สุ่ม

ของใช้พื้นบ้านอีสาน

ÊสØุè่Áม

สุม เปนเครื่องมือยับสัตวน้ำจืดตามบริเวณ บอ หนองน้ำหรือชายฝงที่มีน้ำตื้นเปนเครื่อง จักสานทำจากไมไผใชไมไผเหลาเปนซี่ ๆ สวนดานลางที่เรียกวา ตีนสุม ผายออกเปนวงกลมรัศมี ราว 50 เซนติเมตร สวนดานบนของสุมทำเปนรูปทรงกระบอก คอยสอบเขาไปหาปากสุมซึ่งมี ลักษณะเปนวงกลม ซี่สุมจะเหลาใหมีลักษณะแบนกลม สวนที่อยูตอนลางทุกซี่จะตองเหลาเพื่อ เวลานำไปสุมปลา ซี่สุมจะไดแนบสนิทฝงลงไปในพื้นดิืน ปลาที่ถูกครอบไมอาจมุดดินหนีได ซี่สุม ทุกซี่ผูกกรองดวยหวายหรือเชือกไนลอนติดอยูกับกงไมหรือกงเหล็กรูปวงกลม เพื่อจะทำใหตัวสุม มีความแข็งแรง สุมปลาทอีกแบบจะสานดวยตอกปน หรือตอกที่จักตะแคงเปนสุมชนิดที่ไมคอย แข็งแรง แตสะดวกในการใชเพราะเบามือเหมาะแกการสุมปลาเล็กปลานอย การครอบสุมลงแลวจับเอาปลา คนหาปลาเรียก “สักสุม” เมื่อสุมติดปลาก็จะวิ่งชนสุม คนที่ ถือสุมจะรูไดและจะกดหัวสุมใหแนน เอาอีกมือหนึ่งปองหัวสุมไมใหปลาหนีออกทางหัวสุม สวน มืออีกขางหนึ่งก็จะตรวจตีนสุม กอนควานหาเพื่อจับปลาขึ้นจาก สุมดวยความระมัดระวัง เพราะ อาจจะเจอปลาที่มีเงี่ยง ถายัก เขาเนื้อจะทำใหเจ็บปวดได สุ  ม สามารถใช ห าปลาได ท ั ้ ง กลางวันและกลางคืน หากใช ตอนกลางคื น จะเป น การไต ไ ฟ ส อ งหาปลาก อ นที ่ จ ะใช ส ุ  ม สั ก ครอบจับปลา เรียกวิธีการหาเชน นี้วา “ไตสุม” ฤดูกาลที่ใช เดือน พฤษภาคมถึงมกราคม ชวงนั้น คนหาปลาแตละคนจะมีสุมของ ตนเองหนึ่งหลัง หาปลาตาม ระบบนิเวศตาง ๆ ของแมน้ำ และตามทุงนา โดยมากแลวเปน

ที่มา : http://kpspstaff.awardspace.com/doythaiweb/tool5.html คณะวิจัยไทบานลุมน้ำโขง และสมาคมแมน้ำเพื่อชีวิต. เครื่องมือหาปลาพื้นบานลุมน้ำโขง. เชียงใหม : สมาคม น้ำเพื่อชีวิต

บริเวณที่น้ำ ลึกไมเกินหัวเขา เชน ในหนองน้ำหรือบอที่มีเนื้อที่ไมกวาง ขวางนัก บางครั้งจะรวมคนหลาย คนชวยกันสุม เปนแถวหนากระดาน หรือตีวงเปนวงกลม แลวสุมเดิน หนาไปเรื่อย ๆ โอกาสจับปลาไดจะ มี ม ากขึ ้ น เพราะการสุ  ม หาปลาก็ เปนการคาดเดาสถานการณอยูแลว ในการพูดจาจึงนำคำวา "สุม" มาใช สำหรับความหมายที่ไมแนนอน