Naam:
Klas:
Groepsleden:
Excursie De Kust 2012
1
Berkenboom Humaniora
Excursie De Kust 2012
2
Berkenboom Humaniora
kaart 1: het excursiegebied
Excursie De Kust 2012
3
Berkenboom Humaniora
STOPPLAATS 1. EEN ALGEMENE SITUERING VAN HET GEBIED EN DE HAVEN 1. Onderstaande kaart toont de geografische streken van BelgiĂŤ. (kaart 2) - In welke geografische streek ligt Sint-Niklaas? Zandig Vlaanderen - Kleur de Belgische kustlijn op de kaart. - Welke geografische streek ligt net ten zuiden van deze kustlijn? Polders
2. Markeer het station waar we arriveerden (Knokke Heist) op kaart 3. OPGELET: je wordt om 15u30 verwacht aan een ander station, namelijk station KNOKKE
kaart 3: tramlijnen Excursie De Kust 2012
4
Berkenboom Humaniora
3. We bevinden ons in de haven van Zeebrugge. Situeer deze stopplaats op kaart 1. Zeebrugge is in de laatste 20 jaar een polyvalente haven geworden voor de behandeling van een brede waaier goederen: eenheidsladingen (trailers en containers), nieuwe wagens, conventioneel stukgoed, projectlading, droge en vloeibare bulkgoederen en aardgas. Van een pure transithaven is Zeebrugge stilaan uitgegroeid tot een centrum voor Europese distributie en is de dag van vandaag de snelstgroeiende haven van Europa. In 2009 boekte de haven een overslag van bijna 45 miljoen ton.
Aan welk dok bevinden we ons nu (zie kaart 4)? Prins Albertdok Welke sluis passeerden we met de tram? Pierre Van dammesluis De belangrijkste functies van de haven zijn: - snelhaven voor het intense RoRo-verkeer tussen continentaal Europa, Groot-Brittannië, Scandinavië en Zuid-Europa. - containerhaven met een toegankelijkheid voor +14.000 TEU-schepen. - aanvoer van LNG (aardgas) en andere energieproducten. - aanvoer van groenten, fruit en andere landbouwproducten. - behandelen van conventionele stukgoederen en projectlading. - vervoer van passagiers. Het is de belangrijkste Europese haven voor RoRo-verkeer (ruim 9,5 miljoen ton in 2009) en de belangrijkste haven ter wereld voor de import en export van nieuwe wagens. De haven wordt verder ook gebruikt voor de overslag van containers en de overslag van rollen papier uit Zweden en Finland, waarvoor er zich een grote papierterminal bevindt. Als belangrijkste Europese aardgashaven bevinden er zich ook grote gasterminals, die aardgas in gasvorm aangevoerd krijgen vanuit de Troll-aardgasvelden voor de kust van Noorwegen via de 814 km lange Zeepipe onder de Noordzee, en in vloeibare vorm (LNG) via methaantankers vanuit diverse herkomsten (Australië, het Midden-Oosten, Afrika,...). Voorts zijn er verschillende veerdiensten naar Groot-Brittannië en is Zeebrugge in België koploper als passagiers- en cruisehaven. Zeebrugge heeft ook een vissershaven (de grootste van België, gevolgd door Oostende en Nieuwpoort), een jachthaven en een marinebasis. Op de rechterhavendam is er een groot windmolenpark. Het havencomplex Brugge-Zeebrugge bezit enkele sterke punten die de oorzaak zijn van de snelle groei van de haven en die het mogelijk maken dat het goederenverkeer zich in de volgende jaren nog verder kan ontwikkelen, namelijk: - de gunstige geografische ligging voor een transport binnen Europa - aan de kust van de Noordzee, de drukst bevaren zee ter wereld; - centraal gelegen ten opzichte van de andere Noordzeehavens; - op korte afstand van Groot-Brittannië; - dicht bij de belangrijkste, dichtbevolkte, geïndustrialiseerde steden; - een goede toegankelijkheid met grote diepgang in de toegangsgeul en langs de kaaien; - goede verbindingen, zowel per spoor als langs de weg, naar alle landen van continentaal Europa; Excursie De Kust 2012
5
Berkenboom Humaniora
Excursie De Kust 2012
6
Berkenboom Humaniora
STOPPLAATS 2. EEN HAVENLANDSCHAP AAN HET UITKIJKPUNT 1. Situeer deze stopplaats op kaart 1. Welk containerdok zien we recht voor ons? PSA Zeebrugge - Container Handling Zeebrugge (Hessenatie) 2. We letten op de typische kenmerken van een havenlandschap. Maritieme voorland
In de haven
Continentale hinterland
Transport
Overslag
Opslag
Transport
O zeeschip O kustvaarder
O Laden O Lossen
O Binnen O Buiten
O Spoor O Vrachtwagen O Binnenschip
Aanlegkade
Voorkaai
Opslagruimte
______________________ Buiten: __________________________________________ Olifanten en portaalkranen Binnen: loodsen
3. Benoem de landschapselementen van het havenlandschap op de afbeeldingen.
1
2
4 3
1. portaalkraan
2. containers op de kade
3. dok
4. olifant of straddle carrier
Excursie De Kust 2012
7
Berkenboom Humaniora
4. Aanwezigheid van dokken
Hoe herken je dokken op de kaart? blauwe, rechthoekige vlakken
Staan ze rechtstreeks in verbinding met de Noordzee?
Het waterpeil in de dokken
Waarom worden dokken aangelegd? Om meer aanleg plaatsen te maken voor de schepen.
- blijft constant - schommelt met het getij
ja neen O O
O O
_________________________________________________________________________________________ 4. Groene energie Zeebrugge heeft een belangrijke functie in de toelevering van ‘propere’ energie. Naast de aanvoer van aardgas op de terminals van Fluxys, Statoil en Interconnector beschikt de haven over een hypermoderne STEG-elektriciteitscentrale die wordt uitgebaat door Electrabel. In het oosten is er ook een windturbinepark met 23 windturbines met een gezamenlijke jaarlijkse productie van 17.500 MWh, wat voldoende is om 5.000 gezinnen van elektriciteit te voorzien. In 2000 werd door Electrabel en Electrawinds ook aangevangen met de bouw van een windturbinepark langs het Boudewijnkanaal. De 14 windturbines met een rotordiameter van 48 meter hebben elk een vermogen van 600 KWh, goed voor de jaarlijkse elektriciteitsconsumptie van 4.500 gezinnen. Kernenergie is een ‘schone’ energiebron, omdat ze geen broeikasgassen de atmosfeer injaagt. Men kan het schadelijke radioactief afval echter nog nergens definitief kwijt. Welke energiebronnen zijn ‘groener’, en belasten het milieu dus minder? -
Biobrandstof: het gebruik van biologisch-(planten)afval of het kweken van bacteriën die oliën produceren. Er bestaan technieken om dit om te zetten in benzine, diesel en aardgas. Zonne-energie met zonnepanelen. Windenergie gebruikt de wind om een elektrische generator aan te drijven en zo elektriciteit op te wekken. Geothermische energie: het winnen van warmte uit de aardbodem. Golfslagenergie: de beweging van de golven op zee wordt gebruikt om elektriciteit op te wekken. Getijdenenergie: de verschillen in waterhoogte van de getijden worden in energie omgezet. Energie winnen uit hoogteverschillen van water, door de bouw van een stuwdam of bij een natuurlijke waterval.
5. Zeebrugge en de anderen ...De haven in cijfers
(bron: port of Rotterdam + port of Zeebrugge)
Welke Belgische Havens hebben een plaats binnen de Europese top-20?
Excursie De Kust 2012
8
Berkenboom Humaniora
Van Le Havre tot Hamburg vinden we de ‘Noordzeehavens’ terug. Rotterdam is absolute koploper. Noteer in onderstaande grafiek in welke landen deze havens liggen.
Excursie De Kust 2012
9
Berkenboom Humaniora
STOPPLAATS 3. SYNTHESE: HET VERKEERSLANDSCHAP 1. Aan de overzijde bevindt zich een scheepswerf. Situeer deze stopplaats op kaart 1.
Excursie De Kust 2012
10
Berkenboom Humaniora
2. Een synthese van het verkeerslandschap. Kruis aan welke verkeersmiddelen je waarnam in het havenlandschap. Noteer bij elk soort verkeersmiddel een aantal kenmerkende landschapselementen.
Excursie De Kust 2012
11
Berkenboom Humaniora
STOPPLAATS 4. NATUURLANDSCHAPPEN AAN DE KUST - Het zoute water van onze Noordzee Onze Noordzee is geen oceaan, maar hier en daar is ze wel 200 meter diep. Het zeewater is zout. 1000 gram Noordzeewater bevat 965 gram water en 35 gram zouten: chloride, sodium, sulfaten, magnesium, calcium,... Deze zouten zouden er al zijn van bij het ontstaan van de oceanen, dat is 600 miljoen jaren geleden. - De getijdenwerking aan onze kust Vul aan: Hoe noemt men het moment dat de waterstand het hoogst is? hoogwater Hoe noemt men het moment dat de waterstand het laagst is? laagwater Hoe noemt men de overgang van laagwater naar hoogwater? vloed Hoe noemt men de overgang van hoogwater naar laagwater? eb Tijdens de wisseling van de getijden ontstaan ook stromingen, de zogenaamde ‘getijstromingen’. De getijden worden veroorzaakt door de maan. Maan en aarde hebben hun eigen aantrekkingskracht. Die van de aarde is groter dan die van de maan. Het getouwtrek tussen beide veroorzaakt eb en vloed. Wanneer de zon, de maan en de aarde op één lijn staan, is het springtij. Bij stormweer zorgt dat wel eens voor problemen. eb
vloed
- De kracht van de zee breken De Noordzee spoelt tijdens vloed zeezand nen schelpen af, maar neemt ook grote hoeveelheden zand terug mee in de zee bij eb. De Vlaamse kust telt een 200-tal golfbrekers en een 100-tal ‘kribben’ (kortere golfbrekers). Ze zorgen ervoor dat het zand min of meer op zijn plaats blijft. De golven worden gebroken en stromingen worden geremd. Voor zwemmers en baders zijn ze echter gevaarlijk. Aan beide kanten bevinden zich zeer sterke zeewaarts gerichte stromingen, zogenaamde neerstromen. Op een golfbreker is het leuk toeven, maar pas op voor de natte, gladde stenen.
Excursie De Kust 2012
12
Berkenboom Humaniora
- De duinen Het zand dat door de zee bij vloed wordt aangevoerd en droogt tijdens eb, wordt door de westenwind landinwaarts gewaaid waar het door de plantengroei wordt bijeengehouden. - Het klimaat aan onze kust Wanneer we de temperatuurgemiddelden aan onze Kust vergelijken met die op andere plaatsen in BelgiĂŤ, stellen we vast dat de Vlaamse kust een zachtere winter en een frissere zomer kent. Situeer deze stopplaats op kaart 1. - Natuur aan onze Belgische kust: een aandachtspunt! De overvolle stranden zorgen jaarlijks voor een enorme afvalberg. Zwerfvuil is nooit een mooi zicht. Bovendien kan het erg lang duren eer het afval afgebroken wordt. Hoe lang duurt het eer ... - een klokhuis is afgebroken?
1 tot 5 maand
- een plastic flesje frisdrank?
400 - 450 jaar
STOPPLAATS 5. OPBOUW VAN DE BELGISCHE KUSTLIJN Om het de stroom kustbezoekers aangenaam te maken, werden op vele plaatsen duinen afgegraven en vervangen door een zeedijk die werd herschapen in een lang en breed wandelpad.
Ontwikkeling van kuststeden Waar de duinen (strook zandhopen evenwijdig met de zee, gevormd door zand dat van het droge strand opwaait) breed zijn, lag de oorspronkelijke dorpskern achter de duinen in de polders. Hier woonden voornamelijk vissers en landbouwers. Na de tweede wereldoorlog ontstonden vlakbij de zee nieuwe nederzettingen (vb Koksijde-bad, Nieuwpoort-aan-Zee). Deze ontwikkeling werd in de hand gewerkt door de aanleg van de Koninklijke baan. De oorspronkelijke en nieuwe kern werden steeds met elkaar verbonden (zeelaan). Vele kustplaatsen verkregen zo een T-vormige structuur. Het oude dorp heeft dikwijls nog z’n landelijk karakter behouden. In de badplaats is de woonfunctie volledig op het toerisme afgestemd. Het zwaartepunt van de toeristische activiteit ligt immers aan de zee. Langs het strand werd de dijk gebouwd; die is afgezet met een aaneengesloten front van hoogbouw.
Excursie De Kust 2012
13
Berkenboom Humaniora
1. Schrijf de landschapselementen op de juiste plaats. Kies uit: (1) villa’s, (2) koninklijke baan met tramlijn, (3) dijk met winkels en horeca, (4) strand, (5) oorspronkelijk dorp, (6) flatgebouwen, (7) zee.
2. Duid de natuurlijke en menselijke aantrekkingsfactoren van het kusttoerisme aan op onderstaande schets.
3. Verkeerstoegankelijkheid en toeristische attracties aan de kust.
Vul de namen van de autosnelwegen aan. Noteer de naam van het natuurreservaat nabij Knokke-Heist op de juiste plaats. Welke kuststeden zijn bereikbaar met de trein? Oostende, Blankenberge, Knokke, De Panne Uit welke kuststeden vertrekken (vertrokken) ferrys richting Groot-Brittannië? Oostende, Zeebrugge
Excursie De Kust 2012
14
Berkenboom Humaniora
SYNTHESE A. Waarnemen en verwoorden van relaties in een landschap. Welke verticale relatie(s) stel je vast: • tussen dit toeristisch gebied en de laag bevolkingsdichtheid? kuststrook is dichtbevolkt = strandvakantie (massatoerisme) zorgt voor grotere bevolkingsdichtheid • tussen dit toeristisch gebied en de laag reliëf? kustgebied is vlak - maar hoeft geen verband te hebben. • tussen dit toeristisch gebied en de laag klimaat? droog en zonnig weer is aangewezen, maar in Belgische kust niet vanzelfsprekend.
B. Vul onderstaande synthesetabel aan voor het bezoek aan Knokke/ Knokke Heist. Onderzoek van een toeristische plaats Welke vraag Onderzochte plaats: Knokke/ Knokke Heist stel je? Aantrekkingsfactoren natuurlijke
menselijke
Welke natuurlijke landschapselementen trekken toeristen aan? Welke menselijke landschapselementen trekken toeristen aan?
□ zon □ zee □ rivieren
□ natuur □ heide □ duinen
□ berglandschap □ strand □ bossen
□ andere: _____________________________ □ wandelpaden □ dierentuin □ pretpark □ recreatiedomein □ skipiste □ kasteel □ folklore □ historische gebouwen □ gastronomie □ typische huizenbouw □ museum □ theater □ andere: _____________________________
Begeleidende elementen bereikbaarheid Welke verkeersinfrastructuur kunnen de toeristen gebruiken vanuit hun woonplaats? verblijfsmogelijkheden In welk soort verblijf kunnen de toeristen overnachten? voorzieningen
Excursie De Kust 2012
Welke bijkomende voorzieningen zijn er voor de toeristen?
□ vliegtuig □ bus/tram
□ fiets □ auto
□ trein
□ andere: _____________________________ □ hotel □ camping
□ bungalowpark □ vakantiehuisje □ appartementen
□ andere: _____________________________ □ restaurant □ zwembad □ cafetaria □ sporthal □ café □ andere: _____________________________
15
Berkenboom Humaniora
C. KUSTWOORDRAADSEL Ben je helemaal in de ban van zee, strand, duinen en polders? Dan kan je vast dit kruiswoordraadsel aan. Sommige antwoorden hoorde je in de loop van de voormiddag, voor andere kan je zelf op onderzoek. Er is een bonuspunt voor deze excursie mee te verdienen!
Excursie De Kust 2012
16
Berkenboom Humaniora