativa da planta. O ensilado de millo é a base da ración forraxeira da maioría das explotacións de vacún de leite. O seu cultivo ten uns custos de produción elevados (laboreo, semente, fertilización, fitosanitarios...), polo que é importante tanto maximizar a produción e a calidade da forraxe producida como optimizar o proceso de conservación mediante ensilado. Actuando desta forma lograrase dispor dunha forraxe de calidade a un custo razoable, garantindo un racionamento correcto e un custo de produción contido. As empresas produtoras de sementes de millo traballan continuamente na súa mellora xenética, obtendo híbridos de alto rendemento en gran. Frecuentemente, os híbridos que destacan polo seu elevado desenvolvemento vexetativo e pola prolongación do seu verdor (Stay green) oriéntanse cara ao seu aproveitamento como forraxe. No entanto, é posible que estas variedades obteñan resultados dispares debido, entre outras causas, á súa falta de adaptación ás características da área na que se cultivan. Por todo isto resulta de interese a avaliación de diferentes variedades agrupadas segundo criterios de adaptación a cada situación de cultivo.

136 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_INTIA_galego.indd 136

4/4/22 14:21

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

DESTACAN AS VARIEDADES ES BOND E SY ARNOLD POLO SEU ALTO CONTIDO EN PROTEÍNA. ES HORNET, CODIBLUES E P9241 CONTEÑEN NIVEIS INFERIORES Á MEDIA

INTRODUCIÓN Ante a falta de información acerca das características de diferentes variedades de millo para a utilización da planta enteira como forraxe na alimentación de ruminantes, no ano 2002 varios centros de investigación agraria do norte de España, desde Galicia ata Cataluña, constituíron unha “Rede de avaliación de variedades de millo para forraxe”. Entre eses centros tecnolóxicos agrarios atópase INTIA, que participa activamente, ano tras ano, achegando as súas fincas experimentais e o seu persoal técnico especializado. Dentro da Rede lévanse a cabo ensaios anuais de variedades de millo adaptadas ás condicións ecolóxicas de cada comunidade autónoma replicadas con igual deseño en todas aquelas que tivesen similares condicións, cun protocolo de ensaio común e cos mesmos criterios de avaliación. Desta forma, co paso do tempo, vaise acumulando unha información válida e fiable, que lles permite aconsellar aos agricul-

tores e gandeiros de cada rexión sobre as variedades de mellor rendemento e adaptación ás condicións concretas da súa explotación. Tamén serve para coñecer e trasladar as súas características e adaptación a condicións ambientais similares, con independencia da localización dos ensaios.

ENSAIOS DA CAMPAÑA 2021 EN NAVARRA Os ensaios de variedades de millo para forraxe en Navarra distribúense atendendo á súa precocidade, agrupándoos segundo a integral térmica necesaria para a maduración do gran (ciclos FAO). Esta comunidade caracterízase por unha gran diversidade bioxeográfica, con situacións que permiten cultivar calquera dos ciclos vexetativos de millo. Por iso, as variedades que se estudan agrúpanse en dous grupos de ciclos. Na figura 1 (páx. seg.) móstrase a localización dos ensaios realizados no ano 2021 e a unidade bioxeográfica onde se localizan, así como os grupos ou ciclos ensaiados en cada zona.

#SeguimosCercaDeTi ¡LLÁMANOS Y TE ASESORAMOS! Iberia Oeste Enrique Martín - 636 482 983 Galicia David Castellanos - 648 128 235 Portugal Gilberto Borlido - (+351) 962945473

www.semillasfito.com

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 137

vp030_especialSementeiraMillo_INTIA_galego.indd 137

4/4/22 14:21

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Figura 1. Localización dos ensaios de millo forraxe en Navarra

Ciclos FAO

Localidade

Manexo

200-300

Oskotz

Secaño fresco

600-700

Cadreita

Regadío aspersión

•

RESULTADOS OBTIDOS EN 2021

Grupo de ciclos FAO 200-300 O ensaio sitúase na localidade de Oskotz, na área atlántica de Navarra con augas vertentes ao mediterráneo. O cultivo manéxase en secaño, polo que o seu desenvolvemento depende tanto da precipitación total ao longo do período vexetativo como da súa distribución. A precipitación acumulada foi de 207,7 l/m2. Estas precipitacións están ao redor da media desta zona, aínda que hai que dicir que gran parte desta acumulación de precipitación se deu no mes de xuño. Isto provocou unha boa nacenza e un bo desenvolvemento inicial do cultivo. Na táboa 1 recóllense as variedades testadas en 2021 e algúns dos resultados obtidos no ensaio • A produción final media é de 14.542 kg ms/ha. A variedade P9757 destaca polo seu maior ren-

•

• •

•

demento conforme ás demais. CODIBLUES obtén a produción máis baixa neste ensaio. O contido medio en proteína bruta é alto (8,88 %). Destacan as variedades ES BOND e SY ARNOLD polo seu alto contido en proteína. ES HORNET, CODIBLUES e P9241 conteñen niveis inferiores á media. O contido medio en amidón é alto (38,38 %). As variedades P9241 e P9757 alcanzan o maior contido en amidón, con valores superiores a CODIBLUES. O contido en paredes celulares é alto (38,18 %). As variedades de menor contido son KIDEMOS e P9757. O stay green ou “estado de verdor” medio en colleita é medio (3,24). O mellor aspecto vexetativo alcánzano as variedades LG 30.369, LG 31.390 e P9757, con valores significativamente superiores á variedade de menor valor CODIBLUES. A achega media da mazaroca á produción total en materia seca é alta (58, 59 %). As variedades KIDEMOS, P9757 e P9400 teñen a maior achega da mazaroca á produción total.

Grupo de ciclos FAO 600-700 O ensaio sitúase na localidade de Cadreita, na área mediterránea de Navarra. O cultivo manéxase en regadío por aspersión. Na táboa 2 (páx. seg.) recóllense tanto as variedades de ciclos 600700 testadas en 2021 coma algúns dos resultados obtidos no ensaio. • A produción media final é de 20.873 kg ms/ha. Destaca a variedade LG 31.621, posto que a súa produción é lixeiramente superior ao resto. Pola contra, SY FUERZA obtén a produción máis baixa. • O contido medio en proteína bruta é elevado (8,89 %). Non hai diferenzas significativas no contido en proteína, sendo KWS KERUBINOS a variedade máis proteica. • O contido medio en amidón é alto (36,16 %). A testemuña LG 30.709 e ES ZAPOTEK son as variedades con maior contido en amidón. • O contido medio en paredes celulares é alto (43,53 %). A variedade KWS KERUBINOS alcanza valores por baixo das demais. • O stay green (estado verde) medio da fracción vexetativa das plantas en colleita, en estimación visual, é medioalto (3,60) sen diferenzas significativas entre variedades. • A achega media da mazaroca á produción final é alta (61,05 %). SY BAMBUS obtén unha achega de mazaroca un pouco máis baixa respecto das demais, mentres que SY LAVAREDO ten a achega máis alta.

138 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_INTIA_galego.indd 138

5/4/22 11:55

PIEZAS PRODUCTO_D-CODER_A4_alta.pdf

18/3/22

10:04

CMY

vp023_publi_timac_agro_millo.indd 139

21/3/22 11:23

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 1. Resultados dos ensaios de millo forraxe ciclos 200-300. Oskotz 2021 Variedade

Obtentor

Ano

Produción (kg ms/ha)

Materia seca1 (%)

Proteína bruta1

Amidón1 (% sms)

Fibra neutro deterxente1 (%)

Stay green2

Achega mazaroca1 (%)

CODIBLUES

BATLLE

3.º

13109 a

32,21 abc

8,29 a

34,66 a

41,4 a

61,1 bcd

ES HORNET

EURALIS

3.º

13790 a

33,02 ab

9,49 a

41,34 a

36,46 a

2,67 cd

58,03 cde

KIDEMOS

KWS

>3.º

14552 a

27,48 cd

8,36 a

35,2 a

41,55 a

3,33 abc

54,94 ef

LG 30.369

LIMAGRAIN

13379 a

34,15 a

9,09 a

38,79 a

35,18 a

3,33 abcc

67,51 a

LG 31.390

LIMAGRAIN

2.º

15402 a

30,31 abcd

8,99 a

36,93 a

36,63 a

57,53 def

P9241

PIONEER

>3.º

15022 a

26,71 d

8,79a

35,56 a

39,53 a

3,67 abc

54,15 f

P9400

PIONEER

>3.º

15051 a

31,59 abcd

8,2 a

42,16 a

39,14 a

3 bc

54,02 f

P9757

PIONEER

3.º

13965 a

29,9 abcd

9,2 a

37,18 a

38,99 a

3,33 abc

61,28 bc

SY INFINITE

KOIPESOL

3.º

17099 a

30,33 abcd

9,05 a

41,47 a

36,43 a

3,67 abc

62,07 b

ES BOND

EURALIS

1.º

14879 a

28,24 bcd

9,33 a

37,48 a

36,44 a

3,33 abc

56,08 ef

SY ARNOLD

SYNGENTA

1.º

13713 a

29,66 abcd

8,93 a

41,43 a

38,26 a

3,33 abc

61,08 bc

14542

30,33

8,88

38,38

38,18

3,24

58,89

Media

Análise: Laboratorio Agrario de Navarra (NASERTIC) Stay green: 5 = mellor// 1 = peor Valores seguidos por distinta letra difiren de xeito significativo (p<0,05) Duncan

1 2

Táboa 2. Resultados dos ensaios de millo forraxe ciclos 200-300. Cadreita 2021 Variedade

Obtentor

Ano

Produción (kg ms/ha)

Materia seca1 (%)

Proteína bruta1

Amidón1 (% sms)

Fibra neutro deterxente1 (%)

Stay green2

Aportación mazorca1 (%)

DKC 6667

DEKALB

1.º

19006 ab

30,75 a

8,92 a

30,96 b

45,97 a

57,46 bc

ES ZAPOTEK

EURALIS

2.º

22125 ab

32,37 a

8,79 a

37,92 a

42,97 ab

62,46 ab

KEFRANCOS

KWS

>3º

21051 ab

31,47 a

8,7 a

37,56 a

40,35 ab

61,63 ab

KWS KERUBINOS

KWS

1.º

22531 ab

30,7 a

10,2 a

35,35 ab

35,93 b

60,06 abc

LG 30.709

LIMAGRAIN

Testigo

21083 ab

34,23 a

8,47 a

39,16 a

42,88 ab

62,71 ab

LG 31.621

LIMAGRAIN

2.º

23563 a

31,94 a

8,86 a

35,93 ab

45,95 a

61,64 ab

P1772

PIONEER

2.º

20810 ab

34,82 a

8,68 a

34,25 ab

46,68 a

60,92 abc

SY BAMBUS

SYNGENTA

1.º

21438 ab

30,12 a

9,06 a

35,3 ab

44,76 ab

55,63 c

SY FUERZA

SYNGENTA

3.º

17012 b

31,69 a

8,39 a

37,34 a

46,96 a

62,45 ab

SY LAVAREDO

KOIPESOL

2.º

20114 ab

33,92 a

8,87 a

37,87 a

45,15 a

65,5 a

20873

32,20

8,89

36,16

43,76

3,6

61,05

Media

Análise: Laboratorio Agrario de Navarra (NASERTIC) Stay green: 5 = mellor// 1 = peor Valores seguidos por distinta letra difiren de xeito significativo (p<0,05) Duncan

1 2

RESULTADOS PLURIANUAIS DA EXPERIMENTACIÓN EN NAVARRA Dentro da rede de avaliación de variedades de millo para forraxe, o obxectivo é manter as variedades en testaxe durante tres anos. Con

isto preténdese diluír o impacto que poden ter circunstancias imprevistas sobre os resultados obtidos nun ano concreto e consolidar as tendencias marcadas polos devanditos resultados.

140 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_INTIA_galego.indd 140

4/4/22 14:22

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

O CONTIDO MEDIO EN AMIDÓN É ALTO (36,16 %). A TESTEMUÑA LG 30.709 E ES ZAPOTEK SON AS VARIEDADES CON MAIOR CONTIDO EN AMIDÓN

Táboa 3. Rede de millo forraxeiro. Ensaios en Navarra de variedades ensaiadas 3 anos (2013-2021), grupo de ciclos 200-300 Variedade

Produción (kg ms/ha)

PB (% sms)

Amidón (% sms)

FND (% sms) 40,97 ab

P 9911

21645 a

7,59 a

26,57 cd

ROBERI

21082 a

7,12 a

29,93 bcd

42,7 ab

METRONOM

21025 a

7,44 a

29,63 bcd

44,47 ab

P 9400

20500 a

7,57 a

31,67 bcd

41,4 ab

SIMPÁTICO

20261 a

7,25 a

31,4 bcd

44,53 ab

SAVIO

19890 a

6,9 a

28,63 bcd

46,23 ab

CHAMBERÍ

19270 a

7,99 a

30,03 bcd

42,93 ab

KOPETENS

19254 a

7,46 a

32,27 abcd

42,13 ab

LIVORNO

19249 a

8,33 a

32,73 abcd

40,37 ab 42,37 ab

LG 31.295

19205 a

7,71 a

27,3 bcd

CODIGREEN

19011 a

8,11 a

28,63 bcd

43,3 ab

MONSERA

18973 a

7,43 a

32,53 abcd

39,48 ab

P9838

18826 a

7,8 a

33,63 abcd

45,07 ab

ASSIST

18618 a

7,61 a

31,17 bcd

42,6 ab 47,93 ab

CASCADINIO

18039 a

7,3 a

25,2 d

ES HORNET

17745 a

7,85 a

34,44 abd

40 ab

DADIDOR

17010 a

7,44 a

29,7 bcd

45,93 ab

LG 30.369

16978 a

7,56 a

30,92 d

42,25 b

CODIBLUES

16368 a

8,47 a

31,29 bcd

44,54 ab

KIDEMOS

15815 a

8,19 a

39,03 a

37,08 b

LOMAS

15685 a

7,66 a

32,31 abcd

41,11 ab

Valores seguidos por distinta letra difiren de xeito significativo (p<0,05) Duncan Analítica: Laboratorio de Navarra de Servizos e Tecnoloxías (NASERTIC)

Táboa 4. Rede de millo forraxeiro. Ensaios en Navarra das variedades ensaiadas 3 anos (2015-2021), grupo de ciclos 600-700 Variedade

Produción (kg ms/ha)

Amidón (% sms)

PB(% sms)

FND (% sms)

RESERVE

29527 a

36,47 a

6,89 a

42 a

KONTIGOS

26504 a

34,9 a

8,03 a

42,07 a

ANTEX

26451 a

33,4 a

7,29 a

44,77 a

ELIOSO

26178 a

33,83 a

7,04 a

43,03 a

LG 30.709

25251 a

31,3 a

7,5 a

45,35 a

FONDARI

24102 a

30,6 a

6,62 a

45,5 a

KEFRANCOS

2408 a

34,18 a

8,62 a

41,86 a

SY FUERZA

23031 a

38,36 a

8,33 a

41,88 a

P 1570

21902 a

28,3 a

7,82 a

48,33 a

Valores seguidos por distinta letra difiren de xeito significativo (p<0,05) Duncan Analítica: Laboratorio de Navarra de Servicios e Tecnoloxías (NASERTIC)

Non todas as variedades que inician o proceso cumpren este obxectivo, polo que é decisión das empresas obtentoras manter a testaxe de cada variedade durante os tres anos de testaxe ou retiralas antes dese prazo. Considerando a forte presión de renovación do material xenético que as empresas obtentoras exercen sobre as variedades de millo e co obxecto de reducir a información recompilada, nas táboas 3 e 4 represéntanse unicamen-

te os resultados das variedades testadas durante tres anos nos oito últimos. Nestas táboas ordénanse as variedades testadas atendendo de forma conxunta aos criterios de produción (kg de materia seca/hectárea) e parámetros de calidade como son o amidón, proteína bruta (PB) e fibra neutro deterxente (FND). A valoración dos resultados obtidos por cada variedade faise considerando os resultados da variedade testemuña (T).

MÁIS INFORMACIÓN

Os resultados completos destes ensaios pódense consultar na páxina web de INTIA: https://www.intiasa.es/es/explotaciones-ganaderas/areas-de-interes/ experimentacion/40-explotacionesganaderas/671-resultados-de-los-ensayos-de-maiz-forrajero.html

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 141

vp030_especialSementeiraMillo_INTIA_galego.indd 141

5/4/22 11:57

Bu cO En añ tr de tiv ex nu se

En no m so de lle ha To

¡En vídeo!

Variedades de maíz que aumentan la producción y resisten el estrés hídrico Koipesol presenta un nuevo catálogo para Galicia con 13 variedades distintas de maíz, todas ellas probadas por organismos oficiales de la comunidad. Entre ellas, sobresalen cuatro –Sandro, Antex, Infinite y Premeo– por sus altas producciones y mejores calidades. Siempre a la vanguardia, con una genética consolidada y una calidad que es estandarte de la marca, Koipesol Semillas ha presentado recientemente un nuevo catálogo para Galicia en el que registra 13 variedades distintas de maíz, de las cuales Tomás Pérez, delegado comercial de Oleokelsa, distribuidor oficial de Koipesol Semillas para Castilla y León y Galicia, destaca las que mostramos a continuación.

SANDRO

FAO

500

ANTEX, un ciclo largo con buena producción, alto contenido en almidón y con proteína. “Es una variedad que aguanta el estrés hídrico y el estrés calórico, es decir, que resiste grandes períodos de tiempo con ausencia de lluvias”, explica el comercial.

vp030_publicidade_KOIPESOL.indd 142

INFINITE

FAO

280

FAO

300

SANDRO, con un ciclo 300 y 136 días, aporta más digestibilidad, proteína, almidón, sanidad y producción que Senko. “Es nuestro sustituto de Senko y está metido en todos los organismos de España; es el número 1 en todos ellos”, apunta Tomás.

ANTEX

Tomás Pérez, delegado comercial de Oleokelsa

INFINITE, ciclo 280 con 126 días. Esta ha sido introducida en organismos oficiales por primera vez este año y ha obtenido unos resultados excepcionales. Por ejemplo, en el Instituto de Mabegondo ha quedado la primera en número de días. “Aguanta mucho la sequía y sin caerse, es especial para la costa. En sus 126 días no tiene competidor en producción, calidad, proteína y almidón”, destaca.

PREMEO

FAO

260

PREMEO, de ciclo 260 y 124 días. Aguanta grandes períodos de ausencias de lluvia y resalta por su buen análisis de silo. “Incluso si se aumenta la densidad de la planta, cogemos muchos kilogramos de silo sin disminuir su calidad”, detalla.

4/4/22 18:37

El bu “E ha se ah es de

BuENAS PRODuccIONES DE GRANO húMEDO EN cOTO DE GOI En la ganadería Coto de Goi (Guntín, Lugo) llevan 20 años utilizando el maíz de Koipesol en las 35 ha que trabajan. Tienen un campo de ensayo con 16 variedades, que destinan para silo y grano húmedo. “El objetivo de esta finca es dar de comer a las vacas de su explotación lechera y el de Koipesol es mostrarles a nuestros clientes el maíz cuando esté óptimo para cosechar”, expone Tomás. En el ensayo realizado en la cosecha de maíz para grano húmedo, han recogido tres variedades. “Sembramos MaxiMaize sobre una finca de rastrojo, Sandro sobre una corta de raigrás e Infinite sobre dos cortas de raigrás. Nuestro objetivo era que las tres variedades llegaran a la madurez fisiológica al mismo tiempo para hacer el grano húmedo. Lo hemos conseguido”, señala Tomás. El responsable de esta granja, Jesús Villar, resalta los buenos resultados de los cultivos de Koipesol Semillas: “En la pasada campaña realizamos por segunda vez la harina de maíz y se sacaron unas producciones que no se consiguen en muchos sitios”. Además, añade que el ahorro en pienso está en torno a un 25 %: actualmente están gastando unos 4 kg por vaca y día, con un ahorro de 3 kg de pienso.

PuESTA A PuNTO DE LAS FuTuRAS VARIEDADES EN A LARAchA En A Laracha (A Coruña), Koipesol cuenta con Agrotusset como distribuidor, con Rodolfo Tuset al frente, quien nos presenta el campo de ensayo que se encuentra en esta localidad: “Aquí tenemos las variedades que ofreceremos a nuestros clientes en los próximos años. Siempre las mejores, tanto para silo como para grano húmedo”. En este espacio están estudiando unas 14 variedades comerciales y otras 8 llegarán próximamente. Tomás nos comenta que la finalidad aquí “es sembrar, que se desarrolle el cultivo y, una vez que esté en condiciones óptimas, lo vemos y así testamos las variedades de nuestro catálogo”.

www.koipesolsemillas.es vp030_publicidade_KOIPESOL.indd 143

28/3/22 9:07

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Biofertilización nitroxenada, a alternativa ao emprego dos fertilizantes minerais tradicionais O cambio de paradigma nos sistemas agrícolas regulado por Europa conducirá á substitución dos produtos químicos, como fertilizantes e pesticidas, por produtos de base biolóxica con escaso ou nulo perigo para os ecosistemas agrícolas. Vémolo nas seguintes páxinas. Pedro A. Palazón Monreal Director técnico de Ideagro

poboación mundial medrou de maneira exponencial nos últimos anos, o que intensificou a demanda de alimentos. Este aumento levou os sistemas agrícolas ao desafío de incrementar aínda máis as producións obtidas por unidade de superficie, tendo en conta factores como a limitación cada vez máis grande do uso de produtos químicos na agroindustria en Europa e factores non menos importantes coma o cambio climático. Europa está a dirixir as súas políticas agrarias a un sistema onde as emisións de contaminantes están cada vez máis restrinxidas, implantando políticas como o Green Deal ou a estratexia Farm to Fork. Isto signi-

fica que as políticas actuais e futuras teñen como obxectivo a limitación da aplicación de produtos fertilizantes de orixe mineral debido á súa influencia negativa sobre o medioambiente. Este racionamento no uso dos fertilizantes químicos desembocou nunha constante procura de novos produtos de orixe natural para suplantar os produtos químicos nos sistemas agrícolas, sen perder de vista que os produtos que vaian substituír estes deben mellorar as producións agrícolas obtidas ata o momento ou, polo menos, obter producións agrícolas similares. Desta forma, o RD 999/2017 e o Regulamento Europeo 1009/2019 regulan e lexislan os produtos fertilizantes, clasificándoos en distintas categorías segundo a súa composición. Este é o regulamento que lles permite tanto ás empresas de I+D

coma a aquelas produtoras de subministracións agrícolas rexistrar e comercializar os seus produtos baixo este marco legal. Este cambio de paradigma nos sistemas agrícolas conducirá á substitución dos produtos químicos, como fertilizantes e pesticidas, por produtos de base biolóxica con escaso ou nulo perigo para os ecosistemas agrícolas.

BIOFERTILIZANTES OU FERTILIZANTES BIOLÓXICOS Desta maneira xurdiron os biofertilizantes ou fertilizantes biolóxicos, que están baseados en microorganismos ou en substancias derivadas destes, que promoven e benefician a nutrición e o crecemento das plantas. Estes microorganismos viven de maneira natural no chan e non son patóxenos para as plantas; pola contra, asócianse ás súas raíces e promoven o seu crecemento e desenvolvemento. Trátase de microorganismos do chan, xeralmente fungos e bacterias, que forman coa planta un tipo relación beneficiosa para ambos, que se coñece como simbiose.

144 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeira_millo_ALLTECH_galego.indd 144

4/4/22 17:21

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

ESTES MICROORGANISMOS VIVEN DE MANEIRA NATURAL NO CHAN E NON SON PATÓXENOS PARA AS PLANTAS

Estes microorganismos poden facilitar, de maneira directa ou indirecta, a dispoñibilidade de determinados nutrientes, tales como o nitróxeno, o

fósforo e a auga, ademais de producir substancias similares ás fitohormonas producidas pola propia planta, que son promotoras do crecemento vexetal. Coa intención de diminuír o uso dos fertilizantes químicos, os microorganismos con efecto benéfico sobre as plantas teñen un potencial considerable como biofertilizantes e como axentes de biocontrol. Poden distinguirse tres grandes grupos: fixadores de nitróxeno; fungos micorrízicos e promotores do crecemento vexetal, entre os que atopamos bacterias e fungos. Ás bacterias coñéceselles como bacterias promotoras do crecemento vexetal (PGPB). Esta designación refírese a bacterias de vida libre que se localizan moi preto ou dentro das raíces das plantas e que teñen un efecto benéfico sobre o seu crecemento. Estas bacterias foron atopadas en asociación coas raíces de numerosas especies de plantas, mesmo foron tamén reportadas en ambientes mariños (manglares). Algúns destes microorganismos pódense combinar, o que resulta en

BATIDORES DE PURIN

efectos sinérxicos cando se aplican de maneira conxunta. O uso de biofertilizantes orixina procesos rápidos, consomen pouca enerxía e non contaminan o medio ambiente. O seu uso representa unha importante alternativa para limitar o uso de fertilizantes químicos, á vez que reduce o seu negativo impacto ambiental e mellora a produtividade dos cultivos. Así mesmo, os biofertilizantes poden ser de grande utilidade na recuperación de terreos marxinais para o seu aproveitamento agrícola e forestal. Ao utilizalas como biofertilizantes, as bacterias PGPB necesitan localizarse nun gran número nas raíces tras a súa inoculación. Isto é debido a que teñen que competir coas bacterias nativas dese chan para poder colonizar as raíces do cultivo de maneira efectiva. Outra característica moi importante é que deben ser capaces de colonizar as raíces do cultivo para poder influír de maneira positiva no crecemento da planta e, por suposto, resaltar que non sexan patóxenas para os seres humanos.

DISTRIBUIDORES DE ENSILAJE DE HIERBA

MÁS NCIA POTE

Batidores de toma de fuerza, batidores eléctricos, batidores con motor hidráulico y agitadores sumergidos. ¡Tenemos el batidor apropiado para sus necesidades individuales!

Agratechnik Landmaschinen Ibérica S.L. +34 (0) 678432835 +34 (0) 982314029

www.reck-agrar.com

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 145

vp030_especialSementeira_millo_ALLTECH_galego.indd 145

4/4/22 17:21

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Respecto dos mecanismos de acción das bacterias PGPB, sábese que producen a fixación biolóxica de nitróxeno, a solubilización de fósforo, a produción de compostos quelantes de ferro e a produción de fitohormonas, que disparan respostas e reaccións clave no crecemento das plantas. Ademais, inflúen de maneira indirecta no crecemento da planta ao producir a síntese da encima ACC desaminasa. Esta encima está relacionada coa produción de etileno en resposta a un estrés. Cando a planta sofre unha situación deste tipo, prodúcese etileno para deter o crecemento da planta durante ese estado. A produción da encima ACC está relacionada cunha adaptación da planta a situacións de estrés. Por último e non menos importante, é que producen a inhibición do crecemento de microorganismos fitopatóxenos a través de substancias que son liberadas na zona da raíz como antibióticos, sideróforos e encimas con actividade lítica sobre a parede de moitos fungos e bacterias. Dentro dos microorganismos promotores do crecemento das plantas podemos atopar cepas de diferentes xéneros como Pseudomonas, Azospirillum, Bacillus, Enterobacter, Rhizobium, Burkholderia e Erwinia, entre outros. A biofertilización nitroxenada constitúe unha interesante alternativa ao emprego dos fertilizantes minerais tradicionais na agricultura moderna. Isto implica o uso de bacterias fixadoras de nitróxeno nos sistemas agrícolas. O obxectivo do uso deste tipo de biofertilizantes é diminuír as achegas nitroxenadas inorgánicas para evitar que se produza a lixiviación de nitróxeno aos corpos de auga, anulando desta maneira as consecuencias ambientais negativas da fertilización química. O nitróxeno é o elemento máis abundante da atmosfera da terra, que constitúe o 78 % desta. A pesar de que é o elemento maioritario da atmosfera, non pode ser utilizado polas plantas nin polos animais nesta forma química. O nitróxeno da atmosfera atópase no que se denominou un estado inerte. A molécula de nitróxeno presenta unha tripla ligazón que une os dous átomos de nitróxeno entre si de maneira moi forte e moi estable. Con todo, algunhas bacterias poden romper esa ligazón, convertendo o nitróxeno noutras formas químicas, coma o amonio, que si pode ser utilizado polas plantas. Para que isto ocorra, este tipo de bacterias deben atoparse formando nódulos radicais,

como é o coñecido caso dos rizobios. Estes de forma independente non poden fixar nitróxeno, senón que requiren unha planta hospedante, xa que nin as plantas nin as bacterias destes xéneros poden fixalo de maneira independente. A outra opción está representada por bacterias de vida libre, que non forman nódulos nas raíces, pero que se atopan nas súas inmediacións fixando nitróxeno ambiental. Neste sentido, utilizar estas bacterias fixadoras de nitróxeno como fertilizante representa unha gran vantaxe para os ecosistemas agrícolas. Unha delas é a proximidade destas bacterias simbiontes coas raíces das plantas, evitando desta maneira lixiviacións de nitróxeno co correspondente risco para o medio ambiente que isto implica. Doutra banda, a enerxía necesaria para producir este tipo de microorganismos é moito menor que a que se necesita para producir nitróxeno sintético como fertilizante. Diferentes estudos apuntan que, utilizando bacterias fixadoras de nitróxeno como fertilizante para os cultivos, podería chegar a reducir os lixiviados de nitróxeno ata nun 50 %. Hai que ter en conta que a excesiva lixiviación dos fertilizantes inorgánicos deu lugar á contaminación das augas subterráneas, ríos e lagos, o que causa danos ecolóxicos e xera as zonas vulnerables a nitratos, como as que se atopan en Murcia e Huelva. As bacterias fixadoras de nitróxeno dos xéneros Azotobacter, Rhizobium e Azospirillum foron as máis empregadas en agricultura como biofertilizantes. Os mecanismos mediante os que estas bacterias exercen estes efectos son variados. No caso concreto de A. brasilense, é capaz de promover o crecemento das plantas a través da secreción de fitohormonas; a máis común é o ácido indolacético (AIA). A. brasilense produce AIA utilizando o aminoácido triptófano como precursor. O AIA, xunto con varias outras fitohormonas, alteran o metabolismo e a morfoloxía da planta en favor dunha mellor absorción de minerais e auga. Ademais, observouse en diferentes estudos que Azospirillum estimula a densidade e lonxitude dos pelos radiculares, así como o crecemento de raíces secundarias e a superficie radicular. Así mesmo, A. brasilense é capaz de fixar nitróxeno ambiental mediante a asimilación do amonio e a actividade da encima nitroxenasa. A intensidade destes

O USO DE BIOFERTILIZANTES ORIXINA PROCESOS RÁPIDOS, CONSOMEN POUCA ENERXÍA E NON CONTAMINAN O MEDIO AMBIENTE

efectos sobre a raíz depende da especie vexetal e do cultivar empregado e, sobre todo, da concentración de Azospirillum no medio. A importante capacidade de Azospirillum para fixar nitróxeno é particularmente interesante dentro dunha agricultura ecolóxica, pero, sobre todo, para permitir o desenvolvemento de cultivos en zonas vulnerables á contaminación por nitratos. Nas devanditas zonas reduciuse considerablemente as achegas de fertilizantes nitroxenados, co cal a única maneira de realizar unha achega de nitróxeno ao cultivo é inoculando bacterias fixadoras de nitróxeno como Azospirillum. Ademais, é tamén recomendable o seu uso naqueles chans pobres, cunha actividade microbiana escasa ou nula. En chans onde a actividade microbiana é baixa e a achega de materia orgánica é alta, é aconsellable aplicar microorganismos que mineralicen a devandita materia orgánica, mellorando desta forma a calidade e a fertilidade do chan. Ademais, o fósforo é un dos nutrientes esenciais para as plantas xunto co nitróxeno, xa que forma parte do metabolismo do carbono, a xeración e transferencia de enerxía, a activación de encimas, a formación de membranas e a fixación de nitróxeno. Ademais, inclúese nas moléculas biolóxicas clave, como o ATP, ADN e fosfolípidos. A deficiencia de fósforo é un factor limitante importante para o crecemento e o rendemento dos culti-

146 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeira_millo_ALLTECH_galego.indd 146

4/4/22 17:21

Fertilizantes bioestimulantes del futuro

Pradera

Maíz

Cereales

Cultivos hortícolas

Cultivos leñosos

Bueno para el suelo Bueno para los cultivos Bueno para tu bolsillo

Incrementa la microbiota del suelo Facilita la absorción de nutrientes por la planta Reduce la lixiviación Optimiza la fertilización y sus costes Aumenta la disponibilidad de nitrógeno

¡Adelántate en el cumplimiento de las medidas medioambientales, huella de carbono y sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC!

981519920 vp030_publi_DELAGRO_blue_star.indd 147

www.delagro.org

delagro@delagro.org 21/3/22 11:26

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

enormes perdas agrícolas e industriais de miles de millóns de euros.

ESTÍMASE QUE O 25 % DAS COLLEITAS A NIVEL MUNDIAL SE PERDE DEBIDO AOS FUNGOS E ÁS SÚAS MICOTOXINAS

Ensaio in vitro de inhibición do crecemento dos fungos produtores de micotoxinas Aspergillus, Penicillium e Fusarium por Pseudomonas putida

Algúns deles, como a aflatoxina causada por Aspergillus, demostraron ser perigosos tanto para humanos coma para animais, co cal é moi recomendable o uso de microorganismos como Pseudomonas putida que presentan un efecto fertilizante no cultivo, debido á mineralización do fósforo orgánico e ao efecto de control de fungos de chan produtores de micotoxinas a través da produción de sideróforos.

Diferenza no desenvolvemento radicular e vexetativo mediante a aplicación conxunta de Azospirillum brasilense e Pseudomonas putida cunha concentración de 1x10exp7 en trigo (esq., convencional; dta., tratado)

Ensaios en forraxe levados a cabo por Ideagro en Córdoba no ano 2017, realizados cunha aplicación conxunta de dous microorganismos Azospirillum brasilense e Pseudomonas putida cunha concentración de 1x10exp7 ufc por gramo de produto aplicado (esq., parcela tratada; dta., parcela convencional)

Observouse que a aplicación do produto ao chan producía un incremento en diversos elementos, coma o contido de nitróxeno, fósforo, ferro, manganeso, calcio e magnesio. Ademais, en cultivos extensivos como millo detectouse un incremento da produción de gran dun 14 % (figura 1).

Figura 1. Produción de millo gran Millo gran 18,5 +14,03 %

18 Produción (t/ha)

vos, que afecta aproximadamente ao 50 % de todos os ecosistemas agrícolas do mundo, o que orixinou un enorme aumento do uso de fertilizantes fosforados. A alta demanda de fósforo nos sistemas agrícolas puxo en dúbida a sustentabilidade da súa extracción para a produción de fertilizantes. Os fertilizantes fosfatados a miúdo conducen á adición dun grande exceso de fósforo nos chans agrícolas. Desafortunadamente, máis do 80 % dos fertilizantes fosfatados aplicados ao chan pérdese por procesos de absorción e fixación ou transfórmase en formas orgánicas, que representan do 40 ao 80 % do fósforo total do chan, sendo os fitatos a forma máis común. Por tanto, a súa dispoñibilidade para as plantas é limitada (ao redor do 0,1 % do P total). Desta forma, unha das posibilidades á hora de satisfacer as necesidades de fósforo do cultivo é utilizar microorganismos que proveñan deste nutriente á planta e que mineralicen as achegas de fósforo orgánico, como os fitatos que non poden ser utilizados pola planta. No caso das bacterias solubilizadas de fósforo, atopamos diversas especies, entre elas destaca Pseudomonas putida. Unha das principais características deste microorganismo é a da solubilizar fosfatos. Estes microorganismos porían a disposición da planta a fracción de fósforo que se atopa no chan, pero que non está dispoñible para a planta. O mecanismo polo cal isto ocorre é a través da produción dunha encima que libera os grupos fosfatos que se localizan presentes na materia orgánica do chan, mineralizando desta maneira fósforo que se atopa alí retido. Ademais, presentan un efecto antagonista contra diferentes patóxenos das plantas como Fusarium e Pythium. Probablemente o efecto funxicida de Pseudomonas se deba a que producen sideróforos, que son proteínas que secuestran o ferro do medio, restrinxindo desta forma o crecemento de diversas especies fúnxicas. Este efecto sobre o crecemento funxico é moi interesante cando falamos de micotoxinas. As micotoxinas son toxinas producidas por fungos, que afectan principalmente aos grans. Estímase que o 25 % das colleitas a nivel mundial se perde debido aos fungos e ás súas micotoxinas, o que xera

17,5 17 16,5 16 15,5 15 14,5

T0_Control

T1_Azo + pseudo Tratamentos

148 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeira_millo_ALLTECH_galego.indd 148

5/4/22 11:58

ai1639992616365_fima-2022-cartel-ibercaja_V0.pdf 1 20/12/2021 10:30:17

42 42

26-30 ABRIL /APRIL

CMY

Departamento de Agricultura, Ganadería y Medio Ambiente

vp030_pub_fima.indd 149

21/3/22 11:26

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Figura 2. Efecto da aplicación de Azospirillum + Pseudomonas (Azos+Pseudo) sobre a produción de centeo e triticale e a produción total (centeo, avea e triticale)

A IMPORTANTE CAPACIDADE DE AZOSPIRILLUM PARA FIXAR NITRÓXENO É PARTICULARMENTE INTERESANTE [...] PARA PERMITIR O DESENVOLVEMENTO DE CULTIVOS EN ZONAS VULNERABLES Á CONTAMINACIÓN POR NITRATOS

Produción 35 + 55,62 %

+ 43,43 %

t/ha

+ 30,81 % 21 14 7 0 Centeo

Triticale

Total

ao tratamento convencional sen microorganismos (figura 4).

Figura 4. Efecto da aplicación de Azospirillum + Pseudomonas (Azos+Pseudo) sobre o número de fillos e espigas en plantas de centeo, avea e triticale Número de fillos e espigas

+ 54 %

Con respecto á produción de forraxes con cultivos como a avea, o centeo e o triticale, a aplicación de Azospirillum + Pseudomonas aumentou a produción nun 43 % con respecto ao tratamento convencional. Cando se contabilizou a produción de triticale por separado, esta incrementouse nun 55 %, mentres que a de centeo o fixo nun 31 % (figura 2). O efecto observado sobre a produción de forraxe debeuse probablemente a un crecemento da altura das plantas dun 19 % con respecto ao tratamento control onde non se aplicaron os microorganismos (figura 3).

Figura 3. Efecto da aplicación Azospirillum + Pseudomonas (Azos+Pseudo) sobre a altura das plantas de centeo, avea e triticale 100

0,8 0

Fillos

Espigas

Con respecto á calidade da forraxe obtida, a aplicación de Azospirillum + Pseudomonas (Azos+Pseudo) produciu un aumento do 14 % da proteína bruta con respecto ao tratamento control (figura 5).

Figura 5. Efecto da aplicación de Azospirillum + Pseudomonas (Azos+Pseudo) sobre a porcentaxe de proteína bruta en plantas de centeo, avea e triticale 17,5

Proteína bruta + 12,72 %

14 10,5 7 3,5 0

T0_Control

T1_Azo + pseudo

Altura plantas + 18,73 %

75 cm

+ 56,39 %

2,4 1,6

(%)

Ensaio en rizhotron con millo para avaliar o desenvolvemento radicular e a influencia en saúde de chan (esq., tratamento convencional; dta., tratado con Azospirillum brasilense e Pseudomonas putida cunha concentración de 1x10exp7 ufc por gramo)

(%)

3,2

CONCLUSIÓNS Foi amplamente demostrado que os microorganismos do chan interactúan coas raíces das plantas e constituíntes do chan na interfase raíz-chan. Este gran conxunto de interaccións entre chan, raíces e microorganismos dá lugar ao desenvolvemento dun ambiente dinámico coñecido como rizosfera, onde unha variedade de formas microbianas poden desenvolverse activamente e en equilibrio. Mediante o uso de biofertilizantes, o conxunto de aspectos e melloras conseguidos tradúcese nunha planta/cultivo máis sa, con maior achega nutritiva e lógrase, ademais, unha maior resistencia a enfermidades e maiores rendementos produtivos. Os biofertilizantes representan unha nova vía de traballo en prol dunha agricultura máis sustentable e eficiente, claramente beneficiosa para a sociedade e para os produtores agrícolas. Trátase dunha tecnoloxía limpa, aliñada con principios da agricultura sustentable e que pretende facer fronte ao aumento abusivo da utilización de pesticidas e fertilizantes nestes últimos tempos, ao cumprimento dos ODS (Obxectivos Desenvolvemento Sustentable) e o resto das políticas agroambientais, así como unha ferramenta eficaz e segura para responder ante a falta de dispoñibilidade de fertilizantes de orixe mineral actual.

Figura 6. Efecto da aplicación de Azospirillum + Pseudomonas (Azos+Pseudo) sobre o contido de fibra en plantas de avea, centeo e triticale

Fibra 70

52,1 T0_Control

T1_Azo + pseudo

Tamén se observou un incremento do afillado nun 54 % e dun 56 % do número de espigas con respecto

(%)

Finalmente, advertiuse tamén un incremento no contido de fibra (figura 6).

+ 6,56 % + 9,34 %

+ 5,99 %

17,5 0

Fibra bruta

F ac deterxente

150 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeira_millo_ALLTECH_galego.indd 150

6/4/22 12:49

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com vp030_pub_agroamb_galego.indd 151

5/4/22 10:51

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Identificación de oportunidades no control mecánico das malas herbas Neste traballo ofrecemos algúns consellos para aplicar na nosa toma de decisións á hora de producir e analizamos os diversos compoñentes que debemos ter en conta para controlar as malezas e evitar botar a perder os nosos cultivos. Alberto Fagín Guerra1, Luis Galego García2, José Manuel Parada Maroño3 CFEA de Sergude 2 CIFP A Granxa 3 CEE Manuel López Navalón

INTRODUCIÓN

“

Volver á orixe non é retroceder, quizais é andar cara ao saber” (Moving, Macaco). Estamos nun momento no que a toma de decisións é cada vez máis complexa. Por un lado, debido á nova normativa, que, coa chegada da nova PAC, nos fai entrar nun novo período de incerteza; polo outro, temos a demanda por parte dos consumidores de producións máis respectuosas co medio ambiente. Ademais, non menos importante é a mochila coa que cada agricultor

chega a este punto, unha mochila que, segundo a estatística agraria, está maioritariamente cargada de experiencias (satisfactorias ou non) do emprego de substancias químicas para o control de malezas.

FORMULACIÓN INTEGRAL DA PRODUCIÓN Sexa cal sexa a estratexia elixida para o control de maleza como ferramenta finalizadora dun proceso, temos que partir dunha formulación integral da produción. A continuación, revisamos

as cuestións iniciais que se deben ter conta: - Rotacións adecuadas de cultivos: é un punto clave para algunhas especies a controlar, pero identifícase claramente coma un atranco debido á falta de superficie das explotacións. - Labranza adaptada ás condicións do terreo: airear o solo, activar a mineralización, incrementar as reservas de auga… Hai que considerar o manexo dos tempos na preparación do solo. Lembremos que incluír como estratexia a falsa sementeira pon os cultivos en inmellorables condicións para competir polos factores de produción que reducirían o rendemento final. - Profundidade de sementeira: para un control a cegas; ao atrasar a xerminación do cultivos, achéganos un tempo extra para un primeiro pase, de xeito que non se ataque o cultivo, que faría máis fácil destruílo. - Fertilización razoable: o exceso de nitróxeno estimula o desenvolvemento das malas herbas.

152 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiramillo_sergude_galego.indd 152

4/4/22 17:27

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

SEXA CAL SEXA A ESTRATEXIA ELIXIDA PARA O CONTROL DE MALEZA COMO FERRAMENTA FINALIZADORA DUN PROCESO, TEMOS QUE PARTIR DUNHA FORMULACIÓN INTEGRAL DA PRODUCIÓN

- Cama de cultivo: nesta fase está en xogo que o equipo ou equipos empregados para o control mecánico poidan facer o seu traballo ou carguemos a mochila con experiencias coas que non quixeramos repetir o procedemento. Chegados a este punto, é o momento de identificar o tamaño de planta que queremos controlar, o que ten que facerse antes de que

esta lle ocasione danos agronómicos ao cultivo. Temos que familiarizarnos co concepto de ‘agresividade’, que é o resultado de multiplicar a velocidade de traballo pola presión (rangos comprendidos dende os 200 gramos ata os 5 kg) exercida sobre o terreo, polo elemento elixido para realizar o control mecánico, velocidade que nos condicionará o rendemento da tarefa.

CONCESIONARIO OFICIAL DE NEW HOLLAND PARA LAS PROVINCIAS DE CORUÑA Y PONTEVEDRA CONCESIONARIO OFICIAL DE KUHN PARA LA PROVINCIA DE CORUÑA

Puedes encontrarnos en: Carballo, Órdenes y Silleda. ÓRDENES

CARBALLO

SILLEDA

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 153

vp030_especialSementeiramillo_sergude_galego.indd 153

4/4/22 17:27

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Dependendo do equipo elixido e da regulación que este requira, estamos en rangos de traballo moi amplos, pois movémonos entre os 3,5 e os 25 km/h. Como polo xeral a profundidade de traballo é pequena (entre 2 e 4 cm), pois a maioría dos traballos para controlar as malezas faranse en estado de fío branco ou cotiledóns e, en calquera caso, que non sobrepase o estado de 2/4 follas. Coma sempre, temos que buscar un equilibrio entre o rendemento e a calidade. Como regra xeral e partindo da idea de levar a cabo un primeiro pase a cegas, teremos que enterrar máis a semente, para que ese primeiro pase antes de que transcorra unha semana dende a sementeira se poida facer con tempo seco, asollado e ventoso, co fin de poder actuar de forma intensiva. Independentemente de calquera clasificación que se poida facer, trátase de buscar solucións creativas. Debemos ter en conta que agresividades baixas poden quedar sen efectos sobre as malezas e agresividades altas poden destruír o cultivo. O que si se identifica de forma positiva é como estas actuacións interactúan co solo os elementos positivos, como osixenar o solo rompendo a costra dura e interrompendo a capilaridade do solo, para mellorar claramente o seu balance hídrico. Independentemente do modelo elixido, a análise de plantas indicadoras axudará a unha boa toma de decisións.

CLASIFICACIÓN DE COMPOÑENTES PARA O CONTROL MECÁNICO

- Sachadora de púas: funcionan a modo de restrelo, peiteando. Para o seu emprego, o cultivo ten que estar máis arraigado que as plántulas de maleza. O manexo da humidade do chan será clave para conseguir o deshidratado das plántulas.

- Sachadora por corte (aixadas): as tradicionais, como a barra portaferramentas con trens sobre paralelogramos para combinar diferentes tipos de reixas con vibrocultivadores, fan un moi bo control entre filas. O ancho de traballo da reixa vese enormemente modificado pola velocidade, pois para unha reixa de 15 cm pasaría de que traballe sobre 17 cm para unha velocidade de 4 km/h a 25 cm para velocidades en torno a 12 km/h. Neste caso o traballo é por corte de forma subsuperficial, o que xera un dano que fai que a planta morra ou sufra danos, de maneira que atrasa moito o seu crecemento. - Sachadora de dedos (finger): está composta dun eixe, dunha masa e dunha zona dura, que é unha parte dunha estrela ríxida que se crava no chan; ademais, inclúe unha parte flexible, que é a dos dedos; para cada flexibilidade atoparemos unha cor diferente. Á hora de escoller teremos que fixarnos na dureza do chan e no agarrado que se atope o cultivo. A agresividade da tarefa dependerá enormemente da velocidade e do solapamento ou non dos dedos, pois traballan no medio da fila. - Sachadoras de torsión: ferramenta que traballa pola súa flexibilidade e polo coeficiente de deformación, ao igual que as de dedos, para empregar en combinación. - Sachadoras rotativas: para traballar no sentido do cultivo a gran velocidade, funciona na interfila e na intraliña. É neste punto onde están xurdindo novas solucións, que permitirán labrar en condicións de maior humidade para incrementar o tempo dispoñible no que podemos actuar sobre o solo.

INCLUÍR COMO ESTRATEXIA A FALSA SEMENTEIRA PON OS CULTIVOS EN INMELLORABLES CONDICIÓNS PARA COMPETIR POLOS FACTORES DE PRODUCIÓN QUE REDUCIRÍAN O RENDEMENTO FINAL

154 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiramillo_sergude_galego.indd 154

4/4/22 17:27

POWER TECHNOLOGY

RED DE CONCESIONARIOS

DISTRIBUIDOR OfIcIal De mccORmIck eN GalIcIa

AGROFORESTAL ROUCO SLU C/ Xistral, n.º 23 27770 Valadouro · Lugo Tfno.: 982 574 613

TAIL MAQUINARIA Parque empresarial de Xinzo, Parcela 12 32630 Xinzo de Limia · Ourense Tfno.: 988 550 502

TALLERES MOSFER SC P. Ind. Monterroso, Parcela 14 27560 Monterroso · Lugo Tfno.: 982 378 011

TALLERES JOMABE SL C/ Arenal, n.º 52 36500 Lalín · Pontevedra Tfno.: 986 780 272

PABLO GONZÁLEZ RODRÍGUEZ C/ Fonteboa, n.º 1 32570 Maside · Ourense Tfno.: 696 687 726

AGROCOSME SL Estrada de Tui, n.º 25, Cela 36415 Mos · Pontevedra Tfno.: 986 344 599

CIAL. AGRÍCOLA Y CERRAJERA F. CHAVES SL Tanoira, n.º 17, Padrenda 36968 Meaño · Pontevedra Tfno.: 986 747 243

Lugar Corrillos, 31 AC-223 km 15,8 15685 Mesía · A Coruña | Tfno.: 881 060 218 vp030_anuncio_duracor.indd 155

21/3/22 11:29

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

INDEPENDENTEMENTE DO MODELO ELIXIDO, A ANÁLISE DE PLANTAS INDICADORAS AXUDARÁ A UNHA BOA TOMA DE DECISIÓNS

Fonte: https://www.einboeck.at/uploads/downloads/EINBOECK-Organic-Handbook_EN_28.pdf (páxs. 48 e 51)

DÚAS INICIATIVAS DO CFEA SERGUDE PARA O CONTROL MECÁNICO (MILLO E SOIA) Do Programa de Transferencia Tecnolóxica da Agacal (Consellería do Medio Rural) xurdiron dúas iniciativas no CFEA de Sergude para implementar o control mecánico en dous cultivos: no millo e na soia. No caso da soia xurdiu para darlle resposta ao interese de ver como encaixaría a súa produción empregando medios mecánicos para o control de malezas. A distancia entre filas foi de 32 cm. Nesta primeira aproximación non estaba entre os obxectivos acadar datos con rigor estatístico para o seu tratamento. Nun 30 % da superficie levouse a cabo un pase a cegas e un pase de aixada. O pase que se fixo a cegas identificouse claramente como positivo para o control de maleza. Os rendementos acadados foron semellantes aos atopados na bibliografía consultada. No caso do millo traballouse cunha separación de 50 cm entre filas, un pase a cegas e outro de aixada con dedos, nunha parcela con condicións de humidade moi diferentes. Identificouse un maior control nas zonas de menor humidade e cando o tamaño da maleza non superaba as 4 follas. Tendo en conta o ano húmido co que contamos, non puidemos percibir se un segundo pase de aixada melloraría os rendementos. Como conclusión, cómpre salientar a necesidade de implementar sistemas automáticos de corrección para traballar superficies de tamaño considerable. Está pendente de valorar a resposta do cultivo implantado despois da soia e do millo.

REFLEXIÓN FINAL Os resultados obtidos animan claramente a seguir afondando no modelo deixando a un lado a clasificación de apeiros ou dos sistemas agrícolas. Cada vez máis a toma de decisións está condicionada por un espazo que muda a gran velocidade, por iso animo o sector e a Administración a que continúe a traballar de forma conxunta para fornecernos de experiencias existosas, co fin de que as explotacións poidan elixir de forma individual adaptándoas ao seu terreo e ao seu manexo.

BIBLIOGRAFÍA

Aquelas persoas interesadas en recibir información sobre a bibliografía utilizada neste estudo, poden solicitala no correo paradamarono@gmail.com.

156 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiramillo_sergude_galego.indd 156

4/4/22 17:27

SOLO CON ENTEC® APROVECHAS TODOS LOS NUTRIENTES MAYOR EFICIENCIA EN EL USO DE LOS NUTRIENTES

Garantía de suministro de nitrógeno y fósforo desde las fases iniciales y durante todo el ciclo

AHORRO DE APLICACIONES Y MAYOR FLEXIBILIDAD

Menos aplicaciones y fórmulas adaptadas a todos los momentos de aplicación

COMPATIBLE CON LA PROTECCIÓN DEL CLIMA Y DEL MEDIO AMBIENTE

Reducción de las pérdidas de nitratos por lavado y de las emisiones de gases de efecto invernadero

EuroChem Agro Iberia, S.L. www.eurochemiberia.com

vp030_anuncio_eurochem.indd 157

24/3/22 9:29

Claves para conseguir un maíz silo rentable Maximizar el rendimiento y la calidad siempre ha sido importante a la hora de sembrar maíz para ensilado. Semillas LG considera que la mejor forma de aumentar la rentabilidad de las explotaciones y de intentar buscar, a la vez, la máxima independencia alimentaria es apostar por la producción de la totalidad o de la gran mayoría de nuestros forrajes. Gustavo García Riveiro, jefe de Producto de Maíz y Forrajeras de Semillas LG, asegura que “si esta idea ha sido un parámetro fundamental siempre, en la realidad que vivimos, toma un papel mucho más crucial. Estamos ante una de las situaciones más complicadas de los últimos años, debido a los precios de la energía y de las materias primas, y la viabilidad de muchas explotaciones está en riesgo. La mejor solución que tenemos es producir nuestros propios forrajes en cantidad y calidad suficientes”. En Semillas LG están convencidos desde hace muchos años que la mejor forma de ayudar a los ganaderos es proporcionarles variedades que reúnan criterios como los siguientes: •

LG 31.276: la unión perfecta de rendimiento y sanidad

•

LG 31.277: excelente calidad en ciclo precoz

•

LG 31.388: alta producción en ciclo precoz

•

LG 31.390: la combinación perfecta entre calidad de fibras y almidón

•

BOWEN: producción en todo tipo de condiciones

•

LG 31.455: potencial y calidad de silo en ciclo 400

•

LG 30.500: sanidad y tolerancia a la sequía

Descarga el catálogo completo en www.lgseeds.es

Gustavo García Riveiro, jefe de Producto de Maíz y Forrajeras de Semillas LG

• “En definitiva, buscamos variedades –añade García Riveiro– que nos garanticen la mayor producción de leche por hectárea, ya que es así como lograremos mayor rentabilidad. Esto solo se consigue con variedades productivas, con alta digestibilidad, alta degradabilidad del almidón y un elevado aporte energético total, bien sea proporcionado por el almidón, o bien por la fibra”. Finalmente, recomienda que “este año, además de sembrar todo el silo necesario, es muy interesante producir el grano que podamos, ya que acudir al mercado a comprar sale mucho más caro. Si tenemos en cuenta el precio al que está ahora el maíz, en la mayoría de las explotaciones ya obtendríamos rentabilidad con algo más de 7 toneladas de producción”.

Reserva ya tu semilla de maíz LG

www.semillasonline.es

vp030_publi_limagrIain.indd 158

28/3/22 9:06

o– ecd. ta do mi-

ar no uoan”.

Confianza en las variedades LG

Conocemos de primera mano las experiencias de ganaderos y técnicos con los diferentes productos de Semillas LG. ► “Buscamos digestibilidad y almidón, un silo digestible con muy buena calidad” ¿Qué parámetros busca a la hora de elegir la variedad de maíz? Buscamos, principalmente, digestibilidad y almidón, un silo digestible con muy buena calidad. Otro condicionante que tenemos muy en cuenta es la resistencia al viento, por la zona en la que sembramos. José Manuel Peláez Fernández Casa Bolero (Valdés, Asturias)

¿Por qué confía en Semillas LG? Llevamos trabajando juntos muchos años. Si algo te está funcionando bien, no lo vas a cambiar. Destacaría el trabajo de los técnicos de LG. En cualquier momento y ante cualquier situación adversa, basta con una llamada de teléfono para sacarte de la duda o resolverte una situación concreta. Es algo que valoramos muchísimo.

► “Cuanto más digestible sea el forraje, mejor lo aprovecharán las vacas para producir leche”

Rafael Peláez Valle Asesor de agricultores (Asturias)

¿Qué recomendaciones da a los ganaderos a la hora de elegir una variedad de maíz? La primera gran decisión es adecuar el ciclo de maíz a sus condiciones. Si el ciclo no se ajusta bien, no se consiguen buenos resultados. Lo segundo que deben investigar son las características de digestibilidad de la variedad. El maíz será el alimento fundamental de la ración de sus vacas y, por lo tanto, las características nutricionales de ese maíz van a ser importantísimas. Cuanto más digestible sea el forraje, mejor lo aprovecharán las vacas para producir leche.

A la hora de cosechar, hay que tener muy en cuenta un momento óptimo que llamamos de grano pastoso vítreo, en el que mejor se van a aprovechar las características nutricionales de ese maíz, en kilos productivos de materia seca y en calidades nutricionales. ¿Por qué confía en Semillas LG? Es la primera empresa que empezó a diferenciar variedades por su destino, para producción de grano o para ensilado de la planta entera, y por sus características de digestibilidad. Ser pionero en esa selección se traduce en tener un catálogo con variedades muy digestivas, por lo tanto de mejor aprovechamiento frente a otros catálogos.

► “No podemos sembrar ciclos muy largos y tenemos que compensar todo ello con calidades”

David Fernández Fernández Ganadería Bourio (Castropol, Asturias)

¿Qué parámetros busca a la hora de elegir la variedad de maíz? Buscamos un compendio de requisitos: producción, calidades y digestibilidad. A mayores, a pesar de estar muy cerca de la costa, no podemos sembrar ciclos muy largos por nuestra altitud y tenemos que compensar todo ello con calidades. Otro factor muy determinante es el viento.

¿Por qué confía en Semillas LG? Llevamos trabajando con Semillas LG unos cinco o seis años y confiamos en ellos por las recomendaciones que nos dan los técnicos. Estamos contentos con ellos.

► “Llevamos muchos años con esta casa y siempre nos ha dado buenos resultados”

José Ramón Boado Fernández Ganadería La Antigua Fábrica (Vilasantar, A Coruña)

¿Qué parámetros busca a la hora de elegir la variedad de maíz? Intentamos buscar variedades que sean rústicas, productivas y con buenos resultados en almidones y en digestibilidad. Buscamos que la vaca pueda aprovechar todo lo que metemos debajo del plástico.

¿Por qué confía en Semillas LG? Usamos Semillas LG porque llevamos muchos años con esta casa y siempre nos ha dado buenos resultados. Además, estos últimos años se están centrando mucho en la digestibilidad y en el estado sanitario de la planta hasta final de ciclo. Al final, vemos que esa investigación repercute en la producción.

► “Si la fibra no es de calidad, ensilaremos un producto que va a dar problemas de digestibilidad”

Antonio Boado Paz Fontambre, distribuidor de Semillas LG (A Coruña)

¿Qué recomendaciones da a los ganaderos a la hora de elegir una variedad de maíz? Lo primero es seleccionar el ciclo, a nivel agronómico y climático, para que el maíz alcance en tiempo su madurez fisiológica. Luego, a la hora de cosechar, es muy importante establecer el momento óptimo, para conseguir en torno al 32-35 % de materia seca.

¿Por qué confía en Semillas LG? Por una circunstancia que marca diferencias con otras casas: el desarrollo de programas de investigación sobre la digestibilidad de las fibras. Si la fibra no es de calidad, ensilaremos un producto que va a dar problemas de digestibilidad. Su alto potencial de producción, los niveles de almidón y su resistencia contra plagas o enfermedades son otros de los motivos.

ne.es

Todas las entrevistas, en vídeo vp030_publi_limagrIain.indd 159

28/3/22 9:06

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Consellos de fertilización do millo na conxuntura actual A imparable subida dos prezos dos cereais, incrementada agora debido á invasión de Ucraína por parte de Rusia, está asfixiando o sector gandeiro. Nestas páxinas ofrecemos algúns consellos sinxelos para poñer en práctica á hora de fertilizar o noso millo, que nos axudarán a ser máis eficientes e aforrar custos no proceso de produción. Gustavo García Enxeñeiro agrónomo; xefe de Produto Millo e Forraxeiras Limagrain Ibérica SA

evamos case un ano cunha suba de prezos de cereais moi importante, a cal supuxo un incremento dos custos dos concentrados, afogando o sector gandeiro e agora, coa recente invasión de Ucraína por parte de Rusia, a cou-

sa empeorou de forma moi rápida. Desde o inicio do conflito a tonelada de millo encareceuse xa en 100 euros. Págase a 350 €/t, o prezo récord no histórico, e segue subindo.

160 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 160

4/4/22 17:37

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

A ESCASEZA DE FERTILIZANTES PON EN PERIGO A PRODUCIÓN MUNDIAL DE CULTIVOS NUN MOMENTO EN QUE PARTE OU A TOTALIDADE DO 13 % DO MILLO E O 12 % DAS EXPORTACIÓNS MUNDIAIS DE TRIGO DE UCRAÍNA SE PODERÍAN PERDER

Gráfica 1. Evolución do prezo do millo 25/3/22, 9:51

Agritel

Maíz Euronext (€/t) Jun. 22 400

350

300

250

200

150

09/2020

01/2021

O millo supón unha terceira parte dos grans cos que se fabrican os pensos. Os gandeiros españois temen que se disparen os prezos dos cereais que compran a Ucraína, un dos principais provedores, ou que directamente se corte a subministración (Galicia importa o 40 % do millo a este país).

05/2021

09/2021

01/2022

Por tanto, unha das mellores formas para asegurar o abastecemento das nosas ganderías é producir millo en cantidade e calidade suficientes, xa que así podemos garantir o alimento necesario para a nosa granxa e a un prezo máis baixo que se acudimos ao mercado a comprar.

https://www.agritel.com/es/quotes

1/1

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 161

vp030_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 161

4/4/22 17:38

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Gráfica 2. Evolución do prezo dos fertilizantes

Gráfica 3. Principais provedores mundiais de fertilizantes Toneladas métricas O Canadá

10,4 M

Rusia

9,0 M

Bielorrusia

8,0 M

China

6,0 M

Alemaña

2,3 M

Israel

2,3 M

Xordania Chile Os EE. UU.

1,6 M 900,0 K 480,0 K

España

400,0 K

Laos

300.0 K

O Brasil

210,0 K

O Canadá e Rusia eran os maiores produtores de potasa en 2021

Por tanto, deberemos sementar todo o millo que poidamos para conseguir, ben sexa como ensilado ou como gran húmido, a maior cantidade de forraxe posible para reducir a dependencia destes prezos tan elevados e cambiantes. Con todo, agora mesmo este é un reto difícil, xa que os nosos insumos tamén creceron, sobre todo a enerxía e a fertilización, e para producir millo en cantidade e calidade é necesario fertilizar, e o prezo dos fertilizantes tampouco para de subir, xa que o aumento do custo da enerxía que estamos a sufrir ten importantes efectos dominou noutros mercados de commodities, incluído o custo dos fertilizantes utilizados polos agricultores. Rusia e Bielorrusia son importantes exportadores de fertilizantes; os prezos, que estaban en niveis historicamente altos antes da guerra, disparáronse. A súa escaseza pon en perigo a produción mundial de cultivos nun momento en que parte ou a totalidade do 13 % do millo e o 12 % das exportacións mundiais de trigo de Ucraína poderían perderse. Rusia estaría xa instando os produtores de fertilizantes do país a deter as exportacións, unha medida que podería facer que os prezos mundiais dos fertilizantes se disparen aínda máis. Estes prezos xa se estaban disparando debido á crise do gas natural en Europa, que obrigou a algúns produtores a reducir a produción ou, nalgúns casos, a pechar. O gas natural é clave na fabricación de fertilizantes a base de nitróxeno. As elevadas tarifas dos fretes, o clima extremo e as sancións a Bielorrusia, que repre-

senta aproximadamente unha quinta parte da subministración mundial de potasa, tamén se suman ao aumento dos prezos. Por iso, o que debemos facer é racionalizar a fertilización do millo, non reducilo, pois é un cultivo moi produtivo, pero tamén esixente en nutrientes. Se queremos ter unha produción adecuada, debemos garantir a cantidade suficiente de nutrientes. Se non somos capaces de asegurar as unidades fertilizantes necesarias para o que o cultivo precisa, imos ter unha produción menor á esperada e normalmente de menor calidade, algo non desexable nunca, pero menos agora que é tan necesario producir suficiente alimento para o gando.

ALGÚNS CONSELLOS BÁSICOS Os consellos que dou a continuación son cousas básicas, que recomendan todos os técnicos e asesores que temos no campo e creo que todos coñecemos, pero non sempre aplicamos. 1. Coñecer as necesidades de fertilización do noso millo O primeiro paso para facer un cálculo de fertilización é saber o que vai extraer o noso cultivo e isto dependerá da cantidade de produción que esperamos nas nosas parcelas, xa que non se necesitará a mesma cantidade se esperamos unha produción de 12 toneladas de MS (unhas 40 toneladas/ ha verdes) que se o rendemento é de 18 t MS/ha (60 toneladas verdes). Segundo a bibliografía que consultemos, hai pequenas diferenzas nas extraccións que fai o millo ensilado, xa que varía un pouco segundo a

162 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 162

4/4/22 17:38

Protección total para su tractor

Configura nuestros productos MAXI CARE para satisfacer tus necesidades específicas. Nuestros contratos de servicio contienen todo lo necesario para ofrecerte costes predecibles, confianza en las operaciones y mucha tranquilidad.  Ampliación de la garantía hasta 5 años o hasta 8 años con el paquete MAXI CARE Plus.  Todo el mantenimiento necesario incluido con MAXI CARE Maintenance.  Con efecto inmediato: compra un tractor y benefíciate de una oferta con precio especial en MAXI CARE Protect - también en combinación con MAXI CARE Maintenance en un paquete MAXI CARE Plus. Minimiza los riesgos desde la primera hora de trabajo. Tu concesionario CLAAS te preparará con mucho gusto una oferta adaptada exactamente a tu tractor. www.claas.es

vp030_publi_claas.indd 163

21/3/22 11:31

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

calidade da forraxe obtida (ex., contido en proteína), pero unha cifra media das extraccións que realiza un millo ensilado por cada tonelada de materia seca producida son as que aparecen na táboa 1.

Táboa 1. Extraccións de mactronutrientes por tonelada de MS producida Nutrientes

kg extraídos/t MS producida

Nitróxeno (N)

12,0

Fósforo (P2O5)

4,9

Potasio (K2O)

11,5

Na táboa 2 podemos ver as extraccións destes macronutrientes: nitróxeno, fósforo e potasio, en función do rendemento esperado e así saber o que temos que afianzar no cultivo. Temos que garantir estas extraccións que vai realizar o millo, pero non é necesario achegar con fertilizantes químicos toda esta cantidade, xa que hai unha achega importante do chan, ben dos contidos nestes nutrientes ou ben da mineralización de materia orgánica; ademais, están as achegas que realizamos con outros fertilizantes orgánicos, como xurros e estercos, polo que debemos restar estas cantidades.

2. Analizar as terras para saber como estamos de nutrientes Para coñecer o que nos achega o noso chan, é necesario realizar analíticas das nosas parcelas con certa frecuencia (polo menos cada 5 anos). Debemos saber o que nos achega o noso chan, saber o PH que ten e se é necesario encalar; este é un punto moi importante, xa que a dispoñibilidade de nutrientes para as plantas varía en función do PH e con PH inferiores a 5 a maioría destes nutrientes están moi pouco dispoñibles para a planta. Por iso hai que pensar que igual estamos a gastar o diñeiro nun fertilizante que logo a planta non é capaz de absorber, debido ao PH que temos nas nosas parcelas. En zonas como na cornixa cantábrica, con chans maiormente ácidos e elevada precipitación que propicia o lavado de bases, debemos verificar o PH con certa frecuencia e facer encalado de corrección ou mantemento cando sexa necesario, para tentar manter o PH en valores próximos a 6,5, onde a dispoñibilidade de case todos os nutrientes é óptima; tamén hai que ter en conta a saturación de aluminio, xa que é un “competidor” do Ca, polo que debemos ter unha saturación de aluminio por baixo do 10 %.

SE QUEREMOS TER UNHA PRODUCIÓN AXEITADA, DEBEMOS GARANTIR A CANTIDADE SUFICIENTE DE NUTRIENTES

Táboa 2. Extraccións de macronutrientes Produción esperada (tMS/ha)

kg de N/ha

kg de P2O5 /ha

kg de K2O/ha

120

115

132

126

144

138

156

149

168

161

179

172

191

184

203

195

215

207

227

218

239

230

251

103

241

263

108

253

275

113

264

287

118

276

164 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 164

4/4/22 17:38

Certificación Intereco para: Caliza Agrícola e Caliza Magnesiana

CALIZA AGRÍCOLA CFN - 01

vp030_pub_calfensa_galego.indd 165

CALIZA MAGNESIANA CFN - 02

31/3/22 11:30

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Gráfica 4. Variación da dispoñibilidade dos diferentes nutrientes en función do PH do solo

Ademais do PH, tamén temos que ter en conta o resto dos nutrientes. Un chan considérase con fertilidade media cando alcanza 25 ppm (partes por millón) de P (fósforo) e 125 ppm de K (potasio). Debido á elevada carga gandeira e á achega de xurros e estercos, temos moitas parcelas con valores moi por riba destes valores; cada vez é máis frecuente ver parcelas con valores con máis de 45 ppm de P ou máis de 350 ppm de K, cos cales a achega destes nutrientes xa non sería necesario ou soamente unha pequena cantidade (en función da achega de xurro e da produción esperada). 3. Calcular e valorar a achega de xurros e estercos Aínda que hai veces que o xurro pode representar un problema nas explotacións, porque non hai onde almacenalo ou onde botalo, é un fertilizante moi completo que temos nas nosas explotacións e que permite un importante aforro de fertilizantes minerais. A riqueza do xurro varía en función do tipo de gando, da alimentación, do tipo de manexo e do tipo de instalacións (ex., fosa cuberta ou non). Do mesmo xeito que pasa coas terras, o ideal é facer unha analítica do noso xurro, para saber a súa riqueza e así saber que cantidades de nutrientes estamos a achegar ao chan.

UNHA DAS MELLORES FORMAS PARA ASEGURAR O ABASTECEMENTO DAS NOSAS GANDERÍAS É PRODUCIR MILLO EN CANTIDADE E CALIDADE SUFICIENTES

Se non dispoñemos dunha análise, podemos estimar o valor medio. Segundo un estudo realizado polo CIAM, o valor medio do xurro de vacún leiteiro achega as seguintes cantidades de nutrientes:

Táboa 3. Contido medio de nutrientes no xurro de vacún de leite % materia seca

7,42

% N total (% sobre MS)

3,81

% P total (% sobre MS)

0,78

% K total (% sobre MS)

3,72

kg N /1.000 kg xurro

3,02

kg de P2O5/1.000 kg xurro

1,42

kg de K2O/1.000 kg xurro

3,54

Fonte: CIAM, 2009

Estes son valores importantes. Coas cifras que vimos na gráfica 2 do prezo actual de fertilizantes, podemos realizar un cálculo de canto valor ten agora mesmo o noso xurro: para achegar as unidades dun m3 de xurro a día de hoxe debemos gastar un mínimo de 14 €, co que nunha cuba media (16m3) ten un valor de 231 € e unha fosa con tres millóns e medio de litros (o que producen unhas 125-150 UGM) as súas unidades fertilizantes valen hoxe máis de 50.000 €.

166 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 166

4/4/22 17:38

vp030_publi_fertimon_cast.indd 167

21/3/22 11:33

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 4. Cálculo do valor actual do noso xurro 1 m xurro

Cuba de 16 m xurro

Unidades achegadas 3,02

Nitróxeno

Fosa 3.500 m xurro

Valor en €

Unidades achegadas

6€

48 €

Valor en €

Unidades achegadas

Valor en €

93 €

10.570

20.336 €

Fósforo

1,42

2€

23 €

31 €

4.970

6.751 €

Potasio

3,54

7€

57 €

108 €

12.390

23.541 €

Total

8,0

14 €

128 €

231 €

27.930

50.628 €

Achega e valor do xurro Por tanto, nas nosas fosas temos un volume de diñeiro importante. Debemos aplicar o xurro de forma eficiente, usando inxectores ou enterrándoo canto antes, para valorizar ao máximo as unidades fertilizantes que nos achega (ademais de cumprir coas esixencias ambientais e reducir a contaminación). Para valorizar e facer mellor os cálculos das achegas do xurro, temos á nosa disposición ferramentas como o RAX, dispoñible na páxina do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM). Nela, cos datos da análise do chan e do xurro,

AÍNDA QUE NESTE MOMENTO É INTERESANTE INTENTAR SEMENTAR TODO O MILLO POSIBLE PARA PRODUCIR MÁIS FORRAXE, HAI QUE BOTAR OS NÚMEROS E VER QUE SEXA RENDIBLE: A ECUACIÓN É CUSTO DO CULTIVO/RENDEMENTO

poderemos calcular facilmente canto fertilizante químico teremos que achegar a cada parcela. Esta é a dirección web para localizar esta ferramenta: http://www.ciam.gal/sp/ index/?r=aplicacions.index. Cando non temos unha analítica de xurro, podemos saber dunha forma máis aproximada a súa calidade en función da súa densidade. No CIAM tamén calcularon como varían eses valores en función da densidade; así saberemos dunha forma máis aproximada o que estamos a achegar ao chan.

Táboa 5. Cantidade de N, P e K achegados por 10 m3 de xurro en función da súa densidade (CIAM) Densidade (kg/l)

Materia seca (%)

N (kg/10 m3)

P2O5 (kg/10 m3)

K2O (kg/10 m3)

1,02

6,3

1,06

6,6

1,10

6,9

1,14

7,1

1,18

7,4

1,22

7,7

1,26

8,0

1,40

8,9

1,60

10,3

1,80

11,7

2,00

13,1

168 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 168

4/4/22 17:38

Anuncio Nergetic Dynamic Duo Pro MAIZL 210x297.pdf

21/1/22

17:11

Fertilizantes con futuro

CMY

Nutrientes protegidos vp030_publi_intergal.indd 169

21/3/22 11:35

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 6. Diferenza de custos de produción en función do rendemento Materia verde t/ha

Materia seca t/ha

16, 5

Hipótese do rendemento 1 Custo €/t

132 €

Hipótese do rendemento 2

11,55 €

Custo €/t

62 €

188 €

4. Aplicar de forma eficiente a fertilización nitroxenada O nitróxeno é un elemento moi importante para o millo, pero é un elemento que se perde facilmente, e moitas veces as achegas de N en millo non concordan coas necesidades do cultivo. Durante a implantación do cultivo, a absorción do nitróxeno resulta lenta, pero vaise acelerando coa aparición da 6.ª folla, onde a planta absorbe o 75 % das súas necesidades de N durante o mes seguinte. Ao redor do 47 % de todo o nitróxeno extráese entre os 15 días anteriores e os 15 posteriores á floración, que é cando forma a espiga. A falta de N neste período pode comprometer gravemente a formación desta, o que ocasiona deformacións e redución de tamaño. O nitróxeno é un elemento moi móbil no chan, polo que o ideal é facer a achega fraccionada, 1/3 en fondo e o restante cando o millo ten 40-50 cm de altura (8 follas). Se é posible aplicar na rega, débese adecuar segundo o estadio da planta. Se non se pode realizar un fertilizante de cuberta e decídese aplicar todo no momento da colleita, o nitróxeno debería ir protexido, para así reducir as perdas e garantir a achega do nitróxeno ao cultivo cando este o demanda. Hai algún produto no mercado que axuda a estabilizar o nitróxeno dos xurros, co que facemos que o nitróxeno que achegamos co xurro estea dispoñible para o millo nos momentos de maior demanda. Esta é outra forma de manexar mellor o nitróxeno que producimos. 5. Racionalizar o uso de parcelas nas que sementamos millo Aínda que neste momento é interesante tentar sementar todo o millo posible para producir máis forraxe, hai que botar os números e ver que sexa rendible e a ecuación é custo do cultivo/rendemento. Sabemos que hai parcelas que polas súas características (fertilidade, situa-

ción, humidade...) o seu rendemento adoita ser inferior á media. Coa situación actual de altos custos dos inputs, debemos botar ben os cálculos neste tipo de parcelas e, se o valor do achegado non compensa, igual é mellor destinar esa parcela a un cultivo diferente de millo. Aínda que varía moito dunha zona a outra e dun agricultor a outro, cos custos de insumos actuais unha hectárea de millo ten un prezo medio superior aos 2.000 €. Por iso é importante saber que rendemento podemos esperar de cada parcela para saber se é rendible sementala de millo ou non. 6. Uso de bioestimulantes Nos últimos anos xeneralizouse o uso de bioestimulantes. Moitas empresas de sementes xa dan a opción de incorporalo coa semente, co que estes produtos xa funcionan desde que o millo empeza a botar raíces. Hai moitos produtos no mercado con diferentes formas de funcionamento; os ideais son aqueles que o fan das dúas maneiras: aaumentando a cantidade das raíces e, á vez, mellorando a eficiencia destas, así o millo pódese alimentar máis e mellor. Con todo, debemos ter en conta unha cousa: estes produtos axudan a asimilar mellor os nutrientes que hai no chan, pero non son substitutivos de fertilizantes químicos ou orgánicos. Actualmente tamén temos no mercado varios bioestimulantes de efecto foliar ou de efecto radicular, que poden axudar ao millo a fixar nitróxeno atmosférico, pero estas achegas, en principio, non deberían supor máis de 1/3 das necesidades do cultivo.

é adecuala á capacidade produtiva da parcela e tamén á fertilidade desta, usando o xurro de forma eficiente, para valorizar todo o seu potencial fertilizante, do mesmo xeito que un uso adecuado do fertilizante nitroxenado e de axudas complementarias como son os biosestimulantes.

BIBLIOGRAFÍA

“Manual práctico sobre utilización del suelo y fertilizantes”. José Luis Fuentes Yagüe “Fitotecnia-Ingeniería de la Producción vegetal”. P. Urbano Terrón “Modern Corn Production”. 3rd edition. A & L Publications, Inc., Champaign, IL. “El suelo, los abonos y la fertilización de los cultivos”. Andrés Guerrero “Guía práctica de la fertilización racional de los cultivos en España” Ministerio de Medio Ambiente Rural y Marino “Abonos-Guía práctica de la fertilización”. Andrés Gros LG Mercados, Febrero 2022. Alberto De la Riva M. I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, C. Gilsanz Rey e V. García Souto 2017. As aplicacións web RAX de recomendación de abonado con xurro nas pradeiras. García, M.I.; Castro, J.; Báez, D; Camba, J.; López, J. 2010. Directrices para fertilizar con xurros o millo forraxeiro Abonado de los cultivos forrajeros, Juan Piñeiro Andión, Juan Castro Insua, Ricardo Blázquez Rodríguez, Jaume Lloveras Vilamanyá, Guía Práctica de la fertilización racional de los cultivos en España (2.ª edición), Capítulo libro, pp. 195-203 https://www.bloomberg.com/news/ newsletters/2022-03-04/supply-chainlatest-canada-rail-strike-could-halt-fertilizer-distribution https://agfax.com/2022/03/03/dtn-fertilizer-trends-retail-prices-evenly-mixed-forlast-full-week-of-feb/

RESUMO Na situación actual de prezos altos de concentrados, a nosa primeira idea, e moi lóxica, pode ser sementar máis millo, pero como os prezos dos fertilizantes están moi caros, baixar a cantidade de fertilización, pero non é a solución. Pola contra, o que debemos

170 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_limagrain_galego.indd 170

4/4/22 17:38

vp023_publi_timac_agro_silo.indd 171 Anuncio EUROSIL_200x280_2022_trz.indd 1

21/3/22 11:36 28/2/22 11:36

Proliant® fortalece el desarrollo del maíz ante cualquier estrés medioambiental Kenogard presenta su fitorregulador Proliant®, una formulación patentada de ácido giberélico GA3, con la que los agricultores y ganaderos conseguirán mejorar la capacidad del maíz para capturar energía solar y obtener plantas más fuertes y saludables. El ácido giberélico GA3 es una hormona vegetal que se sintetiza en brotes jóvenes y en semillas en desarrollo y se transporta a todas las partes de la planta, incluido el sistema radicular, donde se estimula el crecimiento vegetativo al permitir un mayor alargamiento de las raíces y la multiplicación de las células vegetales. De esta manera, Proliant® ayuda a las plantas a construir sistemas radiculares más fuertes y a aumentar la superficie de sus hojas, lo que mejora la fotosíntesis durante las etapas tempranas de evolución. Además, consigue facilitar un establecimiento más rápido de la planta en el inicio de la implantación del maíz y ante situaciones muy condicionantes, como pueden ser los ataques de diferentes insectos, el estrés por calor o por sequía, los niveles de luz o la incidencia de enfermedades. Así mismo, las plantas de maíz tratadas con este fitorregulador son más fuertes y robustas frente a cualquier estrés abiótico, y logran alcanzar su máximo potencial de crecimiento y rendimiento. Una única aplicación por campaña Solo se requiere una única aplicación por campaña, con una dosis de 25 g/ha cuando el maíz se encuentra en el estadio de 3-5 hojas abiertas. Lo recomendable es aplicarlo con volúmenes de agua entre 200 y 300 l/ha y se puede combinar con otros productos fitosanitarios de uso normal para tratamientos foliares de maíz. Con la aplicación de Proliant® se consigue un efecto positivo sobre la parte aérea, con una mejora en la altura de la planta y en la superficie de fotosíntesis, y también en las raíces, por el incremento de la masa radicular para proporcionar mayor acceso al agua y a los nutrientes. Buenos resultados en los ensayos de Galicia Kenogard ha llevado a cabo diferentes estudios para evaluar cómo funciona este fitorregulador en la cosecha. En los ensayos realizados en Galicia, los resultados han mostrado diferencias visibles en el vigor a las dos semanas de la aplicación y un aumento significativo del rendimiento en cosecha (> 20 % de media en materia seca).

vp030_KENOGARD.indd 172

¡En vídeo! El delegado de la zona norte de Kenogard, Manuel Cano, destaca de esta última muestra un engrosamiento mayor en el tallo y en la superficie foliar: “La hoja tiende a tener más anchura, lo que le permite un mayor aprovechamiento de la luz solar y, por tanto, un incremento de la fotosíntesis, que provoca una subida en la cantidad de azúcares asimilados por la planta”. Además, desde Kenogard han comprobado una reducción importante de la humedad, ya que la planta ha iniciado su proceso de maduración mucho más rápido, y se ha podido así adelantar la cosecha. “Otro aspecto que se puede remarcar es que conseguimos una mayor cantidad de peso en fresco de la planta y, a su vez, de materia seca”, puntualiza el delegado. Tras tres años de ensayo en los que las condiciones ambientales han sido altamente variables, con episodios de limitaciones hídricas (pluviometría significativamente menor a la media), Kenogard ha confirmado la eficacia de Proliant®.

28/3/22 9:43

Proliant® mejora el vigor y el rendimiento de la cosecha Fitorregulador que maximiza el rendimiento del maíz

PRIMER FORMULADO A BASE DE ÁCIDO GIBERÉLICO REGISTRADO EN MAÍZ • Estimula el crecimiento vegetativo • Aumenta el vigor • Permite un mayor desarrollo del tallo y las hojas en las primeras etapas • Fortalece el cultivo preparándolo para cualquier estrés medioambiental • Aumenta la tolerancia a la sequía • Promueve el aumento de la producción

#WeChangeTheGame

vp030_KENOGARD.indd 173

28/3/22 9:43

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Rede Europea de Avaliación (EVA) para aumentar o uso da diversidade xenética de millo Neste artigo presentamos en que consiste a iniciativa suxerida desde a Misión Biolóxica de Galicia (CSIC) grazas á cal se creou un grupo de traballo europeo que puxo en marcha unha “Rede de avaliación de variedades de millo” co fin de poñer materiais e información a disposición das empresas e dos agricultores potencialmente beneficiarios. Pedro Revilla1, Ana Butrón1, Rogelio Santiago1, Amando Ordás1, Ana López-Malvar2, Nadia Chibane1, Noemi Gesteiro1, Lorena Álvarez-Iglesias1, David Figueroa-Garrido1, Juan C. Pazos1, Rocío Campañó1, Amanda Verde1, Rosa A. Malvar1 1 Misión Biolóxica de Galicia (CSIC), Pontevedra 2 Universidade de Vigo, Departamento de Bioloxía Vexetal e Ciencias do Solo, Unidade Asociada MBG, CSIC

RESUMO

biodiversidade é clave para un ambiente cambiante. Ante a falta de coordinación na xestión dos recursos fitoxenéticos de millo europeos, a Misión Biolóxica de Galicia (CSIC) tomou a iniciativa de propor unha actuación coordinada á que se sumaron numerosos socios europeos para levar a cabo un proxecto conxunto. Neste proxecto, parcialmente financiado polo Goberno alemán, estamos a poñer en común os datos sobre as coleccións existentes, compartindo variedades de millo e avaliándoas conxuntamente, dentro

do ámbito do organismo internacional creado para tal efecto e coa participación de empresas interesadas. Estes materiais están a ser xenotipados e avaliados para ser postos a disposición dos seus potenciais usuarios.

INTRODUCIÓN Os recursos fitoxenéticos son a base para a mellora dos cultivos, xa que poden conter xenes que permitan afrontar os cambios ambientais que poñan en perigo a sustentabilidade da produción de alimentos. En Europa recolleuse material xenético de todo o mundo, que se conserva en

multitude de coleccións dispersas e descoordinadas. A falta de coordinación na conservación e xestión de recursos fitoxenéticos europeos conduciu a unha situación que fai inservibles abundantes esforzos do pasado e moitos dos recursos dispoñibles. A independencia europea de recursos alimenticios externos é unha prioridade estratéxica para evitar situacións de vulnerabilidade que comprometan a nosa seguridade alimentaria. Para iso é esencial coñecer os recursos fitoxenéticos dispoñibles no noso ámbito e poñelos a disposición dos

174 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeira_millo_germoplasma_GALEGO.indd 174

4/4/22 17:44

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

A INDEPENDENCIA EUROPEA DE RECURSOS ALIMENTICIOS EXTERNOS É UNHA PRIORIDADE ESTRATÉXICA PARA EVITAR SITUACIÓNS DE VULNERABILIDADE QUE COMPROMETAN A NOSA SEGURIDADE ALIMENTARIA

usuarios potenciais. As coleccións europeas de millo necesitaban unha coordinación e estudo detallados para ser de utilidade. Por iso puxemos en marcha un grupo de traballo europeo e estamos a levar a cabo unha rede de avaliación de variedades de millo para poñer materiais e información a disposición das empresas e agricultores potencialmente beneficiarios.

Mostra da variabilidade natural dispoñible no millo conservado en España

QUE SON EVA E O ECPGR? O Programa Cooperativo Europeo para Recursos Fitoxenéticos (ECPGR) foi fundado en 1980, coma un programa de colaboración entre países europeos, co obxectivo de garantir a conservación a longo prazo e facilitar a utilización dos recursos fitoxenéticos en

SOCIEDAD AGRÍCOLA GALEGA SL

Parque Empresarial Vilanova I 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com www.soaga.com

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 175

vp030_especialSementeira_millo_germoplasma_GALEGO.indd 175

4/4/22 17:44

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Figura 1. Orixe das entradas de recursos fitoxenéticos conservados nos países do ECPGR

Europa, e é financiado polos países participantes, sendo España un deles. Desde as súas orixes, o representante español no ECPGR é o INIA, a través do Centro de Recursos Fitoxenéticos (CRF). A Rede Europea de Avaliación (EVA) do ECPGR para os Recursos Fitoxenéticos para a Alimentación e a Agricultura (PGRFA) é un proxecto internacional, destinado a aumentar o uso da diversidade xenética dos cultivos mediante a participación na mellora xenética dos mesmos de múltiples actores: investigadores, conservadores, empresas e agricultores. EVA ten importancia estratéxica para Europa e brinda unha oportunidade para promover o uso sustentable dos recursos fitoxenéticos co fin de facilitar a adaptación da agricultura europea ao cambio climático e contribuír ao logro dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable (ODS) relacionados. Baséase en proxectos colaborativos que involucran socios do sector público e privado a través de accións participativas de mellora xenética, EVA está a xerar datos de avaliación estandarizados (tanto fenotípicos como xenotípicos) para numerosas accesións de cultivos e variedades locais dispoñibles nos bancos de xermoplasma europeos. EVA impleméntase a través de redes de cultivos específicos de cereais e hortalizas. No entanto, non existía un grupo de traballo de millo no ECPGR ata 2019, en que foi creado por iniciativa nosa e duns colegas europeos que se sumaron entusiasmados coa proposta.

AS ORIXES DO GRUPO DE MILLO DO ECPGR En 2016, o Centro de Mellora de Millo e Trigo (CIMMYT) creou o Comité Asesor Internacional de Recursos Fitoxenéticos (IMGRAD) financiado polo Genebank CRP (Programa CGIAR) e organizado polo Global Crop Diversity Trust, ao que convidaron a Pedro Revilla como representante europeo. A análise que fixemos neste grupo indicaba que a situación europea era particularmente caótica e desorganizada, xa que conservamos recursos de todo o mundo, con duplicacións e redundancias, e sen sacarlles gran proveito. En 2017, convocamos os colegas europeos a unha reunión, aproveitando un Congreso de Recursos Fitoxenéticos da Sociedade Europea de Mellora

DESDE AS SÚAS ORIXES, O REPRESENTANTE ESPAÑOL EN ECPGR É O INIA, A TRAVÉS DO CENTRO DE RECURSOS FITOXENÉTICOS (CRF)

(EUCARPIA), que apoiou o presidente do IMGRAD, o profesor William F. Tracy, da Universidade de Wisconsin. Nesta reunión decidimos poñer orde na situación dos recursos fitoxenéticos de millo europeos, empezando por formar un grupo de traballo de millo que presidiría Violeta Andjelkovic, investigadora serbia que xestionaba a base de datos de millo do ECPGR e que mostrou grande interese por esta iniciativa, coa participación activa de Alain Charcosset, líder francés do grupo de investigación en millo e cun gran prestixio internacional, e Pedro Revilla, promotor da idea. A base de datos xestionada polo ECPGR comprendía case 12.000 entradas de millo, das que España achegaba unhas 1.000 entradas conservadas en tres coleccións independentes (táboa 1).

Táboa 1. Número de entradas de millo existentes na base de datos do ECPGR antes da creación do grupo de millo INSTITUCIÓN

PAÍS

ENTRADAS DE MILLO

Bundesamt fűr Agrarbiologie Institute of Plant Genetic Resources "K.Malkov" Genebank Institute for Crop Production Institut National de la Recherche Agronomique Institut fur Pflanzengenetik und Kulturpflanzenforsgung Cereal Institute - National Agricultural Research Foundation Istituto Sperimentale per la Cerealicoltura Banco Português de Germoplasma Vegetal ZeaInvent Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo Estación Experimental de Aula Dei Misión Biolóxica de Galicia Centre for Genetic Resources (CPRO-DLO) Aegean Agricultural Research Institute Maize Research Institute "Zemun Polje"

Austria Bulgaria República Checa Francia Alemaña

23 464 914 272 15

Grecia

201

Italia Portugal Eslovaquia España España España Holanda Turquía Serbia Total

562 900 135 731 88 129 488 1.506 5.437 11.865

176 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeira_millo_germoplasma_GALEGO.indd 176

4/4/22 17:44

CMY

vp030_publicidade_kenogard .indd 177

23/3/22 12:14

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Figura 2. Número de entradas de millo en países participantes no ECPGR

No entanto, como se pode ver a figura 2, en Europa hai máis de 60.000 entradas de millo, mentres que en México −que é o país orixinario do millo− hai unhas 27.000. Na figura 2 obsérvase que o número de entradas de millo é maior nos países do Leste de Europa, particularmente en Rusia, xa que foi o primeiro país no que se creou un banco de xermoplasma por iniciativa do investigador Nikolai Vavilov. Curiosamente, os países que introduciron o millo en Europa (España, xunto con Portugal, Italia e, secundariamente, Francia) teñen números menores de entradas, o que indica que algunhas destas coleccións están sobredimensionadas e probablemente a súa viabilidade estea comprometida. En efecto, conservar variedades de millo é un labor custoso e laborioso, de maneira que as grandes coleccións non poden ser coidadas adecuadamente sen un gran número de colaboradores, como fai o CIMMYT. De feito, gran parte das entradas mantidas no centro Vavilov e en varios países do Leste non están dispoñibles ou non están correctamente conservadas. En España a situación non é máis alentadora, pois a representación das coleccións de millo reflicte os desequilibrios históricos e as iniciativas particulares descoordinadas. Ademais, en CRF mantéñense coleccións duplicadas doutros países, como Chipre ou Portugal.

PROPOSTA DE ACTUACIÓN Ante esta situación, propuxemos unha acción internacional que consistiría

CONSERVAR VARIEDADES DE MILLO É UN LABOR CUSTOSO E LABORIOSO, DE MANEIRA QUE AS GRANDES COLECCIÓNS NON PODEN SER COIDADAS AXEITADAMENTE SEN UN GRAN NÚMERO DE COLABORADORES

nunha rede cooperativa internacional coordinada cos representantes rexionais e nacionais. Esta rede comprendería accións de abaixo cara arriba, como unha páxina web que funcionaría como un programa de oferta e demanda para transferir recursos en ambas as direccións, un lugar aberto para que os participantes indiquen as súas necesidades e ofertas en recursos, pericia e instalacións. Así mesmo, incluiría accións de arriba cara abaixo, como racionalizar as coleccións actuais (identificar redundancias, sobremostraxe, accesións pouco fiables). Habería que buscar recursos para recolección de accesións onde aínda estean dispoñibles, rexenerar as accesións in situ cando sexa viable, pór en marcha proxectos cooperativos internacionais para caracterizacións moleculares e avaliacións fenotípicas e programas de mellora, capacitando a persoas de países que carecen de experiencia. Na actualidade, o grupo de traballo de millo do ECPGR está a levar a cabo un proxecto de implementación da rede ECPGR EVA en varios cultivos, incluíndo o millo, financiado polo Ministerio Federal de Alimentación e Agricultura de Alemaña cunha contribución adicional de ca. 300.000 € ata novembro de 2022. Este programa permitirá que o recentemente formado Grupo de Traballo sobre o Millo lles agregue valor aos recursos xenéticos europeos do millo dentro dun marco apropiado de asociacións público-privadas, coa adopción de estándares comúns, o uso da base europea dos recursos fitoxe-

178 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeira_millo_germoplasma_GALEGO.indd 178

4/4/22 17:44

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

DURANTE A DURACIÓN DO PROXECTO, XENOTIPARANSE E AVALIARANSE 200-500 ACCESIÓNS DE MILLO DE BANCOS DE XERMOPLASMA EUROPEOS EN EXPERIMENTOS EN MÚLTIPLES LOCALIZACIÓNS DE VARIOS PAÍSES, INCLUÍDA ESPAÑA

Figura 3. Poboacións de millo en España

néticos EURISCO (European Search Catalogue for Plant Genetic Resources) e o fortalecemento das coleccións do banco de xermoplasma virtual europeo AEGIS (An European Genebank Integrated System). Na práctica, durante a duración do proxecto, xenotiparanse e avaliaranse 200-500 accesións de millo de bancos de xermoplasma europeos en experimentos en múltiples localizacións de varios países, incluída España, e en condicións de estrés biótico e abiótico. Á súa vez, este proxecto está a servir de acicate para outros proxectos nacionais e internacionais que teñen acceso aos materiais compartidos e os datos xerados. En concreto, o Grupo de Xenética e Mellora de Millo da MBG realizou a caracterización de 218 variedades locais de varias procedencias e este ano afondará no estudo de 50 delas para coñecer a súa tolerancia ao frío, resistencia aos trades e a Fusarium verticilloides. Nos ensaios avalíanse conxuntamente máis de 150 variedades locais de toda España.

AGRADECEMENTOSS

Plataforma Temática Interdisciplinar (PTI) Optimización dos sistemas agrarios e forestais (PTI-AGROFOR)

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 179

vp030_especialSementeira_millo_germoplasma_GALEGO.indd 179

4/4/22 17:45

ENTREVISTAS En vídEo

vp030_anuncio_ICL.indd 180

24/3/22 10:27

vp030_anuncio_ICL.indd 181

24/3/22 10:26

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

O gran húmido de millo: análise económica da súa introdución na dieta das vacas leiteiras Co presente estudo pretendemos dar un enfoque das novas oportunidades nas condicións de produción de forraxes e materias primas da cornixa cantábrica, así como cuantificar economicamente o impacto da introdución do gran húmido do millo nas dietas dos nosos animais.

Pablo Amado, Marcos García Enxeñeiros agrónomos; asesores agrónomos de Dekalb

INTRODUCIÓN

alicia representa o 38,6 % das entregas de leite de vaca á industria láctea, Asturias representa o 7,7 % e Cantabria, o 6,0 %. Entre as tres comunidades ocupan o

52,3 % das entregas de leite de vaca á industria. Galicia é a comunidade autónoma que máis aumentou a produción de leite de vaca desde 2001. Estes datos reflicten o gran peso do sector lácteo da cornixa cantábrica dentro do conxunto español, así como a repercusión que terán as medidas ou decisións que tomen o conxunto de explotacións lácteas desta zona.

Estamos inmersos en severos axustes de rendibilidade, nos cales a información ou directrices chegan ás nosas explotacións por diversos medios: compañías lácteas indican que debemos reducir a carga gandeira para facer unha produción máis sustentable, así como técnicos que avalan que, para reducir os custos e producir máis barato, debemos aumentar a base territorial, polo que necesitamos máis terreo, aínda que en diversas zonas de Galicia é inviable, por diversas limitacións naturais ou pola fauna silvestre. Á vez, o forte incremento de prezos de pensos, fertilizantes, combustibles ou electricidade encárannos a un dilema eventual de aumentar a base territorial ou depender de materias primas compradas no mercado exterior. Ao mesmo tempo, xorden os retos ou esixencias que virán impostas pola nova política agraria común (2023-2027), que incidirá na necesidade da xestión de xurros ou na pro-

182 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_dekalb_GALEGO.indd 182

4/4/22 18:27

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

DEBEMOS OPTIMIZAR OS RECURSOS PROPIOS, PARA PRODUCIR MÁIS BARATO E SER MÁIS EFICIENTES [...]; É AÍ ONDE XORDE COMO UNHA GRANDE ALTERNATIVA A PRODUCIÓN DE GRAN HÚMIDO DE MILLO

tección da calidade das augas, onde a Comisión Europea estima que o exceso de nutrientes no medio representa unha importante fonte de contaminación de aire, chan e auga, o que afecta á preservación da biodiversidade e do clima. Esta norma implicará a necesidade de reducir fertilizantes químicos no chan de ata un 20 % de cara ao 2030, referíndonos só ao que leva ao campo propiamente dito, sen ter en conta outras directrices da UE, como son o control das emisións do metano ou a redución do uso de antibióticos e sen apartarnos da incerteza que nos pode xurdir de se reducir a nosa produción propia debido á situación actual de incremento de custos, normativas e directrices europeas que debemos afrontar con prácticas agrarias máis efectivas e respectuosas co medio, ou simplemente porque temos provisión de anos anteriores, xa que vimos de campañas pasadas con bos resultados de produción de forraxes.

PRECEA PRECISA . RÁPIDA . INTUITIVA

+ INFO

farming agrícola Lugar Campoduro Céltigos N.634 (Km.687) 15686 Frades - A Coruña

La sembradora monograno Precea destaca por su máxima precisión a la hora de colocar el grano, su alto rendimiento y su cómodo manejo. La separación y la dosificación de abono de primera clase convence a velocidades de trabajo de hasta 15 km/h.

03.2022 | Vaca Pinta n.º 30 | 183

vp030_especialSementeiraMillo_dekalb_GALEGO.indd 183

4/4/22 18:27

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

O que temos que ter claro é que debemos optimizar os recursos propios, para producir máis barato e sermos máis eficientes, tanto económica como medioambientalmente, e é aí onde xorde como unha grande alternativa a produción de gran húmido de millo, a condición de que leve unha mellora de rendibilidade e sustentabilidade ás nosas explotacións.

GRAN HÚMIDO DE MILLO O ensilado de millo de planta enteira é unha práctica habitual desde hai anos na produción gandeira. Con todo, o ensilado de gran húmido, aínda que é unha práctica utilizada en certas explotacións, tanto orientadas á produción de leite coma de carne, é unha práctica aínda descoñecida por un importante número de gandeiros. O ensilado de gran húmido de millo consiste en cultivar e ensilar unicamente o gran, co que conseguimos un alimento concentrado moi rico en enerxía (amidón) e cun contido de materia seca alto (60-70 %). O gran húmido de millo hai que consideralo como un concentrado, e non como unha forraxe, tanto polo seu valor nutricional coma económico.

MOMENTO DE COLLEITA DO GRAN O gran destinado á alimentación animal ou gran seco, que normalmente forma parte do concentrado, presenta unha humidade do 14 %. Este baixo contido de humidade é suficiente para garantir unha boa conservación dos grans, o que evita a aparición de podremia e fungos. Cando falamos de gran húmido de millo, referímonos a grans cun contido en humidade de entre o 30 e o 40 %. Este contido é o óptimo para que se produza o proceso de fermentación e se conserven os grans moídos en boas condicións para a alimentación animal. O momento óptimo para cultivar o millo destinado a gran húmido é cando os grans se atopan en madurez fisiolóxica. A nivel práctico, sabemos que se produciu a madurez fisiolóxica cando se observa o denominado punto negro. A partir deste momento, o gran deixa de acumular nutrientes e presenta un contido de humidade aproximado do 35 %. Con estas condicións, garantimos que

esta humidade é suficiente para que se produza a fermentación posterior e unha boa conservación do gran húmido.

PROCESO DE ELABORACIÓN A maquinaria necesaria para a elaboración do gran húmido é completamente diferente á necesaria para realizar o ensilado de millo de planta enteira. Fan falta tres máquinas para a elaboración do gran: • Recolledora con cabezal de mazarocas de millo • Remolque con sinfín • Muíño e embolsadora O método máis utilizado para a conservación do gran húmido é mediante bolsas plásticas coñecidas como salchichas, aínda que en explotacións con gran consumo tamén é posible conservalo en silos trincheira.

ESTÍMASE QUE A DIXESTIBILIDADE DA RUMINACIÓN DO AMIDÓN PROVENIENTE DO GRAN HÚMIDO É UN 20 % MAIOR AO AMIDÓN CONTIDO NO GRAN SECO

CALIDADE ANALÍTICA E EVOLUCIÓN DA DIXESTIBILIDADE DO AMIDÓN CO TEMPO O gran húmido de millo é un produto de altísima calidade nutricional, rico en amidón e, ao pasar por un proceso de fermentación, esta fariña presenta uns altos niveis de dixestibilidade. A composición media deste produto é dun 60-70 % de materia seca e dun 70 % de amidón. Do mesmo xeito que pasa co ensilado de millo, a dixestibilidade do amidón depende de diversos factores (xenética, clima, moenda, tempo desde o ensilado etc.).

Sabemos que desde que se produce a fermentación do gran húmido, a dixestibilidade do amidón aumenta rapidamente durante os primeiros meses (de 1 a 3) e vaise estabilizando a partir dos 6 meses desde o ensilado. O amidón do gran húmido non está 100 % dispoñible para a vaca desde o momento da inxestión. Transcorridas 24 horas desde a inxestión, adoitamos ter un 95-99 % do amidón dixerible.

184 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_dekalb_GALEGO.indd 184

4/4/22 18:27

vp030_anuncio_agroseguro.indd 185

21/3/22 11:37

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Táboa 1. Comparativa da dixestibilidade entre un silo de gran húmido 1 mes vs. 12 meses Comparativa

Gran 12 meses

Gran 1 mes

Porcentaxe de variación

kg (constante dixestibilidade) %

37,55

20,94

79,29 %

Dixestibilidade 0 horas

58,32

37,22

56,66 %

Dixestibilidade 3 horas

83,58

60,52

38,10 %

Dixestibilidade 7 horas

93,17

77,50

20,21 %

Dixestibilidade 16 horas

96,20

88,97

8,13 %

Dixestibilidade 24 horas

98,71

97,52

1,22 %

O ENSILADO DE GRAN HÚMIDO DE MILLO CONSISTE EN RECOLLER E ENSILAR UNICAMENTE O GRAN, CO QUE CONSEGUIMOS UN ALIMENTO CONCENTRADO MOI RICO EN ENERXÍA E CUN CONTIDO DE MATERIA SECA ALTO

Fonte: Elaboración propia; media de datos recollidos en Galicia por Asesores Agronómicos Bayer Crop Science

Na táboa 1 pode verse como un silo de gran húmido maduro (12 meses) é máis dixerible que un silo de gran húmido cun mes de maduración, pero, sobre todo, a gran diferenza está na velocidade de degradación dese amidón, é dicir, a dixestibilidade do amidón nas primeiras horas posteriores á inxestión da vaca. Así vemos que, ás 0 horas tras a inxestión, a dixestibilidade dun gran con 12 meses é un 56,66 % superior á do gran cun só mes de maduración; ás 7 horas, a diferenza é do 20,21 %, e ás 24 horas, tan só é un 1,22 % superior no gran húmido de 12 meses. Esta gran diferenza de dixestibilidades durante as 7 primeiras horas hai que tela en conta desde o punto de vista da nutrición animal, xa que nos silos con máis tempo de fermentación poderían darse casos de acidoses ruminais. Segundo a bibliografía consultada, estímase que a dixestibilidade ruminal do amidón proveniente do gran húmido é un 20 % maior ao amidón contido no gran seco, de igual forma a súa achega enerxética é un 16 % maior. O contido de enerxía do gran húmido é igual ao do millo; con todo, a súa dixestibilidade total no tracto dixestivo da vaca é próxima ao 100 %, é dicir, practicamente non se perde nas feces (Van Barneveld, 1999).

como compoñente da ración vs. con gran húmido como compoñente da ración. O obxectivo do presente estudo é comparar como afecta a introdución do gran húmido producido na propia explotación nos seguintes índices produtivos: • Variación do custo de alimentación (€/vaca/día) • Variación na produción de leite (litros/vaca/día) • Variación na concentración da proteína do leite (variación % proteína) • Variación na concentración da graxa do leite (variación % graxa) • Variación do custo do litro de leite (€/t)

ESTUDO ECONÓMICO DA UTILIZACIÓN DE GRAN HÚMIDO EN VACAS LEITEIRAS O presente estudo levouse a cabo en 13 explotacións lácteas galegas, que introduciron o gran húmido de millo na ración dos seus animais durante o mes de xaneiro. Todos os grans húmidos tiñan entre 1 e 2 meses de maduración tras a ensilaxe. As dúas situacións para comparar son as seguintes: sen gran húmido

186 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_dekalb_GALEGO.indd 186

5/4/22 12:00

vp023_publi_BELCHIM.indd 167

17/3/21 17:59

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

Gráfico da evolución da dixestibilidade de 2 gramos húmidos en función do tempo desde o ensilado (12 meses [esquerda] vs. 1 mes [dereita])

Táboa 2. Media dos datos das 13 explotacións estudadas €/vaca/día

Rango

Custo medio concentrado (€/t)

Rango

Sen gran húmido

5,53

[4,93 – 6,13]

352

[271 – 416]

Con gran húmido

5,26

[5,01 – 6,39]

382

[327 – 436]

A finalidade desta investigación é ver a variación nos índices descritos anteriormente, e non cal é exactamente o custo real en cada granxa. Co fin de limitar as múltiples variables e casuísticas que existen en cada explotación, o cálculo dos custos realízase con valores medios para os produtos integrantes da ración que son comúns ás 2 situacións, silo de millo, silo de herba, palla, bagazo de cervexa, palla de avea, melazas, soia, colza etc. Cando introducimos o gran húmido nunha ración para vacas leiteiras, a composición do concentrado (penso, núcleo etc.) difire da composición do que se usaba na situación inicial. Para este compoñente utilizamos o custo real do concentrado de cada unha das explotacións e para cada unha das 2 situacións. Os custos medios utilizados para este estudo son: • Silo de millo: 35 €/t • Silo de herba: 50 €/t • Gran húmido: 155 €/t • Palla de cebada: 92 €/t Custo de alimentación O incremento medio do custo do concentrado é de 30 €/t. Parte deste sobrecusto do concentrado débese a unha maior concentración proteica, necesaria no concentrado para equilibrar a ración tras a introdución do gran húmido, e outra parte deste encarecemento pode deberse á conxuntura do mercado, que du-

rante o mes de xaneiro provocou un aumento xeneralizado no prezo dos concentrados. A pesar do encarecemento medio do concentrado de 30 €/t, vemos como o custo medio de alimentación se reduce en -0,27 € por vaca e día. En 11 das 13 explotacións analizadas, a introdución do gran húmido provocou un descenso do custo de alimentación por vaca e día. Produción de leite Na produción leiteira diaria da vaca inflúen múltiples factores tanto intrínsecos como extrínsecos a ela: cambios de temperatura, días en leite, partos, vacas que se secan, cambios de alimentación etc.; en 7 explotacións aumenta a produción de leite ao introducir o gran húmido (entre 1 e 3,4 litros por vaca e día); en 3 explotacións mantense exactamente igual e 3 explotacións reducen a produción de leite: (-0,2, -0,3 e -1,5 litros por vaca e día). A media das 13 granxas dános un incremento da produción de leite de +0,9 litros por vaca e día. No referente á porcentaxe de proteína do leite, en 5 explotacións obsérvase un lixeiro incremento da porcentaxe de proteína e en 3 obsérvase un lixeiro descenso. No resto, a porcentaxe de proteína do leite non experimenta cambios coa introdución do gran húmido. A media da porcentaxe de proteína do leite das explotacións participantes no estudo mantense na mesma porcentaxe que antes da introdución do gran húmido.

No referente á porcentaxe de graxa do leite, detectamos unha lixeira baixada na media das 13 explotacións. En 4 explotacións sobe a porcentaxe de graxa, en 2 non se experimentan cambios e en 7 observamos descensos na porcentaxe de graxa do leite. A media da porcentaxe de graxa das 13 explotacións dános unha baixada de -0,06 % de graxa. Avaliación económica A táboa 4 (páx. seg.) recolle os datos medios dos índices utilizados para calcular o impacto económico da introdución do gran húmido como integrante da ración. Con estes datos chegamos ás seguintes conclusións económicas: • O custo de alimentación redúcese en -0,27 € por vaca e día. • A produción diaria do animal increméntase en +0,9 litros de leite ao día.

188 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_dekalb_GALEGO.indd 188

4/4/22 18:28

EL NITRÓGENO MÁS EFICIENTE PARA LAS PLANTAS Y AMIGABLE PARA EL MEDIO AMBIENTE Distribución: Lugo ZOONORT | Tel.: 666 530 517

vp030_pub_gombau.indd 189

Fertilizantes totalmente complejados para una eficiente nutrición vegetal

A Coruña Javier Veiras | Tel.: 626 432 142

Tel.: 977 740 322

22/3/22 11:07

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

CO GRAN HÚMIDO REDÚCENSE CONSIDERABLEMENTE OS CUSTOS DO TRANSPORTE, XA QUE SÓ SE TRANSPORTA O GRAN, POLO QUE PODEMOS POÑER EN PRODUCIÓN FINCAS QUE ESTEAN AFASTADAS DA EXPLOTACIÓN

Táboa 3. Calidades do leite: porcentaxe de proteína e porcentaxe de graxa % proteína

Rango

% graxa

Rango

Sen gran

3,45

[3,3 – 3,69]

3,75

[3,4 – 4,31]

Con gran

3,45

[3,3 – [3,69]

3,69

[3,3 – 4,16]

Diferenza

-0,06

Táboa 4. Datos medios de índices para calcular o impacto económico do gran húmido/ración Custo de alimentación Produción Calidade do leite

Sen gran

Con gran

Variación

% variación

€/vaca/día

5,53

5,26

-0,27

-5,13 %

Litros vaca/día

36,71

37,61

+0,9

+2,39 %

% proteína

3,45

0,00 %

% graxa

3,75

3,69

-0,06

-1,63 %

• A porcentaxe de proteína mantense igual. • A porcentaxe de graxa redúcese en -0,06 unidades. A media que as distintas industrias lácteas lle pagan ao gandeiro por décima de graxa adoita oscilar entre 1,5 e 4 € por tonelada. Coma neste caso, o descenso da porcentaxe de graxa é de -0,06 (pouco máis de media décima), calculamos que esta redución na graxa vai repercutir en -0,15 € por litro de leite.

Con estes valores temos o seguinte resultado:

Prezo do leite: 0,36 €/litro-0,0015 €/litro por descenso de graxa = 0,385 €/litro de leite, unha vez descontada a baixada da porcentaxe da graxa. 0,9 litros de leite * 0,385 = 0,323 € /vaca día debido ao aumento de produción. 0,323 (€/vaca/día) [por aumento de produción]) + 0,27 (€/vaca día) [por descenso do custo de alimentación] = 0,593 € por vaca e día.

190 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_dekalb_GALEGO.indd 190

4/4/22 18:28

OS PRODUTOS GALICAL FAVORECEN O RENDEMENTO DO MILLO

Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio nas terras de cultivo é recomendable aplicar emendas calcarias ou magnésicas. O millo esixe un pH de entre 6 e 7. • EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO) Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 %

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO) Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 %

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO (80 % CaO)

Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 %

• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO (65 % CaO)

• EMENDA CALCARIA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO)

Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos.Valor neutralizante: 56 %

• EMENDA CALCARIA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO) Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 %

• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO) Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 %

Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación. Valor neutralizante: 65 %

• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO)

• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO) Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta. Valor neutralizante: 83 %

Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio. Valor neutralizante: 59 %

Estendido regulado por GPS Transporte a calquera punto de España e Portugal

GALICAL SL

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

vp030_publi_galical_galego.indd 191

R/ Gallastegui Unamuno. Vial G - N.º 7 Polígono Industrial As Gándaras 27003 Lugo

Teléfono 982 22.14.84 Tfno.: 982 22 14 84 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

@ Galical 31/3/22 11:33

E S P E C I A L : S E M E N T E I R A D O M I L LO F O R R A X E I R O

PARA UNHA EXPLOTACIÓN DE 100 VACAS EN MUXIDO, O AFORRO ECONÓMICO QUE IMPLICA A INTRODUCIÓN DO GRAN HÚMIDO COS CUSTOS ACTUAIS É DE 21.645 €/ANO

A conclusión do presente estudo, se temos en conta todos os custos de alimentación antes e despois da introdución do gran húmido, así como a cantidade e a composición cualitativa do leite, é de 0,593 € vaca-día de aforro, que, multiplicado por 365 días do ano, son 216,45 € por vaca. Para unha explotación de 100 vacas en muxido, o aforro económico que implica a introdución do gran húmido cos custos actuais é de 21.645 €/ano.

OPORTUNIDADES CON GRAN HÚMIDO Na cornixa cantábrica existen grandes oportunidades co gran húmido de millo para alimentar vacas leiteiras. As condicións climáticas da cornixa son boas para o cultivo de millo e os datos desta investigación indican os beneficios económicos da inclusión deste produto na alimentación das granxas leiteiras. As explotacións excedentarias de forraxe poden dedicar parte dos seus terreos a producir millo con destino a gran húmido, mellorando desta maneira os índices económicos da súa granxa. No caso de explotacións con altas cargas gandeiras que son autosuficientes en produción de forraxes, o gran húmido presenta a oportunidade de adaptar a carga gandeira ás esixencias da política agraria común e ás esixencias das industrias lácteas. Co gran húmido redúcense considerablemente os custos do transporte, xa que só se transporta o gran, polo que podemos pór en produción leiras que estean afastadas da explotación. Ao transportar só o gran, os talos e as follas incorpóranse ao chan, aumentando o contido de materia orgánica e mellorando a pegada de carbono. Menor dependencia de insumos importados. Mediante a Lei de recuperación da terra agraria de Galicia é posible

acceder a parcelas abandonadas e dedicalas á produción de millo con destino a gran húmido.

CONCLUSIÓNS • O gran húmido de millo fermentado é unha opción rendible para as explotacións lácteas galegas. Os datos deste traballo demostran que a inclusión do gran húmido na ración das vacas leiteiras diminúe os custos de alimentación. • Co proceso de ensilado, a dixestibilidade e a degradabilidade do amidón aumentan, o que provoca unha suba na produción de leite de vaca de +0,9 litros de leite ao día. • A porcentaxe de proteína do leite non se ve modificado tras a inclusión do gran húmido na ración. A porcentaxe de graxa si que diminúe, aproximadamente media décima (-0,06). • A rendibilidade por vaca aumenta en 0,593 € por vaca e día ou, o que é o mesmo, 216,45 € por vaca e ano.

192 | Vaca Pinta n.º 30 | 03.2022

vp030_especialSementeiraMillo_dekalb_GALEGO.indd 192

4/4/22 18:28

vp030_publi_sipcam.indd 193

21/3/22 12:56

DEKALB, LÍDER EN MAÍZ FORRAJERO EN LA CORNISA CANTÁBRICA ¿Por qué Dekalb es la marca líder de semillas de maíz en la cornisa cantábrica? Sin duda, una de las respuestas a esta pregunta es la fuerza que aporta pertenecer a una gran multinacional como Bayer Crop Science, la cual, aparte de la marca de semillas Dekalb, dispone de un amplio catálogo de fitosanitarios, herbicidas e insecticidas que complementan el proceso del cultivo del maíz de forma integral. Además, su plataforma de agricultura digital FieldView proporciona imágenes de satélite, con las cuales, mediante una tableta o un smartphone, se puede hacer el seguimiento de la parcela, obtener datos agronómicos de forma rápida y eficaz y conocer el estado sanitario de nuestro cultivo en tiempo real. La otra respuesta al planteamiento inicial es una estrategia empresarial basada en ensayos técnicos de las variedades estadísticamente representativos. De ello nos habla Pablo Amado, asesor agronómico de Bayer Crop Science. En el proceso de desarrollo de producto que se aplica en la cornisa cantábrica, Dekalb realiza dos tipos de ensayos distribuidos por Galicia, Asturias y Cantabria. El primero es un ensayo de sanidad vegetal, en el que se seleccionan aquellas variedades que tienen un buen comportamiento sanitario, clave en los híbridos destinados a silo. Estos ensayos se establecen en zonas altas, donde al maíz le cuesta aguantar las enfermedades foliares al final del ciclo, y se les presta especial atención a dos hongos: el Helmintosporium y la roya. “Si destinamos un producto para silo, lo primero que debemos garantizar es que esa planta sea sana, puesto que, si presenta muchos hongos, esto puede acabar traducido a micotoxinas y generar problemas serios en nuestros animales”, sostiene el asesor. Las variedades que superan este primer proceso selectivo entran en un segundo ensayo, en el que también se analizan los híbridos que ya están en el mercado. “Aquí posicionamos las nuevas variedades que se mantienen sanas y que tienen interés dentro de los ciclos que se utilizan en la zona”, explica. “El objetivo es comparar las nuevas variedades con

las ya existentes dentro de un mismo ciclo y obtener resultados de producción y calidades”, añade. Una de las claves de los ensayos de Dekalb radica en el elevado número de repeticiones en distintas localizaciones geográficas con sus respectivas características climáticas y agronómicas. De esta forma se obtienen datos muy sólidos, capaces de ofrecer fiabilidad y garantía de que el producto que se está introduciendo en el mercado es indudablemente bueno. Adelantándose a las necesidades de las vacas de alta producción La mejora genética y el consecuente aumento de la capacidad productiva de las vacas han hecho que sus requerimientos nutricionales también cambien. Es a estas nuevas necesidades a las que Dekalb busca adelantarse y dar solución. “Términos como almidón, proteína, fibra… empiezan a ser un poco obsoletos. Lo que realmente importa en la actualidad es cuánto de eso es aprovechado por nuestras vacas, es decir, cuánto es digestible. Digestibilidad del almidón, digestibilidad de fibra o proteína soluble son términos mucho más exactos, que nos ayudan a conocer nuestros híbridos y a desarrollar variedades adaptadas a las altas exigencias de las vacas. Al ser animales de alta producción, la velocidad de tránsito intestinal es más rápida, y estos híbridos deben responder a esas necesidades, buscando así una mejor eficiencia lechera y un mayor beneficio para las explotaciones”, afirma.

¿Cómo es la toma de datos para la selección de híbridos? Nos lo cuenta José María Vivero, asesor agronómico de Bayer Crop Science en la provincia de Lugo. La toma de datos se hace en los campos de ensayo cuando las variedades sembradas han llegado a su momento óptimo de recolección. Es momento de analizar y obtener resultados. El proceso se inicia con la cosecha de cada variedad. Para ello, Bayer cuenta con un tractor de pequeñas dimensiones que lleva acoplada una picadora de una sola línea en la parte trasera y un cajón con báscula en la parte delantera con la

que se pesa cada variedad. Hay que tener en cuenta la cantidad de plantas que se cosecharon para poder calcular la producción final en función del rendimiento obtenido en la báscula del tractor.

vp030_publi_BAYER.indd 194

23/3/22 16:54

LAS EXPLICACIONES DE LOS EXPERTOS, EN VÍDEO Pablo Amado Asesor de Bayer Crop Science

EN VÍDEO

José María Vivero Asesor de Bayer Crop Science

EN VÍDEO

El siguiente paso es tomar una muestra de cada una de ellas, que será guardada en una nevera para su posterior envío al laboratorio, donde se analizan las calidades: almidón, materia seca, humedad, digestibilidad de las fibras y del almidón… “Hoy en día puede haber variedades que tengan muy buen almidón o muy buena fibra, pero tanto ese almidón como esas fibras pueden no ser digestibles; por tanto, nos interesa saber cuál es el porcentaje de almidón y de fibra digestibles para que ese alimento sea transformado por nuestros animales en litros de leche por hectárea”, aclara el experto. Una vez hecho esto, es momento de visualizar cómo está la planta. Se observan distintos aspectos, como el stay green, un parámetro muy importante, puesto que se deben buscar maíces rústicos, que aguanten la planta verde hasta el final para obtener mayor digestibilidad de las fibras, lo que repercutirá en la capacidad de ingesta de los animales. También se mira el aspecto de las mazorcas, prestando atención a la línea de leche, al número de hileras y a la cantidad de granos por hilera, así como a la estabilidad que estas presentan a lo largo de la línea.

Vista aérea de un campo de ensayo Otro aspecto importante que se evalúa es el look que ofrece para silo, es decir, que sea una planta que, aparte de presentar un buen stay green y un buen resultado global de las mazorcas, tenga forraje, que se vea con buenas hojas y que no se perciban restos de enfermedades foliares. Además, se mide la altura de cada planta, tanto desde el suelo hasta la mazorca como desde esta hasta la hoja bandera.

Por último también se valora el estado sanitario de las hojas, fijándose en que no se aprecie a simple vista ningún efecto causado por algún tipo de hongo, ya sea el Helmintosporium o la roya.

NUEVOS HÍBRIDOS PARA ESTA CAMPAÑA DKC 4098

EN VÍDEO

Se trata de una variedad en ciclo 280 que acompañará al ya conocido híbrido DKC 4071 en los próximos años. Destaca por su altura, su producción y su stay green. Este nuevo híbrido es un punto superior a su compañero de ciclo en cuanto a resistencia a enfermedades foliares, dando los mejores resultados de sanidad en nuestros campos. De él también se debe resaltar su estabilidad, con mazorcas muy igualadas que mantienen una producción a lo largo de los terrenos en los cuales se siembra.

DKC 4598

EN VÍDEO

Se trata de una variedad de ciclo 300 que destaca por su rusticidad y que acompañará al DKC 4621 en las próximas campañas, un híbrido con el que ya se alcanzaban amplios techos productivos por su rendimiento, su stay green y su gran producción. Sin embargo, el DKC 4598 se comporta muy bien en terrenos más rústicos y de bajas producciones, lo que hace que las medias conseguidas en los distintos campos sean superiores a las obtenidas con el DKC 4621 gracias a su gran adaptabilidad y estabilidad. Los datos logrados en sanidad también muestran su buen comportamiento frente a enfermedades foliares, tanto las causadas por Helmintosporium como por roya.

DKC 5911

EN VÍDEO

Nueva variedad de ciclo 500, situada entre DKC 5741 y DKC 6181. Comparada con el híbrido DKC 5741, es un poco más larga en ciclo, más alta, con mayor porte y más masa foliar. Presenta un tallo muy fuerte y homogéneo, una grandísima sanidad foliar y una mazorca espectacular, con más hileras de granos y más granos por hilera que la del DKC 5741. Todo esto nos aporta muchísima producción para silo, incluso para y grano húmedo, así como unas excelentesque calidades, tanto en almidón como en digestibilidad de la Entra en pastone www.dekalb.es y descubre todas las tecnologías DEKALB puede ofrecerte, fibra y del almidón,enlocada que una la convierte endel unaciclo variedad excelente para transformación en litros de leche. de las fases de cultivo, para sacar el su mayor partido a tu DKC3575.

ESA ES LA DIFERENCIA DEKALB �� #LaDiferenciaDEKALB � � � � ��

vp030_publi_BAYER.indd 195

DEKALB España

@DEKALB_ES

@DEKALB_Iberia

DEKALB España

www.dekalb.es 23/3/22 16:54

MONIN

ESPM1505063958 MOOVIN x KING DOC x HIGH OCTANE Familia “Roxy”

+3,26 +2,32 +1,60 +1,37 +3,09

TIPO UBRES PATAS CAPACIDADE ANGULOSIDADE

+3,18 +2,61 +2,23 +1,90 +2,55

Fontao - Esperante - 27210 LUGO -Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com vp030_contraportada_galego.indd 196

@xeneticafontao 31/3/22 11:34

Vaca Pinta 30. Edición en galego

Articles inside

Dez anos mellorando a saúde podal co Curso I-SAP

EN VACA TV

Maite Martín, presidenta da Plataforma One Health

O consumo de leite e a súa importancia na saúde ao longo da vida