HET ONDERZOEK LOOPT

Vanaf wanneer zullen we zelfrijdende bestelwagens zien rondrijden? Bieden zulke autonome voertuigen een uitkomst voor transporteurs in de drukke steden? Onderzoekers aan de universiteiten van Antwerpen en Brussel delen hun meest recente bevindingen en wij koppelen die aan tests van Colruyt en Ziegler.

Leon Goyvaerts

Terwijl de vraag naar leveringen stijgt, geraakt de mobiliteit in stadskernen verstrikt. Een aantal onderzoekers wil die verkeersknopen helpen ontwarren door de last mile op een andere manier te laten afleggen. Volgens hen vormen zelfrijdende - of autonome - voertuigen minstens een deel van de oplossing.

Greenlog

In Europees gesubsidieerde projecten onderzoekt Joris Beckers, professor Stedelijke Logistiek aan de UAntwerpen, welke de toepassingen van zelfrijdende voertuigen kunnen zijn binnen steden als Gent, Mechelen en Leuven. “Die voertuigen variëren van de kleinste robots tot de autonome bestelwagens die we bijvoorbeeld in GreenLog willen gaan uittesten,” zegt Beckers. GreenLog is een project waar naast Vlaamse steden ook Athene, Barcelona en Oxford in betrokken zijn.

Lage-emissiezones zijn van kracht in grote steden als Antwerpen en Gent. Deze zones dwingen transportbedrijven over te schakelen op elektrische voertuigen. Naast grotere transporten bestaat er wel nog een hele groep aan - wat Beckers noemt - colli van lage densiteit. “We identificeerden een 20% van de markt die met een lage densiteit rijdt,” legt Beckers uit. “Dit betekent ofwel rijden met een laag volume in de stad ofwel met een hoog volume verspreid over heel Vlaanderen, maar waar je een grote afstand tussen de stops hebt.” Het zijn dergelijke ritten die volgens Beckers gebaat zijn bij het inzetten van autonome voertuigen.

AANVAARD OF NIET?

Valeska Engesser is doctoraatsstudent aan de VUB en publiceerde begin februari een studie met als titel Autonomous Delivery Solutions for Last-Mile Logistics. “De aanvaarding van autonome voertuigen is een voorwaarde voor een succesvolle implementatie,” vertelt Engesser. “We zoeken dus best al uit welke de cruciale zaken zijn die autonome voertuigen voor ons moeten doen terwijl de technologie zich nog verder ontwikkelt.”

Op de baan tussen een afhaaldepot en een nabije woonwijk, voerde Colruyt recent een aantal leveringen uit met behulp van een onbemand wagentje. “Dit model lijkt voor de buitenstaander helemaal autonoom te rijden, maar dat is niet het geval,” beklemtoont Engesser. Joris Beckers beaamt dit: “In de testprojecten moet er vaak nog een chauffeur bijzitten die als het ware op start kan drukken. Onlangs had men in Spanje een testrit gereden en daar zat ook nog iemand bij, maar daar is het voertuig wel eigenhandig over de snelweg gegaan tegen een snelheid van 90 km/u.” Duidelijk is dat de bestaande technologie in autonome voertuigen tot alsmaar meer in staat is.

5 NIVEAUS VAN AUTONOMIE

Er bestaan 5 niveaus of graden wanneer men spreekt van autonome voertuigen. Het eerste niveau vraagt nog om veel manuele bijsturing en het vijfde is het meest geavanceerde of compleet zelfstandige niveau. Steven Soens (expert voertuigveiligheid bij Febiac): “Voertuigen van het vijfde niveau bestaan nog niet. Op niveau 4 trekt een voertuig in bepaalde omstandigheden zijn plan en geeft het ruim op voorhand aan wanneer iets niet dreigt te lukken. Op niveau 3 rijdt een voertuig ook autonoom, maar kan het voertuig plots stoppen wanneer het geen oplossing ziet.” Die onvoorspelbare factor is de reden waarom veel constructeurs liever het derde niveau overslaan naar het vierde. Voertuigen die we vandaag in tests zien opduiken behoren tot dat derde niveau of tot het tweede waarbij een controleur op elk moment het voertuig in de gaten hoort te houden. Niveau 1 betekent dat het voertuig slechts één rijbeweging vanzelf kan uitvoeren, hetzij sturen, versnellen of remmen.

Hoe komt het dat zelfrijdende voertuigen überhaupt de openbare weg op mogen?

Soens: “In alle Europese lidstaten, en zeker ook in België, hebben de autoriteiten die instaan voor homologatie en registratie erkend dat het noodzakelijk is om prototypes toch op de weg te brengen - en zelfs een nummerplaat te geven - zonder dat ze gehomologeerd zijn.”

Het federale niveau en de verschillende regio’s hebben een gedragscode overeengekomen die beschrijft hoe men te werk moet gaan om dergelijke prototypes in België aan te melden. Tests met prototypes brengen hoe dan ook veel voorbereidingen met zich mee. “De tests staan onder groot en zwaar toezicht,” verzekert Soens. “De politie, de brandweer en de administratie zijn daarbij betrokken. Er moeten risicoanalyses gemaakt worden, noodplannen klaarliggen en communicatiecampagnes opgezet worden.”

Businesscase

Joris Beckers kijkt uit naar een gepland proefproject in Oxford. “Daar zal men gaan naar een autonome bestelwagen, maar dan als mobiele hub,” legt Beckers uit. “Dat is een businesscase die kan werken.” De wagen zal rijden van parkeerplaats naar parkeerplaats en vervolgens blijven staan om uitgeladen te worden, al dan niet via fietsen.

“Als die wagen gewoon geparkeerd staat voor twee uur en die wordt gebruikt, dan heb je geen chauffeur nodig die erin zit,” zegt Joris Beckers. “Een autonome oplossing is dan uiteraard goedkoper. Je moet slechts één controleur hebben die bijvoorbeeld vier zelfrijdende bestelwagens onder zijn of haar hoede heeft. Dat is vier keer goedkoper dan vier chauffeurs die allemaal met een bestelwagen rondrijden.”

Over het mogelijke nut van autonome voertuigen zou haast geen twijfel mogen bestaan volgens de onderzoekers. Valeska Engesser: “Logistieke dienstverleners willen hun klanten tijdig pakjes bezorgen en op een positieve manier bijdragen aan het milieu door hun vloot te veranderen. Daarbovenop voelen de dienstverleners de druk van de e-commerce om met oplossingen te komen waarmee zij aan de vraag kunnen blijven beantwoorden.” De verwachtingen van klanten gevestigd in de binnenstad zorgen er dus voor dat zelfrijdende voertuigen niet veel langer op zich zullen laten wachten.

Ziegler Wacht Op Eerste Udelv Transporter

Bij Ziegler wacht men in spanning op de levering van een autonome bestelwagen van Amerikaanse makelij. Volgend jaar gaat Ziegler er tests mee uitvoeren in de omgeving van verschillende steden. Door een samenwerking met het Brusselse gewest, VIAS, Innoviris en de VUB zal hun zelfrijdende wagen uiteindelijk de weg mogen trotseren. Tom Verkoelen, Continuous Improvement Officer bij Ziegler: “Met dit initiatief willen we een alternatief aanbieden voor de stedelijke logistiek en tegelijkertijd de levenskwaliteit verbeteren in de binnenstad. Investeringen en vergroening van onze service is waar wij als Ziegler in geloven.”