1
leerwerkboek r.-k. godsdienst
a Sanoma company
Tuin van Heden.nu 1 bestaat uit: leerwerkboek handleiding (inclusief toetsen-cd-rom) correctiesleutel leerwerkboek prentenset cd dvd bordboek Plus bingel.be methodewebsite
Coördinator kern: Hilde Debacker Auteurs kern: Eve Baert, Patricia Cerstiaens Coördinator uitbreiding: Severine Verhulst Auteurs uitbreiding: Bieke Finet, Magda Verbiest Tweede spoor: Marleen Claes Auteurs plusgedeelte: Pieter Boone, Tom Wolput, Sanne Vermeeren
Omslagontwerp: B.AD Lay-out en zetwerk: B.AD Bijbeltekeningen: Roel Ottow Tekeningen: Marja Meijer, Frieda Van Raevels Bijbelverhalen: Kolet Janssen Verhalen: Rien Broere
Fotokopieerapparaten zijn algemeen verspreid en vele mensen maken er haast onnadenkend gebruik van voor allerlei doeleinden. Jammer genoeg ontstaan boeken niet met hetzelfde gemak als kopieën. Boeken samenstellen kost veel inzet, tijd en geld. De vergoeding van de auteurs en van iedereen die bij het maken en verhandelen van boeken betrokken is, komt voort uit de verkoop van die boeken. In België beschermt de auteurswet de rechten van deze mensen. Wanneer u van boeken of van gedeelten eruit zonder toestemming kopieën maakt, buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen, ontneemt u hen dus een stuk van die vergoeding. Daarom vragen auteurs en uitgevers u beschermde teksten niet zonder schriftelijke toestemming te kopiëren buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen. Verdere informatie over kopieerrechten en de wetgeving met betrekking tot reproductie vindt u op www.reprobel.be. Ook voor het digitale lesmateriaal gelden deze voorwaarden. De licentie die toegang verleent tot dat materiaal is persoonlijk. Bij vermoeden van misbruik kan die gedeactiveerd worden. © Uitgeverij VAN IN, Wommelgem, 2014 De uitgever heeft ernaar gestreefd de relevante auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Wie desondanks meent zekere rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht zich tot de uitgever te wenden.
Eerste druk, zesde bijdruk 2017 ISBN 978-90-306-6416-1 D/2012/0078/481 Art. 545870/07 NUR 193
les 1
van dood naar nieuw leven
de dood van iets geeft leven aan iets anders. verbind wat bij elkaar hoort.
ik weet hoe dood voor leven zorgt.
Les 1
Het kerkelijk jaar: Allerheiligen en Allerzielen
3
les 2
1
weg, maar niet vergeten
kijk.
ik kan denken aan mensen die gestorven zijn.
4
Het kerkelijk jaar: Allerheiligen en Allerzielen
Les 2
weg, maar niet vergeten
2
aan wie denk je? .
3
Les 2
hoe denk jij aan iemand? kleur een of meer bolletjes.
Het kerkelijk jaar: Allerheiligen en Allerzielen
5
weg, maar niet vergeten
4
welk feest vieren we? kleur de prent.
allerheiligen – allerzielen
kerstmis
aswoensdag
pasen
pinksteren
advent
driekoningen
palmzondag
maria
ik weet welk feest we vieren.
6
Het kerkelijk jaar: Allerheiligen en Allerzielen
Les 2
les 1
wachten of verwachten
maak een adventslint. advent
op weg naar …
kerstmis
Les 1
Het kerkelijk jaar: de kerstkring
7
les 2
de herders onderweg
welke weg moeten maria en jozef volgen tot bij de stad? welke weg moeten de herders volgen tot bij de stad? trek lijnen.
ik kan zien dat de weg naar de stad erg lang is.
Les 2
Het kerkelijk jaar: de kerstkring
9
les 3
de geboorte van Jezus
kleur de figuren en knip ze uit.
Les 3
Het kerkelijk jaar: de kerstkring
11
les 1
op weg naar pasen
teken een kruisje.
ik weet wat het askruisje wil zeggen.
Les 1
Het kerkelijk jaar: de paaskring
13
les 2
mario en ik
wat hoort bij mario? schrijf m. wat hoort bij jou? schrijf i. .
. .
. .
. .
.
.
.
.
.
. .
. .
.
mario
14
Het kerkelijk jaar: de paaskring
.
ik
Les 2
les 3
1
Les 3
naar jeruzalem
luister en kijk.
Het kerkelijk jaar: de paaskring
15
naar jeruzalem
16
Het kerkelijk jaar: de paaskring
Les 3
naar jeruzalem
Les Les 31
Het kerkelijk jaar: Het kerkelijk Allerheiligen jaar:en deAllerzielen paaskring
17
naar jeruzalem
2
hoe kijken de mensen? teken hun gezicht.
ik kan het verhaal over de intocht aan anderen vertellen.
18
Het kerkelijk jaar: de paaskring
Les 3
les 4
maaltijd houden
zoek brood en wijn. kleur ze.
Les 4
Het kerkelijk jaar: de paaskring
19
les 5
verdriet om Jezus' dood
zoek de woorden en maak twee zinnen.
niet
de
m
en
se
n
us
Jez
zijn
is
d
doo
meer blij . . 20
Het kerkelijk jaar: de paaskring
Les 5
les 6
1
pasen
wat zie je? schrijf het op.
nieuw .
Les 6
Het kerkelijk jaar: de paaskring
21
pasen
2
wat staat hier? schrijf het erbij.
-v
.
.
-t
-ld
+
h = st
+
.
ik weet dat vrienden van Jezus geloven dat hij is opgestaan.
22
Het kerkelijk jaar: de paaskring
Les 6
les 7
dragers van licht
zoek het licht.
ik weet wanneer ik licht draag.
Les 7
Het kerkelijk jaar: de paaskring
23
les 1
maria en mijn mama
kleef de foto’s op de goede plaats. maria maria is er voor Jezus. Jezus is haar kind.
mama mama maakt me blij. ze krijgt een
van mij. ze is een goede mama. elk kind is ook haar vriend.
ze is zo lief. ze is mijn
dief. ze is mijn mama. ik ben haar kapoen. omdat ik haar graag zie, krijgt ze een zoen of drie.
Les 1
Het kerkelijk jaar: Maria
25
les 1
welkom in onze klas!
maak de wagon mooi. versier hem en knip hem uit.
ik kan mijn wagon goed versieren. ik kan mij aan de klasafspraken houden. ik weet dat mijn wagon een deel van de klastrein is. Les 1
Mag ik zijn wie ik ben?
27
les 2
1
ik ben ik. jij bent jij. iedereen is anders.
schrijf je naam. ben je een meisje of een jongen? zet een kruisje. .
2
hoeveel broers en zussen heb je? zet een kruisje.
3
welke huisdieren heb je? zet een kruisje. of teken het erbij.
4
wonen er nog mensen bij je thuis? zet een kruisje.
5
wie zorgt nog voor jou? zet een kruisje. of teken het erbij.
ik kan dit werkblad zelf invullen.
Les 2
Mag ik zijn wie ik ben?
29
les 3
nieuwe kansen
versier de vis. juf of meester geeft je materiaal.
ik kan mijn vis mooi versieren. ik kan luisteren naar het verhaal van de mooiste vis van de zee. ik kan mijn vriendjes helpen bij het versieren van hun vis. 30
Mag ik zijn wie ik ben?
Les 3
les 4
Jezus en zacheus
hoe kan zacheüs uit de boom? zoek de weg.
ik kan zacheüs helpen om bij Jezus te komen.
Les 4
Mag ik zijn wie ik ben?
31
les 1
blij, bang, boos met Jezus
een humeurmeter maken 1 kleur en knip uit.
2 kleef op.
3 haal de kraal twee keer door het elastiek.
4 knoop het elastiek.
5 schrijf je naam.
6 hoe voel jij je vandaag?
ik kan vertellen wanneer ik blij, bang, boos of verdrietig was. ik zie wanneer iemand blij, bang, boos of verdrietig is. ik kan een humeurmeter gebruiken. Les 1
Jezus en de kinderen
33
les 2
1
welkom bij Jezus!
wie is welkom bij Jezus? knip en kleef.
ik kan aan de prent van Jezus zien dat hij het is. ik kan met prenten het verhaal ‘Jezus en de kinderen’ navertellen. ik kan bij de prenten de vragen van de meester of juf beantwoorden. 34
Jezus en de kinderen
Les 2
welkom bij Jezus!
2
wat weet je nog over Jezus?
ik kan vertellen over simon, nathan en levi. ik kan vertellen waarom Jezus zijn handen uitstrekt. ik kan al meezingen met het Jezuslied. Les 2
Jezus en de kinderen
35
les 2
1
Les 2
met Jezus in zee
wie gaat met wie mee? vertel.
Jezus roept de leerlingen.
37
met Jezus in zee
2
met wie wil jij ‘in zee’ gaan? teken maar.
ik weet wat ‘met iemand in zee gaan’ wil zeggen. ik kan iemand tekenen met wie ik ‘in zee’ wil gaan. ik kan het verhaal ‘Jezus roept de leerlingen’ met de prenten navertellen. 38
Jezus roept de leerlingen.
Les 2
les 1
weggegaan is plaats vergaan.
welke tekening hoort bij welk gevoel? trek een lijn. teken ook jezelf. wat voel jij? trek een lijn.
ik kan vertellen hoe de mensen in het verhaal zich voelen. ik kan zeggen welk gevoel bij welk gezichtje hoort. ik kan het verhaal ‘een vader met twee zonen’ navertellen. Les 1
Een vader met twee zonen
39
les 2
weggegaan en teruggekomen
welke weg volgt de zoon? teken.
ik kan het verhaal ‘een vader met twee zonen’ vertellen. ik kan de tekeningen uit het verhaal in de juiste volgorde zetten. ik kan vertellen hoe ik me voel als ik de weg kwijt ben. 40
Een vader met twee zonen
Les 2
les 1
de schepping
kijk en luister.
Les 1
Geboorte en groei
41
de schepping
42
Geboorte en groei
Les 1
de schepping
Les 1
Geboorte en groei
43
de schepping
44
Geboorte en groei
Les 1
les 2
1
een baby'tje
schrijf je naam. .
ik ben een wonder! 2
Les 2
wat had jij toen je klein was? teken het.
Geboorte en groei
45
les 3
kijk hoe ik groei.
wie is het jongst? schrijf daar nummer 1. wie is ouder? schrijf daar 2. enz.
ik kan de foto’s ordenen. ik kan iets over mijn geboorte vertellen. ik kan meten hoe groot ik ben. ik kan de juf of de meester meten. 46
Geboorte en groei
Les 3
les 4
het goede doen
wat is goed? kleur de eerste duim groen. wat is niet goed? kleur de tweede duim rood. heb jij dat al meegemaakt? kleur dan het derde bolletje blauw.
ik kan beslissen of wat iemand doet goed of fout is. ik kan naar het verhaal over Jezus in de tempel luisteren. ik kan vertellen waarom iets goed of fout is. Les 4
Geboorte en groei
47
les 1
ik kan zien, horen, ruiken, voelen ...
wat moest je in elke hoek doen? zet een bij de juiste tekening.
hoek 1
hoek 2
hoek 3
hoek 4
hoek 5
ik kan opsommen wat mijn lichaam kan: voelen, zien, proeven, ruiken en horen. ik kan dankjewel zeggen voor alles wat mijn lichaam kan.
Les 1
Ik heb een lichaam met veel mogelijkheden, maar ik kan niet alles.
49
les 3
1
50
lief voor mijn lichaam
wat doe jij eerst? schrijf daar 1. wat doe jij daarna? schrijf daar 2, 3, 4 en 5. wat doe jij als laatste? schrijf daar 6.
Ik heb een lichaam met veel mogelijkheden, maar ik kan niet alles.
Les 3
lief voor mijn lichaam
2
de stukjes hebben elkaar nodig! wat hoort bij elkaar? trek lijnen.
ik kan zeggen hoe ik zorg draag voor mijn lichaam. ik kan de stukjes van mijn lichaam opsommen en zeggen dat ze samen één zijn.
Les 3
Ik heb een lichaam met veel mogelijkheden, maar ik kan niet alles.
51
les 4
1
52
spreken zonder woorden
mensen doen dingen zonder woorden. wat voelen ze? kleur de snoet.
Ik heb een lichaam met veel mogelijkheden, maar ik kan niet alles.
Les 4
spreken zonder woorden
2
kijk naar de tekening. Jezus bidt zonder woorden.
3
zo bidden vrienden van Jezus. kun jij dat ook?
onze vader die in de hemel zijt
uw naam worde geheiligd
uw rijk kome
uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel
geef ons heden ons dagelijks brood
en vergeef ons onze schulden zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren
en breng ons niet in beproeving
maar verlos ons van het kwade
ik kan het onzevader bidden met de prenten. ik kan voorbeelden geven van ‘spreken zonder woorden’. ik kan voorbeelden geven van hoe je lichaam zonder woorden kan bidden.
Les 4
Ik heb een lichaam met veel mogelijkheden, maar ik kan niet alles.
53
les 5
ik kan al veel, maar ik kan niet alles.
wat wil jij geven? teken of plak het in de lade.
ik kan vertellen hoe ik anderen wil helpen bij hun grenzen.
54
Ik heb een lichaam met veel mogelijkheden, maar ik kan niet alles.
Les 5
les 7
Jezus en de lamme
hoe begint het verhaal? zet daar nummer 1. hoe gaat het verhaal verder? zet daar nummer 2 tot 6.
ik kan het verhaal over Jezus en de lamme navertellen met de prenten.
Les 7
Ik heb een lichaam met veel mogelijkheden, maar ik kan niet alles.
55
les 9
bidden doe je met je lichaam.
het onzevader, hoe ging dat ook alweer? zet de cijfers 1 tot en met 9 juist bij de prenten. 1
onze vader die in de hemel zijt
2
uw naam worde geheiligd
3
uw rijk kome
4
uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel
5
geef ons heden ons dagelijks brood
6
en vergeef ons onze schulden zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren
7
en breng ons niet in beproeving
8
maar verlos ons van het kwade
9
amen
ik kan het onzevader mee bidden. ik kan stil worden om te bidden. ik toon met mijn lichaam dat ik bid. 56
Ik heb een lichaam met veel mogelijkheden, maar ik kan niet alles.
Les 9
les 1
water, begin van leven
waarom is water belangrijk? kleur de eerste druppel groen. wanneer vind jij water fijn? kleur de tweede druppel geel.
ik kan zeggen waarom water belangrijk is. ik kan zeggen wanneer ik water fijn vind.
Les 1
Water
57
les 2
1
water als dreiging
wat is de eerste letter? trek een lijn.
d o r w z 58
Water
Les 2
water als dreiging
2
Les 2
kijk en luister.
Water
59
les 3
1
60
Water
water: goed en slecht
wat hoort bij water? trek een lijn naar de put.
Les 3
water: goed en slecht
2
zie jij druppels? zet er een blauwe kring rond.
ik zie rond mij wat water kan betekenen.
Les 3
Water
61
water: goed en slecht
3
62
Water
kijk en luister.
Les 3
les 4
1
ik ben gedoopt.
wie wordt gedoopt? zet een kruisje.
ik weet hoe iemand gedoopt wordt.
Les 4
Water
63
ik ben gedoopt.
2
de priester zegent het water.
3
wat is hetzelfde op de drie foto’s? schrijf het erbij.
foto: Selma Schepel
foto: gemeentebestuur Brasschaat
64
Water
Les 4