dodatek krako wski
Nadaj książce
drugi bieg
fot. Karolina Mazurkiewicz
P
aździernik to dla Krakowa wyjątkowy czas pod względem literackich imprez. W te coraz krótsze jesienne dni odbywają się nie tylko Targi Książki, ale również Conrad Festival – świetne święto literatury wysokich lotów (do zaproszonych gości należą nobliści, laureaci Literackiej Nagrody NIKE, a także popularni polscy pisarze, jak Dorota Masłowska czy Michał Witkowski). W listopadzie możemy rozkoszować się nabytymi nowościami wydawniczymi, zapoznać się dokładniej z pozycjami autorów, którzy prezentowali się na festiwalu. Aby podtrzymać trend wysokiego zainteresowania czytelnictwem wśród mieszkańców Krakowa, od lutego działa (już bardzo prężnie) akcja wymiany książek – Drugie Życie Książki. Zasady są niepoprawnie proste – każdy uczestnik może przynieść książkę, tym samym robiąc miejsce na nową, którą znajdzie oczywiście podczas wymiany w Pawilonie Wyspiańskiego przy placu Wszystkich Świętych. TRYBY – Kraków NR 8(17)/2012
DIANA DROBNIAK
Pierwsza akcja przyciągnęła blisko 100 osób i zgromadziła kilkaset egzemplarzy książek. Kolejne spotkania bibliofili były dwukrotnie większe. Nie ma wątpliwości – Drugie Życie Książki rośnie w siłę i staje się nie tylko alternatywą, ale stałym punktem (4. niedziela każdego miesiąca) dla zakochanych w książkach w różnym wieku ludzi. Spadające czytelnictwo i zmniejszające się wpływy ze sprzedaży książek (rok 2011 był dla polskiego rynku książki najgorszym od 20 lat, mimo wzrostu cen książek przychody wydawców spadły o 12 proc.), prowokuje do pytania: gdzie w życiu człowieka są książki? Próbuje na nie odpowiedzieć Łukasz Gołębiewski w eseju „Gdzie jest czytelnik”. Uważa, że rezygnujemy z papieru na rzecz komputera i treści zawartych w sieci, a do 2020 roku rynek książki całkiem się zmieni – znacząco
skurczy się nie tylko liczba księgarń, ale przede wszystkim bibliotek (tych w samym Krakowie zamknięto ostatnio kilka). Oczywiście, Polska nie jest wyjątkiem – coraz mniej czyta cała Europa, więc tam sytuacja kształtuje się podobnie. Co robić? Postępu technologicznego nie da się zatrzymać (co byłoby z drugiej strony nader niemądre). Nieważne, czy czytamy na e-czytniku, czy w smartfonie. Ważne, by nie zatrzymać chęci poznawania innych światów za pomocą słów. Zaś akcja wymiany książek prowokuje nie tylko do poznania nowych pozycji, ale również spotkania innych bibliofilii i szukania książkowych motywacji wśród innych ludzi.
Aktualne informacje o akcji: www.drugiezycieksiazki.pl
I
II
dodatek krako wski
Kierunek jazdy Przejażdżka autobusem o poranku może popsuć cały dzień. A ostatnie zmiany u miejskiego przewoźnika przyprawiają o zawrót głowy. MARCIN STACHNIK
fot.
Kar o
J
lin a
Ma
zur k
iew
ic z
edną z pierwszych i ważniejszych zmian było wprowadzenie nowych nazw przystanków. Wiele z tych, z jakich na co dzień korzystaliśmy, miało swoją nazwę od obiektów, które obecnie zmieniły swoje przeznaczenie. Kilka już nie istnieje, inne nazwy były zbyt niejednoznaczne, odróżniające się od siebie tylko cyfrą rzymską. Z tych powodów Zarząd Infrastruktury Komunikacyjnej i Transportu postanowił odświeżyć niektóre z nazw (ponad 90, ale na tym nie koniec). Kilka zmian to jednak sztuka dla sztuki, czego przykładem jest pętla tramwajowa: Nowy Bieżanów (dawniej Bieżanów Nowy). Na szczęście Dworzec Główny pozostał bez zmian, choć i tu ZIKiT miał duże zakusy, aby zmienić tę historyczną nazwę.
Ruczajowa inwestycja nie do końca przemyślana Studiujący na Kampusie Uniwersytetu Jagiellońskiego na Ruczaju od połowy listopada wreszcie doczekają się połączenie tramwajowego, łączącego uczelnię z centrum Krakowa. To dzielnica szybko www.e-tryby.pl
rozwijająca się – przybywa tu ośrodków nauki, jest biblioteka Uniwersytetu Papieskiego. Obok widzimy ciągle rozbudowujące się osiedla mieszkaniowe, swoje siedziby ma tu już kilka firm. Niestety, w ślad za rozwojem Ruczaju nie podążyły inwestycje w poprawę dostępności transportowej dzielnicy. Czy budowa prowadzonej inwestycji jest wzorowym przykładem na rozwiązanie problemów dzielnicy? Według mnie, nie do końca. Oczywiście, postawienie na transport szynowy jest właściwym kierunkiem. Ci, którzy podróżują autobusami na pewno widzą, że zdolności przewozowe tramwaju są duże większe niż autobusów. Dotychczasowe zwiększanie częstotliwości kursowania linii autobusowych i kierowania na nie pojemnego taboru, nie rozwiązywało do końca problemów w dojazdach. Autobusy w godzinach szczytów często i tak stały w korkach.
Nowa linia tramwajowa na pętlę ,Czerwone Maki biegnie po całkowicie wydzielonym torowisku. Jeżeli priorytet w przejeździe przez skrzyżowania ulic będą miały tramwaje, wtedy czas jazdy tym środkiem transportu będzie najszybszy (można mieć co do tego jednak obawy, widząc, jakie pierwszeństwo miał tramwaj nr 50 na początku funkcjonowania systemu). Jeżeli system sterowania sygnalizacjami szybko i sprawnie będzie nadawał ,,pionową szczelinę” tramwajowi, nie będzie on musiał tracić niepotrzebnie energii i czasu na zatrzymywanie się. Duże wątpliwości – zanim rozpoczęła się budowa linii – budzi nowa pętla tramwajowa. Jest ona zbyt mała, jak na liczbę linii, która na niej będzie kończyła bieg. A ściśle mówiąc, nie za-
pewni dobrej przepustowości. Już teraz mówi się o czterech liniach, jakie będą tam jeździły, jedna z nich nawet co pięć minut. A tymczasem wybudowane zostaną tylko dwa tory na pętli. Motorniczy nie będą mieli czasu na odpoczynek, a opóźnienia mogą skomplikować płynne odjazdy (tramwaj innej linii będzie zastawiał tor dla przejazdu). Niestety, wraz z budową linii tramwajowej równolegle poszerzane są pasy dla samochodów na ulicach Grota Roweckiego i Bobrzyńskiego, zachęcając w ten sposób kierowców do korzystania z samochodów prywatnych, nie zaś komunikacji miejskiej. Czy to zgrzyt w polityce transportowej Krakowa? Zrównoważona polityka komunikacji miasta powinna ograniczać ruch samochodowy w mieście i równocześnie nadawać prio-
dodatek krako wski
rytet w poruszaniu się komunikacją zbiorową. Miasto ponadto nie dostosowało nowej trasy dla rowerzystów. Zabraknie ścieżki rowerowej, a cykliści na skrzyżowaniu będą musieli przejeżdżać razem z pieszymi po pasach.
Znikające autobusy i tramwaje
Kierunek Krakowa w transporcie Planując układ komunikacyjny, możemy mieć większą liczbę linii, które kursują z niewielką częstotliwością. Zaletą tego systemu jest zapewnienie bezpośrednich połączeń dla pasażerów, gdyż mają oni do dyspozycji stosunkową dużą liczbę linii, z których nie muszą się przesiadać. Można też zmniejszyć liczbę linii, a tym samym zwiększyć częstotliwość ich kursowania. Wtedy pasażerowie w swoich podróżach mogą mieć nie zawsze bezpośrednie połączenie ze swoim celem podróży i często muszą się przesiadać. Wysoka częstotliwość, z jaką tramwaje i autobusy odjeżdża-
gle trzeba dostosować do tego modelu ofertę biletową. Należy zwiększyć wachlarz biletów czasowych – np. 30-, 60-, 90-minutowe. Wtedy kasując jeden bilet, można jechać np. dwoma liniami, a przesiadka w założeniu nie zajmie dużo czasu. A bilety to kość niezgody między mieszkańcami, radnymi, prezydentem, ZIKiT-em i MPK. Jednym z powodów ostatnich zmian cen biletów są rosnące koszty paliwa. Na wzrost cen biletów decydują się władze miast, gdy spadają coroczne przychody z ich sprzedaży. Generalnie analizuje się, w jakim procencie przychody ze sprzedaży biletów oraz dotacje od miast pokry-
fot. Marcin Stachnik
Przy oddaniu nowej linii tramwajowej ulegną zmianie trasy kursujących dotychczas linii autobusowych, do których wielu pasażerów przez lata zdążyło się przyzwyczaić. Polityka transportowa Krakowa dąży do tego, aby linie tramwajowe nie pokrywały się w dużym stopniu z istniejącymi liniami auto-
Przy ocenianiu zmian w trasach linii, liczbie kursów, często zapominamy, że osoby odpowiedzialne za planowanie układu komunikacyjnego mają do dyspozycji określony na dany rok budżet miasta. Na razie na komunikację nie będzie on dużo większy. Więc dodając kursów na liniach komunikacyjnych 23 czy 439, czasami trzeba zabrać np. kursy spoza szczytu komunikacyjnego linii 51 i 169 . Obecnie w dni powszednie na ulicach Krakowa kursuje 210 pociągów tramwajowych. Po oddaniu nowej linii tramwajowej, liczba ta nie musi znacznie wzrosnąć. Warto wiedzieć, że przewoźnicy obsługujący linie komunikacji miejskiej w Krakowie kursują
III
busowymi. Przykładem mogą być linie 522 i 304, których trasa dublowała przebieg linii tramwajowych. Od czerwca kursują przez Aleje Trzech Wieszczów. Wraz z oddaniem nowej linii tramwajowej na Ruczaj, studenci (i nie tylko) nie będą mieli do dyspozycji tylu autobusów w dojeździe do uczelni, co teraz. Zastąpią je linie tramwajowe. Nie ma przecież sensu aby wzdłuż linii tramwajowej, np. Czerwone Maki – Rondo Grunwaldzkie, zwiększać ofertę linii tramwajowych, a równocześnie utrzymywać istniejące kursy autobusów, ponieważ jest to nieekonomiczne. Pasażerowie przesiądą się do szybciej jadącego pojazdu szynowego, co pokazuje przykład mieszkańców z Małego Płaszowa.
na podstawie określonych stawek za przejechany kilometr swoim pojazdem na linii, tzw. wozokilometr. Jego wysokość jest większa w przypadku linii tramwajowych niż autobusowych. Zatem aby zaoszczędzić środki na funkcjonującą komunikację, można nie tylko odjąć przykładowy kurs, ale też podzielić linię na dwie, np. 172, które kursowało co 10 minut przez cały dzień, od października kursuje co 20 minut, a ,,wspomaga” je linia 572 rano i po południu, też co 20 min. Gdzie jedna z nich może jeździć po krótszej trasie – na której jest największe napełnienie pasażerami, w godzinach szczytów komunikacyjnych.
TRYBY – Kraków NR 8(17)/2012
ją z przystanków, powoduje, że przesiadki są mniej uciążliwe. Wysiadając z jednego pojazdu na przystanku, wiemy, że na drugi będziemy czekać tylko kilka minut. Dobrym przykładem jest dużo większa od Krakowa Warszawa, która ma tylko 24 linie tramwajowe. Niektóre z nich pojawiają się na przystankach w odstępie 5 minut. W zachodnich miastach na ciągach tramwajowych kursują tramwaje tylko jednej linii, ale w odstępach 3–4 minut. Jeżeli równocześnie zmniejszymy liczbę linii i zwiększymy ich częstotliwość, z jaką będą kursować, wiemy że wielu pasażerów w swoich podróżach będzie miało jedną czy dwie przesiadki. Równole-
wają koszty funkcjonowania komunikacji miejskiej. Wiemy, że wielu pasażerów posiada uprawnienia do przejazdów bezpłatnych i ulgowych. Utracone w ten sposób korzyści są pokrywane przez miasto Kraków plus 15 gmin sąsiednich, na których kursują linie aglomeracyjne. A zapowiedzi o kolejnych podwyżkach cen biletów stają się coraz głośniejsze. Każda zmiana w komunikacji budzi skrajne reakcje wśród krakowian. Należy oddać prawdę ZIKiT – ciągle się zmienia, ale staje się coraz nowocześniejsze, wychodząc naprzeciw potrzebom mieszkańców.
IV
dodatek krako wski
Uczelniane wiadomości ZEBRAŁA DIANA DROBNIAK
Zbuduj robota z LEGO
fot. Karolina Mazurkiewicz
W ramach BAIT (BEST Automatics & IT Festival) odbywać będzie się Turniej Robotów Mobilnych. To jednocześnie zabawa i ciężka praca dla studentów, którzy lubią budować i programować roboty z klocków LEGO. Test eliminacyjny dla uczestników odbędzie się 22 listopada.
Fast food z XIV wieku
P
ierwsze wzmianki o obwarzanku znajdujemy w rachunkach dla dworu Władysława Jagiełły i Królowej Jadwigi z 1394 r. Ponad 600 lat później, w 2006 r. promował linie lotnicze. A w październiku 2010 r. został zarejestrowany przez Komisję Europejską w rejestrze chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych jako „obwarzanek krakowski” i tak powinno się go nazywać. To dopiero tradycja!
MAGDALENA GUZIAK-NOWAK
3 www.e-tryby.pl
2
4
fot. Magdalena Guziak-Nowak x4
1
Więcej informacji: www.best.krakow.pl.
Mobilność niestraszna 5 grudnia każdy student będzie mógł zebrać odwagę na zagraniczne wyjazdy: czy to na krajoznawczą wycieczkę, czy na praktyki albo studia. W ramach IV Targów Mobilności Studnickiej odbędą się liczne szkolenia, warsztaty oraz prezentacje z praktycznymi poradami dla wyjeżdżających gdziekolwiek. Tegoroczna edycja targów będzie skupiać się przede wszystkim na studiach za granicą. Warto je sprawdzić, bo uczelnie obiegła już informacja, że na program ERASMUS w przyszłym roku zabraknie pieniędzy.
Sprawdzajcie: www.targimobilnosci.com
Muzealne polecanki W listopadzie polecamy wybrać się na następujące wystawy:
POSTINDUSTRIAL
Kiedyś pieczywo sprzedawano z wiklinowych koszy, dziś można go nabyć w jednej z ok. 200 budek. Zanim jednak trafi do obwarzankowego wózka…
– to wystawa fotografii obiektów poprzemysłowych z całej Polski. Autorem tych refleksyjnych pejzaży jest Wojciech Wilczyk. Kominy, opuszczone hale, ruiny w odcieniach szarości. Depresyjnie, tak że można się tam wybrać tylko w słoneczny jesienny dzień.
Najpierw specjalna maszyna formuje ciasto w małe „wałeczki”. Jednak kształt prawdziwym obwarzankom nadają ręce piekarza. Uformowane przysmaki czeka gorąca kąpiel (stąd ich nazwa: obwarzanki, bo się je obwarza, czyli obgotowuje; precle to natomiast skręcone „ósemki”). Potem 15 minut w piecu i gotowe!
Miejsce: MOCAK, ul. Lipowa 4 Wystawa czynna do 27.01.2013
Wstęp wolny: wtorek TRASA PAMIĘCI
– całodniowy spacer po trzech oddziałach Muzeum Historycznego: Fabryka Schindlera, Apteka Pod Orłem i Ulica Pomorska. Miejsca, które opowiadają tę samą historię – o wojnie i czasie, który nastąpił po niej, idealnie się uzupełniają
Miejsce: Oddziały Muzeum Historycznego Miasta Krakowa Trasa czynna cały czas
Wstęp wolny: poniedziałek