www.tvm.nl | april 2018
AC TUEEL
Voorsorteren op de toekomst
‘TVM zet eerste stap in onbemande luchtvracht’ PLUS Dirk Jan Klein Essink: ‘Pay how you drive neemt grote vlucht’
Harry Schenk: ‘Groei is gevolg van kwaliteit’
Carlo van de Weijer: ‘We krijgen de files niet weg’
ONDERNEMEN
10
‘Rol verzekeraars verandert radicaal’
INNOVATIE
De klassieke rol van verzekeraars verandert de komende jaren radicaal. CFRO Dirk Jan Klein Essink legt in een toelichting op de jaarcijfers uit hoe de Raad van Bestuur van TVM verzekeringen naar de toekomst kijkt. “Data zijn goud waard.”
24
32
Drones zijn aan een opmerkelijke opmars bezig. Ook als middel om vracht te vervoeren. Voor TVM reden om mee te doen aan een luchtbrug naar de Wadden.
Onder leiding van hoogleraar Carlo van de Weijer wordt aan de Technische Universiteit Eindhoven onderzocht hoe het transport schoner, efficiënter, veiliger en goedkoper kan.
COLOFON
TVM gaat nu ook de lucht in
TVM Actueel is een periodieke uitgave van Coöperatie TVM U.A. Een uitgave voor leden van de TVM groep die ieder kwartaal verschijnt. Hoofdredactie: Frank Woestenburg | Eindredactie: Jan Dijkgraaf Redactie: Jolanda Metselaar, Annetta de Vries-Tabak en Paul Haverkamp | Fotografie: Glenn Wassenbergh en Francois Wieringa Vormgeving: Wouter Nijman | www.nijman.frl Redactieadres: TVM verzekeringen | Van Limburg Stirumstraat 250 7901 AW Hoogeveen | postbus 130 | 7900 AC Hoogeveen +31 (0)528 29 29 99 | redactie@tvm.nl | info@tvm.nl www.tvm.nl | @tvmnl en @tvmalert www.facebook.nl/tvmverzekeringen
2 | TVM ACTUEEL
Transport in de toekomst
Voor al uw verzekeringsvragen kunt u contact opnemen met onze Klantenservice: +31 (0)528 29 22 92 | klantenservice@tvm.nl Heeft u direct hulp nodig? Bel dan met TVM assistance: +31 (0)528 29 29 11 Heeft u schade, maar is het niet spoedeisend? Bel dan met de TVM schademeldingsdienst: +31 (0)528 29 27 00 Via www.mijntvm.nl of www.mobielschademelden.nl kunt u uw schade online melden. Disclaimer: Foto voorpagina is bewerking.
VAN DE VOORZITTER
4
safety deal als olievlek?
A.S. Watson was een van de ‘fouding partners’ van de Safety Deal. Het moederbedrijf van Kruidvat hoopt snel navolging te krijgen.
Met de politie op patrouille
6 34
COÖPERATIE
Sinds eind 2017 is het voor vrachtwagenchauffeurs op straffe van een boete van 1500 euro verboden in het weekend op parkeerplaatsen in de cabine te slapen. Verslaggever Gerard den Elt ging met de politie op pad.
Herinneringen
Transportondernemer Peter Kaatee uit Amstelveen. Die het cliché ‘van krantenjongen tot miljonair’ waarmaakte.
Volgens deskundigen hebben we in Nederland en de rest van West-Europa over vijf jaar de eerste corridors waarin drones permanent heen en weer vliegen. De toekomst zal uitwijzen of die voorspelling uitkomt, maar de vervoersconcepten zijn onmiskenbaar en in razend tempo aan het veranderen. Door alle technologische ontwikkelingen, in de hele maatschappij, maar zeker ook in de transportsector, zal de rol van TVM als verzekeraar ingrijpend veranderen. In het meerjarenplan 2018-2020 is die aangescherpte strategie ook duidelijk geformuleerd. Van klassieke wielenverzekeraar zullen we steeds meer opschuiven naar een verzekeraar die goederenstromen volgt en alles wat daarbij hoort. Inclusief drones dus. Om die reden heeft TVM zich als verzekeraar aangesloten bij het experiment van UMCG Ambulancezorg en Drone Hub GAE om met drones noodmedicatie van Lauwersoog naar Schiermonnikoog te
‘Als innovatieve verzekeraar moeten we vlieguren maken’
14
18
Harry Schenk nam bij de bijeenkomst van de Ledenraad afscheid als lid van de Raad van Commissarissen van TVM. De perfecte aanleiding voor een interview.
Hoe gaat het met TVM assistance, de eerste eigen alarmcentrale van een verzekeraar in de branche? Manager Erik de Haan en teamleider Tamke Kamstra vertellen een opgewekt verhaal.
Preventie voor alles
Vliegende start
22
24
De ledenbijeenkomst van de coöperatie TVM in Nijkerk had dit jaar een nieuwe opzet. Na het plenaire gedeelte waren er vier sessies met ToekomstTafels.
De tien finalisten van het NK veiligste chauffeur zijn op 21 april bekend geworden. Wie wordt op 9 juni ’s lands veiligste chauffeur?
Nieuwe opzet
NK veiligste chauffeur
Overname van (delen van) artikelen is toegestaan met schriftelijke toestemming van de redactie en mits de bron wordt vermeld. Overname van foto’s en/of illustraties is niet toegestaan.
vliegen. Het is voor ons een eerste stap in de onbemande luchtvracht, maar met het oog op de toekomst is het van belang dat ook wij als innovatieve verzekeraar vlieguren gaan maken om deze transportmiddelen, en alle risico’s die daarbij horen, beter te leren kennen. Immers, het is de verwachting dat bestaande logistieke dienstverleners en andere instanties op termijn drones gaan inzetten. Verderop staat in deze editie van TVM Actueel een uitgebreide reportage over de luchtbrug naar de Wadden. Als het goed is, wordt de eerste officiële testvlucht van een drone met medicatie naar Schiermonnikoog al komende maand gemaakt. TVM volgt de ontwikkelingen op de voet. Ik wens u veel leesplezier. Hartelijke groet,
Arjan Bos voorzitter TVM ACTUEEL | 3
ROODJE
BAL AKKIE ‘Element veiligheid is BOORD aan
A.S. Watson, het moeder bedrijf van Kruidvat, is één van de voortrekkers van de Safety Deal. Manager warehouse operations Marcel Evers hoopt dat de hele transportsector het voorbeeld volgt. tekst: Frank Woestenburg beeld: Glenn Wassenbergh
W
bepalend geworden’
W
ie voor de eerste maal een kijkje neemt in het enorme distributiecentrum in het Gelderse Heteren van A.S. Watson, het internationale moederbedrijf achter grote merken als Kruidvat en Trekpleister, weet niet wat hij ziet. Het is een wereld op zich waarin vrachtwagens af en aan rijden – zo’n 130 per dag - om ruim 1300 winkels in de Benelux en Frankrijk te bevoorraden. Een nauwkeurige planning is in dat proces cruciaal. Maar niet van levens belang. De Safety Deal kan dat wel zijn. Marcel Evers, manager warehouse operations bij A.S. Watson, noemt iedere discussie over veiligheid een non-issue. “Veiligheid moet je namelijk altijd en overal nastreven”, zegt hij. Voor hem was het in die zin een vanzelfsprekendheid om in 2016 het initiatief van de Safety Deal ‘Vertrouwen op Veiligheid’ als een van de eersten te omarmen. De Safety Deal is een convenant met bindende afspraken van ketenpartijen (opdrachtgevers, vervoerders, chauffeurs) met betrekking tot strikte naleving van wet- en regelgeving (onder andere rij- en rusttijden), maar bevat daarnaast een gedragscode die eveneens moet bijdragen aan meer veiligheid in retailtransport. Een voorbeeld uit de praktijk: wanneer een chauffeur aangeeft dat het bij extreem weer, zoals begin dit jaar bij code rood, onverantwoord is om de weg op te gaan, moet dat door transportondernemers en verladers geaccepteerd en gesteund worden. “Iedere vorm van aandacht voor het thema veiligheid is belangrijk en draagt bij aan bewustwording en gedrags-
verandering. Op dat vlak bestaat altijd ruimte voor verbetering”, stelt Evers. A.S. Watson geldt samen met transportondernemingen Cornelissen, St. van den Brink en Peter Appel, logistiek adviesbureau Bricklog en TVM als de ‘founding fathers’ van de Safety Deal. Inmiddels is ook Tielbeke Logistiek aangehaakt.
Strak gepland
In de praktijk heeft de Safety Deal wel degelijk een tastbaar positief effect, zo heeft Evers gemerkt. “In het verleden zag je nog wel eens dat ritten erg strak gepland werden. Dan werd, zogezegd, nog weleens tussen de vingers door gekeken en telden louter de platte kosten. Misschien wel de grootste verandering die we intern hebben bewerkstelligd, betreft een cultuuromslag bij de transportplanners. Van louter kijken naar platte kosten is het element veiligheid ineens bepalend geworden.” Begin januari kwam de Safety Deal nadrukkelijk in het nieuws. Met dank aan de code rood. En een grote hoeveelheid gekantelde vrachtwagens... “Maar niet van ons”, merkt Evers op. “Uiteraard niet, zou ik er bijna aan toevoegen. Er hebben echt auto’s van ons langs de kant stilgestaan. Ook op eigen initiatief van de chauffeurs. Dergelijke beslissingen zorgen hier in het distributiecentrum voor logistieke issues, maar dat hebben we er wel voor over. Veiligheid boven alles.” Evers vindt het belangrijk dat nieuwe chauffeurs in zijn organisatie goed ingewerkt worden en dat hen meegegeven wordt dat veilig rijden het allerbelangrijkste is. “Het moet niet zo zijn dat, als je de laadtijden niet dreigt te halen, je als chauffeur door rood gaat rijden of een
eenrichtingsweg ingaat om tijd te winnen. Want dat soort stoere verhalen hoor je wel eens op de werkvloer. In de trant van: ‘Ik heb het gered hoor...’ Nee, we hebben liever dat een chauffeur te laat aankomt dan niet aankomt.”
Tekenen bij het kruisje
De Safety Deal begon als een initiatief van een paar partijen. Ook Evers hoopt op navolging. “Ik vind het prima als we straks op een lijstje staan dat we een van de eersten waren, maar hopelijk niet een van de laatsten. Dit moet zich als een olievlek verspreiden. Sectorbreed. Om die reden zou het mooi zijn als meer ondernemingen of retailers, maar ook brancheorganisatie TLN, zouden aanhaken. De Safety Deal is echter veel meer dan een term of een kwestie van tekenen bij het kruisje. Er gaat een heel traject aan vooraf met bijbehorende kosten. De Safety Deal draait om bewustwording en moet gedragen en uitgevoerd worden binnen alle geledingen van een bedrijf.” Veel ondernemingen menen dat ze ook zonder Safety Deal veilig rijden. Dat kan, benadrukt Evers. “Er gaat immers ook een signaalfunctie vanuit. Het is belangrijk om collectief te zorgen voor een beter imago van het wegtransport. Al is en blijft het zo dat de Safety Deal in eerste instantie is bedoeld als een soort waarborg voor veilig transport. Voor de chauffeur zelf, maar zeker ook voor de omgeving.” <
‘Safety Deal moet zich als olievlek verspreiden’
TVM ACTUEEL | 5
Uitgeslapen controles op rusttijden Na een voorlichtingscampagne in januari controleert de Inspectie Leefomgeving en Transport voortaan op de verplichte wekelijkse rust van 45 uur buiten de cabine. Inspecteurs Hans Drijer en Bert van Voorthuizen: “We maken niemand wakker, we behandelen chauffeurs met respect en dat krijgen we ook terug.”
H
tekst: Gerard den Elt beeld: Glenn Wassenbergh
et is een vroege maandagmorgen vol belofte van zon en warmte in april. Zo een waarbij je je in de ochtendschemering rustig kunt wassen naast de cabine op de parkeerplaats langs de A1 in Holten. Zoals de Roemeense chauffeur Constantin en zijn echtgenote doen, voor ze hun weg vervolgen richting Duitsland. Het horloge staat op 06.31 uur als de inspecteurs Hans Drijer en Bert van Voorthuizen de parkeerplaats oprijden, zoekend naar ontwakende chauffeurs. De ogen van de inspecteurs vallen op de Roemeense vrachtauto met als lading een container vol schroot. “We maken niemand wakker, we behandelen chauffeurs met respect en dat krijgen we ook terug”, zegt Drijer, als zijn collega Van Voorthuizen netjes zijn schoenen op de treeplank zet en op de bestuurdersstoel gaat zitten. Een vorm van respect voor de chauffeur die zijn cabine als dagelijkse woonruimte beschouwt. Van Voorthuizen kent het chauffeursmétier van binnenuit. Zelf reed hij twaalf jaar op Frankrijk en Italië alvorens naar ILT over te stappen. Hij sliep ook in zijn eigen cabine en barbecuede onderweg met de collega’s. Het is dus moeilijk hem te foppen. Achter het stuur leest hij de tachograaf uit, waarin alle rijbewegingen van de Roemeense chauffeur zijn vast gelegd. Constantin overhandigt zijn rijbewijs, paspoort, Code 95 en zelfs
zijn arbeidsovereenkomst. Vervolgens wacht hij geduldig buiten de cabine, handen in de zakken. Zijn echtgenote fatsoeneert de cabine ondertussen. “De medewerking is altijd goed”, zegt Van Voorthuizen vanachter het stuurwiel. “Deze controle is tenslotte ook voor hun eigen bescherming en in hun werknemersbelang.” Drijer, sinds 1989 werkzaam als coördinator rij- en rusttijden, vult aan: “Er valt meestal geen onvertogen woord.”
Rij- en rusttijden
maand februari – het laatst bekende cijfer – werden bij 221 controles 47 boetes opgelegd. Dat zijn geen razzia’s of een georganiseerde jacht op slapende zondaars, zoals de buitenwacht misschien veronderstelt. Het gaat om reguliere controles waarbij de rij- en rusttijden worden meegenomen, in navolging van buurlan-
Een BSA is een uiterste middel om chauffeurs te dwingen hun wettelijke rust te nemen
Doel van de inspecteurs is te controleren of de Roemeen zich wel aan de rij- en rusttijden houdt en of zijn cabine niet is gebruikt als hotelkamer voor zijn verplichte rust van 45 uur. Die verlofperiode is sinds een bindende uitspraak van het Europese Hof van Justitie bedoeld om buiten de auto door te brengen, niet in of rond de auto. Overtreding wordt niet misselijk bestraft: 1500 euro boete. In januari gaf minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) het startschot voor een informatiecampagne onder buitenlandse chauffeurs. Flyers in vele Europese talen werden uitgedeeld op de parkeerplaatsen. Nu de nieuwe regels als voldoende bekend mogen worden verondersteld, is de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) begonnen met handhaving. In de
den als België en Duitsland. Er vluchten deze maandagmorgen geen chauffeurs weg uit vrees de volgende te zijn.
Veel groen
Van Voorthuizen neemt de gegevens van de Roemeense chauffeur mee naar zijn rijdende werkkamer, een klein kantoortje achterin zijn VW-bus. Daar kan hij alle rijbewegingen exact uit lezen. Er staat veel groen op het computerscherm, het lijkt een voorteken dat alles in orde is. “Nee hoor”, waarschuwt Van Voorthuizen. “Dat zijn juist de gewerkte uren.” >
HIGHLIGHTS ‘Dat het niet zo goed geregeld is als voor de Nederlandse chauffeurs, dat staat wel vast’ 6 | TVM ACTUEEL
‘Deze controle is tenslotte ook voor hun eigen bescherming en in hun werknemersbelang’
‘Hoe ver moet je van je auto vandaan blijven? En wat is rust? Het staat met één zinnetje beschreven’
TVM ACTUEEL | 7
Bert van Voorthuizen en Hans Drijer in hun rijdend kantoor.
Desondanks houdt de Roemeen zich keurig aan de regels. Hij is zondagmiddag om 13.50 uur op de pleisterplaats in Holten aangekomen, heeft voldoende rust genomen en kan na de inspectie – kwartiertje werk – maandagochtend vroeg weer de weg op. Hem hoeft geen zogenoemde BSA te worden opgelegd, zoals dat in het jargon van de inspecteurs heet. Een Bevel tot Staking van de Arbeid (BSA), oftewel een rijverbod, is een uiterste middel om chauffeurs te dwingen hun wettelijke rust te nemen. Zowel arbeidsrechtelijk als uit veiligheidsoverwegingen zijn de arbeidsuren strikt vastgelegd. Tweemaal per veertien dagen zijn chauffeurs verplicht 45 aaneengesloten uren verplichte rust te nemen. Eén periode van 45 uur mag éénmaal na 24 uur worden onderbroken, maar die tijd moet later in de periode wel worden gecompenseerd. Sommige werkgevers organiseren shuttleservices om hun chauffeurs een nachtje in een hotel te laten slapen. Maar velen nemen het niet zo nauw en denken er mee weg te komen. Inspecteur Drijer, namens Nederland vertegenwoordigd in de Europese organisatie van handhavers Eurocontrol 8 | TVM ACTUEEL
Route (ECR), voorspelt dat er op enig moment een proefproces komt. Want de hamvraag in zijn ogen is: wat is verplichte rust buiten de cabine? “Het is goed dat er nu overeenstemming is over deze maatregel in de EU. Maar ongetwijfeld zullen er rechtszaken volgen. Want hoe ver moet je van je auto vandaan blijven? En hoe lang? En wat is dan precies rust? Het staat in de regelgeving maar met één zinnetje beschreven. Nu is iedere lidstaat bevoegd om dat zelf te bepalen, maar het is natuurlijk wel de bedoeling dat we daarover in Europees verband één lijn gaan trekken.
Uitstekende rekenaars
Hij geeft een recent voorbeeld. Een Russische chauffeur vroeg hem laatst of hij tijdens een periode van 45 uur verplichte rust een minuutje over het parkeerterrein mocht rijden. Dan had hij na 24 uur zijn periode – kort – onderbroken, mocht de rest van de tijd later in de week compenseren, maar overtrad niet de regel dat hij in die periode van 45 uur niet in de cabine mocht slapen. Zo’n minuutje rijden bespaarde hem bij een eventuele controle dus 1500 euro. Drijer daarover: “Mensen worden creatief. Chauffeurs
zijn uitstekende rekenaars en gaan slim met de regels om.” De inspecteurs zwaaien de Roemeense chauffeur gedag en gaan over tot de volgende controle, ditmaal een Hongaar die zich eveneens heeft staan wassen naast zijn rode MAN, getuige de watersporen richting de afvoerput. Deze Hongaar, Zsolti genaamd, nodigt de inspecteur uit in de cabine. Zsolti spreekt moeilijk zijn talen. “Als er problemen zijn, dan kunnen we altijd de tolkenlijn bellen”, aldus Van Voorthuizen. “Wanneer er bijvoorbeeld een maatregel wordt opgelegd of een bevel wordt gegeven, dan moet de chauffeur dat goed hebben begrepen om later juridische problemen te voorkomen.” Na uitlezing van de gegevens constateert Van Voorthuizen dat de chauffeur niets te verwijten valt. Hij moet om 10.00 uur deze maandagmorgen lossen bij een bedrijf in Hardenberg en heeft op een drukke parkeerplaats met veel collega’s overnacht. Door dicht bij zijn bestemmingsadres te slapen, is hij de filedruk in de Randstad voor geweest.
Paar uur tekort
“Dat is tegenwoordig gebruikelijk”,
verduidelijkt Van Voorthuizen. “Chauffeurs weten dat er soms claims komen als ze niet tijdig laden of lossen en passen hun werkpatroon daarop aan. Het is een kwestie van rekenen om zodanig met je rij- en rusttijden om te gaan, dat je niet ergens aan het einde van de werkweek en vóór je verplichte 45 uur rust, een paar uur te kort komt.” De inspecteurs komen bij de twee controles van de Roemeense en Hongaarse chauffeurs ditmaal geen onregelmatigheden tegen, al had de Hongaar ergens een half uur te lang gereden. Maar bij die overschrijding wordt ook gekeken naar het verloop van de werkweek, waarin bijvoorbeeld voldoende en soms extra rust is genomen. De inspecteurs benadrukken dat ze naar de geest en niet naar de letter handhaven. Van Voorthuizen: “Een half uurtje extra werken kan onder omstandigheden, bijvoorbeeld wanneer je vast komt te staan na een ongeval, wel eens noodzakelijk zijn om toch volgens afspraak te kunnen lossen.”
Goed uitlegbaar
De digitale tachograaf maakt inzich telijk wat er in een werkweek
allemaal is gedaan. “We kunnen zien hoe de werkzaamheden en rijtijden verlopen en dat maakt het mogelijk om de situatie goed in te schatten en indien nodig een interventie toe te passen. Voor de Hongaarse chauffeur was die overschrijding goed uitlegbaar en verdedigbaar.” Zij geven toe dat de combinatie van de regelgeving en de praktijk leidt tot botsingen. Vrijwel iedere chauffeur ervaart regelmatig knelpunten in de praktische uitvoerbaarheid. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de jaarcijfers over 2016 en 2017: respectievelijk in een op de drie en een op de vier controles kwam wel een onregelmatigheid aan het licht. In respectievelijk een op de zeven en een op de tien overtredingen zijn boetes opgelegd. In 57 procent van de gevallen gaat het om overtreding van de arbeidstijden en/of het gebruik van de tachograaf. De nieuwste trend is volgens Drijer om de tachograaf te manipuleren,
bijvoorbeeld met een afstandsbediening. De inspecteur schudt het hoofd. “We lopen natuurlijk altijd achter de feiten aan”, stelt hij. “Maar stel nou eens dat een chauffeur een uurtje te veel rijdt, dan kost je dat bijvoorbeeld 100 euro boete. Maar op manipulatie staat een boete van mogelijk 4400
De nieuwste trend is om de tachograaf te manipuleren, bijvoorbeeld met een afstandsbediening euro voor de werknemer en 1500 voor de werkgever. Dan ben je niet slim bezig.” Vraag rest natuurlijk waarom zo veel buitenlandse chauffeurs een boete van 1500 euro riskeren, terwijl ze bij de parkeerplaats aan de A1 in Holten voor 65 euro per nacht kunnen slapen. Drijer zucht: “Dat het voor hen niet zo goed geregeld is als voor de Nederlandse chauffeurs, dat staat wel vast. < TVM ACTUEEL | 9
10 | TVM ACTUEEL
‘Data zijn goud waard’ Zelfrijdende auto’s. Platooning. 3D-printing. Drones. De wereld verandert in hoog tempo. Datzelfde geldt voor de klassieke rol van een verzekeraar. “En daarmee automatisch ook voor de producten en diensten die wij aanbieden”, betoogt Dirk Jan Klein Essink, CFRO van TVM. tekst: Frank Woestenburg beeld: Sander Drooglever en Glenn Wassenbergh
V
erzekeringstechnisch heeft TVM een lastig jaar achter de rug. De combined ratio, oftewel de verhouding tussen de verdiende premie en de uitgekeerde en gereserveerde schade en kosten, steeg tot boven de honderd procent. Dat betekent dat er op de verzekeringen verlies werd geleden. De eenmalige kosten die voortvloeien uit de collectieve claim tegen het truckkartel speelden daar overigens een rol in, maar belangrijker waren de grote (letsel)schades in de WA-portefeuille. Volgens Klein Essink is er sprake van een tendens in verzekeringsland. “Dat heeft te maken met de wetgeving op het vlak van onder andere letselschade, waardoor de aansprakelijkheid feitelijk veel verder gaat. De schadeuitkeringen schieten daardoor omhoog.
“Zeker. We voelen als coöperatie ook de plicht tegenover onze leden om het bedrijf zo efficiënt mogelijk in te richten. We zijn op dit moment bezig met een optimaliseringsslag om onze bedrijfsvoering nog efficiënter in te richten. Denk aan de digitale platformen die we nu aan het ontwikkelen zijn. Daar gaan onze leden in de nabije toekomst de vruchten van plukken, op allerlei manieren.” “Het verwerken van binnenkomende facturen gaat in de toekomst volledig automatisch gebeuren. Onze klanten vinden het ook prettig als ze zoveel mogelijk digitaal via Mijn TVM met ons kunnen communi ceren. Dat hoort ook bij deze tijd.”
Meer elektronica
Terug naar de schadecijfers. Hoe is dat op te vangen?
Een andere oorzaak zit ‘m in het gegeven dat er steeds meer elektronica in een auto zit verwerkt, waardoor herstelkosten stijgen. En daarnaast groeit ook nog eens de economie stevig, waardoor niet alleen de hoogte van de claims, maar ook het aantal claims toeneemt vanwege de toegenomen verkeersdrukte.” Het is dus een extra noodzaak om de operationele kosten van TVM verder omlaag te brengen?
Hoe gaat die premieverhoging bij TVM vorm krijgen?
“We zijn steeds meer toegegaan naar het principe ‘de vervuiler betaalt’. Die lijn trekken we door. In dat kader kijken we hoofdzakelijk naar frequentie van schades. Daarnaast ontkomen we er waarschijnlijk niet aan om ook een collectieve WA-premieverhoging door te voeren. TVM is een coöperatieve verzekeraar. Dat houdt dus in: niet op winst gericht en je draagt elkaars lasten.
‘We voelen de plicht om het bedrijf zo efficiënt mogelijk in te richten’
“Onze doelstelling is een combined ratio van 98 procent. Om dat te bewerkstelligen, zullen we echt iets aan de premies moeten gaan doen. Dat is helaas onontkoombaar. De concurrenten in de markt zijn ons al voor gegaan en voor een gezonde bedrijfsvoering is het noodzakelijk. Het is tevens een eis van toezichthouder DNB om per product een positief rendement te behalen. Dus ook van het WA-product.”
Samen sta je sterk. Dat solidariteits beginsel van een coöperatie staat op het eerste gezicht wellicht haaks op een dergelijke individuele benadering, maar solidariteit werkt natuurlijk ook de andere kant op. Kijk, als er een keer iets gebeurt, dan moeten we er als verzekeraar staan. Dat is duidelijk, daar is iedereen het over eens. Dat is de primaire taak van een verzekeraar. Maar als >
HIGHLIGHTS ‘Onze doelstelling is een combined ratio van 98 procent.’
‘Als je de vaste vervuiler niet aanpakt, moeten anderen de lasten dragen.’ TVM ACTUEEL | 11
je de vaste vervuiler niet aanpakt, moeten anderen die lasten dragen. Kijken naar frequentie van schade is op zich dan een rechtvaardig instrument om differentiatie in premies aan te brengen.” Is het een zorg dat de ontwikkeling van de gemiddelde schadelast structureel stijgt?
“Dat wel, maar het is nu eenmaal een gegeven. De technologische ontwikkelingen gaan door, WA-schades zullen blijven en als dan ook nog eens de wetgeving verandert, dan moet je daar als verzekeraar gewoon op inspelen. Daarnaast is het onze plicht, zeker ook richting onze leden, om te proberen de schadebedragen zo laag mogelijk te houden. TVM is niet voor niets thema eigenaar van transportveiligheid. Wij doen al jarenlang ontzettend veel op het gebied van preventie. Onze maatschappelijke campagne, samen met Volvo 12 | TVM ACTUEEL
Trucks, rond het NK Veiligste Chauffeur is daar een mooi voorbeeld van.”
Veiligheid verbeteren
“Tegelijkertijd zie je dat ook onze klanten zich enorm inzetten om de veiligheid op de weg te verbeteren. Ze doen dat onder meer op het gebied van preventie, bijvoorbeeld door middel van opleiding, bijscholing en coaching van hun chauffeurs en ook door de inzet van technologische innovaties.” TVM heeft over 2017 een positief resultaat geboekt, vooral doordat de beleggingen goed rendeerden en daarmee het tegenvallende verzekeringsresultaat compenseerden. Hoe kijk je daar tegenaan?
“Toch wel met gemengde gevoelens natuurlijk. Als verzekeraar moet je verdienen op je core business. Dat wordt echter steeds moeilijker. Dus moet je inspelen op die veranderende markt.
IT wordt steeds belangrijker in onze digitale maatschappij. Ook voor banken en verzekeraars. Wij kunnen dankzij het gebruik van big data steeds beter maatwerk leveren. Data-analisten gaan ons hierbij helpen. Onze organisatie wordt hier ook op ingericht.” Hoe gaat de klant dat concreet merken?
“Het principe ‘pay how you drive’ gaat echt een vlucht nemen. Als grootste transportverzekeraar moeten wij met dat product als eerste in Nederland op de markt komen. Aan de hand van rijgedrag, schadegegevens en bepaalde algoritmen kunnen we voorspellen wat een bepaalde klant in het nieuwe jaar aan schade gaat rijden. Data zijn goud waard.”
Veel draagvlak
“We hebben ook gemerkt dat er in de markt veel draagvlak bestaat voor dit
om niet door onze ondergrens heen te zakken en die hebben we vastgesteld op 200 procent. Dat wordt nu keurig gehaald. Maar we moeten altijd bij de les blijven. Bijvoorbeeld als je kijkt naar onze beleggingen. De afgelopen jaren zijn onze obligaties in waarde gestegen omdat de marktrente daalde. Maar de rente is nu aan het stijgen, waardoor een tegenovergesteld effect ontstaat.” En de klassieke rol van TVM als verzekeraar verandert dus.
“Vooral dat, ja. Technologische ontwikkelingen leiden nu eenmaal tot minder schades. En dus tot lagere premies. Dat gaat dus ons bedrijfsmodel raken. We hebben daarop geanticipeerd door onze strategie te herijken. We verzekeren niet meer alleen de wielen, maar volgen de goederen door de hele logistieke keten. Ons pakket van goederen en diensten zullen we hierop aanpassen, innoveren en verbreden, waarbij we ervoor zorgen het klantbelang centraal blijft staan. Dat geldt ook voor de scheepvaart.” Kun je hier een concreet voorbeeld van noemen?
principe. Het objectiveert. Als klant word je aangeslagen voor de schade die je zelf hebt veroorzaakt. Door de gereden schades weet een ondernemer welke chauffeurs van hem goed of slecht zijn. Maar door technische monitoring van het rijgedrag van deze chauffeurs weten wij dat eigenlijk al voordat er schade gereden wordt. We kunnen daar de premies op afstemmen, maar we kunnen ook samen met de ondernemer bepaalde chauffeurs beter opleiden, bijvoorbeeld door middel van coaching.” Speelt privacybescherming hierbij nog een rol?
“We mogen gegevens opslaan en gebruiken, zolang er een gerechtvaardigd doel is. De zogenoemde doelbinding. Dit aspect moet vanzelfsprekend goed geregeld en vastgelegd zijn.” Hoe staat TVM er verder voor?
“We hebben een robuuste solvabiliteit van rond de 240 procent. Ieder jaar draait De Nederlandsche Bank aan een aantal knoppen, waardoor de eisen opnieuw strenger worden. Nederlandse banken moeten tegenwoordig al fors meer bufferkapitaal aanhouden als gevolg van internationale afspraken. Dan hebben we het over een bedrag van 14 miljard euro. Ik verwacht dat we in de verzekeringswereld hetzelfde gaan mee maken op basis van de signalen die we zien.”
“Bij diensten denk ik dan bijvoorbeeld aan juridische dienstverlening, onder meer op het gebied van cybersecurity. TVM verkoopt binnenkort een cyberverzekering. We gaan werken met risicoadviseurs die heel goed een risicoscan van het bedrijf van een klant kunnen maken. De bedoeling is dan niet meteen om een nieuwe polis aan de man te brengen, maar om de ondernemer de zekerheid te geven dat deze scan alle risico’s voor zijn bedrijf in beeld brengt. Hij kan dan vervolgens maatregelen nemen om de risico’s te beperken, bijvoorbeeld door preventie of een andere inrichting van zijn bedrijf. Voor de resterende risico’s kan hij zich vervolgens verzekeren bij ons. Ik denk dat deze manier van wer-
‘Het principe ‘pay how you drive’ gaat echt een vlucht nemen’
Niet door ondergrens
“Een buffer is er om toekomstige risico’s op te vangen. Onze doelstelling is
ken een mooi voorbeeld is van de manier waarop TVM het belang van haar leden centraal stelt. Inderdaad, zoals het een coöperatie betaamt.” <
Zie ook www.tvm.nl/jaarverslagen TVM ACTUEEL | 13
Hart voor veiligheid
I
n de ruime showroom van Schenk Tanktransport in Papendrecht staat een verzameling blinkende oldtimers opgesteld. Het stilleven schetst een mooi beeld van de rijke geschiedenis en ontwikkeling van het transportbedrijf. Van een familiebedrijf dat zand en grind vervoerde in de jaren twintig van de vorige eeuw werd Schenk een internationale specialist in de hightech-wereld van gevaarlijke stoffen en levensmiddelen. Ondanks het feit dat de onder neming inmiddels zo’n 1500 chauffeurs in dienst heeft en internationaal opereert, is de sfeer van het familie bedrijf nog nadrukkelijk voelbaar, zegt Harry Schenk met zichtbare trots. Samen met zijn broer Arjan vormt hij de derde Schenk-generatie die de onderneming leidt. “We zijn een modern familiebedrijf”, zegt Schenk, die zelf ook achter het stuur begon – als een vakantiebaantje – bij de onderneming. Hij maakt wel direct een kanttekening. “Mensen denken bij een familiebedrijf dat het allemaal heel gezellig is. Dat is vaak ook het geval, maar we zijn in de eerste plaats een professioneel transportbedrijf dat zaken doet met onder andere multinationals en beursgenoteerde
Bij de bijeenkomst van de Ledenraad in maart trad Harry Schenk na de maximale zittingstermijn terug als lid van de Raad van Commissarissen van TVM. Een goede aanleiding voor een bezoek aan Schenk Tanktransport, waar preventie al decennia met een hoofdletter wordt geschreven. tekst: Frank Woestenburg beeld: Matty van Wijnbergen
ondernemingen, die soms al decennialang onze klant zijn.” De bedrijfscultuur bij Schenk kan volgens hem echter niet los worden gezien van het verleden. “Mijn vader komt regelmatig op bezoek, mijn kinderen doen hier vakantiewerk en zelf zijn we als directie behoorlijk zichtbaar. Maar zo zijn er meer mensen en families die al meerdere generaties bij ons werken. Of kinderen van medewerkers die in de weekends in de wasstraat een extra zakcentje verdienen. Onze eerste prioriteit is ook niet om zoveel mogelijk winst te maken, maar om te zorgen dat ’s avonds iedereen weer veilig en gezond thuis is. En om de normen en waarden van ons familiebedrijf in stand te houden. Hoe? Door te geven en te nemen. Elkaar wat te gunnen. En vooral door met z’n allen de klus te klaren.” Harry Schenk trad bij bijeenkomst van de Ledenraad in maart, na de maximale zittingstermijn van twaalf jaar terug als lid van de Raad van Commissarissen. Zijn rol wordt overgenomen door Peter Appel, CEO van Appel
Hoge veiligheidsdoelstellingen
“Bij ons staat veiligheid al tientallen jaren bovenaan op de agenda. Sterker nog, als wij daar niet zoveel aandacht aan hadden gegeven, hadden we nooit de positie gehad die we vandaag hebben. Onze klanten kiezen in eerste instantie niet voor ons op basis van de
‘Dit is de Champions League, dus we willen de topspelers’
HIGHLIGHTS ‘Mensen denken bij een familiebedrijf dat het allemaal heel gezellig is. Maar we zijn in de eerste plaats een professioneel transportbedrijf dat zaken doet met onder andere multinationals en beursgenoteerde ondernemingen.’
Transport. Schenkt noemt het thema transportveiligheid – naast duurzaamheid en innovatie – een belangrijke parallel tussen TVM en zijn eigen onderneming.
‘Veel jonge mensen hebben het idee dat een chauffeur de hele week van huis is of erg lange dagen maakt, maar driekwart van de chauffeurs bij ons werkt in regelmatige diensten.’
prijs die we rekenen. Het gaat erom dat we aan hun hoge veiligheidsdoelstellingen voldoen. Dat brengt de aard van het werk met zich mee. Als wij een incident zouden veroorzaken door nalatigheid en er zou daarbij persoonlijk letsel ontstaan, dan heeft zoiets een enorme impact op de omgeving en op onze klant. Qua persoonlijk leed en reputatieschade, maar mogelijk ook met grote financiële gevolgen.” Bij jullie gaat transportveiligheid om veel meer dan veilig rijden.
“Absoluut. Onze chauffeurs brengen allemaal lading van A naar B en doen dat zo veilig mogelijk. Maar net zo veel aandacht gaat uit naar het veilig laden en lossen. Gevaarlijke stoffen zijn > TVM ACTUEEL | 15
‘MOOI DAT TVM ER ECHT IS VOOR HAAR LEDEN’ Harry Schenk is vorige maand na de maximale zittingstermijn van twaalf jaar afgetreden als lid van de Raad van Commissarissen van TVM. “Een apart gevoel”, zegt hij. “Maar het is een fantastische tijd geweest waarin ik het bedrijf enorm heb zien veranderen. Het was al een gezond bedrijf toen ik kwam en het is minstens zo gezond gebleven, waardoor het ook een paar financiële tegenvallers goed heeft kunnen opvangen. Ik vind het ook mooi dat TVM er echt is voor haar leden, passend bij het principe van een coöperatie.” Harry Schenk is trots op de professionaliseringsslag die TVM momenteel doormaakt. “Dat was ook nodig. Ook wat dat betreft bestaat er een duidelijke parallel tussen een transportbedrijf en een verzekeraar. Je moet blijven innoveren en met je tijd meegaan om continuïteit te kunnen waarborgen. En dat heeft TVM goed gedaan. De inrichting van de nieuwe organisatie is in dat proces de volgende stap.” Harry Schenk zal ook dat proces op de voet blijven volgen. Niet meer in zijn rol als lid van de RvC, maar wel als lid van de coöperatie. “Ik heb in de loop der jaren wel een groen hart gekregen. TVM deed en doet me veel. Ik ben trots dat ik twaalf jaar mijn steentje aan de ontwikkeling van het bedrijf heb mogen bijdragen.”
16 | TVM ACTUEEL
pas gevaarlijk zodra ze buiten hun verpakking treden. Dat gebeurt op het korte moment dat je laadt of lost. Eén verkeerde handeling kan fatale gevolgen hebben. Daar trainen we onze mensen intensief op. De laatste jaren zie je het accent echter wel verschuiven. Van retroactief handelen en reageren op situaties naar anticiperen en het creëren van bewustwording.” Welke stappen hebben jullie de laatste jaren gezet op dat vlak?
“Er zijn zoveel stappen gemaakt. Zelfs handsfree telefoneren willen we vermijden om afleiding te voorkomen. Wij schakelen telefoons automatisch af door middel van een technische applicatie in onze auto’s. Handrem eraf is telefoon uit. En al lang voordat sommige veiligheidssystemen verplicht werden gesteld, hadden wij ze al standaard op onze wagens.”
Elkaar aanspreken
“Maar veiligheid zit ‘m ook in andere, wellicht iets minder voor de hand liggende zaken. Zoals elkaar aanspreken op onveilige handelingen of vermoeidheidssignalen herkennen tijdens de late dienst. Verder verzorgen we onder andere scholing op het gebied van gezond leven en eten en voeren we kleine aanpassingen uit aan de uniforms van de chauffeurs voor optimaal draagcomfort. We hebben qua veiligheid al zo’n lange weg afgelegd de afgelopen decennia, verbeteringen op dat vlak zitten ‘m bij ons vooral in de details. Persoonlijke aandacht voor de
werknemers is ontzettend belangrijk. De HR-afdeling is een sterk groeiende afdeling binnen ons bedrijf. We geven veel aandacht aan ziekteverzuim, zeker ook preventief. We voeren naast onze medewerkerstevredenheidsonderzoeken al acht jaar preventieve medische onderzoeken uit. En mocht blijken dat iemand bijvoorbeeld een verhoogde bloeddruk heeft, wordt hij of zij doorverwezen naar de bedrijfsarts. We doen alles binnen onze mogelijkheden om ziekteverzuim te voor komen. Dat is met een vergrijzend korps chauffeurs een hele uitdaging.” Datzelfde geldt waarschijnlijk ook voor de druk op de planning, als je kijkt naar de vergrijzing, maar ook naar het tekort aan chauffeurs in de sector.
“Zeker. Ik word regelmatig herinnerd aan onze oude slogan ‘Neem je tijd voor veiligheid’. Laadslots, losslots en de drukte op de weg houden in dat het niet verstandig is om krap te plannen, waardoor chauffeurs gestrest raken. Tegelijkertijd steeg afgelopen jaar opnieuw ons opdrachtvolume. Dat is het spanningsveld waar we nu in zitten.”
Goed en veilig
“Het betekent ook dat we in het begin al duidelijke keuzes moeten maken. Concreet: wij nemen bepaalde werkzaamheden niet aan. Want als je dat wel doet, moet je het niet alleen uitvoeren, maar ook op een goede en veilige manier. Het is de uitdaging om te proberen in dit hele proces de juiste balans te vinden. Uiteraard willen we als onderneming
groeien, maar het is geen doel op zich. Gezonde groei leidt tot continuïteit. Groei is een gevolg van kwaliteit en van de keuzes die we hebben gemaakt.” Wat moer er concreet gebeuren om het nijpende tekort aan goede chauffeurs in de sector op te lossen?
“Het is vooral belangrijk dat de sector uitstraalt dat men echt aan het veranderen is. Veel jonge mensen hebben het idee dat een chauffeur de hele week van huis is of erg lange dagen maakt, maar driekwart van de chauffeurs bij ons werkt in regelmatige diensten. De balans tussen werk en privé is in de praktijk goed te organiseren. Je merkt dat chauffeurs daar tegenwoordig meer waarde aan hechten.” Aan de andere kant: het nieuws in de media over thema’s als cabinerust en de problemen op parkeerplaatsen zal niet meehelpen.
“Klopt. Maar te snel wordt vergeten dat je een chauffeur niet altijd straft als hij moet overnachten in zijn moderne cabine. Zolang het maar gebeurt op een plek waar hij alle faciliteiten heeft. Waar een sociale ruimte is, waar hij goed kan douchen, waar hij eventueel kan sporten en waar hij zijn vrachtwagen veilig kan parkeren. Ik denk dat men soms liever in de eigen cabine slaapt dan in een of andere ranzige hotelkamer op een achterafplek zonder zicht op zijn wagen.”
Hopeloze situaties
“Voordat men in Europees verband
een gedrocht van een wet afkondigt waardoor chauffeurs niet meer langere tijd in de cabines mogen doorbrengen, had men moeten zorgen dat er voldoende goede en betaalbare parkeerplaatsen zijn. Ik zie soms hopeloze situaties, ook in Nederland, waarbij chauffeurs hun hele weekendrust op trieste parkeerplaatsen doorbrengen. Terwijl er soms niet eens een toilet in de buurt is. Dat is schandalig. Daar
‘Behoefte aan meer goede en betaalbare parkeerplaatsen’ valt een wereld te winnen.” Maakt dat het extra moeilijk om goede chauffeurs te vinden? Jullie hebben zelfs deelgenomen aan een speeddating-project met chauffeurs in Duitsland.
“Ik denk dat we nog steeds wel in staat zijn om goede chauffeurs uit de markt te halen, maar het gaat zeker niet vanzelf. Bij Schenk Tanktransport proberen we uit te stralen dat we voor kwaliteit staan. We bieden goed materiaal, scholing en bijna een soort van baangarantie. Aan de andere kant eisen we kwaliteit en moet je als chauffeur wel leveren. Dit is de Champions League, dus we willen topspelers.” < TVM ACTUEEL | 17
Vliegende start bij TVM assistance TVM was op 1 januari de eerste verzekeraar in de sector met een eigen alarmcentrale, TVM assistance. Een paar maanden later blikken teamleider Tamke Kamstra en manager schademelding en transport Erik de Haan terug op de start. Die we met recht een ‘vliegende start’ mogen noemen.
H
tekst: Jan Dijkgraaf beeld: Francois Wieringa
et is van oorsprong een Rotterdamse uitdrukking, maar ook bij de Schademeldingsdienst en TVM assistance is ie populair. ‘Geen woorden, maar daden’. Dat de eigen alarmdienst van TVM een gouden greep is, bewijzen manager Erik de Haan en teamleider Tamke Kamstra dan ook het liefst met een concreet voorbeeld. “Een klant had in Duitsland schade gereden”, zegt Tamke Kamstra. “Het was een verhuisbedrijf dat een inboedel naar Milaan moest brengen. Daar stonden mensen te wachten om de
‘We hebben maar één doel: dat de klant zo snel mogelijk verder kan’ boel in te richten. De klant wilde graag door, maar de trekker kon niet meer rijden. Hij heeft vervolgens na overleg met ons een trekker gehuurd in de buurt en is verder gegaan naar Milaan. De beschadigde trekker is door de berger naar de reparateur gebracht, daar kwam er meteen een expert bij en hij is gerepareerd. En op de terugweg uit Milaan zijn ze weer omgeruild.” “En dat resulteerde in een dikke 10 van de klant”, zegt Erik de Haan. “Hij zei: ‘Ik ben op alle vlakken ontzorgd’. Ik vind het een prima voorbeeld van hoe we zaken kunnen oplossen. Vroeger had de chauffeur op pad gemoeten 18 | TVM ACTUEEL
met een trekker die de berger eventueel kon regelen. Of zelfs met lading en al terug gemoeten naar Nederland. Dit verliep precies zoals we het bedacht hadden toen we met TVM assistance begonnen.”
weinig zelf hoeft te doen, dat hij vriendelijk te woord wordt gestaan, dat hij snel wordt geholpen en dat alles aan de achterkant ook nog netjes afgewikkeld wordt. Met de klant én met de zestien bergers waarmee we werken.”
Van begin tot eind
Zwaardere gevallen
‘De klant op alle vlakken ontzorgen’ is één kant van TVM assistance. De andere is: ‘zelf van begin tot eind betrokken zijn bij de afhandeling van de schademelding’. Dat vereist gespecialiseerde kennis op de zevenkoppige afdeling. Van berging, van schade, maar ook van communicatie. Vooral voor dat laatste aspect kwam Tamke Kamstra eind 2017 aan boord. “Ik had in mijn vorige banen altijd veel focus op klantcontact en op klanttevredenheid”, zegt zij. Erik de Haan: “We zochten als teamleider echt iemand die niet dacht vanuit een verzekeringsachtergrond, maar vanuit de klant. Die ook ervaring heeft met het meten van tevredenheid, die collega’s kan coachen. En die kan anticiperen. We bevragen de klant over zijn ervaringen. En op basis daarvan kunnen wij onze aanpak weer aanpassen.” “Klantgerichtheid zat er natuurlijk al in”, zegt de teamleider. “Dat kan ook niet anders. Maar we zijn op zoek naar minimaal de 9+-ervaring van onze klanten en daar zijn we nog niet. Al haalden we dat cijfer in februari al wel. Het is een cijfer, maar eigenlijk gaat het niet om het cijfer. Het gaat om de trots. Om de absolute wens om het beste voor de klant te doen. Het gaat om basale dingen. Zorgen dat de klant
Op Tamke Kamstra na kwamen alle medewerkers van TVM assistance uit de eigen Schademeldingsdienst. Inhoudelijk ervaren mensen dus. “Het ging er in eerste instantie om wie zelf wilde. Flexibiliteit was belangrijk, want je werkt met een klein clubje en van vaste kantoortijden van negen tot vijf gingen we bij TVM assistance naar van zeven tot acht. En dan was belangrijk: hoe ga je om met de zwaardere gevallen, als er emotie bij komt kijken. Vroeger ving de berger dat op, nu krijgen wij er mee te maken.” “We hadden vandaag twee ongevallen waarbij een chauffeur overleed”, geeft Tamke Kamstra aan. “Dat is voor onze mensen toch even een ander verhaal. Hoe ga je om met de emoties? Ook als het iets minder tragisch afloopt trouwens. Je hebt mensen aan de lijn die bij wijze van spreken net de cabine uitstappen na een ongeval. Hoe zeer het meestal ook grote, stoere mannen zijn, ook die hebben de schrik in de benen. Daar gaat bij ons de eerste aandacht naartoe. Veel belangrijker dan blik. En ik merk dat de hele afdeling dat ontzettend goed heeft opgepakt.” Erik de Haan: “Nergens bij TVM is empathisch vermogen zo belangrijk als bij TVM assistance. Verzekeringskennis kun je mensen aanleren, maar hier komt ook een stuk aanleg bij kijken. En verdere training natuurlijk.” >
De medewerkers van TVM assistance begeleiden een melding van begin tot eind.
Tamke Kamstra en Erik de Haan zien dat de medewerkers trots uitstralen. "Het doel is een 9+ te halen." TVM ACTUEEL | 19
KOMT ER EEN EMERGENCY CASH CARD? Hoewel TVM assistance pas kort draait, wordt er alweer volop gedacht aan uitbreiding. “We zijn aan het bekijken of we deze dienst ook kunnen aanbieden aan de WA-verzekerden en bij pech”, zegt Erik de Haan. “Daar hangt voor de klanten uiteraard wel een prijskaartje aan, maar dat is logisch.” “Verder zou de dienstverlening van TVM assistance in onze ogen nóg completer zijn, als de chauffeurs zouden beschikken over een ‘emergency cash card’. Dat is een card waarop we geld kunnen storten op het moment dat de chauffeur door schade uitgaven moet doen, bijvoorbeeld om een hotel te boeken. Die card is leeg, tót het moment dat wij er tijdelijk geld op storten. Op die manier hoeft de chauffeur het niet meer voor te schieten.”
Inmiddels zijn de mensen van TVM assistance een paar maanden bezig en is van koudwatervrees bij de medewerkers of kinderziektes in de organisatie (op de eerste dag werden de telefoons om vijf uur nog automatisch doorgezet naar de externe alarmcentrale in plaats van om acht uur) geen sprake meer. “Iedereen vindt het juist geweldig om klanten van A tot Z te helpen”, aldus Tamke Kamstra. “Je bent de ‘eigenaar’ van zo’n dossier en rondt dat af tot het eind. En dan nog even bellen of alles goed is opgelost en geregeld... Het is ook best bijzonder wat we doen. Als de klant belt en er kan niet meer gereden worden, dan is er binnen een uur een berger, wordt de wagen afgesleept naar het juiste adres, regelen wij dat er snel een expert komt en dat alles met maar één doel: dat de klant zo rap mogelijk weer verder kan.”
Paar uitschieters
De klanten die contact hebben gehad met TVM assistance kunnen aan de hand van een korte vragenlijst cijfers geven. Aangezien het in totaal om circa 400 ‘spoedgevallen’ per jaar gaat (andere schades komen binnen bij de 20 | TVM ACTUEEL
‘normale’ Schademeldingsdienst), kunnen een paar uitschieters de gemiddelden per maand beïnvloeden. Erik de Haan: “In januari werd bijvoorbeeld een chauffeur afgezet bij de parkeerplaats van een McDonald’s. Dat was weliswaar door de externe alarmcentrale geregeld, want het gebeurde buiten onze uren, maar dat kan natuurlijk niet. En dat zal ook niet meer gebeuren. Maar zoiets kun je bij deze aantallen merken aan de cijfers. Daarom gaat het uiteindelijk niet om een cijfer per maand, maar een cijfer over een langere periode.” De eerste maand (met dat McDonald’s-incident) scoorde TVM assistance een gemiddelde waardering van 8,5. De tweede maand was het al 9,2. Tamke Kamstra: “Voor heel 2018 gaan we voor die 9+.” Een andere parameter die binnen TVM wordt gehanteerd is de NPS, de net promoter score. Simpel gezegd: het percentage klanten dat bereid is TVM bij collega’s actief aan te bevelen. “Verzekeraars scoren daarin standaard allemaal matig. Bij TVM assistance is het op dit moment cumulatief 52. Dat is redelijk hoog, maar we willen dit jaar per se boven de 60
procent. We hebben al veel loyale klanten, maar dan hebben we ook veel ambassadeurs. En we zien al dat TVM assistance onze NPS omhoog helpt.”
Doe maar normaal
Het gaat natuurlijk om de klanten. Maar Erik de Haan ziet nog iets ‘gebeuren’ sinds TVM assistance bestaat. “In het noorden zijn we erg van: ‘Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’. Maar we zien opeens dat onze medewerkers trots uitstralen. Ze zijn trots op hun werk en trots op TVM. Er heerst een heel positieve vibe.” Tamke Kamstra valt hem bij: “De hulpverleners lopen met hun borst vooruit door het pand. En ik begreep dat dat weleens anders is geweest. Je hebt bij de Schademeldingsdienst namelijk best een lastige positie, aan het begin van de keten. Alles wat fout gaat, krijg je later op je bordje en wat goed gaat, hoor je niks over. Dat is logisch, want ‘goed’ is de norm. Maar nu, met TVM assistance, kunnen wij laten zien dat we toegevoegde waarde hebben voor TVM en de klanten. Dat dat intern en extern gewaardeerd wordt, is voor ons de brandstof om het nog beter te willen doen.” <
Spoedmelding? TVM assistance, (0528) 29 29 11
AC TUEEL
Volg ons op Facebook facebook.com/ tvmverzekeringen
S Klaar voor de AVG?
21
De nieuwe Europese privacywet AVG heeft als doel om de persoonsgegevens van mensen beter te beschermen. De wet bezorgt ondernemers echter handenvol werk. TVM probeert de pijn te verzachten.
D
e Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is de nieuwe privacywet voor heel Europa. Vanaf 25 mei moeten alle organisaties voldoen aan deze strenge privacywetgeving. Dat geldt voor TVM verzekeringen, maar ook voor elke ondernemer. Het doel van deze Europese verordening is een nog betere bescherming van persoonsgegevens. Vanaf het moment dat de wet in werking treedt, wordt verwacht dat elke ondernemer aantoonbaar verantwoord omgaat met de persoonsgegevens, inclusief beeldmateriaal, van alle betrokkenen. Dat kan gaan om medewerkers, maar ook om klanten en leveranciers. Dit betekent onder meer ze moeten kunnen aantonen
welke informatie ze bewaren, met welk doel en hoe lang. Maar ook waar de gegevens worden opgeslagen en of hier toestemming voor is gegeven.
Aantonen
Wat betekent de AVG voor de ondernemer? De wet eist een inspanning. Ondernemers moeten kunnen aantonen dat ze er alles aan hebben gedaan om de privacy te waarborgen. In de praktijk betekent dat: ICT-systemen op orde hebben, beveiliging van computers en telefoons, contracten sluiten met derden over uitwisseling van gegevens, vastleggen wie in de organisatie de persoonlijke gegevens mag inzien en behandelen en instructie
van alle personeelsleden. TVM organiseert voor haar leden samen met specialisten een aantal workshops. De uitnodigingen hiervoor zijn begin april verstuurd. Bij deze workshops worden de leden geholpen bij het implementeren van de nieuwe privacywet in de dagelijkse werkzaamheden. Ook heeft TVM een aantal partijen geselecteerd met kennis van zaken, bijvoorbeeld op juridisch gebied en ICT.
Checklists
Verder is om de leden te helpen bij de voorbereiding op de AVG een aantal handige checklists en documenten op een rij gezet. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft hulpmiddelen ontwikkeld, speciaal voor ondernemers, bijvoorbeeld de interactieve tool 'de AVG-regelhulp'. Wie de vragen uit de regelhulp beantwoordt, krijgt een praktisch advies op maat over waar nog aan moet worden gewerkt om goed voorbereid te zijn op de AVG. Voor meer informatie: zie www.tvm.nl/avg
Samen werken aan de toekomst De locatie (Hart van Holland in Nijkerk) was hetzelfde. Maar aan de opzet van de ledenbijeenkomst van TVM was fors gesleuteld. Naast de presentatie van de resultaten en de toekomstvisie van de coöperatie TVM was vooral veel ruimte voor onderlinge contacten, onder meer via zogenaamde Toekomsttafels. tekst: Jan Dijkgraaf beeld: Francois Wieringa
B 22
estuursvoorzitter Arjan Bos en Martin Duvivier, de voorzitter van de Raad van Commissarissen, gaven er op 14 maart onder leiding van presen tatrice Marijke Roskam een toelichting op ontwikkelingen bij TVM en in de branche. Waarin uiteraard de cijfers, nieuwe diensten (TVM assistance) en de samenwerking met de door Tonny Winkelhorst vertegenwoordigde Ledenraad en TVM next generation, waarvan Arjan Berndsen aanschoof, aan de orde kwamen. Maar de hoofdmoot bestond uit uitleg over de nieuwe strategie van TVM. Martin Duvivier: “We worden de komende jaren geconfronteerd met fundamentele veranderingen. Dan denk ik bijvoorbeeld aan onbemande vrachtwagens, drones, 3D-printing en platooning. Het is logisch
‘Je moet juist nu als bedrijf wendbaar en aanpasbaar zijn’ dat de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur zich afvragen wat dat voor TVM betekent. Moeten wij gewoon hetzelfde blijven doen? Of gaan we de toegevoegde waarde opnieuw beoordelen? Voor dat laatste is gekozen.” Een van de gevolgen van die exercitie: een keuze voor focus. Arjan Bos: “Wij zijn een verzekeraar van logistiek en transport over weg en water. Door het succes van de afgelopen tientallen jaren zijn we breder gegaan. Automotive kwam er bij. Deels particulieren. En via verschillende distributiekanalen. Nu hebben we gezegd: we gaan terug naar de core business. En we willen het marktleiderschap dat we daar hebben verder vergroten.”
Los daarvan zagen RvC en de Raad van Bestuur dat technologische innovaties snel gaan. “Dat betekent dat je als bedrijf wendbaar en aanpasbaar moet zijn. Laten we als voorbeeld de vrachtwagen nemen. Wij zijn nu nog echt een ‘wielenverzekeraar’. Maar als de vrachtwagens allemaal vol met sensortechnologie komen te zitten, wordt voorspeld dat het aantal schades met 80 procent omlaag gaat. Dan hebben we qua verdienmodel wel een uitdaging, want schade en premie gaan redelijk gelijk op. En dan zal de premie dus fors dalen. Nou, daar moet je dus op inspelen.” Enerzijds door die ‘wendbare en aanpasbare’ organisatie. Anderzijds, zo hebben bestuur en RvC besloten, door andere producten en diensten aan te gaan bieden. “We zijn bezig met een transformatie van wielen- naar goederenstroomverzekeraar”, aldus Arjan Bos. “Dan moet je denken aan aansprakelijkheden, warehousing, personeel, onroerend goed. Niet alleen verzekeringen, maar ook diensten, adviezen. En natuurlijk blijven ook de wielen belangrijk. Maar als die deels worden vervangen door drones, moeten wij die ook verzekeren.” Duvivier en Bos denken dat het snel kan gaan. “Niemand weet wanneer op grote schaal zelfrijdende vrachtwagens rondrijden. Duurt het 15 of 20 jaar omdat de infrastructuur en wet- en regelgeving niet sneller kunnen worden aangepast? Of is het over 7 of 8 jaar al zo ver? Hoe dan ook: wij willen er als verzekeraar klaar voor zijn. Niet dan, maar voor die tijd. En ondertussen zie je TVM van een ‘administratief verwerkingskantoor’ omvormen naar een technologisch bedrijf. Maar nog wel altijd een echte coöperatie, met ‘samen
sterk’ als bindend motto.”
ToekomstTafels
Voordat de ledenbijeenkomst werd afgesloten met een ‘rollend foodfestival’ werden de leden aan het werk gezet bij vier workshops. Dat gebeurde in de vorm van ‘ToekomstTafels’. Aan de hand van stellingen gingen de leden met elkaar in gesprek over het chauffeurstekort, veilig transport, innovatie en cybercrime. De ToekomstTafel over het chauffeurstekort begon met een presentatie van Ate Pultrum van Pultrum Rijssen, die mede aan de wieg stond van het Opleidingscentrum Transport en Logistiek (OT&L) Rijssen-Holten. Dat is een eigen ‘school’ op MBO-niveau die de leerlingen zeer praktijkgericht opleidt voor gegarandeerde banen bij een van de twaalf deelnemende transportbedrijven. Aan de ToekomstTafels spraken de leden over onder meer de vraag hoe de aanwas van Nederlandse chauffeurs in de toekomst gegarandeerd kan blijven. Natuurlijk vielen daarbij kreten als ‘goed
AC TUEEL
WS
AC TUEEL
23
salaris’ en ‘betere public relations’. Maar hét kernwoord was: ‘sociaal’. Zowel waar het gaat om het privéleven van de chauffeur als in de relatie tussen werkgever en werknemer. “Waardering, menselijk met elkaar omgaan, ook als werkgever flexibel zijn.” De ToekomstTafel over veilig transport had in manager Richard van Cappellen van het Training Institute van Den Hartogh Logistics een bevlogen inleider. Hij benadrukte dat het grootste deel van wat we denken en doen onbewust is. “Voor onze chauffeurs is praktijk gerichte training en begeleiding één van de sleutels om bewustwording te creëren in het veilig rijden en laden en lossen. De chauffeurs gaan hier vervolgens zelf naar handelen.” Aan de tafels werd vervolgens over drie stellingen gesproken. Daarbij bleek dat menig ondernemer zichzelf op de ‘safetyladder’ nog niet de ultieme 10 gaf. “Bewustwording begint bij het management en de opdrachtgever mag zeker niet bepalend zijn.” De steekwoorden: training, afspraken
maken en nakomen en uiteraard... ‘telefoon uit’.
Flexibel inspelen
Janne Verijken van Spring Company ging bij haar presentatie voor de ToekomstTafel over innovatie in op het uitdagende optreden van trendverkenner en innovatieversneller Wim van Rooijen. Zij pleitte er voor om ook in transport en logistiek te zorgen voor veerkrachtige organisaties, die flexibel inspelen op de snel veranderende samenleving. De meest interessante vraag bij deze workshop was wel hoe je kunt innoveren in een markt met kleine marges. Steekwoorden die hierbij opkwamen bij de deelnemers waren onder meer ‘samenwerking’, ‘vervoersstroom veranderen’ en ‘automatiseren’. Maar een enkeling dacht een stap verder en zei: “Stoppen met de conventionele aanpak en de gok nemen.” En: “Innovatief leiderschap tonen.”
Overkomt mij niet...
De workshop over de risico’s die bedrijven lopen op het gebied van
cybercriminaliteit heette: ‘Cyberincidenten: dat overkomt mij niet’. Bas van Nispen, cyber incident manager van Crawford & Company, een grote dienstverlener op het gebied van schadeen risicomanagement, wist wel beter. “Een medewerker die de beveiliging van zijn laptop heeft gehaald of iemand die zijn vakantiefoto’s uploadt op zijn werk via een usb-stick kan enorme schade toebrengen aan een bedrijf. Ook ‘outsourcing’ van werkzaamheden kan risicovol zijn.” De vraag die ook aan de orde kwam, was hoe bedrijven deze risico’s beheersbaar kunnen houden en hoe ze verzekerd kunnen worden. Lars Springeling van datariskverzekeraar Chubb hield hierover een betoog. TVM biedt sinds De nieuwe opzet kort een cyberverzekering aan die is van de leden ondergebracht bij Chubb als risicodrager. bijeenkomst Vanzelfsprekend kan TVM op meerdere kende een mooie vlakken een waardevolle rol spelen, mix van plenaire bijvoorbeeld door het vooraf in kaart sessies en direct brengen van risico’s of het aanbieden contact tussen van andere (preventieve) producten leden. en diensten.
NK Veiligste Chauffeur nadert de finale
Het NK Veiligste Chauffeur heeft een vliegende start beleefd. In totaal hebben ruim 1500 beroepschauffeurs zich ingeschreven voor de competitie, die afgelopen maand met een online kennisfase van start ging.
O
p 21 april stond in Beesd een veiligheidskennisdag op het programma, waarbij de honderd beste chauffeurs met elkaar streden om de tien startbewijzen voor de grote landelijke finale op 9 juni. De uiteindelijke winnaar verdient een reis voor twee personen naar de Verenigde Staten. Het NK Veiligste Chauffeur is een maatschappelijke campagne van TVM verzekeringen en Volvo Trucks Nederland, waarbij het vak van chauffeur in een positief daglicht wordt geplaatst. Een van de doelstellingen is om bewustwording voor verkeersveiligheid te creëren en gedragsverandering te bewerkstelligen.
24
Donatie voor dorpshuis Anke van de Ven van Internationaal Transport Frans van de Ven uit Valkenswaard vroeg een donatie aan bij de TVM foundation voor dorpshuis Borkel en Schaft in het gelijknamig dorp.
Het bestuur van de TVM foundation besloot de aanvraag te honoreren met een donatie van 5000 euro. Daarmee kon het stichtingsbestuur aan de slag met de herinrichting van het dorpshuis met een zogenaamde ontmoet- en groetplein. De investering is bedoeld om te stimuleren dat inwoners uit Borkel en Schaft elkaar op deze plek veel vaker kunnen ontmoeten. Het stichtings bestuur organiseert verschillende activiteiten om
er voor te zorgen dat mensen elkaar in deze gemeenschap blijven ontmoeten. TVM-leden die in de buurt ook een interessant initiatief hebben gezien van een vereniging of stichting die financiële ondersteuning nodig heeft, kunnen ook een aanvraag doen. Dat gebeurt samen met de betreffende organisatie. Op de website www.tvmfoundation.nl staat alle informatie.
AC TUEEL
WS
AC TUEEL
Dag van Veilig Transport beleeft vijftigste editie
5 VRAGEN
Mijn TVM is vernieuwd. Daarmee wordt een stap gezet naar een verdere modernisering van de dienstverlening. Manager online Sietske Dijkstra is verantwoordelijk voor het digitale platform. 1 Wat is er veranderd aan Mijn TVM? “Twee jaar geleden is besloten Mijn TVM over te brengen naar een nieuw, technisch moderner platform. Wat de klanten nu vooral zullen merken, is dat de site er overzichtelijker uitziet en je er makkelijker doorheen navigeert. Verder kunnen klanten verzekeringsdocumenten zoals de polis, nota’s en de groene kaart inzien, kan schade gemeld worden en krijgen ze veel meer gelegenheid om feedback te geven.” 2 Krijgen alle klanten toegang? “We zijn onlangs begonnen met de veertig ‘grootverbruikers’. Daarna zullen we alle klanten in plukjes van 250 per keer een activatiecode mailen, waarmee ze zich kunnen aanmelden. Dat doen we omdat we dan optimale ondersteuning kunnen leveren als er vragen zijn.”
De Dag van Veilig Transport| Ridders de Weg beleeft dit jaar een speciale editie: het wordt de vijftigste keer dat beroepschauffeurs in de schijnwerpers worden gezet. De vijftigste editie van het evenement heeft op zaterdag 29 september plaats in Nijkerk.
Al meer dan 32.500 beroepschauffeurs hebben in de afgelopen vijftig jaar van TVM verzekeringen de eervolle titel Ridder van de Weg mogen ontvangen. Chauffeurs die drie, vijf, tien of twintig jaar schadevrij hebben gereden komen elk jaar in aanmerking voor deze onderscheiding.
Schadevrij rijden is immers veilig rijden. En dat beloont TVM graag. Elk jaar zet TVM deze chauffeurs tijdens de Dag van Veilig Transport in het zonnetje als blijk van erkenning van hun vakmanschap. Binnenkort gaan de uitnodigingen aan de deelnemende bedrijven de deur uit.
TVM investeert in transportveiligheid TVM verzekeringen heeft onlangs de Pilot Veilig Rijgedrag afgerond. Ook intern bij TVM stond bewustwording als het gaat om veilig rijden hoog op de agenda.
Bij vijftig medewerkers zijn in het kader van een pilot gedurende een jaar zogenaamde DriveGuide-apparaten geïnstalleerd. Dat registreert via GPS de snelheid, de mate van optrekken en afremmen, de kracht door de bochten en het brandstofverbruik. Hieraan wordt een 'rapportcijfer' gekoppeld. Binnenkort wordt de pilot intern geëvalueerd.
3 M oeten klanten het ook gebruiken? “Het hoeft niet. Wie polissen per post wil ontvangen, kan dat gewoon. Maar uiteindelijk willen we graag de slag maken naar digitaal. En we denken dat de klanten dat ook willen.” 4 W at zijn de plannen voor de toekomst? “Wij willen Mijn TVM, maar ook de website, zodanig gaan maken dat al onze klanten het gebruiken omdat het ze meerwaarde geeft. Het moet samen een volwaardig dienstverleningskanaal worden. Waar je een verzekering kunt afsluiten, maar bijvoorbeeld ook informatie kunt vinden die je echt ondersteunt en bijvoorbeeld helpt met schadebeheersing. Nu is het nog vooral een administratieve tool.” 5 Zijn er voorbeelden? “Wij kijken wel naar hoe grote banken hun digitale dienstverlening regelen. Maar ook verzekeraars in de Verenigde Staten. Het nieuwe platform van Mijn TVM is dan ook geen eindstation, maar een nieuwe start. Van iets dat in de toekomst hopelijk heel nuttig is voor onze klanten.”
25
Luchtbrug naar de Wadden
Een paar jaar geleden was het nog ‘speelgoed’. Nu worden drones gezien als een zeer kansrijk alternatief transport middel. In Noord-Nederland wordt op dit moment een proef opgetuigd voor het vervoeren van noodmedicijnen naar de Waddeneilanden. En dat is pas het begin... tekst: Frank Woestenburg beeld: Francois Wieringa en ANP
D
e ogen van ondernemer Egbert Swierts beginnen te glinsteren bij de vraag om in een paar zinnen een toekomstbeeld te schetsen. In gedachten ziet hij ze vliegen, de drones wel te verstaan. “Over vijf jaar hebben we in Nederland en Europa de eerste luchtcorridors waarin drones over langere afstanden min of meer permanent heen en weer aan het vliegen zijn. Of over tien jaar de eerste pizza’s al met drones bezorgd worden, weet ik niet. Maar geloof me, die kant gaat het wel op. De ontwikkelingen gaan razendsnel.” Op het terrein van vliegveld Groningen Airport Eelde (GAE) houdt Swierts met zijn bedrijf OmniDrones
Academy kantoor in het voormalige pand van de Rijksluchtvaarschool, met uitzicht op de aankomst- en vertrekhal. Hij is tevens bestuurslid van de stichting Drone Hub GAE, het kennis-, innovatie- en ontwikkelcentrum voor drones met civiele toepassingen. In de hoek van zijn riante werk ruimte staat een indrukwekkende drone opgesteld, met een doorsnee van pakweg twee meter. “Deze heeft verder geen functie meer en staat er alleen nog een beetje voor de show. Dit is alweer een oud model”, merkt hij achteloos op. Hij is het gewend, maar de ontwikkelingen op het gebied van drones zijn bijna niet bij te houden. Datzelfde geldt voor de toepassingen. De focus van Drone Hub GAE ligt momenteel
HIGHLIGHTS Zeker in Nederland biedt het luchtruim enorme mogelijk heden qua transport. 26 | TVM ACTUEEL
‘Vanuit Samenwerking Noord-Nederland loopt er nu een Europese subsidieaanvraag voor een proeftuin om verder te experimenteren met drones.’
op het experiment om noodmedicatie naar de Waddeneilanden te vliegen. Een luchtbrug met drones van Lauwersoog naar Schiermonnikoog, een traject van 7,6 kilometer. Als het aan Swierts ligt, wordt de eerste officiële vlucht deze maand gemaakt. Ook TVM verzekeringen is betrokken bij het innovatieve en maatschappelijk relevante project.
Vergezicht met drone
Het experiment is een initiatief van Swierts en Jaap Hatenboer, manager Beleid en Innovatie van UMCG Ambulancezorg. De twee kwamen twee jaar geleden eigenlijk per toeval met elkaar in contact, vertelt Swierts, zelf een voormalig taxiondernemer. “Met een drone onder mijn arm ben ik een keer naar hem toegegaan. Hij liet me toen een mooie tekening zien, een vergezicht van hoe ambulancezorg er in de toekomst uit komt te zien. Op die tekening stond ook een drone.” Hatenboer vult aan: “Helemaal nieuw is het niet. In Rwanda wordt door drones bijvoorbeeld al met bloed gevlogen omdat het weggennet daar niet volstaat. Op deze manier kan
alsnog binnen dertig minuten bloed geleverd worden in bijna heel Rwanda. Het luchtruim, zeker ook in Nederland, is relatief heel leeg en biedt enorme mogelijkheden qua transport, mits de Nederlandse overheid en bevolking daarin meegaan en de regelgeving wordt aangepast. Vliegen met drones is voor ons alleen interessant als we bij spoed 24/7 zo’n transport mogen uitvoeren. We zijn nu bezig aan een ontdekkingstocht en hebben daarin nog een lange weg te gaan. We willen de Mount Everest beklimmen, maar bevinden ons nog in het basiskamp.”
Sillicon Valley als het beloofde land. Brink zag echter meteen mogelijkheden voor Noord-Nederland en dan met name voor Groningen Airport Eelde. Samen met Noordelijke Innovation Board nam Brink het initiatief om te komen tot de oprichting van een Drone
‘We willen de Mount Everest beklimmen, maar zijn nog in het basiskamp’
Ogen uitgekeken
De eerste aanzet werd gegeven toen Swierts eind 2016 op uitnodiging van de provincie Drenthe aan tafel kwam bij gedeputeerde Henk Brink. De laatste was eerder met een delegatie van Rabobank in Sillicon Valley geweest en had daar zijn ogen uitgekeken. Ook op het gebied van drone-innovaties geldt
Competence Center als middel om kennis, innovatie en onderzoek op het gebied van onbemande luchtvaart naar een hoger niveau te brengen. Het betekende de geboorte van Drone Hub GAE. Vanuit Samenwerking NoordNederland loopt er nu een Europese subsidieaanvraag voor een proeftuin om verder te experimenteren met drones. Voor Groningen Airport Eelde zou dat een eerste integratie van > TVM ACTUEEL | 27
bemande en onbemande luchtvaart betekenen. Bij het experiment met het vliegen van medicijnen tussen Lauwersoog en Schiermonnikoog zijn naast GAE, UMCG Ambulancezorg en Drone Hub ook het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Provincie Drenthe, ANWB Medical Air Assistance, TU Delft en het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum aangesloten. Eind november tekenden deze partijen tijdens een kennis-event op het vliegveld al een intentieverklaring voor het vliegen met drones buiten het gezichtsveld, oftewel ‘Beyond Visual Line of Sight’. Het is de bedoeling dat er drie verschillende types drones getest worden van respectievelijk het Lucht- en Ruimtevaartcentrum, TU Delft en Drone Hub. De laatste partij werkt met de goedkoopste optie. “Wij kijken naar laagdrempelige toepassingen, die dichtbij de markt liggen”, aldus Swierts. “Tussen alle partijen ligt de afspraak om kennis te delen. Er zit geen competitie-element in, deze proef is bedoeld om de BV Nederland verder te brengen.”
In de praktijk
Dan de praktijk. De drone waarmee gevlogen gaat worden is de DJI Matris 600 Pro. De kale versie kost in de winkel zo’n zes- tot achtduizend euro. De variant die de lucht ingaat is aanzienlijk kostbaarder vanwege alle technische snufjes en innovaties waarmee deze is uitgerust en alle manuren die in de ontwikkeling ervan gestoken zijn. Volgens de eerste berekeningen zal het apparaat het traject tussen Lauwersoog en Schiermonnikoog in maximaal 17 minuten kunnen afleggen, rekening houdend met lading en (tegen)wind.
HIGHLIGHTS 'Een drone mag in de huidige regels niet verder dan 500 meter verwijderd zijn van de piloot of zender', aldus Egbert Swierts. 28 | TVM ACTUEEL
TVM GELOOFT IN TRANSPORT MET DRONES Ook TVM verzekeringen is inmiddels aangesloten bij het experiment om met drones noodmedicatie van Lauwersoog naar Schiermonnikoog te vliegen. TVM ontwikkelt zich in hoog tempo van verzekeraar van wielen tot een full-service verzekeraar van logistiek en transport. Daar horen ook innovatieve vormen van transport bij, zoals drones. “Het verzekeren van drones betekent voor TVM een eerste stap in de onbemande luchtvracht”, vertelt Wilma Toering, CCO van TVM. “De technologische ontwikkelingen gaan snel, zeker in de transportsector. Niet voor niets hebben we daar als verzekeraar onze strategie op aangepast. Innoveren en excelleren door focus zijn twee van onze kernwaarden. Wij zien drones in eerste instantie als een ondersteunend middel van weg- en watertransport.” Het is de verwachting, zo stelt Toering, dat bestaande logistiek dienstverleners in de toekomst drones gaan inzetten. “Voor een gespecialiseerde transportverzekeraar is het van belang dat wij dergelijke transportmiddelen leren kennen en gaan verzekeren. De proef van Dronehub Groningen Airport Eelde is voor ons dan ook een mooie kans om kennis te maken met de verzekeringstechnische risico’s van drones. Daarnaast dragen wij vanuit onze expertise graag bij aan de ontwikkeling van het vliegen met drones buiten het zichtveld. Dat laatste is immers een vereiste om drones op termijn op grotere schaal in te kunnen zetten.”
Het maximale vlieggewicht van drone inclusief lading is 15,5 kilogram, waarbij de drone zelf al zo’n tien kilo weegt. Zwaardere objecten dan medicijnen, bijvoorbeeld medische apparatuur, kunnen derhalve niet op deze manier vervoerd worden. Nog niet.
Problemen tackelen
“Voor het experiment is het gewicht niet interessant. Er zijn genoeg andere problemen die getackeld moeten worden”, aldus Swierts. Onder andere op het gebied van ontheffingen. Zo zal de drone hoger vliegen dan de maximale hoogte van 120 meter die normaal is
toegestaan. Bovendien mag een drone in de huidige regels niet verder dan 500 meter verwijderd zijn van de piloot of zender. Andere ontheffingen hadden betrekking op onder andere procedures en materiaal. Hatenboer: “Uiteindelijk moet de overheid bepalen wat toelaatbaar is en voor welke missies. Mag je met een drone dwars door natuurgebied vliegen om levens te redden? Die discussie zal op een gegeven moment gevoerd worden.” De drone die voor het initiatief van Swierts en Hatenboer gebruikt zal worden, moet een flinke afstand
afleggen. Daar was een technische innovatie voor nodig. Swierts legt uit: “Als je nu vliegt heb je een zender en een drone die rechtstreeks met elkaar communiceren binnen een range van maximaal een paar kilometer. De afstand die wij willen overbruggen is groter. Dan kun je gebruikmaken van een satelliet, maar dat is een dure oplossing. Wij hebben gekozen om gebruik te maken van een gewoon telefoonnetwerk. We sluiten zowel de drone als het grondstation op dat netwerk aan. Dat betekent dus dat er gevlogen kan worden zolang er een mast is en een goede, stabiele > TVM ACTUEEL | 29
In Rwanda worden drones gebruikt om overal in het land binnen dertig minuten bloed te kunnen leveren. Via de weg lukt dat niet.
dekking. KPN heeft in de Waddenzee een goed netwerk liggen, dat ooit is aangelegd ten behoeve van de veerdiensten.”
Geen obstakel meer
Momenteel wordt gewerkt aan de technische realisatie van vliegen op deze manier, onder andere in samenwerking met KPN, dronebouwer Vliegend.nl uit Dokkum en Drone Hub GAE. “Er is een speciale pilot-applicatie besteld vanuit Spanje om dit mogelijk te maken. De communicatie vormt derhalve geen obstakel meer.” Het vliegen met drones brengt vanzelfsprekend risico’s met zich mee. Veel mensen herinneren zich de beelden nog van de Oostenrijkse topskiër die twee jaar geleden tijdens zijn afdaling in Madonna di Campiglio bijna werd getroffen door een drone van de Italiaanse televisie die spontaan uit de lucht viel. Het is de ultieme nacht merrie van iedereen die professioneel met drones in de weer is. Ook de incidenten met drones die te dicht in de buurt komen van landende of stijgende vliegtuigen halen meer dan 30 | TVM ACTUEEL
eens de publiciteit. Swierts: “De problemen worden bijna altijd veroorzaakt door hobbyisten. Veel mensen of organisaties die gebruik maken van drones doen dat zonder de regels te kennen en berokkenen daardoor, als het misgaat, veel schade. Ook aan het imago van de drones. De professionele markt heeft er last van. Geloof me, er is geen professional die het in zijn hoofd haalt om onverantwoorde capriolen uit te halen.”
Al kan er natuurlijk altijd een keer iets gebeuren.” Swierts stelt dat inmiddels ook andere sectoren interesse hebben getoond in de proef. Hij noemt transportondernemers in de regio, land- en
Niet bij te houden
tuinbouw, defensie, brandweer, politie en Rijkswaterstaat. “De ontwikkelingen zijn nauwelijks bij te houden. Over vijf jaar zie ik het voor me dat drones vanaf het dak van het UMCG naar bijvoorbeeld het ziekenhuis in Leeuwarden of de Waddeneilanden vliegen. En over tien jaar is droneverkeer een gangbare en geaccepteerde vorm van transport.” Lachend: “Tegen die tijd kunnen we wellicht toch die vliegende pizza bestellen...” <
‘Experiment om nood medicatie te vervoeren met drones is voor sorteren op de toekomst’
Volgens Swierts wordt er bij de luchtbrug tussen Lauwersoog en Schiermonnikoog weinig tot niets aan het toeval overgelaten. “De techniek is inmiddels zo ver, dat het vliegen op zich geen risico’s met zich meebrengt. Je vliegt met goedgekeurd en gecertificeerd materiaal. Ook het gebruik en onderhoud zijn aan strikte regelgeving gebonden. En de piloot moet ook zijn papieren hebben en vlieguren maken.
DWARSKIJKER
Denkend aan de buschauffeur Hoe staat het met uw CSat? Ergens hoop ik dat u geen idee heeft wat ik met die vraag bedoel. Want als dat wel het geval is, dan bent u zo iemand. Iemand die zijn tijd verdoet met cursussen, trainingen, workshops en hoe die ellende allemaal nog meer heet. Die daar van iemand die zelf in loondienst is zou moeten leren hoe hij (of zij) een betere ondernemer wordt. De CSat. Toen ik het woord zelf voor het eerst hoorde, heb ik het eerlijk gezegd moeten opzoeken. Ik dacht dat het de naam was van een satelliet ofzo. Of de toevoeging aan de naam van een dieselmotor. De 470 CSat. Iets met de turbo. Maar het bleek een term uit de marketing. De afkorting van ‘customer satisfaction’. Ik weet niet hoe het met u zit, maar als ik een Engelse term hoor voor een woord dat ook gewoon in het Nederlands bestaat, word ik altijd een beetje wantrouwig. Klanttevredenheid vertalen in customer satisfaction? Customer satisfaction afkorten tot CSat? Why?!? Ik bedoel: waarom? Omdat de prijs van de cursus dan omhoog kan? Als een snelle marketingjongen in een strak blauw pak met net te goedkope bruine puntschoenen u als ondernemer iets wijs denkt te kunnen maken over ‘CSat’, of over ondernemerschap in het algemeen, trap er dan niet in. Vraag u slechts af, net als bij de beleggingsadviseur, waarom hij het niet zelf gaat doen, als hij het allemaal zo goed weet. Als het gaat om klanttevredenheid moet ik altijd denken aan mijn oude collega Evert. Evert was allesbehalve een snelle jongen. Buik. Klein snorretje, toen snorretjes al lang niet meer konden. Drie lange haren aan zijn linkeroor. En, dieptepunt, een balpen in zijn borstzak. Toen we Evert voor het eerst ons kantoor in zagen lopen, dachten we dat hij de buschauffeur was die ons kwam ophalen voor het jaarlijkse personeelsuitje.
‘Ik laat me door zo’n snotneus niet vertellen hoe ik moet verkopen’
Vanaf dat moment heette hij intern ‘de buschauffeur’, maar in werkelijkheid was Evert een verkoper. Een van de ruim twintig die we er hadden. In zijn eentje goed voor 25 (!) procent van de omzet. En daar had ie geen 40 uur per week voor nodig. En al helemaal geen 50. Of 60. Eerder 25. Als zijn baas Evert vroeg om deel te nemen aan een cursus (of workshop), weigerde Evert. “Je dacht toch niet dat ik me door zo’n snotneus laat vertellen hoe ik moet verkopen? Gaan jullie maar lekker in zo’n zaaltje zitten en daarna een potje karten met z’n allen, dan ga ik wel verkopen.” En voor zijn baas het woord ‘team’ en ‘samenwerking’ kon laten vallen, zat Evert in de auto. Op weg naar een klant. Ik heb Evert weleens gevraagd wat de sleutel tot zijn succes was. “Ik lever de oplossing voor het probleem van de klant, terwijl die klant vaak nog niet eens weet dat ie een probleem heeft”, zei Evert. “En ik trek ‘m het vel niet over de oren, want ik wil volgende week weer bij ‘m langs kunnen komen.” Natuurlijk moest Evert zorgen dat product en prijs in orde waren. En als dat niet zo was, dan regelde hij het alsnog. Of zei hij eerlijk dat het feest niet doorging, omdat beide partijen tevreden moesten zijn over de deal. Zo simpel is het, in de basis. Ik wens u minder mooipraters in strakke blauwe pakken en meer buschauffeurs.
Jan Dijkgraaf (Rotterdam, 1962) is professioneel buttkicker, schrijver van management- en cadeauboeken, columnist en gek op de weg en het water. Vooral in landen waar altijd de zon schijnt.
TVM ACTUEEL | 31
In de proeftuin van de logistiek Dagelijks verkennen en onderzoeken circa 700 mensen aan de Technische Universiteit Eindhoven hoe de verplaatsing van mensen en goederen schoner, efficiënter, veiliger en goedkoper kan. Hoogleraar Carlo van de Weijer jaagt die wetenschappers in de proeftuin van de logistiek graag aan met prikkelende ideeën.
K
tekst: Gerard den Elt beeld: Glenn Wassenbergh
om bij Carlo van de Weijer niet aan met klachten over de lange reisduur in de ochtendspits naar de Technische Universiteit Eindhoven. Twee uur voor een spitsrit van 108 kilometer? “Dan heb je 54 kilo meter per uur gereden. Is lang niet slecht”, zegt hij opgeruimd. “Daar kun je niet over zeuren.” De wetenschapper geeft op de campus in Eindhoven leiding aan het cluster Smart Mobility, waar ruim 700 knappe koppen slimme logistieke oplossingen bedenken voor de nabije en verre toekomst. Een daarvan is het mogelijk maken van rijden in een zelfsturende auto. Van de Weijer: “Als je nou op weg naar Eindhoven in de auto had kunnen werken, de krant lezen of kunnen internetten, had je die file dan ook nog erg gevonden? Nee? Oké! Welk probleem moeten we dan nog oplossen?” Die deels autonoom rijdende auto zal sneller gemeengoed zijn dan wij nu denken, een kwestie van jaren. “Eerst kunnen alleen de rijken er een kopen, van lieverlee kan iedereen zich straks zo’n auto veroorloven. Zo is het altijd gegaan, want de achterruitverwarming en ABS zaten eerst ook alleen op heel dure auto’s.”
Veel simpeler
Of het nu gaat om de elektrificatie van het weg- en watertransport, het beter benutten van de wegcapaciteit of het slimmer en efficiënter gebruik van wegen, bij Smart Mobility wordt erop gestudeerd. Al kan het soms ook op andere wijze veel simpeler, zegt Van de Weijer. “Ik zie hier in Eindhoven ook veel schildersbusjes en loodgieters 32 | TVM ACTUEEL
vanuit –pakweg– Alblasserdam. En als ik dáár ben, zie ik juist veel Brabantse busjes rondrijden. Zo lang we meer asfalt blijven aanleggen, zal het niet veranderen.” Zijn stelling is dat de sliert met auto’s in de spits nooit helemaal zal verdwijnen. “Misschien wordt het door nieuwe technologie straks allemaal wat minder. Maar een file bestaat nu eenmaal uit mensen die klagen over files. En een file is ook het beste middel tegen die files. We krijgen ze echt niet weg, zeker niet als mobiliteit straks nog goedkoper wordt en we de actieradius van de mens blijven uitbreiden.” Van de Weijer is een bevlogen aanjager van een snelle en liefst zo simpel mogelijke transformatie naar doel matige logistiek. Hij werkte onder meer bij het navigatieconcern TomTom, rijdt intussen in een zelfrijdende Tesla en op een snelle elektrische fiets en houdt van creatieve en uitdagende oplossingen, zelfs als die om andere redenen niet haalbaar zijn.
Techniek van auto’s
Voorbeeld? Het uitstekende railnetwerk in Nederland: dat wordt nu volgens hem uiterst inefficiënt gebruikt. “Tussen twee treinen in moet om wettelijke redenen drie minuten tijd zitten, terwijl we op de wegen toestaan dat tussen twee voertuigen soms maar 0,6 seconde tijd zit. We zouden de spoortrajecten kunnen asfalteren en geschikt maken voor zowel snel goederen- als personenvervoer. Of we zouden meer techniek van auto’s in treinen kunnen toepassen om die veel effectiever te maken.” De onlangs aangekondigde aanpak
van minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) om van een kwart van alle spitsstroken normale rijbanen te maken, kan rekenen op bijval van zijn kant. “Vind ik slim”, zegt Van de Weijer. “Van een variabele spitsstrook een vaste maken die je met een klein beetje investering kunt verbreden, zonder dat er meteen een heel natuurgebied hoeft te wijken, daar kun je niet tegen zijn. Die weg ligt er toch al.” Het plan van de minister zit volgens hem grotendeels goed in elkaar. “Belangrijk is dat tweebaanswegen naar snelwegen met drie rijbanen worden getransformeerd”, benadrukt hij. Aan drukke tweebaanswegen, zoals de A67 tussen Eindhoven en Venlo, moet snel een rijstrook worden toegevoegd. “Dat voorkomt schokfiles, geeft vrachtwagens meer ruimte om in te halen en voorkomt problemen met het in- en uitvoegen.”
Domme verkeerslichten
Ook de honderden ‘slimme verkeerslichten’ in het plan van de minister juicht hij toe. “Al zijn de slimste verkeerslichten natuurlijk degenen die er niet zijn. We hebben in Nederland soms domme verkeerslichten, al zijn het desondanks misschien de slimste ter wereld. Veel verkeerslichten staan op plaatsen waar grote delen van de dag geen verkeersconflicten zijn.” Op zijn universiteit wordt – net als elders - hard gestudeerd op de toepassing van ‘solar fuels’, brandstoffen die worden gemaakt uit CO2, water en elektriciteit. Van belang is om die CO2 goed te kunnen afvangen. Zo ontstaat een emissieloze kringloop. Van de Weijer geeft dat proces nog zo’n dertig
jaar, waarin vele mislukkingen bijdragen aan een uiteindelijke oplossing. “Als het meezit maken we het allebei nog mee”, zegt hij met een knipoog. Eerder voorspelde hij al dat elektriciteit dichtbij de bron ooit bijna gratis zal worden. Van de gewonnen brandstof kan later weer elektriciteit worden gemaakt voor de aandrijving van auto’s maar ook (binnenvaart)schepen.
Strakker organiseren
Gebruik van de stroom aan gegevens uit de logistiek (big data) zal de planning in de logistiek eveneens behoorlijk veranderen. Op de TU Eindhoven wordt gewerkt aan een nieuwe methode om de vervoersplanning strakker te organiseren. Niet meer op basis van de eigen ervaring van een planner, die op een rit gemakshalve maar drie kwartier extra tijd inschat, maar op basis van historische filegegevens en weersomstandigheden. “Het kan zeker efficiënter en nauwkeuriger”, verduidelijkt Van de Weijer. “Waarom 45 minuten extra inplannen
als het op basis van historische gegevens gemiddeld maar 20 minuten is? Dan ben je heel vaak een halfuur te vroeg bij de klant en heb je over lange tijd gerekend een behoorlijk productie verlies opgebouwd. Dan kun je op basis van computer rekenmodellen beter duizend keer slechts 20 minuten extra nemen. Die ene keer dat een vertraging ontstaat door een ongeluk of bijzonder weer, moet je maar als een uitzondering beschouwen. Dat is beter dan duizend keer onnodig een half uur extra inplannen.” Hij is ervan overtuigd dat de logistieke sector dit model zal oppikken. “Door de grote schaal is het maatschappelijk en economisch nut van vernieuwingen in de logistiek nooit moeilijk uit te leggen”, vindt Van de Weijer. Hij noemt de logistiek “de perfecte drager voor allerlei nieuwe ontwikkelingen, want die sector is nu eenmaal heel erg
marginaal”. Hij noemt een minimale brandstofbesparing van 1 procent al substantieel, “want dat betekent misschien wel het verschil tussen winst en verlies”. Ook wijst hij op de onbemande voertuigen die opleggers koppelen aan
‘Tweebaanswegen moeten snelwegen met drie rijbanen worden’ docking stations, waardoor veel schade gevallen worden voorkomen. “En de chauffeur kan in de tussentijd rusten of zijn administratie bijwerken. De vervoerssector heeft een lekkere doe-mentaliteit. Door de omvang biedt de logistiek ook prima mogelijkheden voor het bouwen van die lekkere, gezonde business cases, dus daarom werkt de wetenschap er graag mee samen.”. < TVM ACTUEEL | 33
HERINNERINGEN
‘Je moet succes tegemoet lopen’ Het verhaal van Peter Kaatee lijkt op dat van de Amerikaanse krantenjongen die miljonair werd. De Amstelveense transport ondernemer verdiende immers ook ooit letterlijk zijn eerste centen als krantenbezorger. tekst: Harm van der Pal beeld: Glenn Wassenbergh
P
eter Kaatee begon in 1962 zonder een cent op zak met één nieuwe DAF. En nu staat er een hypermodern transportbedrijf, gespecialiseerd in het vervoer van planten en bloemen. Inmiddels heeft zijn zoon Pascal al jarenlang de leiding overgenomen. Maar er gaat geen week voorbij of oprichter Peter Kaatee is een aantal dagen te vinden in zijn mooi ingerichte torenkamer boven de zaak. Peter Kaatee, geboren en getogen in het naburige Uithoorn, is de tweede telg uit een gezin met zes kinderen. Vader was buschauffeur. Iedere mogelijkheid om een extra centje te
‘Een vriend van mijn vader leende mij 2000 gulden, zo begon het’ verdienen werd dan ook met beide handen aangegrepen. “Toen ik op de Mulo zat heb ik vier jaar lang de Volkskrant rondgebracht, zes dagen in de week, 135 kranten. Om vijf uur je bed uit, om half acht weer thuis en dan naar school. Dat deed ik door weer en wind. Ik verdiende er 35 gulden per maand mee.”
Op kantoor geroepen
“Op mijn achttiende ben ik op een vrachtwagen gaan rijden, bij Van Seumeren Transport in Uithoorn. Mijn vader vond dat helemaal niet leuk: ‘Heb je daar nou voor geleerd?’ Na een paar maanden werd ik op kantoor
34 | TVM ACTUEEL
geroepen. De heer Van Seumeren had een ander baantje voor mij. Zijn rijbewijs was voor zes maanden ingenomen en hij zei tegen mij: ‘Ik wil dat jij een halfjaar mijn particulier chauffeur wordt’. Aldus geschiedde. Het was prachtig om als jonge bink met zo’n Amerikaanse auto rond te kunnen rijden. Ik bracht hem in z’n grote Oldsmobile overal heen. Tot aan z´n dood ben ik in goed contact met hem gebleven.” Van Seumeren Transport vervoerde destijds onder andere producten van een meubelfabriek. Dat werk paste hen eigenlijk niet en werd afgestoten. Peter Kaatee nam het over. “Daarvoor kocht ik m’n eerste DAF vrachtwagen. Die kostte 20.000 gulden en ik had niks. Financieren kon niet, want ik had geen cent. Ik legde mijn probleem voor aan een vriend van mijn vader en die leende mij 2000 gulden. Ik mocht het teruggeven wanneer het mij uitkwam. Rente hoefde ik niet te betalen. Het overige geld financierde de bank op mijn ondernemingsplan. Zo is het begonnen.” Helaas ging die meubelfabriek na vier jaar failliet. “Via Jan van Maanen uit Aalsmeer kwam ik in contact met het Bloemen- en Planten Exportbedrijf Van Maanen en Mantel. Ik werd hun huisvervoerder. De dagelijkse bloemen- en planten export naar diverse Europese landen maakte in de jaren zestig een geweldige groei door. Het gevolg was dat toen mijn bedrijf 25 jaar bestond het aantal vrachtauto’s
met 25 stuks was toegenomen. Dat vergde enorme investeringen.”
Enorme opdonder
Niet alles ging crescendo. Zo kreeg Kaatee ook te maken met het faillissement van dat exportbedrijf. Zijn vermogen kreeg een enorme opdonder. Hij moest opnieuw beginnen. “‘Ik moest zwaar in onderhandeling met de ABNAmro voor een bijzonder krediet van een half miljoen gulden om aan mijn verplichtingen te kunnen voldoen. Op mijn ondernemingsplan kreeg ik dat voor elkaar, maar wel onder hun stringente voorwaarden.” Peter Kaatee nam in 1992 het transportbedrijf van Frits Visser uit Aalsmeer over. In één klap had hij toen 55 auto´s en 75 man personeel. Hij vervoerde bloemen en planten door heel West-Europa. Op dit moment rijdt Kaatee Transport nog met 35 auto´s, het merendeel dagelijks op Duitsland. Inmiddels is het bedrijf uitgebreid met een moderne dubbele wasstraat voor vrachtauto’s onder de naam ‘Truckwash N201’, waar ook andere transporteurs gebruik van maken. Verder is er een garagebedrijf onder de naam ‘Truckservice N201’. De bloeiende onderneming steunt derhalve op meerdere pijlers. Peter Kaatee is er van overtuigd dat je succes niet achterna, maar altijd tegemoet moet lopen. “Die visie heeft mijn zoon Pascal ook. Hij is innovatief en met de goede inzet van ons personeel lukt het ons naar tevredenheid. Ik ben trots op wat we in deze 56 jaar hebben bereikt. Dat mag je gerust weten.” <
TVM ACTUEEL | 35
Laat dromen uitkomen met de TVM foundation!
De TVM foundation geeft geld aan kleurrijke initiatieven op maatschappelijk, sociaal of cultureel vlak. Samen zetten we dromen om in daden. Leden, klanten en medewerkers van de TVM groep kunnen een aanvraag indienen. Heeft u een concreet voorstel om de leefbaarheid
Stuur het aanvraagformulier voor 1 mei naar: cooperatie@tvm.nl
in uw buurt, dorp of stad te verbeteren? En kent u iemand die klant is van of werkt bij TVM? Vraag dan of ze u kunnen helpen en vraag samen een donatie aan. Meer weten over de TVM foundation? Ga dan naar www.tvmfoundation.nl