Karadeniz Bölgesi Sosyo-kültürel, Sosyo-ekonomik, Sosyo-politik Yapı Araştırması

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER .................................................................................i GİRİŞ ................................................................................................ 1 I. SAĞLIK HĠZMETLERĠ ................................................................ 3 II. DEMOGRAFĠK YAPI................................................................ 15 III. EĞĠTĠM ..................................................................................... 24 IV. HUDUT KAPILARI ................................................................. 33 V. EKONOMĠ ................................................................................. 38 VI. TARIM ve MEYVECĠLĠK ....................................................... 56 VII. MOTORLU KARA TAġITLARI ........................................... 65

0

GİRİŞ Karadeniz Bölgesi illeri genelinde hazırlanan

“Karadeniz Bölgesi Sosyo-

Kültürel, Sosyo-Politik ve Sosyo-Ekonomik Yapı AraĢtırması”nda çalıĢmanın evreni ağırlıkla temel hizmet alanları üzerinde yoğunlaĢtırılmıĢtır.

Bu bağlamda bölgedeki demografik yapı, eğitim, sağlık, ekonomik yapıya iliĢkin veriler yıllar itibarı ile karĢılaĢtırmalı olarak ve kendi içlerinde alt konu baĢlıklarına bölünerek değerlendirilmeye çalıĢılmıĢtır.

AraĢtırma çalıĢmasında değerlendirmelere kaynaklık eden veriler güvenilir ve sağlıklı olması açısından TÜĠK ve YSK kurumlarının resmi web sayfalarından derlenmiĢtir.

AraĢtırmada kullanılan grafik ve tabloların tümü, resmi verilere dayalı ancak özgün olarak modellenmiĢtir.

Bölgenin Türkiye genelindeki yer ve durumunun belirlenmesine yönelik olarak elde edilen ve ulaĢılan veriler ayrıca konularındaki genel Türkiye verileri ile karĢılaĢtırmalı olarak ele alınmıĢtır.

BiliĢim çağının doğal ve kaçınılmaz bir sonucu olarak, birey ve toplumların yönetenlerden beklentilerinin yükseldiği, bilgiye dayalı olmayan yaklaĢım ve yöntemlerin kısa vadede baĢarılı görünüyor olmasına karĢın uzun vadede etki gücünü kaybettiği gerçeğinden hareketle, (kısa vadeli aldatıcı çıkarla uzun vadeli gerçek çıkarlar arasındaki farkın kaçınılmaz sonuçları bağlamında) yaĢanan sorunların çözümü ve gelecek tasarımlarının inĢasında bilimselliği onanmıĢ verilere dayalı politikalar üretme ve uygulama günümüzde bir zorunluluğa dönüĢmüĢ bulunmaktadır.

1

Bu nedenle özellikle siyasi görüĢ/eğilimleri etkilenmek ve yönlendirilmek istenilen birey ve toplumların mevcut durum ve konumlarından yola çıkılarak beklentilerinin

neler

olabileceğinin

gereksinimlerine

göre

saptanması

gerekmektedir.

Politik propagandanın bir tür pazarlama yöntemi olduğu düĢünüldüğünde, alıcı kitlesinin değerler sistem ve algılaması ile satın alma güç ve eğilimini (siyasi tercih ve oy kullanma) etkileyen etmenlerin bilinmesi, arz ve talep eğrilerinin zaman içindeki değiĢimlerinin izlenmesi amaçlanan baĢarının temel koĢulları arasında değerlendirilmektedir.

Etkilenmesi ve yönlendirilmesi amaçlanan birey ve toplumların bağımlı değiĢkenler yerine (üst yapı- süperstructure / ahlak-din-hukuk-ideoloji, vb.) bağımlı olduğu gerçek etmen olan altyapıya (infrastructure) yani sosyoekonomik

düzene

dayalı

olduğu

anımsandığında

iĢlevsel

rasyonellik

doğrultusunda hareket edilebilmesi ancak gerekli verilere sahip olunup bunların değerlendirilmeleri ile mümkün bulunmaktadır.

Bilgi ve değerlendirmelerine sunulan ancak „Alan ÇalıĢması‟ içermediği için belirli bir örneklem doğrultusunda gerçekleĢtirilmeyen araĢtırmanın daha da derinleĢtirilmesi ve baĢkaca verilerle desteklenmesi gereken yönlerinin bulunduğu bilinci ile konuya ilgi duyanlar açısından yararlı olacağını ummak istiyoruz.

2

I. SAĞLIK HİZMETLERİ 2007 yılı verilerine göre Türkiye genelindeki kamuya ait 911 hastanenin 169‟u Karadeniz bölgesindeki 18 ilde (yüzde 19) bulunmaktadır. Yine 2007 verilerine göre Türkiye genelindeki 911 kamu hastanesinde mevcut 166.988 yatağın 23.425‟i Karadeniz bölgesi illerinde bulunmaktadır. (yüzde 14)

3

4

5

Bu veriler değerlendirilirken 2008 yılında Türkiye nüfusunun 71.517.100, aynı yıl Karadeniz bölgesindeki illerin toplam nüfusunun 7.482.491, 2009 yılında Türkiye nüfusunun 72.561.312, Karadeniz bölgesi illerinin toplam nüfusunun 8.061.713 olduğu dikkate alınmalıdır.

6

Hastane ve yatak sayısı Türkiye nüfusuna korele edildiğinde Karadeniz bölgesinde sayısal temelde herhangi bir geri kalmıĢlıktan söz edebilmek mümkün değilse de vatandaĢa verilen sağlık hizmetleri, doktor sayısı açısından irdelendiğinde bu defa baĢlangıçtaki olumlu tablo olumsuzluğa evrilmektedir. ġöyle ki 2006 yılı verilerine göre Türkiye‟deki 57.882 uzman hekimden 4.100‟ü Karadeniz bölgesi illerinde hizmet görmekte (yüzde 7) , pratisyen hekimlerden ise bölgede hizmet verenlerin oranı yüzde 9‟la sınırlı bulunmaktadır. (56.701 pratisyen hekimden 5.269‟u)

7

8

9

Bu durumda Türkiye‟de bulunan uzman ve pratisyen doktorların yüzde 8‟i Karadeniz bölgesi illerinde hizmet vermekte olup aynı bölgenin nüfusunun Türkiye‟nin toplam nüfusuna oranı yüzde 11.5‟dur. (-yüzde 3.5)

10

Aynı veriler özel sağlık kurumları temelinde irdelendiğinde Türkiye genelinde mevcut 365 özel sağlık kurumundan (hastane)

yalnızca 15‟i (yüzde 4)

Karadeniz bölgesi illerinde bulunmaktadır. Türkiye genelinde özel hastanelerde mevcut 17.995 yataktan Karadeniz bölgesindeki özel hastanelerde bulunan yatak sayısı 772‟dir. (Türkiye genelinin yüzde 4‟ü) Bölgede sağlık hizmetlerindeki iyileĢmenin derecesine bakıldığında;

I-1. 2004 yılında Türkiye genelinde kamu hastanelerinde mevcut 160.114 yatak 2007 yılında 166.988‟e (+ 6.874), özel hastanelerdeki 11.774 yatak 17.995‟e (+6.221) çıkmıĢtır.

I-2. Aynı dönemde Karadeniz bölgesi illerindeki yatak sayısı artıĢı kamu hastanelerinde 145, özel hastanelerde 474 olarak gerçekleĢmiĢtir. (Kamu hastanelerindeki yatak sayısı artıĢ oranı Türkiye geneline oranla yüzde 2.2, özel hastanelerdeki yatak sayısı artıĢ oranı Türkiye geneline oranla yüzde 8‟dir.)

11

I-3. Aynı dönemde bölgedeki kamu hastanelerinin sayısında 3 azalma olurken özel hastane sayısındaki artıĢ 9‟dur. Yukarıdaki veriler Karadeniz bölgesinde, özel sağlık hizmetleri verilmesinde bu sektöre bir artıĢ ve ilgiyi ifade etmektedir.

I-4. 2002-2007 yılları arasındaki dönem sağlık personeli sayısı temelinde incelendiğinde 2002 yılında Karadeniz bölgesi illerinde görevli/hizmet veren 3.352 uzman doktor sayısının 2007 yılında 748 artıĢla 4.100‟e, pratisyen hekim sayısının aynı dönemde 529 artıĢla 9.369‟a çıktığı görülmektedir.

12

TÜRKİYE-KARADENİZ BÖLGESİ HEKİM SAYISI 2002-2006 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 Uzman Hekim

Pratisyen Hekim

Türkiye

Uzman Hekim

Pratisyen Hekim

2002

43.660

51.530

Karadeniz Bölgesi 3.352 5.488

2003

46.563

51.200

3.302

5.531

2004

53.344

50.882

3.631

5.091

2005

53.103

53.595

3.956

5.187

2006

57.882

56.701

4.100

5.269

I-5. Uzman ve pratisyen doktorlar dıĢındaki diğer sağlık personeline bakıldığında (DiĢ hekimi, eczacı, sağlık memuru, hemĢire, ebe) ; 2007 yılı itibarı ile Türkiye genelindeki diĢ hekimlerinin yüzde 7‟si, (1.319) eczacıların yüzde 13

9‟u, (2.150) sağlık memurlarının yüzde 14‟ü, (9.398) hemĢirelerin yüzde 13‟ü, (11.283) ebelerin yüzde 13‟ü (5.784) Karadeniz bölgesi illerinde görev ve hizmet vermektedirler. Alt sağlık personeli açısından değerlendirildiğinde (sağlık memuru, hemĢire, ebe) Karadeniz bölgesinde görevli personel sayısı bölge nüfusu ile artı oranlı uyum içindedir. (bölgenin Türkiye nüfusuna oranı yüzde 11.5, alt sağlık personel oranı yüzde 13) I-6. Sağlık hizmetleri bağlamında 2002 ve 2004 yılı itibarı ile yayınlanan en son veriler (2007) karĢılaĢtırıldığında Karadeniz bölgesi illerinde bir yetersizlikten söz edebilmek olanaklı görünmemekte ancak nüfus yoğunluğu ile uzman ve pratisyen doktor sayısı arasında göreli bir dengesizlik göze çarpmaktadır. Bu dengesizliğin en belirgin olduğu meslek dalı uzman hekimlikte ortaya çıkmakta, bunun temelinde serbest çalıĢan uzman hekimlerin yoğun nüfuslu bölge ve illeri tercih etmelerinin baĢat etmen olduğu değerlendirilmektedir.

14

II. DEMOGRAFİK YAPI 2009 yılı itibarı ile Türkiye genel nüfusu 72.561.312, Karadeniz Bölgesi illerinin nüfusu 8.061.713‟dür. (yüzde 11.5)

GENEL NÜFUS DURUMU Türkiye

Karadeniz Bölge

71.517.100

72.561.312

8.061.713

7.482.491

2008

2009

ŞEHİR - KÖY NÜFUS ORANI 2008

2009

75,0% 75,5% 56,0% 58,9%

44,0% 41,1%

25,0% 24,5%

Şehir

Köy Türkiye

Şehir

Köy

Karadeniz Bölge

Karadeniz Bölgesi illerinin kentsel (Ģehir) ve kırsal (köy) nüfus dağılımına bakıldığı ve Türkiye geneli ile karĢılaĢtırıldığında Ģehir nüfusunun daha fazla olduğu görülmektedir. 2009 yılı verilerine göre Türkiye nüfusunun 54.807.219‟u Ģehirlerde, 17.754.093‟ü köylerde yaĢamaktadır. Aynı rakamlar Karadeniz bölgesinde 4.751.810 Ģehir, 3.309.903 köy nüfusu olarak ortaya çıkmakta, anılan rakamlar bölgedeki ĢehirleĢmenin ya da kentlere göçün Türkiye ortalamalarının çok altında olduğunu göstermektedir.

15

ŞEHİR NÜFUS DURUMU Türkiye

Karadeniz Bölge 54.807.219

53.611.723

4.751.810

4.190.755

2008

2009

ŞEHİR NÜFUS ORANI Türkiye 75,0%

56,0%

2008

Karadeniz Bölge 75,5%

58,9%

2009

KÖY NÜFUS DURUMU Türkiye 17.905.377

Karadeniz Bölge 17.754.093

3.309.903

3.291.736

2008

2009

16

KÖY NÜFUS ORANI Türkiye

Karadeniz Bölge

44,0% 25,0%

2008

41,1% 24,5%

2009

2009 yılı itibarı ile Türkiye nüfusunun yüzde 75.5‟i kentlerde yaĢarken aynı oran Karadeniz bölgesi genelinde yüzde 58.9‟dur. Köy nüfusu 2009 yılı verilerine göre Türkiye nüfusunun yüzde 24.5‟unu oluĢtururken aynı oran Karadeniz bölgesi geneli için yüzde 41.1‟dir.

Karadeniz bölgesi genelinde 0-4/ 90+ yaĢ grupları temelinde kadın-erkek nüfus dağılımına bakıldığında 35-39 yaĢ grubu dıĢındaki tüm yaĢ gruplarında erkek nüfusu baskın görünmektedir.

17

KARADENİZ İLLERİ ŞEHİR ve KÖY NÜFUSU 2008-2009

İl Türkiye Amasya Artvin Bolu Çorum Giresun Gümüşhane Kastamonu Ordu Rize Samsun Sinop Tokat Trabzon Zonguldak Bayburt Bartın Karabük Düzce

Yıl 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009

Toplam 71.517.100 72.561.312 323.675 324.268 166.584 165.580 268.882 271.545 545.444 540.704 421.766 421.860 131.367 130.976 360.424 359.823 719.278 723.507 319.410 319.569 1.233.677 1.250.076 200.791 201.134 617.158 624.439 748.982 765.127 619.151 619.812 75.675 74.710 185.368 188.449 216.248 218.564 328.611 861.570

Şehir Nüfusu 53.611.723 54.807.219 201.575 205.310 89.614 90.008 169.486 170.071 345.352 350.477 235.647 242.584 57.921 58.535 184.228 189.984 384.066 399.035 189.704 195.569 776.385 802.011 101.383 102.678 346.058 356.246 390.797 408.103 274.504 280.316 36.912 36.941 59.736 63.234 163.365 167.550 184.022 633.158

Köy Nüfusu 17.905.377 17.754.093 122.100 118.958 76.970 75.572 99.396 101.474 200.092 190.227 186.119 179.276 73.446 72.441 176.196 169.839 335.212 324.472 129.706 124.000 457.292 448.065 99.408 98.456 271.100 268.193 358.185 357.024 344.647 339.496 38.763 37.769 125.632 125.215 52.883 51.014 144.589 228.412

Şehir ve Köy Nüfusunun Toplam Nüfus İçindeki Oranı (%) Şehir Köy 75,0 25,0 75,5 24,5 62,3 37,7 63,3 36,7 53,8 46,2 54,4 45,6 63,0 37,0 62,6 37,4 63,3 36,7 64,8 35,2 55,9 44,1 57,5 42,5 44,1 55,9 44,7 55,3 51,1 48,9 52,8 47,2 53,4 46,6 55,2 44,8 59,4 40,6 61,2 38,8 62,9 37,1 64,2 35,8 50,5 49,5 51,1 48,9 56,1 43,9 57,1 42,9 52,2 47,8 53,3 46,7 44,3 55,7 45,2 54,8 48,8 51,2 49,5 50,5 32,2 67,8 33,6 66,4 75,5 24,5 76,7 23,3 56,0 44,0 73,5 26,5

18

19

0-4 yaĢ grubundan baĢlayarak düzenli olarak süren erkek nüfus ağırlığının 35-39 yaĢ grubunda (269.055 kiĢi) kadınların arkasına düĢmesi (kadın sayısı 273.752) aktif ve üretken nüfusu ifade eden bu dilimde bölgenin erkek nüfus temelinde dıĢarıya göç verdiğini göstermektedir.

YaĢ grupları itibarı ile kadın/erkek nüfus dağılımına bakıldığında 40-44 yaĢ grubuna kadar erkek ve kadın nüfus arasında erkekler lehine doğum oranından kaynaklanan fark, 45/49 yaĢ grubundan baĢlayarak tersine bir seyir izlemeye baĢlamakta ve kadın nüfus erkeklerin önüne geçmektedir. Bunun nedeni de 20

kadınların ortalama yaĢam sürelerinin erkeklere oranla daha fazla olmasından kaynaklanmaktadır.

21

Nitekim

cinsiyete

göre

doğum

sayısı

Karadeniz

Bölgesi

genelinde

irdelendiğinde 2004-2008 yıllarına ait verilerin tümünde doğumda erkek doğumun kadın doğuma oranla daha fazla olduğu görülmektedir. (örneğin 2008 yılında erkek doğum 53.525, kadın doğum 50.799 gibi) Aynı Ģekilde yaĢ grubuna göre ölüm sayılarına bakıldığında tüm yaĢ grubu aralıklarında erkeklerin ölüm oranlarının kadınlara oranla daha fazla olduğu görülmektedir. (Anılan veriler iller ve tüm yaĢ grupları itibarı ile tablolar halinde verilmiĢtir.)

22

Karadeniz bölgesi genelinde tüm yaĢ gruplarında ölüm sayısı Türkiye geneline oranlandığında arada kayda değer bir farklılık görülmemektedir.

Kadın-erkek nüfus dağılımında 45-49 yaĢ grubundan baĢlayarak 90+ yaĢ grubuna kadar olan tüm dilimlerde kadın nüfusun erkek nüfusuna oranla fazlalığı-ki bazı yaĢ gruplarında bu fark 20.000‟lerin üzerine çıkmaktadır- sosyal güvence açısından bir sorun kimliğinde değerlendirilmektedir. 45-49 yaĢ grubundan baĢlayarak 90+ yaĢ grubuna kadar olan dilimlerin tümünde kadın nüfusun erkeklere oranla toplam fazlalığı yaklaĢık 140.000 olup, bu kiĢilerin her ne kadar kapalı aile yaĢamı içinde yardımlaĢma geleneği ile yaĢamlarını sürdürdükleri varsayılsa da sosyal güvenceye sahip olup olmadıklarının araĢtırılması ve gerekli önlemlerin alınmasının yararlı olacağı düĢünülmektedir.

2009 yılı itibarı ile Karadeniz bölgesinde 15-19 yaĢ grubundaki toplam nüfus 639.754 olup bu grubun 325.960‟ı erkek, 313.794‟ü kadındır. Anılan grup içinde 19 yaĢında olanların kesin sayılarına iliĢkin bir veri elde edilememekle birlikte bu grup içinde yer alanların en azından yüzde 20‟sinin (yaklaĢık 130.000 kiĢi) 2011 seçimlerinde seçmen kimliğine kavuĢacakları ve yürütülecek seçim çalıĢmalarında bu kesimin beklentilerine yönelik öğelere yer verilmesinin yararlı olacağı değerlendirilmektedir.

23

III. EĞİTİM 2009/2010 eğitim ve öğrenim yılı itibarı ile Karadeniz bölgesi genelinde Okul Öncesi Eğitim Seviyesindeki okul sayısı 1.587‟si kentsel alanlarda, 2.083‟ü kırsal alanlarda olmak üzere toplam 3.670 olup anılan okullarda eğitim görmekte olan öğrenci sayısı 58.779 erkek ve 55.000 kız olmak üzere toplam 113.779‟dur.

TÜRKİYE GENELİ OKUL SAYISI 2007-2010 60.000 40.000 20.000 0 Kamu

Özel

Kamu

Örgün Eğitim

Özel

Yaygın Eğitim

2007/'08

42.186

3.785

1.856

10.008

Genel Toplam 57.835

2008/'09

42.071

3.896

2.077

10.936

58.980

2009/'10

42.007

4.091

2.165

11.274

59.537

OKUL ÖNCESİ EĞİTİM SEVİYESİNDE OKUL SAYISI 2007-2010 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Toplam

Şehir

Köy

Toplam

Şehir

Köy

2007/'08 22.506

Türkiye 12.953

9.553

Karadeniz Bölgesi 3.209 1.475 1.734

2008/'09 23.653

13.243

10.410

3.375

1.539

1.836

2009/'10 26.681

14.134

12.547

3.670

1.587

2.083

24

Karadeniz bölgesi genelinin Türkiye geneli ile karĢılaĢtırması yapıldığında aynı eğitim döneminde Türkiye‟deki eĢdeğer okul sayısı 26.681, bu okullarda okuyan öğrenci sayısı 511.127‟si erkek 469.527‟si kız olmak üzere toplam 980.654 öğrencidir. (Türkiye geneline oranla Karadeniz bölgesindeki okul oranı yüzde 13, öğrenci oranı yüzde 11. Karadeniz Bölgesi illeri nüfusunun Türkiye nüfusuna oranı yüzde 11.5) Bu verilere göre Okul Öncesi Eğitim konusunda Karadeniz bölgesinin Türkiye geneli ile örtüĢtüğü söylenebilir.

25

Anılan okullardaki öğretmen sayısına bakıldığında Türkiye genelinde 2.069 erkek, 40.647 kadın toplam 42.716 öğretmen bulunmakta olup bunların 269‟u erkek, 5.010‟u kadın olmak üzere 5.279‟u Karadeniz bölgesindedir. (Türkiye geneline oranı yüzde 12.5) Ġlköğretim seviyesinde Türkiye‟deki toplam okul sayısı 33.310 olup bunların 4.759‟u Karadeniz bölgesinde bulunmaktadır. (yüzde 14)

İLKÖĞRETİM EĞİTİM SEVİYESİNDE OKUL SAYISI 2007-2010 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Toplam

Şehir

Köy

Toplam

Şehir

Köy

2007/'08 34.093

Türkiye 11.255

22.838

Karadeniz Bölgesi 5.248 1.376 3.872

2008/'09 33.769

11.503

22.266

5.052

1.374

3.678

2009/'10 33.310

11.840

21.470

4.759

1.380

3.379

26

Anılan okullarda Türkiye genelinde okuyan öğrenci sayısı 5.632.328 erkek, 5.284.315 kadın olmak üzere 10.916.643‟tür. Aynı rakamlar Karadeniz bölgesi illerinde 510.249 erkek, 485.576 kadın olmak üzere 995.825‟dir. (yaklaĢık yüzde 11-ki bölgenin Türkiye nüfusuna oranı ile örtüĢmektedir.)

Sayı ve öğrenci sayıları verilen okullardaki öğretmen sayılarına bakıldığında Türkiye genelindeki öğretmen sayısı 485.677, Karadeniz bölgesinde görevli öğretmen sayısı 57.028‟dir. Öğretmen baĢına düĢen öğrenci sayısına bakıldığında Türkiye genelinde ilköğretim seviyesindeki okullarda öğretmen baĢına 22.5 öğrenci, Karadeniz Bölgesinde öğretmen baĢına 17.5 öğrencidir.

Yukarıda verilen rakamlar genel sayılar üzerinden varılan değerler olup kimi bölgeler ve kentlerdeki yığılmaları yansıtmamaktadır. Anılan sayıların veriliĢindeki temel amaç Karadeniz bölgesinin bu konuda Türkiye genelinden bir farklılığı olup olmadığının belirlenmesine yöneliktir.

27

GENEL LİSE EĞİTİM SEVİYESİNDE OKUL SAYISI 2007-2010 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 Toplam

Şehir

Köy

Toplam

Şehir

Köy

2007/'08

8.280

Türkiye 7.416

864

Karadeniz Bölgesi 1.204 1.083 121

2008/'09

8.675

7.831

844

1.243

1.123

120

2009/'10

8.913

8.119

794

1.267

1.152

115

Genel lise eğitim seviyesindeki okullara gelindiğinde Türkiye genelinde 8.913 lise bulunmakta olup bunların 1.267‟si Karadeniz bölgesi illerindedir.

(Karadeniz bölgesi illerindeki genel liselerin Türkiye geneline oranı yaklaĢık yüzde 14)

Türkiye genelinde genel liselerde okuyan öğrenci sayısı 2009/2010 eğitim ve öğrenim yılı itibarı ile 4.240.139, Karadeniz bölgesi illerindeki öğrenci sayısı 450.423‟dür. (yaklaĢık yüzde 9.5) 28

Anılan okullarda Türkiye genelindeki öğretmen sayısı 450.453, Karadeniz bölgesi illerinde görevli öğretmen sayısı 26.406‟dır. Öğretmen baĢına düĢen öğrenci sayısı incelendiğinde Türkiye genelinde 9.4 öğrenciye bir öğretmen, Karadeniz bölgesinde 17 öğrenciye bir öğretmendir.

Karadeniz bölgesi illerinde yüksek öğrenim yapmıĢ bulunan, yapmakta olan ve yeni kayıtlı öğrenci ve mezun sayıları iller itibarı ile 2004/2009 yılları itibarı ile karĢılaĢtırmalı olarak tablolar halinde verilmiĢtir.

Yüksek öğrenim görmüĢ ve görmekte olanların sayılarına bakıldığında 2004/2005 eğitim ve öğrenim yılı baz alınarak yapılan değerlendirmelerde yıllar itibarı ile anılan sayının istikrarlı bir yükseliĢ içinde olduğu görülmektedir.

29

YÜKSEK EĞİTİM KURUMLARINDA ÖNLİSANS ve LİSANS DÜZEYİNDE ÖĞRENCİ SAYILARI

Gümüşhane

Giresun

Çorum

Bolu

Artvin

Amasya

Türkiye

İl

Yıl

Mezun

Okuyan

Yeni Kayıtlı

2004/'05

296.113

1.969.086

543.035

2005/'06

316.128

2.181.217

603.529

2006/'07

340.599

2.291.762

580.992

2007/'08

378.818

2.372.136

602.248

2008/'09

409.023

2.757.828

807.400

2004/'05

1.377

6.023

1.762

2005/'06

1.230

6.439

1.894

2006/'07

1.439

6.224

1.671

2007/'08

1.427

5.906

1.625

2008/'09

1.447

5.948

1.964

2004/'05

183

1.274

474

2005/'06

253

1.416

488

2006/'07

300

1.580

543

2007/'08

377

1.631

516

2008/'09

370

1.731

622

2004/'05

2.330

13.910

3.994

2005/'06

2.383

15.187

4.178

2006/'07

2.752

15.952

4.052

2007/'08

2.941

15.433

3.747

2008/'09

2.952

15.864

4.285

2004/'05

718

3.774

1.434

2005/'06

667

4.315

1.560

2006/'07

779

4.843

1.740

2007/'08

912

5.387

1.940

2008/'09

1.001

6.613

2.643

2004/'05

1.412

6.604

2.300

2005/'06

1.348

7.474

2.661

2006/'07

1.490

8.161

2.508

2007/'08

2.028

8.613

2.727

2008/'09

1.855

10.876

5.177

2004/'05

418

1.928

735

2005/'06

366

2.259

834

2006/'07

370

2.842

1.133

2007/'08

459

3.226

1.118

2008/'09

594

3.425

1.128

30

YÜKSEK EĞİTİM KURUMLARINDA ÖNLİSANS ve LİSANS DÜZEYİNDE ÖĞRENCİ SAYILARI

Trabzon

Tokat

Sinop

Samsun

Rize

Ordu

Kastamonu

İl

Yıl

Mezun

Okuyan

Yeni Kayıtlı

2004/'05

1.337

7.289

2.094

2005/'06

1.689

7.266

2.177

2006/'07

1.635

6.847

1.805

2007/'08

1.373

6.851

1.916

2008/'09

1.452

7.475

2.758

2004/'05

842

4.598

1.587

2005/'06

878

5.179

1.778

2006/'07

800

5.661

1.687

2007/'08

878

6.305

2.181

2008/'09

975

6.857

2.791

2004/'05

986

5.426

2.106

2005/'06

1.211

5.888

2.041

2006/'07

1.264

6.277

2.084

2007/'08

1.412

6.573

2.224

2008/'09

1.607

7.737

3.191

2004/'05

3.882

18.919

4.997

2005/'06

3.519

20.458

5.138

2006/'07

4.343

20.572

4.919

2007/'08

4.557

20.993

5.365

2008/'09

4.738

22.360

6.714

2004/'05

528

2.091

663

2005/'06

484

2.306

742

2006/'07

547

2.312

640

2007/'08

537

2.397

732

2008/'09

568

2.592

870

2004/'05

1.815

9.394

3.321

2005/'06

2.198

10.407

3.512

2006/'07

2.361

11.127

3.636

2007/'08

2.279

12.281

4.194

2008/'09

2.708

14.469

5.474

2004/'05

4.586

25.450

5.831

2005/'06

4.653

26.898

6.672

2006/'07

3.914

28.866

6.627

2007/'08

4.981

30.735

7.584

2008/'09

5.402

34.678

10.692

31

YÜKSEK EĞİTİM KURUMLARINDA ÖNLİSANS ve LİSANS DÜZEYİNDE ÖĞRENCİ SAYILARI

Düzce

Karabük

Bartın

Bayburt

Zonguldak

İl

Yıl

Mezun

Okuyan

Yeni Kayıtlı

2004/'05

1.895

11.701

3.588

2005/'06

2.099

13.091

3.877

2006/'07

2.331

13.888

4.000

2007/'08

2.803

14.331

4.215

2008/'09

2.900

15.082

4.763

2004/'05

167

993

606

2005/'06

255

1.332

667

2006/'07

335

1.592

716

2007/'08

451

1.585

657

2008/'09

472

1.777

795

2004/'05

484

1.651

595

2005/'06

445

1.735

649

2006/'07

420

1.831

592

2007/'08

528

1.929

742

2008/'09

511

2.099

794

2004/'05

657

4.021

1.358

2005/'06

886

4.506

1.537

2006/'07

965

4.742

1.429

2007/'08

964

4.929

1.464

2008/'09

1.152

5.739

2.247

2004/'05

796

4.738

1.551

2005/'06

811

5.228

1.627

2006/'07

813

5.617

1.622

2007/'08

819

5.782

1.705

2008/'09

962

6.235

2.192

Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı

32

IV. HUDUT KAPILARI Karadeniz bölgesi illerinden Artvin, Samsun, Sinop, Trabzon, Zonguldak, Giresun, Kastamonu, Ordu, Rize, Bartın‟dan hava, kara, deniz yolu ile yurtiçi ve yurtdıĢına giriĢ ve çıkıĢlar gerçekleĢmekte olup, yoğunlukları itibarı ile anılan faaliyetlerin bölgenin sosyo-ekonomik yapısına etkileri aĢağıda irdelenmektedir.

IV-1. 2007 yılında havayolu ile Türkiye‟ye giriĢ yapanların (vatandaĢ) sayıları 6.160.021 kiĢi olup Karadeniz bölgesi illerinden havayolu ile (Samsun-Trabzon) giriĢ yapanların sayısı (vatandaĢ)

66.491‟dir. (toplam havayolu giriĢlerinin

yüzde 11‟i) Aynı rakamlar 2008 yılı itibarı ile Türkiye genelinde 6.529.561, Samsun ve Trabzon için 66.077‟dir. (yüzde 10.5) IV-2. 2007 yılında karayolu ile Türkiye‟ye giriĢ yapanların (vatandaĢ) toplam sayısı 2.139.114 olup Karadeniz bölgesi illerinden karayolu ile giriĢ yapanların (vatandaĢ) sayısı ( Artvin) 180.236‟dır. (yüzde 8.8) Aynı rakamlar 2008 yılı için Türkiye geneli 2.772.514, Artvin için 272.086‟dır. (yüzde 10) Artvin ilinden 2005 yılında karayolu ile giriĢ-çıkıĢ yapan vatandaĢların sayısı 171.790, 2006 yılında 215.069, 2007 yılında 361.300, 2008 yılında 547.436‟dır.

33

Görüleceği üzere 4 yıl içinde (2005-2008) Artvin ilinden karayolu ile giriĢ-çıkıĢ yapanların sayıları yaklaĢık yüzde 300 oranında bir artıĢ göstermiĢ olup bu artıĢ hudut kapısındaki hizmet ve sağlanan olanakların da eĢ zamanlı olarak anılan yoğunluğa yanıt verecek ölçüde iyileĢtirilmesini gerektirmektedir.

IV-3. Türkiye‟ye deniz yolu ile giriĢ yapan vatandaĢların sayıları 2007 yılında 362.577 olup Karadeniz bölgesi illerinden giriĢ yapanların ( Artvin, Samsun, Sinop, Trabzon, Zonguldak, Giresun, Kastamonu, Ordu, Rize, Bartın) sayısı 59.439‟dur. (yüzde 16) Aynı rakamlar 208 yılı için Türkiye genelinde 368.254, Karadeniz bölgesi illerinde 54.437‟dir. (yüzde 15) Ancak havayolu ile giriĢlerin iki il, (Samsun-Trabzon) karayolu ile giriĢlerin bir ilde (Artvin) yoğunlaĢmasına karĢın deniz yolu ile giriĢlerin 10 ile yayılmıĢ olması gerek hizmet vermede gerek ekonomik hareketlilikte sıklet merkezleri oluĢmasını engeller görünmektedir. Deniz yolu ile vatandaĢ giriĢ-çıkıĢlarının sayılarına bakıldığında 10 ilin üçünde bir yoğunlaĢma görülmektedir. 2005 yılında 45.972 giriĢ-çıkıĢın yaĢandığı Samsun‟da aynı rakam 2008 yılında 35.589‟a, 2005 yılında 31.007 giriĢ-çıkıĢın yaĢandığı Zonguldak‟ta aynı rakam 2008 yılında 29.850‟le gerilerken, 2005 yılında 21.518 giriĢ-çıkıĢın yaĢandığı Trabzon‟da aynı rakam 2008‟de 36.103‟e yükselmiĢtir. En dramatik düĢüĢ ise 34

2005 yılında 11.001 giriĢ-çıkıĢın yaĢandığı Rize‟de aynı rakamın 2008 yılında 360 kiĢiye inmiĢ oluĢudur.

Hava, kara ve deniz yolu ile giriĢ-çıkıĢlar bir arada değerlendirildiğinde Karadeniz bölgesi illerinde Samsun, Trabzon ve Artvin ilk üç sırada yer almaktadır.

IV-4. Aynı değerlendirmeler vatandaĢ çıkıĢları temelinde yapıldığında elde edilen veriler giriĢlerle çok büyük farklılıklar içermemekte ancak karayolu ile giriĢlerde 2005-2008 döneminde yaĢanan artıĢa karĢın (yüzde 3.5) hava ve deniz yolu ile giriĢlerde yüzde 2-3 oranında bir azalma görülmektedir.

2007 yılında Türkiye‟den havayolu ile çıkıĢ yapan vatandaĢların sayısı 6.250.261, Karadeniz bölgesi illerinden çıkıĢ yapanların sayısı 62.801, 2008 yılında aynı rakamlar sırası ile 6.713.398 ve 60.345‟dir. ( 2007 yılında yaklaĢık yüzde 10, 2008 yılında yüzde 9)

35

2005 yılında Samsun‟dan havayolu ile çıkıĢ yapanların sayısı 29.586 iken aynı rakam 2008‟de 25.573‟e gerilemiĢtir. Samsun‟daki bu azalmaya karĢın aynı rakamlar Trabzon için 2005 yılında 28.171 ve 2008 yılında 34.772 olarak gerçekleĢmiĢtir.

Deniz yolu ile çıkıĢ gerçekleĢen illere bakıldığında 2005-2008 yılları arasındaki değerlendirmede Samsun, Giresun, Ordu, Rize illerinde azalma, Sinop, Trabzon, Zonguldak, Kastamonu, Bartın illerinde artıĢ olduğu gözlemlenmektedir. ÇıkıĢlarda en büyük artıĢ Trabzon‟da (2005‟de 11.197, 2008‟de 18.090), en büyük azalma Rize‟de (2005‟de 5.568, 2008‟de 289) görülmektedir. Deniz yolu ile çıkıĢlarda en hareketli ilk üç il Samsun, Trabzon ve Zonguldak‟tır.

IV-5. 2008 yılı verilerine göre Karadeniz bölgesinde hudut kapısı kimliğini taĢıyan illerimizden giriĢ yapan vatandaĢ sayısı 394.864, çıkıĢ yapanların sayısı 389.535 olmak üzere toplam 784.399‟dur. Bu rakam 2008 yılında hava-karadeniz ve demiryolu ile Türkiye‟ye giriĢ yapan 9.690.814 ve çıkıĢ yapan 9.869.521 olmak üzere toplam 19.560.335 vatandaĢımızın yaklaĢık yüzde 4‟ünü oluĢturmaktadır.

36

Bu oran toplam rakamlara bakıldığında minimal bir değeri ifade ediyor olsa da, yukarıda belirtilen toplam yüzde 4‟ün Karadeniz bölgesi illeri arasında özellikle dört ilde yoğunlaĢtığı dikkate alındığında anılan iller temelinde (Trabzon, Artvin, Samsun, Zonguldak) sosyo-ekonomik bir artı değer sağlamakta olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu verilerin Türkiye-Ermenistan ve Azerbaycan‟ı birbirine bağlayan ve Orta Asya ülkelerine uzanacak demiryolu projesi hayata geçtiğinde olumlu yönde değiĢeceği ve bölgedeki sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel yapı üzerinde de aynı olumlulukta değiĢimler sağlayacağı dikkatlerden uzak tutulmamalıdır.

37

V. EKONOMİ Karadeniz Bölgesi genelinde ekonomik verilere değiĢik bir bakıĢ açısı ile yaklaĢıldığında olumlu ve olumsuz hareketliliklerin eĢ zamanlı olarak gerçekleĢtiği görülmektedir.

Bu bağlamda „ĠĢ Demografisi‟ne iliĢkin veriler irdelendiğinde elde edilen sonuçlar aĢağıda verilmektedir.

2008 yılında Türkiye genelinde 4.903 Ģirket kurulurken Karadeniz bölgesinde faaliyete geçen Ģirket sayısı 2.510 olarak gerçekleĢmiĢtir. (Türkiye genelinin yaklaĢık yüzde 50‟si) Aynı yıl Türkiye genelinde 9.578 Ģirket faaliyetini tatil ederken Karadeniz bölgesinde kapanan Ģirket sayısı 345 olmuĢtur. 2008 yılında Ģirket kurulması açısından büyük bir canlılığın yaĢandığı Karadeniz bölgesinde kapanan Ģirket sayısı da son derece az olmuĢtur. 2009 yılında Türkiye genelinde 44.472 yeni Ģirket kurulmuĢ, bunların 2.258‟i yine Karadeniz bölgesinde faaliyete geçmiĢtir. Kurulan Ģirket sayısında 2008 ve 2009 yılları arasında Karadeniz bölgesinde büyük bir farklılık görülmemekle birlikte Türkiye‟de 2009 yılında faaliyete geçen Ģirket sayısındaki artıĢ Karadeniz bölgesinde sayısal 38

anlamda önemli bir değiĢiklik olmamasına karĢın yüzdeyi aĢağıya çekmiĢtir.

(YaklaĢık yüzde 5)

KARADENİZ BÖLGESİ İŞ DEMOGRAFİSİ 2008

2009 5.321 2.557 2.731

2.510 2.258

2.356

345 393

Kurulan Şirket Sayısı

Kapanan Şirket Sayısı

Kurulan Ticarethane Sayısı

Kapanan Ticarethane Sayısı

Karadeniz Bölgesi

2009 yılında Karadeniz bölgesinde kurulan 2.258 Ģirkete karĢın 393 Ģirketin kapanmıĢ oluĢu aynı yıl Türkiye genelinde 10.395 Ģirketin kapanmıĢ olması ile birlikte dikkate alındığında 2008 ve 2009 yıllarında Ģirket faaliyetleri bağlamında istikrarlı bir yapının varlığını akla getirmektedir.

Ancak iĢ demografisi ticarethane temelinde değerlendirildiğinde aynı olumlu tablo tekrarlanmamaktadır. ġöyle ki 2008 yılında Karadeniz bölgesinde toplam 2.557 ticarethane kurulurken daha önceki yıllarda kurulanlarla birlikte 5.321 ticarethane kapanmıĢ, 2009 yılında 2.731 ticarethanenin kuruluĢuna karĢın bu defa kapanan ticarethane sayısı 2.356 olmuĢtur.

Bu veriler ĢirketleĢme konusunda Karadeniz bölgesinde kayda değer olumlu bir hareketlenmeyi iĢaret ederken küçük iĢletmeler tarzında algılanması olası ticarethanelerde aynı olumluluğu görebilmek mümkün değildir.

39

AraĢtırmamız alan çalıĢmalarını içermediği için ĢirketleĢmedeki artıĢ ve ticarethanelerin faaliyetlerindeki azalmanın köken alanlarına inerek nedenlerinin saptanması mümkün olamamıĢtır.

Ancak bu olumlu ve olumsuz tabloların aynı zaman dilimlerinde ortaya çıkmıĢ olması,

sermayenin

daha

profesyonel

yönetimi

ve

giriĢim

gücünün

profesyonellikle desteklenmesi olarak yorumlanabileceği gibi küçük iĢletmelerin ciddi darboğazlar yaĢamakta olduğu tarzında da değerlendirilebilir.

Bu konuda kesin bulgulara ancak alanda yapılacak incelemelerle varılabileceği ise ayrıca not edilmelidir. Bu verilerin değerlendirilmesinde dikkate alınması gereken bir ayrı nokta tescil edilen Ģirketlerin sermaye yapıları, iĢtigal alanları, tescil iĢlemleri sonrası faaliyete geçip geçmedikleri, yarattıkları istihdam ve katma değerlerin ölçülmesidir.

Karadeniz bölgesi illerine 2009 yılı itibarı ile açılan ve kapanan ticaret ünvanlı iĢyerleri genelinde bakıldığında Amasya, Çorum, Giresun, Samsun, Tokat, Trabzon, Zonguldak, Bayburt, Bartın, Düzce‟de kapanan ticarethanelerin sayılarının açılanlardan fazla, Bolu, Kastamonu, Ordu, Karabük‟te kapananların açılanlardan az, Artvin, GümüĢhane, Rize, Sinop‟ta yaklaĢık değerlerle eĢit olduğu görülmektedir.

Açılanlara oranla en fazla ticarethanenin kapandığı iki il Ordu ve Karabük olarak ortaya çıkmaktadır. (Ordu‟da açılan ticarethane sayısı 377, kapanan 551, Karabük‟te açılan ticarethane sayısı 80, kapanan 222‟dir. Sayısal olarak Ordu‟nun birinci sırada yer alıĢına karĢın oransal olarak Karabük birinci sıradadır.)

40

İl Bazında İşgücü Göstergeleri 2009 İŞGÜCÜNE KATILMA ORANI İl Adı

İŞSİZLİK ORANI

İSTİHDAM ORANI

Oran (%)

Bölge Sırası

Oran (%)

Bölge Sırası

Oran (%)

Bölge Sırası

Amasya

56,2

10

6,9

10

52,4

11

Artvin

64,0

2

5,6

4

60,4

2

Bolu

50,2

17

11,5

14

44,5

17

Çorum

56,1

11

6,3

6

52,5

10

Giresun

59,3

6

6,5

8

55,4

7

Gümüşhane

62,4

3

4,4

1

59,6

3

Kastamonu

51,7

15

7,3

11

47,9

15

Ordu

59,4

5

5,9

5

55,9

5

Rize

65,8

1

4,6

3

62,8

1

Samsun

55,6

12

7,3

11

51,6

12

Sinop

52,5

14

10,4

13

47,0

16

Tokat

53,5

13

5,9

5

50,4

13

Trabzon

59,7

4

6,6

9

55,8

6

Zonguldak

57,3

8

7,3

11

53,1

9

Bayburt

59,2

7

4,5

2

56,5

4

Bartın

57,2

9

6,4

7

53,6

8

Karabük

53,5

13

8,4

12

49,0

14

Düzce

51,2

16

14,6

15

43,8

18

Ġl bazında ĠĢgücü Göstergeleri 2009 yılı verilerine göre irdelendiğinde, bölgedeki iĢsizlik oranı yüzde 7.2‟dür. Ġstihdamda bölge ortalaması yüzde 52.9, iĢgücüne katılmada bölge ortalaması yüzde 56.9‟dür.

Bölge iĢsizlik ortalaması olan yüzde 7.24, iĢsizliğin en fazla olduğu ilk üç il özelinde irdelendiğinde bu iller sırası ile Düzce, (yüzde 14.6) Bolu, (yüzde 11.5) ve Sinop‟tur.(yüzde 10.4)

41

ĠĢsizliğin en düĢük olduğu Karadeniz bölgesi ilk üç ili ise sırası ile GümüĢhane, (yüzde 4.4) Bayburt, (yüzde 4.5) ve Rize‟dir. (yüzde 4.6) Ekonomik faaliyetlere göre ihracat ve ithalat rakam ve kalemlerine bakıldığında bölgenin sanayileĢmemiĢ yapısı açık biçimde ortaya çıkmaktadır.

42

EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE İHRACAT (BİN ABD DOLARI) Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri

Balıkçılık

Gümüşhane

Giresun

Çorum

Bolu

Artvin

Amasya

Türkiye

İl

Yıl 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

Toplam 63.167.153 73.476.408 85.534.676 107.271.750 132.027.196 12.136 17.758 8.947 22.235 26.062 13.092 24.590 27.477 60.063 91.620 14.064 22.635 25.155 33.877 47.013 34.385 54.992 61.395 80.551 112.353 69.115 117.225 102.885 100.306 113.248 119 42 9 140 8

000 $ 103.118 139.500 130.858 158.252 240.330 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 19 0 13 0 0 0 0 0

% 0,2% 0,2% 0,2% 0,1% 0,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

000 $ 1.619 926 1.390 1.356 1.675 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Elektrik, Gaz ve Su

000 $ 60.173 103.449 123.593 168.839 73.324 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

% 0,1% 0,1% 0,1% 0,2% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri 000 $ 1.354 258 425 1.399 1.882 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

43

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE İHRACAT (BİN ABD DOLARI) Balıkçılık İl

Yıl

Toplam

Trabzon

Tokat

Sinop

Samsun

Rize

Ordu

Kastamonu

000 $ 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

28.877 53.887 59.381 114.482 260.437 268.999 353.286 280.561 284.870 316.564 126.200 159.172 273.647 371.585 345.150 108.817 118.872 158.329 218.370 459.818 8.355 11.293 12.288 17.899 16.444 7.158 8.209 10.984 16.487 21.153 560.096 965.882 728.710 890.900 910.995

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 27 275 54 111 9 35 28 451 87 368 270 0 0 0 0 0 231 96 45 171 71

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,3% 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,3% 4,0% 0,7% 2,1% 1,6% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Diğer Sosyal, Toplumsal ve Elektrik, Gaz ve Su Kişisel Hizmet Faaliyetleri 000 $ % 000 $ % 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 2 0,0% 0 0,0% 12 0,0% 0 0,0%

Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri 000 $

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

44

EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE İHRACAT (BİN ABD DOLARI) Balıkçılık

Düzce

Karabük

Bartın

Bayburt

Zonguldak

İl

Yıl 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

Toplam 89.939 116.856 166.255 224.971 485.983 1.076 895 610 1.119 267 3.064 2.553 2.915 4.055 9.632 13.022 9.187 13.915 17.567 30.299 55.869 41.759 37.258 54.682 90.254

000 $ 280 412 336 371 838 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

% 0,3% 0,4% 0,2% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri 000 $ % 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0%

Elektrik, Gaz ve Su 000 $ 0 0 0 0 0 14 5 0 0 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 1,3% 0,6% 0,0% 0,0% 2,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri 000 $ 0 0 0 0 0 1.062 891 610 1.119 261 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 98,7% 99,6% 100,0% 100,0% 97,8% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

45

EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE İHRACAT (BİN ABD DOLARI) İmalat

Gümüşhane

Giresun

Çorum

Bolu

Artvin

Amasya

Türkiye

İl

Yıl 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

Toplam 63.167.153 73.476.408 85.534.676 107.271.750 132.027.196 12.136 17.758 8.947 22.235 26.062 13.092 24.590 27.477 60.063 91.620 14.064 22.635 25.155 33.877 47.013 34.385 54.992 61.395 80.551 112.353 69.115 117.225 102.885 100.306 113.248 120 43 9 140 8

Madencilik ve Taşocakçılığı

000 $ % 000 $ 59.579.116 94,3% 649.237 68.813.408 93,7% 810.241 80.246.109 93,8% 1.146.326 101.081.873 94,2% 1.660.895 125.187.659 94,8% 2.155.150 11.041 91,0% 308 17.087 96,2% 367 8.037 89,8% 110 18.276 82,2% 120 25.830 99,1% 188 12.817 97,9% 2 24.353 99,0% 51 27.348 99,5% 48 59.756 99,5% 121 78.739 85,9% 12.638 14.045 99,9% 18 22.583 99,8% 52 25.106 99,8% 40 33.838 99,9% 22 45.435 96,6% 51 31.711 92,2% 1 51.759 94,1% 5 56.762 92,5% 4 74.723 92,8% 1 105.341 93,8% 2 46.652 67,5% 97 83.910 71,6% 0 65.184 63,4% 0 71.784 71,6% 0 82.791 73,1% 0 119 99,2% 0 41 95,3% 0 9 100,0% 0 140 100,0% 0 1 12,5% 0

% 1,0% 1,1% 1,3% 1,5% 1,6% 2,5% 2,1% 1,2% 0,5% 0,7% 0,0% 0,2% 0,2% 0,2% 13,8% 0,1% 0,2% 0,2% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Tarım ve Ormancılık 000 $ 2.541.777 3.328.814 3.480.539 3.725.213 3.936.711 788 304 800 3.839 43 274 171 76 184 243 0 0 0 17 1.527 2.674 3.228 4.628 5.817 6.999 22.361 33.315 37.682 28.521 30.445 1 2 0 0 7

% 4,0% 4,5% 4,1% 3,5% 3,0% 6,5% 1,7% 8,9% 17,3% 0,2% 2,1% 0,7% 0,3% 0,3% 0,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 3,2% 7,8% 5,9% 7,5% 7,2% 6,2% 32,4% 28,4% 36,6% 28,4% 26,9% 0,8% 4,7% 0,0% 0,0% 87,5%

Toptan ve Perakende Ticaret 000 $ % 230.758 0,4% 279.812 0,4% 405.435 0,5% 473.923 0,4% 430.465 0,3% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 15 0,1% 5 0,0% 2 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 8 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 11 0,0% 11 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0%

46

EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE İHRACAT (BİN ABD DOLARI) Madencilik ve Taşocakçılığı

İmalat

Trabzon

Tokat

Sinop

Samsun

Rize

Ordu

Kastamonu

İl

Yıl 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

Toplam 28.877 53.887 59.381 114.482 260.437 268.999 353.286 280.561 284.870 316.564 126.200 159.172 273.647 371.585 345.150 108.817 118.872 158.329 218.370 459.818 8.355 11.293 12.288 17.899 16.444 7.158 8.209 10.984 16.487 21.153 560.096 965.882 728.710 890.900 910.995

000 $ 15.950 53.869 59.381 63.253 258.486 123.750 145.862 136.824 155.368 186.336 41.664 49.194 46.101 60.243 79.809 92.362 88.355 142.532 205.449 428.785 3.773 4.864 5.416 7.995 4.221 6.913 8.063 10.571 16.037 20.841 162.474 267.471 216.950 268.953 309.286

% 55,2% 100,0% 100,0% 55,3% 99,3% 46,0% 41,3% 48,8% 54,5% 58,9% 33,0% 30,9% 16,8% 16,2% 23,1% 84,9% 74,3% 90,0% 94,1% 93,3% 45,2% 43,1% 44,1% 44,7% 25,7% 96,6% 98,2% 96,2% 97,3% 98,5% 29,0% 27,7% 29,8% 30,2% 34,0%

000 $ 12.927 0 0 31.265 1.894 1.458 2.266 3.552 1.827 1.288 78.007 103.399 221.673 306.165 258.588 6 15 14 148 3 0 0 0 0 0 4 73 365 364 178 200 106 571 1.527 2.241

% 44,8% 0,0% 0,0% 27,3% 0,7% 0,5% 0,6% 1,3% 0,6% 0,4% 61,8% 65,0% 81,0% 82,4% 74,9% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,9% 3,3% 2,2% 0,8% 0,0% 0,0% 0,1% 0,2% 0,2%

Tarım ve Ormancılık 000 $ 0 17 0 0 57 143.791 205.158 140.184 127.674 128.939 6.529 6.579 5.873 5.170 6.725 16.174 30.286 15.673 12.640 30.806 4.554 5.978 6.786 9.536 11.953 241 72 47 87 135 397.136 698.209 511.072 620.364 599.352

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 53,5% 58,1% 50,0% 44,8% 40,7% 5,2% 4,1% 2,1% 1,4% 1,9% 14,9% 25,5% 9,9% 5,8% 6,7% 54,5% 52,9% 55,2% 53,3% 72,7% 3,4% 0,9% 0,4% 0,5% 0,6% 70,9% 72,3% 70,1% 69,6% 65,8%

Toptan ve Perakende Ticaret 000 $ % 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 19.964 17,4% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 8 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 161 0,1% 0 0,0% 124 0,1% 189 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 55 0,0% 0 0,0% 72 0,0% 78 0,0% 33 0,0%

47

EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE İHRACAT (BİN ABD DOLARI) Madencilik ve Taşocakçılığı

İmalat

Düzce

Karabük

Bartın

Bayburt

Zonguldak

İl

Yıl 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

Toplam 89.939 116.856 166.255 224.971 485.983 1.076 895 610 1.119 267 3.064 2.553 2.915 4.055 9.632 13.022 9.187 13.915 17.567 30.299 55.869 41.759 37.258 54.682 90.254

000 $ 87.945 94.670 138.088 210.919 459.312 0 0 0 0 0 3.036 2.553 2.915 4.055 9.630 11.244 8.414 12.805 17.036 30.243 22.440 24.591 30.545 49.383 83.356

% 97,8% 81,0% 83,1% 93,8% 94,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 99,1% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 86,3% 91,6% 92,0% 97,0% 99,8% 40,2% 58,9% 82,0% 90,3% 92,4%

000 $ 56 0 9 225 18.780 0 0 0 0 0 3 0 0 0 2 1.777 774 1.110 531 56 0 1 23 1 66

% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 3,9% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 13,6% 8,4% 8,0% 3,0% 0,2% 0,0% 0,0% 0,1% 0,0% 0,1%

Tarım ve Ormancılık 000 $ 949 21.281 27.021 13.457 7.053 0 0 0 0 0 25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 33.430 17.167 6.691 5.298 6.829

% 1,1% 18,2% 16,3% 6,0% 1,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,8% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 59,8% 41,1% 18,0% 9,7% 7,6%

Toptan ve Perakende Ticaret 000 $ % 708 0,8% 493 0,4% 803 0,5% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 4 0,0%

48

EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE İTHALAT (BİN ABD DOLARI) Balıkçılık

Gümüşhane

Giresun

Çorum

Bolu

Artvin

Amasya

Türkiye

İl

Yıl 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

Toplam 97.539.766 116.774.151 139.576.174 170.062.715 201.963.574 10.899 10.007 11.861 13.197 27.669 56.557 47.752 48.589 50.496 55.968 61.590 68.129 69.828 91.208 137.935 31.247 22.434 29.716 35.964 72.155 14.098 12.734 10.622 8.493 19.485 214 1.298 413 612 131

000 $ 7.868 24.233 32.627 30.935 41.125 0 0 0 0 0 0 0 13 27 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 93 39 144 111 42 0 0 0 0 0

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,7% 0,3% 1,4% 1,3% 0,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Diğer Sosyal, Toplumsal ve Elektrik, Gaz ve Su Kişisel Hizmet Faaliyetleri 000 $ % 000 $ % 9.923 0,0% 15.683 0,0% 15.465 0,0% 18.208 0,0% 14.551 0,0% 18.208 0,0% 28.265 0,0% 21.528 0,0% 32.320 0,0% 15.492 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 2 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0%

Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri 000 $ 867 5.985 1.073 2.395 1.696 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

49

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE İTHALAT (BİN ABD DOLARI) Balıkçılık İl

Yıl

Toplam

Trabzon

Tokat

Sinop

Samsun

Rize

Ordu

Kastamonu

000 $ 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

29.040 68.040 60.764 55.744 77.911 64.577 50.800 91.015 88.399 106.190 14.908 18.028 12.467 13.880 35.759 265.569 263.925 346.857 521.955 784.032 2.361 2.898 2.882 1.918 4.857 12.766 15.439 14.138 19.416 18.347 78.337 100.496 74.454 94.100 114.028

0 0 0 0 0 14 23 68 52 915 116 286 291 90 685 25 40 26 26 0 0 24 14 0 0 0 0 0 0 0 29 154 205 192 2.366

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,9% 0,8% 1,6% 2,3% 0,6% 1,9% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,8% 0,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% 0,3% 0,2% 2,1%

Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri 000 $ % 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 4 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 2 0,0% 0 0,0% 1 0,0% 1 0,0% 1 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 6 0,0%

Elektrik, Gaz ve Su 000 $ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri 000 $

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0

50

EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE İTHALAT (BİN ABD DOLARI) Balıkçılık

Düzce

Karabük

Bartın

Bayburt

Zonguldak

İl

Yıl 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

Toplam 89.939 116.856 166.255 224.971 485.983 1.138 1.146 2.841 2.311 1.129 7.154 9.820 15.989 16.692 8.143 61.740 118.664 189.361 143.695 270.110 41.277 63.251 62.541 58.349 67.120

000 $ 280 412 336 371 838 0 0 31 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

% 0,3% 0,4% 0,2% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 1,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri 000 $ % 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 4 0,1% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0%

Elektrik, Gaz ve Su 000 $ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 26 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri 000 $ 0 0 0 0 0 1.122 1.146 2.810 2.259 1.022 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 98,6% 100,0% 98,9% 97,7% 90,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

51

EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE İTHALAT (BİN ABD DOLARI) Madencilik ve Taşocakçılığı

İmalat

Gümüşhane

Giresun

Çorum

Bolu

Artvin

Amasya

Türkiye

İl

Yıl 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

Toplam 97.539.766 116.774.151 139.576.174 170.062.715 201.963.574 10.899 10.007 11.861 13.197 27.669 56.557 47.752 48.589 50.496 55.968 61.590 68.129 69.828 91.208 137.935 31.247 22.434 29.716 35.964 72.155 14.098 12.734 10.622 8.493 19.845 214 1.298 413 612 131

000 $ 80.447.302 94.208.255 110.378.826 133.938.136 150.252.335 7.858 8.781 11.469 8.816 13.433 20.347 19.768 25.331 12.348 9.739 48.838 59.534 63.320 79.734 114.595 17.425 14.146 18.297 19.013 51.267 2.173 5.895 4.411 4.753 4.651 214 579 413 612 131

% 82,5% 80,7% 79,1% 78,8% 74,4% 72,1% 87,7% 96,7% 66,8% 48,5% 36,0% 41,4% 52,1% 24,5% 17,4% 79,3% 87,4% 90,7% 87,4% 83,1% 55,8% 63,1% 61,6% 52,9% 71,1% 15,4% 46,3% 41,5% 56,0% 23,4% 100,0% 44,6% 100,0% 100,0% 100,0%

000 $ 10.980.937 16.321.199 22.033.762 25.314.075 35.649.704 0 0 0 3 3 22.846 25.473 22.599 37.961 46.172 0 3 16 0 6 0 0 26 439 89 190 0 0 0 6.337 0 0 0 0 0

% 11,3% 14,0% 15,8% 14,9% 17,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 40,4% 53,3% 46,5% 75,2% 82,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 1,2% 0,1% 1,3% 0,0% 0,0% 0,0% 31,9% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Tarım ve Ormancılık 000 $ 2.757.392 2.801.365 2.902.369 4.640.577 6.391.914 2.403 1.141 392 4.379 14.233 628 761 645 159 53 12.699 8.592 6.479 11.436 16.993 12.262 7.749 11.198 13.569 18.106 9.221 4.562 5.374 3.543 8.456 0 719 0 0 0

% 2,8% 2,4% 2,1% 2,7% 3,2% 22,0% 11,4% 3,3% 33,2% 51,4% 1,1% 1,6% 1,3% 0,3% 0,1% 20,6% 12,6% 9,3% 12,5% 12,3% 39,2% 34,5% 37,7% 37,7% 25,1% 65,4% 35,8% 50,6% 41,7% 42,6% 0,0% 55,4% 0,0% 0,0% 0,0%

Toptan ve Perakende Ticaret 000 $ % 3.319.794 3,4% 3.379.441 2,9% 4.194.758 3,0% 6.086.804 3,6% 9.578.987 4,7% 638 5,9% 85 0,8% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 12.736 22,5% 1.751 3,7% 0 0,0% 1 0,0% 0 0,0% 52 0,1% 0 0,0% 12 0,0% 38 0,0% 6.342 4,6% 1.560 5,0% 539 2,4% 192 0,6% 2.943 8,2% 2.693 3,7% 2.420 17,2% 2.237 17,6% 693 6,5% 85 1,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0%

52

EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE İTHALAT (BİN ABD DOLARI) Madencilik ve Taşocakçılığı

İmalat

Trabzon

Tokat

Sinop

Samsun

Rize

Ordu

Kastamonu

İl

Yıl 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

Toplam 29.040 68.040 60.764 55.744 77.911 64.577 50.800 91.015 88.399 106.190 14.908 18.028 12.467 13.880 35.759 265.569 263.925 346.857 521.955 784.032 2.361 2.898 2.882 1.918 4.857 12.766 15.439 14.138 19.416 18.347 78.337 100.469 74.454 94.100 114.028

000 $ 22.220 26.601 28.467 45.908 62.701 46.170 32.269 61.712 48.729 75.506 14.106 17.727 12.160 13.651 34.894 91.378 95.715 97.787 130.641 180.243 1.060 2.312 2.478 1.918 4.565 10.337 13.721 11.775 15.216 15.079 40.179 71.306 39.316 56.792 65.158

% 76,5% 39,1% 46,8% 82,4% 80,5% 71,5% 63,5% 67,8% 55,1% 71,1% 94,6% 98,3% 97,5% 98,4% 97,6% 34,4% 36,3% 28,2% 25,0% 23,0% 44,9% 79,8% 86,0% 100,0% 94,0% 81,0% 88,9% 83,3% 78,4% 82,2% 51,3% 71,0% 52,8% 60,4% 57,1%

000 $ 260 37.110 27.194 0 6.016 5.381 4.435 9.881 14.200 14.862 0 0 0 8 0 48.556 55.030 71.795 129.355 158.723 0 0 0 0 0 5 20 10 0 0 28.285 17.359 16.406 28.548 38.147

% 0,9% 54,5% 44,8% 0,0% 7,7% 8,3% 8,7% 10,9% 16,1% 14,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,0% 18,3% 20,9% 20,7% 24,8% 20,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 36,1% 17,3% 22,0% 30,3% 33,5%

Tarım ve Ormancılık 000 $ 6.560 4.329 5.103 9.837 9.190 12.719 13.906 18.104 23.769 14.547 686 15 15 132 179 56.765 34.142 25.038 76.833 145.886 1.300 562 391 0 292 2.385 1.699 2.352 4.199 3.268 8.757 10.394 17.051 8.066 7.093

% 22,6% 6,4% 8,4% 17,6% 11,8% 19,7% 27,4% 19,9% 26,9% 13,7% 4,6% 0,1% 0,1% 1,0% 0,5% 21,4% 12,9% 7,2% 14,7% 18,6% 55,1% 19,4% 13,6% 0,0% 6,0% 18,7% 11,0% 16,6% 21,6% 17,8% 11,2% 10,3% 22,9% 8,6% 6,2%

Toptan ve Perakende Ticaret 000 $ 0 0 0 0 0 293 168 1.250 1.649 360 0 0 0 0 0 68.843 78.998 152.210 185.100 299.178 0 0 0 0 0 40 0 0 0 0 1.086 1.283 1.475 502 1.258

53

% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,5% 0,3% 1,4% 1,9% 0,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 25,9% 29,9% 43,9% 35,5% 38,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 1,4% 1,3% 2,0% 0,5% 1,1%

EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE İTHALAT (BİN ABD DOLARI) Madencilik ve Taşocakçılığı

İmalat

Düzce

Karabük

Bartın

Bayburt

Zonguldak

İl

Yıl 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008

Toplam 935.916 1.441.075 1.680.897 1.600.043 2.191.787 1.138 1.146 2.841 2.311 1.129 7.154 9.820 15.989 16.692 8.143 61.740 118.664 189.361 143.695 270.110 41.277 63.251 62.541 58.349 67.120

000 $ 644.371 954.392 979.220 904.696 1.107.312 0 0 0 0 0 3.423 4.794 6.802 9.781 6.949 26.222 26.268 93.308 66.504 133.837 27.121 47.617 51.048 41.029 51.616

% 68,8% 66,2% 58,3% 56,5% 50,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 47,8% 48,8% 42,5% 58,6% 85,3% 42,5% 22,1% 49,3% 46,3% 49,5% 65,7% 75,3% 81,6% 70,3% 76,9%

000 $ 269.798 428.634 649.669 651.226 977.658 15 0 0 52 82 182 89 3.053 4.331 273 34.848 91.594 95.936 77.188 133.787 0 0 99 69 2

% 28,8% 29,7% 38,7% 40,7% 44,6% 1,3% 0,0% 0,0% 2,3% 7,3% 2,5% 0,9% 19,1% 25,9% 3,4% 56,4% 77,2% 50,7% 53,7% 49,5% 0,0% 0,0% 0,2% 0,1% 0,0%

Tarım ve Ormancılık 000 $ 319 726 1.168 660 631 0 0 0 0 0 3.544 4.936 6.134 2.580 921 10 317 117 0 0 14.156 15.600 11.395 17.180 15.502

% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 49,5% 50,3% 38,4% 15,5% 11,3% 0,0% 0,3% 0,1% 0,0% 0,0% 34,3% 24,7% 18,2% 29,4% 23,1%

Toptan ve Perakende Ticaret 000 $ % 21.427 2,3% 57.323 4,0% 50.828 3,0% 43.461 2,7% 106.121 4,8% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 659 1,1% 485 0,4% 0 0,0% 3 0,0% 2.486 0,9% 0 0,0% 34 0,1% 0 0,0% 71 0,1% 0 0,0%

Ġhracat gruplarına bakıldığında denize kıyısı olan Karadeniz bölgesi illeri genelinde balıkçılık alanında ihracat yapabilen üç ile rastlanmaktadır. (Samsun, Sinop, Zonguldak) Samsun ve Zonguldak‟tan yapılan balıkçılık ürünleri ihracatı binde oranlarla ifade edilmekte, Sinop‟ta ise maksimal değer olarak 2005 yılında yüzde 4‟e ulaĢmıĢ olsa da sonraki yıllarda yüzde 1‟lere inmiĢ görünmektedir. (2008 yılı yüzde 1.6) 54

Bölgenin ihracat kalemlerini daha çok imalat, madencilik ve taĢocakçılığı, tarım ve ormancılık ürünleri oluĢturmaktadır. Anılan gruplar ve değerlere iliĢkin tablolar bölge ve il özelinde Türkiye geneli ile karĢılaĢtırmalı olarak verilmiĢtir.

55

VI. TARIM ve MEYVECİLİK Karadeniz bölgesinde iĢlenen tarım alanları, alan kullanımı, üretilen tahıllar ve diğer bitkisel ürünler, kök ve yumru sebzeler ile meyvesi için yetiĢtirilen sebzeler, örtülü sebze ve meyve üretimi (seracılık) cins ve miktarları itibarı ile tablolar ve grafikler halinde ayrıntıları ile verilmektedir.

56

57

58

59

60

61

62

63

Tüm verilerin ortak değerlendirmesinden ulaĢılan sonuç tarım ve meyveciliğin Karadeniz bölgesi illerinde bir gerileme içinde olduğu, bu nedenle destekleme çalıĢmalarına ihtiyaç duyulduğu noktasında yoğunlaĢmaktadır. Bölgenin temel ve en önemli girdisi ile istihdam olanağını sağlayan fındık ve çay üretimi ile elde edilen ürünlerin taban fiyat ve satın alma politikalarının bölge halkı için yaĢamsal öneme haiz olduğu gerçeği kurulacak iletiĢim ve konusundaki planlama ve iyileĢtirme çalıĢmalarını Karadeniz bölgesinde ayrı bir önem derecesine yükseltmektedir.

64

VII. MOTORLU KARA TAŞITLARI Karadeniz bölgesi illeri genelinde tescilli motorlu kara taĢıtları cins ve adetlerine göre iller ve 2005-2009 yılları itibarı ile tablolar ve grafiklerle verilmektedir.

65

AMASYA

ARTVİN

BARTIN

BAYBURT

BOLU

ÇORUM

DÜZCE

GİRESUN

GÜMÜŞHANE

KARABÜK

KASTAMONU

ORDU

RİZE

SAMSUN

SİNOP

TOKAT

TRABZON

ZONGULDAK