Dodatek studentów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie
B
y rozjaśnić powiązanie utworu autorstwa tego popularnego poety z naszą uczelnią, pozwolę sobie na małą parafrazę tekstu. Niszczeje na stacji lokomotywa, Ciężka, ogromna, woda z niej spływa I rdza połyskliwa…. Nagle - świst! Nagle - gwizd! Pomysł - buch! „FIRMA” - w ruch!... A skądże to, jakże to, czemu tak gna? A po to to, po to to, wprost na AGH...
z różnych wydziałów) wraz z Władzami AGH oraz dzięki obopólnemu zapałowi. Pragnienie zrobienia czegoś spektakularnego oraz pokazania młodym Polakom, że wspólnymi siłami da się osiągnąć wiele, powoli stawało się rzeczywistością. Początkowym pomysłem było pozyskanie eksponatu od PKP CARGO SA i wyremontowanie go w celu oddania do licytacji na aukcję Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Jednakże ostatecznie zwyciężyła koncepcja pozostawienia obiektu na uczelni, aby stanowił atrak-
Antoniego Tajdusia. Po półrocznych staraniach Kolegium Rektorskie AGH wyznaczyło teren na „Stację AGH” przy ul. Czarnowiejskiej przed budynkiem Wydziału Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej (pawilon B5). Uratowana przed złomowaniem Po uzyskaniu listy lokomotyw przeznaczonych do złomowania przedstawiciele „Firmy” udali się do Chojnic, gdzie wybrano paro-
„ŻYLETA”
W taki to mniej więcej uproszczony sposób ta wspaniała maszyna znalazła się na terenie Akademii, będąc obecnie najbardziej rozpoznawalną i zachwycającą maskotką uczelni, a zarazem największym eksponatem Muzeum AGH.
cję turystyczną, będąc zarazem pomnikiem zaradności studentów Akademii Górniczo- Hutniczej.
Pierwsze plany
Kolejnym krokiem było wybranie konkretnej lokomotywy. Padło na model Ty2. Bardzo trudnym okazał się etap przekonywania wielu osób do trafności owego przedsięwzięcia. Cały projekt zyskał akceptację JM Rektora AGH prof.
Lokomotywa przybyła do nas dzięki współpracy Studenckiego Koła Naukowego Przedsiębiorców „Firma” (Międzywydziałowego Koła, skupiającego studentów
Ty2
Dane techniczne parowozu Ty2-559 „Żyleta” - producent: Fabryka Maszyn i Lokomotyw F. Schichau GmbH w Elblągu (F. Schichau GmbH, Maschinen- und Lokomotivfabrik, Elbing) • rok produkcji: 1943 • długość [mm]: 22 975 • szerokość toru [mm]: 1435 • masa [t]: 115 • prędkość maksymalna [km/h] w latach świetności: 75 • maksymalna siła pociągowa [ g]: 16 000 • średnica kół zamachowych [mm]: 1 400 • średnica kół tocznych [mm]: 850
fot.: Katarzyna Cieślik
Czy zastanawiałeś się kiedyś co Julian Tuwim mógł mieć wspólnego z Akademią Górnicza Hutniczą, a tym bardziej z jakąś żyletą? Prawdopodobnie niewiele, albo nawet nic, lecz spróbuj przypomnieć sobie z czasów dzieciństwa, kiedy to babcia, mama, być może tata, czytali Ci wiersze na dobranoc. Może przypominasz sobie, tak dobrze znane słowa: „Stoi na stacji lokomotywa…”?
podróży, maszyna dotarła do stacji Kraków Płaszów. Następnym krokiem było przetransportowanie zabytku na Śląsk do Pyskowic w celu odrestaurowania pokrytego w całości rdzą parowozu. Po niezwykle trudnym, pracochłonnym i długotrwałym remoncie lokomotywy, trwającym od września 2008 r., 21 maja 2009 r. „Żyleta” zawitała na stacji Kraków Łobzów, skąd w nocy 22/23 maja przewieziono ją do zatoczki autobusowej przystanku „Kawiory”, by przeczekała tam cały dzień. 24 maja lokomotywa „wjechała” na
wóz Ty2-559. Fundacja „Era Parowozów” pomogła w przekonaniu spółki PKP CARGO, by zrezygnowała z przetargu, mającego na celu pozbycie się lokomotyw, gdyż wcześniej nie stwierdzono wyceny historycznej zabytkowego taboru. Pół roku później PKP odstąpiło „Firmie” lokomotywę za darmo wraz z tenderem (specjalnie przystosowanym wagonem do przewozu węgla spalanego w czasie jazdy pociągu) oraz zabytkowym wagonem z połowy XX w. Transport parowozu z Pomorza do Krakowa również był darmowy. O akcji robiło się coraz głośniej w mediach, gdzie lokomotywę nazwano „Żyleta”. Długa podróż 30 marca 2008 r., po dwudniowej ok. 700-kilometrowej
„Stację AGH” przed pawilonem B5. Oficjalne przekazanie społeczności akademickiej pięknie odrestaurowanego parowozu odbyło się podczas 90-lecia powołania Akademii, dnia 30 maja. Efekty ciężkiej pracy studentów i pracowników AGH można podziwiać do dzisiaj. Miejmy nadzieję, że jeszcze przez długie lata ta wspaniała maszyna upamiętniająca wysiłek wielu, a o której to być może pisał już sam Julian Tuwim, upiększać będzie skwer przed jednym z wydziałów Akademii GórniczoHutniczej w Krakowie. Obecnie Studenckie Koło Naukowe Przedsiębiorców „Firma” opracowuje projekt zagospodarowania wagonu znajdującego się obok „Żylety”. Wojciech Podlewski
I
fot.: SKN Zarządzanie
Tr y by AG H
Trochę historii… Studenckie Koło Naukowe Zarządzanie zostało założone w roku 1992 i będąc kontynuatorem sławetnej działalności SKN Karbon, w ciągu 19 lat swojego istnienia zdobyło status jednej z najprężniej działających organizacji studenckich w całej AGH. Przez cały ten okres przewinęło się przez nie ponad 600 studentów, przede wszystkim z kierunków zarządzanie i marketing oraz zarządzanie i inżynieria produkcji, ale także z innych kierunków studiów, z całej Akademii. Studenci z misją O dużej aktywność SKN Zarządzanie świadczą jednak przede wszystkim działania realizowane przez tę organizację na przestrzeni całego czasu jej funkcjonowania. Każdemu z członków przyświeca misja Koła, którą jest zdobywanie wiedzy w jak najbardziej atrakcyjny i efektywny sposób oraz jego hasło przewodnie, które brzmi „Rozkręcimy Was”. Do roboty, kolego! Nie sposób wymienić wszystkich, nawet cyklicznych aktywności prowadzonych przez Koło. Warto jednakże zwrócić uwagę na kilka najważniejszych. Podstawową sferą działalności SKN Zarządzanie jest działalność naukowa. W jej ramach Koło od II
Studenckie Koło Naukowe
Zarządzanie początku swojego istnienia jest reprezentowane poprzez referaty w kolejnych edycjach Sesji Studenckich Kół Naukowych Pionu Górniczego AGH, przedstawiając w większości edycji największą ich liczbę spośród wszystkich kół pionu. Członkowie Koła aktywnie uczestniczą również w innych konferencjach o charakterze międzynarodowym lub krajowym, osiągając na ich polu liczne sukcesy. Wśród najważniejszych należy wspomnieć o konferencjach w Sankt Petersburgu (III miejsce w roku 2008), na które wyjeżdżają laureaci poszczególnych sekcji Studenckiej Sesji Kół Naukowych Pionu Górniczego, Rzeszowie (II miejsce w 2006 r.), Warszawie, Siedlcach (I miejsce w 2004 r.), Szklarskiej Porębie, Lublinie, Wrocławiu, Krynicy, Węgierskiej Górce (III miejsce w 2003 r.). Drugą ważną sferą działalności jest aktywność badawczo-terenowa, w ramach której członkowie SKN Zarządzanie w praktyce poznają tajniki pracy nowoczesnego menadżera. W celu osiągnięcia tego zamierzenia SKN Zarządzanie organizuje co roku trzy wyjazdy o charakterze technologicznym.
TRYBY nr 8/2011 Dodatek Akademii Górniczo-Hutniczej
Są to: Feryjna Wyprawa Naukowo-Dydaktyczna (organizowana od 2000 r.), Wyprawa Śladami Tygrysów Polskiej Gospodarki (organizowana od 2003 r.) oraz Barbórkowy Wyjazd Technologiczny (organizowany od 2006 r.). W ramach powyższych aktywności członkowie SKN Zarządzanie odwiedzili do tej pory ponad 80 najlepszych zakładów przemysłowych w Polsce, należących do różnych branż. Studenci Koła mieli również okazję aktywnie uczestniczyć w dwóch dużych projektach badawczych dla jednostek przemysłowych. Wiele z powyższych projektów zaowocowało podjęciem przez członków Koła pracy w zakładach, z którymi nawiązano współpracę. Kolejną dziedziną działalności SKN Zarządzanie jest aktywność dydaktyczno-szkoleniowa, w ramach której członkowie naszej organizacji mają okazję uzupełniać swoją wiedzę oraz ćwiczyć umiejętności z zakresu szeroko pojętego zarządzania i marketingu. Sferą, której Koło poświęca ostatnio najwięcej uwagi, jest realizacja projektów w ramach Grantów Rektora AGH. Nasza organizacja jest na końcowym etapie budowy
wirtualnego „Przewodnika turystyki przemysłowej – Śladami Stanisława Staszica”. Dobiega końca również drugi z realizowanych projektów, czyli „Pomiar profilu konsumenckiego mieszkańca Miasteczka Studenckiego AGH”. Wspominając o bogatym portfolio działań SKN Zarządzanie nie sposób pominąć działalności reprezentacyjnej. Należy do niej m.in. reprezentowanie Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii i Kół Naukowych AGH w ramach Spotkań z Uczelnią oraz podczas Krakowskiego Festiwalu Nauki, a także współorganizacja kolejnych edycji Sesji Studenckich Kół Naukowych Pionu Górniczego AGH. Powyższe działania to tylko wybrane, cykliczne aktywności prowadzone przez SKN Zarządzanie, które potwierdzają, że należy ono do najprężniej działających organizacji studenckich. Kolej na was! Rozpoczął się 20. rok działalności koła. Doświadczenie i wiedzę, jaką zdobyliśmy przez te lata, chcemy przekazać wam i jesteśmy pewni, że w przypadku SKN Zarządzanie hasło „Rozkręcimy Was” nie jest tylko sloganem. SKN „Zarządzanie”
knz.pl www.s
Tr y by AG H
W
1901 r. niemiecki fizyk Wilhelm Roentgen, odkrywca promieni X i ich praktycznego zastosowania, jako jeden z pierwszych otrzymał nagrodę, ufundowaną przez zmarłego 4 lata wcześniej Alfreda Nobla. Odtąd co roku (z przerwami m.in. w czasie II wojny światowej) ogłaszane były nominacje do tej nagrody w dziedzinie literatury, fizyki, chemii oraz medycyny i fizjologii. Chociaż nie ustanowił jej Nobel, a Szwedzki Bank, od 1968 r. przyznawana jest również nagroda w dziedzinie ekonomii. Uroczyste wręczanie wyróżnień odbywa się 10 grudnia, w rocznicę śmierci Nobla.
Prestiżowe dziedzictwo Alfreda Nobla
Od tego roku lista laureatów Nagrody Nobla liczy 853 nazwisk i nazw organizacji. Niektórzy naukowcy pojawiają się na niej dwukrotnie, jak choćby nasza rodaczka, Maria Curie-Skłodowska – jedna z 43 kobiet uhonorowanych tą nagrodą.
W gronie szczęśliwców Wyróżnienie w danej dziedzinie może być podzielone między co najwyżej trzy osoby. W historii zdarzało się, że jedna osoba odbierała dwie nagrody. Linus Pauling, na przykład, został uhonorowany za osiągnięcia w chemii, a potem otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. W 1947 r. nagrodę z medycyny i fizjologii odebrało małżeństwo, Gerty i Carl Cori. W 1937 r. Nagroda Nobla z chemii została przyznana córce Marii CurieSkłodowskiej, Irène JoliotCurie i jej mężowi Frédéricowi Joliot. Czasem krewni realizują się w różnych dziedzinach, czego przykładem mogą być bracia Jan i Nikolaas Tinbergen – pierwszy otrzymał Nobla z ekonomii, drugi z medycyny. W historii sześć osób zrzekło się nagrody, w tym czworo na polecenie władz swoich krajów (Richard Kuhn, Adolf Butenandt i Gerhard Domagk za rządów Adolfa Hitlera, a Boris Pasternak w Związku Radzieckim). Polscy laureaci Wśród osób uhonorowanych Nagrodą Nobla, głównie w dziedzinie literatury, znaleźli się Polacy: Maria Curie-Skłodowska, Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz, Lech Wałęsa, Wisława Szymborska. Polakami czuli się także Józef Rotblat, Andrew Schally i Leonid Hurwicz, najstarszy laureat
Laureaci 2011 Medycyna i fizjologia – Bruce A. Beutler i Jules A. Hoffmann za „odkrycia dotyczące aktywacji odporności nieswoistej” oraz Ralph M. Steinman za „odkrycie komórek dendrytycznych i ich roli w rozwoju odporności swoistej”. Fizyka – Saul Perlmutterm, Brian P. Schmidt i Adam G. Riess za odkrycie „przyśpieszającej ekspansji wszechświata poprzez obserwację odległej supernowej”. Chemia – Daniel Shechtman za odkrycie kwazikryształów. Literatura – Tomas Transtroemer. Pokojowa Nagroda – Johnson-Sirleaf – obecna prezydent Liberii, pierwsza kobietaprezydent w Afryce, Leymah Gbowee – działaczka na rzecz praw człowieka i pokoju w Liberii, Tawakkul Karman – jemeńska dziennikarka i bojowniczka na rzecz praw człowieka, demokracji i wolności słowa. Ekonomia – Thomas J. Sargent i Christopher A. Sims za „empiryczne badania przyczyn i skutków w makroekonomii”. Znaczenie idei Nobla
Nagrody (odebrał ją w wieku 90 lat). Zaskakujące decyzje Przyznawanie nagród bywa zaskakujące: Albert Einstein dostał Nagrodę Nobla za marginalne w jego dorobku badania nad zjawiskiem fotoelektryczności, a Winston Churchill w dziedzinie literatury, chociaż można byłoby spodziewać się Pokojowej Nagrody Nobla, do której zresztą również był nominowany. Pomimo nominacji, Noblem nie uhonorowano Gilberta Lewisa (twórca teorii kwasów i zasad), Henriego Poincare (wybitny matematyk i przyrodnik), Sigmunda Freuda czy Mahatmy
Gandhiego. Do Pokojowej Nagrody nominowano m.in. Józefa Stalina (za wysiłki zmierzające do zakończenia II wojny światowej), Adolfa Hitlera (kandydaturę szybko wycofano), Juana i Evę Perón, Benito Mussoliniego, Lwa Tołstoja.
W czasie ponad stuletniej historii Nagród Nobla premiowane były dokonania i pionierskie prace m.in. związane z elektrycznością, promieniotwórczością, nowymi teoriami kosmologicznymi i astronomicznymi. Nagrody Nobla wywarły wpływ na rozwój nauki światowej oraz sprawiły, że ich laureaci są postrzegani jako autorytety moralne oraz wybitne umysły współczesnej nauki. Karolina Pluta
Plan działania DA „U Szczepana” ul. Sienkiewicza 19, za Radiem Kraków Niedziela: 19.30 – Msza Święta Akademicka, po niej co drugi tydzień adoracja Najświętszego Sakramentu, Poniedziałek: 19 – spotkanie formacyjne, poprzedza je Msza św. o godz. 18 Wtorek: 18 – aerobik, 19 – kurs tańca towarzyskiego Czwartek: 17-18:30 – dyżur duszpasterza w konfesjonale Czwartek: 20 – spotkania „U Nikodema” – Grupka Biblijna Kontakt: Angelika Kliszcz: kraka_ksm@wp.pl Wojciech Podlewski: k.ksm.agh@gmail.com III
Tr y by AG H
P
fot.: Karolina Pluta
rzypuszczalnie większość z nas, studiujących na różnych uczelniach w kraju czy za granicą nie przywiązuje zbyt wielkiej wagi do tego, na terenie jakiej parafii leży jego uczelnia. Zaabsorbowani sprawami studenckimi, zaliczeniami, egzaminami, wielokrotnie zdajemy się nie zauważać rzeczy nas otaczających. A może warto czasem zatrzymać się i spojrzeć wstecz, choćby jedynie z samego szacunku dla poprzednich pokoleń, które z trudem pracowały na istniejący stan rzeczy? Dlatego teraz zapraszam Cię, Czytelniku, na krótki przegląd historii parafii, która powinna być Tobie bliska, a o której istnieniu być może nawet nie masz pojęcia. Budowa kościoła i pierwotna lokalizacja Początki istnienia parafii datuje się na XIII w. Wówczas rządy w Polsce sprawował Bolesław Wstydliwy i to jemu przypisuje się ufundowanie murowanego kościoła pw. św. Szczepana na obecnym pl. Szczepańskim. Na początku parafia obejmowała swym zasięgiem ulice na północny zachód od Rynku, a także zachodnie przedmieścia i wsie, aż do Bronowic i Zielonek. Rozkwit parafii nastąpił w XV i XVI w., kiedy to dokonano rozbudowy kościoła, powstały plebania, szkoła i przykościelny cmentarz. Rok 1585 przyniósł znaczące zmiany – król Stefan Batory przekazał parafię na siedzibę oo. Jezuitom, zwalczającym reformy Marcina Lutra. Parafia znajdowała się pod władzą jezuitów aż do pierwszej połowy XVIII w.
W ramach walki z religią okupanci przejmują budynki kościelne i zamieniają je na magazyn. Na przychylność władz państwowych nie można również było liczyć w czasach PRL-u. „Bezdomność i tułaczka” XVII i XVIII w. zaznacza się niechlubnie w historii parafii jako lata jej stopniowego upadku. W 1668 r. miał miejsce pożar kościoła, w 1795 r. Kraków dostał się pod rządy Austriaków. Zły stan kościoła posłużył rządowi austriackiemu jako pretekst do wyburzenia i utworzenia na jego miejscu koszar wojskowych. 11 października 1801 r. odprawiono w kościele ostatnie nabożeństwo, natomiast w 1802 Austriacy rozebrali wszystkie budynki i cmentarz przykościelny. Ostatecznie jednak nie powstały w tym miejscu koszary, jak pierwotnie planowano. Pamiątką po kościele św. Szczepana jest pl. Szczepański znajdujący się przy Rynku. IV
TRYBY nr 8/2011 Dodatek Akademii Górniczo-Hutniczej
Wczoraj i dziś.
Historia parafii pw. św. Szczepana w Krakowie Parafia pw. św. Szczepana w Krakowie - 750 lat istnienia, prawie 20 tys. parafian, liczne wspólnoty przyparafialne. A także jedna z najważniejszych krakowskich uczelni, Akademia Górniczo- Hutnicza, leżąca w jej granicach. Ale czy Ty, studencie AGH, jesteś tego świadom? Po zburzeniu budynków kościelnych zachowała się nazwa parafii, trzeba było jednak znaleźć nowy kościół parafialny. Pierwotnie funkcję tę pełnił kościół karmelitów na Piasku, następnie kościół św. Marka. Wiek XX - wzloty i upadki Wiek XX to głównie czas podziałów. Już w 1913 r. zostały odłączone: parafia pw. Najświętszej Marii Panny z Lourdes oraz Bronowice i Zielonki. W międzyczasie, w wyniku działań ks. Jana Masnego, parafia otrzymała w ramach rekompensaty za teren przy pl. Szczepańskim 40-arową działkę. W miejscu tym, przy ul. Sienkiewicza i pl. Axentowicza, dzięki staraniom ks. Andrzeja Molińskiego, został wybudowany nowy kościół, poświęcony 19 czerwca 1938 r. przez ks. kard. Adama Stefana Sapiehę. Rok później została oddana do użytku plebania. Tak oto, po 137 latach „tułaczki”, parafia uzyskała swoją stałą siedzibę. Do kościoła powrócił również cudowny obraz MB Pocieszenia, towarzyszący parafii od początku (wcześniej znajdował się w kościele na pl. Szczepańskim). Rok 1944 przynosi kolejne zmiany. W ramach walki z religią okupanci przejmują budynki kościelne i zamieniają je na magazyn. Na przychylność władz państwowych nie można również było liczyć w czasach PRL-u. Jawna walka
z Kościołem, likwidacja stowarzyszeń katolickich i usunięcie religii ze szkół to tylko nieliczne z problemów, którym władze kościelne musiały podołać. Dzięki staraniom ks. proboszcza Tadeusza Ryłki wybudowano dom parafialny z salkami katechizacyjnymi, kaplicą i mieszkaniami dla wikarych. Nowe obiekty zostały poświęcone w 1975 r. przez ks. kard. Karola Wojtyłę. Obecnie salki służą licznym grupom i wspólnotom parafialnym. W okresie powojennym, na skutek rozbudowy miasta, liczba parafian wciąż rosła. Doszło również do powstania nowych parafii: NMP Niepokalanego Poczęcia na Azorach, oo. Karmelitów na Piasku, św. Jadwigi na Krowodrzy, MB Nieustającej Pomocy w Mydlnikach oraz św. Antoniego w Rząsce. Dawniej a dziś Obecnie parafia pw. św. Szczepana liczy ok. 20 tys. mieszkańców, przy czym tylko ok. 6 tys. wiernych praktykujących. Działają tu liczne wspólnoty, m.in. schola, Liturgiczna Służba Ołtarza, Akcja Katolicka czy Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży. Więcej informacji na temat parafii oraz grup przyparafialnych można znaleźć na stronie www.sw.szczepan.diecezja.krakow.pl Natalia Foltyn