Over kwaliteit gesproken...

/ ARBEIDSMARKT / VAKBEKWAAMHEID TOETSEN /

Tekst: Willem-Jan van Gendt / Marlies Staalman

Over kwaliteit gesproken

/ ARBEIDSMARKT / VAKBEKWAAMHEID TOETSEN /

Juist in een overspannen kwaliteitsstandaard voor grote waarde

De arbeidsmarkt staat onder grote druk. Tekorten aan goed opgeleide vakmensen doen zich voor in alle sectoren. De verwachting is dat meer mensen de komende jaren van branche gaan wisselen. Daarnaast ontstaan er, bijvoorbeeld onder invloed van technologische ontwikkelingen, nieuwe beroepen. Een markt onder druk leidt tot meer beweging en juist die beweging van werknemers biedt optimale kansen om goede professionals binnen te halen.

Hoe bewaak je in een overspannen werknemersmarkt de kwaliteit van je mensen? Anders gezegd, hoe scheid je het kaf van het koren? Snel en adequaat objectief beoordelen of iemand voldoet aan de vakeisen is dan relevant. Een van de oplossingen die je hiervoor kunt inzetten is een gedragen kwaliteitsstandaard.

Zeker in omgevingen waarin moet worden voldaan aan wet- en regelgeving, wanneer veiligheid voorop staat, waar gezondheid in het geding is, of als er veel technologische ontwikkelingen spelen.

Kwaliteitsstandaard Wanneer is iemands werk van goede kwaliteit? Met een duidelijke en transparante kwaliteitsstandaard heeft iedereen (professional, branche en consument) inzicht in waar goed werk aan moet voldoen. Voldoe je aan de kwaliteitsstandaard? Dan mag je daar met recht trots op zijn en mag je dit uitdragen. Als branche- of beroepsvereniging heb je hierin een sleutelpositie, maar waar begin je?

/ VM / SEPTEMBER 2022 / 43 /

/ ARBEIDSMARKT / VAKBEKWAAMHEID TOETSEN /

er voldoende draagvlak is voor een kwaliteitsstandaard. Anders loop je het risico dat de kosten niet opwegen tegen de baten.

Ten tweede geldt dat hoe gedifferentieerder de doelgroep, hoe lastiger het ontwikkelen van een meetlat is. Belangrijk in het hele proces is de representativiteit: het meetinstrument moet representatief zijn voor het beroep en niet de uitzonderingen toetsen. Daarnaast is een zo groot mogelijke objectiviteit een vereiste.

hun waarde, zodat ze trots kunnen zijn op wat ze kunnen en kennen én op datgene wat ze bereikt hebben. Zo’n bewijs doet dus een uitspraak over de mate van de professionaliteit van iemand.

In sommige gevallen is dit oordeel zelfs bindend om je vak te mogen uitoefenen. Eerlijk meten is daarom essentieel. Elke professional verdient een gelijke kans, zeker wanneer het gaat om beslissingen die bepalend zijn voor het mogen uitoefenen van een vak. Daarin is geen ruimte voor geluk, pech of toeval.

Hierna vier concrete voorbeelden van drijfveren die wellicht als inspiratie voor de eigen vereniging dienen om een uniforme meetlat te ontwikkelen voor het objectief beoordelen van vakbekwaamheid.

De 0-meting

Vaststellen wat er nog te leren is

Een 0-meting kan als startpunt van of als tussentijdse check binnen een leertraject dienen. Hierbij kijk je niet naar wat er geleerd is, maar vooral naar wat er nog te leren is. Dit heet formatief toetsen. Het voorziet de kandidaat van feedback en feedup gedurende het leerproces.

Keuzen Er zijn vele keuzen te maken: Inrichting van het proces van beoordelen: hoe ga je objectief meten? Welke logistieke keuzen maak je in afname?

Ontwikkeling en productiemeetinstrument: welk meetinstrument sluit het beste aan bij jouw vraag en jouw doelgroep?

Kwaliteitsborging: hoe borg je de kwaliteit van beoordelen?

Denk bijvoorbeeld aan het analyseren van de resultaten, het

vaak niet voor eeuwig geldig is. De wereld staat niet stil en kenof beroepsgroep overeenstemming gezocht worden over de regelmaat en wijze. De kwaliteit van vakbekwaamheid wordt hiermee voortdurend geborgd.

Gelijke kansen Voldoen aan de kwaliteitsstandaard van de branche- of beroepsvereniging geeft professionals vertrouwen in en erkenning van

/ 44 / VM / SEPTEMBER 2022 /

Extra informatie Het verzamelen van onafhankelijke concrete informatie, aanvullend op bestaande subjectieve oordelen.

/ ARBEIDSMARKT / VAKBEKWAAMHEID TOETSEN /

Meer transparantie

Toetskwaliteit borgen

Het vergroten van transparantie in het beslisproces voor álle betrokkenen.

singen genomen over professionals. Het is dus zaak dat dit zo eerlijk en betrouwbaar mogelijk gebeurt. Met toetsen en examens heb je een betrouwbaar instrument in handen van aantoonbare kwaliteit. Als die kwaliteit gewaarborgd is, is ook de waarde van het daaraan verbonden keurmerk te waarborgen.

Het borgen van de toetskwaliteit lijkt eenvoudig, maar is het niet. Een toets is niet simpelweg goed of slecht. Een toets is pas kwalitatief op orde als deze meet wat hij moet meten en als de resultaten bruikbaar zijn. Dat maakt toetsen voor een keurmerk een complex gebeuren en het beoordelen van de toetskwaliteit lastig. Maar de voordelen zijn vele malen groter.

Een leven lang leren

Snel en eenvoudig een grote groep beoordelen

In een overspannen werknemersmarkt is het hanteren van een gedragen kwaliteitsstandaard dus van toegevoegde waarde. Het objectief beoordelen van kennis, vaardigheden en gedrag biedt elke professional de kans zijn competenties aan te tonen, ook als hij overstapt vanuit een andere branche. Daarnaast geven de resultaten inzicht in de ontwikkelpunten. Een kwaliteitsstandaard geeft zowel de branche- of beroepsvereniging als de professional een betrouwbaar oordeel over de mate van vakbekwaamheid. Een leven lang leren en regie op eigen loopbaan zijn hiermee onlosmakelijk verbonden.

Snel en eenvoudig Het bieden van een snelle en relatief eenvoudige manier om objectieve beslissingen te nemen over grote groepen personen.

Willem-Jan van Gendt / business consultant Cito Marlies Staalman / contentspecialist Cito zeggen dat er een diploma aan vast zit. Het gaat om het inzichtelijk maken en aantonen van vakbekwaamheid: vakkennis en de gewenste vaardigheden en gedrag.

www. Cito.nl/samenvakbekwaam

/ VM / SEPTEMBER 2022 / 45 /