Oztopo eta estrategiak ekintza-planak abiarazteko

2. zkia. 2006ko urria

OZTOPO ETA ESTRATEGIAK EKINTZA-PLANAK ABIARAZTEKO 21 Bulegoak: ereduak formulatzea

Iraunkortasunerako Euskal Udalerrien Sarea Red Vasca de Municipios hacia la Sostenibilidad

UDALSAREA 21EKO LAN-KOADERNOEN BILDUMAREN AURKIBIDEA: 1. zenbakia. 2006ko urria

«EAE-ko Tokiko Agenda 21 prozesuak aztertzea. Oztopoak eta estrategia arrakastatsuak identifikatzea aurrerapauso gehien eman dituzten udalerrietan kudea ditzaten».

2. zenbakia. 2006ko urria

«Oztopo eta estrategiak ekintza-planak abiarazteko. 21 Bulegoak: ereduak formulatzea».

3. zenbakia. 2006ko azaroa

«Udalek inguru naturalaren gainean dituzten eskumenen gidaliburua». (PRESTATZEN)

IDAZLE TALDEA EKINTZA-PLANAK MARTXAN JARTZEKO EKITALDE 4

ARGITARALDIA: 1.a, 2006ko urria © IHOBE, Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa Ibañez de Bilbao 28, 8.ª 48009 Bilbao Tel.: 94 423 07 43 • Fax: 94 423 59 00 www.ihobe.net

Arrietako Udala Bilboko Udala Debako Udala Donostiako Udala

ARGITARATZAILEA: IHOBE, Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa

Gatikako Udala Laudioko Udala Laukizko eta Maruri-Jatabeko Udala

DISEINUA ETA DIAGRAMAZIOA: Canaldirecto

Meñakako Udala Mutrikuko Udala

ITZULPENA: Elhuyar

Soraluzeko Udala Gipuzkoako Foru Aldundia, Garapen Iraunkor Saila IHOBE, Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa

LEGE GORDAILUA: 0000000

INGURUMEN ETA LURRALDE ANTOLAMENDU SAILA DEPARTAMENTO DE MEDIO AMBIENTE Y ORDENACIÓN DEL TERRITORIO

Minuartia, Estudis Ambientals

Gipuzkoako Foru Aldundia Diputación Foral de Gipuzkoa

UDALSAREA 21EKO Idazkaritza Teknikoa:

ESKUBIDE GUZTIAK ERRESERBATUTA. Debekatuta dago publikazio hau erreproduzitzea, informazioa berreskuratzeko sistemetan gordetzea eta publikazio honen zati bat transmititzea, erabilitako bitartekoa edozein dela ere (elektronikoa, mekanikoa, fotokopia, grabazioa, etab.), jabetza intelektualaren eskubideen titularraren eta editorearen idatzizko baimenik gabe.

2. zkia. 2006ko urria

OZTOPO ETA ESTRATEGIAK EKINTZA-PLANAK ABIARAZTEKO 21 Bulegoak: ereduak formulatzea

AURKIBIDEA

04. orrialdea 04 04

07. orrialdea 07 07

16. orrialdea 16 16 21

01. SARRERA 1.1. Aurkezpena eta helburuak 1.2. Metodologia

02. OZTOPOAK ETA ARRAKASTARAKO ESTRATEGIAK ZEHAZTEA 2.1. Jatorria eta iturriak 2.2. Egituraketa

03. 21 BULEGOAK ZEHAZTEA 3.1. Jatorria eta iturriak 3.2. Egituraketa eta emaitzak aurkeztea 3.3. 21 bulegoak EAE-n martxan jartzeko proposamenak

01.

SARRERA

1.1. AURKEZPENA ETA HELBURUAK

1.2. METODOLOGIA

Dokumentu honetan, ekintza-planak martxan jartzeko Ekitalde 4 ekintzarako lantaldeak 2004ko ekainaren eta 2005eko apirilaren artean egindako lanaren emaitzarik garrantzitsuenak biltzen dira.

Taldearen jarduerak lan hauen bidez antolatu dira:

Bestalde, lan honen bidez, Tokiko Agenda 21 prozesuak martxan jartzeko alderdi nagusiak identifikatu nahi dira, Udalsarea 21eko udalerri guztiek erabil ditzaten.

Hauek dira lana egituratzeko eta egiteko ezarritako berariazko helburuak: — Taldekideek Tokiko Agenda 21 garatzeko hainbat lan egitea, prozesu bakoitzean aurrera egiteko eta esperientzia bakoitzetik oztopoak eta estrategiak ateratzeko. — Egindako lanen bidez, Tokiko Agenda 21ak martxan jartzeko eta garatzeko oztopo eta estrategia nagusiak zehaztea. — 21 Bulegoen bi eredu zehaztea (eskualdeetakoak eta udalerrietakoak) eta EAEn bulego horiek martxan jartzeko behar diren agenteak eta jarduerak definitzea.

4 :::::::

1. Ekintza-planak martxan jartzeko lanak zehaztea eta esleitzea.

1.1. Ekintza-planak martxan jartzeko udalerri kideek egin beharreko lanen ereduak zehaztea.

1.2. Udalerriei lanak esleitzea, udalerri bakoitzeko prozesuaren garapen-maila kontuan hartuta.

2. Tokiko Agenda 21 martxan jartzeari buruzko esperientzien azalpen.

2.1. Tokiko Agenda 21 martxan jartzeari buruzko esperientzia aipagarriak identifikatzea.

2.2. Esperientziak azaltzea eta ondorioak ateratzea.

3. Udalei esleitutako lanak egin eta horiei segimendua egitea.

3.1. Udalerri bakoitzaren lanen programaziofitxa egitea .

3.2. Lan bakoitza egiteko baliabide metodologiko, informatiko eta bibliografikoak biltzeko fitxa egitea.

3.3. Ekintza-plana martxan jartzeari buruzko ebaluazioa egitea, inplikatutako udalerri guztiekin batera MUGI 21 eta gida metodologikoa erabiltzea.

3.4. Tokiko ekintza-planaren bidez, 2005eko jardueren urteko programa egitea, aurrekontuetan esleitutako diru-kantitatearekin, eta barne-komunikazioko organo bat (Ingurumen Batzordea) eta parte hartzeko organoa edo foroa integratuz MUGI 21 erabiltzea.

3.5. Ekintza-plana guztien artean diseinatzea Teknikariek eta politikariek ekintza-plana egitea eta horri lehentasuna ematea, baita plana diseinatzen ari diren udalerrietan ere.

3.6. Tokiko Agenda 21ak kudeatzeko behar diren giza baliabideak kontratatzeko funts ekonomikoen erabilgarritasuna sustatzea.

3.7. Lan bakoitzari segimendua egiteko bilerak egitea, eta identifikatutako oztopoak eta arrakastarako faktoreak identifikatzea prozesu bakoitzean.

4. Ondorioak ateratzea eta dokumentua idaztea.

4.1. Ekitaldeko kideek 21 Bulegoen formulazio-fitxak egitea udalerri handientzat eta udalez gaindiko unitateentzat.

4.2. 21 Bulegoen ereduak integratzeko eta horiei buruz eztabaidatzeko bilerak.

4.3. Tokiko Agenda 21 prozesuak martxan jartzeko oztopoen eta estrategien laburpentaulak egitea.

4.4. Tokiko Agenda 21 prozesuak martxan jartzeko oztopoen eta estrategien laburpen-taulak integratzeko eta horiei buruz eztabaidatzeko bilerak egitea.

4.5. Dokumentuaren proposamen orokorra eta berrikuspena egitea.

4.6. Behin betiko dokumentua egitea.

4.7. Emaitzak aurkezteko materialak egitea.

4.8. Emaitzak Udalsarea 21en esparruan aurkeztea.

Ondoren, lanak egiteko egutegia agertzen da. Egutegi horretan ez da agertzen taldearen helburuak eta lanak definitzeko 2004ko ekainean eta uztailean egin zen hasierako fasea.

::::::: 5

01

1.1. irudia. Ekitalderen lan-egutegia

Urtarrila

3.3. Ekintza-plana martxan jartzeari buruzko ebaluazioa egitea inplikatutako udalerri guztiekin batera MUGI 21 eta gida metodologikoa erabiltzea.

•

•

•

3.4. Tokiko ekintza-planaren bidez, 2005eko jardueren urteko programa egitea, aurrekontuetan esleitutako diru-kopuruarekin, eta barnekomunikazioko organo bat, parte hartzeko foroa eta MUGI 21 integratuz.

•

•

Martxoa

•

•

•

•

•

3.6. Tokiko Agenda 21ak kudeatzeko behar diren giza baliabideak kontratatzeko funts ekonomikoen erabilgarritasuna sustatzea.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Azaroa

•

Urria

3.5. Ekintza-plana guztien artean diseinatzea Teknikariek eta politikariek ekintza-plana egitea eta horri lehentasuna ematea, baita plana diseinatzen ari diren udalerrietan ere.

Iraila

Otsaila

LANAK

•

•

•

•

Apirila

Abendua

EGUTEGIA

1. Ekintza-planak martxan jartzeko lanak zehaztea eta esleitzea 1.1. Ekintza-planak martxan jartzeko udalerri kideek egin beharreko lanen ereduak zehaztea.

•

1.2. Udalerriei lanak esleitzea, udalerri bakoitzeko prozesuaren garapenmaila kontuan hartuta.

2. Tokiko Agenda 21 martxan jartzeari buruzko esperientzien azalpena 2.1. Tokiko Agenda 21 martxan jartzeari buruzko esperientzia aipagarriak identifikatzea.

2.2. Esperientziak azaltzea eta ondorioak ateratzea.

•

3. Udalei esleitutako lanak egin eta horiei segimendua egitea 3.1. Udalerri bakoitzaren lanen programazio-fitxa egitea.

•

3.2. Lan bakoitza egiteko baliabide metodologiko, informatiko eta bibliografikoak biltzeko fitxa egitea.

•

3.7. Lan bakoitzari segimendua egiteko bilerak egitea, eta identifikatutako oztopoak eta arrakastarako faktoreak identifikatzea prozesu bakoitzean.

4. Ondorioak ateratzea eta dokumentua idaztea 4.1. 21 Bulegoen formulazio-fitxak egitea udalerri handientzat eta udalez gaindiko unitateentzat.

4.2. 21 Bulegoen ereduak integratzeko eta horiei buruz eztabaidatzeko bilerak .

4.3. Tokiko Agenda 21 prozesuak martxan jartzeko oztopoen eta estrategien laburpen-taulak egitea.

4.4. Tokiko Agenda 21 prozesuak martxan jartzeko oztopoen eta estrategien taulak integratzeko eta horiei buruz eztabaidatzeko bilerak egitea.

4.5. Dokumentuaren proposamen orokorra eta berrikuspena egitea.

4.6. Behin betiko dokumentua egitea.

6 :::::::

• •

• •

•

• • •

• •

02.

OZTOPOAK ETA ARRAKASTARAKO ESTRATEGIAK ZEHAZTEA

2.1. JATORRIA ETA ITURRIAK Oztopoak eta estrategiak zehazteko, iturri hauek erabili dira: — Tokiko Agenda 21 martxan jartzeko esperientzien azalpena eta ondorioak.

— Ekitaldeko udalerri batzuek ekintza-plana martxan jartzeari buruz egindako ebaluazioa, MUGI 21 eta gida metodologikoa erabiliz, eta ondoren ateratako ondorioak.

— Taldeko udalez gaindiko erakundeek Tokiko Agenda 21ak kudeatzeko behar diren giza baliabideak kontratatzeko funts ekonomikoen erabilgarritasuna sustatzea.

— Ekitalderen bilerak, taldekideentzako aurretiazko lanformularioak erabiliz.

2.2. EGITURAKETA

— Tokiko ekintza-planaren bidez egindako 2005eko jardueren urteko programa, Ekitaldeko udalerri batzuen aurrekontuetan esleitutako dirukopuruarekin, barne-komunikazioko organo bat, parte hartzeko foroa eta MUGI 21 integratzen saiatuz, eta hortik ateratako ondorioak.

Adierazitako iturrien bidez zehaztutako oztopoak eta arrakastarako estrategiak alor hauetan egituratu dira: — Udal-antolaketa eta -koordinazioa — Ekintza-plana diseinatzea eta kudeatzea — Parte-hartzea eta gidaritza politikoa — Heziketa eta parte hartzeko prozesua

— Ekitaldeko udalerri batzuek diseinatutako ekintzaplana, eta ateratako ondorioak.

Taula honetan, oztopoak eta estrategiak ageri dira, aipatutako sailkapenaren arabera banatuta.

::::::: 7

02. OZTOPOAK ETA ARRAKASTARAKO ESTRATEGIAK ZEHAZTEA

02

ALORRA: UDAL-ANTOLAKETA ETA -KOORDINAZIOA

OZTOPOAK UDALETAKO ETA ESKUALDEETAKO PROZESUEN ARTEKO ERLAZIOAN ETA LOTURAN DISFUNTZIOAK SORTZEA

— Tokiko Agenda 21ak udal-mailakoak ez diren teknikariek lantzen dituzte (eskualde-maila), eta, ondorioz, prozesua udal-kudeaketatik urruntzen da.

— Informazio-galera udalen eta eskualdeetako agenteen arteko komunikazioan.

BARNE-MAILAKO KOORDINAZIO FALTA

— Udaleko sailen arteko deskoordinazioa.

— Ardurak banatzeko deskoordinazioa plana betetzen denean.

KUDEAKETARAKO GIZA BALIABIDEEN ETA MATERIALEN ESKASIA

— Tokiko Agenda 21 kudeatzeko berariazko giza baliabideen eskasia.

— 21 Bulegoa sortzeko espazio fisiko nahikorik eta egokirik ez egotea.

PARTE HARTZEN DUTEN AGENTEEN DIBERTSITATEA ETA KOPURUA

— Agente-kopuru handiak prozesua geldotzen du.

— Udaleko beste sail batzuetako informazioa lortzeko zailtasuna.

UDAL-TEKNIKARIEN SENTSIBILIZAZIO ETA PARTE-HARTZE ESKASA

— Udal-langileen informazio- eta interes-falta.

— Teknikariek prozesua ez bereganatzea.

— Alor bakoitzean zer neurri tekniko eta zer kudeaketa-neurri har daitezkeen ez jakitea.

— Ezagutza- eta prestakuntza-falta iraunkortasunaren arloan.

— Entitateak (udala zentzu zabalean) proiektua ez ezagutzea edota proiektuan gutxi engaiatzea.

— Teknikariek ez dakite zer den Tokiko Agenda 21 eta, ondorioz, ez dute interesik jartzen/prozesuan duten zeregina ez ezagutzea.

— Beren ardurapean ez dagoela pentsatzen duten gai baten gaineko sentsibilitate-falta.

— Gaiarekin zerikusia duten arloetako teknikariek ez dute gaia kontrolatzen, eta horregatik, mesfidantza agertzen dute eta ezin dutela ekarpenik egin iruditzen zaie.

— Erlazio pertsonalak indar handiegia izaten du erlazio profesionalaren aurrean, eta horrek kontrako efektua sor dezake teknikaria aldatzen bada.

— Prozesua hasi eta ez badira hasierako aurreikuspenak betetzen, oso zaila izaten da beste arloetako teknikariekin berriz ere lanean hastea.

— Errezelo politikoak, prozesua zinegotzigo desberdinen esku badago.

8 :::::::

OZTOPO ETA ESTRATEGIAK EKINTZA-PLANAK ABIARAZTEKO

ESTRATEGIAK — Udalez gaindi kudeatzen diren Tokiko Agenda 21 prozesuen kasuan, udal-antolaketan lan egingo duen udaleko teknikari bat egon dadin bermatzea, eta teknikari horrek foku-puntu gisa jokatzea.

— Prozesua gidatuko.

— Udalean batzorde teknikoa sortzea Tokiko Agenda 21 bultzatzeko, koordinatzeko eta ekintza plana egiteko.

— Barne-komunikazioaren, barne-mailako buletinaren eta abarren sostengu gisa.

— Eskualde-mailako entitateak baliabideak optimizatzeko sostengu gisa.

— Udalez gaindiko administrazioek parte hartzea eta diruz laguntzea, giza baliabideek irauteko.

— Sektore pribatuaren babesa bilatzea.

— Agenteak motaren edo lan-alorraren arabera banatzea eta talde bakoitzaren ordezkariak aukeratzea.

— Ardura gehien duten agenteak zehaztea eta inplikatzea.

— Beste sailei informazioa eskatzea eta segimendua egitea modu pertsonalean, sailetatik informazio hori jasotzeko zain egon gabe.

— Tokiko Agenda 21 udaletako teknikari guztiekin partekatzea.

— Barne-komunikaziorako berariazko estrategiak teknikariek parte hartzeko: barnekomunikaziorako berariazko plana egitea.

— Prestakuntza-jardunaldi bat egitea.

— Udaletako teknikariak engaiatzeko informazio-bilerak egitea, eta bilera horietan, teknikariek lan ditzaketen iraunkortasun-alderdi zehatzak aipatzea.

— Teknikariak bultzatzea foroan parte har dezaten.

— Tokiko Agenda 21 prozesua herritarren parte-hartzea udal-kudeaketan integratzeko modu egoki gisa aurkeztea eta saltzea teknikariei.

— Tokiko Agenda 21 prozesua udalaren jarduerarako plan estrategiko gisa eta koordinazio globala errazteko modu gisa aurkeztea eta saltzea teknikariei.

— Tokiko Agenda 21i buruzko eztabaida teknikorako jardunaldia antolatzea, barne-mailako komunikazioa eta koordinazioa bultzatzeko.

— Ekintza-plana barne-mailako gaikako lan-mahaien bidez diseinatzea (lan-mahaien bidez, teknikariek beren kudeaketan barnera ditzakete ekintzak).

— Alkatetzak teknikarien deialdietan parte hartzea, bereziki, administrazioak norabide desberdineko gidaritza politikoak dituzten kudeaketa-arloak dituenean.

— Iraunkortasunari buruzko prestakuntza-ikastaroak (adibidez, Tokiko Agenda 21en tailerrak) udalteknikariei zuzenduta.

— Barne-komunikazioa, barne-mailako buletina.

— Parte-hartzea bultzatzeko, goiko instantzien ekarpen ekonomikoak ekintza-planean jasotakoan oinarrituko direla argi azaltzea.

::::::: 9

02. OZTOPOAK ETA ARRAKASTARAKO ESTRATEGIAK ZEHAZTEA

02

ALORRA: EKINTZA-PLANAREN DISEINUA ETA KUDAKETA

OZTOPOAK GIZA BALIABIDEEN ETA BALIABIDE EKONOMIKOEN ESKASIA

— Baliabide tekniko eta ekonomikoen eskasia udal txikietan.

— Ezin da bermatu Tokiko Agenda 21 prozesuaren jarraitutasuna udalaren ezaugarriengatik, alegia, ez dagoela bereziki eta modu jarraituan Tokiko Agenda 21 prozesuaz arduratzen den inor.

— Jaso daitezkeen laguntzekiko eta diru-laguntzekiko menpekotasun osoa.

Urtean zehar egingo diren ekintzak laguntza horien arabera alda daitezke.

DISFUNTZIOAK PROZESUAREN ERRITMOAN

— Agenda egiteko prozesuaren jarraitutasunik eza.

— Prozesuaren une garrantzitsuetan (eztabaida teknikoa eta parte-hartzailea) prozesua gehiegi bizkortu beharra, udalez gaindiko entitateekin hartutako konpromisoak direla-eta.

EKINTZA-PLANAREN DISEINUAREN ETA EZAUGARRITZEAREN HUTSUNEAK ETA ESKASIAK

— Ekintza-planaren gaur egungo formulazioaren eskasiak (zehaztugabea eta udalaren beharretara eta aukeretara gutxi egokitua) kudeaketa programatzeko eta ebaluatzeko tresna gisa duen funtzioa oztopatzen du.

— Laguntza teknikoaren ekarpen eskasa, udalaren errealitatera egokitutako plana bermatzeko eta balio erantsia duten elementuak barneratzeko.

— Gaitasun tekniko gutxiko laguntza teknikoa izateko arriskua.

PLANAREN ALDIZKAKO EBALUAZIOA EGITEKO ZAILTASUNAK

— Ekintza-planak eta baliospenean aplikatu beharreko irizpideak ebaluatzeko zailtasun metodologikoak.

PLANAREN ETA UDAL-KUDEAKETAREN ARTEKO LOTURARIK EZA

— Planak eguneroko kudeaketan eraginik ez izatea.

PARTE HARTZEN DUTEN AGENTEEN ROLEN INDEFINIZIOA

— Udalen, eskualdeetako agentzien eta laguntzaile teknikoen ardurak ez zehaztea.

10 :::::::

— Plana ebaluatzeko zailtasunak, ekintzen ezaugarritzearen kalitate- eta zehaztasun-faltagatik.

— Teknikariek prozesua batere ez ezagutzea.

OZTOPO ETA ESTRATEGIAK EKINTZA-PLANAK ABIARAZTEKO

ESTRATEGIAK — Babesa ematea.

— Diru-laguntzak.

— Udal-aurrekontua egiten dutenak edo aurrekontu horretan eragin dezaketen karguak (alkatea, zinegotziak…) kontzientziatzea partida batzuk aurrekontuan sar ditzaten; izan ere, beste administrazioen laguntzak ekintza-planaren barruko jardueretarako dira gehienbat.

— Jarduera soziokulturalak egitea ekintza enblematikoetarako baliabideak lortzeko.

— Klase politikoa kontzientziatzea prozesuaren fase bakoitza betetzeko behar den denbora hartzeari buruz, prozesuaren kalitatea hobetu dadin.

— Plana eguneratzea — Udaleko behar eta aukera errealetara egokitutako ekintza-plan sinplifikatua egitea: plan bideragarria.

— Planaren laburpenak egitea zinegotzientzat eta teknikarientzat, plana errazago irakurtzeko eta barneratzeko.

— Ekintza-plana zehaztea eta ahalik eta argien jartzea.

— Udaleko elementurik berezienak barneratzea plana ezaugarritzeko.

— MUGI 21.

— Ekintza bakoitzerako fitxak egitea, proposamen bakoitza asko zehaztuz.

— Ekintza-plana ebaluatzeko metodologia erreala, argia eta ahalik eta sinplifikatuena izatea.

— Kalitateari eta zehaztasunari garrantzia berezia ematea, planaren kalitatea eta ondorengo gauzatzea horren araberakoa izango baita, neurri handi batean.

— Teknikariekin lan-saioak egitea plana ebaluatzeko.

— Plana teknikariek eta parte hartzen duten agenteek egitea, hala, ekintzak barneratzeko.

— Udaletako arduradun guztiak engaiatzea, kontzientziatuz ezin bada, pragmatismo ekonomiko bidez.

— Udaletako teknikarientzako prestakuntza-jardunaldiak egitea Jardunaldi horiek laburrak eta atseginak izan behar dute, eta, horien bidez, parte-hartzaileei prestakuntza ematen eta interesa sortzen saiatu behar da.

— Teknikariekin lan-saioak egitea planaren urteko programazioa egiteko.

— Ardurak idatziz esleitzea — Erantzukizun nagusia udalarena dela zehaztea. Udalak ez badu protagonismorik borondatea galtzen du, borondaterik gabe ez da interesik sortzen, eta interesik sortzen ez bada ez da ezer ere egiten..

— Eskualdeko agentzia eta laguntza teknikoa plana sustatzeko euskarriak dira.

::::::: 11

02. OZTOPOAK ETA ARRAKASTARAKO ESTRATEGIAK ZEHAZTEA

02

ALORRA: PARTE-HARTZEA ETA GIDARITZA POLITIKOA

OZTOPOAK ZINEGOTZIEK EZ EZAGUTZEA ETA EZ PARTE HARTZEA

— Zinegotziek prozesua eta plana ez ezagutzea.

Prozesuan duten zeregina ez ezagutzea.

— Beste alorretako politikoen parte-hartze eskasa.

— Prozesua bultzatuko duen gidaritza politiko falta.

BULTZADA ETA GIDARITZA POLITIKO FALTA

PROZESUARI BURUZKO ADOSTASUN POLITIKO FALTA

— Ekintza-planari buruzko organo politiko erabakitzailerik ez egotea.

ALKATETZAK PROZESUA GELDOTZEN DU

— Alkatetzak prozesua geldotzen du.

EGOERA POLITIKOAREN ETA ERRITMO POLITIKOEN ARTEKO DESEGOKITASUNA

— Tokiko Agenda 21 prozesuarentzako egoera politikoa desegokia izateko arriskua (hauteskundeak…).

12 :::::::

OZTOPO ETA ESTRATEGIAK EKINTZA-PLANAK ABIARAZTEKO

ESTRATEGIAK — Ekintza-plana udalez gaindiko erakundeen finantziazio-lerroekin lotzen bada, arduradun politikoek hobeto ulertzen dute planaren erabilgarritasuna eta gehiago parte hartzen dute.

— Teknikariak komunikazioari eta sentsibilizazio politikoari garrantzia eta jarraitutasuna ematea.

— Prozesuaren berri emateko bilerak antolatzea.

— Zinegotziak bultzatzea foroetan parte har dezaten.

— Udaleko arduradun politikoak Tokiko Agenda 21en gainean sentsibilizatzea eta horri buruzko prestakuntza ematea.

— Alderdi politikoak Tokiko Agenda 21en gainean sentsibilizatzea eta horri buruzko prestakuntza ematea, batez ere, hauteskunde-programak egin aurretik.

— Alkateak zuzenean parte hartzea egitekoen programazioan.

— Alkatetzaren parte-hartzea baliatzea prozesuari bultzada emateko eta politikariak kontzientziatzeko.

— Alkatetzak teknikarien deialdietan parte hartzea, bereziki, administrazioak norabide desberdineko gidaritza politikoak dituzten kudeaketa-arloak dituenean.

— Antzeko ezaugarriak dituzten udalen esperientziak erakustea (ekintza-plana izateagatik eta ekintzak eta ahaleginak errentagarri bihurtzeagatik egindako lorpenak).

— Adostasun politikoa bilatzea tokiko gobernu-batzordean eta udalbatzan.

— Alkatetzak prozesuan egiten dituen jarduerak erraztea eta sinplifikatzea Udalkudeaketaren pisu handiena alkatetzak du, eta, beraz, «dena eginda» eman behar zaio.

— Prozesua denek barneratu badute (agenteak eta teknikariak) zaila da legegintzaldiarekin amaitzea.

— Ekintza-planean oposizioko taldeek modu argian parte hartzea, hauteskundeen ondoren ez baitakigu nork bultzatuko duen edo geldiaraziko duen prozesua.

— Arazo polemikoak edo polemikoak izan daitezkeenak ez uztea hauteskunde-garaietarako.

::::::: 13

02. OZTOPOAK ETA ARRAKASTARAKO ESTRATEGIAK ZEHAZTEA

02

ALORRA: HEZIKETA ETA PARTE HARTZEKO PROZESUA

OZTOPOAK HERRITARREN EZAGUTZA ETA SENTSIBILIZAZIO FALTA OROKORRA PROZESUARI BURUZ

— Herritarren eta Tokiko Agenda 21 prozesuko entitateen ezagutza falta: aurretiazko komunikazio-planaren beharra.

— Herritarren parte-hartze eskasa prozesu parte-hartzaileetan.

— Ikastetxeek Eskolako Agenda 21 martxan jartzeari buruz dituzten mesfidantzak gainditzea.

MOBILIZAZIO ESKASA

— Parte-hartzaileek udalaren errealitate guztia ez ordezkatzea.

— Parte hartzeko data desegokiak aukeratzea.

— Ordezkari tekniko eta politiko gutxik hartzen dute parte bileretan, eta ondorioz, bilera horiek erakargarritasuna galtzen dute parte hartzen dutenentzat.

— Udalbatzaren interes eskasa. Prozesu «salatzaile» baten beldurra.

DISFUNTZIOAK PARTE HARTZEKO PROZESUAREN PLANIFIKAZIOAN, ANTOLAKETAN ETA KUDEAKETAN

— Parte hartzeko prozesuaren jarraitutasunik ezak hasierako itxaropenak zapuzten ditu foroa egiteko deialdirik ez delako egiten denbora askoan, eta ondorioz, hasieran inplikatutako parte-hartzaileak galtzen dira.

BILEREN DINAMIKA EZ EGOKITZEA

— Eztabaida eraginkorra bermatzen duten dinamizazio-teknika egokiak ez aplikatzea.

— Bilera aurretiaz ez programatzea, gai-zerrenda ez amaitzea, eta, ondorioz, amaitzeko beste bilera bat egin beharra.

LAGUNTZA ETA BALIABIDE TEKNIKOEN MUGAK

— Kudeaketarako UDALTALDE eskualdeko entitatearen laguntzaren mugak.

— Laguntza teknikoaren laguntza eta koordinazio eskasa bilerak antolatzeko.

14 :::::::

OZTOPO ETA ESTRATEGIAK EKINTZA-PLANAK ABIARAZTEKO

ESTRATEGIAK — Tokiko Agenda 21i buruzko web gunea sortzea edukiz beteta.

— Tokiko komunikazio-baliabideak erabiltzea.

— Informazio-jardunaldi monografikoak.

— Ikastetxeetan EA 21i buruzko informazioa ematea, eta eskolako agenda martxan jartzeko eta ikastetxeekin lan egiteko prozesua azkartzea.

— Jendeari une oro Tokiko Agenda 21 prozesuaren aurrerapenei buruzko informazioa emateko bideak bilatzea.

— Foroen deialdiak modu iraunkorrean egitea.

— Ekintza soziokulturalak antolatzea ingurumen- eta sentsibilizazio-irizpideekin.

— Gizartean eragina duten tokiko ingurumen-gaiak erabiltzea Tokiko Agenda 21en foroetan parte hartzera bultzatzeko.

— Etxebizitza guztietara gutunak bidaltzea (beste udalerri batzuetan, funtsezko agenteei egindako telefonodeiekin osatzea).

— Herritarrak erakartzea, prozesua erakusten duten proiektu zehatzen bidez, motibazio eta parte hartzeko gogo handiagoa izan dezaten.

— Herritarrei ilusioa sortzea parte hartzeko motibazioa sortzen duten eta herritarrak aktibo sentiarazten dituzten proiektu erakargarrien bidez.

— Tokiko Agenda 21ean parte hartzeko bilerak beste ekintza batzuekin lotzea, hasieran prozesutik gehien urruntzen diren sektoreak erakartzeko (adibidez, agente ekonomikoak).

— Elkarte ekonomikoak erabiltzea sektore jakin batzuei deialdia egiteko (adibidez, merkatarien elkarteak).

— Hasieran bilerak sektoreka egitea, sektoreak prozesuan errazago sartzeko. Modu horretan, bileran erabili beharreko hizkera eta bileraren formatua sektorearen arabera egokitu daiteke — Eztabaida publikoan udalaren hirigintza-ereduari eta etorkizunari buruzko alderdi zehatzak barneratzea, herritarrek gehiago parte hartzeko (herritar askok iritzia emateko interesa izan dezakete).

— Udaleko agente eta herritar garrantzitsuak identifikatzea eta inplikatzea.

— Funtzionamendua bermatzeko adinako masa kritikoa duten lantaldeak sortzea.

— Parte hartzeko prozesua auzoka diseinatzea parte-hartzea hurbilagoa egiteko.

— Herri-mailako Kontseilu Berdeaz gain —herriko agente sozial eta ekonomikoen ordezkariek osatzen dute—, barruti-mailako kontseiluak sortzea, herritarrak parte hartzera bultzatzeko (herri ertain eta handietan).

— Foroen deialdiak modu iraunkorrean egitea, herritarrei eta entitateei lan-erritmo handiegia eskatu gabe.

— Bilera gehiegi ez egitea, herritarrak ez nekatzeko.

— Herritarrek une jakin batean agertutako interesari etekina ateratzea, eta ahalik herritar-kopuru handienak parte hartuko duen lantalde egonkorra sortzea.

— Parte hartzeko dinamikei eta prozesuei buruzko ikastaroak.

— Kanpoko idazkaritza espezializatua kontratatzea edo teknikariak dinamizazio-gaietan prestatzea (udalak neutraltasun gehiagorekin ikusten ditu kanpokoak).

— Gai-zerrendak ekar dezakeen lan-bolumena kalkulatzea, bilera bakoitza hiru ordu baino gehiago ez luzatzeko.

— Gai-zerrendako puntu bakoitzeko ordutegi malgua proposatzea, bilera amaitzea ziurtatzeko.

— Galderak eta eskaerak bileraren amaierarako uztea, agian guztien interesekoak ez diren arazoak konpontzeko edo ekarpenak egiteko.

— Parte hartzeko prestakuntza-jarduerak egitea.

— Laguntza teknikoarekin egindako kontratua egiaztatzea, garaiz eta behar bezala bete dadin eskatzeko.

— UDALTALDEren parte-hartzea bultzatzea bilera-lekuak deszentralizatuz, hori egin badaiteke edo komenigarria bada.

::::::: 15

03.

21 BULEGOAK ZEHAZTEA

3.1. JATORRIA ETA ITURRIAK 21 Bulegoen ereduak zehazteko, iturri hauek erabili dira: — Ekitalderen bilerak egitea, taldekideentzako aurretiazko lan-formularioak erabiliz.

— Beste leku batzuetako 21 Bulegoen dokumentazioa eta erreferentziak begiratzea.

3.2. EMAITZAK EGITURATU ETA AURKEZTEA 21 Bulegoak zehazteko, bulego-mota bakoitzaren (eskualde-mailakoak eta herri handietakoak) ezaugarri hauek definitu dira: — 21 bulegoaren funtzioak/helburuak.

— 21 bulegoaren egitekoak.

— Beharrezko baliabideak (giza baliabideak, baliabide ekonomikoak…).

— Oztopoak.

Taula honetan, 21 Bulegoak nola zehaztu diren agertzen da, fitxa moduan, eta aipatutako sailkapenaren arabera:

16 :::::::

21 BULEGO MOTA: ESKUALDE-MAILAKOA HELBURU ESTRATEGIKOA

ESKUALDEKO TOKIKO AGENDA 21 PROZESUAK BULTZATU ETA KOORDINATZEA ETA UDALERRIEI LAGUNTZA TEKNIKOA EMATEA EKINTZA-PLANAK BETETZEKO ETA HORIEI SEGIMENDUA EGITEKO

HELBURU OPERATIBOAK/21 BULEGOAREN EGITEKOAK Komunikaziorako eta parte hartzeko jarduerak egiteko laguntza teknikoa ematea eta eskualde guztirako jarduerak antolatzea — Aholkua ematea komunikaziorako eta parte hartzeko estrategiei eta teknikei buruz.

— Foroak, bilerak… dinamizatzen eta koordinatzen laguntzea.

— Tokiko Agenda 21 zabaltzeko eta gai horren inguruan sentsibilizatzeko programak egitea.

— Udalerri baten baino gehiagoren artean ekintzak egitea edo udalerri guztietan ekintza berdinak egitea: adibidez, autorik gabeko eguna, Aste Berdea…

— Eskualde-mailako sentsibilizazio-jarduerak egitea.

— Udalerri bakoitzean 21 Bulegorako espazio fisikoa sortzea, udalari eta herritarrei informazioa emateko eta udalerri guztietan prozesua ikusarazteko.

— Herritarrentzako erreferentzia-puntua izatea (informazioa jasotzeko…).

Udalerriei Tokiko Agenda 21 prozesuei buruzko informazioa, prestakuntza eta aholkua ematea — Udaletako teknikari eta politikariak Tokiko Agenda 21i eta iraunkortasunari buruzko gaietan heztea eta prestatzea.

— Udalentzako erreferentzia-puntua izatea Tokiko Agenda 21ekin lotutako edozein gairi buruz informatzeko.

— Agenda 21 prozesuan zehar zalantzak argitzea eta laguntza teknikoa ematea.

— Udal bakoitzari gehien komeni zaizkion proiektuetarako laguntzei eta finantziazioari buruzko aholkua eta informazioa ematea.

— Udaletako Agenda 21ei laguntzea.

— Arazoak konpontzea.

— Tokiko Agenda 21en kudeaketari buruzko aholkua ematea.

Ekintza-planak martxan jartzeko eta horiei segimendua egiteko lanak egitea eta laguntza teknikoa ematea — Tokiko ekintza-planen jarduera jakin batzuk egitea, udalerri guztietan jarduera berak egingo direlako edo udalerriek ez dutelako baliabide tekniko eta ekonomiko nahikorik jarduera horiek egiteko.

— Eskualdeko Ekintza Planean aurreikusitako jarduerei segimendua egitea eta horiek ebaluatzea.

— Udaletako ekintza-planei segimendua egiteko eta horiek ebaluatzeko laguntza ematea.

— Eskualdeko iraunkortasun-behatokia kudeatzea, batetik, iraunkortasunaren adierazleak kalkulatzeko laguntza teknikoa emateko eta, bestetik, hainbat udalerritan lortutako emaitzak zabaltzeko dokumentuak egiteko.

(.../...)

::::::: 17

03. 21 BULEGOAK ZEHAZTEA

03

21 BULEGO MOTA: ESKUALDE-MAILAKOA

Tokiko eta eskualdeko agenda 21 prozesuen bultzatzaile, dinamizatzaile eta hizketakide izatea — Eskualdeko eta udaleko agenda 21en erreferentzia eta agente bultzatzailea izatea.

— IHOBE edo Eusko Jaurlaritzaren eta Tokiko Agenda 21entzako berariazko teknikaririk ez duten udalen arteko hizketakide izatea diru-laguntzak eskatzeko, komunikaziorako...

— Udaletako teknikariak eta/edo arduradunak koordinatzea.

— Eskualdeko udaletako jarduerak, ekintzak eta proiektuak koordinatzea.

— Eskualdean Tokiko Agenda 21 prozesuak bultzatzen dituzten entitate publikoekin eta pribatuekin hitzarmenak egitea.

— Eskualdean ekintza-planak martxan jartzeko ebaluazioari segimendua egitea.

— Bulegoa udaletako Tokiko Agenda 21en teknikarien bilgune izatea, udalen arteko elkarlana bultzatzeko, elkarrengandik ikasteko eta jarduerak udalerri batetik bestera estrapolatzeko.

— Proiektu berriak eta merkatu-azterketak egitea eskualdeko behar komunen arabera.

BEHARREZKO BALIABIDEAK — Eskualdea ezagutzen duten teknikariak.

— Udalerri bakoitzaren beharrak eta lehentasunak ezagutzen dituzten teknikariak.

— Tokiko Agenda 21 martxan jartzeko eta Agendari segimendua egiteko gaitasuna, esperientzia eta berariazko ezagutza duten teknikariak.

— Giza baliabideak, astean ordu batzuetan udaletako 21 Bulegoetan egoteko eta gutxieneko zerbitzua emateko.

— Euskarri administratiboa.

— Hiru udalerriko teknikari bat gutxienez.

— Eskualdeko 21 Bulegorako nahiz udal bakoitzerako espazio fisikoa.

OZTOPOAK — Eskualdeko udalerri guztiek batera lan egiteko zailtasuna.

— Udalerri bakoitzak ingurukoekin harreman gutxi izatea.

— Lan-ordutegiaz kanpoko bilera gehiegi egitea.

— 21 Bulegoaren eta udalaren artean informazioa galtzeko arriskua.

— Eskualdeko politikariak ados jartzeko gai izatea Bulegoa sortzeko, mantentzeko eta, batez ere, Bulegoari arreta jartzeko (nork bere aldetik ibili gabe).

— Udal-antolaketarako eredu eta lan egiteko modu eta prozedura asko izatea.

— Udalak herritarrengana gutxi gerturatzea.

— Eskualdeko 21 Bulegoko arduradunek udalerrietako errealitatea ez ezagutzeko arriskua, eta, ondorioz, Bulegoa prozesu bakoitzaren behar jakinetatik urrunegi egoteko arriskua.

— Baliabide ekonomiko falta.

18 :::::::

OZTOPO ETA ESTRATEGIAK EKINTZA-PLANAK ABIARAZTEKO

21 BULEGO MOTA: UDAL-MAILAKOA (50.000 BIZTANLE BAINO GEHIAGO)

HELBURU ESTRATEGIKOA

TOKIKO AGENDA 21 PROZESUA DINAMIZATZEA, BATEZ ERE, HERRITARREN PARTE-HARTZEA KUDEATUZ, PROZESUA KOORDINATUZ ETA PROZESUARI SEGIMENDUA EGINEZ ETA UDALEKO ALOR GUZTIETAN PROZESUAREN GARAPENA ZABALDUZ

HELBURU OPERATIBOAK/21 BULEGOAREN EGITEKOAK Iraunkortasunari buruzko informazioa, heziketa eta prestakuntza emateko jarduerak egitea — Informazioa zabaltzea hainbat bitartekoren bidez: web guneak, triptikoak, kanpainak…

— Eskolako Agenda 21.

— Dokumentuak egitea.

— Entitateekin eta ikastetxeekin hitzarmenak egitea.

— Tokiko Agenda 21i eta iraunkortasunari buruzko informazioa emateko erreferentzia-puntua izatea.

— Tokiko Agenda 21 zabaltzea.

Udaleko eta udalaz gaindiko iraunkortasunaren eragileak parte hartzera bultzatzea eta herrian parte-hartzea bultzatzea — Dinamizazio soziala eta parte hartzeko aldi baterako tresnak eta tresna egonkorrak kudeatzea eta bultzatzea.

— Baliabide logistikoak lortzea (bilera-gelak, proiektagailuak, bulegoak, hedapen-kanalak... ) udalaren barruko agenteek eta kanpokoek (entitateak, herritarrak) parte hartzeko eta komunikaziorako jarduerak egiteko.

— Tokiko Agenda 21 martxan jartzeko prestakuntza-jarduerak, ikerketa-jarduerak eta bestelakoak bultzatzen dituzten udalez gaindiko entitate publikoekin hitzarmenak egitea.

— Agente ekonomikoek ingurumen-jardueretan mezenas eta babesle gisa parte har dezaten bultzatzea, eta agente horien enpresa-jarduerak iraunkortasun-printzipioekin inkoherenteak ez direla ziurtatzea.

— Nazioarteko entitateekin eta sareekin harremanak bultzatzea eta horiekin proiektuak egitea.

— Herritarren pertzepzioa aztertzea.

— Tokiko esparru soziala eta elkarteak aztertzea, parte hartzeko beharrak eta estrategiarik egokienak eta bideragarrienak ebaluatzeko.

— Gizarteko sektoreak erakartzeko Tokiko Agenda 21prozesuan parte hartzeak izan ditzakeen onurak azaltzea.

— Auzoetan autogestionatutako parte hartzeko prozesuak dinamizatzea eta prozesu horiek aitzindari izatea.

— Lan-mahai baten bidez, udalaren parte hartzeko prozesuei buruzko barne-arauak eta estrategiak sortzea eta dinamizatzea (plan estrategikoak, herritarren foroak, IGPak… ) jarduerak ez gainjartzeko eta beste ekimen batzuen sinergiak aprobetxatzeko.

— Tokiko agenteek parte hartzeko konpromisoa har dezaten bultzatzea.

(.../...)

::::::: 19

03. 21 BULEGOAK ZEHAZTEA

03

21 BULEGO MOTA: UDAL-MAILAKOA (50.000 BIZTANLE BAINO GEHIAGO)

Ekintza-plana udal-kudeaketaren programaziorako eta ebaluaziorako tresna gisa erabil dadin bultzatzea — Tokiko Agenda 21en ekintza-planari segimendua egitea eta ekintza-plana eguneratzea.

— Beste udaletan Tokiko Agenda 21ekin egindako praktikak identifikatzea.

— Egitekoak koordinatzea.

— Informazioa eta ingurumen-adierazleak bilatzea.

— Prozesuarekin lotutako txosten teknikoak eta dokumentazioa egitea.

— Udalaren kudeaketa-eremuetan iraunkortasun-irizpideak integratzeko prestakuntza eta aholkua ematea, eta eremu horietan ingurumen-alderdiak barnera daitezen bultzatzea.

— Iraunkortasunaren aldeko udalaren politika sozial eta ekonomikoak Tokiko Agenda 21ekin identifikatzea eta lotzea.

— Tokiko Agenda 21en ekintza-planaren urteko programazioa egitea.

BEHARREZKO BALIABIDEAK — 1 edo 2 teknikari + euskarri administratiboa.

— Kanpoko laguntza teknikoa alderdi jakinetarako.

— Bulegoa mantentzeko eta hedapen-jarduerak egiteko baliabide ekonomikoak. Batez ere, 21Bulegoa sortzen denean egiten diren udalez gaindiko ekarpenak azpimarratu behar dira.

— Udaleko alor guztien parte-hartzea bermatzeko laguntza eta gidaritza politiko handia.

OZTOPOAK — Alkatetzak udaleko alor guztien zeharkako parte-hartzea ez bultzatzeko arriskua.

— Udal-sailetako arduradunek Tokiko Agenda 21 ez ezagutzea.

— Tokiko Agenda 21ekin lotuta dauden gaiei buruzko hainbat urtetako zeharkako plangintzaprozesuak gainjartzea, eta plangintza horiek Tokiko Agenda 21ekin lotzeko zailtasun politikoa eta teknikoa.

— Baliabide ekonomikoen eskasia izateko arriskua.

— Giza baliabide egonkorren eskasia izateko arriskua.

20 :::::::

OZTOPO ETA ESTRATEGIAK EKINTZA-PLANAK ABIARAZTEKO

3.3. 21 BULEGOAK EAEN MARTXAN JARTZEKO PROPOSAMENAK 21 Bulegoak zehaztu ondoren, bulego horiek EAEn modu eraginkorrean martxan jartzeko lehenengo proposamena azaltzen da ondoren. Horretarako,

AGENTEA

Udala — Ingurumenari buruzko udal-saila

beharrezko agenteak identifikatu dira eta bulegoek martxan jartzeko zer funtzio bete beharko lituzketen zehaztu da.

FUNTZIO NAGUSIAK

Gidaritza.

— Udal-sailak

Parte hartzeko konpromisoa.

— Zinegotziak

Sostengu politikoa.

— Parte hartzeko zinegotzigoa

Parte hartzeko prozesuari sostengua eta laguntza ematea.

Udal txikiak

Gidaritza eta sostengu politikoa.

Eskualdeko mankomunitateak eta erakundeak

Zerbitzu erkidetuak.

Jarduerak egitea.

Baliabide instituzionalak, teknikariak eta hasierako egitura.

Foru-aldundiak

21 Bulegoen sorrera sustatzea, dinamizatzea eta erakundeen sostengua ematea.

Prozesua kanpoko agente gisa erraztea.

Laguntza eta sostengu ekonomikoa.

Eusko Jaurlaritza/IHOBE

21 Bulegoen sorrera sustatzea, dinamizatzea eta erakundeen sostengua ematea.

Aholkua eta laguntza teknikoa.

EUDEL

Prozesua kanpoko agente gisa erraztea.

21 Bulegoen sorrera sustatzea, dinamizatzea eta erakundeen sostengua ematea.

Agente sozial eta ekonomikoak

Babesa ematea hainbat irizpide betez.

21 Bulegoen diseinuan parte hartzea.

Elkarrekin kudeatzeko ekintzak martxan jartzea.

Borondatezko lana.

Ikastetxeak

21 Bulegoen heziketa-jarduerak zabaltzea.

::::::: 21

6002 erbutcO .2 ยบ.N