Iris van Peppen

Tot haar zesde was ze doof, maar ook daarna voelde Iris van Peppen zich niet thuis in de horende wereld. Dansen werd haar medium om mee te communiceren.

Tekst Nynke van Spiegel

De afgelopen vijftien jaar bouwde de Utrechtse danser/choreograaf Iris van Peppen aan een groot oeuvre performances, die stuk voor stuk een pleidooi zijn voor de kracht van verbeelding. Uitagenda sprak met haar over haar experimentele en intuïtieve werk. ‘Als het publiek zijn verwachtingen loslaat, kan het een heel bijzondere avond hebben.’

Wanneer begon je met dansen?

‘Ik was zes jaar en er ging een wereld voor mij open. Tot mijn zesde was ik zeer slechthorend en nadat ik geopereerd was, merkte ik dat ik me helemaal niet thuis voelde in de horende wereld. Die voelde eerder onveilig. Met dansen kon ik me uiten. Die eerste danservaring had een enorme impact op mijn leven en nu nog in mijn choreografisch werk. Mijn lichaam werd het medium om mee te communiceren.’

Hoe verschilde jouw wereld dan van de horende wereld?

waar ik improvisatie en lichamelijke technieken leerde, ben ik dat gaan duiden. De visuele waarneming van lichaamstaal die bij mij als kindsterk ontwikkeld was en die ik daarom intuïtief toepaste, kreeg ineenscontext. Ik leerde hoe je met je lichaam de wereld kunt verbeelden.’‘Ik realiseerde me dat ik niet zomaar kon vertrouwen op wat mensen zeiden, aangezien hun lichaam iets anders vertelde. Soms zei iemand bijvoorbeeld iets positiefs, terwijl ik zag ik dat hun fysiek gereserveerdheid uitstraalde. Pas tijdens mijn dansopleiding,

Hoe heeft dat jou gevormd als choreograaf?

‘Een voorstelling ontstaat bij mij vanuit beweging en niet vanuit vorm: ik zet geen muziekstuk op waarna ik een vastomlijnde structuur voor een dans maak. Het ontstaat samen met de dansers en muzikanten: we improviseren en reflecteren op elkaar. Dat onderzoekende – hoe gebruik je ruimte en tijd, hoe communiceer je met bewegingen – leidt tot een gemeenschappelijk bewustzijn over wat we willen uitdragen met de voorstelling. Dat betekent niet dat iedere uitvoering een improvisatie is, we werken wel toe naar een vaste lijn, maar het kan iedere keer net iets anders uitpakken op het podium.’

Deze maand is je voorstelling Fragments of Sky te zien. Hoe is die ontstaan?

‘Het begon met een thema dat mij fascineerde: fascie, ofwel bindweefsel, het vlies dat alles verbindt in het menselijk lichaam. Maar ook daarbuiten is alles met elkaar verbonden: er is geen onderscheid, het ego bestaat niet. Ik wilde onderzoeken hoe ik op het podium een panoramisch, non-hiërarchisch landschap kon creëren, zowel in beeld als gevoel. Zodat je als toeschouwer vergeet dat je kijkt naar lichamen en bijvoorbeeld kussens of trommels, omdat dansers, muziek en decor loskomen van hun betekenis en allemaal even belangrijk worden.’

Wat wil je toeschouwers laten ervaren?

‘Mijn werk gaat niet over sociale relaties of andere persoonlijke thematiek. Ik creëer ervaringen van tijd en ruimte. Dans is bij uitstek de taal om verbeeldingskracht aan te wakkeren. Mijn verbeeldingskracht is ontstaantoen ik een doof kind was en hij is nog steeds sterk aanwezig. InNederland hebben we veel infrastructuur en regels, maar er is gebrek aanverbeelding, terwijl we die wel nodig hebben om niet apathisch of onverschillig te worden. Verbeelding is geen fantasie, maar biedt demogelijkheid je in te leven in andere mensen en buiten de gebaande padente denken. Pas dan kun je onderdeel worden van een groter geheel. Deverbeelding is daarom in deze tijd meer dan ooit nodig.’

‘IK LEERDE HOE JE MET JE LICHAAM DE WERELD KUNT VERBEELDEN’

En hoe draagt dans daaraan bij?

‘Mijn voorstellingen zijn een pleidooi voor de kracht der verbeelding. Het narratief loslaten en gewoon kijken naar wat er wérkelijk gebeurt – ik wil dat de toeschouwer dat ondergaat. Het werk dat ik maak vraagt het publiek z’n ego opzij te zetten: als je blijft vasthouden aan de regeltjes van wat dans en ballet moet zijn, dan wordt het hard werken, maar als je je verwachtingen loslaat, kun je een heel bijzondere avond hebben.’

Vinden mensen het weleens lastig om jouw dans te begrijpen?

‘Mijn werk kan als intens ervaren worden, maar ook meditatief en kalmerend. Soms vinden mensen de voorstelling ongrijpbaar. Dan snappen ze het niet, maar ze worden wel meegenomen in een wereld waarin ze verrast worden.’

Je organiseert ook Boiler Room Sessions. Wat zijn dat?

‘Tijdens de lockdown begin dit jaar ben ik samen met collega Laisvie Ochoa, een Colombiaanse die ook in Utrecht woont, een initiatief gestart waarbij we dansers en musici over de hele wereld vragen een livestreamperformance te geven via Zoom, die je kunt bekijken opYouTube. We hebben tot nu toe meer dan veertig voorstellingen gehost, met een voor- en nagesprek. We voelen de behoefte daarmee door te gaan,want de waarde is groot. We creëren een wereldwijde community vankunstenaars in een virtueel theater, die dezelfde visie uitdragen inexperimentele kunst en een inspirerend perspectief bieden. En je zietperformers die je anders nooit zou zien.’

Wat gaan jullie in november doen?

‘In samenwerking met CZ@Home creëren we een heel mooie combinatie van makers uit Colombia, Amerika en Utrecht. De makers hebben we aan elkaar gekoppeld en hun performance kun je vanaf de bank live zien. Het enige wat je nodig hebt is een laptop, internetverbinding en vooral goed geluid.’

De voorstelling Fragments of Sky is op 27 en 28 november te zien in Theater Kikker. theaterkikker.nl

De Boiler Room Session in samen werking met CZ@Home vindt plaats op 23 november

irisvanpeppen.com

culturelezondagen.nl

facebook.com/boilerroomsessionslive