Ayvan 4

ERKAN OĞUR İSMAİL HAKKI DEMİRCİOĞLU

BİR

NAZIM HİKMET NECİP FAZIL

KIZ İSTEME VE KINA GECESİ

KAFKASÖR Portre:

FATİH ÖZTÜRK 92. yIL

7

MART 1

bu sayıda...

4-5 6-7

10-11

sağlık - alerjik rinit

dernek haberleri

sınava doğru

8

9

şavşat’ın baharla vuslatı

yöresel oyun- deve oynatma

14

23

12-13 fikir - dilimizin korunması

27 28-29

şavaşt’ta eğitimin ilk yılları

1516-17

30-31 33 32 34

şiir

morğel yayla şenlikleri

düğün- karikatür

basında ayvan

yöresel yemek - bulmaca

35

2021-22 2

18-19

fıkra ilan

24-25-26

İMTİYAZ SAHİBİ Şavşatlılar Kültür, Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği adına Erhan ALTUN erhan08altun@hotmail.com

E D İ T Ö R

Yazı işleri Müdürü ve Editör Barış YILDIZ barisyildizbaris@gmail.com Yayın Kurulu Ufuk GÜMÜŞ Deniz YAZAR Sinan TEMUR Tuncay ÇELİK Görsel Tasarım ve Fotoğraflar Sinan TEMUR sinan.temur@gmail.com Tuncay Çelik tunnay@superonline.com Kapak Tasarımı Tuncay ÇELİK Adres Fevzi Çakmak Mh. Havza Sk. No:13/2 SAMSUN Gsm: 05054554988 ayvan@gmail.com YEREL SÜRELİ YAYINDIR DERGİMİZ BAĞIŞ KARŞILIĞI TEMİN EDİLİR Basım tarihi: 2013

Sevgili AYVAN dergisi okuyucuları Dergimizin 4.sayısıyla tekrar karşınızdayız. Diğer sayılarımıza gösterdiğiniz ilgiden dolayı sizlere teşekkürü bir borç biliyoruz.

Bir yaz akşamıydı. Mevcudu on beşi geçmeyen bir arkadaş grubuyla derneğimizin lokalinde derneğimizle ilgili ileriye yönelik yapılması gereken şeyler hakkında konuşuyorduk. Şu an dergimizin yayın kurulunda yer alan arkadaşlarımız ve yönetim kurulumuz hep bir ağızdan aynı şeyi dile getirdik. O da derneğimizin dışa açılan bir penceresinin olması gerekliliğiydi.. Bize göre bunun için en etkili yol derneğimiz adına çıkacak olan, bizleri yöremiz ve hemşerilerimizle kavuşturacak, birleştirecek bir kültür-sanat dergisi çıkarmaktı. İşte bizler o heyecanla kolları sıvadık ve işe başladık. Nihayetinde 4.sayımızla Ayvan Dergisi 1. yılını doldurmuş olacak. Sıra derginin adının konulmasına gelmişti. Hepimizin bildiği gibi ‘’ayvan’’ dışarıya açılan oda, bölüm, balkon demektir. Dergimizin de dışarıya açılan yüzümüz olduğunu varsayarak dergimize ‘’AYVAN’’ ismini koyduk.

Bizler bu yeni sayımızla hem yöremize hem genele seslenmeyi düşünüp bu işi daha profesyonelce sürdürmenin adımlarını atmak istedik. Dergimizin kurumsal bir yapıya ulaştırılması için her zamanki gibi sizlerin desteğine, fikirlerinize ihtiyacımız vardır. Daha ilk sayımızdaki sunuş yazımda yöremize özgü bir deyiş kullanmıştım. ‘’Ağaç ağaca çatılarak bina kurulur’’ İşte bizler hep birlikte binamızı kurduk ve sıra bu binayı büyütmeye geldi. Şimdi bahar geldi, kanımız kaynıyor, umutlarımız yeşeriyorken, daha büyük bir aile için ‘’ayvanı büyütmek gerekir.’’ demek lazım.

BARIŞ YILDIZ Genel Yayın Yönetmeni

3

7

1921

2013

MART

92.

yIL

7 Mart Artvin`in düşman isgalinden kurtuluşunun 92. yıldönümünü Atakum Beledilyesi Egitim ve Eğlence Merkezi’nde coşkuyla kutladık. Atakum Belediye Başkanı Sayın Metin Burma’nın katılımıyla onurlandırdığı gecemizde tüm Artvin dostları unutulmaz bir gece geçirdiler.

Özer Gökçe(zurnacı) ve Risalet Yeni’nin (davulcu) çoşturup oynattığı misafirlerimiz, Şavşat’ın yetiştirdiği en güzel seslerden biri olan Sebahattin Hafızoğlu’nun sahneye çikmasıyla eğlenceği de doruğa çıkardı.

Kendine has yorumu ve tarzıyla icra ettiği Şavşat yöresine ait türkülerle izleyenlere bir daha unutamayacaklari anlar yaşattı.

Güçlü yorumu ve muhteşem

Şavsat’tan Orhan Gülcan ustanın derneğimize hediye ettiği Şavsat Evi açık arttırma usulunde 505TL’ye Gürlen Subaş’a satıldı. Çamlıca Emlak’ın sahibi ve müteahhit olan hemşehrimiz Gürlen Bey’e ve Orhan Gülcan Bey’e derneğimize katkılarından dolayı teşekkür ediyoruz.

Özgür Türemen ve arkadaşlarının hazırladığı müzik programı ile Şavşat’a uzakta olsak da memleket havasını dinlemiş olduk. Yöremizin en önemli enstrümanlarından olan ney Özgür’ün nefesiyle herkesi büyüleyip hatıralara götürdü.

4

Aylin Biber’ in yan flüt dinletisi ile geleceğimiz olan çocuklarmızın neler başarabildiğini bir kez daha görmüş olduk.Gecemize renk katan Aylin’i daha büyük konserlerde tekrar dinlemek ve alkışlamak herkesin ortak arzusuydu.

Konuklarımız Kafkas yöresi halk oyunları gösterisi ile muhteşem bir görsel şov yaşadılar sahnesiyle hemşehrilerini coşturan Sebahattin Hafızoğlu yönetim kurulunun başarılı ve azimli çalişmalarından duyduğu memnuniyetini ifade etti.Solistlerimizden Hava Hanimin güçlü sesi ve güzel yorumu gecemize renk katan önemli unsurlardandi. Artik bizden biri olan Hava Hanım kendisini Arvinlilerin arasında çok mutlu hissettiğini ifade etti.

Yönetim kurulu,anneler günü etkinliği ve pancarcı şenliği için çalışmalarına devam etmektedir.

Ayvan Dergisi editörleri dernek tarafından verilen plaketlerini aldılar

5

SINAVA doğru Emrah Evren

Psikolojik Danışman

YGSYLSSSSSSGS!!!?!! Üniversite sınavlarının ilki olan YGS (Yükseköğretime Geçiş Sınavı) ye giren milyonlarca öğrenci ve velinin heyecanı oldukça yüksek durumda.

Son birkaç yıldır uygulanan üniversiteye yerleşme sistemine göre, tüm öğrencilerin girmek zorunda olduğu bu sınav, baraj sınavı olma niteliği taşıyor. Meslek liselerinde okuyan öğrenciler bu sınava katılmadan sınavsız geçişle kendi alanlarındaki iki yıllık meslek yüksek okullarına yerleşme imkanına sahip olsalar da, geride kalan tüm lise türlerinin öğrencileri YGS barajını geçmeden haziran ayında yapılacak olan 2. basamak sınavlarına katılamıyor.

Bu sınav sonucunda adaylar YGS-1, YGS-2, YGS3, YGS-4, YGS-5 ve YGS-6 olarak nitelenen 6 farklı puandan herhangi birinden 180 ve daha yüksek bir puan alırlarsa; bu sınavda başarılı olmuş ve haziran ayında yapılacak olan ikinci basamak sınavlarına yani LYS(Lisansa Yerleştirme Sınavları) lere katılma hakkında sahip olmuş olacaklar.

LYS ler ise haziran ayı içinde 5 farklı oturumda yapılacak olup, adaylar tercih edecekleri meslek gruplarına göre belirledikleri LYS lere katılacaklar.

BEN NİYE BÖYLEYİM !!??

Bu kadar önemli bir süreçte sınav öncesi öğrencilerimizin bir kısmında, “çok eksiğim var, kendimi yeterince hazır hissetmiyorum, sınavda bir şeyler ter giderse” gibi olumsuz düşünceler geliştiğini çok sık görmekteyiz. Bu kadar önemli bir sınav öncesinde öğrencilerimizin bu şekilde hissetmesini gayet normal olarak karşılamakla birlikte bu konuda biraz destek almalarını da gerekli görmekteyiz. Şahsen ben meslek hayatım boyunca “Ben tamamen

hazırım, hiçbir eksiğim yok, sınav çok güzel geçecek” düşünceleriyle sınava giren bir lise öğrencisiyle hiç karşılaşmadım. Çünki bu düşüncelerin kaynağı; üniversite sınavının, ilkokul yıllarından beri öğrenci ve velilerin gündeminde olan bir konu olmasıdır. Bu kadar uzun bir süre gündemde tutulan, beklenen ve uğruna yıllar boyu hazırlık ve yatırım yapılan bir sınav öncesi rahat olmak neredeyse imkansız hale gelmektedir.

KAYGI

Kaygı; yaklaşmakta olduğu sanılan bir tehlikeden tedirginlik duyma durumudur. Sınav kaygısı dediğimizde ise; yaklaşmakta olan bir sınavın tehlike olarak algılanması ve bundan tedirginlik duyma durumudur. Üniversite sınavı; yukarıda belirttiğimiz gibi yıllarca odaklanılan, merkeze alınan bir konu oldukça, sonuçları hayati bir mesele gibi algılandıkça, öğrencilerin sınav kaygısı yaşamaması imkansız gibi gözükmektedir.

6

Kaygı ile başarı arasında çan eğrisi ilişkisi olduğu söylenir. Yani çok az kaygı ve çok yüksek kaygı başarıyı olumsuz etkilerken, orta düzey kaygı başarıyı maksimuma getirir.

Ben de meslek hayatımda bunu çok sık gördüm.

Sınavı hiç umursamayan düşük akademik başarıya sahip öğrencilerim çok rahatlar. Bırakın sınav kaygısını, sınava yönelik en ufak endişe duymuyorlar. Çok

başarılı, okulda derece yapan öğrencilerim ise; inanılmaz endişeliler, tam anlamıyla sınav kaygısı yaşıyorlar.

Ben her iki grup ile de yakından ilgilenmek gerektiğine inanıyorum. Orta düzey kaygıya sahip olan öğrenciler ise; sınavın çok önemli olduğunu biliyorlar ve şu son günleri bile harıl harıl ders çalışarak geçiriyorlar.

Tam bu noktada çok yüksek ve düşük kaygıya sahip öğrencilerimizin bir uzman desteği almalarını öneriyoruz.

VE BEKLENEN GÜN...

Bunun dışında eğer burada bir şeyler söylemek gerekirse; Sınav gecesi her zamanki saatinizde yatmalısınız ki; yatakta dönüp dururken stresiniz artmasın. Bunu dersken çok geç saatlerde yatmanızı kastetmiyoruz elbette.

Besin zehirlenmeleri riski olduğu için 1 gün öncesinde dışarıda yemek yemeyin, yenilmesi zorunlu ise mayonez, tavuk gibi çabuk bozulabilecek gıdalardan sakının, açıkta satılan gıdalar tüketmeyin.

Yine; Bir gün öncesinde gaz problemi oluşturacak kuru baklagil, lahana gibi besinlerden uzak durun, başarıyı olumsuz etkileyeceği için kızartma, birçok besinin bir araya gelmesiyle oluşan karışık yemekler, çok yağlı, ağır soslu yemekler tercih etmeyin, mümkün olduğu kadar hafif, yağsız besinler tüketin.

Sınav sabahı;stresle beraber mide bulantısı ve iştahsızlık olması çok doğaldır, bu yüzden diğer zamanlara göre daha az besin tüketmek isteyebilirsiniz, kendinizi zorlamayın. Çikolata ve basit şeker içeren tatlılar kan şekerinizi hızlı yükseltir ama sına süresi çok uzun olduğu için yeterli gelmez. Bunun yerine; muz, kivi, kuru incir ve kayısı, patates, yumurta gibi besinler tüketilirse kan şekeri daha uzun süre yüksek kalacaktır.

Ayrıca; sınava girerken her zamankinden çok farklı besinleri her zamankiden çok farklı miktarda tüketirseniz sınavda mide bulantısı ve karın ağrıları yaşama riskiniz vardır bu nedenle yukarıdaki önerileri lütfen ölçülü bir şekilde uygulayın. Hatta sınavdan günler önce böyle beslenin ki bünyeniz alışsın.

Son olarak şunu söylemeliyim ki; Hiçbir sınav sizlerin sağlığından ve mutluluğunda daha önemli değildir.

Unutmayın ki; sizleri önce sağlıklı ve mutlu daha sonra iyi bir mesleğe sahip olarak görmek isteriz. Hepinize başarılar diliyor sevgilerimi gönderiyorum.

ALİ KEREM MAVRUK Arı Burnu İlkokulu 7. Sınıf öğrencisi Mustafa Mavruk ile Gülcan Gül’ün çocukları olan Ali Kerem 3 yıldır üstün yetenekli öğrencilerin gidebildiği Bilim Sanat Merkezi’ne devam ediyor.

Ali Kerem’in göğsümüzü kabartan başarılarından bazılarını değerli Ayvan dergisi okuyucularıyla paylaşarak sevincimizi çoğaltalım istedik.

-2011-2012 yılında Bilim Kahramanlarının düzenlediği 8. Uluslar Arası Robot Turnuvası’nda 3.lük -Matematik-Fen Olimpiyatlarında Samsun Bilim Sanat Merkezini temsil. (6 Nisanda Türkiye finallerine katılacaktır.)

-Dünya çapında düzenlenen Rusya Bilim Olimpiyatları’nda yapılan elemeleri matematik ve biyoloji alanında geçerek 1 Mayıs’ta Samsun’da yapılacak dünya finallerine katılmaya hak kazanmıştır.

7

ALERJİK RİNİT Op. Dr. Ayhan ÖZDEDE Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Odyoloji Uzmanı

Alerjik rinit, çoğunlukla ömür boyu devam eden ancak ileri yaşlarda şiddeti azalabilen,burun mukozasının alerjen denilen maddelerle ortaya çıkan iltihabıdır. Yıl boyu sürebildiği gibi, bazen belli mevsimlerde şiddeti artabilmektedir. Bu şekline “mevsimsel alerjik rinit” ya da “saman nezlesi” denilmektedir.

Alerji, yabancı bir madde (alerjen) ile karşılaşıldığında ortaya çıkan bir grup reaksiyondur. Oluşan reaksiyonlar sonucunda bazı aracı maddeler ortaya çıkmakta, bu maddeler vücudun değişik yerlerini etkilemektedirler.

Göz etkilendiğinde alerjik konjonktivit (göz nezlesi), cilt etkilendiğinde deri döküntüleri (kurdeşen, kontakt dermatit ya da ürtiker), akciğerler etkilendiğinde astım hastalığı ve burun etkilendiğinde de alerjik rinit ya da bunun özel bir şrkli olan saman nezlesi oluşmaktadır. Bu hastalıkların birkaçı aynı anda bir arada görülebilmektedir. Örneğin astımı olan kişilerde %70’e yakın oranda alerjik rinitte bir arada bulunabilmektedir.

Alerji, bazı durumlarda hayatı tehdit eden anaflaksi denilen şiddetli şekliyle de görülebilmektedir ancak sıklığı fazla değildir. Toplumda ortalama %20 oranında görülen alerjik rinit, anne ya da babanın birinde alerji olduğunda %30, her ikisinde olduğunda %60 oranında çocuklarında da ortaya çıkmaktadır. Kalıtsal ve genetik faktörlerin rol oynadığı alerjik rinitin ortaya çıkmasında çok sayıda alerjen rol almaktadır. Bunlar; yiyecekler, havada uçuşan polenler, ev tozları ve bunların içinde gözle görülmeyen küçük canlılar (akarlar, mite’lar), hayvan tüyleri, yünlü ve tüylü giyecekler, takılar, kimyasallar ve aklınıza gelebilecek daha birçok maddedir. Özellikle sanayi ürünlerinin ve kimyasal madde kullanımının yaygınlaşması ile alerjik hastalıkların görülme sıklığı da giderek artmaktadır.

Alerjik reaksiyon kişiye özel bir durumdur. Farklı kişiler farklı maddelere farklı alerjik reaksiyonlar gösterebilirler veya hiç alerjik reaksiyon göstermeyebilirler. Alerjiye yatkınlık kalıtsaldır ve genetik faktörler rol oynar.

Alerjik rinit’te, özellikle ağız, burun, gözler, boğazda kaşıntı ortaya çıkar. Burun akıntısı ve gözlerin sulanması tipiktir. Öksürük, burun tıkanıklığı ve koku alma bozukluğu ortaya çıkabilir. Bazen bu belirtilere hırıltılı solunum eşlik edebilir. Hastalığın tanısında en önemli şey hastanın öyküsüdür. Yılın hangi dönemlerinde, nelerle karşılaşıldığında rahatsız olunduğu sorulmalıdır. Bazı hastalarda, muayene bulguları yapılacak tetkikler ve

8

testlerden daha önemlidir. Alerji testleri her zaman kesin sonuç vermeyebilir. Muayenede; burun mukozalarında solukluk, ödem gibi özel bulgular vardır. Bazı hastalarda burun içinde tıkanmaya yol açan polipler görülebilmektedir. Tanı için alerji testleri ve bir takım kan tetkiklerinden yararlanılır.

Alerjik rinitli hastaların dikkat etmesi gereken şeyler şunlardır: Alerjen biliniyorsa uzak kalınması ya da korunulması, yaşanılan ortamın temiz tutulması ve havalandırılması, küf mantarlarının üremesine neden olabilecek şekilde aşırı nemli olmaması, tüylü hayvanların ve çiçeklerin evden uzaklaştırılması, yünlü-tüylü eşyalar ve giyeceklerin yerine sentetik ve pamuklu olanların tercih edilmesi, aşırı toz tutabilecek ve içerisinde alerji yapabilecek küçük canlıların üremesine olanak sağlayan halı gibi örtülerin kaldırılması.

Alerji tedavisinde en ilk ve en önemli adım, alerjeni tespit etmek ve onunla karşılaşmaktan kaçınmaktır. İkinci sırada ilaçlar gelmektedir. Antihistaminik denilen bir grup ilaç ve steroidlerin sprey damla, hap gibi değişik formları kullanılmaktadır. İlaçlar; alerjenle karşılaşıldığında vücutta yapılan ve reaksiyonları başlatan maddelerin salınmasını engelleyerek yakınmaları azaltmakta, burun akıntısını, burun içindeki doku ödemini, gözlerdeki sulanmayı, hapşırma nöbetlerini kontrol ederek yarar sağlamaktadırlar.

Alerjik rinit ömür boyu devam etse de yaşla beraber şiddeti azalır. Uygun tedavi ve önlemlerle hastalığın şiddeti ve atak sayısı azaltılabilir.

ŞAVŞATLININ BAHARLA VUSLATI

Y

ine ilkbahar yine yeni umutlar. Cemreler düşer önce toprağa sonra havaya ve suya.

Güneş yüzünü göstermeye başladığında içimizde bir kıpırtı, bir heyecan başlar. İnsanlar yeni bir umut taşır içlerinde. Karlar erimeye başlar Kaçkarlardan,Arsiyan’dan; tabiat da atmıştır üzerinden yükünü. Ve Şavşat gelinliğini giyinmeye başlar . Çoruh heyecana gelir, dağa taşa türküsünü söyler. Yöre halkı kulak verir Çoruh’un sesine, kanı kaynar, kalplerine düşecek cemreyi bekler. İçimizdeki çiçekler tomurcuğa duradursun uzaklardan bir ses böler uykumuzu “gel” diye. Memleket bizi bekler, sürü, tarla, dağ taş bizi bekler. Bizler de cevap veririz bu sese.

Ege’de bahar denizdir, Kordon’da bir fincan kahvedir, Akdeniz’de turizmdir ama Artvin’de kara lastiktir, deredir, kuştur ağaçtır, sılaya kavuşmadır, Çoruh’ta eriyen kar sularının yarışıdır. Yurdun dört bir yanından gurbetçiler yavaş yavaş akın ederler köylerine . Hepsinin bir gayesi vardır. Kimi eskiyen evini onarmak için erken gelmiştir, kimisi nine dedeye yardıma koşmuştur. Ama bahar deyince Şavşat’ta en önemli şey iştir, güçtür, çalışmaktır. Bahar dedin mi hayvanlarımızın dışarıya çıkma vakti gelmiştir, özgürlüklerine kavuşur, onlar da göğe bakıp derin bir nefes çekerler. Kadınlar sonbaharda dökülen gazel ve karların sebep olduğu taşları bahçe, çayır ve tarlalardan temizlerken , erkeklerse yine karların sebep olduğu bozulan çeper ve yüksek yerlerdeki yerleşim yerleri olan mezralarda çatıların onarımı ve tamirati ile işe koyulurlar. En çok da arıcılar bekler belki de baharı; kovan içi temizlik yapılacaktır, kovanlar açılır, özenle muayenesi yapılır.

Arılar da bal yapacağı çiçeği özlemiştir.Yine bahar deyince bir başka ve belki de en önemli şey gelir aklımıza. “YAYLA’… Mayıs ayı geldiğinde yayla hazırlıkları başlamıştır köylerde, hayvanlar daha geniş otlaklara kavuşacaktır ve bizler de peynir, yağ hazırlayacağızdır. Bahar denince ne çok şey çıkıyor önümüze değil mi? Oysa bugün buralarda ıslanmış toprak kokusuna hasret kalıyoruz. Oysa ilkbahar bizlere tüm servetini döker Artvin’de.Yeşilin onlarca tonu adeta birbiriyle yarışır daha cezbedici olmak için. İşte bu yüzden özeldir bahar Artvin’de.

Yazları Artvin’e gittiğimde büyükbabamdan hep şu cümleyi duyardım. Yarın bir ‘’MERKEZ’E gideyim…

MERKEZ’E inmek orada ilçeye inmektir..Kışın karlar yolu kapatır ve haliyle kış boyu –önemli bir iş olmadığı takdirde- merkeze inilmez, tüm ihtiyaçlar önceden depolanır. İşte karlar erir, yollar açılınca tabiat cana gelince yollara canlılık gelir, insanlar merkeze akın eder ihtiyaçlarını gidermek için. İlçeye inmek bile baharla popüler olur Artvin’de, başlı başına bir olaydır adeta. Şimdi sorarım size Artvin’de bahar sadece bahar mıdır yoksa yeni bir yaşam mıdır?

Ne güzel demiş CAHİT SITKI: “İlk sevgilimin gülüşüne benzer Bir nisan havası … İşte bizler hala ilk sevgiliye aşığız, ilk sevgiliye koşarız her bahar aynı heyecanla...

BARIŞ YILDIZ Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni

9

Sevgili Okurlarım, Ben Metin KAYA, 1943 Şavşat ilçemize bağlı Ilıca köyünde doğdum. İlkokulu köyümde, ortaokulu Şavşat’ta, lise ve öğretmen okulunu Artvin’de, yüksekokulu ise Ankara’da okudum. 29 yıl öğretmenlik yaptıktan sonra emekli oldum. 15 yıl da dershanelerde yöneticilik yaptım. Şimdi sizlere hayatımla ilgili gerçek bir öykü sunuyorum. Umarım gençlerimize güzel bir örnek olur.

SARI DEFTER

1959 yılında ilkokulu çok iyi derece ile bitirdim. Babam okumama izin vermedi. Koyun çobanlığına başladım.

Arkadaşlarım ise Şavşat’ta ortaokula başladılar.

Köyümüzde görev yapan başöğretmen Mehmet TOPÇU, kardeşimin kirvesidir. Bir akşam bize gelmişti.

Söz eğitimden açıldı. Mehmet Öğretmen babama “Metin’i neden okutmuyorsun?” dedi. Babam cevap vermedi.

Mehmet Öğretmen devam etti. “Geçen akşam tüm öğretmenlerle bir yerde oturuyorduk, Osman ÇELİK ve Raif DEMİR öğretmenler, bu köyde okuması gereken Metindi. Ama ailesi onu okula vermedi diye üzüntülerini dile getirdiler.” Mustafa KAYA ise öğretmenlerin sözünü keserek “O geri zekalının birisidir. Sizin düşündüğünüz gibi değil” dedi. Osman öğretmen itiraz etti. “Ben 5. sınıfları okuttum, Metin sınıfın en iyisiydi. Pekiyi ile diploma aldı. Sen neden o çocuğu küçük düşürüyorsun” diye kızdı. Doğrusu ben de çok içerledim. “Bunun için Metin’i okutmalısın” dedi. Rahmetli babam, beni okutmayacağını ve malımızın, koyunumuzun ve arazimizin olduğunu söyledi ve çalışıp yesin dedi. Okumasına gerek yok diyerek kesip attı. Annem “Oğlunu geri zekalı, aptal durumuna soktular. Hiç mi üzülmüyorsun?” diye sordu. Babam ise “Söylesinler. Ben oğlumun aptal ve geri zekalı olmadığını biliyorum.” diyerek konuyu kapattı. Mehmet Öğretmen kollarını yana açarak ne yapalım benden söylemesi diyerek kalkıp gitti.

Babam yatınca annemle baş başa kaldık. Annem “Bak oğlum, mahalledeki senin yaşıtlarının hepsi ortaokula yazıldı. Bir sen kaldın. Okumak istiyor musun?” dedi. Çok istiyorum, dedim. Annem kalktı. Kete (çörek) yapmak için hamur yoğurdu. Elbiselerimi yıkadı. Annem “Beni dinle, baban sabah seni koyun otlatmaya gönderecek. Sen yalandan hastalan, karnım ağrıyor de ve baban koyunu otlatmaya götürünce sen Şavşat’a git ve ortaokula kaydol.

10

Oku kendini kurtar, bizim gibi cahil kalma’ dedi. Anneme teşekkür ettim ve yattım. Sabaha kadar hiç uyuyamadım.

Babam odama gelince hastalık numarasını çok iyi oynadım.

Babam numaramı yutmadı ama fazla da üstelemedi.

Annem gece babamın cebinden 10 TL aşırmış. O zaman 10 TL çok para. Elbiselerimi giydim, kahvaltımı yaptım. Görmediğim ve yol iz bilmediğim Şavşat’a doğru koşar adımlarla yol aldım. Her gördüğüm kişiye yolu sordum.

Köyümüz ile Şavşat arası yaklaşık 30 km’dir. Yol kağnı yoluydu, araba yok. 8 saatlik yolu koşarak 6 saatte aldım. Sudan çıkmış gibi terden sırılsıklamdım. Şavşat’ın meydanında bir çeşme vardı. Yüzümü yıkadım, acıkmıştım. Çeşmenin yanına oturdum. Annemin hazırladığı çörekleri yedim.

Bu kadar çok insanı ilk kez görüyordum.

Kaybolmaktan ve arkadaşlarımı görememekten korktum.

Oradan geçen bir yaşlı adama ortaokulun nerede olduğunu sordum. Çarşının üst başında olduğunu söyledi ve bastonuyla yolu gösterdi.

Okul henüz dağılmamıştı. Giriş kapısında beklemeye başladım. Bir süre sonra Kemal, Nuri, Rahmi, Vahdettin ve diğerleri çıktı. Vahdettin, amcamın ve teyzemin oğludur. Beni görünce çok sevindi, boğazıma atladı ve kucaklaştık.

O geceyi arkadaşlarımın yanında geçirdim. Sabah onlar okula gitti. Aile dostumuz Milli Eğitim Müdürü Asım ÖZBEK’in yanına gittim. Velim olmasını ve okula kaydımı yaptırmasını istedim. Kabul etmedi ve evime dönmemi tavsiye etti.

Gerisingeri okula gittim. Okul Müdürü Vahdettin YILDIZ’ın kapısına vurarak içeri girdim. Çatık kaşlarıyla ve sert ses tonuyla “Ne istiyorsun evlat?’ diye sordu. Nefes almadan tüm gelişmeleri anlattım. Okumak istediğimi söyledim. Yerinden kalkarak yanıma geldi. “Evlat okullar açılalı 1 ay oldu, kayıtlar kapandı. Şimdi git seneye yazılırsın.” dedi. Israr ettim, evden kaçtığımı ve geri dönemeyeceğimi, okumak istediğimi söyledim. Kaşlarını çattı, gözleri parladı. Kolumdan tutup dışarıya çıkardı ve son sözümü söyledim evlat, şimdi kaybol, dedi. Kapıyı kapattı.

Pes etmek niyetinde değildim. Teyzemin oğlu Vahdettin’in sınıfına girdim. Arkaya geçerek oturdum.

Rahmetli İbrahim YILDIZ derse girdi. Çok güzel bir matematik dersi verdi. Ders bitiminde 3 soruyu ödev olarak verdi.

Ders çıkışında küçük bir sarı defter ve bir kalem aldım.

Yemekten sonra arkadaşlarım yattı. Ben masaya oturdum.

Soruları çözmeye çalıştım. İlk soruya sabaha kadar çalıştım. Çözemedim. Sarı defter bitti. Sabah oldu ve okula gittik.

Ders matematikti. İbrahim öğretmen içeri girdi. İlk sözü “Ulan inekler ödevinizi yaptınız mı?’ oldu. Sınıfta çıt yok. Not defterini çıkardı. Soruyu tekrarladı. Biriniz de mi yapmadınız? dedi. Yine sınıfta çıt yok. Yanımda oturan Nuri ayağa kalkarak Metin yaptı hocam dedi. İbrahim öğretmen bana dönerek ‘gel bakalım hazret’ dedi. Sarı defteri alarak, çekinerek ve de korkarak tahtaya çıktım. Öğretmen defteri aldı inceledi. “Ulan inek ne bu bakkal defteri” dedi. Cevap vermedim. Çenemden tutarak başımı yukarı kaldırdı. Gözlerimin şişmiş olduğunu gördü.

“Sen içki mi içtin? Gözlerin şişmiş” dedi. Başımı öne eğerek hocam içki içmedim soruları çözebilmek için sabaha kadar yatmadım, uykusuzum dedim. Otur yerine, dedi. Arkasından “Dur, numaran kaç?” dedi. Numaram yok hocam dedim.

“Neden?” diye sordu. Müdür Bey beni kaydetmedi dedim. İbrahim Hoca’m sandalyesine oturdu ve olayı baştan anlat bakalım dedi. Başımdan geçenleri bir bir anlattım. Gözleri yaşardı, yerinden kalktı, elimden tuttu ve benimle gel , dedi.

Sarı defteri de almayı unutmadı.

Bir üst kattaki müdür odasına çıktık. Kapıya vurmadan içeri girdi. Vahdettin YILDIZ beni görünce çok kızdı. Yine mi sen çık dışarı dedi. Zile basarak hizmetliyi çağırdı. İbrahim Öğretmen ile Vahdettin YILDIZ amca çocuklarıdır. Biri müdür diğeri müdür yardımcısıydı. İbrahim Öğretmen, Vahdettin YILDIZ’ın sağ koluydu. Halk, öğrenciler ve öğretmenler onu çok severlerdi. Öğretmenlere “hazret”, öğrencilere de hep “Ulan inekler”der, kızlara fazla yüz vermezdi.

“Bak Müdür Bey bu çocuk okula kayıt olacak” dedi İbrahim Hoca. Müdür Bey ise olmaz, kayıtlar kapandı, okullar bir ay oldu açık” dedi. Bu iş olmaz kayıtları milli eğitime gönderdim, dedi. İbrahim Hoca “Ben onu bunu anlamam. Ya ben ya bu çocuk. Velisi ben olacağım ve bu çocuğu kaydedeceğiz. Aksi halde görevimden istifa ederim. Seçimini yap” dedi. Sarı defteri müdüre uzattı ve bak bakalım böyle bir çalışmayı senin hangi öğrencin yapar dedi.

Vahdettin Öğretmen sarı defteri açtı ve inceledi. İkinci sayfada soruyu doğru çözmüş, emin olamamış. Ondan sonra soruyu defterin sonuna kadar yanlış çözmüş, dedi.

Sonra bana dönerek,”Bu çalışmayı bir gecede mi yaptın?” diye sordu. Evet hocam bu gece sabaha kadar çalıştım ama ilk soruyu çözemedim dedim.

Vahdettin YILDIZ koltuğuna oturdu. Elini çenesine koydu. Diğer eliyle sarı defteri karıştırdı. Müdür Bey artık sert sert bakmıyordu. Yumuşamıştı. Eline kalemi aldı.

Küçük bir kağıda bir şeyler yazdı. Bana uzattı. Bu evrakları tamamla gel, şimdi kaybol, dedi. Hem Vahdettin YILDIZ’ın

hem de İbrahim YILDIZ’ın elini öptüm ve koşarak evden çıktım. Haber vermek için arkadaşlarıma koştum.

Kayıt yaptırdım, İbrahim Öğretmen velim oldu. O dönemde 3 karne veriliyordu. Okullar açılalı 1 ay olmuştu.

Arkadaşlarım birer yazılı ve sözlü olmuştu. Karneye 20 gün kalmıştı. İbrahim YILDIZ beni öğretmenler odasına götürdü.

Bütün gelişmeleri anlattı. Gerekli notların verilmesini, sözlü ve yazılı yapılmasını istedi.

Artık önüm açılmıştı. Gece gündüz çalışıyordum.

Hocaların peşini bırakmıyordum. O tarihlerde cumartesi günleri öğlene kadar okul vardı. Oda arkadaşlarım erkenden yatıyor bense sabaha kadar der çalışıyordum. Çalışıyorum, öğretmene gidip sınav oluyorum, 1-2-3 alıyorum fakat yılmıyordum. Matematik dersim 10’du. Diğer derslerimi de 5-6-7-8 yaptım. Türkçe dersim 1’di ve onu kurtaramıyordum.

Türkçe öğretmeni Yaşar Ali ÖZEN’den 2-1, 3-2, 1-3 aldım.

Hocanın peşini bırakmayıp sözlü olmak istiyordum. Son cumartesiydi. Öğleden sonra notlar idareye verilecekti.

Türkçe hocasının evine gittim ve sözlü olmak istediğimi söyledim. Hocam tüm derslerimi kurtardım bir tek sizin dersiniz kaldı, ne olur beni imtihan edin, dedim. Düşündü düşündü “Peki gel içeri” dedi. Beni iki saat sözlü yaptı ve sonra dört buçuktan beş verdi. Üzüntülü üzüntülü eve geldim. Türkçeden aldığım notların ortalaması 3’ü geçmiyordu. Bir hafta bana zehir oldu. Cumartesi okulun bahçesinde bütün okul toplandık. Müdür kürsüye çıktı ve uzun uzun konuştu. Elinde ise sarı defter vardı. “Çocuklar bu sarı deftere iyi bakın. Bu bir mucizedir.

Bu defterin sahibi de mucizeler yaratmıştır. Şimdi o kişiyi çağırıyorum’”dedi. Adım anons edilince çok heyecanlandım.

Kürsüye çıktığımda bacaklarım titriyordu. O sert adam Vahdettin YILDIZ beni koltuğunun altına aldı, sıktı. Sonra alnımdan öperek tebrik etti. Azim ve mücadelemi anlattı.

Sonra iftiharla geçtiğimi açıkladı. Türkçe öğretmenim Yaşar Ali ÖZEN’e baktım. Onun da gözleri gülüyordu, kanaat notunu kullanmıştı.

Bana geri zekalı diyen eğitmen Mustafa amcanın oğlunun 5-6 zayıfı vardı. Köyümüzde okuyan 8 öğrenciden bir tek benim zayıfım yoktu. Mustafa amca duyduğunda yüz ifadesini görmek isterdim.

Teşekkürler bana emeği geçenlere…

Metin KAYA Emekli Öğretmen-Eğitimci-Yazar

Metin KAYA 11

Halk müziğinin üstatları AYVAN’a konuştu...

ERKAN OĞUR İSMAİL HAKKI DEMİRCİOĞLU

İsmail Hakkı Demircioğlu: Popüler kültüre hizmet eden televizyonlar sanatı ön planda tutmak yerine; farklı şeylerle ilgileniyorlar. Sanatı ve sanatçıyı çok hızlı tüketiyorlar. Sanata yeterince değer verilmediğini düşünüyorum. Reyting kaygısı içindeyken sanat konuşmak anlamsızlaşıyor. Tabi güzel yayın yapan tv programları var ama sayıları çok az. Biz, albüm ve konserlerle sevenlerimizle birlikte olmaya çalışıyoruz.

Sayın Erkan Bey ve İsmail Bey sizleri 19 Mayıs kentinde, Atatürk’ün kentinde görmekten ve sizinle birlikte olmaktan dolayı memnuyetimizi ifade etmek istiyoruz. Şavşatlılar Derneneği ve Ayvan dergisi okuyucuları adına size çok teşekkür ederiz.

Bu güzel organizasyonu düzenleyen, Atakum Belediyesine ve Kültür Müdürü Sayın Volkan Bey’e de çok teşekkür ediyoruz.

Erkan Bey, Atakum Belediyesi, Aydınlanma projesi kapsamında, halkla sanatçıları bir araya getiriyor. 210 günde 1000 sanatcı 210.000 izleyici projesine davet edilince ne düşündünüz?

Erkan Oğur: Böyle büyük bir sanat projesinde yer almak gerçekten heyecan verici. Bizi bu projeye davet edenlere çok teşekkür ediyorum. Belediyelerin bu tür sanat organizasyonlarına destek olması, soysal belediyecilik anlamında takdire değer bir durum.

Kurtuluşun öncü kenti Samsun’un sanatta da öncülük yapması sevindirici bir durum.

Efendim, sizleri televizyonlarda çok sık göremiyoruz. Kendinizi bu kadar medyanın arkasında tutmanız nedendir?

12

Anadolu, asırlardır kültürlerin beşiği olmuş. Sizce Anadolu’da gün ışığına çıkmamış yeni eserler var mı? Ya da hak ettiği değeri bulamayan türküler var mı?

İsmail Hakkı Demircioğlu:Tabi tabi. Daha, çok eser var. Aynı konularda da var fakat anlatım tarzları değişiyor. Yalnız medya onları da etkilyor ve orjinalliği bozuluyor diyebiliriz.

Erkan Oğur :Anadolu bir derya ama yolun gittiği her yer zamanla özelliğini kaybettiriyor. Bir yere yol gidince müzik oradan kaçıyor. Yol gelir, müzik gider.

Yıllardır halk müziğinin içindesiniz. Aşık Veysel gibi usta ozanlarımızın devamı sayılabilecek yeni Veyseller var mı?

İsmail Hakkı Demircioğlu:Aşık Veysel değerinde sanatçılar yok. Bir şeyler yapmaya çalışan gayretli kişiler var tabiki.

Erkan Oğur : Arif Sağ büyük ustadır mesela. Bizlere kapıları açan odur. Bizler onun yanından bile geçemeyiz. Yıllar önce bir gün Arif Sağ ile karşılaştık. ‘‘Bana sen de kimsin sen de nerden çıktın.’’ demişti.

Sayın üstad, sizin gibi sanatçı kolay yetişmiyor. Öyle ki mütevaziliğinizden de bize birçok dersler veriyorsunuz. Biliyoruz ki siz gençlerin yetişmesi için büyük çaba içindesıniz. Ozan geleneğinin bir parçası olan usta-çırak ilişkisi hakkında neler söylemek istersiniz?

durmak gerekyor. Her yörenin müziğine yetişmeye dediğim gibi bir ömür yetmez. Yoksa çıldırır insan.

Artvin yöresine ait çok güzel türküler var elbette. Çift Jandarma bu güzel türkülerden bir tanesi.

Erkan Bey, “Anadolu okulumuzdur” diyorsunsunuz. Siz bu okulun kaçıncı sınıfındasınız?

Erkan Oğur : Biz daha bu okulun kapısında bekliyoruz. Daha çok yolumuz olduğuna inanıyorum.

Sayın Oğur, dünyada perdesiz gitarı icat eden kişi ve dünyanın en büyük gitaristlerinden birisiniz. Perdesiz gitarın patentini aldınız mı?

Erkan Oğur : Birçok genç arkadaş yetiştirmeye çalışıyoruz. Müzik için bir ömür yetmez. Halk müziğini tam anlamıyla anlamak ve icra etmek için bir ömür çok kısa kalıyor. O kadar geniş ki bu müzik artık bir yerden sonra ne oluyor diyorsunuz kendinize.Genç arkadaşlarla elbette ki ilgilenmeye çalışıyoruz. Bu işte de tecrübenin paylaşılması önemli bir yer tutuyor. Mesela, Cihat Aşkın yıllardır bizim yanımızdadır. Çesitli konserlerde birlikte olduk. Cihat iyi bir müzikiçidir mesela.

Türkiyede halk müziğine ihanet olduğunu düşünüyor musunuz?

İsmail Hakkı Demircioğlu: Popüler olana hizmet edip kolay yoldan gelsin paralar ,şöhret diyerek müziği ikinci planda tutuyorlar çoğunlukla. Bu da bir ihanettir denilebilir elbette.

Erkan Oğur: Buna lüzum görmedim. Ben yeni bir şey ortaya koymadım. Varolup da bilinmeyeni ortaya çıkardım. Bizi bilen biliyor nasılsa.

Peki dergimiz hakkındaki düşünceleriniz nelerdir? ‘‘Ayvan’ dergisi gördüğümüz kadarıyla yöre ve geleneklerini yaşatmaya çalışan,doğayı ön plana alan bir dergi. Bu da derginin kalıcılığı için çok önemli bir avantaj.

Ayvan Dergisi olarak bize ayırdığınız zaman için teşekkür ediyoruz. Tüm okuyucularımızın adına da, sanat yaşamınızda başarılar diliyoruz.

Erkan Oğur ve İsmail Hakkı Demircioğlu :Biz teşekkür ederiz. Tüm okuyucularınıza bizden de selam olsun. Sağlıcakla kalın.

Artvin yöresinden türküler okuyor musunuz.

Albümlerinizde bu yörenin türkülerini dinleyebilecek miyiz?

Erkan Oğur : O kadar geniş ki bu müzik dünyası, her yöreye yetişemiyorsunuz. Bir yerde

13

YÖRESEL OYUN

DEVE OYNATMA Deve oynatma: Seyirlik oyunlardan biri ve en meşhurudur.

Köyün gençleri ve güngörmüş bu işleri iyi bilen genç/yaşlı liderleriyle beraber deve oynatma oyununu sunarlardı. Tamamen doğaçlamaya dayalı ancak içinde sabit figürlerin bulunduğu bir oyun türüdür.

Deve, iki kişi tarafından temsil edilir, üzerlerine giyilen kostümlerle canlandırılırdı. Deve, kokmuş ve şişman bu oyunun vazgeçilmez figürleridir. Bunlardan başka yine oyuna renk katabilecek yeteneği olanlarda da katılırdı.

Bunlar köy içerisinde kapı kapı dolaşarak oyunlarını sergilerler ve bu çabaları karşılığında bahşiş olarak ağartı ve para toplarlardı. Bu oyunun en önemli özelliği halkın bir yere toplanarak sunulmaması, aksine kapı kapı dolaşılarak her eve ayrı ayrı sunulmasıdır. Oyunu sergileyenler köylüleri tanıdıkları için de oyunlarını ve şakalarını ev sahibinin sosyal/ruhi durumuna göre davranırlardı. Oyunlar evin içinde değil hemen giriş kapısı önünde ya da bahçede sergilenirdi.

S. Burhanettin AKBAŞ fotoğraflarından “Deve oyunu” ŞENLİK,Berobana şenlikleri ilk bakışta birbirine hiç benzememektedir. Fakat daha ayrıntılı baktığımızda bazı benzerlikler ortaya çıkmaktadır. Metin And’ın köy oyunlarıyla ilgili bir tasnif denemesine göre berobana’nın, mevsime bağlı ve belirli günlerde oynanan bir oyun olarak “Yılbaşı ve Yılsonu Oyunları” kümesine konması mümkündür. Ahaltsihe’de bu şenlik günümüzdeki yılbaşı ile denk gelmemesine karşın

14

“Keşke tanrı bize rahat bir yıl verse” vb. dilek ve kutlamalar yılbaşıyla bir ilişkisi olduğunu sezdirmektedir.

Kimi takvimlerde yılbaşı güze ya da yıl basına denk düşmekte, kimilerinde ise bahara düşmektedir.

Türkiye’nin geleneksel hayatında da bir tek yılbaşı olmuyor, çünkü “özellikle toprağa ve hayvancılığa bağlı köylü için, birçok takvimler ve dolayısıyla birçok yılbaşları ve yılsonları bulunmaktadır”. Zaten ilkbahar çok tılsımlı bir dönemdir: Durgun ve hareketsiz geçen soğuk kış mevsiminin sonu ile doğanın yeniden uyanmasına bağlı olan köylü hayatının canlanması arasında bir sınır taşıdır. Yani, ilkbahar nasıl olursa olsun yeni bir başlangıç demektir. Yılbaşının ya da ilkbaharın gelmesiyle coşkunlaşan hayat mutluluk içinde başlarsa, bu mutluluğun yıl boyunca kalıcı olacağına inanılır. Ona göre herkes yılın başlangıcında eğlenmeye çalışır ve oyunlar da ona yardımcı olur.

Berobana’nın oyunun bir başka özelliğinin de çok değişik temsillerden ibaret oluşunda görüyoruz.

Bu temsillerin çoğu bize pek yabancı gelmez. Orta Doğu’nun hemen hemen her yöresinde Kadı Oyunu, Deve Oyunu, Efe Oyunu, Kız Kaçırma Oyunu gibi köylü oyunları bulunur. Fakat bunların bizim berobana şenlikleriyle uyan ya uymayan unsurlarını burada ince ince tartışmak mümkün değildir. Yine de, örnek olarak bir-iki motifi vurgulamak istiyorum. Ayrıca Köse Oyunu ile berobana’nın arasındaki bazı benzerlikler göze çarpmaktadır, mesela: Motif 1: Kadı ilk başta emreder, hükmeder, sonra aşağılanır.

Metin And’ın incelemesine göre (1985: 129) kral, şah, emir, kadı gibi karakterler burada eski yılın bir simgesidir, öyle bir kişinin “geçici bir süre için her dediği yerine getirilir ... ama süresi dolunca aşağılanır, kovulurlar”. Yani, “simgesel eylem eski yılın kovulması, yeni yılın gelişinin sağlamlaştırılmasıdır”. Ve yeni yılın uğurlu olacağının sağlamlaştırılması için bizim kadı başına gelen bütün eziyetleri sessizce ve fedakâr bir şekilde kabul etmelidir.

Motif 2: Bayılan soytarı para ile uyandırılır.

Bu olay, dünyanın birçok kültüründe yaygın olan ölüp-dirilme türü oyunlarının çok basit bir çeşididir.

Hem üzüntü hem de sevinç yaratıcı bu oyunların kökenleri de en eski uygarlıkların mitolojik dünyasında yatmaktadır. Berobana’nın Şavşat türüne yakın temsillere yine İran’da rastlıyoruz. Orada soytarı değil, köse bir kapıya geldiğinde bayılmışçasına yere yatar.

Evin sahibi un, pirinç, fındık gibi ürünler ya da para verdikten hemen sonra köse canlanıp dirilir.

Derleyen : Tülin YENİ

PORTRE “Bir Samsun Sevdalısı” FATİH

ÖZTÜRK

AYVAN : Sayın Fatih Öztürk ‘’AYVAN’’ dergisinin söyleşi talebini kabul ettiğiniz için dergimizin yayın kurulu adına size teşekkür ederiz. Fatih Bey bizler sizi yakından tanıyoruz ama sizi tanımayanlar için kendinizi kısaca tanıtır mısınız?

FATİH ÖZTÜRK : Elbette. 5 şubat 1972'de Terme'de dünyaya geldim. Oldukça kalabalık ve geniş bir aile içinde büyüdüm. Babam devlet memuru olduğu için ilkokul ve ortaokulu Alaçam’da okudum. Daha sonra tekrar Terme’ye dönüp liseye de Terme’de devam ettim.1989 yılında İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesini kazandım ve 1994 yılında lisans eğitimimi tamamlayıp yine İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesinde yüksek lisans eğitimi aldım.

Yalnız benim asıl mesleğim gazetecilik olduğu için üniversite yıllarında gazeteci olarak da çekirdekten yetişmek maksadıyla çalışmaya başlamıştım.İlk olarak TRT’DE çalışmaya başladım, sırasıyla Tercüman, Günaydın gazetelerinde gazetecilik hayatıma devam ettim. 1994 yılında ise FLASH TV’de ‘’Seçime Doğru İstanbul’’adlı bir program yaptım.

AYVAN : Fatih Bey şekilde oldu, siyasete

siyasete yönelmeniz ne önce nerede başladınız?

FATİH ÖZTÜRK : İlk önce İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Bayrampaşa Belediyesi özel kalem ve protokol müdürlüğü görevleriyle başladım. 2003 yılında da samsun Genclik ve Spor İl Müdürü olarak göreve başladım. Akabinde Spor Bakanlığında daire başkanlığı görevine atandım, nihayetinde 2007 seçimlerinde de AK PARTİ’DEN Samsun milletvekili oldum. Aslında milletvekili olana dek 14 yıllık bir bürokrasi geçmişine sahiptim.

AYVAN : Peki siyasete mola mı verdiniz yoksa tamamıyla siyaseti bıraktığınızı mı düşünüyorsunuz?

FATİH ÖZTÜRK : Ben siyasette mola vermek deyimini doğru bulmuyorum. Eğer siyasete ara vermeyi mola vermek olarak düşünürsek gözünüz hep ‘’ne zaman geri dönerim’’ de olur. Siyaset bir nasip işidir ve biz de halkımızın bize lütfettiği görevimizi layıkıyla yaptık. Tekrar siyasete geri döner miyim, derseniz, buna da yine nasip diyorum. Şimdilik siyasete girmek için bir gayem ve çalışmam yok; çünkü ben insanlara destek olmayı seven,yardım etmeyi seven biriyim, ülkesi için bir yararlılık göstermek isteyen biriyim; bunun da tek yolu siyaset değildir. Amacınız eğer insana hizmet etmekse göreviniz ve çalıştığınız sektör ne olursa olsun insana hizmet edebilirsiniz. “Önce insan’’ı sevmeli, ona hizmet etmeliyiz, benim hayattaki asıl gayem budur.

FATİH ÖZTÜRK : Galip Öztürk’le bir akrabalığımız yok,17 yıllık bir dostluğumuz var, adeta ağabey-kardeş gibiyiz. Kendisi de genç bir işadamıyken ben de Bayrampaşa Belediyesinde görev yaparken yollarımız birleşti. Birlikte ticarete atıldık. 2006 yılından itibaren de Metro Holding’te aktif olarak görev almaya başladım.

AYVAN : 23.Dönem’de meclise girdiniz. Metro Holding gibi büyük bir şirketin yönetim kurulu üyesi oldunuz. Buna rağmen Samsun’da yaşamaya devam ettiniz. Neden İstanbul, Ankara değil de Samsun’da yaşamınızı devam ettirdiniz?

FATİH ÖZTÜRK : Aslında şirketimizin merkezi İstanbul’dur ; ama buna rağmen ben Samsun’u tercih ettim çünkü benim ailem, dostlarım, arkadaşlarım Samsun’da. Samsun’da mutlu ve huzurluyum. Bu şehir benim için çok özel bir şehir, çocuklarım eğitimini burada alıyor, eşim de samsun’u çok seviyor.Ankara’da da, İstanbul’da da yaşadım ama Samsun bambaşka bir yer bizim için, ideal bir şehir.

Aslında üst düzey bürokratlık yapan,vekillik yapan çok az sayıda kişi yaşamak için kendi şehrine döner. Belki de ben bunlardan ilkiyim. Bunu da biraz önce de dile getirdiğim gibi Samsun’a olan sevgime ve vefa borcuma bağlıyorum.

AYVAN : Fatih Bey Metro Holding ile tanışmanız nasıl oldu? Gördüğümüz kadarıyla çok yönlü bir çalışma hayatınız var. Ayrıca Galip Öztürk’le bir akrabalığınız var mı?

AYVAN

:

Samsun

halkı

ısrarla

sizi

mecliste

15

görmek

isterse

yine

de

buna

hayır

der

misiniz?

FATİH ÖZTÜRK : Tabiî ki tüm kapıları tamamen kapatmıyorum lakin şu an için siyasete girme gibi bir çabam amacım inanın yok ama halkımız gerçekten beni vekilleri olarak görmek isterse boynumuz kıldan incedir. Seve seve halkımıza hizmet etmek için onların yanında olur, her platformda halkımın sözcüsü olurum.

AYVAN : Fatih Bey sadece bir dönem vekillik yapmanıza rağmen uzun yıllar devam etmiş bir bürokrasi geçmişiniz var. Size göre Türkiye’nin şu anki sosyo-ekonomik ve siyasi görüntüsü nedir?

16

FATİH ÖZTÜRK : Ben size Türkiye’nin nereye gittiğini özetleyen kısa bir bir anımdan bahsedeyim isterseniz. 2010 ‘da İrlanda’ya Dublin’e gitmiştik. Heyette iki CHP, iki MHP, iki AKP milletvekili vardı.. Dublin Büyükelçisi onurumuza bir yemek vermişti. Yemekte de Ortadoğu ve Avrupa ülkelerinin büyükelçileri vardı. Dublin büyükelçisi de oldukça tecrübeli eski bir hariciyeci, koyu bir sosyal demokrattı. Bize dönüp dedi ki: “İrlanda benim 12.büyükelçiliğim. Eskiden herhangi bir ülkenin büyükelçisi bir yere davet ettiği zaman oraya gitmeye mecburduk, elimiz mahkumdu. Şimdi şu masaya bakınız. Bu masada tam 16 ülkenin büyükelçisi var. Benim verdiğim (yani Türkiye’nin) bir resepsiyona şimdi onlar gelmeye mecbur. Eskiden Türkiye danışan ülkeydi şimdi

Türkiye’nin lider markası ve tabiî ki dünyanın en önde gelen şirketlerinden biri. Yalnız artık uçak taşımacılığının daha aktif olması bizleri de yeni projeler üretmeye sevk edecektir. İleride deniz ve tren taşımacılığı (kargo amaçlı) ve elbette hava yolu taşımacılığına geçmeyi düşünüyoruz. Bununla ilgili çok ciddi çalışmalarımız da var. Ayrıca Metro Holdingin bunu yapacak gücü fazlasıyla var. Ticarette önemli olan bir şey vardır. Doğru zamanda doğru adımları atmak. Metro Turizm olarak Türkiye’de gitmediğimiz nokta yok, en ücra yerlere dahi hizmet götürüyoruz. Bunu yaparken asla kaliteden ödün vermiyoruz. İleride Metro Holdingi birçok alanda görebilirsiniz şartlar neyi gerektirir bilinmez. Ama biz hep şunu söyleriz: “Herkes önce bildiği işi iyi yapacak’’. Bizler de taşımacılık sektörünü çok iyi biliyoruz. Bir gün dünyanın birçok bölgesinde göklerde metroyu neden görmeyelim.

Halkımızın gereksinimleri doğrultusunda adımlar atıyoruz ve biliyoruz ki halka hizmet boynumuzun borcudur. ise danışılan, güven duyulan bir ülke. Şu anda Türk büyükelçisi Dublin’de ABD büyükelçisinden sonraki en etkili 2.adam konumuna yükselmiştir. Bu da bizim dış politikamızdaki etkinliğine bağlıdır.’’ dedi. İşte Türkiye bana göre artık tanınan, ekonomik gücü olan,dışarıda güçlü bir ülke haline gelmiştir.Türkiye artık 80’li 90’lı yılların Türkiye’si değil. Ama bildiğimiz gibi siyasi irade de ekonomik güce bağlıdır.

Türkiye de dinamikleriyle siyasi gücünü artıracak ekonomik güce sahiptir.

AYVAN : Biraz da dergimizden derneğimizden bahsedelim istiyoruz.

Derneğimizin faaliyetleri ve ‘’Ayvan’’ dergisinden haberdar olduğunuzu biliyoruz. Derneğimiz ve Ayvan dergisi ile ilgili düşünceleriniz nedir?

FATİH ÖZTÜRK : Tabiî ki derneğinizin faaliyetlerine basından tanıklık ediyorum aynı zaman da Ayvan dergisinin ilk üç sayısını büyük bir keyİfle okudum.Yörenin kültürel özelliklerini, doğasını tanıtan aynı zamanda yöre dışından haber ve ürünlerle genele seslenmeyi hedefleyen bir dergi.

Ben bu yüzden sizleri kutluyorum.

Yalnız ŞAVŞAT demişken söylemeden geçemeyeceğim. Şavşat Artvin’in en bilinen ilçesi. Hatta bildiğim kadarıyla Türkiye’nin okuma yazma oranının en yüksek olduğu ilçesi. Buradan Şavşat insanının oldukça aydın,eğitime önem verdiğini anlıyoruz.Zaten Şavşatlılar Kültür ve Dayanışma Derneği ile Ayvan dergisi bunu çalışmalarıyla ortaya koyuyor. Umarım yeni çıkacak olan Nisan-MayısHaziran sayınızla da bu başarınızı devam ettirirsiniz ki buna yürekten inanıyorum. Bizler de halkın sevdalısı bir işadamı, bir vatandaş olarak çalışmalarınızı mutlaka destekleyeceğiz.

AYVAN : Anlattıklarınızla bizleri gerçekten şaşırtmadınız çünkü bizler sizin ne kadar dobra, misafirperver ve dost canlısı olduğunuzu biliyorduk. Bugün de bizi çok iyi ağırladınız, samimiyetle sorularımızı yanıtladınız.

Son olarak derneğimizin üyelerine, Samsun halkına ve Ayvan okurlarına vermek istediğiniz bir mesajınız var mı?

FATİH ÖZTÜRK : Sizlere yayın hayatınızda başarılar diliyorum,eminim ki ileride çok daha iyi yerlere geleceksiniz.Ayrıca Şavşat insanın okuma azmine hayran olduğumu tekrar belirterek istedikleri an daima yanlarında olacağımı bilmelerini isterim. Bu vesile ile Ayvan dergisi okurlarına saygı ve selamlarımı sunuyorum. Bir gün tekrar böyle bir ortamda yeniden buluşmak dileğiyle sizlere teşekkür ediyorum..

AYVALIK : Fatih Bey bizler de samimiyetiniz ve bize vakit ayırdığınız için sizlere çok teşekkür ediyoruz…

HAZIRLAYAN: BARIŞ YILDIZ-ERHAN ALTUN-TUNCAY ÇELİK

AYVAN : Fatih Bey Metro Holdingle ilgili konuşmasak asla olmaz diye düşünüyoruz.Çünkü Metro Holding sadece Samsun’un ya da Türkiye’nin değil dünyanın en önde gelen taşımacılık şirketlerinden biri.

Metro Holdingin geleceğe dair projeleri nelerdir?

FATİH ÖZTÜRK : Metro holding şu anda bu sektörde

17

KAFKASÖR KÜLTÜR TURİZM VE SANAT FESTİVALİ

Kafkasör boğa güreşleri Artvin genelinde yapılan ve katılımın en fazla olduğu şenliklerin başında gelir. Aslında festival sadece boğa güreşlerinden ibaret değildir fakat ilk oluşumu boğa güreşleri ile olduğu için yörede Kafkasör boğa güreşleri olarak biliniyor.

Festival ismini yapıldığı yer olan Kafkasör Yaylası´ndan alıyor. Takısını ise en önemli etkinliği olan boğa güreşlerinden. Şenliklerin tam adı ise Kafkasör Kültür Turizm ve Sanat Festivali.

Şenliklerin oluşumunu kısaca ele alacak olursak aslı boğa güreşleri ile başlamıştır.

18

Daha sonraları ilginin artması nedeniyle ve şenlikleri daha cazip hale getirebilmek adına Artvin Belediyesi organizasyonu genişletmiştir.

Bu kapsamda Artvin yöresinde yine sevilerek yapılan ve izlenen karakucak güreşleri ile kültürümüzün önemli bir parçası olan halk oyunları şenliklere dahil edilmiştir. Akabinde de Artvin ve ilçeleri ile ilgili çeşitli sanatsal faaliyetlerin sergilendiği halk sergileri ve son zamanlarda bu tür şenliklerde moda olan konserler de şenliklere dahil ederek organizasyon beş güne yayılmış ve son gün -final günüen önemli etkinlik olan boğa güreşlerine ayrılmıştır.

BOĞA “GERÇEKLERİ” > Kırmızı renk aslında hiçbir boğayı kızdırmaz. Bunun nedeni ise boğalar renk körüdür ve kırmızıyı diğer renklerden ayırt edemez. Boğa güreşlerinde matador boğayı eline aldığı şapkasını veya şalını sallayarak kızdırırlar. Boğanın kırmızı şala saldırdığı inancı ise doğru değidir. > Boğaya Persliler taparlar, Afrika Zuluları ise öldürüp safrasını içerlerdi. Tüm bu geleneklerin temelinde, hayvanın gücü yatmaktadır. Bu geleneğin bir şekilde İspanya’ya geldiği, Avrupa ülkeleri içinde feodal düzeni en son terk eden bu ülkede de kalıcı olduğu sanılmaktadır.

> Aslında boğa güreşi geleneği İspanya’dan doğmuş değildir. İlk çağlardan itibaren boğa, kuvvetin, dayanıklılığın ve verimliliğin simgesi olmuştur. Boğa güreşinin ilk versiyonu antik Yunan, Roma, Mısır ve hatta Kore ve Çin medeniyetlerinde görülür. > Boğalar damızlık olarak, öküz ise iş ve besi hayvanı olarak kullanılmaktadır. Ortalama 800 kg ağırlığında gelebilen öküz, 4500 kg’lık yükü rahatça çekebilir.

Böylece 7 den 70´e herkes şenliklerda kendisi için de bişeyler bulabilmiş ve katılım artmıştır. Öyleki Artvin´den uzakta yaşayıp da yılda sadece bir kez memeleketine gelebilen kişiler o geliş tarihini Kafkasör Festivali´ne rastlatmak için büyük çaba gösterirler.

BOĞA GÜREŞLERİ NASIL BAŞLADI?

Gelelim boğa güreşlerinin oluşumuna; eskiden insanlar tarlalarını koşmak, harmanını dövmek için bu hayvanların gücünden yararlanırdı. Herkes en azından bir çift öküz bulundururdu ahırında. Olur da birine bir şey olur veya satarım diye onun yerini alacak gençten bir tosun da bulunurdu bir çoğu da. Bunların başına her zaman bir çoban olmazdı. Zaten ilkbahar geldimi bütün boğalar toplanıp birkaç ay yaylada kalırdı.

Kış aylarında sürekli ahırda kalıp ilkbaharın gelişiyle dışarıya çıkan boğalar tabiatlarında olan bir genle birbirlerine üstünlük kurma gereksinimi duyarlar. Bu üstünlük bazen bağırıp çağırarak bazen bir bakışla bir çok kezde kavga ederek kurulabilir.

Arazinin dağlık oluşu hayvanların kavga ederken birbirlerine zarar vermeleriyle sonuçlandığı için insanlarımız düz bir yerde gözetim eşliğinde bu işi halletmek istemişler. Seyretmek te ilginç olmuş ve bu gelenek günümüzde böyle festivallere dönüşmüş.

> Angus ırkı tipik siyah bir ırktır. Tamamen siyah olması bu ırkın en önemli özelliğidir. > Dünyada yaklaşık 200 milyon boğa olduğu sanılmaktadır.

> Boğa İncil’de koyun ve aslandan sonra adından en çok söz edilen hayvandır.

Hazırlayanlar: Ufuk Gümüş - Coğrafya Öğretmeni Tuncay Çelik - İngilizce Öğretmeni HHa H

> 17 bin yıl öncesine dayandığı hesap edilen mağara resimlerinde boğa figürlerine rastlanmıştır.

19

ŞAVŞAT’TA

KIZ İSTEME VE KINA GECESİ

“AYVAN” yayın ekibi siz değerli okuyucuları için, güzel ŞAVŞAT’ımızın gelenek-göreneklerinde yolculuğa devam ediyor. Bu sayımızda, yöremizin erkeklerinin heyecanlarının, kalp çarpıntılarının, hayallerinin; kızlarının ise olmazsa olmazlarının ifadesi olan “Kız isteme ve Kına gecesi” geleneğini paylaşacağız sizlerle. Bunun için kalkıp Bursa’ya gittik.

Kına gecesi ve kız isteme geleneklerini önceleri yaparak; şimdilerde anlatarak yaşatan ve Bursa’da ikamet eden Şavşatlı iki kız kardeş Kibriye DEDE (GÜMÜŞ) ve Gülbiye SÜMER (GÜMÜŞ)’ün kapısını çaldık. Öyle hoş karşıladılar ki bizi ve öyle heyecanlıydılar ki; sanki eski günleri tekrar yaşıyorlardı. Sohbetimiz böyle başladı.

“AYVAN” dergisini Bursa’da ağırladığınız için ekibimiz ve okuyucularımız adına çok teşekkür ediyorum.

Kibriye DEDE: Biz teşekkür ederiz. “AYVAN” dergisinin ilk sayısını heyecanla okumuştuk.

Aynı heyecanla takip ediyoruz. Şimdi içinde olmaktan çok mutlu olduk. Biz de emeği geçen herkesi tebrik ediyoruz. İki kardeş olarak birçok kına gecesinin ve düğünün aranılan isimleri olduğunuzu duyduk. Gerçekten öylemiydi ve sebebi neydi?

Kibriye DEDE: Mahallemizin ve köyümüzün genç kızları olarak bizi her düğüne her kına gecesine çağırırlardı. Aslında, köyün tüm genç kızları zaten orda olurdu. Ama biz biraz daha ön planda olurduk. Yapılacakları organize ederdik.

O zaman en başından başlayalım. Birbirini seven iki genci kavuşturmanın ilk resmi aşaması kız isteme töreni. Nasıl başlardı bu kız isteme töreni?

Gülbiye SÜMER : Kız sarraflandıktan sonra sıra istemeye geldiğinde ilk iş, mutlaka kız

20

tarafının tanıdığı birilerini veya bir akrabasını kendi taraflarına almaktı. Erkek tarafı kızı istemeye mutlaka kız tarafının bir yakınıyla giderdi ki, işleri kolay olsun. (Gülüyorlar) Kız tarafına “istemeye gelineceği” nasıl haber verilirdi? Bunun için özel bir yöntem var mıydı?

Kibriye DEDE: Haberleşmeyi, o dediğimiz kız tarafının yakını yani “çöpçatanı” sağlardı.

Bizim yöremizde bu işe (çöpçatanlığa) “Say görmek” denilirdi. Kızı say gören kişi kız evine “İstemeye gelineceği” haberini de ulaştırırdı.

Kız tarafı da, aynı kişi aracılığıyla misafirleri evine davet ederdi. Böylelikle ilk haberleşme sağlanmış olurdu.

Kız isteme gününe gelelim. Kaç kişi veya kimler kız istemeye gelirdi? Kız evinde bir hazırlık yapılır mıydı?

Gülbiye SÜMER: Kızı istemeye erkek

tarafındaki ailenin en büyükleri (varsa dede v.b) ile dünür (Damadın babası) ve kızı say gören (çöpçatan) akraba gelirdi. Sadece erkekler gelirdi bayanlar olmazdı. Ufak tefek hediyeler getirilirdi. Kız evinde de (Eğer biraz da olsa bu işe gönülleri varsa) temizlik yapılır, yemekler, keteler, tatlılar hazırlanırdı.

Misafirleri ağırlamak ev sahipleri için hep önemliydi yöremizde.

Erkek tarafı kız evine “elçilik” etmek için gelir oturur. Heyecan başlıyor denebilir mi artık?

Gülbiye SÜMER: Aynen öyle. Enişte beyin yüzü kıpkırmızı, gelin hanım mahcup bir şekildedir. Büyükler genelde kendinden emin bir tavır sergilerler. Herkes çaktırmadan birbirini süzer. Kız babası sorduğu sinsi sorularla enişte olacak delikanlıyı ve ailesini tartmaya (çözmeye) çalışır. Kaynana olacak anneler ise “evlatlarını elinden alacak!” olan karşı cinsleri hafif kıskançlık duygusuyla süzerlerdi. İlk ortam böyle tarif edilebilirdi.

Kız isterken konu “istemeye” nasıl gelir ve hangi sözlerle kız istenirdi?

Kibriye DEDE: Erkek tarafı ve kız tarafı oturdukları odanın tabanına (zeminine) karşılıklı iki diz üzerine (ettahiyat vaziyeti) oturarak veya erkek tarafının büyükleri bir ayağını vücudunun altına toplayarak üzerine oturur ve söze başlardı. Erkek tarafı Besmele çekerek, Allah'ın emri Peygamber'in kavli ve sünneti saniyesi ile kızınızı oğlumuza istiyoruz, der ve heyecanla cevabı beklerdi. Kız tarafı da şööyle bir kasılarak; “Bu işler öyle hemen olmaz, büyüklerimize bir soralım, kızımıza bir soralım bakalım ne diyorlar, kızın gönlü var mı yok mu?” der ve iyice ağırdan alarak vereceği cevabı ertelerdi.

Hemen vermezlerdi yani kızı öyle mi?

Gülbiye SÜMER: Genelde ilk seferde bir cevap verilmezdi. Biraz ağırdan alınarak, elçinin birkaç kez kız evine gidip gelmesi gerekebilirdi. İkinci veya bir sonraki elçilikte artık kız tarafı niyetini belli eder, sizi ailemize biz dost olarak (dünür) olarak kabul ediyor ve kızımızı oğlunuza veriyoruz der, “ihrar” (söz verme) çıkardı. Bu güzel haberden sonra kız tarafı ve erkek tarafı ayağa kalkarak bir birbirine sarılıp dostlularını pekiştirirler ve “ihrar kahvesi” içerlerdi.

Televizyonlarda, dizilerde elçiliğe gelenlere hemen kahve ikram ediliyor. Bizim yöremizde de bu böyle midir?

Kibriye DEDE: Hayır, böyle değildir. Kahve içmek “kızı, isteyenlere vermek” (ihrar) anlamına gelirdi. O yüzden kahve en son içilirdi. İlk elçilikte kahve olmazdı. Kahvenin adı “İhrar kahvesi” idi bunun için. İlk elçilikten “İhrar” çıkarsa İkinci gelişte erkek tarafı yüzükle gelir yüzükler takılır ve nişan günü kararlaştırılırdı.

Artık kız isteme faslı başarıyla tamamlandı.

Sıra düğünde. Ama düğün öncesi kız evinde bir kına gecesi yapılacak. Kına gecesi ne zaman başlardı ve erkek tarafından kimler gelirdi?

Kibriye DEDE: Kına gecesi için, akşamdan gelirlerdi. Çok eskiden (bizim zamanımızda) atlarla gelinirdi. Sonraları atların yerini arabalar aldı. Gelenler arasında iki tane yenge, sağdıç ve 10- 15 tane erkek tarafından misafir olurdu. Gelenler o gece kız evinde kalırdı.

O akşam davul zurna olurdu herkes oynar eğlenirdi. O akşamın sabahı ise erkek tarafından “makar” gelir gelini erkek evine götürürdü.

Kına gecesinde gelini ağlatan şarkılar, türküler söylenirmiş. Bunlara örnekler verebilir misiniz?

Gülbiye SÜMER: Sadece ağlatan değil, güldüren türkülerde söylenirdi. Mesela mahallenin, köyün kızları şu türküyü söylerdi: Galmadi, galmadi, galmadi geberacah Üşudum, üşudum, ana ben nera gedem Elların, elların, elların yari galmiş Ana ben, ana ben, ana ben nera gedem… türküsü insanları ve “gelini” tebessüm ettirirken; Yüksek yüksek tepelere ev kurmasınlar Aşrı aşrı memlekete kız vermesinler Annesinin bir tanesini hor görmesinler Uçan da kuşlara malum olsun, ben annemi özlerim Hem annemi hem babamı, ben köyümü özlerim… türküsüyle de herkes ağlatılırdı.

21

için abdest alırlardı. Gelin, herkese sırayla elinde güğümle su tutar ve abdest aldırırdı.

Omzunda da havlu olurdu, kurulanmaları için. İşin komik tarafı o gece herkes namaz kılardı nedense! (Gülüyor) Misafirlere abdest aldırma işi bittikten sonra da, gelinin odadan çıkarken arkasını dönüp çıkması ayıp karşılanırdı. O yüzden gelinin, odadan geri geri yürüyerek çıkması gerekirdi.

Peki, “yengelerin” bohçasında neler olurdu, neler getirirlerdi kına gecesine gelirken?

Kibriye DEDE: Yolluk getirirlerdi.( ayakkabı, gömlek, elbise gibi) gelin tepsisi, kına, gelin pastası, kurabiye gibi şeyler gelirdi. Ayrıca, çok eskilerde yokmuş ama daha sonraki dönemlerde gelinlikte getirilirdi. Erkekler de sağdıçtan sigara falan isterlerdi. Sağdıçta isteyenlere dağıtırdı.

Kına gecesinde bir de gelini süslemek, giydirmek işi vardı. Bu aşamada neler yapılırdı? Gelin nasıl süslenirdi.

Kibriye DEDE: Gelini kız tarafı süslerdi.

Yengeler akşamdan gelini görmek için bir odaya geçerlerdi. Gelin odaya gelmeden önce gelinin geçeceği yere yengeler parça sarardı. Gelin içeri girer parçaya üç kere bastıktan sonra parça toplanırdı. Gelin yengelerin ve kayınpederinin yanına “temenna” alarak yaklaşırdı. Daha sonra gelinin yüzü açılır ve konuşması için bir şeyler verilirdi. Düğün bitene kadar gelin kimseyle konuşmazdı eğer konuşturmak istiyorlarsa muhakkak bir şey vermeleri gerekiyordu. Sonra gelinin kınası yakılırdı. Kına yakma sırasında köyün genç kızları oyunlar oynardı.

Kına gecesinin ilginç sayılabilecek âdetleri, gelenekleri var mıydı? Anlatabilir misiniz?

Gülbiye SÜMER: Gelinin eline kına yakılırken avuçlarına buğday konulurdu. Gelin o akşam oynarken o buğdayları etrafa serpiştirirdi. Yine, gelinin o akşam, özel bir görevi daha vardı.

Erkek tarafından gelenler namaz kılmak

22

Kibriye DEDE: Gelinin avucuna para, altın gibi şeylerin konulması âdeti, eskiden yoktu.

Sonradan, kına gecelerinde gördüğümüz bir âdet bu. Gelinler, ellerine kınanın yakılması için avucunu sıkar ve açmazlardı. Kaynana gelir, gelin elini açsın diye gelinin avucuna para veya altın koyardı. Ancak o zaman gelin avucunu açardı.

Ayrıca, “Gelin” için gelen kınadan, kına gecesinde bulunan kadınların hepsine dağıtılırdı.

Kadınlar, özellikle genç kızlar, bu kınadan ellerine yakarlardı.

Kına gecesinin sabahı, artık gelin evden ayrılırken neler yapılırdı?

Gülbiye SÜMER: Gelin ata binmeye giderken kısmetini, bereketini götürsün diye gelinin ayakkabılarından birine para; diğerine buğday konulurdu ve buradan sonraki hayatını yaşayacağı yeni evine doğru yola çıkardı.

Gerçekten hem çok eğlenceli hem de yeni kuşak gençlere çok faydalı bir söyleşi oldu.

Bizi, Bursa’da, eviniz de ağırladığınız için tekrar teşekkür ediyorum.

Kibriye DEDE: Biz de çok mutlu olduk. Bu vesileyle Samsun’daki hemşerilerimize ve tüm “AYVAN” okuyucularına selam ve saygılar sunuyoruz.

Söyleşi yapan: Deniz YAZAR

Türkçe Öğretmeni

FİKİR

DİLİMİZİN

KORUNMASI

Sevgili Dostlar, dil bir ülkenin birliğinin ve bağımsızlığının en önemli simgesidir. Türkiye'de dilin kullanımı konusunda büyük sıkıntılar yaşanmaktadır. Bu konuda toplum hayatında önemli bir yere sahip olan yazılı ve görsel medya'nın da Türkçe konusunda hassas olması beklenirken ne yazık ki bu konuda üzerine düşen görevi yerine getirmemektedir.

Bir insanın yaşadığı toplum dilini konuşabildiği kadar vardır. Ne yazık ki günümüzde gelişen yabancı özenticiliği sayesinde ortaya çıkan kültür kirliliği kendini göstermiş ve tıpkı diğer

yönlerde olduğu gibi dilimizi de zaman içinde kirletmeye başlamıştır. Dilimizde ki bu yabancılaşma ve yozlaşma öyle bir boyuta ulaşmış ki günümüzde artık birçok kişi ''tamam'' kelimesi yerine ''ok'' demeye başlamış ve birçok alanda kendi öz dilini kullanmak yerine yabancı kökenli kelimeleri kullanmaya yönelmiştir.

Özellikle son yıllarda gelir düzeyi yüksek semtlerde kullanılan argoyla karışık İngilizce-Türkçe arası bir dil Türkiye'de Türkçeden uzak bambaşka yabancı bir kitlenin oluşmasını sağlamıştır. Öte yandan oluşan bu öteki Türkiye'de sırf dikkat çekmek adına kullanılan yabancı sözcüklerde Türkçe’nin yozlaşmasındaki en çarpıcı örneklerden biridir. Maalesef televizyonlarda yapılan kalitesiz programlarda Türkçeyi kirleten en önemli faktörlerin başında gelmektedir.

Osmanlı Dönemi’nin de yaşayan bazı kişiler Türkçenin bilim konusunda yetersiz olduğunu düşünüp halktan farklı bir Arapça-Farsça karışık dil kullanarak halktan kopmaya başlamışlardır. Bu durumun günümüzde aynı şekilde tekerrür etmeye başladığını görüyoruz. Öyle ki bilim adıyla Türkçe’ye giren yabancı sözcüklerin Türkçe karşılığını bulmak yerine onları doğrudan okuyup, olduğu gibi yazmaya kalkıyoruz. Bu da işin içinden çıkılmaz bir hal almasına neden oluyor. Örneğin ‘'Provakatör'' kelimesi yerine ‘'kışkırtıcı'', ‘'Provakasyon'' kelimesi yerine ‘'kışkırtma'' gibi Türkçemizde kullanılabilecek güzel kelimeler varken yabancı bir kelimeyle olası bir durumu açıklama gayreti son derece gereksizdir.. Aynı şekilde Müzikte ve özellikle de pop müzikte yapılan Türkçe olmayan sözler adeta Türkçe’nin yavaş yavaş yok

olmasına sebep oluyor. Bütün bu durumlar ister istemez halka yansıyor ve onları dolaylı olarak da olsa etkileyebiliyor.

Bugün Türkiye'de yaşayan yaşlı dedelerimiz, atalarımız, büyüklerimiz artık yolda gördükleri yabancı mağazaların isimlerini, yabancı kelimeleri ve torunlarından duydukları yabancı içerikli Türkçe sözcükleri anlayamıyorlarsa ve onları uğruna savaşını verdikleri bu ülkede yabancılığa mahkum ettiysek bu yeni neslin atalarına yaptığı çok büyük bir ayıptır. Ünlü filozof Konfüçyüs bir sözünde; ‘'Bir ülkeyi yıkmak istiyorsunuz önce dilini tahrip edin'' demiştir. Bu bağlamda eğer biz hala bir şeyleri sezip, hissedemiyorsak sadece dilimizde değil bizi biz yapan ve birbirimize bağlayan tüm öğelerimizde tehlike çanları çalıyor demektir.

Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk bu tehlike çanlarını sanki yıllar öncesinden görüyormuşçasına bizlere Türk dilinin yabancı dillerin etkisinden korunması konusunda ne kadar hassas olmamız gerektiğini şu güzel sözleriyle bakın nasılda belirtmiştir; “Milli duygu ile dil arasındaki bağ çok güçlüdür. Dilin milli ve zengin olması milli duygunun gelişmesinde başlıca etkendir. Türk dili, dillerin en zenginlerindendir. Yeter ki bu dil bilinçle işlensin. Ülkesini, yüksek bağımsızlığını korumasını bilen Türk ulusu, dilini de yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarmalıdır.”

Dilini kaybeden bir millet, milli benliğini, değerlerini, özünü ve daha da doğrusu her şeyini kaybetmiş, yitirmiş demektir. Bu yüzden Türkiye'yi Türkiye yapan ve sahip olduğumuz en güzel değerlerden biri olan Türkçeye gereken önemi vermeye ve kullanmaya özen gösterelim.

Oktay TEKİN Şavşatlılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği Başkanı

23

Nazım Hikmet Ran Türkiye’de şiirden, şairden söz açıldığında hiç şüphesiz edebiyat entelektüellerinin kadim konularından biri olan Nazım Hikmet-Necip Fazıl karşılaştırmasıdır. Bu iki şairimiz haklarında en çok yazı kaleme alınmış şairlerin başında geliyor.

Uzun boylu dalgalı sarı saçlı, mavi gözlü ve geniş alınlıdır. İnce yapılıdır, atletik ve şık görünümlüdür. Spor giyinir, kasket kullanır Bir jön edasıyla tamamladıgı hayatında çevresindeki kadınlar tarafından hemen fark edilen, daha doğrusu kadınların ayartma çabasına kurban giden yakışıklı bir adamdır.

Kendisine ‘’mavi gözlü dev, romantik komünist’ derler.

Bahriye Mektebinde Yahya Kemal’in öğrencisidir.Bahriye Mektebi 5.okuludur. Maddi nedenlerle sık sık okul değiştirir.

NECİP FAZIL’IN GÖZÜNDEN NAZIM HİKMET Yeni olmayı ve yeninin en gerisi olmayı, eskinin en iyisi olmaya tercih ederdi. ‘’ Nazım şiir kumaşı olan adam. Muhtevası, nakışı, estetiği olan adam değil. Ama bomboş teneke adamlar var ya onlardan da değil.’’ derdi.

Necip Fazıl tutuklanan Nazım Hikmet’in ziyaretine gider ve ona şunu söyler: ‘’ Nazım, benim rejimim olsa seni asardırm. Fakat bu hiçlik rejiminde (İnönü devrini kasdediyor) fikirsiz ve imansız insanların seni süründürmesinden müteessirim. Onun için seni ziyarete geldim.

24

Bab-ı alide 1928’de Cumhuriyet gazetesinde yazardır.

Yurt dışında Moskova’da eğitim alır. Politik bilimler ve ekonomi okur. Fransızca ve Rusça bilir.

Düşünsel dönüşümünü 19 yaşında yaşar ve Türkçede sosyalist romantik duruşun temelini atar.

Annesiyle babası ayrılıp babası başka kadınla evlenince 15 yaşındadır.

5 çocuk babasıdır. Oğlunun ismi Memet’tir.

12 yıl kalp hastası olarak yaşar.

11 kez yargılanır, 14 yıl 4 ay hapis yatar.

Rusya’da bulunduğu sırada sınıf arkadaşı Fahri Korutürk büyükelçidir.

Bülent Ecevit gençlik dönemlerinde sıkı bir Nazım hayranıdır.

Vatan yazarı A.Emin Yalman, Nazım Hikmet’in hapisten kurtulması için çaba gösterir.

Türk kültür-sanat ve edebiyatında Türkçenin sürgün şairidir.

Nazım Hikmet’in sanatını ters çeviriniz ve o ters sanatın bütün inceliğini billurlaştırınız, bundan Necip Fazıl sanatı çıkar.

NAZIM ŞİİR YAZARKEN! Hiçbir şiirini masa başında oturup yazmaz,sürekli dolaşır. Şiiri ilk önce kafasında tamamlar,ondan sonra kağıda geçirir.

Sağlıklı olmadığı zamanlarda tek dize bile yazmaz,müsvedde kullanmaz,not almaz.Doğrudan daktilosuna aktarır..

NAZIM İÇİN İÇKİ -SİGARA-PARA 13 yaşında Bahriye mektebinde sigaraya başlar. İçki içer ama akşamcı olmaz.Kalp krizi geçirdikten sonra sigara ve içkiyi bırakır ama ara sıra kaçamaklar yapar.

Yaşamında hiçbir zaman parayı önemsemez,para için kalem oynatmaz. ‘’Hep alnımın teriyle çıkardım ekmek paramı ne mutlu bana.’’ der.

NAZIM VE YASAK ŞİİRLERİ Şiirleri dönem dönem yasaklanır. ’Yazılarım otuz kırk dilde basılır,Türkiye’mde Türkçemle yasak.’’ der. Devletten maaş almaz,devletten maaş alabileceği herhangi bir ortam da oluşmaz.

NAZIM’IN ASKERLİĞİ Heybeliada Bahriye mektebini bitirdiği halde ,49 yaşında ikinci kez askere çağrılır ama çürüğe çıktığı için askerliğini tamamlayamaz.

Necip Fazıl Kısakürek Lakin biz burada şairleri sanatçı kimliklerinden ziyada haklarında bilinmeyenleri, benzerlikleri ortaya koymak ve yaşamlarının niçin şirlerinin önüne geçtiğini, bu iki şairin kesişme noktalarını ortaya koymak istedik. Keyifle okumanızı dileriz.

Kısaya yakın orta boylu, siyah saçlı, geniş alınlıdır.

Zarif yapılıdır, şık görünümlüdür, resmi giyinir, fular takar.

Daha çok yetmişli yaşların ‘’çileli, ciddi’’yüz hatlarıyla bütünleşen simasını karakterize eden derin çizgileri yer yer kapatan bembeyaz sakalıyla hatırlanan bilge görünümlü bir adamdır.

Kendisine ‘’üstad,İslam komünisti’’ derler.

Bahriye mektebinde Yahya Kemal’in öğrencisidir.

Bahriye Mektebine gelinceye dek beş okul değiştirmiş, daha çok uyum sağlama sorunuyla sık sık okul değiştirmiştir.

Bab-ı alide 1928’de Cumhuriyet gazetsinde yazardır.

Yurt dışında Fransa’da eğitim alır. Felsefe okur, Fransızca bilir.

Düşünsel değişimini 30 yaşında Abdülhakim Arvasi ile tanışınca yaşar.

Babası annesinden ayrılıp başka kadınla evlendiğinde 15 yaşındadır.

5 çocuk babasıdır. Oğlunun ismi Mehmet’tir 35 yıl şeker hastası olarak yaşar.

11 kez yargılanır, 3 yıl 8 ay 3 gün hapis yatar.

Fahri Koru türkle okul arkadaşıdır.

Bülent Ecevit Robert Kolejinden Necip Fazıl’ın öğrencisidir.

Vatan gazetesi yazarı A.Emin Yalman bir suikaste kurban gidince Necip Fazıl azmettirici gerekçesiyle tutuklanır.

Türk kültür-sanat ve edebiyatında tek kişilik bir orkestradır Nazım Hikmet ortaya çıkmasaydı Türkiye’nin en büyük koministi Necip Fazıl olurdu.

NECİP FAZIL ŞİİR YAZARKEN! Şiirlerini masa başında,filozof edasıyla,özel kağıtlara değil sigara kağıtlarına,okunmuş gazete kenarlarına yazar.Hasta haliyle bile şiir yazar.

NECİP FAZIL İÇİN İÇKİ-SİGARA-PARA Sigaraya 13 yaşında Bahriye mektebinde başlar.Ömrünün sonunda dek sigara kullanır.Ölüm anında bile oğlundan sigara yakıp ona vermesini ister.

Alkol onun için’’gökyüzünden habersiz uçurtma uçurduğu günlerde’’kalır Yaşamının hiçbir döneminde para için kalem oynatmaz,parayı önemsemez.

NAZIM’IN GÖZÜNDEN NECİP FAZIL ‘’Sen eskinin yenisisin ve en iyisisin ama eskisin.

1962’de Kahire’de Necip Fazıl’ın adını anmadan ‘’Şu an Türkiye’de benim üzerime şair yok der.’’

Nazım Hikmet hapishanede kendisini ziyarete gelip üzüntüsünü dile getiren Necip Fazıl’a : ‘’Benim de rejimim olsa ben de ben de seni asar, sonra da darağacının başında ağlardım.’’ der.

NECİP FAZIL’IN YASAK FİKİRLERİ Şiirleri hiçbir zaman yasaklanmaz.

Hocalık yaptığı resmi kurumlardan maaş aldığı zamanlar vardır.

NECİP FAZIL’IN ASKERLİĞİ Heybeliada Bahriye mektebinde 4 yıl okuduğu halde ikinci kez askere çağrılırve askerliğini yedek subay olarak tamamlar.

25

NAZIM HİKMET VE ADNAN MENDERES Adnan Menderes’in Nazım Hikmet’e genellikle sempati ile yaklaştığı iddia edilir ve Nazım Hikmet Bursa cezaevindeyken hırpalanmaması için direktif verdiği söylenir.Nazım’ın ülkeden kaçması üzerine ‘’iyi ‘’oldu dediği rivayet edilir.

NAZIM HİKMET İÇİN ANNE Nazım için anne aşık olduğu ilk kadındır. Nazım için anne’’hapishanedeki oğlunu kurtarmak için artık görme yetisini kaybeden gözleriyle kalabalıklardan merhamet bekleyen, galata köprüsü üzerinde imza toplayıp pankart açan celile hanımdır..’’

NAZIM VE HAYATININ BİR DÖNEMİ 15 Ağustos 1951’de Resmi Gazete’de vatandaşlıktan çıkarıldığı duyurulur. Bir zamanlar yanında yer alanlar şimdi yargısız infaza başlarlar.Cumhuriyet Gazetesi onun için: ’Nazım da Moskofların şakşakçı peyki oldu.’’ Manşetini atar ve fotoğrafının altına da ‘’Resmini millet doya doya yüzüne tükürsün diye basıyoruz.’’ notunu düşer. Oysa Nazım Hikmet Rusya’da bir toplantıda ‘’Burada Türkiye’min toprakları konuşuluyor. Her Türk gibi ben de her gram Türk toprağının Türklere ait olduğuna kaniim.Vücudumdaki yirmi kilo kanı bu bir gram Türk toprağı için dökmeye hazırım.’’ der.

BIR NAZIM Zengin bir paşa torunu iken yeryüzünde eşitsizliklere kafayı takan,Moskova’da uğradığı hayal kırıklığını itiraf edecek kadar cesur olan,otoriteye boyun eğmeyen ve direnen,aynı ekmek aynı hürriyet için hapis yatan,’’Salkım Söğüt,Kuvayi Milliye Destanı,Karlı Kayın Ormanında,Memleketimden İnsan Manzaraları’’nın şairi,sosyalist Nazım Hikmet.

NECİP FAZIL VE ADNAN MENDERES Adnan Menderes Necip Fazıl’ı her zaman hem maddi hem manevi anlamda korur.İkisinin ilişkisi temkinli ve mesafelidir.Son görüşmelerinde Adnan Menderes Yassı adadadır.Necip Fazıl’ın ‘’o zeybek’’ şiirindeki o zeybek Adnan Menderestir.

NECİP FAZIL İÇİN ANNE Necip Fazıl için anne her zaman kendisine sığınak olan,yanından hiç ayrılmadığı tek varlıktır.

Necip Fazıl için anne,hapishane kapılarında,’’oğlum,Müdür Bey’i görmek istedim burada yok imiş,bir isteğin var ise söyle.Biz kapıda seni bekliyoruz.Paran yok ise yanımdaki parayı bırakayım.’’notunu yazan Mediha Hanımdır.

NECİP FAZIL VE HAYATININ BİR DÖNEMİ Paris’te adeta bohem hayatı sürer.”Bütün bir mevsim Paris’te gün ışığı görmedim.Paris’te gündüz nasıldır haberim olmadı.Gün doğarken yatıyor,gecenin başlangıcında yatağından fırlayıp kulübe koşuyordum.”Der. Orada kumar hastalığına tutulur, içkiye sarılır.

Sonunda bakanlık gönderdiği tahsistı keserek yol parasını da verip şairi Türkiye’ye çağırır.

BİR NECİP FAZIL Paris’teki bohem hayatını hiç yaşanmamış sayıp tasavvufa yönelen “Ölüm güzel şey, güzel olmasa ölür müydü peygamber.’’ Diyecek kadar ölümü başlangıç sayan,daime yüksek perdeden konuşan,asla mütevazi olamayan, kendini Türkiye’nin en büyük şairi ilan eden, Büyük Doğu dergisini çıkarıp kitleleri ardına takan’’ Zindandan Mehmet’e Mektup,Kaldırımlar,Sakarya Türküsü’’ şairi büyük İslam mütefekkiri Necip Fazıl.

NAZIM’IN MEZARI NEDEN TÜRKİYEYE GETİRİLEMEZ?

Uluslar arası yasalara göre bir kişinin ölmeden önceki eşi veya 1.dereceden akrabasının rızasıyla mezar nakli yapılabilir.Bunun üzerine Nazım Hikmet’in son eşi Vera hayattayken mezarın nakli için 1 milyon dolar ister. Türkiye’deki Nazım lobisi bu parayı toparlamaya 1999 yılında başlar. Ancak en yakını sıfatıyla nakli için yasal başvuruyu yapması Nazım Hikmet’in oğlu Mehmet ‘’Ruble(para)için Rusya’ya kaçmış, para karşılığında şiir yazmış, beni ve annemi yüzüstü bırakmış bir adam için kılımı bile kıpırdatmam.’’ diyerek nakil başvurusunu reddetmiş.

Kaynak : Aynı Göğün Uzak Yıldızları - Sıddık Akbayır (Asur Yayınları -2011) 26

Vera ise 2001 yılında öldükten sonra vasiyeti gereği cesedi yakılarak Nazım Hikmet’in mezarına gömüldü. Şu anda o mezarda iki kişi yattığı için Vera’nın kızı Anna Stepanova ‘nın da rızası gerekmekteydi. Vera’nın kızının rızası olmadığı için nakil işlemi gerçekleşemez. Aslında mezarın Türkiye’ye getirilmesi önündeki engel politik değil de hukuki bir engeldir.

HAZIRLAYAN : BARIŞ YILDIZ

Şavşat’ta eğitimin ilk yılları

Şavşat halkı, erkeğiyle, kadınıyla, yaşlısıyla, genciyle, zenginiyle, fakiriyle okumaya, öğrenmeye, çok heveslidir. Okumak adeta bir tutkudur. Tahsil yapabilmek en büyük murat; yapamamak ise en büyük mutsuzluktur.

Kişilerin, özellikle gençlerin değerlendirilmesinde önemli kriter tahsil durumudur.

Bu okuma hevesinin doğmasında ve gelişmesinde Rus işgal yıllarındaki imkansızlıklardan ötürü tahsile susamışlığın, tahsil ile meslek edinme isteğinin, tahsil yapanlara gıpta duygusunun, yakında Kars-Cılavuz Köy Enstitüsü’nün açılıp bu yöreden öğrenci almasının, yörede arazinin dar ve verimsiz, başka iş alanlarının az olmasının rolü vardır.

Burada okullar “dumansız fabrikalar” olarak nitelenir. Öğrenci devamsızlığı söz konusu değildir. Bir okulu bitiren öğrencilerin hemen hemen hepsi üst okullara kaydolmakta ya da şartları taşıyanlar sınavla öğrenci alan okulların giriş sınavlarına katılmaktadırlar.

Araştırma verilerine göre Şavşat’ta okuma yazma oranı % 99 dur. Gençleri bilgilendirmek, yaşlıların da hatıralarını tazelemek amacıyla şimdi sizlere kısaca Rus işgal yıllarındaki ve Anavatan’a kavuştuktan sonraki ilk yıllardaki eğitim gelişmeleri hakkında bilgiler sunacağım: Şavşat 1878 (1293) Rus işgaline geçmeden önce, köylerdeki camilerin bitişiğinde veya yanında medreseler vardı. Bu medreselere küçük çocuklar devam ettirilir ve temel dini bilgiler öğretilirdi. Ayrıca Söğütlü, Tepeköy, Cevizli, Meydancık, Balıklı ve Erikli köylerinde büyükler için de medreseler vardı. Bu medreselerde öğrenim süresi sabit olmayıp öğrenim, öğrencinin dersini öğreneceği zamana kadar sürerdi. Yazı öğretimine önem verilmez; Kur’an, Tecvid, Arapça ve din dersleri okutulurdu. Bu medreseler içinde en ünlüsü, Acara ve Posof ’tan bile öğrencinin geldiği Satlel (Söğütlü) Medresesi idi. İlçe Rus yönetimine geçince Söğütlü ve Balıklı’da iki yerde Rus okulu açıldı. Her iki okulda da ders Rusça idi. Bu okullarda din dersleri okutmak üzere birer Türk hocası bulunduruluyordu. Balıklı okulu bir yıl sonra kapatıldı. Şimdiki Ahmet Fevzi İlköğretim Okulu ile Boğa İstasyonu’nun yerinde olan Söğütlü Okulu (Satlel Mektebi) 1918 yılına kadar devam etti.

Bolşevik ihtilali olunca, 1918 de Ruslar Şavşat’tan çekildi. Kısa süren ilk kurtuluştan sonra 1918 de Söğütlü ve Tepeköy’de iki Türk ilkokulu açıldı. Fakat İngilizlerin işgali üzerine 6 ay sonra kapatıldı. Şavşat 3 yıl sonra 7 Mart 1921 de kurtulup Anavatan’a kavuşunca Söğütlü ve Tepeköy ilkokulları yeniden çalışmaya başladı. Okullarda yüzer öğrenci bulunuyor ve birer öğretmen görev yapıyordu. O günlerde tüm ilçede ancak 150 kişinin okur-yazar olduğu tahmin ediliyordu.

1922 yılında, Ermenilerden kalma, şimdiki Şavşat Anaokulu binasının yerindeki iki katlı, ahşap binada “İmam Hatip Mektebi” açıldı.

Kısa süre sonra bu okul Artvin’e nakledildi.

Boşalan binasına Söğütlü’deki ilkokul yerleştirildi. Bu bina 1954’te yıktırılıp yerine “Şavşat Merkez İlkokulu” yapıldı.

Bu okul, o yıllarda Şavşat maarifinin merkezi halinde çalışmış, yöre halkı ve çocuklarının eğitimine her konuda katkı sağlamış, yüzlerce mezun vermiş ve değişik isimlerle günümüze kadar gelmiştir. Uzun yıllar “İlçe Maarif Memurluğu” da bu okulun bünyesinde hizmet vermiştir.

Bu okulda, ilk yıllarda, isimleri hafızalarımızdan silinmeyen, çoğumuzun hocası olan ve bazılarının rahmetli olduğu Adil Özder, Bekir Hazar, Süleyman Rona, Asim Özbek, Danyal Yurdatapan, Fehim Kültürel, Tevfik Cengiz, Emin Ersoy, Kamber Algan (Hatiboğlu), Mehmet Bilir, Mevlut Tekin, Afife Yıldız, Kemal Keskin, Kazım Altun, Seyfettin Çelik, Selahattin Ural, Mehmet Bilici, İsmail Aksakal, Mehmet Altun, Mehmet Topçu, Cengiz Turan, Yaşar Demirel, Mukaddim Yazar, Azamet Salur, İlker Suner gibi ilah derecesinde saygı duyulan öğretmenlerimiz görev yapmıştı.

Sonradan çeşitli isim ve statülerle süregelen bu okulun öğretmen sayıları da bu sayfalara sığmayacak kadar çoğalmıştır.

1922 de Balıklı köyünde “Kurşunlu İlkokulu” adı ile bir ilkokul daha açıldı. Bu okulun ismi 1944 te “Balıklı İlkokulu” olarak değiştirildi. 1951 yılına kadar Şavşat’ta ilkokul üstü okul yoktu. 21 Eylül 1951 tarihinde 200 öğrenci ile, ilçe merkezinde “ŞAVŞAT ORTAOKULU” açıldı.

Açılışından liseye dönüştürüldüğü 1967 yılına kadar aralıksız 16 yıl, müdürlüğünü merhum Vahdettin Yıldız’ın yaptığı bu okul, Şavşat’ın yegane ortaöğretim kurumu idi. Şavşat’ın tüm köylerinden ve kısmen de Ardanuç’tan öğrenci alıyor, harıl harıl mezun veriyor, Öğretmen okullarına, Liselere, Sağlık Kolejlerine, Fen Liselerine, Askeri liselere vb. öğrenci gönderiyordu. Şavşat Ortaokulu yörenin üniversitesi gibiydi.

Sonuç olarak Şavaşt’ta eğitime devletle birlikte halkımızda büyük destek vermiş ve bu okullardan geleceğin aydun insanlarının yetişmesine katkıda bulunmuştur. Artvin insanının niçin çok okuduğunun cevabını Şavşat insanının geçmişte verdiği mücadelede bulabiliriz.

Dursun ÖZDEDE Emekli öğretmen

27

OLMAZ MI? Kurban olam hakikatli gözlere Zahmet vereceğim biraz sizlere Merhamet et, istek yapan bizlere Yolu yordamına uysun, olmaz mı?

Makule, pantayla, sarol açmasi Şurupları varsa hoştur içmesi İmkansız bunlardan vazgeçilmesi Ayrıca dengini yapsan olmaz mı?

Çamaşıra olot, boyayçın yoşa Çirpi çanağında kalmasın kışa Donup çözülürse yaramaz işe İkisini bir denk yapsan olmaz mı?

Birçok ihtiyaçlar gelmiyor akla Listeyi unutma, mutlaka sakla Bazıları izin verdi sakala Tarak, ayna bir denk ile olmaz mı?

Geven, kasnak,kesi ayrıca varlık Galberin var ise görmesin darlık Neker,çançik, şüşük vermez ağırlık İhtiyaçtır bunlar, alsan olmaz mı?

Dermandır doguğa peynir tuluğu Su kabı kapilo, kabuk oluğu Sevindireceksin sen çili çocuğu Hiç olmazsa bir dizine olmaz mı?

Bilavi çarkılar, soğan biçaği Yerli bulamazsan olsun kaçaği Az kala unuttum dehre, nacaği Ayrı ayrı denge koysan olmaz mı?

Papasela yemeklerin başıdır Ayran,purşuk fakirlerin aşıdır Sadol-çuma; kaşar peynir eşidir Sakın ihmal etme, çokça olmaz mı?

Tarpoş ve badiya, beş tane sapli Taplayla dergüla olmalı kulplu İstek sahipleri hep açık kalbli Rastgele malları alma olmaz mı?

Bu maddeler zaruridir bizlere Tedarik et, bakamazsın yüzlere Hepimizden selam vardır sizlere Kabul buyur, sevinelim olmaz mı?

Kaplara süs verir gogorla, peçat İçinde saklarız koruk, marmelat İster teşi gönder, ister harkalat Her eve lüzumlu bilsen olmaz mı? Üç tane kosrafi, beş kere taşı Bilirsin şifadır çinçarın aşı Titayla,panpara ağırtmaz dişi Hepsinden az- çok olsa olmaz mı?

Kımi, ğozağemi turşusu hoştur Şırati az is yemesi boştur Kinzili olursa sofrada baştır İştah açar, bir fıçıyla olmaz mı?

Mershal, tukurzene, jol, horozgözü Çoğunun istemeye tutmuyor yüzü Sevindireceksin sen oğlanı, kızı Düşünde tamamla malı olmaz mı?

28

25.03 1982 Eliyesa GÜMÜŞ Emekli Öğretmen

OLMAZ MI? Nazarlar değmesin döktüğün dile Yazıktır bu sözler gitmesin yele İstek sıralayan hünerli ele Önce bir maşallah çeksem olmaz mı?

Ah bu yoksulluğu nasıl ezeyim Gücüm varken sizi nasıl üzeyim Sözü uzatmadan kısa keseyim.

Hemen listenize geçsem olmaz mı?

Bol olsa ne yazar saman ile ot Biliyorum onsuz yıkanmaz kilot Geliyor adrese yüz on ton alot Tartıp, tartıp dağıtsanız olmaz mı? Ğozağemileri doldurttum kaba Liste dışı çokça gönderdim yaba Tırlara yüklettim çok datibaba Yeterli olmasa küsmen olmaz mı?

Kuzu kulağından yüz kilo yeter Çoğusu olmamış tadı çok beter Üzülmen yakında orda da biter Yeter ki hasretlik çekmen olmaz mı?

Kolopa, koçoptan epeyce aldım Sapikel, sevuca sipariş saldım Derdinizle yalnız baş başa kaldım Bu kadar üstüme gelmen olmaz mı?

Tutmak lazım gelir faydalı sözü Meğer Arjantin’miş buların özü Oradan gelecek jol, horozgözü Biraz da sabırlı durun olmaz mı?

Bilavi çarkılar hane başına Şor peynir çinçarla, pancar aşına Üç koravi, beş de kere taşına Kredi istedim, sonra olmaz mı? Çok dikkat edin ki pantalar üşük Bu yüzden olacak fiyatı düşük Yalnız bir denktedir yüz tane şüşük Ezmeden, kırmadan alın olmaz mı?

Seksenli Yıllarda durmuştu kırat Kat etmişti yolu, almıştı sürat İki kamyon kinzi, bir tanker şırat Geliyor, turşuyu koyun olmaz mı?

Hayli masraf yaptım, tükendi para Yeter ki başınız kalmasın dara Çok özür dilerim tita, panpara Bulamadım, bulduğumda olmaz mı?

Kasnak, kesi, çançik, harkalat teşi Bunları yapamaz rastgele kişi Hepsi de Hasan’ın, Kındo’ nun işi Baharda çadıra zahmet olmaz mı?

Elbette gerekli tarpoş ve saplı Bir işe yaramaz, olmasa kulplu Her biri paslanmaz maddeyle kaplı Malın kıymetini bilin olmaz mı?

O güzelim rengi kırmızı ela Gümrükten geçirmek başlıca bela Korkmayın hallettim çok papasele Yine de kadirli yeyin olmaz mı?

Telağaş özegi görün ne taze Yaprakları büyük, sanki yelpaze Dengini yaparken ezdi kepaze Sağlam yerlerini seçin olmaz mı?

Yakında gelirim, fazla geç kalmam Kıymetli malları başı boş salmam Kimseden beş kuruş karşılık almam Yalnız her namazda dua olmaz mı?

Alda şu listeyi düşem dilinden Selam, saygı size gurbet elinden Öpem büyüklerin iki elinden Küçüklere sevgi sunsam olmaz mı?

Tükendi günümüz ah ile vahtan Kemal bu sözlerin sana Allah’tan İndiremez seni hiç kimse tahttan Güvenen ortaya çıksın olmaz mı?

03.04.1982 Öğretmen Kemal GÜMÜŞ

29

MORĞEL YAYLA BULUŞMASININ ARDINDAN “Yaylacılığın ve yayla evlerinin yaşatılması”

Bir yayla buluşmamızı daha geride bırakırken daha kapsamlı, daha renkli, daha farklı bir buluşmaya merhaba, diyerek başlamak istiyorum sözlerime.

Evet, 3. Morğel Yayla Şenliğimiz bu yıl 18-19-20 Temmuz’da bir kez daha aşağı yaylamızda gerçekleşti.

Yüreği yayla sevdasıyla yananlar, yaylamız bizim diyenler, o güzelim coğrafyaya sahip çıkmak ve bunu kalıcı kılmak isteyenler bir sıcak yaz sabahında Soporo’da buluştu ve yayla yürüyüşümüze katıldılar.

Renk renk çiçeklerle bezenmiş yeşillikler arasından yukarılara tırmandıkça kekik kokularını hissettiğimiz, serinlediğimiz, soğuk sularına dokundukça hayat bulduğumuz o güzelim yaylamızı bir kez daha şenlendirdik.

Katılanların yüreğine sağlık. Burada tek tek adını sıralayamayacağım katılımcılara teşekkür etmeliyim. Hele hele üç yıl boyunca orada olan, yayla yürüyüşünü bırakmayanlar teşekkürü daha çok hak ediyor. İyi ki varsınız ve yanımızdasınız, diyorum onlara. Her türlü zorluğa ve doğa koşullarına rağmen bu çağrıya kulak vererek ve orada olmanın gerektiği bilinci içerisinde doğa harikası yaylamızda soluk alıp veren yüreklere selam olsun.

Bu yürüyüş devam ettikçe onlar hep yanımızda olacak ve yaylamızın geleceğiyle ilgili düşüncelerimize güç katacaklar.

Üzüldüğüm tek şey orada olması gerekenlerin olmaması.

Bizim gibi uzakta olanlardan daha önce orada, o coğrafyada yaşayanların artık yayla gerçeğini herkesten evvel görüp idrak etmesi ve sahip çıkması, belki de öncülük etmesi gerekiyor. Aramıza ilk defa katılanlar da oldu. İnanıyorum ki orada yaşadıklarını unutmayacak ve her yıl daha bir başka coşku ve istekle yayla yürüyüşümüze katılacak ve bizimle el ele yayla projelerimizi gerçekleştirmek için omuz verecekler.

30

Bugün sayımız az olsa da giderek artacağından hiç kuşkum yok. Aramızda olmak isteyip de çeşitli nedenlerle olmayanların yüreklerinin bizimle birlikte attığını biliyorum. Fırsat buldukça onlar da bir gün bu yürüyüşe katılacak ve yaylanın asıl sahipleri olduğunu gösterecekler.

Ben her gidişimde bir öncekinden daha fazla heyecan duyuyor ve bilemiyorum.

O topraklar bizim. . Biz o topraklarda büyüdük, çocukluğumuzu tanıdık, gençliğe adım attık. Yüzyıllardır “Morğelin Kışlası” olarak bilinen, tapu kayıtlarında tescillenmiş yaylamızın adını bile “Morgülüm Yayla”(!) diye uyduruk bir adla değiştirmek isteyen tabelacılara cevap verme zamanıdır bugün.

Kendi öz yaylamda çadırda yatmak, hele hele orada birilerinin adeta o yaylanın asıl sahiplerini hiçe sayarak yaptığı betonarme binayı görmek çok zoruma gitti. Utandım. Hem de çok utandım kendimden. Biz bunları ha ketmedik. Birileri kendine ait olmayan yerde gözümüzün içine baka baka yayla kondururken sessiz ve çaresiz kalmamız akıl tutulmasından başka bir şey değildir.

Bu kabustan çıkmalı, gerçeği görmeli ve benliğimizi bir örümcek ağı

Bugün bunu yapmak için önümüzde hiçbir engel yoktur. Otantik yapıyı bozmamak kaydıyla taş veya ağaçtan yayla evlerini yapmaya var mısınız?

Yayla evlerini yapacak gücü ve enerjisi olan çok kişi biliyorum. Güzel bir başlangıcın temelini birlikte atalım. Bu seferberliğe hep birlikte katılalım. Emin olun ki gerisi kendiliğinden gelecektir.

Bugün artık aramızda olmayan Dursun Amca, Ekrem Amca, Ali Amca, Rahimbey Amca, Hüseyin Amca, Kadem Amca, Mudes Dede ve daha niceleri bugün yaşıyor olsalardı yapmak istediklerimizi büyük bir yüreklilikle gerçekleştirirlerdi. Biz onların çocukları ve torunlarıyız. Bu yetmez mi?

Durmak zamanı değil yol almak zamanıdır. Bu yolda yürüyenlere ve yürüyeceklere, bu seferberliğe gönül verenlere selam olsun.

Yener ALTUN/Bir Yayla Sevdalısı

gibi saran uykudan uyanmalı ve artık yapmamız gerekenleri bir bir hayata geçirmeliyiz. Yoksa, yoksa yarın çok geç olacak….

Bundan böyle yayla buluşmamız elbette son olmayacak, devam edecek. Ancak, bu buluşma sürecini artık farklı bir noktaya taşımamız gerekiyor. Daha düne kadar o çocuksu dünyamızla top koşturup, çot, koco oynadığımız, yamaçlarında ot yolduğumuz ve taş sürterek kına yaktığımız, dana güttüğümüz; Almas Ablamızın, Gülinaz Nenemizin, Nezaket Nenemizin, Zahide Ablamızın, Fesminaz Ablamızın, İnayet Ablamızın ayak bastığı, ayak izlerinin dahi silinmediği o yerde yapılan ve adeta alay edercesine karşımızda duran yayla evi bizim ne yapmamız gerektiğini anlatmaya yetmeyecek mi?

İnanıyorum ki genç yaşlı yayla yürüyüşümüze katılanların sayısı arttıkça birtakım gerçekleri daha iyi görecek ve silkineceğiz.

Bu yürüyüş sadece benim, senin, onun yürüyüşü değil hepimizin yürüyüşü olmalı. Bu ses hepimizin sesi olmalı. Sesimiz birlikte ve daha gür çıkmalı. Ayağımızın altından toprakların kaydığını hissetme, önümüzdeki acı gerçeği görme zamanı gelmedi mi?

Unutma, o toprak kaydıkça sen, ben de kayıyoruz yokluğa doğru.

Bu şenliğimize katılanlarla birlikte yaptığımız değerlendirmeler sonucunda çeşitli kararlar öne çıkmıştır. Bu kararlardan en önemlisi kışlamızda eskiden olduğu gibi yayla evlerini hayata geçirmek.

31

Basınd a Merhaba bu sayımızda sizler için basında dergimiz ve derneğimiz hakkında çıkan yazıları derledik...

Tuncay Çelik İngilizce Öğretmeni

32

AYVAN

YENİ EVLİLERİMİZ

02 Şubat 2013 tarihinde dünyaevine giren Aysun - Çağatay Cem GÖKÇE çiftine dernek yönetimi ve yayın kurulu olarak ömür boyu mutluluklar dileriz...

KARİKATÜR

33

YÖRESEL YEMEK

ÇADİ HORŞOSİ

Malzemeler -2 bas soğan -100 gr tereyağı -250 gr misir unu -1kase tulum peyniri(şor peynir) -1/2 litre su -Yeteri kadar tuz Yapılışı: Soğanlar ince ince kıyılır,yağla kavrulur. Şu ileve ederek kaynayana kadar bekletilir.

Kaynarken peynir katılır.Ayri bir kapta soguk su ile karistirlip açılan un tencereye kaşıkla larıştırarak ilave edilir.Bir tatli kaşı tuz ilave edilir.5 dakika pişirildikten. sonra sıcak olarak servis yapilir.

Afiyet olsun.

1 2

3 4

6

7

8

9

10

12 14

5

11 13

15 16

17

18

19

Y Ö R E S E L

20

21 22 23

SOLDAN SAĞA 2. İŞE YARAMAZ 3. YUFKA 4. KUŞBAŞI GOĞRANMIŞ ETİN BİR BÖLÜMÜ 7. TAHTA KOVA 8. MEŞE AĞACI 10. TEKME 12. HAPŞIRMAK 13. SÜMÜKLÜ BÖCEK 14. YERLEBİR 16. KÜÇÜK BALTA 18. ATLARDA YÜK EHERİ 19. BİR HALK OYUNU TÜRÜ 20. NİSAN AYI 21. YENİDEN 22. AYAKKABI

34

23. TUZLU PEYNİR YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. ARI PETEĞİ 3. HAFİF 4. YAKMAK İÇİN KURUTULMUŞ GÜBRE 5. TAZE YENİ ALINMIŞ 6. KEL 9. KARIŞMIŞ 10. SİNCAP 11. YUVARLAK SİLİNDİR ŞEKLİNDEKİ ODUN 12. TAVUK KÜMESİ 15. GÜBRE SEPETİ 17. KAYINBİRADER

B U L M A C A

FIKRA BUJLANMA Annesi hastalanan Şavşatlı Adam, oldukça yaşlı olan annesini doktora götürür. Hastasını muayene eden doktor nineye “Şikayetin ne teyze” diye sorar. Yaşlı kadın “Ayağlarım bujlaniyer oğlum” der. Bu yöresel terimden hiçbir şey anlamayan doktor bu sefer oğluna sorar. Adam “Yani doktor bey demek istedi ki Ayağlarım kejerlaniyer, tikina duramiyerim.” diye açıklar.

Etkinlik için irtibat : Erhan Altun (0505) 455 49 88

35

Kireçli Köyü (Şavşat)

Kireçli Köyü kalesi 36