Euskadiko udaletan Tokiko Agenda 21-en ekintza planen urteko programaziorako eta ebaluaziorako gida by Udalsarea 21

TOKIKO AGENDA 21

Euskadiko udaletan Tokiko Agenda 21-en ekintza planen urteko PROGRAMAZIORAKO eta EBALUAZIORAKO gida metodologikoa

Ingurumen Estrategiaren Agiria Saila 60.zk. 2006ko Urria

Ingurumen Estrategiaren Agiria Saila Ingurumeneko Esparru Programa Saila bildumako tituluak www.ingurumena.net helbide elektronikoan ikus ditzakezu. • 29.zk. 2004ko otsaila. “2002ko Euskal Autonomia Erkidegoko Berotegi Gasen Emisioen Inbentarioa”

• 45.zk. 2005ko ekaina. “Gazteak aldaketaren alde. Kontsumo iraunkorrerako hezkuntzako esku-liburua”

• 30.zk. 2004ko martxoa. “2004ko Ekobarometro Soziala”

• 46.zk. 2005ko apirila. “Beira-, Zeramika- eta Karesektoreko enpresek Garapen iraunkorrari egiten dioten ingurumenekarpena 2005-2006”

• 31.zk. 2004ko martxoa. “Euskadi nire autorik gabe. 2003. Euskal Udalerrietako Mugikortasun Iraunkorrerantz” • 32.zk. 2004ko ekaina. “TOKIKO AGENDA 21. Ekintzaplanak martxan jartzeko gida” • 33.zk. 2004ko ekaina. “TOKIKO AGENDA 21. Partehartzeko mekanismoak martxan jartzeko gida” • 34.zk. 2004ko ekaina. “Ore eta paperaren sektoreko enpresen ingurumen-ekarpena garapen iraunkorrari. 2004- 2006” • 35.zk. 2004ko uztaila. “Hondakin arriskutsuen kudeatzaileen sektoreko enpresen ingurumen-ekarpena garapen iraunkorrari” • 36.zk. 2004ko iraila. “Euskal Autonomia Erkidegoan mugikortasun iraunkorraren udal-planak egiteko gida praktikoa” • 37.zk. 2004ko iraila. “Burdin Galdaketaren, ezburdinazko Galdaketaren eta ez-burdinazko Metalurgiaren Sektoreko enpresek Garapen Iraunkorrari egiten dioten Ingurumenekarpena (2004- 2006)”

• 47.zk. 2005ko Maiatza. “Laburpena: Euskal Autonomia Erkiegoko Ingurumenaren Egoera 2004” • 48.zk. 2005ko apirila. “Euskal Autonomia Erkidegoko lurzoruan eta biomasan dagoen karbono organikoaren inbentarioa” • 49.zk.2005ko apirila. “Aalborgeko konpromisoak. Euskal udalerriek Europako iraunkortasunari egindako ekarpena” • 50.zk. 2005ko maiatza. “50 Ingurumen Jardunbide Egoki, Udalerriak Eredu” • 51.zk. 2005ko maiatza. “Mugikortasunaren aldeko 250 ekintza euskal udalerrietan (Ekinean mugikortasun iraunkorraren bidean)” • 52.zk. 2005ko uztaila. “2004ko Industria Ekobarometroa” • 53.zk. 2005ko iraila. “Berotegi-Efektua eragiten duten Gasen Emisioen Inbentarioa Euskal Autonomia Erkidegoan 2004”

• 38.zk. 2004ko urria. “Tokiko Agenda 21. Aurrera egiteko komunikatzea. Prozesuan komunikatzeko estrategien eskuliburua”

• 54.zk. 2005ko urria. “Gainazalak Tratatzeko Sektoreko enpresek Garapen Iraunkorrari egiten dioten Ingurumenekarpena 2005-2006”

• 39.zk. 2004ko otsaila. “Iraunkortasuna aintzat hartzen duten jaiak”

• 55.zk. 2005ko azaroa. “Ingurumena Euskal Autonomia Erkidegoan. 2005ko Ingurumen-Adierazleak”

• 40.zk. 2004ko otsaila. “Euskal Autonomia Erkidegoko 2004ko Ingurumen Adierazleak”

• 56.zk. 2006ko apirila. “Nekazaritza eta Ingurumena Euskal Autonomia Erkidegoan 2006ko Adierazleak”

• 41.zk. 2004ko azaroa. “2003ko Euskal Autonomia Erkidegoko Berotegi-efektua eragiten duten gasen emisioen inbentario”

• 57.zk. 2006ko maiatza. “IPPC Zuzentarauaren Eraginpean dauden Instalazioetan Ingurumen-baimen Integratua Eskatzeko gida”

• 42.zk. 2004ko abendua. “Euskal Autonomia Erkidegoan Plan eta Programen Ingurumeninpaktuaren Ebaluazio Bateratua Aplikatzeko Gida”

• 58.zk. 2006ko uztaila. “Europako Batasuneko Ingurumen Ebaluazio Estrategikorako jardunbide Egokiei buruzko Eskuliburua”

• 43.zk. 2005ko urtarrila. “Euskal Autonomia Erkidegoko Aztarna Ekologikoa”

• 59.zk. 2006ko uztaila. “Euskal Autonomia Erkidegoko Hondakinen inbentario bateratua. 2003”

• 44.zk. 2005ko apirila. “Euskal Autonomia Erkidegoko garraioaren kanpo-kostuak. MUGIKOST’05

• 60.zk. 2006ko urria. “Euskadiko udaletan Tokiko Agenda 21-en Ekintza Planen urteko programaziorako eta ebaluaziorako gida metodologikoa”

www.ingurumena.net/udala - Tokiko Iraunkortasuna lortzeko bidean Euskal Autonomia Erkidegoan www.ingurumena.net - Gure Herriko Garapen Iraunkorraren inguruko Eusko Jaurlaritzaren orria

© IHOBE 2006 ARGITARATZAILEA: Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa, IHOBE, S.A. Dokumentu hau Minuartia-Enea enpresak egin du IHOBErentzat DISEINUA: Dualxj – Comunicación & Diseño ITZULPENA: Elhuyar LEGE GORDAILUA: BI-2769-06 Paper birziklatuan eta klororik gabe zurituan inprimatua ESKUBIDE GUZTIAK ERRESERBATUTA Debekatuta dago publikazio hau erreproduzitzea, informazioa berreskuratzeko sistemetan gordetzea eta publikazio honen zati bat transmititzea, erabilitako bitarteko a edozein dela ere (elektronikoa, mekanikoa, fotokopia, grabazioa, etab.), jabetza intelektualaren eskubideen titularraren eta editorearen idatzizko baimenik gabe.

TOKIKO AGENDA 21

Euskadiko udaletan Tokiko Agenda 21-en ekintza planen urteko PROGRAMAZIORAKO eta EBALUAZIORAKO gida metodologikoa

Esther Larra単aga Eusko Jaurlaritzako Ingurumen eta Lurralde Antolamendu sailburua

A u r k e z p e n a

usko Jaurlaritzako Ingurumen eta Lurralde Antolamendu Sailak udalerrien alde egin du, Garapen Iraunkorraren Euskal Ingurumen Estrategiaren (2002-2020) eta Ingurumeneko Esparru Programaren (2007-2010) bidez, funtsezkoak baitira Euskal Autonomia Erkidegoan iraunkortasun-politikak bultzatzeko. Udalsarea 21ek eta haren kideek helburu hori lortzeko martxan jartzen dituzten lanetarako, Eusko Jaurlaritzak laguntza teknikoa eta baliabideak emango ditu, ezarritako erronkak ongi erdiesten laguntzearren. Udalsarea 21en esparruan Sarean lan egitea bultzatzen da, eta Tokiko Agenda 21eko prozesuak indartu ditu horrek. Bestalde, efektu katalizatzailea du: udalek gero eta ekintza gehiago jartzen dituzte martxan, eta koordinazio handiagoa dago eta ingurumen-jardunbide egoki gehiago trukatzen dira hurbileko udalerrien artean Gida metodologiko hau ekintza plan lokalak ebaluatzerakoan eta programatzerakoan Euskal Autonomia Erkidegoko udalerriei irizpide homogeneoak emateko helburuarekin sortu da, bai eta haien aurreratze-maila ezagutzerakoan eta neurtzerakoan ere. Euskal Autonomia Erkidegoko 200 udalerri baino gehiago ari dira lanean Tokiko Agenda 21 diseinatzeko eta ezartzeko. Tokiko Agenda 21eko prozesuetan aurrerapauso gehien eman dituzten udalerriak Udalsarea 21eko kide dira. Sarearen 2006-2009ko Plan Estrategiko berriaren balioetako bat KALITATEarekiko konpromisoa da. Tokiko Agenda 21eko prozesuak modu eraginkorrean ezar daitezen, beharbeharrezkoa da Tokiko Ekintza Planen ebaluazioa eta horien urteko programazioa sendotzea.

A u r k i b i d e a

SARRER A

TOKIKO AGENDA 21-en EKINT Z A P L A N A R E N K U D E A K E TA I N T E G R AT U A

2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5.

Tokiko Agenda 21en prozesuaren osagarriak eta gakoak Zergatik da garrantzitsua Ekintza Planaren urteko kudeaketa? Zertan datza Tokiko Agenda 21 - Ekintza Planaren kudeaketa? Tokiko Ekintza Planen azterketa MUGI 21: Planaren kudeaketan tresna lagungarri moduan

9 10 11 12 13

PLANAREN EBALUAZIOAREN E TA P R O G R A M A Z I O A R E N D E F I N I Z I O A ETA ELEMENTU GAKOAK

3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5.

14 15 16 17 17

Helburuak eta funtzioak Printzipioak eta irizpide orokorrak Hasierako kontzeptuak: planifikazioa eta exekuzioa Nork parte hartzen du ebaluazioan eta programazioan? Ebaluatzeko eta programatzeko beharrezkoak diren baldintzak

EKINTZA PLANEN EBALUAZIO E TA P R O G R A M A Z I O P R O Z E S U A K

4.1. Prozesuaren faseak 4.2. Zereginen deskribapena

18 19

EBALUAZIO IRIZPIDEAK

5.1. 5.2. 5.3. 5.4.

24 25 28 28

Ebaluazio prozeduraren ikuspegia eta eskema Ekintzaren exekuzioaren ebaluazioa Ekintza Planaren ezarpen mailaren balioespen kuantitatiboa Emaitzak interpretatzeko oinarrizko jarraibideak

PROGRAMAZIORAKO ETA EGU N E R AT Z E R A K O I R I Z P I D E A K

6.1. Jardueren programazioaren prozesua 6.2. Ebaluazio eta programazio prozesutik eratorritako Planaren eguneratzea 6.3. Planaren eguneratzerako tratamendua

29 31 31

ERANSKINAK

I. eranskina II. eranskina III. eranskina IV. eranskina V. eranskina

Ebaluazio-/programazio-galderak Ebaluazio-/programazio-galderak betetzeko jarraibideak Abiatze kontzeptuak Betetako galdera-sortaren adibidea Ebaluazio irizpideei lotutako adibideak

32 34 36 37 39

I r u d i e n

a u r k i b i d e a

1 irudia. Gidaren eskema kontzeptuala 2 irudia. Tokiko Agenda 21en prozesuaren eskema

3 irudia. TA21-Ekintza Planen ezarpenari eta diseinuari lotutako ezaugarriak

4 irudia. TA21en Ekintza Planaren urteko kudeaketaren zikloa

5 irudia. Udalsarea 21eko udalen MUGI 21 aplikazio informatikoa

6 irudia. Tokiko Ekintza Planak eta exekuzioak azaltzea

7 irudia. Ekintza Planaren ezarpen mailari buruzko ebaluazio prozesuaren faseen oinarrizko eskema

8 irudia. Ebaluazio eta programazio prozesuaren egutegi orientagarria

9 irudia. Planaren ebaluazioaren prozedura xehetua

10 irudia. Ekintzen ezarpen/exekuzio mailaren ebaluazioa MUGI 21en (2. Modulua. Ebaluazioa) sartutako jardueretatik abiatuta

11 irudia. Iraunkortasuneko urteroko programaren lantze prozesuaren osagarriak

T a u l e n

a u r k i b i d e a

1 taula. Taula Euskal Autonomia Erkidegoan TA21en kudeaketa modeloaren eragiketen deskribapena

2 taula. Partidaren gutxiengo eskakizunak ebaluazio eta programazio prozesuetarako

3 taula. Ebaluazioaren aurreko eskakizunak betetzeko jokaeren jarraibideak

4 taula. Jardueren bilketen galdera-sortan sartutako edukien esparruak

5 taula. Garapen egoeraren esleipen irizpideak jardueren tipologiaren arabera

6 taula. Ekintzen ezarpen mailaren kategoriak esleitzeko irizpideak 7 taula. Eguneratzea eskatzen duten ekintzen tipologia

26-27 30

1. S a r r e r a

002-2020 Garapen Iraunkorraren Euskal Ingurumen Estrategiak (GIEIE) ingurumeneko problematika globala konpontzeko gakoak espazioan eta denboran burututako tokiko jarduera anitzetan daudela ezartzen du. Horregatik, GIEIEk Euskadiko udaletan Tokiko Agenda 21ak (TA21) martxan jartzea, eta horiek jasotzea Euskadiko ingurumen politikako lehentasunezko helburu bezala deďŹ nitzen ditu. Azken urteetan zehar helburu honekin bat etorriz, Eusko Jaurlaritzak TA21ak hedatzen errazteko bideratutako ekimen eta tresna multzoa garatu du; horien artean 2002. urtean sortu zen Udalsarea 21-Iraunkortasunerako Euskal Udalerrien Sarea nabarmentzen da. Sareak Tokiko Agenda 21en Ekintza Planen ezarpen eraginkorra eta udal kudeaketaren esparru guztietan iraunkortasun irizpideak sartzea bultzatu nahi du.

(2. kapitulua)

ESPARRU NAGUSIA TA21 Ekintza Planaren kudeaketa modeloa (Eranskinak)

BALIABIDEAK

- Helburuak - Kontzeptuak - Agenteak

- Dokumentazioa - Adibideak

(4. kapitulua)

(6. kapitulua)

PROZESUA

PROGRAMAZIO IRIZPIDEAK - Urteko programazioa - Plana eguneratzea

(3. kapitulua)

DEFINIZIOA

(5. kapitulua)

BALIOZTATZEKO IRIZPIDEAK

- Bilketa - Analisia eta balioztapena - Komunikazioa

- Exekuzio egoerak - KuantiďŹ kazioa - Interpretazioa

1 irudia. Gidaren eskema kontzeptuala.

1. S

A R R E R A

Sareko kideek beren gain hartutako eta 2006-2009 Plan Estrategikoan jasotako baloreen artean KALITATEArenganako konpromisoa dago. Kide guztiei eskatu beharreko jardueretan eta prozesuetan ebaluazioa eta hobekuntza. Hori burutzeko, sareak Udalei zuzendutako laguntzarako tresna sorta garatu du; horien artean Gida hau idazteko abiapuntu moduan hartzen diren honako hauek nabarmentzen dira: â&#x20AC;˘ Udalsarea-ko udaletan TA21en ekintza planaren ezarpen mailaren ebaluaziorako metodologia. â&#x20AC;˘ Tokiko Agenda 21en kudeaketa integratuaren MUGI 21 aplikazio informatikoa. â&#x20AC;˘ Euskal Autonomia Erkidegoan Tokiko Iraunkortasun Adierazgarriak kalkulatzeko gida metodologikoa. Tresna horiek 2002. urtean Udalsarea 21 martxan jarri zenean diseinatuak eta garatuak izan ziren, eta Euskadiko zenbait udaletan etengabe ezartzen eta frogatzen joan dira. 2005etik, Gipuzkoako Foru Aldundiko Garapen Iraunkorrerako Sailak ekintza-planen ebaluazioa egiten lagundu die Udalsarea 21ean dauden Gipuzkoako udalerriei sarearen ohiko metodologia aplikatuta. Horri esker, proba pilotuak egin ahal izan dira, eta udalerrien aniztasunera egokitu da haien erabilera, baita hobetu ere. Beste alde batetik, MUGI 21 aplikazioa Udalsarea 21eko udaletan instalatu da eta udalek, beraiek ematen dituzten iradokizunetatik abiatuta, aldizkako hobekuntzak egiten dizkiote bertsio berriekin.

Testuinguru honetan gida honek udalen Ekintza Planaren ebaluazioa esparru globalean egiten utziko duen erreferente metodologiko praktikoa eta eguneratua erraztu nahi du. Horrela, Tokiko Agenda 21en Ekintza Planen urteko kudeaketa egitea erraztuko da. Beste alde batetik, eta ikuspegi zabalago batetik, gidaren helburua modu homogeneoan euskal udalen multzoan Ekintza Planen kudeaketan eta ebaluazioan orokortzea erraztea da. Horrekin, udal-kudeaketan Planak modu eraginkorragoan integratzeko laguntzen da; gainera, lurralde edo erkidego mailan Tokiko Agenda 21en prozesuen ezarpenaren ikuspegi orokorragoa izateko aukera dago. Dokumentua 6 kapitulutan eta zenbait eranskinetan dago egituratua, 1. Irudian adierazten den bezala; kapitulu hauek Ekintza Planaren kudeaketaren oinarrizko alderdi teorikoak eta instrumentalak aurkezten dituzte laburbilduta, eta ezarpena erraztuko duten baliabideak eta adibideak ematen dituzte. Gida, Tokiko Agenda 21en kudeaketaren arduradun teknikoei eta udaleko eta udalaz gaineko politiko arduradunei dago zuzendua, batez ere ezarpen fasean. Era osagarrian udalaz gaineko administrazioetako ingurumen teknikariei, tokiko eragile sozialei eta ekonomikoei zein Tokiko Agenda 21en ezarpenean Udalei laguntza emango dieten teknikariei eta aholkulariei ere zuzendua dago.

2. Tokik o A g e n d a 2 1 - e n ekintza p l a n a re n k u d e a k e t a integrat u a 2.1. Tokiko Agenda 21en prozesuaren osagarriak eta gakoak

okiko Agenda 21 Tokiko Ekintza Planaren bitartez artikulatzen eta zehazten den udalaren iraunkortasunerantz aurrera doan prozesua moduan deďŹ nitzen da. Horrela Tokiko Agenda 21ek tokiko agintariek udalaren ingurumen hobekuntzarako eta hobekuntza sozialerako eta ekonomikorako jarduerak beren gain hartzeko konpromiso politikoa eratzen du. Beraz, Tokiko Ekintza Plana iraunkortasunaren aldeko tokiko politikak eta kudeaketak bideratu nahi dituen tresna boluntarioa da, eta zenbait urtetako epean tokiko eskalan burutu beharreko ekintza eta lortu beharreko iraunkortasuneko helburu multzoaren bitartez artikulatzen da. Tokiko Agenda 21en prozesuak ondorengo lan faseak jarraituz garatzen dira, 2. Irudian: (I) Martxan jartzea, (II) Diseinua (Diagnostikoa eta Plangintza) eta (III) Ezarpena eta jarraipena. Azken fase hau aurreratua dagoenean berrikusketa egiten da; gero, diagnostikoa eguneratu eta Plan berria lantzen da. Gida honek arreta jartzen duen Planen urteko ebaluazioa eta programazioa TA21en ezarpenaren eta jarraipenaren hirugarren fasean kokatzen da, eta horrela, lehenengo bi faseetan Ingurumen Esparruko Programaren Sail berdineko (2004) Ekintza Planak martxan jartzeko gidari jarraipena ematen zaio. TA21en hirugarren fase honetan prozesuaren jarraipenerako bi tresna osagarri txertatzen dira:

TRESNA

EBALUAZIOAREN ALDERDIA

EKINTZA PLANA GAUZATZEAREN URTEKO EBALUAZIOA

EKINTZA KONPROMISOEN BETETZE MAILA (Planaren ekintzak)

IRAUNKORTASUNAREN ADIERAZGARRIAK

UDALA HOBETZEKO HELBURUEN LORPENA (Planaren iraunkortasuneko helburuak)

Euskadiko udalek (2003) Ingurumen Esparruko Programaren Sail bereko eta Euskadiko tokiko iraunkortasunaren adierazgarrien gidan ere xehetasunez deskribatzen den tokiko iraunkortasunaren adierazgarrien sistema bateratua daukate. Diseinuak zein Tokiko Ekintza Planen geroko ezarpenak iraunkortasunaren aldeko ezaugarriak eta ezaugarri estrategikoak, zeharkakoak, parte-hartzaileak eta operatiboak izaten saiatu behar dira, 3. Irudian deďŹ nitzen den bezala.

2. T

O K I K O

A G E N D A

2 1 -

E N

E K I N T Z A

P L A N A R E N

I. MARTXAN JARTZEA

K U D E A K E T A

DEFINIZIOA PROZESUA

I N T E G R A T U A

ARTIKULAZIO INSTITUZIONALA

SENTSIBILIZAZIOA ETA KONPROMISOAK

DEFINIZIO TEKNIKOA

IRAUNKORTASUN DIAGNOSTIKOA

II. DISEINU

UDALEKO KOMUNIKAZIOA EKINTZA PLANA / ADIERAZGARRIEN SISTEMA

HERRITARREN PARTE-HARTZEA

III. EZARPENA ETA JARRAIPENA

BERRAZTERTZEA

EGUNGO EGOERAREN ANALISIA

JARRAIPENERAKO PLANA

EZARPEN PLANA

IRAUNKORTASUN ADIERAZLEAK

BALIOZTATZE PLANA

2 irudia. Tokiko Agenda 21en prozesuaren eskema.

Aurrerapen ekonomikoa, ekitate soziala eta ingurumenaren zainketa bateragarriak egiteko bideratutako planiﬁkazioa eta ezarpena

Ekintzarako orientabidea: udal kudeaketan tresna erabilgarria eta aplikagarria

IRAUNKORTASUNAREN ALDEKOA

ERAGINGARRIA

EKINTZA PLANA

Etorkizuneko ikuspegiak eta helburuak eta horiek lortzeko era bateratuan aurrerapausuak ematea

ESTRATEGIKOA

TOKIKO AGENDA 21 PARTE-HARTZAILEA

ZEHARKAKOA Udalaren hurbilketa zabala eta globala tokiko garapenaren zenbait gaikako esparru eta kudeaketaren arduradunak integratuz

Herritarren eta tokiko ekintzaile ekonomiko eta sozialen iritzia eta proposamenak sartzea

3 irudia. TA21-Ekintza Planen ezarpenari eta diseinuari lotutako ezaugarriak.

2.2. Zergatik da garrantzitsua Ekintza Planaren urteko kudeaketa? Azken urteetan Udalei Ekintza Planen kudeaketa aktiboa erraztuko dien mekanismoak martxan jartzeko beharra nabarmendu da; helburua Ekintza Planak kudeaketan eragin zuzena ez duten helburu orokorren dokumentu hutsak ez bilakatzea saihestea da.

Horretarako, hainbat urtetarako planiﬁkatu ondoren, Plana urteroko eskalan edo eskala txikiagoan garatzen den udal kudeaketaren programazioaren eta garapenaren ohiko praktikarekin lotu nahi da. Beraz, Planaren ezarpen zehatza eta ikusgaia egiten lagunduko duten jarduera mugarri hurbilagoak eta mugatuagoak ezartzea beharrezkoa da.

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

21-

E N

E K I N T Z A

B A L U A Z I O R A K O

■

G I D A

T O K I K O

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A

2 1

Testuinguru honetan, Ekintza Planaren urteroko kudeaketaren ezarpena bereziki egokia da TA21en egindako jarduerak urtero komunikatzeko eta baloratzeko (Planaren ezarpenaren ebaluazioa); era berean, hurrengo urtean egin beharreko jarduerak ere ezarri behar dira, (Planaren urteroko programazioa) eta udaleko aurrekontuei lehentasunarekin lotuko zaie.

2.3. Zertan datza Tokiko Agenda 21 - Ekintza Planaren kudeaketa?

Ekintza Planen urteroko ebaluazioak eta programazioak jarduerak ezartzerakoan indartu behar diren ezaugarrien integrazioa errazten du; Udalaren zenbait zerbitzuen inplikazioak (zeharkakoa), eguneroko udaleko kudeaketan Ekintza Plana sartzeak (eragingarria) eta parte-hartze organoen ﬁnkatzeak (parte-hartzailea) eragin berezia dute. Era berean, TA21en ezarpenean eragile gakoak diren hiru alderdi horiek prozesu mota horietan identiﬁkatutako zailtasun nagusiak dira.

• IRAUNKORTASUNAREN ADIERAZGARRIEN urteroko aldizkako KALKULUA.

OPERAZIOA

Ekintza Plana kudeaketarako erabateko tresna eraginkor moduan erabili ahal izateko, Udalsarea 21etik aldizkako 4 aplikazio prozesuen integrazioa sustatzen da. Orokorrean TA21en kudeaketa modeloa osatzen dute:

• PLANAREN EZARPENAREN urteroko aldizkako EBALUAZIOA. • Jardueren urteroko PROGRAMAZIOA. • PLANA hainbat urtetako aldizkakotasunarekin BERRIKUSTEA.

DEFINIZIOA

EGUTEGIA

Metodologia arrunta, MUGI 21 aplikazio informatikoa eta kalkulurako oinarrizko datuentzako esportazio automatikoa erabiliz, Udalsarea 21en idazkaritza teknikotik egiten den Euskadiko tokiko iraunkortasunaren adierazgarrien sistemaren urteroko kalkulua da.

Urtero (2.-3. hiruhilekoetan lehentasunez).

PLANAREN EBALUAZIOA

Metodologia estandarizatuaren eta MUGI 21en aplikazio informatikoaren bitartez ekintza Planak gauzatutako mailaren urteroko balorazioa eta analisia da. Zenbait aldagarrien arabera (lehentasuna, gaiak, tipologia) exekuzio adierazgarriak ere ateratzen dira; udalaren analisi ebolutiboa egiten eta hori beste prozesu batzuekin konparatzen uzten du.

Urtero, Plana onartu zenetik urtea pasatu ondoren. (3. edo 4. hiruhilekoetan lehentasunez).

URTEROKO PROGRAMAZIOA

Hurrengo urtean zehar burutzeko jardueren deﬁnizioa Ekintza Planaren hainbat urtetako planiﬁkazioa udaleko aurrekontuarekin eta inplikatutako udal zerbitzuek egiten duten kudeaketarekin lotuz.

Urtero (4. hiruhilekoan lehentasunez).

EKINTZA PLANA BERRIKUSTEA

Aurrekoa ordeztuko duen hainbat urteko Ekintza Plan berria lantzea. Horrek Planaren helburuak eta akzioak iraunkortasunari lotutako legegintzaeboluziora eta eboluzio teknikora, ekonomikora eta sozialera, gaikako esparruen arabera Planaren jardueren ezarpen mailara,eta udaleko ingurumen-sozialaren eboluziora moldatzen laguntzen du.

4 eta 8 urte arteko aldizkakotasuna (udalaren araberako aldagarritasuna).

IRAUNKORTASUNAREN ADIERAZGARRIAK

1 taula. Taula Euskal Autonomia Erkidegoan TA21en kudeaketa modeloaren eragiketen deskribapena.

2. T

O K I K O

A G E N D A

2 1 -

E N

E K I N T Z A

P L A N A R E N

K U D E A K E T A

I N T E G R A T U A

TOKIKO EKINTZA PLANA

URTEKO PROGRAMAZIOA

BALIOZTATZE PLANA

URTEKO PROGRAMAZIOA

KALKULU ADIERAZGARRIAK

EXEKUZIOA

1. URTEA

BALIOZTATZE PLANA

URTEKO PROGRAMAZIOA

KALKULU ADIERAZGARRIAK

EXEKUZIOA

2. URTEA

4 irudia. TA21en Ekintza Planaren urteko kudeaketaren zikloa.

Lehen hiru prozesuek Plana bera gauzatzearekin batera Ekintza Planaren urteroko kudeaketaren zikloa moduan deﬁnitzen duguna osatzen dute. 1.Taulan prozesu hauetako bakoitza sintekikoki deskribatzen da eta 4. Irudian denboran zehar nola jartzen diren harremanetan eta nola zabaltzen diren adierazten da. Tokiko iraunkortasun adierazgarrien kalkuluaren eragiketak udaleko ingurumen eboluzioari zein eboluzio sozialari eta ekonomikoari eta Planean aurreikusitako hobekuntza helburuetarako aurreratze mailari dagokion informazioa erraztu nahi du. Modu osagarrian, Planaren ebaluazioak Planaren exekuzioaren aurreratzeari, udaleko egituran zeharka sartzeari eta ezarpen moduari dagozkion beste xehetasun batzuei dagokien informazioa ematen du. Bi prozesuei esker lortutako informazioarekin eta Ekintza Planean aurreikusitako ekintzak, horren egutegia eta ezarpenerako lehentasuna kontuan harturik, jardueren urteko programazioa egitea posible izango da; gainera, udal aurrekontuetan sartu ahal izango dira. Azkenik, egindako programazioak Ekintza Planaren exekuzioa bideratzen utziko du hurrengo urtean zehar, eta urte bukaeran, ziklo berriari ematen dio sarrera Planaren exekuzioaren aurreratzearekin eta adierazgarrien kalkuluarekin.

2.4. Tokiko Ekintza Planen azterketa Ekintza Planaren ezarpenaren hasieratik urte batzuk pasatu eta gero, Plana aztertzea komenigarria izango da; aurrekoa ordeztuko duen udalaren baliabideen eta beharren eboluziora moldatuko den Plan berria landuko da. Euskadiko Tokiko Ekintza Planek 5 urte inguruko iraunaldi formala daukate; epe horrek berrikuspena balioztatzeko erreferentzia bezala balio dezake. Baina, agian, udal batzuek lehenago eguneratu behar izango dute, Planak kudeaketarako erabilgarria izateari utzi diolako, edo agian, beranduago, Plana oraindik indarrean dagoelako eta burutu beharreko ekintza kopuru handia dagoelako. Ondoren, Plana berrikusteko beharra baldintzatu dezaketen eta Planaren urteko kudeaketarekin lortutako informaziotik ondorioztatzen diren zirkunstantzia batzuk aipatzen dira: • Ekintza Planaren alderdi garrantzitsua ezarri da (gutxi gorabehera %60 baino handiagoa) eta diseinatua izan zenerako iraunkortasun epea ia pasatu da. • Udalaren ingurumen-sozialaren hobekuntzan espero diren emaitzak lortzen ez direnean. • Plana osatzen duten akzioak udaleko lehentasunezko beharrei ez Udalak dauzkan baliabideei jada erantzuten ez dietenean. • Hasierako diseinuan eta geroko ezarpenean exekuzioa blokeatuta dago zerbitzuek loturarik ez daukatelako.

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

■ Plana berrikusteko beharra behin identiﬁkatu eta gero, honako helburu hauekin proposatuko da: • Planaren helburuak eta ekintzak iraunkortasunari lotutako alderdien legegintza-eboluziora, eboluzio teknikora, ekonomikora eta sozialera moldatzea. • Plana iraunkortasunaren tokiko kudeaketaren eboluziora moldatzea.

2.5. MUGI 21: Planaren kudeaketan tresna lagungarri moduan

T O K I K O

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A

2 1

• Adierazgarrien kalkulua edo Planaren multzo osoaren ebaluazioa moduko lan zailak burutzea optimizatzen uzten du. • Prozesura lotutako eragile bakoitzari bereziki moldatutako informazioaren erauzketa bizkorra errazten du: udaleko teknikariak, kargu politikoak eta herritarrak eta udaleko eragileak.

Eguneratzeak batez ere honako elementu hauek behar izango ditu:

• Aurrekoa ordeztuko duen MUGI 21 aplikazio berrian geroago integratzea.

G I D A

• Informazioaren kudeaketa optimizatzen uzten du, zentralizazioa eta eguneratzea bermatuz eta tartean dagoen eragile taldearentzat sarbide bizkorra erraztuz.

• Planean hasieran kontuan izan gabeko gaikako jarduera esparru berriak sartzea.

• Prozesuan modu eraginkorrean herritarren partehartzearen integrazioa bermatuko duen parte-hartze eta komunikazio publikoko tresnak ezartzea.

E K I N T Z A

Aplikazioak honako abantailak ematen dizkio Planaren kudeaketari:

• Plana udalaren ingurumen egoeraren zein egoera sozialaren eta ekonomikoaren eboluziora doitzea.

• Udaleko teknikarien konpromiso eta parte-hartze eraginkorra integratzen duen Udalaren beharrei eta aukerei ezarri daitekeen doitutako Ekintza Plana lantzea.

E N

Tokiko Agenda 21en kudeaketa eta jarraipen prozesu garrantzitsuenen kudeaketa integratua errazten du, alegia, Planaren ebaluazioa, adierazgarrien kalkulua, ekintzen programazioa eta Planaren azterketa (planiﬁkazioa).

• Plana gaikako esparruen arabera Planaren jardueren ezarpen maila kontuan izanik doitzea.

• Planaren ebaluazioan, adierazgarrien eboluzioan eta kudeaketarako elementuen eta elementu teknikoen eta arau-emaileen eguneratzean oinarritutako ekintzara bideratutako diagnostiko sintetikoa udaleko teknikariekin elkarrizketak edo lan-saioak eginez.

21-

B A L U A Z I O R A K O

MUGI 21ek bi erabilpen maila sartzen ditu: tokikoa eta udalaz gainekoa. Tokiko mailan MUGI 21 udalen Tokiko Agenda 21en kudeaketara dago bideratuta. Udalaz gaineko eskalan aplikazioak ekintza planen eta adierazgarrien inguruko informazio multzoaren integrazioa egiten uzten du; eta euskal udalen multzoaren iraunkortasunaren bidean eman diren urratsen ebaluazio globala, zein udalaz gaineko administrazioek TA21-i, identiﬁkatzen diren beharren arabera, emandako politika-laguntzen moldaketa errazten du. Aplikazioaren diseinuan eta garapenean gida honetan zehar adierazten den metodologia sartu da, Planen programazioari eta ebaluazioari, zein adierazgarrien kalkulu prozesuei eta dokumentu honetan soilik aipamen txikia egiten zaion Planen berrikusteari dagokionez. Horrela, MUGI 21 prozesu guzti hauentzat optimizaziorako tresna moduan sortu da, eta gida honetan garatutako berezitasun metodologikoa ezartzeko behar diren elementuak hartzen ditu.

MUGI 21 Udalsarea 21eko udal-kideentzat neurrian diseinatutako eta garatutako aplikazio informatikoa da;

5 irudia. Udalsarea 21eko udalen MUGI 21 aplikazio informatikoa. 13

3. Plan a re n e b a l u a z i o a re n eta p ro g r a m a z i o a re n defi n i z i o a e t a e l e m e n t u gako a k 3.1. Helburuak eta funtzioak

Planaren ezarpenaren ebaluazioa kintza Planaren ezarpenaren ebaluazioa urteroko prozesua da. Honela dago osatua: ● Udal batean Ekintza Planaren ezarpen globalaren maila modu kuantitatiboan eta kualitatiboan ebaluatzea aldian behin eta udalen eta urteen artean konparatu ahal izatea. ● Planaren ezarpen maila esparru tematikoen, ekintzen tipologiaren, egutegiaren eta exekuzio erantzuleen edo beste zenbait aldagarrien arabera ebaluatzea. Prozesua honako helburuekin antolatzen da:

EKINTZA PLANAREN URTEROKO EBALUAZIOAREN HELBURUAK ETA ABANTAILAK EXEKUZIOAREN EZAGUTZA ETA BALORAZIOA 1. Udalean egindako eta Planaren ezarpenean eta Aalborg-eko konpromisoetarako bidean aurreratzea lagundu duten jarduera multzoa era osoan, argian eta kontrastatuan ezagutzea. 2. Ekintza Planaren exekuzioaren helburu nagusien lorpen maila eta denboran zehar izan duen eboluzioa balioztatzea; beste udal batzuekin konparaketa eginez osatu ahal izango da. 3. Plana gauzatzeko helburuen lorpen maila balioztatzea hainbat arduradunentzat eta gaikako zenbait esparruetan parte-hartzeko. EKINTZAREN HOBEKUNTZA 4. Planaren gauzatzea etengabe hobetzea eta zailtasunei aurre egitea lagunduko duen Ekintza Planaren ezarpenaren hesi eta lorpen garrantzitsuenak identifikatuz. 5. Ekintzen eta arduradunen definizioa zehaztasunez moldatuz, udal kudeaketaren edo araudiaren aldaketagatik, udalaren egoeraren eboluzioagatik edo jatorrizko Planaren definiziorik ezagatik, Planaren formulazioa eguneratzea. 6. Jarduera beharrak bideratzea hurrengo urterako Planaren ekintzen programazioaren prozesuan sartzeko. ZEHARKAKOTASUNA ETA BARNE KOMUNIKAZIOA 7. Udal eragileen konpromiso maila ezagutzea Planaren ezarpenean. 8. Barnean dauden udaletako teknikarien aldetik Ekintza Plana barneratzea sustatzea; helburua beraien jardueran Planaren ekintzak eta barne komunikazio eta koordinazio handiagoa sartzea da. HERRITARREN KOMUNIKAZIOA ETA PARTE-HARTZEA 9. Iraunkortasunaren aldeko Udalaren jardueraren inguruko herritarren aldizkako komunikazioa erraztea; horrela, egiaztatutako informazioaren arabera, udalbatzaren irudiaren alde lagundu ahal izango da. 10. Herritarren parte-hartze organoak finkatzea erraztea Planaren exekuzioaren jarraipenaren eta ondorengo programazioaren bitartez.

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

21-

E N

E K I N T Z A

B A L U A Z I O R A K O

■

G I D A

T O K I K O

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A

2 1

Jardueren programazioa Era berean, jardueren programazioa urtero eratzen den prozesua da. Honela dago osatua: ● Hurrengo urtean Ekintza Planaren ezarpenean lagunduko duten egin beharreko jarduerak deﬁnitzea; erreferentzia moduan Planari dagokion urterako planiﬁkatutako ekintzak eta ebaluaziotik jasotako emaitzak hartuko dira. Programazio prozesua honako helburuekin eratzen da:

EKINTZA PLANAREN URTEKO PROGRAMAZIOAREN HELBURUAK ETA ONURAK EKINTZAREN HOBEKUNTZA ETA SUSTAPENA 1. Ekintza Planaren hainbat urtetako planiﬁkazioaren eta barnean dauden udal-zerbitzuen jardueraren arteko lotura erraztea. 2. Planaren exekuzioa modu egokiagoan jarduera beharren eboluziora eta existitzen diren giza baliabideetara eta baliabide ekonomikoetara doitzea. EXEKUZIORAKO BALIABIDE EKONOMIKOAK 3. Ekintza Plana udal aurrekontugintzari lotzea. 4. Hurrengo urtean zehar udalaz gaineko ﬁnantzazioaren bilketara bideratutako Planari lotutako proiektuak eta jarduerak formulatzea. ZEHARKAKOTASUNA ETA BARNE KOMUNIKAZIOA 5. Hurrengo urtean udaleko teknikarien jardueran Ekintza Planaren barneratze eta barne-komunikazio eta koordinazio handiagoa sustatzea. 6. Udaleko teknikarien multzoari Tokiko Agenda 21en prozesua ikusgaiago eta hurbilago egiteko hurbileko denbora-mugarriak izatea. HERRITARREN KOMUNIKAZIOA ETA PARTE-HARTZEA 7. Udalaren jardueren konpromisoen inguruko aldizkako komunikazioa erraztea herritarrei. 8. Herritarren parte-hartzea sustatzea jardueren urteko programazioaren prozesuan herritarrak integratuz.

3.2. Printzipioak eta irizpide orokorrak Urteko ebaluazio eta programazio prozesuak zenbait printzipio eta irizpide orokor batzuen arabera garatzen dira; aurrerago formulatutako helburuen lorpena bermatu nahi da. Printzipio eta irizpide horiek aurrerago bi prozesuren ikuspegi metodologikoan sartzen dira.

PLANAREN URTEKO EBALUAZIORAKO PRINTZIPIO ETA IRIZPIDE OROKORRAK 1. Planera lotutako udal teknikariek ahalik eta gehien parte-hartzea sustatzea; helburua Udalak egiten dituen jarduera kopuru gehiena zehaztasunarekin eta kalitatearekin biltzea eta exekuzioan parte-hartze handiagoa erraztea da. 2. Ebaluazioaren objektibitatea lortzen ahalik eta gehien saiatu, prozesuaren sistematizazioaren eta Udalaz kanpoko balidazioaren bitartez. 3. Urteetan zehar ebaluazioen arteko parekatzeko gaitasuna bermatuko duen metodologia berdina mantendu. 4. Ebaluazioa beste udal batzuekin eta udalen artean parekatzeko gaitasuna ahalik eta gehien onartuko duen metodologia baliokidearekin partekatutako ekimen batean kokatzen saiatzea. 5. Behar adinako baliabideak esleitzea prozesua zehatza eta kalitatezkoa izan dadin; halere, ez da Plana exekutatzeko esleitutako baliabideei dagokienez neurriz kanpokoa ere izan behar. 6. Urtero Tokiko Agenda 21en prozesuan inplikatutako zenbait eragileei -udaleko teknikariak, kargu hautetsiak eta herritarrakebaluazioan lortutako emaitzak komunikatzen saiatzea.

PLANAREN URTEKO PROGRAMAZIORAKO PRINTZIPIO ETA IRIZPIDE OROKORRAK 1. Ekintza Planean ezarritakoaren eta ezarpenaren ebaluazioaren arabera programatu. 2. Urteko programazioa udaleko teknikarien taldeak parte-hartzeko moduan egitea. 3. Prozesua erraztuko eta eraginkorra egingo duten tresna informatikoak eta prozedurak erabiltzea. 4. Urteko programazioa udaleko aurrekontugintzari lotzen saiatzea. 5. Urte bakoitzean egindako jardueren programazioa Tokiko Agenda 21en prozesuan inplikatutako zenbait eragileei -udal teknikariak, kargu hautetsiak eta herritarrak- komunikatzen saiatzea. 6. Herritarrek jardueren programazio prozesuan parte-hartzea sustatzea.

3. P

L A N A R E N

E B A L U A Z I O A R E N

E T A

P R O G R A M A Z I O A R E N

D E F I N I Z I O A

E T A

E L E M E N T U

G A K O A K

3.3. Hasierako kontzeptuak: planifikazioa eta exekuzioan Ekintza Planean osatutako kudeaketaren esparruan, Gida metodologiko honetan zehar erabiliko diren eta planiﬁkazioaren eta exekuzioaren artean bereizten laguntzen duten ondoko kontzeptuak ezartzen dira:

KONTZEPTUA

DEFINIZIOA

Ekintza

Ekintza Plana - Tokiko Agenda 21en esparruan planiﬁkatutako proiektuen eta zereginen multzoa. Hainbat urtetan orientatzeko programazioa dago eta ematen den deﬁnizioa normalean nahiko orokorra da.

Jarduera

Proiektu eta zeregin zehatzen multzoa; horien garapenak Planaren ekintzetako bat exekutatzen laguntze du. Epe motzera -urteko epea normalean- programatzen diren proiektu eta zeregin zehatzak ere aipatzen ditu, Planaren ekintzen exekuzioa errazteko. Horrela planiﬁkatutako ekintza orokorra normalean zenbait ekintza zehatzetatik aurrera exekutatua izatea ezartzen da.

6. Irudian Planaren exekuzioari eta planiﬁkazioari lotutako kontzeptuen arteko harremana graﬁkoki adierazten da. I. Eranskinean horri dagokion adibidea aurkezten da.

PLANIFIKAZIOA

LERRO ESTRATEGIKOA JARDUERA PROGRAMA EKINTZA

BURUTUTAKO JARDUERAK

6 irudia. Tokiko Ekintza Planak eta exekuzioak azaltzea.

EXEKUZIOA

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

21-

E N

E K I N T Z A

B A L U A Z I O R A K O

■

G I D A

T O K I K O

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A

2 1

3.4. Nork parte hartzen du ebaluazioan eta programazioan? Ebaluazio eta programazio prozesuek ondoko hiru irudi hauek eskaintzen dituzte:

IRUDIA

DEFINIZIOA

ROLA

PROZESUAREN KOORDINATZAILEA

Tokiko Agenda 21en kudeaketara lotutako Udaleko arduradun teknikoa.

Prozesu osoa erraztea eta sustatzea. Prozesuan inplikatutako eragile multzoarekiko komunikazioa, laguntza eta jarraipena. MUGI 21en inguruko dokumentu eta informazio kudeaketa. Programazio txostena egitea. Udalsarea 21ekin eta kanpoko ebaluatzailearekin komunikatzea.

INPLIKATUTAKO ERAGILEAK

Udaleko, udaleko enpresen edo eskualdatutako udal konpetentziak dituen eskualdeko erakundeen Ekintza Planaren exekuzioan inplikatutako teknikari edo kargu hautetsiak.

Ekintza Planari lotuta egindako jardueren guztizkoaren identiﬁkazioa. Integratutako eta ebaluatutako jardueren geroko balidazioa. Planera lotuta egin beharreko jardueren formulazioa eta dagokion kostua.

EBALUATZAILEA

Prozesua ebaluatzeko bereziki esleitutako teknikaria; lan horretarako gaitasun bereziak izan behar ditu eta ebaluaziorako irizpideen aplikazioan zein prozesuaren aplikazioan orokorrean homogeneotasuna bermatzeko gai izan behar da. Rol hau udaleko teknikari batek egin dezake; baina hobe da Udaletik kanpoko eragile batek egitea.

Prozesuaren koordinatzaileari laguntza metodologikoa ematea. Prozesuaren hasierako aurkezpenari eta eragileei irizpideak emango dizkien emaitzen bukaerari laguntza ematea. Ekintzen exekuzio mailaren ebaluazioa gida honetan ezarritako irizpideen arabera. Emaitzen txostenaren tratamendua eta lantze prozesua. Prozesuaren kalitatearen kontrola eta irizpide metodologikoen gutxiengoa betetzearen balidazioa. Beharrezkoa izanez gero, koordinatzailearen rolari laguntza ematea.

3.5. Ebaluatzeko eta programatzeko beharrezkoak diren baldintzak Planaren urteko ebaluazioaren prozesuak eta programazioak hasierako zenbait baldintza behar ditu; horiek gabe ondoko hauek ezin izango dira modu egokian garatu:

ELEMENTUA

ERREKERIMENDUA

Onartutako Planaren xehetasun maila

Gutxienez honakoak deﬁnitu eta onartu behar izan dira: • Ildo estrategikoak • Jarduera programak • Ekintzak - Lehentasuna - Exekuzio erantzukizuna - Exekuzio epea

Ekintzen deﬁnizio maila

Ekintzaren exekuzioari buruzko informazioa izatea ekintza bakoitzeko Deskribapenaren arloan. Hau ez da baldintzatzaile bat baina ekintzaren ebaluazio hobea errazten du, arlo horretan ekintzaren tamainari buruzko informazio garrantzitsua izan baitaiteke.

Erantzukizunen esleipena

Ekintzen exekuzioan erantzukizun zehatzen esleipena onartzea. MUGI 21 inguruan inplikatutako eragileen deﬁnizioa aplikaziorako erabilpenen jarraibideak ezarritakoaren arabera egin beharko da.

Planaren exekuzioaren erantzukizun asmaketa

Ekintza Plana udal mailan onartua denez, ekintza bakoitzari gutxienez udal eragile bat esleitu behar zaio, eta ondoren, horren jarduera ebaluatu ahal izango da. Horrek ez du alde batera uzten zenbait ekintzen garapen osoa udalaz gaineko administrazioen parte-hartzearen mende egotea, eta, gainera, horrela azaldu ahal izango litzateke.

2. taula. Partidaren gutxiengo eskakizunak ebaluazio eta programazio prozesuetarako.

4. Ekin t z a p l a n e n e b a l u a zi o eta p ro g r a m a z i o proz e s u a k 4.1. Prozesuaren faseak

EXEKUZIOA EBALUATZEKO PROZESUA / URTEKO PROGRAMAZIOA

kintza planen ebaluazio eta programazio prozesuak aurrerago deďŹ nitutako hainbat aktorek parte hartzen duten fase eta zeregin multzo bat sartzen du: prozesuaren koordinatzailea, udal eragileak eta ebaluatzailea. 7. Irudian prozesua osatzen duten zenbait zeregin azaltzen dira eta baita horietaz nola baliatu ere.

UDALEKO ERAGILEAK

TA21-en KOORDINATZAILEA

EBALUATZAILEA

1.g. Prozesua prestatzea

2.g. Prozesua aurkeztea eta materialak ematea

3.g. Galdeketak lantzea

4.g. Betetako galdeketen berrikuspena 5.g. Inplikatutako eragileekin bilerak 6.g. MUGI 21-en datuak integratzea

7.g. Ekintza bakoitzaren exekuzio mailaren ebaluazioa

8.g. MUGI 21-en integratutako jardueren azterketa eta balidazioa

9.g. Jardueren programazioa

8.g. Exekuzioaren ebaluazioaren emaitzak sortzea

PROGRAMAZIOAREN TXOSTENA

11.g. Informazioaren esportazioa

10.g. Emaitzak komunikatzea

EBALUAZIOAREN TXOSTENA

TOKIKO IRAUNKORTASUNAREN TXOSTENA

7 irudia. Ekintza Planaren ezarpen mailari buruzko ebaluazio prozesuaren faseen oinarrizko eskema.

Iturria: Toki bakoitzean lantzeko

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

■ Uzt.

21-

E N

E K I N T Z A

B A L U A Z I O R A K O

Abu.

G I D A

T O K I K O Ir.

Urr.

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A Az.

2 1

Ab.

●

1.G Prozesua prestatzea

● ● ●

2.G Prozesua aurkeztea 3.G Galdeketak egitea 4.G Betetako galdeketak aztertzea

● ● ●

5.G Inplikatutako eragileekin bilerak 6.G MUGI 21-en datuak integratzea 7.G Exekuzio/ekintza mailaren ebaluazioa 8.G Emaitzak sortzea 9.G Programazioa

● ● ● ● ●

10.G Komunikazioa eta txostenak 11.G Informazioaren esportazioa

8 irudia. Ebaluazio eta programazio prozesuaren egutegi orientagarria. Prozesuaren garapenerako erabiltzen den egutegiak aldaketak izan ditzake udalen arabera, baina urteko hirugarren eta laugarren hiruhilekoan zehar burutzea gomendatzen da. 8. Irudian adierazten dena izango litzateke egutegi orientagarria.

4.2. Zereginen deskribapena 1. Prozesua prestatzea Aldez aurreko betebeharrak Ebaluazio eta programazio prozesuaren garapen zuzenak prestakuntzarako ondorengo faseetarako be-

harrezkoak izango diren aldez aurreko lanak eskatzen ditu; prozesuaren garrantzia udalaren eta Tokiko Agenda 21en garapen egoeraren arabera aldatuko da. Udaleko Ekintza Planaren lehen ebaluazio eta programazio prozesuak deﬁnitu zeneko baldintzen hasierako berrikuspena eskatzen du, 2. Taulan azaldutako gutxiengo eskakizunak betetzen direla egiaztatzeko, eta, behar denean, antzemandako urritasunak zuzentzeko. 3. Taulan gomendatutako jokaera jarraibideak adierazten dira, eskakizun horiek hasieran betetzen ez direnean Ekintza Plana gutxiengo eskakizunak betetzeko moduan moldatzeko.

HASIERAKO EGOERA

GOMENDATUTAKO JOKAERARAKO JARRAIBIDEA

Onartutako Planak ez dauka behar bezainbesteko deskribapen espeziﬁkorik

Planak behar bezainbesteko deﬁnizio teknikorik ez badauka: Ebaluazio prozesua ekintzak karakterizatzen amaitzeko aprobetxatu eta eguneratzea onartu ezazu (kasu honetan prozesua ohikoa baino luzeagoa eta konplexuagoa izan daiteke) Plana teknikoki deﬁnitua baina eduki guztiekin ez badago onartua: Ebaluazio prozesua eta ondoren Planaren onarpena burutu ezazu, urteko eguneratzea onartzen den aldi berean.

Akzioak ez daude behar bezainbesteko xehetasunekin deskribatuta ebaluatuak izateko

Ekintzaren exekuzioan inplikatutako eragilearekin ebaluazio prozesuan zehar egin beharreko elkarrizketa xehetasun gehiagorekin deﬁnitu eta ondoren Planean integratzeko aprobetxatu ezazu.

Exekuzioaren erantzukizunak ez dira behar bezainbesteko xehetasunekin zehaztu

Ebaluazio prozesua ekintzen exekuzioaren erantzukizunak adosten bukatzeko aprobetxatu ezazu, eragileek osatutako galdeketetatik eta horiekin egindako elkarrizketetatik aurrera, eta aldaketak Planetik eratorritako eguneratzearekin batera onartu itzazu (kasu honetan prozesua ohi baino luzeagoa eta konplexuagoa izan daiteke).

Erantzuleen esleipena ez da MUGI 21en erabilpen gidan deﬁnitutako egiturara doitzen

Esleipena ebaluazioa baino lehenago berregituratu ezazu MUGI 21eko erabilpen gidan ekintza guztietarako ezarritako irizpideen arabera.

Zenbait ekintzen exekuzioa soilik udalaz gaineko erakundeei ezarri zaie

Planaren ekintza guztiek banan bana gutxienez udal exekuzio arduraduna izan behar dute esleituta. Ondorioz, ekintzaren berrazalpena egingo da, udalaz gaineko erakundearekin “sustatuz” edo “koordinatuz”; exekuzioaren arduraduna aipatu erakundearekin harremanaren ardura normalean bere gain hartzen duen udal eragilea izango da. Modu honetara, eragile horrek ekintza horren aurrerapen mailari erantzuna ematea bermatuko da, exekuzioa soilik udalarena izan ez arren.

3 taula. Ebaluazioaren aurreko eskakizunak betetzeko jokaeren jarraibideak.

4. E

K I N T Z A

P L A N E N

E B A L U A Z I O

E T A

P R O G R A M A Z I O

Planaren lehenengo ebaluazio eta programazio prozesua erabat garatua izan denean, hurrengo prozesuan ondorengo zereginak hura bukatzerakoan exekutatuak izan zirela egiaztatu behar izango da bakarrik: 1. Aurreko ebaluazio prozesutik eratorritako Planaren eguneratze proposamenen onarpen formala (ekintza berriak, bikoiztuak eta berriz adieraziak). Udal bakoitzean onarpen hori Batzordean edo osoko bileran egingo den baloratuko da.

2. Prozesua aurkeztea Ebaluazio prozesuaren martxan jartzea inplikatutako eragileen multzoari aurkezpen saioa eginez hastea gomendatzen da. Aurkezpenaren helburuak honakoak dira: • Inplikatutako eragileei ebaluazio prozesuaren metodologia nagusiari eta helburuei buruz informatzea. • Eragileak prozesuan burutu beharreko zereginei buruz informatzea eta prestatzea.

2. Planaren onartutako eguneratzeak eta udaleko organigramaren aldaketak MUGI 21en sartzea.

• Prozesuan erabili beharreko materialak eta baliabideak erraztea bertaratutakoei.

Inplikatutako eragileen identiﬁkazioa Inplikatutako eragileak Udalaren Ekintza Planaren exekuziora lotutako teknikarien edo kargu hautetsien, udaleko enpresen edo eskualdatutako udal eskumenak dituzten eskualdeko erakundeen multzoa da. Jatorrizko Ekintza Planaren (edo eguneratuaren) karakterizazioan ezarritako exekuzio arduradunen esleipenak erabateko arduraldia duen teknikari kargua beti ez dutenen zerbitzuak aipatzen ohi ditu. Horregatik, pertsona berdinak udaleko bi esparru edo gehiagori dagokien funtzioak betetzen dituenean, eta hori bereiztea garrantzitsua denean (esaterako: ingurumenerako arduraduna eta parkeak eta lorategiak mantentzeko brigadaren nagusia) bi eragile bezala kontuan izango da, beti ere funtzioen gainjarpena zirkunstantzialtzat hartzen denean eta mementoren batean sakabanatu daitekeela ikusten denean. MUGI 21aren erabilera-jarraibideek horretarako irizpide eta prozedura jakinak zehazten dituzte.

P R O Z E S U A K

• Ebaluazioan eta programazioan parte-hartzea sentsibilizatzea eta sustatzea. Hau existitzen denean hobe da saioan zehar kanpoko ebaluatzailearen presentzia izatea; horrela, geroago plana ebaluatzeko erabiliko diren irizpideak zorroztasun handiagoarekin eman ahal izango ditu, eta, era berean, prozesuak eragileen aldetik onarpen handiagoa izatea erraztuko du. Gomendagarria da ere, saioak udaleko gobernuaren taldeko kideen parte-hartzea izatea, horien presentziarekin prozesuari behar bezalako laguntza politiko zabala emanez. Inplikatutako emango zaie:

eragileei

honako

dokumentazioa

1. II. Eranskinaren modeloaren araberako ebaluazio eta programazio galdera-sorta. 2. II. Eranskinaren modeloaren araberako betetako galdera-sortaren adibidea.

Oro har, eragile batek ebaluazioan parte hartzen badu, Ekintza Plana egiten ere hartzen duela parte uste da. Bestalde, ebaluazioan esku hartzen duela jotzen da, gutxienez galdetegia betetzen eta elkarrizketa batean parte hartzen badu.

3. II. Eranskinaren modeloaren arabera galderasorta betetzeko jarraibideak. 4. Eragile bakoitzari lotutako ekintzen laburpena (MUGI 21-1. Modulua: Planiﬁkazioa). Bigarren ebaluaziotik aurrera honakoa ere sartuko da: 5. Eragile bakoitzaren jokaeren laburpen txostena (MUGI 21-2. Modulua: Ebaluazioa).

UDAL BATEKO BI EKINTZA PLANEN ARTEKO TRANTSIZIO TESTUINGURUAN EGITEN DEN EBALUAZIOA Udal batek bere Ekintza Plana berrikusterako beste Plan berri bat lantzen du ildo estrategiko, programa eta ekintza berriak definituz eta MUGI 21 aplikazio huts berri batera sartzen du. Halere, Plan berriaren edukiaren zati batek, ziurrenez, jada existitzen direnen antzeko ekintzak sartu ditzake. Horregatik, askotan egokia izango da aurreko Planerako egindako ebaluazioen informazioa balioztatzea; horrela, Plan berriaren zenbait ekintzen ebaluazioa erraztuko da. Horretarako, eta Plan berriaren ebaluazioaren lehen prozesua hasi baino lehen, bi planen arteko harremana aztertuko da azken ebaluazioan osatu gabe zeuden, eta aurreko Planari dagokion modu berdinean edo antzekoan mantentzen diren ekintza guzti horiek identifikatuz. Behin korrespondentziak identifikatu eta gero, jatorrizko ekintzaren erreferentzia berriaren deskribapenean sartuko da, eta ondoren azaltzen den moduan jokatuko da, kasuaren arabera: • Konkordantzia argia den ekintzetan, aurrerago ebaluatutako urteetan egindako jarduerak ekintza berrientzat oinarrizko informazio moduan sartuko dira. • Konkordantzia argia denean baina etengabeko izaera daukaten ekintzetan (esaterako: urteroko hezkuntza kanpainak), aurreko Planean azken urtean ebaluatutako jarduera adierazgarriak edo kontuan hartzea garrantzitsua izan daitekeen jarduera transferitzen da bakarrik.

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

■ 3. Galdera-sortak betetzea Prozesuaren aurkezpen saioaren ostean inplikatutako eragileei aste batzuetako epea emango zaie euskarri digitalean ebaluazio/programazio galdera-sortak bete ditzaten. Eragileek galdera-sortetan garatu duten, garatzen ari diren eta ebaluatzen ari diren urtea bukatu baino lehen eta Planean planiﬁkatutako ekintzetara lotuta daudenak baino lehenago hastea aurreikusten duten jardueren guztizkoa sartu beharko dute galdera-sortetan. Beste alde batetik, exekuzioa hurrengo urterako programatuta daukaten jarduerak ere sartu beharko dituzte. II. Eranskinean galdera-sortak betetzeko jarraibideak sartzen dira; 4. Taulan jasota dauden edukiaren esparruak hartzen dituzte barnean. Plan batek exekuziorako urte bat baino gehiago daramanean, eta ebaluatzen den lehenengo aldia bada, ekintzak exekutatzeko lagundu duten aurreko urteetan egindako jarduera guztiak biltzea egokia izango litzateke. Kasu horretan, galdera-sortak urtez-urteko jardueren identiﬁkazioa barne hartuko du.

21-

E N

E K I N T Z A

B A L U A Z I O R A K O

G I D A

T O K I K O

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A

2 1

• Erantzunen xehetasun maila argitu. • Burututako, exekuzioan dauden edo ebaluatzen ari diren urtean zehar hastea aurreikusi duten jardueren deskribapena agortu. • Zenbait eragilek emandako erantzunen artean balizko kontra-esanak argitzea edo konpontzea, banatzen duten exekuzioaren ekintza berdinari dagokionez. • Informazio gehigarria eskatzea hurrengo urterako programatutako jarduerari eratorritako kostuen moduan.

6. MUGI 21era datuak integratzea Inplikatutako eragileekin bilerak egin eta gero, eta horietatik eratorritako emaitzen arabera, koordinatzaileak galdera-sortetan bildutako jarduerak birdeﬁnituko ditu behar den tokian. Ondoren, MUGI 21en aplikazio informatikoaren ebaluazio eta programazio moduluetan hurrenez hurren egindako eta programatutako jarduerak sartzeari ekingo zaio.

4. Galdera-sortak aztertzea Behin eragileak galdera-sortak bete eta gero, ahal bada, euskarri digitalean bilduko dira. Ondoren, prozesuaren koordinatzaileak edukien txekeoa egingo du; helburua jardueren deﬁnizioan hutsuneak edo bi departamendu ezberdinek edo gehiagok ekintza berdinaren barruan burutako jardueren artean kontra-esanak identiﬁkatzea da.

5. Inplikatutako eragileekin biltzea Galdera-sorta guztiak berrikusi eta egiaztatu ondoren, koordinatzailea prozesuan inplikatutako eragile guztiekin bilduko da banan bana. Bilera horien helburuak honakoak dira:

7. Planaren ekintzen exekuzioa ebaluatzea Behin honaino bildutako informazioa MUGI 21en dagozkion ebaluazio eta programazio moduluetan integratu eta gero, ekintza bakoitzaren ezarpen maila ebaluatuko da eta prozesutik eratorritako eguneratze proposamenak balidatuko edo proposatuko dira. Ebaluatzaileari dagokio lan horiek egitea. Ekintza bakoitzaren ebaluazioak zenbait irizpide bereziei eta homogeneoei erantzungo die; irizpide horiekin prozesua sistematizatzen eta ahalik eta objektibotasunik gehien ematen saiatuko dira. Ondorengo kapituluan irizpide horiei erreferentzia egiten zaie.

ARLOAK

DESKRIBAPENA

EKINTZA KODEA

Jarduerarekin bat datorren ekintza identiﬁkatzen duen hiru kodeko kodeari egiten dio erreferentzia. Ekintza berdinarekin bat datozen jarduera guztiekin kode berdina errepikatuko da.

JARDUERA

Ebaluatzen ari diren denboraldian ekintzari lotuta egindako zereginak eta proiektuak edo hurrengo urterako programazio proposamen moduan azaltzen direnak identiﬁkatzea.

EXEKUZIOAREN ERANTZUKIZUNA

Jardueraren sail erantzuleak adierazi, eta, ezagutzen badira, baita bertan inplikatutako beste sailak ere.

JARDUERAREN EGOERA

Ebaluatutako urtean indentiﬁkatutako jardueretan lortzeko aurreikusitako edo lortutako garapenaren egoera maila adierazten du. Erantzun honi dagozkion aukerak honakoak dira: Aurreikusitakao, Hasitakoa, Bukatutakoa, Etengabea (ikusi esleipen irizpideak 5. atalean).

PROGRAMATUTAKO JARDUEREN KOSTUA (€)

Zutabe horretan datorren urterako aurreikusitako jarduerei lotutako kostuak jaso behar dira, beti ere, ezagutzen baldin badira, edo jada egindako balioespena eskura baldin badago.

4 taula. Jardueren bilketen galdera-sortan sartutako edukien esparruak.

4. E

K I N T Z A

P L A N E N

E B A L U A Z I O

E T A

P R O G R A M A Z I O

P R O Z E S U A K

8. Jardueren laburpena berrikustea eta balidatzea MUGI 21eko ebaluazio moduluak sortutako txostenak erabiliz, inplikatutako eragileei azken balidazioari eta berrikuspenari dagokienak bidali ahal izango zaie.

9. Ebaluazioaren emaitzak sor tzea Ebaluatutako ekintzen guztizkoarekin Planaren ezarpenaren balioespen kuantitatiboa egiten uzten duten Plan horren ebaluazioaren emaitza globalak lortu ahal izango dira. Emaitza horietatik gehienak MUGI 21en ebaluazio moduluak sortutako txostenen bitartez atera ahal izango dira automatikoki. Exekuziorako adierazgarri garrantzitsuenak honakoak izango dira: • Tokiko Ekintza Planaren garapen globalaren mailaren ebaluazioa. • Tokiko Ekintza Planaren garapenaren mailaren ebaluazioa exekuzioaren epearen, ildo estrategikoaren edo tematikoaren arabera.. • Ezarpen mailaren araberako ekintzen ehunekoa exekutatu beharreko ekintzen guztizkoaren inguruan.

10. Hurrengo ur terako jarduerak programatzea Lehenago burututako zereginetatik abiatuta hurrengo urterako galdera-sortetan bildutako jardueren programazioaren hasierako proposamena izango da, Planaren ebaluazioaren emaitza espeziﬁkoekin batera.

Memento honetan beharrezkoa izango da hurrengo urterako jardueren behin-betiko programazioa zabalduko eta doituko duen hasierako programazioaren proposamenaren berrikuspen teknikoa eta politikoa egitea. Horretarako denbora epe orokorrerako (motzerako, ertainerako, luzerako) planiﬁkatutako ekintzak izango dira bereziki kontuan, eta honi programatutako urtea; planiﬁkatutako ekintza horietatik ezarpen maila txikiena duten eta beraz arreta handiagoa behar duten ekintza horiek izango dira kontuan. Dokumentuaren azkeneko kapituluan zeregin horren inguruko erreferentzia zehazten da.

11. Emaitzak komunikatzea Behin prozesua bukatu eta gero, lortutako emaitzak Tokiko Agenda 21-i lotutako aktore taldeari komunikatzea beharrezkoa da: Planean inplikatutako eragile teknikoak, gobernuko taldearen kideak zein herritarren, eragile sozialen eta ekonomikoen taldea. Komunikazioaren hartzailearen arabera, bakoitzarentzako berariazko dokumentuak ondoren deskribatzen den moduan egitea gomendatzen da:

EBALUAZIORAKO TXOSTENA Ebaluazio prozesua behin bukatu eta gero urtero egiten den emaitzen eta ondorio garrantzitsuenen laburtutako aurkezpen dokumentua. EDUKI NAGUSIAK: 1. SARRERA 2. EBALUAZIO PROZESUAREN DESKRIBAPENA 3. TOKIKO AGENDA 21-en EKINTZA PLANAREN EZARPEN MAILARI BURUZKO EBALUAZIOAREN EMAITZAK • Ezarpen maila. • Exekuzio mailaren analisia ildo estrategikoen arabera. • Prozesuan zehar egindako planaren moldaketak (berriz formulatutako eta bikoiztutako Ekintza berriak). • Udal-eragileen parte-hartzea. 4. SINTESIA ETA ONDORIOAK • Ezarpen maila. • Ildo estrategikoen eta tematikoen araberako exekuzioa. • Prozesuaren osteko planaren eguneratzea. • Planaren transbertsalizazioa erakundean. ERANSKINAK: MUGI 21eko txosten erauzgarriak Planaren ebaluazioari buruzko informazioaren xehetasunekin. HARTZAILEAK: • Planaren exekuzioan inplikatutako eragileak. • Udaleko erantzule politikoak.

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

21-

E N

E K I N T Z A

B A L U A Z I O R A K O

■

G I D A

T O K I K O

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A

2 1

PROGRAMAZIOAREN TXOSTENA Jardueren urteko programazioaren aurkezpen dokumentu laburtua; hori kontuan hartzea aurrekontuak egiteko eta zenbait udal zerbitzuei ekiteko garrantzitsua izan daiteke. EDUKI NAGUSIAK: 1. SARRERA 2. PROGRAMAZIO PROZESUAREN DESKRIBAPENA 3. JARDUEREN URTEKO PROGRAMAZIOA 4. PROGRAMATUTAKO KOSTUEN SINTESIA MUGI 21-en aplikaziotik abiatuta txostenaren edukiekiko eragile bakoitzarentzat interesgarria izan daitekeen berariazko informazio osagarria kontsultatu ahal izango da. HARTZAILEAK: • Planaren exekuzioan inplikatutako eragileak. • Udaleko erantzule politikoak.

TOKIKO IRAUNKORTASUNERAKO TXOSTENA Dibulgaziozko izaera duen dokumentu honek udalean Tokiko Agenda 21en urteroko edo lau urteko iraunkortasunerako eta ezarpenerako aurrerapauso garrantzitsuenak modu sintetikoan eta graﬁkoan aurkezten ditu. EDUKI NAGUSIAK: • Esparru tematikoen araberako Planaren ezarpen mailaren sintesia. • Iraunkortasunaren adierazgarrien emaitzak eta interpretazioa. • Denboraldian zehar egindako jarduera enblematikoenen aurkezpena. • Udaleko joeren ebaluazio orokorra. HARTZAILEAK: • Planean inplikatutako udal zerbitzuak. • Udaleko ordezkari politikoak. • Iraunkortasun Foroaren kideak. • Herritarrak orokorrean.

12. Informazioa esportatzea Azkenik, eta Euskal Autonomia Erkidegoa mailan tokiko eskalan aurrerapenen etorkizuneko tratamenduan Udalaren parte-hartzea bermatzeko asmoarekin, urteroko ebaluazio/programazioa prozesua ixten den bakoitzean, Udalsarea 21eko Idazkaritza Teknikoari datuen esportazioa egingo zaio.

guntza teknikoa) Udalsarea 21eko udalen artean berdinak eta partekatuak izatea, emaitzak homogeneoak eta elkarren artean konparagarriak izatea uzten du. Horrela, alde batetik udalak beraien artean konparatzea eta arazo arruntekiko konponbideak trukatzea, eta bestetik, udalaz gaineko administrazioak iraunkortasunaren politikak eraginkortasunez globalki ebaluatzea errazten da; horrela, urtero, identiﬁkatu ahala, beharrekiko moldaketa ematen da.

Aplikatutako baliabideak eta tresnak (metodologikoak, informatikoak, hezigarriak, aholkularitza eta la-

5. Ebal u a z i o i r i z p i d e a k 5.1. Ebaluazio prozeduraren ikuspegia eta eskema

okiko Ekintza Planek era askotako eta esparru tematiko oso ezberdinetako ekintzak dauzkate; hori, zalantzarik gabe, zailtasuna eta erronka da Planaren ebaluazioa kuantifikatzeko eta objektibitatea emateko orduan. Hortaz, ebaluazio prozesuarentzat, argi eta gabi sistematizatuta dagoen eta erreferentzia irizpideak dituen prozedura zehaztea egokia da. Irizpide hauek ekintza bakoitzaren exekuzio maila ahalik eta objektibitate gehienarekin ebaluatzeko jarraibideak eman behar dituzte, eta aldi berean, nahiko erabilera anitzekoak izan behar dira, ebaluatzaileak aurre egin behar izango dion ekintza mota guztietan aplikatu ahal izateko. 9. Irudian Planaren ebaluazioaren prozedura zehatza eta exekuziorako adierazgarri globalen edo sektorialen erauzketa grafikoki aurkezten da; eragileekiko, lehentasunekiko exekuzio maila, planifikatutako exekuzio epea, transbertsalitatea edo kostua moduko aldagarri interesgarriak izan daitezkeenei hedatu daitezke.

PLANIFIKAZIOA

TA21-en TOKIKO EKINTZA PLANA X Ekintza Burututako jarduerak

GAUZATUA

Irizpide metodologikoak

EKINTZEN EZARPENAREN EBALUAZIOA Egiteke Hasita Aurreratua Bukatzen Bukatuta

Haztapenerako irizpideak P-Ac: (0-1)

Bukatzen % 10,8

Hasteko zain % 13,5

Hasitakoa % 45,9 Aurreratua % 23,4

EBALUAZIOAREN ADIERAZGARRIAK Ezarpen mailaren adierazgarria (%)

Inplikazio-maila urteka % 40 % 33,6

% 30 % 21,4

% 20

Globala/Lerroak/Tematikak (beste zenbait aldagai)

% 10

% 12,6

%0 1. urtea

9 irudia. Planaren ebaluazioaren prozedura xehetua.

Osatua % 6,3

2. urtea

3. urtea

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

21-

E N

E K I N T Z A

B A L U A Z I O R A K O

■

G I D A

T O K I K O

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A

2 1

Planaren urteko ebaluazio prozesua urte guztian egin izan diren jarduera zehatzen identiﬁkazioarekin hasten da (EXEKUTATUA), Ekintza Planean ezarritako izaera orokorragoko ekintza bakoitzari lagundu diotela uste denean (PLANIFIKATUA). Egindako jardueretatik eta berariazko irizpide horien aplikaziotik aurrera planiﬁkatutako ekintza bakoitzaren ezarpen maila ebaluatzeari ekiten zaio, berariazko kategoria bat esleituz – horietatik aurrera eta – Hasteko zain (Hz), Hasitakoa (H), Aurreratua (A), Bukatzen (B), Osatua (O) –. Ekintzak kategorien eta hastapenaren arabera ehunekotan banatuz, Planaren ezarpen globalaren mailaren adierazgarria lortzen da (%), eta hori, aurrerago aipatutako hainbat aldagarrien arabera segmentatu ahal izango da. Ondoren, prozeduraren fase bakoitza deskribatzen da xehetasunez.

5.2. Ekintzaren exekuzioaren ebaluazioa Burututako jardueren garapenaren egoera identifikatu eta esleitu Udal eragileek lehenengo fasean burututako jardueren identiﬁkazioari ekiten diote, eta aldi berean, jardueraren garapen egoera moduan deﬁnitzen den kategoria esleitzen dute. Horrekin, ez da bakarrik erabat burututako jarduerak integratu nahi, baizik eta baita jada hasita daudenak –eta beraz, ekintzaren exekuzioan lagundu

JARDUEREN GARAPEN EGOERAREN KATEGORIAK Aurreikusita (A) Hasitakoa (H)

dutenak–, baina ebaluatutako denboraldian zehar oraindik bukatu gabe daudenak, zein hasiera ebaluazio garaian ematea aurreikusita daudenak. 5. Taulan, jardueren garapen egoera deskribatzeko ezarri diren kategoriak eta esleipenerako irizpide nagusiak azaltzen dira. Kategoria hauek dira MUGI 21en aplikazioaren 2. Modulua-Ebaluazioa barruan integratuta daudenak ere. Koadroan irizpide osagarri batzuk daude etengabeko kategoriaren esleipenarekin loturik, zenbait jarduera tipologien arabera.

ESLEIPENERAKO IRIZPIDEAK Jada baliabideak jarrita dituen jardueratzat jotzen da; horren hasiera oraindik ez da egin baina ebaluatzen ari diren urterako dago aurreikusita. Ebaluatzen ari den denbora epean hasi da jarduera.

Bukatua (B)

Ebaluatzen ari den denboraldian bukatua izan den jarduera da.

Etengabea

Kategoria hau modu ziklikoan edo denboran zehar etengabe errepikatzen ari diren jarduerentzat erabiltzen da.

Puntuala

Denboraldi motzean eta oso mugatuan burutzen diren eta urtero programatzen ez diren jarduerentzat erabiltzen da. Ekintzaren garapenerako esangura gutxiko jarduerak izaten dira, baina ebaluazioan jasota egotea nahi dute.

5 taula. Garapen egoeraren esleipen irizpideak jardueren tipologiaren arabera.

JARDUERA TIPOLOGIAREN ARABERAKO ETENGABEKO JARDUEREN DEFINIZIOA SENTSIBILIZAZIO, PRESTAKUNTZA ETA PARTE HARTZE JARDUERAK Jarduera mota hauetan ondoko irizpide hauek izango dira kontuan etengabeko jarduerak bukatutakoetatik bereizteko • Bukatutakoa: Aldizkakoak izateko bokaziodun jarduera zehatzak, eta hortaz, urtero errepikatzen direnak. Jarduera hauek bukatutakoak moduan (edo dagokion egoeran) kontabilizatu dezakete urtero, urtean behin (edo gehiagotan) errepikatu arren, zehatzak izanez, noizbait ez burutzeko aukera baitago. • Etengabea: Etengabe mantentzen diren jarduerak, esaterako, Internet bidezko dibulgaziozko ekintza, edo instalazio bat bisitatzeko urte osoan irekita dagoen eskaintza edo dibulgaziozko helburuak dituen ingurumen gaien gunea, etab.

5. E

B A L U A Z I O

I R I Z P I D E A K

Planifikatutako ekintzen ezarpen maila ebaluatu Burututako (erabat edo zati batean) jardueren guztizkoa MUGI 21en barruan balidatu eta integratu, garapen egoeraren kategoriara esleitu, eta dagokien ekintzetara lotu eta gero, ekintza bakoitzaren ezarpen mailaren ebaluaketari ekiten zaio. Ondoren esleipenerako irizpide orokorren eta ekintzen ezarpen maila deskribatzeko moduan ezagutzen diren kategoriak adierazten dira. Edozein ekintza motari aplikatu daitekeen irizpide orokorrez gain, zenbait kasutan ekintzen tipologiaren

araberako berariazko irizpideak bereizten dira, ondorengo sailkapenari dagokionez: • Sentsibilizazioa. • Kudeaketa. • Araudia. • Plangintza. • Inbertsioak. • Ekipamenduak eta azpiegiturak. • Fiskalitatea / Pizgarri ekonomikoak. • Iraunkortasun irizpideen integrazioa. • Planak eta ikasketak. Kategoria hauek dira MUGI 21 aplikazioaren 2. Modulua-Ebaluazioaren barruan ere integratuta daudenak 10.Irudian adierazten denez.

10 irudia. Ekintzen ezarpen/exekuzio mailaren ebaluazioa MUGI 21en (2. Modulua. Ebaluazioa) sartutako jardueretatik abiatuta.

EKINTZEN EZARPEN MAILEN KATEGORIAK

ESLEIPEN IRIZPIDEAK (OROKORRAK ETA BERARIAZKOAK, EKINTZA TIPOLOGIAREN ARABERA)

Hasi gabekoa (Hg)

Ez da egon arlorik ekintzarekin lotutako jarduerak hasi dituenik, edo behintzat jarduera zehatzegiak burutu dira kontuan hartu ahal izateko.

Hasitakoa (H)

Arloren batek ekintzarekin lotutako jarduerak hasi ditu, eta ekintzaren hastapen faseei dagokien jarduerei buruzkoa da (proiektu fasea, inplikatutako beste batzuekin elkarrizketetan hastea, ...). Sentsibilizazio ekintzak: Martxan jarri diren jarduerak hartzaileei eta errepikatu diren edo irekita iraun duten aldien kopuruari dagokienez oso mugatuak dira.

Aurreratua (A)

Ondorengo baldintzetako baten bat betetzen da: • Ekintzaren zati garrantzitsuren bat burutu eta hasierako martxan jartzeko fasea gainditu da. • Zenbait esparru ekintza hartan eragina duten jarduerak egiten ari dira, akzioa exekutatzeko gaitasuna duten eragile erantzulea edo erantzuleak esku hartuz. Sentsibilizazio ekintzak: Burutu diren jarduerak eragina izan duten edo ekintza zuzenduta zegoen herritar guztiengana heldu dira, baina oraindik ekintzaren azken helburuan eragina duten alderdi gehiagotan lan egin daiteke. Planen eta ikasketen inguruko ekintzak: Ikasketei edo Planei buruzkoa denean hauek gutxienez bitarteko batean ezarrita eta landuta egon dira.

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

■ EKINTZEN EZARPEN MAILEN KATEGORIAK Bukatzen (B)

21-

E N

E K I N T Z A

B A L U A Z I O R A K O

G I D A

T O K I K O

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A

2 1

ESLEIPEN IRIZPIDEAK (OROKORRAK ETA BERARIAZKOAK, EKINTZA TIPOLOGIAREN ARABERA) Ondoko baldintzetako bat edo batzuk betetzen dira: • Ekintzaren irismenaren ia dena burutu da. • Burututako jarduerak medio, ekintzak erreferentzia egiten dion problematika ia konponduta dago. • Ekintza bukatzen denean, ezagutzen uzten duen muga zehatzik ez dauka; baina ekintzari eragiten dioten zenbait jarduera daude. Sentsibilizazio ekintzak: Ekintza zuzenduta zioan pertsona eta kolektibo guztietara heltzea lortu da, eta ekintzan deﬁnitutako alderdi gehienak landu dira Aldizkako jarduera ezartzen duten ekintzetako, lau urtetan zehar burutua izan bada, eta aurreko puntua beteta dagoela kontuan hartzen bada, Bukatzen dagoela esan daiteke. Inbertsioekin lotutako ekintzak: Inbertsioei buruzkoa denean, gehienez ebaluatzen ari den urtearen ostean bukatzea aurreikusten da. Planen eta ikasketen inguruko ekintzak: Ikasketei eta Planei dagokienez, hauek gutxienez guztizkoaren bi herenetan ezarriak eta landuak izan dira.

Osatua (O)

Ondoko baldintzetako bat edo batzuk betetzen dira: • Eragilearen jarduera ekintzaren irismenaren guztizkoari dagokio eta eragileak bukatutzat ematen du. • Burututako jarduerak direla eta, ekintzak aipatzen duen problematika desagertu egin da. Sentsibilizazio ekintzak: Biztanleriaren %100ean izan du eragina eta arazoa konpondu da; horregatik, ekintza hau ez da etorkizuneko ekintza Planetan gehiago errepikatuko. Sentsibilizazio, parte hartze eta prestakuntza ekintzak ez dira Osatutzat emango (aurreko kasuan izan ezik); sentsibilizazioa inoiz ez baita bukatutzat ematen eta ekintza horiek landu beharreko hurrengo ekintza Planean ere jasoko baitira. Araudiarekin lotutako ekintzak: Aipatu Araudia behin idatzi eta onartu eta gero Osatutzat emango da ekintzaren Deskribapen arloak kontrakoa markatzen ez badu. Inbertsioekin lotutako ekintzak: Inbertsioei dagokienez, ebaluatutako urtean bukatu dira edo bukatuko dira. Fiskalitateari/Pizgarri ekonomikoei buruzko ekintzak: Ekintza Osatutzat emango dugu pizgarriak modu eraginkorrean aplikatzen direnean, ekintzaren Deskribapen esparruak kontrakoa markatzen ez baldin badu. Iraunkortasun irizpideak integratzeari buruzko ekintzak: Ekintza Osatutzat emango da zehaztutako iraunkortasun irizpidea erantsi ahal izango duten udal zerbitzu guztietan behin integratu eta gero; askotan, udal zerbitzu guztiak hartuko dira kontuan. Planen eta ikasketen inguruko ekintzak: Ekintzaren deﬁnizioan ezarri den proiektuaren irismena kontuan izan behar da, alegia, proiektuaren idazketa eta onarpena deﬁnitu baldin bada bakarrik, edo baita ere exekuzioa. Irismena bereizten ez denean, Osatutzat emango da ikerketa edo plana ia erabat ezarrita dagoenean (%90 baino gehiago); burutu gabeko zatia ezin izango dela ezarri ulertuko da.

6 taula. Ekintzen ezarpen mailaren kategoriak esleitzeko irizpideak.

Ondorengo taulan –6. Taula– ekintza bakoitzari kategoria bat esleitzeko irizpide orokorrak adierazten dira, baita zenbait kasutan ekintza tipologien araberako berariazko irizpideak ere. Azkenik, Ekintza Planaren exekuzioa ebaluatzeko orduan kontuan izan behar diren beste zenbait aurregogoeta orokorrak honako hauek dira: • Ekintza Planaren onarpena baino lehen ekintzaren helburuarekin lotutako jarduerak jada egiten ari zirenean, ebaluazioko lehen astea hastera zioanean, ekintza jada hasita, aurreratua edo bukatzen egon zitekeen, ekintzan ﬁnkatutako helburua lortzeko mailaren arabera.

• Ekintza guztien ebaluaziorako deskribapenaren eduki zehatza kontuan izan beharko da, hor ezartzen baita deskribapenaren irismen zehatza. Sarritan ekintzaren tituluak izaera oso orokorra dauka eta ez digu zehazteko moduari buruzko informaziorik ematen. • Ekintza bat burututzat ematen denean, hurrengo urteetarako ekintza horren helburuaren arabera egindako jarduerak jasotzen jarraitzeko beharrik ez dago; Planak irauten duen gainerako urteetarako osatutako kategoria esleituko zaio. I. Eranskinean ekintzen ebaluazioarekin lotutako adibideak aurkezten dira, proposatutako prozeduraren eta irizpideen arabera.

5. E

B A L U A Z I O

I R I Z P I D E A K

5.3. Ekintza Planaren ezarpen mailaren balioespen kuantitatiboa Ekintzen ezarpen kategorietako bakoitzari planaren multzoaren ezarpen mailaren emaitza kuantitatiboak lortzen uzten duen zenbakizko balorea esleitzen zaio. Aipatu kategori bakoitzarentzat haztapen faktore edo zenbakizko balore hau honakoa izango dela: (Hg) (H) (A) (B) (O)

Hasi gabe: 0 Hasita: 0,25 Aurreratua: 0,50 Bukatzen: 0,75 Osatua: 1

MUGI 21en aplikazioak proposatutako ia adierazgarri gehienen kalkulu automatikoa egiten eta gero txosten modura erauzten uzten du.

5.4. Emaitzak interpretatzeko oinarrizko jarraibideak Adierazgarri moduan azaldutako emaitzak behin izan eta gero, egokia da horiek interpretatzea Planaren ezarpena baloratzeko zein lortutako emaitzen arabera etorkizuneko ekintza doitzeko eta bideratzeko. Balioztatu beharreko alderdi garrantzitsuenak honakoak izango dira:

Ekintza bakoitzari zenbakizko balore hauek esleitu eta gero, Planaren ezarpen maila ondorengo eragiketarekin kalkulatuko zen:

• Planaren ezarpen maila pasa den denbora eta bertan ezarritako exekuzio egutegia kontuan harturik.

Planaren Ezarpen maila = [[ (Hg*0) + (H*0,25) + + (Au*0,5) + (B*0,75) + (O*1) ] / N ] x 100

• Planaren exekuzioan urteko aurreratze erritmoa eta jada pasatutako ezarpeneann urteetan zehar behatutako joera.

Non: Hg: H: Au: B: O:

hasi gabeko ekintzen zenbatekoa. hasitako ekintzen zenbatekoa. aurreratutako ekintzen zenbatekoa. bukatzenari diren ekintzen zenbatekoa. osatutako ekintzen zenbatekoa.

Ebaluazioa prozesuak zenbait kasutan beste faktore batzuen haztapena sartuko duen tratamendu osagarri landuagoa sartu ahal du, esaterako, ekintzen kostua –ekintzekiko balioespen handiagoa aurrekontu handiagoarekin–, ekintzen transbertsalitatea –eragile partehartzaile gehiago sartuko duten ekintzen balioespen handiagoa–, edo ekintzen lehentasuna –Planean lehentasunarekin kontuan hartu diren ekintzen balioespen handiagoa–. Neurtutako indizeak landuz faktore hauek sartzeak ebaluazioa osatzen uzten du. Planaren ezarpen mailaren adierazgarri garrantzitsuenarentzat osagarri bezala, udalarentzat interesgarriak jotzen diren aldagarrien arabera informazio gehigarria eman ahal duten exekuziorako beste adierazgarri batzuk sortzea egokia da, eta ondoren, horietatik garrantzitsuenak aipatzen dira: • Azken urteko Planaren ezarpen mailaren gehikuntza. • Jada burututako ezarpen prozesu guztian zehar Planaren ezarpen mailaren batez besteko gehikuntza. • Planaren ezarpen maila; exekuzio epearen arabera (motza, ertaina, luzea) exekutatu beharreko ekintzak kontuan izanik. • Planaren ezarpen maila kontuan hartutako ildo estrategiko/tematikoaren arabera. • Planaren ezarpen maila inplikatutako eragilearen arabera. • Ezarpen mailaren araberako ekintzen ehunekoak (Hasi gabe, Hasita, Aurreratua, Bukatzen, Osatua). Eta ebaluazio prozesuari dagokionez: • Ebaluazio prozesuan lortutako transbertsalitate maila.

• Hasi gabeko, prozesuan dauden – hasitakoak, aurreratutakoak edo bukatzen daudenak – edo jada bukatu duten ekintzen proportzioaren eboluzioa. • Ezarpen maila handiagoko eta txikiagoko esparru tematikoak. • Ebaluazio prozesuan udal eragileen parte-hartze maila. Zenbait kasutan ebaluazio prozesuak ondorengo alderdien inguruko irizpide osagarriak ateratzen utziko du: • Maila orokorrean eta esparru tematikoen arabera planaren ezarpena zailtzen duten eragozpen garrantzitsuenak (giza baliabide eta baliabide ekonomiko, lidergo politiko, ezarpen tekniko, planiﬁkazio,... gabezia). • Planaren transbertsalizazioa inplikatutako eragileen kopurua eta Planaren ezarpenean egindako berariazko laguntza kontuan harturik. • Planaren ezarpenean egindako inbertsio ekonomikoaren eboluzioa eta maila. • Planean ezarritako lehentasunak kontuan harturik ezarpenaren maila. • Ezarritako ekintzetan herritarren parte-hartzearen integrazio maila.

6. Prog r a m a z i o r a k o eta egu n e r a t z e r a k o irizpide a k 6.1. Jardueren programazioaren prozesua

rteko jardueren programazioak ez dauka ebaluazioarentzat garatutakoa moduko prozedura hain zehatza eta behar ere ez du. Honekin alderatuz, ez da beharrezkoa udalen eta urteen artean emaitzen homogeneotasuna eta zorroztasuna zaintzeko metodologia aplikatzea. Udal bakoitzak programazio prozesua berariazko ezaugarriak eta premiak kontuan harturik bideratu dezake. Halere, egokia litzateke zenbait jarraibide eta irizpide orokor aipatzea ondoren laburtzen den prozesuari aurre egiteko. Ekintzen urteko programazioa ahal den guztian ondorengo elementuetatik abiatuta egin beharko da:

Programatutako urteari legokeen denboraldi orokorreko eperako (motza, ertaina, luzea) planiﬁkatutako ekintzen identiﬁkazioa, batez ere lehentasun handiagoa ezarri dizkioten ekintzak.

EKINTZA PLANA

Ezarpen maila txikiagoa dutenak, eta hortaz, arreta handiagoa behar dutenak identiﬁkatzea.

PLANAREN EBALUAZIOA

Egoera edo joera ez hain mesedegarria adierazten duten udaleko alderdi inguru-sozialei lotutako ekintzekiko arreta berezia.

IRAUNKORTASUN ADIERAZGARRIAK

MUGI 21en programazio moduluak lehen bi elementuak eta Udalak daukan iraunkortasun adierazgarrien multzoaren kontsulta eta aukeraketa automatikoki integratzen uzten du. Jardueren programazioa normalean Planaren ebaluazioaren prozesu berdinean sartzen da Tokiko Agenda 21eko prozesuan udal-eragileen parte-hartzea errazteko eta sinpliﬁkatzeko; horrela, Plana kontsultatu, aurreko urtean egindako jarduerak identiﬁkatu eta hurrengo

6. P

R O G R A M A Z I O R A K O

E T A

E G U N E R A T Z E R A K O

I R I Z P I D E A K

Ekintzak proposatzea eta lehentasun soziala ematea

HERRITARRAK ETA ERAKUNDEAK

UDAL TEKNIKARIAK

ARDURADUN POLITIKOAK Programa onartzea eta aurrekontuetan txertatzea

Ekintzen azalpen teknikoa

11 irudia. Iraunkortasuneko urteroko programaren lantze prozesuaren osagarriak.

urtean prozesu berdinean burutu beharreko jarduerak formulatu ahal izango dituzte. Udal bakoitzak bere prozedura tekniko eta politikoa ezarri ahal izan arren programatzerako orduan, denboran zehar modu eraginkorrean eta zabalean maila teknikoa, politikoa eta herritarren maila sartu ahal diren neurrian hasiko da prozesuaren kalitatea. Maila guzti hauek kanal egokien bitartez integratzeak (komisio teknikoak, orga-

MOTA

no politikoak eta iraunkortasun foroak) prozesuari nolabaiteko garrantzia eman eta Iraunkortasuneko urteroko programa izaera esleitu ahal izango zion. Horregatik, programazioari dagokion moduluak MUGI 21 aplikatzearen ondorioz sortutako txostena izan daiteke hurrengo urterako Tokiko Agenda 21en Ekintza Planari dagokion agiria udalerrietako aurrekontuetan sartzeko modua

DESKRIBAPENA

TRATAMENDU MOTA

BIKOIZTUAK

Planaren beste ekintzekin bikoiztasun argia aurkezten duten ekintzak.

Behin MUGI 21en barruan horrela identiďŹ katu eta sailkatu eta gero, ekintza horiek ez dira ebaluatuak izango eta ez dira ezarpen globalaren indizean kontuan izango.

BERRIZ FORMULATZEKOA

Jatorrizko idazketaren aldaketa behar duten ekintzak dira, idazketa hori jatorrizko formulazioaren arabera ebaluagarria ez delako (orokorregia, zeregin oso ezberdinak ditu, etab.) edo jada gainditutako alderdiei edo araudi zaharrei erreferentzia egiten dietelako.

Ekintzaren idazketa laukia Berriz formulatua moduan markatuz aldatuko da Ebaluazioa bukatzerakoan berriz formulatuak izan diren ekintzekin txostena atera ahal izango da; horrela, hauek Ekintza Planaren onarpen prozeduraren arabera onartuak izan ahal izango dira.

EKINTZA PLANEAN KONTUAN HARTU GABEKO EKINTZAK

Planean kontuan hartzen ez ziren ekintza horiek, burutuak izan dira eta Planaren ildo estrategikoen helburuei erantzuten die.

MUGI 21en barruan sartuko dira eta Ekintza Planean kontuan hartu gabeko Ekintzak moduko berariazko kategoria esleituko zaizkie; hurrengo urteetan Planaren ebaluazioari lotuta geratuko dira. Ez dira kontuan hartuko emaitza globaletan oraindik formalki onartuak ez egoteagatik.

ETENGABEKOAK

Etengabe burutzen diren ekintzak, eta, beraz, ebaluatzen diren modua gainontzekoaren aldean ezberdina da.

MUGI 21en Etengabeko izaera esleituko zaie eta ebaluazioan berariazko tratamendua izango dute (ikusi ebaluaziorako irizpideak).

7 taula. Eguneratzea eskatzen duten ekintzen tipologia.

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

21-

E N

E K I N T Z A

B A L U A Z I O R A K O

■

G I D A

T O K I K O

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A

2 1

6.2. Ebaluazio eta programazio prozesutik eratorritako Planaren eguneratzea

• Exekuziorako zenbait erantzukizunetan eta/edo jatorriz esleitutako ekintzen jarraipenean aldaketak izan dira.

Ebaluazio prozesuan zehar zenbait arrazoiengatik Plana puntu zehatzetan eguneratzea edo doitzea beharrezkoa egiten duten ekintzak antzeman ahal dira. Ondoren MUGI 21en aplikazioaren inguruan aplikatu behar den tratamenduaren izaera eta kasuistika nagusiak aurkezten dira.

• Zenbait ekintza berriz formulatu dira.

MUGI 21en aplikazio informatikoaren erabilgarritasunak aprobetxatuz, planaren ebaluazio prozesuan ekintza hauek aztertzeko modua honakoa da (7. taula).

6.3. Planaren eguneratzerako tratamendua Ekintza Plana udaleko Osoko bilerak onartu eta gero, planak ebaluazioan zehar izaten duen analisi intrinsekoaren ondorioz sortu ahal izan diren aldaketak politikoki jasotzen eta onartzen hasten dira. Aldaketa horiek, aurrerago sailkatu izan diren bezala, honako hauek izan daitezke:

• Zenbait ekintza berri sartu dira. • Zenbait ekintza bikoiztuak moduan kontuan izan dira. Egindako aldaketak onartzeko MUGI 21ek jada barnean dituen berariazko txostenak automatikoki aterako dira, eta ondoren, egokia deritzoten onarpenerako organo politikora lekualdatuko dira. Izaera operatiboko eguneratze txiki batetaz ari bagara, onarpen politikoa alde batera utzi daiteke. Aldaketa garrantzitsuen kasuan eta parte-hartze organo egonkorra egonez gero, aldaketak organo barruan eztabaidatu daitezke onarpen politikoa eman baino lehenago.

7. E r a n s k i n a k I. eranskina. Ebaluazio-/programazio-galderak Lanerako dokumentua. Udalsarea 21eko udaletan Tokiko Agenda 21en Ekintza Planen urteroko programazioaren eta exekuzioaren ebaluazioa (udaleko)

..............................................................................................................K O

TOKIKO EKINTZA

PLANAREN EZARPEN MAILAREN EBALUAZIOA GAUZATZEAREN EBALUAZIO-URTEA: ......................................................................................................................................................... PROGRAMAZIO-URTEA: ..................................................................................................................................................................................

TOKIKO EKINTZA PLANA – TOKIKO AGENDA 21 IZENA eta ABIZENAK:

...........................................................................................................................................................................

UDALEKO EREMUA / SAILA / UDALEKO ENPRESA / ESKUALDEKO ERAKUNDEA:

....................................

.............................................................................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................................................................

KARGUA:

.......................................................................................................................................................................................................

HELBIDEA: TELF.: FAX:

...................................................................................................................................................................................................

POSTA ELEKTRONIKOA:....................................................................................................................................................................... DATA:

(Ad. 1.1.1, .... 6.2.1…)

KODEA EKINTZA

JARDUERA

JARDUEREN IDENTIFIKAZIOA

URTEA Sail Arlo Erakunde erantzulea Inplikatutako beste zenbait Sail

exekuzio ERANTZUKIZUNA

Egoera A/H/B Etengabekoa

Seinalatu Puntualtzat hartzen bada

Jardueraren EGOERA Aurreikusita/ Hasita/ Bukatuta/ Etengabekoa/ Puntuala)

EBALUAZIOA

To k i k o E k i n t z a r e n P l a n a r e n e k i n t z e i l o t u t a k o j a r d u e r a k ( z u z e n a k e d o z e h a r k a k o a k )

KOSTUA (€)

PROGRAMAZIOA

E U S K A D I K O

P R O G R A M A Z I O R A K O

U D A L E T A N T O K I K O E T A

A G E N D A

E B A L U A Z I O R A K O

■

21E N E K I N T Z A G I D A

T O K I K O

M E T O D O L O G I K O A

P L A N E N U R T E K O

A G E N D A 2 1

7. E

R A N S K I N A K

II. eranskina. Ebaluazio-/programazio-galderak betetzeko jarraibideak Ebaluazio-/programazio-galderak betetzeko jarraibideak Tokiko Agenda 21en esparruan gure udalean onartutako Ekintza Planaren exekuzioa ebaluatzeko helburuarekin, Planaren exekuzioan inplikatutako eragileetako bakoitzak bere arloak burututako jarduerak eta hori osatzen duten ekintzei lotuta dauden jarduerak azaldu beharko ditu. Ekintza Plana kodiﬁkatutako zenbait ekintzetan dago egituratua (Adibidez: 2.3.1.) eta ekintza bakoitzak burutu diren zenbait ekintza izan ditzake lotuta, eta horiek dira inplikatutako eragile bakoitzak adierazi behar dituenak. Planaren exekuzio mailaren galdera-sorta ebaluazio denboraldiari buruzkoa izan behar da, nahiz eta aurrerago burututako jarduerei aipamena egin daitekeen; hori Urtearen zutabean jasota egon behar da. Erantzun (jarduera) bakoitzean bete beharreko eremuak honakoak dira:

EKINTZA KODEA: Hiru digituko kodeari buruzkoa da; jarduerak erantzuten dion ekintza identiﬁkatzen du. Ekintza berdinari erantzuten dioten jarduera guztientzat kode berdina errepikatuko da.

JARDUERA: Ebaluatzen ari den denboraldian egindako ekintzari (kodearen arabera) erantzuten dioten jarduerak sartu. Erantzunak izaera ezberdinekoak izan daitezke (dirulaguntza eskatu eta ematea, azterketa egitea, kontratatutako enpresa bati mantentze lana ematea, etab.) eta bakoitza garapen egoera ezberdinean egon daiteke (“aurreikusitako”tik “bukatua”ra arte). Oso garrantzitsua da jardueraren idazketa zehaztea Ebaluazioaren prozesuaren Erantzuleak zertan datzan ulertu dezan. Ondoren saihestu behar den jardueraren idazketaren adibidea aurkezten da; hona hemen hobetzeko zenbait proposamen:

“Gune berdea hobetzeko proiektua” Proiektu baten exekuzioari buruzkoa denik edo bakarrik idatzia izan denik edo kanpoko enpresa bati enkargua eman zaionik ez du argitzen idatzi horrek. Aukera hauetako bategatik ordeztua izan zitekeen: • Gune berdea (gunearen izena) hobetzeko proiektu baten exekuzioa. Lau banku sartu, lorategi guneetan bertoko landareak erabili eta (...) parkean tantakako ureztatze sistema jarri dira.

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

21-

E N

E K I N T Z A

B A L U A Z I O R A K O

■

G I D A

T O K I K O

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A

2 1

• Kanpoko enpresa bati (enpresaren izena) gune berdea (zer gune) hobetzeko proiektua esleitu orrian ondoko irizpide hauek kontuan hartzen direla aztertuz: ureztatze eraginkor sistemak, bertoko espezieak sartzea eta konpostaje sistema erabiltzea, (...). • Gune berdea (zer gune) hobetzeko proiektua Idaztea eta onartzea ondoko irizpide hauek kontuan izanik: ureztatze sistema eraginkorrak, bertoko espezieak sartzea eta konpostaje sistema erabiltzea, (...).

URTEA: Galdera-sorta ebaluatzen ari den urteko denboraldiaren arabera bete behar da, nahiz eta, egiten ari den ebaluazioak urtebete baino gehiago hartzen duelako urtebete baino gehiagoko jarduerak biltzen egon; kasu horretan galdera-sorta jardueraka eta urteka beteko da. Horrela, jarduera batek, adibidez, bi urte hartzen baditu, lerro baten lehenengo urteko egoera adieraziko da eta hurrengoan ekintzaren kodea (jarduera errepikatzen dela adierazteko komatxoak jarri daitezke), urtea eta bigarren urte horretan jardueraren egoera errepikatuko dira.

EBALUAZIOARI DAGOZKION EREMUAK: exekuzio ERANTZUKIZUNA: Jardueraren sail erantzulea/ak adierazi, eta, ezagutzen badira, baita bertan inplikatutako beste sailak ere.

Jardueraren EGOERA: Ebaluazio denboraldirako jarduera zein egoeratan dagoen adierazi.

Etengabeko zutabean: Etengabeko izaera duen jarduera dela uste bada X batekin seinalatu.

Puntualaren zutabean: Aurreikusten ez zen jarduera kontuan hartzen bada X batekin seinalatu, nahiz eta ebaluazioan jasota egotea nahi izan; hasiera batean ez da aurreikusten berriz burutuko denik.

PROGRAMAZIOARI DAGOKION EREMUA: KOSTUA (€): Zutabe honetan datorren urtean burutu nahi diren jarduerei lotutako kostuak jasoko dira, ezagutzen baldin badira edo balioespen bat egin baldin bada.

Erantzun honi dagozkion aukerak honakoak dira:

Egoeraren zutabean: Aurreikusita (A)

Jada baliabideak jarrita dituen jardueratzat jotzen da; horren hasiera oraindik ez da egin baina ebaluatzen ari diren urterako dago aurreikusita.

Hasitakoa (H)

Ebaluatzen ari den denbora epean hasi da jarduera.

Bukatua (B)

Ebaluatzen ari den denboraldian bukatua izan den jarduera da.

Nahiko da A, H edo B jartzea

7. E

R A N S K I N A K

III. eranskina. Abiatze kontzeptuak Abiatze kontzeptuak (3. Kapitulua; 3.3. Atala) Ondoren ekintza baterako jardueren identiďŹ kazio adibidea aurkezten da:

KONTZEPTUA

ADIBIDEA

EKINTZA

5.3.1. Hondakinen ekoizpenaren murrizketari, berrerabilpenari eta birziklapenari buruzko sentsibilizazio kanpainak egitea, jasotze selektiboaren zerbitzuak nabarmenduz.

JARDUERA

Web orriaren bitartez etengabeko kanpaina bat egitea jasotze selektiboaren erabilpen zuzenari buruzko informazioarekin.

JARDUERA

Jasotze selektiboaren bi edukiontzi instalatzea horrelako ontzirik ez zuten udaleko bi auzotan.

JARDUERA

Ikastetxeetan hondakinak etxean bereizteko garrantziari buruz hitz egitea, DBHko ikastetxe guztientzat kurtso honetan diseinatutako ingurumen kanpaina dibulgatiboaren barruan.

JARDUERA

Etxe guztietan pintzak eta argibide-triptikoak banatzea; horrela, etxeko zabor ontzi berdinean bi hondakin mota bereiztea errazten da.

JARDUERA

Udalaren analisi globala lantzea jasotze selektiboaren edukiontzien hornidura biztanleen kopuruari dagokionez nahikoa den ebaluatzeko, eta banaketa auzoen araberako dentsitateari ondo dagokion ikusteko.

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

21-

E N

E K I N T Z A

B A L U A Z I O R A K O

■

G I D A

T O K I K O

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A

2 1

IV. eranskina. Betetako galdera-sortaren adibidea Betetako galdera-sor taren adibidea (4. Kapitulua; 4.2. Atala Galdera-sorta betetzea)

Lanerako dokumentua. Udalsarea 21eko udaletan Tokiko Agenda 21en Ekintza Planen urteroko programazioaren eta exekuzioaren ebaluazioa

ARRALDE

...................................................................................................................................K O

TOKIKO EKINTZA

PLANAREN EZARPEN MAILAREN EBALUAZIOA 2004, 2005 eta 2006 GAUZATZEAREN EBALUAZIO-URTEA: ......................................................................................................................................................... 2007 PROGRAMAZIO-URTEA: .................................................................................................................................................................................. TOKIKO EKINTZA PLANA – TOKIKO AGENDA 21 IZENA eta ABIZENAK:

Fernando Alonso García

...........................................................................................................................................................................

UDALEKO EREMUA / SAILA / UDALEKO ENPRESA / ESKUALDEKO ERAKUNDEA:

....................................

Hirigintza Saila (Hirigintza eta Ingurumen Saila)

KARGUA:

Hirigintza Saileko Arduraduna

.......................................................................................................................................................................................................

HELBIDEA:

xxxxx

...................................................................................................................................................................................................

xxxxx xxxxx FAX: .................................................................................................................................................................................................................. xxxxx@urbanismo.xxx.net POSTA ELEKTRONIKOA:....................................................................................................................................................................... TELF.:

DATA:

2005/09/12

To k i k o E k i n t z a r e n P l a n a r e n e k i n t z e i l o t u t a k o j a r d u e r a k ( z u z e n a k e d o z e h a r k a k o a k )

EBALUAZIOA

3.2.1.

Mugikortasun Diagnostikoaren esparruan herritarren parte hartzearen Foroaren inguruko hiru jardunaldi egin.

Udalaren mugikortasunaren inguruari buruzko Diagnostikoa egin.

2005

2004

Hirigintza

Sail Arlo Erakunde erantzulea

Traﬁkoa TA21

Inplikatutako beste zenbait Sail

Egoera A/H/B

Etengabekoa

Seinalatu Puntualtzat hartzen bada

Jardueraren EGOERA Aurreikusita/ Hasita/ Bukatuta/ Etengabekoa/ Puntuala)

3.2.1.

Mugikortasun Plana idaztea

2006

Traﬁkoa TA21

exekuzio ERANTZUKIZUNA

3.2.1. Mugikortasun Plana idaztea

Hirigintza

Traﬁkoa TA21

URTEA

3.2.1.

2006

Hirigintza

JARDUERA

JARDUEREN IDENTIFIKAZIOA KODEA EKINTZA

3.2.1.

Garraio publikoaren linea berria ezartzea mugikortasun Planetik eratorritako jarduera bezala.

2007

(Ad. 1.1.1, .... 6.2.1…)

3.2.1.

Garraio publikoaren linea berria ezartzea mugikortasun Planetik eratorritako jarduera bezala.

PROGRAMAZIOA

KOSTUA (€)

800 €

R A N S K I N A K

7. E

U S K A D I K O

U D A L E T A N

T O K I K O

R O G R A M A Z I O R A K O

A G E N D A

E T A

21-

E N

E K I N T Z A

B A L U A Z I O R A K O

■

G I D A

T O K I K O

P L A N E N

U R T E K O

M E T O D O L O G I K O A

A G E N D A

2 1

V. eranskina. Ebaluazio irizpideei lotutako adibideak Ebaluazio irizpideei lotutako adibideak (5. Kapitulua) Egindako jardueren garapen egoeraren esleipen adibideak (5.2. Atala) Ondoren aurrerago identiﬁkatutako jardueren garapen egoeraren esleipen adibidea eta dagokion justiﬁkazioa adierazten dira:

JARDUERAK Web orriaren bitartez etengabeko kanpaina bat egitea jasotze selektiboaren erabilpen zuzenari buruzko informazioarekin.

Jasotze selektiboaren bi edukiontzi instalatzea horrelako ontzirik ez zuten udaleko bi auzotan. Ikastetxeetan hondakinak etxean bereizteko garrantziari buruz hitz egitea, DBHko ikastetxe guztientzat kurtso honetan diseinatutako ingurumen kanpaina dibulgatiboaren barruan. Etxe guztietan pintzak eta argibidetriptikoak banatzen dira; horrela, etxeko zabor ontzi berdinean bi hondakin mota bereiztea errazten da. Udalaren analisi globala lantzen da jasotze selektiboaren edukiontzien hornidura biztanleen kopuruari dagokionez nahikoa den ebaluatzeko, eta banaketa auzoen araberako dentsitateari ondo dagokion ikusteko.

JARDUEREN GARAPEN EGOERAREN ESLEIPENA

JUSTIFIKAZIOA

Etengabea

Kasu honetan “etengabekoa” esleitzen da web orrian etengabeko izaera duen informazioa delako; behin diseinatu eta orrian jarri eta gero, jarduera hori ezgaitzen duen erabakia hartzen ez bada, ez da jasoko.

Bukatuta

Aurreikusitako edukiontzi guztiak jarrita daude jada, beraz, “Bukatua” esleitzen zaio.

Bukatuta (urtero “Bukatua” esleituko zaio, urterik urte egiten denean)

Jarduera hau ebaluatutako urtean burutu da, beraz, “Bukatua” kategoria esleitzen zaio. Aldiz “Etengabeko” kategoria ez dagokio; jarduera hau urtero egitea aurreikusi arren, urte bakoitzean ikusi beharko da ea benetan burutu den, urtero gauzatzea ez baitago bermatuta.

Bukatuta

Jarduera hau ebaluatutako urtean burutu da, beraz, “Bukatua” kategoria esleitzen zaio.

Aurreikusita

Oraindik ez da egin, baina analisia ebaluatzen ari diren urte barruan egitea aurreikusten da; horretarako, aurrekontua ere erreserbatu egin da.

7. E

R A N S K I N A K

PlaniďŹ katutako ekintzen ezarpen mailaren ebaluazio adibideak (5.2. Atala) Aurreko adibidearekin jarraituz (5.3.1. ekintzari dagokionez, ebaluatutako urtean ekintzari esleituko zaion egoera aurkezten da, behin MUGI 21en inguruan jardueren datuak sartu eta gero):

Ebaluatutako urtean Ekintzari lotutako ezarpen maila: AURRERATUA JustiďŹ kazioa: Ekintzaren exekuzioko lehen urtea izan arren, eta beraz, 5.2. Kapituluaren esleipen irizpideak aztertzen baditugu, ebaluatzen den lehenengo urtean esleipen egokiena Aurreratua dela ikusiko dugu: ekintzari dagokion zati garrantzitsu bat egina dago eta deďŹ nizioa eta hasierako martxan jartzea erabat gainditu da jada.