Op verkenning 2 | Handleiding | De tweede klas | les 1 & 2

2

HANDLEIDING De tweede klas

Jeroen Reumers

Hendrik D’Hulster

Stefaan Casier

Jef Pazmany

Naam:

Klas:

Op verkenning – ‘De tweede klas’ – bestaat uit:

• een themaschrift

• een handleiding

• een Mijn VAN IN bordboek

Een volledig productoverzicht vind je op www.opverkenning.be.

Auteurs:

Jeroen Reumers

Coördinator:

Hendrik D’Hulster

Doelencoördinator:

Stefaan Casier

Conceptcoördinator: Jef Pazmany

Fotokopieerapparaten zijn algemeen verspreid en vele mensen maken er haast onnadenkend gebruik van voor allerlei doeleinden. Jammer genoeg ontstaan boeken niet met hetzelfde gemak als kopieën. Boeken samenstellen kost veel inzet, tijd en geld. De vergoeding van de auteurs en van iedereen die bij het maken en verhandelen van boeken betrokken is, komt voort uit de verkoop van die boeken. In België beschermt de auteurswet de rechten van die mensen. Wanneer u van boeken of van gedeelten eruit zonder toestemming kopieën maakt, buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen, ontneemt u hun dus een stuk van die vergoeding. Daarom vragen auteurs en uitgevers u beschermde teksten niet zonder schriftelijke toestemming te kopiëren buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen. Verdere informatie over kopieerrechten en de wetgeving met betrekking tot reproductie vindt u op www.reprobel.be.

Ook voor het digitale lesmateriaal gelden deze voorwaarden. De licentie die toegang verleent tot dat materiaal is persoonlijk. Bij vermoeden van misbruik kan die gedeactiveerd worden.

© Uitgeverij VAN IN, Wommelgem, 2017

De uitgever heeft ernaar gestreefd de relevante auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Wie desondanks meent zekere rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht zich tot de uitgever te wenden.

Eerste druk, eerste bijdruk 2019

NUR 193

Cover en lay-outconcept: HarderBetterFasterStronger

Opmaak: B.AD

Verhaal: Rien Broere

Tekeningen: Frédéric Thiry

Dit overzicht geeft de kern van alle lessen weer. Het laat je toe snel te beoordelen of je de door de auteurs gekozen volgorde van de lessen wilt aanhouden of een andere volgorde verkiest.

VERHAAL - Stoer (Rien Broere)

Op de laatste bladzijde van het themaschrift staat een verhaal. Dat brengt het onderwerp van het thema tot leven. Hoe en wanneer je het een rol laat spelen tijdens dit thema, bepaal je zelf. Lees je het voor in de klas of laat je de luisterversie horen (cd nr. 10 of via het bordboek)? Kies zelf het gepaste moment en de geschikte plaats.

LES 1 - Ga je mee?

In deze les maken de leerlingen kennis met de inhoud van het thema ‘De tweede klas’. Via geluiden en beelden krijgen ze zicht op wat hen te wachten staat. Ze spreken hun verwachtingen uit en vertellen wat ze over dit thema al weten.

LES 2 - Allemaal gevoelens

De leerlingen herkennen gevoelens bij anderen, ze leven mee en vragen zich af of ze zelf ook zo zouden reageren. Ten slotte komen ze erachter dat niet alle mensen op dezelfde manier op een gebeurtenis reageren.

LES 3 - Vanop straat en vanuit de lucht

Plattegrond, maquette, vooraanzicht, bovenaanzicht en Google Earth zijn de kernwoorden uit deze les. Om die begrippen vulling te geven gebruiken de leerlingen blokken, foto’s, priknaalden en prikmatten. Welke spullen liggen naast, boven en rechts van elkaar? Ze zoeken het uit.

LES 4 -  en 

In deze les structureren de leerlingen de tijd, die van het verleden en die van de toekomst. Ze beseffen dat er in ons tijdsgebruik een bepaalde regelmaat zit, dat momenten als ochtend, dinsdag, avond enzovoort regelmatig terugkomen.

LES 5 - Daar zijn regels voor.

Ze beluisteren de Kinderrechtenrap. Ze weten dat ze op allerlei plaatsen rechten én plichten hebben. Ze kunnen bij zichzelf inschatten wat hun sterke en minder sterke punten zijn. De leerlingen beseffen dat het in onze maatschappij fout loopt als je regels niet in acht neemt.

LES 6 - Triiiiiiiiing!

De leerlingen doen een evacuatieoefening en evalueren die. Bovendien maken ze kennis met pictogrammen die met evacuaties te maken hebben. Ze leren ook dat dagelijks bewegen belangrijk is om gezond te kunnen leven.

LES 7 - Wat willen we weten?

In deze les leren de leerlingen hun werk plannen. Ze drukken hun gevoelens, gedachten en verlangens spontaan uit en leren hun leerproces controleren en bijsturen.

LES 8 - Samen in één klas.

Samenwerken loont. Dat is wat de leerlingen in deze les ontdekken door samen twee papierslingers te maken.

TERUGBLIK

Door per twee samen te werken ontdekken de leerlingen hoe ze de leerstof kunnen samenvatten. Ze geven aan wat ze hebben geleerd en wat ze leuk of minder leuk vonden. Het thema ‘De tweede klas’ wordt afgesloten.

Lestitel Voorbereiding

Inhouden

Les 1: Ga je mee? Kennismaken met het thema. Verwachtingen uiten.

Les 2: Allemaal gevoelens

Les 3: Vanop straat en vanuit de lucht

Voor de leerkracht

Bouw de drie constructies uit het themaschrift na met blokken. Installeer Google Earth op je computer.

Gevoelens bij anderen herkennen en gepast reageren. Beseffen dat alle mensen anders reageren.

De link leggen tussen constructies en afbeeldingen van die constructies.

De weg vinden in een gekende omgeving.

Les 4:  en  Activiteiten uit verleden en toekomst rangschikken.

Beseffen dat er regelmaat zit in de tijd.

Les 5: Daar zijn regels voor.

Voor de leerkracht

Denk vooraf na welke klasregels je bespreekbaar wilt maken.

Leren dat we ons in de klas aan regels houden. Ontdekken dat kinderen rechten én plichten hebben.

Les 6: Triiiiiiiiing! Een evacuatieoefening houden. Evacuatiepicto’s herkennen. Ontdekken dat bewegen de kans op ziektes verkleint.

Les 7: Wat willen we weten?

Voor de leerkracht

Bekijk de drie websites uit deze les al op voorhand.

Gevoelens, gedachten en verlangens uitdrukken. Opdrachten en taken leren plannen.

Les 8: Samen in één klas

Voor de leerkracht

Snij vooraf tweehonderd stroken papier.

Inzien dat samenwerken voordelen biedt.

Terugblik De inhoud van het themaschrift samenvatten.

Overlopen wat we geleerd hebben.

• themaschrift p. 2

• cd nr. 1-8

• themaschrift p. 3

• themaschrift p. 4-5

• dvd nr. 1-6

• kopieerblad p. 1

• priknaalden en prikmatten

• blokken

• hoepels

• themaschrift p. 6-7

• dvd nr. 7

• kopieerbladen p. 2-3

• themaschrift p. 8-9

• cd nr. 9

• prentenset: prent nr. 1

• themaschrift p. 10-11

• kopieerblad p. 4

• prentenset: prent nr. 2

• themaschrift p. 12-13

• kleurpotloden

• themaschrift p. 14

• dvd nr. 8

• kopieerblad p. 5

• themaschrift p. 15

• stroken papier

• nietjesmachines

• rollen plakband

Domein(en): mens en maatschappij

Onderwerp: kennismaken met het thema

Lesduur: 50 minuten

LEERPLANDOELEN

Bij het onlinelesmateriaal vind je een overzicht met alle leerplandoelstellingen per les.

MATERIAAL

Voor elke leerling

• themaschrift p. 2

• kleurpotloden

Voor de leerkracht

• bordboek

• cd nr. 1-8

Het doel van de les

In de les ...

- maak ik kennis met inhoud van het thema.

- weet ik op welke dagen we met dit thema aan de slag gaan.

- leer ik welke geluiden en welke foto’s bij dit thema horen.

Start

Een nieuw thema

Vertel dat jullie een nieuw thema opstarten. Noteer op het bord in drie kolommen de volgende woorden:

kolom één kolom twee kolom drie het derde hal de honderdste toilet

een vierde zwembad

tweede bureau

eerste melkherberg

vijfde dak

negende klas

elfde tuin

slaapkamer

Laat de leerlingen een woord uit elke kolom kiezen: het vierde toilet, de elfde tuin, de honderdste melkherberg en natuurlijk ook de tweede klas. Deel de themaschriften uit.

Kern en verwerking

Tien afbeeldingen

Vertel dat er bij opdracht 1 tien afbeeldingen staan die allemaal bij het thema ‘De tweede klas’ horen.

• samenwerken

• regels

• een helm dragen

• dag en nacht

• Bingel.be

• een maquette

• gevoelens

• evacueren

• de tweede klas

Laat de leerlingen met hun themaschrift aan elkaar vertellen waar deze foto’s over kunnen gaan.

• Wat hebben deze foto’s met het thema te maken?

• Waarom zijn de foto’s met elkaar verbonden? Omdat ze samen in het thema passen.

• Welke gevoelens hebben de figuurtjes op afbeelding 7? En hoe voel jij je bij dit thema? En bij de start van het tweede leerjaar?

• Welke links met het thema zie je? Leg aan de leerlingen uit dat jullie het over gevoelens, over samenwerken, over klasinrichting, over plattegronden en maquettes, over de dagen van de week en over klasreglementen en evacuatieoefeningen zullen hebben.

Acht geluiden

Laat opdracht 2 bekijken. Vertel dat de leerlingen acht geluidsfragmenten zullen horen (bordboek of cd nr. 1-8). Als ze goed naar de opdrachten luisteren, weten ze hoe ze de acht symbolen moeten inkleuren.

• Wat heb je juist ingekleurd?

• Waar ging je de mist in?

• Wat heb je precies allemaal gehoord?

• Wat hebben de geluiden met het thema te maken?

Leg aan de leerlingen uit dat jullie het over rechten en plichten, over huilende kinderen, over het uitleggen van de weg, over het maken van een toekomstplanning, over afspraken en over nog zo veel meer zullen hebben.

Het themaschrift

Laat de leerlingen hun themaschrift doorbladeren en aan hun buur vertellen wat ze ervan vinden. Laat ook enkele leerlingen klassikaal aan het woord.

Afronding

Het thema plannen

Omdat plannen en in de toekomst kijken in dit thema aan bod komen, doe je dat ook al even met de leerlingen. Neem opdracht 3 . De balken bij die opdracht overspannen drie weken. Laat de leerlingen de dagen kleuren waarop jullie aan dit thema zullen werken.

Gebruik daarbij zeker de woorden: morgen, overmorgen, in de toekomst, eerst, daarna, volgende week, de week daarna …

OBSERVATIETIP:

Welke leerlingen zijn eerder auditief vaardig?

Welke eerder visueel? Noteer het ergens.

Kleur vandaag oranje. Kleur de weekends rood. En kleur de dagen dat we aan het thema zullen werken, groen.

maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag

maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag

maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag

Welke links met het thema zie je?

Luister naar de opdrachten en kleur. We ontdekken waar het thema over zal gaan: afspraken, de weg, gevoelens en nog veel meer.

Welkom in het tweede leerjaar!

Allemaal gevoelens

Domein(en): mens en maatschappij

Onderwerp: gevoelens van anderen en jezelf begrijpen

Lesduur: 50 minuten

LEERPLANDOELEN

Bij het onlinelesmateriaal vind je een overzicht met alle leerplandoelstellingen per les.

MATERIAAL

Voor elke leerling

• themaschrift p. 3

Voor de leerkracht

• bordboek

Doel van deze les

In de les ...

- herken en benoem ik gevoelens bij anderen en bij mezelf.

Kern en verwerking

Mijn gevoelens

Kom terug op de gevoelens die in het themaschrift ‘Vind jij dit leuk?’ van het eerste leerjaar aan bod kwamen. Laat de leerlingen situaties aanhalen waarin ze die gevoelens zelf ondervonden. Bv.: Ik voel me ...

• blij, als ik een medaille krijg.

• bang, als ik bij mijn tante moet gaan slapen.

• boos, als mijn tand maar niet wil uitvallen.

• verlegen, als ik grote mensen een hand moet geven.

• jaloers, als ik niet het volste glas heb.

• trots, als ik goed gelezen heb.

• nieuwsgierig, als ik papa hoor fluisteren.

• eenzaam, als ik als enige geen knutselmateriaal bij me heb.

TIP:

Haal er het themaschrift ‘Vind jij dit leuk?’ uit het eerste leerjaar even bij.

• verdrietig, als mijn konijn doodgaat.

Ga in een kring zitten en bespreek die negen gevoelens met de leerlingen:

• Hoe reageer je als je verlegen of jaloers bent?

• Welke gevoelens zijn positief en welke negatief?

• Welke gevoelens heb je al eens bij je ouders of leraars gezien?

• Voor welk gevoel schaam jij je soms?

Gevoelens van anderen

In dit deel van de les ligt het accent op de gevoelens van anderen. Ga in een kring zitten en bespreek de gevoelens aan de hand van deze vragen:

• Heb je ooit een klasgenoot gezien die bang, blij of boos was? Vertel.

• Hoe reageer je als een klasgenoot jaloers of verdrietig is?

• Heb je daar begrip en respect voor? Hoe toon je dat?

Afronding

Laat tot slot opdracht 1 in het themaschrift maken. Lees de zes tekstjes samen met de leerlingen. Bespreek de situaties en geef er extra uitleg bij. Laat aanvoelen dat het ook om hen kan gaan. Herkennen ze de gevoelens van anderen? Laat ze de gevoelens hardop benoemen, bespreek, en laat ze het gevoel in kolom 1 noteren.

Hoe voelen ze zich zelf in deze situaties? Laat ze hun eigen gevoel in kolom 2 noteren. Eventueel kunnen ze daarna even met hun buur overleggen. Hebben ze dezelfde of andere gevoelens genoteerd in kolom 2? Hoe komt dat?

TIP: Besteed in deze lesfase extra aandacht aan nieuwe leerlingen in jouw klas. Voelen ze zich aanvaard? Wat willen ze vertellen over hun vorige school?

LES 2

Allemaal gevoelens

In de les ...

herken en benoem ik gevoelens bij anderen en bij mezelf.

1 Jef gaat op de . De is nog nat.

Benoem het gevoel van het kind in elk verhaal. Schrijf je eigen gevoel in de tweede kolom.

De van Jef nu ook. Jef is .

An legt tussen de van Bas.

Bas heeft trek. Hij bijt in de en is erg .

De juf praat met de mama van Luna.

Het gaat over haar in de klas. Luna is

Er zit een in de tuin. Nel zag het net.

Nel houdt niet van . Ze is

Xim speelt op zijn

gevoel ik speelt

Zijn zus Mik kan dat nog niet. Mik is erg

Aisha stak met een een kaars aan. Ze heeft haar

vinger . Aisha is erg

Achtergrondinformatie

Tekstjes bij opdracht 1

• Jef gaat op de glijbaan. De glijbaan is nog nat. De broek van Jef nu ook. Jef is ongelukkig.

• An legt papiersnippers tussen de boterham van Bas. Bas heeft trek. Hij bijt in de boterham en is erg boos.

• De juf praat met de mama van Luna. Het gaat over haar valpartij in de klas. Luna is verlegen.

• Er zit een vleermuis in de tuin. Nel zag het net. Nel houdt niet van vleermuizen. Ze is bang.

• Xim speelt op zijn gitaar. Zijn zus Mik kan dat nog niet. Mik is erg jaloers.

• Aisha stak met een lucifer een kaars aan. Ze heeft haar vinger pijn gedaan. Aisha is erg verdrietig.

vanin.be