Erwin Wurm – Am I a House?

I

A

HOUSE?

ERWIN W U R M

AM

AM I A HOUSE?

ERWIN WURM MUSEUM JAN CUNEN, OSS

WAANDERS UITGEVERS, ZWOLLE

4

ERWIN W U R M AM

I

A

HOUSE?

5

ERWIN W U R M

AM

I

A

HOUSE?

Dat is niet zo vreemd. Villa Constance is immers gebouwd als woonhuis.

Margarinefabrikant Arnold van den Bergh bouwde het voor zijn familie, maar verkocht het al snel aan zijn concurrent, Arnold Jurgens. De enige die het kon betalen, zou Van den Bergh hebben opgemerkt. Nadat ook Jurgens vertrok, was het pand in gebruik als meisjespensionaat en gemeentehuis, maar altijd behield het zijn huiselijke charme. Wat er in de binnenruimte ook veranderde; de ‘grote salon’ was de plek waar mensen samenkwamen en ook de meeste andere ruimtes behielden hun oorspronkelijke vorm en uitstraling.

Dat bleef zo toen de villa een museum werd. Na de laatste verbouwing komen bezoekers binnen via de voormalige bijkeuken en is de oude zolder ingericht als expositieruimte.

HOUSE? A I

Een tentoonstelling van Erwin Wurm in Museum Jan Cunen. Dat klinkt voor sommigen misschien als een verrassing, maar is zeker niet onlogisch.

Natuurlijk: het museum is trots dat een kunstenaar met zijn statuur kiest voor Oss, maar – in alle bescheidenheid – we snappen ook waarom. Een tentoonstelling in Museum Jan Cunen kent namelijk altijd een bijzondere bonus: de unieke, monumentale locatie. Een plek met geschiedenis en een niet te missen gevoel van warmte en huiselijkheid.

AM

Voorwoord

Foreword

An exhibition by Erwin Wurm in Museum Jan Cunen? That might sound surprising, but it is certainly not illogical. Of course, the museum is proud that an artist of his stature has chosen to show his work in Oss, but – in all modesty – we also understand why. Having an exhibition in Museum Jan Cunen always brings with it a special bonus: the unique, monumental location. A place with history and an unmistakable feeling of warmth and hominess.

ERWIN W U R M

Dit gevoel van historische huiselijkheid maakt Museum Jan Cunen tot een plek met een wowfactor. Dat geldt zeker als het monument en de museale inhoud versmelten en de villa een tentoonstelling niet alleen omkadert, maar ook inspireert en versterkt. De tentoonstelling van Erwin Wurm biedt zo’n

Which is not so amazing. After all, Museum Jan Cunen was originally designed as a private home, the Villa Constance. Margarine manufacturer Arnold van den Bergh built it for his family, but soon after sold it to his competitor, Arnold Jurgens – the only one who could afford it, Van den Bergh is said to have remarked. After Jurgens moved on too, the building was used as a girls’ boarding school and then as the town hall, but it always kept its homey charm. No matter what changes were made in the interior, the ‘large salon’ was the place where people gathered, while most of the other rooms also retained their original shape and character. This remained true when the villa became a museum. After the latest renovation, visitors enter through the former scullery and the old attic is now an exhibition space.

This feeling of historic hominess makes Museum Jan Cunen a place with a wow factor. Certainly in cases where the monument merges with its museological content, with the villa not only serving as the backdrop for an exhibition but 7

HOUSE? A I AM

bijzondere ervaring. Niet alleen vanwege het thema ‘thuis’, dat in zijn oeuvre een centrale rol speelt, maar vooral vanwege zijn voorliefde voor een plek die ademt en verbindt. Of het nu gaat om sculpturen of zijn performatieve One Minute Sculptures; ze voelen op deze locatie logisch en vertrouwd en kunnen door een breed publiek laagdrempelig worden ervaren. Zeker dat laatste is belangrijk. De One Minute Sculptures bestaan zelfs niet zonder medewerking van het publiek. Wurm daagt uit tot spelen en participatie en verwacht letterlijk een actieve kijkhouding, om volledig van zijn oeuvre te kunnen genieten.

Deze catalogus is een bijzonder document. Conservator Merel van den Nieuwenhof neemt je mee op een boeiende reis door de tentoonstelling, maar toont ook wat er gebeurt als puzzelstukjes in elkaar vallen en kunst, architectuur, ervaringen en ideeën versmelten tot een nieuw historisch moment dat we trots bijschrijven op de tijdlijn van het museum én de villa.

Namens ons team, onze vrijwilligers en iedereen die Museum Jan Cunen en Villa Constance een warm hart toedraagt, wens ik je veel leesplezier.

ERWIN W U R M

Herman Tibosch directeur Museum Jan Cunen

also inspiring and strengthening it. The exhibition by Erwin Wurm offers such a special experience. Not only because of its theme, ‘home’, which plays a central role in his oeuvre, but especially because of his liking for a place that ‘breathes’ and connects. His work, whether it be installed pieces of sculpture or the performative One Minute Sculptures, seems logical and familiar in this setting and can be experienced by a wide audience in an easily accessible manner. The latter is especially important. Without the cooperation of the public, the One Minute Sculptures do not even exist. Wurm challenges his audience to play and participate, and literally expects people to take an active viewing attitude in order to fully enjoy his oeuvre.

This catalogue is a special document. Curator Merel van den Nieuwenhof takes you on a fascinating journey through the exhibition, but also shows what happens when the pieces of a puzzle come together and art, architecture, experiences and ideas merge to form a new historic moment that we can proudly add to the timeline of both the museum and the villa. On behalf of our team, our volunteers and everyone with a soft spot for Museum Jan Cunen and Villa Constance, I wish you much reading pleasure.

Herman Tibosch Director of Museum Jan Cunen

8

9

ERWIN W U R M

AM

I

A

HOUSE?

10

ERWIN W U R M AM

I

A

HOUSE?

11

ERWIN W U R M

AM

I

A

HOUSE?

HOUSE?

Erwin Wurm (Bruck an der Mur, Oostenrijk 1954) had er nog nooit van gehoord: Museum Jan Cunen in het Nederlandse Oss. Onvoorziene omstandigheden verhinderden meerdere malen een kennismakingsbezoek. Dat weerhield hem echter niet van een enthousiaste reactie op de vraag of hij oren had naar een solotentoonstelling in Villa Constance.

Aanvankelijk benaderde ik de kunstenaar om een andere reden: een inter­ view voor een tijdschrift. Ik had zijn werk al bij meerdere gelegenheden aan den lijve meegemaakt: achterover hangend tegen een stoel geleund, op een jerrycan gebalanceerd, met mijn billen uit de halsopening van een sweater op een sokkel gestaan en een been en arm uit een vintage caravan laten bungelen.

Daar wilde ik wel eens meer over horen van de kunstenaar zelf.

Het gesprek vond plaats via een videoverbinding, destijds voornamelijk om de afstand tussen Nederland en Oostenrijk te overbruggen. Virtueel praatte Wurm, gezeten voor een zonovergoten buitenmuur van zijn bijzondere huis in Limberg, me bij over de thema’s in zijn werk. Aan bod kwamen onder andere sculpturaliteit, het huis of thuis, de stupiditeit van onze gewoonten en de menselijke eigenschappen van de dingen die ons omringen. Nadat we ophingen, was het me opeens volstrekt helder: het werk van Wurm zou perfect gedijen in de omgeving van de monumentale villa waarin Museum Jan Cunen is gehuisvest.

Prelude: How Erwin Wurm ended up in Oss

Erwin Wurm (b. 1954, Bruck an der Mur, Austria) had never heard of it before: Museum Jan Cunen in the Dutch town of Oss. Although an introductory visit had to be postponed several times due to unforeseen circumstances, that did not stop him from responding enthusiastically when asked if he would be interested in having a solo exhibition at Villa Constance.

Originally I had contacted the artist for a different reason: an interview for a magazine. I had already experienced his work on several occasions, quite literally in person: leaning back against a chair, balancing on a jerry can, standing on a pedestal with my buttocks sticking out of the neck of a sweater, dangling a leg and an arm out of a vintage caravan. I wanted to hear more about this from the artist himself.

The conversation took place through a video connection, primarily to bridge the distance between the Netherlands and Austria at the time. Wurm, speaking while sitting in front of the sun-drenched façade of his extraordinary house in Limberg, updated me on the themes in his work: sculpturality, the house or the home, the stupidity of our habits, the human characteristics of the objects around us, and more. After we hung up, it was suddenly crystal clear to me: Wurm’s work would absolutely shine in the surroundings of the monumental villa in which Museum Jan Cunen is housed.

ERWIN W U R M

AM

I

A

Prelude: hoe Erwin Wurm terecht kwam in Oss

12

However logical this context seemed, Wurm in recent decades had primarily exhibited worldwide in immaculate white cube settings. There, too, his work is shown to great advantage; it has such expressiveness in itself that it needs little extra. That being said, the context of a former residence seemed interesting to him as well. So we had another video call, this time necessitated by a lockdown.

Surprisingly enough, Villa Constance also proved capable of conveying its charms on a screen, and after a virtual tour, it was settled: Erwin Wurm was coming to Oss. Although his work would ultimately precede him.

HOUSE? A I AM

ERWIN W U R M

Hoe logisch die context ook leek, Wurm exposeerde de afgelopen decennia wereldwijd voornamelijk in smetteloze white cube­settings. Ook daar komt zijn werk uitstekend tot zijn recht; het heeft van zichzelf zoveel zeggingskracht dat het weinig extra nodig heeft. Dat neemt niet weg dat ook hem de context van een voormalig woonhuis waardevol leek. Nog maar eens videobellen dus, nu genoodzaakt door een lockdown. Verrassend genoeg bleek Villa Constance ook via een beeldscherm haar charme over te brengen en na een virtuele rondleiding was het besloten: Erwin Wurm kwam naar Oss. Al zou zijn werk hem uiteindelijk voorgaan.

13

44

ERWIN W U R M AM

I

A

HOUSE?

45

ERWIN W U R M

AM

I

A

HOUSE?

46

ERWIN W U R M AM

I

A

HOUSE?

47

ERWIN W U R M

AM

I

A

HOUSE?

HOUSE?

Muddy Earth (Performative Sculpture) 2016, brons

ERWIN W U R M

AM

I

A

collectie Erwin Wurm, Limberg, Oostenrijk

48

HOUSE? A

With his One Minute Sculptures, Wurm redefines traditionally prevailing notions of sculpture. Whereas perfection once was sought and a sculpture had to be so true-to-life that it could represent the human body for all eternity, Wurm turns that idea on its head. This category of his oeuvre specifically requires the presence of the live human body. Without that, the work of art cannot exist. With the short duration of the sculpture being performed – one minute, or a similarly short-lived moment – he challenges the notion of art’s eternal nature.

His idiosyncratic approach to sculpture goes back to the beginning of his academy years. Erwin Wurm initially wanted to be a painter. However, he was not admitted to the painting department and was placed in the sculpture programme. ‘A disappointment that I decided to turn into a challenge for myself.

That’s where my research into sculpturality began.’ An inexhaustible research, says the artist, for as it turned out, quite a lot fell under this term. ‘Skin, mass, volume, movement and time. If I gain or lose weight, it affects my mass and volume. That’s how I look at everything around me.’

This became the connecting thread in his oeuvre. For decades, Wurm has been asking himself what a sculpture is, what the conditions are and where the boundaries lie. Here, too, he often makes what he considers an inevitable link with social issues. This also characterises the performative sculptures and the related video Horse, Triple Seat, Snow. On screen, we see how Erwin Wurm duplicates recognisable pieces of furniture in clay, in order to subsequently perform on them. In doing so, he uses his own body or other means, which has as much to do with sculpturalism as the objects he creates in this way. He then

I

Sculptural research

AM

Met zijn One Minute Sculptures herdefinieert Wurm de van oudsher heersende opvattingen over beeldhouwkunst. Waar ooit werd gestreefd naar perfectie en het beeld zo natuurgetrouw moest zijn dat het het menselijk lichaam kon (ver)vangen voor de eeuwigheid, draait Wurm dat gegeven om. Deze categorie binnen zijn oeuvre heeft bij uitstek de aanwezigheid van het menselijk lichaam nodig. Zonder dat kan het kunstwerk niet bestaan. Met de korte duur van het beeld in uitvoering – één minuut, of een vergelijkbaar kortstondig moment – zet hij het idee van kunst voor de eeuwigheid op scherp.

Zijn eigenzinnige omgang met de beeldhouwkunst voert terug op het begin van zijn academietijd. Erwin Wurm wilde aanvankelijk schilder worden. Hij werd echter niet toegelaten voor de opleiding schilderkunst, maar in de klas voor beeldhouwkunst geplaatst. ‘Een tegenvaller waar ik voor mezelf een uitdaging van besloot te maken. Daar begon mijn onderzoek naar sculpturali­ teit.’ Een onuitputtelijk onderzoek, want onder dit begrip bleek nogal wat te vallen, vertelt de kunstenaar: ‘Huid, massa, volume, beweging en tijd. Als ik aankom of afval doet dat iets met mijn massa en volume. Zo kijk ik naar alles om mij heen.’

Het werd de rode draad in zijn oeuvre. Al decennialang stelt Wurm zich steeds opnieuw de vraag wat een sculptuur is, wat de voorwaarden zijn en waar de grenzen liggen. Ook hierbij legt hij vaak een voor hem onvermijdelijke link met sociale vraagstukken. Dit kenmerkt ook de performatieve sculpturen en de daaraan gerelateerde video Horse, Triple Seat, Snow. Op beeld zien we hoe Erwin Wurm herkenbare meubelstukken dupliceert in klei, om er vervol­ gens performatieve handelingen op uit te voeren. Hij gebruikt daarbij zijn eigen

ERWIN W U R M

Sculpturaal onderzoek

49

HOUSE? A I AM

ERWIN W U R M

50

massa, wat evengoed met sculpturaliteit te maken heeft als de objecten die hij zo creëert, of andere hulpmiddelen. Het resultaat giet hij vervolgens in brons, waardoor het eens zo herkenbare object in zijn nieuwe vorm wordt gevangen.

Een van de zo vervaardigde sculpturen is Muddy Earth. De combinatie van het harde materiaal en de vloeiende vormen – ontstaan door met een truck over de klei heen te rijden – maken het object extra vervreemdend; onze ver­ wachtingen van de vorm, kleur en het materiaal van een dressoirkast worden totaal overhoop gegooid. Als in het dagelijks leven een meubelstuk kapotgaat of onbruikbaar wordt, danken we het vaak af. Wurm toont echter de schoonheid van vervorming, die het object een onverwacht en geheel eigen karakter geeft.

Hij levert zo kritiek op het consumentisme dat onze maatschappij in zijn greep houdt en op ons vermogen om te oordelen of iets goed of fout is. Wurm: ‘Het heeft alles te maken met hoe we omgaan met de wereld en met onszelf. We leven min of meer in dezelfde samenleving, maar is ons beeld van de realiteit ook hetzelfde? Zeker niet. Iedereen heeft zijn eigen achtergrond en (familie) geschiedenis, die zorgt voor een andere kijk op de wereld om ons heen.’

casts the result in bronze, capturing the once familiar object in its new form.

One of the sculptures made in this way is Muddy Earth. The combination of the hard material and the flowing shapes – created by driving a truck over the clay – make the object even more alienating; our expectations about the shape, colour and material of a sideboard cabinet are turned upside down. In normal life, when a piece of furniture breaks or becomes unusable, we often throw it away. Wurm, however, shows the beauty of distortion, which gives the object an unexpected and entirely individual character. In doing so, he criticises the consumerism that has a hold on our society and our ability to judge whether something is right or wrong. ‘It has everything to do with how we treat the world and ourselves’, says Wurm. ‘We all live in more or less the same society, but is our perception of reality the same? Certainly not. Everyone has their own background and (family) history, which gives them a different view of the world around us.’

Horse, Triple Seat, Snow 2016, videostill

collectie Erwin Wurm, Limberg, Oostenrijk

51

ERWIN W U R M

AM

I

A

HOUSE?