vnl-12-13-web

3 e j a a r ga n g n u m m e r 12

|

www.vertreknl.nl

het magazine voor wonen, werken en leven in het buitenland

Emigratie-tv

door de jaren heen

boer zoekt vrouw en vertrekt naar het buitenland ton van der lee als dik trom in afrika het relaas van een ex-bolletjesslikker Sander en judith westerveld 14 jaar voetbalnomaden

E 6,50

deel 3 van Heer Bommel en de Pas-kaart

ISSN 977-221128700-6

BP

i in t e r v i e ws i r e p o r tag e s i ni e u ws i c o l u m ns i

VertrekNL-prijs 2014

Het beste idee voor ondernemen in het buitenland Gaat u stroopwafels groot maken in Zweden? Wilt u een wellness-camping beginnen in Griekenland? Of vindt u het hoog tijd dat Spanje kennismaakt met uw succesvolle Nederlandse internetconcept? Wat uw plan ook is, VertrekNL helpt u dit jaar van droom naar realiteit! Doe mee met de VertrekNLprijs 2014 en maak kans op € 1000,–!

De winnaars krijgen persoonlijke tips en adviezen van de deskundige jury.

De beste ideeën krijgen bovendien een plaats op de site en in het blad. Ook volgen wij de winnaar bij het realiseren van het plan. Meedoen kan u dus ook waardevolle publiciteit opleveren.

Zo doet u mee Meedoen is simpel, u hoeft geen compleet businessplan in te zenden. Vertel de jury gewoon kort en goed waarom uw idee het beste idee is. Gebruik daarvoor maximaal 600 woorden. U kunt ook een filmpje insturen waarin u uw plan toelicht in maximaal 1 minuut.

U kunt zelf bepalen waarmee u de jury overtuigt.

De volgende vragen kunnen u helpen: l Wat maakt uw idee uniek? l Waarom is het zo belangrijk dat u dit juist op uw droomlocatie gaat uitvoeren? l Waarom hebt u zo’n affiniteit met de locatie? l Spreekt u de taal? l Waarom gaat juist u slagen met uw plan? l Wat zou u doen met € 1000,– extra kapitaal? Mail uw inzending naar: redactie@vertreknl.nl onder vermelding van ‘VertrekNL-prijs 2014’.

U kunt via dit adres ook uw filmpje insturen (gebruik het mp4-formaat).

Kijk voor de voorwaarden op www.vertreknl.nl.

De prijzen Hoofdprijs: € 1000,–, persoonlijk advies van de jury en een uitgebreide reportage in VertrekNL in 2014! De prijs wordt feestelijk uitgereikt op de Emigratiebeurs in 2014.

voorwoord

Mee-emigreren

A

ltijd zon, drukte op straat, overal muziek, lachende mensen, huilende kinderen en marktkraampjes met exotisch eten. Welkom in Addis Ababa, Ethiopië.

Officieel zou ik voor de derde keer in mijn leven een nieuw bestaan hebben opgebouwd in een bij voorkeur warm land. Toch staat na een periode in Zweden, Ethiopië en Zuid-Afrika mijn bed (helaas?) nog steeds in Nederland. Emigreren: voor mij net als voor vele anderen een droom die vooralsnog niet uitgekomen is.

Nu ben ik twee jaar lang betrokken bij VertrekNL. Als filmmaker heb ik verschillende items gemaakt op de Emigratiebeurs in Houten. Elk jaar weer word ik overspoeld met inspirerende verhalen. Zowel succesverhalen als verhalen waarin avonturiers een realistisch beeld geven van alle uitdagingen die overwonnen moeten worden voordat de voordeur in Nederland voorgoed gesloten kan worden. Samen met Seb van der Kaaden, de uitgever van VertrekNL, ben ik een jaar geleden begonnen met een plan om dat avontuur in beeld te brengen. Een idee is toen uitgewerkt naar een format in samenwerking met Stokvis & Stokvis content.

Na een jaar hard werken is het dan eindelijk zover, de opnames van Haringen uit Holland gaan dit najaar van start en de eerste aflevering wordt waarschijnlijk al eind dit jaar uitgezonden!

“Gaat Haringen uit Holland mij het laatste duwtje in de rug geven om ook mijn koffers te pakken?”

Voor mij als filmmaker is dit een droom van een televisieprogramma om te mogen maken. Eigenlijk emigreer ik een beetje mee tijdens het filmen en kan ik uiteindelijk toch weer veilig terugkeren naar het mooie Nederland. Of... gaat Haringen uit Holland mij het laatste duwtje in de rug geven om ook mijn koffers te pakken? Ik ben benieuwd en wellicht verruil ik volgend jaar of het jaar daarop dan toch mijn Kloosterstraat voor een kleurrijke straat met zon, muziek, lachende mensen, huilende kinderen en kraampjes met spannend exotisch eten. n

Maarten langelo v i d e o - j o u r n ali s t V e r t r e k N L

JULI 2013 VERTREK NL

| 5

Pagina

58

Boer zoekt vrouw 14 Column Chimène van Oosterhout 16 Bed & Breakfast Marco en Marie-José

Robeerst vertrokken naar het noorden 18 Interview Boris Dittrich: Schrijven als

ontsnapping 24 Parttime emigreren Revinh Ramnandanlall

woont in Nederland en Suriname 29 Nieuwe column Ger Apeldoorn 30 Interview Sander en Judith Westerveld:

‘Je moet er een avontuur van maken’ 34 Partners Ina en Meije Wiersma vertrokken

naar de Algarve 38 Toen Accountmanager in Nederland

Nu Levensgenieter in Maleisië

6

|

VERTREK NL JULI 2013

inhoud

16 54 29 40 Interview Het verhaal van een

ex-bolletjesslikker 44 De immigrant Van India naar Nederland 46 Ondernemersprijs Hoe staat het met de

culturele festivals van Tom Sligting?

54 Interview Schrijver en filmmaker

Ton van der Lee als Dik Trom in Afrika 66 Dilemma’s Acteur Alfred van den Heuvel 72 Coverstory Vertrekkers in beeld:

Emigratie-tv door de jaren heen

66 En verder... voorwoord kortom advies vertrekhal boeken strip puzzel lezersservice emigratiewijzer volgende keer

5 9 19 37 48 51 71 79 90 82

JULI 2013 VERTREK NL

| 7

kortom

Nederlandse medisch specialisten gaan werken in het buitenland

I

n Nederland is er minder werk voor ze als gevolg van een krimpende arbeidsmarkt.

De stap die de medisch specialisten zetten is een logische: ze zoeken hun heil in het buitenland.

Artsendetacheringsbureau BKV becijferde dat Nederland voor het eerst in tientallen jaren een overschot heeft aan chirurgen, urologen, radiologen en cardiologen. Deze medisch specialisten kiezen ervoor te emigreren naar bijvoorbeeld Duitsland en de Antillen. In de afgelopen 5 jaar gingen zeker 85 medisch specialisten in Duitsland werken, en 50 medisch specialisten op de Antillen.

De crisis, de onzekerheid over het zorgstelsel en de fusies in de zorg zijn oorzaken voor de krimpende arbeidsmarkt voor medisch specialisten. Huisartsen trekken overigens vaak naar het Franse platteland om te werken. n

Enorme stijging immi- Inwonertal Spanje daalt granten in Duitsland

V

foto: peter beemsterboer

orig jaar hebben zich 1,08 miljoen buitenlanders in Duitsland gevestigd. Dat is 13 procent meer dan in 2011 en het grootste aantal sinds 1995. Het Duitse bureau voor de statistiek wist te melden dat 765.000 immigranten uit Europa kwamen, vooral uit het oosten en zuiden van het continent. Polen vormde in 2012 de grootste groep met 176.000 immigranten, gevolgd door Roemenië met 116.000

en Bulgarije met 58.5000 immigranten. De grootste stijgingen zijn te zien bij mensen uit Zuid-Europese landen die zwaar onder de schuldencrisis lijden, zoals Griekenland, Spanje, Portugal en Italië.

De Nederlandse emigratie naar Duitsland was zeer bescheiden met net geen 10.000 migranten. 9988 Nederlanders emigreerden in 2012 naar onze oosterburen, slechts 205 meer dan het jaar ervoor. n

V

oor het eerst sinds 1996 is het aantal inwoners in Spanje gedaald. Volgens het nationale bureau voor de statistiek INE telde Spanje in 2012 47,1 miljoen inwoners. Dat zijn er 206.000 minder dan in 2011.

Volgens het INE is de economische crisis en de daaraan gepaard gaande emigratie van Spanjaarden een belangrijke oorzaak. Door de bezuinigingen is het aantal banen in Spanje lager geworden. Ruim een kwart van de (potentieel) actieve bevolking is momenteel werkloos.

Het aantal emigranten steeg, maar het aantal immigranten daalde. In 2012 had Spanje nog 5,52 miljoen 'vreemdelingen', 3,8 procent minder dan in 2011.

Per 1 januari 2013 was één inwoner op negen (11,7 procent) een niet-Spanjaard.

De meeste immigranten komen uit Roemenië, Marokko en Groot-Brittannië. n

JULI 2013 VERTREK NL

| 9

kortom

WereldMagazine als alternatief voor Wereldomroep

I

n een maand tijd is de site van WereldMagazine ruim 4000 maal bekeken. Dit is volgens uitgever Seb van der Kaaden boven verwachting. “De promotie van de site moet nog beginnen. Zo willen we binnenkort een online onderzoek via de social media en diverse emigratieplatforms verspreiden, om de mening van de Nederlanders in het buitenland te polsen. Wat vinden ze bijvoorbeeld van de recent aangekondigde bezuinigingen op Nederlands onderwijs in het buitenland? Verder gaan we het aantal partnerships uitbreiden.”

Nu werkt WereldMagazine al samen met NRC De Week, waardoor elke nieuwe abonnee van WereldMagazine ook een gratis abonnement krijgt op de internationale uitgave van NRC Handelsblad. Bovendien heeft WereldMagazine onlangs samen met VertrekNL de Taaltest – bekend van de Wereldomroep – weer nieuw leven ingeblazen.

Wekelijks doen gemiddeld 1000 mensen de taaltest via www.vertreknl.nl/taaltest.

Van der Kaaden zegt veel positieve reacties te ontvangen die erg blij zijn dat deze taaltest weer terug is. “En dat is precies onze bedoeling: zoveel mogelijk Nederlanders bedienen met interessante tests, actueel nieuws, exclusieve video- en radio interviews, om zo hun band met Nederland te behouden.”

De top 5 meest populaire berichten van de afgelopen maand op WereldMagazine zijn: 1. Video-interview Familie Groenendaal: Emigreren naar Frankrijk 2. Video-interview Patricia Snel: “Het expatleven is toch vaak een bubble waarin je verkeert” 3. Video-interview Natalie Righton: “Ik schreeuwde: ga je me nu ook nog doodschieten?”

4. Column Ger Apeldoorn: Ik blijf 5. Radio-interview: Ben Bot over de sluiting van ambassades en consulaten Heeft u ook een bijzonder emigratieverhaal en/of woont u ook op een prachtige locatie in het buitenland? Mail dan uw verhaal (circa 500 woorden) en/of video (circa 3 minuten) over uw leven in het buitenland. De redactie zal een selectie van de inzendingen plaatsen op WereldMagazine. n

Opmerkelijke stijging Hongaren in Nederland

O

p zoek naar werk, en naar veel hogere lonen dan in Hongarije, hebben veel Hongaren de wijk genomen naar Nederland en andere Europese landen. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in Nederland is het aantal Hongaarse immigranten in Nederland sinds 2006 vervijfvoudigd. In 2012 stonden 3318 Hongaarse immigranten ingeschreven bij Nederlandse gemeenten. In 2006 waren dat er nog 646.

10

|

VERTREK NL JULI 2013

Het CBS spreekt van “een opmerkelijke stijging. Het werkelijke aantal is hoger, want niet iedereen laat zich registreren.” Het betreft vooral jonge mensen, die inzien dat de lonen, vooral voor technische opleidingen, in andere Europese landen significant hoger liggen. Hoewel de migratie van jonge mensen tijdelijk kan zijn, vrezen Hongaarse deskundigen dat op termijn professionele netwerken uitgebouwd zullen worden, die de emigratie tot een permanent fenomeen maken. n

kortom kort Iets minder Nederlandse emigranten Uit de recentste cijfers van het CBS blijkt dat 31.710 Nederlanders hun land verlaten hebben in het eerste kwartaal van 2013.

Dat aantal is niet alleen minder dan het eerste kwartaal in 2012, maar ook minder dan het laatstgemeten kwartaal daarvoor, het vierde kwartaal van 2012. Daarin emigreerden 34.463 Nederlanders. Ter illustratie: het aantal immigranten in het eerste kwartaal van 2013 lag op 35.954.

Voor veiligheid naar Canada, voor het milieu naar Zweden Volgens de jaarlijkse index van de Organisatie van Economische Ontwikkeling en Samenwerking (OESO) staat Nederland op de achtste plaats van gelukkigste landen ter wereld. Alleen Australië, Zweden, Canada, Noorwegen, Zwitserland, de Verenigde Staten en Denemarken moeten we voor laten gaan. Dit is de stand als alle wegingsfactoren gelijk gewogen worden.

Op het specifieke gebied van veiligheid bijvoorbeeld, staat niet Australië bovenaan, maar Canada. Op het onderdeel ‘milieu’ voert Zweden de lijst aan.

Steeds minder Emmenaren naar Duitsland In 2010 zochten nog 279 Emmenaren hun heil bij de oosterburen, in 2011 waren dat er 213, vorig jaar nog slechts 191. De nuance van het verhaal: 191 emigrerende Emmenaren zijn er nog altijd veel meer dan in de jaren negentig, toen er gemiddeld 50 per jaar vertrokken. Omgekeerd daalt het aantal Duitsers dat zich in Emmen vestigt ook. Van 223 in 2010, van 199 in 2011 tot 181 in 2012.

Managers gezocht voor camping in Ethiopië Stichting Tim & Kim Village is op zoek naar beheerders voor hun duurzame camping Tim & Kim Village in Gorgora in Ethiopië. Zij zoeken twee mensen (bij voorkeur een koppel) die vanaf 1 juli 2014 voor tenminste twee jaar het management van de camping en het restaurant op zich willen nemen. Meer informatie kunt u vinden op www.vertreknl.nl/ timkimvillage. n

81 procent van de West-Europese jongeren is bereid om voor werk naar het buitenland te verhuizen. Dat enorme aantal blijkt uit onderzoek van uitzendorganisatie StudentenWerk in zeven WestEuropese landen.

foto: peter beemsterboer

kortom

West-Europese jongeren zien emigratie wel zitten

D

e onderzoekers hebben voor StudentenWerk meer dan 10.000 studenten en starters ondervraagd in Nederland, België, Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk, Spanje en Groot-Brittannië.

De belangrijkste vraag was in hoeverre zij bereid zijn om voor hun werk naar het buitenland te verhuizen. De overgrote meerderheid beantwoordde deze vraag positief, al zijn er opmerkelijke verschillen aan te wijzen tussen landen onderling.

Om te beginnen met ons eigen land. De Nederlandse jongeren zijn erg tevreden met Nederland, en daardoor het minst ambitieus om te emigreren voor hun carrière. In totaal geeft 'slechts' 73,1 procent van de Nederlandse jongeren aan Nederland te willen verlaten voor een baan. Alleen de Belgen zijn nog behoudender: met 66,5 procent aspi-

rant-emigranten. De Spaanse jongeren zijn verreweg het meest ambitieus. Van hen zegt 88,6 procent graag te willen werken in het buitenland. Ruim de helft van de Spaanse emigranten in spe geeft als belangrijkste reden dat zij "alles willen doen voor hun carrière". Niet verbazingwekkend gezien het enorme banentekort in eigen land. Slechts 6,9 procent van de Spaanse jongeren geeft aan tevreden te zijn met hun huidige situatie; hiermee zijn Spaanse jongeren het minst tevreden van allemaal.

Avontuur De Oostenrijkse en Duitse jongeren zijn het meest avontuurlijk. Maar liefst 81,4 van de Oostenrijkers geeft aan te willen emigreren. Buiten dat zegt 70 procent dit te willen doen vanwege het avontuur. Ook hebben de Oostenrijkse jongeren het minste oog voor

mogelijke negatieve kanten van emigratie: slechts 2,4 procent geeft aan de risico's van emigratie voor werk te groot te vinden. Opvallend is dat er ook onder Duitse jongeren veel avonturiers schuilen: 78 procent wil wel emigreren voor werk, 63,9 procent van hen vanwege het avontuur.

Er zijn grote verschillen te zien tussen de verschillende Europese landen. “Maar over het algemeen kun je zeggen dat jongeren op dit moment helemaal niet meer in grenzen denken. Ze willen vooral een leuke en ambitieuze baan, en ze zijn daarvoor bereid om risico's te nemen," aldus Julien Drewe, manager van StudentJob. "Zelfs als dat betekent dat ze daarvoor hun vertrouwde omgeving moeten achterlaten. Hun levenssituatie laat dit veelal ook makkelijk toe; ze hebben meestal nog geen gezin of kinderen." n

JULI 2013 VERTREK NL

| 11

kortom Ze vertrokken met de hoop op een betere toekomst. Maar het liep niet zoals verwacht.

De familie Beemsterboer emigreerde in de jaren vijftig naar Australië. Vijf jaar later keerden ze terug naar Nederland. “Je familie missen is afschuwelijk.”

COVERFOTO

Emigreren en terugkeren

“Nederland was te vertrouwd, Australië te anders”

Heimwee De ouders van Riet wilden emigreren omdat ze dachten dat ze hun kinderen in Australië een betere toekomst konden bieden. “Vooraf hadden we voorlichtingsfilmpjes gezien”, vertelt Riet. “Mijn ouders besloten de stap te ondernemen. Mijn moeder had verwacht dat de koffie in Australië voor ons klaar zou staan, maar toen we er aankwamen werden we opgevangen in een soort kamp, met houten barakken. Mijn moeder hield het

12

|

VERTREK NL JULI 2013

Het nieuwe garagebedrijf in Salisbury, een voorstad van Adelaide. hele gezin in Australië bij elkaar met haar opgewekte karakter, maar ze had heel veel last van heimwee.”

Het hele gezin was blij toen de knoop werd doorgehakt om terug te gaan naar Nederland. “Telkens als we post uit Nederland kregen, was het huilen geblazen”, weet Riet nog. “We misten onze familie te veel.

Nederland was te vertrouwd, Australië te anders. Mijn moeder sprak de taal niet. Wij als kinderen deden de boodschappen, zij kwam de deur bijna niet uit. Er zijn veel emigranten die het supergoed gedaan hebben, maar bij ons is het dus niet zo goed gegaan. Mijn ouders waren ook blij dat we met zijn allen teruggingen. Voor hetzelfde geld was een van ons verliefd geworden op een Australiër en daar gebleven.”

foto’s: familie beemsterboer

R

iet Cichon-Beemsterboer (uiterst links op de foto) was bijna 12 jaar toen ze met haar ouders en acht broers en zussen naar Australië emigreerde. “We gingen met het hele gezin, het was eind vijftiger jaren. Maar we kwamen terecht in een land dat 100 procent anders was dan wat wij kenden. Je moest er hard werken als je het wilde maken. Mijn vader had in Nederland zijn eigen garagebedrijf en heeft geprobeerd in Australië ook een garagebedrijf op te zetten. Maar hij kreeg een hersenbloeding en de zaak ging voortijdig failliet.”

Ook het Australische klimaat was totaal anders. “Het was daar vreselijk heet. Met kerst lag je puffend van de hitte op je bed.

En de leerplicht gold in Australië tot 14 jaar.

Toen ik 14 was, werd ik van school gehaald om te helpen in het garagebedrijf van mijn vader. Mijn zusjes moesten in een fabriek aan het werk om geld te verdienen.”

Wennen Riet was 17 toen het gezin terugkwam in Nederland. Ook daar moesten ze weer erg wennen. “We vonden Nederland ook enorm veranderd. We kwamen in een heel oud huis terecht. Tijdelijk, zo was de bedoeling, maar uiteindelijk hebben we daar wel tien jaar gewoond. Maar mijn moeder was dolblij dat ze haar familie weer zag. Je kunt overal wel wennen, maar je familie missen is afschuwelijk. Mijn moeder is nog wel een keertje terug naar Australië geweest. Haar zus was met ons mee geëmigreerd. Zij is daar getrouwd en achtergebleven toen wij teruggingen naar Nederland.” Riet en haar broers en zussen hebben een emigratie nooit meer overwogen. “Al is het een avontuur dat we niet meer zullen vergeten.” n

column

A

ls we het hebben over een avontuur, dan is dat toch wel emigreren, kan ik uit eigen ervaring melden. Afhankelijk van de mate van avontuur die je in je hebt, kun je het avontuur spannender of juist heel saai maken. Vlak na mijn studietijd emigreerde ik voor het eerst naar Barcelona en Ibiza, maar dat was, achteraf gezien, een beetje een laffe emigratie. Ik hield namelijk mijn huis in Amsterdam gewoon aan, dus dat hield ik achter de hand.

Vertrok met, bij wijze van spreken, alleen een rugzak en het enige dat ik moest regelen was het vinden van een huis en uiteindelijk werk.

De enige persoon met wie ik rekening hoefde te houden was … ikzelf ! Dus er was geen kind bij betrokken, ik hoefde niet op zoek naar scholen, sportclubs en sociale activiteiten. Overbodig om te melden dat de laatste categorie op Ibiza wél in veelvoud beschikbaar is. Werk is in het hoogseizoen direct gevonden op dit partyeiland, en toentertijd stonden de finca’s (Spaanse landhuizen) ook nog geduldig te wachten op een nieuwe eigenaar of eigenaresse.

Feestbeest

foto: peter beemsterboer

14

|

VERTREK NL JULI 2013

Binnen no time was ik een graag geziene gast in de Ibizenco-gemeenschap en stond ik op de wachtlijsten van alle party’s, afterparty’s en andere geheime bijeenkomsten die er in en rondom de bruisende hoofdstad te vinden waren. Het behoeft geen uitleg dat dit natuurlijk geen lang leven beschoren was.

Als je van je beroep in eerste instantie niet ‘feestbeest’ of ‘lanterfanter’ of ‘gelukzoeker’ wilt maken, dan zou ik als emigratieplek niet de eerste keuze op Ibiza laten vallen. Maar hoe laf deze emigratie ook lijkt, tegenstrijdig genoeg blijft het moeilijk. Je laat je familie,

column

Oost west... thuis best! vrienden en bekende omgeving achter. Om maar niet te spreken van de dagelijkse routine die niet meer hetzelfde is in het buitenland. Nee, neem dan mijn laatste emigratie.

Die is er één van zwaar kaliber. Allereerst heb ik een redelijke positie opgebouwd in Nederland, met naast mijn PR-bureau de status van (behoorlijk) Bekende Nederlander.

Ook heb ik een zoon van inmiddels 10 jaar oud, maar op het moment dat de emigratie speelde was hij 7 jaar. Dus een school moest gevonden worden, maar ook sportclubs, vriendjes et cetera.

Idee-fixe Vervolgens heb ik mijn huis weggedaan, zodat ik geheel blanco opnieuw kon beginnen in het Hoge Noorden. Zonder dat Nederland en mijn Nederlandse omgeving nog zouden kunnen lonken naar mij. Helaas was dat een

C h i m è ne va n O o s ter h o u t A c t r ic e e n p r e s e n tat r ic e va n d i v e r s e t e l e v i s i e p r o g r a m m a’ s , woont sinds 2010 in Zweden.

ook niet door de plee spoelen. Mijn zoon zou ten einde raad zijn zonder zijn beestjes. Daar gingen we… de paden op, de lanen in…Met tranen in mijn ogen reed ik Nederland uit moet ik helaas wel bekennen. Heel moeilijk vond ik deze keer de stap naar het buitenland, maar de beslissing was genomen. Dus in volle vaart op weg naar Scandinavië en omkeren was, op dat specifieke moment, geen optie meer. Vooruit kijken was het motto! Na zo’n 900 kilometer bereikte ik de Zweedse grens en reed letterlijk een enorme

“Achteraf had ik zélf ook het gevoel om weer terug in die verhuiswagen te duiken en gewoon weer mee terug te rijden” idee-fixe, want natuurlijk blijft Nederland lonken, mijn huis was namelijk het enige dat in Nederland níet meer op mij wachtte. Lang verhaal kort: drie jaar geleden begon ik vol goede moed aan het nieuwe avontuur. Wie zich afvraagt ‘waarom dan toch?’, één keer raden… Juist ja, de liefde achterna. Een school gezocht voor mijn zoon, dat liep wonder boven wonder soepel. In eerste instantie ben ik met mijn eigen Nederlandse auto naar Zweden gereden, omdat ik ook nog een hond meenam en vliegen was voor het arme beest geen optie. Tegelijkertijd had ik achterin een emmer met zes vissen staan, die kon ik toch

brug over, van Denemarken naar Zweden.

We hebben nog een kleine pitstop gemaakt om, jawel, ons tweede hondje op te halen, een kleine Jack Russell. Kon er ook nog wel bij!

Not very amused De verhuisklus was supersnel geklaard.

Aangezien mijn nieuwe liefde niet van troep houdt, wilde hij namelijk binnen één dag de verhuisdozen het huis uit en weer terug in de verhuiswagen hebben. Achteraf had ik zélf ook het gevoel om weer terug in die verhuiswagen te duiken en gewoon weer mee terug te rijden. Geen optie, alle dozen uitgepakt in één dag, en dat waren er wat! Je moet me niet vragen hoé… Kleding in kasten gepropt, glaswerk opgestapeld, speelgoed achter in de kasten gegooid en in de garage stonden onbestemde artikelen te wachten op hun definitieve plaats van bestemming.

Ik kan je verklappen dat toen mijn enorm neurotische – aanstaande – ex het huis binnenkwam na zijn werkdag en de kledingkast opende om zijn werkkleding te verwisselen voor een comfortabele outfit en daarbij verwelkomd werd door een stapel kleding die boven op hem de kast uitstortte, hij not very amused was. Ik vond het wel een grappige situatie, maar helaas was ik de enige op dat moment. Een camera was hier écht op zijn plaats geweest. Dit moment had vastgelegd moeten worden om de mensheid te laten kennismaken met een emigratie van twee totaal verschillende werelden die tevergeefs hoopten ooit één te worden! n

Na een dikke 1200 kilometer reed ik de straat binnen waar ik zou gaan wonen samen met zoon, twee honden, zes vissen en een auto.

De verhuiswagen was onderweg en zou ons de volgende dag vergezellen met de meeste van onze oude vertrouwde spulletjes, zodat ik mij een beetje sneller thuis zou voelen.

Althans, dat hoopte ik.

JULI 2013 VERTREK NL

| 15

bed & breakfast | leven

16

|

VERTREK NL JULI 2013

In deze nieuwe rubriek vertellen eigenaren van een B&B over de passie voor het vak, de voor- en nadelen van het runnen van een B&B, de diversiteit aan gasten, maar natuurlijk ook wat hun eigen locatie zo bijzonder maakt. tekst

jorine de bruin

In deze uitgave maakt u kennis met Marco en MarieJosé Robeerst. Sinds 2007 runnen zij een Bed & Breakfast annex Boutique Hotel in Noorwegen.

O

og voor detail. Persoonlijkheid. Service en design.

Dit zijn de steekwoorden waarmee Marco en Marie-José Robeerst hun Bed & Breakfast omschrijven. Marco: “Onze B&B heet voluit Herangtunet Boutique Hotel Norway. Tunet betekent boerderijtuin. Herangtunet heeft vier themakamers (Noorwegen, Frankrijk, Holland en IJsland) en vier suites (Londen, New York, Aspen en Rome). Ook is er een familiekamer, met aparte kinderkamer, die als thema Zweden heeft. Alle kamers zijn dus verschillend ingericht. Het gaat bij ons niet alleen maar om een bed en ontbijt. Wij proberen ook de zintuigen van onze gasten te prikkelen met mooi ingerichte kamers, lekker eten, onvergetelijke activiteiten, bijvoorbeeld een huskysledetocht, en een goede sfeer.”

Casco Marco en Marie-José hebben het pand in 2002 gekocht en zijn de eerste vijf jaar alle vakanties naar Noorwegen getrokken om

te verbouwen. Marie-José: “Het pand was helemaal casco en alles moest (op)nieuw gebouwd en ingericht worden. In 2007 zijn we uiteindelijk geëmigreerd naar Noorwegen. Toen hebben we de rest verbouwd en een aantal gebouwen bijgeplaatst. We hebben een huis van 350 jaar oud, dat zeven kilometer verderop stond en bijna instortte, afgebroken en op ons terrein weer opgebouwd. Vervolgens hebben we het aangepast naar moderne maatstaven en zijn er nu vier luxe suites in gevestigd. Daarnaast hebben we een met hout gestookte sauna en hottub bijgebouwd.”

Herangtunet is gebouwd in de stijl die typerend is voor de provincie en ligt te midden van enkele andere oude, onbewoonde gebouwen. Het geheel behoort tot het cultureel erfgoed van de provincie Valdres. Marco en Marie-José genieten met volle teugen van het beheren van het Boutique Hotel. “Doordat we kleinschalig zijn, hebben we weinig personeel nodig en is er dus veel persoonlijk contact met de gasten”, aldus Marco. “Misschien is het een klein nadeel dat je een deel van je privéleven inlevert en dat de scheiding tussen werk en privé soms moeilijk te vinden is.”

Mise en place De dagindeling op Herangtunet is elke dag ongeveer hetzelfde. Marie-José: “We serveren het ontbijt tussen half negen en tien uur en daarna worden de kamers schoongemaakt en wordt de was gedaan. Dan houden wij ons bezig met de mise en place in de keuken voor het diner en ‘sturen’ we de gasten op

“Wij proberen de zintuigen van onze gasten te prikkelen” pad met mooie wandelroutes en leuke dagtochten. Nieuwe gasten kunnen inchecken vanaf vier uur ‘s middags. Wij serveren een driegangenmenu om zeven uur ’s avonds en daarna is de bar geopend voor een drankje tot ongeveer elf uur. Ondertussen dekken wij weer de tafels in het restaurant voor het ontbijt van de volgende dag. We zouden niet anders meer willen.”

Herangtunet ligt op 180 kilometer van Oslo en is het hele jaar geopend. Het ligt vlakbij een meer, het skigebied Beitostolen en Nationaal Park Jotunheimen. n

Wilt u ook een verblijf boeken bij Herangtunet Boutique Hotel Norway of meer informatie?

Marco & Marie-José Robeerst Vølbusvegen 17 2940 Heggenes Norway www.herangtunet.com info@herangtunet.com T. +47 613 416 65 / +31 20 893 2929 M. +47 976 333 10F. +47 614 221 10

JULI 2013 VERTREK NL

| 17

wonen | advies

tekst robin schalekamp en mandy dortland-wijngaard werkzaam bij bdo accountants & belastingadviseurs b.v.

Hoe zit het met sociale verzekeringen in het buitenland?

Wanneer u besluit om Nederland te verlaten om in het buitenland te gaan wonen en/of werken, dan kunnen er een hoop vragen zijn. Bijvoorbeeld: waar ben ik belasting verschuldigd, maar ook: waar ben ik sociaal verzekerd, wat gebeurt er als ik werkloos raak en wat gaat er gebeuren als ik arbeidsongeschikt raak?

D

e sociale zekerheid in Nederland zorgt ervoor dat er in tijden van ziekte, arbeidsongeschiktheid en/of pensioen een bepaalde garantie is op inkomen en/of verzorging. Deze verzekeringen zorgen voor een steuntje in de rug wanneer er gedurende een bepaalde periode minder inkomsten zijn. De sociale zekerheid in Nederland bestaat uit de volksverzekeringen, de werknemersverzekeringen en sociale voorzieningen. De laatste twee komen voor rekening van de werkgever, maar de volksverzekeringen komen voor rekening van jezelf. De volksverzekeringen zijn: • de Algemene Ouderdomswet (AOW) • de Algemene nabestaandenwet (Anw) • de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ).

land en werkt in België. Mocht België eenzelfde regelgeving hanteren als Nederland, dan zou je in Nederland sociaal verzekerd zijn omdat je hier woont en in België omdat je daar werkt. Omdat het niet de bedoeling is om in meer dan één land sociaal verzekerd te zijn, zijn er socialezekerheidsverdragen tussen landen. Deze verdragen bepalen waar je sociaal verzekerd bent en premies dient te betalen, maar wellicht belangrijker nog: waar je moet aankloppen ten tijde van ziekte, arbeidsongeschiktheid en/of pensioen.

Binnen de Europese Unie geldt er sinds 1 mei 2010 regelgeving waarbij de hoofdregel

is dat je in het land waar je werkt sociaal verzekerd bent. Hierop geldt een aantal uitzonderingen, bijvoorbeeld wanneer je in twee of meer landen werkt of wanneer je bent uitgezonden door je werkgever. Als je wordt uitgezonden door je werkgever, kun je sociaal verzekerd blijven in het land waar je werkgever is gevestigd. Dit zal vaak ook het land zijn waar je zelf woonachtig bent. Mocht je in twee of meer landen werken, waaronder het land waar je woont, dan blijf je in je woonland sociaal verzekerd als je 25 procent of meer van je werktijd in je woonland werkzaam bent.

Als wetgeving nu beslist dat je niet langer meer in Nederland sociaal verzekerd bent, hoef je uiteraard ook geen premies meer te betalen. Hetgeen je hebt opgebouwd aan AOW blijft wel in stand. Op het moment dat de pensioengerechtigde leeftijd is bereikt, wordt de AOW-uitkering berekend aan de hand van het aantal jaren dat je in Nederland sociaal verzekerd bent geweest.

Elke situatie is anders. Daarom raden wij je aan om voor je vertrek helder te krijgen waar je sociaal verzekerd bent, zodat je niet voor nare verrassingen komt te staan. n

Twee landen Op grond van onze nationale wetgeving ben je in Nederland sociaal verzekerd wanneer je inwoner bent van Nederland of wanneer je niet in Nederland woont, maar wel in Nederland belastingplichtig bent. Wanneer het land waarin je woont en het land waarin je werkt verschillend zijn, zou het dus kunnen zijn dat je in twee landen sociaal verzekerd bent en wellicht premies verschuldigd bent op basis van de nationale wetgeving van het woon- en werkland. Stel: je woont in Neder-

JULI 2013 VERTREK NL

| 19

interview | werken

Schrijven als Vliegvelden, hotels, veel wachten...

20

|

VERTREK NL JULI 2013

werken | interview

ontsnapping Zes jaar woont hij inmiddels in The Big Apple. Toch gaat het Boris Dittrich te ver zichzelf inmiddels een echte ‘New Yorker’ te noemen.

De directeur seksuele minderheden voor Human Rights Watch ziet zichzelf vooral als expat, een Europese expat om precies te zijn.

Na een verleden als advocaat, rechter en D66-politicus is de huidige strijder voor mensenrechten ook nog eens auteur. Met zijn roman De waarheid liegen neemt Dittrich afscheid van de stad die hij binnenkort verruilt voor Berlijn. tekst

oetse eilander

JULI 2013 VERTREK NL

| 21

interview | werken

S

chrijven is voor hem een uitlaatklep: “Een collega van mij, een Russische vrouw, jonge moeder, werkte voor Human Rights Watch in Tsjetsjenië. Ze had daar een soort corruptieschandaal ontdekt waar de autoriteiten bij betrokken waren. Dat is haar niet in dank afgenomen; ze werd thuis opgewacht, ze hebben haar een kogel door het hoofd geschoten en daarna langs de snelweg gedumpt, dood. Dat zijn vreselijke dingen”.

Ontsnappen aan die harde werkelijkheid doet Boris Dittrich door te schrijven. “Als ik op reis ben voor mijn werk, ben ik vaak dagen onderweg. Vliegvelden, hotels, veel wachten. Ik heb mezelf beloofd dat ik dan leuke dingen mag doen. Ik kan me heel goed concentreren. Als ik op Schiphol ben dan beginnen de ideeën al op te borrelen, in het vliegtuig trek ik me dan terug als een eekhoorn in zijn hol om maar te kunnen schrijven. Ik schrik pas op als de gezagvoerder meldt dat we de stoelriemen moeten vastmaken, omdat we gaan landen”.

Moord en brand In zijn eerste boek, Moord en brand, geeft Dittrich de lezer een smakelijk en onthul-

en gaan van migranten, iedereen heeft zijn eigen dromen. Soms worden die verwezenlijkt, maar er zijn ook teleurstellingen. Dat mozaïek heb ik in De waarheid liegen willen vangen. De verhalen staan op zich, maar zijn met elkaar verweven door het drama op het metrostation.”

En ook al geniet Dittrich nog altijd van de levendigeheid van New York, de stad is vooral uitvalsbasis geworden. Als advocacy director is de wereld zijn werkterrein, vervult hij zijn rol als diplomaat, onderhandelaar, verkenner en boegbeeld met verve. Als het doel maar gediend wordt: begrip kweken en rechten opeisen voor seksuele minderheden wereldwijd. Heeft die reislust de afgelopen jaren eigenlijk resultaat opgeleverd, hoe meet je zoiets? Boris Dittrich is ervan overtuigd dat zijn werk succesvol is: “Ik ben trots op hetgeen ik de afgelopen zes jaar heb bereikt. Dat VN-baas Ban Ki Moon zich betrokken voelt bij het onderwerp en de emancipatie van homo’s, lesbo’s en transgenders wereldwijd ter sprake brengt is ook het resultaat van mijn gesprekken bij de VN. In zijn contacten met Afrikaanse landen laat Ban Ki Moon nu keer op keer weten dat ze zich aan de internationale verdragen moeten houden. Dat is pure winst”.

“Ik schrik pas op als de gezagvoerder meldt dat we de stoelriemen moeten vastmaken, omdat we gaan landen” lend beeld van een wereld vol list en bedrog in politiek Den Haag. Als ervaringsdeskundige – twaalf jaar lid van de Tweede Kamer voor D66 – weet Dittrich waar hij over schrijft. De meerderheid van de kritieken is lovend en geven hem het zelfvertrouwen om door te gaan. Het resultaat is zijn roman, een literaire thriller: De waarheid liegen. Op het perron van metrolijn 7, diep onder Grand Central Station, vindt een tragisch ongeval plaats, of is het moord? Iedere getuige heeft zijn eigen verhaal, de FBI raakt erbij betrokken en wat is de rol van schoenpoetser Jason? Overwint de waarheid of de leugen, dat is de vraag.

Dittrich omschrijft De waarheid liegen als een ode aan New York: “De stad is een komen

22

|

VERTREK NL JULI 2013

In de kast Realiteit blijft dat in 76 landen homoseksualiteit nog altijd strafbaar is. Daar heeft ook Boris Dittrich nog geen verandering in kunnen brengen. Wel heeft hij met politici in ‘besmette’ landen als Jamaica, Oeganda en Kameroen gesprekken gevoerd: “Dat wil helaas niet zeggen dat er meteen iets verandert. De meerderheid van de bevolking is tegen homo’s. ‘Als ik het uit het strafrecht haal word ik zeker niet herkozen’, krijg ik van zo’n politicus te horen, dus dat gebeurt dan niet. Ook is mij wel verteld dat homo’s en lesbo’s maar in therapie moeten gaan, dan worden ze vanzelf hetero”.

Wat raadt Dittrich een homo of lesbo aan die wil weten of het zinvol is een jaar als ex-

fotografie

peter beemsterboer

pat naar bijvoorbeeld Oeganda te gaan. “Nou, dat zal een interessante ervaring worden, al was het alleen maar om je te realiseren hoe goed we het hier in Nederland hebben.

De waarheid is dat ik je moet adviseren dat jaar in de kast te blijven zitten, anders krijg je het heel moeilijk. Er is een wetsvoorstel in behandeling dat de doodstraf op homoseksueel gedrag invoert.”

Maar ook dichter bij huis zijn er plekken die zelfs Dittrich verrasten in hun homoonvriendelijke karakter. Op een paar uur vliegen van Nederland ligt Litouwen, één van de Baltische Staten, lid van de Europese Unie. Dittrich was gevraagd de ‘Baltic Pride’ te openen: “Ik kwam daar op een afspraak voor een interview, vroegen ze mij: ‘waar is meneer Dittrich’? Ja, dat ben ik, zei ik, maar het was duidelijk dat ze moeite hadden dat te geloven. Ik had keurig een pak met stropdas aan, men verwachtte blijkbaar een man in vrouwenkleren die halfnaakt door de straten van Vilnius danste. Ik moest ze teleurstellen. In die landen wordt homoseksualiteit nog op één lijn gesteld met pedofilie en

werken | interview

VertrekNL mag drie exemplaren van De waarheid liegen weggeven. Stuur hiervoor een e-mail naar redactie@vertreknl.nl, en vertel ons waarom juist u een exemplaar zou mogen ontvangen.

“In sommige landen moet je dus gaan uitleggen dat homo zijn geen keuze is maar een aangeboren voorkeur” bestialiteiten. Recent nog is in Litouwen een wetsvoorstel bediscussieerd om het spreken over homoseksualiteit in het openbaar en op televisie te verbieden. Kinderen zouden anders ‘besmet’ kunnen raken. In dergelijke landen moet je dus heel basaal gaan uitleggen dat homo zijn geen keuze is maar een aangeboren voorkeur”.

Perfecte apotheose Waar kun je als ‘homo-expat’ dan het beste naar toe, is er zoiets als een top 5 van landen?

Dittrich vindt van niet. “Het hangt er natuurlijk vanaf hoe je gaat, alleen of met je partner, maar wil je bijvoorbeeld je huidige levensstijl voortzetten, dan zou ik kiezen voor Europa, Spanje of Portugal lijken me zeer geschikt en dat geldt ook voor de Scandinavische landen.

Verder weg komen Australië of Nieuw-Zeeland in aanmerking. In Canada staat een stad als Toronto bekend om zijn homovriendelijke atmosfeer. De Verenigde Staten als geheel kan ik helaas niet zonder meer aanbevelen.

San Franscisco of New York, jazeker, conservatieve gebieden als Texas en Utah staan niet bepaald bekend als gebieden waar men dol is op homo’s en lesbiennes.

Wie verwacht dat in de romans van Dittrich homoseksualiteit wel een bepalende rol zal spelen komt overigens bedrogen uit en dat is geen toeval: “Ik erger me aan Amerikaanse tv-series, als er ergens een homokarakter inzit is het altijd iemand met problemen, of dramatisch in de liefde, het is vaak een gedoe. Ik vind het juist leuk als karakter een

homo te gebruiken die niet aan dat stereotiepe beeld voldoet” .

Waar Dittrich wel op hoopt en zelfs van droomt is een Engelse vertaling van zijn De Waarheid Liegen. Hij ziet het al helemaal voor zich, voordragend uit eigen werk in de betere boekwinkels van New York, hier en daar een handtekening zettend, succesvol zijn als auteur in Amerika.

Het zou de perfecte apotheose zijn van zijn verblijf in de stad die hij na zes jaar inruilt voor Berlijn. Het is een praktische keuze, hij wil dichter bij zijn ouders zijn die op leeftijd zijn, maar dat niet alleen: “Hoe inspirerend mijn tijd in New York ook is geweest, ik heb me altijd een Europese expat gevoeld. De cultuur, de talen, de mensen, de geschiedenis die op straat ligt, ik voel me op dit continent thuis. Het had ook best Parijs of Londen kunnen worden, maar Berlijn trekt me het meest.

Het is, in zijn huidige vorm, een relatief jonge stad, veel kunstenaars, maar ook met de energie die ik van New York gewend ben, er is veel mogelijk. Het is een voorrecht daar een aantal jaren onderdeel van te mogen zijn”. n

JULI 2013 VERTREK NL

| 23

serie | leven

Parttime

24

|

VERTREK NL JULI 2013

leven | serie

emigreren Waarom definitief je spullen pakken als dat niet hoeft? Geen moeilijk afscheid van familie en vrienden en toch het hele jaar door zon…

Dit is deel 2 uit een serie van vier totaal verschillende parttime emigranten die het beste van twee werelden laten zien.

Revinh Ramnandanlall (38) woont half in Nederland, half in Suriname: “In Suriname moet je bijna alles laten importeren”

tekst

kirsten dorrestijn

Suriname

S

inds enkele jaren vlieg ik bijna elke maand heen en weer tussen Nederland en Suriname. De frequentie is alsmaar toegenomen. Ik zeg altijd dat de hoofdreden een bezoek aan mijn ouders is.

Het is fijn om hen aandacht en liefde te kunnen geven. Daarnaast ga ik voor mijn werk, ik heb een eigen bedrijf.

Als ik in Suriname aankom, ga ik altijd eerst naar de kapper. Mijn vaste kapper zit in Paramaribo, op weg naar mijn ouders. De tropische temperatuur, het vele groen, de vriendelijke omgang met de mensen, de diversiteit aan culturen: het zijn allemaal dingen die ik niet zou willen missen in mijn leven. Verder is het schema dat ik hier draai hetzelfde als daar; ik ben van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat bezig. Maar toch voelt het heel anders. In Suriname ga ik ’s avonds nog lekker even op het balkon zitten met een Parbo-biertje. Dat kan daar het hele jaar door. In Nederland vind ik de snelheid van zakendoen weer prettig. En het gemak waarmee je specifieke spullen in de winkels kunt kopen. In Suriname moet je bijna alles laten importeren.”

Paplepel “Het reizen tussen beide landen is met de paplepel ingegoten. Ik ben in Paramaribo geboren, maar vanaf mijn vroege jeugd zijn we vaak heen en weer verhuisd. Voor mijn bedrijf B4Concepts voer ik zowel klussen uit in Nederland als in Suriname. Ik adviseer in milieumanagement, geef klantvriendelijkheidstrainingen, organiseer evenementen en heb samen met een compagnon een logistiek bedrijf, gericht op Suriname en de Antillen.

Steeds moet ik de lopende dingen hier en in Suriname goed op elkaar afstemmen. Toch

houd ik het leven in twee landen goed vol. De afgelopen jaren heb ik geleerd echt te ‘zijn’ waar ik op dat moment ben.

Mijn vrouw en twee jongens van vier en zeven leven in Rotterdam. Toch voel ik me in Suriname net zo thuis als hier. Ik heb zowel hier vrienden als daar, ik heb zowel hier als daar een thuis. Het is ‘full living in both places’. Mijn vrouw en kinderen zijn eraan gewend dat ik veel op reis ben. De kids weten niet anders dan dat papa af en toe weggaat en dan weer terugkomt. Maar als ik te lang weg ben, dan gaan ze me missen. En omgekeerd ook.”

Meedraaien “In beide landen werk ik vanuit verschillende contexten, in maatschappijen met andere normen en waarden. Dat houdt me scherp. Ik heb mezelf er goed door leren kennen. Ik pas me steeds aan, aan de kleine nuanceverschillen in cultuur.

Het werken hier ziet er heel anders uit dan het werken daar. Het bekende verhaal van afspraken maken, dat gaat in Suriname anders. Het persoonlijk contact is er belangrijker. Dus als je onderweg naar een afspraak je buurvrouw tegenkomt, dan maak je natuurlijk een babbeltje met haar. Maar als je je op dit soort verschillen instelt en je je eraan aanpast, kun je gewoon meedraaien.” n

In de volgende uitgave van VertrekNL het verhaal van Hanneke Driel en Hans van Rooijen.

Zij wonen in de zomer in Nederland en in de wintermaanden in Zuid-Afrika waar ze actief zijn in het onderwijs. “Eigenlijk hebben we in beide landen een beetje het vakantiegevoel…”

JULI 2013 VERTREK NL

| 25

illustratie

andrea kruis

column

E

én van de redenen dat ik Nederland nooit zou kunnen verlaten zijn al die realityseries op de televisie.

Per inwoner hebben we hier meer reality op tv dan welk Europees land dan ook. Behalve misschien Polen, waar mensen ook niets liever doen dan naar zichzelf kijken. De twee populairste televisieshows daar zijn My Mustache, Your Mustache (waarin twee vrouwen voor een week van snor ruilen) en Polands Next Big Porn Star, gepresenteerd door Birgit von Fuckhoven (verrassend genoeg haar eigen naam). Je hoeft maar even te zappen of je ziet wel één of andere geestelijk achterstallige in de camera mijmeren over het feit dat ze niet kan kiezen tussen een rode jurk of een groene, omdat het, nou ja, je weet wel, allebei haar lievelingskleur is.

Waarom er zoveel van dit soort programma’s op de Nederlandse tv zijn, weet ik niet. Je zou denken dat het komt doordat ze goedkoper te maken zijn, maar als je ziet wat schrijvers en acteurs tegenwoordig betaald krijgen voor hun werk, dan kan daar het verschil niet in zitten.

Ik denk dat het komt doordat je bij geschreven series van tevoren een tekst moet maken en omroepen die dan moeten lezen. En ja, televisie is een beeldcultuur, dus kunnen lezen is wel veel gevraagd van zo’n netmanager. Waarom de kijker er zo dol op is, is duidelijk. Het werkt om dezelfde reden als waarom mensen een paar jaar geleden massaal naar een 24 uurs realityblog van een Amerikaanse studente gingen kijken. Het is allemaal echt, dus je weet maar nooit of ze misschien haar kleren uit gaat trekken.

Het ergste op dit moment is het zogenaamde ‘scripted drama’ van Net 5. Dat zijn mensen die zonder tekst vooraf waargebeurde verhaaltjes naspelen die door anderen voor hen zijn bedacht. Nou ja, ik zeg bedacht, maar het is natuurlijk gewoon uit de brievenpagina van de Margriet geknipt. Om het de minder nadenkende kijker makkelijk te maken heeft iedere avond een eigen titel: Achter Gesloten Deuren gaat over huiselijk geweld en andere dingen die mensen in hun vrije tijd doen, Overspel in de Liefde gaat niet over overspel, maar over mensen die daarachter komen (anders zou je weinig serie hebben) en Dokters gaat over zieke mensen. Ze scoren er zelfs behoorlijk mee, maar dat is

Ik blijf g er a p el d oorn

volgens mij niet omdat mensen het leuk vinden. Er is hier sprake van een kijkersfile-effect: mensen gaan langzamer zappen om te kijken hoe erg het is. De producent van deze onseries heeft veel interesse uit het buitenland. Sommige landen willen hun eigen versie maken en de regering van Frans Guinee heeft gevraagd of het team van de serie niet de levens van al hun bewoners kan scripten.

Maar het mooiste van dit alles zijn natuurlijk alle series die je tegenwoordig hebt over mensen die naar het buitenland gaan. Sommigen permanent, anderen om er iets te beleven of te halen. Absolute topper voor mij is Grenzeloos Verliefd, waarin mensen op zoek gaan naar een liefde in het buitenland. Ik zeg mensen, maar ik bedoel vrouwen, want dit programma is natuurlijk gebaseerd op het vrouwelijk principe van winkelen. Als jij na een middag winkelen nog geen nieuw badpak hebt kunnen kopen, dan ligt dat niet aan je onvermogen om te kun-

“Overspel in de Liefde gaat niet over overspel, maar over mensen die daarachter komen” nen kiezen of ontevredenheid met je eigen lichaam, maar aan het feit dat je nog niet genoeg winkels hebt gezien. Het buitenland biedt dan uitkomst. En wat werkt er beter in de liefde dan een ouwe vlam van vroeger die je nooit vergeten is en nu met een camera komt kijken of er niet iets permanents van te maken is? Deze formule is zo’n succes dat er twee vervolgen of imitaties aan staan te komen. Exotische Liefde bij SBS en Hotel de Liefde bij de TROS. Het wachten is op Herrie in mijn Liefdeshotel, waarin Herman den Blijker huwelijken komt verbouwen met hulp van een homofiele bedrijfsmanager.

Het enige programma dat ik echt niet kan uitzitten, is Ik Vertrek. Ik heb het geprobeerd, maar het is een integer programma met mensen die echt aan een nieuw leven willen beginnen en waarin de programmamakers hen echt helpen om die droom waar te maken. Met goeie tips, waar die mensen dan ook echt naar luisteren. Kortom, mensen van wie je na het programma denkt: “Ik wou dat die hier in Nederland bleven”, en niet: “Opgerot staat netjes”. n

JULI 2013 VERTREK NL

| 29

interview | werken

Sander en Judith Westerveld, veertien jaar voetbalnomaden

“Je moet er een

avontuur

van maken”

30

|

VERTREK NL JULI 2013

werken | interview

JULI 2013 VERTREK NL

| 31

interview | werken Het ene seizoen speel je in Engeland, het volgende aan de boorden van de Bosporus. En twee jaar later sta je tussen de oliesjeiks in Qatar of de krijsende Japanners tegen een balletje te trappen.

Het leven van een topsporter kent een eigen dynamiek als het gaat om landverhuizen. De gemiddelde emigrant probeert op één locatie een nieuw bestaan op te bouwen, maar bij topsporters werkt het anders. Oud-voetbalinternational Sander Westerveld (38) en zijn echtgenote Judith (34) trekken ondertussen al veertien jaar door het buitenland.

tekst

32

|

rené otterloo

VERTREK NL JULI 2013

T

oen ik 16 of 17 jaar was had ik voor mijzelf al de route van mijn voetballoopbaan uitgestippeld”, vertelt Sander vanuit Kaapstad, Zuid-Afrika, waar hij zijn laatste jaren als profkeeper doorbrengt. “Ik werd als talentvol bestempeld. Ik had een contract bij FC Twente en ik wilde op mijn 25ste naar het buitenland.

Om mijzelf daar op voor te bereiden ben ik heel bewust op mijn achttiende alleen gaan wonen. Ik dacht: dat heb je nodig om snel volwassen te worden.”

Judith: “Toen Sander een paar jaar later bij Vitesse speelde, kreeg hij een aanbieding van Liverpool, zijn droomclub. Ik was 21 jaar en tweedejaars studente bestuurskunde aan de universiteit. Hartstikke jong dus. Onze relatie was best serieus, maar ik moest er wel over nadenken. Op de universiteit van Liverpool heb ik vervolgens mijn bachelor gehaald.

Ik leefde in twee werelden: het voetbal natuurlijk, maar via de universiteit wilde ik mijn eigen contacten met leeftijdgenoten ook opbouwen. In het buitenland moet je wel willen acclimatiseren. Het was een druk leven, want we hadden daar vaak familie en vrienden over de vloer.”

Bevoorrecht Sander: “Het voordeel van Engeland was voor ons dat we de taal spraken. En Liverpool is een topclub. Ik werd voorgesteld aan een begeleider, ene Norman, die een hele stapel papieren onder zijn arm had. Hij introduceerde ons bij diverse mensen. De een ging over onze verzekeringen, de ander was een makelaar die meeging op huizenjacht, weer een ander ging over telefoon en internet. Ze regelden een bankrekening, bankpasjes, de sportverzekering, noem maar op. En nadat alles was afgerond, kreeg ik de sleutels van mijn nieuwe auto overhandigd. Perfect gewoon. Wat dat betreft zijn profvoetballers bevoorrechte mensen. Wanneer je in Frankrijk een Bed & Breakfast wilt beginnen, moet je alles zelf uitzoeken. Daarbij zijn voetballers verzekerd van een goed inkomen. Wanneer je een eigen onderneming start in een vreemd land, moet je maar afwachten hoe het loopt.

Het kan in de voetballerij ook anders, hoor.

Toen ik ging voetballen op Mallorca werden wij compleet aan ons lot overgelaten. Gelukkig is Judith een echte alleskunner.”

Bevallingen in Spanje Tien jaar geleden, toen Sander via Liverpool bij het Spaanse Real Sociedad terechtkwam, werd de eerste van hun vier kinderen geboren. Judith hoefde er geen moment over na te denken waar zij wilde bevallen. “Al onze kinderen zijn in Spanje geboren. De gezondheidszorg is daar heel goed geregeld. Zelfs toen Sander later weer in Engeland speelde, bij Portsmouth, ben ik hoogzwanger met de auto van Engeland naar Spanje gereden.

Onze eerste drie kinderen zijn allemaal in hetzelfde ziekenhuis in San Sebastian ter wereld gekomen, de jongste op Mallorca. De eerste keer is mijn bevalling opgewekt. Dat had te maken met het competitieprogramma van Sander.” Zo staan er nu op een steenworp afstand van de Tafelberg vier jonge Westerveldjes op de wereld: Sem (10), Finn (9), Jort (7) en Evi (4).

“Al onze kinderen zijn in Spanje geboren. De gezondheidszorg is daar heel goed geregeld” Eropuit trekken San Sebastian (de speelstad van Real Sociedad) ligt in Baskenland, een bijzonder landsdeel in Spanje. “Het was moeilijk om daar contact te leggen, men sprak daar amper Engels”, zegt Judith. “Wij ontmoetten daar een superlieve Spaanse familie, dat heeft ons erg geholpen. Maar wij durfden er ook opuit te trekken. En we zijn geen stresskippen, dat scheelt ook.”

Sander: “Ik kan mij goed voorstellen dat jonge sporters niet uit de verf komen als ze naar een club in het buitenland gaan. Je spreekt de taal niet, je zit alleen in je appartementje, je kent niemand. Vaak gaan talenten te vroeg over de grens en raken ze geïsoleerd, zeker als het sportief tegenzit. Na mijn carrière wil ik graag spelersbegeleider worden, juist om hen te waarschuwen voor deze valkuilen. Uit eigen ervaring heb ik veel zien misgaan. En ik spreek ondertussen vijf talen, dat is een groot voordeel in de voetballerij.”

werken | interview

“Of wij straks een saai leven krijgen?

Dat ligt denk ik aan jezelf”

Avontuur De familie Westerveld woonde achtereenvolgens in Engeland (3,5 jaar), Spanje (2), Engeland (2), Nederland (1), Spanje (1), Italië (2) en Zuid-Afrika (2). Judith: “Toen wij uit Italië vertrokken, had ik er moeite mee. Onze oudste was toen 8 jaar, hij sprak vloeiend Italiaans. Hij zei tegen ons: gaan we nu wéér ergens anders naartoe? Ons idee is dat je naar kinderen toe altijd enthousiast moet zijn, je moet er een avontuur van maken. Zelf hebben we ook een avontuurlijk karakter, anders waren we ook niet meer naar Zuid-Afrika gegaan. Tegen Japan of New York hadden we ook geen bezwaar gehad. Sander was eigenlijk al gestopt als prof. Toen we met de auto onderweg waren van Italië naar ons huis in Enschede, vroeg ik hem naar een vaag Afrikaverhaal waarvoor hij eens was benaderd. Hij ging meteen bellen en een poosje later zaten we in Kaapstad. Het liefst zou ik hier blijven wonen, maar het is ook dubbel. Straks zijn

we sneller bij onze familie, bij de opa’s en oma’s van de kinderen.”

Cricket Sander: “Onze drie jongens gaan nu naar een internationale school. Ik denk dat het voor kinderen goed is om in verschillende landen te wonen. Ze leren verschillende talen spreken, ze krijgen respect voor andere culturen. Momenteel zijn ze helemaal in de ban van cricket, dat is superpopulair in ZuidAfrika. Ze spelen het hier uren in de tuin. En ze volgen surfles. Toch blijft Nederland een ideaal land voor kleine kinderen. De vrijheid, de fietsvriendjes in de buurt. Ik ben nieuwsgierig hoe ze het daar gaan vinden. Ze hebben een jaartje in Nederland gewoond, maar toen waren ze nog erg klein. Op dit moment krijgen ze drie uur per week Nederlandse les.

Ik ben ook benieuwd hoe het ons weer gaat bevallen. We zijn lang onderweg geweest.

Maar als het ons niet bevalt, zijn we zo weer vertrokken. Als ik de kans krijg, zou ik heel

graag nog een jaar in Spanje voetballen.

De zon schijnt er elke dag, de kwaliteit van wonen en leven is er prima. In juli hebben we een bruiloft in San Sebastian, dat wordt één grote reünie.”

Saai leven?

Judith: “Of wij straks een saai leven krijgen?

Dat ligt denk ik aan jezelf. Ik wil mij graag laten bijscholen om weer aan het werk te gaan. We hebben ook nog geen idee waar we gaan wonen.”

Sander: “Onze oudste gaat over niet al te lange tijd naar de middelbare school. Dat is wel een belangrijk moment, vind ik, om te kiezen voor terugkeer naar Nederland. Het was een optie om op Mallorca te gaan wonen, maar voor het hoger onderwijs moet je dan naar Barcelona of Madrid. Dat is niet ideaal.”

Judith: “Het wordt wennen aan het grijze weer. En ik zie straks helaas geen bergen meer als ik in de tuin zit.” n

JULI 2013 VERTREK NL

| 33

partners | werken In deze rubriek kijken twee mensen terug op hun gezamenlijke emigratie. Wat was hun grootste droom, hun grootste vrees, en is daar iets van uitgekomen? En hebben ze handige tips voor Nederlanders die naar hun streek willen verhuizen? In deze editie Meije en Ina Wiersma, die in 1988 naar de Algarve in Portugal emigreerden, en daar een kruiwagenhandel en verhuur van luxe appartementen begonnen.

Wat was jullie droom voordat jullie naar Portugal emigreerden?

“In plaats van veeboer werd ik in Nederland veehandelaar. Maar de wens bleef om ooit weer ergens te wonen met een mooi uitzicht. Uiteindelijk heeft mijn astma ook een rol gespeeld bij onze emigratie naar Portugal. We gingen een keer op vakantie naar de Algarve en ik kon daar vrij ademen! Ik zei tegen Ina ‘hier zou ik wel willen wonen’.

Vanuit mijn interesse en handelsgeest ging ik me oriënteren op de prijs van bouwkavels.

Ons huis in Oldehove hebben we ook zelf laten bouwen. Van het één kwam het ander.

We kwamen in contact met een Nederlandse aannemer en gaven hem de opdracht om naar een stukje land uit te kijken. Hij kwam met een voorstel, en een paar maanden later waren we alweer in de Algarve, om de benodigde papieren voor de koop te tekenen.

Opeens wilden we niet meer tot onze oude dag wachten, maar al vertrekken wanneer we nog ‘jong’ en flexibel waren. Ons huis was klaar toen we beide 50 werden.” i n a “We zijn allebei op een boerderij opgegroeid, te midden van de natuur. Ik denk dat daar mijn liefde voor de natuur van komt.

Kort na ons huwelijk hebben we de boerderij van mijn schoonouders overgenomen, zodat Meije boer kon worden. Echter, als kind had hij al astma. Het stof op de boerderij deed hem geen goed. We verhuisden naar het dorp en ik begon een boetiek. Later specialiseerde ik me in bloemschikken. Ik heb altijd veel plezier gehad in dat vak, en hier in Portugal geniet ik ook erg van de prachtige bloemen, Mimosa, Oleanders en Bougainville. Ik besteed heel veel tijd aan tuinieren.” meije

Waar zagen jullie het meest tegenop voordat jullie vertrokken? i n a “We vonden al meteen een leuk avontuur, en omdat alles sneller ging dan we verwachtten, hadden we geen tijd om ergens tegenop te zien. Ons huis ging in de verkoop, ik verkocht mijn winkel en we moesten bedenken wat we mee wilden nemen en achterlaten. Andere mensen zagen meer beren op de weg dan wij. Onze dochters, die

Partners 34

|

VERTREK NL JULI 2013

21 en 27 waren, vonden het ook prima.”

“Het emigreren zit in de familie, mijn vader heeft vroeger, voordat hij mijn moeder huwde, al 14 jaar in de Verenigde Staten gewoond. Ik heb een zus in Canada en een zus die – tot voor kort – een deel van het jaar in Spanje woonde. Onze oudste dochter woont in Nieuw-Zeeland! Ik heb me van begin af aan met de bouw van het huis bemoeid, het zelf ontworpen, dus het is helemaal naar onze wens geworden. We hadden een Nederlandse aannemer, en dat gaf ons veel vertrouwen. Hij heeft een heel degelijk huis neergezet, we zien wel anders – heel slecht gebouwde huizen – in Portugal.” meije

Waarin verschilden jullie van elkaar in hoe de emigratie werd beleefd? i n a “Mede door de Nederlandse bouwer en zijn vrouw, voelden we ons snel thuis in Portugal. Ze introduceerden ons bij andere Nederlandse emigranten en ik sloot me aan bij een tennisclub. Omdat we twee appartementen zijn gaan verhuren – ons huis is als het ware een drie-onder-een-kapwoning – hebben we geen heimwee gehad. Mensen nemen vaak heel veel leuke tijdschriften en boeken voor ons mee.” m e i j e “En drop! Dat zouden we anders gemist hebben! Toen we hier drie maanden woonden, had ik op een dag zomaar 24 uur geen medicijnen meer gebruikt. Ik gebruik mijn inhalator nu alleen nog als ik in Nederland ben. Hoewel Ina zich prima vermaakte met het inrichten van de tuin en nieuwe kennissen, begon het bij mij na een tijdje – toen het huis af was – te kriebelen om wat te gaan doen. Toen ik een keer een kruiwagen wilde kopen, ontdekte ik dat je in Portugal geen 'Ford' kon krijgen. Dat merk ben ik toen gaan importeren en tot mijn 67ste ben ik importeur geweest. Ik heb door mijn werk, beter dan Ina, de Portugezen en de Portugese taal goed leren kennen. Ina ging wel vaak mee bestellingen afleveren, en zodoende hebben we heel veel van het land gezien.”

Wat zijn de grote voordelen van leven, wonen en werken in Portugal? i n a “In het begin genoot ik erg van de kleine, gezellige dorpswinkeltjes en markten. De tijd en de rust die de mensen hier hebben.

Alsof je dertig jaar terug in de tijd ging. Nu zijn er grote supermarkten gekomen, betere wegen en voorzieningen. Dat is ook wel weer prettig en voor de Portugezen erg fijn.”

werken | partners

Ina Wiersma (75)

Meije Wiersma (75)

Geboren in Uithuizen

Geboren in Oldehove

Vorige baan eigenaar bloemenzaak

Vorige baan veehandelaar en importeur Ford kruiwagens

Huidige werk eigenaar en gastvrouw Casa Inmaran Portugal heeft... een prachtige natuur en heerlijk klimaat. Je kan dagelijks uren buiten zijn en daardoor blijf je ook in beweging.

Mijn tip voor wie wil emigreren ga in een gebied wonen waar andere Nederlanders wonen. Zeker in het begin is het ondersteunend als je ervaringen kan delen en elkaar kan helpen.

“Voor mij is en blijft de schone lucht een geschenk. Er is hier amper vervuilende industrie en we hebben schitterend zeezicht.

Wat me ook goed beviel is de minder strenge regelgeving waar ik in Nederland wel eens mee botste.” meije

Missen jullie Nederland wel eens? i n a “Nee, al komen we er graag. Dan slaan we flink boodschappen in, vooral bij de HEMA! Ondergoed. Kleding. We zijn beide lang. Ik heb schoenmaat 391/2, in een Portugese schoenenwinkel kijken ze me vaak meewarig aan, of ik een reuzin ben.” m e i j e “Ik mis Nederland niet. Ik lees hier de tijdschriften en we kijken tv, we kunnen de politiek en alles volgen. Ik heb er absoluut geen spijt van dat we Nederland verlaten

hebben. Als we de kinderen willen zien, zijn we er zo. Ina heeft onlangs een nieuwe knie gekregen in Nederland. Dat kon hier ook, maar leek haar toch prettiger in Nederland.

Verder mailen we en hebben we Skype. De vliegtickets zijn veel goedkoper dan 25 jaar geleden.”

Wat moet iemand per se weten die gaat emigreren naar Portugal? i n a “Dat je ook tegenvallers hebt. Die moet je kunnen opvangen, ook de financiële. Ons huis was bijvoorbeeld nog niet klaar toen we aankwamen. En het zwembad duurde langer. Als een Portugese loodgieter zegt dat hij morgen komt, dan kan hij ook een week later pas komen opdagen. Daar moet je tegen kunnen. Ze leerden ons om wat makkelijker te leven.” m e i j e “Klopt. En hoewel de Alentejo en andere gebieden ook erg mooi zijn en goedkoper, raad ik mensen met emigratieplannen aan naar de Algarve te komen. Omdat er andere Nederlanders wonen en ook omdat de meeste Portugezen er goed Engels spreken.

Bovendien is het klimaat hier veel lekkerder dan in de binnenlanden, waar het erg droog is en waar nog weleens bosbranden woeden.

Hier heb je een internationale school en

Huidige werk eigenaar en gastheer Casa Inmaran Portugal is... een heerlijk vakantieland – je blijft hier jong, het voelt elke dag als vakantie.

Mijn tip voor wie wil emigreren zorg dat je voldoende geld meeneemt om te kunnen rentenieren of, als je jong bent, een eigen zaak te beginnen.

Hier zijn de salarissen erg laag. En leer de taal!

allerlei goede voorzieningen. Qua klimaat is het nooit te heet. Dat komt omdat we zo dicht aan zee zitten. Voor hulp – op onze oude dag – kunnen we allerlei mensen aan werk helpen. Door de lage salarissen hoef je hier een tuinman of huishoudelijke hulp niet veel te betalen. Ons huis staat nu te koop omdat we kleiner willen gaan wonen. Wel in Portugal, want we hebben het hier al ruim 25 jaar naar onze zin!” n

Meer informatie?

Casa Inmaran, Lagoa, Algarve Portugal www.casainmaran.nl T. 050 – 527 91 39 voor huur appartementen T. 00 351 – 282 341 582 voor interesse in koop

JULI 2013 VERTREK NL

| 35

H

a, daar is ’ie dan! Na lang wachten heb ik mijn felbegeerde visum ontvangen. Nu mag ik eindelijk werken in Nieuw-Zeeland en omdat ik sinds kort een nieuwe liefde heb gevonden (Julie is haar naam), mag ik overal aan de slag, dus niet meer alleen als fotograaf. Je moet wel kunnen aantonen dat je een relatie hebt, door middel van brieven van getuigen, foto's, e-mails, een gezamenlijke rekening en door samen te wonen en dergelijke. Ik mag een jaar blijven, zodat ik in de tussentijd kan aantonen dat ik bezig ben om een duurzame relatie op te bouwen met mijn partner. In januari 2014 gaan wij voor een partnervisum. Als dat wordt goedgekeurd, dan mag ik twee jaar in het land blijven.

Je moet er wel wat voor over hebben. Daags voor de visumaanvraag moest ik pasfoto's laten maken, bloed laten prikken, een röntgenfoto laten maken, urine afgeven en werd ik medisch gecontroleerd op eventuele andere gebreken.

De keurende instantie kon niets verdachts vinden, maar dat verbaasde mij niets, want tekst

peter wiezoreck

ik voelde mij zo fit/gezond als een vis in het water. Het blijft evenwel spannend, want móchten ze wat vinden, dan kan het zo maar zijn dat je droom niet doorgaat en je niet in Nieuw-Zeeland mag blijven. Voor vakanties uiteraard wel, maar niet voor emigratiedoeleinden.

Nieuw-Zeeland wil graag de gezondheidskosten in de hand houden, waardoor ze alleen ‘gezonde’ mensen binnenlaten. Nu mag ik het eerste jaar nog geen gebruik maken van de gezondheidszorg, waardoor ik mij apart moet verzekeren. Zonder zo’n verzekering zou ik alles cash moet afrekenen. Het visum en de medische testen kostten mij al meer dan 400 euro, dus als het even kan, ben ik niet van plan om een dokter te raadplegen, want dan zullen de kosten snel oplopen.

Ondertussen mocht ik voor mijn toekomstige werkgever al wat rondkijken in zijn bedrijf en de werkprocedures leren kennen.

Dat heb ik zo'n drie weken gedaan. Ik heb zelfs een proef-fotoshoot gedaan, en dat allemaal zonder vergoeding want ik was nog in afwachting van mijn werkvisum.

De bedoeling is dat ik vanaf begin april start bij mijn nieuwe bedrijf als “contrac-

tor”, dat is wat wij in Nederland een ZZP’er noemen. Dat zo heeft zijn voor- en nadelen.

Het grootste voordeel is dat ik buiten mijn nieuwe bedrijf om ook ergens anders aan de slag mag en daardoor dus erg flexibel ben.

Nadeel is dat als er geen werk is, je ook niets verdient, maar dat was ik al gewend vanuit mijn ondernemerschap in Nederland. Voor de Department of Conservation (DOC), dat zich bezighoudt met het instandhouden van de prachtige natuur in Nieuw-Zeeland, mocht ik een fotoreportage maken op Kapiti-eiland, een reservaat waar de vogels ongestoord kunnen leven, zonder te worden bedreigd door hun natuurlijke vijanden.

Omdat de DOC het eiland ‘ongediertevrij’ heeft gemaakt, kunnen de vogels, waaronder enkele zeer bedreigde soorten, maar ook de voor Nieuw-Zeeland zo karakteristieke kiwi, zich ongestoord voortplanten.

Met de relatie gaat het ondertussen ook goed. Ik heb al kennis gemaakt met Julie’s ouders en die waren blij voor haar dochter dat ze mij had ontmoet. Mijn toekomstige schoonouders hebben mij al in hun armen gesloten, dus daar bof ik ook weer mee. We kijken inmiddels rond voor een huurhuis en dat is relatief duur in Wellington. Een gemiddeld huis met twee slaapkamers kost al snel rond de 300 dollar (200 euro) per week en dan heb je (nog) geen groot huis met een tuin. Buiten Wellington is het wat voordeliger en krijg je voor hetzelfde geld meer ruimte in en om het huis. Wellington is grotendeels gebouwd op heuvels, waardoor de tuinen relatief klein zijn, maar dat wordt vaak ruimschoots gecompenseerd door een prachtige uitzicht op de haven of andere mooie plekken van de stad.

Wanneer je vragen hebt, schroom niet mij te mailen. Ik zal zo snel en eerlijk mogelijk antwoorden. (Mails kunnen naar de redactie van VertrekNL worden gestuurd: redactie@vertreknl.nl, o.v.v. mijn naam). n

JULI 2013 VERTREK NL

| 37

toen&nu | leven Teheran, 1978

Company car, Seoul.

Toen...

Just married!, 1983.

In deze rubriek staan mensen centraal die het roer in hun leven hebben omgegooid. Die rigoureus hun oude werkzaamheden of woonplaatsen hebben verruild voor nieuwe. In deze twaalfde editie aandacht voor Steven Struyck, die na een lange internationale carrière in de export en telecom min of meer noodgedwongen van het leven geniet in het verre maar heerlijke Maleisië. tekst paul poley

Wat voor werk deed je voordat je naar Maleisië emigreerde?

Landsmeer, huis te koop.

Nu...

38

|

VERTREK NL JULI 2013

Struyck: “Ik ben ooit in het begin van de jaren zeventig van de vorige eeuw begonnen in Duitsland, bij een internationaal expeditiebedrijf.

Daarna heb ik verschillende exportgerichte jobs gehad bij enkele toentertijd bekende handelsfirma’s. Na bijna acht jaar Duitsland ben ik in 1978 teruggekeerd naar Nederland en heb daar ruim zestien jaar gewerkt in de export van grafische machines naar Afrika en Azië. Ook voor deze baan reisde ik vaak, zoals naar Nigeria, Kenia en Tanzania en in het Verre Oosten naar Pakistan, Birma, Bangladesh, Singapore, Thailand, de Filippijnen, Indonesië, Hong Kong en Japan, met als hoogtepunt een verblijf van anderhalf jaar in Taiwan en van vier jaar in Zuid-Korea. In Taiwan heb ik geholpen bij de reorganisatie van een verkoopafdeling voor een bedrijf in de grafische machines. In Korea heb ik een nieuwe vestiging voor de verkoop en after-sales service van grafische machines op poten gezet. Het was in deze twee landen dat ik de smaak van het Verre Oosten te pakken kreeg. Dit werd nog eens versterkt doordat ik mijn huidige echtgenote in Taiwan ontmoette.

We zijn in Seoul getrouwd in 1987. Door een ernstige ziekte hebben we Korea eind 1989 helaas moeten verlaten, en zijn naar Nederland teruggekeerd. Na verschillende operaties mocht ik een jaar later weer werken. Wegens een reorganisatie heb ik afscheid genomen van de grafische branche. Het was in die tijd dat in Nederland netwerken voor mobiele telefonie werden uitgerold, waarbij de betreffende providers naarstig op zoek waren naar krachten die met gemeenten en gebouwen-eigenaars huurcontacten voor de opstelling van zendmasten konden afsluiten. Het was voor mij niet zo moeilijk om in te stappen in deze nog zeer jonge bedrijfstak. Als troubleshooter ging ik

leven | toen&nu

TOEN

Accountmanager in Nederland

dan ook graag met colleges van B&W van steden en dorpen moeilijke onderhandelingen aan. Inmiddels had mijn vrouw een goede job als accountant bij een Aziatische luchtvaartmaatschappij in Amsterdam gevonden. Een groot voordeel van deze baan was dat wij voor weinig geld konden vliegen. We zijn dan ook meerdere malen op vakantie geweest in Thailand, Penang in Maleisië, Singapore, Hong Kong, Taiwan en Bali.”

snel door de kerk. Een andere ‘attractie’ is dat de Maleisische overheid een programma in het leven heeft geroepen dat buitenlanders ertoe moet overhalen zich in Maleisië te vestigen. Het grote voordeel daarvan is dat men er onbeperkt grond mag bezitten (in vele Aziatische landen is dat voor buitenlanders verboden) en… inkomsten zijn belastingvrij, dus je bruto inkomen is gelijk aan je netto inkomen. Dit alles met een verblijfsvergunning van twee keer tien jaar.”

Toch ben je op een gegeven moment – weer – uit Nederland vertrokken. Waarom?

Hoe ziet jullie leven op Penang er nu uit?

“Na ongeveer acht jaar in de telecombranche te hebben gewerkt, werd ik weer geplaagd door ziektes, waardoor het voor mij steeds moeilijker werd om mijn taken goed te verrichten. Met een gouden handdruk werd ik door mijn werkgever naar huis gestuurd. Inmiddels was ik ruim zestig jaar en had het werken eigenlijk wel gezien. Dus kwam de steeds prangender wordende vraag: wat nu? Thuisblijven in Landsmeer en achter de geraniums gaan zitten, of teruggaan naar Azië en dan vooral onder de palmen gaan zitten? Natuurlijk was het besluit snel genomen: Azië!”

“Eind januari 2011 vetrokken wij naar Penang, nadat we ons wegens emigratie naar Maleisië uit het Nederlandse bevolkingsregister hebben laten uitschrijven. Via internet hadden we vanuit Nederland voor het eerste jaar een huis gehuurd in Penang, om ons in die tijd te oriënteren op andere huizen of flats. Vervolgens hebben we een appartement gekocht met uitzicht op zee en een ‘eigen’ stukje regenwoud.

Je was al zo’n beetje overal in Azië geweest. Hoe heb je je definitieve keuze voor Maleisië uiteindelijk gemaakt?

“De keuze was: achter de geraniums gaan zitten of onder de palmen?”

“Taiwan viel al snel weg als optie, omdat daar met alleen de Engelse taal weinig te bereiken is in het dagelijkse leven. Dit gold ook voor Zuid-Korea. Bali? Ja, dat klonk goed, maar voor alle zekerheid wilden we ons ter plekke nog een keer goed oriënteren. Zo gezegd, zo gedaan.

Na onze terugkeer van twee weken Bali stelden we vast dat ook dit niet ons paradijs ging worden. De hoofdreden is dat ook daar weinig of slecht Engels wordt gesproken. En de rest van mijn leven weer met handen en voeten moeten communiceren, daar had ik geen zin in!

Uiteindelijk kwamen we bij het eiland Penang terecht. In 1999 waren we daar al een keer op vakantie geweest; bijna iedereen spreekt daar Engels en – dat is voor mijn vrouw prettig – Hokien, een Chinees dialect. Dus hebben we verkenningstrip naar Penang ondernomen en ja, het zag er goed uit, met mooie stranden, veel kleine dorpen, een grote stad – Georgetown, met ca. 700.000 inwoners – en veel winkeltjes. En niet te vergeten een prachtig heuvelachtig landschap en rijke flora en fauna. Het tropische klimaat met temperaturen van 30-33 graden in de schaduw is goed voor mijn botten en spieren. Kortom, de kogel was

Sinds april 2012 wonen we daar. Onze totale woonruimte beslaat 223 m2 en het is iedere dag genieten te midden van onze eigen spullen.

Ook hebben we een tweedehands SUV gekocht. Benzine kost omgerekend 0,50 euro en wegenbelasting en een verzekering betaal je uit je broekzak. Er zijn zeven grote internationale ziekenhuizen in Penang, dus qua gezondheidszorg is het allemaal prima in orde. Verder hebben we eigenlijk geen vast programma in ons leven. We besteden onze dagen met lekker freewheelen, veel dieren (vogels, apen en eekhoorns) fotograferen, spartelen in een bij het appartement behorend zwembad, vrienden bezoeken, e-books lezen, uit eten gaan – er zijn heel veel eettentjes overal en heel goedkoop – en uitstapjes maken naar Taiwan en Singapore. Ook krijgen we regelmatig bezoek. Kortom, we vervelen ons geen moment. Voor het contact met familie, (klein)kinderen en goede vrienden in Nederland maken we gebruik van Skype en e-mail.

We voelen ons hier helemaal thuis en missen Nederland absoluut niet.” n

NU

Levensgenieter in Maleisië JULI 2013 VERTREK NL

| 39

interview

Per bolletje tien gram, dus moest ik er honderd in één keer inslikken

40

|

VERTREK NL JULI 2013

interview

Het verhaal van een ex-bolletjesslikker

Een paspoort vol Surinaamse visa, maar niet voor vakantie “Toen ik hoorde dat degene voor wie ik de drugswereld instapte zelfmoord had gepleegd, sloegen bij mij alle stoppen door. De gevangenisbewaarder kwam me het slechte nieuws vertellen: ‘Lies, je schoonzus heeft een overdosis genomen.

Ze is dood.’ Ik heb alles in mijn cel kort en klein geslagen. Ik bleef achter met de grote vraag: was dit mijn schuld?”

tekst arjen stikvoort

JULI 2013 VERTREK NL

| 41

interview

H

et was 1990 en ik was aardig op weg met mijn leven. Althans, dat dacht ik. Ik voelde me gelukkig: met mijn echtgenoot met wie ik al 24 jaar getrouwd was en met mijn baantje in de schoonmaak. Plots kondigde hij aan dat hij niet meer met me verder wilde. Hij had een nieuwe liefde. Daar stond ik dan weer na lange tijd, helemaal alleen.

Mijn jeugd kwam ineens terug op mijn netvlies. Familieloos groeide ik als kind op.

Kindertehuis in, kindertehuis uit. Tot mijn zeventiende stond ik onder toezicht van de Kinderbescherming. Mijn moeder werkte in de prostitutie, mijn vader fungeerde als haar pooier. Ik ben simpelweg een kind van een klant, zogezegd, niet gewenst. Broers en zussen zijn er volgens mij niet. Mijn ouders heb ik nooit gezien, noch gesproken. Ik weet niet eens of ze nog leven, maar de behoefte om ze te zien, een keer een kopje koffie met ze te drinken, is er niet. Het maakt me alleen maar onrustig. Ik ben gewend alles in mijn leven zelf op te lossen. Ik ben niet boos op mijn moeder. Ik begrijp haar best.

Wat moet je immers met een kind dat door een van je klanten is verwekt?

Maar zo niet zorgzaam als mijn ouders waren, zo’n zwak hart heb ik voor anderen.

Ik wil het liefst de hele wereld helpen en dan met name vrouwen en kinderen. Misschien was dat dan ook net mijn grote zwakte, want ik zag bij de zus van de nieuwe vrouw van mijn ex, mijn schoonzus, die ook in de prostitutie zat, dat zij ten onder ging aan de cocaïne en de heroïne. Ze ging door het leven als een echte junkie. Ik wilde haar helpen, haar redden, haar eruit slepen. Koste wat het

kost. Twee jaar lang stond ik voor haar klaar.

Ik hielp haar af te kicken, op het rechte pad te komen. Ik zorgde voor haar als ze weer eens voor een paar nachten in het ziekenhuis had gelegen. Ze vertelde dat ze niet zonder mijn hulp kon, dat als ik er niet meer voor haar zou zijn, ze er dan een eind aan zou maken.

Waarom, waarom heeft ze het uiteindelijk toch gedaan?

Ik werd bijna in haar ellende meegesleept.

Ik was kapot en week van binnen. Toen was daar die jongeman, een dealer, die ik al via haar kende. Hij zei me dat ik goed op mezelf moest letten, mezelf niet moest verliezen in de problemen van een ander. Dat ik er ook aan ten onder zou gaan. Hij vroeg me waarom ik niet gewoon een leuk reisje wilde maken naar Curaçao. Het zou me helpen. Het zou het leven zoveel gemakkelijker maken.

En daar ga je dan. Ik had toch niets te verliezen en ik zou er een leuk zakcentje aan overhouden. Toentertijd 10.000 gulden, vanaf 2000 8.000 euro, voor een kilo cocaïne.

Ik was niet zenuwachtig, zo ben ik niet, ik liet het gebeuren. Met mijn volle verstand was ik erbij. Per bolletje tien gram, pure cocaïne, dus moest ik er honderd in één keer inslikken.

Elke reis uit en thuis duurde negen dagen.

Alles werd betaald: ticket, zakgeld en hotel.

Korter kon niet, want dan zou het verdacht worden. Het moest natuurlijk voor de douane wel op een vakantie lijken.

De risico’s nam ik voor lief. Als ze in het vliegtuig knappen, stroomt er gelijk een kilo cocaïne door je bloed en ben je er binnen enkele minuten geweest. Over en uit. Bang, nee, dat was ik niet. Gebeurt het, dan gebeurt het! Zo dacht ik. Elke keer dat het me lukte was meegenomen. En natuurlijk kassa!

Bovendien was ik er iedere keer bij als de bolletjes cocaïne in een fabriekje gemaakt wer-

den. Dit gebeurde allemaal machinaal. Een stuk steviger en veiliger dan het handwerk.

Het risico dat het dan misgaat is vele malen groter. Ik stond er iedere keer met mijn neus bovenop. Geen rommel in mijn lichaam.

Voordat ik aan het slikken begon, trof ik mijn voorzorgsmaatregelen. Met wat laxeermiddel liep ik helemaal leeg en dan is het slikken, slikken, slikken geblazen. Honderd bolletjes van tien gram per stuk. Geen sinecure.

Dan ben je wel even bezig, twee volle uren in totaal, maar het ging. En dan tot aan Amsterdam, acht uren lang in het vliegtuig, niets meer eten en drinken, dat kan er echt niet meer bij. Bovendien mocht het darmstelsel niet te veel werk hebben. Alles moest rustig blijven. Ziek of misselijk was ik tijdens mijn reis meestal niet. Dat kwam ook doordat ik niet gespannen was. Dat scheelde. Bovendien: wat konden ze me maken, dacht ik bij mezelf. Alleen oppakken en vastzetten.

En dan wat?

De gevangenissen in Nederland zijn in vergelijking tot die in niet-westerse landen hotels.

Je mag er alles: werken, tv-kijken, je cel uit, naar buiten, redelijk eten. Een paar keer lukte het me zonder moeite de bolletjes binnen te smokkelen. Ik floepte zo door de douane.

Kwam ik thuis aan en ging ik in mijn eigen omgeving even lekker rustig naar de wc totdat alles eruit was. Daarna belde ik of ze het kwamen ophalen. En incasseren. Handje contantje. Ik raakte eraan verslaafd: niet aan de drugs zelf, maar wel aan de kick of ik erdoorheen zou komen of niet. Dit werd mijn leven als drugskoerier.

Elke drie maanden reisde ik af naar respectievelijk Curaçao en Suriname. Mijn paspoort was soms net een zegelplakboekje, vol met visa. Als ik bij de douane arriveerde, klonk het al: of ik even wilde meekomen. Inspectie

Met wat laxeermiddel liep ik helemaal leeg en dan is het slikken, slikken, slikken geblazen 42

|

VERTREK NL JULI 2013

interview

Kakkerlakken en ratten liepen onder de getraliede deur door

na inspectie volgde. Zonder bodyscans in de jaren negentig maakte ik een goede kans. In de tijd daarna met die scans konden ze alles zien zitten en verdween ik vaker voor een jaar achter de tralies. Het werd steeds lastiger. Ik kwam zelfs op een zogenaamde no-fly list van de KLM. Ik was een beruchte reiziger.

De Nederlandse gevangenissen ken ik haast beter dan mijn eigen woonkamer. Twee keer belandde ik in het huis van bewaring in Nieuwersluis en twee keer in de streng bewaakte gevangenis van Zwolle. Maar de twee jaar van 2006 tot en met 2008 in Frans Guyana in de hoofdstad Cayenne spanden absoluut de kroon. Toen voelde ik pas echt wat vastzitten betekende. Dit nooit weer, dacht ik bij mezelf.

Met zijn zessen op een cel van twee bij twee meter. Alles en iedereen zat daar door elkaar heen, van verkrachters tot zware misdadigers, van tasjesrovers tot zware drugscriminelen. Allemaal vrouwen op een kluitje. Ik ben geen moeilijk persoon en niet kieskeurig. Ik hoef ook niet het schoonste van het schoonste, maar daar: kakkerlakken en ratten liepen onder de getraliede deur door op zoek naar overgebleven voedselresten. Ze knabbelden nog net niet aan je tenen. Het eten dat we voorgeschoteld kregen was niet meer dan een rijstachtige smurrie. Om over de toiletten en de douches nog maar te zwijgen. Nee, dat was echt te smerig.

Vier dagen zat ik voor verhoor vast. Nou ja, zitten: ik lag met mijn benen vastgebonden aan een ijzeren hek. De bewakers vonden het grappig om hun sleutels over het metalen hekwerk te halen. Keer op keer. Dag in, dag uit. Tot ik er gek van werd. Toen verdween ik voor twee jaar in de hel op aarde: de gevangenis van Cayenne.

Was die kilo cocaïne mij dat waard?

Pas geleden ben ik 65 jaar geworden. Tijd om met pensioen te gaan. Te gaan genieten van mijn AOW’tje. Met het geld dat ik verdiende bouwde ik een klein onderkomen in Suriname, dat ik over een paar maanden met mijn Surinaamse vriend ga betrekken. Hij is mijn steunpilaar en houdt me op het rechte pad. Ik ben na die levenservaring in Cayenne definitief klaar met het leven als drugskoerier. Ik wil geen gevangenis meer zien. In korte tijd verdiende ik makkelijk veel geld en ik heb hiermee anderen geholpen. Voor mij was 1.000 euro geen punt om iemand financieel bij te staan. Zelf heb ik er, behalve een grote restschuld die ik nog aan de overheid van Cayenne moet betalen, niet veel aan overgehouden. Hoe ik dat moet doen, blijft een groot raadsel.

Maar in mijn leven heb ik alles in mijn uppie opgelost en in de resterende tijd ben ik

van plan dat ook te doen. Ik ben een knokker en dat gaat me lukken. Suriname is een prachtig land. Voor mijn familie hoef ik niet terug. Mijn vriend houdt van me, maar wil niet geassocieerd worden met mijn vorige leven. Áls ik nog eens op zakenreis ga, is het gelijk over en uit, stelt hij. Hem, ons huisje en onze toekomst in het zonovergoten en bosrijke Suriname wil ik niet kwijt, voor geen goud, voor nog geen 10.000 euro.” n

PS. Omwille van de privacy is de naam Lies verzonnen.

JULI 2013 VERTREK NL

| 43

de immigrant | leven

“

Het belangrijkste voor mij was dat de overgrote meerderheid goed Engels spreekt

”

44

|

VERTREK NL JULI 2013

leven | de immigrant In deze twaalfde aflevering van De Immigrant vertelt Pallab Roy over de culturele verschillen tussen India en Nederland, over hoe hij vrij plotseling in Nederland verzeild raakte, en over de zeer vele bezienswaardigheden in zijn moederland.

Van India naar Nederland

tekst paul poley | fotografie mariska de groot

Waarom ben je ooit naar Nederland gekomen?

Roy: “Ik werkte bij Nokia in India, en was druk bezig met allerlei projecten toen ik mijn cv zomaar een keer uploadde op internet.

Niet met de bedoeling om te emigreren overigens, ik had toen niet eens een paspoort!

Even later werd ik gebeld dat mijn vaardigheden zo interessant waren voor Ericsson dat ik bij hen komen werken, op het kantoor in Nederland. Dat was in 2008. Ik wilde deze kans graag aangrijpen, maar heb eerst even op internet gekeken wat voor land Nederland eigenlijk precies was. Belangrijk voor mij was dat Nederland een veilig land was.

Nog belangrijker was het dat de overgrote meerderheid van de Nederlanders goed Engels spreekt. Ik spreek namelijk nauwelijks Nederlands, dus ik moet communiceren in het Engels, en dat kan hier prima. Ook het reizen van en naar Nederland gaat eenvoudig. Vandaar dat ik bij Ericsson ben gaan werken, al werk ik inmiddels als systeemexpert bij Inmarsat, een telecommunicatiebedrijf met kantoor in Friesland.”

Als je Nederland en India met elkaar vergelijkt, wat valt je dan op?

“Er zijn tal van verschillen, om te beginnen culturele. In India is veel meer culturele diversiteit dan in Nederland. India is onderverdeeld in 28 staten en 7 zogeheten ‘Union

Territories’ en die hebben elk een andere cultuur. Dan moet je denken aan een andere taal, ander eten en drinken, andere dansvormen et cetera. In Nederland daarentegen communiceert men opener, in India is dat toch wat geslotener, al verandert dat, vooral in de steden. Ook de manier van kleden verschilt. In India is de kleding per regio anders en ook per stad en dorp. Dat is in Nederland anders.”

Waar moet iemand die naar India emigreert of reist vooral op letten?

“Emigreren naar India is niet zo gemakkelijk. De wetgeving op dat gebied is ook in India erg streng. Alleen als je over bijzondere vaardigheden beschikt waardoor je in India kunt werken, word je toegelaten. Ook als je roots in India liggen, wanneer je voorouders er gewoond hebben bijvoorbeeld, kun je er gaan wonen. Voor reizigers is India eenvoudig te bereiken, en is het een land dat enorm veel te bieden heeft: bergen, eeuwige sneeuw, bossen, tempels, religieuze bezienswaardigheden enzovoort. India is een land met ongelofelijk veel religies. Qua steden heeft India voor ieder wat wils. Wie houdt van paleizen kan daarvoor in Jaipur terecht, een toeristische stad met tal van vijfsterrenhotels. Tempels zijn in veel steden te vinden.

Delhi is de hoofdstad, en is ook het politieke centrum van India. Mumbai is de belang-

rijkste stad op financieel gebied waar ook de Bollywood-films worden gemaakt; een erg levendige plaats. Wie houdt van prachtige vergezichten, moet zeker naar de staat Kerala gaan. Je kunt daar prima boten huren, en daarmee over de talloze meren varen.

Dan heb je nog Calcutta, dit is de kunststad.

Het gebied staat bekend om de bijzondere tijgersoort die er leeft, de ‘Royal Bengal Tiger’.

Darjeeling ten slotte is een bezoek waard voor de theeliefhebber. Je kunt daar allerlei theesoorten proeven en proberen.” n

Biografie Leeftijd 34 jaar Geboorteplaats India Woonplaats Groningen Studie B.Tech (Bachelor of Technology)

JULI 2013 VERTREK NL

| 45

ondernemersprijs | werken

Hoe vergaat het de eervolle vermeldingen van de Ondernemersprijs 2012?

Tom Sligting: “Het gaat zo goed dat we in 2013 beginnen met twee nieuwe festivals” De VertrekNL Ondernemersprijs 2012 kende een winnaar, uiteraard, maar ook vier eervolle vermeldingen. Wij zijn razend benieuwd hoe het met hun plannen gaat. In deze editie Tom Sligting, die jaarlijks een cultureel festival organiseert in Portugal.

En daar blijft het niet bij.

Het ondernemersplan in het kort Tom Sligting organiseerde al drie keer Angel art, een zomerfestival voor Nederlands publiek in Portugal. Het festival wordt elk jaar gehouden in de ruige natuur op ecologisch Landgoed Dominio Vale do Mondego, in het Natuurpark Serra da Estrela. Het festival duurt een week en is gevuld met theater, muziek, DJ’s, opera, workshops en goed eten en drinken. Sligting maakte een vijfjarenplan, waarbij er vooral de eerste drie jaar flink geïnvesteerd zou moeten worden, zo’n 40.000 euro per jaar. Voor het festival in 2012 mikte Sligting op 300 gasten, onder wie ruim veertig nationale en internationale artiesten.

46

|

VERTREK NL JULI 2013

Waarom die eervolle vermelding van de jury?

De jury betitelde Angel art als ‘Oerol in Portugal’. “Het concept is zonder twijfel origineel en het straalt ervan af dat het festival de passie is van de organisatoren. Het is razend knap dat het lukt om jaarlijks meer dan veertig internationale artiesten vast te leggen, daarvoor moet je over een goed netwerk beschikken, en dat hebben deze ondernemers. De grootste uitdaging voor culturele projecten is hoe de zaal steeds weer vol te krijgen. In deze economisch mindere tijden is dat een uitdaging. Want mond-tot-mondreclame kan nog zo krachtig zijn, het gaat erom dat de gasten boeken.”

Hoe ging het in 2012?

Sligting: “Gezien de economische crisis mochten we zeker niet klagen. Op het hoogtepunt waren er tegen de 250 gasten. Het was een geweldige week, met zeven dagen lang twee verschillende voorstellingen per avond, waarbij het hele culturele palet aan bod kwam: theater, jazzmuziek, opera, dans, standup comedy, noem maar op. Daarbij hadden we twee Nederlandstalige avonden, en voor de rest was het programma behoorlijk internationaal. Het leuke was dat we op sommige avonden heel wat lokale bewoners als bezoeker hadden. Dat zijn dan vrouwtjes op leeftijd, van wie je je moet voorstellen dat ze overdag met takken op hun rug lopen te

werken | ondernemersprijs

Biografie Tom Sligting (met roze overhemd) geboorteplaats geboren op woonplaats

Amstelveen

7 april 1965 Badhoevedorp

Standup comedian/zanger/ acteur/festivalorganisator.

beroep

mijn tip voor iedereen die wil

Ga naar de plek waar je heen wil gaan en blijf 24 uur op één locatie. Je voelt, je ruikt, je beleeft, je kijkt. Daarna voel je of het goed is... emigreren

sjouwen, en die dan ’s avonds naar een fadoavond komen op ons festival.”

Wat zijn je verdere plannen? Groei?

Sligting: “Graag houden we ons festival intiem. Als er veel meer mensen zouden komen dan nu, wordt het voor ons lastiger beheersbaar. We moeten dan meer slaapruimtes hebben, een grotere keuken et cetera. Dat wordt erg prijzig voor een locatie die op jaarbasis relatief weinig gebruikt wordt. Vandaar dat we er bewust voor kiezen om intiem te blijven. En we merken dat het festival populair is: bezoekers uit 2012 komen in 2013 graag terug, en nemen dan wellicht hun vrienden mee die door foto’s en verhalen

enthousiast geworden zijn. Ook zijn we actief op Facebook, dus het Angel art-festival wordt ook in 2013 vast weer druk bezocht. Neemt niet weg dat we ook veranderingen doorvoeren: we verbeteren bijvoorbeeld ons culinaire aanbod. Bezoekers kunnen kiezen voor een hoofdmaaltijd, maar kunnen op andere plekken op ons terrein terecht voor een biologische hamburger of een gerecht dat door een lokale Portugese kok wordt bereid. En minstens zo belangrijk: we beginnen in 2013 met twee nieuwe festivals. Angel art vindt van 3 tot 9 augustus plaats, maar begin juli starten we met een singer-songwriterfestival, en half juli met een poëziefestival, beide festivals vol met optredens en workshops.”

Heb je adviezen voor andere ondernemers die in het buitenland willen werken?

Sligting: “Het ligt voor de hand, maar het belangrijkste advies is: spreek de taal. Ik organiseer de festivals met mijn zus, die in Portugal woont. Zij spreekt goed Portugees en kan zo eenvoudig contacten leggen. En die contacten zijn essentieel, bijvoorbeeld om de juiste vergunningen te krijgen. Doordat mijn zus de taal spreekt en er woont, belt ze gewoon bij de burgemeester zelf aan om dingen te regelen. Als je de taal niet spreekt, moet je minstens zorgen voor een goede contactpersoon ter plaatse, die je helpt je plannen te realiseren.” n

JULI 2013 VERTREK NL

| 47

boeken Welkom thuis Deze roman is geschreven door Edwin Winkels, schrijver en journalist in Barcelona en Nederland. Twaalf jaar na zijn laatste bezoek moet emigrant Harmen Turksma dringend naar Nederland om zijn stervende vader bij te staan, maar het land heeft zich hermetisch van de buitenwereld afgesloten. Als hij er vanuit België in slaagt Zeeland binnen te komen is zijn einddoel Friesland nog ver weg: reizen binnen Nederland zelf blijkt ook nagenoeg onmogelijk. Een surrealistische tocht door een verscheurd land volgt. Turksma treft een geïsoleerde en ontwortelde samenleving aan waar hij niet alleen zoekt naar zijn roots, maar ook naar de verloren waardigheid en tolerantie. Een enkele reis, waarschuwt iedereen hem: Turksma is Nederland dan wel ín gekomen, hij zal er nooit meer úít kunnen.

E. Winkels | ISBN 978 90 388 9690 8 | E 19,95 | Paperback | Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar

Test je Engels Met dit puzzelboek kunnen jongeren van 9 tot 15 jaar op speelse manier hun kennis van het Engels verbreden, thuis of op school. Maar volwassenen mogen dit boek vol taalpuzzels stiekem leuk vinden. Test je Engels bevat honderden verschillende puzzels die allemaal met de Engelse taal te maken hebben, van anagrammen tot kruiswoordraadsels, van woordzoekers tot rebussen. Afwisselend, uitdagend én leerzaam. Al puzzelend vergroot je je Engelse woordenschat en taalvaardigheid en je inzicht in de Engelse grammatica. De oplossingen van de puzzels vind je steeds op de achterkant van de bladzijden. Bij die oplossingen wordt als extra ook steeds een leuk, nuttig of interessant weetje over de Engelse taal verteld. Zo kom je nog veel meer over deze taal te weten. Elke dag een testje is elke dag spelenderwijs leren!

ISBN 978 90 003 2140 7 | E 9,99 | Paperback | Uitgeverij Prisma

Italië op het spoor De Engelse auteur Tim Parks woont al ruim dertig jaar in Italië. Als je dit land per trein ziet, moet je jezelf volgens de auteur de cruciale vraag stellen: maakt Italië wel of geen deel uit van de moderne wereld? In zijn eerste Italië-boek in meer dan tien jaar schetst hij een loepzuiver beeld van het land. Of het nu om zijn forensenrit Verona-Milaan gaat of om incidentele reizen naar Napels, Sicilië of Rome, Parks zet zijn dertig jaar hilarische en gekmakende reisavonturen in om ons het ‘charmant-irritante dystopische paradijs’ dat Italië is, te tonen.

T. Parks | ISBN 978 90 295 8796 9 | E 19,95 | Paperback | Arbeiderspers

48

|

VERTREK NL JULI 2013

boeken Het Frans medisch woordenboek Dit medische woordenboek bevat vertalingen en uitleg van termen die u moet weten wanneer u in Frankrijk of een Franstalig land de hulp van een arts, tandarts of apotheker moet inroepen. Alle begrippen en woorden die aan bod kunnen komen bij een medische behandeling, ziekenhuisopname, medicijngebruik of het lezen van de bijsluiter zijn opgenomen in het woordenboek. Een juist begrip van het medisch taalgebruik is van vitaal belang. Het woordenboek is ingedeeld in twee delen elk met drie hoofdstukken en bevat informatie over organen, ziekte, zorg en medische hulpdiensten en medicijnen en aanverwante producten. Niet alleen is er een lijst met tientallen praktische zinnen Nederlands-Frans toegevoegd, voor situaties bij de dokter, de tandarts en de apotheek, maar ook zijn belangrijke telefoonnummers en internetadressen opgenomen.

T. Arkel | ISBN 978 94 618 5051 5 | E 14,95 | Paperback | Uitgeverij Grenzenloos

Bitterzoet Iris doet wat veel mensen willen: verhuizen naar het buitenland. En om het maar direct goed te doen gaat ze naar Curaçao. Samen met haar man Marc wordt ze manager van de gloednieuwe bed & breakfast The Lodge in Willemstad. Ze genieten met volle teugen van hun nieuwe leven in de Cariben: zon, zee en meer tijd voor elkaar. Maar dan wordt een jonge vrouw in zee vermoord. Het wordt Iris steeds duidelijker dat verschillende mensen belang hebben bij haar dood. Donkere wolken pakken zich samen boven het hoofd van Iris en haar eigen leven loopt uiteindelijk ook gevaar…

E. de Vriend | ISBN 978 94 618 5046 1 | E 16,95 | Paperback | Uitgeverij Village

Waar regen kunst is Wat hebben een lading legendes, de kleur groen en een van de mooiste steden van Spanje met elkaar gemeen? In het noordwesten van het land ligt het antwoord: Galicië, waar ooit de Kelten, in de rug gesteund door de Atlantische Oceaan, de Romeinen op afstand hielden en een onuitwisbaar spoor achtergelaten hebben. In het hart van dit wondermooie landschap vol heuvels, kloosters en minuscule dorpjes ligt Santiago de Compostela, een moderne stad waar vroeger zich niet zo gemakkelijk gewonnen geeft. Hier geniet auteur Mariëlle Saegaert, volop van de betoverende straatjes en de eeuwenoude pleinen van het historische deel van de stad waar ze net als de Compostelanen haar dagelijkse leven zonder agenda doorbrengt. In deze straten die nooit helemaal leeg zijn en waar schaduwen een eigen leven leiden, laat Mariëlle zich elke dag opnieuw verwonderen door het onverwoestbare karakter van de Galiciër, die altijd wel een mooi verhaal te vertellen heeft en van de nood een hele grote deugd weet te maken. Santiago de Compostela, tijdloze stad gehuld in een niet altijd strakblauwe lucht. Hier is zelfs de regen mooi.

M. Saegaert | ISBN 978 94 618 5053 9 | E 16,95 | Paperback | Uitgeverij Grenzenloos

Meer emigratieboeken vindt u op www.vertreknl.nl/boeken.

U kunt daar de boeken eenvoudig bestellen en/of recenseren.

JULI 2013 VERTREK NL

| 49

Emigratieboek.nl C

C

NAAR

ZWEDEN

Naast een uitgebreide lijst met adressen en websites is er ook een hoofdstuk gewijd aan de emotionele kant van emigreren. Hierin wordt beschreven welke fasen veel potentiële emigranten doormaken.

Afwisseling van enthousiasme en twijfel en hoe daar mee om te gaan.

ZWEDEN

Om het u gemakkelijk te maken vindt u in dit boek op diverse plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR applicatie een foto van de code neemt, wordt u direct naar de desbetreffende video of webpagina geleid. en et w ar t na www.emigreren-naar-caribisch-nederland.info oe n m re u re n! at ig e w m ed e w es Z ll er A ov

en et w ar t na oe n m re n! re e at ig eg w m rw e o es ll er No A ov

Al met al een onmisbaar hulpmiddel voor iedereen die zich wil oriënteren op emigatie naar Zweden.

Al met al een onmisbaar hulpmiddel voor iedereen die zich wil oriënteren op emigatie naar Noorwegen.

978-94-61850-37-9

VANDORP EDUCATIEF

u

978-94-61850-31-7

VANDORP EDUCATIEF

ISBN 978-94-61850-16-4

9 789461 850164 >

Dit boek is een cross-mediale uitgave. De Ditinhoud boek is een cross-mediale wordt actueel gehouden door middel vanuitgave. diverseDe inhoud wordt actueel internet mediabronnen, te weten: een website, een door middel van diverse gehouden Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhonemediabronnen, te weten: internet App en Twitter. een website, een Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhone Om het u gemakkelijk te maken vindt u in App dit boek en Twitter. op diverse plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR applicatie een foto vanOm de code het u gemakkelijk te maken neemt, wordt u direct naar de desbetreffende vindtvideo u in dit boek op diverse of webpagina geleid. plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR app een foto van de code neemt, wordt www.emigreren-naar-suriname.info u naar de video of webpagina geleid.

VanDOrP eDUCaTieF VANDORP EDUCATIEF

Auteur Esther Zoetmulder weet als geen ander hoe het is om de stap te zetten en daadwerkelijk te emigreren naar Suriname. Zij woont nu al tien jaar met haar gezin in Paramaribo.

E M I G R E R E N

n a a r

CaribisCh NederlaNd

SURINAME

Veel praktische informatie, een uitgebreide lijst met adressen en websites en een hoofdstuk gewijd aan de emotionele kant van emigreren maken dit boek compleet.

Veel praktische informatie, een uitgebreide lijst met adressen en websites en een hoofdstuk gewijd aan de emotionele kant van emigreren maken dit boek compleet.

Praktische informatie over een verblijfsvergunning krijgen, de remigratieregeling, werk vinden, Auteureen Sylvia de Boer weet als woning kopen en een school kiezen geen voor ander uw hoe het is om de kinderen. Over het afhandelen van zakenstap mettede zetten en daadwerkelijk te belastingdienst, opgebouwd pensioen veilig stellen naar Caribisch Nederemigreren en u op de juiste manier verzekeren. land. Zij woont nu al 12 jaar met haar gezin op Bonaire.

Naast alle praktische informatie en een uitgebreide lijst met adressen en websites, is er aandacht voor de emotionele kant van emigreren. Ook komt remigratie uitgebreid aan bod. Gericht op Surinaamse Nederlanders, meestal geboren in Suriname en al lange tijd in Nederland, die overwegen terug te keren naar Suriname.

e m i g r e r e n Dit boek is een cross-mediale uitgave. De inhoud wordt actueel gehouden door middel van diverse internet mediabronnen, te weten: een website, een Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhone App en Twitter.

CaribisCh NederlaNd

NOORWEGEN

Dit boek geeft u inzicht in alles wat er komt kijken bij een emigratie naar Zweden. Zaken als huisvesting, werk, onderwijs, gezondheidszorg, sociale voorzieningen, belastingen, verzekeringen, geldzaken etc. komen aan de orde. Maar ook achtergrondinformatie over de geschiedenis, politiek, cultuur, het klimaat, religie etc. krijgen de aandacht.

Praktische informatie over een verblijfsvergunning krijgen, werk vinden, een woning kopen en een school kiezen voor uw kinderen. Over het afhandelen van zaken met de belastingdienst, opgebouwd pensioen veilig stellen en u op de juiste manier verzekeren.

IA D E M VE S S GA O R U IT

20 13

Sylvia de Boer e.a.

EMIGREREN NAAR

ED ITI E

Emigreren is populair. Veel mensen lopen met de gedachte rond om hun dromen elders waar te maken. Een emigratie organiseer je echter niet even snel op een zondagmiddag. Er zijn duizend en een dingen waar u aan moet denken. Dit boek geeft u een duidelijk inzicht in alles wat er om de hoek komt kijken bij een emigratie naar Suriname.

Esther Zoetmulder

NOORWEGEN

ia D e m Ve S S ga O r U iT

NAAR

Emigreren naar Zweden staat volop in de belangstelling. Niet vreemd, want Zweden heeft de emigrant veel te bieden. Rust, ruimte, prachtige natuur en volop mogelijkheden om dromen waar te maken.

Sylvia de Boer e.a.

EmigrErEn naar

20 13

Emigreren is populair. Veel mensen lopen met de gedachte rond om hun dromen elders waar te maken.

Een emigratie organiseer je echter niet even snel op een zondagmiddag. Er zijn duizend en een dingen waar u aan moet denken. Bovendien is er de laatste tijd veel veranderd op de (voormalige) Nederlandse Antillen. Dit boek geeft u een duidelijk inzicht in alles wat er om de hoek komt kijken bij een emigratie naar Caribisch Nederland.

Sylvia de Boer e.a.

ED ITI E

Bart Kila e.a.

EMIGREREN

NAAR

NAAR

Dit boek geeft u inzicht in alles wat er komt kijken bij een emigratie naar Noorwegen. Zaken als huisvesting, werk, onderwijs, gezondheidszorg, sociale voorzieningen, belastingen, verzekeringen, geldzaken etc. komen aan de orde. Maar ook achtergrondinformatie over de geschiedenis, politiek, cultuur, het klimaat, religie etc. krijgen de aandacht.

EMIGREREN

EMIGREREN

Emigreren naar Noorwegen staat volop in de belangstelling. Niet vreemd, want Noorwegen heeft de emigrant veel te bieden. Rust, ruimte, prachtige natuur en volop mogelijkheden om dromen waar te maken.

Hans den Dikken e.a.

EMIGREREN

N A A R

SURINAME

Dit boek is een cross-mediale uitgave. De inhoud wordt actueel gehouden door middel van diverse internet mediabronnen, te weten: een website, een Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhone App en Twitter.

Om het u gemakkelijk te maken vindt u in dit boek op diverse plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR app een foto van de code neemt, wordt u naar de video of webpagina geleid.

VANDORP EDUCATIEF VANDORP EDUCATIEF

strip

Tekst en tekeningen: DICK MATENA

Marten Toonder's Heer Bommel en Tom Poes: De pas-kaart deel 3

JULI 2013 VERTREK NL

| 51

strip

WORDT VERVOLGD! 52

|

VERTREK NL JULI 2013

foto mira dutschke

interview | werken

54

|

VERTREK NL JULI 2013

werken | interview

“Afrika is

spiritueler dan Azië”

Waarom gaat iemand emigreren? Voor het avontuur. Maar ook: om antwoorden te vinden op de grote vragen van het leven. Schrijver Ton van der Lee, die drie jaar in Namibië woonde en daarna nog negen jaar in Mali, vond de antwoorden op zijn vragen in het traditionele, spirituele Afrikaanse leven. Hij leerde dat het anders kan: “In Nederland wordt altijd geroepen: pluk de dag. Maar daar is niemand meer toe in staat. Afrikanen halen de 50 meestal niet, het leven is veel korter. Ze leven dus intenser bij de dag.” tekst marjolein stoop

JULI 2013 VERTREK NL

| 55

interview | werken

V

an der Lee kende Afrika voordat hij er ging wonen.

Hij was filmproducent, maakte regelmatig documentaires in het continent en leidde een jachtig bestaan. En hij was succesvol, tenminste, volgens westerse normen. “Veel bezittingen en zo”, vertelt hij. “Maar ik voelde enorm veel leegte.

Ik had het gevoel dat hier in het westen veel ontbrak.” Maar hij kon niet de vinger leggen op wat dat was. “Wat volgens mij veel mensen voelen in onze maatschappij.” Na zijn 40ste verjaardag boekte hij een enkele reis Kaapstad. “Ik dacht: ik kom nooit meer terug.

Bekijk het maar met die films. Ik ga daar lekker wonen, bekijk het maar allemaal. Dat is een heel groot avontuur geweest.”

Camping Via Zuid-Afrika trok Van der Lee naar Namibië en kwam terecht op prachtige plekken in de woestijn. Van der Lee: “Ik zocht de rust van de natuur”. Maar de westerling in hem zat diep, de drang om iets te doen kon hij niet onderdrukken. Hij begon een camping en een restaurantje. En dat liep helemaal uit de hand. “Er kwamen zo veel toeristen op af, er kwam geld, er kwamen andere mensen op af, en daar kwamen conflicten van, want die

56

|

VERTREK NL JULI 2013

wilden ook een deel van het geld.” Uiteindelijk vertrok Van der Lee. “Dat is heel leerzaam geweest. Ik dacht: probeer niet iets in Afrika te doen met geld of business, want dat is niet wat je zoekt.” Hij schreef er een boek over, Solitair, de naam van het plaatsje in Namibië, en daardoor begreep hij beter wat hij had meegemaakt.

“Ik wilde echt op de Afrikaanse manier leven”, legt hij uit, want hij was nieuwsgierig naar de Afrikaanse traditie, de rituelen en het sociale aspect. Hoewel de hoofdsteden in Afrika verwesteren, leeft 90 procent van de Afrikanen nog op de traditionele manier, in grote uitgebreide families van wel veertig of vijftig mensen die samen een clan vormen, van baby tot oma. Veehoeders leven zelfs

de boot, ook niet wie geestelijk beperkt is of gehandicapt. “Iedereen heeft zijn rol, dat is iets wat wij allang niet meer kennen.”

Maandenlang trok Van der Lee de bush in en zwierf met een groep herders en hun vee door de Sahel, om te begrijpen hoe ze leefden. Hij maakte een pelgrimstocht van twee jaar door de woestijn, langs de heilige plekken van het Songhai volk. En in Mali, waar hij zich vestigde, deed hij veel moeite om één van de talen te leren. “Dat opende deuren die gesloten blijven voor iemand die daar als toerist komt”. Hij werd gevraagd om af en toe mee te bidden in de moskee van Djenné. “Ik ben geen moslim en dat word ik ook niet, maar ik heb het wel gedaan. Maar altijd als een buitenstaander die dat met respect tegemoet treedt.”

“Ik dacht: probeer niet iets in Afrika te doen met geld of business, want dat is niet wat je zoekt.” in groepen van wel vijfhonderd tot duizend mensen die de taken verdelen, samen leven en samen door de woestijn trekken. Solidariteit is van levensbelang, niemand valt buiten

Sjamanen Gefascineerd was Van der Lee door de spiritualiteit van Afrika. Het is de oudste van de wereld, benadrukt hij, want de mens

werken | interview komt oorspronkelijk uit Afrika. Samen met traditionele genezers, sjamanen, raakte hij in trance en reisde hij naar de voorouders of naar de wereld waarin de krachtdieren leven, “de dieren waarmee een sjamaan zich verbonden heeft”, legt Van der Lee uit. “Dat kan een duif zijn of een eland of een leeuw.”

Remigratie Ondanks zijn liefde voor het continent, remigreerde Van der Lee naar Nederland. Maar niet vrijwillig. Westerlingen zijn er niet op gebouwd om in de diepe binnenlanden van Afrika te leven, ondervond hij. Steeds vaker kreeg hij last van malaria en andere tropische ziektes. “Op een gegeven moment werd het zo erg dat de dokters in Afrika zeiden: als je dood wilt, moet je blijven. Als je nog wilt leven, moet je teruggaan naar Europa”.

Huilend stapte Van der Lee op het vliegtuig toen hij begreep dat dit het einde was van zijn leven in Afrika. “Ik heb enorme moeite gehad om me aan te passen. Ik ben

foto art noordhoek

De meeste Afrikanen (zo'n 80 procent blijkt uit Zuid-Afrikaans onderzoek) bezoeken traditionele genezers die de rol vervullen van arts, psycholoog en behoeder van het spirituele erfgoed van Afrika. Het is volgens Van der Lee de kern van de Afrikaanse identiteit.

Maar er zijn steeds minder traditionele genezers, want de jongeren worden niet meer 'geroepen' of ze luisteren daar niet naar, denkt Van der Lee. Een zulu ‘sangoma’ (genezer) legde hem ooit uit hoe hij sjamaan was geworden. Er verscheen een voorouder in zijn droom die hem vertelde dat hij ‘de gave’ had. De man was automonteur en schoof die droom terzijde want hij had een goed leven en een baan. Maar de voorouder bleef terugkomen en de monteur werd ziek.

Uiteindelijk schoof hij alles aan de kant en ging in opleiding bij een oudere genezer in de bush, waar hij leerde hoe hij in contact moest komen met de voorouders, en over de werking van geneeskrachtige kruiden.

Om het werk van de traditionele genezers vast te leggen, heeft Van der Lee zijn oude vak weer opgepakt en maakt hij filmportretten van Afrikaanse sjamanen. Het zijn natuurlijk druppels op een gloeiende plaat, erkent hij. “Ik probeer per volk één belangrijke sjamaan te filmen maar er zijn meer dan tweeduizend stammen in Afrika”, vertelt hij lachend. “Ik heb er nu pas zeven gedaan in een jaar tijd.”

“Maandenlang zwierf ik met een groep herders en hun vee door de Sahel, om te begrijpen hoe ze leefden”

gaan schrijven om Afrika te herbeleven. Ik wilde echt Afrika leren kennen, maar dat heeft zijn prijs, gewoon fysiek”.

Inmiddels heeft hij er vrede mee. “Ik ben gelukkig getrouwd in Nederland”, zegt hij. “Ik heb geaccepteerd wat ik doe, en dat ik op een andere manier naar Afrika reis.” n De films die Van der Lee maakte over sjamanen, zijn te bekijken op www.spiritsofafrica.com.

In navolging van zijn overgrootvader, schrijver C. Joh. Kievit schreef Ton van der Lee onlangs het boek Dik Trom in Afrika, zijn tweede boek over de NoordHollandse polderjongen. Het is een spannend kinderboek waarin Dik Trom samen met zijn Keniaanse vriendje probeert het heilige bos van de Masai te redden. Alle avonturen die Dik Trom beleeft in het boek heeft schrijver Ton van de Lee zelf meegemaakt in Afrika.

Bekijk de video hierover op www.wereldmagazine.nl.

JULI 2013 VERTREK NL

| 57

reportage

Boerinnen over kalverliefde, culturele botsingen en werken tot het snot uit je neus loopt

Boer zoekt Het boerenleven is in trek, althans op televisie. Boer zoekt vrouw trekt miljoenen kijkers. Het tv-programma dat inmiddels vele varianten kent, zet de boer in zijn zoektocht naar de ware liefde centraal. Met romantische impressies van het vrije buitenbestaan, verbeeldt het een leven waar diverse boerinnen in spe van dromen. Maar een boerenleven gaat niet altijd over rozen, al helemaal niet als je ook nog naar het buitenland verhuist: opstaan voor dag en dauw, hard werken voor je centen terwijl je ook nog moet integreren in een nieuwe cultuur. VertrekNL vroeg boerin Monique, Janneke en Ingrid, die wonen en werken in respectievelijk Frankrijk, RoemeniĂŤ en Denemarken, in hoeverre hun dromen worden waargemaakt op het platteland.

foto peter beemsterboer

58

|

VERTREK NL JULI 2013

reportage

vrouw...

en vertrekt naar buitenland tekst leontien aarnoudse

JULI 2013 VERTREK NL

| 59

reportage

Romance in la douce France Monique Seinen heeft het Nederlandse tvprogramma Boer zoekt vrouw helemaal gevolgd via de satelliet in Frankrijk. Er is nu zelfs een Franstalige variant: L´amour est dans le pré (liefde in het weiland).

Wat ze ervan vindt?

Leuk amusement, maar het is geen spiegel van het echte boerenleven: “Het lijkt alsof de boer alle tijd van de wereld heeft. Maar een boer heeft helemaal geen tijd”, vertelt ze.

60

|

VERTREK NL JULI 2013

M

onique, oorspronkelijk afkomstig uit Hoogeveen, kan het weten.

Zij werkt nu fulltime als boerin. Dat had ze jaren geleden nooit gedacht. Ze droomde van een carrière in de uitzendbranche. Maar het liep anders. Ze ontmoette Rutger, die al jaren hobbyboerde in Slagharen. Hij droomde van een serieuze boerderij. “Als je geen grote zak met geld hebt, kom je als beginnende boer in Nederland niet aan een lap grond”, vertelt Monique. Dus verhuisden ze in 2007 naar Frankrijk waar ze een pluimveehouderij overnamen in Lusanger, een dorp gelegen

tussen Rennes en Nantes.

Inmiddels runnen Monique en haar echtgenoot samen het bedrijf met vijf stallen vrije- uitloopslachtkuikens en kalkoenen. De kuikens dragen het Label rouge-keurmerk, dat staat voor een beter en langer leven met meer bewegingsvrijheid en zonder preventief toegediende antibiotica. Acht sportpaarden hebben ze, evenals een akker met graan en een gîte die ze ’s zomers verhuren.

Van ’s ochtends 7 uur tot soms ’s zomers middernacht zijn Monique en haar man druk in de weer. Monique voert de beesten, checkt de stallen, helpt haar man met uitmesten of ander zwaar werk en doet de administratie.

Topdrukte is het in de zomer, als de vakan-

reportage tiegangers er zijn en het oogsttijd is. Dan zetten ze beiden, zoals Monique dat vertelt, de schouders eronder. Tot laat in de avond begeleidt ze dan met auto en zwaailicht haar man op de trekker om het graan naar de coöperatie te rijden en het stro op tijd binnen te krijgen.

Integreren in Frankrijk “Het leven is hier heel anders dan in Nederland. De rust en de ruimte zijn fantastisch”, vertelt Monique. “In Nederland zijn de mensen gehaast en het verkeer is druk. Dat heb je hier niet. In de zomer ben ik binnen een uur bij zee.”

Had Monique geen moeite om te aarden in zo’n gehucht? “Gelukkig sprak ik de taal.

Ik had een jaar Frans gestudeerd aan de universiteit. Bovendien ben ik in tegenstelling tot mijn man, een extravert persoon. Dus werd ik lid bij het feestcomité van het dorp.”

Monique vervolgt: “In het begin stelde ik me

“Als je geen grote zak met geld hebt, kom je als beginnende boer in Nederland niet aan een lap grond” wat bescheiden op. Net zoals Fransen dat doen. Elke keer als ik mijn twee dochters op ging halen van school, kwam er een andere ouder met me praten. Wat bleek? Ze vonden het sneu dat ik niemand kende. Dus spraken ze onderling af dat iedere dag iemand een praatje met me kwam maken.”

Dat is wat Monique zo waardeert in de Fransen: hun beleefdheid. “Ik voel me hier helemaal op mijn gemak”, vertelt ze. Wat ze wel jammer vindt, is dat Fransen zo weinig flexibel zijn als het gaat om vernieuwing.

“Neem het idee om de bureaucratische romplomp te versimpelen voor de boeren. Dat proces duurt eeuwen. Ze lopen hier zo’n 25

jaar achter en het lukt ze maar niet om een versnelling hoger te gaan. Dat frustreert me enorm.”

Monique wil niet meer terug naar Nederland noch het boerenleven vaarwel zeggen. “De vrijheid die je hebt om je eigen beslissingen te maken, lekker buiten in de natuur te werken met de dieren om je heen, dat maakt het boerenleven voor mij uniek.”

Toch kriebelt het af en toe bij Monique. Want naast haar boerinnenleven heeft ze nog een eigen droom: een baan in de commerciële sector. Bijvoorbeeld op een verkoopafdeling waar ze internationale contacten kan onderhouden. n

Geitenhoeden in Roemenië

“Herders behoren tot de oudste beroepen, net als hoeren", zegt boerin en schrijfster Janneke Vos lachend.

“Haha, herders en hoeren. Dat is een mooie titel voor een boek.”

J

anneke vertrok in 2006 met haar Ad naar Transsylvanië in Roemenië om samen met lokale herders geiten te hoeden. Terwijl hij zich vooral zou bemoeien met de geitenboerderij, zou zij zich primair richten op haar droom als journaliste en schrijfster. Alleen kwam van schrijven de eerste jaren wat minder terecht. “Tja, als je partner zich drie keer in de rondte werkt, dan ga je niet zeuren over vieze handen. Dan help je gewoon mee.”

Van het Groningse Appingedam belandde Janneke uiteindelijk in het Roemeense

gehucht Oarba de Mures. Hoewel Ad al jaren droomde van het rurale landleven, was voor Janneke het avontuur de drijfveer, evenals haar passie voor dieren en natuur. Omdat het boerenbestaan niet haar eerste keuze was, zou ze opvolging geven aan haar journalistieke werk. Maar de videobrieven voor Nederlandse media over haar integratieperikelen in het ‘nieuwe’ Roemeense boerenlandleven hielden een keer op. Bovendien had Ad haar hard nodig om de geitenboerderij draaiende te houden. “Het begin van ons avontuur was zwaar”, vertelt Janneke. “Gei-

JULI 2013 VERTREK NL

| 61

reportage

te lezen. Zij beschrijft op treffende wijze het primitieve boerenleven en de tegenslagen waarmee je te maken krijgt.”

Ad en Janneke hebben inmiddels hun geiten ingeruild voor jonge stieren. “Het houden van stiertjes voor vlees is een andere zaak, daar hoef je minder een echte boer voor te zijn”, roept Ad vanuit de kamer toe wanneer ik Janneke via Skype interview. “Je hoeft ze niet te melken en niet te hoeden.

Het is dus minder ingewikkeld”, vult Janneke aan. Ze knijpt in haar handen met deze nieuwe business. De rust lijkt enigszins wedergekeerd. Nee, ook zij wil het buitenten houden was nieuw voor ons. Dus toen er plotseling allemaal lammeren doodgingen, schrokken we ons rot. Wat bleek? Ze waren overvoerd. Heel verdrietig, maar het was een leermoment.” Er zouden nog veel leermomenten volgen. Gesjoemel met oormerken, wegwijs worden in bureaucratische jungles en omgaan met personeel dat niet te vertrouwen was. “Lokale herders hebben ons meerdere malen belazerd. Soms waren ze spoorloos verdwenen na het uitbetalen van een voorschot. Of we misten ineens geiten.

Die bleken dan achter onze rug om te zijn verkocht”, verklaart Janneke.

Tot het snot uit je neus loopt “Het boerenbestaan wordt vaak romantisch afgeschilderd”, vertelt Janneke. “Programma’s als Boer zoekt vrouw zijn leuk. Dan zie je boeren met gezonde blossen in blauwe overals

62

|

VERTREK NL JULI 2013

“Dan zie je boeren met gezonde blossen in blauwe overals en vrouwen die groenten halen uit de moestuin. Prachtig hoor” en vrouwen die groenten halen uit de moestuin. Prachtig hoor. Maar de eenvoud van het boerenbestaan moet je niet idealiseren.

Dat vertel ik ook altijd tijdens mijn lezingen, die ik geef als ik terug in Nederland ben.”

Ze vervolgt: “Natuurlijk is het geweldig om je eigen wijn of geitenkaas te maken. Besef alleen wel dat het boerenleven grotendeels keihard werken is totdat het snot uit je neus loopt. Vrouwen die boerin willen worden in het buitenland, raad ik aan om eerst het boek Boerin in Frankrijk van Wil den Hollander

leven met haar Ad, stiertjes en de IJslandse paarden, Texelse schapen, Roemeense geiten, aangenomen (zwerf)honden en zomerse campinggasten (inderdaad, die hebben ze ook) niet meer opgeven. Maar ze heeft nu meer tijd om daarnaast haar eigen dromen te verwezenlijken. Zo werkt ze regelmatig voor het persbureau ANP. En haar nieuwe boek met, zoals ze zelf omschrijft, de leukste en ontroerendste verhalen over de honden in haar leven (en de mensen daarachter) is onlangs verschenen.

reportage Een greep uit het leven van Janneke Vos Twee weken vakantie in Nederland. We hadden ons er zo verschrikkelijk op verheugd.

Heel veel bijslapen, weer eens normale dagen maken, mensen opzoeken, lekker lezen en zappen voor de buis. Zondagavond kwamen aan. Donderdagochtend alweer met spoed terug omdat de hele boel in Oarba de Mures uit elkaar dreigde te ploffen.

Wat ging er mis? Kort samengevat: de samenwerking tussen Ali, Rennie (maatschappers) en Pavel (herder) en Vali (diens vriendin). Onze maatschappers hebben het gevoel dat Pavel hen niet serieus neemt en hen rond commandeert. Zijn vriendinnetje Vali ontpopt zich tijdens onze aanwezigheid tot een hinderlijk kreng waarmee het voortdurend botst. Ali en Rennie bellen ons op om de situatie te overleggen. Ik bel daarna met herder Pavel. “Er zijn grote problemen,” zegt

hij. “Ik blijf niet langer bij jullie. Zoek maar een ander.”

Donderdagochtend, net drie dagen in Nederland. Ad en ik proppen onze spullen weer in onze tassen en rijden terug. Ik moet alsmaar huilen, er komt geen einde aan.

Wanneer komt nu eens de dag dat Ad en ik weer rustig samen iets kunnen gaan doen?

Dat ik gewoon mijn vriendinnen weer eens opzoek. Ik reis met mijn kadootjes terug, niets af kunnen geven. Waarom blijft dit leven alsmaar in zo’n moordend tempo doorgaan waarbij het ene probleem het andere opvolgt?

Zaterdagavond laat zijn we terug bij de stal. Daar zitten Vali en Pavel. Hun kamer is al leeggeruimd. Ik weet precies hoe laat het is. Ali en Rennie besluiten weg te gaan om over alles na te denken. Onze tweede herder

Laurean meldt terloops dat hij na morgen niet terugkomt. Onze hulp Florin krijgt een baantje in België aangeboden en is foetsie.

Pavel en Vali zijn gisteren vertrokken, onder achterlating van een bende rotzooi in hun kamer. Ik vind dat leuke truitje terug dat ik haar heb gegeven en die cd van mij die ze zo leuk vond. Ik voel mij gelijk die spullen.

Opgesoupeerd. Aan de kant gegooid. Ik zit op de drempel van de kamer te janken van ellende.

Het leven gaat door. “We moeten vertrouwen hebben,” zegt Ad. Dat is het minste wat ik op dit moment heb. Als ik me weg kon zappen uit dit bestaan deed ik het direct. n (Deze tekst is ingekort,de volledige versie kun je lezen in Jannekes boek Adio Peppi (2009) en op haar blog www.jannekevos.nl)

Kalverliefde in Denemarken “Ik heb altijd al een boer willen trouwen”, vertelt Ingrid. Van jongs af aan trekt het boerenleven haar. Kalveren knuffelen en koeien aaien, zo zag ze het leven voor zich.

I

n haar studentenjaren werd ze, op een Brabants tentfeest van de Katholieke Plattelandsjongeren, dan ook niet voor niets gekoppeld aan boer Rinie. Toch had ze destijds geen idee wat het boerenleven inhield. Nu wel. “Aan dieren knuffelen kom je amper toe,” zegt ze. “Eerst moet het gewone werk af. En dat werk is nooit af.” Toch wil Ingrid haar boerenbestaan op het rustige platteland nooit meer opgeven, evenmin als haar vrijheid die ze heeft als zelfstandig ondernemer.

In 2003 besloten Rinie en Ingrid samen te gaan wonen op een boerderij in het Deense Arrild. Daar konden ze meer land voor minder geld krijgen dan in Nederland. Na de verhuizing woonden ze twee weken in bij de oude eigenaar. Hij spijkerde hen zo veel mogelijk bij over de boerderij en maakte hen wegwijs in de buurt. Daarna moesten ze het alleen rooien. Rinie, die al vijf jaar ervaring had als boer in Nederland, deelde zijn vrouw eerst met de buitenschoolse opvang waar Ingrid als sociaal pedagoge

JULI 2013 VERTREK NL

| 63

reportage een baan vond. Maar al snel kwamen er kinderen (inmiddels hebben ze twee zonen en een pasgeboren dochtertje) en Ingrid besloot zich te storten op zowel het gezinsleven als de boerderij. Haar baan zegde ze dus op. Het bedrijf telt inmiddels 260 rood- en zwartbonte melkkoeien, drie melkrobots, een akker met maïs, gras en graan en drie personeelsleden. Ingrid voedt elke ochtend en avond tussen half 7 en half 8 de kalveren. Ook doet ze de complete boekhouding.

Ingrid: “Mocht het op een zeker moment niet meer gaan met het bedrijf, dan blijf ik wel in Denemarken wonen. Het is mijn thuis geworden.”

Aarden in Denemarken “Denen zijn vriendelijke mensen, maar ze zijn erg familiegericht. Het blijft lastig om echt bevriend met ze te raken”, zegt Ingrid.

Dat vindt ze moeilijk. En ja, dan mist ze haar vrienden en familie. Gelukkig woont er ook een handjevol Nederlanders in het dorp. “Toen ik hier kwam wonen, ging ik direct naar Deense les”, vertelt Ingrid. “Niet alleen voor de taal, maar ook om mensen te leren kennen.” Bovendien werd ze lid van een zogenaamde erfa (Deens voor ‘ervaring’) groep. Elke maand komen daar Nederlandse dames bijeen om bijvoorbeeld taarten te bakken, samen te bowlen of om te luisteren naar een begrafenisondernemer die vertelt over culturele verschillen bij een uitvaart. Veel deelnemers zijn boerin, maar ze hebben het dus niet alleen over ‘koetjes en kalfjes’ van hun boerenbestaan.

Blinde boerenromantiek De liefde bracht Ingrid naar het platteland van Denemarken. Wat vindt ze van boerenromances in programma’s als Boer zoekt vrouw? “Heel leuk! Het is echt een programma waar ik voor thuisblijf. Via de satelliet heb ik alle uitzendingen gevolgd”, zegt ze. De serie scoort hoge ogen mede omdat het boerderijleven in een romantisch daglicht wordt gezet. Vroeger zou ze zelf een geschikte kandidate zijn geweest.

Toch zou ze nooit willen deelnemen aan zo’n datingprogramma. Ze bekijkt het liever van een afstand. “Die nuchtere sfeer van het programma, zonder poespas. Dat vind ik mooi.” Herkent ze die sfeer? “Nou, wij zitten niet zo veel binnen koffie te drinken hoor”, zegt ze lachend. “Mijn man en ik

64

|

VERTREK NL JULI 2013

Mocht het op een zeker moment niet meer gaan met het bedrijf, dan blijf ik wel in Denemarken wonen. Het is mijn thuis geworden” zeggen altijd: boer zijn is geen beroep, maar een levensstijl.” Daarmee bedoelen ze dat je nooit je boerenpet kan afzetten, dat je dag en nacht bezig bent met je koeien en je akkers. Zo kunnen ze niet zomaar even terug naar Nederland, dan moeten ze eerst

een ‘oppasser’ regelen die de beesten voert en verzorgt. Ze neemt het echter voor lief.

Toch wil Ingrid als de baby groter is, een parttime baan buiten de deur zoeken. Als boekhoudster bijvoorbeeld. n

dilemma’s | leven

66

|

VERTREK NL JULI 2013

leven | dilemma’s Als acteur heeft hij zijn televisie- en theaterwerk in Nederland, in zijn vrije tijd is hij zo veel mogelijk bij zijn gezin in het Spaanse Sant Andreu del Terri. Daar stuitten Alfred van den Heuvel en zijn vrouw Debbie in 2007 op een droomhuis dat ze omtoverden tot bed & breakfast.

In Spanje geniet Alfred van de mediterrane manier van leven, het landschap en het klimaat. “Ik voelde me onmiddellijk thuis hier.”

Acteur Alfred van den Heuvel:

“Ik leid een zeemansbestaan”

W

tekst rimke de groot | fotografie louis lemaire

e hadden helemaal geen plannen om te emigreren”, vertelt Alfred van den Heuvel. “Wel hadden we een romantisch clichébeeld van lekker onder de bomen in de tuin zitten in een warm land. Op een gegeven moment waren mijn vrouw Debbie en ik allebei vrij.

We zeiden tegen elkaar: ‘Laten we voor de lol eens in het buitenland gaan kijken.’ We hadden geen concreet doel, maar dan konden we dit in elk geval doorstrepen op ons lijstje. En dan konden we later op ons sterfbed niet zeggen dat we het nooit gedaan hadden.”

In eerste instantie wilden ze op huizenjacht in Italië, maar dat bleek een duur land. “Het werd Spanje”, zegt Alfred. “Dat land kende ik eigenlijk helemaal niet zo goed, maar binnen een week dacht ik al: wat is dit een mooi land! We zijn gaan zoeken naar een plek in de buurt van een vliegveld, want zo praktisch waren we wel ingesteld. Dan konden we snel op en neer reizen naar Nederland.”

Het ideale huis Op de zesde dag in Spanje stuitten Alfred en Debbie op een droomhuis in de provincie Catalonië. “Toen we het zagen, wisten we: dit moet onze bed & breakfast worden. Vooraf hadden we geen idee dat we een

bed & breakfast wilden beginnen, maar toen we de boerderij zagen, wisten we het meteen. We wilden sowieso geen vakantiehuis. Want een vakantiehuis, daar móet je naartoe. Wil jij een keer naar Rome, zegt de ander: ‘Nee, we hebben ons vakantiehuis in Spanje, dus daar gaan we naartoe.’”

Close to perfection is de omschrijving die Alfred geeft van zijn woonplek in Spanje. “Schrijfster Renate Dorrestein heeft eens gezegd: het ideale huis staat in de heuvels, er is een bos in de buurt, het is dicht bij een stad en er moeten ook nog zee en bergen in de buurt zijn. Dat bestaat dus helemaal niet. Nou, daar wonen wij. We wonen midden in de heuvels, maar ook vlak bij de stad Girona. In de verte kun je bij helder weer de besneeuwde bergtoppen van de Pyreneeën zien. Met de hond ga ik wandelen in het bos en we wonen ook vlak bij het strand.”

Catalaans Lang had Alfred niet nodig om te wennen in Spanje. “Ik voelde me onmiddellijk thuis hier. De Catalanen zijn lieve mensen en heel behulpzaam. Het zijn net Portugezen. De provincie is ooit bezet door de Spanjaarden, maar eigenlijk is het een apart land binnen Spanje.

Samen met de kinderen heb ik een rondreis door Spanje gemaakt en dan is het net of je in het buitenland bent. De Catalanen spreken een andere taal dan de rest van Spanje, hebben andere gewoonten, andere voetbalvoorkeuren. Onze kinderen zitten op een Catalaanse school en

JULI 2013 VERTREK NL

| 67

dilemma’s | leven

“We hadden helemaal geen plannen om te emigreren” spreken ook Catalaans. Ik ga die taal niet meer leren, ik ben nu 60, dus daar begin ik niet meer aan. Natuurlijk zien de mensen hier liever dat je wel Catalaans spreekt, en ik snap dat sentiment heel goed. Maar ik houd het bij Spaans.”

Genieten doet Alfred in Spanje van de combinatie van de mediterrane manier van leven, het landschap en het klimaat. “We kennen hier echte seizoenen. De lente ontploft en de zomer is loeiheet, maar in de winter kan het bar en boos zijn. Als je altijd warm weer wilt hebben, moet je in de woestijn gaan wonen, niet in Spanje. Maar de zon schijnt hier veel vaker dan in Nederland, waardoor het wel aangenaam is. Je kunt zomaar op een winterdag op een terrasje zitten te lunchen.”

Klussen Toch heeft Alfred zelf weinig tijd om ontspannen op een terrasje te zitten, want in de bed & breakfast is altijd wel iets te doen. De taken

Can Portell bed & breakfast Can Portell is het vrolijke, kleurrijke huis waar Alfred van den Heuvel en zijn vrouw Debbie de Jong wonen en ook een bed & breakfast runnen. De kamers, met de tot de verbeelding sprekende namen de Zigeunerin, de Hooizolder, het Groen Genoegen, de Serre en de Roze Doos, hebben elk hun eigen sfeer en decoratie. Voor de echte zigeuners zijn er ook nog woonwagenweides, en voor het optimale boerderijgevoel is het ook mogelijk om op een geheime plek op de boerderij te overnachten. Nieuwsgierig?

Neem dan eens een kijkje op www.123ole.nl.

68

|

VERTREK NL JULI 2013

Over Alfred Alfred van den Heuvel werd op 30 april 1953 geboren in Amsterdam. Hij studeerde in 1980 af aan de toneelschool in Maastricht.

Op televisie werkte hij onder andere bij de programma’s Ook dat nog!, Binnenlandse zaken en de Sylvia Millecam Show en speelde hij tussen 2004 en begin 2013 de rol van Gerard van Doorn in de comedy Kinderen geen bezwaar. Als theateracteur speelt hij vanaf dit najaar een van de hoofdrollen in de voorstelling Waarom mannen sex willen en vrouwen liefde.

zijn er duidelijk verdeeld. “We staan vroeg op. Debbie organiseert en ontvangt de gasten, dat kan ze heel goed. Ik doe de klussen. We hebben een groot huis, met een groot stuk land eromheen, dus er is altijd wel werk te doen. De grote verbouwing hebben we uitbesteed, maar de kleine klusjes en het onderhoud doe ik zelf. En als Debbie zegt: ‘Die kamer is nog niet schoon’, dan maak ik die kamer schoon. Ik wil als ik in Spanje ben liever niet hoeven nadenken. In mijn beroep ben ik al veel in mijn hoofd bezig. In de bed & breakfast hoor ik liever wat ik moet doen en dan voer ik het uit. Midden op de dag hebben we een pauze, want dan is het te heet om te werken. Maar verder zijn we de hele dag bezig. Om de avond kunnen gasten met ons mee dineren. In Spanje eten we niet vroeg, dus je bent niet voor twaalven klaar. Je bent de hele dag aan het werk, maar wel op een relaxte manier.”

Zeemansbestaan Globaal brengt Alfred de helft van zijn tijd in Nederland door en de andere helft in Spanje. “Maar de verhouding is soms ook wel 90/10, en een andere keer weer 10/90. Ik leid eigenlijk een zeemansbestaan.

En dat vind ik prima. Ik vind het heerlijk om af en toe in mijn eentje te zijn, maar ook heerlijk om daarna weer terug te komen bij mijn gezin. Ik wens iedereen toe om net zo veel afwisseling in zijn leven te hebben als ik.”

leven | dilemma’s Iemand die zo geniet van de afwisseling in zijn leven als Alfred, kan die wel kiezen tussen de Spaanse en de Nederlandse keuken, of tussen de Spaanse en de Nederlandse humor? We legden hem vier dilemma’s voor over leven en werken in Nederland versus leven en werken in Spanje.

dilemma’s Hard werken in Nederland of genieten van een siësta onder de Spaanse zon?

“Ik houd van allebei. Ik vind het heerlijk om hard te werken, als dat resultaat oplevert tenminste. Maar luieren vind ik ook geweldig. Ik vind eigenlijk alles leuk, zie altijd wel waar het leven me leidt. Als het in Spanje siësta is, is het bijna te heet om aan het werk te zijn. Maar ik geniet niet alleen van de siësta’s, maar ook van het vrij zijn, boodschappen doen, gasten de weg wijzen, wandelingen maken met de gasten, het hele leven daar.”

Nederlandse humor of Spaanse humor?

“Dat weet ik niet. In Nederland houden we vooral van afzeikhumor. In Spanje ben ik geabonneerd op een satirisch weekblaadje, dat vind ik leuk. In Spanje worden veel heel goede tv-series gemaakt, ook comedy’s, maar ik kijk er bijna nooit televisie. Daar heb ik geen tijd voor, ook niet voor de Nederlandse tv. Ik kijk naar mezelf op televisie om te zien wat ik goed en fout doe.

En ’s morgens kijk ik naar Jan de Hoop op het RTL Ontbijtnieuws. Maar meestal ben ik aan het werk.”

Herkend worden in Nederland of anoniem over straat in Spanje?

“Allebei. Herkend worden vind ik niet erg. Anders had ik ook maar een ander beroep moeten kiezen. In Spanje werd ik ook een tijdje herkend, toen Flodder 3 in het Spaans werd uitgezonden, waar ik een rolletje in had. Toen merkte ik dat mensen naar mij begonnen te wijzen.”

De Spaanse keuken of de Nederlandse keuken?

“Ook allebei. De Nederlandse stamppotten vind ik fantastisch. En het Nederlandse vlees is superieur aan dat van andere landen. In Spanje kunnen koks met weinig middelen iets lekkers maken. We wonen vlakbij restaurant El Cellar de Can Roca, een van de beste restaurants ter wereld. Met helikopters worden daar mensen uit de hele wereld ingevlogen. Wij zijn er één keer geweest. Daarna waren we een ervaring rijker en heel veel geld armer.” n

“Ik wil als ik in Spanje ben liever niet hoeven nadenken. In mijn beroep ben ik al veel in mijn hoofd bezig” JULI 2013 VERTREK NL

| 69

puzzel en win

Woordzoeker d

r

o

o

m

h

u

i

s

i

n

d

e

z

o

n

t

p

a

f

s

t

a

n

d

n

e

k

k

a

p

n

i

e

r

r

f

r

e

k

k

c

d

n

e

i

r

v

l

g

k

o

e

n

b e

n

i

e

e

t

e

t

n

l

a

e

c

g

f

c

e

e d

e

c

l

l

u

i

i

i

a

b

i

r

f

i

l

s

d n

g

a

a

r

p

z

e

t

s

t

a

o

t

e

a

s

a e

a

m

a

s

e

g

e

p

a

m

k

l

u

r

m

u

n z

w

p

r

g

t

v

ij

f

m

l

s

k

y

p

e

l

d n

s

i

l

u

m

t

s

e

t

n

e

e

r

c

s

k

b e

i

n

i

u

z

c

r

o

p

v

a

r

e

n

d

e

r

t

u

g

s

c

h

i

p

h

o

l

g

m

e

n

n

r

e

t

h

o

a

e

n

g

e

l

s

l

e

i

o

p

e

b

a e

r

m

i

g

a

l

s

n

e

g

e

t

d

o

g

e

k

z

e

d

l

o

a

s

t

r

a

n

d

z

o

s

r

g

f

r

v

g

e

w

o

o

n

t

e

s

c

a

n

h

e

d

a o

t

n

i

u

p

e

n

s

i

o

e

n

i

e

b

l

s

o

g

n

i

w

u

o

b

r

e

v

r

e

s

e

r

e

t

d

e

e

f

a

m

i

l

i

e

e

w

m

i

e

h

g

A

lle woorden die hieronder staan, hebben te maken met emigratie-tv en zijn terug te vinden in het blok gevuld met letters. Deze woorden kunnen niet alleen van links naar rechts als van rechts naar links geschreven zijn, maar ook zowel horizontaal als verticaal als diagonaal.

Dezelfde letters kunnen meerdere keren gebruikt worden. Aan het eind vormen de letters die niet zijn gebruikt, de oplossing van deze puzzel.

Stuur vóór 1 september 2013 deze oplossing met vermelding van uw naam en adres naar redactie@vertreknl. nl o.v.v. Puzzel VertrekNL Emigratie-tv. De winnaars maken kans op Ik Vertrek, hét boek bij de succescolle tvserie Ik Vertrek, en worden in VertrekNL 14 (begin november) bekendgemaakt.

Oplossing: plek puin familie afstand vriend ruzie inpakken keuze klussen doorzetten verhuiswagen verbouwing lawine gezin

geldgebrek skype schiphol programmering camera afscheid tegenslag actie droomhuis in de zon spijt heimwee camping zender bergen

ticket koffer pensioen leuk bed and breakfast taal begin reclame relatie hotel montage tvgids gewoontes screentest

ik vertrek makelaar strand opvarende vliegtuig grenzeloos verliefd reserve tips droom hulp engels

Oplossing kruiswoordpuzzel VertrekNL 10: ‘handel’.

Winnaars: Dhr. /mevr. K. Haverkamp, Middenmeer; Jos Mud - van Piggelen, Lelystad; Dhr. / mevr. G. Wes, Enschede.

Zij hebben inmiddels de toegangskaartjes voor de tentoonstelling ‘Peter de Grote – Een bevlogen tsaar’ in museum Hermitage Amsterdam per post ontvangen. n

JULI 2013 VERTREK NL

| 71

coverstor y

72

|

VERTREK NL JULI 2013

coverstory

Van ‘Canadese meisjes’ tot een B&B in Frankrijk: emigratie doet het goed op tv

Vertrekkers in beeld

tekst peter smolders | illustraties andrea kruis

Mensen die emigreren zijn een dankbaar onderwerp voor film- en tv-makers. Dat maakt de golf aan emigratie-tv die ons de laatste tien jaar overspoelt wel duidelijk.

Maar deze golf is niet de eerste. Ook in de tijd van het Polygoon Journaal speelden vertrekkende Nederlanders al vaak de hoofdrol in hun eigen film(pje).

JULI 2013 VERTREK NL

| 73

coverstor y “Uit Amsterdam vertrok de familie Verdonck naar Australië. Vader, moeder, Annie, Dinie, Mien, Tja, Jo, Wil, Jan, Frans, Ellie, Corrie, Harriët, Arnoud, Tonnie, Huub, José en Peter zullen node gemist worden in Valkenswaard.

Dat getuigde onder andere de burgemeester van dit stadje, die op de boot van zijn achttiental afscheid kwam nemen.

De Verdoncken zullen het daar in Australië wel rooien. Vele handen maken immers licht werk.”

H

et waren duidelijk andere tijden toen deze tekst door de bioscoop schalde. Er bestonden nog gezinnen met zestien (!) kinderen.

Emigranten vertrokken nog per boot, in dit geval de Johan van Oldenbarnevelt. En het publiek kreeg dat te zien in korte nieuwsfilmpjes in de bioscoop, kort voordat de hoofdfilm begon, ongeveer waar we nu de reclame voor een snoepje of de Bioscoopbon zouden verwachten.

Het was maart 1955. Televisie bestond sinds enkele jaren, maar was in Nederland nog geen gemeengoed. Voor het nieuws in beeld waren Nederlanders aangewezen op het Polygoon Journaal dat in bioscopen werd vertoond. Daarin zagen ze voortdurend vertrekkende landgenoten langskomen.

Niet zo gek, want emigratie was kort na de Tweede Wereldoorlog niet alleen een droom van veel Nederlanders, het werd ook van harte aangemoedigd door de overheid. Die hoopte de naoorlogse bevolkingsexplosie een beetje in toom te houden door landgenoten te bewegen hun heil over de grens te zoeken.

Als filmbezoekers door dit soort boodschappen op een idee kwamen, was dat mooi meegenomen. Bovendien was deze vroege vorm van emigratie-tv ook gewoon erg leuk

om te zien. De makers van toen kozen, net als nu, de meest opmerkelijke verhalen. In 1946 waren het vooral de Nederlandse meisjes die, al dan niet zwanger, met hun Canadese bevrijders naar Canada vertrokken. In 1951 trok de oudste emigrant ooit de aandacht: de heer Schoonebeek uit Halfweg, die op zijn 99ste naar Zuid-Afrika verhuisde, samen met een 71-jarige dochter. Het Polygoon Journaal: “De krasse oude baas zal zijn verdere levensdagen, misschien wel levensjaren, doorbrengen bij één van zijn zoons in Johannesburg.” Een jaar later waren het acht boerenfamilies die tegelijk naar Brazilië vertrokken om daar een eigen boerengemeenschap te stichten. In 1954 trok vooral een Haagse immigrant die de oversteek naar Nieuw-Zeeland per zeiljacht maakte de aandacht van het bioscooppubliek. En in 1955 was het de vraag welk emigratieverhaal het meest bijzonder was: dat van het grote gezin Verdonck of dat van boerin Bregman uit Garderen, die een vrachtvliegtuig huurde om haar complete bedrijf, inclusief tractor, in één keer naar Canada te verplaatsen.

Tweede golf emigratie-tv En toen hield het op. Juist toen de televisie echt haar weg vond naar de Nederlandse huiskamers, ebde de aandacht voor de emigrerende Nederlander weg. En zo gek is dat niet: televisie is vaak een spiegel van wat er in de samenleving speelt en aan het eind van

“De televisiemakers van toen kozen, net als nu, de meest opmerkelijke verhalen”

74

|

VERTREK NL JULI 2013

coverstory Kijkcijferkanonnen Ik Vertrek, het bekendste en het langstlopende Nederlandse programma over emigratie, scoort gemiddeld ongeveer 1,3 miljoen kijkers per aflevering. Daarmee is het een absolute hit. Het staat steevast in de top 5 van de programma’s van de uitzenddag. Toch is er een programma dat ooit nog meer kijkers scoorde: in het eerste seizoen wist Droomhuis Gezocht van MAX gemiddeld maar liefst 1,7 miljoen kijkers te boeien.

Dat daalde in het tweede seizoen naar 1,3 miljoen en in seizoen 3 naar ongeveer een miljoen kijkers. Ook De Italiaanse Droom van de KRO was een kijkcijferkanon. Naar de eerste uitzending keken direct 1.350.000 mensen. Het format werd ook verkocht in België, Denemarken en Zweden.

Dat de dalende kijkcijfers van Droomhuis Gezocht niet te verklaren zijn door een afnemende belangstelling voor het thema, bewijzen andere succesvolle programma’s wel. Met tussen de 250.000 en 700.000 kijkers zijn de series Grenzeloos Verliefd en Buitenlandse Bruiloft belangrijke steunpilaren voor de zender Net 5, die zelden meer dan 300.000 kijkers trekt. Ook relatief goedkope buitenlandse series, zoals Droomhuis in de Zon (SBS, nu even niet op zender), trokken geregeld een half miljoen kijkers.

“Weinig maatschappelijke thema’s krijgen zoveel televisieaandacht als emigratie” de jaren vijftig was het ook in die samenleving gedaan met de massale emigratie. Rond 1960 was er voor het eerst officieel een tekort aan arbeiders. De overheid moedigde een vertrek uit ons land niet meer aan, integendeel: in Spanje en Suriname werden de eerste ‘gastarbeiders’ al geronseld. In 1961 werd de ‘actieve emigratiepolitiek’ onder druk van de KVP en de VVD ook officieel gestaakt.

Ongeveer 3,5 procent van de bevolking was vertrokken, de rest was hard nodig op de arbeidsmarkt.

Vijfenveertig jaar lang was er op televisie vrijwel niets te zien over emigratie. Werd er al iets vertoond, dan greep het doorgaans terug op de jaren vijftig, zoals de film It wasn’t easy, waarin Nederlanders werden geportretteerd die in dat decennium naar Canada waren vertrokken. Het duurde tot in de eenentwintigste eeuw voor emigratie weer een serieus thema werd. De tv – inmiddels gemiddeld 1,7 toestellen per huishouden

– volgde die trend en deed er een enorme schep bovenop. In april 2005 was de eerste uitzending van Ik Vertrek (TROS) te zien. De serie groeide snel uit tot een publiekslieveling, met wekelijks tussen de 1 miljoen en 1,5 miljoen kijkers. Blijkbaar hadden veel Nederlanders weer een onderhuids verlangen om het eens in een ander land te proberen en wilden ze – misschien omdat ze de stap zelf niet durfden te zetten - graag meekijken met anderen die dat deden. Veel van de hoofdrolspelers werden voor even bekende Nederlanders. Roep op een feestje iets over ‘een fietsenwinkel in Zweden’ of ‘een naturistencamping in Slowakije’ en er is vrijwel zeker iemand die weet dat dat twee van de ondernemingen zijn die in het programma aan bod kwamen.

Ik Vertrek werd de aartsvader van de tweede golf emigratie-tv (al was de eerste strikt genomen geen tv), een golf die tot op de dag van vandaag aanhoudt. Tussen 2005 en 2012

JULI 2013 VERTREK NL

| 75

coverstor y startten maar liefst elf verschillende televisieseries over dit thema. Sommige werden door de commerciële zenders RTL en SBS aangekocht, vanuit Groot-Brittannië en Australië. Zoals zo vaak als het gaat om tv-formats waren het de Britten die de hernieuwde aandacht voor emigratie het eerst naar de beeldbuis vertaalden. Een programma als Droomhuis in de Zon, waarin Engelse koppels op zoek gaan naar een huis en een leven in Spanje of op een warm eiland, kent al zo’n 150 afleveringen. In Nederland wordt het door SBS uitgezonden. RTL heeft met Een Plek onder de Zon lang een zeer vergelijkbare serie in huis gehad, ook uit Engeland afkomstig.

Van eigen makelij Maar het is opvallend hoeveel van de emigratieseries van eigen makelij zijn. De EO probeerde het twee seizoenen met Geen Weg Terug en de KRO pakte het iets origineler aan met De Italiaanse Droom, waarin een Nederlands stel een bed & breakfast in Italië kon winnen. MAX zond nog dit jaar de serie Droomhuis Gezocht uit. Daarin begeleidt

Geen leedvermaak Kijkers willen nog weleens beweren dat emigratie-tv vooral leedvermaak is: hoe meer er misgaat met de emigranten, hoe leuker de uitzending. Maar de geportretteerden ervaren dat doorgaans niet zo. Die zijn meestal goed te spreken over de manier waarop ze in beeld zijn gebracht en de omgang met cameraploegen en andere betrokkenen. En omdat de meeste vertrekkers in hun nieuwe thuisland een bedrijf beginnen, is het doorgaans ook nog aardige PR. Ook Edmond Kreuk, die samen met zijn vrouw Mirjam een vakantiepark kocht in het Franse Saint Nicolas des Biefs, vond het niet vervelend de tv-makers over de vloer te krijgen. “We vonden het leuk om mee te doen. Maar dat was het eigenlijk ook wel.

Er kwam geen stroom van aanvragen na de uitzending, maar het kon ook geen kwaad.

Anderen melken hun deelname helemaal en soms tot vervelens toe uit. Daar zijn wij blijkbaar niet de geschikte mensen voor.”

hartje op te hangen in de boom waaronder ons ongeboren kindje Sterre uitgestrooid is. Het sneeuwde en de sfeer was behoorlijk emotioneel. Ook de cameraman had het toen moeilijk en moest huilen. De boom deed hem denken aan zijn moeder die kort daarvoor overleden was. Op haar begraafplaats stond een soortgelijke boom. Wat ik daarmee wil zeggen, is dat er soms hele persoonlijke momenten zijn tussen deelnemers en de makers van het programma.

Die komen natuurlijk nooit in de uitzending terecht, maar ze zijn er wel.”

Lastiger zijn soms de reacties van het publiek, zeker op de sociale media. “Wat ons wel enorm pijn heeft gedaan zijn de opmerkingen die sommige mensen menen te kunnen maken op Twitter. Wat er allemaal geschreven werd is onbegrijpelijk, onbeschoft en respectloos. Dat we slechte ouders waren, dat ons overleden kindje maar blij mocht zijn dat ze dood was...”

Met de cameraman en de geluidsvrouw die bij hen op bezoek waren, bouwden ze een goede band op. Ze maakten samen leuke momenten mee, maar ook aangrijpende.

“Mirjam is in januari 2010 naar Nederland gegaan om na de kerstvakantie de kinderen terug te brengen. De volgende ochtend had ze met de cameraman/regisseur afgesproken bij het uitstrooiveld van de begraafplaats in Hoorn om een houten

Maar de positieve ervaringen overheersen.

“Een leuke ervaring is die met een gezin dat met hun enige zoon op reis naar ZuidFrankrijk één nacht een gastenkamer wilde bij ons. Uit al die Nederlanders met een bed & breakfast had de zoon ons gekozen omdat hij onze uitzending van Ik Vertrek zo leuk vond en op weg hiernaartoe tegen zijn ouders had gezegd: ‘Nu ga ik ze in het echt zien.’ Leuk toch?”

“Ik Vertrek werd de aartsvader van de tweede golf emigratie-tv” presentator Sybrand Niessen (oudere) Nederlanders bij de aankoop van een huis in het buitenland. En Net 5, dat ook al De Italiaanse Droom van de KRO overnam en omdoopte in De Spaanse Droom, heeft de combinatie van liefde en emigratie tot een heus thema gemaakt, met succesvolle programma’s als Buitenlandse Bruiloft en Grenzeloos Verliefd.

Van Ik Vertrek zijn nog geen nieuwe uitzenddata bekend, maar er zijn al wel opnames gemaakt voor nieuwe afleveringen.

Weinig maatschappelijke thema’s krijgen zoveel televisieaandacht als emigratie. Hoewel er sinds een kleine tien jaar sprake is van een nieuwe emigratiegolf, is die aandacht toch onevenredig. Zo langzamerhand rijst de vraag van de kip en het ei: is er zoveel emigratie-tv omdat er zoveel mensen emigreren of brengt al die emigratie-tv nieuwe mensen op een idee? n

76

|

VERTREK NL JULI 2013

Werken in Europa?

Regel het zelf!

Wat moet u weten en regelen als u gaat werken in Europa? En

een land in de Europese Economische Ruimte (EER)’. Door ‘ja’ in

hoe kan UWV EURES u helpen? Een gedegen voorbereiding is

te vullen kunt u bemiddeld worden op Europese vacatures en

een belangrijke voorwaarde voor een succesvol vertrek naar

kunt u uitgenodigd worden voor EURES evenementen.

het buitenland. Werken in het buitenland is immers iets anders dan een vakantie.

EURES EURES (EURopean Employment Services), het Europese net-

Start uw voorbereiding op: werk.nl/eures

werk voor informatie, advies en arbeidsbemiddeling, opent

UWV EURES steunt u bij het zoeken naar werk in Europa met

voor u de Europese arbeidsmarkt zodat u zelf geschikte vacatu-

informatie en advies op werk.nl/eures. Ook leest u op werk.nl/

res kunt vinden en een stappenplan kunt maken.

eures hoe u per land zelf naar vacatures kunt zoeken.

Ook geeft EURES informatie over sollicitatiegebruiken en leefen arbeidsomstandigheden in andere Europese landen. Zo

Op werk.nl kunt u zich inschrijven als werkzoekende bij UWV.

worden werkzoekenden geholpen bij het maken van bewuste

Kies voor ‘ja’ in stap 2 bij de vraag: ‘Wilt u eventueel werken in

keuzes. In Nederland is UWV de partner van EURES.

Begin uw voorbereiding op werk.nl/eures

colofon

lezersservice

Jaargang 3, nummer 12 - juli/augustus 2013

VertrekNL

Valge 3, 9965 PD, Leens (Groningen) T: 0595-577217 E: redactie@vertreknl.nl W: www.vertreknl.nl

EINDRedactie Paul Poley

MEDEWERKERS

Leontien Aarnoudse, Ger Apeldoorn, Jorine de Bruin, Arend van Dam (cartoons), Kirsten Dorrestein, Mandy Dortland-Wijngaard, Oetse Eilander, Rimke de Groot, Mirjam van der Kaaden, Andrea Kruis (illustraties), Maarten Langelo, Dick Matena (strip), Chimène van Oosterhout, René Otterloo, Paul Poley, Robin Schalekamp, Peter Smolders, Arjen Stikvoort, Marjolein Stoop en Peter Wiezoreck.

FOTOGRAFIE

Peter Beemsterboer, Joachim Bolte, Mira Dutschke, Mariska de Groot, Louis Lemaire, Art Noordhoek en Aatjan Renders

art director

Peter Beemsterboer/www.beemsfoto.nl

website

Jan Egbert Krikken en Aldert Taanman

Uitgevers

Mirjam van der Kaaden en Seb van der Kaaden

Drukker

Ten Brink/Euradius, Meppel Productiebegeleiding: Bert Spijkerman

Adverteren

Personalia vof T: 0595-577217, M 06-34099094 E: adverteren@vertreknl.nl W: www.vertreknl.nl/adverteren

Abonneren/losse verkoop

Personalia vof T: 0595-577217, M 06-34099094, F: 0595-572231 E: abonneren@vertreknl.nl W: www.vertreknl.nl/abonneren Abonnementen binnenland: € 39,– per jaar (6 nrs) De nummers worden u zonder extra verzendkosten opgestuurd. Alle abonnementen worden afgesloten voor minimaal een jaar (12 maanden) en worden automatisch verlengd met een jaar, tenzij anders vermeld in de actievoorwaarden. Prijswijzigingen voorbehouden.

Abonnementen buitenland: tarieven op aanvraag Adreswijzigingen: Ten minste drie weken van tevoren naar Valge 3, 9965 PD Leens of via abonneren@ vertreknl.nl Losse nummers: € 6,50 Distributie losse verkoop: Betapress, Gilze Je gegevens worden door VertrekNL opgenomen in haar bestand. Deze gegevens worden gebruikt om uitvoering te geven aan de (abonnements)overeenkomst, voor analyses en om je op de hoogte te houden van interessante producten en diensten van ons en van zorgvuldig geselecteerde bedrijven. Hierbij houden we rekening met jouw persoonlijke voorkeuren. Indien je geen prijs stelt op dergelijke aanbiedingen kun je dit schriftelijk melden aan VertrekNL , ter attentie van afdeling Abonnee Service, Valge 3, 9965 PD Leens of via abonneren@vertreknl.nl

VoordeelPAS

Abonneevoordeel Voor slechts 39 euro per jaar ontvangt u als abonnee van VertrekNL magazine: l 6 x per jaar VertrekNL magazine l VertrekNL Voordeelpas, waarmee u kortingen/voordeel krijgt op onder andere: – Verzekeringen – Cursussen (taal, etc.)

– Advies (visa, etc.)

– Verhuizingen l Gratis toegang online archief VertrekNL magazine t.w.v. € 19,50 l Gratis toegang EmigratieBeurs t.w.v. € 17,50

Profiteer van bovenstaande voordelen en abonneer u via www.vertreknl.nl/magazine

Heeft u nummers gemist?

VertrekNL magazine verschijnt zesmaal per jaar met in elke uitgave een speciale bijlage rondom een specifiek thema. Het volgende nummer verschijnt september 2013. ©2013 VertrekNL / Personalia vof Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgeverij worden overgenomen ISSN 2211-2871

Deze kunt u nabestellen via www.vertreknl.nl/magazine JULI 2013 VERTREK NL

| 79

Emigratiewijzer OOM Verzekeringen Voor de branche buitenlandverzekeringen neemt OOM Verzekeringen een unieke positie in door zich te positioneren als dé verzekeraar voor langer verblijf in het buitenland. Nederlanders die voor langere tijd in het buitenland verblijven kunnen bij OOM Verzekeringen terecht om goede, integere en passende verzekeringen af te sluiten.

Postbus 3036, 2280 GA, Rijswijk (ZH) T: 070 353 21 00 (ma-vrij 8.30 uur – 17.00 uur) info@oomverzekeringen.nl, www.oomverzekeringen.nl Rabobank Grensbanken De adviseurs van deze banken hebben specifieke kennis van zowel Belgische en Duitse als Nederlandse wetgeving op het gebied van fiscaliteit, sociale zekerheid en hypotheken. Zij kunnen u advies geven over alle keuzes die gemaakt moeten worden op financieel gebied. Wat betreft de hypotheek, maar ook voor pensioenen, verzekeringen, sparen en beleggen. Daarnaast hebben de Rabobank Grensbanken een uitgebreid lokaal netwerk van deskundigen opgebouwd.

Denk hierbij aan makelaars, notarissen, fiscalisten, juristen en advocaten, maar ook verzekeringsmaatschappijen, architecten en bouwondernemingen. grensbanken@rn.rabobank.nl, T: 040 217 96 66 www.emigrerennaarbelgie.nl, www.emigrerennaarduitsland.nl

GEZONDHEIDSZORG Travel Clinic De Travel Clinic is er voor iedereen die voor korte of langere tijd naar de (sub)tropen gaat.

Of u nu vakantieganger, wereldreiziger of zakenreiziger bent, voor iedereen geldt dezelfde vraag: hoe blijf ik tijdens mijn verblijf over de grens gezond? De Travel Clinic biedt u informatie en een persoonlijk reisadvies. Ook voor vaccinaties, keuringen, malariamiddelen en reisbenodigdheden kunt daar terecht.

Haringvliet 72, 3011 TG Rotterdam T: 0900 503 40 90, F: 010 414 51 38 travelclinic@havenziekenhuis.nl

80

|

VERTREK NL JULI 2013

illustratie: andrea kruis

FINANCIËLE ZAKEN

HEIMWEE Heimweewinkel De Heimweewinkel is de online winkel van waaruit je overal ter wereld heel gemakkelijk Nederlandse spullen kunt kopen: van drop tot Sinterklaasartikelen. Alles wat je nodig hebt op één plek. Direct online bestellen en binnen 4 weken thuisbezorgd. Eenvoudig en vertrouwd. De Heimweewinkel is een initiatief van De Telegraaf.

Bestellen kan via www.heimweewinkel.nl PostVoorLater Vertrekdatum in zicht? Maak een hoogstpersoonlijke PostVoorLater en krijg de verslaggever een dag cadeau! Samen met een professional maak je een onvergetelijke korte film of audioreportage met alles wat jij belangrijk vindt of met de mensen die je lief zijn. Een topherinnering voor jezelf of als speciaal cadeau voor de achterblijvers. www.postvoorlater.nl

ONDERWIJS Edufax Edufax heeft haar dienstverlening afgestemd op de drie fasen van een expatriëring. Consultants bepalen samen met u een onderwijsstrategie en ondersteunen u in alle fasen van de uitzending. Taalcursussen zorgen voor een soepele overstap naar anderstalig onderwijs. Het volgen van NTC-online, voor leerlingen van 3 t/m 18, waarborgt aansluiting op Nederlandstalig onderwijs. Edufax is

ook te volgen op facebook of twitter.

T: 040 204 74 70 info@edufax.nl www.edufax.nl Wereldschool Verzorgt het afstandsonderwijs voor Nederlandstalige kinderen van drie tot en met achttien jaar die in het buitenland verblijven.

Zowel volledig onderwijs thuis is mogelijk als in combinatie met een lokale of internationale school. U kunt ervoor kiezen uw kind(eren) alleen Nederlands te laten volgen of voor een combinatie van vakken die in uw specifieke situatie passend is. Uiteraard is het ook mogelijk het volledige onderwijs via de Wereldschool te doen.

Pascallaan 71, 8218 NJ, Lelystad T: 0320 22 99 27, info@wereldschool.nl www.wereldschool.nl

ORIËNTATIE EmigratieBeurs Europa’s jaarlijkse grootste EmigratieBeurs is het trefpunt voor de complete emigratiebranche. Tijdens deze tweedaagse beurs in februari kunt u zich laten informeren over de thema’s wonen, werken, studeren en ondernemen in het buitenland. De meer dan 150 binnen- en buitenlandse standhouders zijn handig gegroepeerd per land en regio en verdeeld over maar liefst driehallen; Europa, Overzeese bestemmingen en Scandinavië.

Meer informatie via www.emigratiebeurs.nl

emigratiewijzer NRC De Week De krant voor alle Nederlanders die thuis zijn in het buitenland. Waar u ook woont in de wereld, u ontvangt wekelijks de internationale editie van NRC Handelsblad, uw stukje Nederland in het buitenland. NRC De Week geeft u het belangrijkste nieuws met achtergronden en analyses.

Abonneren kan via www.nrc.nl/vertreknl

VERHUIZEN Pet Travel Clinic Gespecialiseerde agent in de zorg voor het organiseren van de emigratie van uw huisdier. Dierenwelzijn is de eerste prioriteit.

Hoeksteen 153, 2132 MX, Hoofddorp T: 020 316 50 93, pets@zoologistics.nl, www.zoologistics.nl

WereldMagazine WereldMagazine is een interactief medium dat Nederlanders in het buitenland, zoals emigranten, expats, vrachtwagenchauffeurs, campinghouders, zeelui, et cetera, voorziet van actueel nieuws. Daarbij zal het magazine niet alleen het nieuws melden, maar ook de verhalen achter het nieuws door eigen onderzoeken via interviews en deelname aan debatten.

U als lezer, kijker en luisteraar kunt hieraan eveneens actief deelnemen – wereldwijd.

Aanmelden kan via www.wereldmagazine.nl

Mondial Waaijenberg Groep Binnen Nederland verhuizen of emigreren naar een ander land, de Mondial Waaijenberg Groep verzorgt uw complete verhuizing voor zowel particulieren als zakelijk. Wanneer u tijdelijk naar het buitenland verhuist, kunnen zij uw inboedel ook opslaan in één van hun opslagloodsen. Het verhuisbedrijf heeft vestigingen in Gelderland en Groningen.

Celsiusstraat 47, 6716 BZ te Ede Postbus 299, 6710 BG, Ede T: 0318 62 45 55, info@waaijenberg.nl www.waaijenberg.nl

PAPIERWERK

TopMovers TopMovers is gespecialiseerd in het wereldwijd verhuizen van inboedels zowel over zee als via de lucht. TopMovers onderscheidt zich door een efficiënte aanpak. Het bedrijf is lid van enkele vooraanstaande wereldwijde erkende verhuisorganisaties, geselecteerd op basis van kwaliteit en service. TopMovers heeft 17 vestigingen in Nederland en beschikt over gecontaineriseerde inboedelopslag.

Lorentzweg 25, 3208 LJ Spijkenisse T: 0181-600000, info@entopmovers.com www.entopmovers.com

Heering Associates Grensoverschrijdend juridisch en fiscaal advies. Zij begeleiden en structureren internationale vraagstukken. Dit doen zij in samenwerking met OrselNotariaat te Amsterdam, Michelez & Associés, notarissen te Parijs.

Herengracht 141, 1015 BH Amsterdam T: 020 7 222 111, info@heeringassociates.eu, www.heeringassociates.eu Visa4you Begeleidt u vanaf het eerste begin tot het moment dat u het visum in uw paspoort heeft gekregen. Uw emigratie specialist naar Australië, Canada en Nieuw Zeeland.

Pieperij 11, 7924 PZ, Veeningen, T: 0528 39 11 18 info@visa4you.nl, www.visa4you.nl

TAAL

Zoologistics Gespecialiseerde agent voor het organiseren van luchttransport voor uw huisdieren, exoten, pluimvee of biologische producten.

Hoeksteen 153, 2132 MX Hoofddorp T: 020 3165093, pets@zoologistics.nl

WERKEN/ONDERNEMEN Europass Europass biedt allerlei informatie, van tips over solliciteren in het buitenland tot een set gratis documenten, waarmee je jouw vaardigheden en talenten kan laten zien. De basis van Europass is het Europass CV, dé Europese standaard voor een CV, dat in alle EU-talen aanwezig is. Het CV kun je naar wens aanvullen met documenten over je taalvaardigheid, je werkervaring en je diploma’s.

Meer informatie via www.europass.nl

WONEN Uwnieuwetoekomst Organiseert samenwerking en daadkracht op het vlak van regiopromotie, arbeidsmarktbevordering, bevolkingsimmigratie en positieve beeldvorming van Zeeuws-Vlaanderen.

Uwnieuwetoekomst is een initiatief van de Zeeuws-Vlaamse gemeenten (Hulst, Sluis en Terneuzen), het bedrijfsleven en instellingen in Zeeuws-Vlaanderen.

Meer informatie via www.uwnieuwetoekomst.nl.

Meer weten over emigreren?

Lees dan het handzame boek Emigratiewijzer. Experts en emigranten geven nuttige tips en informatie uit de praktijk. In tien hoofdstukken komen alle aspecten die horen bij een emigratie overzichtelijk aan bod.

Te bestellen via www.vertreknl.nl/boeken ISBN: 978 90 79287 19 2 Winkelprijs: E 10,–

Tolk-vertaler Uta Anderson Sinds 1994 is Uta Anderson gediplomeerd tolk-vertaler Engels. Naast Engels vertaalt zij ook uit het Duits. Is zowel te contacten voor het vertalen van brieven, formulieren, websites als voor gehele boek- en tijdschriftenuitgaven.

T: 0595-481690, uanderson@home.nl

JULI 2013 VERTREK NL

| 81

volgend nummer

SPECIAL

Volgende keer in VertrekNL

50+

De dilemma’s van

Henny Huisman:

“Ik ben onrustig van aard, maar op Bonaire kom ik tot rust. Het is een soort Texel, maar dan in de tropen.”

Interview Wieke Biesheuvel over haar leven als Libelle-columniste in Zambia: “Dat mijn kinderen en kleinkinderen er niet bij zijn, vind ik echt bijna niet te verteren.”

10 tips van Ilja Gort om

gezond en fit te blijven in het buitenland. Ilja Gort, schrijver en wijnboer, woont afwisselend in Nederland en Frankrijk De nieuwe VertrekNL ligt vanaf half september in de winkel!

82

|

VERTREK NL JULI 2013