6.3 Huistaken – aanvullende opdrachten voor inoefening Op de volgende pagina’s bieden we een waaier van opdrachten aan die geschikt zijn als (huis)taak of aanvullende opdracht over een deeltje van de leerstof.
Opdrachten – taken bij deel 1
256
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 256
02/09/16 14:24
naam:
klas:
nr.:
datum:
DEEL 1 – Taak 1 Taalbeschouwing: woordenschat bij de tekst Alles of niets
/ 20 ___ / 10
1 De of het? Vul het bepaald lidwoord in de tekst in. Als je twijfelt, kun je in je woordenboek het genus van het vetjes gedrukte woord opzoeken.
Vuurmieren zijn vooral bekend om hun pijnlijke beet en hun overlevingsdrang. Ze weerstaan branden, pesticiden en overstromingen. De insecten komen oorspronkelijk uit Zuid–Amerika, waar ze onder meer in het Braziliaanse regenwoud leven. Om met de plotse stortvloeden om te kunnen, hebben ze een interessante overlevingsstrategie ontwikkeld. Door zich massaal aan elkaar vast te klampen, vormen ze een levend vlot. vlot kan maandenlang blijven ronddrijven en uit meer dan honderdduizend mieren bestaan. team van Nathan Mlot van het Georgia Institute of Technology in Atlanta heeft dat voor het eerst uitgebreid onderzocht. De onderzoekers strooiden groepen van vijfhonderd tot achtduizend vuurmieren in watertanks en filmden hele proces. De insecten verspreidden zich snel over wateroppervlak en vormden een cirkelvormig ‘vlot’. Dat deden ze door zich vast te klampen aan elkaars poten of voelsprieten. patroon leek op de vezels van waterdicht textiel. Het is niet zo dat de onderste mieren zich opofferen voor de bovenste. Tussen de dieren zitten luchtbellen gevangen, waardoor ze kunnen ademen. En doordat ruwe huid lucht kan vasthouden, worden ze zelfs nauwelijks nat. De vlotten zijn bijzonder sterk: het bleek haast onmogelijk om ze onder te duwen. Volgens metingen heeft greep van de groep mieren een kracht die gemiddeld vierhonderd keer groter is dan hun lichaamsgewicht. Dat is vergelijkbaar met een mens die zes olifanten van een gebouw zou laten hangen. De onderzoekers hopen dat nieuwe inzicht in vorming van de levende vlotten kan bijdragen tot ontwikkeling van nieuwe waterdichte materialen en zelfdichtende boten, en kan helpen om de samenwerking tussen robots te verbeteren. Op lange termijn valt zelfs te denken aan vlotten die zichzelf in elkaar kunnen zetten. De Standaard, donderdag 28 april 2011.
6 Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 257
257 02/09/16 14:24
2 Woordrooster
___ / 10
Vul het woordrooster in met een woord uit de kenniskoffer. IJ = één vakje a extra b verlangend, echt willend c somber, niet vrolijk stemmend d papieren zakdoekje e opscheppen, snoeven f gracht om een stad g winkel in Nederland waar drugs verkocht worden h rusteloos heen en weer lopen i bang zijn voor (fig.) Verticaal: verbaasd, maar ook teleurgesteld:
258
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 258
02/09/16 14:24
naam:
DEEL 1 – Taak 1
klas:
nr.:
datum:
Oplossing
Taalbeschouwing: woordenschat bij de tekst Alles of niets
/ 20 ___ / 10
1 De of het? Vul het bepaald lidwoord in de tekst in. Als je twijfelt, kun je in je woordenboek het genus van het vetjes gedrukte woord opzoeken.
Vuurmieren zijn vooral bekend om hun pijnlijke beet en hun overlevingsdrang. Ze weerstaan branden, pesticiden en overstromingen. De insecten komen oorspronkelijk uit Zuid–Amerika, waar ze onder meer in het Braziliaanse regenwoud leven. Om met de plotse stortvloeden om te kunnen, hebben ze een interessante overlevingsstrategie ontwikkeld. Door zich massaal aan elkaar vast te klampen, vormen ze een levend vlot. Het vlot kan maandenlang blijven ronddrijven en uit meer dan honderdduizend mieren Het bestaan. team van Nathan Mlot van het Georgia Institute of Technology in Atlanta heeft dat voor het eerst uitgebreid onderzocht. De onderzoekers strooiden groepen van vijfhonderd tot achtduizend vuurmieren in watertanks en
filmden het hele proces. De insecten verspreidden zich snel over het wateroppervlak en vormden een cirkelvormig ‘vlot’. Dat deden ze door zich vast te klampen aan elkaars poten of voelsprieten. Het patroon leek op de vezels van waterdicht textiel. Het is niet zo dat de onderste mieren zich opofferen voor de bovenste. Tussen de dieren zitten luchtbellen gevangen, waardoor ze kunnen ademen. En doordat de ruwe huid lucht kan vasthouden, worden ze zelfs nauwelijks nat. De vlotten zijn bijzonder sterk: het bleek haast onmogelijk om ze onder te duwen. Volgens de metingen heeft greep van de groep mieren een kracht die gemiddeld vierhonderd keer groter is dan hun lichaamsgewicht. Dat is vergelijkbaar met een mens die zes olifanten van een gebouw zou laten hangen. het de De onderzoekers hopen dat nieuwe inzicht in vorming van de levende vlotten kan de bijdragen tot ontwikkeling van nieuwe waterdichte materialen en zelfdichtende boten, en kan helpen om de samenwerking tussen robots te verbeteren. Op lange termijn valt zelfs te denken aan vlotten die zichzelf in elkaar kunnen zetten. De Standaard, donderdag 28 april 2011.
6 Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 259
259 02/09/16 14:24
___ / 10
2 Woordrooster Vul het woordrooster in met een woord uit de kenniskoffer. IJ = één vakje a extra b verlangend, echt willend
B
O
N
U
G
R
E
T
I
G
E
L
O
O
F
F
E
N
H
O
P
N
Z
E
c somber, niet vrolijk stemmend
T
R
O
O
S
T
d papieren zakdoekje
T
I
S
S
U
E
B
L
U
V
E
S
T
C
O
F
F
E
E
S
IJ
S
B
E
R
E
N
E
R
U
G
D
E
I
e opscheppen, snoeven f gracht om een stad g winkel in Nederland waar drugs verkocht worden h rusteloos heen en weer lopen i bang zijn voor (fig.)
T
S S
N
beteuterd Verticaal: verbaasd, maar ook teleurgesteld:
260
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 260
02/09/16 14:24
naam:
klas:
nr.:
datum:
DEEL 1 – Taak 2 Taalbeschouwing: woordenschat bij de tekst Voor ik doodga
/ 15 ___ / 10
1 Vul aan met een passend woord uit de kenniskoffer.
a De botoxbehandeling zorgt ervoor dat alle rondom de ogen verdwijnen, maar of het gezond is, betwijfel ik. b Mijn vader heeft een groot bedrijf. Gelukkig wordt hij bijgestaan door een , want voor de facturen heeft hij zelf nauwelijks tijd. c Bij mooi weer kun je aan de kust de van de belangrijkste drie torens van Brugge zien. d Mijn broer heeft een bandje. Omdat hij het graag wil maken in de muziekwereld zoekt hij een die hem technisch en financieel kan helpen. e Is er al beslist welke club zal en welke club zal promoveren? f In een gesprek liet de directeur weten dat er al een opvolger bekend is, maar het officiële nieuws verneemt iedereen op 14 december. g De leraar de spijbelaar duchtig . Hij zal het nu wel weten! h Welke activiteiten beoefen jij ? i Acupunctuur is een ; ze behoort dus niet tot de klassieke geneeswijzen. j Als we met het werk klaar willen zijn voor de middag, zullen we (uitdr.) , anders lukt ons dat nooit. ___ / 5
2 Geef telkens een antoniem. a erg handig
↔
b algemeen voorkomend
↔
c relaxed, kalm
↔
d stoppen met iets
↔
e formeel
↔
6 Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 261
261 02/09/16 14:24
naam:
klas:
DEEL 1 – Taak 2
nr.:
datum:
Oplossing
Taalbeschouwing: woordenschat bij de tekst Voor ik doodga
/ 15 ___ / 10
1 Vul aan met een passend woord uit de kenniskoffer.
kraaienpootjes a De botoxbehandeling zorgt ervoor dat alle rondom de ogen verdwijnen,
maar of het gezond is, betwijfel ik. b Mijn vader heeft een groot bedrijf. Gelukkig wordt hij bijgestaan door een accountant , want voor de facturen heeft hij zelf nauwelijks tijd. c Bij mooi weer kun je aan de kust de silhouetten van de belangrijkste drie torens van Brugge zien. d Mijn broer heeft een bandje. Omdat hij het graag wil maken in de muziekwereld zoekt hij een producer die hem technisch en financieel kan helpen.
e Is er al beslist welke club zal degraderen en welke club zal promoveren? f In een informeel gesprek liet de directeur weten dat er al een opvolger bekend is, maar het officiële nieuws verneemt iedereen op 14 december. les g De leraar las de spijbelaar duchtig de . Hij zal het nu
wel weten! de middag h Welke activiteiten beoefen jij tussen ? geneeswijze ze behoort dus niet tot de klassieke geneeswijzen. i Acupunctuur is een alternatieve ;
j Als we met het werk klaar willen zijn voor de middag, zullen we (uitdr.) de koe bij de horens moeten vatten , anders lukt ons dat nooit.
___ / 5
2 Geef telkens een antoniem.
262
a erg handig
↔
onbeholpen
b algemeen voorkomend
↔
lokaal
c relaxed, kalm
↔
geagiteerd
d stoppen met iets
↔
van wal steken
e formeel
↔
informeel
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 262
02/09/16 14:24
naam:
klas:
nr.:
datum:
DEEL 1 – Taak 3 Taalbeschouwing: woordenschat bij Latijn is in!
/ 10
1 Latijnse woorden en uitdrukkingen in de media ___ / 5 Volg de actualiteit. Welke Latijnse woorden en uitdrukkingen hoorde je deze week op radio en tv of las je in de krant of een tijdschrift? Vul hieronder het rooster in met het woord/de uitdrukking, de betekenis, de bronverwijzing en de datum. woord /uitdrukking
betekenis
bron (gehoord op/ gelezen in …)
datum
2 Merknamen ___ / 5 Doorblader tijdschriften of reclamefolders. Knip Latijnse / Griekse merknamen uit en kleef ze netjes op een blad. Je mag ook verpakkingsmateriaal verzamelen. Schrijf hieronder wat de Latijnse/Griekse merknamen betekenen. : : : : :
6 Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 263
263 02/09/16 14:24
naam:
klas:
nr.:
datum:
DEEL 1 – Taak 4 Reclame
/ 15 ___ / 5
1 Reclamemedia Noteer gedurende een hele dag alle reclames die je tegenkomt. Niet alleen welk product, maar ook waar en hoe laat het op dat moment is of was. Welke reclame?
Waar?
Wanneer?
a b c d e f g h i j
2 Sterren in de reclame
___ / 5
Zoek reclame waar een bekend persoon in voorkomt. Plak de advertentie op een takenblad. Beantwoord ook de vragen. a Hoe heet de persoon? b Waar ken jij die persoon van? c Voor welk product maakt hij/zij reclame? d Heeft het beroep van die persoon iets te maken met het product? Zo niet, waarom zou men die persoon dan toch gekozen hebben? e In welk medium ben je de reclame tegengekomen? (radio, tv, krant, tijdschrift, folder, internet, enz.)
264
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 264
02/09/16 14:24
3 Internetreclame Internet is nog niet zo oud, maar wel al ontdekt door mensen die willen adverteren. Op heel veel internetpagina’s vind je advertenties, en in de toekomst zal dat zeker nog uitbreiden. Ga naar de homepage van een internetsite die jij leuk vindt.
___ / 5
a Vermeld hier het adres: b Waarover gaat deze site? c Voor welke producten zie je advertenties? d Hebben de producten iets met het onderwerp van de site te maken? Waarom wel of niet? e Kun je op de advertenties klikken? Zo ja, wat gebeurt er dan?
6  Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 265
265 02/09/16 14:24
naam:
klas:
nr.:
datum:
DEEL 1 – Taak 5 Luisteren Kopij voor de leerkracht Aanpak Bij taalsterke groepen kunt u de tekst voorlezen zonder de kopjes te vermelden. De leerlingen moeten dus aandachtig luisteren om de kernwoorden en sleutelzinnen te achterhalen. Eventueel kan de tekst twee keer worden voorgelezen. Bij iets minder taalsterke groepen kan de tekst mét de tussenkopjes worden voorgelezen. 10 tips voor een gezonde levenswijze Hier volgen 10 universele aanbevelingen voor een gezonde levenswijze. 1 Eet gevarieerd Om in goede gezondheid te blijven, zijn meer dan 40 verschillende nutriënten (voedingsstoffen) noodzakelijk. Geen enkel voedingsmiddel is in staat om al die nutriënten te leveren. Het huidige aanbod van verschillende levensmiddelen (verse producten en bereide voedingsmiddelen) laat ons toe om een grote variatie aan te brengen in onze voeding. Een eerste tip is dus dat je het best gevarieerd eet. 2 Koolhydraatrijke producten zijn belangrijk Vooral koolhydraatrijke producten zijn belangrijk. De meeste mensen eten te weinig koolhydraatrijke maaltijden zoals brood, rijst, pasta, granen en aardappelen. Ongeveer de helft van de calorieën in het dieet moet afkomstig zijn van die voedingsproducten. Probeer volkorenbrood en pasta te eten om het vezelgehalte in de voeding te verhogen. 3 Eet veel fruit en groenten De meeste mensen eten te weinig fruit en groenten. Dat zijn echter de leveranciers van veel beschermende nutriënten. Probeer dagelijks ten minste vijf porties groenten en fruit te eten. Fruit en groenten zijn onmisbaar voor een gezonde levenswijze. 4 Behoud een gezond lichaamsgewicht Je gewicht is afhankelijk van tal van factoren zoals het geslacht, de grootte, de leeftijd en erfelijkheid. Overgewicht doet het risico op ziekten als kanker en hart- en vaatziekten toenemen. Opname van meer calorieën dan nodig resulteert in vetopslag in het lichaam. Fysieke activiteit doet het energieverbruik toenemen. De boodschap bij gewichtstoename is eenvoudig: wordt actiever en eet minder. Conclusie: je moet een gezond lichaamsgewicht behouden. 5 Eet gematigde porties Als je je beperkt tot gematigde porties is het gemakkelijker om alle voedingsmiddelen die je graag hebt te eten, zonder dat bepaalde geëlimineerd moeten worden. Enkele gematigde porties zijn: 100 g vlees, een stuk fruit, een halve kop ongekookte pasta of rijst, 50 ml ijs. Bereide maaltijden zijn handig om de porties te controleren; vaak vermelden ze bovendien de calorie-inhoud. Een gezonde levenswijze betekent ook dat je met mate moet eten.
266
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 266
02/09/16 14:24
6 Eet regelmatig Maaltijden overslaan, voornamelijk het ontbijt, kan resulteren in een niet gecontroleerd hongergevoel dat dikwijls resulteert in overeten. Tussendoortjes tussen de maaltijden kunnen dat hongergevoel matigen. Let er echter op dat ook tussendoortjes gematigd moeten worden en niet als vervanging van de maaltijd gebruikt worden. Vergeet ook niet die tussendoortjes mee te tellen als onderdeel van de totale calorie-opname. Ook regelmatig eten is dus belangrijk om gezond te blijven. 7 Drink voldoende vocht Gezond leven betekent ook voldoende vocht drinken. Volwassenen hebben minstens 1,5 liter vocht per dag nodig! Bij warm weer en verhoogde fysieke activiteit hebben we nog meer vocht nodig. Water is uiteraard een goede bron van vocht. Enige variatie in de dranken (fruitsappen, softdrink, thee, koffie, melk …) is zowel aangenaam als gezond. 8 Beweeg! Zoals eerder al aangehaald zal de opname van te veel calorieën in combinatie met een gebrek aan fysieke activiteit een gewichtstoename veroorzaken. Matige fysieke activiteit helpt die extra calorieën te verbranden. Bovendien is sport goed voor de bloedcirculatie en voor het algemeen welbehagen van de mens. Gebruik de trap in plaats van de lift. Maak een wandeling tijdens je lunchpauze. Je hoeft echt geen atleet te zijn om in beweging te komen! De boodschap luidt dus: beweeg voldoende. 9 Begin nu en verander geleidelijk Geleidelijke aanpassingen van je levensstijl zijn eenvoudiger haalbaar dan drastische omwentelingen. Noteer gedurende enkele dagen wat je zoal gegeten hebt. Zitten er genoeg porties fruit en groenten in je dieet? Begin met een extra portie groenten of fruit. Zijn je lievelingsvoedingsmiddelen rijk aan vet? Elimineer ze dan niet uit je dieet, maar beperk de porties of kies alternatieven met een lager vetgehalte. Of begin met de trappen te nemen op het werk. We kunnen dus stellen dat je geleidelijk aan veranderingen moet inlassen. Te drastische maatregen zijn nooit goed. 10 Onthoud dat er geen ‘goede’ of ‘slechte’ voedingsmiddelen zijn Er bestaan geen ‘goede’ of ‘slechte’ voedingsmiddelen, er bestaan enkel slechte voedingsgewoonten. Heb geen schuldgevoelens bij het eten van je lievelingsvoedingsmiddelen, maar probeer in gematigde porties te eten. Streef naar een evenwichtige en gevarieerde voeding. ‘Slecht’ bestaat dus niet: onthoud dat ‘met mate’ belangrijk is. Te veel of te weinig is nooit goed.
6 Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 267
267 02/09/16 14:24
naam:
klas:
nr.:
datum:
DEEL 1 – Taak 5 Luisteren 10 tips voor een gezonde levenswijze Schrijf hieronder de tien tips voor een gezonde levenswijze die je hoorde. Noteer alles in goedgebouwde zinnen. Verzorg je zinsbouw en je spelling. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
268
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 268
02/09/16 14:24
naam:
klas:
nr.:
datum:
DEEL 1 – Taak 6 Extra taak lezen – Tussenkopjes en signaalwoorden
/ 15
Lees de tekst volgens de passende strategie. Voer daarna de opdrachten uit. Een kikker die zich tijdens zijn winterslaap als een ijslolly laat invriezen? Een vis met een lampje op z’n kop? Een gans die op 9 kilometer hoogte zonder zuurstofmasker kan? Dat zijn maar enkele van de vele survivalspecialisten die je in deze Naturalistentoonstelling tegen het lijf loopt. Via foto’s, filmpjes en heel veel interactieve spelletjes en experimenten ontdek je wat extreme natuur is en hoe sommige planten en dieren in de meest barre omstandigheden overleven. Wapiti geeft je alvast een voorsmaakje! 1
Vrieskou of extreme hitte, de droogte van de woestijn, de ijle lucht van het hooggebergte of de totale duisternis van een grot: het zijn omstandigheden waarin een mens zonder hulpmiddelen niet kan overleven! Elk levend wezen heeft licht, lucht en water nodig. Is daar te veel of te weinig van, dan spreken we van extreme omstandigheden.
2
De koudste plek op Aarde vind je op Antarctica. De temperatuur zakt er soms tot – 89 ˚C!
In die extreme kou moeten dieren zich aanpassen, ( A ) ze niet doodvriezen. Om in het ijskoude water van Antarctica te overleven, hebben sommige vissen zelfs antivriesmiddel in hun bloed! De Noord–Amerikaanse boskikker laat zich dan weer gewoon invriezen. Tijdens zijn winterslaap bestaat hij voor 2/3 uit ijs, zonder vorstschade op te lopen! Veel dieren hebben een dikke vacht die hen tegen de vrieskou beschermt. De haren houden een isolerende laag lucht vast, zodat hun lichaam niet afkoelt. Wist je dat het kippenvel dat je soms krijgt een oeroude reflex van je lichaam is? Je haren gaan rechtop staan en je ‘vacht’ doet zijn best om lucht vast te houden. Maar omdat je zo weinig haar hebt, werkt kleding natuurlijk beter! 3
( B ) je het warm krijgt, ga je zweten. Dat is heel normaal! Door te zweten koelt je lichaam af. Dieren met een vacht of veren kunnen niet zweten; ze hebben dus een andere oplossing nodig. De struisvogel gebruikt zijn snavel als airco: door de luchtstroom verdampt het vocht in zijn mondholte. Dat heeft hetzelfde effect als zweten. Hij hijgt dus niet omdat hij buiten adem is! Andere dieren, zoals de Arabische oryx (een soort antilope) en de Californische woestijnschildpad, kunnen hun lichaamstemperatuur tot wel 45 ˚C laten stijgen. Door net zo warm te worden als hun omgeving hebben ze minder last van de hitte!
6 Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 269
269 02/09/16 14:24
4
Als je veel zweet, moet je veel drinken om het vochtgehalte van je lichaam op peil te houden. Maar wat als er geen water is? Woestijnen zijn de droogste plekken op aarde. De planten en dieren die er leven, zijn goed aangepast. Door zuinig om te springen met het vocht in zijn lichaam kan de kameel wel twee weken zonder water. Daarna drinkt hij 200 liter water in 3 minuten! Het water wordt meteen in de bloedbaan opgenomen, zodat het beschikbaar is voor de uitgedroogde weefsels. Waarvoor dienen de bulten? Niet om water in op te slaan! In de bulten zit een voorraad vet waarop de kameel teert als hij het lange tijd zonder voedsel moet stellen. Cactussen zijn typische woestijnplanten. De saguarocactus slaat in zijn vlezige stam water op waarmee hij droge periodes doorstaat. Als zijn voorraad pas is aangevuld, bestaat hij voor 90 % uit water. Met een lengte van 9 tot 17 meter weegt hij wel 5000 kilo!
5
In de woestijn kan de temperatuur van het zand oplopen tot bijna 80 ˚C! Om zich er niet aan te branden, passen woestijndieren allerlei trucjes toe. De dwergpofadder raakt bij het kronkelen met slechts twee kleine stukjes van zijn lichaam het zand. De woestijnhagedis voert een dansje uit. Eerst heft hij zijn linkervoorpoot en rechterachterpoot op om die te laten afkoelen. ( C ) zijn de twee andere poten aan de beurt. Wordt de grond hem toch te heet onder de voeten, dan duikt hij onder het zand en ‘zwemt’ naar beneden, waar het wat koeler is. De zonzwartlijfkever en de woestijnmier rennen met een snelheid van 1 meter per seconde over het hete zand, waarbij hun pootjes amper de grond raken!
6
In grotten en in de diepzee is het altijd donker. De diepste grot ter wereld is 2 km diep en ligt in Georgië. ( D ) de diepste plek onder water te bereiken, moet je 11 km afdalen! Dieren die in het duister leven, vertrouwen op andere zintuigen dan hun ogen. Een goed voorbeeld daarvan is het verfijnde gehoor van vleermuizen. Ze luisteren naar de echo van geluiden die ze zelf maken. Zo vinden ze hun weg in het donker en vangen ze informatie over hun prooien op.
7
( E ) een chemische reactie kunnen vissen die op grote diepte leven zélf licht maken. Het vrouwtje van de hengelvis bijvoorbeeld heeft op haar kop een soort hengel met lichtgevend ‘aas’. Daarmee lokt ze niet alleen prooien maar ook mannetjes. 8
In het hooggebergte zit er veel minder zuurstof in de lucht. Boven op de Mount Everest, 8850 meter hoog, bevat de lucht slechts 1/3 van de hoeveelheid zuurstof op zeeniveau! Om de hoogste bergen te beklimmen nemen alpinisten dan ook zuurstofflessen mee. Maar hoe overleeft de Indische gans zijn jaarlijkse trek over het Himalayagebergte zonder zuurstofmasker? Het geheim zit ’m in de speciale rode bloedcellen die makkelijker zuurstof opnemen dan die van andere dieren. Ook voor de jak, een rund dat in de Himalaya leeft, vormt de ijle lucht geen probleem. Zijn longen zijn immers twee keer zo groot als die van andere runderen. Bovendien is zijn luchtpijp extra breed en soepel. Telkens als hij inademt, krijgt hij dus heel veel lucht binnen! www.wapiti.be
270
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 270
02/09/16 14:24
Opdracht 1 ___ / 5 Beantwoord de vragen. Indien je moet aangeven of de stelling juist of fout is, moet je je antwoord bewijzen met een gegeven uit de tekst. a Wat wordt in de tekst precies bedoeld met ‘extreme’ omstandigheden? b Hoe komt het dat dieren door hun vacht beter beschermd worden dan mensen? c Als een struisvogel hijgt met zijn snavel open, komt dat doordat hij veel gelopen heeft en buiten adem is. Juist of fout? Bewijs! d Omdat woestijnen de droogste plekken op aarde zijn, leven er ook geen planten en dieren. Juist of fout? Bewijs! e Mens en dier kunnen in het Himalayagebergte niet overleven zonder hulp van extra zuurstof. Juist of fout? Bewijs! Opdracht 2 ___ / 5 Je leerde al over signaalwoorden. In de tekst zijn op een aantal plaatsen signaalwoorden weggelaten en werden letters in de plaats gezet. Schrijf hieronder bij die letters een signaalwoord dat past in de tekst. A D B E C
6 Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 271
271 02/09/16 14:24
Opdracht 3 ___ / 5 Verklaar de vetgedrukte woorden in de tekst. Gebruik daarvoor de passende strategie: lees de context aandachtig en kijk naar de woordbouw. Pas indien het nodig blijkt, gebruik je een (online) woordenboek. a extreem / extreme: b antivriesmiddel: c het effect: d alpinisten: e ijle lucht: Opdracht 4 Zet de volgende tussenkopjes op de passende plaats in de tekst. Let op: er staan twee overbodige, niet passende kopjes tussen de mogelijkheden: Airco – Pikkedonker – Dorst! – IJle lucht – Hoge bergen – Wat is extreem? – Woestijnzand – Licht in de duisternis – Hot hot hot! – Antivries
272
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 272
02/09/16 14:24
naam:
klas:
DEEL 1 – Taak 6
nr.:
datum:
Oplossing
Extra taak lezen – Tussenkopjes en signaalwoorden
/ 15
Opdracht 1 ___ / 5 Beantwoord de vragen. Indien je moet aangeven of de stelling juist of fout is, moet je je antwoord bewijzen met een gegeven uit de tekst. a Wat wordt in de tekst precies bedoeld met ‘extreme’ omstandigheden? Elk levend wezen heeft licht, lucht en water nodig. Is daar te veel of te weinig van, dan spreken we van extreme omstandigheden. b Hoe komt het dat dieren door hun vacht beter beschermd worden dan mensen? Omdat er bij dieren veel meer haartjes op de vacht staan, die een isolerende luchtlaag kunnen vormen. c Als een struisvogel hijgt met zijn snavel open, komt dat doordat hij veel gelopen heeft en buiten adem is. Juist of fout? Bewijs! Fout. De struisvogel gebruikt zijn snavel als airco: door de luchtstroom verdampt het vocht in zijn mondholte. Dat heeft hetzelfde effect als zweten. Hij hijgt dus niet omdat hij buiten adem is! d Omdat woestijnen de droogste plekken op aarde zijn, leven er ook geen planten en dieren. Juist of fout? Bewijs! Fout. De planten en dieren die er leven, zijn goed aangepast. e Mens en dier kunnen in het Himalayagebergte niet overleven zonder hulp van extra zuurstof. Juist of fout? Bewijs! Fout. Een mens heeft extra zuurstof nodig, maar de Indische gans bv. heeft speciale rode bloedcellen die gemakkelijker zuurstof opnemen in vergelijking met andere dieren. Opdracht 2 ___ / 5 Je leerde al over signaalwoorden. In de tekst zijn op een aantal plaatsen signaalwoorden weggelaten en werden letters in de plaats gezet. Schrijf hieronder bij die letters een signaalwoord dat past in de tekst. zodat A
Daarna C
Als B
Om D
Met behulp van E
Opdracht 4 1 Wat is extreem? – 2 Antivries – 3 Airco – 4 Dorst! – 5 Hot hot hot! – 6 Pikkedonker – 7 Licht in de duisternis – 8 IJle lucht
6 Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 273
273 02/09/16 14:24
naam:
klas:
nr.:
datum:
DEEL 1 – Taak 7 Zinsdelen – Woordsoorten
/ 10
Lees de tekst en beantwoord daarna de vragen. Sam weet zeker dat haar ouders niks om haar geven. En waarom zouden ze ook? Ze is niet extra mooi, slim of grappig en ze weet nooit hoe ze moet doen tegen andere kinderen. Ze is alleen goed in gekke dingen: bergbeklimmen, ruzie maken, onweer voorspellen, wonden verbinden. Dat moet maar eens veranderen. Helemaal alleen gaat Sam naar Italië om te helpen in het hotel van haar tante. Daar is net een fotoshoot met twee Nederlandse kinderen aan de gang. Raf is een arrogant fotomodel van vijftien. Zijn zusje Larissa blijkt een wonderlijk meisje van tien dat altijd vrolijk is. Recht voor het hotel ontploft een auto. In het land van de maffia gaat Sam samen met Raf en Larissa op zoek naar de dader. Ze reizen naar het hooggebergte helemaal in het noorden van Italië, naar ravijnen, eeuwige sneeuw en verraad. Zou Sam misschien toch meer kunnen dan ze denkt? www.annawoltz.nl 1 Benoem het onderstreepte zinsdeel. a Sam weet zeker dat haar ouders niks om haar geven.
b Raf is een arrogant fotomodel van vijftien.
c Recht voor het hotel ontploft een auto.
2 Markeer het onderwerp. Daar is net een fotoshoot met twee Nederlandse kinderen aan de gang. 3 Schrijf een zin uit de tekst over en markeer daarin het wwg in geel en het nwg in groen. 4 Markeer in deze zin ALLE zelfstandige naamwoorden. Helemaal alleen gaat Sam naar Italië om te helpen in het hotel van haar tante. 5 Herschrijf die zin nu en voeg TWEE bijvoeglijke naamwoorden toe.
274
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 274
02/09/16 14:24
naam:
DEEL 1 – Taak 7
klas:
nr.:
datum:
Oplossing
Zinsdelen – Woordsoorten
/ 10
Lees de tekst en beantwoord daarna de vragen. Sam weet zeker dat haar ouders niks om haar geven. En waarom zouden ze ook? Ze is niet extra mooi, slim of grappig en ze weet nooit hoe ze moet doen tegen andere kinderen. Ze is alleen goed in gekke dingen: bergbeklimmen, ruzie maken, onweer voorspellen, wonden verbinden. Dat moet maar eens veranderen. Helemaal alleen gaat Sam naar Italië om te helpen in het hotel van haar tante. Daar is net een fotoshoot met twee Nederlandse kinderen aan de gang. Raf is een arrogant fotomodel van vijftien. Zijn zusje Larissa blijkt een wonderlijk meisje van tien dat altijd vrolijk is. Recht voor het hotel ontploft een auto. In het land van de maffia gaat Sam samen met Raf en Larissa op zoek naar de dader. Ze reizen naar het hooggebergte helemaal in het noorden van Italië, naar ravijnen, eeuwige sneeuw en verraad. Zou Sam misschien toch meer kunnen dan ze denkt? www.annawoltz.nl 1 Benoem het onderstreepte zinsdeel. a Sam weet zeker dat haar ouders niks om haar geven.
lv
b Raf is een arrogant fotomodel van vijftien.
ndgez
c Recht voor het hotel ontploft een auto.
bep.
2 Markeer het onderwerp. Daar is net een fotoshoot met twee Nederlandse kinderen aan de gang. 3 Schrijf een zin uit de tekst over en markeer daarin het wwg in geel en het nwg in groen. Persoonlijk antwoord.
4 Markeer in deze zin ALLE zelfstandige naamwoorden. Helemaal alleen gaat Sam naar Italië om te helpen in het hotel van haar tante. 5 Herschrijf die zin nu en voeg TWEE bijvoeglijke naamwoorden toe. Persoonlijk antwoord.
6 EXTRA MATERIAAL
Focus2_HDL_WB.indb 275
275 02/09/16 14:24
naam:
klas:
nr.:
datum:
DEEL 1 – Taak 8 Werkwoorden
/ 30
1 Noteer de stam van het werkwoord. Zoek het onderwerp in de zin. Vul daarna het werkwoord correct in. a Pa vanmorgen een zware kast in de bestelwagen. inf = laden stam = o = b Hij dat we iets gestolen hadden. inf = vermoeden stam = o = c maar snel je excuses aan! inf = aanbieden stam = o = d je dit een moeilijke taak? inf = vinden stam = o = e Hij luid toen ik dat vertelde. inf = lachen stam = o = f Mijn vriend nu nog maar zelden in de lessen. inf = antwoorden stam = o = g je ma dat ook? inf = vinden stam = o = h Ik die drukke weg het liefst. inf = vermijden stam = o = i Gisteren die tuinier de struiken. inf = verplanten stam = o = j De wandelaars daarnet eventjes uit op die bank. inf = rusten
stam =
o =
2 Vul de passende vorm van het werkwoord in. a Die boom is . omwaaien b Ze heeft haar geld . verspillen c De leerkrachten hebben al drie keer . vergaderen d De dieven hebben dat dure kunstwerk . bemachtigen e Dat sleuteltje is niet meer bruikbaar. verroesten f Wat een mooi straat! verlichten g Die jongen ooit nog in de gevangenis! belanden h Ma daarjuist de groenten op het aanrecht. snijden i je daar nu niet te veel aandacht aan? besteden j Onze leraars vroeger nooit tegenspraak! dulden
276
___ / 20
___ / 10
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 276
02/09/16 14:24
naam:
DEEL 1 – Taak 8
klas:
nr.:
datum:
Oplossing
Werkwoorden
/ 30
1 Noteer de stam van het werkwoord. Zoek het onderwerp in de zin. Vul daarna het werkwoord correct in. laadde a Pa vanmorgen een zware kast in de bestelwagen. laad Pa inf = laden stam = o = vermoedde b Hij dat we iets gestolen hadden. vermoed Hij inf = vermoeden stam = o = Bied c maar snel je excuses aan! bied aan geen O inf = aanbieden stam = o = Vond d je dit een moeilijke taak? vind je inf = vinden stam = o = lachte e Hij luid toen ik dat vertelde. lach Hij inf = lachen stam = o = antwoordt f Mijn vriend nu nog maar zelden in de lessen. antwoord Mijn vriend inf = antwoorden stam = o = Vindt g je ma dat ook? vind je ma inf = vinden stam = o = vermijd h Ik die drukke weg het liefst. vermijd Ik inf = vermijden stam = o = verplantte i Gisteren die tuinier de struiken. verplant die tuinier inf = verplanten stam = o = rustten j De wandelaars daarnet eventjes uit op die bank. inf = rusten
rust stam =
De wandelaars o =
2 Vul de passende vorm van het werkwoord in. omgewaaid a Die boom is . omwaaien verspild b Ze heeft haar geld . verspillen vergaderd c De leerkrachten hebben al drie keer . vergaderen bemachtigd d De dieven hebben dat dure kunstwerk . bemachtigen verroeste e Dat sleuteltje is niet meer bruikbaar. verroesten verlichte f Wat een mooi straat! verlichten belandt g Die jongen ooit nog in de gevangenis! belanden sneed h Ma daarjuist de groenten op het aanrecht. snijden Besteed i je daar nu niet te veel aandacht aan? besteden duldden j Onze leraars vroeger nooit tegenspraak!
___ / 20
___ / 10
dulden
6 Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 277
277 02/09/16 14:24
naam:
klas:
nr.:
datum:
DEEL 1 – Taak 9 Woordtekens
/ 35
1 Schrijf alle woorden correct over en plaats een woordteken waar het moet. a vanille ijs
Hou jij van ?
b Sint Truiden
Ligt in Limburg?
c officieel
Het is nu : we krijgen een nieuwe directeur.
d T shirt
Waar heb je dat gekocht?
e elektricien
Is dat een goeie ?
f knieen
Hij riep: ‘Hoger die !’
g Italie
We gaan naar deze zomer.
___ / 25
h ideeen Tijdens de leerlingenraad kwamen de tweedeklassers met enkel leuke op de proppen.
278
i bio energie
Werkt die elektriciteitscentrale op ?
j 12 delig
Veel mensen hebben een servies.
k poezie
Hou jij van ?
l privé domein
Dit is : wegwezen!
m co ouderschap
Na de scheiding kozen ze voor .
n dieet
Ik moet dringend op : mijn BMI gaat richting 27 …
o petroleum
Een vat kost minder dan vorig jaar.
p NV A er
Onze nieuwe burgemeester is een .
q baby tje
Dat heeft een gezonde blos.
r X stralen
Röntgenstralen worden ook wel genoemd.
s opticien
Naar welke ga jij?
t duel
De finale van het WK wordt zeker een prachtig .
u vice premier
Wie zijn de in deze regering?
v sms je
Stuur me straks een !
w 60 plusser
Veel zijn actief als vrijwilligers.
x draaiing
We leerden in de wiskundeles over .
y patient
Wie is de volgende ?
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 278
02/09/16 14:24
2 Plaats deze woorden in het meervoud en gebruik ze in een zin van ten minste zeven woorden. ___ / 5 a paraplu b baby c horloge d Audi e theorie ___ / 5
3 Schrijf de vetgedrukte woorden zo kort mogelijk. a De iPad van Alex was zoekgeraakt.
b Het sneeuwt nu al dagenlang.
c Zo een goede mop heb ik zelden gehoord.
d De fiets van tante werd gisteren gestolen.
e Een kleine pony ziet er liever uit dan een grotere.
6  Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 279
279 02/09/16 14:24
naam:
DEEL 1 – Taak 9
klas:
nr.:
datum:
Oplossing
Woordtekens
/ 35
1 Schrijf alle woorden correct over en plaats een woordteken waar het moet. a vanille ijs
Hou jij van vanille-ijs ?
b Sint Truiden
Ligt Sint-Truiden in Limburg?
c officieel
Het is nu officieel : we krijgen een nieuwe directeur.
d T shirt
Waar heb je dat T-shirt gekocht?
e elektricien
Is dat een goeie elektricien ?
f knieen
Hij riep: ‘Hoger die knieën !’
g Italie
We gaan naar Italië deze zomer.
___ / 25
h ideeen Tijdens de leerlingenraad kwamen de tweedeklassers met enkel ideeën leuke op de proppen.
280
i bio energie
Werkt die elektriciteitscentrale op bio-energie ?
j 12 delig
Veel mensen hebben een 12-delig servies.
k poezie
Hou jij van poëzie ?
l privé domein
Dit is privédomein : wegwezen!
m co ouderschap
Na de scheiding kozen ze voor co-ouderschap .
n dieet
Ik moet dringend op dieet : mijn BMI gaat richting 27 …
o petroleum
petroleum Een vat kost minder dan vorig jaar.
p NV A er
NV-A’er Onze nieuwe burgemeester is een .
q baby tje
baby’tje Dat heeft een gezonde blos.
r X stralen
X-stralen Röntgenstralen worden ook wel genoemd.
s opticien
opticien Naar welke ga jij?
t duel
duel De finale van het WK wordt zeker een prachtig .
u vice premier
vicepremiers Wie zijn de in deze regering?
v sms je
sms’je Stuur me straks een !
w 60 plusser
60-plussers Veel zijn actief als vrijwilligers.
x draaiing
draaiingen We leerden in de wiskundeles over .
y patient
patiënt Wie is de volgende ?
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 280
02/09/16 14:24
2 Plaats deze woorden in het meervoud en gebruik ze in een zin van ten minste zeven woorden. ___ / 5 a paraplu paraplu’s - Persoonlijk antwoord. b baby baby’s - Persoonlijk antwoord. c horloge horloges - Persoonlijk antwoord. d Audi Audi’s - Persoonlijk antwoord. e theorie theorieën - Persoonlijk antwoord. ___ / 5
3 Schrijf de vetgedrukte woorden zo kort mogelijk. a De iPad van Alex was zoekgeraakt.
Alex’ iPad
b Het sneeuwt nu al dagenlang.
’t Sneeuwt.
c Zo een goede mop heb ik zelden gehoord.
Zo’n
d De fiets van tante werd gisteren gestolen.
Tantes fiets
e Een kleine pony ziet er liever uit dan een grotere.
Een pony’tje
6 Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 281
281 02/09/16 14:24
naam:
klas:
nr.:
datum:
DEEL 1 – Taak 10 Meervoud van zelfstandige naamwoorden
/ 30
Geef het meervoud van de zelfstandige naamwoorden.
282
1 douche
Vanmorgen werden in de drugs gevonden.
2 bureau
De moeten allemaal opgeruimd worden.
3 alinea
Hoeveel tel je in deze tekst?
4 tracé
Tijdens het mountainbiketreffen konden we verschillende kiezen.
5 monnik
Hebben die dit land drooggelegd tijdens de middeleeuwen?
6 premie
We kregen gelukkig enkele voor onze verbouwing.
7 bacterie
Veel zijn bestand tegen antibiotica.
8 amfibie
Noem eens drie op!
9 datum
Kun je een paar noemen waarop het past?
10 luiwammes
Wat een bende , zeg!
11 krokus
De bloeien vroeg dit jaar.
12 knie
De rokjes kwamen tot ver boven de .
13 havik
zijn schuwe vogels.
14 begrafenis
Deze week zijn er vier in de kerk.
15 raket
Hebben de Noord-Koreanen ook kern ?
16 baby
De huilden onophoudelijk.
17 kalf
Hoeveel staan er in die stal?
18 museum
De zijn gesloten op Pinkstermaanddag.
19 kopie
Haal eens de op in het rotariaat.
20 fuif
zijn verboden in ons cultureel centrum.
21 kudde
De herders dwaalden door de bergen met hun .
22 café
Vroeger waren er meer dan nu.
23 zee
We moeten de van Europa kennen voor het examen.
24 sigaret
Reclame voor is al een hele tijd verboden.
25 trofee
Heeft jouw favoriete voetbalclub al veel in de kast staan?
26 dommerik
Ik vind die kerels maar .
27 trompet
Hoeveel telt dat orkest eigenlijk?
28 kiwi
Breng je ook wat mee van de supermarkt?
29 harmonie
In onze gemeente zijn er twee .
30 parade
Tijdens het carnavalweekend kijken we elke dag naar enkele .
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 282
02/09/16 14:24
naam:
DEEL 1 – Taak 10
klas:
nr.:
datum:
Oplossing
Meervoud van zelfstandige naamwoorden
/ 30
Geef het meervoud van de zelfstandige naamwoorden. 1 douche
douches Vanmorgen werden in de drugs gevonden.
2 bureau
De bureaus moeten allemaal opgeruimd worden.
3 alinea
s Hoeveel alinea’ tel je in deze tekst?
4 tracé
Tijdens het mountainbiketreffen konden we verschillende tracés kiezen.
5 monnik
monniken Hebben die dit land drooggelegd tijdens de middeleeuwen?
6 premie
premies We kregen gelukkig enkele voor onze verbouwing.
7 bacterie
bacteriën Veel zijn bestand tegen antibiotica.
8 amfibie
Noem eens drie amfibieën op!
9 datum
datums/data Kun je een paar noemen waarop het past?
10 luiwammes
luiwammesen Wat een bende , zeg!
11 krokus
krokussen De bloeien vroeg dit jaar.
12 knie
knieën De rokjes kwamen tot ver boven de .
13 havik
Haviken zijn schuwe vogels.
14 begrafenis
begrafenissen in de kerk. Deze week zijn er vier
15 raket
raketten Hebben de Noord-Koreanen ook kern ?
16 baby
baby’s De huilden onophoudelijk.
17 kalf
kalveren Hoeveel staan er in die stal?
18 museum
museums/musea De zijn gesloten op Pinkstermaanddag.
19 kopie
kopieën Haal eens de op in het rotariaat.
20 fuif
Fuiven zijn verboden in ons cultureel centrum.
21 kudde
kuddes De herders dwaalden door de bergen met hun .
22 café
cafés Vroeger waren er meer dan nu.
23 zee
zeeën We moeten de van Europa kennen voor het examen.
24 sigaret
sigaretten Reclame voor is al een hele tijd verboden.
25 trofee
trofeeën Heeft jouw favoriete voetbalclub al veel in de kast staan?
26 dommerik
dommeriken Ik vind die kerels maar .
27 trompet
trompetten Hoeveel telt dat orkest eigenlijk?
28 kiwi
kiwi’s Breng je ook wat mee van de supermarkt?
29 harmonie
In onze gemeente zijn er twee harmonieën .
30 parade
parades Tijdens het carnavalweekend kijken we elke dag naar enkele .
6 Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 283
283 02/09/16 14:24
naam:
klas:
nr.:
datum:
DEEL 1 – Taak 11 Leestekens Plaats HEEL DUIDELIJK alle nodige leestekens.
/ 10 (-1 punt per fout)
1 Weet jij wel hoe lastig zo’n F1-wedstrijd kan zijn 2 Eva houdt niet van mosselen ze vindt het maar vieze beesten 3 Mevrouw waar gaat u naartoe 4 Ik speel niet mee want mijn voet doet te veel pijn 5 Het is best mogelijk maar ik denk het niet 6 Wat een onzin 7 Veel jongeren zijn onzeker dus dragen ze allemaal dezelfde kleren jeans baseballpet en sportschoenen 8 Wat vind jij daarvan 9 Gaat u daar maar zitten meneer 10 Nadat hij gegeten had ging hij slapen 11 Caesar kwam zag en overwon 12 Ik eet graag spaghetti lasagne raviola pizza 13 De sterspeler van FC Barcelona jubelde ‘We hebben de beker’
284
Handleiding bij Focus 2 BB en WB
Focus2_HDL_WB.indb 284
02/09/16 14:24
naam:
DEEL 1 – Taak 11
klas:
nr.:
datum:
Oplossing
Leestekens Plaats HEEL DUIDELIJK alle nodige leestekens.
/ 10 (-1 punt per fout)
1 Weet jij wel hoe lastig zo’n F1-wedstrijd kan zijn? 2 Eva houdt niet van mosselen: ze vindt het maar vieze beesten. 3 Mevrouw, waar gaat u naartoe? 4 Ik speel niet mee, want mijn voet doet te veel pijn. 5 Het is best mogelijk, maar ik denk het niet. 6 Wat een onzin! 7 Veel jongeren zijn onzeker, dus dragen ze allemaal dezelfde kleren: jeans, baseballpet en sportschoenen. 8 Wat vind jij daarvan? 9 Gaat u daar maar zitten, meneer. 10 Nadat hij gegeten had, ging hij slapen. 11 Caesar kwam, zag en overwon. 12 Ik eet graag spaghetti, lasagne, ravioli, pizza … 13 De sterspeler van FC Barcelona jubelde: ‘We hebben de beker!‘
6 Extra materiaal
Focus2_HDL_WB.indb 285
285 02/09/16 14:24