Focus 2 hdl (4)

6.3 Huistaken – aanvullende opdrachten voor inoefening Op de volgende pagina’s bieden we een waaier van opdrachten aan die geschikt zijn als (huis)taak of aanvullende opdracht over een deeltje van de leerstof.

Opdrachten – taken bij deel 1

256

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 256

18/08/16 15:07

naam:

klas:

nr.:

datum:

DEEL 1 – Taak 1 Taalbeschouwing: woordenschat bij de tekst Alles of niets

/ 20 ___ / 10

1 De of het? Vul het bepaald lidwoord in de tekst in. Als je twijfelt, kun je in je woordenboek het genus van het vetjes gedrukte woord opzoeken.

Vuurmieren zijn vooral bekend om hun pijnlijke beet en hun overlevingsdrang. Ze weerstaan branden, pesticiden en overstromingen. De insecten komen oorspronkelijk uit Zuid–Amerika, waar ze onder meer in het Braziliaanse regenwoud leven. Om met de plotse stortvloeden om te kunnen, hebben ze een interessante overlevingsstrategie ontwikkeld. Door zich massaal aan elkaar vast te klampen, vormen ze een levend vlot. vlot kan maandenlang blijven ronddrijven en uit meer dan honderdduizend mieren bestaan. team van Nathan Mlot van het Georgia Institute of Technology in Atlanta heeft dat voor het eerst uitgebreid onderzocht. De onderzoekers strooiden groepen van vijfhonderd tot achtduizend vuurmieren in watertanks en filmden hele proces. De insecten verspreidden zich snel over wateroppervlak en vormden een cirkelvormig ‘vlot’. Dat deden ze door zich vast te klampen aan elkaars poten of voelsprieten. patroon leek op de vezels van waterdicht textiel. Het is niet zo dat de onderste mieren zich opofferen voor de bovenste. Tussen de dieren zitten luchtbellen gevangen, waardoor ze kunnen ademen. En doordat ruwe huid lucht kan vasthouden, worden ze zelfs nauwelijks nat. De vlotten zijn bijzonder sterk: het bleek haast onmogelijk om ze onder te duwen. Volgens metingen heeft greep van de groep mieren een kracht die gemiddeld vierhonderd keer groter is dan hun lichaamsgewicht. Dat is vergelijkbaar met een mens die zes olifanten van een gebouw zou laten hangen. De onderzoekers hopen dat nieuwe inzicht in vorming van de levende vlotten kan bijdragen tot ontwikkeling van nieuwe waterdichte materialen en zelfdichtende boten, en kan helpen om de samenwerking tussen robots te verbeteren. Op lange termijn valt zelfs te denken aan vlotten die zichzelf in elkaar kunnen zetten. De Standaard, donderdag 28 april 2011.

6 Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 257

257 18/08/16 15:07

2 Woordrooster

___ / 10

Vul het woordrooster in met een woord uit de kenniskoffer. IJ = één vakje a extra b verlangend, echt willend c somber, niet vrolijk stemmend d papieren zakdoekje e opscheppen, snoeven f gracht om een stad g winkel in Nederland waar drugs verkocht worden h rusteloos heen en weer lopen i bang zijn voor (fig.) Verticaal: verbaasd, maar ook teleurgesteld:

258

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 258

18/08/16 15:07

naam:

DEEL 1 – Taak 1

klas:

nr.:

datum:

Oplossing

Taalbeschouwing: woordenschat bij de tekst Alles of niets

/ 20 ___ / 10

1 De of het? Vul het bepaald lidwoord in de tekst in. Als je twijfelt, kun je in je woordenboek het genus van het vetjes gedrukte woord opzoeken.

filmden het hele proces. De insecten verspreidden zich snel over het wateroppervlak en vormden een cirkelvormig ‘vlot’. Dat deden ze door zich vast te klampen aan elkaars poten of voelsprieten. Het patroon leek op de vezels van waterdicht textiel. Het is niet zo dat de onderste mieren zich opofferen voor de bovenste. Tussen de dieren zitten luchtbellen gevangen, waardoor ze kunnen ademen. En doordat de ruwe huid lucht kan vasthouden, worden ze zelfs nauwelijks nat. De vlotten zijn bijzonder sterk: het bleek haast onmogelijk om ze onder te duwen. Volgens de metingen heeft greep van de groep mieren een kracht die gemiddeld vierhonderd keer groter is dan hun lichaamsgewicht. Dat is vergelijkbaar met een mens die zes olifanten van een gebouw zou laten hangen. het de De onderzoekers hopen dat nieuwe inzicht in vorming van de levende vlotten kan de bijdragen tot ontwikkeling van nieuwe waterdichte materialen en zelfdichtende boten, en kan helpen om de samenwerking tussen robots te verbeteren. Op lange termijn valt zelfs te denken aan vlotten die zichzelf in elkaar kunnen zetten. De Standaard, donderdag 28 april 2011.

6 Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 259

259 18/08/16 15:07

___ / 10

2 Woordrooster Vul het woordrooster in met een woord uit de kenniskoffer. IJ = één vakje a extra b verlangend, echt willend

c somber, niet vrolijk stemmend

d papieren zakdoekje

e opscheppen, snoeven f gracht om een stad g winkel in Nederland waar drugs verkocht worden h rusteloos heen en weer lopen i bang zijn voor (fig.)

S S

beteuterd Verticaal: verbaasd, maar ook teleurgesteld:

260

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 260

18/08/16 15:07

naam:

klas:

nr.:

datum:

DEEL 1 – Taak 2 Taalbeschouwing: woordenschat bij de tekst Voor ik doodga

/ 15 ___ / 10

1 Vul aan met een passend woord uit de kenniskoffer.

a De botoxbehandeling zorgt ervoor dat alle rondom de ogen verdwijnen, maar of het gezond is, betwijfel ik. b Mijn vader heeft een groot bedrijf. Gelukkig wordt hij bijgestaan door een , want voor de facturen heeft hij zelf nauwelijks tijd. c Bij mooi weer kun je aan de kust de van de belangrijkste drie torens van Brugge zien. d Mijn broer heeft een bandje. Omdat hij het graag wil maken in de muziekwereld zoekt hij een die hem technisch en financieel kan helpen. e Is er al beslist welke club zal en welke club zal promoveren? f In een gesprek liet de directeur weten dat er al een opvolger bekend is, maar het officiële nieuws verneemt iedereen op 14 december. g De leraar de spijbelaar duchtig . Hij zal het nu wel weten! h Welke activiteiten beoefen jij ? i Acupunctuur is een ; ze behoort dus niet tot de klassieke geneeswijzen. j Als we met het werk klaar willen zijn voor de middag, zullen we (uitdr.) , anders lukt ons dat nooit. ___ / 5

2 Geef telkens een antoniem. a erg handig

↔

b algemeen voorkomend

↔

c relaxed, kalm

↔

d stoppen met iets

↔

e formeel

↔

6 Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 261

261 18/08/16 15:07

naam:

klas:

DEEL 1 – Taak 2

nr.:

datum:

Oplossing

Taalbeschouwing: woordenschat bij de tekst Voor ik doodga

/ 15 ___ / 10

1 Vul aan met een passend woord uit de kenniskoffer.

kraaienpootjes a De botoxbehandeling zorgt ervoor dat alle rondom de ogen verdwijnen,

maar of het gezond is, betwijfel ik. b Mijn vader heeft een groot bedrijf. Gelukkig wordt hij bijgestaan door een accountant , want voor de facturen heeft hij zelf nauwelijks tijd. c Bij mooi weer kun je aan de kust de silhouetten van de belangrijkste drie torens van Brugge zien. d Mijn broer heeft een bandje. Omdat hij het graag wil maken in de muziekwereld zoekt hij een producer die hem technisch en financieel kan helpen.

e Is er al beslist welke club zal degraderen en welke club zal promoveren? f In een informeel gesprek liet de directeur weten dat er al een opvolger bekend is, maar het officiële nieuws verneemt iedereen op 14 december. les g De leraar las de spijbelaar duchtig de . Hij zal het nu

wel weten! de middag h Welke activiteiten beoefen jij tussen ? geneeswijze ze behoort dus niet tot de klassieke geneeswijzen. i Acupunctuur is een alternatieve ;

j Als we met het werk klaar willen zijn voor de middag, zullen we (uitdr.) de koe bij de horens moeten vatten , anders lukt ons dat nooit.

___ / 5

2 Geef telkens een antoniem.

262

a erg handig

↔

onbeholpen

b algemeen voorkomend

↔

lokaal

c relaxed, kalm

↔

geagiteerd

d stoppen met iets

↔

van wal steken

e formeel

↔

informeel

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 262

18/08/16 15:07

naam:

klas:

nr.:

datum:

DEEL 1 – Taak 3 Taalbeschouwing: woordenschat bij Latijn is in!

/ 10

1 Latijnse woorden en uitdrukkingen in de media ___ / 5 Volg de actualiteit. Welke Latijnse woorden en uitdrukkingen hoorde je deze week op radio en tv of las je in de krant of een tijdschrift? Vul hieronder het rooster in met het woord/de uitdrukking, de betekenis, de bronverwijzing en de datum. woord /uitdrukking

betekenis

bron (gehoord op/ gelezen in …)

datum

2 Merknamen ___ / 5 Doorblader tijdschriften of reclamefolders. Knip Latijnse / Griekse merknamen uit en kleef ze netjes op een blad. Je mag ook verpakkingsmateriaal verzamelen. Schrijf hieronder wat de Latijnse/Griekse merknamen betekenen. : : : : :

6 Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 263

263 18/08/16 15:07

naam:

klas:

nr.:

datum:

DEEL 1 â&#x20AC;&#x201C; Taak 4 Reclame

/ 15 ___ / 5

1 Reclamemedia Noteer gedurende een hele dag alle reclames die je tegenkomt. Niet alleen welk product, maar ook waar en hoe laat het op dat moment is of was. Welke reclame?

Waar?

Wanneer?

a b c d e f g h i j

2 Sterren in de reclame

___ / 5

Zoek reclame waar een bekend persoon in voorkomt. Plak de advertentie op een takenblad. Beantwoord ook de vragen. a Hoe heet de persoon? b Waar ken jij die persoon van? c Voor welk product maakt hij/zij reclame? d Heeft het beroep van die persoon iets te maken met het product? Zo niet, waarom zou men die persoon dan toch gekozen hebben? e In welk medium ben je de reclame tegengekomen? (radio, tv, krant, tijdschrift, folder, internet, enz.)

264

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 264

18/08/16 15:07

3 Internetreclame Internet is nog niet zo oud, maar wel al ontdekt door mensen die willen adverteren. Op heel veel internetpaginaâ&#x20AC;&#x2122;s vind je advertenties, en in de toekomst zal dat zeker nog uitbreiden. Ga naar de homepage van een internetsite die jij leuk vindt.

___ / 5

a Vermeld hier het adres: b Waarover gaat deze site? c Voor welke producten zie je advertenties? d Hebben de producten iets met het onderwerp van de site te maken? Waarom wel of niet? e Kun je op de advertenties klikken? Zo ja, wat gebeurt er dan?

6â&#x20AC;&#x201A; Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 265

265 18/08/16 15:07

naam:

klas:

nr.:

datum:

DEEL 1 – Taak 5 Luisteren Kopij voor de leerkracht Aanpak Bij taalsterke groepen kunt u de tekst voorlezen zonder de kopjes te vermelden. De leerlingen moeten dus aandachtig luisteren om de kernwoorden en sleutelzinnen te achterhalen. Eventueel kan de tekst twee keer worden voorgelezen. Bij iets minder taalsterke groepen kan de tekst mét de tussenkopjes worden voorgelezen. 10 tips voor een gezonde levenswijze Hier volgen 10 universele aanbevelingen voor een gezonde levenswijze. 1 Eet gevarieerd Om in goede gezondheid te blijven, zijn meer dan 40 verschillende nutriënten (voedingsstoffen) noodzakelijk. Geen enkel voedingsmiddel is in staat om al die nutriënten te leveren. Het huidige aanbod van verschillende levensmiddelen (verse producten en bereide voedingsmiddelen) laat ons toe om een grote variatie aan te brengen in onze voeding. Een eerste tip is dus dat je het best gevarieerd eet. 2 Koolhydraatrijke producten zijn belangrijk Vooral koolhydraatrijke producten zijn belangrijk. De meeste mensen eten te weinig koolhydraatrijke maaltijden zoals brood, rijst, pasta, granen en aardappelen. Ongeveer de helft van de calorieën in het dieet moet afkomstig zijn van die voedingsproducten. Probeer volkorenbrood en pasta te eten om het vezelgehalte in de voeding te verhogen. 3 Eet veel fruit en groenten De meeste mensen eten te weinig fruit en groenten. Dat zijn echter de leveranciers van veel beschermende nutriënten. Probeer dagelijks ten minste vijf porties groenten en fruit te eten. Fruit en groenten zijn onmisbaar voor een gezonde levenswijze. 4 Behoud een gezond lichaamsgewicht Je gewicht is afhankelijk van tal van factoren zoals het geslacht, de grootte, de leeftijd en erfelijkheid. Overgewicht doet het risico op ziekten als kanker en hart- en vaatziekten toenemen. Opname van meer calorieën dan nodig resulteert in vetopslag in het lichaam. Fysieke activiteit doet het energieverbruik toenemen. De boodschap bij gewichtstoename is eenvoudig: wordt actiever en eet minder. Conclusie: je moet een gezond lichaamsgewicht behouden. 5 Eet gematigde porties Als je je beperkt tot gematigde porties is het gemakkelijker om alle voedingsmiddelen die je graag hebt te eten, zonder dat bepaalde geëlimineerd moeten worden. Enkele gematigde porties zijn: 100 g vlees, een stuk fruit, een halve kop ongekookte pasta of rijst, 50 ml ijs. Bereide maaltijden zijn handig om de porties te controleren; vaak vermelden ze bovendien de calorie-inhoud. Een gezonde levenswijze betekent ook dat je met mate moet eten.

266

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 266

18/08/16 15:07

6 Eet regelmatig Maaltijden overslaan, voornamelijk het ontbijt, kan resulteren in een niet gecontroleerd hongergevoel dat dikwijls resulteert in overeten. Tussendoortjes tussen de maaltijden kunnen dat hongergevoel matigen. Let er echter op dat ook tussendoortjes gematigd moeten worden en niet als vervanging van de maaltijd gebruikt worden. Vergeet ook niet die tussendoortjes mee te tellen als onderdeel van de totale calorie-opname. Ook regelmatig eten is dus belangrijk om gezond te blijven. 7 Drink voldoende vocht Gezond leven betekent ook voldoende vocht drinken. Volwassenen hebben minstens 1,5 liter vocht per dag nodig! Bij warm weer en verhoogde fysieke activiteit hebben we nog meer vocht nodig. Water is uiteraard een goede bron van vocht. Enige variatie in de dranken (fruitsappen, softdrink, thee, koffie, melk …) is zowel aangenaam als gezond. 8 Beweeg! Zoals eerder al aangehaald zal de opname van te veel calorieën in combinatie met een gebrek aan fysieke activiteit een gewichtstoename veroorzaken. Matige fysieke activiteit helpt die extra calorieën te verbranden. Bovendien is sport goed voor de bloedcirculatie en voor het algemeen welbehagen van de mens. Gebruik de trap in plaats van de lift. Maak een wandeling tijdens je lunchpauze. Je hoeft echt geen atleet te zijn om in beweging te komen! De boodschap luidt dus: beweeg voldoende. 9 Begin nu en verander geleidelijk Geleidelijke aanpassingen van je levensstijl zijn eenvoudiger haalbaar dan drastische omwentelingen. Noteer gedurende enkele dagen wat je zoal gegeten hebt. Zitten er genoeg porties fruit en groenten in je dieet? Begin met een extra portie groenten of fruit. Zijn je lievelingsvoedingsmiddelen rijk aan vet? Elimineer ze dan niet uit je dieet, maar beperk de porties of kies alternatieven met een lager vetgehalte. Of begin met de trappen te nemen op het werk. We kunnen dus stellen dat je geleidelijk aan veranderingen moet inlassen. Te drastische maatregen zijn nooit goed. 10 Onthoud dat er geen ‘goede’ of ‘slechte’ voedingsmiddelen zijn Er bestaan geen ‘goede’ of ‘slechte’ voedingsmiddelen, er bestaan enkel slechte voedingsgewoonten. Heb geen schuldgevoelens bij het eten van je lievelingsvoedingsmiddelen, maar probeer in gematigde porties te eten. Streef naar een evenwichtige en gevarieerde voeding. ‘Slecht’ bestaat dus niet: onthoud dat ‘met mate’ belangrijk is. Te veel of te weinig is nooit goed.

6 Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 267

267 18/08/16 15:07

naam:

klas:

nr.:

datum:

DEEL 1 â&#x20AC;&#x201C; Taak 5 Luisteren 10 tips voor een gezonde levenswijze Schrijf hieronder de tien tips voor een gezonde levenswijze die je hoorde. Noteer alles in goedgebouwde zinnen. Verzorg je zinsbouw en je spelling. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

268

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 268

18/08/16 15:07

naam:

klas:

nr.:

datum:

DEEL 1 – Taak 6 Extra taak lezen – Tussenkopjes en signaalwoorden

/ 15

Lees de tekst volgens de passende strategie. Voer daarna de opdrachten uit. Een kikker die zich tijdens zijn winterslaap als een ijslolly laat invriezen? Een vis met een lampje op z’n kop? Een gans die op 9 kilometer hoogte zonder zuurstofmasker kan? Dat zijn maar enkele van de vele survivalspecialisten die je in deze Naturalistentoonstelling tegen het lijf loopt. Via foto’s, filmpjes en heel veel interactieve spelletjes en experimenten ontdek je wat extreme natuur is en hoe sommige planten en dieren in de meest barre omstandigheden overleven. Wapiti geeft je alvast een voorsmaakje! 1

Vrieskou of extreme hitte, de droogte van de woestijn, de ijle lucht van het hooggebergte of de totale duisternis van een grot: het zijn omstandigheden waarin een mens zonder hulpmiddelen niet kan overleven! Elk levend wezen heeft licht, lucht en water nodig. Is daar te veel of te weinig van, dan spreken we van extreme omstandigheden.

De koudste plek op Aarde vind je op Antarctica. De temperatuur zakt er soms tot – 89 ˚C!

In die extreme kou moeten dieren zich aanpassen, ( A ) ze niet doodvriezen. Om in het ijskoude water van Antarctica te overleven, hebben sommige vissen zelfs antivriesmiddel in hun bloed! De Noord–Amerikaanse boskikker laat zich dan weer gewoon invriezen. Tijdens zijn winterslaap bestaat hij voor 2/3 uit ijs, zonder vorstschade op te lopen! Veel dieren hebben een dikke vacht die hen tegen de vrieskou beschermt. De haren houden een isolerende laag lucht vast, zodat hun lichaam niet afkoelt. Wist je dat het kippenvel dat je soms krijgt een oeroude reflex van je lichaam is? Je haren gaan rechtop staan en je ‘vacht’ doet zijn best om lucht vast te houden. Maar omdat je zo weinig haar hebt, werkt kleding natuurlijk beter! 3

( B ) je het warm krijgt, ga je zweten. Dat is heel normaal! Door te zweten koelt je lichaam af. Dieren met een vacht of veren kunnen niet zweten; ze hebben dus een andere oplossing nodig. De struisvogel gebruikt zijn snavel als airco: door de luchtstroom verdampt het vocht in zijn mondholte. Dat heeft hetzelfde effect als zweten. Hij hijgt dus niet omdat hij buiten adem is! Andere dieren, zoals de Arabische oryx (een soort antilope) en de Californische woestijnschildpad, kunnen hun lichaamstemperatuur tot wel 45 ˚C laten stijgen. Door net zo warm te worden als hun omgeving hebben ze minder last van de hitte!

6 Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 269

269 18/08/16 15:07

Als je veel zweet, moet je veel drinken om het vochtgehalte van je lichaam op peil te houden. Maar wat als er geen water is? Woestijnen zijn de droogste plekken op aarde. De planten en dieren die er leven, zijn goed aangepast. Door zuinig om te springen met het vocht in zijn lichaam kan de kameel wel twee weken zonder water. Daarna drinkt hij 200 liter water in 3 minuten! Het water wordt meteen in de bloedbaan opgenomen, zodat het beschikbaar is voor de uitgedroogde weefsels. Waarvoor dienen de bulten? Niet om water in op te slaan! In de bulten zit een voorraad vet waarop de kameel teert als hij het lange tijd zonder voedsel moet stellen. Cactussen zijn typische woestijnplanten. De saguarocactus slaat in zijn vlezige stam water op waarmee hij droge periodes doorstaat. Als zijn voorraad pas is aangevuld, bestaat hij voor 90 % uit water. Met een lengte van 9 tot 17 meter weegt hij wel 5000 kilo!

In de woestijn kan de temperatuur van het zand oplopen tot bijna 80 ˚C! Om zich er niet aan te branden, passen woestijndieren allerlei trucjes toe. De dwergpofadder raakt bij het kronkelen met slechts twee kleine stukjes van zijn lichaam het zand. De woestijnhagedis voert een dansje uit. Eerst heft hij zijn linkervoorpoot en rechterachterpoot op om die te laten afkoelen. ( C ) zijn de twee andere poten aan de beurt. Wordt de grond hem toch te heet onder de voeten, dan duikt hij onder het zand en ‘zwemt’ naar beneden, waar het wat koeler is. De zonzwartlijfkever en de woestijnmier rennen met een snelheid van 1 meter per seconde over het hete zand, waarbij hun pootjes amper de grond raken!

In grotten en in de diepzee is het altijd donker. De diepste grot ter wereld is 2 km diep en ligt in Georgië. ( D ) de diepste plek onder water te bereiken, moet je 11 km afdalen! Dieren die in het duister leven, vertrouwen op andere zintuigen dan hun ogen. Een goed voorbeeld daarvan is het verfijnde gehoor van vleermuizen. Ze luisteren naar de echo van geluiden die ze zelf maken. Zo vinden ze hun weg in het donker en vangen ze informatie over hun prooien op.

( E ) een chemische reactie kunnen vissen die op grote diepte leven zélf licht maken. Het vrouwtje van de hengelvis bijvoorbeeld heeft op haar kop een soort hengel met lichtgevend ‘aas’. Daarmee lokt ze niet alleen prooien maar ook mannetjes. 8

In het hooggebergte zit er veel minder zuurstof in de lucht. Boven op de Mount Everest, 8850 meter hoog, bevat de lucht slechts 1/3 van de hoeveelheid zuurstof op zeeniveau! Om de hoogste bergen te beklimmen nemen alpinisten dan ook zuurstofflessen mee. Maar hoe overleeft de Indische gans zijn jaarlijkse trek over het Himalayagebergte zonder zuurstofmasker? Het geheim zit ’m in de speciale rode bloedcellen die makkelijker zuurstof opnemen dan die van andere dieren. Ook voor de jak, een rund dat in de Himalaya leeft, vormt de ijle lucht geen probleem. Zijn longen zijn immers twee keer zo groot als die van andere runderen. Bovendien is zijn luchtpijp extra breed en soepel. Telkens als hij inademt, krijgt hij dus heel veel lucht binnen! www.wapiti.be

270

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 270

18/08/16 15:07

Opdracht 1 ___ / 5 Beantwoord de vragen. Indien je moet aangeven of de stelling juist of fout is, moet je je antwoord bewijzen met een gegeven uit de tekst. a Wat wordt in de tekst precies bedoeld met ‘extreme’ omstandigheden? b Hoe komt het dat dieren door hun vacht beter beschermd worden dan mensen? c Als een struisvogel hijgt met zijn snavel open, komt dat doordat hij veel gelopen heeft en buiten adem is. Juist of fout? Bewijs! d Omdat woestijnen de droogste plekken op aarde zijn, leven er ook geen planten en dieren. Juist of fout? Bewijs! e Mens en dier kunnen in het Himalayagebergte niet overleven zonder hulp van extra zuurstof. Juist of fout? Bewijs! Opdracht 2 ___ / 5 Je leerde al over signaalwoorden. In de tekst zijn op een aantal plaatsen signaalwoorden weggelaten en werden letters in de plaats gezet. Schrijf hieronder bij die letters een signaalwoord dat past in de tekst. A D B E C

6 Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 271

271 18/08/16 15:07

Opdracht 3 ___ / 5 Verklaar de vetgedrukte woorden in de tekst. Gebruik daarvoor de passende strategie: lees de context aandachtig en kijk naar de woordbouw. Pas indien het nodig blijkt, gebruik je een (online) woordenboek. a extreem / extreme: b antivriesmiddel: c het effect: d alpinisten: e ijle lucht: Opdracht 4 Zet de volgende tussenkopjes op de passende plaats in de tekst. Let op: er staan twee overbodige, niet passende kopjes tussen de mogelijkheden: Airco – Pikkedonker – Dorst! – IJle lucht – Hoge bergen – Wat is extreem? – Woestijnzand – Licht in de duisternis – Hot hot hot! – Antivries

272

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 272

18/08/16 15:07

naam:

klas:

DEEL 1 – Taak 6

nr.:

datum:

Oplossing

Extra taak lezen – Tussenkopjes en signaalwoorden

/ 15

Opdracht 1 ___ / 5 Beantwoord de vragen. Indien je moet aangeven of de stelling juist of fout is, moet je je antwoord bewijzen met een gegeven uit de tekst. a Wat wordt in de tekst precies bedoeld met ‘extreme’ omstandigheden? Elk levend wezen heeft licht, lucht en water nodig. Is daar te veel of te weinig van, dan spreken we van extreme omstandigheden. b Hoe komt het dat dieren door hun vacht beter beschermd worden dan mensen? Omdat er bij dieren veel meer haartjes op de vacht staan, die een isolerende luchtlaag kunnen vormen. c Als een struisvogel hijgt met zijn snavel open, komt dat doordat hij veel gelopen heeft en buiten adem is. Juist of fout? Bewijs! Fout. De struisvogel gebruikt zijn snavel als airco: door de luchtstroom verdampt het vocht in zijn mondholte. Dat heeft hetzelfde effect als zweten. Hij hijgt dus niet omdat hij buiten adem is! d Omdat woestijnen de droogste plekken op aarde zijn, leven er ook geen planten en dieren. Juist of fout? Bewijs! Fout. De planten en dieren die er leven, zijn goed aangepast. e Mens en dier kunnen in het Himalayagebergte niet overleven zonder hulp van extra zuurstof. Juist of fout? Bewijs! Fout. Een mens heeft extra zuurstof nodig, maar de Indische gans bv. heeft speciale rode bloedcellen die gemakkelijker zuurstof opnemen in vergelijking met andere dieren. Opdracht 2 ___ / 5 Je leerde al over signaalwoorden. In de tekst zijn op een aantal plaatsen signaalwoorden weggelaten en werden letters in de plaats gezet. Schrijf hieronder bij die letters een signaalwoord dat past in de tekst. zodat A

Daarna C

Als B

Om D

Met behulp van E

Opdracht 4 1 Wat is extreem? – 2 Antivries – 3 Airco – 4 Dorst! – 5 Hot hot hot! – 6 Pikkedonker – 7 Licht in de duisternis – 8 IJle lucht

6 Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 273

273 18/08/16 15:07

naam:

klas:

nr.:

datum:

DEEL 1 – Taak 7 Zinsdelen – Woordsoorten

/ 10

Lees de tekst en beantwoord daarna de vragen. Sam weet zeker dat haar ouders niks om haar geven. En waarom zouden ze ook? Ze is niet extra mooi, slim of grappig en ze weet nooit hoe ze moet doen tegen andere kinderen. Ze is alleen goed in gekke dingen: bergbeklimmen, ruzie maken, onweer voorspellen, wonden verbinden. Dat moet maar eens veranderen. Helemaal alleen gaat Sam naar Italië om te helpen in het hotel van haar tante. Daar is net een fotoshoot met twee Nederlandse kinderen aan de gang. Raf is een arrogant fotomodel van vijftien. Zijn zusje Larissa blijkt een wonderlijk meisje van tien dat altijd vrolijk is. Recht voor het hotel ontploft een auto. In het land van de maffia gaat Sam samen met Raf en Larissa op zoek naar de dader. Ze reizen naar het hooggebergte helemaal in het noorden van Italië, naar ravijnen, eeuwige sneeuw en verraad. Zou Sam misschien toch meer kunnen dan ze denkt? www.annawoltz.nl 1 Benoem het onderstreepte zinsdeel. a Sam weet zeker dat haar ouders niks om haar geven.

b Raf is een arrogant fotomodel van vijftien.

c Recht voor het hotel ontploft een auto.

2 Markeer het onderwerp. Daar is net een fotoshoot met twee Nederlandse kinderen aan de gang. 3 Schrijf een zin uit de tekst over en markeer daarin het wwg in geel en het nwg in groen. 4 Markeer in deze zin ALLE zelfstandige naamwoorden. Helemaal alleen gaat Sam naar Italië om te helpen in het hotel van haar tante. 5 Herschrijf die zin nu en voeg TWEE bijvoeglijke naamwoorden toe.

274

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 274

18/08/16 15:07

naam:

DEEL 1 – Taak 7

klas:

nr.:

datum:

Oplossing

Zinsdelen – Woordsoorten

/ 10

b Raf is een arrogant fotomodel van vijftien.

ndgez

c Recht voor het hotel ontploft een auto.

bep.

2 Markeer het onderwerp. Daar is net een fotoshoot met twee Nederlandse kinderen aan de gang. 3 Schrijf een zin uit de tekst over en markeer daarin het wwg in geel en het nwg in groen. Persoonlijk antwoord.

4 Markeer in deze zin ALLE zelfstandige naamwoorden. Helemaal alleen gaat Sam naar Italië om te helpen in het hotel van haar tante. 5 Herschrijf die zin nu en voeg TWEE bijvoeglijke naamwoorden toe. Persoonlijk antwoord.

6 EXTRA MATERIAAL

Focus2_HDL_LWB.indb 275

275 18/08/16 15:07

naam:

klas:

nr.:

datum:

DEEL 1 – Taak 8 Werkwoorden

/ 30

1 Noteer de stam van het werkwoord. Zoek het onderwerp in de zin. Vul daarna het werkwoord correct in. a Pa vanmorgen een zware kast in de bestelwagen. inf = laden stam = o = b Hij dat we iets gestolen hadden. inf = vermoeden stam = o = c maar snel je excuses aan! inf = aanbieden stam = o = d je dit een moeilijke taak? inf = vinden stam = o = e Hij luid toen ik dat vertelde. inf = lachen stam = o = f Mijn vriend nu nog maar zelden in de lessen. inf = antwoorden stam = o = g je ma dat ook? inf = vinden stam = o = h Ik die drukke weg het liefst. inf = vermijden stam = o = i Gisteren die tuinier de struiken. inf = verplanten stam = o = j De wandelaars daarnet eventjes uit op die bank. inf = rusten

stam =

o =

2 Vul de passende vorm van het werkwoord in. a Die boom is . omwaaien b Ze heeft haar geld . verspillen c De leerkrachten hebben al drie keer . vergaderen d De dieven hebben dat dure kunstwerk . bemachtigen e Dat sleuteltje is niet meer bruikbaar. verroesten f Wat een mooi straat! verlichten g Die jongen ooit nog in de gevangenis! belanden h Ma daarjuist de groenten op het aanrecht. snijden i je daar nu niet te veel aandacht aan? besteden j Onze leraars vroeger nooit tegenspraak! dulden

276

___ / 20

___ / 10

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 276

18/08/16 15:07

naam:

DEEL 1 – Taak 8

klas:

nr.:

datum:

Oplossing

Werkwoorden

/ 30

1 Noteer de stam van het werkwoord. Zoek het onderwerp in de zin. Vul daarna het werkwoord correct in. laadde a Pa vanmorgen een zware kast in de bestelwagen. laad Pa inf = laden stam = o = vermoedde b Hij dat we iets gestolen hadden. vermoed Hij inf = vermoeden stam = o = Bied c maar snel je excuses aan! bied aan geen O inf = aanbieden stam = o = Vond d je dit een moeilijke taak? vind je inf = vinden stam = o = lachte e Hij luid toen ik dat vertelde. lach Hij inf = lachen stam = o = antwoordt f Mijn vriend nu nog maar zelden in de lessen. antwoord Mijn vriend inf = antwoorden stam = o = Vindt g je ma dat ook? vind je ma inf = vinden stam = o = vermijd h Ik die drukke weg het liefst. vermijd Ik inf = vermijden stam = o = verplantte i Gisteren die tuinier de struiken. verplant die tuinier inf = verplanten stam = o = rustten j De wandelaars daarnet eventjes uit op die bank. inf = rusten

rust stam =

De wandelaars o =

2 Vul de passende vorm van het werkwoord in. omgewaaid a Die boom is . omwaaien verspild b Ze heeft haar geld . verspillen vergaderd c De leerkrachten hebben al drie keer . vergaderen bemachtigd d De dieven hebben dat dure kunstwerk . bemachtigen verroeste e Dat sleuteltje is niet meer bruikbaar. verroesten verlichte f Wat een mooi straat! verlichten belandt g Die jongen ooit nog in de gevangenis! belanden sneed h Ma daarjuist de groenten op het aanrecht. snijden Besteed i je daar nu niet te veel aandacht aan? besteden duldden j Onze leraars vroeger nooit tegenspraak!

___ / 20

___ / 10

dulden

6 Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 277

277 18/08/16 15:07

naam:

klas:

nr.:

datum:

DEEL 1 – Taak 9 Woordtekens

/ 35

1 Schrijf alle woorden correct over en plaats een woordteken waar het moet. a vanille ijs

Hou jij van ?

b Sint Truiden

Ligt in Limburg?

c officieel

Het is nu : we krijgen een nieuwe directeur.

d T shirt

Waar heb je dat gekocht?

e elektricien

Is dat een goeie ?

f knieen

Hij riep: ‘Hoger die !’

g Italie

We gaan naar deze zomer.

___ / 25

h ideeen Tijdens de leerlingenraad kwamen de tweedeklassers met enkel leuke op de proppen.

278

i bio energie

Werkt die elektriciteitscentrale op ?

j 12 delig

Veel mensen hebben een servies.

k poezie

Hou jij van ?

l privé domein

Dit is : wegwezen!

m co ouderschap

Na de scheiding kozen ze voor .

n dieet

Ik moet dringend op : mijn BMI gaat richting 27 …

o petroleum

Een vat kost minder dan vorig jaar.

p NV A er

Onze nieuwe burgemeester is een .

q baby tje

Dat heeft een gezonde blos.

r X stralen

Röntgenstralen worden ook wel genoemd.

s opticien

Naar welke ga jij?

t duel

De finale van het WK wordt zeker een prachtig .

u vice premier

Wie zijn de in deze regering?

v sms je

Stuur me straks een !

w 60 plusser

Veel zijn actief als vrijwilligers.

x draaiing

We leerden in de wiskundeles over .

y patient

Wie is de volgende ?

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 278

18/08/16 15:07

2 Plaats deze woorden in het meervoud en gebruik ze in een zin van ten minste zeven woorden. ___ / 5 a paraplu b baby c horloge d Audi e theorie ___ / 5

3 Schrijf de vetgedrukte woorden zo kort mogelijk. a De iPad van Alex was zoekgeraakt.

b Het sneeuwt nu al dagenlang.

c Zo een goede mop heb ik zelden gehoord.

d De fiets van tante werd gisteren gestolen.

e Een kleine pony ziet er liever uit dan een grotere.

6â&#x20AC;&#x201A; Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 279

279 18/08/16 15:07

naam:

DEEL 1 – Taak 9

klas:

nr.:

datum:

Oplossing

Woordtekens

/ 35

1 Schrijf alle woorden correct over en plaats een woordteken waar het moet. a vanille ijs

Hou jij van vanille-ijs ?

b Sint Truiden

Ligt Sint-Truiden in Limburg?

c officieel

Het is nu officieel : we krijgen een nieuwe directeur.

d T shirt

Waar heb je dat T-shirt gekocht?

e elektricien

Is dat een goeie elektricien ?

f knieen

Hij riep: ‘Hoger die knieën !’

g Italie

We gaan naar Italië deze zomer.

___ / 25

h ideeen Tijdens de leerlingenraad kwamen de tweedeklassers met enkel ideeën leuke op de proppen.

280

i bio energie

Werkt die elektriciteitscentrale op bio-energie ?

j 12 delig

Veel mensen hebben een 12-delig servies.

k poezie

Hou jij van poëzie ?

l privé domein

Dit is privédomein : wegwezen!

m co ouderschap

Na de scheiding kozen ze voor co-ouderschap .

n dieet

Ik moet dringend op dieet : mijn BMI gaat richting 27 …

o petroleum

petroleum Een vat kost minder dan vorig jaar.

p NV A er

NV-A’er Onze nieuwe burgemeester is een .

q baby tje

baby’tje Dat heeft een gezonde blos.

r X stralen

X-stralen Röntgenstralen worden ook wel genoemd.

s opticien

opticien Naar welke ga jij?

t duel

duel De finale van het WK wordt zeker een prachtig .

u vice premier

vicepremiers Wie zijn de in deze regering?

v sms je

sms’je Stuur me straks een !

w 60 plusser

60-plussers Veel zijn actief als vrijwilligers.

x draaiing

draaiingen We leerden in de wiskundeles over .

y patient

patiënt Wie is de volgende ?

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 280

18/08/16 15:07

2 Plaats deze woorden in het meervoud en gebruik ze in een zin van ten minste zeven woorden. ___ / 5 a paraplu paraplu’s - Persoonlijk antwoord. b baby baby’s - Persoonlijk antwoord. c horloge horloges - Persoonlijk antwoord. d Audi Audi’s - Persoonlijk antwoord. e theorie theorieën - Persoonlijk antwoord. ___ / 5

3 Schrijf de vetgedrukte woorden zo kort mogelijk. a De iPad van Alex was zoekgeraakt.

Alex’ iPad

b Het sneeuwt nu al dagenlang.

’t Sneeuwt.

c Zo een goede mop heb ik zelden gehoord.

Zo’n

d De fiets van tante werd gisteren gestolen.

Tantes fiets

e Een kleine pony ziet er liever uit dan een grotere.

Een pony’tje

6 Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 281

281 18/08/16 15:07

naam:

klas:

nr.:

datum:

DEEL 1 – Taak 10 Meervoud van zelfstandige naamwoorden

/ 30

Geef het meervoud van de zelfstandige naamwoorden.

282

1 douche

Vanmorgen werden in de drugs gevonden.

2 bureau

De moeten allemaal opgeruimd worden.

3 alinea

Hoeveel tel je in deze tekst?

4 tracé

Tijdens het mountainbiketreffen konden we verschillende kiezen.

5 monnik

Hebben die dit land drooggelegd tijdens de middeleeuwen?

6 premie

We kregen gelukkig enkele voor onze verbouwing.

7 bacterie

Veel zijn bestand tegen antibiotica.

8 amfibie

Noem eens drie op!

9 datum

Kun je een paar noemen waarop het past?

10 luiwammes

Wat een bende , zeg!

11 krokus

De bloeien vroeg dit jaar.

12 knie

De rokjes kwamen tot ver boven de .

13 havik

zijn schuwe vogels.

14 begrafenis

Deze week zijn er vier in de kerk.

15 raket

Hebben de Noord-Koreanen ook kern ?

16 baby

De huilden onophoudelijk.

17 kalf

Hoeveel staan er in die stal?

18 museum

De zijn gesloten op Pinkstermaanddag.

19 kopie

Haal eens de op in het rotariaat.

20 fuif

zijn verboden in ons cultureel centrum.

21 kudde

De herders dwaalden door de bergen met hun .

22 café

Vroeger waren er meer dan nu.

23 zee

We moeten de van Europa kennen voor het examen.

24 sigaret

Reclame voor is al een hele tijd verboden.

25 trofee

Heeft jouw favoriete voetbalclub al veel in de kast staan?

26 dommerik

Ik vind die kerels maar .

27 trompet

Hoeveel telt dat orkest eigenlijk?

28 kiwi

Breng je ook wat mee van de supermarkt?

29 harmonie

In onze gemeente zijn er twee .

30 parade

Tijdens het carnavalweekend kijken we elke dag naar enkele .

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 282

18/08/16 15:07

naam:

DEEL 1 – Taak 10

klas:

nr.:

datum:

Oplossing

Meervoud van zelfstandige naamwoorden

/ 30

Geef het meervoud van de zelfstandige naamwoorden. 1 douche

douches Vanmorgen werden in de drugs gevonden.

2 bureau

De bureaus moeten allemaal opgeruimd worden.

3 alinea

s Hoeveel alinea’ tel je in deze tekst?

4 tracé

Tijdens het mountainbiketreffen konden we verschillende tracés kiezen.

5 monnik

monniken Hebben die dit land drooggelegd tijdens de middeleeuwen?

6 premie

premies We kregen gelukkig enkele voor onze verbouwing.

7 bacterie

bacteriën Veel zijn bestand tegen antibiotica.

8 amfibie

Noem eens drie amfibieën op!

9 datum

datums/data Kun je een paar noemen waarop het past?

10 luiwammes

luiwammesen Wat een bende , zeg!

11 krokus

krokussen De bloeien vroeg dit jaar.

12 knie

knieën De rokjes kwamen tot ver boven de .

13 havik

Haviken zijn schuwe vogels.

14 begrafenis

begrafenissen in de kerk. Deze week zijn er vier

15 raket

raketten Hebben de Noord-Koreanen ook kern ?

16 baby

baby’s De huilden onophoudelijk.

17 kalf

kalveren Hoeveel staan er in die stal?

18 museum

museums/musea De zijn gesloten op Pinkstermaanddag.

19 kopie

kopieën Haal eens de op in het rotariaat.

20 fuif

Fuiven zijn verboden in ons cultureel centrum.

21 kudde

kuddes De herders dwaalden door de bergen met hun .

22 café

cafés Vroeger waren er meer dan nu.

23 zee

zeeën We moeten de van Europa kennen voor het examen.

24 sigaret

sigaretten Reclame voor is al een hele tijd verboden.

25 trofee

trofeeën Heeft jouw favoriete voetbalclub al veel in de kast staan?

26 dommerik

dommeriken Ik vind die kerels maar .

27 trompet

trompetten Hoeveel telt dat orkest eigenlijk?

28 kiwi

kiwi’s Breng je ook wat mee van de supermarkt?

29 harmonie

In onze gemeente zijn er twee harmonieën .

30 parade

parades Tijdens het carnavalweekend kijken we elke dag naar enkele .

6 Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 283

283 18/08/16 15:07

naam:

klas:

nr.:

datum:

DEEL 1 – Taak 11 Leestekens Plaats HEEL DUIDELIJK alle nodige leestekens.

/ 10 (-1 punt per fout)

1 Weet jij wel hoe lastig zo’n F1-wedstrijd kan zijn 2 Eva houdt niet van mosselen ze vindt het maar vieze beesten 3 Mevrouw waar gaat u naartoe 4 Ik speel niet mee want mijn voet doet te veel pijn 5 Het is best mogelijk maar ik denk het niet 6 Wat een onzin 7 Veel jongeren zijn onzeker dus dragen ze allemaal dezelfde kleren jeans baseballpet en sportschoenen 8 Wat vind jij daarvan 9 Gaat u daar maar zitten meneer 10 Nadat hij gegeten had ging hij slapen 11 Caesar kwam zag en overwon 12 Ik eet graag spaghetti lasagne raviola pizza 13 De sterspeler van FC Barcelona jubelde ‘We hebben de beker’

284

Handleiding bij Focus 2 LWB

Focus2_HDL_LWB.indb 284

18/08/16 15:07

naam:

DEEL 1 – Taak 11

klas:

nr.:

datum:

Oplossing

Leestekens Plaats HEEL DUIDELIJK alle nodige leestekens.

/ 10 (-1 punt per fout)

1 Weet jij wel hoe lastig zo’n F1-wedstrijd kan zijn? 2 Eva houdt niet van mosselen: ze vindt het maar vieze beesten. 3 Mevrouw, waar gaat u naartoe? 4 Ik speel niet mee, want mijn voet doet te veel pijn. 5 Het is best mogelijk, maar ik denk het niet. 6 Wat een onzin! 7 Veel jongeren zijn onzeker, dus dragen ze allemaal dezelfde kleren: jeans, baseballpet en sportschoenen. 8 Wat vind jij daarvan? 9 Gaat u daar maar zitten, meneer. 10 Nadat hij gegeten had, ging hij slapen. 11 Caesar kwam, zag en overwon. 12 Ik eet graag spaghetti, lasagne, ravioli, pizza … 13 De sterspeler van FC Barcelona jubelde: ‘We hebben de beker!‘

6 Extra materiaal

Focus2_HDL_LWB.indb 285

285 18/08/16 15:07