vnl-14-web by Uitgeverij Personalia

3 e j a a rga n g n u m m e r 14

www.vertreknl.nl

het magazine voor wonen, werken en leven in het buitenland

Europa SPECIAL E 6,50

ISSN 977-221128700-6

deel 5 van Heer Bommel en de Pas-kaart

i in t e r v i e ws i r e p o r tag e s i ni e u ws i c o l u m ns i

VertrekNL-prijs 2014

Het beste idee voor ondernemen in het buitenland Gaat u stroopwafels groot maken in Zweden? Wilt u een wellness-camping beginnen in Griekenland? Of vindt u het hoog tijd dat Spanje kennismaakt met uw succesvolle Nederlandse internetconcept? Wat uw plan ook is, VertrekNL helpt u dit jaar van droom naar realiteit! Doe mee met de VertrekNLprijs 2014 en maak kans op € 1000,–!

De winnaars krijgen persoonlijke tips en adviezen van de deskundige jury. De beste ideeën krijgen bovendien een plaats op de site en in het blad. Ook volgen wij de winnaar bij het realiseren van het plan. Meedoen kan u dus ook waardevolle publiciteit opleveren.

U kunt zich nog inschrijven tot 15 januari!

Zo doet u mee Meedoen is simpel, u hoeft geen compleet businessplan in te zenden. Vertel de jury gewoon kort en goed waarom uw idee het beste idee is. Gebruik daarvoor maximaal 600 woorden. U kunt ook een filmpje insturen waarin u uw plan toelicht in maximaal 1 minuut. U kunt zelf bepalen waarmee u de jury overtuigt. De volgende vragen kunnen u helpen: l Wat maakt uw idee uniek? l Waarom is het zo belangrijk dat u dit juist op uw droomlocatie gaat uitvoeren? l Waarom hebt u zo’n affiniteit met de locatie? l Spreekt u de taal? l Waarom gaat juist u slagen met uw plan? l Wat zou u doen met € 1000,– extra kapitaal? Mail uw inzending naar: redactie@vertreknl.nl onder vermelding van ‘VertrekNL-prijs 2014’. U kunt via dit adres ook uw filmpje insturen (gebruik het mp4-formaat). Kijk voor de voorwaarden op www.vertreknl.nl.

De prijzen Hoofdprijs: € 1000,–, persoonlijk advies van de jury en een uitgebreide reportage in VertrekNL in 2014! De prijs wordt feestelijk uitgereikt op de Emigratiebeurs in 2014.

voorwoord

Op reis

nline encyclopedie Wikipedia omschrijft emigratie als volgt: de actie waarbij mensen hun geboorteland verlaten om zich in het buitenland te vestigen. Een duidelijke omschrijving van wat emigratie precies inhoudt. Maar dat er altijd ontzettend veel over emigratie te schrijven en te lezen valt, dat bewijst VertrekNL. Met veel plezier werk ik al ruim drie jaar als freelance journalist voor dit glossy magazine en ik raak nooit uitgeleerd en geschreven over emigratie. Er komt veel bij emigratie kijken en juist dát kijkje in de keuken dat ik voor mijn artikelen krijg, vormt voor mij een grote bron van inspiratie en enthousiasme. Tot op heden heb ik verschillende artikelen voor VertrekNL geschreven, variërend van ‘Bevallen in het buitenland’, interviews met Bekende Nederlanders voor de rubriek ‘Dilemma’s tot ‘Hoe denkt men in het buitenland over Nederland(ers)?’ (zie pagina….) Ik leer zelf ook weer van elk artikel dat ik schrijf. Wist u bijvoorbeeld dat recht hebben op kraamzorg uniek is in de wereld? En dat ze in Amerika denken dat Nederland en Holland twee verschillende landen zijn? En dát is precies de reden waarom ik nooit uitgeschreven raak over emigratie. Het begrip (of de definitie van) emigratie kennen we immers allemaal wel, maar de verhalen erachter moeten ook verteld worden. Iedere emigrant heeft zijn of haar rugzakje en juist dat verhaal is interessant voor emigranten in spe. Soms ben ik zo verdiept in een verhaal, dat het lijkt en voelt alsof ik zelf ook een beetje aan het ‘emigreren’ ben. In de vorige editie van VertrekNL heb ik presentator Henny Huisman geïnterviewd over zijn tweede huis op Bonaire. Bij het horen van zijn verhaal en het bekijken van de zonovergoten foto’s, voelde het echt alsof de zachte, zwoele zeebries door mijn haren waaide en het zand knisperde tussen mijn tenen.

“Soms ben ik zo verdiept in een verhaal, dat het voelt alsof ik zelf ook aan het emigreren ben”

foto: harry kuipers

Eigenlijk ben ik, in gedachten, al best vaak geëmigreerd. Maar waar ik ooit echt nog eens naartoe zou willen verhuizen, daar ben ik nog niet uit. Ik twijfel tussen Curaçao, Zweden, Bonaire, ZuidAfrika, Noorwegen, Spanje, Italië en Frankrijk. Misschien hak ik ooit de knoop nog eens door en hierbij beloof ik u als lezer alvast dat ik dan al mijn belevenissen aan het papier zal toevertrouwen. Maar mocht dit desondanks niet het geval zijn, dan hoop ik u nog vaak via mijn artikelen mee op reis te mogen nemen. Laten we de spullen pakken en gaan. Lekker vanuit de eigen luie stoel… Veel leesplezier! n jorine de bruin f ree l a n c e j o u rn a l i s t V er t re k N L

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 5

Pagina

Pionieren in Oekraïne: Met je poten in de klei 14 Column Chimène 16 Bed & Breakfast Domaine Courbiac van Albert, Karla en Mark Wagenar 18 Thema Europa: Wat heb je eraan? 26 Reportage Nederlanders pionieren in het onontgonnen Oekraïne 32 Partners Een extra lange aflevering met Debbie, Theo, Veroni en Rob Verbeek 38 Reportage Spaans leren? Naar Spanje! 44 De immigrant Van Vietnam naar Nederland 46 Parttime emigreren Patrick Mulder reist door heel Europa 53 Column Ger Apeldoorn

VERTREK NL NOVEMBER 2013

inhoud

38 62

54 18

54 Interview Peter John Bosse pakt alles aan in MacedoniĂŤ 62 Dilemma's Babette Labeij hoort stemmen in Los Angeles 66 Onroerend goed Landgoed te koop in de Limousin-regio 71 Haagse Zaken Een nieuwe rubriek door Perro de Jong 74 Hier Een mens in Nederland Daar Een hart in Turkije

En verder... voorwoord kortom advies vertrekhal boeken strip puzzel lezersservice emigratiewijzer volgende keer

5 9 25 37 48 51 77 79 80 82

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 7

kortom

Arbeidsmobiliteit binnen Europa marginaal

foto: peter beemsterboer

olgens het Europese statistiekbureau valt het reuze mee met de arbeidsmobiliteit binnen de EU. Volgens hun gegevens is slechts 2,7% van de EU-inwoners woonachtig in een ander EU-land. De verschillen tussen landen onderling is overigens indrukwekkend. 38 procent van de inwoners van Luxemburg is bijvoorbeeld afkomstig uit een ander land. Dan volgt er een hele tijd niets, waarna Cyprus (13%), Ierland (9%) en België (7%) volgen. In Griekenland, Spanje, Cyprus en Oostenrijk bevinden zich de meeste niet-EU-burgers. 7 procent van hun bevolking bestaat uit mensen van buiten de Europese Unie. n

Door crisis van de rijke landen groeit migratie binnen Latijns-Amerika

oor de economische crisis trekken minder migranten uit Latijns-Amerika en de Caraïben naar de rijke landen in Europa en Noord-Amerika. De regio ziet nu het aantal migranten tussen de eigen landen weer toenemen. Sinds het begin van de crisis in 2008 remt de Latijns-Amerika emigratie af en keren migranten uit Europa zelfs terug, aldus Jorge Rodríguez van het Latijns-Amerikaans en Caraïbisch Centrum voor Demografie. Nu groeit de migratie binnen Latijns-Amerika dus opnieuw, en bovendien zijn meer migranten op de vlucht voor natuurrampen. Toch focussen de Latijns-Amerikaanse landen nog altijd op de migratie naar Europa en de VS. n

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 9

kortom

Meer en meer handel met Turkije

e Nederlandse goederenexport naar Turkije is volgens het CBS in vijf jaar tijd met 24 procent gestegen tot 4,7 miljard euro in 2012. Ook nemen de uitgaven van Nederlandse toeristen toe. Toch blijven de economische betrekkingen met Turkije nog relatief beperkt.

Goederenhandel flink gestegen In 2012 voerde Nederland voor bijna 4,7 miljard euro aan goederen uit naar Turkije. Dat is bijna 1 miljard meer dan in 2007. Er worden voornamelijk veel machines, (kunst) mest en computers uitgevoerd. De invoer van goederen uit Turkije bestaat vooral uit kleding, groenten en fruit, aardolie(producten) en voertuigen. In totaal voerde Nederland

voor 2 miljard euro aan goederen uit Turkije in. Zowel de invoer als de uitvoer van goederen vormt circa 1 procent van de totale Nederlandse handel en dit aandeel is al jaren stabiel.

Uitgaven toeristen in vijf jaar 36 procent hoger In 2012 bedroeg de invoer van diensten uit Turkije 735 miljoen euro. Bijna 60 procent van deze invoer bestond uit uitgaven van Nederlandse toeristen op vakantie in Turkije. Het betreft hier onder meer de vakantieuitgaven zoals de reis- en verblijfskosten. Ten opzichte van 2007 zijn deze bestedingen in Turkije met 36 procent toegenomen. De uitvoer van diensten naar Turkije is met 31 procent gestegen in de afgelopen vijf jaar. n

kortom kort Belgen: tweede huis of toch emigreren? In totaal hebben 140.000 Belgen een buitenlands verblijf. Vooral Spanje, Frankrijk, Turkije en Oostenrijk zijn erg gewild. Spaargeld brengt tegen de huidige rente nauwelijks iets op. Verder willen veel Belgen profiteren van de forse daling van de woningprijzen in Spanje, vooral in de regio's Alicante en Murcia. Volgens het Belgische SecondHome wil een kwart van de kopers ook echt emigreren. De ligging is dan belangrijker dan de prijs. De andere kopers willen vooral een vakantieverblijf op een plaats die ze leuk vinden en waar veel zon is. Expats moeten meer stemmen De gemeente Den Haag gaat volgend jaar een campagne voeren om meer werknemers van internationale organisaties in Den Haag op 19 maart naar de stembus te lokken voor de gemeenteraadsverkiezingen. Deze opkomstbevorderende campagne is bedoeld voor alle Hagenaars, maar richt zich specifiek op doelgroepen die een extra duwtje in de rug nodig hebben om te gaan stemmen. Hieronder de 42.000 expats die in de residentie wonen. Nederland gelukkig vierde Nederland staat in de lijst van gelukkige landen (van de Verenigde Naties) op een vierde plek. Dat blijkt uit het World Happiness Report. De Denen, Noren en Zwitsers staan nog boven ons. De onderzoekers hebben onder meer gekeken naar de jaren die mensen gemiddeld in goede gezondheid leven. Ook vrijgevigheid, de vrijheid om keuzes te maken, vrij zijn van corruptie en het bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking tellen mee.

foto: peter beemsterboer

Hoogopgeleiden verlaten Portugal Elke vijf minuten verlaat een Portugees zijn land! Volgens overheidsambtenaren en onderzoekers zouden jaarlijks 100.000 mensen vertrekken, een cijfer vergelijkbaar met het Ierse. De cijfers liggen ook in lijn met die van de vorige Portugese exodus in de jaren zestig van vorige eeuw. Met ĂŠĂŠn verschil: de hedendaagse emigranten zijn vaak universitairen of hooggeschoolde professionals. n

VERTREK NL NOVEMBER 2013

kortom

Emigratie naar Mars populair

r hebben zich ruim 200.000 kandidaten gemeld voor emigratie naar Mars. Dat heeft de organisatie bekendgemaakt. ‘Mars One’ wil in 2023 vier mensen – twee mannen en twee vrouwen – op een enkele reis naar Mars sturen. De deelnemers kiezen er vrijwillig voor de rest van hun leven op de planeet door te brengen. Ze moeten gaan wonen in speciale verblijven die volgens plan eerder naar de planeet worden gebracht met onbemande raketten. Later zouden er meer teams moeten volgen. In 2015 beginnen trainingen van zeven jaar.

Nieuwe technologie

Online programma voor Nederlands onderwijs

illustratie

andrea kruis

De meeste aanmeldingen komen uit de Verenigde Staten (zo'n 48.000), India (21.000) en China (13.000). Volgens de Nederlandse oprichter Bas Lansdorp is de bemande Marsreis mogelijk met nieuwe technologie en betaalbaar door het schrappen van de terugreis. n

p dit moment is er veel onduidelijkheid en onzekerheid over de toekomst van het Nederlands onderwijs in het buitenland. Dit als gevolg van de afschaffing van de subsidie voor Nederlands onderwijs in het buitenland. Gevreesd wordt voor sluiting van een flink aantal scholen. André Haardt, initiatiefnemer van Squla, een online platform met gaming- en social media-elementen, denkt een alternatief te kunnen bieden. “We hebben een online oefenprogramma ontwikkeld waarin kinderen in alle groepen van de basisschool kunnen oefenen voor alle vakken. Deze online wereld sluit ook nog eens bij hun belevingswereld. Alles op het juiste niveau dankzij adaptieve technologie. Kinderen spelen thuis met en tegen vriendjes, leerkrachten spelen met de klas en ouders volgen en moedigen aan via de Ouder App. Kinderen oefenen niet alleen de Nederlandse taal, maar ook de cultuur. Ze worden op de hoogte gehouden van actualiteiten door middel van nieuwsquizzen, themaquizzen en activiteiten rondom bijzondere dagen, zoals de Kinderboekenweek en Sinterklaas.” Meer informatie over online leren is te vinden op www.squla.nl. n

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 11

kortom

Een nieuwe toekomst kan ook in eigen land

eel veel ruimte en rust plus het gevoel alsof je in het buitenland woont. Dat een nieuwe toekomst ook in eigen land kan, laat de regio Zeeuws-Vlaanderen zien. Uwnieuwetoekomst.nl is een initiatief van de drie gemeenten Hulst, Sluis en Terneuzen, het bedrijfsleven en de instellingen in ZeeuwsVlaanderen. Het zet de regio op de kaart als aantrekkelijke ‘emigratiebestemming’. “De omgeving van zee, kreken en dijken maakt dat het hier echt anders is dan in de rest van Nederland”, zegt projectmanager Jeannette Groeneveld van onbegrensdzeeuwsvlaanderen.nl. “Ook hebben we veel te bieden op het culinaire vlak en is de sfeer hier Bourgondisch. We zijn een volkje van vrijbuiters en ‘alles op de grens’. Daar komt dat gevoel van ‘in het buitenland’ vandaan.” Wat mensen niet altijd weten is dat in Zeeuws-Vlaanderen veel grote en middelgrote bedrijven gevestigd zijn, vertelt Groe-

neveld. “Er is hier ook volop werk te krijgen. Niet in alle vakgebieden evenveel, maar zeker in de logistiek, de chemie, de techniek, maintenance, de zorg, horeca en toerisme. De werkloosheid is laag en er zijn ook voldoende mogelijkheden om zelf een bedrijf te beginnen. En mensen kunnen ook hier komen wonen en in België gaan werken. Daar zijn de kansen op werk ook royaal aanwezig.” Uwnieuwetoekomst kan mensen die in Zeeuws-Vlaanderen willen komen wonen en/of werken behulpzaam zijn met

praktische zaken. “Als mensen zich bij ons inschrijven, gaan we met plezier met hen op pad door de regio”, legt Groeneveld uit. “We kunnen bijvoorbeeld vertellen waar de scholen zitten of andere specifieke vragen beantwoorden. Wij weten de weg.” In 2014 wordt het 200-jarig bestaan van Zeeuws-Vlaanderen gevierd. Een ideaal moment om de sfeer van de regio te proeven, stelt Groeneveld. “Rond de viering worden heel veel activiteiten georganiseerd waarbij iedereen van harte welkom is.”. n

Vingerafdrukken: wat je als emigrant moet weten

ls Nederlanders staan we er vaak niet bij stil, maar als je als emigrant een visumaanvraag indient wordt in veel landen gevraagd om vingerafdrukken. Waar je daarvoor in Amerika op heel veel plaatsen terecht kunt, is het voor Nederlandse emigranten meestal een flinke zoektocht voordat ze weten waar ze moeten zijn. Vissers Executive Security Services BV, erkend door het Amerikaanse Consulaat in Nederland voor het afnemen van vingerafdrukken, is één van de weinige hierin gespecialiseerde Nederlandse bedrijven. “Vooral mensen die veel landen bezoeken, zoals expats, emigranten op doorreis of studenten die tijdelijk naar het buitenland

VERTREK NL NOVEMBER 2013

gaan, komen bij ons”, vertelt eigenaar John Visser. “Het afnemen van vingerafdrukken in Nederland vindt gewoonlijk alleen plaats bij verdachten van een strafrechtelijk vergrijp. De politie in Nederland is daar dan ook niet op ingesteld en weigert mee te werken aan het afnemen van vingerafdrukken voor emigratiedoeleinden.”

Het laten afnemen van vingerafdrukken is onderdeel van één van de ingevoerde beveiligingsregels na de aanslagen van 11 september 2001 in New York: iedere persoon die wil emigreren moet gecontroleerd worden op zijn of haar criminele achtergrond. “Vingerafdrukken heb je nodig voor alle landen waar ze zo’n criminal background check doen”, zegt Visser. “Bijvoorbeeld Amerika, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika, Zuid-Korea en Kenia, en in Europa Spanje en Frankrijk. Het geldt bijvoorbeeld voor Nederlanders die voor Shell werken.” Visser ziet geregeld mensen die op eigen houtje aanrommelen omdat ze er geen geld aan willen uitgeven. “Die gaan dan zelf aan de slag met een inktkussentje.” Geen goed idee, benadrukt Visser. “De apparatuur die ik gebruik is heel anders.” n

column

Dit kwam even bij me op: het refrein van de door Annie M.G. Schmidt geschreven songtekst Mijn Opa van Leen Jongewaard begint met: M’n opa, m’n opa, m’n opa In heel Europa was er niemand zoals jij In heel EUROPA M’n ouwe opa Nergens zo iemand als jij

uropa bestaat geografisch en cultuurhistorisch uit 51 landen. 44 liggen er zonder meer op het Europese continent en daarvan zijn er 27 lid van de Europese Unie. Dat zijn behoorlijk wat landen. Als ik zo eens bedenk welke van die landen ik bezocht heb, dan zijn er dat redelijk wat, mede door een van de meest bijzondere reizen die ik gemaakt heb: op mijn motorfiets door Europa. Drie maanden lang ben ik, met een vriendin achterop, met die motor door Europa gereden, 27.000 kilometer in totaal!

Voorpret

foto: peter beemsterboer

VERTREK NL NOVEMBER 2013

Alleen de voorpret was al zo geweldig. Maanden zijn we bezig geweest om de route uit te stippelen. We zouden via Duitsland naar Oostenrijk en Italië rijden, héél Italië door tot aan de hak van de laars, Bari. Daar zouden we de overtocht naar Griekenland maken, om via Athene naar de Peloponnesos , het schiereiland in Griekenland te rijden. Vervolgens terug naar Italië, maar dit keer naar Ancona, en dan via Frankrijk en Luxemburg terug naar Nederland. Nog héél ouderwets deden we dat via landkaarten, niks navigatiesysteem! Van ieder land hadden we één kaart, behalve van de Benelux-landen, want die drie landjes konden wel op één kaart. De volgende uitda-

column

In heel Europa ging was de bagage. We hadden natuurlijk niet zo veel plaats op de motor, dus waren we beperkt in onze kledingkeuze. Een hele grote uitdaging voor twee jong adolescente meiden! Eén voordeel: we hadden dezelfde schoen- én kledingmaat. Zo namen we twee leuke jurkjes mee, die we konden wisselen, twee spijkerbroeken, twee shortjes, twee paar chique schoenen naast de motorlaarzen, en nog wat T-shirtjes en bikini’s. Alles ging in aparte plastic tasjes in de reistas; áls het zou regenen, zou het immers nat worden! Tot slot een tanktas met alle extra materialen en de kaarten voorop. Wij waren klaar met de voorbereiding. Nu de logistiek nog.

Harry Potter Mobiele telefoons hadden we ook nog niet in dat tijdperk, dus ik sprak met mijn moeder af dat we zeker zouden bellen als we in Italië waren, in Bari bij de overtocht, bij de aankomst in Peloponnesos en de terugreis. De arme vrouw stond doodsangsten uit.

C h i m è ne va n O o s ter h o u t A c t r i c e en pre s en tat r i c e va n d i ver s e t e l ev i s i epro g r a mm a’ s , w oon t s i nd s 2 0 1 0 i n Z w eden .

Slot Neuschwanstein in Beieren. Ik waande me direct in het kasteel en de heksenschool Zweinstein uit Harry Potter. Geweldig! Alleen probeerden wij met de motor direct boven aan de poort van het slot te komen. Nou, als je even googelt op het slot en de foto’s bekijkt, dan begrijp je dat dit een mission impossible was! Hoe we die klus uiteindelijk geklaard hebben weet ik niet meer, maar we zijn avontuurlijk omhoog én weer veilig beneden in het dorp terecht gekomen én het indrukwekkende slot van binnen én van buiten bekeken! Onze reis door Europa zette zich voort.

“De families stonden ons uit te zwaaien en menig zakdoekje werd bevochtigd door een tranendal” Verder probeerde ik duidelijk te maken aan het thuisfront dat géén nieuws goed nieuws was… maar ja, dat was onbegonnen werk. Uiteindelijk was het zover. We waren bepakt en bezakt en vertrokken op een zonnige vrijdagochtend. De families stonden ons uit te zwaaien en menig zakdoekje werd bevochtigd door een tranendal. Na drie uurtjes rijden maakten we onze eerste stop in Luxemburg. Al meteen zie je daar een totaal ander stukje Europa dan dat Nederland is. Een prachtig heuvelachtig landschap met heel wat geschiedenis, zoals de slag van Bastogne. Daarna kwamen we in Zuid-Duitsland terecht.

Temperamentvol We deden Oostenrijk aan. Wenen dit keer. Van de opera via de Lipizaner rijschool tot het Hundertwassermuseum. We lieten nu wijs de motor geparkeerd staan om met volle teugen van deze interessante stad te genieten, zonder motorstress dus. Vervolgens kwamen we terecht in Bella Italia, te beginnen in het kleurrijke Venetië! Gondeliers , Piazza - en Basilica de San Marco en op iedere hoek van de gracht een glasblazerij. Het levendige en bruisende Italië, met de temperamentvolle mensen. Als ze daar gewoon praten over het weer, denk je al dat er een verhitte discussie plaatsvindt. Trouwens, Noord-Italië

heeft weer een totaal andere cultuur dan het zuiden. Daar doen ze het allemaal wat rustiger aan. Ik kan me nog herinneren dat wij rond het middaguur Bari binnenreden. Totaal uitgestorven leek dat oord, totdat er een jongetje de straat overstak en met een oorverdovend lawaai ‘due ragazze su una moto’ de straten doorschreeuwde. Hetgeen niet meer betekende dan ‘twee meisjes op één motor’.

Rollercoaster We bleken binnen luttele seconden de totale siësta van het gehele dorp verstoord te hebben. Overal openden zich luiken en ramen. Iedereen hing uit het raam en het decor toverde zich om tot een levende soap. Uiteindelijk bereikten we, wonder boven wonder, de veerboot en werd de motor in de touwen gehangen, zodat deze niet om zou vallen gedurende de vaart. Zoals beloofd belden we het thuisfront vanuit een telefooncel en tegen de tijd dat de avond viel , lagen we onder de sterrenhemel op het bovendek te luisteren naar de serenades die de hippies voor elkaar aan het spelen waren. De volgende dag bereikten we Griekenland, direct in het spannende Athene, waar we ons in de oudheid waanden, het tijdperk waar we de hele Griekenland-periode in zouden verblijven. Uiteindelijk zijn we op een Grieks strand beland, om daar de eerstvolgende dagen niet meer af te komen. Al met al een emotionele én lichamelijke rollercoaster zo’n Europese motortrip, maar zeker een prachtige ervaring op het curriculum vitae ! n

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 15

bed & breakfast | leven

VERTREK NL NOVEMBER 2013

In deze rubriek vertellen eigenaren van een B&B over de passie voor het vak, de voor- en nadelen van het runnen van een B&B, de diversiteit aan gasten, maar natuurlijk ook wat hun eigen locatie zo bijzonder maakt. tekst

jorine de bruin

In deze uitgave maakt u kennis met Albert, Karla en Mark Wagenar. Sinds 2010 runnen zij B&B Domaine Courbiac in Frankrijk.

n 2010 begon het Franse avontuur voor de familie Wagenar. Albert Wagenar: “We hebben toen ons huidige huis, inclusief de grond, overgenomen van een ouder Engels echtpaar. Zij keerden weer terug naar Engeland, want het onderhoud aan de gebouwen en het terrein werd te veel voor ze.” In rap tempo breidde Bed and Breakfast (B&B) Domaine Courbiac zich daarna uit. “We zijn begonnen met één gîte, het jaar erop kwamen er kampeerplaatsen bij en sinds 2012 staat er vernieuwd sanitair, een camping, chambres d’hôtes en de gîte. Dit jaar (2013, red.) zijn we op ons maximum gekomen van twee gîtes, de chambres d’hôtes en een minicamping met zes staanplaatsen.”

Positieve energie “We hebben te maken met mensen die op vakantie zijn en dus over het algemeen altijd goedgehumeurd zijn. Het geeft ons veel voldoening om onze droomplek te kunnen delen met de gasten. Wanneer de gasten bij vertrek helemaal tevreden zijn over hun verblijf, geeft dat ons veel positieve energie.” De

familie Wagenar werkt, leeft en geniet in een prachtig deel van Frankrijk. “Er heerst hier een heerlijk klimaat en we bouwen aan een hele nieuwe toekomst, ver weg van de drukte en stress in Nederland.” Echte nadelen van een B&B in het buitenland zijn er volgens Albert niet. “Alleen zo nu en dan het gemis van ouders, familie en goede vrienden.” Volgens Albert zijn er vier kernwoorden die Domaine Courbiac het beste omschrijven: gastvrijheid, rust, ruimte en natuur. “Gastvrijheid staat bij ons hoog in het vaandel, de vakantie van de gasten staat voorop. En rust

“De vakantie van de gasten staat voorop” en natuur heeft betrekking op de omgeving waarin wij ons bevinden. De B&B ligt in een klein gehucht, Cinq Sols, bij het dorpje Courbiac in de Lot-et-Garonne. En qua ruimte bieden wij een terrein van 2,5 hectare aan. Iedere gast die hier komt, respecteert elkaars rust en ruimte.”

Wijnboer “Gastvrijheid vinden wij enorm belangrijk. Alles mag bij ons en niets moet. Wil je mee-eten? Gezellig. Heb je daar vanavond even geen zin in? Ook goed. Of we de naam

van een goed restaurant weten? Natuurlijk hebben we een paar leuke adresjes voor je. Vind je de wijn lekker? Wat fijn om te horen. Ga gerust een keer mee naar onze wijnboer. En zo kan ik nog wel tig andere voorbeelden noemen.”

Toekomst De B&B heeft op dit moment geen plannen om verder uit te breiden. “We proberen eerst de lijn voort te zetten zoals we die de afgelopen jaren hebben opgebouwd. In de toekomst willen we ons wellicht nog gaan richten op een nieuwe doelgroep, bijvoorbeeld golfers, 65+ers, wandelaars of fietsers om op die manier het seizoen te kunnen verlengen. Eerst maar eens lekker genieten van de rust, ruimte en natuur om ons heen.” n

Wilt u ook een verblijf boeken bij Domaine Courbiac of meer informatie? Albert, Karla en Mark Wagenar Domaine Courbiac Camping, gîtes en chambre d’hôtes Cinq Sols 47370 Courbiac 0033 (0) 553716392 info@domainecourbiac.com www.domainecourbiac.com

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 17

thema Als je gaat emigreren naar een ander Europees land, kun je profiteren van allerlei voorrechten. Van het meenemen van je Nederlandse pensioen, tot het krijgen van juridische bijstand bij geschillen over de aankoop van een huis, of toelages als je een tussenjaar vrijwilligerswerk gaat doen. Je moet alleen wel de weg weten te vinden in het oerwoud van Europese organisaties en partners van organisaties die je kunnen helpen aan informatie en subsidiepotjes. tekst

marjolein stoop |

illustratie

VERTREK NL NOVEMBER 2013

andrea kruis

thema

De voordelen van verhuizen naar een ander Europees land

Europa Wat heb je eraan? NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 19

thema

f je nu voor of tegen Europa bent, Europa en haar interne markt zijn al 20 jaar een feit, dus laten we eruit halen wat erin zit. Volgens Andy Klom, de Nederlandse vertegenwoordiger van de Europese Commissie, zijn er vier grondrechten die je als ‘Europees burger’ automatisch hebt als je naar een ander Europees land emigreert: “Er zijn helemaal geen grenzen meer in termen van het handelen in goederen, het exporteren van diensten, het vrije verkeer van kapitaal, maar ook in het vrije verkeer van personen”, legt Klom uit. Hij vindt dan ook niet dat je moet spreken van emigreren als je verhuist naar een ander Europees land. Dat doe je pas als je vertrekt naar ‘het echte buitenland’, vindt hij. Als Nederlander mag je je dus vestigen in de EU. Bovendien mag je handelen in het

Politieke invloed uitoefenen ★ Op de site ec.europa.eu/citizensinitiative/public/welcome?lg=nl kun je zelf een burgerinitiatief starten, of een initiatief steunen. Bijvoorbeeld: Let me vote, stemrecht voor iedere politieke verkiezing in de lidstaat waar je woont. ★ In mei 2014 vinden de verkiezingen plaats van het Europees Parlement, het orgaan dat, samen met de Europese Raad, wetgeving goed- of afkeurt. ★ Via twitter.com/europatweets kun je met Europarlementariërs twitteren. En op Facebook kun je met Neelie Kroes discussiëren over digitaal onderwijs: www. facebook.com/NeelieKroes

VERTREK NL NOVEMBER 2013

buitenland. Dat is niet alleen voorbehouden aan grote bedrijven, maar ook kleine zelfstandigen of zzp’ers mogen hun diensten aanbieden in andere EU-landen, zonder dat ze daar extra heffingen of belastingen voor hoeven te betalen. Individuele werknemers mogen een baan zoeken in de EU. Klom: “Of het nou voor korte of lange termijn is of voor de rest van je leven: je hebt het recht om een carrière op te bouwen, te wonen, te studeren, maar ook met pensioen te gaan in bijvoorbeeld Frankrijk, Spanje of Duitsland.”

Voorwaarden Daar zijn wel bepaalde voorwaarden aan verbonden. Je krijgt drie maanden de tijd om een baan te vinden of om aan te tonen dat je een inkomen hebt. Als dat niet lukt, moet je terug want je kunt niet ten laste komen van een ander land, legt Klom uit. “Je hebt bijvoorbeeld je hele leven gedroomd van een huisje in Frankrijk om je pensioen door te brengen. Aan je Nederlandse pensioen is waarschijnlijk een ziektekostenverzekering verbonden. Dan kun je aantonen: ik kom niet ten laste van de Franse regering. Of als je gaat studeren aan de Spaanse universiteit, dan neem je je studiebeurs mee uit Nederland. Dat zijn dus je rechten als burger van de EU. Die geven heel veel kansen op dit ogenblik.” In alle 28 lidstaten van de EU zijn 'Vertegenwoordigingen van de Europese Commissie' gevestigd om de belangen van de EC uit te dragen. Andy Klom is directeur van de

vestiging in Den Haag. Hij ziet het als een soort ambassades die politici bijpraten over nieuwe besluiten uit Brussel, en andersom informeren ze Brussel over wat er in de lidstaten leeft. Een ander belangrijk onderdeel van het werk van Klom en zijn 23 medewerkers is om burgers te informeren over Europa. Dat doen ze vooral via partners die vervolgens stukjes van het beleid uitdragen. Zo is er Eurodesk, dat jongeren informeert over studeren in het buitenland. Een andere partner is Eures, een Europees arbeidsbureau met een enorme vacaturebank. Klom: “We kunnen wel zeggen: je hebt het recht om te werken in een ander land, maar daar heb je niets aan als je geen baan kunt vinden.”

Klagen ★ Als een ander EU-land je diploma of beroepskwalificatie niet wil erkennen, als je problemen hebt bij de inschrijving van je auto, met je arbeidsrechten, de sociale zekerheid, de inkomstenbelasting, je stemrecht, kun je terecht bij een Solvit Centrum dat in iedere lidstaat te vinden is: ec.europa.eu/solvit/site/about/index_nl.htm. Het duurt wel een week of tien voor je klacht behandeld is. ★ Voor klachten over de EU zoals een EU-subsidie die ten onrechte maar half is uitgekeerd of over documenten die je niet mag inzien, kun je terecht bij de Europese Ombudsman: www.ombudsman. europa.eu/nl/home.faces ★ Kijk voor consumentenklachten of -vragen eens op www.eccnederland.nl, het Europees Consumenten Centrum. Want wist je bijvoorbeeld dat in Europa iedere consument recht heeft op een garantie van minimaal twee jaar?

thema

foto: marjolein stoop

“Verhuizen naar een ander Europees land kun je eigenlijk geen emigratie noemen”

Onderwijs Een prachtig initiatief vindt Klom het onderwijsprogramma 'Een leven lang leren', waarmee scholieren en studenten de kans krijgen om een dag, een maand of zelfs een half jaar of jaar een kijkje te nemen op een buitenlandse school of universiteit, met geld van de Europese overheid. Het programma is zo'n succes dat het vanaf volgend jaar, onder de naam Erasmus+, ook wordt opengesteld voor jonge ondernemers die werkervaring willen opdoen in een ander land. “Het geeft

Uitkeringsgerechtigden ★ In principe mag je van de Nederlandse overheid de volgende uitkeringen meenemen naar een ander EU-land: aow, wao, waz, wia, anw en de ziektewet. Let er wel op dat er ook in het buitenland wordt gecontroleerd op inkomen en huisvesting. Vraag het altijd na bij je uitkerende instantie. En kijk op: www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ uitkering-meenemen-naar-buitenland/ uitkering-meenemen-naar-land-binnen-europa

jonge personen een kans om een deel van het jaar door te brengen in een ander Europees land. Dat is een enorm voordeel voor je carrièremogelijkheden. En als je aan een Franse universiteit hebt gestudeerd, heb je niet alleen het Frans overleefd, maar ook een hele andere manier van werken met elkaar, een andere bureaucratie, hoe de dingen lopen in een land.” Nog een partnership is Europe Direct, een netwerk van informatiecentra in alle Europese landen dat je helpt met vragen over de Europese Unie, over wat er gebeurt in Brussel

Wonen ★ Een overzichtelijke website met informatie over reizen, werk en pensioen, gezondheid, gezin meenemen naar het buitenland, verblijfsformaliteiten enzovoorts, is europa.eu/youreurope/ citizens/index_nl.htm ★ Naast informatie over leven in Europa kun je ook hele specifieke info over sociale voorzieningen, consumentenbescherming en familierecht vinden op de site ec.europa.eu/nederland/index_nl.htm. Je kunt hier ook doorklikken naar het Europees Justitieportaal of naar een site over nalatenschappen in Europa. ★ Als je liever een mens in levende lijve spreekt, kun je op de site europa.eu/ europedirect/index_nl.htm kijken of er een kantoor bij jou in de buurt is waar je terechtkunt met algemene vragen over de EU, zoals het aanvragen van een verblijfsvergunning, en of je diploma in een ander EU-land wordt erkend.

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 21

thema “Je hebt het recht om te werken in een ander land, maar daar heb je niets aan als je geen baan kunt vinden” en of je mag gaan wonen in Italië. Nederland heeft sinds vorig jaar 14 kantoren van Eurodesk. Ze zijn meestal ondergebracht bij bibliotheken of in het stadhuis. De coördinatoren zijn opgeleid door Klom en de zijnen, zodat hun kennis up-to-date is. Klom: “Je wordt dus niet doorverwezen naar schap 13, brochure 5, maar je wordt echt geholpen met vinden wat je zoekt, want soms is dat een beetje moeilijk met alle Europese informatie en de instellingen die er zijn.” Klom wil wel duidelijk maken dat je voor hele specifieke vragen, zoals 'wat moet ik doen als ik in Finland mijn onroerendgoedbelasting niet wil betalen', niet bij hen terechtkunt. Klom: “De Europese Unie is geen

Werken ★ Eures is het ‘Europees portaal voor beroepsmobiliteit’, oftewel: een vacaturebank met zo'n 700 duizend banen: ec.europa.eu/eures/home.jsp?lang=nl ★ Wil je een bedrijf oprichten in een Europees land, dan kun je een kijkje nemen op de site van Your Europe europa.eu/ youreurope/business/index_nl.htm. Daar vind je informatie over het oprichten van een bedrijf, belastingregels, EUfinancieringsprogramma's en overheidsopdrachten. ★ AgentschapNL (www.agentschapnl. nl) begeleidt ondernemers bij het vinden van informatie over de exportmarkt. Ook helpen ze bij het leggen van contacten met zakenpartners en het benutten van (financiële) ondersteuning. Bijvoorbeeld: hoe start ik met exporteren, hoe zit het met de belastingwetgeving, hoe kom ik aan subsidie, wat is Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en wat heb ik daaraan?

VERTREK NL NOVEMBER 2013

federatie, de EU werkt door middel van de lidstaten. Dus als je specifieke vragen hebt over bijvoorbeeld het kopen van een huis in Denemarken, dan ga je naar de Deense ambassade in Nederland.”

Burgerinitiatief En als je dan eenmaal de grote stap hebt genomen en je bent 'geëmigreerd' naar een ander EU-land, dan kan het zijn dat je het bijvoorbeeld niet eens bent met het feit dat je niet mag meestemmen bij de landelijke verkiezingen in dat land. Ook dan kun je terecht bij een Vertegenwoordiging van de Europese Commissie. Want sinds vorig jaar bestaat het 'burgerinitiatief' dat is voortgekomen uit het verdrag van Lissabon. Het idee was dat burgers zelf een Europees wetsvoorstel mogen doen, mits ze 1 miljoen handtekeningen bij elkaar weten te halen uit verschillende Europese landen. Klom: “De Europese Commissie is degene die wetgeving voorstelt in de EU, dus dat was vooral op ons gericht. Het was een regeltje in een verdrag, en dat is uitgewerkt.”

Jongeren ★ Erasmus+, een nieuw Europees onderwijsprogramma. Bedoeld voor alle 5 miljoen Europese leerlingen, van kleuter tot student, en onderwijzend personeel. Met Europees geld (19 miljard euro van 2014 tot 2020) kun je met de klas op bezoek bij een buitenlandse school, een studie doen aan een Europese universiteit, een jongerenuitwisseling doen, stage lopen in Europa, bijscholing krijgen, enzovoorts. Voor iedereen die actief is op het gebied van onderwijs, opleidingen, jeugdzaken of sport. ec.europa.eu/education/erasmus-for-all/index_en.htm ★ Op de site van het Nederlands Jeugd Instituut Eurodesk www.go-europe.nl vind je informatie over stage lopen, een vakantiebaan, een taalcursus, au pair, studentenuitwisseling en werk in een ander EU-land. ★ Youth In Action geeft informatie aan jongeren (18-30 jaar) over vrijwilligerswerk in een Europees land. De kosten voor onderdak en eten worden vergoed en je krijgt zakgeld. Je betaalt alleen je basisverzekering zelf. www.youthinaction.nl

thema

Geld Als je je in de subsidiemogelijkheden verdiept, kom je terecht in een woud vol informatie. ★ Op de site www.go-europe.nl is een pagina te vinden met tientallen subsidiemogelijkheden en fondsen. Je kunt geld krijgen als je bijvoorbeeld een Europees programma hebt voor hedendaagse dans, of je kunt subsidie krijgen van het Johan Cruyff Foundation als je een dag organiseert voor rolstoelsport of schoolstraatvoetbal. Of er is het mediasubsidieprogramma om de concurrentiepositie van de Europese filmindustrie tegenover Amerika te versterken.

Stemmen bij de landsverkiezingen van het land waar je op dat moment woont, is een van de burgerinitiatieven waarop tot 28 januari 2014 nog gestemd kan worden. Hoe groot is de kans dat zo'n voorstel het vervolgens haalt? Klom weet het niet precies: “De Commissie moet er eerst naar kijken. Wij stellen de wetgeving voor, maar wij stemmen daar niet over. Dat doet het Europees Parlement, die de Europese burgers iedere vijf jaar zelf kiezen, samen met de Europese

Raad. Dat zijn de 28 landen samen. Daar zit de Nederlandse regering in. Dus uiteindelijk zijn de wetgevers in Europa de Raad en het Parlement. En als die ‘nee’ zeggen tegen een initiatief, dan kunnen wij er ook niets aan doen.” n Andy Klom verhuisde de afgelopen 20 jaar 5 keer naar een ander land. Wat doet zoiets met je? Bekijk het videoportret van Klom op www.wereldmagazine.nl

★ Op de subsidiewebsite ec.europa.eu/ contracts_grants/grants_nl.htm staat per beleidsterrein welke subsidies er beschikbaar zijn. Vooral voor projecten en organisaties die 'van belang zijn voor Europa'. Hier kun je ook een beginnershandleiding downloaden als je voor de eerste keer een EU-financiering wil aanvragen. ★ AgentschapNL beheert geld voor projecten die goed zijn voor Europa, vooral op het gebied van duurzaamheid, milieu, wetenschap en ruimtelijke ordening. Voor de periode van 2014 tot 2020 is er bijvoorbeeld 70 miljard euro uitgetrokken voor het nieuwe programma ‘Horizon’, om onderzoek en innovatie te stimuleren. www.agentschapnl.nl/ subsidies-regelingen. ★ Om inspiratie op te doen voor je eigen project, kun je kijken op www.europaomdehoek.nl. Daar zie je projecten die ooit zijn gerealiseerd met Europees geld.

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 23

Allround Fotograaf nodig? Of een magazine ontwerp? Een boekomslag? Of een leuke cartoon? Al deze disciplines vindt u onder één dak bij

BEEMSFOTO Maker van o.a. VertrekNL, maar bijvoorbeeld ook van de Jan Kruis Glossy!

Beemsfoto fotografie & grafische vormgeving 06 20 95 15 65 • info@beemsfoto.nl • www.beemsfoto.nl Bezoek ons op facebook!

wonen | advies Robi n Schalekamp Man dy dortlan d-wij nga ard wer kzaam bij bdo accou ntants & belasti ngadviseu rs b.v.

Belastingverdragen

Als je Nederland verlaat, maar nog inkomsten ontvangt uit Nederland, heeft dit gevolgen voor de heffing van belasting. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan salaris- of pensioeninkomsten. Het land waar je gaat wonen, zal vaak over je totale inkomen (wereldinkomen) belasting heffen, terwijl ook het land waaruit het inkomen afkomstig is belasting zal heffen. Dit betekent dat sprake is van dubbele belasting. Om dit te voorkomen sluiten landen vaak onderling belastingverdragen af.

n belastingverdragen leggen landen onderling vast welk land over bepaalde inkomsten belasting mag heffen. Nederland heeft met diverse landen een belastingverdrag, met Europese landen, maar ook met landen als de Verenigde Staten, Pakistan en Zuid-Afrika. De verdragen die Nederland afsluit vinden hun oorsprong in een modelverdrag. De belastingverdragen zijn echter zelden gelijk. Na enige tijd worden ook nieuwe verdragen afgesloten. Belastingverdragen zijn dus aan veranderingen onderhevig. Om je een idee te geven bespreken we in het kort een tweetal inkomstenbronnen.

Looninkomsten Looninkomsten uit arbeid zijn in de hoofdregel belast in het land waar de arbeid is verricht (â&#x20AC;&#x153;werklandâ&#x20AC;?). Een hoofdregel zou echter geen hoofdregel zijn zonder uitzondering. De hoofdregel is niet van toepassing als er wordt voldaan aan drie voorwaarden. Een van deze voorwaarden is dat je niet meer dan 183

dagen aanwezig bent geweest in het andere land. Indien dit het geval is en er voldaan is aan de overige twee voorwaarden, dan is het inkomen belast in het woonland. Voor de bepaling van de 183-dagenregeling wordt veelal gekeken naar het aantal dagen in een kalenderjaar, namelijk van januari tot en met december. In de verdragen die Nederland recentelijk heeft gesloten, wordt er niet meer een kalenderjaar gehanteerd, maar een tijdvak van 12 maanden. Dus bijvoorbeeld van maart 2013 tot en met februari 2014.

Pensioen Een andere inkomstenbron die in veel verdragen is opgenomen is pensioen en soortgelijke inkomsten. De heffing over pensioeninkomsten is op basis van veel verdragen toegewezen aan het woonland. Op basis van sommige nationale wetgeving kan het voorkomen dat pensioeninkomsten niet belast worden. Omdat pensioenopbouw in Nederland vaak fiscaal gunstig plaats-

vindt, wil Nederland het recht om te heffen naar zich toe trekken om een dubbel voordeel bij de belastingplichtige te voorkomen. Derhalve zie je in de recentere verdragen dat er voorwaarden zijn gesteld om zo Nederland in de gelegenheid te stellen om toch de pensioeninkomsten uit Nederland te belasten. Nu kan het zo zijn dat zowel het bronland als woonland mag belasten. Om dit te voorkomen, zal het bronland een voorkoming van dubbele belasting verlenen. Verdragen die Nederland heeft gesloten met diverse landen kunnen verschillen. Jouw belastingpositie hangt daarom af van het land waarheen je vertrekt en wees erop attent dat verdagen in de loop van de tijd kunnen veranderen. Ook het verhuizen van bijvoorbeeld Duitsland naar Spanje kan gevolgen hebben voor je Nederlandse pensioen. Check voordat je vertrekt waar je inkomsten belast zijn en blijf op de hoogte van veranderingen of win advies in. Zoals grootmoeder al zei: voorkomen is beter dan genezen. n

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 25

reportage

VERTREK NL NOVEMBER 2013

reportage

Nederlanders pionieren in het onontgonnen Oekraïne

“We maken hier

avonturen

mee die je in Nederland nooit meemaakt” Oekraïne is qua oppervlakte het grootste land in Europa. Deze voormalige graanschuur van de Sovjet-Unie is ruim veertien keer zo groot als Nederland en grenst aan zeven landen: Polen, Slowakije, Hongarije, Roemenië, Moldavië, Wit-Rusland en Rusland. Het nationalistische westen verschilt wezenlijk van het pro-Russische oosten, maar het hele land heeft grote sociale problemen gemeen. Oekraïne is een land om te pionieren en dus komen er Nederlanders op af. Portretten van drie bevlogen gezinnen. tekst conny van den bor | illustratie gert-jan peddemors

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 27

reportage

e Nederlandse ambassade in Kiev weet niet hoeveel Nederlanders er in Oekraïne wonen, maar er zijn contacten met 250 bedrijven en daar komen bijna wekelijks nieuwe bij. Wat de Nederlanders ook doen en hoe ze ooit in het immense land verzeild zijn geraakt: bijna allemaal steken ze op sociaal vlak de handen uit de mouwen, vaak vanuit christelijk perspectief. Marion Kovalchuk (40) ging in 1997 met een groepje meiden van de sociaalpedagogische hulpverleningsopleiding uit Ede naar de West-Oekraïense stad Lviv voor een sociaal project en is nooit meer vertrokken. De reden: ene Gena Kovalchuk. Nu is ze moeder van drie kinderen en doet ze nog steeds sociale projecten namens de stichting Worldpartners. Meteen toen Marion haar toekomstige man zag, was het raak. De van oorsprong uit Moermansk afkomstige Gena werkte voor de Nederlandse zakenman Hans Hamoen, en die was op zijn beurt de vader van één van de meisjes uit het sociaalpedagogische hulpverlenersgroepje. Marion: “Het was niet handig

om verliefd te worden op een man uit Lviv, maar er was geen houden meer aan.” Marion ging nog even terug naar Nederland om haar studie af te maken, maar trok daarna de deur in Bodegraven definitief achter zich dicht om bij Gena te zijn. Zestien jaar later begeleidt ze als ‘langstzittende Nederlander’ af en toe namens het consulaat nieuwe Nederlanders in Oekraïne en kijkt ze terug op een intensieve, moeilijke, maar interessante tijd. “Ik verdien mijn geld als vertaler, maar de meeste tijd gaat zitten in de vele sociale projecten die de stichting Worldpartners verzorgt, opgezet door dezelfde Hans Hamoen. Gena en ik zijn gelovig. In Nederland hoorde ik bij de Evangelische Gemeente. Tot 1991 was godsdienst in Oekraïne officieel verboden, maar nadat het land zich losmaakte van de Sovjet-Unie bouwde iedereen zijn eigen kerk,

Marion met haar man Gena Kovalchuk en kinderen.

VERTREK NL NOVEMBER 2013

wij ook. Gena preekt in de kerk, maar we zijn vooral praktisch bezig. We knappen bankjes op in parken of ondernemen activiteiten met jongeren, zomerkampen zónder drank bijvoorbeeld. Het drank- en drugsmisbruik is schrikbarend en verwoestend hier. Het is normaal om door te drinken tot je onder de tafel ligt. Die slechte gewoonte wordt er vroeg ingeramd: kinderen krijgen vanaf hun dertiende al wodka of zelfgestookte pruimenwijn voorgezet. Wij laten zien dat het anders kan. Ook op seksueel gebied. Ik heb een praatgroep voor meisjes en bespreek voorzichtig allerlei zaken. Dat seks mooi is, maar dat je niet meteen met Jan en alleman de koffer hoeft in te duiken. Dat abortus geen voorbehoedsmiddel is. Abortus is schering en inslag. Dat dit emotionele problemen kan geven is nieuw voor de meeste meiden. Qua seksuele moraal ligt Oekraïne ver

“Oekraïne is een verrot land. Het menselijk potentieel is eruit geslagen door de Sovjet-Unie”

reportage

De twee gezinnen bij de aardappelkar, v.l.n.r.: Arianne Spriensma, op de kar dochter Christa en zoontje Sikko, Sijtze, Jouke Spriensma, Janske Jacobusse-Glas met in haar armen baby Livia en Boudewijn Jacobusse.

achter. Homoseksualiteit bestaat niet en van zelfbevrediging word je blind, zo luiden een paar opvattingen. De meeste ouders zijn blij dat ik voorlichting geef, dan hoeven zij het niet te doen. Oekraïne is een verrot land. Het menselijk potentieel is eruit geslagen door de Sovjet-Unie. Je mocht niet ondernemen, geen eigen kunst maken, geen godsdienst belijden. De vader van Gena, die bij ons inwoont, is vervolgd vanwege zijn geloof. En zo zijn er velen. Nu is Oekraïne zogenaamd vrij, maar verlangen vooral oude mensen juist weer terug naar de Sovjettijd. Toen waren woningen, onderwijs en gezondheidszorg praktisch gratis. De pensioenen waren gegarandeerd. Tegenwoordig is alles duur, ligt de economie op haar gat, is de politiek nóg corrupter dan daarvoor, zijn de mensenrechten een farce en emigreren tienduizenden Oekraïners, op zoek naar een beter bestaan. Dat klinkt vrij hopeloos, en dat is het ook. Het is hier dweilen met de kraan open. Maar juist daarom geven de simpele dingen die wij doen zo veel resultaat. ‘Onze jongeren’ zuigen de gezonde informatie die we hen geven op. Wie ben ik, hoe hou ik van mezelf en anderen, hoe kom ik op voor mezelf, hoe neem ik eigen initiatief? Ik voel me gelukkig dat ik daarbij kan helpen.”

“Het is hier dweilen met de kraan open. Maar juist daarom geven de simpele dingen die wij doen zo veel resultaat” Met de poten in de klei Ook jonge Nederlanders worden aangetrokken door het onontgonnen Oekraïne. Janske Jacobusse-Glas (26), haar man Boudewijn Jacobusse (30) en dochter Livia van zes maanden oud kijken nog dagelijks hun ogen uit op een oude kolchoz nabij Novovolinsk. Boudewijn is bedrijfsleider: hij zorgt ervoor dat de 320 hectare akkerbouwland van de kolchoz (een collectieve boerderij) zo veel mogelijk oplevert. Het geld dat wordt verdiend met de opbrengst van het land is bedoeld om sociale projecten te ondersteunen. Boudewijn en Janske worden opgeleid door Arianne (35) en Jouke (39) Spriensma, die na vijf jaar Oekraïne in november met pijn in het hart naar Nederland terugverhuizen. Het wordt hoog tijd dat hun drie kinderen, Christa van 6, Sijtze van 3 en baby Sikko (elf maanden), kennismaken met

Nederland. Arianne: “Ook wij werken vanuit een christelijke basis. Onze projecten zijn gericht op de rehabilitatie van alcohol- en drugsverslaafden. We coördineren de hulp aan zeven centra in de buurt, met financiële steun van Worldpartners en Kerk in Actie. Dat klinkt heel simpel, maar we staan al vijf jaar letterlijk met de poten in de klei. Toen we begonnen was er helemaal niks. De kolchoz was één grote wanboel, het land leverde niets op, apparatuur was er niet of was onbruikbaar en alle contacten voor sociale hulp moesten nog worden gelegd. Jouke stortte zich op de boerderij, ik begon klein met een naaiproject in het vrouwenrehabilitatiecentrum. De spullen die de vrouwen maakten werden verkocht in Nederland. Inmiddels hebben we vele projecten, brengen we met hulp van de sociale dienst en jongeren uit Nederlandse kerken honderden voedselpak-

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 29

reportage

Weeskind Yosik (4 jaar) slijt zijn dagen op een ziekenhuiszaaltje.

Liza (2 jaar) kijkt elke dag Nederlandse televisie om de Nederlandse taal te leren.

Op de kolchoz hangen nog landbouwschema’s uit de Sovjet-tijd (Oekraïne is in 1991 onafhankelijk geworden van Rusland).

VERTREK NL NOVEMBER 2013

ketten rond aan alleenstaande ouderen, krijgen de opvanghuizen eindelijk basale dingen als sanitair, leiden we ex-verslaafden op om begeleiding te geven aan verslaafden en draait de kolchoz steeds beter. Ik ben trots op het netwerk dat ik heb opgezet met de sociale dienst, verpleeghuizen, kinderopvang en rehabilitatie. Maar het is zwaar: de ellende die je ziet, het klimaat, maar ook de corruptie en de enorme bureaucratie. De kolchoz heeft een boekhouder in dienst die elke maand vijftien rapportages moet inleveren bij de Belastingdienst, het arbeidsbureau, het agrarisch kantoor. Daar wordt vooral Jouke horendol van.” Janske en Boudewijn zien vooral de corruptie: “We waren laatst op een feestje van een school waarmee we contact hebben omdat die helpt met voedselpakketten uitdelen. Tijdens een rondleiding vroeg een leerling of we de directeur al geld hadden gegeven, want daar kwamen we toch voor? Dat verhaal deed dus de ronde: we kwamen de directeur omkopen. Daar worden we onzeker van. Had die man ook echt geld verwacht misschien? En zo kunnen we nog honderd voorbeelden geven. Niets is wat het lijkt. Aan de andere kant: we maken hier avonturen mee die je in Nederland nooit meemaakt, we zien concrete resultaten van ons werk en Boudewijn heeft eindelijk werk op een boerderij. Dat kon hij in Nederland niet vinden.”

Pionieren Dianna Bernyk-Vanderlingen (36) woont in Veliky-Luchki, zo’n 35 kilometer van de Hongaarse grens. Ze is getrouwd met de in Oekraïne bekende christelijke zanger Petro Bernyk en heeft drie kinderen: Anna-Vera (10), Eduard (4) en Liza (2). Dianna kwam vanuit de Christelijke Hogeschool Ede om een vakantiekamp voor weeskinderen te begeleiden. Wat zij aantrof in de weeshuizen was zo’n schok dat ze daarna elk jaar terugkwam om te helpen. “Ik ben zeker niet de enige Nederlander, in Oekraïne zijn honderden landgenoten actief. Bijna allemaal hulpverleners. Af en toe zit er een boer tussen. En allemaal mensen die willen pionieren.” Geen wonder in een land met zo veel problemen. Volgens Dianna is het bijna onmogelijk om niet te willen helpen als je eenmaal in Oekraïne bent geweest. Dat is dan ook precies wat Dianna deed: ze besloot zich definitief in de Subkarpaten te vestigen om vondelingen bij te staan. “In dit gebied

reportage

wonen veel Roma’s, die in de meest armoedige omstandigheden leven. Elk ziekenhuis hier heeft een speciale afdeling waar baby’s kunnen worden achtergelaten. Voor de Roma’s is het vaak onmogelijk om al hun kinderen te verzorgen. Soms achterhalen we de ouders, af en toe komen die hun kinderen zelfs bezoeken in het ziekenhuis, maar meestal groeien de vondelingen op als weeskinderen. Je moet je voorstellen: die kinderen verblijven dus dag en nacht in een speciale afdeling van het ziekenhuis. Toen ik met dit werk begon, heb ik zo veel gehuild. Kinderen van ruim 2 jaar die nog steeds niet konden lopen en alleen maar in hun van kakkerlakken vergeven bedjes zaten in vervuilde kleding. Baby’s die nog nooit fatsoenlijk waren aangeraakt. Het was zo erg dat we niet wisten waar we moesten beginnen.” Maar inmiddels is de hulporganisatie die Dianna met haar man Petro oprichtte, Hart

“Het is bijna onmogelijk om niet te willen helpen als je eenmaal in Oekraïne bent geweest” en Handen voor Oekraïne, een goed geoliede machine. “We krijgen veel hulp vanuit Nederland. Geld, goederen en vrijwilligers. We hebben de vondelingenafdeling van het ziekenhuis in Veliky-Luchki helemaal opgeknapt en hebben een meisje uit het dorp dat elke dag van negen tot vijf een programma draait met de kinderen hier. Ze verzorgt en knuffelt de kinderen, leest voor, gaat met hen naar buiten, geeft goede voeding. Je ziet de kinderen opbloeien van de liefde en aandacht. We doen er alles aan om hen goed klaar te stomen voor het kindertehuis waar ze ooit in terechtkomen. Alle vondelingen worden

rond hun zesde gekeurd: als ze lichamelijk en geestelijk goed genoeg zijn, gaan ze naar een schoolinternaat en hebben ze een kans. Worden ze ‘afgekeurd’, dan komen ze in een internaat voor gehandicapten terecht en zijn hun kansen definitief verkeken. Die keuringen zijn voor mij hoe dan ook een drama, ook al ben ik er trots op dat we ‘onze kinderen’ altijd goed afleveren. We komen hier elke dag en bouwen een band op. De kinderen dan te moeten laten gaan blijft zwaar, zeker als ik zie hoe goed mijn eigen kinderen het hebben. De kansen in je leven worden bepaald door waar en bij wie je geboren wordt.” n

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 31

partners | werken In deze rubriek kijken normaal gesproken twee mensen terug op hun gezamenlijke emigratie. Wat was hun grootste droom, hun grootste vrees, en is daar iets van uitgekomen? En hebben ze handige tips voor Nederlanders die naar hun streek willen verhuizen? Een speciale, extra lange editie ditmaal, over maar liefst vier partners. Debbie en Theo Verbeek en Veroni en Rob Verbeek (Rob en Theo zijn neven van elkaar) zijn de eigenaars van hotel-restaurant La Truffière in de Franse Lot. Ooit namen ze alle vier afscheid van Nederland om een gezamenlijk avontuur te beginnen. Hoe was dat?

Om met het begin te beginnen, wanneer en hoe zijn jullie in de Lot beland? d e b b i e “In de jaren ‘90 gaven mijn man Theo en ik beiden les in het speciaal onderwijs. Bijna elke vakantie gingen wij naar Frankrijk en hebben zo praktisch heel dat land ontdekt. We hielden van de sfeer daar, het landschap, de manier van leven en we fantaseerden hoe het zou zijn om daar of in een ander zuidelijk land te wonen. We hadden allerlei ideeën. Een vakantiehuis kopen of een chambre d’hôtes beginnen met een antiekzaak ernaast, een camping et cetera. Alles was open voor ons. Theo had in 1999 zijn baan al opgezegd en zichzelf een jaar de tijd te geven om te kijken wat hij zou gaan doen. Ikzelf bleef in die tijd gewoon doorwerken. In 1999 zijn we samen gaan bekijken wat we wilden gaan ondernemen in de toekomst. Dat heeft er uiteindelijk toe geleid dat we samen met Veroni en Rob in 2000 dit hotel in de Lot zijn gaan runnen.” t h e o “Voor mij was één ding zeker: voor mijn 50ste zou ik uit het onderwijs gaan om op andere werkgebieden ervaring op te doen. Een echte droom bestond niet, al had ik wel de wens om in een ander land te leven, een andere taal te spreken, een andere cultuur te leren kennen en te werken in een vrijere beroepssector. Frankrijk had wel de meeste aantrekkingskracht vanwege de vele vakanties die we daar hadden gehad. Het avontuurlijke element na zo veel jaren onderwijs speelde ook mee. Daarom had ik geen vastomlijnd plan. Dat het uiteindelijk een hotel is geworden, is sterk afhankelijk geweest van toeval, en dat geldt ook voor de regio waar we nu wonen.” v e r o n i “Toen we hier kwamen in 1999 hadden we ook nog geen vastomlijnd plan met het gebouw. We wilden het wat opknappen en omdat het seizoen voor de deur stond hebben we het hotel toch maar als hotel laten draaien om te zien wat het bracht... We belandden zo in een rollercoaster, uiteindelijk was er geen weg meer terug en ging ook ik het hotel in om er te werken.

Partners 32

VERTREK NL NOVEMBER 2013

Ik vond het niet makkelijk, maar wel een grote uitdaging. Rob met zijn bouwkundige inzicht heeft heel veel kunnen opknappen en vernieuwen in het pand.”

Waar zagen jullie het meest tegenop voor vertrek? “Het niet kunnen communiceren in mijn eigen taal. De Franse taal sprak ik nog niet. Ik kon wel wat begrijpen, maar niet echt veel. Nu lees ik zelfs Franse boeken en spreek ik goed genoeg Frans. Gelukkig werkt er iemand bij ons die in de begintijd al wel de taal beheerste. Het beantwoorden van de telefoon en het ontvangen van Franse gasten in het hotel bleef lang een probleem. Rob had helemaal geen school-Frans gehad, dus hij had nog meer grammaticale problemen, maar hij had ook meer lef en knoopte al sneller gesprekken aan. Rob vond de emigratie eerder spannend en een uitdaging, omdat hij er zakelijk in was gegaan. Ik was in het begin nog zoekende naar mijn persoonlijke invulling en vond het maar eng om het gebouw weer op te knappen en te laten draaien als hotel. Ik overwoog nog om te gaan werken in een ziekenhuis als medisch-nucleair werker of röntgenlaborante. Maar ik hielp al wel mee in het hotel, want ik ben handig met stofferen en verven. Ik vond het niet erg om mijn werk op te geven, ik had een goede baan in een ziekenhuis in West-Brabant, maar na 21 jaar wil je wel eens heel wat anders doen.” veroni

Vertel eens wat jullie in al die jaren hebben opgebouwd? r o b “Het is nu een driesterren familiehotel met 27 kamers en een appartement. Die derde ster kregen we in juli 2013. Het is geen ‘hotel-de-luxe’, maar wel goed, schoon en keurig. Alle kamers hebben wc, douche en/ of bad en het gebouw heeft twee verdiepingen en een grote kelder voor het stallen van motoren en fietsen. Verder hebben we een tennisbaan, jeu-de-boulesbaan en een park van ruim 4 hectare met een eikenbos. Sommige kamers kunnen geschakeld worden, wat erg handig is voor gezinnen. Er is plaats voor 60 tot 65 mensen. We hebben voornamelijk gasten die langer verblijven, vaak een week tot twee weken. De meeste daarvan boeken halfpension. Natuurlijk verblijven er ook gasten korter, soms alleen maar voor een nacht als ze op doorreis zijn naar zuidelijker oorden. Honden zijn ook welkom in het hotel, we hebben er zelf ook één. De naam La

werken | partners

“Het beantwoorden van de telefoon en het ontvangen van Franse gasten in het hotel bleef lang een probleem” Truffière staat voor ‘vindplaats van truffels’. Vroeger werden er op dit terrein truffels gezocht, nu niet meer. We weten eigenlijk ook niet zeker of ze er zitten...we hebben nog nooit een poging gedaan ze te zoeken met een hond of varken.” t h e o “We zijn met beide echtparen eigenaar. Daarnaast hebben we één vast personeelslid. Ieder heeft zijn eigen taken en verantwoordelijkheden. Ikzelf doe bijvoorbeeld de bar en alles op het gebied van wijn en drank, en help mee in het restaurant. Het leuke van werken in een hotel-restaurant is de grote verscheidenheid van mensen die je ontmoet. Je leert veel mensen kennen uit allerlei richtingen. We hebben dan ook veel vrienden, kennissen en bekenden erbij. La Truffière heeft contacten met reisorganisaties in Nederland en België. Daarnaast komen er steeds meer gasten die direct bij ons boeken. Behalve het verschil in diverse nationaliteiten – er komen vooral Nederlan-

ders, Fransen, Belgen en Engelsen – zijn ook de bezigheden verschillend. Veel mensen komen hier om bekende bezienswaardigheden te bezoeken. De laatste jaren hebben we veel verbouwd aan en rond het hotel, zo hebben we een nieuwe tennisbaan, een nieuw zwembad, een lift in het hotel en een nieuw dak en isolatie.” v e r o n i “Het hotel ligt aan de oude doorgaande weg naar Toulouse en Spanje. De naam is veranderd van Route National 20 in Departementale 820. Het hotel ligt op de hoogtelijn van Bordeaux maar wel 250 kilometer uit de kust. Het restaurant is ook open voor mensen van buitenaf. Voor speciale maaltijden voor bijvoorbeeld verjaardagen of andere feesten weet men ons wel te vinden. We maken ook maaltijden voor bedrijfsgroepen. Vanaf eind april beginnen de eerste hotelgasten te komen en dat gaat eigenlijk door tot half oktober. Rond eind juli is de topdrukte en die loopt door tot eind augus-

tus. We hebben een goede bezetting en veel gasten komen terug. De klanten waarderen de gemoedelijke sfeer en de rust die hier te vinden is, ze voelen zich al gauw op hun gemak en vinden vaak aansluiting bij de andere gasten, wat leidt tot gezellige avonden. Ook kinderen hebben veel te doen: het zwembad en het park rondom nodigen uit tot veel plezier. Overdag gaan de gasten op pad en maken leuke ritten of wandelingen of fietstochten uit door ons samengestelde boekjes. Verder is er veel te doen in de omgeving. Natuurlijk zijn de rommelmarkten, brocantes en dagmarkten erg in trek voor de leuke souvenirs. Na eind oktober sluiten we de deuren en kunnen we genieten van onze welverdiende rust. Dit jaar hoop ik weer tijd te vinden voor mijn hobby: aquarelleren. In het voorjaar van 2014 kan ik zo hopelijk de muren van La Truffière weer aankleden met nieuwe werken, die ik te koop aanbied voor de gasten. We denken trouwens ook al aan onze toekomst en hebben een prachtig stuk grond gekocht, niet ver van het hotel vandaan, waar we ooit onze oude dag hopen te kunnen slijten. Teruggaan naar Nederland, dat hoeft voor ons niet meer. Onze toekomst zal in Frankrijk plaatsvinden, want we zijn echt verliefd op dit land.”

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 33

partners | werken Niet terugwillen naar Nederland is één, maar niets missen zou twee zijn. Jullie verlangen toch wel eens terug naar Nederland? “Ik mis de HEMA, drop, stroopwafels en pindakaas in elk geval niet. Wat ik wel mis, is in de winter ’s avonds even naar een bruin café voor een drankje. Waar wij wonen, in Gignac, is dat onmogelijk. Trouwens, deze omgeving kent sowieso geen bruine cafés of gezellige kroegjes. ’s Avonds nog even een drankje ergens drinken is hier onbekend. Alles is na 20 uur gesloten, alleen uit eten in een restaurant is dan mogelijk. In de zomer is dat gemis minder, omdat het leven zich dan meer buiten afspeelt en er talloze gezellige terrasjes en markten zijn. In de winter is hier veel gesloten en dan ben je veel op jezelf aangewezen. Verder mis ik ook het ongedwongen contact met vrienden. In Nederland kun je ‘s avonds makkelijk even bellen om bij elkaar langs te komen op de koffie of een borrel. De afstanden zijn vaak kleiner en Nederlanders zijn dat ook gewend. Hier word je op het aperitief gevraagd of voor het diner. Dat is dan een echte afspraak. Dat onverwachtse, wanneer je ineens tijd en zin hebt om bij elkaar langs te gaan, is hier niet. Alleen bij onze Nederlandse vrienden die hier ook wonen is dat mogelijk. De Fransen zijn dat echt niet gewend. Ook mis ik het even tussendoor langsgaan bij mijn ouders, voor een kop koffie of om samen te winkelen met mijn moeder als de nieuwe mode in de winkels ligt. Het contact is sinds ik hier woon overigens zeker niet verminderd! We bellen elkaar wekelijks, hebben dan meer tijd om te luisteren naar elkaar. Mijn ouders komen eens per jaar hierheen, wij gaan zo’n drie keer per jaar naar Nederland. Dan doe je veel met elkaar. Maar toch, die onverwachte momenten mis ik wel, vooral als ik hoor dat ze zich niet lekker voelen, als er iets belangrijks gebeurt of als ik hoor dat ze lekker asperges of haring hebben gekocht voor mijn broer en zijn gezin. Dan zou ik graag even in Nederland willen zijn. Het laatste wat ik mis is het rondstruinen in boekhandels. Ik lees heel graag, lees eigenlijk altijd wanneer het maar mogelijk is. Ik ben graag op de hoogte van nieuwe literatuur. Een van de eerste dingen die ik doe als ik in Nederland ben is eindeloos rondlopen in een boekhandel, heerlijk! Dat zou ik graag meer willen doen.” t h e o “Echt iets missen van Nederland doe ik niet. In de stille periode in Frankrijk heb debbie

VERTREK NL NOVEMBER 2013

je wel behoefte aan onverwachte bezoekjes aan vrienden, kennissen en zo. Onverwachts ergens binnenlopen voor een borrel mis je dan wel, maar dat compenseren we door in de winterperiode in Nederland ‘op vakantie’ te gaan.”

In het gebied waar jullie La Truffière hebben, wat is daar te doen specifiek voor vrouwen? v e r o n i “Voor vrouwen is er in Frankrijk in het algemeen net als in Nederland natuurlijk van alles te doen. Het ligt er wel aan waar je woont, zit je in de buurt van een redelijk grote stad dan heb je meer mogelijkheden uiteraard. Naar de sauna gaan is niet leuk, want een badpak is verplicht. Naar de bioscoop gaan is iets minder makkelijk, want vaak draaien ze de films niet in de originele versie, maar in het Frans. Wij hebben er nooit aan kunnen wennen en gaan dan ook echt alleen maar naar de film als we weten dat ze de originele versie draaien met de echte stemmen. Omdat het hier in de Lot zo toeristisch is zomers, kun je je vermaken met veel festivals, openluchtspektakels, vuurwerk op de 14de juli en vaak muziekavonden in de meeste plaatsen in de wijde omtrek, erg

gezellig. Het is een heerlijk gebied waar de terrasjes in overvloed lonken voor een luie lunch met een stel vrienden. Het verveelt nooit... Er is ook veel op kunstgebied te bezichtigen; overal vind je kunstzinnige mensen en winkeltjes met mooie handgemaakte voorwerpen, kleding, stoffen en spullen gemaakt van hout of glas of metaal voor in huis. Paardrijden is ook een optie, het is hier schitterend voor paardenliefhebbers.”

En voor mannen? “Omdat Debbie en ik veel samen optrekken en veel gemeenschappelijke bezigheden hebben, heb ik me nooit zo verdiept in specifieke mannenactiviteiten. Op allerlei gebieden is hier veel te beleven. Ook op sportief gebied, denk aan wandelen, mountainbiken, speleologie en parachutespringen. Zelf ben ik een Citroën-fan en in het bezit van een echte lelijke eend. Daardoor heb ik ook contacten met andere liefhebbers hiervan. Sleutelen en praten over sleutelen zou je een mannenactiviteit kunnen noemen…” r o b “Iedereen vindt hier wel iets dat bij hem past, zoals vissen op de rivieren of jeude-boulen bij een vereniging. Er wordt in de steden van alles gedaan, rugby is daarbij theo

“Onze toekomst zal in Frankrijk zijn, want we zijn echt verliefd op dit land”

Veroni & Rob

werken | partners trouwens meer in trek dan voetbal. En voor de liefhebber: op het platteland wordt in het najaar gejaagd op klein wild.”

Debbie & Theo

Eigenlijk hebben jullie het al aangestipt, maar in het algemeen: wat zijn de grote voordelen van leven, wonen en werken in Frankrijk? “Een klein voorbeeldje. Vanmiddag zijn we gaan lunchen in een leuk restaurant in Terrasson. We kennen de eigenaars goed, het zijn lieve, enthousiaste mensen waar we ons thuis voelen. We komen daar vaak, je eet er heerlijk. Ik heb nog steeds, al wonen we 13 jaar hier, meteen een vakantiegevoel als we daar zitten… Ik geniet van het uitzicht, de rust, het wijntje bij het eten en de sfeer. Dat gevoel is nooit weggegaan. Zelfs als ik naar Souillac rijd om boodschappen te gaan doen bij LeClerc, dan geniet ik van de ruimte, het uitzicht en het mooie landschap. Ik krijg dan altijd een beetje dat vakantiegevoel. Daar blijf ik van genieten.” t h e o “Wij werken hard in het hotel, maken in het hoogseizoen lange dagen van vaak meer dan twaalf uur. We zijn één dag in de week vrij en dan gaan we er ook echt op uit. Picknicken aan de oever van de Dordogne, lunchen op een terras of een stadje bekijken. We kunnen ook zomaar een tocht gaan maken in onze lelijke eend met open dakje, heerlijk. Dat is voor ons het grote voordeel van hier wonen, we genieten ook echt van onze vrije tijd, ondernemen dan ook iets. Dat deden we gek genoeg in Nederland minder, daar bleven we meer in de sleur van alledag.” v e r o n i “We hebben een ruim land uitgekozen, met veel natuurschoon en veel cultureel erfgoed en niet al te ver van Nederland. Nog steeds verbazen we ons over de schoonheid , rijkdom en rust van dit land. Het is een groot cadeau om hier te kunnen zijn, het maakt het werk een stuk aangenamer. Het landelijke klimaat met de lange zomers maakt de winters kort en mild en daardoor veel makkelijker te dragen. Je hebt geen winterdip meer…” debbie

Tot slot, wat zijn potentiële valkuilen voor iemand die wil emigreren naar Frankrijk? “Moeilijk te zeggen. Het is belangrijk om de gewoontes en de cultuur te accepteren. Wij Nederlanders zijn bijvoorbeeld over het algemeen vrij direct. Fransen hebben het daar niet zo op, ze zijn wat gereserveer-

debbie

“Nog steeds verbazen we ons over de schoonheid, rijkdom en rust van dit land” der, meer op hun privacy gesteld. Als ik nu Nederlanders in ons restaurant krijg, valt me steeds meer op hoe vrij we eigenlijk zijn. Zo maar ergens gaan zitten en niet wachten tot de ober je een plaats aanwijst, is daarvan een klein voorbeeld. Hier wordt ook nog veel waarde gehecht aan vriendelijk groeten, dus niet meteen tot het onderwerp komen, maar eerst wat algemeenheden uitwisselen. En ‘vous’ blijven zeggen totdat iemand aangeeft dat je kunt tutoyeren. Voor ons Nederlanders zijn dat vaak futiliteiten, maar de gemiddelde Fransman is daar nog steeds gevoelig voor. Accepteer ook dat hier iets gewoon langer kan duren dan in Nederland. Een loodgieter kan beloven dat hij maandag komt, maar komt dan uiteindelijk aan het einde van de week. Dat hoort erbij. Verder hebben ze hier net zo veel regels en papieren als in Nederland. Zo kan ik veel voorbeelden noemen, die al in veel boeken en artikelen staan vermeld. Ik kan alleen maar adviseren om open te staan voor de veranderingen, goed om je heen te kijken en graag te willen leren van de Fransen. Zo word je het snelst geaccepteerd en opgenomen. Ook moet je al iets van de taal van het land kunnen spreken. Vooral met makelaars, verzekeringsagenten, maar

ook met artsen is het zeer moeilijk overleggen als je praktisch niets spreekt of verstaat. Het viel mij in het begin echt tegen dat ik me zo moeilijk verstaanbaar kon maken.” t h e o “Denk ook aan de vraag of je voordat je gaat emigreren alles gaat regelen rondom je AOW en pensioen. Of doe je dat later. Wij hebben er niet voor gekozen om door te betalen aan AOW en pensioen, maar daardoor hebben we een flink pensioengat. Je moet dan wel later in staat zijn om dat op een andere manier op te vangen.” r o b “Frankrijk hanteert het puntensysteem in het verkeer. Je mag fouten maken in het verkeer maar wees voorzichtig. Je mag tot 12 punten in de fout gaan, al moet je het dan wel erg bont maken.” v e r o n i “Let ook op met paspoorten en rijbewijzen. Paspoorten zijn alleen nog maar te verkrijgen in Parijs. Voorheen kon dat ook in Bordeaux, maar daar is het Nederlandse consulaat opgeheven. Als je je rijbewijs laat verlengen, let dan op dat ze bij B ook E aanvinken. Ons overkwam het dat we alleen B kregen en dan moet je alsnog voor een medische keuring komen om je aanhangsel te krijgen voor het mogen rijden met een aanhangwagen. Een hoop gedoe!” n

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 35

tekst

peter wiezoreck

a twee redelijk zware aardbevingen in de omgeving van Wellington (op 21 juli en 16 augustus), beide rond de 6.5 op de schaal van Richter, zit de angst er bij sommige mensen goed in. Ook de verzekeringsmaatschappijen zijn op hun hoede, want na de zware aardbeving in Christchurch van 2011 is een aantal van hen op de fles gegaan omdat ze niet voldoende in kas hadden. Sindsdien moeten de verzekeraars voldoende in kas hebben om een eventuele volgende ramp te kunnen opvangen. Het gevolg is dat er al enige tijd een embargo geldt voor nieuwe klanten. Veel maatschappijen onderhandelen niet rechtstreeks met cliënten; je moet zaken doen via een broker, een tussenpersoon. Die behartigt jouw belangen als er zaken gedaan moeten worden. Om een lang verhaal kort te maken, mijn broker heeft ondertussen een verzekeraar gevonden die onze fotospullen en inboedel wil verzekeren. Omdat ik een contracter (ZZP’er) ben, kunnen mijn fotografiebenodigdheden niet onder de inboedel vallen en daardoor moet ik méér betalen voor mijn verzekering.

Het stadscentrum en de haven van Wellington.

In Nederland zijn we misschien oververzekerd, maar in Nieuw-Zeeland zijn er een groot aantal mensen die geen of weinig verzekeringen afsluiten. Het is hier bijvoorbeeld niet verplicht om een autoverzekering af te sluiten. Dat betekent in de praktijk dat je kan fluiten naar je geld als jouw auto of inhoud ervan is beschadigd. Als je gewond raakt, dan is er voor wat betreft je fysieke toestand niets aan de hand, omdat je automatisch bent verzekerd via een verplichte registratie van je auto en je dus op deze wijze meebetaalt. Dat betekent dat toeristen op die manier zijn verzekerd voor letsel, maar dus niet voor materiële zaken. Een gezondheidsverzekering afsluiten is niet nodig tenzij je op de eerste rang wil zitten of liggen bij een ziekenhuisopname. Een ander voordeel is dat je niet op een wachtlijst komt bij een operatie waar je normaal misschien wel maanden op moet wachten. De gezondheidszorg loopt hier via de belastingen en die zijn hier nog steeds betaalbaar. Een WA (Wettelijke Aansprakelijkheid) is ook zeldzaam hier in Nieuw-Zeeland. Geen enkele verzekering is verplicht, maar de meeste Kiwi’s zijn toch verzekerd

voor hun auto en huis. Nieuw-Zeeland kent ook geen bankgarantie, dus als de bank failliet gaat, kun je fluiten naar je centen. Je geld spreiden is raadzaam. Ondertussen is de lente volop aan de gang, na de warmste winter ooit sinds de metingen zijn gestart in de negentiende eeuw. In de Botanische tuinen van Wellington zijn de tulpen al volop aan het bloeien. Het park is in de buurt van het stadscentrum van Wellington. Het is een groot park dat uit heuvels, valleien en oude bomen bestaat die van oorsprong in Nieuw-Zeeland en elders voorkomen. Het is een van de oudste parken van het land. Er is een aantal historische gebouwen die voor Nieuw-Zeelandse begrippen erg oud zijn, waaronder die van de meteorologische dienst, die er al 140 jaar metingen verricht. Een goede plek om mensen te leren kennen van allerlei culturen, zijn de parken. De Kiwi’s zijn dol op parken en tijdens de lunch gaan ze er massaal op uit, om te genieten van de zon. Regelmatig ontmoet ik aardige mensen die je zomaar allerlei tips geven voor wat betreft het leven in de stad of in Nieuw-Zeeland. Het is handig dat je die mensen al hebt ontmoet vóór je de definitieve stap neemt, zodat je jezelf beter kunt voorbereiden op emigratie. Toen de gedachte om te emigreren voor het eerst bij mij opkwam, ben ik naar een emigratiebeurs gegaan voor informatie. Sommige ‘adviseurs’ zijn eerlijk en oprecht, maar er is ook een aantal dat klanten werft om voor zichzelf zo veel mogelijk geld te genereren. De volgende keer vertel ik het een en ander over de diverse visa en hoe je hier zo voordelig mogelijk aan kunt komen, zonder met grote bureaus te maken te krijgen. Vanuit het lenteachtige Nieuw-Zeeland een groet en tot het volgende nummer. n

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 37

reportage

Spaans leren? Naar Spanje! tekst oetse eilander

VERTREK NL NOVEMBER 2013

reportage

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 39

reportage Spaans leren is populair. Gewoon thuis met een cursusboek en cd’s aan de keukentafel of bijvoorbeeld door een wekelijkse gang naar de Volksuniversiteit, de mogelijkheden zijn talrijk. Maar wees eerlijk: hoe ver kom je met een dergelijk programma en hoe lang duurt het voordat je in de gaten hebt waar die ratelende Spanjaarden het nu werkelijk over hebben?

VERTREK NL NOVEMBER 2013

ie echt sprongen wil maken, zoekt de Spanjaarden zelf op. Het enige wat je nodig hebt is een gezond stel hersenen, wat geld en vooral tijd. Niet alleen jongeren leren zo de taal van binnenuit, steeds meer 50-plussers weten de weg naar de Spaanse taalinstituten te vinden. De één gewoon tussen studenten van alle leeftijden, de ander met een lesprogramma speciaal afgestemd op ouderen. Met bijna een halve eeuw op de teller stortte ik mij in de wereld van de Spaanse taalcursussen. 500 miljoen mensen op deze aardbol spreken Spaans. Ik hoor daar niet bij. En dat steekt, want stiekem heb ik altijd de wens gehad die rollende r-en en dat indrukwekkende tempo van klanken te doorgronden. Daarnaast uiteraard het Spaanse leven, het weer, de mensen, de keuken, cultuur en architectuur. Bijna dertig jaar geleden was Willemien de liefste lerares Spaans ooit. Té aardig voor die fase van mijn leven, waarin veel belangrijk was behalve studeren. Met de donderdag als vaste stapavond schoot het eerste uur Spaans op vrijdagochtend er steevast bij in. Willemien zou vast wel weer een oogje dichtknijpen. En dat deed ze, net als ikzelf trouwens.

Bikkelen en zweten En zo kon het gebeuren dat na drie jaar School voor de Journalistiek mijn kennis van het Spaans om te janken was, zo slecht. Irritatie en een beetje schaamte voor die persoon van toen brengen mij nu tot een gezonde wraakexercitie. Ik besluit het grondig aan te pakken. Vergelijkingsmateriaal moet er komen. Verschillende steden, verschillende seizoenen. De keuze valt op Malaga en Madrid: het Spanje van de tapas, flamenco en stierenvechten versus het politieke en economische hart, de hoofdstad met haar grandeur en culturele en mondiale uitstraling. Twee weken Malaga, twee weken Madrid, netjes verdeeld, zes uur per dag bikkelen en zweten. Ik besluit Malaga in de winter te doen. Met een beetje geluk vind ik mezelf met cursusboek en een koel glas Valdepeñas terug op een zonovergoten terras waar het met 21 graden aangenaam vertoeven en studeren is. Dat blijkt een misvatting. Vanuit mijn overigens prachtige appartement lijkt het uitzicht

op zee meer op een tafereel van Noordwijk op een donkere, woeste middag in november. Regen en wind striemen tegen de ruiten, het mobiele elektrische kacheltje is kansloos, ik zit te bibberen op de bank.

Bij Spanjaarden thuis Een andere belangrijke keuze die gemaakt moet worden, zeker als je besluit langere tijd te gaan, is het type huisvesting. Grofweg zijn er drie mogelijkheden: je eigen studio of appartement, alleen of eventueel met een ander persoon, lekker ouderwets met z’n negenen één keuken, twee douches en toiletten delen of wonen in een Spaans gastgezin. Opvallend genoeg kom ik in beide steden nauwelijks cursisten tegen die enthousiast zijn over mogelijkheid nummer drie, het wonen bij ‘heuse Spanjaarden’ thuis. Nu zegt dat uiteraard niets: mijn ervaringen zijn divers, maar allesbehalve wetenschappelijk onderbouwd. In theorie lijkt het natuurlijk ideaal: de in de lessen opgedane kennis meteen in de praktijk brengen bij je Spaanse gastgezin. Maar de meeste Spanjaarden zijn ook gewoon druk. Bovendien speelt hun sociale leven zich grotendeels buitenshuis af. En zeker als beginner spreek je een soort Spaans waar je in het dagelijks leven nog niet zo veel mee kunt. Het kan dan zelfs demotiverend werken om iemand te horen ratelen in een taal waarvan ze zeggen dat jij die ook probeert te leren.

“Na ieder rondje lijkt het alsof onze Spaanse kennis toeneemt” Lasse is een sympathieke zestiger uit Zweden die huis en haard drie maanden heeft verlaten om in Malaga zijn al aardig ontwikkelde Spaans te perfectioneren. Hij heeft gekozen voor een kamer bij een Spaanse familie. Af en toe beklaagt hij zich over het weinige contact met zijn huisgenoten. Maar ja, voor veel Spanjaarden hakt de crisis er diep in. Het verhuren van een kamertje is dan vooral bedoeld om het maandelijkse inkomen een beetje op te vijzelen. Tot overmaat van ramp heeft Lasse half pension

foto: oetse eilander

reportage

geboekt. ’s Ochtends zit hij braaf te wachten op een ontbijtje dat nooit komt; de meeste Spanjaarden ontbijten immers niet. In Madrid kom ik een Nederlandse tegen die bij een lieve Spaanse oma heeft gelogeerd. Die ging zich na een tijdje zo aan haar Nederlandse huisgenote hechten dat ze ’s nachts wakker lag als de vrouw om twee uur nog niet thuis was. Dat werkte uiteindelijk zo beklemmend dat de vrouw besloot toch maar met andere studenten te gaan samenwonen. En ook al deelt ze nu met acht personen een etage, ze kan doen waar ze zin in heeft zonder dat iemand op haar vingers kijkt. Overigens bieden de meeste taalinstituten de mogelijkheid van familie te switchen als het, om wat voor reden dan ook, niet bevalt.

Hechte groep Maar goed, we zijn natuurlijk vooral in Spanje om de taal te leren. Zowel in Malaga als Madrid zijn de docenten van een hoog niveau. In Malaga wisselen ze per dag van groep, in Madrid krijg ik twee verschillende docenten op een ochtend. Zo houden ze ons en elkaar scherp. Omdat ik buiten het seizoen in Malaga ben, zijn er niet zo veel

“Het kan demotiverend werken om iemand te horen ratelen in een taal die jij ook probeert te leren” studenten: in mijn groep zijn we maar met z’n tweeën. Puur voor de taal kan zoiets goed uitpakken, maar de klas van acht, gelegen op het sfeervolle Plaza de Santa Ana in hartje Madrid, biedt mij meer voldoening. Met Kim uit Zuid-Korea, de Australische Joanne, Svetlana uit Moskou en Gaby uit Zwitserland vormen we ondanks alle verschillen na een week een hechte groep. Twintigers, vijftigers en zestigers, ze zitten op Babylon Idiomas ongedwongen door elkaar, en dat bevalt prima. Op woensdagavond is het Happy Miercoles in Madrid. Met studenten en docenten zwerven we door de barrios (wijken) van de prachtige hoofdstad. Er wordt vino blanco, vino tinto, tinto verrano (rode wijn gemengd met sprite) en sangria gedronken. Na ieder rondje lijkt het alsof onze Spaanse kennis toeneemt: woorden en werkwoorden die overdag nog geblokkeerd in een onbestemd deel van de hersenpan verblijven, vinden

plots hun weg naar buiten. En het moet gezegd: de gemiddelde Spanjaard is oprecht enthousiast als je zijn taal probeert te spreken. Voldaan en zelfverzekerd keren we iets te laat huiswaarts. Hablamos Español muy bien!

Verwachtingspatroon La resaca (de kater) de volgende dag is onverbiddelijk. Spaans leer je niet in een paar weken. In de klas vraag ik me af wat ik nu weet na een paar weken Spaanse les. Goed, ik kijk niet meer verbaasd als ik op de menukaart een ‘menu infantil’ zie staan, van een ‘hombre debíl’ weet ik dat we hem niet meteen naar een gesticht hoeven te sturen en ‘alimentacion’ hoef je hier niet te betalen, maar kun je gewoon eten. Hoe gemotiveerd je ook bent, een taal heeft tijd nodig zich te nestelen in het brein. Twintig uur Spaans per week is voor mij eigenlijk voldoende. In Ma-

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 41

reportage een Russisch vertaalprogramma op de tablet duidelijkheid te verschaffen. Australische Joanne heeft weer andere problemen: het accepteren van een nieuwe taal zoals die is, met al haar eigenaardigheden. Op haar 55ste woont ze inmiddels twee jaar in Madrid, maar ze slaagt er ondanks een Spaanse partner niet in haar eigen taal los te laten en zich over te geven. Ze blijft Engelse en Spaanse woorden door elkaar gebruiken. Daarnaast maakt ze de fout om bij ieder nieuw onderdeel naar het waarom te vragen. ‘Rubio’ bijvoorbeeld betekent in het Spaans ‘blond’, maar Joanne is het er niet mee eens. Waarom is rubio blond? Rubio zou rood moeten betekenen, vindt ze. We beloven het aan de Spanjaarden door te zullen geven.

Bienvenido chaos

Stad om lief te hebben

Maar al na enkele dagen is het adios duidelijkheid, bienvenido chaos. De verbos irregulados (onregelmatige werkwoorden) doen hun intrede. Het zijn er veel, heel veel. Poner wordt pongo, oler wordt huelo, caber transformeert naar quepo, conducir kiest voor condusco (voor de meeschrijvers, achtereenvolgens: ik zet, ruik (aan), pas (erin), bestuur). De Russische Svetlana ziet het soms niet meer zitten en laat haar tranen vrijelijk lopen. Omdat we een hechte klas zijn, steunen we haar en proberen we met

Het bruisende hart van Madrid of de rustige buitenwijk van Malaga, het zijn belangrijke keuzes die het succes van een studie Spaans mede bepalen. Madrid is druk, zeker, maar wie de moeite neemt leert al snel de rustige delen, de prachtige pleinen en vriendelijke mensen kennen en waarderen. De arrogantie die je in veel hoofdsteden tegenkomt ontbreekt, contact met de Madrilenos is snel gelegd. Maar ook Malaga is een stad om lief te hebben. Mooi genoeg om uren in rond te

foto: oetse eilander

drid vul ik het aan met af en toe een cultuurles. In een ongedwongen sfeer luisteren naar verhalen over Mexico, Flamengo, de Maya’s, ook nu weer valt op dat het klaslokaal uit mensen van alle leeftijden bestaat. Afhankelijk van de tijd die je in Spanje kunt doorbrengen bepaal je je eigen verwachtingspatroon. Een taal leren is als het leven zelf. In het begin is alles nog overzichtelijk en duidelijk. Goed of slecht, mooi of lelijk, een tussenweg is er niet. De duidelijkheid van werkwoorden als praten en werken, hablar en trabajar, het vervoegen in die mooie en logische balans, de woorden dansen over het papier: Hablo-hablas-hablahablamos-hablais-hablan. Trabajo-trabajastrabaja-trabajamos-trabajais-trabajan.

“Al na enkele dagen is het adios duidelijkheid, bienvenido chaos” |

VERTREK NL NOVEMBER 2013

Spaans leren in Spanje kan al vanaf een week. Er zijn talloze mogelijkheden. Oetse Eilander volgde zijn lessen in Malaga bij het Instituto Andalusí de Español en in Madrid bij Babylon Idiomas. Beide reizen werden in Nederland geboekt bij StudyTravel.nl, telefoon: 024-3888666. Twee weken Malaga, inclusief vlucht, transfer van en naar het vliegveld, appartement voor twee personen en een intensieve cursus van dertig uur per week, kosten ongeveer E 950,–. Minder uren zijn ook mogelijk. Twee weken Madrid op een gedeelde etage met meerdere personen, eveneens dertig uur per week, inclusief uur cultuurles en privéles, kosten circa E 1.250,–. Voor 50-plussers die met generatiegenoten willen leren en leven zijn er diverse mogelijkheden. Naast de lessen is er een aangepast excursieprogramma. Informatie vindt u eveneens bij StudyTravel.nl of bijvoorbeeld op Cervantes.to en Caminobarcelona.nl/cursussen/club50-spaans.

dwalen door de smalle, kronkelige straatjes, klein en onopvallend genoeg om hordes toeristen bij Torremolinos de andere kant op te sturen richting succesnummers als Sevilla en Granada. In de talloze bars, restaurants en op de terrassen is de voertaal vooral Spaans. En dat helpt als je je eerste schreden in je nieuwe taal aan het zetten bent. En wie de Spaanse, of beter gezegd Andalusische keuken een warm hart toedraagt, kan hier zijn culinaire hart ophalen. Hier worden de heerlijkste authentieke tapas bereid in de talloze taberna’s. En de prijzen liggen er aangenaam laag, zeker in vergelijking met Madrid. Als je eenmaal van het Spaanse leven, de taal en de cultuur hebt gesnoept, is er vaak geen houden meer aan. Ook al moet ik mij na vier weken zweten en blokken in het Spaans nog steeds een beginner noemen, de basis is gelegd en ligt er stevig bij. Nu nog wat extra geld en tijd bij elkaar sprokkelen en de volgende taalreis naar Spanje kan worden geboekt. Het idee dat oud-docente Willemien me van waaruit dan ook af en toe stiekem begluurt, zorgt niet meer voor schaamte, maar voelt inmiddels prima. En daar was het toch eigenlijk allemaal om begonnen. n

de immigrant | leven

“

Het is heel makkelijk om onbewust een Vietnamees te beledigen

”

VERTREK NL NOVEMBER 2013

leven | de immigrant In deze veertiende aflevering van De Immigrant vertelt Hoamy Ly over hoe haar ouders tijdens de Vietnamoorlog naar Nederland trokken, hoe zij inmiddels in Utrecht een restaurant runt en hoe groot de verschillen tussen Nederland en Vietnam zijn.

Van Vietnam naar Nederland

tekst paul poley | fotografie peter beemsterboer

Waarom ben je ooit naar Nederland gekomen? Ly: “In het begin van de jaren ’80 van de vorige eeuw was er oorlog in Vietnam. Mijn ouders zijn toen per boot gevlucht naar Nederland. Ze zijn opgepikt door een Nederlands schip van Nedlloyd. Eerst verbleven ze zes maanden in Hongkong en vervolgens werden ze vervoerd naar Nederland. Zelf ben ik in Nederland geboren, 29 jaar geleden. Ik ben getrouwd en heb nu inmiddels drie kinderen van vijf jaar, tweeënhalf jaar en twee maanden. In 2008 heb ik een Vietnamees restaurant van mijn broer overgenomen: restaurant Saigon in Utrecht. Ik run het nu samen met mijn man. Wij serveren voornamelijk Zuid-Vietnamees eten. In het zuiden van Vietnam wordt veel met bladgroenten en kruiden gegeten. Een van de specialiteiten in ons restaurant zijn de rijstpapiergerechten, met gegrild vlees, vis of vegetarisch. Bij dit gerecht is het de bedoeling dat je zelf rolletjes maakt met het rijstpapier en dat je die vervolgens vult met sla, munt, koriander, komkommer, rijstvermicelli en/of gegrild vlees of vis. Daarna rol je het geheel op en dip je het rolletje in een Vietnamese vissaus. Verder serveren we PHO. Dat is een echte signature dish van Vietnam. PHO is een noedelsoep met rundvlees.”

Als je Nederland en Vietnam met elkaar vergelijkt, wat valt je dan op? “Om te beginnen is Vietnam een vrij religieus land, religieuzer dan Nederland. In

het noorden van Vietnam zijn veel mensen katholiek, in het zuiden wonen veel boeddhisten. Ze hechten alle heel veel waarde aan hun geloof en aan tradities. Verder valt de gastvrijheid in Vietnam me op, ik vind dat Vietnamezen veel gastvrijer zijn dan Nederlanders. Daar staat tegenover dat Nederland veel verder ontwikkeld is. Vietnam begint zich nu pas meer te ontwikkelen als land, je vindt er bijvoorbeeld nog veel armoede.”

Waar moet iemand die naar Vietnam emigreert of reist op letten? “Het is heel belangrijk om de gewoontes en de cultuur van Vietnam te begrijpen. Het is namelijk heel makkelijk om onbewust een Vietnamees te beledigen. Het land staat bol van tradities en respect, met name in de richting van oudere mensen. Iemand die naar Vietnam gaat, moet zich ervan bewust zijn dat je als buitenlander heel snel met van alles en nog wat wordt opgelicht. Kijk dus uit voor oplichting, en ding altijd af als je iets koopt! Verder raad ik echt aan om als je als toerist naar Vietnam gaat, het land te verkennen en om te proberen om tussen de locals te verblijven. Zo ervaar je echt hoe Vietnamezen leven en zijn. Zelf ben ik overigens maar twee keer naar Vietnam geweest, en tijdens die reizen heb ik alleen maar familie bezocht. Ik heb nog heel veel familie in Zuid-Vietnam wonen, vooral in Saigon. Grote toeristische trekpleisters van Vietnam zijn Halong Bay, een baai in het noorden van Vietnam die wordt gekenmerkt door bijzon-

dere, rotsachtige bergen die uit het water steken. Dan is er nog Phu Quoc, een klein en paradijselijk Bounty-eilandje. En ook erg bezienswaardig is Sapa, een bergdorp in het noorden van Vietnam, waar een stam woont met geheel eigen tradities en gebruiken.” n

Biografie HOAMY LY Wat is je laatste opleiding? CE (Commerciële Economie) Wat is je huidige baan? Onderneemster - eigenaresse van Restaurant Saigon in Utrecht Wat is je voorlaatste baan? Manager bij Restaurant Saigon Wat is je tip aan ieder die overweegt te emigreren naar Vietnam? Vietnam is niet echt een ideaal land om naar te emigreren. Het behoort tot de derdewereldlanden, dus er is veel armoede. Daar moet je wel tegen kunnen. Wat op het moment heel erg speelt in vooral Saigon is dat je beter niet meer na 23.00 uur over straat kan gaan vanwege mogelijke overvallen. Vroeger was dit nog niet zo erg, maar tegenwoordig zijn zelfs lokale mensen er erg bang voor geworden. Verder is Vietnam een communistisch land met veel corruptie. Wanneer je bepaalde documenten nodig hebt, kan het vrij lang duren voordat het wordt geregeld. Zorg dus dat je documentatie op tijd aanvraagt of zorg dat je de juiste mensen kent uit hogere kringen die je voorrang kunnen geven.

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 45

serie | leven

Parttime

VERTREK NL NOVEMBER 2013

leven | serie

emigreren Waarom definitief je spullen pakken als dat niet hoeft? Geen moeilijk afscheid van familie en vrienden en toch het hele jaar door zon… Dit is het laatste deel uit een serie van vier totaal verschillende parttime emigranten die het beste van twee werelden laten zien. Patrick Mulder (37) woont deels in Spanje, deels in Amsterdam, en voor de rest reist hij door heel Europa. “Mijn hele leven zit in één tas”. tekst

kirsten dorrestijn

Spanje

a p o r u E n a v t s e r e en d

n 2006 verkocht ik m’n bedrijf in websites bouwen dat toen tien medewerkers telde. Ik woonde al m’n hele leven in Zutphen en was toe aan iets anders. Ik wilde weg uit Nederland… Het werd Spanje: lekker naar de zon. Eerst heb ik een talencursus gevolgd in Valencia en daarna heb ik een jaar ‘lang leve de lol’geleefd. Ik had genoeg geld verdiend met de verkoop van mijn bedrijf.”

Gave stad “Na een jaar vond ik het niet meer leuk. Het voelde eenzaam, mijn leven was kaal. Vanuit Spanje ontdekte ik Amsterdam: wat een gave stad is dat eigenlijk! Ik besloot er een bedrijf op te richten en via Twitter ontmoette ik er al snel leuke mensen. Ik ben er een half jaar blijven plakken. Ondertussen zette ik twee bedrijven op: één in internetmarketingadvies en de website Verkeersbureaus.info. Voor die site bezoek ik bestemmingen. Zo ben ik vorig jaar in totaal 160 dagen op reis geweest, vooral in Europa. Daarnaast verdeel ik m’n tijd tussen Barcelona en Nederland. Voor de website, die inmiddels 10.000 bezoekers per dag trekt, zoek ik samenwerking met verkeersbureaus: ik kan hun bestemming op de kaart zetten als zij mij een persreis aanbieden. Ik reis samen met mijn zakenpartner Sabine. Zij is lifestyle and luxury journalist. Samen kunnen we iets unieks bieden. We bezoeken restaurants en bezienswaardigheden, we gaan op zoek naar de leukste plekken en we slapen in verschillende hotels. Sabine heeft dezelfde passie voor reizen en we vinden het allebei leuk om te kijken hoe we

dat kunnen combineren met geld verdienen. Elke keer als ik in een nieuwe stad kom, word ik blij. Mijn leven bestaat niet uit werk en privé, maar het is één grote mix.”

Lekker vakantie “Aankomend jaar ga ik naar 16 bestemmingen: Parijs, Hamburg, München, Nice, Dublin en Wenen. Veel vrienden zeggen: ‘Leuk, zo lekker vakantie vieren’, maar het is gewoon hard werken. Persreizen hebben vaak een overvol programma vanaf het moment dat je aankomt op het vliegveld. Officieel is Spanje nog steeds mijn residentie, ik ben volgens de papieren nog geëmigreerd. Ik heb er vrienden, een kantoor, een bankrekening en mijn post komt er. Uiteindelijk wil ik in Barcelona een appartement kopen en daar een bedrijf oprichten. Daarom kom ik er regelmatig. Ik wil de feeling met de stad te houden, er nieuwe mensen ontmoeten en business mogelijkheden blijven zien. Maar ik zie het nog niet zo gauw gebeuren dat ik lange tijd op een vaste plek blijf. Ik zal toch heen en weer blijven reizen naar Amsterdam en naar de andere Europese steden. Het voelt eigenlijk wel fijn dat ik geen vaste woonplek heb. Het enige nadeel is dat ik uit een koffer leef. Veel spullen heb ik dan ook niet. Alleen wat kleren, twee iPhones en een laptop. Het zou een ramp zijn als mijn tas gestolen wordt: daar zit m’n hele leven in…” n

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 47

boeken | uitgelicht

Eelco Keij schrijft politiek manifest expats en emigranten

“Er valt nog een wereld te winnen” Na zijn campagne om namens Nederlanders in het buitenland in de Tweede Kamer te komen, begon Eelco Keij te schrijven aan een politiek manifest. Hij werd zelf verrast door de bevindingen.

vanuit hun luxe optrekje in het buitenland opeens meer inspraak willen in Nederland. Een allang achterhaald beeld, zegt Keij. Begin 21ste eeuw, aan het einde van de derde Nederlandse emigratiegolf, is er sprake van een nieuw soort emigrant. “Ze zijn via internet beter geïnformeerd, gaan niet meer weg met de intentie om voorgoed weg te zijn en hebben niet meer vijftig jaar lang een romantisch beeld van Nederland. Dat beeld wordt nu telkens geactualiseerd.” Maar Den Haag heeft daar onvoldoende oog voor, zoals recent weer bleek uit het intrekken van de steun voor Nederlands taalonderwijs. “Als je niet investeert in de kinderen van je eigen burgers in het buitenland, geef je ze dus ook geen reden om terug te gaan naar Nederland als ze groter zijn.”

tekst perro de jong

“H

et manifest komt niet uit de lucht vallen, het is organisch gegroeid”, vertelt Keij vanuit zijn huis in New York. Hij speelde een grote rol bij de discussie rond dubbele nationaliteit en probeerde daarna de belangen van Nederlanders in het buitenland op de agenda te krijgen bij de Tweede Kamerverkiezingen. Keij kwam bij D66 op de kieslijst, maar dat resulteerde niet in een Kamerzetel. Wel nam hij zich voor te proberen om eindelijk eens de meerwaarde voor Nederland zelf van expats en emigranten in kaart te brengen. Daarvoor deed hij uitgebreid bronnenonderzoek, soms ondersteund door bezoek aan Nederlandse gemeenschappen in onder andere Wenen, Londen, Berlijn en Australië.

Capaciteit te weinig benut “Het is een groeiproces geweest”, zegt Keij. “Waar ik nu sta is veel verder dan een jaar geleden.” Belangrijkste nieuwe inzichten: ten eerste de samenhang tussen de aanwezigheid in landen van veel expats en emigranten en economisch gewin voor Nederland – deze is nog veel groter dan hij had kunnen vermoeden. Ten tweede het inzicht dat ze in landen dicht bij Nederland al veel verder zijn in het creëren van politieke ruimte voor hun burgers in het buitenland. “Het is dus in

VERTREK NL NOVEMBER 2013

Bruggen slaan het eigen belang van politici om ze actiever in het politieke bestel in te kapselen.” Maar dat gebeurt veel minder dan in bijvoorbeeld Frankrijk of Italië, waar expats en emigranten zelfs eigen zetels hebben. “De capaciteit van Nederlanders in het buitenland wordt lang niet optimaal benut.” Op zich voldoet Nederland volgens Keij aan alle voorwaarden om een systeem zoals in Frankrijk of Italië op te bouwen – “enorm actief in het buitenland, een open economie” – maar er bestaat bij sommige groepen ook weerstand. “De oogluiken in Nederland mogen wel wat meer open gaan.”

Van twee walletjes eten Te vaak wordt bijvoorbeeld nog gedacht over expats en emigranten als mensen die “van twee walletjes eten”; die allemaal rijk zijn en

Den Haag is niet kwaadwillend, denkt Keij, eerder onvoldoende geïnformeerd. Want juist in landen met een eigen vertegenwoordiging voor expats en emigranten wordt gehamerd op het belang van taalonderwijs. “Ik verzin natuurlijk helemaal niets nieuws in het manifest. Ik kijk alleen naar wat er al bestaat.” Het manifest moet dus vooral “bruggen slaan” met Nederland. En als dat uiteindelijk leidt tot aparte Kamerzetels voor expats en emigranten, dan des te beter. Maar Keij’s eerste doel ligt dichter bij huis: alle politieke partijen een aparte portefeuille in de fractie voor Nederlanders in het buitenland. Zodat, als er toch weer eens een kwestie speelt zoals die rond dubbele nationaliteit of Nederlands taalonderwijs, er niet eerst een internetpetitie in het leven moet worden geroepen voordat de politiek er aandacht aan besteedt. “Er valt echt nog een wereld te winnen.” n

boeken Surplace - over de ziel van Frankrijk Het Frankrijk van nu is het Frankrijk van vroeger: een prachtig stilleven. Dezelfde dorpjes, dezelfde postbode, dezelfde arbeidsconflicten. En dezelfde streekmarkten met ezelworst en Pineau des Charentes. Dat het land zo’n geliefde bestemming is, komt daardoor. Het ritme is er anders, de klank zachter; er is aandacht voor details en tijd om ergens bij stil te staan. Is zo’n surplace erg of kan het ook een voordeel zijn? Ariejan Korteweg werd als correspondent voor de Volkskrant in Parijs gegrepen door die vraag. In de banlieues, in de werkplaatsen van Peugeot, in prehistorische grotten – overal zocht hij naar de fundamenten van de Franse behoudzucht. En stuitte onderweg op andere goed bewaarde geheimen. A. Korteweg | ISBN 978 90 445 3118 3 | E 19,95 | Paperback | Uitgeverij De Geus

Zweedse buren - Dromen over een zelfvoorzienend bestaan De behoefte aan een vrijer bestaan waarbij zelfredzaamheid een belangrijke rol speelt, zorgt ervoor dat Lineke Breukel met haar gezin in 2012 vertrekt naar Zweden waar ze in het hoogland van Småland een huisje in een bosgebied betrekken. Dit emigratieverhaal wordt doorspekt met anekdotes over de belevenissen van dit Nederlandse gezin dat probeert om een zelfvoorzienend bestaan op te bouwen midden tussen de Smålandse boeren. L. Breukel | ISBN 9789461850652 | E 16,95 | Paperback | Uitgeverij Grenzenloos

Wat & Hoe Onderweg Macedonië In de Republiek Macedonië word je als toerist met open armen verwelkomd. Het is een gastvrij land, met een schitterende natuur: bergen worden afgewisseld met wijnen boomgaarden en velden vol zonnebloemen. Op elke vierkante centimeter zijn wel sporen uit het verleden te vinden. Macedoniërs houden tradities met verve in ere en zijn dol op folklore. Je kunt dan ook genieten van vele festivals vol muziek, dans en lekker eten. Deze Wat & Hoe Onderweg reisgids is speciaal geschreven voor mensen die er graag op uit trekken, voor actieve reizigers met een interesse in cultuur. Compleet met adresjes om te overnachten of te eten, insider tips voor verrassende activiteiten én duidelijke plattegronden en overzichtskaarten. M. Leistra | ISBN 9789021553405 | E 16,95 | Paperback | Kosmos Uitgevers

Meer emigratieboeken vindt u op www.vertreknl.nl/boeken. U kunt daar de boeken eenvoudig bestellen en/of recenseren.

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 49

strip

Tekst en tekeningen: DICK MATENA

Marten Toonder's Heer Bommel en Tom Poes: De pas-kaart deel 5

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 51

strip

WORDT VERVOLGD! 52

VERTREK NL NOVEMBER 2013

column

illustratie

andrea kruis

Ik blijf - in de Verenigde Staten van Europa ger a peldoorn

oen ik achter in de twintig was, besloot ik om iets aan mijn pensioen te gaan doen. Als schrijver heb ik een vrij beroep, dus dan moet je het allemaal van jezelf stelen in plaats van dat je dat van je baas laat doen. Voordeel van een baas is dat je het in de loop der jaren terug kunt stelen in de vorm van wc-papier en paperclips. Ik moet het doen met de schrijfblokken die ik bij mijn opdrachtgevers in mijn tas kan smokkelen. Ik heb hier nog zeventien blanco blokken liggen met Talpa erop, als iemand geïnteresseerd is. Mijn toenmalige accountant (die achteraf frauduleus bleek, of in ieder geval meer dan wettelijk toegestaan) had me voorgerekend dat je beter zo vroeg mogelijk kon beginnen, dan haalde je met een zo laag mogelijke inzet een zo hoog mogelijk rendement. Ook dat bleek achteraf niet waar, of tenminste – er was wel een hoger rendement, maar dat ging niet naar mij toe. Maar ja, een pensioen op basis van beleggen, dat was toen net zoiets als pillen slikken op een dansfestival nu. Je hebt ergens wel het gevoel dat het niet klopt, maar iedereen doet het, dus huppakee: slikken en feesten maar.

“Ondertussen is mijn pensioen zo geslonken dat ik er met moeite een week in Marbella van kan betalen” Het punt is dat ik op 28-jarige leeftijd, aan het begin van mijn carrière (ik was een laatbloeier, tot mijn veertigste veelbelovend en een jaar daarna een ouwe lul), opeens na moest gaan denken over mijn pensioen en hoeveel geld ik dan nodig dacht te hebben en wat ik daarmee wilde gaan doen. Omdat mijn hele familie vrij vroeg sterft (ik ben al blij als ik het eind van deze column haal), wilde ik er niet van uitgaan dat ik tot aan het einde der tijden door zou kunnen werken, maar te veel geld opzijleggen leek me in mijn geval ook geen noodzaak. Wat ik wilde was een beetje geld opzijleggen, waarvan ik tegen het eind van mijn leven in Spanje kon gaan wonen en me op m’n oude dag kon

laten verzorgen door een jonge Spaanse huis- aan huisverzorgster. Waarom Spanje, dat weet ik ook niet. Ik was er nog nooit geweest en ik heb niets met amandelvormige ogen. Ik had waarschijnlijk ergens gelezen dat de zon goed is voor reumatische botten, en als er dan toch iemand voor je moet zorgen, dan liever een jonge dan een oudere. Dat is leuker om naar te kijken en je loopt minder risico dat ze stiekem je baardtrimmer gebruikt om haar snor bij te houden. Ondertussen is mijn pensioen zo geslonken dat ik er met moeite een week in Marbella van kan betalen. Bij RTL 4 was laatst een reportage te zien over een meneer die in Spanje (!) door zijn verzorgster gevangen werd gehouden, zodat ze met haar vriend z’n uitkering kon verbrassen. Dus ik heb al mijn geld gewed op mijn levensverzekering, zodat mijn vrouw nog een beetje lol kan hebben als ik veel te vroeg dood neerval. Maar de droom van dat Spaanse huisje blijft lokken. Alleen zou ik het dan anders doen. Waarom zetten we in Spanje niet een stad neer als Los Angeles? Dat is ook aan alle kanten omsingeld door de woestijn, met overal airconditioning omdat het te heet is om de straat op te gaan. Er valt niets te beleven, behalve dat er een paar amusementsparken zijn die daar ook pas kwamen toen de filmindustrie er voet aan de grond kreeg. En toch is die stad onder de naam van één van zijn wijken één van de meest bekende steden van de Verenigde Staten van Amerika. Het is de stad waar iedereen heen wil, waar de opinie van het land wordt bepaald, waar de meest succesvolle mensen van het land wonen en werken en waar jaarlijks miljoenen mensen heen gaan om te kijken of het nog niet in de zee is verdwenen. Moet je je voorstellen wat het voor Europa zou doen als wij zo’n stad zouden hebben! Een stad die het beste en meest succesvolle van ons continent zou vertegenwoordigen. Een stad waar we trots op kunnen zijn. Geen achterhoek waar bejaarden heen gaan om te sterven, maar een levende vibrerende metropolis waar de basiswaarden van onze Unie worden uitgewerkt en vormgegeven, terwijl iedereen op een terrasje zit te genieten van de zon. Ja, maar de Spanjaarden dan? Zitten die niet in de weg? Natuurlijk niet. Die kunnen gewoon hetzelfde doen als de Spanjaarden in Los Angeles. Hun mond houden en al het vieze werk doen. Die rol hebben ze binnen Europa nu toch al. n

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 53

interview

Het meer van Ohrid, vanaf een terras in het dorpje Radozhda.

VERTREK NL NOVEMBER 2013

interview

Peter John Bosse pakt alles aan in Macedonië

Troubadour met indrukwekkende loopbaan Gastvrij, vredelievend en humoristisch. Dat zijn volgens Peter John Bosse de typische kenmerken van de Macedoniër. Het is een van de belangrijkste redenen dat hij er zich zo thuis voelt. Bosse is voorlopig dan ook niet van plan om Skopje te verlaten, ondanks de economische problemen waarmee het land kampt. “Voor iemand die er open voor staat, liggen hier geweldige kansen. Zeker sinds het aspirant lidmaatschap van de Europese Unie.” tekst bert hartman | foto bert hartman, ron stoop

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 55

interview

eter John Bosse reisde als gitarist bijna veertig jaar geleden met een gemêleerd muziekgezelschap naar de Balkan en ging nooit meer naar ‘huis’. Na allerlei omzwervingen via Ljubilana, Belgrado en Zagreb kwam hij uiteindelijk in Skopje terecht. Daar runde hij meerdere cafés en een geluidsstudio, was hij tolk en journalist tijdens de oorlog in Joegoslavië (1991) en Kosovo (1999) en werkte hij in het toerisme en de bloemen. Een indrukwekkende lijst, die slechts een kleine greep is uit een lang curriculum vitae. “Om in Macedonië een goed bestaan op te bouwen, is het handig om kansen te zien, daar creatief op in te spelen en durf te hebben er daadwerkelijk in te stappen. Stuk voor stuk eigenschappen waar veel Nederlanders over beschikken. Macedonië is in mijn ogen dan ook een prima land om te slagen.” Een lunch, bestaande uit een verrukkelijke verse salade, het lokale vleesgerecht Vesalica en meerdere glazen bier, levert een rekening op van 250 Denar per persoon, omgerekend nog geen 4 euro.

Peter John Bosse tijdens de lunch van nog geen 4 euro.

VERTREK NL NOVEMBER 2013

Bosse kan zich er nog steeds om verkneukelen. “Met een inkomen van zo’n 800 euro leef je hier als God in Frankrijk. Een gemiddeld maandsalaris bedraagt 250 euro, er zijn veel tweeverdieners en de meesten hebben een eigen huis en groentetuin. Kijk om je heen: de terrasjes zitten vol! Macedoniërs zitten niet op hun geld. Integendeel. Ze zijn gul. Als in gezelschap de nota op tafel komt, begint het steekspel wie er mag betalen.”

Toeristische trekpleister En inderdaad, de obers lopen af en aan met volle dienbladen drank en spijzen. Bosse schiet er zo af en toe een aan om te checken of hetgeen hij beweert ook daadwerkelijk door de Macedoniërs zo wordt ervaren. Hij is zichtbaar in zijn element. Na enkele jaren ernstig ziek te zijn geweest (“ik raakte van de ene kwaal in de andere aandoening”) is hij weer aardig uit het dal gekrabbeld. Zijn

reisgids over Ohrid, de toeristische trekpleister in het zuidwesten van het land, is vlak voor het nieuwe vakantieseizoen uitgebracht en verkoopt goed. Die middag verwacht hij nog een telefoontje met het verzoek om in de historische stad enkele weken Nederlandse reisgezelschappen te begeleiden. “Die populariteit van Ohrid stamt al uit de tijd van A. den Doolaard, die met de sfeervolle beschrijvingen in zijn boeken, zoals 'De Bruiloft van de Zeven Zigeuners', tientallen jaren geleden al tienduizenden Nederlanders naar die streek verleidde,” vertelt Bosse, die initiatiefnemer was om in het historische stadje aan de oevers van het meer een speciaal plein met een standbeeld van de schrijver aan te leggen. De sfeer in dat boek komt nog steeds aardig overeen met de huidige werkelijkheid. Bosse stelde de gids samen met Rienk Kamer, radio- en tv-journalist bij de NOS die zich over hem ontfermde, na het herstel van zijn

“Met een inkomen van zo’n 800 euro leef je hier als God in Frankrijk”

interview

Uitzicht vanaf de grotkerk Sint Michael (bij Radozhda) op het meer van Ohrid.

ziekte. “Samen hebben we ongelooflijk veel meegemaakt in de oorlog. We zijn enkele keren aan de dood ontsnapt, dat schept een enorme band.” Een tweede druk van de reisgids staat op stapel, waarin ook beschrijvingen en foto's van andere delen van het land zijn opgenomen. Macedonië heeft toeristisch een enorme potentie, meent Bosse. “Als een Arabier een gat graaft vindt hij olie, hier stuiten ze direct op oudheden van duizenden jaren geleden. Voeg daar het mooie landschap bij, de rust, het heerlijke klimaat, de gastvrije bevolking en ik kan niet anders concluderen dan dat het basispotentieel gigantisch is. Alleen wie investeert en wie heeft de visie? Ik denk dat hier voor Nederlandse ondernemers een geweldige kans ligt.”

Megalomaan Na de lunch wandelt Bosse rustig van zijn ene favoriete uitgaansbuurt, bij het nationale sportstadion, naar de andere in de Turkse wijk. De gekozen route gaat via Plostat, het grote plein in het hart van de hoofdstad met het megalomane beeld van Alexander de Grote op een steigerend paard, omringd door een grote fontein. In een klein parkje op de

“Door overal historische gedenktekens te plaatsen, probeert de regering iets van trots terug te halen” weg ernaar toe zit een groepje jongeren wat te drinken en backgammon te spelen. Een van hen merkt Bosse op en roept “Hey! Peter John!” om vervolgens spontaan een regel uit het refrein van Bosses hitsingle 'Samba voor Stip' te zingen. De jongen krijgt spontaan bijval van de rest. Bosse grijnst. “Wat zei ik?” Hij kan de lichte twijfel over zijn nummer 1-hits ook best begrijpen. Zelf was hij er destijds net zo verbaasd over. “Van de ene op de andere dag kon ik hier niet meer over straat”, herinnert hij zich. Een Macedonische schrijver had in korte tijd een pakkende tekst gemaakt op een carnavalsmelodietje dat Bosse nog had liggen van een feest in Den Helder. “Als ik eerlijk ben is het niet echt mijn smaak, maar tijdens het muziekconcours werd het nummer na de eerste ronde gelijk als een van de kanshebbers aangemerkt.” Die voorspelling kwam uit en de naam van Bosse is in één klap gevestigd.

Op het plein aangekomen valt meteen de enorme hoeveelheid beelden op. Op Plostat zelf, maar ook de bruggen en de gebouwen staan er vol mee. Het maakt deel uit van Skopje 2014, waarbij de stad weer de verloren grandeur wil herstellen van voor de verwoestende aardbeving in 1963. “Macedonië worstelt met zijn identiteit. Dit land is altijd overheerst geweest. De officiële onafhankelijkheid dateert pas van 1991. Door overal historische gedenktekens te plaatsen, probeert de regering iets van trots terug te halen. Niemand kan vertellen wat dit hele project kost, maar dat dit land bijna bezwijkt onder de schuldenlast, dat is wel duidelijk. Toch komt de bevolking niet massaal in opstand. Dat is ook Macedonië: een grote mate van berusting.” Bij de jeugd bespeurt Bosse wel meer weerstand. Die noemen het ook wel het 'Disneyland van de Balkan'. En inderdaad heeft het veel weg van een pretpark. De

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 57

interview

Het meer dan duizend jaar oude klooster van Sint Johan Bigorski in het westen van Macedonië.

Sint Cyrillus en Sint Methodius, één van de talloze standbeelden in Skopje.

Het nieuwe Nationaal Archeologische Museum aan de Vardar, deel uitmakend van Skopje 2014.

Uitkijk vanuit het Nationaal Park Mavrovo in noordelijke richting van Gostivar.

VERTREK NL NOVEMBER 2013

interview burgemeester van het stadsdeel Centrum is de eerste die concrete maatregelen heeft aangekondigd. Bosse wijst op een sokkel. “Als het goed is, blijft die leeg.” Hoofdschuddend: “En laat die uitgerekend bestemd zijn voor een beeltenis van moeder Theresa.”

Gegrild vlees Achter de immense nationale bibliotheek die aan de oever van de Vardar wordt opgetrokken, duikt Bosse de Turkse buurt in, met smalle kronkelende straatjes en overal de geur van gegrild vlees. Op een binnenplein, waar vroeger de paarden werden gestald, zijn nu enkele westerse restaurants ingericht. In de wat kleinere ruimtes eronder zitten Turkse kleermakers achter hun naaimachines. “Macedonië is de ideale cocktail, waar je geen hoofdpijn van krijgt,” grapt Bosse. “Hier leeft alles door elkaar: Turken, Roma, Albaniërs, maar ook Kroaten.”

Vriendschappen zijn in Macedonië snel gemaakt, stelt Bosse. “Dat gaat best diep. Het is me zelf al overkomen dat ik binnen enkele maanden als getuige werd gevraagd op een bruiloft. Dat is hier echt een grote eer. Daarmee ben je gelijk een bloedverwant. Ook is het hier niet gebruikelijk om iemand uit te nodigen voor een verjaardag. Iedereen komt gewoon. Het is een kwestie van de deur openhouden en zelf open staan voor nieuwe mogelijkheden. Dan kun je hier heel snel settelen.”

Volwaardig lid Macedonië wil graag bij de Europese Unie aansluiten als volwaardig lid, stelt Bosse.

“Hoewel ze ook zien dat de Bulgaren na de toetreding in een crisis zijn geraakt. Nu kunnen Macedoniërs even goed vrij reizen en de meeste artikelen exporteren en importeren. Volgens de realisten is het bondgenootschap van de NAVO veel belangrijker. Dan zijn de grenzen van Macedonië officieel erkend.” Anderen zien een gevaar in vrij verkeer van arbeid. Ze zijn bang dat de hoger opgeleiden gemakkelijker over de grens trekken. “Maar dat gebeurt nu ook al, naar Italië, Duitsland en Nederland,” zegt Bosse, die in zijn omgeving merkt dat het tij keert. “De meesten komen terug. Want tegenover de hogere lonen staan ook de hogere vaste lasten. Veel Macedoniërs houden het sociale isolement

“We zijn enkele keren aan de dood ontsnapt, dat schept een enorme band” Bosse is een netwerker in de pure zin van het woord. Zijn bloemrijke verhalen zijn gelardeerd met personen die hij heeft ontmoet, uiteenlopend van een chirurg in een van de beste Amerikaanse privéklinieken tot de consul van Qatar. Het heeft er ook aan bijgedragen dat hij overal gedijt. Mensen weten Bosse te vinden, zo veel wordt wel duidelijk uit zijn talrijke anekdotes, maar dat geldt ook andersom. Dat hij vlak na de oorlog enkele jazz- en bluescafés runde, is wat dat betreft ook typerend. Muziek, de universele taal, was vaak de bindende factor. “Het merendeel van de clientèle was buitenlander. Ik kon zonder horecapapieren gewoon beginnen. Er was geen toezicht. Het land probeerde uit alle macht op te krabbelen. De autoriteiten waren blij met elke vorm van bedrijvigheid. Er was niet eens geld. Er werd betaald met bonnen voor eten en drinken. Ik sliep boven het café en heb me zo uiteindelijk wel weten te redden. Het was geen vetpot, maar zeker een enerverende tijd, die me een schat aan levenservaring en veel nieuwe contacten heeft opgeleverd.”

Peter John Bosse voor zijn voormalige jazz- en bluescafé dat hij opende vlak na de oorlog.

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 59

interview “Macedonië is de ideale cocktail, waar je geen hoofdpijn van krijgt”

Meer van Ohrid.

voor economische doeleinden niet vol, omdat ze hun familie en vrienden missen. Nederlanders zijn veel meer op zichzelf gericht en kunnen daardoor ook gemakkelijker aarden.” Qua investeringen is Macedonië gunstig, stelt Bosse, die in 2004 het initiatief nam voor de Nederlandse Kamer van Koophandel in Skopje. Er heerst een mild belastingklimaat. “Maar voor de rest hoef je niet veel van de overheid te verwachten. Er is niet echt een strategie om nieuwe markten te bedienen.” Het begrotingstekort is enorm. Bosse steekt nog eens een sigaret op en schudt zijn hoofd. “Daarom is het zo absurd om de hele stad vol te zetten met standbeelden. Het zou veel beter zijn om bedrijven te faciliteren om zich verder te kunnen ontwikkelen en bijvoorbeeld de export te stimuleren. Er zit hier een grote kledingindustrie rond Stip, er is een sterke groente- en fruitteelt, de wijnen zijn smaakvol, er zijn grondstoffen zoals gips, en het toerisme en de informatietechnologie bieden mogelijkheden. Om dat alles verder te ontwikkelen zijn investeringen nodig. En dus visie van de overheid.”

VERTREK NL NOVEMBER 2013

Een toevallige voorbijganger spreekt de ‘hitzanger’ aan.

“Van de ene op de andere dag kon ik hier niet meer over straat” Gratis internet Bosse ziet vooral mogelijkheden voor ondernemers in de informatietechnologie. “De vorige regering heeft elke student een voucher gegeven voor een laptop en gratis internet. De infrastructuur is hier prima voor elkaar, ook in de afgelegen gebieden. Daar is

een grote slag mee geslagen. De kunst is om nu de vervolgstappen te maken.” Ondernemers kunnen rekenen op personeel met een goede opleiding, verzekert Bosse. Het onderwijs is goed georganiseerd en het niveau prima. “Er zijn internationale privéscholen, maar ook de staatsscholen zijn goed. Verder beschikken alle grotere plaatsen over de hele educatieve range van basis-, tot middelbaar en voortgezet onderwijs, vaak tot universitaire opleidingen aan toe. Dat is hier echt stukken beter dan in de rest van de Balkan. Dat is ook te danken aan de compactheid van het land en de goede digitale infrastructuur.” De Macedoniër mag zich daarvoor best iets meer op de borst slaan, vindt Bosse. Dat gebeurt niet. “Ze relativeren alles, het liefst met humor. Overal worden grappen over gemaakt, soms hard, maar vooral ook met veel zelfspot. Toen op een gegeven moment duidelijk werd dat het land voorlopig niet op steun uit Brussel hoefde te rekenen, stond hier met graffiti op een muur geschreven: 'Europese Unie, maak je geen zorgen, we staan nog steeds achter je'. Grappig toch?” n

Vertrek goed voorbereid met deze nieuwe gidsen

Nieuw-Zeeland is bij uitstek een land voor natuurliefhebbers. De gids biedt, naast gedegen informatie, ook vele unieke ervaringen. Met schitterende fotografie en handige kaarten. Prijs € 24,95

De National Geographic Reisgids Australië is ideaal voor bezoekers die verder willen gaan, en bevat ook unieke belevenissen, dagtrips buiten gebaande paden en wandelingen en autotochten. Prijs € 24,95

Hoe vraag je in het Frans hoe iemand heet? Wat eten ze in Italië? En welke feestdagen zijn er in Spanje? Het rugzakje Jippie geeft kinderen van 8 tot 12 jaar álle antwoorden. Prijs € 14,95

Zweden is een uitbundige verzameling van landschappen, culturen en klimaten. Maak kennis met de verschillende gebieden, en ontdek de hoogtepunten én insider tips van dit Scandinavische land. Prijs € 16,95

Macedonië, ‘Parel van de Balkan’, verwelkomt bezoekers met open armen. De gids toont je de prachtige natuur, maar ook de tradities die Macedoniërs met verve in ere houden. Prijs € 16,95

Singapore heeft een spectaculaire transformatie ondergaan naar een futuristische wereldstad vol glamour. Ontdek de plekken die je niet mag missen tijdens een kort of lang bezoek. Prijs € 9,95

Meer informatie: www.kosmosuitgever s.nl Deze boeken zijn nu verkrijgbaar in de (o nline) boekhandel.

dilemma’s | leven

VERTREK NL NOVEMBER 2013

leven | dilemma’s Babette Labeij, bekend als zangcoach van The Voice of Holland en The Voice Kids, verhuisde vorig jaar met haar man en dochter naar Los Angeles. In de stad van Hollywood, Rodeo Drive en Beverly Hills doet ze inspiratie op, geniet ze van de tijd die ze doorbrengt met haar gezin en werkt ze aan een boek en aan een internationale carrière als zangcoach. “De Amerikaanse mentaliteit inspireert mij tot nieuwe dingen en houdt me scherp.”

Zangcoach Babette Labeij:

“In Los Angeles is the sky the limit” tekst rimke de groot | foto moon jansen

e wilden heel graag een nieuwe omgeving ‘proeven’: een andere sfeer, nieuwe input en een plek om alles even te overdenken en nieuwe ideeën op te doen voor de toekomst”, vertelt Babette Labeij over haar verhuizing naar Los Angeles. “Aangezien mijn man en ik beiden in de muziek werken, wilden we wel naar een plek waar we zouden worden geïnspireerd. In LA gebeurt heel veel op muziekgebied. Daarnaast ligt het aan de kust, en omdat we in Amsterdam woonden, leek het ons heerlijk om hier vlak aan het strand te gaan wonen in plaats van in een drukke stad.” Babette en haar gezin waren al een paar keer op vakantie geweest in Los Angeles voordat ze emigreerden. “We hadden hier al vrienden. New York trok ons ook aan, maar dat is net als Amsterdam echt een ‘binnen’stad en wij wilden naar buiten. Amerika is een land vol contradicties, maar het voelt wel echt als het land van de onbeperkte en onbegrensde mogelijkheden. Vandaar Amerika.”

Altijd goed weer Babette woont met haar gezin in een heel rustige buurt aan de kust van Los Angeles. “Op loopafstand van het strand. Lekker weids en open, met altijd een heerlijk zeebriesje. Waar ik in Nederland met pijn en moeite opsta omdat het koud en vaak zelfs nog donker is, word ik hier altijd standaard rond 7 uur wakker. Ik maak eten klaar voor mijn dochter, rijd haar naar school en dan beginnen mijn skype-afspraken met Nederland. Ik vlieg ook erg veel voor mijn werk, dus ik probeer als ik in LA ben echt rustig aan te doen. Ik ben dan heel veel thuis, maar wel lekker buiten, want het is altijd goed weer. Dat doet echt iets met je. Als ik ’s ochtends de gordijnen opendoe en de zee zie en het schijnende zonnetje, dan is mijn dag al goed.” Babette omschrijft de inwoners van LA als erg vriendelijk en open. “LA’ers zijn laid back, maar ook weer niet. Ze zijn heel erg met hun uiterlijk bezig. Alles moet in shape zijn. Sport is superbelangrijk, of het nou beachvolleybal is of fitness. Verder werken ze hard, maar ze genieten wel. Ze gaan veel buiten de deur eten en zijn ondernemend. LA’ers vind ik erg toegankelijk. Het blijft alleen meestal heel oppervlakkig. Een echt diep gesprek, waar wij Nederlanders van houden, heb je niet

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 63

dilemma’s | leven snel. En ze praten makkelijk, maar laten nooit het achterste van hun tong zien. En zelfspot is ook zeldzaam, en daar houd ik als Amsterdamse erg van, dus soms begrijpen ze mij niet hier.” Zodra er tijd is, proberen Babette en haar gezin ook buiten Los Angeles veel van Amerika te zien. “Maar dit land is zo ongelooflijk groot, er komt geen eind aan. De staat Californië alleen al is niet normaal groot. We vinden het heerlijk om hier door de natuur te rijden en te stoppen op mooie plekken of te hiken in de bossen of de bergen. Zodra je hier dertig minuten uit de stad bent, zit je al in een waanzinnig natuurgebied. Op cultuurgebied is hier veel minder te beleven dan in Europa, maar de natuur is vaak overweldigend mooi. We hebben heel veel plekken die we nog willen zien, maar de voornaamsten op onze verlanglijst zijn Antelope Canyon en plekken meer naar het noorden, zoals Redwood en Napa Valley. Maar dat is een behoorlijk eindje rijden.”

Persoonlijk boek Een van de redenen om tijdelijk te emigreren, was dat Babette tijd wilde hebben om te werken aan een boek. “Ik schrijf over mijn werk als zangcoach en alles wat daarbij komt kijken. Hoe ik zangcoach ben geworden, wat mijn aanpak is en verhalen over mijn werk als zangcoach bij verschillende talentenshows op tv. Voor tv werken vergt een heel andere aanpak dan wanneer ik lesgeef op mijn zangschool. Ik probeer de lezer een kijkje in de keuken te geven, maar ik merk dat het ook een persoonlijk boek wordt, met muzikale verhalen uit mijn jeugd en de dingen die ik heb meegemaakt en die mij gevormd hebben als coach.” Naast het schrijven werd Babette gevraagd om als zangcoach mee te werken aan de Latijns-Amerikaanse versie van The Voice Kids in Miami: La Voz Kids. “Het voelde echt als een kroon op mijn werk dat ik datgene waar ik in Nederland met heel veel liefde en toewijding aan heb gewerkt en nog steeds aan werk, ook ineens mocht gaan doen aan de overkant van de Pacific, in een ander werelddeel”, vertelt ze. “Kinderen zijn overal ter wereld hetzelfde, dat is zo leuk! Ze zijn open en oprecht, ook al bracht de taalbarrière af en toe wat verwarring. Sommige kinderen spraken namelijk alleen Spaans. Ik kreeg vrijwel direct een band met de kids en heb heerlijk kunnen werken. Alles daaromheen was wel anders dan in Nederland. Bij ons is alles zo strak en goed geregeld: je werkt hard, maar je krijgt wel gewoon je lunch in de pauze en er zijn schema’s. Daar hadden ze in Miami nog nooit van gehoord. Je werkt gewoon door, eet als er toevallig eten is en schema’s komen ‘mañana’, morgen dus. Soms werd ik gek van de chaos, maar het was ook wel weer een uitdaging om in die chaos de Hollandse regelmaat en duidelijkheid te brengen. Het was een geweldige ervaring en ik heb enorm veel geleerd.”

Over Babette Babette Labeij werd op 23 februari 1973 geboren in Amsterdam. De liefde voor muziek werd haar met de paplepel ingegoten. Als zangeres bracht ze verschillende cd’s uit, maar Babette werd vooral bekend als vocal coach bij verschillende talentenjachten op televisie, zoals Idols, X-Factor, The Voice of Holland en The Voice Kids. In Amsterdam heeft Babette haar eigen zangschool, met twee vestigingen en in totaal 500 leerlingen: de Babette Labeij Music Academy.

VERTREK NL NOVEMBER 2013

“Een echt diep gesprek, waar wij Nederlanders van houden, heb je in Los Angeles niet snel” Langer blijven Omdat Babette in Amsterdam haar eigen zangschool heeft, reist ze veel op en neer tussen Nederland en LA. “Dat is soms wel pittig, maar het is ook een mindset. Het is ook heel leuk om terug te komen in Nederland, keihard te ‘knallen’ en vervolgens weer bij te kunnen komen in LA. Alleen dat reizen hakt erin. Het kost me altijd wel wat tijd om echt weer in de regelmaat te komen van LA.” Eigenlijk zouden Babette en haar gezin een jaar in Los Angeles blijven, maar ze hebben besloten hun verblijf te verlengen. “Een jaar is zo om en we zijn hier nog niet klaar. Ik wil nog zo veel leren, zien en doen. Hoe lang we nog blijven: geen idee. Maar voorlopig is het prima zo. De Amerikaanse mentaliteit vind ik prettig en inspireert mij tot nieuwe dingen en houdt me scherp. Het Nederlandse ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ of ‘eerst maar eens kijken of het lukt’, daar was ik een beetje klaar mee. Hier is the sky the limit en word je gestimuleerd om het hoogst haalbare te halen, om nooit tevreden te zijn, om het beste uit jezelf te halen. Ik heb op dit moment het beste van twee werelden: ik heb waanzinnig freelance werk in Amerika en in Nederland en mijn school in Amsterdam en ondertussen verblijf ik in Los Angeles om inspiratie op te doen voor de toekomst en samen te zijn met mijn gezin in de buitenlucht. Wat wil je nog meer?”

leven | dilemma’s

dilemma’s Waar houd je meer van, Nederlandse muziek of Amerikaanse muziek? “Amerikaanse muziek! Ik heb niet zo veel met Nederlandse muziek. Natuurlijk heb je een aantal hele goede Nederlandse artiesten, maar diegenen die ik goed vind, maken ook vaak muziek die Amerikaans aandoet. De enige echt Hollandse zanger die ik nog weleens draai, is André Hazes.”

Een dagje shoppen op Rodeo Drive of winkelen op de Amsterdamse markt? “Absoluut de Amsterdamse markt! De Cuyp mis ik echt. Rodeo Drive is leuk om even doorheen te rijden, maar ik kan het niet betalen om daar te shoppen. En al zou ik het wel kunnen, dan zou ik veel liever in andere buurten gaan shoppen. Het is er een beetje ordinair rijk: veel goud en glitter, niet mijn stijl.”

Het Amerikaanse eten of de Hollandse kost? “Dat is een lastige. Soms is het eten hier heerlijk, maar ze veramerikaniseren elke maaltijd. Alles is groot en veel en met te veel saus. Geluk-

“Ze veramerikaniseren elke maaltijd. Alles is groot en veel en met te veel saus”

kig heb ik een man die waanzinnig kookt, dus die maakt de heerlijkste dingen klaar. En als we trek hebben in de Hollandse pot, dan kan dat gewoon. We eten hier ook aardappelen met een gehaktbal en groente. Mijn favoriete Amerikaanse gerechten zijn de hamburger van de counter en cheesecake.”

Wereldsterren spotten in Hollywood of jonge talenten helpen uit te groeien tot nieuwe muzieksterren? “Dat is een hele makkelijke: jonge talenten op weg helpen natuurlijk! Dat is mijn passie, of het nou in Nederland is of in LA. Op dit moment coach ik Ivy Levan, een opkomende artiest in Amerika. Toen ze laatst haar cd-release had, stond ik aan de zijkant van het podium. Het geeft me dan een kick om te zien hoe zelfverzekerd de artiest daar staat en de zaal plat speelt en dat jij daar een bijdrage aan hebt geleverd. Maar het is ook heus wel leuk om naast Tom Hanks in een restaurant te zitten.”

Welke droom zie jij het liefst in vervulling gaan: als zangcoach meewerken aan nog meer internationale versies van The Voice of als zangeres met een eigen liedje een nummer 1-hit scoren in Nederland? “Als zangcoach internationaal aan de bak! Dat staat nu op nummer 1. Een nummer 1-hit scoren in Nederland is niet meer voor mij weggelegd en is ook niet mijn ambitie. Ik droom ook wel van nog een zangschool hier in Los Angeles, maar dan zou ik hier echt nog veel langer moeten blijven en ik weet niet of dat er inzit.” n

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 65

onroerend goed | wonen

Rustig gelegen landgoed met vismeer

Volmaakte rust in de Limousin Met zijn talloze kronkelige en heuvelige weggetjes behoort de Creuse tot een van de rustigste wandelen fietsgebieden in Frankrijk. Dit in het hart van Frankrijk gelegen gebied herbergt eeuwenoude tradities en beschikt over een duizelingwekkend mooie natuur. In deze indrukwekkende regio staat dit zeer rustig gelegen landgoed met vismeer te koop.

tekst

de zeven valleien onroerend goed en jorine de bruin

VERTREK NL NOVEMBER 2013

wonen | onroerend goed

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 67

onroerend goed |

et landgoed bestaat uit een gerenoveerd woonhuis met vier slaapkamers, een grote schuur van ruim 400 m2 en een riant karper- en forellenmeer. In totaal beslaat de oppervlakte ongeveer 34 hectare weiland, bossen en natuur. William van Vemde, De Zeven Valleien Onroerend Goed, heeft dit prachtige landgoed in portefeuille. “Het is vrij uniek dat een woonhuis met zo veel grond van één enkele eigenaar te koop wordt aangeboden. Het landgoed is een bijzonder geheel en kent diverse mogelijkheden. Daarnaast is het heerlijk rustig gelegen aan de rand van een klein dorpje in het departement Creuse (regio Limousin). Het dorpje kent slechts 300 inwoners en de grootste dichtstbijzijnde plaats is Aubusson.” De woning straalt authentieke charme en allure uit. “Tevens is het huis uitstekend

VERTREK NL NOVEMBER 2013

wonen

geïsoleerd en zijn de elektrische en sanitaire installaties vernieuwd”, somt Van Vemde op. Hoewel de woning de afgelopen jaren weinig is gebruikt, en daardoor wat opfriswerk behoeft, betekent het voor de toekomstige koper(s) dat de woning vrijwel direct betrokken kan worden. “En de naastgelegen schuur, die ook nog eens 400 m2 aan vloeroppervlak (+ een zolder van 400m2) heeft, biedt ook nog een enorm potentieel voor eventuele uitbreiding van het woonoppervlak of het houden van vee of paarden.”

Bonusperceel De indeling van het woonhuis op de begane grond is als volgt: een ruimte woon/eetkamer (50 m2) met open haard en balkenplafond, een nieuwe keuken, nieuwe badkamer met ligbad en een apart toilet. Op de eerste etage vinden we twee prachtige slaapkamers (van respectievelijk 16 m2 en 20 m2) en

op de tweede etage nog eens twee ruime slaapkamers. Van Vemde: “Wat ook zo mooi aan deze woning is, is dat de woning volledig onderkelderd is op stahoogte. Verder is er nog een grote authentieke broodoven, een overdekt terras aan de ene kant en een royaal terras aan de overzijde.” Het terrein bestaat uit een groot aaneengesloten domein van 32 hectare (voornamelijk weide, deels verwilderd, en bos, met inbegrip van het huis, de schuur en het meer). Het karper- en forellenmeer heeft een oppervlakte van 2 hectare en wordt gevoed door een stroompje. Even verderop, buiten het dorp, liggen nog vijf bospercelen met een totale oppervlakte van 1,7 hectare, bestemd voor stookhout. Deze bospercelen horen ook bij de woning. Ook is er nog een bonusperceel van 5 hectare wildernis (gekapt bos) dat grenst aan het

wonen | onroerend goed Aubusson, de dichtstbijzijnde grote plaats.

Onlosmakelijk met elkaar verbonden: de regio Limousin en de Limousin-koe.

grote perceel van 32 hectare. Dit perceel kan mee verkocht worden zonder meerprijs. n

Voor meer informatie over dit indrukwekkende landgoed kan contact worden opgenomen met: De Zeven Valleien Onroerend Goed. William van Vemde Noordenbergstraat 27 7411 NJ Deventer T 0031 (0)570 619 895 E info@7v.nl W www.7v.nl

foto: peter beemsterboer

prijs â&#x201A;Ź 295.000, - incl. makelaarskosten (excl. circa 7% notariskosten en belasting). Totale woonoppervlakte woonhuis: 150 m2. Aanvullende details (foto's, kadaster) zijn op verzoek beschikbaar. Bezichtigingen uitsluitend mogelijk op afspraak.

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 69

(advertentie)

Jan Kruis en de Leprastichting D

foto: harry kuipers

it is de schets van het oorspronkelijk beoogde omslag van de Jan Kruis Glossy. Van deze unieke schets zijn slechts 250 genummerde en gesigneerde prenten gemaakt. De prenten zijn te bestellen via de Lepra Stichting voor E 19,95 per stuk. Ga hiervoor naar www.lepra.nl. De gehele opbrengst van deze prent gaat naar de Lepra Stichting.

Haagse Zaken perro de jong

Verlopen Nederlanders Nederlander moet je kunnen blijven tot aan je dood. Ook als je in het buitenland woont. Maar let dan wel goed op de kleine lettertjes.

“J

e kan een Nederlander uit Nederland halen, maar Nederland nooit uit een Nederlander”: zomaar een reactie op Facebook op de vraag wanneer iemands Nederlanderschap zou moeten verlopen. Toch zijn er de afgelopen tijd twee groepen ‘verlopen’ Nederlanders bijgekomen. Dat heeft te maken met de Rijkswet op het Nederlanderschap, die dit jaar haar tienjarig jubileum viert. Net als bij veel andere wetgeving, is bij de Rijkswet in 2003 gekozen voor een overgangsregeling. Die moest voorkomen dat oude en nieuwe gevallen met elkaar zouden botsen. In april van dit jaar liep de overgangsregeling af. Dat had gevolgen voor expats en emigranten die hun Nederlanderschap al voor 2003 waren kwijtgeraakt wegens het aanvragen van een andere nationaliteit, maar die onder de nieuwe wet wél twee paspoorten zouden mogen hebben. Tot nu toe kon deze groep weer Nederlander worden door te ‘opteren’, dat wil zeggen zonder eerst in Nederland te hoeven wonen of inburgeringsexamen te doen. Maar sinds 1 april is die mogelijkheid vervallen. Ondertussen lopen expats en emigranten met twee paspoorten die tien jaar onafgebroken buiten het Koninkrijk en de EU hebben gewoond, sinds 1 april het gevaar van de ene op de andere dag Nederlander-af te zijn. Die ‘verliestermijn’ staat ook in de Rijkswet en is dus vanaf dit jaar in de praktijk van toepassing. Wel kun je het verlies van je Nederlanderschap tegenhouden door te zorgen dat je een geldig Nederlands paspoort bezit.

Slordigheden Maar het Amsterdamse Everaert Advocaten waarschuwde eerder dit jaar voor misverstanden. Want op de websites van veel Nederlandse ambassades stond dat je voor het verlopen van de verliestermijn een paspoort moest aanvragen. Dat klopt niet: het paspoort moet ook daadwerkelijk zijn uitgegeven. Als de procedure nog loopt, is het aflopen van de verliestermijn juist een reden om de aanvraag af te wijzen. Zulke slordigheden wekken de indruk dat de regering “niet verder kijkt dan de grens”, zoals Candace schrijft op Facebook. Nederlander blijven is blijkbaar alleen een recht als het Den Haag niet te veel moeite kost. Zoiets geldt ook voor de in augustus geopende paspoortbalie op Schiphol voor expats en emigranten. Naast een paspoort kun je daar een DigiD aanvragen. Een doorbraak, want dat kon tot nu toe meestal niet vanuit het buitenland. Maar als je voor 1995 uit Nederland wegging, heb je weinig aan de balie. Want dan is je oude ‘sofinummer’ nooit omgezet in een Burger Service Nummer. En zonder BSN kun je met je gloednieuwe DigiD nog steeds bijna nergens terecht. Zo word je als Nederlander in het buitenland toch weer van het kastje naar de muur gestuurd: discriminatie, vinden velen. Zeker

als het in sommige gevallen van je DigiD of paspoort afhangt hoe makkelijk of moeilijk je Nederlander blijft.

Droomboek Maar soms zit het gevoel dat Nederland op slot zit niet in iets groots zoals een verlopen paspoort, maar juist in kleine dingen. Bijvoorbeeld het veelbesproken ‘droomboek’ voor koning Willem-Alexander. In het boek zit een ‘gelukscode’, schrijven Helga en Herman vanuit Frankrijk, waarmee je een vakantie op Curaçao kunt winnen. ‘Maar helaas, alleen in te vullen met een geldige Nederlandse postcode! We hebben een klacht ingediend. Want als er geld te halen is, weten ze je zo te vinden. Maar is er eens iets weg te geven, dan ben je ineens geen Nederlander meer...’ n Perro de Jong was 7 jaar werkzaam bij de Wereldomroep als politiek verslaggever voor Nederlandse expats en emigranten, en zal vanaf heden in elke uitgave van VertrekNL berichten over Haagse zaken aangaande Nederlanders in het buitenland.

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 71

toen&nu | leven

Hier...

In deze rubriek staan mensen centraal die het roer in hun leven hebben omgegooid. Die rigoureus hun oude werkzaamheden of woonplaatsen hebben verruild voor nieuwe. De veertiende editie is een bijzondere. Griedina Keurhorst vertelt over haar leven in Nederland en Turkije, waarin toen en nu dwars door elkaar lopen. tekst paul poley

Daar... Hoe zit het precies, woon je nu in Nederland of in Turkije? Keurhorst: “In Nederland. Al ben ik zo vaak als maar mogelijk is in Turkije. Dat heeft alles te maken met mijn vriend, die in Turkije woont en werkt. Hem heb ik zo’n vijf jaar geleden ontmoet. Ik ging toen met mijn moeder en mijn drie kinderen op vakantie in Turkije. Dat was op zichzelf al bijzonder, want het plan was om naar Spanje te gaan. Het was alsof iemand mijn armen overnam toen ik achter de computer zat, want ‘ineens’ zat ik naar reizen naar Turkije te zoeken. Mijn kinderen vermaakten zich uitstekend in het hotel waar we zaten, met een heerlijk zwembad erbij. Vanwege de warmte zat ik vaak met een boek in de schaduw. Daar ontmoette ik hem, mijn huidige vriend. Hij werkte in dat hotel. Het gekke is dat we die week nauwelijks met elkaar hebben gepraat, toch – als we er nu op terugkijken – hadden we die week allebei het idee ‘hier gebeurt iets tussen ons’. Heel vreemd. Aan het eind van de week hebben we onze mailadressen uitgewisseld. Driekwart jaar later ontving ik een lange mail van hem in het Turks, ik begreep er niets van. Zelf antwoordde ik hem in het Engels, wat hij weer niet begreep. Een vriendin van me raadde me aan toch weer eens die kant op te gaan, en dat heb ik gedaan. Sindsdien is hij mijn vriend en hobbel ik vaak richting Turkije.”

“Toch, ondanks de ellende, blijven Turken erg vriendelijk” 74

VERTREK NL NOVEMBER 2013

leven | toen&nu

HIER

Een mens in Nederland

Waarom woon je niet voor altijd in Turkije eigenlijk? “Dat komt door mijn kinderen, die nu 15, 17 en 19 jaar zijn, en nog niet op zichzelf wonen. Buiten dat zou ik in Turkije werk moeten hebben, en dat is ontzettend lastig. Dus wat ik nu doe is zo vaak mogelijk die kant op gaan, ik probeer elke maand wel een dag of drie, vier naar Turkije te gaan. In januari heb ik er zelfs een appartement gekocht. Vanwege mijn werk in Nederland kan ik geen heel lange periodes weg, maar soms een weekje moet wel lukken. Lastig is dat ik vanwege het werk van mijn vriend de zomermaanden in Nederland zit, hij heeft het dan veel te druk met zijn werk. Dat is erg moeilijk voor me. Dat hij deze kant op komt is geen optie, ook weer vanwege zijn werk, maar daarnaast moeten we aan allerlei strenge overheidseisen voldoen, zoals een inkomenseis. Het is wel mijn doel ooit te emigreren naar Turkije, maar voorlopig zit mijn lichaam in Nederland, en is mijn hart in Turkije.”

Wat doe je voor werk in Nederland? “Ik heb een eigen praktijk voor coaching, therapie en weerbaarheid. De naam van deze praktijk is Ajoh (www.ajoh.nl). Daar geef ik onder andere trainingen tegen faalangst, maar ook reiki en massages. Ik ben nu aan het kijken of ik therapeutische reizen naar Turkije kan organiseren, zodat mensen er vakantie en bijvoorbeeld relatietherapie of weerbaarheidstraining kunnen combineren. Met zorgverzekeraars ben ik aan het kijken of dergelijke reizen deels vergoed kunnen worden. Zo heb ik tal van ideeën, om maar in Turkije te kunnen zijn.”

Wil je alleen maar graag in Turkije zijn, of wil je ook niet meer in Nederland zijn? Daar zit een nuanceverschil in “Beide eigenlijk, want ik voel me niet thuis in Nederland. Als kind al niet trouwens. Bijvoorbeeld bij intochten van Sinterklaas, dan waren alle kinderen blij, maar ik had het gevoel alsof ik daar niet bij hoorde. Had altijd een raar soort heimweegevoel. Toen ik vijf jaar geleden uit het vliegtuig stapte in Turkije, kon ik dat gevoel ineens plaatsen. Ik had meteen een gevoel van thuiskomen, heel speciaal. Nu nog steeds als ik daarheen ga, voelt het alsof ik naar huis ga. Als ik muziek hoor terwijl ik door een dorpje slenter, komt dat heel diep binnen. Nee, Turkse voorouders heb ik niet. Maar ik heb dat gevoel heel sterk: in Nederland hoor ik niet, in Turkije wel.”

DAAR

Vertel eens wat over Turkije, wat is het voor land om te wonen en werken? “Een prachtig land, met prachtige mensen. Maar qua werken is Turkije een keihard land. Je hebt er of een baan, of je hebt dat niet, en in dat laatste geval heb je ook niets. Er is erg veel werkloosheid. En voor degenen met een baan is het ook overleven hoor. Neem mijn vriend, die alleen in de zomermaanden werkzaam is in een hotel, en daar slechts 300 euro per maand verdient. Daar moet hij alles van betalen, zoals verzekeringen, maar dat laatste doen veel Turken niet, omdat ze anders geen geld overhouden. Het is zelfs nog erger, want van het geld dat mijn vriend ’s zomers verdient, moet hij ook de wintermaanden zien door te komen. Iets soortgelijks zie je bij veel mensen in Turkije, het bestaan kan er erg hard zijn. Je ziet ook vaak dat veel Turken als familie bij elkaar in één huis wonen, ook uit kostenbesparing. Kinderen, kleinkinderen, alles woont samen. De crisis hakt er nog eens extra in.

“Het was alsof iemand mijn armen overnam toen ik achter de computer zat, want ‘ineens’ zat ik naar reizen naar Turkije te zoeken” Als ik in Turkije ben, zie ik veel restaurants over de kop gaan. Te wijten aan die all-inclusive-hotels, waar toeristen alles hebben en alleen maar in de zon hoeven te liggen. Maar daardoor komen ze niet meer in dorpjes en stadjes, en dus ook niet in de restaurantjes daar. Toch, ondanks die ellende, blijven Turken erg vriendelijk. Als je er door een dorpje loopt, heb je grote kans dat wildvreemden je vragen om wat te komen drinken of eten. In Nederland zie je dat toch niet? Vandaar dat ik altijd heimwee houd naar Turkije…” n

Een hart in Turkije NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 75

Emigratieboek.nl C

ZWEDEN

Praktische informatie over een verblijfsvergunning krijgen, werk vinden, een woning kopen en een school kiezen voor uw kinderen. Over het afhandelen van zaken met de belastingdienst, opgebouwd pensioen veilig stellen en u op de juiste manier verzekeren.

NAAR

ZWEDEN

Naast een uitgebreide lijst met adressen en websites is er ook een hoofdstuk gewijd aan de emotionele kant van emigreren. Hierin wordt beschreven welke fasen veel potentiële emigranten doormaken. Afwisseling van enthousiasme en twijfel en hoe daar mee om te gaan.

Om het u gemakkelijk te maken vindt u in dit boek op diverse plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR applicatie een foto van de code neemt, wordt u direct naar de desbetreffende video of webpagina geleid. en et w ar t na www.emigreren-naar-caribisch-nederland.info oe n m re u re n! at ig e w m ed e w s e Z ll er A ov

en et w ar t na oe n ! m e u rer en at ig eg w m rw e es r oo ll e N A ov

Al met al een onmisbaar hulpmiddel voor iedereen die zich wil oriënteren op emigatie naar Zweden.

CaribisCh NederlaNd ISBN 978-94-61850-16-4

Dit boek is een cross-mediale uitgave. De Ditinhoud boek is een cross-mediale wordt actueel gehouden door middel vanuitgave. diverseDe inhoud wordt actueel internet mediabronnen, te weten: een website, een door middel van diverse gehouden Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhonemediabronnen, te weten: internet App en Twitter. een website, een Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhone Om het u gemakkelijk te maken vindt u in App dit boek en Twitter. op diverse plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR applicatie een foto vanOm de code het u gemakkelijk te maken neemt, wordt u direct naar de desbetreffende vindtvideo u in dit boek op diverse of webpagina geleid. plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR app een foto van de code neemt, wordt www.emigreren-naar-suriname.info u naar de video of webpagina geleid.

VANDORP EDUCATIEF VANDORP EDUCATIEF

---

“een boek om aan te bevelen. een eye-opener, waarin een

a spiegel wordt voorgehouden, Hilde Talstr Ruben Heijloo & het stilzwijgen doorbroken en

Update 2012 / 2013

Voorkant - U en de Wet in Spanje - AUG 10.indd 1

9 789081 475815

Croissantje pindakaas EEn nEdErlands gEzin in Frankrijk

humoristische wijze over alle avonturen over als leven in ZUR jong geëmigreerd gezin op het platteland in E TIJD EN! Frankrijk. Afwisselend en origineel wordt de realiteit van een emigratie geschetst. Zoals de twijfels bij het afscheid, de ontlading bij aankomst, valse ‘heimweeën’ die de kop opsteken. En wat het met een ouder doet als je je kind ‘doofstom’ in een anderstalig klasje werpt. Met plaatsvervangende schaamte word je getuige van een genante taalbarrière. Of voel je de wrange climax tijdens een traditionele jacht te paard. ‘Croissantje Pindakaas’ is een inspirerend boek voor elke dromer, Francofiel of emigrant in spé. Voor iedereen een leuk kijkje achter de schermen bij een Nederlands gezin dat het lef had een druk bestaan achter zich te laten en te gaan voor zijn droom. ISBN 978-94-61850-33-1

David Searl & Aart van Rijn

Nederlandstalige versie door AART VAN RIJN

9 789461 850331

VanDorp

· verhuizen, meubilair invoeren · koop en verkoop onroerend goed · huur en verhuur onroerend goed · hypotheken & verzekeringen · autorijden in Spanje, auto invoeren · zaak beginnen in Spanje, werknemers in dienst nemen · gezondheidszorg in Spanje, ziekenhuizen · geboorte, dood, huwelijk · belastingen op bezit & inkomen, residentie · testament in Spanje / Nederland · omgang met Spaanse autoriteiten, vereniging van eigenaren, makelaars, advocaten, etc.

Derde druk UITGEVERIJ VILLAGE

Met véél

Educatief

UITGEVERIJ GRENZENLOOS

“Een beetje masochist moet je wel zijn, want je gaat geheel vrijwillig op een pijnbank met

3de druk

978 94 61850 447

in Spanje

intense prikkelsOMGAAN liggen. Maar...nadien voelNUTTIGE AANGENAAM EN PRAKTISCH ADVIEZEN je dat je leeft!” zo vertelt Eva van Dorst-Smit MET WETTEN EN GEBRUIKEN IN SPANJE op een extraverte, meeslepende en vaakvoor het

Prijs: € 25,-

uitgeverij GRENZENLOOS

UITGEVERIJ GRENZENLOOS

VILLAGE

978 94 61850 478 978 94 61850 539

open zenuwen blootgelegd.” Cynthia ortega-martijn voormalig Tweede kamerlid ChristenUnie.

Derde druk! Boordevol informatie!

Nederlands onvermogen op een eiland ‘U en de Wet in Spanje’ besteedt veel aandacht aan de waar niets is wat het lijkt specifieke verschillen tussen het leven in Spanje en dat in de landen van herkomst. Een greep uit de onderwerpen:

Eva van Dorst-Smit

Croissantje pindakaas

De Tragiek van Bonaire is het persoonlijke verslag van journaliste Trix van Bennekom, die sinds 2005 als antillen-correspondent voor elsevier op Bonaire woont. Gaandeweg blijkt dat ze sindsdien vooraan bij de geschiedenis zit.

van Bonaire

U en de Wet

Eva van Dorst-Smit

maar ook het verhaal van een idyllisch eiland dat in een kolkende stroomversnelling is geraakt. De invasie van Haagse ambtenaren, onder leiding van Henk kamp, die vertellen dat alles anders moet. Ja zeggen, nee doen. Geopolitiek in de achtertuin van de verenigde Staten. maar vooral ook de geschiedenis van de mensen voor wie het eiland al vele generaties de navel van de wereld is.

U en de Wet

De tragiek in Spanje

‘Dé Bijbel voor Nederlandstalige n in Spanje’

AART VAN RIJN

Marielle Saegaert

Revsund

verhalen over gedichten voorlezen bij volle maan, het staatsieportret van de koningin en de begrafenis van kip. Duikersparadijs en roversnest. Speeltuin voor CDa-politici, een hoofdrol voor Hans Hillen. Het broeierige koloniale decor voor de gruwelijke moord op de jonge apothekersassistente marlies AMSTERDAMMERS OP HET ZWEEDSE PLATTELAND van der kouwe. De verlammende zwijgcultuur.

T r i x va n B e n n e ko m

U en de Wet in Spanje

Met het voorbijgaan van de seizoenen verzamelen zij steeds meer aanstekelijke anekdotes over de eigenaardige maar beminnelijke Zweden, lokale culinaire rariteiten, klussen met twee linkerhanden en persoonlijke confrontaties. Een nieuw leven opbouwen in de middle of nowhere valt niet mee, maar overleven was nog nooit zo fijn.

Ondertussen in

De tragiek van Bonaire

Ruben en Hilde openen een Bed & Breakfast en starten een mediabedrijf. Ze doen fanatiek hun best te integreren, verdiepen zich in de meest uiteenlopende plattelandsgewoonten en proberen, ondanks de stress die een renovatie met zich meebrengt, hun relatie een beetje gezellig te houden.

De Tragiek van Bonaire is het verhaal van een bijzonder eiland in een uithoek van het koninkrijk. Bonaire. Sinds 10 oktober 2010 een stukje tropisch nederland. Teruggekeerd in de schoot van het oude moederland, een unieke gebeurtenis. een dorps eiland waar niets is wat het op het eerste gezicht lijkt.

T r i x va n B e nne ko m

Hoe overleven twee Amsterdammers op het Zweedse platteland? Ruben en Hilde verruilen hun hectische stadsleven voor rust en natuur in de noordelijke provincie Jämtland. In het dorp Revsund, waar de lucht schoon is en de winters lang, kopen zij een oude pastorie aan een meer. Is dat wel zo vredig en idyllisch als het lijkt?

Ondertussen in Revsund

r studie aanse rhuisd woont.

Waar de regen kunst is

dermooie landschap vol heuvels, rpjes ligt Santiago de Compostela, vroeger zich niet zo gemakkelijk geniet Marielle Saegaert, vrolijk ende straatjes en de eeuwenoude deel van de stad waar ze net als de ijkse leven agendaloos doorbrengt. helemaal leeg zijn en waar schaiden, laat Marielle zich elke dag r het onverwoestbare karakter van een mooi verhaal te vertellen heeft ote deugd weet te maken… jdloze stad gehuld in een niet altijd zelfs de regen mooi.

LEVEN IN SANTIAGO DE COMPOSTELA

Ruben Heijloo Hilde Talstra

Marielle Saegaert

endes, de kleur groen en één van de met elkaar gemeen? In het noordhet antwoord: Galicië, waar ooit eund door de Atlantische Oceaan, hielden en een onuitwisbaar spoor

Waar de regen kunst is

NEDERLANDERS OVER DE GRENS

AANGENAAM EN PRAKTISCH OMGAAN MET WETTEN EN GEBRUIKEN

NEDERLANDERS OVER DE GRENS

Dit boek is een cross-mediale uitgave. De inhoud wordt actueel gehouden door middel van diverse internet mediabronnen, te weten: een website, een Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhone App en Twitter. Om het u gemakkelijk te maken vindt u in dit boek op diverse plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR app een foto van de code neemt, wordt u naar de video of webpagina geleid.

VanDOrP eDUCaTieF VANDORP EDUCATIEF

VANDORP EDUCATIEF

N A A R

SURINAME

9 789461 850164 >

978-94-61850-31-7

VANDORP EDUCATIEF

Auteur Esther Zoetmulder weet als geen ander hoe het is om de stap te zetten en daadwerkelijk te emigreren naar Suriname. Zij woont nu al tien jaar met haar gezin in Paramaribo.

E M I G R E R E N

n a a r

SURINAME

Educatief

CaribisCh NederlaNd

Veel praktische informatie, een uitgebreide lijst met adressen en websites en een hoofdstuk gewijd aan de emotionele kant van emigreren maken dit boek compleet.

978-94-61850-37-9

Praktische informatie over een verblijfsvergunning krijgen, de remigratieregeling, werk vinden, Auteureen Sylvia de Boer weet als woning kopen en een school kiezen geen voor ander uw hoe het is om de kinderen. Over het afhandelen van zakenstap mettede zetten en daadwerkelijk te belastingdienst, opgebouwd pensioen veilig stellen naar Caribisch Nederemigreren en u op de juiste manier verzekeren. land. Zij woont nu al 12 jaar met haar gezin op Bonaire. Naast alle praktische informatie en een uitgebreide lijst met adressen en websites, is er aandacht voor de emotionele kant van emigreren. Ook komt remigratie uitgebreid aan bod. Gericht op Surinaamse Nederlanders, meestal geboren in Suriname en al lange tijd in Nederland, die overwegen terug te keren naar Suriname.

e m i g r e r e n Dit boek is een cross-mediale uitgave. De inhoud wordt actueel gehouden door middel van diverse internet mediabronnen, te weten: een website, een Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhone App en Twitter.

IA D E M VE S S GA O R UIT

NAAR

Emigreren is populair. Veel mensen lopen met de gedachte rond om hun dromen elders waar te maken. Een emigratie organiseer je echter niet even snel op een zondagmiddag. Er zijn duizend en een dingen waar u aan moet denken. Dit boek geeft u een duidelijk inzicht in alles wat er om de hoek komt kijken bij een emigratie naar Suriname.

EMIGREREN NAAR

20 13

Sylvia de Boer e.a.

Esther Zoetmulder

ED ITI E

Sylvia de Boer e.a.

ia D e m Ve S S ga O r UiT

NOORWEGEN

Emigreren is populair. Veel mensen lopen met de gedachte rond om hun dromen elders waar te maken. Een emigratie organiseer je echter niet even snel op een zondagmiddag. Er zijn duizend en een dingen waar u aan moet denken. Bovendien is er de laatste tijd veel veranderd op de (voormalige) Nederlandse Antillen. Dit boek geeft u een duidelijk inzicht in alles wat er om de hoek komt kijken bij een emigratie naar Caribisch Nederland.

EMIGREREN

EmigrErEn naar

NAAR

Emigreren naar Zweden staat volop in de belangstelling. Niet vreemd, want Zweden heeft de emigrant veel te bieden. Rust, ruimte, prachtige natuur en volop mogelijkheden om dromen waar te maken. Dit boek geeft u inzicht in alles wat er komt kijken bij een emigratie naar Zweden. Zaken als huisvesting, werk, onderwijs, gezondheidszorg, sociale voorzieningen, belastingen, verzekeringen, geldzaken etc. komen aan de orde. Maar ook achtergrondinformatie over de geschiedenis, politiek, cultuur, het klimaat, religie etc. krijgen de aandacht.

en et w ar t na Al met al een onmisbaar hulpmiddel oe voor iedereen die zich wil oriënteren m ren ! u re lië op emigatie naar Noorwegen. at ig a w m str e es r Au ll e A ov

VANDORP EDUCATIEF

20 13

Bart Kila e.a.

Sylvia de Boer e.a.

ED ITI E

NOORWEGEN

Dit boek geeft u inzicht in alles wat er komt kijken bij een emigratie naar Noorwegen. Zaken als huisvesting, werk, onderwijs, gezondheidszorg, sociale voorzieningen, belastingen, verzekeringen, geldzaken etc. komen aan de orde. Maar ook achtergrondinformatie over de geschiedenis, politiek, cultuur, het klimaat, religie etc. krijgen de aandacht.

EMIGREREN

AUSTRALIË

Veel praktische informatie, een uitgebreide lijst met adressen en websites en een hoofdstuk gewijd aan de emotionele kant van emigreren maken dit boek compleet.

VanDorp

ar hulpmiddel de gedachte n naar Australië.

NAAR

Emigreren naar Noorwegen staat volop in de belangstelling. Niet vreemd, want Noorwegen heeft de emigrant veel te bieden. Rust, ruimte, prachtige natuur en volop mogelijkheden om dromen waar te maken.

Hans den Dikken e.a.

EMIGREREN

NAAR

Australië

lijst met is er ook een de emotionele ierin wordt n veel potenmaken. usiasme en e om te gaan.

EMIGREREN

NAAR

uidelijk om de hoek migratie naar nformatie over ng iezen voor afhandelen stingdienst, veilig stellen en verzekeren.

EMIGREREN

Veel mensen e rond om hun maken. Een e echter niet agmiddag. dingen waar u

Dorine in 't Veld e.a.

EMIGREREN

26-9-2011 17:57:29

Emigreren vraagt om een goede voorbereiding. Op emigratieboek.nl vindt u vele honderden informatieve boeken, taalcursussen en ervaringsverhalen van emigranten die u voorgingen.

VANDORP EDUCATIEF

puzzel en win

Zweedse puzzel

Oplossing:

ls u de puzzel geheel heeft weten in te vullen, rangschikt u vervolgens de letters in de gekleurde vakjes tot een woord in het oplossingenbalkje. De oplossing van de puzzel kunt u – met vermelding van uw naam en adres – sturen naar: redactie@vertreknl.nl. Doet u dit vóór 15 januari aanstaande, dan maakt u kans op het boek Stine in Scandinavië, een boek over het echte leven in het Noorden. Uitgeverij Ambo stelt 3 exemplaren als prijs ter beschikking. De winnaars worden bekend gemaakt in VertrekNL 16 (mei).

De oplossing van de woordzoeker uit VertrekNL nr. 12 is: filmen op locatie. Wij feliciteren Anja HakMeulenberg met het winnen van het boek Ik Vertrek. n

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 77

colofon

lezersservice

Jaargang 3, nummer 14 - november 2013/februari 2014

VertrekNL

Valge 3, 9965 PD, Leens (Groningen) T: 0595-577217 E: redactie@vertreknl.nl W: www.vertreknl.nl

EINDRedactie Paul Poley

MEDEWERKERS

Ger Apeldoorn, Conny van den Bor, Jorine de Bruin, Arend van Dam (cartoons), Kirsten Dorrestein, Mandy Dortland-Wijngaard, Oetse Eilander, Rimke de Groot, Bert Hartman, Perro de Jong, Mirjam van der Kaaden, Andrea Kruis (illustraties), Dick Matena (strip), Chimène van Oosterhout, Paul Poley, Robin Schalekamp, Marjolein Stoop en Peter Wiezoreck

FOTOGRAFIE

Peter Beemsterboer, Oetse Eilander, Bert Hartman, Moon Jansen, Gert-Jan Peddemors, Ron Stoop en Marjolein Stoop

art director

Peter Beemsterboer/www.beemsfoto.nl

website

Aldert Taanman

social media Perro de Jong

Uitgevers

Mirjam van der Kaaden en Seb van der Kaaden

Drukker

Ten Brink/Euradius, Meppel Productiebegeleiding: Bert Spijkerman

Adverteren

Personalia vof T: 0595-577217, M 06-34099094 E: adverteren@vertreknl.nl W: www.vertreknl.nl/adverteren

Abonneren/losse verkoop

Personalia vof T: 0595-577217, M 06-34099094, F: 0595-572231 E: abonneren@vertreknl.nl W: www.vertreknl.nl/abonneren Abonnementen binnenland: € 39,– per jaar (6 nrs) De nummers worden u zonder extra verzendkosten opgestuurd. Alle abonnementen worden afgesloten voor minimaal een jaar (12 maanden) en worden automatisch verlengd met een jaar, tenzij anders vermeld in de actievoorwaarden. Prijswijzigingen voorbehouden. Abonnementen buitenland: tarieven op aanvraag Adreswijzigingen: Ten minste drie weken van tevoren naar Valge 3, 9965 PD Leens of via abonneren@ vertreknl.nl Losse nummers: € 6,50 Distributie losse verkoop: Betapress, Gilze Je gegevens worden door VertrekNL opgenomen in haar bestand. Deze gegevens worden gebruikt om uitvoering te geven aan de (abonnements)overeenkomst, voor analyses en om je op de hoogte te houden van interessante producten en diensten van ons en van zorgvuldig geselecteerde bedrijven. Hierbij houden we rekening met jouw persoonlijke voorkeuren. Indien je geen prijs stelt op dergelijke aanbiedingen kun je dit schriftelijk melden aan VertrekNL, ter attentie van afdeling Abonnee Service, Valge 3, 9965 PD Leens of via abonneren@vertreknl.nl

VoordeelPAS

Abonneevoordeel Voor slechts 39 euro per jaar ontvangt u als abonnee van VertrekNL magazine: l 6 x per jaar VertrekNL magazine l VertrekNL Voordeelpas, waarmee u kortingen/voordeel krijgt op onder andere: – Verzekeringen – Cursussen (taal, etc.) – Advies (visa, etc.) – Verhuizingen l Gratis toegang online archief VertrekNL magazine t.w.v. € 19,50 l Gratis toegang EmigratieBeurs t.w.v. € 17,50

Profiteer van bovenstaande voordelen en abonneer u via www.vertreknl.nl/magazine

Heeft u nummers gemist?

VertrekNL magazine is een kwartaaluitgave met in elke uitgave een speciale bijlage rondom een specifiek thema. Het volgende nummer verschijnt half februari 2014. ©2013 VertrekNL / Personalia vof Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgeverij worden overgenomen

Deze kunt u nabestellen via www.vertreknl.nl/magazine

ISSN 2211-2871 NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 79

emigratiewijzer

OOM Verzekeringen Voor de branche buitenlandverzekeringen neemt OOM Verzekeringen een unieke positie in door zich te positioneren als dé verzekeraar voor langer verblijf in het buitenland. Nederlanders die voor langere tijd in het buitenland verblijven kunnen bij OOM Verzekeringen terecht om goede, integere en passende verzekeringen af te sluiten. Postbus 3036, 2280 GA, Rijswijk (ZH) T: 070 353 21 00 (ma-vrij 8.30 uur – 17.00 uur) info@oomverzekeringen.nl, www.oomverzekeringen.nl Rabobank Grensbanken De adviseurs van deze banken hebben specifieke kennis van zowel Belgische en Duitse als Nederlandse wetgeving op het gebied van fiscaliteit, sociale zekerheid en hypotheken. Zij kunnen u advies geven over alle keuzes die gemaakt moeten worden op financieel gebied. Wat betreft de hypotheek, maar ook voor pensioenen, verzekeringen, sparen en beleggen. Daarnaast hebben de Rabobank Grensbanken een uitgebreid lokaal netwerk van deskundigen opgebouwd. Denk hierbij aan makelaars, notarissen, fiscalisten, juristen en advocaten, maar ook verzekeringsmaatschappijen, architecten en bouwondernemingen. grensbanken@rn.rabobank.nl, T: 040 217 96 66 www.emigrerennaarbelgie.nl, www.emigrerennaarduitsland.nl

GEZONDHEIDSZORG Travel Doctor Travel Doctor is er voor iedereen die voor korte of langere tijd op reis gaat en daarbij geen onnodig gezondheidsrisico wil lopen. Het is verstandig om zo’n 8 weken vóór vertrek een afspraak te maken. Voor belangrijke reisinformatie, reisvaccinaties en preventieve artikelen zoals Deet, klamboes, ORS en zonnemelk, kunt u bij Travel Doctor terecht. Ook voor bestemmingen als Turkije, Egypte en Kroatië worden vaccinaties aanbevolen. Travel Doctor heeft circa 50 vestigingen in Nederland en is u graag van dienst vóór, tijdens en na de reis. De kosten worden meestal vergoed door uw zorgverzekeraar (check uw polis). www.traveldoctor.nl, info@traveldoctor.nl

VERTREK NL NOVEMBER 2013

illustratie: andrea kruis

FINANCIËLE ZAKEN

HEIMWEE Heimweewinkel De Heimweewinkel is de online winkel van waaruit je overal ter wereld heel gemakkelijk Nederlandse spullen kunt kopen: van drop tot Sinterklaasartikelen. Alles wat je nodig hebt op één plek. Direct online bestellen en binnen 4 weken thuisbezorgd. Eenvoudig en vertrouwd. De Heimweewinkel is een initiatief van De Telegraaf. Bestellen kan via www.heimweewinkel.nl PostVoorLater Vertrekdatum in zicht? Maak een hoogstpersoonlijke PostVoorLater en krijg de verslaggever een dag cadeau! Samen met een professional maak je een onvergetelijke korte film of audioreportage met alles wat jij belangrijk vindt of met de mensen die je lief zijn. Een topherinnering voor jezelf of als speciaal cadeau voor de achterblijvers. www.postvoorlater.nl

ONDERWIJS Edufax Edufax heeft haar dienstverlening afgestemd op de drie fasen van een expatriëring. Consultants bepalen samen met u een onderwijsstrategie en ondersteunen u in alle fasen van de uitzending. Taalcursussen zorgen voor een soepele overstap naar anderstalig onderwijs. Het volgen van NTC-online, voor leerlingen van 3 t/m 18, waarborgt aansluiting op Nederlandstalig onderwijs. Edufax is ook te volgen op facebook of twitter. T: 040 204 74 70 info@edufax.nl, www.edufax.nl

Wereldschool Verzorgt het afstandsonderwijs voor Nederlandstalige kinderen van drie tot en met achttien jaar die in het buitenland verblijven. Zowel volledig onderwijs thuis is mogelijk als in combinatie met een lokale of internationale school. U kunt ervoor kiezen uw kind(eren) alleen Nederlands te laten volgen of voor een combinatie van vakken die in uw specifieke situatie passend is. Uiteraard is het ook mogelijk het volledige onderwijs via de Wereldschool te doen. Pascallaan 71, 8218 NJ, Lelystad T: 0320 22 99 27, info@wereldschool.nl www.wereldschool.nl

ORIËNTATIE EmigratieBeurs Europa’s jaarlijkse grootste EmigratieBeurs is het trefpunt voor de complete emigratiebranche. Tijdens deze tweedaagse beurs in februari kunt u zich laten informeren over de thema’s wonen, werken, studeren en ondernemen in het buitenland. De meer dan 150 binnen- en buitenlandse standhouders zijn handig gegroepeerd per land en regio en verdeeld over maar liefst drie hallen; Europa, Overzeese bestemmingen en Scandinavië. Meer informatie via www.emigratiebeurs.nl NRC De Week De krant voor alle Nederlanders die thuis zijn in het buitenland. Waar u ook woont in de wereld, u ontvangt wekelijks de internationale editie van NRC Handelsblad, uw stukje Nederland in het buitenland. NRC De Week geeft u het belangrijkste nieuws met achtergronden en analyses. Abonneren kan via www.nrc.nl/vertreknl

emigratiewijzer WereldMagazine WereldMagazine is een interactief medium dat Nederlanders in het buitenland, zoals emigranten, expats, vrachtwagenchauffeurs, campinghouders, zeelui, et cetera, voorziet van actueel nieuws. Daarbij zal het magazine niet alleen het nieuws melden, maar ook de verhalen achter het nieuws door eigen onderzoeken via interviews en deelname aan debatten. U als lezer, kijker en luisteraar kunt hieraan eveneens actief deelnemen – wereldwijd. Aanmelden kan via www.wereldmagazine.nl

PAPIERWERK Heering Associates Grensoverschrijdend juridisch en fiscaal advies. Zij begeleiden en structureren internationale vraagstukken. Dit doen zij in samenwerking met OrselNotariaat te Amsterdam, Michelez & Associés, notarissen te Parijs. Herengracht 141, 1015 BH Amsterdam T: 020 7 222 111, info@heeringassociates.eu, www.heeringassociates.eu Visa4you Begeleidt u vanaf het eerste begin tot het moment dat u het visum in uw paspoort heeft gekregen. Uw emigratiespecialist naar Australië, Canada en Nieuw-Zeeland. Pieperij 11, 7924 PZ, Veeningen, T: 0528 39 11 18 info@visa4you.nl, www.visa4you.nl Vissers Executive Security Services BV Als recherche- en beveiligingsbedrijf is Vissers Executive Security Services mede gespecialiseerd en geaccrediteerd in het afnemen van vingerafdrukken. Nederlanders die emigreren of buitenlanders die tijdelijk woonachtig zijn in Nederland en weer doorreizen, krijgen vaak het verzoek mee te werken aan een crimineel achtergrondonderzoek. Voor dit onderzoek worden vingerafdrukken afgenomen, het legitimatiebewijs (paspoort) nagekeken op valsheid en/of vervalsing en wordt er een verklaring opgesteld. Waalstraat 44, 1316 GG Almere T: 036-5253079, M: 06-54311154 j.visser@ves-services.nl, www.ves-services.nl

VERHUIZEN Jacobs Verhuizingen BV Jacobs Verhuizingen is een familiebedrijf dat gespecialiseerd is in internationale verhui-

zingen. Wij doen particuliere en zakelijke verhuizingen, maar ook kleine deelpartijen is geen probleem. Wij zijn gespecialiseerd in Scandinavië, Oostenrijk en Zwitserland, maar verhuizen ook naar alle andere Europese en Wereldwijde bestemmingen. Tussentijdse opslag is mogelijk in een van onze geconditioneerde opslagloodsen. Markweg 19, 6883 JL Velp T: 026 361 95 84, www.jacobs.nl Pet Travel Clinic Gespecialiseerde agent in de zorg voor het organiseren van de emigratie van uw huisdier. Dierenwelzijn is de eerste prioriteit. Hoeksteen 153, 2132 MX, Hoofddorp T: 020 316 50 93, pets@zoologistics.nl, www.zoologistics.nl Mondial Waaijenberg Groep Binnen Nederland verhuizen of emigreren naar een ander land, de Mondial Waaijenberg Groep verzorgt uw complete verhuizing voor zowel particulieren als zakelijk. Wanneer u tijdelijk naar het buitenland verhuist, kunnen zij uw inboedel ook opslaan in één van hun opslagloodsen. Het verhuisbedrijf heeft vestigingen in Gelderland en Groningen. Celsiusstraat 47, 6716 BZ te Ede Postbus 299, 6710 BG, Ede T: 0318 62 45 55, info@waaijenberg.nl www.waaijenberg.nl TopMovers TopMovers is gespecialiseerd in het wereldwijd verhuizen van inboedels zowel over zee als via de lucht. TopMovers onderscheidt zich door een efficiënte aanpak. Het bedrijf is lid van enkele vooraanstaande wereldwijde erkende verhuisorganisaties, geselecteerd op basis van kwaliteit en service. TopMovers heeft 17 vestigingen in Nederland en beschikt over gecontaineriseerde inboedelopslag. Lorentzweg 25, 3208 LJ Spijkenisse T: 0181-600000, info@entopmovers.com www.entopmovers.com

WERKEN/ONDERNEMEN Europass Europass biedt allerlei informatie, van tips over solliciteren in het buitenland tot een set gratis documenten, waarmee je jouw vaardigheden en talenten kan laten zien. De basis van Europass is het Europass CV, dé Europese standaard voor een CV, dat in alle EU-talen aanwezig is. Het CV kun je naar wens aanvullen met documenten over je taalvaardigheid, je werkervaring en je diploma’s. Meer informatie via www.europass.nl

WONEN Uwnieuwetoekomst Organiseert samenwerking en daadkracht op het vlak van regiopromotie, arbeidsmarktbevordering, bevolkingsimmigratie en positieve beeldvorming van Zeeuws-Vlaanderen. Uwnieuwetoekomst is een initiatief van de Zeeuws-Vlaamse gemeenten (Hulst, Sluis en Terneuzen), het bedrijfsleven en instellingen in Zeeuws-Vlaanderen. Meer informatie via www.uwnieuwetoekomst.nl.

Meer weten over emigreren? Lees dan het handzame boek Emigratiewijzer. Experts en emigranten geven nuttige tips en informatie uit de praktijk. In tien hoofdstukken komen alle aspecten die horen bij een emigratie overzichtelijk aan bod. Te bestellen via www.vertreknl.nl/boeken ISBN: 978 90 79287 19 2 Winkelprijs: E 10,–

Zoologistics Gespecialiseerde agent voor het organiseren van luchttransport voor uw huisdieren, exoten, pluimvee of biologische producten. Hoeksteen 153, 2132 MX Hoofddorp, T: 020 3165093, pets@zoologistics.nl

NOVEMBER 2013 VERTREK NL

| 81

volgend nummer

SPECIAL

Volgende keer in VertrekNL eMIGRATIEBEURS

Yolanthe Sneijder-Cabau en haar strijd tegen kinderprostitutie “In Cambodja ontmoette ik een meisje van 10 dat jarenlang gedwongen in de prostitutie heeft gezeten. Soms had ze wel 25 klanten op een dag.”

De dilemma’s van

TINEKE DE NOOIJ “Onze huishoudhulp in Zuid-Afrika

hebben we voor haar verjaardag een nieuw gebit gegeven, en dankzij de fiets die we aan haar gaven, was ze de eerste vrouw in het dorp die kon fietsen.”

Emigranten in de wachtkamer: Reportage “Dat we ooit een keer vertrekken, daar blijven we van dromen”

De nieuwe VertrekNL ligt vanaf half februari in de winkel! 82

VERTREK NL NOVEMBER 2013